T.C.

SELUK NVERSTES MHENDSLK MMARLIK FAKLTES MADEN MHENDSL BLM

MENTO TEKNOLOJS DERS NOTLARI

Hazrlayan Syn. Dr. Tevfik AAAYAK Upload by erafettin ETE

GR

imento retim ve kullanm teknolojilerinin birlikte bir yzyl aan gelimesi sonunda, gnmz deiik ihtiyalarn karlayan eitli cinslerde imentonun retildii byk bir endstri dalnn olutuu bir gerektir. Bu gerein, lkemizde de, 1950'lerden sonra balayan ve halen devam etmekte olan hzl bir gelime srecinin ierisinde bulunduu bilinmektedir.

imento, ister normal ister abuk donan trden olsun, ounlukla kalsiyum silikatlardan oluur. Esas olarak kire (CaO) ve silis (SiO2) ile daha az miktarda alumin (Al2O3) ve demir oksitin (Fe2O3) homojen ve nceden saptanm miktarlara gre karmnn ksmi ergimeye kadar piirilmesi ile oluan klinkerin tlmesiyle elde edilmektedir.

imento (talyanca "cemento" kelimesinden alnmtr. Esas olarak, doal kalker talar ve kil karmnn yksek scaklkta stldktan sonra tlmesi ile elde edilen hidrolik bir balayc malzeme olarak tanmlanr.

imento tanelerinin gz akl 5 ila 90 mikron arasndadr. Dier balayc maddeler gibi imentolar da, CaO, MgO gibi alkalin eler ve SiO2, Al2O3 ve Fe2O3 gibi hidrolik elerden oluur.

imento balayclk grevini su ile tepkimeye girdikten sonra kazand iin hidrolik balayc olarak adlandrlr. Alkalin ve hidrolik elerin oranlar balayc maddenin niteliini belirler.
imento, su ile kartrlp plastik hamur durumuna geldikten bir sre sonra havada ya da su iinde yava yava katlar. bu katlama olayna piriz ad verilir.

 Normal

artlar altnda ( 28 derece scaklk ve yamursuz havada ) bu katlama olay ilk on dakikada balar ve adna Yalanc Piriz denir, bir saat civarnda ise donma ve mukavemet artar. Ancak bu olay iinde bulunulan koullara bal olarak deiiklik gsterebilir, herhangi bir kimyasal priz geciktirici kullanlmadysa ve hava scakl ok dk deilse yaklak 10 saat gibi bir srete donma gerekleir.

MENTO NEDR?
MENTO NEDR ?

Balca silisyum, kalsiyum, alminyum ve demir oksitleri ieren hammaddelerin sinterleme derecelerine kadar piirilmesi ile elde edilen yar mamul madde olan klinkerin, tek veya daha fazla katk maddesi katlarak tlmesi ile retilen hidrolik balayc maddelere denir.
KLNKER NEDR?

imento retimi srasnda pimi kil ve kalkerlerin birleiminden oluan iri taneli malzemedir. imentonun bir nceki safhas olarak adlandrlabilir. Yapsnda piirilmi biimde %20 kil ve %80 orannda kalker ierir. imento haline getirilmeden nce arlka %3-6 orannda alta ile kartrlr ve iyice tlr.

Klinker ok deiebilen bir malzemedir.Bu nedenle asfalt yapmnda kullanlmas durumunda uygun artnameler kullanlr. Klinker kendi bana bir balayc zellik gstermemekte ve su ile reaksiyona girmemektedir.

Klinkerlin temel yapsn oluturan bileikler: Trikalsiyum Silikat (3CaO.SiO2 veya C3S - Alit) Dikalsiyum Silikat (2CaO.SiO2 veya C2S - Belit) Trikalsiyum Aluminat (3CaO.Al2O3 veya C3A - Selit) Tetrakalsiyum Alminoferrit (4CaO.Al2O3.Fe2O3 veya C4AF Kahverengi Millerit) Bu bileenlerden her biri imentoya zel nitelikler verdii gibi klinker ierisinde miktarlar da imentonun cins ve tipini oluturur.

Genel anlamda ise havada ve suda sertleen balayc zellikte maddelerdir. Sertletikten sonra suya kar dayankl olup, esas ksm silisyum, kalsiyum, alminyum ve demir oksitlerin bileiklerinden meydana gelerek dayanm ve hacim sabitlii bakmndan belirtilmi normlara uygun deerlerdedir. Kelime olarak ise imentonun Trkeye talyancadaki balamak veya ba anlamna gelen imento kelimesinden geldii tahmin edilmektedir. eitli agregalar birbirine balayarak belirli bir sre sonunda masif bir ktle oluturan malzemelere balayc malzeme denir.

Balayclarn biimlendirilmesini salayan sre iinde kimyasal reaksiyon sonunda yeni bir bileim meydana gelerek zc maddenin ortamdan ayrlmas veya scaklk deiimi ile faz deitirilmesi sonucunda bir kitle oluur.
Su ile kartrldklarnda havada veya su altnda sertleebilen ve sertletikten sonra suda znmeyen balayc maddelere de hidrolik balayc denir. imento, kire ve al birer hidrolik balaycdr. %65-85 CaCO3 (kalker) ieren killi kalkerlerin sinterleme derecesinin altnda piirilerek sndrlp ince tlmesi ile elde edilen hidrolik kireler (su kireleri) al ve kirece gre daha ok hidrolik balayc zelliktedir.

Eskiden su ile temasta olmayan yerlerde har, genellikle kum, su ve kire kartrlarak su temas olan yerlerde ise kire harc dayankl olmadndan kire harcna doal puzolanlar (puzolanik topraklar santorin topra, thera topra, tras vs.) gibi hidrolik aktiviteli maddeler katlarak veya kire kullanlarak yaplrd.
imentolar retim esnasnda kullanlan hammaddelerin bileim, nitelik ve uygulanan teknoloji ile pime durumlar ve katk maddelerine gre kendilerine has zellikleri olan eitli gruplara ayrlrlar. Bunlarn byk bir ksm zel belirli amalar iin retilmektedirler ve Portland imentosuna kyasla retimleri ok azdr.

Trkiyede standart bulunan imento tipleri

Portland imentosu: P 32.5/P 42.5/P 52.5 (TS19). Katkl imento: K 32.5 (TS20). Yksek Frn Cruf imentolar: C 32.5/C 42.5(TS 20) Tras imentosu: T 32.5 (TS 26) Beyaz Portland imentosu: BP 32.5/BP 42.5 (TS21) Har imentosu: H 16 (TS 22) Uucu Kll imento: UK 32.5 (TS 640) Slfatlara Dayankl imento: SD 32.5 (TS10157) Sper Slfat imentosu: SS 32.5 (TS809) Erken Dayanm Yksek imento: EY 52.5 (TS3646) (Beton Travers imentosu)

MENTONUN TARHES

imento yapm iin kullanlan malzemelerin ve betonun kullanm antik alara kadar dayanmaktadr. Portlant imentosundan oluan beton ise bir buuk yzyllk gemie dayanmaktadr.

Eski imentolarn hammaddeleri normal kire (hava kireci) ve hidrolik kire (su etkisi altnda sertleen kirece) olarak bilinmektedir.

imentonun kullanm M 2000li yllara kadar uzanmaktadr. Eski Msrllarn kalsine edilmi killi jipsten oluan bir imento kullandklar, Anadoludaki Hattua gibi antik Hitit kentlerinde de kire ile doal puzzolanik topraklarn kartrlarak har yapld bilinmektedir.

M.. 300-400 Gney Dou Anadoluda Asurlulardan kalma tarihi binalarda normal kire ve bazaltik puzzolanik maddeler kullanld bilinmektedir. Kapodakya blgesinde ise, magnezyumlu kire (dolomitik kirete) , volkanik tf, kl, ignimbirit ve pomzalarn puzzolanik etkisinden yararlanlarak duvar ve blmeler yaplmtr.

Bunlarn tm bize Anadoluda Romallar Yunanllardan nce imentonun kullanldnn gstergesidir.

ve bir

Bat anadoluda eski uygarlklarn bulunduu zamanlarda Efes (zmir), Afrodisias (Aydn), Knidas (Mula) antik kentlerinde imento ve harcn ilk zamanlarda kullanlmad grlm ve Yunanllarn ve Romallarn dou uygarlklarndan rendikleri kalsine edilmi kiretan daha sonar puzzolan ad verilen volkanik kln kirele tlmesiyle elde edilen puzzolanik imentolar yapmlardr. Puzzolan talyada Vezz da yaknlarnda Puzzuolide ve Napoli krfezinde bulunmutur. Avrupada ise ilk kez talyada Byk Roma mparatorluunda Sezar dneminde (M 12-14 yy.) Caliqula Whart, yaplarda imentoyu kullanmtr.

Yunanllar ise Santorin adasndan kan Santorin tf diye bilinen benzer bir hammaddeyi kullanmlardr. Anadoluda Seluklular ise (11. asrdan bu yana 19. asra kadar) yaplan kpr han, hamam, cami, medrese v.s. gibi inaatlarda doal puzzolanlar veya yapay puzzolanlar kire ile beraber kullanlmtr.

1876 ylnda John Smeaton, ngilterenin Cornwall sahilindeki Eddystone deniz fenerinin yeniden yapmnda yumuak kalker ve kilden retilen bir imento kullanlmtr.
Smeatondan 40 yl sonra ngilterede Joseph Parker kaliteli hidrolik imento eldesinde kullanlmak zere Septariay kefetmitir.

Septaria Nedir?

5 cm3e kadar aplarda olan, marn ve kil iinde oluan genellikle killi kireta bileiminde olan ve blmeli yumru eklindeki oluuklardr. inde kurumadan oluan konsantrik ve nsal atlaklklar, bu atlaklarn yabanc maddelerle doldurulmasndan da blmeler olumutur. atlaklar merkezde daha kaln daha sk ve daha kar k olduu halde kenarlara doru incelir. Seyrekleir veya yok olur.

1802 Fransada imentonun balangc olarak bilinmektedir. 1810 ylnda ngiltere Sontwick, Edgar Dobbs kireta ve kilden bir imento elde etmitir. 1813 ylnda Fransada Vicat adl bir bilim adam, 1882 ylnda ngilterede James Frost kireta ve kil dndaki malzemelerden imento elde etmilerdir. 1850 ylnda David O, Saylor Pelsinvanyada yakld zaman imento materyalini oluturan imento kayacn bulmutur. Ayn tarihte doal imento retimi iin bir fabrika kurulmutur.

lk olarak Portland imento bulucusu ngiliz inaats Joseph Aspdin olarak bilinmektedir.

lk olarak gerek portland imentosu retimi ise Amerikada 1871 ylnda David O.Saylor tarafndan gerekletirilmitir.

TRKYEDE MENTO SANAYNN TARHES

Trk imento sektr 1911 ylnda 20.000 ton/yl kapasiteli bir frnla Darcada retime balamtr.

Bu fabrika geniletilerek 1923 ylndan itibaren bir sre 40.000 ton/yl kapasiteli olarak almaya devam etmitir. Cumhuriyetten sonra kurulan ilk imento fabrikas ise 1976 ylnda Ankara imento fabrikas olmu ve 15.000 ton/yl kapasiteli olarak alrken, 1954 ylnda 139.000 ton/yl kapasiteye ykseltilmitir.

1950'den sonra Trkiye imento Sanayisi T.A..'nin (SAN) kurulmasyla retimin artmasna ramen 1970'lere dek talebin yeterli derecede karlanamamas nedeniyle imento ithalat devam etmitir.
1978-1983 yllar arasnda dnyada patlayan inaat krizi, Trkiye'nin byk oranda ihracat yapmasn salamtr.

2001- 2007 yllar arasnda %64 byyen Trkiye imento pazar, 2008 ylnda da global krizin etkisine ramen %2lik bir byme kaydetmitir.

Gnmzde sektr, hammadde konusunda tamamen kendi kaynaklarn kullanmakta olup, retimiyle lke ihtiyacn karlayabilmektedir. 2009 ylnda retim 54 milyona ulam, tketim ise 39 milyona gerilemitir.

thalattaki pay az olan imento sektr, ihracattaki payn her geen gn arttrmakta, ve dnyann 54 lkesine sat yapmaktadr. hracatn byk blm Rusya, Irak, Suriye ve talyaya yaplmakta olup, 2009 ylnda Kuzey Afrika gibi yeni pazarlara almtr.

Mevcut durumda, yurtii talebi karlamakta sknt ekmeyen, bunun yan sra ihracatn yzde 150 oranlarnda artran sektr Avrupann en byk imento ihracats konumuna gelmitir. Fakat 2008 ylnda, ard ardna arttrlan kapasiteler, talep fazlas retimimeydana getirmi piyasadaki fiyatlarn dmesine yol amtr. Dnyada nemli bir yere sahip olan Trk imento sektr dnya apnda ilk 10 ierisinde yeralmakta olup, Avrupada retimde 3. ve satta 4. lke konumunda bulunmaktadr. 2009 ylnda kapasite arttrlarak 90 milyon tona ulam, retim 54 milyon tonu bulmutur.

Trk imento sektr 2009 yl sonu itibaryle 48 adet entegre tesis, 16 adet tme-paketleme tesisi olmak zere toplam 64 imento fabrikasyla 15.000 kiiye istihdam oluturmutur. retimin byk ksm gerekletirilmektedir. 6 firma tarafndan

Sektrn 2009 yl itibariyle imento tme kapasitesi 103.5 milyon ton, klinker retim kapasitesi ise 62.5 milyon ton olup, 2008 ylnda imento retimi 51,4 milyon ton, i sat 40,6 milyon olarak gereklemiken, 2009 ylnda retim 54 milyona ulam, tketim ise 39 milyona gerilemitir.

MENTO HAMMADDELER

imento retiminde kullanlan ana hammaddeler kireta, kil ve marndr. Bunlar jeolojide sedimenter kayalar olarak adlandrlrlar ve herhangi bir jeolojik yata olumalar mmkndr. Kiretalar yaygn olarak sedimanter kaya eklinde oluur ve byk formasyonlar olutururlar. Kiretalar fosil ierikli olabilir ve metamorfizma etkisinde kalabilirler (mermer ve silisli kiretalar gibi). Bazlar da hem fosilli ve hem de kil-kalker karm eklinde olabilir. Bunlar da kireta-kil oranna gre kireli marn, killi marn yada marn adn alrlar.

Bu kiretalar ierdikleri CaO, SiO2, Al2O3 ve Fe2O3 miktarlaryla doal imento olarak yorumlanabilmektedir.
imento klinkeri retiminde kullanlabilen shell depozitleri ok gen yal kiretalar olup mercan ierikli olabilmekte ve bunlar pekimemi kayalar arasnda yerlemi vaziyette bulunabilmektedirler. imento retimi iin kullanlan kil mineralleri genellikle yumuak ve gevek yapl materyallerdir. Bu materyaller tane boylarna gre snflandrlmaktadr (kil, silt, kum gibi). Kaya tipindeki killi materyaller kili ist, eyl ve kristalin istler eklinde oluabilirler. Granit, gnays bazalt ve bazaltik tflerle puzzolanlar kil minerallerinin oluumunda etkili olabilirler.

Klinker retimi iin gerekli katk maddeleri ise ham karmn kimyasal bileimini dzeltici ynde etkiye sahip, Fe, SiO2 yada Al2O3 ierikli materyallerdir. Bunlara rnek olarak frnlanm pirit, dk yzdeli demir cevheri, laterit, kuvarsl kum ya da metamorfik kayalarn bozunmasyla oluan kuvarsl materyaller ve boksitler verilebilir.

imento retiminde kullanlacak olan hammaddelerin uygunluk dereceleri onlarn kimyasal bileimleriyle orantldr.

Kireta bileeni iin kire standard bir kriter olarak kullanlmaktadr. Bu deer SiO2, Al2O3,, Fe2O3 gibi bileenler hakknda bilgi vermekle birlikte CaO ierii konusunda da aydnlatcdr.
Kil minerali olarak kullanlacak kayalarda silikat ve almina oran dikkate alnarak deerlendirilmektedir.

Ham karmda bulunan MgO, kloritler, slfatlar ve alkalinlerin oran da imento retimi iin nemli birer etkiye sahiptir.

Portland imentosu %70den fazla Ca silikatlardan oluan bilhassa dikalsiyum ve trikalsiyum silikat ve dier aluminaferrit ve aluminatlardan olumaktadr. Bu nedenle imento imal etmek iin element olarak Ca, Si, Al ve Fe gerekmektedir. Bu hammaddelerin fazla miktarlarda kullanldn dnrsek maliyetin dk olmas iin yukardaki elementleri ieren mineralleri doal olarak bnyesinde bulunduran hammaddelerin kullanlmas gerei ortaya kar. Bu nedenle kayalar ve mineraller imento endstrisinin balca hammadde kaynaklarn oluturmaktadr. Klinker hammadde karmnn tlmesi ve en az sinterleme scaklna kadar piirilmesi ile elde edildiine gre, imento retiminde, hammaddelerin kimyasal ve minerolojik zelliklerinin nemi byktr.

Bilindii gibi klinkeri oluturan hammadde karm esas iki bileenden oluur. Bunlar doada bol miktarda bulunan kalsiyum karbonat ve aluminasilikatlardr.

Bu hammaddelerde aranlan temel nitelikler ise: - Kompozisyonlarn uygunluu - retim srelerindeki fiziksel uyum(krma, tme, harmanlama vs.) - Issal birleebilme yetenekleridir.

KRETAI (KALKER)

Kalker; kimyasal bileiminde %90a kadar kalsiyum karbonat bulunan kayalara denir. Her ne kadar, kire yapmaya uygun kaya anam tamasna ramen kimyasal bileiminde %90a kadar kalsiyum karbonat, minerolojik bileiminde de %90a kadar kalsit ieren kayalar iin de kire ta kelimesi kullanlmaktadr. Kalker asitle muamele edildiinde kprerek erir ve CO2 aa karr. Bu yol en kolay ve basit olarak dier kayalardan ayrt edilmesi ve tannmasna yarar.

Kalker doada kalsit ve aragonit kristallerinden olumu bir kaya olarak saf halde bulunduu gibi ift karbonat Ca.Mg(CO3) (dolomit) olarak da bulunur. ift karbonat olduu zaman kristal ekli deiik olduu iin kaya ad da deierek dolomit denir.
Kalkerler hangi yolla oluurlarsa olusunlar, doada bulunduklar durumlar ile bileimlerinde kalsiyumkarbonatn yan sra; manezyum karbonat, kil mineralleri, demir silikat-oksit ve slfrleri, silikat asidi (SiO2) gibi bileikler ierirler. Btn bu safszlklar ile gerek minerolojik gerekse kimyasal bileim asndan grlen deiiklikler yannda yap ve dokularna ilikin kalkerlerin gsterdikleri ayrcalklar niteliklerini oluturur.

erdikleri maddelere gre oluan kalkerlerin nitelikleri esas alnp pek ok snflamalar yaplarak verilen adlandrmalarla eitlere ayrlmtr. Kalkerlerin en ok ierdikleri ve teknolojik zelliklerini imento Sanayiinde yanstan kil, kalsiyum ve manezyum karbonat % miktarlarna gre yaplan ayrm ve snflama olarak bir ok lkede ve lkemizde de kullanlan bir adlandrma olarak arka slaytta verilmitir.

Trkiyede Kullanlan Kalkerlerin Adlandrlmas Adlandrma MgCO3 Miktar (%) 5-40 Kalker Dolomitik kalker 30dan fazla Dolomit

Toplam %CaCO
3

90-100

85-90
70-85 50-70 30-50 10-30 0-10

Marnl kalker Dolomitik marn

Marnl dolomit

Kalkerli marn Dolomitik kalkerli marn Dolomitik marn Marn Killi marn Marnl kil Kil Dolomitli marn Dolomitik killi marn Dolomitik marn Kil Dolomitli marn Dolomitik killi marn Dolomitik marnl kil Kil

Kalkerlerin ierdikleri CaCO3 ve CaO % miktarlar saflklarn gstermektedir.

%CaCO3 ok fazla saf kalkerler > 98.5

%CaO < 55.2

ok saf kalkerler
Orta saf kalkerler Az saf kalkerler Saf olmayan kalkerler

97-98.5
93.5-97.5 85-93.5 < 85

54.3-55.2
52.4-54.3 47.6-52.4 < 47.6

imento sanayiinde kullanlacak olan kiretann sahip olmas gereken zellikleri

Homojen

bir yapda olmal stenilen rezerv ve tenrde olmal Bnyesindeki atlak ve bu atlaklarn silis ile dolu olmamas istenir Fazla miktarda safszlklar iermemeli Metamorfizma geirmemi olmaldr.

Kalsit
Doada en ok bulunan kalker mineralidir. Olduka deiik bir kristal yapya sahiptir. Kalsitin sertlik derecesi 3, zgl arl 2.7 gr/cm3 tr.

Mkemmel bir rombohedral dilinimi bulunmaktadr. Kalsit saf olduunda bazen berrak olmasna ramen genelde opak ve beyazdr.
Asit ierisinde zndnde CO2 kabarcklar karr.

Kalsitin ana oluumlar aada verilmitir.

Beyaz mermer = ok ince kristallerden olumu saf kalsittir. Traverten = Betonumsu ve kesif bir yapya sahip olup genelde maaralarda bulunur. Youn ve serttir, opaktr. Tf = Beyaz olup travertenin gzenekli kalntlarndan meydana gelir. Tebeir = Beyaz ve yumuak olup, mikro organizmalardan meydana gelmitir. Albathr (albatre) = Bir traverten eidi olup serttir. Ss eyalar yapmnda kullanlr. Oniks (onyx) = Bir albatre eidi olup, albatre gre daha parlak ve yar effaftr. Saten Ta = Liflerden olumu, ipek gibi grnm vardr.

Aragonit
Kimyasal ynden kalsitten farkl olmayan aragonit kristal yaps deiik olup ortorombik zellik gsterir.

Doada yaygn olarak bulunan kalsitlere nazaran daha sert ve daha ardr. Sertlik derecesi 3.5-4 olup, zgl arl 2.9 gr/cm3tr. Rengi beyaz veya gridir.

Mermer

Kalkerin deiimi ile meydana gelmi bir kayatr. Mermerin esas minerali kalsittir. Mermerler, s ve basn altnda deiime uram kalkerlerdir. Saf minerallerden meydana gelmi mermerler genellikle sert olup anma mukavemetleri yksektir. erisinde saf CaCO3 bulunmasndan dolay beyaz portland imentosu retiminde aranlan bir hammaddedir.

Trkiyedeki Kalker Oluumlarnn Dalm

Marn
Kalker

ve kilin doada, %50-70 orannda kalker ve %30-50 orannda kil karmndan oluan kayaa marn denir. kalker ve kilin karmndan oluan sedimanter orijinli bir kaya olduu bilinmektedir.

Marnn

imento yapmnda genellikle %70 kalker ve %30 kil ieren Marnl Kalker kullanlmas klinkerin kimyasal bileimine en yakn doal kaya olduu iin tercih edilmektedir.
Hatta marnl kalkere Amerikan Rock ve Doal imento Kayas denilmesi de bu yzdendir. Uygun kimyasal ve litolojik bileimdeki kalkerli marnn hammadde olarak kullanlma avantajlar, kolay sklebilir niteliklerde yumuak olmas iletme ve tmede ekonomi salad gibi karm ve yakmada da yakttan tasarruf salamaktadr.

Marn oluumlarnda srekli bir devamllk vardr. Yanal ve dikey durumda homojen litolojik yap ve kimyasal bileiminin bulunmas en nemli imento hammadde avantajn oluturur.
Marn oluumlarnda, kalker ve oluumlarnda deinilen zellik saflklarn ayns aranmaktadr. kil ve

Marn yataklarnda genellikle istenmeyen unsurlardan serbest silis ieren sileks, rtlerin nodl, yumru ve bandlar kelme koullarna bal olarak bulunabilir. Bunlarn olmamas istenir.

Kalker: Kil Oranlarna Gre Marnlarn Adlandrlmas

Kaya Ad Kalker Marnl Kalker Kalkerli Marn

Kalker: Kil Oran (Max) 9:1 7:3 1:1

Marn
Marnl Kil Kil

1:4
1:9 1:9, 1:10

Kil

Kimyasal zelliklerine gre eitli snflamalara ayrlmtr. Killer, silikat minerali olup, zelliklerine gre eitli snflara ayrlrlar.

Bu zelliklerin banda kristal yaplar gelmektedir. Saf olmayan alminyum, kalsiyum ve demir silikattr. Saf ekline Kaolen denir. Killer iinde kuvars, mika, su gibi yabanc maddeler de bulunabilir.

 Kil

minerallerinin ana unsuru kimyasal bileimlerinden alminyum oksit bulunmas ve sulu alminyum silikatlardan meydana gelmesidir. Bunlarn balcalar kimyasal ve minerolojik yaplarna gre drt grup altnda toplanmlardr.

Kaolinit Grubu Kil Mineralleri (ki Tabakl Kil Mineralleri):

Kaolinit: Al2O3.2SiO2.2H2O veya Al2(OH)4(Sio2O5) Dikit ve Nakrit: Al2SiO5(OH)4 veya Al2O3.SiO2.H2O Hollosit: Al2O3.2Si2.4H2O veya Al2Si2O5(OH)4.nH2O Metahollosit: Al2O3.2SiO2.2H2O

4. Amorf Killer Grubu:

2. Montmorillonit Grubu Kil Mineralleri ( Tabakal Kil Mineralleri): Montmorillonit: Al2O3.4SiO2.H2O+n.H2O Beiderit: Al2O3.4SiO2.nH2O Montronit: (Al, Fe)2O3.3SiO2.nH2O Saponit (Hektorit): 2MgO.3SiO2.nH2O Sautonit: 2ZnO.3SiO2.nH2O Atapulgit, Sepiolit, v.s. : (Mg, Al)2(OH) (Si4O10).2H2O+2H2O 3. Kil Mineralleri Grubu: Hidrofillit Vermiklit Hidromuskovit Hidrobiyotit llit Allofonit: X.Al2O3.Y.SiO2.ZH2O

Kaolen, imento sanayiinde beyaz imento yapmnda kullanld iin kil minerali olarak ayr bir nem tamaktadr. Alkali feldspatlarca zengin granit, riyolit ve riyolit tfleri gibi kayalarn asit ortamda ayrp bozumasndan olumu alminyum hidrosilikattr. Kaolenin balca ana kaya minerali ortoklaz olup: %64.63 SiO2, %18.49 Al2O3 %16.88 K2O ihtiva eder.

Yer alt ve yerst sularnn veya asit nitelikli termal eriyiklerin etkisi ile feldspatlar ierdikleri K2Onun tamamn ve SiO2nin bir ksmn kaybedip bunlarn yerine bir miktar su alarak kaolinit mineraline dnrler ki buna da hammadde jeolojisinde nemli olan kaolinleme denir.
Bu olay ayn zamanda alminyum silikatlarn meydana gelmesidir. Kaolenin kimyasal bileimi; %39.56 Al2O3, %46.50 SiO2 %13.94 H2Odur. hidro

imento hammaddesi olarak kullanlarak killerde eitli minerolojik ve kimyasal zellikler aranmasna ramen homojenite ok nemlidir. Kil eidi ve kalitesinin saptanmas ancak X-nlar difraksiyonu ve diferansiyel termik analizi ile yaplabilir. Killerin kimyasal analizinde; Al2O3, SiO2, Fe2O3, CaO, MgO, K2O, Na2O, SO3 ve kzdrma kayb % miktarnn tespit edilmesi gerekir.

Minerolojik analizlerde ise kil minerallerinin dnda bulunan safszlklar oluturan unsurlar ve bunlarn % miktarlar saptanr. imento yapmnda kullanlacak kilin kimyasal bileiminde Al2O3/Fe2O3 oran 2/1 civarnda olmaldr. SiO2 miktar yksek olan killerde mutlak surette kuvars veya kalsedon halinde serbest silis vardr. Bu da retim esnasnda glkler karr. Toprak alkali oksitlerin miktar %1in altnda olmas istenir.

 Killerde

plastisite suyu %15-40 arasndadr.

genellikle

Kaolinitik

killer az plastik, balayc killer ile bentonit ve montmorillonit killer ok plastiktir. sanayiinde kullanlacak killerin plastisite saylar %15-20 arasnda olmaldr.

imento

Killer 9000-15800C arasnda sertleerek bu dereceden sonra ergirler. Ergime ve sertleme derecelerine bnyelerinde bulunan kuvars, feldspat, demir oksit, kalker ve sertleme derecelerine bnyelerinde bulunan kuvars, feldspat, demir oksit, kalker ve kolloit unsurlar etkili olmaktadr.
imento sanayinde kullanlacak killerde 900-1050 0Cde sinterleme olmas tercih edilir.

Trkiyedeki Kil Oluumlarnn Blgelere Gre Dalm

BLGES Grnr REZERV (Milyon Ton) Muhtemel + Mmkn Potansiyel

Marmara
Ege

54
123

201
364

580
1.980

Akdeniz
Anadolu Karadeniz Dou Anadolu Gney Dou Anadolu TOPLAM

235
88 32 92 124 748

1.175
408 264 300 212 2.924

2.165
1.106 483 452 334 7.100

Katk Maddeleri
1.

2. 3. 4.

PUZOLANK MADDELER Tras Pomza Uucu Kller Cruf DEMR CEVHER DOAL ALI (JPS) SUN ALI (FGD ALISI YA DA BACA ALISI)

PUZOLANK MADDELER

Kendi balarna hidrolik balayc olmayan ancak ince olarak tldklerinde nemli ortamda ve normal scaklkta kalsiyum
hidroksitle tepkimeye girerek balayc zellikte bileikler oluturan doal veya

yapay maddelerdir.

ou puzolanik maddeler volkanik kkenli olup, en ok bilineni tflerdir.

Almanya da Rhenish tras ve Bavarian tras olarak bilinen benzer trdeki materyal imento retiminde katk maddesi olarak kullanlmaktadr. Frnlanm yal arduvaz, daha az olarak kullanlan dier bir puzolanik materyaldir. Kiltalarnn ve ince taneli tflerin yerel bakalamyla oluan, ince taneli, mavi gri renkte bir kaya. Kayrak ve kayaanta da denir. Yeil, haki, kahverengi olanlar da vardr. Dz bir dilinim boyunca kolayca krlr. Dam rts ya da yass deme ta olarak ve zerine yaz yazmakta kullanlr

 Dier

lkelerde volkanik kayalar yannda, deiik silisli sedimanter yataklar, zellikle kizelgur ieren oluumlar bu materyaller kapsamndadr. maddelerin zellii yksek miktarda SiO2 ve Al2O3 iermeleridir. Bu nedenle Ca(OH)2 ile tepkimeleri kolaydr ve balayc zellik gsterirler.

Puzolanik

 Diatomit,

diatome ad verilen silisli alglerin kavklarnn ymas sonucu oluan bir keldir. ve Franszca literatrde Kieselgur - kieselguhr, ngilizce literatrde ise diatomaceous earth veya diatomite adlar kullanlr.

Almanca

lkemizde imento sanayinde doal puzolanik katk maddesi olarak, tras ve bazik nitelikli volkanik ilevlerin bir rn olarak oluan doal cruflar yaygn olarak kullanlmaktadr.

Ayrca yapay olarak elde edilen yksek frn crufu ve uucu kller de katk maddesi olarak kullanlmaktadr.

Puzolanlar, imento zerinde aadaki etkileri meydana getirirler.

imentonun hidratasyon ssn drrler. Betondaki gzeneklilik derecesini artrrlar. imentonun hidratasyonu srasnda ortaya kan serbest kirece balanrlar. Alkalilerin aksi etkisini azaltrlar.

erisinde puzolan bulunan betonlar genlemezler.

Ekonomiktirler.

TRAS

Tras kendi bana balama zelliine sahip olmasa da normal scaklklarda, sulu ortamda kirele birleerek balama zelliine sahip suda zlmeyen, kararl bileikler oluturan, birleikler ieren bir maddedir.

Portland imentosu veya kirele kartrldnda hidrolik balayc zellii gsteren volkanik tfe, tras veya tras tf denir. Tras, silisli ve almina silisli volkanik bir tftr. Doal ve suni olmak zere iki eidi vardr.

Doal tras az ya da ok deiiklie uram volkanik kaynakl tortul kayalardan olumutur. Suni traslar bu gibi doal maddelerin (kil ya da ist olarak) stlmasyla elde edilebilir. Tras yalnz bana pek az katlar reaksiyona yatkn deildir. Trasn iyi olan etkisi, gzenekleri tkayc olmasdr. Tras ancak beton iyiletirmesi amacyla katk maddesi olarak kullanlmaktadr.

imento imalatnda kullanlan doal veya suni trasn aadaki zellikleri iermesi gerekir.

Aktif olmaldr. Puzolanlar nce % 10 luk NaOH ve sonra % 20 lik HCL ile muamele edilmelidir. Brakt artk madde en dk olan en aktif olandr. Puzolanlarda SiO2 / Al2O3 oran yksek buna karl CaO / SiO2 oran dk olmaldr.

Trasn iindeki kristal suyu yksek olduu iin klinkerle birlikte tlmeden piirilmelidir.
Trasn aktivitesi ate kayb oran azaldka artmaktadr. Ate kayb orannn yksek olmas ayn zamanda kristal suyunun da yksek olduunu gsterir. Bu yzden su miktarn belli bir seviyenin altna drebilmek iin tras nceden bir n stmaya tabi tutmak gerekir

POMZA

Pomza veya Ponza ad talyancadan gelir. Deiik dillerde farkl adlandrlr. Franszca da Ponce, ngilizce de orta taneli olanlara Pumice denir. Doal olarak ince taneli olanlara Pumicite denir. Almanca da ise iri taneli olanlara Bimsstein, kk taneli olanlara Bims ad verilmektedir. Trke de ise sngerta, nasr ta, topuk ta, har ta gibi adlarla bilinmektedir.

Pomza ta volkanik faaliyetler esnasnda ani souma ve gazlarn bnyeyi aniden terk etmesi sonucu oluan, olduka gzenekli bir yap ieren ve dnya endtrisinde yeni olmamakla birlikte, lkemiz endstrisinde son yllard kullanlmaya balayan volkanik kkenli bir kayatr Asidik ve bazik karakterli volkanik faaliyetler neticesinde oluan pomza, fiziksel ve kimyasal etkenlere kar dayankl, sngerimsi ve gzenekli bir yapya sahip, cams volkanik bir kayatr. Oluumu srasnda ani souma ve bnyesindeki gazlarn bnyeyi ani olarak ter etmesi nedeniyle makro lekten mikro lee kadar saysz gzenek ierir.

erdii gzenekler gzle grlebilecek boyutlardan mikroskobik boyutlara kadar saysz olup her biri dierinden cams bir zarla yaltlmtr. Porz yaps ve gzeneklerin genelde balantsz olmasndan dolay, permeabilitesi dk, s ve ses yaltm olduka yksektir. Sertlii mohs skalasna gre 5-6dr

Asidik ve bazik volkanik faaliyetler sonucunda iki tr pomza olumaktadr. Bunlar asidik ve bazik pomzalardr. Bazik pomzaya bazaltik pomza veya zellikle yurt dnda scoria da denilmektedir. Bazaltik pomza koyu renkli, kahverengimsi siyahms olup birim arl 10002000 kg/m arasnda deimektedir. .

Yeryznde en yaygn olarak bulunan ve kullanlan tr olan asidik pomza, beyaz, kirli grnmnde ve grimsi beyaz renktedir. Asidik magmann younluu bazik magmaya gre daha dk olup asidik karakterdeki pomzann birim arl, gzeneklik yapsna ve iyap karakteristiine gre 2001000 kg/m3 arasnda deiim gstermektedir

Pomza, kimyasal olarak % 75e varan oranlarda silis ierebilmektedir.

Pomzann genel kimyasal bileimi % 6075 SiO2, %1317 Al2O3, %13 Fe2O3, %12 CaO, %78 Na2O-K2O ve eser miktarda TiO2 ve SO3den olumaktadr. Kayacn ierdii SiO2 oran kayaca abrazifik zellii kazandrmaktadr. Bu zelliinden dolay elii rahatlkla andrabilecek bir kimyasal yap sergilemektedir. Al2O3 bileimi ise atee ve sya kar yksek dayanm zellii kazandrmaktadr. Na2O ve K2O tekstil sanayinde reaksiyon zellikleri veren mineraller olarak bilinmektedir

Pomzann kullanm alanlar ierisinde en nemli yer tutan, hafif beton retiminde agrega olarak kullanlmasdr. Betonarme yaplarda kullanlan normal betonun birim arlnn fazla olmas, byk aklklarn geilmesinde ve yksek yaplarn inasnda nemli sorunlar oluturabilmektedir. Ayrca geleneksel betonun kullanld yaplar, l yklerinin fazla olmas nedeniyle Depremden daha fazla etkilenmektedirler.

Pomza ( bims ) ta agregasyla retilen betonlar, tayc betonun dnda, s yaltm, ses emme amacyla beton blok olarak kullanlabilecei gibi, hafif beton duvar panolar da retilebilir.

Pomza ( bims ) tann tlmesi ile elde edilen puzolanlar imento katk maddesi olarak kullanlabilirler. Trkiyede bol miktarda olan Pomza ( bims )ya snger ta da denilmektedir. Pomza ( bims )l betondan mamul yap elemanlar, imento ve su ilavesi ile basn altnda vibrasyonla sktrlp kr edilen ve gerektiinde kuvars kumu da ilave edilerek retilen malzemelerdir.
Bimsbeton hafifliinden dolay mukavemetinin fazla olmad yerlerde, eleman olmadan kullanld gibi, hafiflik istenilen yerlerde dolgu betonu kullanlabilir. zemin tayc olmas olarak

UUCU KL

Uucu kl, termik santrallerde, pulvarize kmrn yanmas sonucu meydana gelen baca gazlar ile tanarak siklon veya elektrofiltrelerde toplanan nemli bir yan rndr.

Kmrn yksek scaklklarda yanmas sonucu meydana gelen ergimi malzeme souyarak, gaz ak ille ksmen veya tamamen kresel ekilli kl taneciklerine dnmektedir. Bu kl tanecikleri ok ince (0.5150 mikron) olup baca gazlar ile srklenmeleri nedeniyle, uucu kl olarak adlandrlmaktadr.

Bir uucu kln tane boyutlar, termik santrallerdeki kl toplama yntem ve ekipmanlarna baldr.

Uucu kln renkleri ak bejden kahverengiye, griden siyaha kadar deiik tonlarda olabilir.
indeki yanmam karbon miktar arttka uucu kllerin renkleri koyular. Uucu kl, gzenekli veya dolu cams kresel taneler ile yanmam mineralleri ieren sngerimsi ve keli tanelerden meydana gelmektedir.

imento inceliinde olan puzolanik zellii vardr.

bu

maddenin

genel

olarak

Uucu kl, santrallerde yaklan yakt cinsine gre ta kmr uucu kl ve linyit uucu kl olarak adlandrlr.

Uucu kllerin kimyasal zellikleri suda znrlk ve asitlerin etkisi olarak incelenebilir. Uucu kller % 23 orannda suda znrler. zeltinin PH deeri artarsa znme kabiliyetinde bir art meydana gelir. Oluan zelti, kalsiyum slfat ierdii iin alkali tepkime verir.

Dier azdr.

bileenlerin

suda

znrlkleri

Uucu kllere asitlerin etkisi ok azdr.

Uucu kllerin kimyasal bileimleri, kullanlan kmrn yaps, jeolojik orjini ve retim koullarna (kmr hazrlama, toz toplama, deslfirizasyon gibi) baldr.

Uucu klde bulunan balca bileenler SiO2, Al2O3, Fe2O3 ve CaO olup dierleri SO3, MgO ve alkali oksitlerdir.

Ayrca yanmam karbon ve bunun yan sra titanyum, fosfor, berilyum, mangan ve molibten de eser bileen olarak bulunabilmektedir. Temel oksitler olan SiO2, Al2O3, Fe2O3 ve CaOin miktarlar uucu kln silissi veya kiresi yapda olmasna gre geni aralkta deimektedir. Buna gre, uucu klde SiO2 % 2560, Al2O3 %1030, Fe2O3 %115 olarak ve CaO %140 deerleri arasnda bulunmaktadr.

Trk Standartlarna Gre Uucu Kimyasal zellikleri

Kimyasal Bileik SiO2 + Al2O3 + Fe2O3 MgO SO3 Nem Kzdrma Kayb

% Arlka 70 (en az) 5 (en ok) 3 (en ok) 3 (en ok) 10 (en ok)

Uucu Kllerin imento retiminde Kullanlmas

Gnmzde

inaat sanayinde artan imento ihtiyacn karlamak iin katk maddeleri kullanlmaktadr. katklar tras gibi doal veya cruf ve uucu kl eklinde atk olarak bilinen yapay puzolanlar olabilir.

Bu

Puzolanik bir malzeme olan uucu kl, bir katk maddesi olarak baz imento, har ve beton zelliklerini olumlu ynde etkilemekte ve deerlendirilmesi halinde, imento retiminde maliyetlerin drlmesi, hammadde kaynaklarndan tasarruf salanmas gibi ekonomik ve ekolojik yararlar salamaktadr . Uucu kller kendi balarna kullanldklarnda balayclk zellikleri yok denecek kadar azdr.

Ancak, alminli ve silisli olan bu malzemeler kirele birletii zaman balayc zellik gsteren yaplar olutururlar.
Puzolanik bir malzeme olan uucukllerin balayclk zellii kazanabilmesi iin gerekli olan Ca(OH)2i portland imentosunun hidratasyonu sonucu aa kan rnde bulabilmekte ve yeni C-S-H jellerinin olumasna neden olmaktadr.

 Uucu

kllerin imentoda kullanlmas reticiler asndan;

Klinkerizasyon enerjisinde tasarruf tme enerjisinde tasarruf evre dostu abalarn ve faaliyetlerin bir dier gstergesi olmas rn eitlilii salanmas
Elde

edilecek imentonun olas stn zellikleri asndan faydal olacaktr.

Maliyet asndan bakldnda, imento retiminde kullanlacak olan uucu kln salad, olas tasarruflar nelerdir.
Sabit bir mamul madde (imento) miktar iin daha az klinker retimi Tras ve cruf gibi mineral katklara kyasla zaten ince olan tane boyutlar nedeniyle, daha az tme enerjisi gereksinimi salamas Yine tras ve cruf gibi katklarda gerekebilecek n kurutmaya ihtiya gstermemesi

Cruf

Cruflar eitli metalrji tesislerinden elde edilen artk madde gruplarndan biridir. Kimyasal kompozisyonlar ve zellikleri elde edildikleri sanayi kurulularnn rettii ana rn tipine ve retim yntemine bal olarak birbirinden ok farkllk gsterir.

rnein yksek frn cruflarnn kendi bana balayc zellii olmasna karn nikel ve bakr cruflarnn yalnzca puzolanik zellikleri vardr.
Cruflarn imento ve beton sektrnde ok eitli kullanm olanaklar bulunmaktadr.

Konvansiyonel elik retim teknikleriyle elde edilen cruflar kristal yapya sahip ktleler olarak ortaya kar. Bu tr cruflar ya hi kullanlmaz ve atlrlar ya da yol malzemesi veya beton agregas olarak kullanlrlar. Buna karlk, modern teknolojiyle elik retimi yapabilen tesislerde cams yapya ve bir miktar hidrolik zelliklere sahip olan cruflar elde edilir ve bylece imento sektrnde kullanmak mmkn olur.

Demir Cevheri

malat srasnda frnda pime blgesinde arzu edilen teklik noktay elde edici yani eritici bir maddeye ihtiya duyulmaktadr. Eer piirilen farinde demir yzdesi ok dk ise hammadde iine demir cevheri ilave edilmesi gerekir. Tabiatta mevcut demir cevheri manyetit, hematit, limonit ve siderittir. imento sanayinde hammadde ierisine hematit ve limonit ilave edilir. Siderit ve manyetit kullanlmaz.

Doal Alta

Doada jips (CaSO4.2H2O) ve anhidrit (CaSO4) olmak zere iki tr bulunan ve ticarette al elde edilmesine yarayan endstriyel hammaddedir.

imento retiminde % 3-5 orannda al ta ilave edilerek klinker elde edilir. Ticari deeri olan jips % 85-95 saflkta olup, % 5-15 lik ksm kireta, dolomit, kil mineralleri ve dier evaporik kellerden ibarettir.

Ham jips, beyaz boya ve dolgu maddesi olarak kt ve pamuklu tekstil maddelerine katlr.
imento sanayinde prizlenmeyi geciktirmek, kmr tozlarnda kl orann arttrmak, nikel izabesinde eritmeyi kolaylatrma ve bira sanayinde mayalandrma iin kullanlr. Al, scak ve souk yaltm malzemesi olarak da tercih edilir. Ayrca yangn geciktirme, nemi dengeleyici zellikleri ile de kullanm yerleri bulmutur. Ayrca kimya sanayinde de aldan yararlanlr. imento San. gri portland imento retiminde kullanlmtr.

Suni Al (FGD Als ya da Baca Als)

Kiretann kullanld proseslerde kkrt dioksitin su tarafndan absorbsiyonu sonucu HSO3, SO3-2 ve SO4-2 iyonlar, bu iyonlarn kireta ile tepkimesi sonucunda ise kalsiyum slfit ve kalsiyum slfat meydana gelmektedir.

Bu yntemin verimli olabilmesi iin zeltinin pH aralnn 47 olmas gerektii, bu araln altnda zeltinin kkrt dioksit tutma veriminin dt, zerinde ise SO3-2 oluumunun artt bilinmektedir.
Ykama kulesindeki zelti iine hava enjekte edilerek kalsiyum slfitin jipse (alta amuru) dnmesi salanmaktadr.

 Baca

Gaz Kkrt Artma Tesislerinde % 90 orannda uygulama bulmu olan proses, baca gaznn kireta (veya kire) zeltisi ile ykand slak kireta prosesidir.

TAOCAI VE TA KIRAN TESS

TAOCAI VE TAKIRAN TESS KONKASR(TAKIRAN )

Kalker, kil, demir cevheri, tras ve alta ocaklarndan gnde binlerce ton malzeme kartlmaktadr. Patlayc veya kepe ile kartlan blok paralar damperli kamyonlarla tanmakta, ekili krclar (konkasrler) de bir ya da birka admda krlmaktadr

TAOCAI VE TAKIRAN TESS

TAKIRAN

DERMEN

N HOMOJENE SSTEM

N HOMOJENE SST.

DERMEN

N HOMOJENE SSTEM Malzemeler bir tama band vastasyla stok alannda biriktirilmekte ve en dzgn kompozisyonu elde etmek iin n homojene sistemi kullanlmaktadr.

TAKIRAN

N HOMOJENE SSTEM

DERMEN

DERMEN

DERMEN

FARN DERMENLER Takranda krlm olan malzemeler uygun oranlarda kartrlarak frnn scak gaz ile kurutulduktan sonra piirme ilemi iin gerekli olan incelie (-20 mikron) ulaacak ekilde tlmektedir. Otomatik numune alma, tama ve analiz dzenekleri farkl hammaddelerin oranlarnn istenilen kimyasal analiz deerlerinde olmasn srekli kontrol etme imkan salamaktadr

DERMEN

HOMOJENLETRME SLOLOLARI

HOMOJENLETRME SLOLARI

HOMOJENLETRME SLOLARI Byk llerdeki silolarda muhafaza edilen toz(farin) basnl hava ile kartrlarak homojenletirilmektedir

HOMOJENLETRME SLOLOLARI

HOMOJENLETRME SLOLOLARI

FLTRE SSTEM evreye ynelik nerdeyse hi atk olmamasn salayan tozlarn filtre edilmesine ynelik elektroflitre ya da torbal sistemi kullanlmaktadr.

FLTRE SSTEM

FLTRE SSTEM

HOMOJENLETRME SLOLOLARI

FLTRE SSTEM

FLTRE SSTEM

HOMOJENLETRME SLOLOLARI

n stma kulesi

FLTRE SSTEM

N ISITMA KULES n Istma Kulesi nde farinin reaksiyona hazr hale gelmesi iin nem ve karbondioksitin ayrlmas salanmaktadr. Teorik olarak 850 Co scakla kadar stma ilemi yaplr malzeme dner frna gnderilecek hale getirilir

N ISITMA KULES

DNER FIRIN

DNER FIRIN Klinkerleme Reaksiyonu, yksek kapasiteli bir brlr tarafndan beslenen silindir eklindeki dner frn iinde gereklemektedir. Alevin ss 1900 ila 2000 Co ye ulamaktadr. 1000 Co civarnda frna giren farin reaksiyon scaklna ulaana kadar ortalama 4% eimli frnda brlre doru ilerler ve yaklak 25 % eriyik malzeme eklinde yuvarlanarak fndk, ceviz byklnde topraklam yeilimsi-gri renkte imento ara rn olan klinkeri oluturur

DNER FIRIN

SOUTUCU

SOUTUCU Frn ierisinden eriyik halde 1200 C scaklndaki klinker ,zgaralar arasndan hava flemesi olan ve devir hz k scaklna gre ayarlanabilen bir soutucu aracl ile ortam scaklna getirilir

SOUTUCU

KLNKER DEPOLARI

KLNKER DEPOLARI Klinker ya dome eklindeki stok alanlarnda ya da yksek kapasiteli silolarda muhafaza edilir

KLNKER DEPOLARI

MENTO SEVKYATI MENTO SEVKYATI Binlerce tonluk silolarda muhafaza edilen imento ya dkme olarak ya da torba eklinde teslim edilmektedir. Dkme imento teslimat iin zel tankerli aralar bir kantar zerinde durur ve tankerin giriine denk gelen teleskopik boaltma oluklar yardm ile doldurulur. Otomatik bir sistem dolumu kontrol eder ve merkezi bilgisayara irsaliye ve fatura iin gerekli olan verileri iletir

MENTO DERMEN

PAKETLEME

PAKETLEME imentonun paketlenmesi zel dner makineler aracl ile gerekleir. Kapakl torbalar kendiliinden kapanr ve bir bant vastasyla grevliler aracl ile aralara aktarlr

PAKETLEME

Klinkere % 3-5 arasnda alta ilavesi imentonun donma - balama bitiini kontrol altna almak iindir. Alta miktarnn azl kadar fazlalnn da donma sresinin abuklatrlmasnda rol vardr. Onun iin belirli oranda ilavesi arttr
Tras TS 25e gre kendisi hidrolik balayc vasf olmayan fakat ince tlm kire veya imento gibi maddelerle sulu ortamda kartrld takdirde balayc maddeler tekil edebilen ve kartrld imentoya kimyasal mukavemet kazandran volkanik bir kayatr. Tras imentoda katk olarak kullanlan tabii puzolanlarn traki andezitik tf olarak tannan en nemli blmn oluturmaktadr Farin; kalker, marn, demir cevherinin belirli tlmesinden elde edilen yarmaml rndr. oranlarda kartrlp

imento klinkeri ierisindeki CaO, SiO2, Al2O3, Fe2O3 gibi maddelerin miktarlar arasnda, iyi bir klinker meydana gelmesi iin belli oranlarn olmas gerekir. Bu oranlara modl denilir. Modllerin deerleri klinkerin dolaysyla da imentonun kalitesini tayin ettii kadar pime artlarn da gsterir. Modller klinkerin kimyasal analizlerinden hesaplanr