Fizyoterapi Rehabilitasyon.

2008; 19(2):79-84

Karpal tnel sendromlu kadnlarda el bilei kas kuvveti, kavrama kuvveti ve arnn deerlendirilmesi: pilot alma
Aysel YILDIZ, H Nilgn GRSES, Halim SEVER, Cihan AKSOY
[Yldz A, Grses HN, sever H, Aksoy C. Karpal tnel sendromlu kadnlarda el bilei kas gc, kavrama gc ve arnn deerlendirilmesi: pilot alma. Fizyoter Rehabil. 19(2):79-84.]

Research Report

A Yldz stanbul University, Istanbul Faculty of Medicine, Department of Physical Medicine and Rehabilitation, stanbul, Trkiye PT, MSc HN Grses stanbul Bilim University, School of Health, Department of Physical Therapy and Rehabilitation, stanbul, Trkiye PT, PhD, Prof H sever stanbul University, Istanbul Faculty of Medicine, Department of Community Health, stanbul, Trkiye MD, Prof C Aksoy Istanbul University, Istanbul Faculty of Medicine, Department of Physical Medicine and Rehabilitation, stanbul, Trkiye MD, Prof Address correspondence to: Uz. Fzt. Aysel YILDIZ stanbul University, stanbul Faculty of Medicine, Department of Physical Medicine and Rehabilitation, apa, stanbul, Trkiye E-mail: fztayselyildiz@gmail.com

Ama: almamzn amac karpal tnel sendromu (KTS) olan kadnlarda Hand-held dinamometer (HHD) ve Jamar Handgrip (JH) aletini kullanarak el bilei kas kuvveti ve elin kavrama kuvvetini deerlendirmek ve sonular salkl bireylerle karlatrmakt. Gere ve yntem: almamzda bilateral KTS olan 12 kadn hasta (ya ortalamas: 46.259.12 yl) ve 12 salkl kadn gnll (ya ortalamas: 46.339.92 yl) deerlendirildi. El bilei fleksr ve ekstansr kas gc HHD, kavrama gc JH aleti ve ar derecesi Grsel Analog Skala (GAS) ile ayn kii tarafndan deerlendirildi. Sonular: Gruplar demografik zellikler asndan benzerdi. KTS olan hastalarn HHD lmlerinde sa el bilei fleksr ve her iki el bilei ekstansr kas gleri azalmt (p<0.05). JH deerlendirmesinde her iki elde kavrama gc azalmt (p<0.05). GAS deerleri yksekti (p<0.05). Tartma: KTS olan kadnlar ile salkl kiiler karlatrldnda kavrama gc ve el bilei kas glerinin azald grld. Dolaysyla hafif ve orta dereceli KTS tedavisinde palmar kaslara ek olarak el bilei kaslarnn kuvvetlendirilmesi tedavinin baarsn artrabilir. Arnn da kuvvet kaybna yol amas nedeniyle ary deerlendirme ve giderme yntemleri tedavide yer almaldr. Anahtar kelimeler: Karpal tnel sendromu, Kavrama, Kas kuvveti dinamometre, Ar.

Assessment of wrist muscle strength, hand grip strength and pain in women with carpal tunnel syndrome: a pilot study
Purpose: Our aim was to assess wrist muscle strength and handgrip strength in women with CTS by means of hand held dynamometer (HHD) and Jamar handgrip (JH) dynamometer and to compare these results with healthy individuals. Materials and methods: 12 female patients with bilateral CTS (mean age: 46.259.12 years) and 12 healthy female volunteers (mean age: 46.339.92 years) were evaluated. Wrist flexor strength and extensor muscle strength were assessed by HHD; handgrip strength was assessed by JH dynamometer; pain was assessed by Visual Analog Scale (VAS) and all tests were administered by the same investigator. Results: There were no significant differences between demographic data of the two groups. Right wrist flexor and extensor muscle and left wrist extensor muscle strength (p<0.05), and right and left handgrip strength were decreased (p<0.05), VAS values were increased (p<0.05) in CTS patients. Conclusion: When females with CTS was compared with healthy ones, it was seen that handgrip and wrist muscle strength decreased. Consequently, strengthening of wrist muscles in addition to strengthening of palmar muscles may increase success of therapy in treatment of mild to moderate CTS. Because of the influence of pain on strength loss, the methods for pain assessment and pain relief also should be involved in the management. Key words: Carpal tunnel syndrome, Grip, Muscle strength dynamometer, Pain.

www.fizyoterapi.org/journal

80
Karpal tnel sendromu (KTS) en yaygn periferik kompresyon nropatisidir. Sklkla kompresyon nedeniyle median sinirin bilekte karpal tnel iinde skmas ve hasara uramas ile oluur.1 ounlukla 40-60 ya aras kadnlarda grlr ve her iki eli de tutabilir.3,4 KTS ile ilgili olarak tekrarlayan stresler, ite el ve bilein tekrarl hareketleri, titreimli cihazlar kullanma, fiziksel yaralanmalar, krklar, cinsiyet, ya, hamilelik ile tiroid hastalklar, diyabet ve amiloidozu ieren eitli tbbi durumlar ve konnektif doku hastalklar etyolojik faktrler olarak bildirilmektedir.2,5 Semptomlar genellikle yava yava elin avu ii ve zellikle baparmak, iaret ve orta parmakta yanma, karncalanma, his kayb veya uyuuklukla balar. Geceleri ellerde ortaya kan ve zaman iinde giderek iddetlenen uyumalar ve arlar uykudan uyandracak kadar kt olabilir ve kola, omuza yaylabilir. Elde kuvvet kayb, buna bal olarak tutamama, tutulan eyleri drme gibi ikayetler sktr.1,3,4 Btn bu nedenlerle hastalk kiinin yaam kalitesini bozar, fiziksel fonksiyonlarn kstlar, retici konumdan uzaklatrr ve psikolojik adan zorlar. KTS olan hastalarda yaplan almalar deerlendirme ve tedavi etkinliini izlemede elin antropometrik lmlerini, eklem hareket akln, kas kuvvetini, aktivite, performans ve fonksiyonunu incelemilerdir.3,6-8 zellikle el tutulumu olan hastalarda semptom ve hastalk iddetini belirlemek amacyla Jamar Handgrip (JH) kullanlmtr.9-14 Hand Held Dinamometer (HHD) ise genellikle st ve alt ekstremitenin byk kas gruplarnda izometrik kas gcn lmede kullanlmaktadr.15-17 Santral ve periferal orjinli kas gszlnn deerlendirilmesinde HHDnin Medical Research Councilin (MRC) drt dereceli skalasndan daha objektif bir metot olduu bildirilmitir.18 Literatr incelendiinde KTS olan hastalarda yukarda bahsedilen yntemlerin yan sra hastaln bilek kas gcne etkisini aratran almaya rastlanlamamtr. Bu nedenle amacmz HHD ve JH aletini kullanarak KTS olan kadnlarda el bilei kas gc ve elin kavrama gcn objektif olarak deerlendirmek ve bu sonular normal salkl bireylerle karlatrmakt.

Fizyoterapi Rehabilitasyon 19(2) 2008

GERE VE YNTEM
almamz stanbul niversitesi stanbul Tp Fakltesi Fiziksel Tp ve Rehabilitasyon Anabilim Dal Polikliniinde klinik bulgulara gre bilateral KTS tans konulmu alma kriterlerine uyan ve almaya katlmay kabul eden 12 hasta ve 12 salkl gnll ile yapld. almaya alnma kriterleri: KTS grubundaki hastalar iin Tinnels test ve Phalens testinin bilateral pozitif olmas, cerrahi operasyon endikasyonu olmamas, son 3 ay iinde KTS iin fizik tedavi almamas, el bilei ve parmak eklemlerinde kontraktr veya deformite olmamas idi. Salkl grup ise KTS muayene bulgular negatif olan ve almaya alnmama kriterleri bulunmayan gnlllerden olutu. Her iki grup iin almaya alnmama kriterleri: Servikal blgede, kol-omuz ve ellerde ar yapabilecek hastalk, st ekstremiteyi etkileyebilen nrolojik hastalk, deerlendirme pozisyonunu almay etkileyebilecek ortopedik problemler, alglama problemleri, yakn dnemde geirilmi krk, travma hikayesi, eklemleri tutabilen sistemik veya romatizmal hastalk yks olanlar ve 30 ya altndaki kiiler almaya alnmad. El bilei fleksr ve ekstansr kas gc HHD, kavrama gc JH aletiyle ve ar deerlendirmesi GAS ile ayn fizyoterapist tarafndan deerlendirildi. Kas kuvveti lmleri: HHD: El bilei fleksr ve ekstansr kas gc, izometrik kas gcn lmek iin gvenilir ve tutarl sonular veren Nicholas Manual Muscle Testing cihaz (Lafayette Instruments) kullanld.15,16,19 Test yaplan kii kol gvdeye bitiik, ntral rotasyonda ve dirsek 90 derece fleksiyonda, bilek ntral olacak ekilde eli masadan sarktlarak oturtuldu.17 lm yaplrken dinamometrenin tam olarak temasn salamak ve zemin sertliinden dolay oluabilecek hassasiyeti nlemek amacyla elin altna ve el ile cihaz arasna havlu yerletirildi. Fizyoterapist test yaplan kiiden mmkn olduunca dirence kar koymasn isteyerek ekstremiteyi aa indirecek ekilde g uygulad. Cihaz maksimal kuvveti kaydetti ve

www.fizyoterapi.org/journal

Fizyoterapi Rehabilitasyon 19(2) 2008

81
versiyonu kullanld. statistiksel anlamllk p<0.05 olarak belirlendi.

ekstremite masadan dtnde g uygulamas durduruldu. Bilgilendirme sonrasnda 2 deneme yaptrld. Ardndan kas gc lm sa el ve sonrasnda sol el iin 3 kez tekrarlanp testin ortalamas kilogram olarak kaydedildi. Jamar dinamometre: Kavrama gcn lmede erikin ve ocuklarda lme standartlarnn belli olmas, gvenilir ve tutarl sonular ile altn standart kabul edildii iin JH dinamometre (Lafayette Instruments) 13,16,20 kullanld. Test iin kiiler omuz adduksiyonda ve ntral rotasyonda ve gvdeye bitiik, dirsek 90 derece fleksiyonda, kol ntralde, el bilei 0-30 derece dorsi fleksiyonda ve 0-15 derece ulnar deviasyonda, ba parmak yukar gelecek ekilde oturtuldu. Test anlatldktan sonra 2 deneme yaptrld ve deneme sonras lm deerlendirmeleri yaplarak kaydedildi. Test uygulanan kiilerin hepsine standart szl destek verildi. Sa el ve sonrasnda sol el iin baarl lm alnd. lmler arasnda her skorun okunmas ve kaydedilmesi iin gerekli sre yaklak 10 saniye idi. lmn ortalamas kilogram olarak kaydedildi. Grsel Analog Skala (GAS): Kiilerden 0 ile 10 arasndaki rakamlardan ar durumlarna uygun olan semeleri istendi.16 Deerlendirme Protokol: Bilateral KTS olan hastalar poliklinikten geli srasna gre ardk olarak deerlendirildi, demografik zellikleri ve hikayeleri kaydedildi. alma kriterlerine uyan kiilere almann amac anlatld. almaya katlmay kabul edenlere lmler hakknda bilgi verilerek nce HHD lmleri yapld. Be dakika dinlenme sonrasnda GAS ve son olarak JH lld. Deerlendirmeler ayn fizyoterapist tarafndan, ayn masa ve sandalye kullanlarak yapld. statistiksel analiz: Gruplar arasnda demografik zellikler arasndaki farkn saptanmasnda ve deerlendirilen parametrelerin karlatrlmasnda Mann Whitney U testi kullanld. Dominant el, hasta el ve mesleki dalm iin ki kare testi; korelasyon deerlendirmesi iin Spearman korelasyon analizi ve istatistiksel hesaplamalar iin SPSS 12.0

SONULAR
Tablo 1, gruplarn demografik zellikleri ve GAS deerlerini gstermektedir. Her iki gruptaki kadnlarn ya, boy, vcut arl, vcut ktle indeksi (VK) ortalama deerleri benzerdi (p>0.05). Hem KTS hem de salkl kontrol grubunda (SG) 11 kiinin (% 91.7) dominant eli sa el idi. KTS grubunda hastaln sa ve sol ele gre dalm eitti. KTS grubundaki kadnlardan 7 kii ev hanm, 5 kii masa ba ite (memur vb.) alyordu. SGta ise yedi kii ev hanm, drt kii masa ba ie sahipti ve bir kii dier mesleklerdendi. KTS grubunda HHD ile llen sa el bilei ekstansr kas gc deerleri SGun kas gc deerlerine gre belirgin derecede dkt (p<0.05); sol el bilei ekstansr kas gc SG verilerine gre dkt ancak istatistiksel fark saptanmad (p>0.05). El bilei fleksr kas gc deerlendirmesinde sol el bilei fleksr kas kuvveti bakmndan gruplar arasnda fark yoktu (p>0.05). Sa el bilei kas gc KTS grubunda SGa gre daha dk olmasna ramen istatistiksel anlamlla eriemedi (p>0.05). KTS grubu hastalarnn sa el ve sol el kavrama gc SGun hastalarndan daha dkt (p<0.05). Ar ile kavrama gc ve el bilei kas gc arasndaki ilikiyi aratrdmzda sadece ar ve hastalarn kavrama gc arasnda negatif korelasyon bulundu (sa el iin rs=-0.709, p<0.01; sol el iin rs=-0.591, p<0.05). SGta ar yoktu (Tablo 1).

TARTIMA
Bu pilot almada hastalarn ou 40 ya zeri kadnlard. Bu durum KTSnun 40-60 ya aras kadnlarda sk oluu ile uyumlu bir sonutur.21 almamza katlan hastalarn VKleri normal deerlerin zerinde idi. Moghtaderi ve arkadalar ile Boz ve arkadalar VKnin KTS iin bamsz risk faktr olduunu bildirmilerdir.5,8 Kouyoumdjan ve arkadalar ise VK art ile

www.fizyoterapi.org/journal

82

Fizyoterapi Rehabilitasyon 19(2) 2008

Tablo 1. almaya alnan bireylerin demografik zellikleri ve ar durumlar. KTS Grubu (N=12) XSD Ya (yl) Boy (cm) Vcut arl (kg) Vcut ktle indeksi (kg/m ) Ar (GAS, 0-10 cm) Sa el Sol el
* p>0.05. KTS: Karpal tnel sendromu. GAS: Grsel analog skalas.
2

Salkl Grup (N=12) XSD 46.339.92 161.05.85 71.013.13 27.064.89 * * * *

46.259.12 158.586.80 69.337.98 27.764.11 4.603.36 3.783.64

Tablo 2. Gruplarn el bilei fleksiyon ve ekstansiyon kas kuvvetleri ile kavrama kuvveti deerleri. KTS Grubu (N=12) XSD El bilei ekstansiyon kas kuvveti (kg) Sa taraf Sol taraf El bilei fleksiyon kas kuvveti (kg) Sa taraf Sol taraf Kavrama kuvveti (kg) Sa el Sol el
* p>0.05, ** p<0.05.

Salkl Grup (N=12) XSD 27.201.79 25.751.36 24.442.03 23.571.90 23.673.94 22.583.99 ** * * * ** **

25.552.09 24.591.30 22.801.76 23.342.45 15.503.29 14.833.81

KTS vakalar arasnda anlaml korelasyon saptam, ancak daha yksek VK artnn ciddi mediyan duysal latent art iin istatistiksel olarak anlaml almamzdaki olmadn grmlerdir.7,22 hastalarn VKlerinin yksek oluu yukardaki sonular desteklemektedir. Ancak salam gnlllerin de VKlerinin hastalarnkine benzer oluu KTS oluumunda VKnin yan sra baka faktrlerin de rol olabileceini dndrmektedir. Ayrca benzer demografik zelliklerde olan kontrol grubunun olmas; kavrama gc, bilek fleksr ve ekstansr kas gc iin VK faktr devre d braklarak, karlatrlabilir referans deerlerinin elde edilmesini de salamtr. Kavrama gc lm KTSnun erken ve ge

dneminde semptom ve motor deerlendirmede kullanlan en yaygn metottur. Bohannon ve arkadalar ok uluslu alma verilerinin meta analizlerini kullanarak ya, cinsiyet ve etkilenen tarafa gre kavrama gc referans deerlerini bildirmitir.23 almamzdaki gruplar ya ortalamasna gre incelediimizde, SGta JH lm sonularmz Bohannon ve arkadalarnn sonularna yakn iken KTS grubu lmleri olduka dkt. SG sonularmzn Bohannonun verilerine gre dk olmasnn nedeni grubumuzun farkl ya aralndaki bireylerden olumas, olgu saymzn az olmas ve antropometrik farkllklarn etkisi olabilir. Burke ve arkadalar 50 ya alt hafif ve orta

www.fizyoterapi.org/journal

Fizyoterapi Rehabilitasyon 19(2) 2008

83
sonularmz dier almalarla karlatrma imkanmz olamad. Ancak el bilei ekstansiyon gcnde daha fazla azalma buluumuz Luchetti ve arkadalarnn KTSlu hastalarda fleksiyona oranla zellikle ekstansiyon hareketinde karpal tnel basncn normal kiilere gre daha belirgin bir ekilde yksek bulmasyla aklanabilir.26 Bilein ekstansiyon hareketi ile artan sinir skmas hastann semptomlarn arttrd iin bilek ekstansiyonu zayflam olabilir. Bilek hareketleri ile oluan basn art semptomlar ve ary daha da arttrabilir ve bu nedenle kiinin elini kullanmamas zamanla bilek kuvvetinin azalmasna neden olabilir ve zamanla st ekstremiteyi de etkileyebilir. Bulgularmz KTS olan kiilerde dirsek ve omuz kas gcn deerlendiren almalara da ihtiya olduunu ortaya koymutur. almamz pilot bir alma olduu iin henz hasta saymz azdr. Ancak bu limitasyonumuza ramen almamz KTS olan hastalarn sadece probleme ynelik tedavilerinin yeterli olmayacan, komu blgelerin de deerlendirilme ve tedavide ele alnmasnn gerekliliini ortaya koymutur. Sonu olarak, KTS olan hastalarda kavrama ve bilek kas gc salkllara gre belirgin derecede azalmaktadr. Bu nedenle hafif ve orta dereceli KTS tedavisinde palmar kaslara ek olarak el bilei kaslarnn da kuvvetlendirilmesi tedavinin baarsn arttrabilir. Ayrca kuvvet kayplarnda arnn da etkili olmas nedeniyle ary izleme ve giderme yntemlerinin de mutlaka deerlendirme ve tedavide yer almas gerekmektedir.

dereceli KTSlu hastalarla yaptklar almada deerlendirmede JH lmlerini kullanmlardr. Tedavi ncesinde KTSlu hastalarn kavrama gcnde belirgin azalma olduunu gstermilerdir.24 almamzda SG lm sonularmz Burke ve arkadalarnn kontrol grubu verilerine yaknd; KTS grubu JH lmlerimiz de onlarn tedavi ncesi deerlendirme sonularyla uyumlu olarak SGtan daha dkt. Cerrahi tedavi gerekli grlmemi olan hastalarmzda her iki elde JH lmleri salkl bireylere gre de azalmt (sa elde % 34.5; sol elde % 34.3). Bunun nedeni hastaln kavrama gcn azaltmasna ve arya balanabilir. Thijs ve arkadalar KTS olan hastalarda semptomlarn iddeti ve hastalarn fonksiyonel durumuyla ilgili kt skorlarn bozukluk, ar ve kt salkla ilikili olduunu bildirmilerdir.18 Turner ve arkadalar saysal ar snflamas kullanarak hastalarn yetersizlik seviyelerini deerlendirmi ve tedavi plannn farkl ar seviyelerine gre dzenlenmesi gerektiini bildirmilerdir.25 almamzda ar seviyesi ve kavrama gc arasndaki negatif korelasyon (sa el iin rs=-0.709, p<0.01; sol el iin rs= -0.591, p<0.05) bu sonular desteklemekte ve arnn kiinin performansna ilikin olumsuz etkisini gstermektedir. almamzda normal kiilerde el bilei ekstansiyonunun fleksiyona gre daha gl olduunu ve sa el bileinin ekstansiyon gcnn daha fazla olduunu grdk. El bilei fleksiyon gc ise salkllarda her iki elde benzerdi. Hastalarla karlatrldnda sol el bilei fleksiyon gleri benzer bulundu. KTS grubunda her iki elin ekstansiyon gc ve sa el bilei fleksiyon gc salkl bireylere gre azalmt (srasyla sa el bilei ekstansiyon gc % 6.07; fleksiyon gc % 6.72; sol el bilei ekstansiyon gc % 4.51 azald). Sa el bilei ekstansiyon gcndeki azalma istatistiksel anlamlla sahip iken dier bilek hareketlerindeki azalma anlamllk seviyesine ulaamad. Bilek kas kuvvetinin bu sonular KTS olan kiilerde kavrama gcnn yan sra zamanla bilek kas gcnn de etkilendiini gstermektedir. Literatrde KTS olan kiilerde bilek kuvvetini len almaya pek rastlanlamad iin

KAYNAKLAR
1. 2. 3. Ouz H. El bilei ve el arlar. In: Ouz H, ed. Romatizmal Arlar. Konya: Atlas Tp Kitapevi; 1992:115-136. Herbert R, Gerr F, Dropkin J. Clinical evaluation and management of work-related carpal tunnel syndrome. Am J Ind Med. 2000;37:62-74. Brody LT. The elbow, forearm, wrist and hand. In: Hall CM, Brody LT, eds. Therapeutic Exercise, Moving toward Function. 2nd Ed. Philadelphia: Lippincott Williams&Wilkins; 2005:698-737. Pascarelli EF, Hsu YP. Understanding work-related upper extremity disorders: clinical findings in 485

4.

www.fizyoterapi.org/journal

84
5. computer users, musicians, and others. J Occup Rehabil. 2001;11:1-21. Boz C, zmenolu M, Altunayolu V, et al. Individual risk factors for carpal tunnel syndrome: an evaluation of body mass index, wrist index and hand anthropometric measurements. Clin Neurol Neurosurg. 2004;106:294-299. Hobby JL, Watts C, Elliot D. Validity and responsiveness of the patient evaluation measure as an outcome measure for carpal tunnel syndrome. J Hand Surg [Br]. 2005;30:350-354. Kouyoumdjian JA, Zanetta DM, Morita MP. Evaluation of age, body mass index, and wrist index as risk factors for carpal tunnel syndrome severity. Muscle Nerve. 2002;25:93-97. Moghtaderi A, Izadi S, Sharafadinzadeh N. An evaluation of gender, body mass index, wrist circumference and wrist ratio as independent risk factors for carpal tunnel syndrome. Acta Neurol Scand. 2005;112:375-379. Mathur K, Pynsent PB, Vohra SB, et al. Effect of wrist position on power grip and key pinch strength following carpal tunnel decompression. J Hand Surg [Br]. 2004;29:390-392. Liu F, Watson HK, Carlson L, et al. Use of quantitative abductor pollicis brevis strength testing in patients with carpal tunnel syndrome. Plast Reconstr Surg. 2007;119:1277-1283. ncel NA, Ceceli E, Durukan PB et al. El kavrama gcne cinsiyet ve el dominansnn etkisinin incelenmesi. Romatizma. 2002;17:12-16. Hunter SK, Thompson MW, Adams RD. Relationships among age-associated strength changes and physical activity level, limb dominance and muscle group in women. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2000;55:B264-73. Bohannon RW, Schaubert KL. Test-retest reliability of grip-strength measures obtained over a 12-week interval from community-dwelling elders. J Hand Ther. 2005;18:426-427. Kotsis SV, Lau FH, Chung KC. Responsiveness of the Michigan Hand Outcomes Questionnaire and physical measurements in outcome studies of distal radius fracture treatment. J Hand Surg [Am]. 2007;32:84-90.

Fizyoterapi Rehabilitasyon 19(2) 2008

15. Marino M, Nicholas JA, Gleim GW, et al. The efficacy of manual assessment of muscle strength using a new device. Am J Sports Med. 1982;10:360364. 16. Bohannon RW. Measuring muscle strength in neurological disorders. Fizyoter Rehabil. 2005;16:120-133. 17. Andrews AW, Thomas MW, Bohannon RW. Normative values for isometric muscle force measurements obtained with hand-held dynamometers. Phys Ther. 1996;76:248-259. 18. Thijs RD, Notermans NC, Wokke JH, et al. Distribution of muscle weakness of central and peripheral origin. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 1998;65:794-796. 19. Ottenbacher KJ, Branch LG, Ray L, et al. The reliability of upper and lower extremity strength testing in a community survey of older adults. Arch Phys Med Rehabil. 2002;83:1423-1427. 20. Mathiowetz V. Comparison of Rolyan and Jamar dynamometers for measuring grip strength. Occup Ther Int. 2002;9:201-209. 21. Yldzhan A, Abken A. Karpal tnel sendromunun tehisi ve operasyon endikasyonunun konmasnda EMGnin yeri. Dnen Adam Dergisi. 1991;4:4144. 22. Kouyoumdjian JA, Morita MD, Rocha PR, et al. Body mass index and carpal tunnel syndrome. Arq Neuropsiquiatr. 2000;58:252-256. 23. Bohannon RW, Peolsson A, Massy-Westropp N, et al. Reference values for adult grip strength measured with a Jamar dynamometer: a descriptive metaanalysis. Physiotherapy. 2006;92:1115. 24. Burke J, Buchberger DJ, Carey-Loghmani MT, et al. A pilot study comparing two manual therapy interventions for carpal tunnel syndrome. J Manipulative Physiol Ther. 2007;30:50-61. 25. Turner JA, Franklin G, Heagerty PJ, et al. The association between pain and disability. Pain. 2004;112:307-314. 26. Luchetti R, Schoenhuber R, Nathan P. Correlation of segmental carpal tunnel pressures with changes in hand and wrist positions in patients with carpal tunnel syndrome and controls. J Hand Surg [Br]. 1998;23:598-602.

6.

7.

8.

9.

10.

11. 12.

13.

14.

www.fizyoterapi.org/journal