Anadoluya Trk aknlar Anadoluda Kurulan lk Trk Beylikleri 1-Anadoluya Trk aknlar: Anadoluya ilk Trk aknlar 4.

yzylda Hunlar 6. yzylda Sibirler tarafndan yapld. Bu aknlar Anadoluya yerleme amacyla yaplmamtr. Anadoluyu yurt edinmek amacyla gelen ilk Trkler ise Ouzlardr. Ouzlarn Anadoluya aknlar ar Bey zamannda balatld. Byk Seluklu Devletinin kurulmasna kadar srd. Bu aknlar keif yaparak yeni bir yurt arama amacna ynelikti. PASNLER SAVAI Seluklu Devletinin Sultan Turul Beyin komutanlarndan Musa Yabgunun olu Hasann Bizans kuvvetleri tarafndan tuzaa drlerek ehit edilmesi zerine brahim Yinal ile Kutalm Anadoluya sefer yapmakla grevlendirildi. Trk ve Bizans ordusu Pasinler ovasnda karlat. Sonu:

Bizansllar bozguna uratld Seluklularn Bizansa kar kazand ilk byk zaferdir.

TURUL BEY VE ALPARSLAN ZAMANINDA ANADOLUYA YAPILAN AKINLAR Pasinler Savandan sonra Anadoluya aknlar devam etti. Turul bey zamannda Sivasa kadar olan yerlerde Bizansn savunma gc krld. Alp Arslan Azerbaycana geldi. Van ehrini ald Grcistan fethettikten sonra Kars yaknlarndaki Ani kalesini ele geirdi. Seluklu Trkleri zamannda 1071e kadar Anadoluya yaplan bu aknlar keif hareketi niteliindeydi.Bu aknlar Bizansn direncini ypratm. Trklerin Anadoluyu yakndan tanmalarn salamtr. 2- Malazgirt Meydan Sava(1071) Nedenleri:

Bizans imparatoru Romanos Diogenesin Trklerin aknlarn durdurmak istemesi Trklerin Anadoluya yerlemesine engel olmak istemesidir.

Sonular:

Anadolunun kaplar Trklere ald.Trkler Anadoluya yerlemeye baladlar. Trkiye Tarihinin balangc kabul edildi. Anadoluda ilk byk beylikler kuruldu.

3- Anadoluda Kurulan lk Trk Beylikleri Anadolunun fethine katlan beyler burada aldklar yerlere yerletiler ve beylik kurdular. Kurulan bu ilk Trk devletleri Anadolunun Trklemesine katkda bulunmulardr. DANMENTLLER (1071-1178) Sivas Tokat orum Yozgat ve Malatya dolaylarnda kurulmutur. Kurucusu Danimed Gazidir.Seluklu Sultan II. Kl Arslan Danimentliler Beyliine son verdi

SALTUKLULAR (1072-1202) Anadoluda kurulan ilk Trk Devletidir. Erzurum ve evresini ele geiren Eblkasm tarafndan kurulmutur.Beyliin en gl hkmdar zzettin Saltuk oldu. Anadolu Seluklu devleti Erzurumu alarak bu beylie son verdi. MENGCEKLLER (1072-1277) Alp Arslann komutanlarndan Mengcek Gazinin Erzincan ve evresinde kurmu olduu bir beyliktir. Anadolu Seluklular tarafndan yklmtr. ARTUKLULAR (1102-1408) Seluklu komutanlarndan Artuk Beyin oullar tarafndan Dou ve Gneydou Anadoluda kurulmutur. Bu beylik kola ayrlmtr. Hasankeyf Artukoullar: Eyyubiler bu kola son verdiler. Mardin Artukoullar-Karakoyunlular bu kola son verdiler. Harput Artukoullar : Anadolu Seluklular tarafndan ortadan kaldrlmtr.

B- ANADOLU SELUKLU DEVLET (1075-1308) 1- DEVLETN KURULUU Devletin kurucusu Sleyman ah (1015-1086) tr. Sleyman ah; Anadoluyu fethetmekle grevlendirilen Byk Seluklu komutanlarndandr.Bizansllarn i karklndan yararlanarak zniki ald ve Anadolu Seluklu devletini kurdu. Melikahn zerine gnderdii Komutan Porsuku yendi. Anadolu Seluklu Devletinin snrlarn Frata kadar geniletti. Suriye Seluklu sultan ile yapt savata yenildi ve ld. I. Kl Arslan; Melikahn lmnden sonra Anadoluya geldi ve babasnn kurduu devletin bana geti.Bakenti znikten Konyaya tad. Birinci Hal Seferleri srasnda Hallarla mcadele etti. I. Mesut; Bizansllarla ve II. Hal seferleri srasnda Hallarla savat. II. Kl Arslan Dneminin en nemli olay Miryokefalon Savadr. MRYAKEFALON SAVAI Nedeni: Hallarn Anadoluda yaratt huzursuzluktan yararlanp Trkleri Anadoludan atmak istemeleridir. Sonu: Bizansllar Trkleri Anadoludan atma dncesinin hayal olduunu anladlar. Bu zafer Anadolunun Trk yurdu olduunu ve hep byle kalacan kesinletirdi.

2- DEVLETN YKSEL I. Gyaseddin Keyhsrev ile gelime dnemi balar. I. Gyaseddin Keyhsrev; Antalya ehrini ele geirdi. I. zzettin Keykavus Trabzon Rum mparatorluundan Sinopu ald.Burada bir tersane yaptrd. Alaaddin Keykubat zaman devletin en parlak dnemidir.Bu dnemde: Anadolu Trk birlii salanm. Alanya fethedilerek burada bir tersane yaptrlmtr. Celaleddin Harzemah ile 1230 ylnda Yass emen de karlalm ve Harzemahlar yenilmitir. I. Alaaddin Keykubat zehirlenerek ldrlnce yerine olu II. Gyaseddin Keyhsrev sultan oldu. 3- ANADOLU SELUKLULARI VE HALILAR Hal Seferlerinin Nedenleri: A.Dini nedenler: Hristiyanlarn bata Hz. sann doum yeri olan kutsal topraklar geri almak istemeleridir. B.Ekonomik nedenler: slam lkelerine gre fakir olan Avrupallar zengin slam lkelerini ele geirmek ve rahat etmek istiyorlard. C.Siyasi neden: Seluklu Trkleri Anadolunun byk bir blmn ele geirmilerdi Bunun zerine Bizans mparatoru Papaya bavurarak yardm istemi stanbul Trklerin eline geerse Avrupann da tehlikeye gireceini bildirmiti. Karadan ve denizden sekiz Hal Seferi yaplmtr. En nemli olanlar birinci nc ve drdnc olanlardr. Hal Seferlerinin Sonular: a)Siyasi Sonular Avrupada derebeylik rejimi zayflad. Krallar glendi.

Anadoludaki Trk ilerleyii bir sre durdu. b)Dini sonular Avrupada din adamlarna ve kiliseye gven sarsld. c)Ekonomik sonular Akdenizde ticaret geliti. Akdeniz limanlar geliti. d)Teknik sonular Hal Seferleri sonunda matbaa pusula kat barut gibi birok yenilikler Avrupallar tarafndan renildi.

4- ANADOLU SELUKLU DEVLETNN DAILII I. Alaaddin Keykubatn lmnden sonra baa geen sultanlar devleti iyi ynetemediler. II. Gyaseddin Keyhsrev zamannda Baba shak adnda bir Derviin kard isyan zorla bastrld.Zamannda devlet iyice zayflad bu dnemde ran alarak Anadoluya giren Moollarla Kseda Sava (1243) yapld.

Kseda Savann sonular: II. Gyaseddin Keyhsrev Moollara kar yenildi. Anadolu birlii bozuldu. Anadolu Seluklu Devleti stnln kaybetti. Moollar Erzincan Sivas ve Kayseriye geldiler. II. Mesutun 1308de lmesiyle Anadolu Seluklu Devleti yklmtr.

C- ANADOLU TRK BEYLKLER Anadolu Seluklu Devletinin Mool basksyla dalma dnemine girmesiyle snrlardaki u beyleri bamszlklarn ilan ettiler.Kurulan bu beyliklerin bazlar unlardr: Karamanoullar: Konya-Karaman Germiyanoullar: Ktahya-Emet-Tavanl Aydnoullar: Aydn-Birgi-zmir Candaroullar: Kastamonu-Sinop Osmanoullar: St-Domani Karesioullar: Balkesir-anakkale Hamitoullar: Isparta-Burdur Eirdir-Antalya Menteeoullar: Mula Ramazanoullar: Adanann bats ve el Saruhanullar: Manisa-Menemen ve Turgutlu Dlkadiroullar: Adana-Mara-Elbistan Eretna Devleti: Erzurum-Erzincan Sivas ve Tokat Beyliklerin ortak zellikleri: Anadolu Seluklu Devletinin yklmas ve Mool egemenliinin Anadoluda sona ermesiyle kurulmutur. Yldrm Beyazt dneminde bir ou Osmanl egemenliine girmi. Ancak Ankara Savandan sonra tekrar kurulmulardr. Bu beyliklerin yasal paralanmaya neden olmalarna ramen Anadoluda Trk kltr ve uygarlna olumlu katklar olmu Anadolunun Trklemesine ve bulunduklar yrelerin bayndr hale gelmesi iin almtr. D- ANADOLU SELUKLU DEVLET VE BEYLKLER DNEMNDE TRK DENZCL Trk denizcilik tarihinde ilk donanma aka Bey tarafndan oluturuldu. Anadolu Seluklu Devleti dneminde Antalya Alanya ve Snopta tersaneler kuruldu. Anadolu Beylikleri dneminde Aydn Mentee Karesi Saruhan Hamitoullar Candaroullar beylikleri donanma kurmulardr.

E- ANADOLU SELUKLU DEVLET VE BEYLKLER DNEMNDE KLTR VE UYGARLIK DEVLET YNETM: Devletin banda Sultan nvan verilen bir hkmdar bulunurdu. Devlet ve lke hkmdar ailesini ortak mal saylrd. Devlet ileri Divan denen kurulda grlrd. Divana vezir bakanlk yapard. lke eyalet ad verilen blmlere ayrlmt.Eyaletleri hkmdar ailesinden olan Melikler ynetirdi. Eyaletlerde askerlik ilerine Subalar adalet ilerine Kadlar bakard. ORDU VE DONANMA Anadolu Seluklularda ordu sultann ahsna ait askerler (hassa ordusu) Trkmenler ve ikta sahiplerinin besledikleri askerlerden oluurdu.Anadolu Seluklular donanmaya nem verdiler. Akdeniz ve Karadeniz kylarnda tersaneler kuruldu. Oluturulan donanma ile hem deniz ticareti gelitirildi hem de kylarn gvenlii saland. SOSYAL VE EKONOMK HAYAT Trklerin Anadoluyu yurt edinmeleriyle burada her bakmdan gelimeler oldu. Halk ehirli kyl ve gebe olmak zere e ayrlyordu. ehirlerde ticaretle uraanlar tarafndan kurulan Ahi tekilatlar vard. Bu tekilatn iinde zanaatkarlarn i kollarna gre Loncalar olurdu. Ahi tekilat ehirlerin gvenliini salar ynetimde etkili olurdu. Ticaret yollar gvenceye alnd.Kervansaraylar yaptrld. Anadolu Seluklularnda topraklar devlet mal olarak kabul edilir ve Miri arazi olarak adlandrld. Miri arazi; Has ikta mlk ve vakf arazi olarak ayrld. YAZI DL VE EDEBYAT Anadolu Seluklu Devleti dneminde halkn Trke konumasna kar bilim dili Arapayd. Edebiyat ve devletin resmi dili Farsa idi. Karamanolu Mehmet bey Anadolu Seluklu Devletinin veziri olduu srada devletin resmi dilinin Trke olduunu ilan etti. Mevlana Celaleddin Rumi yunus Emre ve Hac Bekta Velinin Trk dnce ve edebiyat hayatnda nemli yerleri vardr. BLM VE SANAT Anadolu Seluklu sultanlar bilim adamlarna yazar ve airlere ok deer verirlerdi. Medreselerde dini bilgilerin yannda matematik tp felsefe ve gkbilimiyle ilgili derslerde okutuldu. Trkler Anadolunun her tarafnda saraylar camiler mescitler medreseler imaretler hastahaneler kervansaraylar hamamlar kprler surlar kaleler ve tersaneler yaptrdlar. Bu eserler ok gzel iniler ta ve tahta oymalar kabartma yazlar ve naklarla sslendi. Halclk ve maden iiliinde de ileri gitmilerdi. F- MOOLLAR VE DER TRK DEVLETLER 1- MOOLLAR Mool devleti Cengiz Han tarafndan kurulmutur(1196). Moolistanda kurulan bu devletin bakenti Karakumdu. Cengiz Hann lmnden sonra imparatorluk; Kubilay hanl Altnorda Devleti aatay Devleti ve ilhanllar olmak zere drde ayrld. 2- ALTINORDA DEVLET Altnorda Devleti Mool mparatorluunun paralanmasndan sonra Karadenizin kuzeydousunda kuruldu(1227). Devletin kurucusu Batu Han bakenti Saray ehriydi. Timurun arka arkaya yapm olduu seferler bu lkenin gcn yitirmesine neden oldu. Altnorda Devletinin topraklarnda Krm Kazan zbek ve Sibir Hanlklar ortaya kt.

3- TMUR DEVLET Devletin kurucusu Timurdur. Belh ehrinde emir ilan edildi(1369). Timur douda Hindistandan batda Anadoluya gneyde Basra Krfezinden kuzeyde Ukraynaya kadar uzanan lkelere egemen oldu. Osmanl Devleti Padiah Yldrm Beyaztla yapt Ankara savan kazand. lmnden kurduu devlet paralanarak kk beyliklere ayrld. zbekler 1507 ylnda Timur hanedannn hakimiyetine son verdiler.

4- BABR DEVLET Kuzey Hindistan ile Afganistanda kurulan bir Trk devletidir.Devletin kurucusu olan Babr Timur ailesindendir. Babr devletinin bir dier nl hkmdar olan ah Cihan Agrada dnyann en gzel antlarndan biri olan Ta Mahali yaptrd.Babr devleti Hindistan smrge haline getiren ngilizler tarafndan ykld.(1858) 5- AKKOYUNLULAR Devlet 15 y.y.da Dou Anadoluda Kara Ylk Osman Bey tarafndan kuruldu. Akkoyunlu hkmdarlarndan uzun Hasan Otlukbeli Savanda Osmanl Padiah Fatihe yenildi. Uzun Hasann lmnden sonra lke zayf dt. ah smail Tebrizi alarak bu lkeye son verdi.

6- KARAKOYUNLULAR Ouz boyundan olan Karakoyunlular 14. yzyln ikinci yarsnda Erzurumdan Musula kadar olan blgede bir Trk devleti kurdular. Kurucusu Bayram Hocadr. Akkoyunlular Tebrizi alarak bu devleti yktlar (1469).

G- MOOLLAR VE DER TRK DEVLETLERNDE KLTR VE UYGARLIK DEVLET YNETM Moollar devlet ynetiminde Uygur Trklerine grev verdiler. Mool Devletinin banda ok geni yetkilere sahip bir hkmdar bulunurdu.Devlet Cengiz Hann koyduu yasalara gre ynetilirdi. Moollarda hkmdarn bakanlnda toplanan devlet ilerinin grlp karara baland bir kurultay bulunurdu. Moollar askerlik tekilatnda Trklerden rendikleri onlu sistemi esas almlardr. Altn Orda Devletinde ynetim anlay Moollardaki gibidir. Timur hkmdarda bulunmas gereken btn yetkilere sahipti.Emir nvann kullanyordu. Ynetimde hem Cengiz yasalar uygulanyor hemde Trk tresine bal hareket ediliyordu. Timurun ordusunda fillerden yararlanlyordu. DN VE NANI Moollarda birden ok din ve inan anlay olduu bilinmektedir. Totemizm arsndayd. Altn Orda Devleti zamannda Berke Han slamiyeti kabul etti. amanizm Budizm ve Hristiyanlk bunlar

SOSYAL VE EKONOMK YAAM Moollarn gebe bir yaam tarz vard.Daha sonralar sanat ve ticaretle de uratlar. Moollarda sosyal yap drt gruptan oluuyordu.Bunlar; han ailesi noyanlar askerler halk ve kleler olarak sralanrd. Timur Devleti zamannda tarma nem verildi. Kanallar ald. YAZI DL VE EDEBYAT Moollar Uygur alfabesini kullandlar. Dnemin en nl eseri Moollarn Gizli Tarihidir. aatay edebiyatnn en nl temsilcisi Ali ir Nevai Trk dilinin Farsadan daha zengin olduunu anlatmak iin Muhakemetl-Lgateyn adl eseri yazmtr. Babr ah Babrname adl eseri yazmtr.

BLM VE SANAT Altn Orda Devleti zamannda tp konusunda almalar yaplmtr. Babr Devleti zamannda mimari gelimi Ta Mahal adl trbe ah Cihan tarafndan ei iin yaplmtr.