B YOK MYA B Y303A Prof. Dr. Figen Erko ve Do. Dr. A.

Eser Elin

KARBOH DRAT, L P D ve PROTE N TAY N

MATERYAL: eme suyu - KONTROL Kuru bakla veya kuru fasulye Kuru soan zm suyu Portakal suyu Kuru zm Et suyu St Yapay (suni) tatlandrc Yer elmas Hurma paralar Msr urubu Niasta zeltisi (msr niastas ile hazrlanabilir) Yumurta ak Ceviz ii Fndk ii Yer fst ii Bal Ayiek ya Zeytinya Glukoz, skroz, laktoz, niasta (%2 ve %1), glikojen, sellozun %1lik test zeltileri yot zeltisi veya Lugol reaktifi Sudan III Nitrik asit Bakr slfat zeltisi (%0.5lik) Benedict zeltisi veya Fehling A+ Fehling B Sodyum hidroksit Seliwanoff reaktifi (fruktoz ayrac-indikatr) Konsantre H2SO4 5 N NaOH Konsantre HNO3 HCl %10luk KOH zeltisi %0.5lik CuSO4 Biret Reaktifi Szge Deney tpleri Dereceli silindir Erlenmayer Hassas terazi Scak su banyosu Bek alevi Pens Havan Pipet

DENEY N YAPILII: Monosakkarit ve disakkaritlerin tespiti:

Deney tplerine soan, hurma, yerelmas gibi meyveleri kaynatarak elde edilen sular, zm suyu, suni tatlandrc, msr urubu, bal koyunuz. %1lik bilinmeyen karbohidrat zeltisi hazrlamak iin malzemenizin 0.25 gn tartp 25 ml distile suda znz. Her rnekten birer mililitre olmasna zen gsteriniz. Her bir tpe 2 ml olacak ekilde Benedict zeltisi (veya fehling A + fehling B) ilave ediniz. Tpleri scak su banyosunda renk deiimi gzlenene kadar stnz. Baka bir tpe ayn miktarlarda musluk suyu ve Benedict zeltisi koyarak kontrol grubu olarak kullannz. Not: Yer elmasnda inlin vardr. nlinin monomeri furuktozdur. Monosakkaritlerin tespiti: Bir miktar kuru zm kaynatarak sznz. Bu szntden iki adet deney tpne 5er ml ilave ediniz. Tplerden birine 5 ml Benedict ayrac dierine de 5 ml Seliwanoff ayrac ekleyiniz. Kaynar su banyosunda 1-2 dak. bekletiniz. Seliwanoff ayrac eklenilen tpte renk krmzdan kiremit rengine dnr. Disakkaritlerin aranmas: Bir deney tpne 5 ml eker zeltisi koyunuz ve zerine bir iki damla %25lik HCl ilave ederek hidroliz ilemini tamamlaynz. Ntralletirme reaksiyonu iin ise bir iki damla 1 M NaOH zeltisi damlatnz. Bu karm iki deney tpne ayrarak birine Seliwanoff zeltisi dierine ise Benedict zeltisi damlatnz. Polisakkaritlerin aranmas: Soyulmu bir patatesi rendeleyiniz ve bunu bir miktar suyla slatnz. Bu sudan bir miktar alarak deney tpne koyunuz. Tpte mavi bir renk oluana kadar Lugol zeltisi ilave ediniz. Niasta tanelerinin gsterilii: Bir lam zerine bir damla su damlatnz ve bunun zerine bistri ile patatesten aldnz kaznty ekleyiniz. zerine lameli kapatp mikroskopta deiik bytmelerde inceleyiniz. Daha sonra bu preparatn bir ucundan iyot zeltisi ekleyiniz. Preparatn dier ucundan kurutma kdyla suyu ekerek iyot zeltisinin niasta tanelerine ulamasn salaynz. Bir iki dakika bekledikten sonra meydana gelen deiikleri mikroskopta tekrar inceleyiniz. Bu deneyi buday ve fasulye taneleriyle de ayn yntem ile yapabilirsiniz. Niasta tayininin yapl: Bir deney tpne bir miktar niasta zeltisi koyunuz ve zerine ayn miktarda iyot zeltisi ekleyiniz.

Bir sre bekleyerek tpte meydana gelen deiikleri gzlemleyiniz. Bu tpten alnan rnekten bir preparat hazrlayarak mikroskopta deiik bytmelerde inceleyiniz. Tablo 4.2.1: Deneyde Kullanlan Maddeler ve ndikatrler (Ayralar) MADDELER ND KATRLER SONU Soan Benedict Hurma Benedict Yer elmas Benedict zm suyu Benedict Suni tatlandrc Benedict eme suyuBenedict KONTROL Bal Benedict Msr urubu Benedict Kuru zm Benedict Kuru zm Seliwanoff eker zeltisi HCl + NaOH + Benedict eker zeltisi HCl + NaOH + Seliwanoff Patates Lgol Niasta zeltisi yot zeltisi Sellozun tespiti: 500 mllik bir erlene 50 ml konsantre H2SO4 koyunuz. Bunun iine 2 g ham pamuk diderek asit ierisinde pamuun erimesi salaynz. Baka bir erlene 150 ml musluk suyu koyunuz. Asitle hidroliz edilmi sellozu sulandrmak iin pamuklu zeltiyi ikinci erlendeki suya damla damla olacak ekilde ilave ediniz. Bu ilem srasnda iine asit ilave edilen erleni musluk altnda eme suyuna tutarak soutunuz. lem bittikten sonra bu erlenden 10 ml alarak baka bir erlene koyunuz ve kaynatarak hidroliz ilemini tamamlaynz. ndikatr olarak zerine 5 N NaOH ilave ederek ntralize ediniz (glukoz bazik ortamda reaksiyona girer). Bu karm ikiye ayrarak ayr tplere aktarnz. Tplerin birine Fehling dierine Seliwanoff reaktifi ilve ediniz. Bir sre bekleyerek deiimi gzleyiniz. Tablo 4.2.2: Fehling ve Seliwanoff ndikatrleri Eklendiinde Gzlenecek Deiim Seliwanoff Fehling

Protein varlnn gsterilii: Bir miktar et alnz ve kk paralara blerek kaynatnz. Elde edilen et suyunu bir tpe alnz. Dier yandan bir yumurta akn sulandrarak elde ettiiniz zeltiyi baka bir tpe alnz. Her iki tpe de 2er ml olacak ekilde Biret zeltisi ekleyiniz. Karbohidratlara zg Benedict reaktifi ile de test ederek sonucunu deerlendiriniz. Tpleri scak su banyosunda hafife sallayarak stnz. Meydana gelen meneke rengi (pembelila) protein varlnn gstergesidir. Stte protein aranmas: 5 ml st deney tpne koyunuz. zerine %10luk KOH zeltisinden 5 ml ilve ediniz. Bunun zerine de % 0.5lik bakr slfat (CuSO4) zeltisini damla damla ilve ediniz.

Tpte leylak renginin olumas protein varlnn gstergesidir. Fasulyede protein aranmas: Kuru fasulyelerin tohum kabuklarn kartnz. Sonra boyuna olacak ekilde ortadan ikiye ayrnz. Bunlar bir petri kabna alarak zerlerine birer damla konsantre nitrik asit damlatnz ve bir sre bekleyiniz. Deiiklik meydana gelmemi ise petri kutusunu su banyosuna alarak tohumlar hafife stnz. Bylece deiiklii 4-6 dak. iinde gzlemlemi olacaksnz. Sar rengin oluumu protein varlnn gstergesidir. MADDELER Et suyu Yumurta ak St Kuru fasulye Tablo 4.2.3: Deneyde Kullanlan Maddeler ve ndikatrler ND KATRLER SONU Biret istenirse Benedict Biret istenirse Benedict KOH + Cu2SO4 HNO3

Sudan Krmzs (Sudan III boyas ile) testi ile lipidlerin (yalar) kalitatif gsterilii: Bir miktar susam ya, zeytin ya, kanola ya, margarin, tereya, iya, yerfst, ceviz veya fndk ya. Sv yalarn 2 mlsini deney tpne koyunuz, zerine 2 ml distile su ekleyiniz. Karma 2-5 damla Sudan III boyas damlatnz. Kartrnz, ya molekllerinin boya tarafndan turuncu renge boyandn gzlemleyiniz. Deiik ya oran ieren st ile deneyi ayr ayr tplerde yapnz. Kat yalar iin- ceviz ii, fstk ii veya fndk iini havanda iyice eziniz. Elde edilen maddeyi bir miktar suda sspanse ediniz. Bu sspansiyonu huniye yerletirdiiniz 4 kat gazl bezden veya iki kat amerikan bezinden sznz ve sznty belli bir miktar olarak deney tpne alnz. zerine bir-iki damla sudan III damlatnz ve bir sre scak su banyosunda stnz. Bu sre sonunda tpn en st tabakasnda turuncu rengin oluumu ya molekllerinin varlnn gstergesidir. Tablo 4.2.4: Deneyde Kullanlan Maddeler ve ndikatr MADDELER ND KATR SONU Ceviz ii / Fndk ii /Yer Sudan III fst ii

ndikatrler (Ayralar): Belirli artlarda belirli maddelerle reaksiyona girerek urad deiiklikle o maddenin varln gsteren maddelere ayra veya indikatr denir. Fehling Reaktifi Alman kimyager Herman von Fehling tarafndan gelitirilmitir. Bir organik maddenin redktr (kimyasal bir reaksiyonda baka maddelere elektron veren madde) olup olmadn anlamak iin kullanlr. Redkleyici ekerleri (glukoz gibi monosakkaritler ve maltoz, laktoz gibi disakkaritler) ve aldehitleri tayin eder. Deney zeltisi taze hazrlanm bakr (II) slfat, sodyum hidroksit ve sodyum potasyum tartarat ieren zelti ile muamele edilirse, redkleyici eker varlnda tula krmzs renk verir. Proteinler iin ayra olarak da kullanlr. ki eit fehling ayrac vardr. Bunlardan birisi fehling A (Fehling I), dieri de fehling B (Fehlig II)dir. Fehling ayralar glukoz veya fruktoz zeltilerine ilave edildiklerinde mavi olan rengini kaybederek tula krmzs rengini alr. Proteinli zeltilere ilave edildiinde ise stma ileminden sonra meneke moru rengini alrlar. Fehling ayracndaki mavi renkli Cu++ redklenip Cu+ haline geer. Bu arada eker oksitlenerek eker asiti oluur. Dolaysyla krmz renk meydana gelir. Zamanla Fehling ayrac bozulacandan, her iki zeltiyi birletirerek oluturulan ayra ihtiya kadar ve kullanlmadan hemen nce taze olarak hazrlanmaldr. Fehling testi, redkleyici ekerlerin tayininde kullanlan, zgl ve yksek hassasiyette bir testtir. Kprz oksitin sar veya krmz

presipitat oluursa redkleyici ekerin varl gsterilir. Rochelle tuzu bu reaksiyonda selat yapc madde olarak grev alr. Reaksiyon; CuSO4 + 2KOH Cu(OH)2 + K2SO4 Cu(OH)2 CuO + H2O D-glukoz + 2CuO D-glukonik asit + Cu2O Kprz Oksit (Krmz zelti) Deney 1: Hazrlan: Fehling A: Standard cam kapta 34.65 g bakr (II) slfat (CuSO4.5H2O) 500 ml distile su iinde eritilerek elde edilir. Rengi gzel bir mavidir. Fehling B: 173 g sodyum potasyum tartarat (Rochelle tuzu) bir miktar lk suda eritilir. 125 g potasyum hidroksit bir miktar suda zlr. ki zelti standard cam kapta kartrlarak, hacim 500 mlye distile su ile tamamlanr. zelti renksizdir. Deney 2: Materyal: Kaynar su banyosu Fehling A zeltisi: 35 g CuSO4.5H2O suda zlr, hacim 750 mlye tamamlanr. Fehling B zeltisi: 120 g KOH ve 173 g Na-K tartarat (Rochelle tuzu) suda zlr, hacim 500 mlye tamamlanr. Fehling reaktifi : Eit hacimde A ve B zeltisi kullanmdan HEMEN NCE kartrlarak hazrlanr. Benedict Reaktifi Glukoz ayracdr. Glukoz varlnda rengi kiremit krmzsna dner. Fehling A + Fehling Bden oluur. Yukarda yapl ve taze hazrlanmasnn gerei anlatlmtr. Reaktifi Fehling testinden daha stabil olduundan yaygn kullanlr. Sodyum sitrat elat yapc madde grevi yapar. Redkleyici eker varlnda kprz oksitin krmz keltisi (presipitat) oluur. Reaksiyon; Na2CO3 + 2H2O 2NaOH + H2CO3 2NaOH + CuSO4 Cu(OH)2 + Na2SO4 Cu(OH)2 CuO + H2O D-glukoz + 2CuO D-glukonik asit + Cu2O (Krmz presipitat) Deney 1: Kalitatif Benedict zeltisinin Hazrlan: 173 g sodyum sitrat ve 100g anhidrz sodyum karbonat (Na2CO3) 800 ml suda eritilir. zelti szge kadndan szlerek 1000 mililitrelik bir l kabna aktarlr. Distile su ile hacmi 850 mlye tamamlanr. 17.3 g balr slfat (CuSO4.5H2O) 100 ml suda zlr. Distile su ile hacim 150 mlye tamamlanr. nce hazrlanan zelti 1 Llik behere konur ve yava yava kartrarak bakr slfat zeltisi ilave edilir. Bulanklk varsa tekrar szlebilir. Deney 2: Kantitatif Benedict zeltisinin Hazrlan: 100 g anhidrz sodyum karbonat veya 200 g kristal sodyum karbonat 200 g sodyum sitrat ve 125 g postasyum slfosiyanr 600 ml distile suda stlarak eritilir. Soutulup szlr. 18 g bakr slfat (CuSO4.5H2O) 100 ml distile suda eritilip ilk karma eklenir. Ayrca karma 5 mL %5lik potasyum ferrosiyanr zeltisi koyulur ve karm 1 litreye distile su ile tamamlanr. Deney 3: MATERYAL: Kaynar su banyosu zelti 2: Benedict Reaktifi. 173 g sodyum sitrat ve 100 g anhidrz (susuz) Na2CO3, 600 ml scak suda zlr. 800 mlye distile su ile hacim tamamlanr.

zelti 3: 173 g CuSO4.5H2O 100 ml scak suda zlr, soutulur. Souyunca 100 mlye hacim tamamlanr. zelti 4: zelti 2yi, zelti 3e devaml kartrarak yava yava ekleyiniz. 1000 ml (1 L)ye hacmi tamamlaynz. DENEY N YAPILII: 0.5-1 ml test zeltisini veya numune ekstresini 2 ml Benedict reaktifine ekleyiniz. Tpleri kaynar su banyosunda bekletiniz. Krmz presipitat oluumunu gzleyiniz. Presipitat oluumu numunede redkleyici eker varln gsterir. yot zeltisi (I2 + KI) Niasta indikatrdr. Kahverengi-krmz renktedir. Niasta varlnda rengi lacivert-siyaha dnr. yot, polisakkaritlerle renkli kompleks oluturur. yot niasta ile muamele edilince mavi renk verir; glikojen reaksiyon sonucunda krmzms kahverengi kompleks oluturur. Amiloz, amilopektin ve glikojen varlnn gsterilmesi iin uygun ve hzl bir testtir. Deney 1: Hazrlan: 6 g KI 200 ml distile suda eritilir. Ayr bir kapta 4 g iyot kristali (I2) eritilerek KI zeltisine ilave edilir. Hacim distile su ile 1000 mlye tamamlanr. yot suda zor, ancak konsantre KI zeltisinde abuk znd iin zeltinin kullanmadan 24 saat nce hazrlanmas tavsiye edilir. ayet zc olarak alkol kullanlrsa iyot tentr hazrlanr, antiseptik olarak yaralarda kullanlr. Deney 2: MATERYAL: yot zeltisi [%3 (w/v) potasyum iyodr zeltisi iinde 0.005 N iyot zeltisi hazrlanr] Glukoz, skroz, niasta, glikojen, selloz, vs.nin %1lik test zeltileri DENEY N YAPILII: 1 ml test zeltisi veya rnekten ekstre edilmi eker numunelerini tpe koyunuz. zerine 4-5 damla iyot zeltisi damlatlp, nazike kartrnz. Renkli rn oluumu var m? rnn rengini kaydediniz. Lugol zeltisi Niasta indikatr olarak kullanlr. Konsantre iyot zeltisidir. eriindeki iyot niasta ile absorpsiyon halindedir. Mavi renk oluur. Is etkisi ile bu yap bozulur ve mavi renk kaybolur. Soutmadan sonra mavi renk tekrar meydana gelir. Hazrlan: 1 g iyot (iyot kristalleri iyice ezilmelidir) ve 2 g KI 300 ml distile suda iyice zlr. Alternatif olarak 1 g iyot (iyot kristalleri iyice ezilmelidir) ve 2 g KI, 5 ml distile suda iyice zlr ve bunun zerine 140 ml distile su ve %5lik sulu karbonattan 60 ml ilave edilir. yice kartrdktan sonra kullanlr. Nitrik asit Protein ayrac olarak kullanlr. Sudan III Ya ayrac olarak kullanlr. Rengi krmzdr. Ya varlnda rengi turuncuya dnr. Hazrlan: 0.1 g sudan III, 10 ml %96lk alkol, 10 ml gliserin karm hazrlanr. Bu karm filtre kadndan szlerek kullanlr. Seliwanoff Ketoz ekerlerin (rnek fruktoz) aldozlardan ayrt edilmesi iin kullanlan indikatrdr. Rengi berrak kahverengi-krmzdr. Seliwanoff aldehit grubu ile reaksiyona girmedii iin glukoza zg deildir. Istldnda, ketozlar aldozlardan daha hzl dehidrate olur. Dehidrate ketozlar hidroksimetil furfural gibi furfural trevlerini verir; bunlar resorsinol ile kondanse olarak krmz kompleks oluturur. Keto grubunu redkleyip ketoosazon oluturduu iin fruktoz ile reaksiyon verir ve rengi kiraz krmzsna dnr; presipitat da oluabilir. Aldozlar da hafif reaksiyon verip uuk

pembe renk oluturabilir. Disakkaritler (rnek skroz) ksmen hidroliz olduklarndan pozitif reaksiyon verebilir. Dier monosakkaritler uzun sre stlnca renk oluturur.

Deney 1: Hazrlan: 100 ml, %50 orannda sulandrlm HCl zeltisi iinde 0.05 g resorsin (recorcinol) zlr [3 N HCl iinde %0.05 (w/v) resorsinol olarak da hazrlanr; ancak %0.1lik ile daha iyi sonu]. Deney 2: MATERYAL: Karbohidrat numunesi (%1lik karbohidrat zeltisinden 0.1 ml) Seliwanoff reaktifi Deney tpleri Kaynar su banyosu DENEY N YAPILII: Deney tplerine 2 ml Seliwanoff reaktifi koyunuz. zerine 0.05-1 ml test zeltisini ekleyiniz. Kaynar su banyosunda 1 dak. bekletiniz (iyi sonu alnmadnda 5 dak. da beklenebilir). Kiraz krmzs rengin oluumunu gzleyiniz. Renk oluumu ketoz eker varln gsterir.

KARBOH DRATLAR
http://phoenix.liu.edu/~nmatsuna/che4x/e7chos.pdf http://www.science.smith.edu/departments/Biochem/Biochem_353/CARBO.html Sawhney, S. K. Ve Singh, R. (Eds.) (2001). Introductory Practical Biochemistry. Narosa Publishing House, Yeni Delhi, Hindistan. ekerler gibi karbonhidratlar ieren numuneler karm halindeyse kalitatif ve kantitatif analizi, yapsal ve kimyasal benzerlikleri ve stereoizomerlerinin varlndan dolay zor olabilmektedir. Verilen numunede baz hzl testler kullanlarak karbonhidrat olup olmad aratrlabilir. Bu testler genellikle reaksiyona gre oluan renk reaksiyonlarna dayanr. eker zeltileri, karm olmadnda %0.1-1 konsantrasyon aralnda iyi sonu verir. Niasta iin %2lik zelti de kullanlr. Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Test Molisch Testi Antron Testi yot Testi Barfoed Testi Seliwanoff Testi Fehling Testi Benedict Testi Pikrik Asit Testi Mucic Asit Testi Bial Testi Uygulanmas CHO iin genel CHO iin genel Glikanlar iin (Niasta, glikojen) Monosakkaritleri, redkleyici disakkaritlerden ayrmak iin Ketozlar iin Redkleyici ekerler iin Redkleyici ekerler iin Redkleyici ekerler iin Galaktoz iin Galaktoz iin

A) ANTRON (ANTHRONE) TEST : Karbohidratlar iin iin genel bir testtir; kalitatif ve kantitatif olarak kullanlabilir. Polisakkaritler iin de kullanlr. Test, monosakkaritlerin furfural trevlerine dehidrasyonuna (rnek hidroksimetilfurfural) dayanr. Furfural trevleri antron ile reaksiyona girerek mavimsi yeil renk veren bir kompleks oluturur.

Antron Reaksiyon;

Kons. H2SO4

D-Glukoz

Antron

3H2O
Deney 1:

MATERYAL: Antron zeltisi (%0.2, w/v, konsantre H2SO4 iinde, 100C 10 dak. bekletilip 630 nm'de absorbans okunur. 0.1 g/L konsantrasyonda da hazrlanabilmektedir.)
Niasta zeltisi, %2 (msr veya patates niastasndan da hazrlanabilir; Deney tp

DENEY N YAPILII: Bir deney tpne 2 ml antron zeltisi koyup zerine 5 damla niasta zeltisi veya 0.5-1 ml test zeltisi ilave ediniz. Tp sallayarak iyice kartrnz. Rengin mavimsi yeil renge dnmesini gzlemleyiniz. Mavi veya yeil renk oluumu ortamda karbohidrat varln gsterir. Eer renk olumadysa emin olmak iin kaynak su banyosunda 10 dak. tutup tekrar renk oluumua baknz. Deney 2:

MATERYAL: Kaynar su banyosu

Konsantre slfrik asit Antron reaktifi (konsantre H2SO4 iinde %2lik w/v hazrlanm) DENEY N YAPILII: 0.5-1 ml test zeltisini 2 ml antron reaktifine ekleyiniz. yice kartrnz. Renk oluumunu gzleyiniz. Rengin mavimsi yeile dnn takip ediniz. Renk oluumu gzlemediyseniz, kaynar su banyosunda 10 dakika daha tutunuz. B) ALKAL LER N KARBOH DRATLAR ZER NE ETK S Redkleyici ekerler, NaOH veya KOH varlnda stlrsa sar renk oluur. Daha sonra renk koyulaarak nce portakal rengi, sonra koyu kahverengi olur. Renk deiimi ile birlikte karamelleme kokusu duyulur. Redkleyici gruplar kapal olduunda redksiyon olmaz, renk de olumaz. Moore testi ya da polimerleme deneyinde scak bazik ortamda, glukoz ya da fruktoz molekllerinin ak/serbest olan aldehit ve keton gruplarndan serbest hale geen aldehitlerin polimerizasyonundan polimer oluur. MOORE TEST : Bu teste polimerleme testi de denir. Serbest aldehit veya keton gruplar bulunan ekerlere zel bir testtir. Scak alkali ortamda, eker zeltisi zerine az miktarda NaOH veya KOH ilavesi ile sar, portakal rengi ve kahverengi bir renk meydana gelmesi esasna dayanr. Renk reaksiyonu serbest hale geen aldehitlerin polimerizasyonu sonucudur. MATERYAL: Glukoz, %1 Skroz, %1 Fruktoz, %1 Niasta zeltisi, %1 NaOH, %10 Scak su banyosu Cam kalemi DENEY N YAPILII: Be deney tp alnz. Tplerin her birine yukardaki karbohidrat zeltilerinden 5er ml koyup her tpn zerine karbohidratn ismini cam kalemi ile yaznz. Bunlarn zerine birer ml NaOH zeltisi ilave ederek tplerin iyice karmasn salaynz. Tpleri scak su banyosuna alarak 5 dakika boyunca stnz. Eer sar veya portakal rengi olumu ise polimerizasyon gereklemitir. Karbohidratlarn varl bu renklere gre tespit edilir. C) REDKTR EKERLERE A T TESTLER Anormal durumda idrarda kan karbohidratlarn en nemlisi glukozdur. Bu nedenle glukoz aranmasnda redklenme deneyleri yaplr. Serbest aldehit (-CHO) ve keton (-C=O) grubu bulunan karbohidratlar alkali ortamda redkleyici zellie sahiptir. Redoks reaksiyonlarnda redksiyon ve oksidasyon birlikte yer alr (coupled). Yani redktr karbohidratlar karlarndaki maddeyi redklerken kendileri oksitlenir. Monosakkaritler ve baz disakkaritlerin serbest haldeki karbonil gruplar (aldehit ve keton gruplar) alkali ortamda bakr, gm, bizmut ve demir iyonlarn redkler.

Karbohidratlarn bu zelliinden faydalanlarak tanmlanmalar amacyla farkl testler gelitirilmitir. Bunlardan en ok kullanlan testler Benedict ve Fehling testleridir (yukarda aklanmtr). Bu deneylerdeki reaksiyonlar: Bir bakr slfat zeltisi baz ile stlrsa siyah renkli bakr II hidroksit meydana gelir; CuSO4 + 2NaOH Cu(OH)2 + Na2SO4

Oluan Na2SO4 suda erir, bakr II hidroksit [Cu(OH)2] ise mavi renklidir ve kabn dibine kelek halinde ker. Kaynatmaya devam edildiinde bir mol su kar. Siyah renkli kelek haline dner, bu bakr II oksittir. CuO + H2O Cu(OH)2 Bu reaksiyon redoks reaksiyonundan ayr olarak Cu(OH)2 ve/veya CuO serbest aldehit veya keton grubu tayan bir karbohidratla, alkali ortamda kaynatlnca, bakr +2 (II) deerden +1 (I) deere iner ve krmz renkli Cu2O (bakr I oksit) kelei oluur. 2R-CHO + 2Cu(OH)2 Aldoz +2 bakr Cu2O + 2H2O + 2R-COOH +1 bakr asit

KAL TAT F BENED CT TEST MATERYAL: Benedict zeltisi Hazrlan: 173 g sodyum sitrat ve 100g sodyum karbonat 800 ml suda eritilir. zelti szge kdndan szlerek 1000 mililitrelik bir l kabna aktarlr. Distile su ile hacmi 850 mlye tamamlanr. 17.3 g CuSO4.5H2O 100 ml suda zlr. Distile su ile hacim 150 mlye tamamlanr. nce hazrlanan zelti 1 Llik behere konur ve yava yava kartrarak bakr slfat zeltisi ilave edilir. Eriyebilen niasta zeltisi, %2 Glukoz zeltisi, %2 Skroz zeltisi, %2 Laktoz zeltisi, %2 DENEY N YAPILII: deney tp alarak her birine 2er ml Benedict zeltisi koyunuz. Birinci tpe 5 damla niasta, ikinci tpe 5 damla glukoz, nc tpe 5 damla skroz, son tpe de 5 damla laktoz zeltisi ilave ederek tpleri kaynar su banyosunda 5 dak. bekletiniz. Meydana gelen deiiklikleri gzlemleyerek sonular bir yere kaydediniz. KANDA ENZ MAT K METOD LE GLUKOZ TAY N Penicillum notatumun redii besi yerine glukoz oksidaz enzimi brakmas enzim kaynan oluturur. Reaksiyon;
Glukoz oksidaz

D-glukoz + O2 + H2O
Peroksidaz

H2O2 + D-Glukonik asit

H2O2 + O-toulidin

Okside toulidin (mavi renkli rn)

MATERYAL: Glukometre eritleri (strip) Lanset, steril Pamuk Alkol, %70

10

Glukometre DENEY N YAPILII: Parmak ucundan alkolle temizledikten sonra steril lanset ile bir damla kan alnr. Glukometrenin striplerine emdirilir. Glukometreye yerletirilerek glukoz miktar okunur.

PROTE NLER
B RET TEST -Kalitatif Proteinleri oluturan amino asitlerin arasndaki peptid balarnn zgl indikatr Biret testi kullanlarak gsterilmesi. Bu test proteinlerin hem kalitatif hem de kantitatif tayinine uygundur. Deney alkali zeltide Cu2+ iyonlar ile proteinlerde grlen iki komu peptid bann reaksiyonuna dayanr. Proteinler arasndaki amino asit kompozisyonundan etkilenmez. Serumda bulunan toplam protein miktar proteinlerin biret reaktifi ile verdii reaksiyon sonucu oluan rengin kolorimetrik llmesi ile tayin edilir. MATERYAL: Muhtelif sv ve kat gda maddeleri veya serum Havan NaOH veya KOH, %10 Biret reaktifi (bakr slfat, %0.5) Deney tpleri DENEY N YAPILII: Gda maddeniz kat ise bezelye byklnde bir paray havanda iyice ezip ok az distile su ekleyiniz. Bilinmeyen gda maddesi zeltisinin 1 mlsini (NOT: bazen 2-3 mlsi daha iyi sonu verebilir. Sv ise 1 ml veya 1 damlalk dolusu da olabilir) tpe koyarak zerine eit miktarda (1 ml veya 1 damlalk dolusu) %10luk NaOH ilve ediniz. Tp yanlara doru sallayarak kartrnz. %0.5lik bakr slfat zeltisinden damla damla ekleyiniz. Yaklak 5 damla ile renk olumas beklenmektedir. Damlalar arasnda alkalaynz. dak. bekleyiniz. Rengin pembeden mora (lila) sonra da maviye dnmn izleyiniz. Renk ar koyu olup tanmlamas zor olursa %0.05lik bakr slfat zeltisi ile deneyiniz. STTEN KAZE N N ZOLASYONU MATERYAL: Yasz st, 500 ml HCl, %2, 100 ml pH metre Manyetik kartrc Bchner hunisi, byk boy Szge kd Beher 1 L AgNO3, %1, 10 ml Etanol, %95, 150 ml Dietil eter, 150 ml NaOH, 0.01 N, 100 ml DENEY N YAPILII: Yarm litre yasz st 1.5 litre eme suyu ile sulandrnz. Sulandrdktan 30 dakika sonra %2lik HCl ekleyerek pH 4.8e ayarlaynz. pH ayarlama ilemini pHmetre ile yapnz.

11

 Bu noktada kazeinin kmeye baladn greceksiniz. zeltiyi manyetik kartrcda 10 dakika kartrdktan sonra yarm saat bekletin ve stteki svy dkn. kelei (keltiyi) her defasnda 1 L distile su kullanmak zere iki kere ykayn ve stteki svy atn. Filtre kdn Bchner hunisine yerletiriniz, kazeini vakum pompas veya kuvvetli su trompu altnda szn ve kurutun. Bunu 1 Llik behere koyun ve 150 ml distile su ile birka defa ykayn ve klorr iyonu kalp kalmadn kontrol edin (0.5 mllik numuneye birka damla %1lik AgNO3 damlattnz zaman eer zeltide klorr iyonu varsa zeltinin rengi bulanacaktr). Klorrden temizlenen kelek santrifjle toplanabilir. imdi kelei %95lik alkoln 75 mlsi ile sulandrn, 5 dakika kartrn ve szn. Alkol ekstraksiyonunu bir kere daha tekrarladktan sonra iki defa 75 ml eterle ayn yolla ekstraksiyon yapn. Szldkten sonra vakum pompasna balayarak kurutun. Bylece beyaz pudra halinde kazeini elde etmi olacaksnz. Hazrladnz kazeinden 0.01N NaOH iinde %1lik zelti hazrlayn, zerini iaretleyin ve soukta saklayn. DENEY N ADI: YUMURTA ALBUM N N N KR STALLENMES MATERYAL: Yumurta ak (gnlk 3 adet) Mezr Sodyum klorr, %0.9 Asetik asit, 1N Manyetik kartrc Tlbent bezi Doymu amonyum slfat Santrifj DENEY N YAPILII: yumurta akn bir mezre koyun ve hacmini ln, iyice kartrn. 1/10 hacm 1 N asetik asit ilve ettikten sonra tekrar kartrnz. Karm tlbent bezinden cam baget ile kuvvetlice kartrarak geirin. Karma eit hacimde doymu amonyum slfat ilve edin ve 30-60 dakika sonra ovoglobin keleini santrifjle ayrn. Bu kelekte, glikoprotein olan ve yumurta akna vizkoz zellik veren ovomusin de bulunmaktadr. Geri kalan berrak (sar) svya yava yava kartrarak doymu amonyum slfat ilave edin, bir bulanklk meydana gelecek ve sonra bu zlecektir. Bu durumda amonyum slfat ilvesini durdurun ve zeltiyi kartrn. yice karm zeltiyi souk odada 2-3 gn bekletin ve albumin kristallerini santrifj ederek ayrn. Albumini %0.9luk NaCl iinde tekrar zerek %1lik zeltisini hazrlayn ve soukta saklayn.

L P DLER
Lipidler polar olmayan (APOLAR) biomolekller olduundan suda hemen hemen hi znmezler. Apolar zcler olan eter, kloroform veya benzen de ise iyi znrler. Kompleks lipidler alkali hidrolizi sonucunda sabun olutururlar, bu zelliklerinden dolay SAPON F YE L P DLER denir. Basit lipidler ya asidi iermediinden SAPON F YE-OLMAYAN L P DLER denir. Terpen ve steroller bu gruba rnektir. Lipidlerin Kalitatif Testleri Detayl analizleri zor olduundan lipitlerle ilgili genel amal, hzl ve kolay uygulanabilen kalitatif testler gelitirilmitir.

12

SOLUB L TE (ZNRLK) TEST Triailgliserollerin ksa zincirli ya asidi tayanlar suda bir miktar znr: Ancak uzun apolar ya asidi zinciri tayanlar suda znmediinden EMLS YON oluturur. Btn triailgliseroller dietil eter, kloroform ve benzende znr. Metanol, etanol ve asetonda az znr ancak stlarak znrl artrlabilir. znrlk zelliklerinin bilinmesi, biyolojide materyalden eitli lipidlerin ekstraksiyonu iin etkili yntemler gelitirilmesini mmkn klar. MATERYAL: Ya asitleri (btirik, palmitik ve oleik asit) Kat yalar ve sv yalar, tereya, margarin, marina balnn karacier ya, fosfolipidler Solvanlar (Su, metanol, etanol, aseton, kloroform, dietil eter, heksan) DENEY N YAPILII: Deney tplerine deiik lipidlerden az miktarda koyunuz. zerine su ekleyip iyice kartrnz, znrln kaydediniz. Scak su banyosunda 500Cde 5 dakikada starak znrlnn deiip deimediini kaydediniz. Deiik zcler kullanarak testi tekrarlaynz. znrlklerini kaydedip tartnz. YA AS TLER N N VARLII N T TR METR K METOD KULLANILARAK KAL TAT F TEST Numunede non-esterifiye ya asitlerinin varl, alkali ile titre edilerek, fenolfitaleyn indikatr kullanlarak, tayin edilir. MATERYAL: Lipid numuneleri [tereya, zeytinya, stearik asit (%50 alkolde zlm)] Fenolfitaleyn (alkolde hazrlanm %1lik) NaOH, 0.1 N Erlenmayerler DENEY N YAPILII: 0.1 N NaOHin 10 mlsini erlene koyunuz. 1 damla fenolfitaleyn zeltisi ekleyerek daimi pembe renk oluturunuz. Bu zeltiye test zeltinizi, kab devaml kartrarak DAMLA DAMLA ekleyiniz. Pembe rengin yok olmas serbest ya asitlerinin, numunede varln gsterir. Btn lipid numuneleri ile tekrarlaynz. Sonular numunelerinizin serbest ya ierii hakknda size herhangi bir bilgi verdi mi? L P DLER N EKSTRAKS YONU VE AYRILMASI Yal tohum numunelerinin toplam lipid muhtevasnn ekstraksiyonu ve hesaplanmas amalanmaktadr. Lipidler baz organik zclerde znr. Bu zelliklerinden faydalanlarak dokulardan lipidler ekstre edilir. Biyolojik materyallerde lipidler proteinlere bal olabildiinden, etanol ve dietil eter karm veya kloroform ile metanolden oluan karmlarla (solvan) ekstre edilir. Solvanda metanol veya etanol bulunmas lipidlerle proteinler arasndaki balarn yklmasn kolaylatrr. MATERYAL: yodometrik kaplar Ayrma hunisi Yal tohumlar (ayiek, yer fst, soyafaslyesi) Anhidrz (susuz) sodyum slfat Kloroform: metanol karm (2:1, v/v) Sodyum klorr, %1

13

DENEY N YAPILII: 1 g yal tohum tartlarak 5 g anhidrz saodyum slfat varlnda havanda ezilir. 20ml kloroform-metanol karm eklenerek, hava geirmeyen iyodometrik tpe alnr. Mekanik kartrcda 1 saat kartrlr, cam filtreden geirilir. Ekstraksiyon ilemi iki defa kalntya uygulanarak; ekstreler havuzlanr (birletirilir). Solvan vakum altnda distil ederek uzaklatrlr. Kantda kaba (ham) lipidler bulunduundan tekrar 10 ml, %1 sodyum klorr zeltisinden 1 ml eklenmi, kloroformmetanol karm ile ekstrakte ediniz. Havuzlanm fraksiyonlar ayrma hunisine koyunuz. yice kartrnz ve 5 dakika beklemeye braknz. Lipidler alttaki kloroform tabakasnda; sabun, gliserol ve dier suda znmeyen saflklar st tabakada bulunur. Alt tabakay musluu aarak toplaynz. st tabakay tekrar 3-4 defa 5-10 ml kloroformmetanol karm ile muamele ederek, kalnt lipidleri de geri kazannz. nceden tanttnz bir behere lipidleri toplaynz. Solvan, lk su banyosuna (500C) beheri koyup zerine sv azot gaz fleyerek, uurunuz. Beherin arln kaydediniz. Ham lipidlerin numunedeki miktarn bulmak iin beherin arln toplam arlktan kartnz. Sonularnz verilen yal tohumda % ham lipid olarak veriniz. Ar scaklk ve ktan numunelerini koruyunuz.

14