T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

NAAT TEKNOLOJS

ELK ZMLER

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR .............................................................................................................. iii GR ..................................................................................................................................1 RENME FAALYET - 1 ...............................................................................................3 1. PROFL VE LEVHALARI ZME..................................................................................3 1.1. eliin Yaps ve elik Mamulleri ............................................................................3 1.1.1. eliin Yaps ....................................................................................................3 1.1.2. Standart Profiller ................................................................................................4 1.1.3. zel retim Profiller..........................................................................................6 1.1.4. Kapal Yap Profilleri (Borular)..........................................................................6 1.1.5. Ak Yap Profilleri............................................................................................7 1.1.6. Lamalar..............................................................................................................8 1.1.7. Profil izimleri ..................................................................................................8 1.1.8. Profillerin llendirilmesi ..............................................................................12 1.1.9. elik Levhalar..................................................................................................15 1.1.10. Levha izimleri .............................................................................................18 1.1.11. Levha llendirilmesi ..................................................................................20 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................21 LME VE DEERLENDRME .................................................................................22 RENME FAALYET - 2 .............................................................................................23 2. ELK BRLEM GERELERN ZME..................................................................23 2.1. elik Birleim Gereleri..........................................................................................23 2.1.1. Bulon (Cvata)..................................................................................................23 2.1.2. Perin...............................................................................................................24 2.1.3. Kaynak ............................................................................................................25 2.1.4. Birleim Gerelerinin Projede Gsterilii..........................................................27 2.2. elik Ba Levhas izimleri....................................................................................30 2.3. elik Birleim Gereleri ve Sembol izimleri .........................................................33 2.3.1. Bulon Gsterim izimleri ................................................................................33 2.3.2. Perin Gsterim izimleri ................................................................................37 2.3.3. Kaynak Gsterim izimleri..............................................................................38 LME VE DEERLENDRME .................................................................................41 RENME FAALYET - 3 .............................................................................................43 3. BAST KESTL ELK KONSTRKSYON VE BRLEM DETAYLARINI ZME ..........................................................................................................................................43 3.1. Basit Kesitli elik Konstrksiyonlar........................................................................43 3.1.1. elik Temeller .................................................................................................43 3.1.2. elik Kolonlar..................................................................................................48 3.1.3. elik Kiriler ...................................................................................................50 3.1.4. elik Demeler...............................................................................................52 3.1.5. elik Kirili atlar ..........................................................................................54 3.2. elik Kafes Kirili at Tipik Birleim Detaylar.....................................................56 3.2.1. Bulonlu Birleim Detay izimleri ve lmlendirilmesi ..................................61 3.2.2. Kaynakl Birleim Detay izimleri ve lmlendirilmesi.................................66

3.2.3. Perinli Birleim Detay izimleri ve lmlendirilmesi...................................69 LME VE DEERLENDRME .................................................................................74 MODL DEERLENDRME...........................................................................................75 CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................77 NERLEN KAYNAKLAR ..............................................................................................78 KAYNAKA ....................................................................................................................81

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 581MSP055 naat Teknolojisi Alan Ortak elik izimler Bu modl elik profiller ve levhalar, birleim gereleri, basit kesitli elik konstrksiyon ve birleim detaylar ile ilgili bilgi, beceri, tavr ve tutumlarn akland retim materyalidir. 40/32 Bu modln n koulu yoktur Basit elik yap elemanlarn izmek Genel Ama: Gerekli ortam salandnda izim kuralarna uygun olarak elik proje temel izimlerini yapabileceksiniz. Ama: Gerekli ortam salandnda 1. elik profil ve levha izimlerini doru olarak yapabileceksiniz. 2. elik birleim gereleri izimlerini doru olarak yapabileceksiniz. 3. Basit kesitli elik konstrksiyon ve birleim detay izimlerini doru olarak yapabileceksiniz. Teknik Resim Atlyesi, planlar ve izim aralar Modl ieriinde yer alan faaliyetleri tamamladktan sonra; verilen lme aralar ile kazandnz bilgi, beceri ve uygulamalarnz deerlendirebileceksiniz. Modl sonunda lme arac (lme testleri), ve uygulama testi yaparak, kazandnz bilgi ve beceriler llerek retmeniniz tarafndan deerlendirileceksiniz.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, Deiimin en byk olgusu, ona ayak uydurmak ve gelitirmektir. Geliim ierisinde yaplan bulular, retim sistemleri, insanlara byk kolaylklar salar. Teknolojinin hzla gelimesi ile yeni yaklamlar, sistemleri renmek ve takip etmek olmasa olmazlarmzdan olmaldr. elik izimler; elik yap proje izimleri, ayrntl detay izimleri ve tasarm yapma gibi yeterliklere hazrlk amac tamaktadr. Burada kazanlacak bilgi ve becerilerin, tutum ve davranlarn, eksiksiz olarak, yerine getirilmesi ve uygulanmas elik yaplarn izimi ve imalatnda hatasz retim iin temel etkendir. Bu modl: elik yap projelerinin, birletirme gerelerinin, elik yap elemanlarnn, gerelerinin ve elik kafes kiri tip detay izimlerinin standart ve ynetmeliklere uygun olarak izim tekniini kullanarak lekli izebilme, beceri ve mesleki alkanlklar kazandrmak amac ile elik yap retiminde grev alacak mesleki ve teknik retim gren rencileri, elik proje izimleri yapan elemanlarnn proje izimlerinde ortak izim esaslarn ve temel elik izim uygulamalar yeterliini kazandracaktr. Bu modl sonunda, elik profillerin, levhalarn, elik yap elemanlarnn basit kesitleri ve elik kafes kirilerin tip birleim detaylar izebilmeyi reneceksiniz.

RENME FAALYET - 1 RENME FAALYET - 1

AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda ve uygun ortam salandnda elik standart, zel retim, kapal ve ak profil, izimleri ile elik levha izimlerini doru olarak yapabileceksiniz.

ARATIRMA
elik yaplarn iziminde kullanlan lek eitlerini aratrnz ve snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.

1. ELK PROFL VE LEVHALARI ZME

1.1. eliin Yaps ve elik Mamulleri
1.1.1. eliin Yaps
elik malzeme, tabiatta bulunan demir cevherinden, bir takm ilemler sonucu, hadde veya dkm mamul olarak elde edilir. Demir cevherinde C (karbon), Mn (manganez), P (fosfor), Si (silis), S (kkrt) gibi maddeler kark olarak bulunur. Karmda bulunan zararl maddelerin belirli bir yzdeye kadar uzaklatrlmalar ve baz maddelerin de ilave edilmesi gerekir. Fazla karbon, kkrt, fosfor, arsen, bakr, silisyum, azot vb maddelerin uzaklatrlmas; krom, manganez, silisyum, molibden gibi maddelerin ilave edilmesi gerekir. Bu maddeler; Krom : Mukavemeti arttrr Manganez : Mukavemeti arttrr, scakta ilenmesini kolaylatrr. Silisyum : Mukavemeti arttrr. Molibden : Bilhassa yksek scaklklarda eliin mukavemetini arttrr. Karbon : eliin mukavemeti zerindeki etkisi ok byktr. Fosfor : eliin ok gevrek olmasna ve abuk krlmasna yol aar. Buda zararl bir etkendir. Kkrt : eliin yksek scaklkta gevremesine ve krlmasna neden olur.

1.1.2. Standart Profiller

Hadde eliinden yaplan standart profiller, tek balarna, perinli, cvatal ve kaynakl balantlarla birletirilerek yap eleman olarak kullanlabilmektedir. Boylar 610 m arasnda deien standart profiller balk ve gvde denilen iki ksmdan oluur ve kesit ekillerine gre isim alrlar.

1.1.2.1. I Profilleri
a. Normal I Profili Bu profiller cm olarak ykseklikleri ile belirtilir. rnein 22 cm ykseklii I elii, I 22 iareti ile belirtilir. I eliklerinin h ykseklii 860 cm, balklarnn eimi % 14'e eittir. Bu nedenle bulonla birleimde kama biiminde pul kullanlmas gerekir. Deme kirii olarak kullanldklar takdirde az bel verirler. Bu kirilerde kuvvetler, gvde dzlemi iinde kiri eksenini dik olarak etkiler. b. Geni Bal I Profili Geni balkl ve balk yzeyleri birbirine paralel olan IP elikleri de cm olarak ykseklikleri ile belirtilir. rnein; IP 22 gibi. Balk i yzeyleri eimli olabilir.(h=1018 cm'ye kadar eim % 9). Balk yzeyleri birbirine paralel olan IP eliklerinin h ykseklikleri 10-100 cm' dir. Bu profiller mesnetlerde (dayanaklarda) amaca uygun olarak kullanld gibi, snrlanm yapm ykseklii halinde esas kiri olarakda kullanlr. Balklarnda perinleme ve vidalama kolaydr. c. Geni ve Paralel Balkl I Profili Gvdenin alt ve stndeki balklar dzdr ve gvde ykseklikleri 300 mm'ye kadar olanlarn genilikleri yksekliklerine eit olur. Gvde kalnl 100210 mm arasnda olan bu profillere H profili denir. Bu profillerin pek ok eitleri vardr. rnek olarak I profili; IPE, IPEo, IPEv, IPB, IPBl, IPBv vb. profiller bulunmaktadr. Ayrca I Profilleri olarak Avrupa HE, HL, HD, HP, ve IPN profilleri ile ngiliz UB, UC ve Amerikan W profilleri de bulunmaktadr. (Euronorm Avrupa kesit I profilleri) (ekil 1.1)

ekil 1.1: I Profilleri

1.1.2.2. U Profili
Ykseklii 30400 mm, balk genilii 33~110 mm ve gvde kalnl 50~140 mm, balk eimi %5~% 8 arasnda deiir. Yap elemanlarnn oluturulmasnda tek olarak veya areti yanna cm iki U profili gvdelerden veya balklardan birletirilerek kullanlr. olarak yksekliinin yazlmas suretiyle belirtilir (DIN 1026) (ekil 1.2).

ekil 1.2: U Profilleri

1.1.2.3. L Profili
Kebent veya korniyer profilidir. Kesit boyutlar 20x30x3 mm ile 100x200x16 mm arasnda deiir. a. Eit kollu L Profili (Korniyer) Kol genilikleri 20~200 mm'dir. L iareti yanna mm olarak kol ykseklii X kol genilii X kol kalnl (L xh x dj yazlarak gsterilir. rnein; L 80x80x10 gibi. Kuvvet tayan perinler iin minimum L 50x50x5 gereklidir. Ekonomik bakmdan byk kol kalnllarndan mmkn olduunca kanlmaldr. Eit kollu L elikleri; ek yerlerinde, dolu gvdeli kirilerin balklarnda; kafes kiri ubuklarnda vb. yerlerde kullanlr. b-Eit Kollu Olmayan L Profili (Korniyer) Bunlar da L iareti yanna mm. olarak kol ykseklii X kol genilii X kol kalnl(h xb x dj yazlarak gsterilir. rnein; L 100x50x8 gibi. Kol genilikleri 30x20 veya 40x20 mm'den 150x 100 veya 200x 100 mm'ye kadar deiir (ekil 1.3).

ekil 1.3 L Profilleri

1.1.2.4. T Profili
a. Yksek Gvdeli T Profili Ykseklik ile ayak genilii birbirine eit olup 2-14 cm' dir. Bu profiller, iareti yanna yksekliin yani geniliin cm olarak yazlmas ile gsterilir. rnein; 5 gibi.

Ayak yzeylerinin eimi % 2'dir. Caml rt demelerine ara demiri olarak ve kaynakl elik yaplarda kullanlr. b- Geni Ayakl T Profili Ykseklik ayak geniliinin yarsna eittir. Ayak genilikleri 2~ 14 cm' dir. Bu profiller, iareti yanna cm olarak ayak genilii X ykseklik yazlarak gsterilir. rnein; 12x6 gibi. Ayak st yzeyinin eimi % 2, gvdenin iki yanal yzeyinin eimi % 4 tr.

1.1.2.5. Z Profili
Yap eleman olarak az kullanlan bu profillerin ykseklikleri 30~200 mm, genilikleri 30~80mm ve gvde kalnlklar 4-10 mm arasnda deiir.

1.1.3. zel retim Profiller

Standart profiller dnda, uygulama projesinin gerektirdii ekillerde profiller haddeden ekilerek veya bklerek yaplabilir. Profil kesitleri elik boyunca ayn veya farkl olacak ekilde yaplabilir. Hafiflik iin I profili gvdesi boyunca zig-zagl olarak kesilmesiyle elde edilen iki parann kaydrlp ek para kullanlarak kaynak ile yeniden birletirilmesi sonucu petek kiriler elde edilebilir (ekil 1.4).

ekil 1.4: zel retim profiller (petek kiriler)

1.1.4. Kapal Yap Profilleri (Borular)

Mat ve D.K.P. elik bantlardan yaplan kapal profiller daire, kare ve dikdrtgen kesitinde yaplr. Profil borular eitli ve standart boyutlarda bulunur. Bu profiller yk tayc eleman olarak genellikle kolonlarda, mobilya ve kaplama ilerinde, ayrca T, Z ve L kesitinde olanlar elik kap ve pencere doramalarnn yapmnda kullanlr (ekil 1.5).

ekil 1.5: Kapal yap profilleri

1.1.5. Ak Yap Profilleri

elik yap elemanlar iin zel olarak istek zerine yaplr. Yk tayc olmaktan ok kaplama, dorama ve elik konstrksiyon ilerinde kullanlr. Mat ve D.K.P. elik borular profilin anm ls kadar genilikte kesilir, bklerek istenilen profil elde edilir. Bu malzemelere bkme profiller de denir (ekil 1.6).

ekil 1.6: Ak yap profilleri

1.1.6. Lamalar 1.1.6.1. Dar Lama elikleri

Genilikleri 500 mm'ye kadar, kalnlklar ise 8 mm'ye kadar olan erit biimindeki lama eliklerine; ince lama elii ad verilir.

1.1.6.2. Normal Lama elikleri

Genilikleri 12~ 1500 mm ve kalnlklar 5~60 mm olan dikdrtgen kesitli lama elikleri 30 m uzunlua kadar retilebilmektedir.

1.1.6.3. Geni Lama elikleri

Bu lama eliklerinin kenarlar keskin olup, dikdrtgen eklindeki kesitlerinin genilii 152~ 1 000 mm ve kalnlklar 5~60 mm arasndadr. Bu lama elikleri balk levhas olarak kullanlr. Dm levhas olarak kullanlmalar uygun deildir (ekil 1.7).

ekil 1.7: Lama elikleri

1.1.7. Profil izimleri

elik konstrksiyon projelerinde ska kullanlan profiller ve izimleri nemli yer tutmaktadr. ncelikle kesiti izilecek olan profil kesitine karar verilir.izimlerde genellikle 1 / 1, 1 / 2, 1 / 5 ve 1 / 10 lekleri kullanlr. rnek olarak biz IPE serisi profile ait bir izim yapalm (ekil 1.8).

ekil 1.8: IPE Serisi profiller

IPE profiller balklar dz olan yap profilleridir ve piyasada genellikle St.44 eliinden imal edilmi olanlar bulunmaktadr. Trkiyede retilen profillerde genellikle St.37 cinsi profil retilmektedir. IPE serisi profil tablosu Tablo 1.1de gsterilmitir.
Avrupa kesit I-profiller IPE 100 600 Euronorm 19-57 IPE A 100 600 IPE O 180 600 IPE 750 KEST KEST ALANI G h b tw tf r A kg/m mm mm mm mm mm cm2 18,8 180 91 5,3 8,0 9 23,95 21,3 182 92 6,0 9,0 9 27,10 18,4 197 100 4,5 7,0 12 23,47 22,4 200 100 5,6 8,5 12 28,48 25,1 202 102 6,2 9,5 12 31,96 22,2 217 110 5,0 7,7 12 28,26 26,2 220 110 5,9 9,2 12 33,37 29,4 222 112 6,6 10,2 12 37,39 26,2 237 120 5,2 8,3 15 33,31 30,7 240 120 6,2 9,8 15 39,12 34,3 242 122 7,0 10,8 15 43,71 LLER TASARIM LLER hi mm 164,0 164,0 183,0 183,0 183,0 201,6 201,6 201,6 220,4 220,4 220,4 d mm 146,0 146,0 159,0 159,0 159,0 177,6 177,6 177,6 190,4 190,4 190,4 M10 M10 M10 M10 M10 M12 M12 M10 M12 M12 M12 Min pmax Mm mm 48 48 50 50 54 58 54 58 56 60 60 62 60 62 58 66 64 68 66 68 66 70 YZEY ALANI AL m2/m 0,698 0,705 0,764 0,768 0,779 0,843 0,848 0,858 0,918 0,922 0,932 AG m2/t 37,13 33,12 41,49 34,36 31,05 38,02 32,36 29,24 35,10 30,02 27,17

IPE 180 IPE O 180 IPE A 200 IPE 200 IPE O 200 IPE A 220 IPE 220 IPE O 220 IPE A 240 IPE 240 IPE O 240

Tablo 1.1: IPE Serisi profil tablosu

rneimizde IPE 200 kesitini ele alacaz. Profilin genel kesiti ekil 1.9daki gibidir.

ekil 1.9: izilecek IPE 200 profili

Profilin B ile gsterilen ve tf kalnlnda olan ksmna profilin bal adn veriyoruz. Ayn ekilde balklara dik olarak konumlanm ve tw kalnlndaki ksm da gvde olarak adlandryoruz. Profili izebilmek iin ekil 1.9da da grld gibi baz parametrelere ihtiya vardr. B: Kesitin genilii H: Kesitin ykseklii tf: Balk kalnl tw: Gvde kalnl r: Gvdenin bala birletii ksmdaki eyrek dairenin yarap Bir profil izimine balayabilmek iin profilin kesit geometrisini bilmemiz gerekmektedir. Bu deerler genellikle elik profil reticileri ya da elik profil ithal eden firmalar tarafndan elik projesi izen brolara sunulmaktadr. IPE 200 Serisi profil tablosunda deerleri Tablo 1.1deki IPE Serisi profil tablosundan alnm, bu deerler Tablo 1.2de gsterilmitir.
Tablo 1.2: IPE 200 Serisi profil tablosu deerleri
KEST G kg/m IPE 200 22,4 KEST ALANI h b tw tf r A 2 mm mm mm mm mm cm LLER 200 100 5,6 8,5 12 28,48 TASARIM LLER hi mm d mm min pmax mm mm 54 58 YZEY ALANI AL 2 m /m 0,768 AG 2 m /t 34,36

183,0 159,0 M10

Bu tabloya gre; B: 100mm , H: tf: 8,5mm, tw: r:12mmdir.

200mm, 5,6mm,

10

izim yapabilmenin birka yolu vardr. Bunlardan biri direk kat zerine elle izim yapmaktr.Bunun iin de cetvel kalem ve pergel gibi aralara ihtiya duyulmaktadr. Fakat gnmzde artk projelerin neredeyse hepsi bilgisayar ortamnda CAD programlaryla izilmektedir. Profil tablodan alnan deerlerle r yarap kullanlmadan izilir daha sonra da daire cetveli veya pergel (CAD ortamnda Fillet komutu) kullanlarak balk ve gvdenin birletii noktalar yuvarlatlr. Tablodan alnan deerler ekil 1.10da gsterilmitir.

ekil 1.10: Tablodan alnan deerler

El ile izimde kurun kalemle st balk ve gvde iin paralel izgiler izilerek snrlar belirlenir. Profil bal ile gvdenin kesitikleri i kelerden (r) kadar uzaklktan pergel ile daireler ya da daire paralar izilir. Bu daireler profil izgilerine teettirler (ekil-1.11).

ekil 1.11: Kurunkalem ile profil ve daire izimleri

11

yi bakldnda IPE profilimizi oluturan hatlar gze arpmaktadr. Artk rapido kalem ile kesiti tamamlamak kalmtr. Uygun izgiler birletirildiinde IPE profil kesitimiz hazrdr (ekil 1.12).

ekil 1.12: I Profilinin inilenmesi

1.1.8. Profillerin llendirilmesi

ekil 1.13: I Profilinin llendirilmesi ve izimi bitmi profil.

12

Ayn mantkla dier yap profilleri de izilebilmektedir. Uygulama Sorusu Aada verilen deerler nda; 1- UPN 200 serisi U profilini nasl iziniz? (ekil 1.14, Tablo 1.3, Tablo 1.4, Tablo1.5).

ekil 1.14: UPN Serisi profiler

13

Avrupa kesit U- profiller DIN 1026-1, 2000, NF A 45-202 (1983) KEST G kg/m 10,6 13,4 16,0 18,8 22,0 25,3 29,4 33,2 37,9 41,8 46,2 59,5 60,6 63,1 71,8

UPN 100 UPN 120 UPN 140 UPN 160 UPN 180 UPN 200 UPN 220 UPN 240 UPN 260 UPN 280 UPN 300 UPN 320 UPN 350 UPN 380 UPN 400

KEST TASARIM LLER ALANI h b tw tf r1 r2 A d emin emax mm mm mm mm mm mm cm2 mm mm mm 100 50 6 8,5 8,5 4,5 13,5 64 120 55 7 9 9 4,5 17,0 82 140 60 7 10 10 5 20,4 98 M12 33 37 160 65 7,5 10,5 10,5 5,5 24,0 115 M12 34 42 180 70 8 11 11 5,5 28,0 133 M16 38 41 200 75 8,5 11,5 11,5 6 32,2 151 M16 39 46 220 80 9 12,5 12,5 6,5 37,4 167 M16 40 51 240 85 9,5 13 13 6,5 42,3 184 M20 46 50 260 90 10 14 14 7 48,3 200 M22 50 52 280 95 10 15 15 7,5 53,3 216 M22 52 57 300 100 10 16 16 8 58,8 232 M24 55 59 320 100 14 17,5 17,5 8,75 75,8 246 M22 58 62 350 100 14 16 16 8 77,3 282 M22 56 62 380 102 13,5 16 16 8 80,4 313 M24 59 60 400 110 14 18 18 9 91,5 324 M27 61 62 LLER

UPN

YZEY ALANI AL m2/m 0,372 0,434 0,489 0,546 0,611 0,661 0,718 0,775 0,834 0,89 0,95 0,982 1,047 1,11 1,182 AG m2 /t 35,1 32,52 30,54 28,98 27,8 26,15 24,46 23,34 22 21,27 20,58 16,5 17,25 17,59 16,46

Tablo 1.3: UPN Serisi profil tablosu

14

Avrupa kesit U- profiller DIN 1026-1, 2000, NF A 45-202 (1983) KEST G kg/m 10,6 13,4 16,0 18,8 22,0 25,3 29,4 33,2 37,9 41,8 46,2 59,5 60,6 63,1 71,8

UPN
KUVVETL EKSEN y-y Iy Wel.y Wpl.y iy cm4 cm3 cm3 cm 206 41,2 49 3,91 364 60,7 72,6 4,62 605 86,4 103 5,45 925 116 138 6,21 1350 150 179 6,95 1910 191 228 7,7 2690 245 292 8,48 3600 300 358 9,22 4820 371 442 9,99 6280 448 532 10,9 8030 535 632 11,7 10870 679 826 12,1 12840 734 918 12,9 15760 829 1014 14 20350 1020 1240 14,9 Avz cm2 6,46 8,8 10,41 12,6 15,09 17,71 20,62 23,71 27,12 29,28 31,77 47,11 50,84 53,23 58,55

STATK DEERLER ZAYIF EKSEN z-z Iz cm4 29,3 43,2 62,7 85,3 114 148 197 248 317 399 495 597 570 615 846 Wel.z cm3 8,49 11,1 14,8 18,3 22,4 27 33,6 39,6 47,7 57,2 67,8 80,6 75 78,7 102 Wpl.z cm3 16,2 21,2 28,3 35,2 42,9 51,8 64,1 75,7 91,6 109 130 152 143 148 190 iz cm 1,47 1,59 1,75 1,89 2,02 2,14 2,3 2,42 2,56 2,74 2,9 2,81 2,72 2,77 3,04 ss mm 20,3 22,2 23,9 25,3 26,7 28,1 30,3 31,7 33,9 35,6 37,3 43 40,7 40,3 44 It Iwx10-3 cm4 cm6 2,81 0,41 4,15 0,9 5,68 1,8 7,39 3,26 9,55 5,57 11,9 9,07 16 14,6 19,7 22,1 25,5 33,3 31 48,5 37,4 69,1 66,7 96,1 61,2 114 59,1 146 81,6 221 ys cm 1,55 1,6 1,75 1,84 1,92 2,01 2,14 2,23 2,36 2,53 2,7 2,6 2,4 2,38 2,65 ym cm 2,93 3,03 3,37 3,56 3,75 3,94 4,2 4,39 4,66 5,02 5,41 4,82 4,45 4,58 5,11

UPN 100 UPN 120 UPN 140 UPN 160 UPN 180 UPN 200 UPN 220 UPN 240 UPN 260 UPN 280 UPN 300 UPN 320 UPN 350 UPN 380 UPN 400

Tablo 1.4: UPN Serisi profil tablosu statik deerler

KEST G kg/m UPN 200 25,3 h 200 b 75 LLER tw 8,5 Tf Mm 11,5 r1 mm 11,5 R2 mm 6 KEST ALANI A cm2 32,2 d mm 151 M16 TASARIM LLER emin emax mm 39 mm 46 YZEY ALANI AL m2/m 0,661 AG m2/t 26,15

mm mm mm

Tablo 1.5: UPN 200 Serisi profil tablosunda deerleri

1.1.9. elik Levhalar

eitli kalnlk ve boyutlarda bulunur, levha olarak ve ayrca dier profillerin elde edilmesinde kullanlr. Presler altnda istenilen dzgnle getirilebilir ve ekillendirilebilir. Sac levhalar yzey ekillerine gre dz, baklaval veya kntl, oluklu, silindirik veya kubbeli levhalar olmak zere drt gruba ayrlabilir.

15

1.1.9.1. Dz Levhalar
elik yap elemanlarnda birletirme, kaplama ve st ilemlerinde kullanlan sac levhalar kalnlklarna gre ince, orta ve kaln olmak zere ksma ayrlr. nce sa levhalarn kalnlklar 3 mmden az, orta sac levhalar 3~5 mm kalnlnda ve kaln levhalar 5~60 mm kalnlndadr (ekil 1.15).

ekil 1.15: Dz sa levhalar ( ince, orta ve kaln)

1.1.9.2. Silindirik ve Kubbeli Levhalar

Dz veya galvanizli sac kullanlr. Kullanm yerlerine gre grnlerini grselletirmek veya gerilimlerini arttrmak amacyla orta ksmlar silindir veya kubbe eklinde eimli yaplr (ekil 1.16).

ekil 1.16: Silindirik veya kubbeli levhalar

16

1.1.9.3. Baklaval veya kntl Levhalar Bir yzeyi dz, dier yzeyinde 1,5~2,5mm yksekliinde kabarklklar bulunan, orta ve kaln sac levhalardr. zerinde bulunan kntlar kaymay nlediinden elik kprlerde, merdiven basamaklarnda veya kaldrmlarda kullanlrlar (ekil 1.17).

ekil 1.17: Baklaval ve kntl levhalar

1.1.9.4. Oluklu Levhalar

nce sactan ve ounlukla ince galvanize edilmi olarak kullanlan dalgal sac levhalardr. Dalga yksekliinin geniliine oran bakmndan e ayrlr. Dalga genilii yksekliinin iki katna eit olanlara normal levha denir. Dalga genilii yksekliinin iki katndan fazla olanlar yas oluklu olup, at oluklu levhas ad verilir. Dalga genilii yksekliinin iki katndan az olan levhaya kiri oluklu levha denir (ekil 1.18).

17

ekil 1.18: Oluklu levhalar

1.1.10. Levha izimleri

elik konstrksiyon projelerinde kullanlan levhalar ve izimleri nemli yer tutmaktadr. ncelikle kesiti izilecek olan levha kesitine karar verilir. rnek olarak biz galvanizli dz levhaya ait bir izim yapalm (Tablo 1.6).
ller (m) Uzunluk mm(standart) 2400, 3000 ve istenilen boylarda Standart levha genilii 1000, 1200, 1500 mm
1,50 2,00

Levha Kalnl 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 0,55 0,60 0,65 0,70 0,75 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00 1,20 (mm)

Arlk 2,48 2,71 3,10 3,42 3,81 4,21 4,60 4,99 5,38 5,78 6,17 6,56 6,95 7,33 7,74 9,70 12,05 15,97 (kg/m)

Tablo 1.6: Levha tablosu

Levha izimi iin 2mm kalnlnda 1000 mm geniliinde ve 800mm yksekliinde bir levha izimi yapalm. Kurun kalem ile 1000 mm geniliinde ve 800 mm yksekliinde bir dikdrtgen izilir. Levhada birbirini kesen izgiler uzatr (ekil 1.19).

18

ekil 1.19: Levhaya ait kurunkalem izimleri

Uzatlan bu yardmc izimler ile 2 mmlik kesit izilir (ekil 1.20).

ekil 1.20: Kurun kalem ile izimin tamamlanmas

Tamamlanan kurunkalem ilerinden sonra izimin rapido kalem ile izilmesi gerekmektedir (ekil 1.21).

19

ekil 1.21: eklin rapido kalem ile izilmesi

1.1.11. Levha llendirilmesi

ekli bitmi olan levha llendirilir. ki l izgisi arasnda yaz yazmaya msait alan yoksa l izgisi bir kenarndan uzatlarak rakamlar yazlr. Burada 2 mmlik profil kalnl iin yeterli yaz boluu olmadndan l yazs l izgisinin yanna yazlmtr (ekil 1.22).

ekil 1.22: Levhann llendirilmesi

20

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Yapm olduunuz elik profil, gereleri ve birleim detaylar izimlerini aadaki deerlendirme leine gre deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre evet hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz. DEERLENDRME LE Dersin ad Ama Konu 1 2 3 4 5 6 7 naat Teknolojisi rencinin elik standart, zel retim, kapal ve ak profil izimleri ile levha izimleri Ad soyad becerisinin llmesi Profiller ve levhalar Snf/No Deerlendirme ltleri Evet Uygulamaya balamadan nce gerekli olan kalem ve katlar hazrladnz m? izim iin gerekli aralar hazrladnz m? Profilin eksenini izdiniz mi? izim leini tespit etiniz mi Tablodan (r) deerleri (gvdenin bala birletii ksmdaki eyrek dairenin yarap) alarak IPE 200 profilinin gvde ve ba ksmnn birleim yerinde izdiniz mi? Profilin llendirmesini yaptnz m? Levhay llendirirken kesit kalnl lsn, l izgisinin yanna yazdnz m? Toplam Evet - Hayr says

Hayr

Deerlendirme sonucunda eksik olduunuzu tespit ettiiniz konular, faaliyete dnerek tekrar ediniz.

21

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz, aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz. Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz.

LME SORULARI
1. Aadakilerden hangisi elik elemanlarn izim lei deildir. A) 1/1 B) 1/2 C) 1/5 D) 1/15 ki l izgisi arasnda yaz yazmaya msait bir alan yoksa ne yaplr A) lgili l izgisi Bir Kenara Uzatlarak Bu izginin zerine Yazlr. B) l Yazlmaz. C) l, l izgisini Yanna izilen Daire ine Yazlr. D) l, l izgisinin zerine Krmz Kalemle Yazlr. Aadaki ifadelerden hangisi elik yap elemanlarn izim yntemlerinden biri deildir? A) Bilgisayar Program (Cad) le izim B) Kurun Kalem,Cetvel,Gnye,Pergel V.B. Teknik Resim Aletleriyle izim C) Rapido Kalemlerle,Cetvel,Gnye,Pergel V.B. Teknik Resin Aletleriyle izim D) Krmz Kalem Kullanarak Serbest Elle izim. Aadakilerden hangisi standart profil deildir? A) I Profili B) U Profili C) L Profili D) K Profili

2.

3.

4.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksik olduunuz konulara dnerek tekrarlaynz. Tm sorular doru yantladysanz dier faaliyete geiniz.

22

RENME FAALYET - 2 RENME FAALYET - 2

AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda elik birleim gereleri ve sembol izimlerini kurallarna uygun olarak yapabileceksiniz.

ARATIRMA

ARATIRMA

Bulon, perin ve kaynak ile ilgili tablolar var m? evrede bulunan elik yaplarn projeleri hakknda retmeninizin rehberliinde bilgi toplayarak snf ortamnda bunu grsel olarak paylanz.

2. ELK BRLEM GERELERN ZME

2.1. elik Birleim Gereleri
elik yaplar, profillerin ve levhalarn birletirme elemanlar ile birletirilmesi sonucunda elde edilir. Birletirilen elemanlarn zarar vermeden sklp, sklememe durumuna gre ayrlabilir. zlebilen birleim aralar bulonlardr. zlemeyen birletirme aralar ise perin ve kaynaktr.

2.1.1. Bulon (Cvata)

Bulon (cvata) silindirik gvdeli, alt keli balkl, ucunda spiral di alm ksm bulunan bir birleim aracdr. Deliine konduktan sonra di alm ucuna, altna pul (rondela) konmak suretiyle somunu taklr (ekil 2.1, ekil 2.2).

ekil 2.1: Bulon, somun ve pul

23

eki 2.2: Bulon, somun, pul ve skan levhalar

2.1.2. Perin
Perin, yuvarlak elikten presleme suretiyle elde edilen, delik evresinde ezilme ve gvdesinde makaslama etkisiyle yk tayan birletirme aracdr. Bir daha zlemeyecek olan birletirmelerde kullanlr. Yerine konmam perinler, bir ba ve gvdeden meydana gelir. Esas perin ap yerine konmu ve dvlm olandr. nk yerine konmam perin ap, yerine konmu perin apndan 1 mm kktr. Yerine yerletirilen perinin dvldkten sonra delii tamamen doldurmaldr. Bu nedenle yerine konmam bir perin uzunluunu yerine konduktan ve dvldkten sonra hem delii dolduracak ve hem de bir ba oluturacak uzunlukta seilmelidir, Perin retiminde, ana malzemeye gre daha yumuak kalitede elik kullanlr. St.37elii ile yaplan yaplarda kullanlacak perin St.34, St.52 elii ile yaplan yaplarda ise, St.44 elii tercih edilir. Kopma uzamalar % 30 a yakndr (ekil2.3).

ekil 2.3: Yerine konmam perin

24

a.

Biimlerine Gre Perin eitleri

Yuvarlak bal perinler (ekil 2.4). Dz bal(gmme)perinler (ekil 2.5).

ekil 2.4: Yuvarlak bal perin ekil 2.5: Dz bal perin

Her iki perin eidi de balarnn ekline ve aplarna gre isimlendirilir. elik yaplarda en ok yuvarlak bal perinler kullanlr

ekil 2.6: Yuvarlak bal perinle levhalar birletirme detay

ekil 2.7: Gmme bal perinle levhalar birletirme detay

2.1.3. Kaynak
Ayn veya benzer alaml metallerin s tesiri altnda birbirlerine birletirilmesi ilemi olan kaynak, yaplarda, bu yzyln bandan itibaren kullanlmaya balanmtr. lk defa yksek yaplarda, sonra gemi inaatnda, daha sonra da kpr yapmnda kullanlan kaynak, bugn btn elik inaat ve imalat sanayinin balca birletirme arac durumuna gelmitir. Kaynak yaparken metaller ergime derecesine kadar stlarak plastik kvama getirilir. Kaynak yapma metotlar ergitme ve basn kayna diye ikiye ayrlr.

25

2.1.3.1. Kaynak Dikileri

Ergitme kayna metotlaryla ekilen kaynak dikileri kt kaynak dikileri ve ke kaynak dikileri olmak zere balca iki eittir. a. Kt Kaynak Dikileri Ayn dzlemde bulunan iki levhann, yan yana getirilerek aralarna ekilen kaynak dikiine denir. Tablo2.1
Kaynak dikii ismi Levha kenarlar ekli Kaynak iareti Levha t kalnl 5 3~20 8~20 18~40 >16 I Dikii V Dikii Y Dikii X Dikii U Dikii

Tablo 2.1: Kt kaynak dikileri (ller mm)

b. Ke Kaynak Dikileri ki elik elemann birbirine dik veya en az 60 tekil eden yzeyleri arasndaki kelere ekilen kaynak dikiine denir( ekil 2.8).

ekil 2.8: Ke kaynak dikileri

Yksek yaplarda a=3mm, kprlerde ise a=3,5mm alnr. Her iki yap eidinde de max a=0,7. t min olur. Burada t min kaynaklanan iki paradan daha ince olannn kalnldr

26

ekil 2.9: Aln dikii ve yan diki

Ke kaynak dikii, dorultusu kuvvet dorultusuna paralel ise yan diki, dik ise aln dikii adn alr (ekil 2.9).

2.1.4. Birleim Gerelerinin Projede Gsterilii

a. Perinlerin Projede Gsterilii
d(mm) aret 11 13() 15 17() 19 21() 23() 25() 28 31 34 37

() En ok kullanlan perinler
Tablo 2.2: Perinlerin projede gsterilii
Baklan taraftaki ba gmme Arka taraftaki ba gmme Her iki ba gmme Perin antiyede vurulacak Delik antiyede alacak

Tablo 2.3: Perinlerin zellikleri iin kullanlan iaretler

b. Bulonlarn Projede Gsterilii

Bulon DIN 407ye gre iareti Delik ap (D)mm Kaba bulon gvde ap d (mm) Uygun bulon gvde ap d (mm) ekirdek alan (cm) 11 10 11 0,509 13 12 13 0,743 17 16 17 1.41 21 20 21 2.20 23 22 23 2.76 25 24 25 3.17 28 27 28 4.19 31 30 31 5.09 34 33 34 6.36 37 36 37 7.45 M10 M12 M16 M20 M22 M24 M27 M30 M33 M36

Tablo 2.4: Bulonlarn projede gsterilii aplar ve ekirdek alanlar

27

Perin ve bulonlarn birleimindeki tertibinde baz kurallara uyulmas zorunluluu vardr. Bu zorunluluklar Tablo 2.5de gsterilmitir.

Uzaklk

Binalar in Min. 3d 3,5d 2d 1,5d Max. 8d, 15t 8d, 15t 3d, 6t 3d, 6t

Kprler in Min. 3d 3,5d 2d 1,5d Max. 6d, 12t 6d, 12t 3d, 6t 3d, 6t

e e1 e2
d t

Perinlerde Bulonlarda

e e1 e2

Birleim arac ap Birleimdeki en ince kalnlk Aralk Kuvvet dorultusunda kenar uzaklk Kuvvete dik dorultuda kenar uzaklk

Tablo 2.5: Perin ve bulon aralklar, kenar uzaklklar

c. Kaynaklarn Projede Gsterilii

Kaynak diki ismi Kaynak iareti (DIN 1912) I Dikii V Dikii Y Dikii X Dikii U Dikii

Tablo 2.6: Kaynaklarn projede gsterilii

28

ekil 2.10: Kaynak sembol

Dz diki Grnr yzeyde Kemerli diki Grnr yzeyde ukur diki Grnr yzeyde

Grnmez yzeyde

Grnmez yzeyde

Grnmez yzeyde

Tablo 2.7: Kaynak dikii sembolleri

Montaj ncesi kaynak Btn evresinde kaynak

Btn evresinde kaynak lgili yerde kaynak

Tablo 2.8: Kaynak yaplacak yerin gsterilmesi

ekil 2.11: Kaynaklarn llendirilmesi

29

ekil 12: Kaynak kesitlerinin llendirilmesi

ekil 2.13: Kaynakl birleimlerin projede gsterilmesi

2.2. elik Ba Levhas izimleri

Bu tip balantda, kolon profilleri dikdrtgen eklinde kesilmi elik levhalar ile birbirine balanr. Ba levhalar her bir profile en az iki perin, iki bulon veya evre diki kayna ile tespit edilmesi gerekir.

30

Ba levhalarnn kalnl en az 8 mm olmaldr. Levhann genilii kolonu meydana getiren profilerin yksekliinin 0,8~1,0 kat alnr, ancak bu genilik 15 cmden az olamaz. Birleik kesitli bir kolonda en az 3 adet ba levhas bulunmaldr. Ba levhalar, olabildiince kolonu eit paralara ayrmaldr.

ekil 2.14: Perinli ba levhalar

ki [ profili ile tekil edilmi basn ubuunda profiller, ubuk boyunca s1 aralkl ba levhalar ve perinle balanmtr(ekil2.14)
KEST G kg/m
UPN 260 37,9

LLER h b tw Mm
10

KEST ALANI r1 mm
14

TASARIM LLER d emin mm

M22 50

YZEY ALANI AL m /m
0,834
2

tf mm
14

r2 mm
7

A cm
2

emax mm
52

AG m /t
22
2

mm mm
260 90

mm
200

48,3

Tablo 2.9: UPN 260 serisi profile ait deerler (Tablo 1.3den alnmtr.)

31

Uygulama: ekil 2.14de sada ve Tablo 2.9 verilen deer deerler dorultusunda perinli ba levhalarn iziniz.

ekil 2.15: Ke kaynak dikili ba levhalar

32

ki [ profili ile tekil edilen basn ubuunda ba levhalar ana profillere ke kaynak dikileriyle balanmtr. Ke kaynak dikilerinin ekilecei kelerin meydana gelmesi iin, ba levhas kenar profil balk kenarndan en az 3a kadar (a=kaynak dikii kalnl) geriye ekilmi olmaldr. Burada yalnzca ubuk profillerine paralel dikilerle birleim yaplmtr( ekil 2.15).

2.3. elik Birleim Gereleri ve Sembol izimleri

2.3.1. Bulon Gsterim izimleri

Gsterim

Altgen balklar (DIN7990)

M12 12 19.5 2.5 20.88 8 10 0.6 19 0.843 0.763 1.13 13.5

M16 16 23 3 26.17 10 13 0.6 24 1.57 1.44 2.01 17.5

M20 20 26 4 32.95 13 16 0.8 30 2.45 2.25 3.14 21.5

M22 22 28 4 35.03 14 18 0.8 32 3.03 2.82 3.80 24

M24 24 29.5 4.5 39.55 15 19 0.8 36 3.53 3.24 4.52 26

M27 27 32.5 4.5 45.20 17 22 1.0 41 4.59 4.27 5.73 29

M30 30 35 5 50.85 19 24 1.0 46 5.61 5.19 7.07 32

Di alm ksmda bulon ap Di alm ksmn uzunluu Di alm ksmdan bulon gvdesine gei mesafesi Somun bann keden keye uzunluu Bulon bann ykseklii Somun bann ykseklii Erilik yarap Somun bann kenardan kenara mesafesi Hesap enkesit alan Bulon ekirdek (d dibi) enkesit alan Gvde enkesit alan A pulundaki delik ap

d1 (mm) b (mm) x (mm) e min (mm) k (mm) m (mm) r (mm) s (mm) cm 2 cm 2 cm 2 mm

Tablo 2.10: Kaba bulon tablosu (DIN 7990)

33

Gsterim

Altgen balkl uygun bulonlar

M12 12 13 18.5 22.88 8 10 0.6 19 13.5

M16 16 17 22 26.17 10 13 0.6 24 17.5

M20 20 21 26 32.95 13 16 0.8 30 21.5

M22 22 23 28 35.03 14 18 0.8 32 24

M24 24 25 29.5 39.55 15 19 0.8 36 26

M27 27 28 32.5 45.20 17 22 1.0 41 29

M30 30 31 35 50.85 19 24 1.0 46 35

Di alm ksmda bulon ap Gvde ap Di alm ksmn toplam uzunluu Somun bann keden keye mesafesi Bulon bann ykseklii Somun bann ykseklii Erilik yarap Somun bann kenardan kenara mesafesi B pulundaki delik ap

d1 (mm) d 2 (mm) b (mm) e min (mm) k (mm) m (mm) r (mm) s (mm)

(mm)

Tablo 2.11: Uygun bulon tablosu (DIN 7968)

34

Di almam ksmdaki bulon ap Di alm ksmn boyu

d 1) 2) Min Max Max Min Min Min

M12 21 23 0.4 0.6 15.2 20 23.91 8

M16 26 28 0.4 0.6 19.2 25 29.56 10

M20 31 33 0.4 0.8 24 30 35.03 13

M22 32 34 0.4 0.8 26 34 39.55 14

M24 34 37 0.4 0.8 28 39 45.20 15

M27 37 39 0.4 0.8 32 43.5 50.85 17

M30 40 42 0.4 0.8 35 47.5 55.37 19

b c da dw e k r s

1.2 1.2 1.5 1.5 1.5 2 2 22 27 32 36 41 46 50 1), 2) Gei blgesinin (di ksm alm ksmn n ve arka tarafndaki gei blgesinin dnda) stnde ve altnda kalan boylar iin geerlidir.

Tablo 2.12: Somun ve pul kullanlan yksek mukavemetli bulon tablosu (DIN 6914)

35

Rondela (DIN 6916 / UNI 5714 / ISO 7416) llendirmeler (mm) d1 d2 s c f Arlk Kg./1000

M 12 M 14 M 14 M 16 M 18 M 20 M 22 M 24 M 27 M 30 M 33 M 36 M 39

13 15 15 17 19 21 23 25 28 31 34 37 40

24 28 28 30 34 37 39 44 50 56 60 66 72

3 3 4 4 4 4 4 4 5 5 5 6 6

1.6 1.6 1.6 1.6 1.6 2 2 2 2.5 2.5 2.5 3 3

0.5 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1.5 1.5

7.00 9.34 13.50 14.60 18.90 19.60 24.30 30.60 50.20 63.00 75.00 115.00 133.00

Tablo 2.13: Rondela (pul) tablosu (DIN 6916)

Bulon izimi

ekil 2.16: Bulon izim basamaklar

36

lem Basamaklar: Aks izilir Bulon mili izilir Bulon miline istenen derinlikte di alr Bulonun izilmesi ve mil ile birlikte gsterilir ekil llendirilir

2.3.2. Perin Gsterim izimleri

ekil 2.17: Perin izim basamaklar

lem Basamaklar: Aks izilir Perin gvdesi izilir (l=s+4/3d forml gerei l=40+ (4/3)x22=69.33mm) Balk izilir (D = 5.t min - 0.2 forml gerei D= 5x2-0,2=4.272cm) Perin izilmesi ve birletirilen levha kesitleriyle gsterilmesi (delik, perin apndan 1mm daha geni olur.)

37

2.3.3. Kaynak Gsterim izimleri

ekil 2.18: Kaynak sembol izim basamaklar

lem Basamaklar: aret imleci ucundaki ok ile birlikte izilir Daire ablonu ile kaynak sembol izilir Kaynak eidini gsteren sembol izilir Kaynak kalnlnn gsterilmesi rnekte verilen ke kayna sembolnn bitmi halidir.

38

rnek izim

ekil 2.19: Kren kirii birleim detay

39

DEERLENDRME LE
Aada hazrlanan deerlendiriniz. deerlendirme leine gre yaptnz uygulamay

Gerekleme dzeyine gre evet- hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz DEERLENDRME LE Dersin ad naat Teknolojisi rencinin elik birleim gereleri ve sembol Ama izimlerini kurallarna uygun olarak Ad soyad izilmesi becerisinin llmesi Konu Birleim Gereleri Snf No Evet Deerlendirme ltleri Uygulamaya balamadan nce gerekli olan kalemleri, 1 katlar ve izim gerelerini hazrladnz m? 2 izim leini setiniz mi elik birleim gerelerinin sembol gsterimlerini izdiniz 3 mi? 4 Perinli ba levhalarn izdiniz mi? 5 Bulonu izdiniz mi? 6 Perin izdiniz mi? 7 Kaynak gsterimini izdiniz mi? Toplam Evet - Hayr says

Hayr

Deerlendirme sonucunda eksik olduunu tespit ettiiniz konular, faaliyete dnerek tekrar ediniz.

40

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz, aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz. Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz. LME SORULARI 1. Aadakilerden hangisi kemerli ke diki kaynadr.

2.

Aada verilen bulon izim basamann (admnn) ad dr.?

A) B) C) D)

Aksn izimi Bulon milinin izimi Bulon miline istenen derinlikte alacak diin izimi eklin llendirilmesi

41

3.

Aada ekli verilen perin izim basamann (admnn) ad dr.

A) B) C) D) 4.

Aks izimi Perin gvdesinin izimi Balk izimi Perinin izilmesi ve birletirilen levhalarn kesitleriyle gsterilmesi

Rondela (pul) genellikle hangi birleim arac ile kullanlr? A) Perin B) Kaynak C) Bulon D) Tel

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksik olduunuz konulara dnerek tekrarlaynz. Tm sorular doru yantladysanz dier faaliyete geiniz.

42

RENME FAALYET - 3 RENME FAALYET - 3

AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda basit kesitli elik konstrksiyon ve birleim detaylarn tekniine uygun olarak izebileceksiniz.

ARATIRMA
elik yaplarda uygulanan temel ekilleri nelerdir? elik kolon eitleri nelerdir? elik deme eitleri nelerdir? Bunlar aratrarak snfta sunumunu yapnz.

3. BAST KESTL ELK KONSTRKSYON VE BRLEM DETAYLARINI ZME

3.1. Basit Kesitli elik Konstrksiyonlar
3.1.1. elik Temeller
Binalarn sabit ve hareketli yklerini zemine nakletmek zere ina edilen temeller,ekillenme ve kullanlan malzemenin cinsine gre snflandrlr. elik yaplarda genellikle betonarme temel ekilleri uygulanr. Yer alt su ve rutubetinden korunmas iin zel olarak retilen elik profil ve borular kullanlr. B.A. ye nazaran ekme ve basn ubuu gerilimi fazla ve ekonomik olarak pahalya mal olur. Genellikle mnferit (tekil), zgara kiriler ve derin kazk temeller eklinde yaplr. a. Tekil (Mnferit) Temeller elik yaplarda dik dorultuda yk tayan kolonlarn altnda genellikle mnferit temel yaplr. Bu temeller B.A. ve elik malzeme kullanlarak ina edilir. Mnferit temellerde en basit olan ve az kullanlan B.A. yuval temel eklidir. elik kolonun ykn nakledecei temel yuvas, kolon kesitinden 10-20 cm daha geni olacak biimde hazrlanr. elik kolon yuvaya oturtulduktan sonra yanlarda kalan boluk beton ile doldurulur. Bu tip temellerde zellikle yer sarsntsna, rzgar gibi yatay kuvvetlere, ayrca dinamik etkilere kar kolon ayann temele balanmas gerekir. Balanty salamak zere temel betonu dklrken iki veya drt adet ankraj bulonu konur. Bulonlar gerekirse montajdan nce temel iine alan yuvalara konularak, yksek dozlu imento harc ile etraf doldurulur.

43

D merkez yk etkisini nlemek zere taban levhasnda ankraj balant bulonlar kullanlr. b. Izgara Temeller Kuruda ina edilen elik yaplarda, kolonun altna iki veya daha fazla I veya H profil yan yana getirilerek zgara eklinde elik temel yaplr. Izgara profilleri dzeltilmi, beton dklm ve izole edilmi zemin zerine oturtulur. elik kolon yanlarna konulan levha ve L profillerle zgaralar balanr. Izgara temelin geni bir yzeye oturtulmas gerektiinde U veya I profilleri yan yana getirildikten sonra cvata veya kaynakla birletirilerek zgara yaplr. Bu zgaralar zerine dik dorultuda konulan elik profiller zerine elik kolon oturtularak balanr. elik profillerinin su ve rutubetten korunmas iin etrafna koruyucu beton dklr. ki elik kolonun birbirine yakn olmas halinde birleik zgara temel yaplr. Birinci srann zgara profilleri temelin enlemesine, yan yana konulduktan sonra tekil edilen zgaralarn stne, iki veya daha fazla profil temelin uzunluunca konur. Izgara iin kullanlan profiller uygun yerlerinden birbirine balanr. Kolonlarn oturtulaca yerde gerekirse taban levhas konularak balant yaplr. c. Kazk Temeller Temele gelen yklerin derinde bulunan tabakalara iletilmesi iin yaplan temel eklidir. Yer alt suyu ve rutubetten korunmas iin bakrl elikten genellikle H profili veya boru eklinde retilen zel malzeme kullanlr. Boru eklinde yaplanlar silindir veya konik ekilli, dz, vidal veya ekme ekilli yaplr. Borular akldktan sonra ileri beton ile doldurulur. Kazk temellerin zerine elikten veya B.A.den temel zgaras yaplr.

ekil 3.1: Ankastre ayak ve BA temelin birlikte grn (nervrl levha kullanlmamtr)

44

d. elik Temel izimi

ekil 3.2: elik temel izim basamaklar

lem basamaklar: Aks izilir (ekil 3.2 (1)) Dikdrtgen taban levhas izilir (ekil 3.2 (2)) Bulon izilerek yerleimi stten ku bak olarak gsterilir. (ekil 3.2 (3))

ekil 3.3: elik temel izim basamaklar

45

Ayn aks devam ettirilerek kolon kesit grn izilir (ekil 3.3 (4)) Hesaplarda nervr levha gerekirse kolon yanlarna nervr levha izimleri eklenir, bulon kesit izimleri gsterilir (ekil 3.3 (5))

ekil 3.4: elik temel izim basamaklar, eklin llendirilmesi

llendirmeler yaplr (ekil3.4)

46

ekil 3.5: Bitmi bulonlu ankraj birleim detay

47

3.1.2. elik Kolonlar

a. Basit elik Kolonlar elik iskeletli yaplarda kesit ekli deitirilmeden kullanlan kolonlardr. zerine gelen ykn durumuna gre tek bir hadde profilinden veya borudan yaplr. elik borular, statik bakmdan basit profillerle kyasla daha elverilidir. Gerektiinde boru kolonlarn iine beton dklr. b. Birleik elik Kolonlar Kolon zerine gelen ykn fazla olmas halinde tek profil kullanlmas ekonomik olmaz. Bu durumda iki veya daha fazla profil yan yana getirilerek perin veya kaynakla birletirilir. Gerektiinde boy levhalar kullanlr. Kk profillerle yaplan birleik elik kolonlarn yaplmas, tanmas ve montaj kolaydr. c. ok Paral elik Kolonlar ki veya daha fazla profille yaplan kolon elemanlarnn yk uygun bir biimde tamalarn salamak zere birbirine balanr. Balantlar; kolon boyunca eit aralklarla, rg ubuklar ve ba levhalar olmak zere iki ekilde yaplr. rg ubuklar ile yaplan balantda esas profiller eik diyagonal ve yatay ubuklarla birbirlerine balanr. Lama veya korniyerlerden yaplan rg ubuklar kolonun iki ykne ayr dorultuda konur. Ba levhalar ile yaplan ok paral elik kolonlarda, karlkl konulan elik profiller dikdrtgen eklinde kesilmi elik levhalarla aralkl olarak birbirine balanr. Bu kolonlarda en az 8mm kalnlnda ve 15cm geniliinde ba levhalar eit aralklarla en az bir kolonda adet olacak ekilde konur. Tek profil ile ve srekli kaynaklanm paralarla tekil edilen kolonlara ait baz enkesit ekilleri ekil 3.6da gsterilmitir.

ekil 3.6: Srekli kaynaklanm paralarla oluturulan kolonlar

48

d. elik Kolon izimi

ekil 3.7: elik kolon izimi ilem basamaklar

lem basamaklar: Aks izilir (ekil 3.7 (1)) Profil kesiti hesaplardan kan deerlere gre profil tablosundan deerler alnarak (rneimizde Tablo-3.1deki deerleri alalm) izilir. Profilin uzunluu kadar (rneimizde profil uzunluu 265cm alalm) stten grn kartlr. (ekil 3.7 (2))
KEST G kg/m IPE 240 30,7 h mm 240 b mm 120 LLER tw Mm 6,2 tf mm 9,8 r mm 15 KEST ALANI A cm2 39,12 hi mm 220,4 TASARIM LLER d mm 190,4 M12 pmin mm 66 pmax mm 68 YZEY ALANI AL m2/m 0,922 AG m2/t 30,02

Tablo-3.1: I profil serisi, IPE 240 profil tablosu

49

Profilin yan grn iin profil kesiti yan olarak gsterildikten sonra profilin uzunluu kadar stten grn kartlr. (ekil3.7 (3))

3.1.3. elik Kiriler

Uzun ekseni dik dorultuda tesir eden kuvvetler etkisinde eilmeye alan yap elemanlarna kiri denir. elik iskeletli yaplar kiri ve kolonlarn birletirme ekillerine gre rijit ve mafsall olmak zere iki ekilde dzenlenir. Gerektiinde bu iki sistemi karmndan oluan iskelet ina edilir. elik kiriler, iskeletli yaplarda genellikle yatay konumda, zerlerine gelen ykleri tayan ve oturduklar mesnetlere nakleden elemanlardr. elik yaplarda kullanlan kirileri ekillerine gre; elik dolu gvdeli kiriler ve elik kafes kiriler olmak zere iki ksma ayrlr. Bunlardan dolu gvdeli kirileri en fazla 40m akla kadar olan kpr ana kirileri ile kprlerin enleme ve boylama kirilerinde ve daha ok bina inaatlarnda kullanlr. elik dolu gvdeli kiriler, aklk aktardklar ykn bykl, inaat iin elde mevcut malzeme ve kullanlacak birletirme aracna gre trl tekil edilebilirler: a. Hadde Profillerinden Tekil Edilen Dolu Gvdeli Kiriler Aklklarn fazla olmas veya srekli kiri tekili dolaysyla uzun boylu profile ihtiya olmas, elde mevcut profillerin ksal gibi sebeplerle bu profillerin eklenmesi gerekir. Bu ek, kullanlacak birletirme aracna gre perinli veya kaynakl olarak tekil edilirler. elik yaplarda gerek kirile geilecek akl kkl gerek kiriin tayaca ykn azl ve gerekse elde mevcut veya bulunabilecek malzemenin uygunluu gibi sebepler, dolu gvdeli kiriin, hadde profillerinden tekilini zorunlu klar. b. Perinli Dolu Gvdeli Kiriler Birleik elik kiri yaplrken, kirii oluturan paralar perin ile birbirlerine birletirilir. Birleik kiri yapmnda haddeden ekilmi profiller, levhalar ve korniyerler kullanlr. Kiriin kullanld yere gre balk levhalar kullanlr. Normal profillerde balk levhas kullanlmas halinde perinler kesiti zayflatacandan, yalnz geni balkl profillerde 10-12mm kalnlnda balk levhas perin ile birletirilerek salamlatrlr. c. Kaynakl Dolu Gvdeli Kiriler Birleik elik kiri yapmnda kullanlan paralar kaynakla birletirilerek dolu gvdeli kiriler yaplr. Normal ve geni balkl ve gvde levhalar kaynakla birletirilir.

50

Kullanlm kiriin normal profillerden farkl ykseklik veya genilikte olmas gerektiinde T ve L profilleri ile levhalar kullanlabilir. Kiri balklarnn yaplmasnda ok sayda ince levhalarn kullanlmas daha iyi sonu verirse de kaynak ii artacandan tercih edilmez. d. ereve Birleimleri

ekil 3.8: Kiri kiri birleimleri

ekil 3.9: Kolon kiri birleimleri

51

ekil 3.10: ekme ubuu ve basn ubuu ek birleimleri

Birleimler in Genel izim Admlar Aks sistemi izilir ncelikle birleen elemanlar (kolon kiri vb.) izilir. Birleim aralar levhalar izilir Levhalar zerine bulonlar, perinler veya kaynaklar ynetmeliklere uygun olarak hesap sonularna gre yerletirilir. llendirmeler pafta leine gre yaplr.

3.1.4. elik Demeler

elik ereveli yaplardaki demeler sac veya beton ile ya da her ikisi birlikte kullanlarak oluturulmaktadr.

ekil 3.11: elik demeler

52

ekil 3.12: Sac ve zerine antiyede dklen donatl betondan oluan elik demeler

elik ereveli yaplarda kiriler; yatay yklerin datmnda stn diyafram zellii olan betonarme demelere kirilerin st balna kaynaklanan kesme balayclar ile balanmaktadr. Bu balant ile oluan bileik kesitteki elik kiriin tama kapasitesi artarken arln da salanan ekonomi %20 ile %150 oranlar arasnda deimektedir. Kesme balaycs olarak genellikle zel ivi, U profil, kebent, lama ve U veya helisel biimli ubuklar kullanlmaktadr. Balants zel kaynak tabancalar ile fabrikada veya antiyede ksa srede ve kolaylkla yaplabilen zel iviler en yaygn olandr.

ekil 3.13: Deme sa eitleri

53

elik Deme in izim Admlar Kiri aks izilir Trapez sa kesiti izilir Stud ivisi izilir Kiri kesiti izilir ve aksa yerletirilir (rneimizde IPE 200) Betonarme deme kiri zerine istenen kalnlkta izilir. llendirmeler pafta leine gre yaplr.

ekil 3.14: elik kompozit deme

3.1.5. elik Kirili atlar

atlar; at kaplamas, mertekler, aklar ve at makaslar, at balantlar ve gergi ubuklarndan oluur (ekil 3.15)

54

ekil 3.15: aty oluturan elemanlar

ekil 3.16: elik kiri

55

ekil 3.17: elik ak balantlar

elik Kirili atlarda Birleimler in izim Admlar

Aks sistemi izilir, aks sistemi oluturulurken at eimi kullanlr. ncelikle birleen elemanlar (kolon kiri vb.) izilir Birleim aralar levhalar izilir Levhalar zerine bulonlar, perinler ve kaynaklar ynetmeliklere uygun olarak hesap sonularna gre yerletirilir llendirmeler pafta leine uygun olarak yaplr.

3.2. elik Kafes Kirili at Tipik Birleim Detaylar

Kafes kiriler byk aklklar gemek iin kullanlr. ekme ve basn ubuklarndan olutururlar. gen, trapez, paralel balkl, bir taraftan ve parabolik olmak zere eitli kafes kiriler mevcuttur. Bu eitli kafes kiriler at durumlarna gre seilirler. elik kafes kiriler atlyelerde yaplarak inaat sahasna tanr ve konur. Bir kafes kiriin, bir btn halinde alabilmesi iin zerine gelen ykleri birleme noktalarna ve oradan mesnetlere dik dorultuda nakletmesi gerekir.elik kafes kirilerin zerine yk geldiinde veya s deiikliinde kiri boyuda deiir. Bu nedenle kafes kiriin mesnet ularndan biri sabit, dieri rulolu veya yatay bir yzeyde kayabilecek ekilde, yani mesnetlerden biri hareketli olacak ekilde yaplr.

56

Bir kafes kirite elemanlar numaralanr. En steki ubua st ubuk veya st balk kiri, alttakine alt ubuk veya brakma kirii, bunlarn aralarna konulan ubuklara dey veya eik ubuklar ad verilir. Dey ubuklar basnca alyorsa dikme, ekmeye alyorsa ask ve eik olanlara ise diyagonal denir. Kafes kirilerin birleme yerlerine dm noktalar denir. Dm noktalarnn mafsal gibi alt kabul edilir. Bu noktalardaki birleimler bulonla yapldnda meydana gelen srtnme kuvvetinden dolay rijit olur. Birleen ubuklar genellikle perin ve kaynakla birbirlerine balandndan dm noktalar mafsal gibi almaz. Kafes kirileri balk ekillerine gre isimlendirilirler(ekil 3.18).

ekil 3.18: Balk ekillerine gre kafes kiriler

57

Kafes kiriler; tek gvdeli kafes kiriler ve ift gvdeli kafes kiriler olmak zere iki trde tekil edilebilirler. ubuklar tekil eden paralarn birbirine balants ile ubuklarn dm noktalarndaki birleimleri perin veya kaynak yaplmasna gre ayrlabilir. Perinli tekiller gnmzde pek kullanlmamaktadr. ekil3.19da kafes kirilerin ubuk enkesit ekilleri gsterilmitir.
Perinli kafes kiriler Tek gvdeli Balk ubuklar ift gvdeli

rg ubuklar

Kaynakl kafes kiriler Tek gvdeli Balk ubuklar ift gvdeli

rg ubuklar

ekil 3.19: Perinli ve kaynakl kirilerin ubuk enkesit ekilleri

58

ekil 3.20: Makas kesit grn

59

elik Kafes Sistemler in Genel izim Admlar Aks sistemi izilir. Aks sistemi izilirken mimari planlar gz nnde bulundurulur. Makas sistem akslar oluturulur Kafes sistem elemanlar akslara yerletirilir Elemanlar birletiren levhalar, dm noktalarna izilir Makas detayndaki kaynak kalnlklar ve levha lleri izime ilenir Elemanlar tek tek boylar ile gsterilir Levha kalnlklar ve kaynak kalnlklar izim altna not olarak dlr Makas mesnet detay istenirse makas detayna eklenebilir Dere detay da makas ile birlikte gsterilebilir.

ekil 3.21: Makas dm noktas detaylar (bulonlu ve kaynakl detaylar)

60

Makas dm noktas detaylar (bulonlu ve kaynakl detaylar) eki3.21de gsterilmitir. Makas dm noktalarnda perin kullanlmas uygulamada tavsiye edilmez.

3.2.1. Bulonlu Birleim Detay izimleri ve lmlendirilmesi

ekil 3.22: Bulonlu birleim detay izim admlar (1), (2)

Aks sistemi izilir. Aks sistemi izilirken mimari planlar gz nnde bulundurulur. Makas sistem akslar oluturulur Birletirilen profiller akslara doru olarak yerletirilir.

61

ekil 3.23: Bulonlu birleim detay izim admlar (3), (4)

Birletirilen profiller akslara doru olarak yerletirilir. Birletirilen profiller akslara doru olarak yerletirilip birleim bayrak levhalar izilir.

ekil 3.24: Bulonlu birleim detay izim admlar (5), (6)

62

Birletirleim aralar yerletirilir. Bu izimde bulon birleim arac olarak kullanldndan bulonlar gsterilmitir. Mesnet detay olduundan ak ve derenin yerleimi yaplmtr. Profil ve levha markalar da gsterilmitir.

ekil 3.25: Bulonlu birleim detay izim admlar (7), (8)

Profil, kaynak, bulon, levha bilgileri verilmitir. Mesnet detaynn st grn karlmtr. Grn zerinde de gerekli markalamalar ve bulon yerleimleri gsterilmitir. Detayn ismi yazlmtr.

63

ekil 3.26: Bulonlu birleim detay izim admlar (9)

Markalandrlan levhalar detaylandrlmak zere izilmitir. Levha ebatlarnn doru olarak izebilmek iin st grn de izilmitir.

64

ekil 3.27 Bulonlu birleim detay izim admlar (10)

llendirmelerde yaplarak bulonlu birleim detaylar izimi tamamlanr.

65

3.2.2. Kaynakl Birleim Detay izimleri ve lmlendirilmesi

ekil 3.28: Kaynakl birleim detay izim admlar (1),(2),(3)

Aks sistemi izilir. Aks sistemi izilirken mimari planlar gz nnde bulundurulur. Makas sistem akslar oluturulur Kolon aks izilir. Kolon profili yerletirilir.

ekil 3.29: Kaynakl birleim detay izim admlar (4),(5),(6)

Birletirilen profiller izilir Bayrak levhas ilave edilir. Profil isimleri yazlr

66

ekil 3.30: Kaynakl birleim detay izim admlar (7)

Kaynak sembolleri gsterilir.

67

ekil 3.31: Kaynakl birleim detay izim admlar (8)

68

Levha markalamalar yaplr. Levha daha rahat llendirilmesi iin eklin yanna lleri ile birlikte izilir. Kaynakl birleim detay izimleri llendirilerek ekil bitirilir.

3.2.3. Perinli Birleim Detay izimleri ve lmlendirilmesi

ekil 3.32: Perinli birleim detay izim admlar (1), (2), (3)

Aks sistemi izilir. Aks sistemi izilirken mimari planlar gz nnde bulundurulur. Makas sistem akslar oluturulur Birletirilen profiller akslara doru olarak yerletirilir. Bayrak levhas izilir. Kolon kiri birleimlerindeki montaj kolayl iin L kebentler de izimde gsterilmitir.

ekil 3.33: Perinli birleim detay izim admlar (4), (5)

69

Birleim aralar perinler yerletirilir. Kaynak sembolleri ve profil isimleri yazlr.

ekil 3.34: Perinli birleim detay izim admlar (6)

Detaylar alacak olan levha markalamalar yaplr.

70

ekil 3.35: Perinli birleim detay izim admlar (7)

71

Kolona birleen kirilerin kolona yaklama mesafelerini gstermek ve levha yerleiminide grebilmek iin st grn izilmitir.

ekil 3.36: Perinli birleim detay izim admlar (8)

Levha kesim detaylar alarak, ekil llendirilerek izim bitirilir.

72

DEERLENDRME LE

Aada hazrlanan deerlendiriniz.

deerlendirme

leine

gre

yaptnz

uygulamay

Gerekleme dzeyine gre evet- hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz DEERLENDRME LE Dersin Ad naat Teknolojisi rencinin Basit kesitli elik konstrksiyon ve Ama birleim detaylarn tekniine uygun Ad soyad olarak izimi becerisinin llmesi Basit kesitli elik konsrksyon ve Konu Snf No birleim detaylar Evet Deerlendirme ltleri Uygulamaya balamadan nce gerekli olan kalem ve katlar 1 hazrladnz m? 2 izim iin gerekli aralar hazrladnz m? 3 izim leini setiniz mi 4 elik temel akslarn izdiniz mi? 5 elik temeli llendirerek ad ve leini yazdnz m? 6 elik kolon aks izdiniz mi? 7 elik kolon iin profil tablosunu kullandnz m? 8 elik kolonun stten grnn izdiniz mi? 9 elik deme kiri aksn izdiniz mi? 10 elik deme iin trapez sa kesitini izdiniz mi? 11 elik deme iin stud ivisini izdiniz mi? elik deme llendirmesini kurallara uygun olarak 12 izdiniz mi? Toplam Evet - Hayr says

Hayr

Deerlendirme sonucunda eksik olduunu tespit ettiiniz konular, faaliyete dnerek tekrar ediniz.

73

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz, aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz. Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz.

LME SORULARI
1. elik yaplarda uygulanan temel ekilleri hangileridir? A) Tekil (mnferit) temeller B) Izgara temeller C) Kazk temeller D) Hepsi Uzun ekseni dik dorultuda tesir eden kuvvetler etkisinde eilmeye alan yap elemanlarna ne denir? A) Kiri denir B) Kolon denir C) Temel denir D) Perin denir Aada izimi verilen kaynakl kolon birletirme detaylarndan hangisi kolon profili yerletirilir iziminin admdr.

2.

3.

4.

Aadakilerden hangisi perinli birletirme detay izimlerinin ilk admdr.

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksik olduunuz konulara dnerek tekrarlaynz. Tm sorular doru yantladysanz dier faaliyete geiniz.

74

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki performans testi ile modlle kazandnz yeterlilii lebilirsiniz. Gerekleme dzeyine gre evet hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz. PERFORMANS TEST rencinin Dersin ad naat Teknolojisi izim kuralarna uygun olarak elik Ama proje temel izimler becerisinin Ad soyad llmesi elik Proje Temel izimler Yapabilme Konu Snf No Balang saati Zaman Biti saati Harcanan sre Deerlendirme ltleri Evet Uygulamaya balamadan nce gerekli olan kalem ve 1 katlar hazrladnz m? 2 izim iin gerekli aralar hazrladnz m? 3 izim leini belirlediniz mi 4 Profilin eksenini izdiniz mi? Tablodan (r) deerleri (gvdenin bala birletii ksmdaki eyrek dairenin yarap) alarak IPE 200 5 profilinin gvde ve ba ksmnn birleim yerinde izdiniz mi? 6 Profilin llendirmesini yaptnz m? Levhay llendirirken kesit kalnl lsn, l 7 izgisinin yanna yazdnz m? elik birleim gerelerinin sembol gsterimlerini izdiniz 8 mi? 9 Perinli ba levhalarn izdiniz mi? 10 Bulon izdiniz mi? 11 Perin izdiniz mi? 12 Kaynak gsterimini izdiniz mi? 13 elik temel akslarn izdiniz mi? 14 elik temeli llendirerek ad ve leini yazdnz m? 15 elik kolon aks izdiniz mi? 16 elik kolon iin profil tablosunu kullandnz m? 17 elik kolonun stten grnn izdiniz mi? 18 elik deme kiri aksn izdiniz mi? 19 elik deme iin trapez sac kesitini izdiniz mi?

Hayr

75

19 20

elik deme iin stud ivisini izdiniz mi? elik deme llendirmesini kurallara uygun olarak izdiniz mi? Toplam Evet - Hayr says

Performans testi deerlendirmesi sonucunda eksik olduunuz konular yeniden tekrar ederek eksik bilgilerinizi tamamlaynz. Kendinizi yeterli gryorsanz bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

76

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

REMNE FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 D A D D

REMNE FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 B C B C

REMNE FAALYET-3 CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksik olduunuz konulara dnerek tekrarlaynz. Tm sorular doru yantladysanz dier faaliyete geiniz. D A C A

77

NERLEN KAYNAKLAR
NERLEN KAYNAKLAR elik proje irketleri: http://www.dkproje.com (Trke) http://www.mnsproje.com (Trke) http://www.goksa.com.tr (Trke) Kaynak Gsterimleri http://www.welding.com/weld_symbols_welding_symbols.shtml (ngilizce) http://www.tech.volvo.se/standard/docs (ngilizce) http://www.aussieweld.com/index.htm (ngilizce) http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drawing/Weld.html (ngilizce) Perin Gsterimleri http://www.sapphireproducts.co.uk/din124.htm (ngilizce) Neden elik yap? http://fatihakbay.tripod.com/index.html (Trke) http://spaces.msn.com/yukselgungor/(Trke) Uluslar aras elik Standartlar http://www.cemtas.com.tr/yeni/uls_clk_std.htm (Trke) Tucsa - Trk Yapsal elik Dernei Porteli http://www.tucsa.org/tuc30/default.asp (Trke) Trkiye'nin elik Yap Portal http://www.celikciler.com/ (Trke) American Iron & Steel Institute (Amerikan elik enstits) http://www.steel.org//AM/Template.cfm?Section=Home (ngilizce)

78

elik Yaplar le lgili Trk Standartlar

No 01 02 03 04 05 06 07 08 09 Standart TS 498 TS 498/T1 TS 7046 TS 4561 TS 648 TS 3357 TS 11372 TS 11590 TS 4359 Standardn Ad Yap Elemanlarnn Boyutlandrlmasnda Alnacak Yklerin Hesap Deerleri Design Loads for Buildings Yap Elemanlarnn Boyutlandrlmasnda Alnacak Yklerin Hesap Deerleri Design Loads for Buildings Yaplarn Tasarm in Esaslar Bases for Design of Structures Determination of Snow Loads of Roofs elik Yaplarn Plastik Teoriye Gre hesap Kurallar Rules for Plastic Design of Steel Structures elik Yaplarn Hesap ve Yapm Kurallar Building Code for Steel Structures elik Yaplarda Kaynakl Birleimlerin Hesap ve Yapm Kurallar Building Code for the Design and Execution of Welded Connections in Steel Structures elik Yaplar Hafif Soukta ekil Verilmi Profillerle Oluturulan Hesap Kurallar Light Weight Steel Structures Composed of Cold Formed Steel Members Design Rules Boyalar Epoksi Reine Esasl elik Yaplarda Kullanlan Paints Epoxy Resin Based Used for Steel Structures Koruyucu Kaplamalar Atmosfer Etkisinde Kalan elik Yaplar in Protective Coating for Atmospheric Corrosion on Steel Structures Balama Elemanlarnn Mekanik zellikleri Ksm 7: Anma aplar 1 mm 10 mm Olan Civatalar in Burulma Deneyi ve En Kk Momentler Mechanical Properties of Fasteners Part 7: Torsional Test and Minimum Torques for Bolt and Screws with Nominal Diameters 1 mm to 10 mm elik Yaplar Blm 1: Genel Kurallar ve na Kurallar Execution of Steel Structures; Part 1: General Rules and Rules for Buildings Eurocode 3: elik Yaplarn Projelendirilmesi Blm 1-1: Genel Kurallar ve Bina Kurallar Eurocode 3: Design of Steel Structure: Patr 1-1: General Rules and Rules for Buildings Eurocode 3: elik Yaplarn Projelendirilmesi Blm 1-2: Genel Kurallar -Yapsal, Yangn Projelendirilmesi Eurocode 3: Design of Steel Structures; Part 1-2: General Rules Structural Fire Design Eurocode 3: elik Yaplarn Projelendirilmesi Blm 1-3: Genel Kurallar Soukta Biimlendirilmi nce ll Elemanlar ve Sala Kaplama iin Eurocode 3: Design of Steel Structures; Part 1-3: General Rules Supplementary Rules for Cold Formed Thin Gauge Members and Sheeting Eurocode 3: elik Yaplarn Projelendirilmesi Blm 1-4: Genel Kurallar Paslanmaz elik in Ek Kurallar Eurocode 3: Design of Steel Structures; Part 1-4: General Rules Supplementary Rules for Stainless Steel elik Yaplar Blm 3: Yksek Dayanml elikler in Ek Kurallar Execution of Steel Structures; Part 3: Supplementary Rules High Yield Strength Steel Boyalar ve Vernikler elik Yaplarn Koruyucu Boya Sistemleriye Korozyona Kar Korunmas Blm 1: Genel Bilgiler Paints and Varnishes- Corrosion Protection of Steel Structures by Protective Paint Systems Part 1: General Introduction Boyalar ve Vernikler elik Yaplarn Koruyucu Boya Sistemleriye Korozyona Kar Korunmas Blm 2: evrenin Snflandrlmas Paints and Varnishes- Corrosion Protection of Steel Structures by Protective Paint Systems Part 2: Classification of Environmental Boyalar ve Vernikler elik Yaplarn Koruyucu Boya Sistemleriye Korozyona Kar Korunmas Blm 3: Tasarm Paints and Varnishes- Corrosion Protection of Steel Structures by Protective Paint Systems Part 3: Design Considerations Boyalar ve Vernikler elik Yaplarn Koruyucu Boya Sistemleriye Korozyona Kar Korunmas Blm 4: Yzey Tipleri ve Yzey Hazrlama Paints and Varnishes- Corrosion Protection of Steel Structures by Protective Paint Systems Part 4: Types of Surface Preparation

10

TS EN 20898

11 12 13

TS ENV 1090-1 TS ENV 1993-11+AC+A1+A2 TS ENV 1993-1-2

14

TS ENV 1993-1-3

15

TS ENV 1993-1-4

16

TS ENV 1090-3

17

TS EN ISO 12944-1

18

TS EN ISO 12944-2

19

TS EN ISO 12944-3

20

TS EN ISO 12944-4

79

No 21

Standart TS EN ISO 12944-5

22

TS EN ISO 12944-6

23

TS EN ISO 12944-7

24

TS EN ISO 12944-8

25 26

TS EN 12495 TS EN 13173

27

TS ENV 12837

28 29 30 31

TS ISO 13819 TS 11590/T1 TS 11590/T2 TS 11590/T3

Standardn Ad Boyalar ve Vernikler elik Yaplarn Koruyucu Boya Sistemleriye Korozyona Kar Korunmas Blm 5: Koruyucu Boya Sistemleri Paints and Varnishes- Corrosion Protection of Steel Structures by Protective Paint Systems Part 5: Protective Paint Systems Boyalar ve Vernikler elik Yaplarn Koruyucu Boya Sistemleriye Korozyona Kar Korunmas Blm 6: Laboratuvar Performans Deney Metotlar Paints and Varnishes- Corrosion Protection of Steel Structures by Protective Paint Systems Part 6: Laboratory Performance Test Methods Boyalar ve Vernikler elik Yaplarn Koruyucu Boya Sistemleriye Korozyona Kar Korunmas Blm 7: Boyama lemlerinin Uygulanmas ve Denetimi Paints and Varnishes- Corrosion Protection of Steel Structures by Protective Paint Systems Part 7: Execution and Supervision of Paint Work Boyalar ve Vernikler elik Yaplarn Koruyucu Boya Sistemleriye Korozyona Kar Korunmas Blm 8: Yeni alma ve Bakm in zelliklerin Gelitirilmesi Paints and Varnishes- Corrosion Protection of Steel Structures by Protective Paint Systems Part 8: Development of Specification for New Work and Maintenance Katodik Koruma Kydan Uzak Sabit elik Yaplar Cathodic Protection for Fixed Steel Offshore Structures Katodik Koruma Kydan Uzak Yzen elik Yaplar Cathodic Protection for Steel Offshore Floating Structures Boyalar ve Vernikler Koruyucu Boya Sistemleri le elik Yaplarn Korozyona Kar Korunmas Denetilerin Nitelikleri Paints and Varnishes Qualification of Inspectors for Corrosion Protection of Steel Structures by Protective Paint Systems Petrol ve Doal Gaz Sanayii Ak Deniz Platformlar Blm 2: Sabit elik Yaplar Direktif: 89/686/EEC Hearing Protectors Testing Part 2: Acoustic Test Methods Instructions: 89/686/EEC Boyalar Epoksi Reine Esasl elik Yaplarda Kullanlan Paints Epoxy Resin Based Used for Steel Structures Boyalar Epoksi Reine Esasl elik Yaplarda Kullanlan Paints Epoxy Resin Based Used for Steel Structures Boyalar Epoksi Reine Esasl elik Yaplarda Kullanlan Paints Epoxy Resin Based Used for Steel Structures

80

KAYNAKA KAYNAKA
(Prof.Dr.) DEREN Hilmi, (Prof.Dr.) UZGDER Erdoan, (Do.Dr.) PROLU Filiz, elik Yaplar, alayan Kitabevi, stanbul, 2002 (Prof.Dr.) EREN Necati, elik Yaplar ve zmlenmi Problemler, Birsen Yaynevi, stanbul, 1998 GNGR Yksel, CPM le Kpr naat Analizi Yksek Lisans Tezi, G.. Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 1996 GNGR Yksel, elik Yap Ders Notlar, Bursa, 2005 (Prof.Dr.) ZTRK A. Zafer, elik Yaplar, Birsen Yaynevi, stanbul, 2002 KARACA, Ali Rza, elik Yaplar Lisans Tezi, Osmangazi niversitesi, Eskiehir, 2001 KUTLU ahin, elik Yaplar, M.E.B. Yaynlar, Ankara, 2001

81