*Enerji kaynaklar Fosil kaynaklar (kmr, fuel oil, doal gaz) Yenilenebilir kaynaklar (rzgar, gne, su),jeotermal, dalga

ga Biyoktle (tarm yan rnleri, atk amur, hayvan gbresi) Hidrojen (fosil, su ve biyoktle) Nkleer kaynaklar (toryum, uranyum) *Dnya Enerji retim Kaynaklarnn Dalm 2004 yl

2030 yl

Nkleer %6

Yenilenebilir %8

Ya %37

Nkleer %6

Yenilenebilir %8

Ya %34

Kmr %26 Doalgaz %23

Kmr %28 Doalgaz %24

*Kaynaklarna Gre Dnya Enerji Tketimi

2004 ylndan 2030 ylna kadar Sv yaktlarn paynn %37den %34e dmesi,Kmrn %26 dan %28.4e kmas doal gazn %23den % 24.3kmas, yenilenebilir kaynaklarn %den %7.6 a dmesi ve nkleerin %6 dan %5.7 a dmesi beklenmektedir.nkleer enerji kapasitesinde art in, hindistan ve rusyadaki projelerden kaynaklanmaktadr.hidroelektrik santrallerindeki art ise kanada ve trkiye kaynakldr.

*Kaynaklarna Gre Dnya Elektrik retimi

*ENERJ-EVRE LKS Hava kirlilii Ozon ve sis Asit Yamurlar Sera etkisi Kresel snma klim deiiklii *Dnya Karbon Dioksit Emisyonlar

*Enerji retim Trlerine Gre CO2 Emisyonu

*TRKYENN ENERJ TKETM % 25 kmr kaynakl (% 28 ithal) % 39 petrol kaynakl (% 90 ithal) % 23 doal gaz (% 96 ithal)

Da baml , Tkenebilir ,evre kirlilii yaratr.

%13 yenilenebilir enerji kaynaklar (balca hidroelektrik)

Da baml , Tkenebilir ,evre kirlilii yaratr.

*Ksaca Trkiyede enerji darboaz vardr. Enerji konusunda % 72.5 orannda (kaynak olarak) da bamlyz CO2 orann srekli artran kaynaklar Tkenebilir kaynaklar kullanyoruz

*Dnyada Enerji Tketimi Dnya nfusunun %20si toplam enerjinin %60n, Gelimekte olan yaklak 5 milyarlk nfus ise enerjinin %40n tketmektedir. Bugn yaklak 1.6 milyar insann ticari enerjiye eriim olana bulunmamaktadr.

*Petrol ve Sava Dnya ham petrol rezervi 140,4 milyar tondur. lkelere gre dalm; Ortadou lkeleri % 65,4 Gney ve Orta Amerika % 8,6 Dnya yllk toplam petrol retimi olan 3,5 milyar tonun % 31lik pay, Ortadou lkeleri tarafndan gerekletirilmektedir. Dnya yllk petrol tketimi olan 3,3 milyar tonun % 26sn dnya nfusunun % 4,7sine sahip olan ABD tketmektedir. ***** 1 VARL = 159 LTRE***** *lkemiz Enerji Kaynaklar KMR Linyit rezervi 8,4 milyar ton Ta Kmr 1,12 milyar ton Trkiye linyit rezervinin % 68ini alt sl deeri 2000 kcal/kg olup kalorifik deeri olduka dktr. Bugn lkemiz kmrlerinin enerji retimindeki pay %20lerin altna dmtr. HDROLK Teknik olarak deerlendirilebilir potansiyel 216 milyar kwh 2000 yl itibariyle teknik ve ekonomik potansiyel 122 milyar kwh Bugn 122 milyar kwh olan ekonomik hidroelektrik potansiyelimizin %32si kullanlmakta, %11i inaa halinde ve %57si proje dzeyinde beklemektedir. PETROL lkemizde retilebilir PETROL rezervi: 43.7 milyon ton DOALGAZ 3 lkemizde retilebilir DOALGAZ rezervi: 8,9 milyar m RZGAR Bugnk teknik koullarda ylda 2500 saat kullanma sresi ile kurulabilecek teknik kapasite (yararlanabilir potansiyel ierisinde) 10 bin MW zerindedir. Ancak, Trkiyenin ekonomik rzgar gc potansiyeli hakknda farkl deerler belirtilmektedir. Henz lkemiz iin salkl bir rzgar atlas almas tamamlanamamtr. JEOTERMAL Trkiyenin grnr jeotermal kapasitesi 2600 MW civarndadr. Halen jeotermal potansiyelin ancak %3 kullanlmaktadr. GNE lkemizde yllk gnelenme sresi 2640 saat olup, lke zerine den gne enerjisi miktar 80 milyon ton petrole edeerdir. BOKTLE Hzla byyen aalarla yaplan enerji ormanclna uygun 4 milyar hektar orman alan vardr. Bitkisel ve hayvansal atk miktar 10,3 milyon ton petrole edeerdir.

1985 Ylnda Trkiye elektrik retiminin % 42si linyit santrallerinden karlanrken bugn linyit potansiyelimizin % 25ini, hidrolik potansiyelimizin % 20sini, jeotermal kaynaklarmzn ise % 2.97sini kullanyor durumdayz. 2000li yllarda ulusal kaynaklarmzn ihmal edildii, elektrik enerjisinde retimin zel irketlerin kar taleplerine uygun olarak doalgaza dayal ve da baml bir ekilde belirlendii grlmektedir.

*AB - Trkiye Karlatrmas Avrupa Birlii lkeleri enerji tketimlerinin %5,6sn yenilenebilir enerji kaynaklarndan salyor ve bu orann 2010da %12ye karlmasn planlyor. Trkiyede yenilenebilir enerji kaynaklarnn tketim iindeki pay 2000 ylnda %11, bu rakamn 2010 ylnda %7ye dmesi bekleniyor. Trkiye, enerji tketiminin %36sn ulusal kaynaklardan karlyor ve bu oran 2023de %20lere decek.

RZGAR ENERJS *Dnyada rzgar enerisi kapasitesi Avrupa > ABD > Hindistan > Kanada > Avustralya > Yeni zellanda *Avrupada rzgar enerisi kapasitesi Almanya> spanya>Danimarka> talya> ngiltere> Portekiz> Fransa> Hollanda> Avusturya > Yunanistan *Rzgarn ok olduu blgeler zmir-eme / anakkale-Bozcaada / stanbul-Hadmky / Balkesir-Bandrma / stanbul-Silivri / zmir-eme / anakkale-ntepe / Manisa-Akhisar / anakkale-Gelibolu / Manisa-Sayalar/ Hatay-Samanda / stanbul-G.paa / zmir-Aliaa / Aydn-ine / stanbul-atalca / zmir-Kemalpaa / Balkesir-Bandrma / Osmaniye-Bahe *Rzgar enerjisinin avantajlar Temizdir Yenlenebilir Kurulumu ve iletmesi kolay Kayna ( rzgar ) paral ve da baml deildir Tek olarak veya byk iftlikler olarak altrlabilirler *Rzgar enerjisinin dezavantajlar Rzgar hz sabit olmad iin enerji retimi sabit deildir.

ok dk rzgar hzlarnda altrmak ekonomik adan, ok yksek rzgar hzlarnda altrmak gvenlik asndan uygun deildir. Enerji verimi fosil kaynaklara gre dktr. Yatrm maliyeti yksektir. Grlt asndan yerleim yerlerinin uzanda olmasnda yarar vardr.
Trbin kafas Kanatlar Kanat balantlar Dk Hz aft Dili Kutusu Yksek Hz aft Elektrik Jeneratr Rota Mekanizmas Elektronik Kontrol .Hidrolik Sistem Soutma Sistemi Kule Anemometre ve Rzgar Frlda

*Rzgar trbini elemanlar

*Rzgar gc hesab

1 . AV 3 . 2

W G (Watt)

= Havann younluu (

kg ) m3

A = Kanat alan ( m2 ) m V = Rzgar hz ( ) s

*Rzgar santrali kurarken nelere dikkat edilmeli Sahaya ulam kolayl Enerji nakil hatlarnn ve trafo merkezlerinin g kapasitesi retilecek enerjinin nakli iin trafo merkezlerine olan uzaklk Sahann yol ve dier almalar iin ilenme kolayl Arazinin eimi Sahann alansal olarak yeterlilii Sahada arazi kullanm ekli ve mlkiyeti Sahann bitki rts Sahann hakim rzgar ynne gre durumu Sahann yerleim birimlerine olan uzakl Sahann imar durumu Sahann askeri ve sivil radar ve benzer tesislere olan yaknl Sahann sit, milli park, orman arazisi veya dier kapsamda olup olmad Sahann doal yaam etkinlikleri ve ekolojik asdan nemi Sahann jeolojik yaps Yeralt su kaynaklarnn analizi Yakn civarda yaayanlarn rzgar santrallarna bak as Sahann buzlanma, yamur, yldrm ve atmosferik kararllk durumlar GSM kapsama alannn tespiti Yasal ykmllkler Yerel elektrik datm irketi ile yaplacak grmelerin sonular

GNE ENERJS *Gne enerjisinin kullanm alanlar Yaplarda aktif snmada ve elektrik enerjisi elde edilirken Kullanm suyu stma, yzme havuzu suyu stma, kaynatma ve piirme Ac ve tuzlu sularn distilasyonlar Scak hava motorlar ile dier termodinamik sl evrimlerin retilmesi Seralarn stlmas, bitkisel rnlerin kurutulmas Gndz ve gece aydnlatlmasnda Fotokimyasal ve fotosentetik evrimler gerekletirmesi Elektroliz yntemi ile gne enerjisinden hidrojen gaz elde edilmesi Gne enerjisinden; su stmada, konut stmada, piirmede, kurutmada, soutmada ve elektrik enerji eldesinde faydalanlr. Gne enerjisinin kullanlabilmesi iin toplanmas gereklidir. Bu toplama ilemi sl (gne kolektrleri) ve elektriksel (fotovoltaikler) olmak zere iki deiik yol ile yaplr. Gne panelleri, gne n direkt olarak elektrie evirirler. PV (photovoltaic) hcreler, gne n emdii zaman, elektronlar bulunduklar atomlardan ayrlarak madde iinde serbest kalrlar ve bylece bir elektrik akm oluur. Gelen enerjinin ancak 1/6 orannda bir ksm elektrik enerjisine dnebilir.

*Trkiyenin gne enerjisi potansiyeli

*RNEK

*Gne enerjisi uygulamalar Dk Scaklk Uygulamalar Kullanm scak suyu eldesi Konut stlmas-soutulmas Sera stlmas Tarm rnlerinin kurutulmas Yzme havuzu stlmas Gne ocaklar ve frnlar Deniz suyundan tatl su eldesi Tuz retimi Sulama PV sistemler Orta Scaklk Uygulamalar Endstriyel kullanm iin buhar retimi Byk stma-soutma sistemleri Yksek Scaklk Uygulamalar Gne frnlar

*Gne enerjisi UV indeksi

JEOTERMAL ENERJ Jeotermal enerji, yer kabuunun derinliklerindeki scak kaya ve akkanlarn ssnn zayf katmanlar geerek yer yzne ulamasdr. Jeotermal enerjiyi, eski romallar doal scak su olarak termal banyolarda stma ve salkta kullanmlardr, ABDde konut stlmasnda ilk olarak 1891 ylnda kullanmlardr. 1904 ylnda talyada ilk defa jeotermal kuru buhardan elektrik retilmitir. *Jeotermal enerji kullanm alanlar Konutlarn stlmasnda retimde proses s olarak Absorbsiyonlu soutma sistemlerinde Tarmda, seraclkta Kltr balklnda Saunalarda Kaldrmlarda karlarn eritilmesinde kullanlmaktadr. *Trkiyede bulunan jeotermal alanlar Aydn ( Slavatl, Buharkent, Germencik), Denizli (Kzldere), Nevehir (Acgl), anakkale (Tuzla), zmir (Balova, Seferihisar, Dikili), Ktahya (Simav)dr. *Trkiyede Jeotermal enerji Trkiyede 35 C derecenin stnde jeotermal akkan iereren 170 adet jeotermal saha bulunmaktadr. Jeotermal retiminde n sralarda yer alan Kzldere Jeotermal Blgesinde elektrik retimine 1984 ylnda devreye giren MW gcndeki Denizli Kzldere Jeotermal Santralnda elektrik retiminin yan sra buhar iin de kondense olmayan gazlardan sv karbondioksit, kuru buz retimi de devam etmektedir. Santraldan atlan 145 derece scaklk ve yaklak 700 ton debisindeki atk sudan da Sarayky lemizdeki 1.500 konutun da stlmas salanmaktadr. *Trkiyede Jeotermal sahalar

Kzldere sahasnda jeotermal elektrik retimine ilikin ilk aratrmalar 1968de balad. 1974de kurulu gc 0.5 MWe olan pilot bir santral kuruldu. 1984de, kurulu gc 20.4 MWe olan gnmzdeki santral TEK tarafndan ina edildi. Kzldere sahasnda 1968-2006 periyodunda deiik derinliklerdeki (365-2261 m) 22 kuyu ald. Bu kuyulardan 9u retim, bir kuyu da re-enjeksiyon kuyusu olarak kullanlmaktadr. Re-enjeksiyon amal bir kuyunun da testleri devam etmektedir. Dokuz retim kuyusundan yaklak 900 ton/saat jeotermal akkan retilmekte ve bu akkann 130-150 ton/saatlik ksm rezervuara geri verilmektedir. Bu akkandan elektrik retiminde (yllk 12-15 MWe), likid CO2 ve kuru buz retimi (120 000 ton/yl), konut stmas (Sarayky - yaklak 2000 konut), sera stmas ve kaplca tesisinde kullanlmaktadr. Tekkehamam sahas 1968-2003 periyodunda alan ve deiik derinliklerdeki (115-2401 m) 7 kuyudan 100-168C arasnda deien scaklklarda termal akkan elde edilmitir. Kuyularn tamam altnda 120 l/slik debiyle termal akkan elde edilebilecektir. Ayrca, bu sahada scaklklar 25-98C arasnda deien ok saydaki termal kaynaktan toplam olarak yaklak 30 l/s termal su boalmaktadr. Bu kaynaklar arasnda en nemlileri nalt (83-98C), avuolu (82C) ve Baback (62C, 2 l/s) termal kaynaklardr. Blmekaya Jeotermal Sahas: Sahada sadece Blmekaya termal kayna bulunmaktadr. Bu kaynan debisi 0,2 l/s ve scakl 36Cdir. Yenicekent Jeotermal Sahas: Yenicekent sahasnda 3 MTA tarafndan alan 6 kuyunun derinlikleri 54-239 m arasnda deimektedir. Bu kuyulardan scaklklar 36-65C arasnda deien ve toplam debisi yaklak 120 l/s olan termal akkan alnmaktadr YK-1 kuyusu: Derinlik=54 m, scaklk= 57C, debi= 20 l/s-artezyen; YK-2 kuyusu: Derinlik=239 m, scaklk= 67C, debi= 140 l/s-artezyen; YK-3 kuyusu: Derinlik=250 m, scaklk= 36C, debi= 4 l/s-artezyen). Sahadaki termal kaynaklardan Kamara kayna kurumutur. Kamara kayna yannda alan sondajdan 56Cde yaklak 1 l/slik su alnmtr. Beylerli Jeotermal Sahas: ardak-Beylerli sahasnda 1998 ylnda alan 53 m derinliindeki kuyudan 39.6C scaklk ve 3 l/s debide termal su alnmtr. Ayrca, termal merkez yaknnda Ilca Kynde 31C scaklkta Ilcapnar kayna bulunmaktadr. Debi ihmal edilebilecek kadar azdr. Glemezli Jeotermal Sahas: Glemezli sahasnda 5i MTA tarafndan alan ve maksimum derinlii 1500 m olan 15 kuyudan 55-88C scaklklarda ve deiik debilerde termal su alnmtr (DG-1 kuyusu: Derinlik=1500 m, scaklk= 88C, debi= 15 l/s-artezyen; DG-2 kuyusu: Derinlik=597 m, scaklk= 73C, debi= 140 l/s-artezyen; DG-3 kuyusu: Derinlik=549 m, scaklk= 66C, debi= 110 l/s-artezyen; DG-4 kuyusu: Derinlik=750 m, scaklk= 70C, debi= 45 l/s-artezyen; DG-5 kuyusu: Derinlik=750 m, scaklk= 62C, debi= 30 l/s-artezyen). Bu sahada MTA kuyular kapaldr. Bunun dnda bir kaplca tesis ve seralarda kullanmak zere alm kuyulardan 50-57C scaklnda su alnmtr. Yaklak 10 l/s toplam debi deeri alnabilir. Pamukkale Jeotermal Sahas: Scakl 36C ve toplam debisi ortalama 255 l/s olan 17 adet kaynak mevcuttur. Bu kaynaklar birbiriyle ilikili olup en nemlileri zel dare, Beltes, nciralt ve Jandarma kaynaklardr. Karahayt Jeotermal Sahas: Karahayt beldesinde scaklklar 32C ile 57C arasnda deien 300e yakn sondaj olup bunlardan yaklak 120si faaldir. ok dar bir alanda termal turizme dnk olarak alan ok saydaki sondaj ve bu sondajlardan ar ekim nedeniyle yredeki 14 termal su kayna kurumutur (son kaynak 1993de kaybolmutur). Bu sondajlarn debisi, tesiste kullanma bal olduu iin net deerler yoktur. Karahaytta zel dare tarafndan alan 3 sondajn verimi yledir. (1. Kuyu: Derinlik=460 m, scaklk= 62C, debi= 15 l/s-pompa; 2. Kuyu: Derinlik=452 m, scaklk= 62C, debi= 40 l/s-pompa; 3. Kuyu: Derinlik=570 m, scaklk= 62C, debi= 80 l/s-pompa. Bu kuyulardan alnan su otellere verilince Karahayttaki dier tm sondajlar kapatlacak. Eski Pamukkale Jeotermal Sahas: Honaz ve Kaklk yrelerinde scaklklar 23-28C arasnda deien termal kaynak ve sondaj sular mevcuttur. 23C scaklktaki kaynaklarn toplam debisi 350 l/s civardr.

*Sera stmas bakmndan Jeotermal enerji

Mevcut Jeotermal Su Kaynaklarna Gre; * Akky Glemezli * Buldan- Yenicekent * Sarayky-Karata * Sarayky- Tekke Hamam 307 da.lk alan , 103 da.lk alan , 500 da.lk alan , 74 da.lk alan,

olmak zere toplam 984 da alanda sera kurulabilecektir. Bu durumda srekli olarak 984 kiiye istihdam salanacak ve yaklak 59.040.000-YTL. gayrisafi getiri salanacaktr. Sera kurulabilecek alanlar; * Akky-Glemezli * Buldan-Yenicekent * ardak-alt * Sarayky Tekke-nalt 480 da. 290 da. 3.065 da. 12.166 da.

olmak zere toplam 22.858 da.lk alanda 16.000 da. yeni jeotermal stmal seralar kurulabilecektir. limizde yeni jeotermal su kaynaklarnn da devreye girmesiyle toplam 16.000 kiiye daha istihdam ve brt 960.000.000.-YTL. gelir elde edilebilecektir.