ALE VE FT TERAPS

Aile toplumun en kk sosyal birimidir; ve bir sosyal sistemdir.

Aile, bir gemii paylaan, duygusal ba olan, ortak hedef ve planlar olan bireylerden olumu bir yapdr.

Fizyolojik ve psikolojik ihtiyalarn karland en doal ortam ailedir.

Samimilik, itenlik rn; cinsel ilikiler, g rn; i hayat, anlamllk rn; ocuk sahibi olma, gibi ihtiyalarn karlanmas sz konusudur.

Aile sosyal bir sistemdir. ( Birey aile geni aile mahalleli toplum )

SSTEM Birbirine bal deikenler kmesidir.

Sistemler onlar oluturan elemanlardan farkldrlar.Sistemler onlar oluturan elemanlarn toplamndan da farkldrlar.

Sistemin davrann yaps ve / veya elemanlar arasndaki ilikiler belirler.

Alt sistemler olabilecei gibi daha byk sistemlerin kk sistemleri iinde yaatmalar ve sistemlerin birbirini etkilemesi sz konusudur.Sistemler hiyerarisi vardr.

Alt ( Sub ) Sistem =

Herhangi bir sistemin iinde bulunan ve sistemin iinde zellemi rol oynayan dier sistemlerin her biridir.

SBERNATK : Makina, canl organizma veya sosyal yaplardaki ilevlerin ( Dzenleme, kontrol, bilgi alverii gibi ) benzer ilkelerle gerekletii grne dayanarak sistemleri aklar.

Sibernatik; sistemlerdeki ortak sreler zerinde alr.

Sistemin paralar ile btne ait kalplar arasndaki sreci inceler.

Sistemin dengesi-stabilitesi ile ( Homeostasis ) ilgilidir. rn=Soutucular.

I.Sibernatik= Gzlemcinin, gzlenen sistemden ayr olduunu varsayar. Homeostasisin nasl korunduuyla ilgilidir.

II.Sibernatik= Gzlemciyi sistemin bir paras olarak grr. Sistemde deiim ve yaratcln koullarn inceler.

LK: stek, arzu ve ihtiyalarn yantlanmasna ynelik, iliki de olanlar arasnda karlkl bir al veritir.

liki davranlarla ekillenir.

zel koullarda, kiiler arasnda oluur.

Duygular ve dnceler belirler.

Bir mesaj iletimi vardr.

LK EKLLER 1- SMETRK LK= Farklln nemsenmedii, eitlii ama edinen iliki kalbdr.likideki bireyler birbirlerine ayn ekilde yant verirler.Normalde; kiiler karlkl olumlu tutum, gven ve sayg iinde birbirlerinin farklarn kabul ederler.

Hastalkl durumda ise, her biri dierinden stn konumda olma abasndadr. Bu aba, simetrik bir trmanla sonulanr. Biri dierinden biraz daha eit olmak ister. Rekabet trmanr, savaa dnr. Power struggle

2- TAMAMLAYICI LK=
Karlkl eksiklerin tamamland bir iliki srecidir. Hiyerarik bir ilikidir. Tamamen ters davranlar birbirini tamamlar. Neeli - Karamsar Hekim Hasta Anne ocuk Hastabakc - Hasta

Pozitif Tamamlayc liki : likide olumlu bir duygusal yetkinlik, karlkl doyum vardr.

Negatif Tamamlayc liki: Karlkl bir doyum yoktur. likideki bireylerin, atma ve anksiyetelerinin ykc olabilecek etkilerinin ntralize olmasn salar.

Kat Tamamlayclk: Bir dnem faydal olan tamamlayclk, iliki srecinde engelleyici olur. rn: Anne ocuk ilikisi, ocuun bireysellemesi ve ayrmasna izin vermezse sorunlu bir iliki sz konusudur.

3- PARALEL LK=
liki iinde, duruma gre tamamlayc veya simetrik iliki ekilleri yaanabilir. Yardm eden, yardm da ister ve yardm alr.

4- DEM TAMAMLAYICI (Meta-Complemanter )=

Paradoksal bir iliki eklidir. Hem tamamlayc, hem simetriktir. Birbirine zt elerin birlikte bulunuu sz konusudur. Beni ynetmeni istiyorum Karm bana hkmetmeli

LETM
liki iinde davran ve mesajlarn anlam iletiimi belirler. Bazen ilikinin iletiime kapal oluu da ilikinin eklini belirler. rnein: Bir otobs yolculuunda, yanmzda oturanla hibir ey konumadan da beden dili ve tavrmzla iletiime girip girmeyeceimiz konusunda mesajlar veririz.

liki iinde karlkl olarak bireylerin hem kendini, hem dierlerini nasl alglad ve dnya gr nemlidir. Verilen mesajn dier kii tarafndan doru alglanmas yada farkll nemlidir. (olmayan uyumu var sayma gibi) rn: Biri aka yapyorsa dieri bunu ciddi olarak deerlendirirse ilikide glklere ve karklklara neden olur.

likinin yapsn iletiimin tekrarlay zellikleri belirler. Her iletiim ierii ve iliki yn vardr.

Szel (Verbal) iletiim kullanlan dili kapsar. Szler dnda ses tonu, yz ifadesi, beden dili, kelimelerin seimi iletiimin nonverbal yndr ve iliki iindeki insann duygularn yanstr. (Duygu yk olan, bilgi alverii dndaki iletiim mesaj hakkndaki mesajna Meta Kominikasyon diyoruz.)

Eler arasndaki tartmalarda sklkla, iletiimdeki ierik ile ilikideki atma birbirlerine kartrlr. likideki bir atma ierik (mesaj) zerinden yaanmaya balar. Meta kominikasyon yolunu kullanp ieriin dna klabilirse atma daha rahat zmlenir. Duygularn farknda olma ve doru alglanma iftleri olmayan anlamazlklar tartmak tan uzaklatrr.

SEMPTOM= liki iinde, bir ey sylemenin zorunlu ama zor olduu durumlarda karmak, anlamsz veya bir ok anlam ayn anda ieren mesajlar verilmesi mmkndr. letiim iinde anlam tayan ve ilevi olan bu durumlara semptom denir.

rn: 1- Konversiyonlar 2- Psikotik bir gencin Annem evlenmek zorunda kald ve ben buradaym sz. Hamile olduu iin vey babasyla evlenen annesine iaret ederek, ailedeki iletiimin sonucunda hasta olduunu belirtmesi.

Semptomun ortadan kalkmas iin onun srekliliinin salayan iletiim eklinin deimesi gerekir.

DAVRANISAL OLAYLAR
Kendini dorulayan kehanet= liki iinde eer birey, bakalarnn kendine nasl davranacana dair bir varsayma sahipse bu varsayma gre davranr. Bu davran da insann varsaymn dorulayacak bir davrana neden olur. Bylece, kii kendisini bu davranlar uyandran olarak deil, bakalarna tepki veren olarak grr.

ifte Amaz (Double-bind)=

likide, bireylerden biri, ayn konuda birbiriyle elien iki farkl mesaj ifade ederse, dier insan nasl bir mesaj verildiini ayrt etmede zorlanr. Uygun bir tepki gelitirilemez. Bu durum sreklilik gsterirse, kii hangi dzeyde mesaja karlk verme gerektiine dair dncesini netletiremez ve mesajlara dair konuamaz hale gelir.

Olumsuz, hatta cezayla dayatlan bir mesaj varsa, kurbann alandan kamasn engelleyen nc bir mesaj varsa, sonuta kurban tm evreni ifte amaz patternleriyle alglamay renir. Bunlarn olmad durumlarda da alglay bu tarzdadr.

Tepkileri:
-

Kendisinin kavrayamad, dierlerinin anlayp kavradn varsayd, zorland durumlarla ilgili ipular arama - Anlamaya almaktan vazgeme. Her mesajn ak anlamna sadk kalarak bamsz dnce ve yaratclktan kanr. - Kiilerle ilikiden kanr. Mesaj almay reddeder. Ne yaparsa yapsn kaybedecektir. Durumun deiebilmesi iin sistem dndan birinin ( terapist ) mdahalesi ve kurallarn deimesi gerekir.

TEROPATK FTE AMAZ

Hastaln veya semptomun nasl ie yarad gsterilip, semptomun srmesi nerilir. Bu durum hastann kendi ikileminin getirdii erevenin dna kmasn salayabilir

Ailenin grevleri: Sabatelli&Bartle (1995)

1- Kimlik grevlerini ynlendirme.

a-) Aile konularna anlam verme.

b-) Cinsellik, cinsiyet gibi konularda sosyalletirme. c-) Bireylerin aile ii tatmin edici imajlarn kurma. Bireylerin benlik kavramyla ilgili bilgi edinmelerine hizmet eder.

2 - Snrlar dzenleme.
Dsal; Aile ve dier aileler arasndaki etkileimi dzenler. - sel alt sistemler a-)Tolerans az ise iielik geliir (enmeshment) b-)Tolerans ok ise kopukluk.
-

3 - Duygusal atmosferini ynetme.

Desteklendii, sevildii duygusu. - Aile amalar iin i birlii. - Gereinde risk alma.
-

4 - Deiimlere uyma.(Sistemin uyumu).

5 - Ev halknn devamlln salama. Beslenme, barnma, eitim gibi ihtiyalarn salayarak

Lidz bireyin geliiminde ailenin salad be ana grev belirtiyor:

1 Liderlik; Gcn kullanm, ebeveynlik, disiplin, evlilik koalisyonu. 2 Aile balar; aile nesil balar, aile-toplum balar geirgenlii 3 Duygusallk; samimiyet, tolerans v.s. 4 letiim; Cevap verebilme, aklk, ifade edebilme, (szel ve szel olmayan) zetleme, sentez, soyut dnebilme. 5 Hedef koyma; Beslenme, davran kontrol, rehberlik, yatlarla ilikiyi dzenleme, ileri dzenleme, ayrlmay becerebilme, krizlerle ba edebilme.

Salkl Aile levleri Nystula gre

1 Duygularn paylam. 2 Duygularn anlalmas. 3 Farkllklar kabullenme. 4 lgi ve sevgi duygularnn geliimi. 5 birlii. 6 Problem zme.

7 Mizah duygusu. 8 Temel ihtiyalarn karlanmas. 9 Deerler sisteminin oluturulmas. 10 Birbirlerinin rahatna sayg gsterme (szleme). 11 Takdir etme. 12 letiim. 13 Birlikte zaman geirme. 14 Maneviyat inanlar. 15 Baa kma becerileri gelitirme.

Aile organizasyonu (Stierlin 1973) 1 Merkeze eken (centripetal) / Merkezden uzaklatran (centrifugal) Salkl ailede hem eken, hem iten gler vardr.

2 Btnlk / Uyum Btnlk; heyecansal snrlar. (sel snrlar, koalisyon, arkadalar, ilgiler v.s.) Uyum; 1- kat, 2- yaplandrlm, 3- esnek, 4- dzensiz

Salksz aileler
1 ie (Enmeshment) Snrlar zayf. Roller karr. Farkllamaya izin yok.

2 Kopuk (Disengagement) Snrlar ok kat. Yetersiz , salksz iletiim. Aile iinde ne kendi ihtiyalarn ne de dier yelerin ihtiyalarn karlayamazlar.

ALE TERAPSNN BALICA MODELLER

1- YAPISAL YAKLAIM Minuchin

2- STRATEJK/ LETM MODEL Haley Milan Ekibi Palo Alto grubu

3- DAVRANICI YAKLAIM Liberman Patterson Alexander

4- PSKODNAMK YAKLAIM Ackerman Framo Boszormenyi- Nagy

5-ALE SSTEMLER KURAMI Bowen

6-DENEYMSEL-HMANSTLK YAKLAIM

Satir Whitaker

FT TERAPS Klinik uygulamada evlilik terapisi olarak deerlendirilir. Birbiriyle atmada olan iki insann etkileimini deitirmek iin dzenlenmi bir psikoterapi biimidir.

Bireysel terapi, evlilikle ilgili glkleri zemediinde, elerden birindeki yada her ikisindeki skntnn balangcnn aka evlilikle ilgili olaylarla balants olduunda ve atma halindeki ift evlilik terapisi istediinde evlilik terapisi dnlr.

FT TERAP BMLER 1- Bireysel Evlilik Terapisi Elerin her biri terapidedir.Terapiyi ayn terapist yrttnde e zamanl (concurrent)) terapi denir. Farkl terapistler tarafndan yrtldnde ise ortaklaa (colloborative) denir.

2- Birlemi (Conjoint) Terapi Elerin bir yada iki terapist tarafndan birleik oturumlarda tedavi edilmesidir. En sk kullanlan yntemdir.

3- Drt Yol (Four-way ) Oturumu ki hasta ve kar cinsten iki terapist dzenli olarak bir araya gelir. Masters ve Johnson tarafndan gelitirilen yuvarlak masa grmesidir.

4- Grup Psikoterapisi ya da drt ift ve bir ya da iki terapistten oluur grup. Kar cinsten terapist ve koterapistlerin birlikte almas tercih edilir.