DEFINICIJA MORTA ZA ZIDANJE

Mort je materijal koji se sastoji od mjeavine anorganskog veziva, agregata i vode, a smije sadravati i dodatke. Slui za povezivanje zidnih elemenata i pomou njega se ostvaruje vrstoa zia. Uloga morta pri zidanju je: - izravnavanje geometrijskih odstupanja blokova i njihovo meusobno vezanje, - ravnomjerna raspodjela tlanih napona.

Sastav morta
Mort se razvrstava u odnosu na svoje sastojke: Vezivo hidratizirano vapno, hidrauliko vapno, cement. Vezivo mora biti u skladu sa specifikacijom kakvoe. Agregat pijesak ili kakav drugi materijal doputen normama. Mora biti bez tetnih primjesa i neistoe sa zrnom agregata manjim od 4 mm. Voda ne smije saravati tetne tvari. Pitka je voda prikladna, a druge vode moraju se ispitati na pogodnost (propisano normama). g j p p g (p p )

Kemijski dodaci mortu

Kemijski dodaci slue za promjenu svojstava morta: Dodaci koji plastificiraju mort Dodaci za vodonepropusnost morta Dodaci za spreavanje vezivanja suhog morta Letei pepeo. pepeo Osnovni je uvjet da kemijski dodaci ne pogoraju svojstva morta ispod ih lji i P i k i j kemiskih d d k b neprihvatljive granice. Pri koritenju k i kih dodataka treba utvrditi je li ugroena nosivost, trajnost ili nepropusnost zia te osigurati primjeren nadzor pri izradi i uporabi morta.

Vrste mortova
U gradnji se smije rabiti jedna od sljedeih vrsta mortova: Cementni mort spravljen od odreenih omjera cementa i pijeska, s plastifikatorima ako je potrebno Cementno-vapneni mort mjeavina odreene koliina cementa, vapna i pijeska (produni mort) Hidraulini vapneni mort mjeavina hidratiziranog vapna i pijeska u propisanim omjerima Tankoslojni mort Unaprijed pripremljeni ( ready mixed ) (ready mixed) cementni mort s najveim zrnom pijeska od 1 mm s dodacima. Nanosi se u debljinama 1 do 3 mm Unaprijed pripremljeni mort Doprema se na gradilite u suhom stanju u vreama (ready mixed) ili ve pripremljen za ugradnju u vlanom stanju (ready-to use) s usporivaima vezanja Lakoagregatni mort spravljen s lakim agregatom gustoe manje od 1000 kg/m3. Agregat je ekspandirana glina, perlit, plovuac i sl.

Klasifikacija morta
Slino oznakama drugih materijala (npr. beton), mort se klasificira (npr beton) prema svojoj tlanoj vrstoi. Oznaava se oznakom M (od mortar) i brojem koji predstavlja tlanu vrstou u [N/mm2]. Odnos k Od komponenata morta najee se odreuje volumno jer je t t j d j l j j praktinije, no toniji nain je teinsko odreivanje omjera komponenti (kao pri izradi betona).
Vrsta morta Minimalna tlana vrstoa nakon 28 dana [N/mm2] 20 15 10 5 2 1 1 1 1 Priblini sastav Cement Hidratizirano vapno Odrediti ispitivanjem p j 0 1/4 1/4 - 1/2 1/2 1 1/4 1 1/4 2 1/2 3 4 4 1/4 56 8 -9 pj pijesak

M20 M15 M10 M5 M2

Svojstva morta
Tlana vrstoa morta fm mora se ispitati u skladu s normom. Kada se normom vrstoa znaajno razlikuje od vrijednosti navedenih u tablici, doputeno je mijenjati omjere. Laboratorijska ispitivanja takvih mortova moraju dati barem 20% vee vrijednosti tlane vrstoe vrstoe. Najmanja klasa morta za nearmirano zie je M1, za armirano zie M5 i za tankoslojne mortove i lakoagregatne takoer M5 k l j l k k M5.

VRSTE ZIDOVA
Podjela se moe izvriti prema: Ulozi u konstrukciji j Nainu zidanja Nainu izvedbe

Podjela zidova prema ulozi u konstrukciji

NOSIVI ZID - zid koji prvenstveno slui za preuzimanje vanjskih djelovanja i vlastite teine. On mora imati povrinu leajne plohe ili plohe jednog bloka veu od 0,04 m pri uporabi zidnih blokova grupe 2a, 2a 2b i 3. 3 NENOSIVI ZID zid koji prvenstveno slui kao pregrada, bez uloge u prijenosu djelovanja. ij dj l j

Podjela zidova prema nainu zidanja

Jednostruki zid (jednoslojni): zid bez meuprostora ili bez kontinuirane okomite reke u svojoj ravnini.
uzduna reka

a)

b)

Podjela zidova prema nainu zidanja

Dvostruki zid sa zranim slojem, sa zranim slojem i toplinskom slojem izolacijom ili toplinskom jezgrom: zid koji se sastoji od dva paralelna jednoslojna zida, koji su zidnim sidrima ili armaturom u reki meusobno kruto spojeni. Vertikalno optereenje moe primiti samo spojeni jedan sloj ili oba sloja. Razmak izmeu slojeva zida moe biti kontinuirano prazan (dvostruki zid sa zranim slojem), djelomino ispunjen materijalom za toplinsku izolaciju (dvostruki zid sa zranim i toplinskim slojem) ili potpuno ispunjen materijalom za toplinsku izolaciju (dvostruki zid s toplinskom jezgrom). Ako nije za razlikovanje naroito bitno dvostruki zid sa zranim slojem bitno, slojem, sa zranim slojem i toplinskom izolacijom ili toplinskom jezgrom prema Eurokodu 6 oznaava se kao "dvostruki zid sa zranim slojem".

Dvostruki zid sa zranim slojem

zrani s oj sloj

Dvostruki zid sa zranim slojem i toplinskom izolacijom

Podjela zidova prema nainu zidanja

Dvostruki zid bez zranog sloja: zid koji se sastoji od dva paralelna jednoslojna zida, s vertikalnom uzdunom rekom izmeu njih (najvee debljine 25 mm) ispunjenom mortom. Zidovi su zidnim sidrima meusobno kruto spojeni tako da pod optereenjem djeluju zajedniki kao jedan presjek.

kontinuirana uzduna reka

Podjela zidova prema nainu zidanja

Dvostruki zid s ispunjenim slojem: zid koji se sastoji od dva paralelna zida koja dijeli razmak od najmanje 50 mm. Meuprostor izmeu njih ispunjen je betonom, a zidovi su zidnim sidrima ili armaturom reki meusobno kruto spojeni tako da pod optereenjem djeluju kao jedan presjek. Obloni id id koji l i k Obl i zid: zid k ji slui kao obloga, a nije zidan u vezu i nema bl ij id doprinosa krutosti i nosivosti zida u pozadini.

Obloni zid

Unutranji zid, EN 1996 1 1 ga 1996-1-1 ne obrauje

Podjela zidova prema nainu zidanja

Jednoslojni fasadni zid: zid s fasadnom opekom kao vidljivim licem, licem koji je s unutranjim dijelom zidan u vezu tako da pri optereenju djeluju kao jedan presjek.

Fasadna strana

unutranja strana

Podjela zidova prema nainu zidanja

Zid s leajnom rekom morta u vidu traka: zid kod kojega se zidni blokovi polau na reke u vidu dvije trake morta; trake morta nanesene su na vanjske rubove zidnih blokova.

Podjela zidova prema nainu izvedbe

1 Nearmirani zidovi - skup zidnih blokova poslaganih na odreeni nain i meusobno spojenih mortom 2 Armirani zidovi - zid u ije je reke ili beton uloena armatura ili mrea, najee od elika, tako da svi materijali u njemu preuzimaju svoj dio djelujuih sila 3 Omeeni zidovi - zid u koji su ravnomjerno uneseni tlani naponi p pomou elika za p pred napinjanje p j j

Nearmirani zidovi

Nearmirani zidovi

Nearmirani zidovi

Armirani zidovi

Armirani zidovi

Ploa za sidrenje

Kablovi bez spoja u dvostrukom zidu sa zranim slojem

Metalno sidro za posmik

Primjer prednapetog zida

Omeeni zidovi

MEHANIKA SVOJSTVA NEARMIRANOG ZIA

Karakteristina tlana vrstoa fk Karakteristina posmina vrstoa fvk p Karakteristina vrstoa na savijanje fxk Karakteristina referentna vlana vrstoa ft Modul elastinosti i modul posmika (G)

Karakteristina tlana vrstoa fk

Karakteristina tlana vrstoa zia (fk) jest vrstoa ispod koje se se, bez uinaka ekscentriciteta, vitkosti ili sprijeenosti pomaka, ne oekuje vie od 5% rezultata ispitivanja tlane vrstoe. Ovisi k kt i tik O i i o karakteristikama kako zidnog elementa, tako i morta. Odreuje k k id l t t k t Od j se eksperimentalno na samom zidu ili iz eksperimentalnih rezultata tlanih vrstoa zidnih elemenata i morta te propisanim proraunom. Koeficijent K fi ij varijacije ne smije biti vei od 25%. ij ij ij bi i i d 25%

Tlana vrstoa zida fi

fi =

Pi ,max Ai

fi tlana vrstoa zida Fii,max maksimalna sila i-tog uzorka u N/mm2 g max Ai plotina optereenog poprenog presjeka

Karakteristina tlana vrstoa fk

f' fk = ili fk = fi ,min 1,2
fi,min najmanja tlana vrstoa uzoraka j j tl t k f srednja vrijednost vrstoa uzoraka

Karakteristina tlana vrstoa fk

Kada se ne raspolae eksperimentalno dobivenim podacima, d l k i l d bi i d i karakteristina vrstoa zida s mortom ope namjene moe se odrediti iz sljedeeg izraza:

fk = K

0,65 0,25 fb fm

[N / mm ]

samo ako fm nije vee od 20 N/mm2 ili 2fb. K je konstanta koja ovisi o grupi zidnog elementa u (N/mm2)0,10: a) debljina zia jednaka irini ili duljini zidnih elemenata, nema vertikalne sljubnice Grupa 1-> K=0,60; Grupa 2a -> K=0,55; Grupa 2b -> 0,50 p , ; p , ; p , b) uzduna vertikalna sljubnica ide kroz cijeli zid ili kroz dio duljine zida Grupa 1-> K=0 50; Grupa 2a -> K=0 45; Grupa 2b -> 0,40 K 0,50; K 0,45; 0 40 c) Grupa 3 -> K=0,40

Karakteristina tlana vrstoa fk

Prethodni izrazi ne vrijede za zidove od kamenih zidnih elemenata ili od elemenata od porastog betona!

Karakteristina posmina vrstoa fvk

Karakteristina tlana vrstoa zia (fk) jest vrstoa ispod koje se ne oekuje vie od 5% rezultata ispitivanja posmine vrstoe. Ovisi o karakteristikama morta. Odreuje se eksperimentalno ili iz eksperimentalnih rezultata. k i t l ih lt t

Karakteristina posmina vrstoa fvk

Zidane konstrukcije su esto podvrgnute posminom djelovanju djelovanju, istovremeno s tlanim optereenjem. Posmina vrstoa smanjuje se s poveanjem visine zida, a raste s porastom debljine. Stupanj zasienosti vodom punih glinenih blokova za vrijeme zidanja ima utjecaj na poetnu posminu vrstou, vrstoa je vrlo mala i promjenjiva ovisno da li je opeka zasiena vodom ili je suha. Slom zidnih panela uslijed posmika je uglavnom u dijagonalnom vlaku. vlaku Pri malom predtlanom naprezanju, razvijaju se stepenaste pukotine uglavnom du fuga, priblino pod kutem od 45o, a mjestimino odstupaju od tog pravca. Ako se predtlano naprezanje povea, glavna pravca povea vlana naprezanja prouzroavaju slom pod veim kutem u odnosu na horizontalnu ravninu, te pukotine prolaze vertikalno kroz fuge.

Posmini slom zida

Posmini slom zida

Karakteristina posmina vrstoa fvk

Posmina vrstoa moe se odrediti: - Eksperimentalno: na uzorcima na izvedenom zidu

- Iz karakteristinih vrstoa vrstoa.

Eksperimentalno odreivanje posmine vrstoe fvk na uzorcima

a) b) c)
Bez normalnog naprezanja S dodavanje normalnog naprezanja S uvijek prisutnim tlanim naprezanjem

Eksperimentalno odreivanje posmine vrstoe fvk na zidu

Odreivanje posmine vrstoe fvk iz karakteristinih vrstoa

Karakteristina posmina vrstoa fvk za nearmirani zid i sa sljubnicama potpuno ispunjenima mortom:

fvk = fvk 0 + 0,4 d

ili fvk=0,065fb, ali ne manje od fvk0 niti vee od graninih vrijednosti, , f j g j , Gdje je: fvk0 posmina t pri sd=0 i vrstoa i d 0 d raunsko vertikalno tlano naprezanje u zidu fb normalizirana tlana vrstoa zidnog elementa

Granine vrijednosti karakteristine posmine vrstoe fvk0 i fvk za mort ope namjene

Karakteristina vrstoa na savijanje fxk

Karakteristina vrstoa na savijanje (fxk) jest vrstoa ispod koje se ne oekuje vie od 5% rezultata ispitivanja. Ovisi o karakteristikama morta, vrsti zidnih elemenata i postotku upijanja vode. Od j se eksperimentalno ili uz pomo propisanih ij j d Odreuje k i t l i ih vrijednosti (tablica).

Karakteristina vrstoa na savijanje fxk

a) b)

Ravnina sloma paralelna s horizontalnim sljubnicama (fxk1) Ravnina sloma okomita na horizontalne sljubnice (fxk2)

Ispitivanje karakteristine vrstoe na savijanje fxk

a) b)

Ravnina sloma paralelna s horizontalnim sljubnicama (fxk1) Ravnina sloma okomita na horizontalne sljubnice (fxk2)

Vrijednosti karakteristine vrstoe na savijanje fxk

Karakteristina referentna vlana vrstoa ft

Referentna vlana vrstoa zida je ona vrstoa pri kojoj dolazi do vlanog otkazivanja kada je zid istovremeno optereen vertikalnim i horizontalnim optereenjem.

Karakteristine vrijednosti referentnih vlanih vrstoa ft

Pitanja
1. 1 2. 3. 4.
to je mort za zidanje emu slui i koja je njegova uloga? zidanje, Sastav morta. Nabrojte vrste mortova. Kako se klasificira mort i koja je oznaka za karakteristinu tlanu vrstou morta? 5. Nabrojte vrste zidova prema nainu zidanja. 6. Podjela zidova prema nainu izvedbe. 7. Nabrojte mehanika svojstva nearmiranih zidova s njihovim oznakama. oznakama 8. Na koje se naine moe odrediti karakteristina tlana vrstoa zida? 9. Na koje se naine moe odrediti karakteristina posmina vrstoa zida? 10. O emu ovisi posmina vrstoa zida?