DNYA K LA SK L E R

BR NOEL ARKISI CHARLES DICKENS (1812-1870): V CTO RA DNEMNN EN BYK YAZARI KABUL EDLEN NGLZ ROMANCI. ALESNN 1824TE GERD MAL KNT, YAZARIN SANATININ VK KLNN EKLLENMESNDE NEML ROL OYNADI. BU DNEMDE, SINIFININ HAYATINI YAKINDAN TANIM A FIRSATI BULDU. ; SANAY DEVRM SIRASINDA GEN KTLELERN EKT ACILARI VE YOKSULLUU GEREK B R DLLE ANLATTII ROMAN LARINDA, YOZLAAN TOPLU M SAL KURUMLARI ELE TRD VE 19. YZYIL NGLZ ROMANININ UNUTULMAZ TPLERN YA R A TIL ROMANCILIIN YANI SIRA GAZETE CLK DE YAPTI, POLTKA VE TYATROYLA LGLEND. NEML ESERLERNDEN-,BAZILARI: O UVER TWST, ANT KACI DKKNI, B R NOEL ARKISI, DAVID fff^ERFlELD VE BYK UM UTLAR^R. . - "y.:. ' V - ^ V ';v X 1 EDTR VEYSEL A T A p p ^ !;. 194 l DE STANBUL'DA DODU. STAN BUL N V E tete I'N D E ,A L M A N DL VE EDEBYATI VE FELSEFE RENM GRD.' STANBUL NVERSTES MTERCM TERCMANLIK BLMNDE UZUN YILLAR DERS VERD. HALEN AYNI BLMDE YKSEK LSANS DERSLERNE GRMEYE DEVAM ETMEKTEDR FELSEFE. SNEMA VE EDEBYAT ALANINDA OK SAYIDA MAKALE, DERLEME VE TELF KTABI YAYINLANDI.ZELLKLE SNE M A HARKINDAK NC DEERLENDRMELER NEDENY LE HATIRI SAYILIR BR HAYRAN KTLESNE SAHP OLAN ATAYMAN, ETL YERLERDE VERD SEMNERLERLE OKURLARIYLA TEMASINI HEP SICAK T U T IU BORDO SYAH YAYINLARININ DNYA KLASKLER EDTRL GREVN YRTT SIRADA OK SAYIDA DNYA KLA SNE EDEBYAT SOSYOLOJS EREVESNDE NSZ LER VE NOTLAR YAZDI. YZE YAKIN EVRS YAYINLAN DI. 2009 YILINDA DL DERNE TARAFINDAN TRKYE'NN EN PRESTJL EVR DLLERNDEN BR OLAN MER ASIM AKSOY DL NE LAYIK GRLD. DZ EDTR GNE AYAS: 1981 EDRNE DOUMLUDUR. STAN BUL NVERSTES ULUSLARASI LKLER BLM N BTRD. Y KSEK LSANSINA AYNI NVERSTENN SOSYOLOJ BLMNDE DEVAM ETMEKTEDR: 2000 YILINDAN TBAREN ETL YAYINEVLERNDE EVR MEN, EDTR VE YAYIN YNETMEN OLARAK ALITI. GRAHAM ALLISONTN NKLEER TERRZM, AREND LIJPHARTTN DEMOKRAS MOTFLER, MGUEL ASN PALACOS UN DANTE VE SLAM GB ESERLERN EVRD. OK SAYIDA EVR, TELF VE DERLEME ESER VARDIR. AM E CESAREN TEM EL M ETNLERN EVREREK KEND MAKALELERNDE* VE HAKKINDA YAZILANLAR DAN OLUAN BR SEKY UZUN BR GR YAZISIY LA BARBAR B ATI SMYLE YAYINA HAZIRLADI. 20092010'DA TARH KEMAL K AR PA TIN YAYINLANMAMI

MAKALELERN DERLEYEREK TRKEYE EVRD VE DRT KTAP HALNDE YAYINA HAZIRLADI. EVREN MERAL CAMCI: STANBUL NVERSTES AMERKAN KL TR VE EDEBYATI BLMNDE LSANS, EVRBLM BLMNDE YKSEK LSANS VE DOKTORASINI TAMAM LADI/- OKAN NVERSTES NGLZCE M TER C M TE R CMANLIK BLMNDE RETM GREVLS OLARAK ALITI. MERAL CAMCI HALEN BEYKENT NVERSTE S NGLZCE MTERCM TERCMANLIK BLMNDE ARATIRMA GREVLS OLARAK ALIMAKTADIR. REDAKSYON VEYSEL ATAYM AN:BKZ. SAYFA 1 EDTR TRKE REDAKSYON FLZ GVER: 1947DE STANBULD A DODU. REM Z VE YEN ALAN YAYINEVLER N UZUN YILLAR REDAKS YON VE DZELT YAPTI. TASHH ESEN GRAY: 1961'DE STANBULD A DODU. STANBUL NVERSTES ESK TRK DL V E EDEBYATI BL MNDEN MEZUN OLDU. 1978 YILINDAN BER YAYINCI LIK SEKTRNDE DZELTMEN OLARAK ALIMAKTA DIR. GELM YAYINLARI, SABAH KTAPLARI VE TURGUT YAYINCILIKTA UZUN YILAR ALITI. BORDO SYAH DIINDA -KLTR YAYINLARI VE CUMHURYET KTAP LARINA D A DIARIDAN DZELTMENLK YAPMAKTADIR. YAYINCI SERTFKA NO 15553 ISBN 978-605- 5588-47-2 BASIM TARH: STANBUL - TRKYE , 2010

BASKI: EZG MATBAACILIK SANAY TCARET LTD. T. SANAY CAD. ALTAYOK. NO: 10 OBANEME/YENIBOSNA-ST. TEL: (0212) 452 23 02 - 654 94 18 FAKS: (0212) 654 94 13 HALKALIV. D. 3840046734 e- mai!: ezgirnaf baa@gmail.com TM HAKLARI BS YAYIN BASIM DAITIM REKLAM ORGANZASYON SANAY TCARET LTD. NE ATTR. ZNSZ KOPYALANAMAZ, OALTILAMAZ, KULLANILAMAZ.

BR NOEL ARKISI (A CHRISTMAS CAROL)

Trke - ngilizce iki dilli basm (The Turkish - English bilingual edition)

CHARLES DICKENS
E VR EN: M E R A L CAM CI

DNYA KLASKLER ROMAN

NDEKLER

1. DRTLK: MARLEYN H AYALET........ 2. DRTLK: RUHTAN BRNCS....... 3. DRTLK: RUHTAN KNCS........ .

6 52 92

4. DRTLK: SON HAYALET..................... 146 5. DRTLK: ARKININ SONU.................. 182

1. D R T L K

MARLEYN HAYALET Her eyden nce, Marley bir lyd. Bu ko nuda en ufak bir phe bile yoktu. lm kayt larnda rahip, cenaze memuru, levazmat ve yas tutanlarn en nde geleninin imzas vard: Scrooge imzalamt. Scrooge ad da, altna imza atma ltinda bulunduu herhangi bir belgenin deerini artrrd. Yani bizim Marley, bir kap ivisi ne kadar lyse o kadar lyd. Haa! Yanl anlalmasn, kendi deneyimleri me dayanarak, bir kap ivisinde neyin zellikle l olduunu bildiim iddiasnda deilim. Hatta bana kalsa, bir tabut ivisi demir piyasasnda olabilecek en l paradr diyebilirim. Fakat ata larmzn bilgelii benzetmelerde sakldr: bunlar deitirmek de benim haddim deil, yoksa lke nin sonu olur bu. O yzden tekrar etmeme izin verin: Marley, bir kap ivisi kadar lyd. Peki, Scrooge, Marleyin l olduunu biliyor muydu? Elbette biliyordu. Baka trl nasl ola bilirdi ki? O ve Scrooge bilmem ka yldr ortakt lar. Scrooge, Marleyin vasiyetini yerine getirecek tek yetkili kii, tek hak sahibi, onun tek yasal varisi, tek dostu ve tek yas tutanyd. Ancak Scrooge bile mkemmel bir tccar olarak daha cenaze gn bu ii kazanl bir ekilde tamam na erdirmesi bir yana bu zc olay karsnda o kadar sarslmamt.
6

Marleyin cenazesinden sz etmek beni ba lang noktama gtrd. Marleyin l olduuna phe yoktu. Bunun kesinlikle ayrmna varl mazsa, anlatacam yknn olaanst hibir yan kalmayacaktr. Hamletin babasnn, oyun balamadan nce ldnden kesinlikle emin olmasaydk, adamn, doudan esen rzgrlarla birlikte, kendi kalesinin burlarnda dolama snda ilgi ekici hibir yan kalmaz, bu, sadece, herhangi orta yal bir adamn, karanlk bastk tan sonra esintili bir yerde, szgelimi St. Paul Kilisesinin mezarlnda, kendi olunun yarm akln bandan almak iin dncesizce anszn karsna kmas gibi bir durum olurdu. Scrooge, Marleyin adn tabeladan hi silme di. Deponun kapsnn stnde, yllarca ylece asl durdu: "Scrooge ve Marley. irket, Scrooge ve Marley olarak bilinirdi. lk kez gelenler, onu bazen Scrooge, bazen de Marley diye ardlar; ama o, iki isme de yant verdi. Onun iin hibir ey fark etmiyordu. Ama nihayetinde deirmen tann banda ki eli sk kimseydi o, yllarn eskitemedii cimri Scrooge! tc, tuttuunu koparan, havada kapan, agzl, yakaladn brakmayan, suyu nu skan yal gnahkr. Ona arpan hibir e liin kartamayaca kadar gl kvlcmlar sa an sert ve keskin bir akmak ta gibiydi; ayrca srlarla dolu, kendine yeterli ve bir istiridye kadar yalnzd. inin soukluu yal yz hatlarn ka tlatrm, sivri burnunun ucunu dondurup d rm, yanaklarn bzm, yryn kasp dikletirmi, gzlerini kan anana evirmi, ince dudaklarm morartm gibiydi ve gcrdayan sesiyle tiz perdeden konuurdu. Banda, kala rnda ve sakallan seyrelmi enesinde donmu iy tanecikleri vard sanki. Gittii her yere kendi ayazn da beraberinde gtrr, scak havalarda bile yazhanesinde buz keserdi. Noelde bile bir nebze olsun buzlar zlmezdi.

Dardan gelen scak ya da souk Scroogeu ok az etkilerdi. Hibir scak onu stamaz, hibir k souu donduramazd. Hibir rzgr ondan daha keskin esemez, hibir kar hedefi ni fkeyle gzne kestirerek onun kadar kastl yaamaz, hibir saanak ondan daha duyarsz olamazd. Kt hava onun karsnda aciz kalr d. En iddetli yamur, kar. tipi ve don yalnzca bir adan daha ar basyorlard ona: Arada bir efendice dindikleri oluyordu, ama Scrooge asla dinmezdi. Onu yolda durdurup da, memnun baklarla, Sevgili Scrooge, naslsn? Ne zaman beni grme ye geleceksin? diyen asla olmazd. Hibir dilenci ondan sadaka dilenmez, hibir ocuk ona saatin ka olduunu sormazd; ne bir kadn ne de bir erkek o gne kadar ondan yolu renmek iste miti. Krlerin kpekleri bile onu tamyorlarmasna, onun geldiini grnce sahiplerini kap nlerine, avlulara doru eker ve sonra da, Kr gz, kem gzden iyidir, karanlklardaki efen dim. dercesine kuyruk sallarlard. Btn bunlar Scroogeun umurunda myd sanki? Aksine, tan da istedii eydi bu: Hayatn kalabalk sokaklarnda bir kenardan ilerlemek, insan sevgisi namna ne varsa kendinden uzak tutmak. Varsn deli desinlerdi, umurunda bile deildi. Gnlerden bir gn -yln tm iyi gnlerinin en iyisi Noel gnnde- ihtiyar Scrooge tefeci dkk nnda iinin bana kmt. Darda dondu rucu, insan adeta sran bir souk vard; stelik hava pusluydu. Scrooge, darda bir aa bir yukar kouturup duran, ellerini koltuklanln altna sokmu, ayaklarn stmak iin talar ze rinde zplayan insanlarn seslerini duyabiliyordu. ehirdeki saatler henz vurmu, ama hava oktan kararmt -gn boyu doru drst ayo

dullanmamt zaten- ve mahalledeki iyerlerinin pencerelerinde yanan mumlarn titrek klan, elle tutulurcasma youn ve koyu kahverengi havada kzl lekeler gibi titreiyorlard. Sis b tn atlaklardan, anahtar deliklerinden ierilere kadar szyordu ve o kadar youndu ki, avlu ok dar olduu halde, kardaki evler birer hayalet gibi duruyordu. Kirli bulutlarn kn ve her eyi kararttn gren insan, Tabiat Ananm ya knlarda bir yerde yaadn ve kt bir eyler yapmaya hazrlandn sanabilirdi. Scrooge, bir sarnca benzeyen kk kasvet li bir hcrede mektuplar temize eken kbini gz hapsinde tutmak iin odasnn kapsn ak brakmt. Scroogeun sobasnda ok az bir ate vard, ama ktibin atei o kadar azd ki, tek bir kmrden ibaret gibiydi. Gelgelelim adam ateini besleyemiyordu; nk Scrooge, kmr kovasn kendi odasnda tutuyordu ve ktip, elinde k rekle Scroogeun odasna ne zaman girecek olsa patronu onu peinen uyarp byle giderse yolla rn ayrmak zorunda kalacaklarn sylyordu. Bunun zerine ktip beyaz atksna sarnp, mum nda snmaya alyor, fakat hayal gc za y f bir adam olduundan baarya ulaamyordu. Mutlu Noeller Day! Tanr sizi korusun!" dedi neeli bir ses. Seroogeun yeeninin sesiydi bu ve ieri girii ylesine hzl olmutu ki, Scrooge onu neredeyse sesiyle birlikte yeni alglayabilmiti. Peh! dedi Scrooge. Samalk! Sisli ve souk havada yapt hzl yry onu ylesine stmt ki, yakkl yz al al, gzleri prl prld ve nefes alp verdike azn dan dumanlar kmaktayd. Hi Noel sama olur mu day! dedi Scroogeun yeeni. Herhalde byle demek istemediniz, deil mi? stedim! Mutlu Noellenni! Mutlu olmaya ne hakkn var senin? Mutlu olmak iin bir nedenin var m? Yeterince yoksulsun zaten!"

12

"Pekl, diye karlk verdi yeen ayn ne eyle. "Peki, yleyse sizin mutsuz olmaya ne hakknz var? Neden bu kadar karamsarsnz? Yeterince zenginsiniz! Bu sze o an iin verilecek iyi bir yant bu lamayan Scrooge, Peh! dedi, sonra Samalk! diye ekledi. Sinirlenmeyin day." Bunca aptalla dol bir dnyada yaarken...' dedi days, baka ne yapabilirim. Mutlu Noellenni! Noelleri batsn! Cebinde paran olmad halde sana fatura deten bir gn olmasnn d nda nedir ki Noel senin iin? Kendini bir yl daha yalanm bulup da hayaln bir saat bile zengiletiremediin; hesap defterlerini dengele meye alrken, giderlerinin her geen ay artt gereiyle yzletiin bir zaman olmann dn da? Bana kalrsa... diye kzgnlkla srdrd: Azndan Mutlu Noeller dilei kan her aptal, kendi Noel anda kaynatp, kalbine saplanm kutsal bir kazkla gmmeli. te o kadar! Day! diye yalvard yeen. Yeen! diyerek hain bir sesle karlk verdi day. Sen istediin gibi kutla Noelini ve brak ben de istediim gibi kutlayaym." Kutlamak m! Ama siz Noeli kutlamyorsu nuz ki. Brak da bunu ben dneyim. Noel sana iyilikler gelirsin! dedi Scrooge. Sanki bugne kadar bir hayrn grdn de! Bugne kadar hayrm grebileceim halde deerlendiremediini ok ey olduunu syleye bilirini, diye eevap verdi yeen, Noel de bunlar dan biri. Fakat Noeli -kkenindeki kutsallktan kaynaklanan saygnlndan bamsz olarakmutlu bir gn, iyi, cmert, merhametli bir gn olarak dndm kesinlikle syleyebilirim. Koskoca yl boyunca kadnyla erkeiyle her14

kesin, kimseye amadklar kalplerini zgrce amaya gnll olduklar, kendilerinden yoksul olanlar bile ebedi yolculuun yolda olarak be nimsedikleri ve onlar farkl rklarn, farkl yol larn yolcular olarak grmedikleri tek gndr Noel. te bu yzden day, bugne kadar cebime ne bir altn ne de bir gm lira koymam oldu u halde, bana iyilik getirdiine ve getirmeye de devam edeceine inanyorum. Ve Tanr bu gn kutsasn diyorum! Hcredeki ktip ekinerek alklad bu ko numay. Ancak durumun yakkszln son anda fark ederek atei kartrd ve bylece son kor parasn da sonsuza kadar sndrm old. Ktibe, t kardnz duymayaym, dedi Scrooge, Yoksa Noeli bir isiz olarak kutlars nz! Olduka iyi bir konumacsnz bayn," diye ekledi sonra yeenine dnerek. Neden parla mentoya girmiyorsunuz, merak ettim. Sinirlenmeyin day. Hadi! Gelin yarn akam bizimle yenek yiyin. Scrooge, ona, hangi koullarda gelebileceini syledi. Evet, gerekten de syledi. Onu ille de grecekse, bu korkun yerde grrd. Ama neden? diye haykrd yeen. Neden? Peki sen neden evlendin?" nk k oldum." nk k oldun! diye homurdand Scroo ge, Noeli kutlamaktan daha gln olan bir ey varsa dnyada, o da k olmakt. Uurlar olsun!" Sanki ben evlenmeden nce geliyordunuz da. imdi de gelmemenizin bahanesi evlenmi olmam m? Uurlar olsun! dedi Scrooge. Sizden hibir ey istemiyorum, hibir bek lentim de yok; neden dost olamyoruz? Uurlar olsun! dedi Scrooge.
16

Sizi bvlesine kararl grdm iin ok zgnm. imdiye kadar aramzda benden kay naklanan hibir sorun olmad. Bu tartmaya da Noelin yz suyu hrmetine giritim ve Noel keyfimi bozacak da deilim, en azndan Noel bo yunca. Tekrar Mutlu Noeller day." "Uurlar olsun, dedi Scrooge. Ve Mutlu Yllar! Uurlar olsun, dedi Scrooge. Yeeni tek bir kt sz sari' etmeksizin terk etti oday. D kapda, ktibe iyi dileklerini sun mak iin durdu. Souktan donmak zere olan adam, bu haliyle bile Scroogetan daha scakta ve bu dileklere kalpten karlk verdi. Al sana bir deli daha! diye mrldand, on lar iiten Scrooge. Haftada on be ilinle bak mas gereken bir e var, hl aileden ve mutlu Noelden bahsediyor. Bu gidile Bedlan* boy layacam! Bu kak, demin Scrooge yeenini yolcu ettii kapdan, imdi de iki adam buyur et mekteydi. Bunlar, gze ho grnen k giyimli, csseli, kibar beyefendilerdi ve imdi apkalarn karm Scroogeun ofisinde dikiliyorlard. Elle rinde birtakm kitaplar ve ktlar vard, Scroogeu eilerek selamladlar. Listesine bakarak, Scrooge ve Marley, de il mi? dedi ilerinden biri. Bay Scroogela m, yoksa Bay Marleyle mi tanna erefine nail oluyoruz acaba? Bay Marley leli yedi yl oluyor, diye yant lad Scrooge. Yedi vl nce, tam da bu gece ld kendileri." Hayatta kalan ortann da, onun cmert liini srdrdnden hi phemiz yok, dedi adam kartvizitini uzatrken.
* Londrada bir akl hastanesi. 18

Evet, dedii doruydu, ortayla birbirlerine pek benzerlerdi. Scrooge uursuz sayd, c mertlik szc karsnda kalarn att ve kart geri verdi. Bu hayrl gnler Bay Scrooge... dedi adam eline bir kalem alarak, fakir ve yardma muhta kimselere yardm elini uzatmak iin bulunmaz bir frsattr. Binlerce insan en temel ihtiyalarn bile karlayamyor, yz binlercesi de skntda efendim. Hapishaneler yok mu? diye sordu Scrooge. Olmaz olur mu?' dedi adam elindeki kalemi brakarak. Ya dkn evleri? diye srar etti Scrooge. Hl faaliyette bunlar deil mi? Evet, maaalesef, diye yantlad adam. Ke ke almyorlar diyebilseydim." Treadmill ve Yoksulluk yasalar da ile mekte? Her ikisi de yrrlkte efendim." Oh, iyi! Szlerinizden, onlar bu faydal faali yetlerinden alkoyan bir eyler olduunu zannet tim de korktum, dedi Scrooge. Ama duydukla rma sevindim. Bu zavalllarn gerek ruhen, gerek bedenen Hristiyanca bir destekten ok az nasiplerini al dklar izlenimiyle, diye devam etti adam, bir fon oluturarak bu yoksullara yiyecek, iecek ve yakacak yardm yapmaya karar verdik. Bu kutsal gnleri setik; nk bunlar, tam da yok sulluun en youn hissedildii gnlerdir. Size ne kadar yazaym? Hibir ey! dedi Scrooge. Adnzn gizli kalmasn m istiyorsunuz?
20

"Rahat, braklmak istiyorum. Ne istediimi sorduunuza gre yantm bu. Ben Noel'i kut lamyorum ve aylaklan enlendirmeye kesem elvermez. Demin szn ettiim kurululara yeteri kadar yardm yapyorum, ki bu da zaten bana pahalya mal oluyor. Zorda olanlar oralara gitsinler. ou gidemiyor ve bazlar da lmeyi tercih ediyor. Eer lmeyi tercih ediyorlarsa... dedi Serooge, lsnler o zaman. Fazla nfus da azalm olur. Kald ki -zr dilerim ama- bu sylediini zin doruluk payn bilmiyorum." Ama bilmelisiniz." Beni ilgilendirmez,' diye karlk verdi Scrooge. Bence bir adamn kendi iinden anlamas yeterlidir ve bakalarnn meselelerine burnunu sokmasna da hi gerek yoktur. Benim iim ba mdan akn zaten. Hoa kaln baylar!" Grlerinde srar etmenin ie yaramaya cam aka gren adamlar yazhaneden ay rldlar. Kendine olan hayranl daha da artan Scrooge, her zamankinden daha alayc bir ruh hali iinde iinin bana dnd. Bu arada sis ve karanlk o kadar artm t ki ellerinde mealelerle kimi insanlar, atlarn ektii arabalara yol gstermek iin koturup durmaktayd. Homurtulu eski annn gotik bir pencereden gizlice Scrooge'u seyrettii eski bir kilise kulesi grnmezleti ve gerek saat bala rn gerekse eyrekleri bulutlanl iinden, buz gibi souktan dileri takrdyomuasna titrek seslerle vurdu. Souk iddetini artrd. Anayolun kesinde, iiler gaz borularm onanyorlard. Bir varilin iinde kocaman bir ate yakmlar, giysileri perian adamlar ve genler etraflarna toplanm, ellerini ovuturup gzleri mutluluk tan ldayarak snmaya alyorlard. Yalnzla terk edilmi emeden akan sular donup kalm,
22

tehlikeli buzdan saaklara dnmt. obanpsklnden yaplma yeni yl taklan ve ssleri vitrinde parldayan klar altnda yanp snyor, o srada nlerinden geen solgun yzleri de kr mzya boylyorlard. Kasap ve manavlarn ileri ylesine muhteem bir elenceye dnmt ki sat ve pazarlama iinin skclyla, bu tantanal lenin uzaktan yakndan bir ilikisi olabileceine inanmak gt. Belediye bakam, grkemli resmi ikametghnn elli as ve hiz metkrna, Noelin bir bakann evine yarar bir ekilde karlanmas iin emirler vermiti. Daha bir hafta nce sokaklarda sarho gezdii iin be ilin ceza kestii terzi bile, sska kars kucanda ocuuyla et almaya kmken tavan arasndaki evinde Noel tatlsn kanrmaktayd. Sis artyor, hava daha da souyordu. Delip geen, sran, iliklere ileyen bir souktu bu. yi yrekli Aziz Dunstan bile eer o eytan ruhlu nun burnunu bildik silahlarla deil de bu so ukla krmaya kalksayd, kesinlikle ezip geerdi onu. Bu srada souun, bir kpein nndeki kemikleri kemirmesi gibi kk burnunu ke mirip durduu genten biri, Scroogeun anahtar deliine doru eilip bir Noel arks mmldanmaya balad. Daha Tanr seni korusun mutlu efendi, elem keder vermesin hibir ey... dize lerini mmldanmt ki; Scrooge cetveli yle bir kapt ki arkc dehet iinde kaarak anahtar deliini sise ve hatta daha cana yakn grnen soua terk etti. Sonunda yazhaneyi kapatma vakti geldi. Scrooge taburesinden isteksizce kalkt ve bu ger ei hcresinde umutla bekleyen ktibe ciddi yetle itiraf etti. Ktip annda mumunu sndrp apkasn giymiti. Yarn, btn bir gn tatil yapmak istersiniz sanrm?" dedi Scrooge. Eer sizin iin de uygunsa efendim,

Ilayr uygun deil, dedi Scrooge. Ve adil de deil! Bu durumda yevmiyenin yarsn kessem, kendini smrlm hissedersin, deil mi? Ktip belli belirsiz glmsedi. Ama hibir ey yapmadnz btn bir g nn hak edilmemi cretini dediimde ben smrlm olmuyor muyum? diye sylendi Scrooge. Ktip, bunun senede sadece bir gn olduu nu belirtti. Her 25 Aralkn adam soyma gn saylma s iin hi de iyi bir mazeret deil bu dedi Scroo ge, ceketinin dmelerini enesine kadar ilikler ken. Fakat sanrm sana tam gn izin vermem gerekiyor. Ertesi sabah erkenden burada olun! Ktip erken geleceine dair sz verdi ve Scrooge homurdana homurdana kt. Dkkn annda kapand ve ktip uzun ular belinden iyice aaya sarkm beyaz atksyla (nk bir pardesye sahip olma bahtiyarlna erie memiti) C om h ilf deki bir yokutan, ocukla rn oluturduu bir srann kuyruuna taklp Noel'in hatrna yirmi kez buz tutmu bir yoldan kaydktan sonra Camden Towndaki evine, bir an nce krebe oynayabilmek iin elinden geldi ince hzl kotu. Scrooge kasvetli akam yemeini her zaman ki kasvetli lokantasnda yedi. Btn gazeteleri okumutu, o yzden, gecenin kalann banka defterini incelemekle geirdi ve sonra da yat maya eve yolland. len ortann bir zamanlar sahip olduu kiralk odalarda oturuyordu. Bu kasvetli odalar somurtkan binalarn arasndaki avlunun iinde ylesine kalakainlard ki insan bunlarn daha genken bir saklamba oyunu srasnda buraya saklanp daha sonra kmay unuttuklarn sanabilirdi. Bina iyice eskimiti ve burada Scroogedan baka kimse yaamad iin epey kasvetliydi. Dier odalar ols olarak
26

kiralanmt. Avl o kadar karanlkt ki, her ta ezbere bilen Scrooge bile el yordamyla ilerlemek zorunda kalrd. Karanlk giri kapsnn zerine km sis ve souun younluuna baklnca, Hava Tanrs eie oturmu da, yasl dncele re dalm sanrdnz. Aslna baklrsa kap tokmann kocaman ol masnn dnda olaand hibir zellii yokt. Ayrca Scroogeun burada yaad zaman bo yunca, onu her Tannnm gn, bir sabah bir de akam grm olduu da bir gerekti. Bir baka gerek de, olduka cretkr bir iddia olsa da, mahalle meclisindeki, belediyedeki ve esnaf lon calarndaki beyler de dahil olmak zere. Scroo geun da Londradaki herhangi bir kii gibi hayal gcnden hi nasibini almam olduuydu. O gn leden sonra, yedi yl nce lm olduunu sylemenin dnda, orta Marleyi aklnn ucuna bile getirmemiti. O halde, bana, Scrooge anah tarn delie sokup evirdiinde, kap tokmann gzle grlebilen hibir deiim olmakszn, nasl olup da Marley'in suratna dntn akla yabilecek biri varsa ortaya ksn! Marleyin surat avludaki dier nesneler gibi koyu glgeler iinde deildi; zayf bir k sa yor, karanlk bir mahzendeki bayat bir stakoz gibi parlyordu. Kzgn ya da korkutucu deildi; Marley. Scrooge'a her zaman nasl bakmsa, y le bakyordu: Hayaletinkine benzeyen bir alnn stne kaldrlm hayaletimsi bir gzlk. Sa lar scak bir hava veya bir cereyann etkisiyle karm gibiydi. Gzleri falta gibi ak olduu halde, baklar tamamen sabitti. Bu hali ve gzlerinin kuruni rengi ona korkutucu bir g rnm veriyordu; yine de bu korkunluk, yz nn ifadesinden ok onun denetiminin dndaki bir eyden kaynaklanyordu. Scrooge'un baklar bu grntye kilitlenin ce, yz, yeniden kap tokmana dnt. 28

d patlamad ya da ocukluundan beri ya banc olduu korkutucu bir lisle kan donmad desek, yalan olur. Yine de elini zerinden ektii anahtar tekrar tuttu, kapy ap ieriye girdi ve mumu yakt. Kapy kapamadan nce bir an durdu ve Mar leyin suretinin holden her an kmasn bekler gibi, arkasna bakt. Ama kapnn arkasnda tok ma tutan vidalar ve somunlar dnda hibir ey yoktu ve bunun zerine o da, Hadi canm, sen de! diyerek kapy arparak kapad. Kapnn sesi evin iinde gk grlts gibi yankland. stteki her bir oda ve arap tcca rnn alt kattaki mahzeninde bulunan her bir ie ayr ayr yanklaryla bu sese karlk verdi ler sanki. Scrooge yanklardan korkacak adan deildi. Kapy kilitleyip hol geti ve elindeki mumla ar ar merdivenleri trmand. Benzetme dilinde alt atl bir arabann eski gzel gnlere ait merdivenleri adeta uarak k masndan ya da bugnn kt bir parlamento kararn ezip gemesinden sz edilir, fakat bir cenaze arabasn bu merdivenlere yanlamasna koysanz, falakasn duvara, kapsn trabzanla ra dayasanz bile, bu merdivenlerden onu kolay ca yukar ekebileceinizi sylerken bunu szc n gerek anlamnda almalsnz. Bunun iin yeterince geniti merdiven, hatta yer bile kalrd. te belki de bu nedenledir ki Scrooge, karanln iinde, nnde bir cenaze arabas grdn sand. Yarm dzine sokak lambas bile bu mer diveni doru drst aydnlatamazd; Scroogeun elindeki bir tek mumun verdii n artk ne kadar ie yaradn gelin siz dnn. Scrooge karanla aldr etmeksizin yuka r trmand. Naslsa karanln ona bir masraf yoktu ve Scrooge bu durumdan honuttu. Yine de ar oda kapsn kapatmadan nce, her eyin yerli yerinde olup olmadn kontrol etmek iin odalar dolat. Bunu yapmay isteyecek kadar iyi hatrlyordu grd yz.
30

Oturma odas, yatak odas, hrdavat odas; her ey olmas gerektii gibiydi. Masann altnda kimse yoktu, koltuun altnda da. Ocakta ufack bir ate, kak ve kse hazr duruyordu ve ate te, kk bir tencerede yulaf ezmesi (Scrooge biraz tmt) vard. Yatan altnda kimse yoktu, dolapta kimse yoktu, duvarda pheli bir biimde asl duran sabahln iinde de kimse yoktu. Odunluk her zamanki gibiydi. Eski mi ne paravanas, eski ayakkablar, iki balk sepeti, ayakl ykanma teknesi ve maa da yleydi. Gayet memnun bir ekilde kapm kapat t ve kendini ieriye kilitledi; hem de hi deti olmad biimde anahtar iki kez evirdi. Sr prizlere kar nlemini alnca, kravatn kard, sabahln, takkesini ve terliklerini giyip yulaf ezmesini yemek zere atein karsna yerleti. Gerekten de minicik bir ateti bu; bylesine souk bir gece iin bir hiti. Bu bir avu km rn ssn hissedebilmesi iin insann atein hemen yan banda oturup zerine eilmesi artt. mine ok eskiden HollandalI bir tccar tarafndan yaptrlm, /nciFdeki ykleri be timleyen nadir Hollanda inileriyle kapl antika bir parayd; Habil ile Kabil, Firavunun kzlan, Saba Melikesi, kuty yataklara benzeyen bu lutlar zerinde aa inen haberci melekler, Hz. brahim, Baltazar, tekneleri denize alan Hava riler, dncelerini megul edecek yzlerce figr vard; ama yedi yldr l olan Marleyin yz ona grnp, o kadim peygamberin asas gibi her eyi siliyordu. Her bir dz ini beyaz olsa ve blk prk dnceleri yzeyinde esmedebilse, her birinin zerinde yal M arleyin bann bir sure olurdu. Samalk! dedi Scrooge ve oday arnlama ya balad.
32

Birka kez dnp dolatktan sonra oturdu. Ban arkaya yasladnda, artk kullanlmayan ve bir zamanlar, imdi oktan unutulmu bir arnala st kattaki bir odayla burann iletiimini salayan ngrak zili grd. Byk bir aknlk ve tarif edilemez, tuhaf bir dehet iinde zile yle bakarken bu zilin yava yava sallanmaya ba ladn fark etti. lk bata o kadar yava sallan yordu d, hemen hi ses kmyordu; fakat ksa bir sre sonra, evdeki btn ziller yksek sesle almaya balad. Bu belki yarm, belki bir dakika srd, ama ona bir saat gibi geldi. Ziller baladklar gibi aniden birlikte susuverdiler. Ardndan derinler den gelen, madeni bir ses duyuldu; sanki biri, arap tccarnn mahzenindeki flarn zerinde kaim bir zincir gezdiriyordu. Scrooge o an, perili evlerdeki hayaletlerin, zincirleri srkledii yo lunda sylentiler duyduunu hatrlad. Mahzenin kaps bombalanm gibi bir g rltyle ald ve alt kattaki zincir akrtsnn ok dala arttn, gitgide yaklap merdivenleri trmandn ve tam kapnn nnde durduunu duydu. Hadi canm, dedi Scrooge, nanmyorum ite. Ama, o ey ar kapdan ieriye girip gzleri nin nnde durunca, beti benzi att. Onun girii srasnda, minede snmeye yz tutan ate bile, Onu tanyorum! Bu Marleyin hayaleti! diye lk atmak ister gibi parlayp sonra tekrar snmt. Ayn yz, tpatp ayn. At kuyruu yaplm sa, her zamanki yelei, pantolonu, izmeleri, izmelerinin pskll backlar, paltosunun etekleri ve bandaki sa. Srkledii zincir kalalarna balyd. Uzundu ve bir kuyruk gibi gvdesine dolanyordu. Scrooge dikkatle baknca zincirin kasalar, anahtarlar, asma kilitler, hesap
34

defterleri, faturalar ve elikten, ar para kutu larndan olutuunu grd. Gvdesi saydamd ve bu sayede, yeleinin arkasndaki iki dmeyi dahi seebiliyordu Scrooge. Marleyin barsaklamn olmadn ok duy mutu ama, elbette, imdiye kadar buna hi inanmamt. Hayr. imdi de inanmyordu buna. Baklar hayaletin saydamlna gitgide daha ok nfuz etmesine, onun l gzlerinin soukluunu his setmesine, hatta boynuna ve kafasna sanln ve daha nce dikkatini hi ekmemi olan atk nn dokuma tarzn ayrt edebilmesine ramen, hl inanmyordu ve duyularnn alglaryla sa vayordu. Pekl! dedi, her zamanki souk ve alayc sesiyle. Ne istiyorsun benden? ok ey! Marleyin sesi; hi phe yok. Kimsiniz? Kimdiniz diye sor! Kimdiniz yleyse?" dedi Scrooge sesini yk selterek. Bir hayalet iin fazla titizsin. Az kalsn, bir hayalete gre, diyecekti ki, son anda daha uygun olduuna karar verdii, iini kulland. Yaarken senin ortan Jakob Marley'dim. Otur, oturabiliyorsan tabii, dedi Scrooge ona kukuyla bakarak. Evet. E, otur yleyse. Scrooge sorma gerei duymutu, nk say dam bir hayaletin oturabileceinden emin deil di ve bunun imknsz olmas durumunda, arka sndan can skc bir aklama yapma zorunluu gelebilirdi. Ama Hayalet, alkanl buymu gibi geip minenin karsna kuruldu. Bana inanmyorsun! dedi Hayalet. Evet, yle! dedi Scrooge. Gerekliimi apak alglayan duyularnn tesinde ne tr bir kant isterdin?
36

Bilmiyorum. Duyularna neden gvenmiyorsun? nk... dedi Scrooge, "en kk bir eyden bile etkilenebilirler. nsann midesi azck bozulsa, duyulan yanlabilir. Sen pekl, hazm zor bir biftek, bir kak hardal, peynir kabuu ya da iyi pimemi bir patates olabilirsin. Her ne isen, m e zardan ok, midemden geliyor olmalsn! Scrooge akac biri olmad gibi, u an hibir ekilde aka yapacak durumda olmadn da hissediyordu. Gerek u ki, kendince akll laflar edip hem dncelerini datmak, hem de kor kusunu bastrmak istiyordu, nk Hayaletin sesinin iliklerine ileyip kann dondurduu ai krd. Bir an olsun, o sabit, cam gibi parlak gzlere bakarak sessizlik iinde oturmann bile akln oynatmasna yetip de artabileceini hissediyor du. Hayaletin kendine zg bir cehennem hava sna brnmlnden ileri gelen korkun bir yan da vard. Scrooge geri bunu hissedemiyordu, ama durun apak buydu. Hi kprdama dan oturduu halde salar, paltosunun etekleri vc psklleri, sanki frndan vuran scak bir havann etkisiyle dalgalanyordu. u krdan gryor musun? diye sordu Scrooge hzla, az nceki nedenle yeniden kar saldrya geerek, nk bir saniyeliine bile ol sa, Hayaletin talatrc baklarn zerinden uzaklatrmak istiyordu. Gryorum, dedi Hayalet. Ama ona bakmyorsun, dedi Scrooge. Yine de gryorum, dedi Hayalet. Pekl, diye karlk verdi Scrooge. m rmn geri kalan blmnde, kendi hayalimde yarattm bir cinler ktas tarafndan rahatsz edilmemek iin bunu yutmam yeterli! Samalk! Sana sylyorum; sama!
38

Hayalet bu szler karsnda yle korkun bir lk kopard, zincirlerini yle rktc ve kor ku uyandrc bir grltyle sallad ki, Scrooge baylp dmemek iin koltuun kollarna ya pt. Fakat Hayalet, kafasndaki sarglan, sanki ok scaklam gibi kartp da enesi gsne dt an kapld dehet, ok daha byk oldu. Scrooge dizlerinin zerine kp ellerini dua eder gibi birletirerek, Merhamet! dedi. Kor kun grnt, neden beni rahatsz ediyorsun?" Gz dnyadan baka ey grmeyen adam! diye yant verdi Hayalet. Bana inanyor musun, inanmyor musun syle? Sana inanyorum, dedi Scrooge. nanmak zorundaym. Ama neden ruhlar yeryzne ini yorlar ve neden gelip beni buluyorlar! Her insann tad ruhun... dedi Hayalet, dier insanlarla her eyi paylap, gidecei kadar uzaklara gitmesi istenir, bunu yaarken yapma msa, lmnden sonra yapmaya mahkm edi lir. Yoksa ruhu huzur bulamayp dnyada gezinip durur. -Ah! te ben!- Yaarken paylaamadklanrnn, paylap da mutlulua dntremediklerimin cezasn ekiyorum! Hayalet bir kez daha lk att ve zincirlerini angrdatt. Glgensi ellerini ovuturdu. Balsn, dedi Scrooge titreyerek. "Syler misin bana, neden? Ben hayatm boyunca kendi yarattm zin cirleri tayorum, diye cevap verdi Hayalet. Ben onlar, kendi ellerimle halka halka, kan kan yaptm, zgr irademle yarattm onlar! Ve, ken di zgr irademle kuandm bu zinciri! Sana tandk gelmiyor mu bu halkalar? Scrooge gitgide artan bir titremeye tutul mutu . Tadn zincirin uzunluunun ve arl nn ne olduunu bilmek ister misin? Yedi yl n ceki Noel arifesinde de bunlar bu kadar uzun ve ard. Hatta o gn bugn zerinde almsn. Bir hayli arlam bir zincir bu.
40

Scrooge etrafna dolanm, elli, belki de alt m kula bir demir kablo grecekmi gibi yere baknd, ama bir ey gremedi. "Jakob!" dedi yalvaran bir ses tonuyla Dos tum Jakob Marley, daha fazla anlat! Bana bir tescili ver, Jakob! Verecek hibir eyim yok! dedi Hayalet. Teselli baka yerlerden gelir, Ebenezer Scrooge ve baka elilerce baka tr insanlara getirilir. Ayrca sana istediim her eyi anlatamam, buna iznim yok. ok az eye msaade ediliyor. Dinlenemem, bir yerde kalamam ve ruhum hi huzura kavuamaz. Yaarken ruhum, bizim tefeci dk knnn paradan ibaret olan ortamnn tesine kamad; imdiyse zahmetli, yorucu yolculuklar var nmde." Scroogeun dnceli olduu zamanlarda, ellerini ceplerine sokma alkanl vard. Haya letin sylediklerini dnrken gzlerini kaldrmakszm ve diz kt yerden kalkmakszn, yine ellerini ceplerine soktu. Epey zamandr yollarda olmalsn Jakob, dedi ciddi ama ayn zamanda alakgnll ve saygl bir tavrla. Uzun bir sre! dedi Hayalet:. Yedi sene oldu leli, ama hl geziyorsun, diye dnceli dnceli sylendi Scrooge. Btn bu zaman boyunca..." dedi Hayalet, "ne bir dinlenme, ne bir anlk huzur. Sadece bitmez tkenmez bir azap, pimanlk ve vicdan azab!" Hzl m dolayordun? dedi Scrooge. Rzgrlarn kanatlarnda, diye karlk ver di Hayalet. Yedi ylda hatr saylr bir mesafe katetmi olmalydn. dedi Scrooge. Bu szleri duyan Hayalet, gecenin lm ses sizliinde barp zincirlerini yle bir angrdatt ki, gece bekisi kard grltden dolay onu tutuklayp kodese tkabilirdi. 42

Ah! diye bard Hayalet, (.utsak, elleri kol lar bal ve iki kat prangaya vurulmu olmak ve iyilie yatkn eyleri tamamen geliip serpilmesi iin lmsz varlklarn dur durak bilmeyen a balarnn daha nice zaman sonsuzlua akma s gerektiini bilmemek. Kck dnyasnn iinde, iyi niyetle abalayan her Hristiyann yararllk snrlarna ulaabilmesi iin bu lml hayatn ne kadar ksa olduundan habersiz ol mak! Deerlendirilemeyen frsatlar iin, sonsuza kadar piman olmann fayda etmeyeceini bil memek! Ben de byle biriydim! Ah! Ne yazk ki, ben de bylcydim! Ama sen iyi bir iadamydm Jakob, diye kar kt iin ucunun kendisine dokunduunu fark eden Scrooge. mi! diye bard Hayalet ellerini yumarak, Benim iim insanlk olmalyd. nsanln refa h. mutluluu, merhamet, yardmlama, anlay, iyilik ve sabr olmalyd iim. Tccar olarak i hayatm, gerek ilerin denizinde bir damla ol malyd sadece. Btn acsnn tek sebebi zincirlermi gibi onlar kollarnn uzand yere kadar kendinden uzaklatrd, ardndan tekrar yere brakt. Yeni bir yla gireceimiz u sralar, en ok ac ekmek zorunda kaldm zaman oluyor, de di Hayalet. Neden insanlarn arasnda gzlerimi kararak yrdm de bam kaldrp bilge in sanlar o yoksul eve gtren yldza bakmadan? In beni gtrecei yoksul bir ev yok muydu sanki? Scrooge, Hayaletin bu tarzda konuup dur masndan dehete kaplm ve gitgide artan bir titreme nbetine tutulmutu. Kulak ver bana! dedi Hayalet. Zamanm dolmak zere! Vereceim, dedi Scrooge. Ama ac bana, laf gereinden fazla dolandrma Jakob! Yalva rrn! :

44

Nasl oldu da, grnebilir bir biimde karn da durabiliyorum, bunu sana syleyemem. Birok gn sana grnmeden yan banda oturdum." Bu katlanlabilir bir dnce deildi. Scrooge rperdi ve alnnda biriken terleri sildi. Bu hi de ektiim cezann kolay yann oluturmuyor," diye sze devam etti Hayalet,, Bu gece seni uyarmaya ve sana benim sonuma ulamaman iin hl bir ansn olduunu syle meye geldim. Bir ans, benim temin ettiim bir umut bu Ebenezer. Benim iin hep iyi bir dost oldun Jakob," dedi Scrooge. Saol! Ruh tarafndan ziyaret edileceksin, diye buyurdu Hayalet. Seroogeun enesi neredeyse biraz nce. Ilayaletinkinin dt yere kadar inmiti, yz ifadesi sersefil hale gelmiti. Bu, szn ettiin ans ve umutla m ilgili Jakob? diye sordu, gitgide kslan bir sesle. Evet, yle. Ben, ben pek istediimi sanmyorum, diye geveledi Scrooge. Bu ziyaretler olmakszn..." dedi Hayalet, benim aclar iinde yrmekle olduum bu yollara dmemen olanaksz. lkini yarn gece, saatler biri vurduunda bekle. n bir arada kabul edip ii bir defada bitiremez miyim Jakob? kincisini ertesi gece ayn saatte bekle. ncs ise bir sonraki gece, saatler on ikiyi son kez vururken gelecek. Beni tekrar grmeyi umma. Bu konutuklarmz da kendi iyiliin iin aklndan karma!" Bu szleri syledikten sonra masada duran sarglan alp ban sard. Scrooge, enesini balarken dilerinin takrdamasndan anlamt bunu. Gzlerini yeniden yu kan kaldrdnda, doast konuunu, zincirlerini koluna ve beli ne dolam, ayakta, nnde dikilir buldu.
46

Hayalet geri geri adn atyor, her admn da ardndaki pencere kendiliinden biraz daha alyordu ve Hayalet pencereye ulatnda, kanatlar tamamen almt. Gelmesi iin iaret edince, Scrooge yaklat. ki adlin kala Marleyin Hayaleti elini kaldrarak daha fazla yaklama mas iin ou uyard. Scrooge durdu. Onu durduran, sz dinler biri olmasndan ok, korku ve aknlk iinde olmasyd, n k Hayalet elini kaldrdnda karmakark bir patrt duydu. Birbiriyle alakasz inlemeler, ya knmalar, anlatlamayacak derecede hznl ve pimanlk dolu iniltiler havada birbirine kar yordu. Durup bir an sese kulak veren Hayalet, ak pencereden dar szlp, karanlk bolu a brakt kendini. Scrooge aresiz bir merak iinde onun ardn dan pencereye ynelip darya bakt. Havada inleyerek bir oraya, bir buraya hu zursuzluk iinde szlen bir dolu hayalet vard. Her biri, Marleyin Hayaletinin tad zincirler den kuanmt ve bazlar birbirlerine balyd (bunlar sulu hkmet yeleri olmalydlar), ama hibiri zincirsiz deildi. Kimileri Scroogeun, yaa dklar dnemde kiisel olarak tand insanlard. Hele beyaz gmlekli, ayak bileinden kocaman demir bir para kasas sarkan ve altndaki bir kap eiinde ocuuyla birlikte oturduunu grd dertli kadna el uzatamad iin srekli alamak ta olan yal adam ok iyi tanyordu. Btn bu hayaleerin ektikleri ac, aka grld ze re, iyilik adna dnya meselelerine karmak iste dikleri halde, bu gcn sonsuza kadar ellerinden alnd gereiyle yz yze gelmi olmalarndan kaynaklanyordu. Bu yaratklar sis iinde zlp daldlar m, yoksa sis mi bizzat onlar sarmalayp grnmez kld bilemiyordu. Ama hayaletimsi sesleri de on larla birlikte yok olup gidivermiti ve Scrooge bir anda gece eve dnerken naslsa o hale dnmt. Scrooge pencereyi kapad ve Hayaletin iin48

den getii kapy inceledi. Elleriyle kapad gibi, ifte srglenmi olarak duruyordu ve srglere de dokunulmamt. Tam, Samalk!" diyecekti ki, daha ilk hecede durdu. Artk, yaad duy gu younluundan m, gnn yoruculuundan m, Grnmeyen Dnyay bir an iin bile olsa grm olmaktan m, Hayalet ile yapt skntl sohbetten mi, yoksa saatin ge olup, dinlenme ihtiyac iinde olmasndan m bilinmez, doruca yatana gitti ve giysileriyle ylece yatt ve yatar yatmaz da uykuya dald.

50

2. DRTLK RUH TAN BRNCS Scrooge uyandnda ortalk yle karanlkt ki, yatt yerden bakt zaman, odasnn mat duvarlaryla pencerenin saydam camlarm bile birbirinden ayrt edemiyordu. Kstebee benzer gzleriyle karanl delmeye alyordu ki, yan daki kilisenin anlar drt kez eyrei vurdu. Bunun zerine saat bann vurmasn bekledi. Koca ann altdan yediye, yediden sekize geiini ve tam on ikiyi vurana kadar aln byk bir aknlkla dinledi. On iki! O yattn da saat ikiyi geiyordu. Saat yanlt. Herhalde bir buz sarkt arklar tutmu olmalyd. On iki! Bu samalayan saat kulesinin doru olup olmadn kontrol etmek iin, alar cep saatinin yayna bast. Cep saatinin hzl kk vuruu on ikiyi ald ve sustu. Ama bu imknsz, dedi Scrooge. imdi ben btn bir gn uyumu ve bir sonraki gece uyanm olabilir miyim? Gnee bir ey olmu olamayacana gre, saat len on iki olamaz. Bu dnce onu yle huzursuz etti ki, yatak tan frlayp pencereye kotu. Darsn grebil mek iin, sabahlnn koluyla camdaki buzlar silmesi gerekti, ama yine de pek az ey grebildi. Binbir zahmetle grebildii tek ey uydu; or talk hl ok sisli, olaanst souktu ve ne sada solda kouan insan sesleri, ne de cadde kalabal grlts diye bir ey duyuluyordu; gecenin aydnlk gn srp atmas ve dnyay
52

ele geirmesi halinde kanlmaz olacak bir du rumdu bu. Ama ok kr ki byle bir ey sz konusu deildi; nk referans alnacak gn diye bir ey kalmasayd. "senedin ibrazndan gn sonra, bedeli Bay Ebenezer Scroogea de necektir gibi talimatlar havada kalr, senet Bir leik Devletler Hazine bonosu gibi ie yaramaz olup kard. Scrooge yatana geri dnd ve dnd, dnd, enine boyuna, tekrar tekrar dn d, ama olanlara bir anlam veremedi. Dn dke kafas daha ok kan ve dnmemeye altka da daha fazla dnd. in iinden kamad. Marleyin Hayaleti onu ok rahatsz ediyordu. Enine boyuna dnp olanlarn bir d olduuna kendini ikna ettii her seferinde, akl tekrar baa dnyor ve o ilk soruyu tekrar lyordu: Bu bir d myd, deil miydi? Bu ekilde bir krk be dakika daha yatmt ki, aniden, Hayaletin ona an kulesi saat biri vurduunda bir ziyaretisi olacan syledii aklna geldi. Uyank yatarak beklemeye karar verdi ve onun iin u an uyumak da, cenncte gitmek gibi mmkn olmadndan belki de ken dince verilecek en akllca karan vermiti. Bu son bir eyrek ona ok zn geldi. Hatta uyuyakalp saatin vuruunu kardn dn d. Sonunda ses, tetikte bekleyen kulanda patlayverdi. Dig Dong! eyrek geiyor! dedi Scrooge. Dig Dong! Buuk! Ding Dong! eyrek var! Ding Dong! Saat bir, dedi Scrooge muzaffer bir sesle, ve bir ey yok!
54

Bunu, derinden gelen, bouk, hznl bir sesle tam biri vuran an sesinin yanklanmas henz bitmeden sylemiti. Yanklanma biter bitmez, aniden odann iinde klar yanp sn meye balad ve cibinliinin perdeleri savrularak ald. Cibinliinin perdeleri bir el tarafndan ekilmiti -bir dnn!- ayak ucundaki ve arkasndaki perdeler deil, dorudan yz g rlebilecek olan ksmdaki perdelerdi ekilen ve Scrooge, yan yatar pozisyonda dorulup perde leri eken, dnyaya ait olmayan bu ziyaretiyle yz yze geldi. Benim size yakn olduum kadar yaknd ona, evet, u an yan banzda olan ru hum kadar yakn. Garip bir yaratktbir ocuk gibi; ama o cuk gibi de deil, yal bir adam, doast bir bi imde ufalm da bir ocuun boyutlarna inmi, yal bir adam gibiydi. Ensesine ve srtna d klen salar yallarnki gibi bembeyazd; ama yznde tek bir krklk bile yoktu, cildi pembe beyazd. Kollar ok uzun ve kaslyd; elleri de allmadk bir gce sahipmi gibi grnyordu. Son derece biimli olan bacaklar ve ayaklan, kollan gibi plakt. stndeki bembeyaz tniin belinde, panldayan, kl bir kemer vard. Elinde, taptaze bir demet obanpskl dal tutmaktayd ve k gnlerini simgeleyen bu de metin aksine, tniinin etekleri yaz iekleriyle sslenmiti. Fakat onunla ilgili en artc ey, bandaki tatan yaylan ve her eyi grnr klan parlak k huzmesiydi. Karanlk olmasn istediinde de u anda koltuunun altnda du ran apkay kullanyor olmalyd.

Scrooge daha dikkatli bakabildiinde, asl artc olann bu olmadn fark etti. nk kemerindeki n bir oradan bir buradan parl damas ve yanp snmesi gibi, bu yaratn bii mi de srekli bir deiim gsteriyordu. Kh bir kollu, kh bir bacakl oluyor, kh yirmi bacakl basz bir gvdeye, ba olmayan bir ift bacaa dnyordu; sonra, gvdesi olmayan bir tek ba haline geliyordu; ama bu paralar yok ol duklar karanlklarda eriyip gitmiesine, tek bir iz bile brakmyordu. Scrooge, tam buna ap kalmken, yaratk yeniden, hem de ncekinden daha belirgin biimde ortaya kveriyordu. Gelecei bana nceden bildirilen o Ruh siz misiniz, baym?" diye sordu Scrooge. Ta kendisiyim. Ses yumuak ve dostayd; tuhaf bir biimde alakt, ok yaknnda olmasna ramen, uzak lardan gelir gibiydi. Kimsiniz? Neyin nesisiniz? Gemi Noellerin Ruhyum. Uzak gemi mi? diye sordu Scrooge, bir yandan da yaratn cceye benzer gvdesini inceliyordu. Hayr, senin gemiinin. Nedeni sorulsa, kendisinin de yantlayamayaca bir ekilde, Ruhu apkasyla grmek istiyordu Scrooge. Ruha apkasn takmas iin yalvard. Ne! diye bard Ruh. Demek yaydm , o dnya zevklerine dkn ellerinle bir an nce sndrmeyi bu kadar ok istiyorsun? Hrslan ile bu apkay yaratanlardan ve uzun yllar boyu bu apkay takmama neden olanlardan biri olman yetmiyor mu! Scrooge, hayatnn hibir dneminde Ruh'u kastl bir biimde gcendirmek istemediini, onu hibir zaman kendi bilgisi dahilinde rtme ye yeltenmediini saygyla anlatt. Sonra da onu buraya getiren nedeni sormaya cesaret edebildi.

Senin iyiliin iin, dedi Ruh. Scrooge, kendini teekkr etmeye zorunlu hissetmekle birlikte, deliksiz ve rahat bir uyku nun kendisi iin daha byk bir iyilik olacan dnmekten de kendini alamad. Ruh, dn celerini okuyor olmalyd ki, hemen, Sana son bir ans vermek iin diyelim o halde, dedi. Ku lak ver bana. Konuurken gl ellerini uzatp, Scroogeun kolundan nazike yakalamt. Kalk ve benimle gel. Scroogeun yry iin havann ve saatin uygun olmadn, ayrca yatann scak oldu unu halbuki termometrenin eksilerde dolat n belirtmesi ve zerinde yalnzca gecelik ve takke olduunu, souk algnlna yakalandn vs. sylemesi de pek bir ie yaramad. Dokunu u bir kadnmki kadar yumuak ve nazik de ol sa, bu el kar konulamayacak kadar glyd. Kalkt; fakat Ruh pencereye doru gidip onu da yanma arnca yalvararak sabahlna sarnd; Ben bir lmlym," diye itiraz etti. "D erim. Oraya dokunmama izin verirsen, dedi Ruh, Scroogeun kalbini iaret ederek. Daha da yk seleceksin. Ruhun azndan bu szler dklr dkl mez duvar geip iki yannda tarlalarn uzand bir ky yoluna ulaverdiler. imdi kent tama myla yok olmu, en ufak bir izi bile kalmamt. Karanlk ve sis de kentle birlikte yok olup gitmi ti; prl prl, ama souk bir k gnyd, kar her yeri rtmt. Tanr akna! dedi Scrooge, ellerini birbiri ne kenetleyerek Ben burada bydm. ocuk luum burada geti! Ruh belli belirsiz onu izliyordu. Dokunuu hafif ve anlk da olsa, yal adamn duygulan zerindeki etkisi hl sryordu. Scrooge ha vadaki binbir trl kokuyu alglad, bunlar, 60

uzun zaman nce unuttuu, her biri ayr bir dnceyi, umudu, sevinci ve kederi anmsatan kokulard. Dudan titriyor,' dedi Ruh. "O yanandaki de ne? Sesinin tuhaf biimde atlak ktn fark ederek, bunun bir sivilce olduunu syledi Scrooge ve sonra da ona rehberlik etmek iin izin istedi. Yolu anmsyor musun? Anmsamak m! diye bard Scrooge, G zm kapalyken bile bulabilirim. Bunca sene sonra anmsaman ne tuhaf! de di Ruh. Gidelim yleyse! Yol boyunca ilerlediler. Scrooge her bir ka py, her bir direi ve her bir aac hatrlyordu: uzakta, kilisesiyle ve kvrlarak akan nehrin zerindeki kprsyle kk bir kasaba belirdi. Srtlarnda ocuk tayan uzun yeleli midilliler onlara doru gelmekteydi. ocuklar iftilerin srd araba ve faytonlarda nee iinde birbir lerine kasaba azyla seslenerek akalayorlard. ocuklarn bartan, glleri ylesine endi ki geni tarlalar bir mutluluk ezgisiyle dolup tat, tertemiz hava, kahkaha sesleriyle nlad. Bunlar gemite yaayanlarn glgesi sade ce, dedi Ruh. Varlmzdan haberdar deiller. Neeli yolcular yanlarna yaklatlar. Geip giderlerken Scrooge her birini isimleriyle hatr lyordu. Onlan grmekten sonsuz bir mutluluk duymasnn nedeni neydi acaba? nnden ge erlerken. o souk gzleri nemlenmi, yrei hoplam myd ne? Yol ayrmnda kasabann deiik yerlerindeki evlerine gitmek zere ayr lrlarken birbirlerine Mutlu Noeller dilemelerin den neden mutluluk duymutu? Sana ne Mutlu Noellerden Scrooge! Bo versene! Bugne kadar Noel'in ne hayrn grmt ki?
62

"Okul tamamen boalm deil, dedi Ruh. Arkadalar tarafndan grmezden gelinen yal nz bir ocuk var ieride hl. Scrooge bunu bildiini syledi. Ve hkrarak alamaya balad. Anayoldan ayrlp, ok bildik bir patikadan ilerleyerek, krmz tuladan yaplm eski bir malikneye ulatlar. atdaki an kulesinde horoz biiminde bir rzgr gl vard. Byk, ama yoksullua mahkm bir binayd bu; geni odalar kullanlmadndan duvarlar rutubetli ve yosun tutmu bir haldeydi, rm, camlar krlm ve kaplan paralanmt. Ahrlarda ta vuklar gdaklayarak oradan oraya dolayorlard. Arabalarn ekildii kulbeleri ve samanlklar oflar brmt. Binann iinin de eski gn lerin ihtiamn tad sylenemezdi. Karanlk hole girdiklerinde, buraya bakan odalarn ak kaplarndan, hepsinin bo, zavall ve souk ol duunu grdler. nsann kemiklerine ileyen dondurucu souun yan sra, havada toprams bir koku vard. Mum nda erkenden kalklan, yiyecek pek de bir ey bulunamayan o gnleri hatrlatyordu her ey. Scrooge ve Ruh, holn sonuna, binann arka tarafna bakan bir odaya doru ilerlediler. Kap kendiliinden ald, uzun, plak ve kasvetli bir oda serildi gzlerinin nne. Dizi dizi sralarn varl, oday daha da bo gsteriyordu. Zayf bir atein yannda, yalnz bir ocuk, sralardan birine oturmu kitap okumaktayd. Scrooge bu grntnn yanma oturarak, kaybolup giden zavall ocukluuna bakp alad. Ne evin iinde, odalarda yanklanan gizli sesler, ne sprgeliklerin ardndaki farelerin tkrts, ne arka avludaki yar donmu tulum badan akan suyun rlts, ne yapraksz kavan uultusu, ne bir depo kapsnn ikide bir alp kapanmas, ne de atein trtlar... Hayr, bun larn hibiri yoktu, ama, Scrooge o an hepsini yreinde hissetti; kalbi yumuad ve gzyalar sel olup akt.
64

Ruh, kolunu drtp, Scroogeun okuduu kitaba dalm ocukluunu iaret etti. Birden pencerenin dnda, tuhaf giysiler giymi bir adam belirdi, ok gerek, ok farkl ve son de rece dikkat ekiciydi. Belinde baltas, arkasnda da odun ykl bir katr vard. Scrooge aknlkla, Aman Tanrm, bu Ali Baba! diye bard. Yal, drst Ali Baba! Ger ekten de bu o! Bir Noel arifesinde, u zavall, yalnz ocuk burada tek bana brakldnda gelmiti, evet, ilk kez bu ekilde gelmiti. Zavall ocuk! Ve Valentinc! Ve o lgn kardei Olson; buradalar. Bir de, neydi ad. Hani, uykusunda i amarlaryla am Kalesinin nne braklan? Bu o ite. Grmyor musun? Sultann cinler tarafndan tepetaklak edilen ua! Ba aa du ruyor ite! Hak etmiti ama! Prensesle evlenmek onun ne haddineydi? Bence iyi oldu!" Byk kentteki i arkadalar Scroogeun bu aknlk ve sevinten deimi sesiyle, yar a layarak yan glerek heyecan iinde, fakat byk bir itenlikle konutuunu, yznn canland n grseler, ok arrlard herhalde. te Papaan! diye bararak devam etti Scrooge, "Yeil gvdesi, sar kuyruu, kafasnda ki marul gibi hotozu, bu o! Aday dolap tekrar eve gelince, Zavall Robirson Crusoe. Nereler deydin sen demiti ona. Adam d grdn sanyordu, ama d deildi. Papaand konu an, bilirsin. te cann kurtarmak iin dereye koan Cuma. Hey! Hoop! Hey! Sonra kendi kiiliine hi uymayan bir ekil de aniden deiti ve byk bir acma duygusuy la dnerek ocukluuna bakt. Zavall ocuk! dedi ve tekrar alamaya balad. Keke," diye mrldand. Gzlerini ceketinin koluna sildikten sonra, baklarn ocuktan ayrmadan ellerini ceplerine soktu, Ama artk ok ge!

Ne oldu? diye sordu Ruh. Hibir ey," dedi Scrooge. Hibir ey. Dn gece kapmda Noel arks syleyen bir ocuk vard. Keke ona bir eyler vermi olsaydm, hepsi bu. Ruh dnceli bir ekilde glmseyip, eliyle iaret ederek, Hadi gel, gidip baka Noeller de grelim, dedi. Bunlar syler sylemez, Scroogeun ocuk luu biraz daha byd ve oda biraz daha ka ranlk, daha pis bir hal ald. Kepenkler kapand, pencerelerde atlaklar olutu; tavandan kire paralan dkld ve tavann tahtalan grnr oldu. Bunlarn nasl olup da gerekleebildiine, emin olun, Scrooge da en az sizin kadar akl erdiremiyordu. Tek bildii ey, olup bitenin kesin likle geree uygun olduuydu. te bir kez daha tek banayd. Dier olanlar, neeli kutlamalar iin evlerine gitmilerdi. Okumuyordu bu kez, umutsuz bir biimde oday arnlyordu. Scrooge nce Ruha, sonra da endieli bir bekleyile kapya evirdi baklann. Kap ald ve ieri, gen adamdan yaa ok kk bir kz girdi. Kz ona doru koup, kollarn boynuna dolayarak, onu pcklere bodu. Bir yandan da srekli, Canm aabeyciim, diyordu. Seni eve gtrmeye geldim. Kk ellerini rpp glyordu. Eve gtrmeye: Eve, eve. Eve mi. kk Fan? Evet! dedi neeyle kk kz, Eve, iyiliin iin, dnmemecesine. Babam eskiden olduun dan ok daha farkl, yumuak bir adam artk. Ev cennet gibi! Geen gece, ben yatmaya ka cakken, benimle yle sevgi dolu konutu ki, ben de senin eve dnmene izin vermesini isteme cesaretini bir kez daha gsterdim ve o da 'evet, dnmeli, dedi ve seni alp getirmem iin beni bir arabayla gnderdi. Bir erkek olacaksn artk! 8 6

dedi gzlerini kocaman aarak. Aynca buraya bir daha asla dnmeyeceksin! Ama her eyden nce btn bir Noel boyunca birlikte olup, Noeli en mutlu ekilde biz kutlayacaz! Neredeyse bir gen kz olmusun Fan!" diye bard aabeyi. Kz glerek ellerini rpt, aabeyinin bana dokunmaya alt, ana kk olduundan, g lerek parmak ularnda ykseldi ve sarld ona. Sonra da o ocuksu telayla onu kapya doru srklemeye balad. Gen Scrooge da hi diren meden izledi onu. Birden koridordan rpertici bir ses duyuldu. Scrooge Efendinin sandn gelirin! Okul m dryd bu. Scrooge'a tepeden, sert baklarla bakyordu ve gencin elini skarak, dncelerini altst ediverdi. Sonra da onu ve kardeini buz kesmi bir sarnca benzeyen salona gtrd. So uk, duvarlardaki haritalar, pencerelerin iin deki yer ve gk krelerini balmumu gibi kapla mt. Bir yerlerden rengi tuhaf bir biimde ak bir srahi arap ve rengi tuhaf bir biimde koyu bir kek kard, genlere ikram etli. Ayn anda sska bir hizmetiyi darda bekleyen arabac ya yollayp iecek bir ey isteyip istemediini sordurttu. Arabac bir ncekiyle ayn musluktan gelecekse istemediim bildirerek teekkrlerini yollad. Efendi Scroogeun sand oktan ara baya yklenmi ve balanmt. Genler okul mdrne gnlden hoa kal' dediler ve bah e yolundan nee iinde geip arabaya bindiler. Hzla dnen tekerlekler yerdeki buzdan tabakay ezerek ilerliyor, aalarn dallarndaki karlan etrafa sayordu. Kz kardein, bir nefeste uup gidecekmi gibi narindi hep, dedi Ruh. Fakat kocaman bir yrei vard.
70

Evet yle, dedi Scrooge. Haklsn. Bunu inkr edemem Ruh. Tann korusun!" Gen yata ld, dedi Ruh, ve sanrm o cuklar da vard. Bir ocuu vard, diye yant verdi Scrooge. Doru, dedi Ruh, Yeenin. Scrooge, tedirgin olmu gibi ksaca, Evet, dedi. O anda okul binasn geride brakp, ehrin

kouturmacasna geri dndler. Glgeler iinde belli belirsiz yolcularn dnp dolat, faytonla rn ve arabalarn yol iin kavga ettikleri kalaba lk bir caddedeydiler imdi ve gerek bir kentin tm grlts ve karmaas buradayd. Yine bir Noel zaman olduu, dkknlarn sslenmesin den aka belliydi, ama vakit geceydi ve sokak lambalar yanmt. Ruh bir deponun kapsnda durup, Scroogea buray bilip bilmediini sordu. Biliyorum, dedi Scrooge. raklm bura da yapmadm m? eri girdiler. Ykseke bir tezghn arka snda, boyu biraz daha uzun olsa tavana de ecekmi gibi duran bir Galler peruu takm yal adam gren Scrooge, byk bir heyecanla bard: Ah bu bizim yal Fezziwig! Ruhu ad olsun. Canlanm! Yal Fezzivvig kalemini brakt ve yediyi gs teren saatine bakt. Ellerini ovuturdu, bol ceke tini dzeltti, btn bedenine yaylan glyle glp, o rahat, zengin, yal, iman ve neeli sesiyle seslendi: Hey siz! Ebenezer! Dick! A llk gen bir adan olan Scrooge ve dier rak arkada ieri daldlar.

Bu Dick Williams! dedi Scrooge, Ruha. Tannr! Evet! Bu o! Bana ok dknd. Zaval l Dick! Tanrm, Tanrm! Ho ho, evlatlarm! dedi Fezziwig. Bu ak amlk bu kadar alna yeter. Bu gece Noel ge cesi Dick! Bugn Noel. Ebenezer! Kapatalm u kepenkleri artk, hadi, kprdayn, abuk, dedi ellerini aklatarak. ki gencin ie nasl saldrdna inanamaz dnz. Ellerinde kepenkler sokaa frladlar, biriki-, -kepenkleri yerletirdiler- drt-be-alt -srglediler ve kapattlar- yedi-sekiz-dokuz. Siz daha on ikiye kadar sayamadan, yar atlan gibi nefes nefese dikilmilerdi bile. Ho ho! diye bararak yksek taburesinden hi beklenmedik bir hzla atlad Fezziwig. Haydi neelenin evlatlarm, ortal biraz aalm baka lm! Ho ho Dick! Neelen Ebenezer! Ortal amak! Yal ustalar onlara ylece bakarken, amayacaklar, aamayacaklan yer yoktu. O saatte yapld i. Tanabilir her ey. sonsuza kadar tedavlden kalkyormasma tand, ortalk sprld, ykand, lambalarn fitilleri dzeltildi, minedeki ate tazelendi; depo, souk bir k gnnde, iinde olunmak istenecek kadar scak, kuru ve kucaklayc bir yer oluverdi. Elinde notalaryla bir kemanc girdi ieri, masaya kp, onu kendine sahne yapt. Yzn de kocaman bir glmsemeyle Bayan Fezziwig geldi. Ardndan gzel ve cana yakn kz. Sonra da onlara k, kalpleri krk alt gen adam. Orada alan kadn erkek herkes geldi. Hizmeti, frnc kuzeniyle ieriye girdi. A, kardeinin can dostu style geldi. Yolun kar taralndaki, ustasyla aras pek iyi olmayan
74

ocuk, hanmndan azar iiten komu kzn ardna saklanarak gelmiti. Tek tek, birbirlerinin ard sra geldiler: kimi rahat, kimi utanga, kimi zarif, kimi kaba, kimi iterek, kimi ekerek, her hangi bir yerden, herhangi bir ekilde geldiler. Derken cmb balad. Yirmi ift bir arada dnerek geli ynne doru ilerledi; yanm dai re oluturup ilerliyor, sonra gene geri dnyor; ardndan ortadan eilip geiyor; tekrar doru luyor ve eitli figrler yapyorlard. Ba eken ift hep yanl tarafa dnyor, sondaki ift baa varnca her ey yeniden balyor sonuta artk sadece ba eken iftler kalyor, bunlarn kar snda figrlerini yapabilecekleri ift olmuyordu. Herkes ne geip de yol gsterecek kimse kalma ynca yal Fezziwig ellerini rpp dans durdur du, Aferin ocuklar!" diye bard ve kemanc da zellikle bu i iin getirilmi olan bira ksesine daldnverdi ateli ban. Ama, dinlenme frsat na yz evirip yeniden ortaya ktnda henz dans eden kimse olmasa da, keman konutur maya balad; sanki yorgunluktan bitap den ilki sedyeyle eve tanm, yerine gelen bu yeni kemanc milleti ayaa kaldrmaya aksi takdirde lmeye and imi gibiydi. Daha ok dans, daha ok dl, biraz daha dans, biraz pasta ve scak arap vard, frnda pimi koca bir but vard, souk et vard, ky mal brek ve bol bol bira vard. Ama gecenin asl muhteem an. kemancnn -ki o ne iinin ehli, ne kurttu- Sir Roger de Coverleyi almaya balad and. nce yal Fezziwig ve ei dansa kalktlar. Ba ift -ki ok iyiydiler bu dansta- ift, drt derken hepsi ortaya dkld. Ortalarda miskin miskin dolanmak yerine dans etmeyi ter cih eden hafife alnamayacak insanlard onlar.
76

Ama iki misli de olsalar -hatta drt misli ol salar bile- Bay Fezziwigi alt edemezlerdi. Bayan Fezziwigin de ondan aa kalr yan yoktu, her adan uyumlu bir ifttiler. Bu yeterli deilse, on lar anlatmam iin, daha ne sylemem gerektiini syleyin bana, ben de onu diyeyim. Fezziwigin bacaklar neredeyse gzle grlr bir k sa yordu. Dansn her admnda ay gibi parldyor lard. Bir sonraki admnda neler olabileceini kestiremezdiniz. ne k, geri gel, diz kr, selam ver, burgu yap, ine deliinden ge, tekrar yerine dn ve bunlar gibi bir dizi figrn ardndan, yle ustaca bitirdi ki dans, kt yerden gz krpar gibi, hi sendelemeden ayaa kalkverdi. Saat on biri vurduunda bu aile ii elence de sona erdi. Bay ve Bayan Fezziwig, kapnn iki yannda durup, misafirlerin ellerini tek tek ska rak ve herkese Mutlu Noeller dileklerinde bulu narak hepsini uurladlar. Geride yalnz iki rak kalnca, onlara da ayn dileklerde bulundular ve nee dolu sesler uzaklat. Geride yalnz raklar ve onlarn dkknn arkasnda, tezghn altn daki yataklar kald. Btn bu sre boyunca, Scrooge akln ka rm biri gibi davranmt. Yrei ve ruhu, eski varl ile o, sahnede yerlerini almt. Her eyi dorulad, her eyi anmsad, her eyden keyif ald ve bunlar tuhaf bir huzursuzlukla yeniden yaad. Kendi eski hali ve Dickin parlak yz kayboluncaya kadar Ruh'un varln hatrla mad, Onun banda parlayan halesiyle aka kendisini izlediini neden sonra fark etti. Bu akn insanlarn kalplerini kran duy gularyla doldurmak kolay i, dedi Ruh. Kolay! diye yineledi Scrooge.

Ruh, Fezziwige vgler dzp birbirlerine yreklerini amakta olan raklar iaret edip onlan dinlemesini istedi. Scrooge bir sre dinle dikten sonra. Ruh: 'Peki, neden? Fezziwig, siz lmllerin para sndan birka, belki , belki drt pound harca d diye mi hak etti bu kadar vgy? dedi. yle deil," diye hrsla konutu Scrooge -imdiki haliyle deil de, bilinsizce eski haliy le konuuyordu- Hi de yle deil Sayn Ruh! Onda bizi mutlu ya da mutsuz klma gc var. imizi zevk ya da ile haline getirecek, zorla trp kolaylatrabilme gc. Szlerinde ve ba klarnda yatyor gcnn kayna. ylesine belli belirsiz ve yle nemsiz eylerde gizli ki bu, lmek mmkn deil. O halde? Bize verdii mutluluk bir servetle llemez. Ruhun bak larn hissedip sustu. Sorun nedir? diye sordu Ruh. nemli bir ey deil! dedi Scrooge. Bir ey oldu sanrm," diye steledi Ruh. Hayr, dedi Scrooge, hayr. Ktibime bir iki ift sz sylemek isterdim u an. Hepsi bu. O, bu dileini sze dkerken gen Scrooge lambay sndrmt. Scrooge ve Ruh, bir kez daha ak havada yan yanaydlar. Zamanm azalyor, dedi Ruh. abuk! Bu ne Scrooge'a ne de grebdii herhangi birine sylenmiti, ama etkisi kendini hemen gsterdi. Scrooge bir kez daha kendini grd. imdi daha yalyd, olgunluk dneminde bir er kekti. Son yllarn kat ve sert izgileri henz y zne yerlememiti, ama para hrs ve titizliin belirtilerini tamaya balamt. Hrsl gzlerinin huzursuz baklar, Scroogeun iinde hangi tut kunun kk saldn ve aacn glgesinin nereye deceini aka gsteriyordu.

Yalnz deildi, yan banda yas giysileri iin de, gen ve gzel bir gen kz oturuyordu. Gz yalar, Gemi Noeller Ruhunun sat kla yznde parldamaktayd. ok nemli deil. diyordu kz yumuak bir ses tonuyla. Senin iin pek nemi yok. Yeri mi baka bir ak ald ve sana gelecekte, benim vermeye altmdan daha byk bir huzur ve mutluluk verecekse, bundan yaknmamam gerekir. Senin yerini hangi ak ald? diye sordu Scrooge. Altn ak. u dnyann ikiyzllne bak!" dedi.

Hibir ey yoksulluk kadar zor olamaz. Hibir ey de zenginlik peinde komak kadar aalanmamtr. Kz yumuak sesiyle, Sen dnyadan ok korkuyorsun, dedi. T m umutlarn, hayatn sefil serzeniinin dnda olma istei iinde kay boldu gitti. Senin tm soylu amalarnn birbiri ardna yklm izledim. Balca amacn haline gelen kazanma hrs hepsini ykt geti, seni yut tu. yle mi, deil mi? Ne olmu yleyse, diye serte karlk verdi Scrooge. Akllanm olabilirim, ama bu, sana olan duygularmn deitiini gstermez ki! Kz ban olumsuz anlamda iki yana sallad. Deitim mi? diye sordu Scrooge. Anlamamz geride kald. Her ikimiz de yok sulken ve ikimiz de bu yoksul halimizle bile mut luyken anlamtk. Dnyalmz sabrmzla ve emeimizle elde edecektik. Ama sen deitin. Dnyalmz elde ettiimizde sen artk baka bir adam olmutun. O zamanlar ocuktum, dedi sabrszlkla Scrooge. 82

Kendi duygularn bile sana, senin o eski sen olmadn sylyor," diye cevap verdi gen kz. Ben ise o eski benim. Kalplerimiz birken mutluluk vaat eden her ey, iki ayn kii olduu muzdan beri aclarla ykl. Bunu ka kez, nasl enine boyuna dndm sylememe gerek yok. Bunu dnm olmam bile yeterli. Seni zincirlerinden kurtarabilirim. Ben hi zgrlm istedim mi ki Szlerle mi? Hayr, hi. Nasl o halde? Deierek, baka bir ruh edinerek, baka bir yaam biimiyle, baka bir umudun peine d erek. Sevgimi senin gznde deerli klacak her eyi brakarak. Gzlerini serinkanllkla Scroogea dikerek sordu, Eer aramzda yaananlar olmasayd, beni yeni tamsaydm, yine peime d er, beni kazanmaya alr mydm? Yo, hayr. Scrooge kendine ramen, bu varsaymn do ruluu karsnda boyun emek zorunda kalm gibiydi. Yine de kendiyle savaarak, Byle mi dnyorsun? dedi. Aksini dnebilseydim, seve seve yle d nrdm," diye cevap verdi gen kz. Tan biliyor ya, bylesi bir gerek karsnda gl ve kararl olmak zordur. Bugn ya da yarn, hatta dn zgr olmu olsaydn, benim gibi meteliksiz bir kz seebileceine nasl inanabilirim ki? li kisinde her eyi kazanla len biri olarak, bata bunu grmezlikten gelmi bile olsan, sonradan piman olmayacan nasl bilebilirdim? Btn bunlardan eminim ve seni zgr brakyorum. Yreim eski sen e olan sevgiyie dolu olarak. Scrooge konumak zereydi ki ba te yana dnk olan kz: Ac ekebilirsin, gemiin anlan bana yle olaca midini veriyor. ok ama, ok ksa bir sre... Sonra uyanmakla aklllk ettiin ie ya ramaz bir de dnecek hepsi. Setiin hayat ta mutlu olman dilerim.
84

Onu lerk etti ve ayrldlar. Ruh, dedi Scrooge, Bana bir ey gsterme artk! Beni evime gtr. Neden bam ikence et mekten zevk alyorsun? Bir glge daha kald! dedi Ruh. Hayr, dahas yok. Grmek istemiyorum! Ar tk gsterme! Ama Ruh kararllkla, onu kollarndan yaka layarak, zorla bir sonrakini grmeye srkledi. Baka bir sahnede ve yerdeydiler. ok byk ya da atafatl deil, ama ok rahat bir odayd buras. Alev alev yanan atein banda oturan, bir ncekine ok benzeyen, gen ve gzel bir kz vard. Scrooge nce o sand, ama kznn kar snda oturan ve artk olgun bir hanm olan asl Onu grd. Odada son derece cokulu bir g rlt vard, nk Scrooge'un o anda heyecan dan karmakark olmu aklnn alamayaca kadar ok ocuk vard ortalkta. Hepsi tek ocuk gibi hareket eden krk ocuk yerine, her biri krk ocua bedelmi gibiydi. Sonu, akl almaz bir kargaayd, fakat hi kimsenin aldr ettii yoktu, aksine anne ve kz ok honut, yrekten glmekteydiler. Kk haydutlar birbirlerine ve aralarna karan gen kza akalar yapyor, or tal darmadan ediyorlard. Ah! Onlardan biri olmak iin neler vermezdim! Elbette, ben asla byle kaba olmazdm. Hayr, hayr! Dnyalar verseler, o rgl saa dokunamaz, bozup da tamaz, bir tutanm bile koparamazdm. Tann ahidimdir! Havalm pahasna da olsa, o gzpek, kk haydutlar gibi beline dolanamazdm. Bir kere dolasam, bana sanki ceza olarak kolum doladn yerde kvrlp kalr gibi gelirdi. O du daklara dokunabilmeyi, onlar aralasn diye so rular sormay, kzarp bozarmadan o nne ba kan gzlerdeki kvrk kirpiklere bakabilmeyi ok isterdim. Santimine paha biilemez o salardaki bir bukleyi aabilmeyi, itiraf ediyorum ki ok is terdim, istediimi yapabilmek iin ocuklar ka-

dar zgr, yaptmn deerinin farknda olmak iin de yetikin bir erkek olabilmeyi isterdim. Tam bu srada, kapnn vurulduu duyul du ve hemen ardndan yle bir kouturmaca balad ki, kz, yznde bir glmsemeyle etei ekitirile ekiimle, kpkrmz suratl ve nee dolu bir ocuk yumann ortasnda kapya do ru srklendi. Btn bunlar, babalaryla birlik te gelen ve kuca Noel armaanlaryla ykl bir adam karlamak iindi. Bir ban, bir ar ve zavall, savunmasz uaa yaplan saldn! Merdiven yaplp trmanlan sandalyelerden cep lere dalmalar! Kahverengi ktlara sanl paket lere uzanmalar, kravatndan ekitirip boynuna aslmalar, srtn yumruklamalar ve sevgiyle bacana tekmeler atmalar! Ele geirilen her bir paketin ardndan atlan aknlk ve sevin lklan! Ardndan da en kk kardein oyuncak bir tabaa yapk olan sahte hindiyi yuttuu trnden bir haberin yaylp herkesin yreinin azna gelii ve bunun aslsz bir haber olduu nun anlalmasnn getirdii rahatlama! Nee, kran ve coku! Hepsi de tanmlanamaz dere cede benzerdi. Bu kadar yeterdi ve ocuklar ya va yava odalanna ekildike, grltlerini de yanlarnda gtrdler. Tek tek merdivenlerden kp evin yukanlanna, yatak odalanna gittiler, ortalk sakinleti. Scrooge, imdi daha bir dikkatle izlemektey di. Evin erkei bir yannda ei, dier yannda koluna yaslanm kz olduu halde minenin bama oturdu. Bu, en az dieri kadar zarif ve gelecek vaat eden yaratn, ona baba diye ses lenebilecei dncesi ve yaamnn zorlu k lam la bir bahar sevinci getirebilecei gerei, Scroogeun gzlerinin dolmasna yetti. Belle, dedi, glmseyerek kansna dnen adam. Bu leden sonra senin eski bir dostunu grdm."
88

K im i? "

Tahm in et! Nereden bilebilirim? Ah. elbette, bilmez mi yim? diye ekledi, adamn glne karlk ve rerek. Bay Scrooge.' Evet. Bay Scrooge. Dkknnn nnden getim. Perdeleri ekili deildi ama ieride sade ce tek bir mum yand iin zar zor seebildim onu. Ortann lm deinde olduunu duy mutum. Yalnzd. Bana gre yalnz olmaya da mahkum bu hayatta. Ruh! dedi Scrooge krk bir sesle, Beni g tr buradan. Bunlar, gemite yaananlarn glgeleri de mitim sana, dedi Ruh. Ne yaardysa o. Beni sulama. Gtr beni! Dayanamyorum! diye bard Scrooge. Ruha bakt ve onun yznn, tuhaf bir e kilde, o ana kadar gsterdii yzlerden oluan bir mozaie dntn grd. Brak beni! Beni geri gtr! Beni rahat brak! Bu szleri takip eden kavgada -hani buna kavga denilebilirse, Ruhun gzle grlebilir bir direnme gstermedii, dmannn saldrlarn dan hibir ekilde etkilenmie de benzemedii bir kavgada- Scrooge, Ruhun nn daha bir parlak ve daha yukarda yandn ve bu n, Ruhun kendi zerindeki etkisiyle balantl ol duunu fark ettiinde, apkay yakalayp Ruhun kafasna basrarak n sndrmeye alt. Ruh apkann altnda ufald ve cismani var l yok oldu, fakat. Scrooge btn gcyle bas trd halde yok edemiyordu. Ik kesintisiz bir sel gibi apkann altndan yere akp gitti. Tkenmiti, kar konulamaz bir uyuma iste i iindeydi. Yatak odasnda olduunu fark etti. Kalan son gcyle apkay skt ve sonra eli bo kald, derin bir uykuya dalmadan hemen nce kendini yataa zor att.

3. DRTLK RUH TAN KNCS Korkun bir horultunun tam ortasnda uya np dncelerini toparlamak zere yatanda dikilen Scroogea saatin bir kez daha biri vur mak zere olduunu kimsenin hatrlatmasna gerek yoktu. Jakob Marleyin haber verdii gibi, onunla grme yapmaya gelecek olan ikinci ru hu karlamak zere tam zamannda uyandn hissediyordu. Bu yeni misafir geldiinde nce hangi perdeyi aacak dncesiyle elinin aya nn buz kesini fark edince, perdelerin hepsini kendi elleri ile averdi ve tekrar yatana uzanp keskin baklarla evreyi gzetlemeye koyuldu. nk Ruha, karsnda belirdii anda meydan okumaya ve herhangi bir srprizle karlap si nirlerini bozmamaya kararlyd. Btn dmenleri bilmekle ve her trl arta gre davranmaya alkn olmakla vnen er kekler; maceraya olan dknlklerini zar atp kumar oynamaktan, cinayet ilemeye kadar her eyi kaldrabilecek kapasitede olduklarn sy leyerek dile getirirler. Bu iki ar u arasnda, phesiz, ok geni ve pek ok olay kapsaya bilecek bir aralk vardr. Scrooge'u hogr aral bu kadar geni olmasa da, olduka geni bir aralkta pek ok garip eyi gslemeye hazr olduuna inanabilirsiniz. Bir bebekten gerge dana kadar, grebilecei hibir ey onu pek de artamazd artk.
92

Memen hemen her eye kar hazrlkl ol makla birlikte, hibir ey olmamasna hazrlkl deildi. Bu nedenle, saat bir olup da ortaya hi bir ey kmaynca, yaprak gibi titremeye bala d. Be dakika, on dakika, bir eyrek saat oldu, ama ne gelen vard ne de giden. Saat biri vurdu unda, yatana den bir k huzmesi iinde ylece uzanm yatyordu. Yalnzca bir k ol duu halde, bunun ne anlama geldiini kestiremedii ve ne yapacan bilemediinden o k zerine bir dzine hayaletten daha rktc bir etkiye sahipti. O anda nasl olduunu anlamakszm, ne anlama geldiini bilmeksizin iten ie yanma gibi ilgin bir olay yayor olabilirdi. Ama sonunda sevgili okur, senin ve benim hemen aklmza gelebilecek olan ey, -nk kendisi darda olmayan, neyin yaplmas gerektiini he men bulur ve hi kukusuz hemen uygular- ni hayet onun da akima geldi; yani bu hayaletimsi n kaynann belki de bitiik odadan geliyor olabileceini dnmeye balad. Bu dnce bsbtn aklna yattnda, yavaa kalkt, ter liklerini giyip kapya yneldi. Eli kap tokmana deer demez, garip bir ses ona adyla seslendi ve onu ieriye davet etti. Scrooge bu davete boyun edi. Kendi odasndayd. Buna phe yoktu. Fakat oda artc bir deiim geirmiti: Duvarlar ve tavan batan aa yeilliklerle kaplanm, prl prl parlayan brtlenlerin sarkt bir koruyu andryordu. Ylba ieinin, kseotunun, sar maklarn taptaze yapraklan, saa sola salm kk aynalar gibi yanstmaktayd ve baca dan, Scrooge ya da Marleyin zamannda ya da yaanm tm klar boyunca hi olmad kadar gl bir alev, kasvetli talardan rl ocan iinden grleyerek ykseliyordu. Yerde st ste ylm hindiler, rdekler, av etleri, kocaman
94

domuz butlan, sosisler, kymal brekler, erikli tatllar, flar dolusu istiridye, kestane kebab, al yanakl elmalar, sulu portakallar, yal ar mutlar, kocaman ay rekleri ve kseler dolusu scak arap duruyor ve oday mis gibi kokutu yordu. Bu ynn zerinde rahat neeli bir Dev olanca ihtiamyla oturmaktayd. Elinde belli ki bolluu simgeleyen, boruya benzeyen bir meale tutan bu devi izlemek pek hotu. Kapdan oday gzlemekte olan Scroogeu aydnlatmak iin me aleyi yukar doru kaldrd. eri gir!" diye bard. Gel de tan benimle insanolu! Scrooge rkek rkek ilerledi ve Devin huzu runda ba nde durdu. O her zamanki dik ka fal Scrooge deildi artk ve Devin gzleri her ne kadar dost canls ve nazik de olsa, onunla gz gze gelmeye pek de istekli deildi. Ben Noel Armaanlarnn Ruhuyum , dedi Dev. Bak bana! Scrooge ona saygyla bakt. Olduka sade, eteklerine beyaz krk geirilmi yeil bir elbise ya da kaftana benzer bir ey giymiti. Bu giysi bedenine yle bol geliyordu ki, geni gsn rtmekten ve saklamaktan utanyor gibiydi. Ku man geni katlar altndan grnen ayaklan da plakt ve banda da, arasndan parldayan buz paracklarnn sarkt, obanpsklden yaplm bir elenk dnda hibir ey yoktu. Ko yu kumral uzun bukleli salar dalga dalga sar kyordu ve yznn, parlayan gzlerinin, ak elinin ve nee saan sesinin, snr tanmaz tavr larnn ve neeli havas kadar zgrd. Belinde antika bir kn vard, fakat iinde kl yoktu ve antika km, pastan grnmez olmutu. Benim gibisini daha nce hi grmemisindir! diye seslendi Ruh. yle," diye cevap verdi Scrooge.
96

Ailemin daha gen yeleri ile de hi dolamamsmdr? Ben de gencim elbette, ama son yllarda doan, benden byk aabeylerimi kas tediyorum. Dolamadn, deil mi? Sanmyorum. Korkarm hayr. ok kardein oldu mu Ruh?" "Bin sekiz yzden fazla, dedi Ruh. Geindirmek zor olmal byle byk bir aile yi, diye geveledi Scrooge. Noel Armaanlar Ruhu ayaa kalkt. Beni nereye gtreceksen gtr Ruh, dedi Scrooge uysallkla. Dn gece zorunlu bir gezi yaptm ve etkisini hl zerimde hissettiim bir ders aldm. Bu gece bana bir eyler retmen ge rekiyorsa, onlar da renmeye hazrm. Kaftanm tut. Scrooge syleneni yapt ve Ruhun eteine smsk yapt hemen. obanpskl, kseotu, krmz brtlen ler, sarmak, hindiler, kazlar, av etleri, ta vuklar, kzartmalar, domuz etleri, sosisler, is tiridyeler, rekler, tatllar, meyveler ve scak arap annda yok oluverdi. Oda, mine, parltl kzllk ve gecenin o saati de yok oldu. Bir Noel sabahnda kentin sokaklarndaydlar. nsanlar, hava souk olduundan olsa gerek, evlerinin nndeki ve atlarndaki karlar krelerken, kaba saba, ama kulaa hi de kt gelmeyen bir mzik yaratyorlard. ocuklar iin bu kan so kaa dkmek ve kk, yapay kar frtnalarnn olumasn seyretmek byk bir zevkti. Evlerin n cepheleri epey karayd. Damlar daki beyaz bir araf gibi grnen yumuak karla, yerlerdeki biraz daha kirli ve zerinde araba ve fayton tekerleklerinin at derin ya rklar bulunan karn beyazlyla tezat, oluturan pencereler, daha da karayd. Byk caddelerin sokaklara blnd kelerde bu izlerin yzlercesi birbirini kesiyor ve koyu san amurla ve buzlu sularla dolu, izlenmesi zor karmak
98

kanallar oluturuyorlard. Gkyz karanlk ve kasvetliydi ve en ksa caddeler bile, kirli, yan donmu, yan zlm bir sisin iinde yitip gi diyorlard ve bu sisin iindeki ar paracklar, sanki ngilterenin btn bacalan oybirliiyle yanp tutumaya karar vermiler ve hep birlik te diledikleri gibi ttmeye balamlar gibi bir kurum yamuru halinde yere iniyordu. klim ve kentin hali hi de nee verici olmad halde, ancak en berrak yaz havasnn ya da en parlak yaz gneinin salayabilecei bir enlik havas hkimdi ortala. nk evlerinin damlarndaki karlan kreyenler nee iindeydiler ve korkuluklann ardn dan birbirlerine sesleniyorlar, ara sra akack tan bir kartopu frlatyorlard -birok esprili sz den ok daha masum bir kartopu- ve hem hedefi tutturunca, hem de hedefi arnca yrekten glyorlard; tavuk satlan dkkanlar akt ve manavlar btn parlaklklanyla k samaya devam ediyorlard. Sepetler dolusu i gbekli yuvarlak kestane vard. Kaplara dayanm, fel olmaya aday tombulluklanyia caddelere taan yal ve neeli beyefendilerin gbeklerini rten ceketleri andnyordu bunlar. Al yanakl, kah verengi kabuklu, geni enli spanyol soanlan, spanyol keileri gibi yal, dolgun parlyor; ve kaplarn zerinden sarkan kseotuna kaamak bir bak atan kzlar nlerinden edepli edepli geerken bulunduklar raflardan, onlara yle yan gzle bakyorlard. st ste dizilmi, kokulu armut ve elma piramitleri, nlerinden geenlerin azlarnn sulann aktacak kadar gze batacak ekilde satcnn ast zm demetleri; kahve rengi, yosunumsu, kokulan insan ormana, o bileklere kadar iine batlan kurumu yaprak ynlarnn iindeki yrylere tayan fndk bekleri vard. Esmer ve dolgun Norfolk elmala r, san portakallar ve limonlarla gzel bir ztlk oluturuyordu; kesektlanna doldurularak ev lere gtrlp akam yemeinden sonra yenil100

mek iin o sulu grnmleriyle insanlara srarla yalvarr gibiydiler. Satcnn bu meyve cmb arasna yerletirdii kavanozlardaki krmz ve gm renkli ss balklan, aptal ve souk kanl bir trden gelmi olmalanna ramen, etrafta bir eyler dndnn farkna varmlar gibi, kk dnyalannda tekdze hareketlerle, cokusuz bir heyecanla dnp durmaktaydlar. Hele o bakkallar! Ah bu baharat, meyve, seb ze dkkanlar! Neredeyse kapanmak zereydiler, hatta bir iki kepenk inmiti bile, ama ieriye ba knca neler grnmyordu ki. Sadece neeli ses lerin kayna olan tezghtaki tart ya da paket ipliinin hzla makarasndan aylmas ve teneke kutularn hokkabaz hilesinde olduu gibi saa sola uumas ya da kahveyle ayn birbirine karm kokularnn insann burnuna ylesine ho gelmesi, kuru zmlerin ok ender rastlanr bir bollukla ortala serilmi; bademlerin o ka dar an beyaz, tarn saplannm o kadar uzun ve ince olmalar; geri kalan baharatlarn ylesine nefis kokmas; ekere batnlm meyvelerin, en soukkanl kiinin bile onlara bakarken diren cini kaybettiini hissetmesine, ardndan da mi desini bozmasna yol aacak kadar leziz; sadece, incirlerin ylesine olgun ve etli ya da Fransz eriklerinin o eki buruk tadlanyla, zengin de kore edilmi kutularndan size rkeke bakyor olmalan ya da btn bunlann ylesine itah ka bartarak ve Noele uygun sslenerek arada dur mas deildi gze arpan; mterilerin de hepsi gnn umutlu beklentisine kendilerini ylesine kaptrmlard ki, coku ve telal kouturma lar arasnda kaplarda arpyorlar, sepetlerini tokuturuyorlar, aldklarn tezghta unutup koa koa dnerek unuttuklarm topluyorlar, benzer hatalan byk bir keyifle yzlerce kez tekrarlyorlard. Dkkann sahibi ve alanlar ylesine canayakn ve keyiflilerdi ki, arkadan n lklerini tutan parlak, kalp biimli tokalar, Noel kargalarnn canlan istediinde gagalamalan ve bakalannn seyretmesi iin sunduklan kendi kalpleri olabilirdi.
102

Sonunda Noel canlan btn iyi insanlar ki liselere ard ve herkes en gzel giysisi iinde, en neeli yz ifadeleriyle sokaklardan akt. Ayn anda, ellerinde frnlara gtrdkleri Noel ye mekleriyle saysz insan, saysz yan yollardan, avlulardan, ad olmayan dnemelerden ktlar. Bu yoksul, inanl insanlann grnts Ruhun ok ilgisini ekmi gibiydi. nk Scrooge ya nnda olduu halde, bir frncnn kapsnn ya nnda durmu, gelen tencerelerin kapaklarn kaldrp mealesinden yemeklere tts serpiyor du. Bu ok tuhaf bir meale olmalyd; nk bir iki kez, gelenler arasnda az dalayla balayp itimeye dnebilecek durumlar, mealeden bir iki damla serperek tatlya balamt Ruh. Y e meklerini tayanlar Ruh sayesinde Noel gn kavga etmenin ne kadar utan verici olduunu kabul ettiler. Ve o gn Noeldi Tann'mn sevdii gnd o. anlar yava yava sustu ve fmnclar ke penkleri kapadlar. Yine de, ieride srmekte olan piirme ileminin, fnnlann tavanna yan syan klar ve glgeleri grnyordu hl ve talar da sanki piiyormu gibi ttmekteydi. Ruh sayesinde serptiin eyde zel bir baha rat m var? diye sordu Scrooge. Var. Bana ait bir baharat. Byle bir gnde her yemee yakr m? Gnlden sunulan her yemee yakr. En ok da yoksulun yemeine. Neden en ok yoksulunkine? diye sordu Scrooge. nk en ok yoksullarn buna ihtiyac var. Ruh dedi Scrooge bir sre dndkten sonra, merak ediyorum, neden bize ait. bu dn yadan onca varln arasndan ka ka sen kp, insanlann masum elencelerini sekteye uratyor ve snrlyorsun? Ben mi!" diye bard Ruh.
104

Doru drst yemek yiyebilecekleri yerleri kapatp, haftann yedinci gnn esirgiyorsun onlardan! Yalan m ? Ben mi! diye bard Ruh. Yedinci gn buralar kapamyor musun? dedi Scrooge. Ayn kapya kar.
B e n mi kapatyorum! diye bard Ruh.

Yanlyorsam, affet. Senin adna olmasa da, senin ailenden birileri adna yaplyor bunlar i te, dedi Scrooge. Sizin bu dnyanz zerinde" diye karlk verdi Ruh, "bizi tandn sanan, kendi bencil lik, kt niyet, kskanlk, ikiyzllk ve kibrini bizim admza yaptklarn iddia eden, bize ve bi zim gibilere, hi yaanamcasna yabanc olan lar var. Bunu unutma ve yaptklarnn faturasn onlara kar, bize deil. Scrooge bunu yapacana sz verdi ve tekrar, daha nce de olduu gibi grnmez olarak, ken tin d mahallelerine doru yola ktlar. Ruhun, -Scrooge bunu frnn kapsnda dururlarken gzlemlemiti- gze arpan nemli bir zellii de, o devasa cssesine ramen, her yere rahatlkla sabilmesi, bir saan altnda bile, yksek ta vanl bir salonda durur gibi zarafetle durabiliyor olmasyd. Belki bu yeteneini sergilemekten holand iin, belki de o iyilik dolu, zarif, cmert ve tm yoksullara kar efkatle dolu yreinden tr, dosdoru Scroogeun ktibinin evine yneldi; el bette, eteine tutunan Scroogeu da beraberinde tayarak... Kapnn eiinde durup glmseye rek mealesinden dklenlerle Bob Cratchit'in evini kutsad. Dnebiliyor musunuz? Bobun haftal on be ilindi. Her cumartesi bu on be ilincii cebine atard, ama imdi Noelin Ruhu gelmi, onun drt odal evini kulsuyordu.
106

Ve ardndan Bayan Cratchit ortaya kt; iki kez ters yz edilmi mtevaz giysisi iinde kuruluk ucuz kurdelelerle ama ihtiaml bir e kilde sslenmi. Ortanca kz Belinda Cratchitin -o da kurdeleleri iinde marurdu- yardmyla, masa rtsn yayarken Peter Cratchit pata tes tenceresine bir atal daldrm, patateslere batrmaya alyordu ve bu arada (Boba ait en deerli ey olan ve bugnn onuruna oluna miras brakt) gmleinin devasa yakas azna kadar varyordu, ama gene de kendini pek haval bulup heyecandan uuyor ve Londrann reva taki parklarnda grnmeye can atyordu. im di de, bir kz bir olan, iki ufak Cratchit lk la ieri daldlar. Frnn nnden geerken aldklar kokunun kendi kazlarna ait olduuna hkmetmilerdi ve kekikli soan dleri grerek masann etrafnda dans edip Peter'm ayaklarm yerden kestiler. Peter gmlein yakas neredeyse boazn keserken, can sknts veren patatesler iip kapaa grltyle arparak bizi alp so yun diyene kadar atei flemekten pek de gurur duyuyor saylmazd. Saygdeer babanza da ne oldu byle? de di Bayan Cratchit. Ya kardeiniz Kk Tim e? Ya Marthaya, geen Noelde yarm saat erken gelmiti." Martha burada ite anne!" diye seslendi ieri giren bir kz. Martha geldi anne! diye bant iki kk Cratchit. Yaasn! Martha u kaza bak! Tanr seni korusun yavrum! Ne kadar da ge kaldn! dedi Bayan Cratchit, kzn dzinelerce pce boarken; bir yandan da alkanlkla kznn alm ve bonesini kard. Dn geceden kalan bir yn i vard anne, dedi kz. Bu sabah bitirmek zorundaydk.
108

Neyse, geldin ya, gerisini bo ver," dedi Ba yan Cratchit. Ge atein karsna da sn az ck. Tann seni korusun. Hayr, hayr! te babam da geliyor!" diye ba rarak bir oraya bir buraya koutu ufaklklar. Saklan Martha, saklar! Bunun zerine, boynundaki, psklleri ha ri bir metreyi bulan sarkm atkyla, eskimi giysisi bayramlk tlenmi, omuzlan doldurul mu ve o omzunda. Kk Tim olduu halde babalan ieriye girdiinde, Martha sakland. Vah zavall Kk Tim; vcudunu demir bir ka fes destekliyor, koltuk deneklerini kucanda tayordu. Marthamz nerede? diye bard Bay Cratc hit saa sola baknarak. Gelmeyecekmi, dedi Bayan Cratchit. Gelmiyor mu? Bob'un sesinde, Kk Tim i kiliseden buraya kadar at gibi srtnda tayarak drtnala gelirkeki needen eser kalmamt. Noel gnnde gelmiyor ha! Martha. akadan bile olsa babasnn dknklna uradn grmek istemediinden, do lap kapann arkasndan, kmas gerekenden daha erken kt ve babasnn kollarna atld. Ufaklklar, kk Tim i bakr kazanda ark syleyerek pien tatlnn sesini duyabilsin diye kucaklayp amarla gtrdler. Kocasna bu kadar kolay kand iin bir sre taklan Bayan Cratchit, Kk Tim nasl dav rand peki?" diye sordu. Bu arada Bob Cratchit kz ile doyasya kucaklamt. Melekler gibi, dedi Bob. Hatta daha da iyi. ok sk yalnz kaldndan bazen dncelere dalyor ve duyabilecein en tuhaf fikirler geliyor akla. Eve dnerken, bir sakat olduunu kili sede mmkn olduunca ok kimsenin grm olmasn mit ettiini; nk onun bu sakat halini grenlerin, u Noel gnnde, kimin krle rin gzlerini ap, sakat dilencileri yrttn anmsamalarnn iyi olacan syledi.

Konuurken sesi titriyordu. Kk Timin byyp yreklendiini sylerken sesindeki tit reme daha da artt. Tim in koltuk deneklerinin sesi duyuldu. Tek bir sz daha etmelerine frsat kalmadan yanlarna dnvermiti. Kz ve erkek kardei sandalyesini atein yanna tadlar. Bob gmle inin kollarn katlarken (sanki st ba daha klksz hale gelebilirmi gibi) bir bardaa limon ve cin koydu, kartrd ve kaynamas iin ocaa koyarken, Peter ve ayn anda her yerde bulunma yeteneine sahip kkler kaz getirmeye gittiler ve az sonra trenle geri geldiler. Ardndan kopan hengmeye baknca, kaz ender bulunan bir ku, tyl bir doa harikas sanrdnz. Sanki her kmeste bir kara kuu vard da kaz yoktu; aslna bakarsanz, bu ev iin durum aynen byleydi. Bayan Cratchit nceden hazrlam olduu sosu tavada kzdrd; aabey Peter patatesleri inanlmaz bir g sarfederek pre yapt, Bayan Belinda elma kompostosu na eker ekledi, Martha tabaklarn tozunu al d, Bob, Kk Tim i masann kesine, kendi yanma yerletirdi ve iki ufaklk da kendilerine ve dierlerine sandalyeler ayarladlar. Yerlerini kaptrmamak iin hemen oturdular ve sra on lara gelmeden, kaz diye barmamak iin kak lar azlarnda beklediler. En sonunda tabaklar kondu ve kran duas edildi. Baklar bak boyunca gezinen Bayan Cratchit, sonunda ba kazn gsne sokmay uygun bulana kadar herkesin soluunu tuttuu bir an yaand. En sonunda kazn iindeki zlemi ekilen malzeme dan aknca masadan keyifli bir mrlt yksel di. Ufaklklarn heyecan kendisine bulaan Tim bile, bann sapn masaya vurarak, Yaa sn! diye barmt. 112

imdiye kadar sofralarnda hi byle bir kaz olmamt. Bob bugne kadar bylesine lezzet li piirilmi bir kaz olabileceine inanmadn syledi. Tazelii ve lezzeti, bykl ve ucuz luu konusunda hemfikirdiler. Elma kompos tosu ve patates presiyle birlikte, btn aileyi doyuracak bir ziyafetti dorusu. Tabakta kalan kk bir but parasna bakan Bayan Cratc hit, memnuniyetle, kazn yetip de arttn tespit etti. Herkes fazlasyla doymutu. Hele ufaklk lar neredeyse kalarna kadar kekik ve soana bulanmlard. Bayan Belinda tabaklan deitiredursun, Bayan Cratchit tek bama odadan kt. Tatly karp getirirken yannda tank istemeyecek kadar heyecanlyd. Dnn ya tatl olmamsa? Ya kalptan karrken paralanrsa? Ya onlar kaz afiyetle yemekle megulken, birisi arka duvardan atlayp tatly ardysa? Bu olasl dnnce, zellik le iki kk Cratchitin suratlar bembeyaz olu yordu. Bir yn korkulu yk senaryosu gezindi akllarnda. Selam! Kocaman bir buhar kmesi! Tatl, bakr kaptan aynlmt. amar gnndeki gibi bir koku! Tatlnn stn rten tlbentten geli yordu bu koku. Lokanta ile pastane yan yanaysa ve iki bina tede de bir amarhane varsa, orta lk nasl kokarsa, ite yle kokuyordu. te Noel tatls buydu! Yarm dakika sonra, yanaklan al al olmu, ama gururla glmseyen Bayan Cratc hit, elinde tatlyla girdi ieri. Tatl, st ssl bir top mermisini andmyordu. Sert ve dolgun du. Tututurulmu brendi sayesinde alev alevdi. Tam tepesinde de bir obanpskl dal vard. Ah, harika bir tatlyd! Bob Cratchit bu se ferkinin, Bayan Cratchitin evlendiklerinden beri yapm olduu en iyi tatl olduunu syledi. Ba yan Cratchit artk iinin rahat olduunu, daha nce nun miktar konusunda kararszlklarnn

bulunduunu itiraf etti. Herkesin syleyecek bir eyi vard, fakat kimse bu kk tatlnn bylesine kalabalk bir aileye az gelebileceini, ne d nd ne de dile getirdi. Bu, tamamen gereksiz bir k olurdu. Hibir Cratchit yz kzarma dan byle bir iddiada bulunamazd. Sonunda yemek bitti, masa topland, ocam n sprld ve ate canlandrld. Testideki ikinin yan sra masaya portakallar ve elmalar kondu, atee bir krek dolusu kestane yerleti rildi. Ve Cratchit ailesi atein nnde, babala rnn deyiiyle, bir halka, aslnda yarm halka oldular. Bob Cratchitin dirseinin dibinde bar daklar duruyordu: ki kupa ve kulpu kopuk bir fincan. Bunlar da en az altn kupalar kadar iyi tutuyordu sca. Bob ikiyi parldayan yzy le datt. Ateteki kestanelerin trts, atein atrtsna karyordu. Bob kadehini kaldrp ailesine seslendi: Hepimize Mutlu Noeller canlarn! Tanr bizi korusun! Aile hep bir azdan ayn dilei tekrarlad. Tanr hepimizi komun! dedi Kk Tim son olarak. Kk, sandalyesinde, babasnn hemen yan banda oturuyordu. Bob da olunun solgun k k elini, onu ne kadar sevdiini ve yan banda grmek istediini belli eder biimde, elinden aln masna dayanamazm gibi tutmaktayd. Ruh, dedi Scrooge, daha nce hi hisset medii bir ilgiyle, Syle bana, Kk Tim yaa yacak m?" Ocam yannda bo bir sandalye gryo rum, diye cevap verdi Ruh. Sahipsiz bir ift koltuk denei de hl duvara dayal duruyor. Eer bu glgeler gelecek tarafndan deitiril mezse, ocuk lecek. Hayr, hayr, dedi Scrooge. Ne olur, mer hametli Ruh, onun esirgeneceini syle bana.
116

Gelecek bu glgeleri deitirmezse, benim trmden hibir Ruh onu burada bulamayacak. Ne olacak sanki? lecekse bir an evvel lsn ve nfus fazlasn azaltsn. Scrooge Ruh'un, daha nceki kendisinin sy lemi olduu szlerden alnt yaptm duyunca, znt ve pimanlkla ban edi. Be adam," dedi Ruh. Gsnde hl ta de il de bir insan yrei varsa lanet konumalarm bir yana brak da, git, kim fazlaym onu ren. Neredeymi, bul. Kimin yaayp kimin leceine sen mi karar vereceksin? Belki Tanrnn gzn de bu zavall adamn ocuundan ve onun gibi milyonlarcasmdan daha deersizsin ve yaamay ok daha az hak ediyorsun. Tamm! Bcck yap raa trmanm, topraktaki a kardelerinden fazlalk diye sz ediyor. Scrooge, Ruhun azarlayc tavr karsnda ezilmiti. Titreyerek baklarm yere evirdi. Ama adnn sylendiini duyunca baklarn hzla yerden kaldrd. Bay Scroogea! diyordu Bob. Bay Scroogea iiyorum. Velinimetimize!" Velinimetimiz mi! diye bard Bayan Cratc hit. Kpkrmz olmutu. Keke burada olsayd, olsayd da aklmdan geenleri syleseydim. Mi desi kaldrrd umarm! Sevgilim," dedi Bob, "ocuklar var. Bugn Noel! Bay Scrooge gibi iren, pinti, ka ve duygu suz bir adamn salna da ancak Noelde iile bilir zaten. Onun nasl biri olduunu biliyorsun, Robert! Bunu senden daha iyi kimse bilemez zavall yoldam!" Hayatm, dedi Bob yumuak bir tavrla. Bugn Noel. Senin ve bugnn hatrna onun salna ieceim. Onun hatrna deil. Uzun yaasn! Noeli kutlu olsun! ok mutlu ve kutlu olacana hi phem yok!

ocuklar da annelerinin ardndan kadeh kal drdlar. Bu, ilerinden gelmeyerek yaptklar ilk iti o gece. En son Kk Tim iti, liakat bu i hi de houna gitmedi. Scrooge, ailenin karaba sanyd. Adnn anlmas bile zerlerine kara bir glge drm, glgenin dalmas iin tam be dakika gemesi gerekmiti. Glge daldktan sonra ncekinin on misli
fazla neelendiler. Kt Scroogeun da sras sa

vlm, bu i de bitmiti. Bob Cratchit, Peter iin dnd, alnma s halinde eve haftada tam be ilin ve iki pens getirebilecei bir iten sz etti. Kkler Peterm bir iadam olabilecei fikrini ok elenceli bulup gldler ve Peter gmleinin yakalarnn arasn dan, bu akllara durgunluk verecek kadar ok paray eline alnca, ne tr yatrmlar yapacan planlyor gibi dnceli dnceli atee bak yordu. Bir apkacda rak olarak alan Martha, ne tr iler yaptn ve aralksz ka saat altn, ertesi gn tatil olduu iin nasl ge saatlere kadar uyuyacan anlatt. Birka gn nce bir kontes ve lordla tantn da szlerine ekledi. Lord en az Peter kadar uzundu ve bunun zerine Peter yakasn yle bir kaldrd ki, orada olsanz bile onun yzn gremezdiniz. Bu s re iinde srahi ve kestaneler elden ele dolat durdu. Herkes birer ark syledi. Kk Tim de hznl sesiyle, karda gezerken kaybolan bir ocuun arksn pek gzel yorumluyordu. Btn bu olup bitenlerde olaanst hibir ey yoktu, kibar, soylu bir aile deillerdi; giyim kuamlar vasatt; ayakkablar su geirmez de ildi, stleri balan eski ve ypranmt ve Peter byk bir olaslkla, hatta kesinlikle, rehinci dkknnn iinde ne var ne yok renmiti. Ama mutlu, minnet doluydular; birbirlerine se vin veriyor ve yaadklar gnlerden honutluk

duyuyorlard. Grntleri silikleip uzaklat nda. Ruh'un mealesinden dklenlerin nda, daha da mutlu grnyorlard. Scrooge gzlerini onlardan, hele de Kk Timden ala myordu. Bu arada hava kararmaya balam ve kar hzn artrmt. Scrooge ile Ruh sokaklar bo yunca ilerlediler. Mutfaklarda, salonlarda ve dier odalarda atrdayan atelerin parltlarn seyretmek ok gzeldi. Bir yerde, alevin yalazlar scak, samimi bir sofrann kurulmakta olduu nu, tabaklarn atein nnde stldn gsteri yordu. Koyu krmz perdeler souu ve karanl darda brakmak iin her an kapanmaya hazr d. Bir baka yerde evlerdeki ocuklar, evli aa beylerini, ablalarn, kuzenlerini, daylarn, tey zelerini kapda karlamak ve onlar ilk kutlayan olabilmek iin karl sokaklara frlyorlard. Per delere, birbirleriyle buluan insanlarn glgeleri dyordu. Kaponlu, krk izmeli bir grup g zel gen kz bulutu ve ayakst konuarak yan komuya getiler. Onlarn, yanaklar al al ieri girilerini izleyen bekrlarn hi ans yoktu. O ssl cadlar da, bunun pekl farkndaydlar. Dost toplantlarna katlmak zere yollara dm insanlarn saysna bakarak, evlerde onlar karlayacak insan kald m, diye d nebilirdiniz; buna ramen btn bu evler dost beklentisi iindeydi ve minelerde ateler ne redeyse bacalarn yarsna kadar ykselmiti. Tanr onlarla olsun! Ruh ne kadar da sevinliy di! Gsn iirmi, kocaman avucunu am uuyor ve getii her eyin zerine cmert elin den parlak enlik ttssn serpiyordu. Tozlu sokaklara ktan benekler saarak ilerleyen ve geceyi bir yerlerde kutlamak zere sslenmi olan beki bile. Ruh onun yanndan geerken yksek sesle gld. Yannda ona Noelin dnda elik eden biri daha olduunu nereden bilsin!
122

Ruh herhangi bir uyan yapmam olmasna karn, bir anda kendilerini inin cinin top oyna d bir alanda buluverdiler. Koca koca ta kt leleri saa sola salmt. Sanki buras devlerin mezarlyd. Her yerden sular fkryordu: ya da sular zapteden dondurucu souk olmasa, sular her yerden fkracak gibiydi. Yosun, karaallar ve bildik yabani otun dnda yetien hibir ey yoktu burada; uzakta batmakta olan gne, git tike kararan ve nihayet gecelerin en siyahnn zilri karanlnda yitip giden bir gz misali, bu ssz blgenin zerinde parlamaya devam eden ate krmzs bir erit brakmt geride. Buras ne biim bir yer?" diye sordu Scrooge. Yeryznn kalbinde alan madencilerin yaad bir yer, diye cevap verdi Ruh. Ama be ni tanrlar. Bak! Kulbenin birinin camndan k szyordu. l-Izla pencereye yaklatlar. Kil vc tatan rl duvardan geip ieri girdiklerinde, yanan atein etrafna toplanm neeli bir toplulukla karla tlar. Rengrenk giysileriyle ok yal bir adam ve bir kadn, ocuklan, onlarn ocuklar, hatta bir sonraki kuak bir araya toplanm nee iin de oturuyorlard. Sesi, plak arazide uuldayan rzgn sesini ender aan yal adam, eski, ok eski, onun genlik zamanlanndan kalma bir Noel arks sylyordu ve zaman zaman dierleri de ona katlyordu. Onlar seslerini ykselttike yal adamn sesi daha bir gr kyor, onlar susunca yal adamn sesi de alalyordu. Ruh burada fazla oyalanrnayp. Scroogea eteklerine aslmasn syledi; ardndan fundalklann zerinden getiler, hzlandlar; nereye gi diyorlard? Denize gitmiyorlard herhalde? Evet, denize ynelmilerdi. Geriye bakp karadaki kaya lklara! arkada kaldn grdnde, Scroogeun korkudan akl bandan gidiyordu neredeyse. Bir dizi rktc kayaya vuran dalgann kkreyen sesi kulaklarn sar edebilirdi. Sularn vura vu ra at maaralarda kabaran, kuduran dalgalar topraa hkim olmak ister gibiydiler.
124

Kydan bir hayli akta, sularn yllar bo yunca arpp oyduu, yan yanya suya batk kayalarn zerinde ykselen yalnz bir deniz fe neri vard. Kaidesini ynlarla yosun kaplamt. Frtna kular -yosunun sudan doduu gibi, rzgrdan doan kular- fenerin evresinde, tpk gvdesini yalayan dalgalar gibi, bir inip bir havalanyorlard. Feneri bekleyen iki adam burada bile bir ate yakmlar, sofra kurmulard. Ate, kaln ta duvardaki yarktan, rktc denizin zerine parlak bir k demeti gnderiyordu. Adamlar zerinde bir (esti arap bulunan kaba masa

nn stnden nasrl ellerini birbirlerine uzatm mutlu Noeller diliyorlard. lerinden biri, daha yal olan, yz sert, havann etkisiyle gemi bur nunu ssleyen heykeller gibi bozulmu, mein lemi fener bekisi, rzgrn inlemesini andran bir arkya balad. Ve Ruh yeniden karanlk, kabaran dalgalarn zerinden yoluna devan etti. Scroogea syledii kadanyla, artk herhangi bir kara parasndan ok uzaktaydlar. Bir gemiye indiler. n gverte de, dmencinin yannda dikildiler. Nbette olan denizcilerin hepsi grevlerinin bandayd ve hepsi de ya bir Noel arks mnldanyor ya da Noel ile ilgili bir eyler dnyordu. Arkada larna eski Noellerle ilgili anlann anlatanlar da vard. Umutlannn rotas evleriydi. Bu kutsal gnde, gemideki her adan, iyi ya da kt, uyku da ya da uyank, arkadalanna kar yln dier gnlerinde olduklanndan daha iyi davranyor, elinden geldiince kutlamalara katlyor, uzakta olan sevdiklerini anyor ve onlarn da onu andk larn bildii iin, mutlu oluyorlard.
126

Derinlikleri lm gibi gizemli olan bilinmeyen uurumlar zerinde ssz bir karanlkta szlmenin ne kadar coturucu ve ciddi bir i oldu unu rzgrn iniltisini dinlerken dnmek Scrooge iin ne kadar korkutucuysa iten bir kahkaha duymak da o kadar artcyd. Kah kahay patlatann kendi yeeni olduunu fark etmek ise daha da artcyd. Kendini Ruhun yan banda, aydnlk, kuru, prl prl bir odada buldu bir anda. Ruh glyor, efkatli baklarla yeenini gzlyordu. Hal ha! diye glyordu Scroogeun yeeni, hah hah ha! Scrooge'un yeeninden daha gzel kahkaha atan birini, hani tanyorsanz, btn syleyebi leceim onunla tanmak istediimdir. Beni de tantrn ki, onunla ben de dostluk kurabileyim. znt ve hastaln bulac olmas adil ve yerinde, hatta yansz bir hak paylam olutu rur, ama dnyada, kahkaha ve keyif kadar kar konulamaz derecede bulac etki yapan hibir ey yoktur. Scroogeun yeeni bu ekilde, ka sklarn tutarak, ban sallayarak ve tuhaf poz lar keserek kahkahalar attka, kars da onun kadar iten kahkahalar atmaya balad. Onlar, evreleyen dostlar da geri kalmadlar ve hep bir likte, doyasya gldler. Ilal hah ha! Hah ha! Noelin bir samalk olduunu syledi!" dedi Scrooge'un yeeni, bunu gerekten syledi ve hl byle olduuna inanyor. Daha kt ya, Fred, dedi kars kzgnlkla. Tanr kadnlar kutsasn! Hibir ii yarm brak mazlar. leri dlar hep birdir. ok gzel, olaanst gzeldi. Gamzeleri ve dnyaya arm gibi bakan kusursuz bir y z, kk, dolgun ve plmek iin yaratlm bir az -bol bol pldne de phe yoktu- ve
128

hi kimsede gremeyeceiniz, gne gibi ltl gzleri vard. Gldnde enesindeki sevimli ukurcuklar birbirine geiyordu. Sonu olarak, tahrik edici denebilecek biriydi ama tamamen ra hatlatc, sakinletirici bir yan da vard. Ah, evet, tamamen sakinletirici, tatmin edici bir yan. Komik yal bir ocuk sadece, dedi Scroo geun yeeni. Bu bir gerek; olabilecei kadar ho biri olmad kesin. Her neyse, cezasn da ekiyor ve benim onun aleyhinde syleyecek hi bir eyim yok. ok zengin olduuna phe yok, Fred, dedi kars, En azndan sen yle olduunu sylersin hep. Bundan ne kar sevgilim! dedi yeeni, Servetinin ona bir faydas yok. Onu iyi deer lendirmedii gibi, kendine rahat ve huzuru layk grmyor. Zenginliiyle bizi -ha, ha, ha- bizi mutlu edebileceinin de farknda deil. Ben ona senin gibi anlay gsteremiyorum," dedi kars. Kz kardeleri ve dier tm hanmlar da ayn gr savundular. Ben gsterebilirim! dedi Scroogeun yee ni. Ona acyorum. stesem de kzamam ona. Huysuzluklarnn cezasn kim ekiyor? Daima kendisi. Bizden holanmamay bir kez aklna koymu, gelip bizimle yemek yemek bile istemi yor. Sonu? Doruyu sylemek gerekirse ziyafet kard sylenemez. Bence harika bir yemek kard, diye kar kt kars. Dierleri de onunla ayn kandayd. Bu konuda sz sahibi onlard, yemei henz bi tirmiler, atein karsna yerlemilerdi. Tatl, masada onlar bekliyordu. Pekl! Bunu duyduuma sevindim! dedi yeeni. nk bu acemi ev sahiplerine pek faz la gvenemiyorum da. S en ne dersin, Topper?
130

Besbelli ti Topperm gz baldzlardan birin de olmalyd ki, bekr olmann toplum d olma anlamna geldiini, bu konuda fikir yrtme hakkna sahip olmadm belirtti. Bunun ze rine de baldzlardan, tombul, -gll olan deil- kzard. Devam et Fred, diye el rpt kars. Bu da balad laf hi bitirmez. yle komik adamd ite! Scroogeun yeeni bir kahkaha daha patlatt. Tombul kz karde lavanta ya iesine uzand halde bu neenin bulamasn nlemek imkn sz olduundan herkes Fredi izleyerek kahka halar patlatt. Syleyeceim ey sadece uydu, dedi yee ni, Bizden holanmadna, bizimle olmak iste mediine gre ona hibir zarar dokunmayacak birka gzel saat karm oldu. Kendi kafasn da, kll, eski yazhanesinde ya da tozlu evinde bulabileceini dndnden ok ok daha dantel yeleklisi

iyi dostlar edinme ansn yitirdiinden eminim. Ama holansn ya da holanmasn, bu ans ona her yl vermek istiyorum, nk ona acyorum. lene kadar Noele kzp kar olabilir, ama bir kez olsun bu konuda daha iyi dnse iyi eder, her yl neeyle ona gidip, Merhaba day, nasl sn? diyerek onu zaten byle yapmaya davet edip duruyorum. Ona meydan okuyorum. Onu, zavall ktibine bir elli pound verecek kadar yumuatabilirsem, bu da bir eydir ve dn onu bu konuda biraz silkeledim galiba. Scroogeu silkelediini syleyince glme s ras tekilere gelmiti. Fred o kadar ivi kalpliydi ve neye gldn nemsemeyecek derecede hogrl bir yapdayd ki. onlara aldrmad. Hatta onlar yreklendirdi ve ieyi neeyle el den ele dolatrd.
132

ayn ardndan mzie baladlar. Mzie yetenei olan bir aileydi ve koro halinde ark sylerken, ne yaptklarn ok iyi bildikleri ko nusunda sizi (emin edebilirim; zellikle Topper sesini mkemmel bir bas tonda kullanrken bile, aln damarlar imiyor, surat kzarmyor du. Gelin hanm arp almakta ustayd, alman paralarn arasnda, basit, kk bir para vard (neredeyse insann iki dakika sonra slkla taklit edebilecei bu sradan para); eski Noellerin Ruhunun Scroogea hatrlatt o Scroogeu yatl okuldan almaya gelen kk kzn ok sevdii parayd. Notalar duyar duymaz aklna, Ruh'un ona gsterdikleri geldi; giderek yumuamaya balad. Bu paray yllar nce yeterince din leyebilmi olsayd, hayatn sevin veren yan larn kendi elleriyle kendi mutluluuna katm olacan dnd, gerektende byle olsayd Jakob Marley'i gmen mezarn kreine bavur mak zorunda kalmazd. Geceyi yalnzca mzie ayrmadlar. Sonun da cezalar verilen oyunlar da oynadlar, nk ara sra ocuklamak iyidir ve ocuklamak iin Noelden daha uygun bir zaman da yoktur. Iiele bugne vesile olan sann da bir ocuk olduu dnlrse! Dur! lk oyun krebeydi. izme lerinde gzleri olduuna ne kadar inanyorsam, Topper'm ebeyken grmediine de o kadar ina nabilirdim! Sanrm Fredle anlamlard. No elin Ruhu da durumun farkndayd. Dantelli, tombul baldzn peinden gidiinin bir rastlant olduuna inanmak, dorusu insann saflyla alay etmek olurdu. minenin maasn devire rek, iskemlelere taklarak, perdelere dolaarak, piyanoya arparak kz nereye giderse gitsin o da peinden gidiyor, sanki kzn nerede olduunu hep biliyordu. Baka kimseyi yakalamak istemi yordu. Bazlarnn yapt gibi, yolunun stne
134

kacak olsanz, zihinsel gcnzle alay ederce sine sizi yakalamaya gayret eder gibi yapar; aaa annda ynn yine tombul kz kardee evirir di. Kz birka kere bunun hi de adil olmadn haykrd; zaten deildi de. Sonunda nihayet kz yakaladnda ve kz hrdayan ipek etekleri ve arkasndan kama abalarna ramen, kendi ni kaamayaca bir keye kstrlm bulunca Topper ona kar ok iren davrand; san ban yoklamas, kim olduunu anlamak iin yzne dokunmas, kolyesini ellemesi pek yzszce ve canavarcayd! Baka biri ebe oldu unda, perdenin arkasna geip ba baa ver diklerinde bu davrann onaylamadn belirt tiinden hi phem yok. Gelin, krebe oynayanlar arasnda deildi. Onu kede, rahat bir koltua oturtup ayakla rnn altna da bir puf koymulard. Tam arka snda Scrooge ve Ruh dikilmekteydi. Ama o da szck oyunlarna katld; sevgilisini btn harflerde baaryla sevdi'' oyununda birincilii kimseye kaptrmad. Kim? Nerede? Nasl? oyu nunda da ok iyiydi. Her biri, Topperr da size syleyebilecei zere cin gibi kzlar olan karde lerini alt ettike, Scroogeun yeeni zevkten drt ke oluyordu. Orada genciyle, yalsyla yirmi kii vard ve hepsi btn bu oyunlara katld. Scrooge bile oynad. Orada bulunu nedenini unutarak, sorulara yksek sesle cevaplar veri yor, elbette sesi duyulmuyordu. Verdii yantla n l neredeyse hepsi de doru oluyordu. Eee, ne de olsa en iyi kalite Whitechapel inesinden bile daha keskin bir zekya sahipti. Ruh ise onun byle havaya girmesinden ok honuttu. Yzndeki dosta ifadeyi gren Scroo ge, bir ocuk gibi, son konuk da gidene kadar kalmalan iin yalvard ona. Ama Ruh bunun olanaksz olduunu syledi.
136

le bak, bu yeni bir oyun, dedi Scrooge. Yarm saat daha kalalm Ruh! Yalnzca yarm saat. Bu evet-hayr" oyunuydu. Scroogeun yee ni altlndan bir ey tutacak, dierleri de bunun ne olduunu bulmaya alacaklard. Sorulara yalnz evet ve hayr diye yant verilebilirdi. Onu tuttuklar soru bombardman sonucunda, yeenin aklnda tuttuu eyin, pek de ho olma yan, birax yabani, kimi zaman hrlayan, homur danan, bazen konuan bir hayvan olduunu, Londrada yaadn, sokaklarda gezindiini, ama onu gezdiren biri olmadm, hayvanat bah esinde yaamadn, kesim hayvan olmadn rendiler; at deildi, inek, kurt, boa, kaplan, kpek, domuz, kedi ya da ay deildi. Kendisine sorulan her yeni somda, yeen ylesine katla rak glyordu, ylesine kendinden geiyordu ki, kanepeden kalkp tepiniyordu. Sonunda, onunla avn duruma den tombul baldz, kahkahalar arasnda bard; "Buldum! Ne olduunu biliyorum Fred! Bili yorum!' Ne peki? dedi Fred. Dayn Scrooge! Elbette oydu. Herkes hayranln dile gelir di, ancak bazlar, "Peki, bir ay m? sorusunun cevabnn evet olmas gerektiini ileri srerek itiraz ettiler. Deil cevab, doru akl yrt

meye balamken onlar yanltm, cevab. Bay Scrooge ihtimalinden uzaklatrmt. Daym hepimizi ok elendirdi, dedi Fred. Onun salna imemek nankrlk olur! te scak arap, ite kadehler ve ben, Scrooge Dayya diyorum. Pekl! herkes.
138

Scrooge

Dayya!

diye

bard

"Ne olursa olsun, ihtiyara Mutlu Noeller, Mutlu Yllar!" dedi yeeni. Bu dileimi kabul et se de etmese de ona iiyorum! Scrooge D ayya! Scrooge Day bir anda yle neelenmi, yle hafiflemiti ki, Ruh ona zaman ve frsat verse, varlndan habersiz toplulua duyulamayan se siyle seslenip, teekkr edecekti. Ama yeenin szleri biter bitmez btn sahne bir anda gzden silinmi, yola koyulmulard bile. ok gezdiler, ok ey grdler, birok evi ziyaret ettiler, ama sonlar hep mutlu oldu. Hasta yataklarnn baucunda durdu ve onlar memnun, honut oldular; yabanc lkelerdekiler kendilerini memleketlerinde hissettiler. Mca dele edenler daha byk bir sabrla umutlarn tamaya baladlar; yanna gittikleri yoksullar kendilerini zengin hissettiler. Hastanede, ha pishanede, yoksullar, dknler evinde, acnn barnd her bir snakta aczinin snrlan ii ne hapsolmu kibirli insanlarn kaplan kendi elleriyle kitleyip Ruhu darda brakmadklan her yerde, herkes kutsand ve Ruh Scroogea her seferinde ilke ve kurallarn retti. Btn bunlar yalnzca bir gece iinde olduy sa, ok uzun bir gece olmalyd: ancak Scroo geun bu konuda pheleri vard. nk btn Noel tatili bu bir geceye sktrlm gibiydi. A y rca, Scroogeda bir deiiklik olmazken, Ruhun gitgide yalanmas garipti; aka grlyordu bu. Scrooge bu deiimi gzlemlemiti, fakat ocuklarn verdii 12. Gece Partisinden ayrlana kadar bunun szn bile etmedi. Aklk bir alanda Ruhla birlikte dururlarken, ona bakt ve salarnn aardn fark etti. Ruhlarn mrleri bu kadar ksa m? diye sordu Scrooge. Bu dnya zerindeki mrm ksa, dedi Ruh. Bu gece sona eriyor.
140

Bu gece? Bu gece yans. Dinle! Zaman yaklayor. O mutu. u an soracam eyi sormaya hakkm yok sa, beni bala," dedi Scrooge. Bir yandan da srarla Ruh'un elbisesinin eleklerine bakyordu. Fakat eteklerinden dar sarkan, sana ait ol mayan tuhaf bir eyler gryorum. Bu bir ayak m, yoksa pene mi? Pene de olabilir, zerinde et olduuna g re, dedi Ruh, zntl bir sesle. Buraya bak. Giysisinin katlan arasndan, perian, kork mu, zavall ve seil grnml iki ocuk kar d. ocuklar nnde diz kp, Ruh'un etekle rine yaptlar. Buraya bak be adam! Bak! Bak! Aa bak! dedi Ruh. Bunlar, bir kz ve bir oland. Solgun benizli, sska, hrpani grnml, atk kal karanlk vahiydiler; ama bir yandan da, btn uysallk lar iinde bitkin durumdaydlar. Harika genlik, yz hatlarn doldurup genliin canl renkleri ile bezeyecei yerde, ihtiyarln eli gibi sert, kemik li, kuru bir el gelip dokunmu da, onlar katlayp paralam gibiydi. Meleklerin oturaca taht lara eytanlar yerlemi, kt baklarla etraf szyorlard sanki. Mucizevi yaradln btn srlar iinde nerede gereklemi olursa olsun, insanlktaki hibir deime, hibir yozlama, hibir aalanma, hibir sapma bunlarn yars kadar bile korkun ve dehet verici canavarlar yaratamazd. Scrooge afallayp geri ekildi. Bu ekilde n ne getirilmi olduklan iin ho ocuklar olduk larn sylemek istedi, szckler, byle byk bir yalana katlmaktansa birbirlerini bomay tercih ettiler.
142

srada saat on ikiye eyrek kalaya vur

Ruh, onlar senin mi? cliye sordu sadece. Baka bir ey syleyemedi. Onlar insanln, dedi Ruh ve kendi elekle rine doru bakt. Eteklerime yapyorlar, nk babalarndan yaknyorlar. Bu olan cehalet, kz ise yoksulluk. Onlardan ve onlar gibilerden ko ru kendini. Ama zellikle olandan koru, nk alnnda nsanln Sonu' diye yazdn gr yorum. O yaz silinmedike kork! diye bard Ruh, elini kente doru uzatarak: nkr et ce haleti! dedi; Sana onu hatrlatanlarla alay et; bencil amalan uruna brak bildikleri gibi yap snlar: halta daha kt olmasn sala durumun! Sonra da ge, sonu beklemeye bala! Barnabilecekleri bir yer, onlara tahsis edi lecek bir kaynak yok mu? diye bard Scrooge. Hapishaneler, dkn evleri ne gne duru yor, diyerek, Scroogeun eski szlerini son bir kez daha tekrarlad Ruh. Saat on ikiyi vurdu. Scrooge, Ruh arad gzleriyle, ama onu gremedi. Son vuruun da titreimi yok olup gidince, Jakob Marleyin szlerini anmsad ve ban kaldrp baktnda, ba rtl, vakur bir hayalet grd; yerden ykselen bir sis gibi ona yaklayordu.

4. DRTLK SON HAYALET

Hayalet yavaa, sessizce ve ciddiyetle yak lat. Getii her yere kasvet ve gizem dolu bir hava yaydndan, yanna gelince Scrooge dizle rinin zerine kt. Ba, yz, gvdesi, tm fiziksel varl, da r uzanan ve grnen bir el dnda, kara, kefene benzer bir giysiyle gizlenmiti. Bu el de olmasa, onu geceden ya da evresini kuatan karanlk tan ayrt edecek hibir ey yoktu. Grnt iyicc yaklanca, Scrooge onun uzun boylu ve yapl olduunu grd. Tuhaf varlyla Scroogeun iine muazzam bir dehet, salmt. Ruh, konumad sadece hareket ettii iin, Scrooge app kalmt. Gelecek Noelin Ruhu ile mi tanyorum? dedi Scrooge. Ruh yant vermedi, ama eliyle bir yeri iaret, ediyordu. Bana henz olmam, ama gelecckte olacak olaylar gstermek zere geldiniz deil mi? diye steledi Scrooge. yle deil mi. Ruh? Kefenin st taraf, sanki Ruh ban sallanasna kmldar gibi oldu. Scrooge'un ald tek yant buydu.
146

Ruhlarn arkadalna alm olsa da bu sessiz yaratk onu rktm, bacaklar titre meye balamt ve onu takip etmeye alrken zorlukla yryebildiim fark etti. Scroogeun durumunu fark eden Ruh bir an iin durdu ve kendini toparlamas iin ona zaman verdi. Fakat bu, Scroogeun kendisini daha da a resiz hissetmesine yol amt. O sisli grnt nn arkasnda zerine dikilmi gzlerin varln dnmek bile, kayna belirsiz, tanmlanamaz bir korku uyandryordu iinde. Bunu amak iin ne kadar abalarsa abalasn, kendine uza nan o horams elin ve karanlk ynn dn da hibir ey gremiyordu. Gelecein Ruhu! diye seslendi: Senden hibir Ruhtan korkmadm kadar korkuyorum. Ama amacnn bana iyilik etmek olduunu ve ar tk gemite olduumdan farkl biri olmaya hazr olduumu bildiim iin, seninle geleceim, Ama bunu dosta yapamaz msn? Benimle konu mayacak msn? Ruh yant, vermedi. Sadece eliyle ileriyi iaret etmekle yetindi. D nme! dedi Scrooge. Yol gster bana! Gece hzla tkeniyor ve bu anlar benim iin ok deerli, biliyorum. D nme Ruh! Hayalet ona nasl yaklatysa, ayn ekilde oradan uzaklat. Scrooge onun elbisesinin gl gesini takip etti, sanki bu glgeler onu tayp gidecei yere gtryordu. Kente girdiler. Daha dorusu kent onlar sar malayverdi. Kentin tam kalbinde, "Borsadaydlar. leri geri kouturup duran tccarlar, cep lerindeki paralan krdatyorlar, orada burada gruplar halinde konuuyorlar, saatlerine bakp dnceli dnceli altn kstekleriyle oynuyor lard. Scrooge ounu tanyordu.
148

Ruh kk bir grup iadamnn yannda durdu. Eliyle onlar iaret ettiini gren Scrooge yaklap konutuklarn dinlemeye balad. Hayr," diyordu koca eneli, iman adam. Fazla bir ey bilmiyorum. Sadece lm oldu unu biliyorum. Ne zaman lm? diye sordu bir dieri. Dn gece sanrm. Nesi varm acaba? diye sordu, bir ncs, kocaman bir enfiye kutusundan bir tutam enfiye kartrken, Onun hi lmeyeceini d nrdm. 'Tanr bilir, dedi ilki esneyerek. Parasn ne yapt acaba? diye sordu, bur nunun ucundan hindi ibii gibi bir et beni sar kan krmz suratl bir adam. Bilmiyorum, dedi iri eneli, tekrar esneye rek. irkete brakmtr herhalde. B a n a braka cak deil ya! Btn bildiim bu. Bu aka, kahkahalarla karland. Sanrm ucuz bir cenaze treni olacak," diye devam etti ayn konumac. Hayatm zerine bahse girerim, cenazeye katlan kimse olmaya caktr. Ne dersiniz, bir grup oluturup gnll olalm m? Eer ardndan iyi bir kahvalt vereceklerse olur, dedi burnunda et beni olan adam. Kat lacaksam orada adam gibi doyurulman art. Bir kahkaha daha koptu. Aranzda bir kan olmayan tek kii benim yleyse, dedi ilk konumac. Ben asla siyah el diven giymem, hibir zaman ikinci defa kahvalt da etmem. Fakat yine de gidelim derim, eer is teyen olursa. Dnyorum da, onun en yakn dostu ben saylabilirim, nk her karlama mzda konuurduk. Hoa kaln! Konumaclar ve dinleyiciler dalp dier gruplara katldlar. Scrooge. adamlar tanyordu ve bir aklama bekler gibi Ruha bakt.
150

Ruh sokaa szlmt bile. Parmayla ko numakta olan iki kiiyi gsteriyordu. Scrooge burada bir aklama bulabilecei umuduyla tek rar dinlemeye koyuldu. Bu adamlar da ok iyi tanyordu. ok nem li ve zengin iadanlanydlar. Scrooge onlarn gznde saygn bir yer edinebilmek iin ok uramt, ama elbette sadece i asndan. Ta mamen i asndan. Naslsnz? dedi biri. Teekkr ederim iyiyim, ya siz? dedi dieri. yi. eytan adam, hak ettiini bulmu so nunda, ha! yle olduunu duydum. Hava souk bugn, yle deil mi? Noel zaman normaldir bu souk. Buz pa tencisi deilsiniz sanrm. Hayr, hayr. Yapacak baka eyler var. Ha yrl sabahlar! Baka bir ey konuulmad. Tm karla malar, selamlamalar, konumalar ve ayrlma lar bundan ibaretti. Scrooge ilkin, Ruhun bu sradan konuma lara gerektiinden fazla nem verdiini, sonra da gizli bir amac olduunu dnmeye balad ve bu konumalarn anlamn zmeyi denedi. htiyar orta Marleyin lmyle ilgili olamazd, nk o gemi"te kalmt ve bu Hayaletin uz manlk alan gelecekti. Konumalarla ilgili ola bilecek baka bir yakn da yoktu. Ama bunlar her kimle ilgili olurlarsa olsun, bir ekilde ken disinin ahlaki deerlerini gelitirmeye katkda bulunmalar gerektii phe gtrmezdi. te bu nedenle tm duyduklarn ve tm grdklerini, ilerindeki hzineyi bulmak zere tek tek gzden geirmeye karar verdi. zellikle kendi glgesi or taya ktnda olanlar dikkatle gzlemleyecekti. Gelecekteki glgesinin, kard eyler hakknda ona ipucu verecei ve bu bilmeceleri zmesine yardmc olaca beklentisi iindeydi.
152

Kendini bulmak iin etrafa iyice baknd, ama onun her zaman ot urduu yerde baka biri oturuyordu. O saatte, gnn o vaktinde orada olmas gerekiyordu, ama verandaya kanlar arasnda kendini gremedi. Bu onu artt, ama yaamnda deiiklik yapmay tasarlamaktayd ya, belli ki yeni ald kararlan uygulamaya koy mutu oktan. Sessiz ve karanlk Hayalet, elini uzatm yan banda duruyordu. Scrooge dald dnceler den silkinerek syrldnda, o elin, onu dn celerinden kopanp geri getirdiini, grnmez gzlerin dikkatlice onu izlediini fark etti. rperdi, her yan buz kesti. Kalabal geride brakp, kentin fazla bilin meyen bir blgesine ulatlar. Scrooge bu blgeye daha nce hi gelmemiti, ama durumu deer lendirebiliyor, orann kt hretini biliyordu. Yollar darack ve karmakt, evler ve dkknlar harap haldeydi, insanlar yan plak, sarho, ser sefil vc. irkindiler. Geitler ve yan sokaklar, tpk lam kanallar gibi, pisliin ve yaamn kt kokulann yaymaktayd. Tm mahalle yoksulluk, pislik ve sutan geilmiyordu. Bu kt hretli, karanlk yerin uzak bir kuytusunda, alak daml bir asma katta, hurda, eski aput., ie, kemik, yal sakatat gibi eyle rin satld bask bir dkkn bulunuyordu. e ride yerde, pasl anahtarlar, iviler, menteeler, testereler, teraziler ve arlklardan oluan bir hurda yn vard. Hurda demirin her trls n bulmak mmknd burada. Pek az kiinin incelemek isteyecei trden tuhaf eyler, berbat paavra dalarnn, bozuk yay ynlannn ve bir mezarlk dolusu kemiin altnda gizlenmi, saklanmlard. Satn yapt bu mallarn ara snda, eski tulalardan yaplm bir mangaln banda, neredeyse yetmi yandaki o ak sal
154

serseri oturuyordu. Darnn souundan, ipe gerdii ne id belirsiz aputlarda yaplm, lime lime olmu bir perde ile korunuyor, ekildii sakin kesinde keyille piposunu tttryordu. Scrooge ile Hayalet, elinde koca bir kn ta yan bir kadnn pei sra daldlar dkkna. Kadn ieri yeni girmiti ki, benzer bir yk tayan ikin ci bir kadn daha girdi ieriye. Hemen arkasnda da rengi solmu kara giysiler iinde bir adam vard. Bu karlamaya, ilk gelen kadnlar kadar o da armt. Birbirlerini tanyor olmalydlar. Bir sre bo gzlerle birbirlerine baktktan sonra, ayn anda kahkahalara bouldular. Pipolu yal adam da katld onlara. zin verin temizliki kadn nden buyursun!" dedi ilk gelen kadn. amarc ikinci, cenaze levazmats da nc olsun. Baksana yal Joe, teine birden; tesadf diye buna denir! Szle mi gibi ayn anda geldik. Daha iyi bir yerde karlaamazdmz, dedi Joe, piposunu azndan kararak. Salona bu yurun. Sen bilirsin buray, daha nce de gelmi tin, dier ikisi de yabanc saylmazlar. Bekleyin de dkknn kapsn kapataym. Ah! Amma da gcrdyor! Bu evdeki en pasl ey onun mente eleri ve sannm, en yal kemikler de benimki ler. Hah ha! Hepimiz yaptmz ilere uygunuz, tencere yuvarlanm kapan bulmu! Gelin salona, gelin!" Salon dedii yer. perde denen paavralarn arkasnda kalan blmd. Yal adam, eski bir trabzan demiriyle atei kurcalad. Gaz lamba snn fitilini de piposunun sapyla dzelttikten sonra -gece olmutu nk- piposunu tekrar azna yerletirdi. O bu ileri yaparken, ilk gelen kadn knn yere atm, kendisi de tabureye oturarak, kolla rn dizlerinde aprazlayp, dier ikisine meydan okur gibi bakmaya balamt.

Bunda ne ktlk var ki! Ne gibi bir kt lk olabilir bunda. Bayan Dilber? dedi kadn. Herkes kendi karn kollamak zorunda. O, hep kollard. Bu kesinlikle doru! dedi amarc kadn. O kendi karn herkesten iyi kollard! O halde, niye orada dikilmi, korkuyla bak yorsun bana? Hem kim bilebilir ki? Birbirimizin gammazlayacak deiliz ya! Elbette hayr! diye ayn anda bard Bayan Dilber ve adam. Yapmayz herhalde. yi o halde! diye bard kadn, Mesele yok. Bu birka para ey gitti diye zlecek kimse var m? Herhalde l bir adam zlemez, yle deil mi? Bayat Dilber glerek, Hayr, elbette zle mez! dedi. O yal kei mademki lnce bunlar yann da gtremeyeeekti, neden herkes gibi olmad yaarken? Olsayd, ln deinde yle yapa yalnz kalmaz, ba ucunda biri olurdu. Bu, onun iin sylenmi en doru sz, dedi Bayan Dilber. Bu onun alnyazsyd. Biraz daha kt bir yazgs olayd keke, dedi kadn. Eer benim elimde olsayd, sonu daha da kt olurdu. u kn a da Yal Joe, iindekiler ne eder, onu syle bana. Ak konu. Ne ilk olmaktan ne de grlmekten korkuyorum. Burada bulumadan nce de, birbirimizi kollad mz hepimizin pekl da bildiinden eminim. Bu gnah deil! A kn Joe. Ama, arkadalarnn kibarl buna izin ver medi. Ypranm siyah giysiler iindeki adam nce kendi ganimetini dkt ortaya. Pek bir ey yoktu: Bir ya da iki tane mhr, bir kalem kutu su. bir ift kol dmesi, fazla deeri olmayan bir ka ine, hepsi o kadard. Joe tek tek inceleyip hepsine fiyat biti ve her birinin ederini duvara tebeirle yazd. Baka bir ey olmadn grnce de toplamn hesaplad.
158

Senin hesap bu kadar," dedi Joe. Beni halasalar bile, tek bir peni daha vermem. Sradaki! Srada Bayan Dilber vard. araflar, havlu lar, ufak bir ss eyas, iki eski moda gm ay ka, bir ift eker maas ve birka ift izme. Onun hesab da ayn ekilde duvara karld. Ben hanmlara, hep biraz daha fazla veri rim. Bu da benim zaafm ite. Kendime yazk ediyorum, ama neyse, dedi Yal Joe. Hesabn bu. Bir kuru daha istersen, hesab bir kez daha gzden geirir, pek eli ak davranmm diyerek, yarsn keserim ona gre! imdi de benim kn a, Joe, dedi ilk ge len kadn. Joe daha rahat aabilmek iin dizlerinin s tne kt ve bir sr dm zdkten son ra, koyu renkli, rulo halinde sarlm, enli bir eyi ekip kard. "Ne diyorlar buna? dedi Joe. Cibinlik mi? Ah, evet, cibinlik, dedi kadn glerek. Yani adam orada yle yatarken, hepsini, halkalaryla birlikte ekip aldm m demek isti yorsun? Aynen yle, dedi kadn. Neden olmasn? Kendi mutluluunu salamak iin yaratl msn sen! dedi Joe. Bunu baaracaksn da! yle bir adam sz konusuyken, elimi uzatsam alabileceim eyleri almama hibir ey en gel olamaz. Emin olabilirsin! dedi kadn sk netle. u ya battaniyelerin zerine damlatp durma Joe. Onun battaniyeleri mi? diye sordu Joe. Baka kimin olacakt ki? diye cevap verdi kadn. "Artk onlarsz yecek deil ya!

Umarm, bulac bir hastalktan lmcmilir?" dedi Yal Joe. iini yarda brakp kadna bakarak. "Korkmana gerek yok. yle bir ey olmu olsa, yarmda kalacak kadar dkn deildim adama. Ah! O gmlee, gzleriniz a olana ka dar baksanz bile, ne tek bir delik ne de eskimi bir yer bulabilirsiniz. En iyi gmleiydi bu ve gerekten de gzel bir gmlek. Ben olmasaydm, ziyan edeceklerdi o gmlei. Ziyan edeceklerdi demekle ne kastediyor sun? diye sordu Yal Joe. "Adam onunla gmeceklerdi canm, dedi kadn glerek. Aptaln teki yle yapm, ben de karp aldm zerinden. Patiska bu i iin uygun olmayacak da ne uygun olacakt? Pek yakr vcuda. Hem bunun iinde, olduundan daha irkin grnecek hali yoktu ya! Scrooge bu konumalar dehet iinde dinle di. Ganimetlerinin evresinde, yal adamn lam basnn lo altnda oturmu, le pazarlayan iren eytanlara benzeyen bu insanlar nefret ve tiksintiyle izliyordu. Yal Joe, iinde para olan pazen keseyi ka rnca, Hal ha! te bu kadar, diye gld ayn kadn. Yaarken herkesi korkutup kendinden karrd, ama ls iimize yarad. Hah hah ha! Ruh! dedi Scrooge, tepeden trnaa titreye rek. Anladm, tamam. Bu bahtsz adamn so nunun benimki olabileceini anladm. Yaamm beni bu yola srklyor. Merhametli Tanrm, nedir bu? Grnt deiince birden korkuyla irkildi. Bir yataa dokunacak kadar yaknd, yatak bo tu, cibiliksizdi, lime lime olmu bir arafla tamamen rtlyd ve arafn altnda sessiz yatan, ama grntsyle ne olduunu aka belli eden bir ey vard.

Oda ok karanlkt. Pek bir ey seilemese de, Scrooge iinden gelen sese kulak vererek, odann neye benzediini anlayabilmek iin kayg iinde evresine baknd. Dardan gelen clz bir k yataa dyordu ve yatakta yalnz, ya malanm, arkasndan gzya dkeni bile olma yan bir adanm bedeni yatmaktayd. Scrooge, Hayalete bak. Sabit eli adamn ban iaret ediyordu. rt, zerine ylesine zensizce frlatlmt ki, Scrooge'un ufak bir parmak hareketiyle bile yz aa kabilirdi. Bunu yapmay dnd, bunu yapmann kolay olacan hissetti, bunu yapmay istiyordu da. Ama rty amaya gc yoktu. Nasl ki yan banda duran Hayaleti yok etmeye gc yoktuysa, buna da yoktu. Souk, ok souk, kaskat, korkun lm! Kur buraya sunan, donat buyruundaki tm korkularla, buralar artk senin! Oysa sevilen, sa ylan ve onurlu llerin salarnn tek bir teline bile gemez hkmn, hibir zelliini kirletmeye yetmez gcn! nemli olan, elin ar olup bra kldnda dmesi deil. nemli olan, yrein ve nabzn susmas da deil. nemli olan o elin hayatta iken cmert ve doru oluu, yrein cesur, scak ve yumuak oluu ve bir erkee ya kr biimde atmas. Vur, Glge, vur! Gr bak, alan yaralardan nasl da iyilikler fkracak, hayat nasl da lmszlk saacak. Bu szleri Scroogeun kulana bir ses fsldanamt, bunlar yatakta yatana bakarken duydu. imdi bu adam kaldrmak mmkn olsayd, ilk aklna gelen ne olurdu diye dn d. Para hrs, i ilikileri, kiiyi tutsaklatran meseleler. Dorusu ne de zengin bir son hazr lamlard ona...

Bo ve karanlk evde ylece yatyordu. Bana u ya da bu ekilde iyilii dokunmutu diyecek bir tek adam, bir tek kadn ya da ocuk bulun mad gibi, ne sevindirici, dosta bir sz ne de birini sevindirme isteine ilikin bir ey hatrla yabiliyordu. Bir kedi kapy trmalyor, mine nin talarn kemiren farelerin sesi duyuluyordu.
Onlarn

lm odasnda ne aradklarn ve niin dnmek bile istemi

ylesine huzursuz, dur durak demeden saa sola kouturduklarn yordu Scrooge. Hayalet, dedi, buras korkun bir yer. Bu radan gidersek, aldm dersi asla unutmayaca ma gvenebilirsin. Gidelim buradan! Hayaletin eli srarla ba iaret etmekteydi. Seni anlyorum, dedi Scrooge. Yapabilsem, yapardm. Fakat gcm yok Ruh. Hi gcm yok! Hayalet hl ona bakyor gibiydi. u koca kentle, bu adamn lmne zlen tek bir kii varsa bana onu gster Ruh. Yalvar rm sana! Hayalet, karanlk pelerinini nnde bir an bir kanat gibi at ve kapadnda, gn yla aydnlanan, iinde annesiyle ocuklarnn otur duu bir oda grnd. Kaygl bir gerginlik iinde birini bekler gi biydi kadn. Oday arnlyor, duyduu her seste pencereye kouyor, darya bakyor; saate gz atyor, arada srada dikiini eline alp oyalan maya alyor, ama bu bir ie yaramyor ve oyun oynayan ocuklarnn grlts ona dayanlmaz geliyordu. Sonunda oktandr beklenen kapy tklatma sesi duyuldu. Kadn kapya kotu ve gen ol masna ramen, bitkin ve kederli bir yz ifadesi olan kocasn karlad. Adamn yznde tuhaf bir ifade vard. Utand, bastrmaya alt, c.'iddi bir sevin, mutluluk gibi bir ifade.
166

Atein banda onun iin bekletilen yemei nin bana geti. Kars ne olup bittiini ekin gence sorunca, -hani uzun bir sessizlikten sonra olmutu bu- ne yant vereceini bilemedii iin utand. yi haber mi? dedi kadn. Yoksa kt m? Kt," diye cevaplad adam. Mahvolduk yle mi? Hayr. Hl umut var, Caroline. Acyp merhamet ederse, dedi kadn heye canla. Hani byle bir mucize hl mmknse, hayatta her ey mmkndr, derim! Acyp merhamet edemez artk," dedi kocas. ld o. Yz hatlar doruyu sylyorsa, yumuak kalpli ve cefalara katlanm bir kadnd Caro line: fakat bunu duyduunda, candan sevindi ve ellerini rparak sevincini dile getirdi. Hemen ardndan da piman oldu ve balanmak iin ellerini gsnn stnde kavuturarak dua etmeye koyuldu. Fakat ilk tepkisi iinden gelen, nleyemedii sevinme duygusu olmutu. Onu grmeye ve borcumu bir hafta erte letmeye gittiimde, dn gece sana bahsettiim ayya kadnn syledikleri, talebimi reddetmek iin uydurulmu szlerdir diye dnmtm, ana doruymu. ok hasta falan deilmi, l yormu." Peki bizim borcumuz kime geecek imdi? Bilmiyorum. Fakat o zaman gelmeden pa ray hazr etmemiz gerek. Hazr edemememiz durumunda yeni alacaklnn da en az onun ka dar acmasz olmas byk bir ansszlk olur. Bu gece yreimiz hafiflemi olarak uyuyacaz Caroline. Evet. Yrekleri hafiflemiti. Dinlemek iin etrafta dolanan, ama pek bir ey anlamayan o cuklarn yz bile mt. Bu adamn lm, bu evin halkm sevindirmiti. Hayaletin ona gsterebilecei tek duygu bu lmn getirdii sevinti.
168

Bana bu lmle ilgili, duygulu tek bir ey gster, dedi Scrooge. Yoksa o arkada brakt mz karanlk oda hep benimle olacak Ruh. Hayalet, onu, ayaklarnn aina olduu so kaklardan geirdi. Scrooge yol boyunca, kendini grebilmek iin baknd, ama hibir ey greme di. Yoksul Bob Cratchitin daha nce de ziyaret ettikleri evinden ieri girdiler. Anne ve ocuklar, minenin etrafnda oturuyorlard sessizce. Sessiz, ok sessizdi. Kk grltc Cratchitler bir kede heykel gibi oturuyor ve nnde bir kitap olan Peter'a bakyorlard. Anne ve kzlar diki dikmekle meguldler. Fakat, hepsi kesin likle ok sessizdiler. Sonra, bir ocuk ald ve onu dierlerinin ya nna gnderdi. Scrooge nerede duymutu bu szleri? Dlemi olamazd. O ve Hayalet ieri szlrken ocuk yksek sesle okumu olmalyd bu szleri. Neden devam etmiyordu? Anne iini mastya brakp, elleriyle yzn kapad. Bu renk gzlerimi artyor. dedi. Renkler mi? Ah. zavall kk Tim! imdi biraz daha iyiler, dedi Bayan Cratchit. Mum gzlerimi yoruyor. Babanz eve geldiinde ona dnyada yorgun gzlerle grnenem... Neredeyse gelmek zeredir. imdiye kadar oktan gelmeliydi," dedi Pe ter, kitab kaparken. Galiba u son birka ak amdr eskisinden daha yava yryor anne. Yine sessizletiler. Sonunda kadn neeli ol masna zen gsterdii ve sadece bir kez titreyen ses tonuyla:
170

Ben onun srtnda... srtnda Kk Timle daha hzl yrd gnleri bilirim, dedi. "Ben de, dedi Peter. Birok kez hem de! Ben de! diye bard bir dieri. Fakat Tim o zamanlar o kadar hafifli ki, diye devam etti, iine eilerek. Babanz onu o kadar ok severdi ki, bu hi sorun... sorun ol mazd. Hah, ite babanz geldi! Onu karlamak iin kotu, atksna sarn m Bob ieri girdi. ay atete hazrd. Hepsi ona hizmet yarna kmlard sanki. Sonunda iki ufaklk, dizlerine yerleip yanaklarm onun yzne dayayarak, Dnme atk baba! zl me artk! dediler. Bob onlarla konuurken neeliydi ve aileyle tatl tatl sohbete giriti. Masadaki ilere bakp Bayan Cratchitin ve kzlarn alkanln ve hzn vd. Pazar olmadan ileri bitireceklerini dndn belirtti. Pazar m? Sen bugn gittin yleyse? dedi kars. "Evet, hayatm, diye cevap verdi Bob. Keke sen de gelebilseydin. Ne kadar yeillikler iinde bir yer olduunu grebilseydin, sana iyi gelirdi. Fakat daha grrsn nasl olsa. Pazar gn ora ya bir yry yapacamza sz verdim. Benim kk, zavall ocuum! diye alad Bob. Za vall km benim! Bir an kendini zntsne kaptrd. Elinde deildi. Elinde olsayd, o ve ocuu belki de hi ayrlmayacaklard. Onlar odada brakp, Noel iin sslenmi yukardaki kl odaya kt. ocuun yan ba nda, birilerinin daha yeni kalkm olduunu belli eden izler tayan bir sandalye vard. Za vall Bob sandalyeye oturup, kendini biniz olsun toparladktan sonra, o kk yz pt. Biraz yatmt, tekrar aralarna dndnde daha mutluydu.
172

Atein bana oturup sohbete daldlar. Anne ve kzlar ilerine devam etmekteydiler hl. Bob onlara Scroogeun yeeninin nasl da olaans t nazik biri olduunu anlatt. Onunla nadiren karlarlard, ama bu kez, bugn ona sokakta rastladnda, zntsn fark etmi ve derdini sormutu Boba. O kadar tatl dilliydi ki, Bob da skntsn avermiti ona. Yeen, ok zldm Bay Cratchit, demiti. yi yrekli einiz iin de ok zldm. Bunu nasl olup da anlamt, bilmiyordu Bob. Neyi anlad hayatn? Senin iyi bir e olduunu! dedi Bob. Bunu herkes bilir, dedi Peter. "ok doru bir gzlem olum! diye bard Bob. Umarm biliyorlardr! ok zgnm iyi einiz adna da, dedi. Bana kartn verip, Eer sizin iin bir ey yapabilirsem ite adresim. Ltfen gelip, beni bulun, dedi. Bizim iin yapa bilecekleri deildi nemli olan, davranndaki incelik nemliydi. Sanki Kk Tim'i tanyor ve zntmz paylayor gibiydi. Kukusuz iyi kalpli biri, dedi Bayan Cra tchit. Onu bir grsen, onunla konusan bundan kesinlikle emin olurdun hayatm. Bizim Petera da daha iyi bir i bulabilirse -bu szm de unutmayn!- Hi amam! Duyuyor musun Peter, dedi Bayan Cratchit. Ve sonra! diye bard kzlardan biri. Peter birini bulup kendi bann aresine bakar. "Sen kendine bak! diye srtarak cevaplad onu Peter. Olmaz deil, ama o iler iin daha ok za man var, canlann. Birbirimizden nasl ve ne vakit aynlrsak ayrlalm, Kk Timi unutmayacaz, yle deil mi? Bu ilk aynln da...
174

Asla baba! diye hep bir azdan bardlar. Ve biliyorum ki, biliyorum ki canlarm, onun kk bir ocuk olmasna ramen ne kadar sa brl ve yumuak kalpli olduunu anmsadka, aramzda hi kavga olmayacak. Onu aklmzdan hi karmayacaz! Bir kez daha hep bir azdan. Asla baba! diye bardlar. ok mutluyum, dedi Bob. ok mutluyum. Bayan Cratchit ve kz kocasn pt. Ufak lklar da ptler ve Peterla el sktlar. Kk Timin ruhu, onun o ocuksu z onlara Tan rdan bir armaand sanki. "Ruh, dedi Scrooge. Bir eyler bana ayrlk vaktinin geldiini sylyor. Bunu nasl bildiimi bilemiyorum, ama biliyorum ite. O lnn kim olduunu syle bana? Gelecek Noeller Ruhu onu bir kez daha ia damlarnn yanma tayverdi. Farkl bir zaman daydlar elbette. Btn bu grntlerin, gele cekte olma ihtimallerinin ortak olmas dnda ortak bir noktas, herhangi bir dzenlerinin ol mamasyd. Adamlarn arasnda Scrooge yoktu. Hayalet durmaya niyeti yokmu gibi ilerlemek teydi ki, Scrooge onu durdurdu. inden getiimiz u avluda uzun zamandr benim olan iyeri var. Binay gryorum. zin ver de, gelecek gnlerin bana getirmi olduuna bir bakaym. Ruh durdu, eliyle baka bir yeri iaret edi yordu. Bina bu tarafta. Neden kary iaret ediyor sunuz? Acmasz parma ayn yn gsteriyordu. Scrooge aceleyle yazhanesinin penceresine koup ieriye bakt. Buras hl bir iyeriydi, ama onunki deildi. Eya farklyd ve koltukta oturan da kendisi deildi. Hayaletin parma hl nceki yeri gsteriyordu.
176

Scoorge bir kez daha Hayaletin peine ta kld. Bir yandan da, nereye ve niin ekilip gtrlm olduunu dnrken demir bir kapya ulatlar. Girmeden nce etrafa bakmak iin durdu. Bir kilise bahesi. Demek ki, nihayet adn renebilecei o sefil adam burada topran al tnda yatyordu. Adna layk bir yerdi. Etraf ev lerle evrili, her yan yabani ot ve imlerle kapl, ar ot bolluunun hayat, deil lm anlamna geldii, grtlana kadar toprakla dolmu, pis boazlktan ya balam! Adna layk bir yer. Hayalet, mezar talanmn arasnda bir yerde durmu, parmam talardan birine evirmiti. Titreyerek oraya yneldi. Hayalet hep olduu gi biydi, ama Scrooge o vakur duruunda yeni bir anlam grd. "Ben, gsterdiin mezar tana yaklamadan nce bir soruma cevap ver. Bunlar kesinlikle gerekleecek olanlarn glgeleri mi, yoksa olma s muhtemel eylerin mi? Hayalet yan banda durduu mezar iaret ediyordu hl. Bir insann hayat yolu, o yolu izledii sre ce, onun gelip dayanaca belli bir sona gtrr kiiyi. Fakat bu yoldan ayrlacak olunursa, son da deiir. Bana, anlatmak istediinin bu oldu unu syle! Hayalet nceki gibi, yerinden kprdamamt. Scrooge titreyerek, neredeyse emekleyerek gitti, parmam bu unutulmu mezar tamn zerinde gezdirerek kendi adn okudu: EBENE ZER SCROOGE. Yatakta yafan adam ben miyim? diye bar d dizlerinin stnde dikilerek. Hayaletin parma bir Scroogea, bir mezar tana yneliyordu.
178

"Hayr Ruh! Yoo, hayr! Parmak hl ayn yeri gsteriyordu. Ruh! diye bard, eteklerine skca yap arak. Duy beni! Ben o eski ben deilim. Bu yoldan ilerlediimde olmam gereken adam olma yacam. Benim iin umut yoktuysa, niye gs terdin btn bunlar bana? Hayalet'in eli ilk kez titrer gibi oldu. Yce Ruh, dedi Scrooge kendini onun n ne atarak. Benim iin araya gir! Ac bana. Ne olur, bana gsterdiin bu glgeleri, farkl bir ha yat srerek deitirebileceimi syle! Zarif el titredi. Noeli yreimde duyacam, btn sene kutlamaya alacan. Gemi, Bugn ve Gelecekte yaayacam. Her Ruh da benimle olacak. Bana verdiiniz derse kulak tkamaya cam. u mezar tanda yazl olanlan silcbileceimi syle bana! Istrap iinde Hayaletin eline yapt. El ken dini kurtarmaya alt, ama Scrooge yle bir gle yalvararak, tutsak etmiti ki, elini eke miyordu bir trl. Ama sonunda, o daha gl olduu iin, Scroogeu silkeleyip atverdi. Kaderinin deimesi iin son bir yakar amacyla ellerini kaldrd. Hayaletin giysisindeki deiimi grd o an. Hayalet ekmi, klm, ufalp kayola ayann iinde yok olup gidivermiti.

180

5. DRTLK ARKININ SONU Evet, bu onun karyolasnn ayayd. Yatak onundu, oda onundu. Ama en iyi ve en umutlandrc olan, hayatnda dzeltmeler yapabilecei nndeki Zaman onundu. Gemite, bugnde ve gelecekte yaayaca m! diye tekrarlad Scrooge yataktan frlarken. Her nn de Ruhlar iimde ekiip dura caklar. Al, Jakob Marley! Tannya ve Noele krler olsun! Bunu kp sylyorum, ihl.iyar Jakob, kp! yi niyetli admlar atma konusunda ylesine heyecanla yanp tutuuyordu ki, kslm sesi zorlukla kyordu. Hayalet'le tartmalar sra snda iddetle alad iin yz gzyalanyla slanmt. Onu skp gtrmemiler! diye bard, cibinliin bir kanadna sarlarak. Halkalar, hepsi, ite burada. Buradalar! Ben de burada ym. Demek gerekleme ihtimali bulunan bu eylerin glgeleri yok edilebilir. Yok olacaklar. Yok olacaklarm biliyorum!" Bu sre boyunca elleri giysilerini didiklemek le meguld; onlan evirip eviriyor, baaa giyi yor, yrtyor, kaldrp bir kenara koyuyor, onlara akla gelebilecek her tr tuhafl yapyordu. Ne yapacam bilemiyorum! diye bard Scrooge bir yandan alayp, bir yandan glerek. oraplaryla greirken tam anlamyla ylanlar182 :

la green Laocoona benzemiti. Bir ty kadar hafif, bir nelek kadar mutlu, bir okul ocuu kadar enim. Bir sarho kadar uarym. Her kese Mutlu Noeller! Btn dnyaya yi Yllar! Selam size! Hah ha! Selam! Koarak oturma odasna dalmt ve imdi de nefes nefese orada duruyordu. te yulaf lapasnn olduu tava! diye bar d Scrooge tekrar koturup mineye ynelerek. te Jakob Marleyin hayaletinin geldii kap! Bugnn Noel Ruhunun oturduu sandalye de burada! Dolaan Hayaletleri grdm pencere de. Hepsi doru, hepsi gerek, hepsi oldu! Hah hah ha! Bunca yldr glme konusunda pratikten uzak kalm biri iin fevkalade bir kahkahayd, muhteemdi. Gelecekte ataca uzun, etrafa ne eler saacak olan kahkahalar dizisinin babasy d bu kahkaha. Bugn ayn hangi gn, bilmiyorum, dedi Scrooge. Ne kadar zamandr ruhlarn arasmdaym. bilmiyorum. Hibir ey bilmiyorum. Bir be bek gibiyim. Bo ver! Umurumda deil! Bir bebek olmay tercih ederim. Heeey! Hooop! Hoppaa! O gne kadar duyduu en neeli sesleri kartan kilise anlar, onun, o sevinten kendin den gemi haline son verdi. Pencereye koarak cam at ve ban da r uzatt. Sis yok, pus yok, ak, berrak, neeli, heyecan verici, souk; insann kann damarla rnda dans ettirecek kadar souk, altn gn , masmavi gkyz, tatl, temiz bir hava, neeli ar sesleri. Ah, fevkalade fevkalade! Bugn gnlerden ne? diye seslendi, belki de ona bakmak iin avluya dalm Pazar giysileri iindeki bir ocua. Efendim? dedi ocuk byk bir aknlk iinde ban evirerek.

Bugn gnlerden ne sevgili dostum? diye sordu Scrooge. Nasl? Bugn m? Noel gn elbette, diye cevaplad ocuk. Noel gn! dedi Scrooge kendi kendine. Demek karmamm. Ruhlar her eyi bir ge cede yapmlar. stedikleri her eyi yapabilirler. Elbette yaparlar. Elbette yaparlar. Selam gen dostum!" Selam! dedi ocuk dnerek. Yan sokaktaki tavukuyu tanyor musun, ama kedekini? diye sordu Scrooge. Sanrm tanyorum! Akll bir ocuk! dedi Scrooge. "Harika bir ocuk! Orada asl olan dll hindinin satlp satlmadn biliyor musun? Kk olann de il, byk olann?" Hani u benim kadar olan m? dedi ocuk. Ne tatl ocuk bu! dedi Scrooge. Onunla konumak bir zevk. Evet, olum! Hl orada asl," diye yantlad ocuk. yle mi? dedi Scrooge. O halde git ve onu al! Dalga m geiyorsunuz! diye hayretle ba rd ocuk. Hayr, hayr, ciddiyim. Git ve al onu. Buraya getirmelerini syle ki, hangi adrese gtrecek lerini syleyebileyim. Adamla geri gel, sana bir ilin vereceim. Be dakikadan nce gelirsen, yarm sterlin veririm! Olan tabancadan kan kurun gibi frlad. Evet, byle bir at bunun yans kadar bile hzl yapmak isleyen birinin tetii dengeli eken, g venilir bir eli olmaldr. Onu Bob Cratchitin evine yollayacam, diye fsldad kendi kendine, ellerini ovuturup bir kahkaha kopararak. "Kimin gnderdiini bil meyecek. Kk Timin iki kat byklnde. Joe Miller bile bunu Boba yollamak gibi bir aka yapmamtr.

Adresi yazan eli titriyordu, ama bir ekilde yazd ve aa inip tavukuyu karlamak iin sokak kapsn at. Orada durmu adamn ge liini beklerken gzleri kapnn tokmandaki halkaya takld. Bunu hayatm boyunca seveceim! diye ba rd Scrooge tokma tutarak. Daha nce hi dikkat etmemiim. Yznde ne kadar drst bir ifade var! Harika bir tokmak bu! te hindi geli yor! Hey! Hooop! Naslsnz? Mutlu Noeller! Ne hindiydi ama! Bu ku hibir zaman ayak larnn stnde durmu olamazd! nk dur maya kalkm olsa annda mhr iin kullanlan mum ubuklar gibi knl verirlerdi. Bunu Caniden Town'a tamak mmkn de il, dedi Scrooge. Araba bulmalsn! Bnu sylerken kkrdad, hindinin paras n derken kkr kkr gld, arabann parasn derken, ocuun bahiini verirken, dnp nefes nefese koltuuna otururken de kkr kkr gld. Gzlerinden yalar boamncaya kadar k kr kkr glp durdu. Elleri byle titremeye devam ederken tra ol mak hi de kolay deildi Scrooge iin ve tra, o srada dans etmiyorsanz bile dikkat isteyen bir itir. Fakat Scrooge o an, burnunu kknden kesse bile, stne bir bant yaptrp, mutlu, mesut yrr giderdi. En iyi giysilerini giydi ve sonunda sokaklara att kendini. nsanlar daha nce, Noel Ruhuyla birlikte onlan izlediklerinde olduu gibi sokakla ra akyorlard ve ellerini arkasnda kavuturmu yryen Scrooge, herkesi mutlu bir glmse meyle selamlyordu. Bu haliyle ylesine kar konulmaz derecede canavakm grnyordu ki, grd her drt iyi niyetli vatandatan , Gnaydn efendim! Mutlu Noeller size! dediler. Scrooge sonradan sk sk o gne kadar duyduu en neeli szlerin kulaklanndaki o szler oldu unu syledi.
188

Daha pek uzaa gitmemiti ki, nceki gn, dkknna gelip, Scrooge ve Marley, sanrm? diyen kibar grnml beyefendiye rastlad. Karlatklarnda bu yal beyefendinin kendisi hakknda neler dneceini tahmin etmek y reini daraltt ama nnde hangi yolun uzand n biliyordu artk ve o yola girdi. Admlarn hzlandrp yal beyefendinin iki elini de avularna alarak, "Sevgili Beyefendi,' dedi. Naslsnz? Dilerim dn ileriniz rast git mitir. ok iyisiniz. Mutlu Noeller, efendim! Bay Scrooge? Evet, dedi Scrooge. Adm bu ve korkarm sizin kulanza pek ho gelmiyor. Sizden zr dilememe izin verin. Bana bir iyilik yapp... Bu noktada adamn kulana bir eyler fsldad. Tanr beni korusun! diye bard adam ne fesi kesilmi gibi. Aman Bay Scrooge, siz ciddi misiniz? Ltfen, dedi Scrooge bir kuru eksik deil. Sizi temin ederim. Gecikmi demeler de ekle necek buna. Bana bu iyilii yapabilir misiniz?" Sevgili dostum, dedi adam onunla el sk arak. Ne diyeceimi bilemiyorum, bylesi bir c... Ltfen hibir ey sylemeyin, diye karlk verdi Scrooge. Beni grmeye gelin. Geleceksiniz, deil mi? Elbette geleceim! diye bard yal adam. Gereklen de gelecei belliydi. Teekkr ederim, dedi Scrooge. Size bor luyum. Binlerce kez teekkr ederim. Tanr sizi korusun! Kiliseye gitti, sokaklarda dolat, oraya bu raya kouturan insanlar seyretti, ocuklarn ban okad, dilencilere sorular sordu, evlerin aadaki mutlaklarna ve yukardaki pencerele190

rine bakt ve ber eyin ona byk bir keyif ver diini fark etti. Bir yryn, hatta herhangi bir eyin ona bylesi bir mutluluk vereceini hi akima getirmemiti. leden sonra admlarn yeeninin evine yneltti. Yukar kp kapy vurma cesaretini kendin de bulana kadar on kez evin nnden geti. So nunda ani bir hamle yapp kapy vurdu. Ev sahibi evde mi canm? diye sordu kapy aan kza. Gzel kzd, hem de ok. Evet, efendim. Nerede canm? diye sordu Scrooge. Eiyle yemek odasndalar. Dilerseniz size yolu gstereyim. Teekkr ederim, o beni tanr. Ben kendim giderim hayatm, dedi Scrooge, elini oktan ye mek odasnn kapsna uzatmt. Tokma yavaa evirdi ve ban ieri uzat t. Fred ile ei byk bir dikkatle harika dona tlm masay incelemekteydiler. nk gen iftler bu konuda pek hassastrlar, her ey ku sursuz olsun isterler. Fred! diye seslendi Scrooge. Aman Tanrm! Gelini nasl da srad yerin den! Scrooge bir an iin onun kede ayaklarn pufa uzatp oturduunu unutmutu, yoksa asla byle bir ey yapmazd. Hey Tanrm! diye bard Fred. Bu da kim? Benim. Dayn Scrooge. Yemee geldim. Beni ieri almayacak msn, Fred? Almaz olur muydu? eri alrken az kalsn kolunu kopartacakt. Be dakika iinde kendini evindeymi gibi hissetti Scrooge. Hibir ey da ha iten olamazd. Gelin aynyd. Topper da yle. Tombul baldz da. herkes aynyd. Glgelerin deki hallerinin aynsydlar. Harika bir elence; harika oyunlar, harika bir birliktelik, harika bir mutluluk!
192

Yine de ertesi sabah erkenden yazhanesindeydi. Erkenden oradayd! Ah, bir oraya ilk giden kii olup Bob Cratchiti ge kalrken yakalayabilseydi! Bunu aklna koymutu. Ve baard da! Evet., baard! Saat dokuzu vurdu. Bob yok! eyrek geti. Bob yok. Tam on sekiz buuk dakika gecikti. Scrooge, onun sar nca benzer odasna giriini grebilmek iin ka psn ardna kadar ak brakmt. Daha kapya varmadan apkasn ve atksn karmt Bob. Saat dokuzu yakalayp, nne gemek ister gibi bir dakika iinde taburesine oturup kalemine saldrd. Merhaba! diye kkredi Scrooge, her zaman ki ses tonuna yakn bir ses tonu tutturmaya a larak. Gnn bu saatinde buraya gelmekle ne demeye alyorsun sen!" ok zr dilerim, efendim, dedi Bob. "Ge ciktim. yle mi! dedi Scrooge. Evet, sanrm ge ciktin! Bu tarafa buyurun baym, ltfederseniz! Sarnca benzer, izbe odasndan kar Bob, Ylda sadece bir gn, elendim! dedi yalvaran sesiyle. Bir daha olmayacak. Dn kutlamay bi raz fazla karmm, efendim. Bak sana ne diyeceim dostum, dedi Scroo ge. Bundan byle bu tr eylere katlanmaya cam. Ve bu nedenle... diyerek taburesinden yere atlayp, Bobun omzuna yle bir yumruk att ki, Bob neredeyse gerisin geriye hcresine dt. Bu nedenle de maana zam yapmay dnyorum. Bob titreyerek, cetveline yakn durmaya al yordu. Bir an iin aklndan, onu kapp Scroogeu yere sermek, sonra da sokaktaki insanlar yardma arp, deli gmlei istemek geti.
194

Ama Scrooge srtna vurup, Mutlu Noeller, Bob! dediinde, itenliine inanmamak imkn szd. Sana bugne kadar verebildiimden ok daha Mutlu Noeller, benim iyi dostum! Maan artracam ve zorluklarla mcadele eden aileni destekleyeceim. Bu leden sonra, seninle Noel yemeimizi yerken de senin sorunlarm konua caz. Haydi u ateleri yakver. Doldur kovalan bakalm, Bob Cratchit. Scrooge sylediklerinin fazlasn yapt. Btn szlerini fazlasyla tuttu. lmden dnen Kk Time ikinci bir baba oldu. Bu yal ve iyi kentin, hatta baka herhangi bir yal, iyi kentin hatta ve hatta bu yal, kadim dnyadaki tm yal ve iyi kentlerin grp grecei, en iyi dost, en iyi patron ve en iyi adamlanndan biri oldu. Ondaki bu deiimi grenlerden bazlan gldler ona, ama o, bu dnyada imdiye kadar olmu olan btn iyi eylerin, balangta hep pheyle karlanp, alay konusu olduunu bilecek kadar bilge bir adam olduu iin glmelerine izin verdi, onlara aldn etmedi. Ve bu tr insanlarn her hangi bir ekilde mr boyu kr olduklann bil diinden, hastalklarm daha az gze arpc bir ekilde gsternelerindense, gzlerinin etrafnda srtmadan tr buruuklar olumasnn daha iyi olduunu dnd. Kendi kalbi ise glyor du ve bu ona yetip de artard. Ruhlarla bundan byle ilikisi olmad, ama dnyadan tamamen el ayak ekme ilkesine uy gun ekilde yaad. Ve ardndan, Noeli gerektii gibi kutlayan biri varsa onun da Scrooge olduu sylendi hep. Bizim iin de umarz sylenir bu; hepimiz iin! Bu nedenle kk Timin syledii gibi: Tanr komun ve kutsasn; her birimizi!

196

BR NOEL ARKISI ZERNE.. Dickens Martin Chuzzleuit romann yazarken aklna Bir Noel arks yksn yazmak gelir. Gelir gelmez de, yky planlamasyla yazmaya girimesi bir olur. yk onu ylesine kapp gtr mtr ki, kimileyin glerek kimileyin de alayarak bu almann banda saatler geirmekle kalmaz, yknn heyecan almasn aksatacak boyutlara ulatnda, kimileyin Londra sokaklarnda, yolunu armcasma, evinden yirmi otuz kilometre uzak lara bile gittii olur. Dickensn bu metinde dile getirmeye alt sosyal duygular en bata Malthuscu teorinin nfus art ve fazlasyla ilgili grleridir. Dickens bu grleri kardan souk, demirden kat, duygudan en ufak nasibini almam Scroogeun azndan dile getirir. adalan, Dickensm sosyal duygularn, bu yk balamnda duygusal ve maksatl bir No el felsefesi olarak tanmlamlardr. Yal cimrinin yk iinde o nasallardakine zg dnmn, dnemin pozitivist eletirisi, metni inandrclktan uzaklatran bir zaaf olarak deerlendirmitir. Gnmzde ise en bata o derin dinsel-ahlaksal ierii ve usta anlatm, metnin deerini artran balca zellikler olarak belirmektedir. Dickens gndelik hayatn en kk ayrntsn bile mthi bir titizlikle, elle tutulur, gzle grlr hale getir mekle kalmayp duyarlklarmz harekete geire rek dokunakl ve yreimizi stan bir anlatmla sunar.
198

Byle bir kitap karsnda itirazlar kimin umu runda! demitir yazar Willian Thackeray. Bana ulusal bir iyilik gibi grnyor bu ve okuyan herke se kiisel olarak sunulan bir sevgi gsterisi. Dostu Thackeraynin ve teki arkadalanmn vglerinin, metnin ilk basmnn yazarda yaratt hayal krkln fazlasyla telafi ettiini reniyoruz. zellikle Bat dnyasnda Bir Noel arks zaman la en sevilen ve vazgeilmez Noel ykleri arasn daki yerini almtr. Veysel Atayman 2004, stanbul

199

NOTLAR

Bir kartlklar dnemi olan Kralie Victoria a', grkemli bir zenginlikle muazzam bir yoksulluun, sanayileeli kent ve krsaln okluu kadar akl ile atakhnnn. doastnn yan yana var olduu bir toplumsal evreyi temsil eder. I>>kens 1843 ylnda zerinde alt romann taslam bir yana brakp okuru Gotik" trn fziktesi dnyasnda yolculua kartrken, skc, buz gibi duygusuz, agzl Scoorge kimliinde lmsz bir karakter yaratmtr. Bir Noel arks sadece edebiyatn deil, sinemann da vazgeilmez yklerinden biridir.

KI,ASK ESERLER T DLL YAYINLAMAK DNYA YAYINCILIINDA VE DL ETMNDE SIKLIKLA BAVURULAN BR YOLDUR. ANG LOSAKSON EDEBYATININ ON SEKN ESERNDEN OLUAN BU DZDE NGLZCE METNLER SA, TRKE EVRLER SOL SA Y F ALA R D A N A K M A K TA D IR . BYLECE EDEBYAT TUTKUNLARI SEVDKLER YAZARLARI ORJNAL DLNDEN OKURKEN SOL SAYFALARDAN YARDIM ALABLECEKLER. NGLZCE TRKE DNYA K LASK LE R Y A B A N C I D LN LER D ZEYE YKSELTMEK STEYENLER N DE SON DERECE PRATK BR ETM D ZS NTELNDEDR.

TEK KTAP FYATINA TRKE NGLZCE K KTAP

HIZU VE KOLAY OKUMA TEKNNE UYGUN PRATK EBAT ZGN NSZLE SUNUM. AKADEMK EVR ANLAYII GZ AZ YORAN LACVERT YAZI. ZEMN BASILMITIR

B O R D O

S Y A

YKSEK KALTE UYGUN FYAT TAM METNDR Q 5 TRK LRASI

YETKN KADRO HAZIRLAMITIR. ZGEMLER KNYEDEDR