Boya Ekipman Ve Malzemeleri

T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
MOTORLU ARALAR TEKNOLOJS
ASTAR BOYA
ANKARA 2006
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER NDEKLER
NDEKLER..........................................................................................................................i AIKLAMALAR ...................................................................................................................iv GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. BOYA TABANCALARI ..................................................................................................... 3 1.1. Boya Pskrtme Tabancalar......................................................................................... 3 1.1.1. Boya Pskrtme Tabancalarnn Grevleri ............................................................ 3 1.1.2. Boya Pskrtme Tabancalarnn Paralar ............................................................. 4 1.1.3. Boya Pskrtme Tabancalarnn eitleri .............................................................. 5 1.1.4. Boya Pskrtme Tabancalarnn almas.......................................................... 10 1.2. Boya Tabancas Ykama Makineleri ........................................................................... 10 1.2.1.Boya Pskrtme Tabancasn Elle Ykama ........................................................... 10 1.2.2.Boya Pskrtme Tabancasn Ykama Makinelerinin Grevi............................... 11 1.2.3.Boya Pskrtme Tabancasn Ykama Makinelerinin Yaps ve eitleri ............ 11 1.2.4.Boya Pskrtme Tabancasn Ykama Makinelerinin almas .......................... 12 1.2.5.Boya Pskrtme Tabancasn Ykama Makinelerinin Montaj ve Bakm ............. 12 UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 13 DEERLENDRME LE .......................................................................................... 18 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 20 DEERLENDRME SORULARI ..................................................................................... 20 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 24 2. DORU ATIM EKL VE BOYA.................................................................................... 24 2.1. Boya Pskrtme Tabancasnda Atm ekli ................................................................. 24 2.1.1. Boya Pskrtme Tabancasnda Doru Atm ekli ............................................... 24 2.1.2. Boya Pskrtme Tabancasnda Hatal Atm ekilleri ve Sebepleri ..................... 25 2.1.3. Uygun Pistolenin Ayarlanmas............................................................................. 27 UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 28 DEERLENDRME LE .......................................................................................... 31 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 32 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 34 3. BOYA TABANCASININ KULLANIM VE PSKRTME TEKNKLER ................... 34 3.1. Boya Pskrtme Tabancasnn Kullanm ................................................................... 34 3.1.1. Atomizasyon ve Hava Basncnn Ayarlanmas .................................................. 34 3.1.2. Boya Miktarnn Ayarlanmas .............................................................................. 35 3.1.3. Pistole (Tarak, Yelpaze) Ayar ............................................................................. 35 3.1.4. Pskrtme Teknii ............................................................................................... 36 3.1.5. Boya Pskrtme Tabancasnn Yzeye Uzakl ................................................. 36 3.1.6. Boya Tabancasnn Dik Tutulmas ....................................................................... 36 3.1.7. st ste Atma (Bindirme) ................................................................................... 37 UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 39 DEERLENDRME LE .......................................................................................... 43 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 44 RENME FAALYET-4 ................................................................................................... 46 4. SAC (PRMER) ASTARLAR............................................................................................ 46 i
4.1. Sac (Primer) Astarlar................................................................................................... 46 4.1.1. Sac (Primer) Astarlarnn Grevleri ..................................................................... 47 4.1.2. Sac (Primer) Astarlarnn eitleri ....................................................................... 47 4.1.3. Sac Astar Boyas Uygulamasnn Gereklilii....................................................... 48 4.1.4. Sac Astar Boyas Hazrlama Teknikleri ............................................................... 48 4.1.5. Sac Astar Boyas Hazrlarken Dikkat Edilecek Hususlar..................................... 48 4.1.6. Sac Astar Boyasnn Hazrlanmas ....................................................................... 49 4.2. Akrilik Sertletiriciler.................................................................................................. 49 4.2.1. Akrilik Sertletiricilerin Grevi............................................................................ 49 4.2.2. Akrilik Sertletiricilerin eitleri ......................................................................... 49 4.2.3. Akrilik Sertletiricilerinin Kullanlma Kurallar .................................................. 50 4.3. Akrilik ncelticiler ....................................................................................................... 50 4.3.1. Akrilik nceltici eitleri...................................................................................... 51 4.3.2. Akrilik ncelticilerin Kullanlma Kurallar........................................................... 51 4.4. lekli Kap ve l ubuklarnn Kullanlmas ........................................................ 51 4.5. Boya Kuruma Durumlarna (Kurumalarna) Gre Boya eitleri .............................. 53 4.5.1 Kuruma Biimlerine Gre Boyalar ....................................................................... 53 4.6. Astar Kabinleri ............................................................................................................ 54 UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 56 DEERLENDRME LE .......................................................................................... 63 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 64 RENME FAALYET5 .................................................................................................. 67 5. 2K AKRLK ASTARLAR (BOYA ALTI ASTARLARI) ............................................... 67 5.1. 2K Akrilik Astarlar...................................................................................................... 67 5.1.1. 2K (ki bileenli) Akrilik Astarlarn Grevleri..................................................... 67 5.1.2. 2K (ki bileenli) Akrilik Astarlarn eitleri ...................................................... 67 5.1.3. Boya Alt Astar Uygulamann Gerei .................................................................. 68 5.1.4. Boya Alt Astar Hazrlama Teknikleri ................................................................. 68 5.1.5. Boya Alt Astar Hazrlarken Dikkat Edilecek Hususlar....................................... 69 UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 70 DEERLENDRME LE .......................................................................................... 76 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 77 RENME FAALYET6 .................................................................................................. 79 6. 1K AKRLK ASTARLAR (BOYA ALTI ASTARLARI) ............................................... 79 6.1. K Akrilik Astarlar........................................................................................................ 79 6.2. 1K Akrilik Astarlarn Grevi ...................................................................................... 79 6.3. 1K Akrilik Astarlar eitleri ....................................................................................... 79 6.4. 1K Akrilik Astarlarn nemi ve zellikleri ................................................................ 79 UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 80 DEERLENDRME LE .......................................................................................... 86 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 87 RENME FAALYET7 .................................................................................................. 88 7. RENKLENDRLEBLEN AKRLK ASTARLAR VE KULLANILDII YERLER..... 88 7.1. Renklendirilebilen Akrilik Astarlarn Grevi.............................................................. 88 7.2. Renklendirilebilen Akrilik Astarlarn zellikleri........................................................ 88 7.3. Renklendirilebilen Akrilik Astarlarn Uygulanma Kurallar....................................... 88 UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 89 ii
DEERLENDRME LE .......................................................................................... 95 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 97 CEVAP ANAHTARLARI ................................................................................................... 101 NERLEN KAYNAKLAR................................................................................................ 102 KAYNAKA ....................................................................................................................... 103
iii
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLLK 40/32 Yzey Hazrlama modln baarm olmak Astar boya tekniklerini uygulamak Genel Ama Otomobiller zerinde pskrtme renebilecek ve eitli astarlar yapabileceksiniz. tekniini 525MT0097 Motorlu Aralar Teknolojisi Alan 11. Snf Astar Boya Modl
MODLN AMACI
Amalar Standart sre ierisinde Sprey tabancalarn skebilecek, ykama makinas ile temizleyebilecek ve toplayabileceksiniz. Sprey tabancasnn doru atm eklini ayarlayabileceksiniz. Sprey tabancas ile astar, boya ve sprey boya uygulamalar yapabileceksiniz. Metal yzey zerine sac astar yapabileceksiniz. Metal yzey zerine ya st ya 2 K Akrilik astar yapabileceksiniz. Metal yzeyler zerinde 1 K astar uygulamalar yapabileceksiniz. Ara zerinde sac astar ve dolgu astar yapabileceksiniz. Ara zerinde eski boyal yzey zerinde 2 K renkli akrilik astar yapabileceksiniz. reticilerin rn, onarm, kataloglar ve rn teknik bltenleri. Oto boyacl atlyesinde uygulamalar yaplacak. Oto boyacl ile ilgili yaynlar takip edilecek. Her bilgi ve uygulama faaliyetinin sonunda deerlendirme kriterleri vardr. Bu deerlendirme kriterleri o faaliyetin baar durumunu belirleyecektir. Modln sonundaki modl deerlendirme kriteri ile baarl olduunuzu veya olamadnz belirleyebileceksiniz. iv
ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI
LME VE DEERLENDRME
GR GR
Sevgili renci, Giysilerinizi gzden geirin. ounda astarla karlaacaksnz. Nedenlerini hi dndnz m? Ya da bilginiz var m? Giysideki astar, souktan korunmak, vcutta kuman dzgn grnmesini salamak, giysiye nitelik kazandrmak, kumataki diki izlerini yok etmek iin kullanlr. Oto boyaclnda kullanlan astar boyalarn da amac ayndr. Son kat boyann rtcln artrmak, dzgn grnmesini salamak grevlerindendir. En nemli grevi ise altndaki malzemelere ok iyi yapmas, zerindeki malzemeyi ok iyi tutmasdr. Otomobil boyaclnda boyann mrn artran temel kattr. Gemite astar uygulamalar yanl yaplmaktayd. Hl baz boyahanelerde yanl yaplmaktadr. Astar blmlerinde yeterli temizlik ve havalandrma kurallarna uyulmamaktadr. Ayrca ou Avrupa lkesinde polyester ve sellozik esasl astar kullanm yasaklanm olmasna ramen lkemizde hl kullanlmaktadr. Bu modlde, eski sistemlere ait rnekler de greceksiniz. Sizin, piyasadan kalkan bu sistemlerle deil, en iyi ve salkl sonuca ulaacanz sistemleri uygulayacanzdan eminiz. Bu modlde sz konusu uygulamalarn daha detayl ve farkl yapldn greceksiniz. zellikle son kat boya uygulamasndan sonra hatasz kan grnt sizi ve ara sahibini memnun edecektir. Siz, kaliteli i ve bilinli i karmann zevkini yaayacaksnz.
RENME FAALYET-1 RENME FAALYET1

AMA
Sprey tabancalarn skebilecek, ykama makinas ile temizleyebilecek ve toplayabileceksiniz.
ARATIRMA
Oto boya pskrtme tabancalarndan konvansiyonel ve dk basnl yksek verimli (HVLP) tabancalarn kullanlma yerlerini ve kullanlma oranlarn aratrp rapor haline getiriniz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz. Boya pskrtma tabancalarnn kullanmlar srasnda, ayarlanan pistole geniliinin boyutlarn, pistole ayarnn yeterince yaplp yaplmadn aratrnz ve rapor haline geritiniz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz. Elle boya pskrtme tabancasn ykama ve boya tabancas ykama makinesi ile ykama arsndaki farklar aratp, rapor haline getiriniz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz.
1. BOYA TABANCALARI
1.1. Boya Pskrtme Tabancalar
Boyalar, yzeylere deiik ekillerde uygulanr. En ok kullanlan yntem vardr: fra pskrtme ve daldrma yntemi ile uygulama. Daldrma yntemi, seri retimlerde ve fabrikalarda oka kullanlan bir uygulama eididir. Fra ile uygulama inaat sektrnde kullanlan bir yntemdir. Oto tamir boyaclnda ise dier uygulama eitlerinin yannda en ok pskrtme ile uygulama kullanlmaktadr. Boyann pskrtlmesi deiik ekillerde yaplabilir. Oto tamir boyaclnda boya pskrtme tabancalar kullanlr.
1.1.1. Boya Pskrtme Tabancalarnn Grevleri

Boya pskrtme tabancalar, belirli oranlarda boya ve boya malzemelerini basnl hava yardm ile dzgn, atomize (plverize) bir ekilde yzeye pskrtlmesini salar. Astar boyalar, son kat boyalar ve yaltm malzemeleri inceltilir, ksacas uygun viskoziteye getirilip boya pskrtme tabancasnn deposuna doldurulur. Hava ve sv boya malzemesi tabancann balk ksmna ayr ayr geitten gelir. Hava, tabancann balk ksmnda karlat boyay atomize (plverize) eder. Dzgn bir ekilde yzeye pskrtlmesini salar. 3
1.1.2. Boya Pskrtme Tabancalarnn Paralar

Boya pskrtme tabancas; meme seti, ayar, vidalar, gvde, boya deposu, ine, tetik gibi ana paralardan meydana gelir. Resim 1.1 de paralanm boya pskrtme tabancas grlmektedir.
ekil 1.1: Boya pskrtme tabancasnn paralar
1.1.2.1. Meme Seti Meme seti ana paradan oluur. Hava bal: Havann boya ile karmasn salar, atomize (plverize) ekilde boya uygulanan yzeye sevk eder. Boya memesi: Boya miktarn belirleyerek hava hcresine gnderir. Boya inesi: Hava ile karan boyann ve sadece havann geiine izin veren ya da vermeyen paradr. Bu paralarn yannda, salmastra (conta), balk tutucu gibi paralar vardr. Meme bal seti boya pskrtme tabancas paralar ierisinde en ok anan, en hassas paralardr. Antlarn en aza indirilmesi iin kaliteli elik ve elik alamlarndan yaplmlardr. 1.1.2.2. Ayar Vidalar Hava, boya malzemesi miktar ve pistole genilii ayar vidalar olmak zere ayar vidas vardr. Resim 1.2 de ayar vidalar grlmektedir. Baz boya tabancalarnda hava, tabanca hava giriine konulan manometre ile ayarland iin hava ayar vidas yoktur. Baz boya pskrtme tabancalarnda da hava ayar vidas manometre balantsna yakndr. 4
Resim 1.2: Boya pskrtme tabancas ayar vidalar
Boya miktar ayarn boya inesi yapar. Tetie tam basldnda verilen boya miktar ayarlanr. Pistole genilii ayar vidas genelde tabancalarn sol yan tarafndadr. Boyama ilemine balamada bu ayar mutlaka yaplmaldr. 1.1.2.3. Boya Pskrtme Tabancasnn Gvdesi Boya pskrtme tabancasnn tm paralarn zerinde tar. Hafif metallerden yaplmtr. Hava balantlar, hava gei kanallar gvde zerindedir. 1.1.2.4. Boya PskrtmeTabancasnn Deposu (Haznesi, kab) Genellikle sert plastikten yaplmlardr. Deponun, gvdenin altnda ya da stnde oluuna gre boya pskrtme tabancalar eitlendirilir: stten depolu, alttan depolu gibi.
1.1.3. Boya Pskrtme Tabancalarnn eitleri

Boya pskrtme tabancalar: 1. Deposunun konumuna gre, 2. Kullanlma durumlarna gre, 3. Uygulama g kaynana gre, 5
4. Meme yaplarna, 5. Toz boya uygulama tabancalar olmak zere be eittir. 1.1.3.1. Deponun Konumuna Gre Boya Pskrtme Tabancalar stten ve alttan depolu (hazneli, kapl), basnl tip olmak zere eittir. stten Depolu Boya Pskrtme Tabancalar Oto tamir boyaclnda yaygn olarak kullanlmaktadr. Boya kendi arl ile hava hcresine iner. Resim 1.3 de grld gibi depo hacmi kktr. Byk hacimli yaplrsa uygulaycnn bileklerini yorar.
Resim 1.3: sten depolu boya pskrtme tabancalar
Alttan Depolu Boya Pskrtme Tabancalar Az da olsa oto boyaclnda kullanlmaktadr. zellikle astar boya atmnda kullanlr. naat sektrnde, ahap boyamaclnda, demir dorama boyaclnda ok kullanlr.Resim 1.4de grlmektedir.
Resim 1.4: Alttan depolu boya pskrtme tabancas
Basnl Tip Boya Pskrtme Tabancalar Resim 1.5 de grld gibi depo hacmi byktr. Seri ve ok fazla yzeyin veya parann boyand atlyelerde kullanlr. Boya deposunun ierisine basnl hava gnderilir. Havann basnc depo giriinde ayarlanabilir. Depo ierisine gnderilen hava boyann st yzeyine basn yapar. Hava basncnn durumuna gre boya istenilen miktarda tabancaya gnderilir.
Resim 1.5: Basnl tip boya pskrtme tabancas
1.1.3.2. Kullanlma Durumlarna Gre Boya Pskrtme Tabancalar Kullanlma durumlarna gre tabancalar 1. Son kat boya tabancalar, 2. Astar boya tabancalar, 3. Rtu tabancalar, 4. Yaltm malzemesi tabancalar gibi eitleri vardr. Normal alttan veya stten depolu tabancalarn meme seti deitirilerek son kat boya ve astar boya tabancas olarak da kullanlabilir. Rtu tabancalarnn en belirgin zellii deposunun, meme aplarnn kk olmasdr. 0,2 - 0,9 mm apnda rtu tabancalar vardr. Yaltm malzemesi uygulama tabancalar, kaln malzeme uygulama zellii olan tabanca eididir. Kaln malzemenin uygulanmas iin biraz fazla gce ihtiya vardr. Bu g iki ekilde salanr. 1. Hava basnc, 2. Mekanik (elle) gle basn kazandrlan tabancalar. 7
Hava basnc ile alan yaltm malzemesi uygulama tabancalar iin yaplma sresini ksaltr. Zaman olarak ksaltmann yannda dzgn bir yzey elde edilmesini de salar. 1.1.3.3. Uygulama G Kaynana Gre Boya Pskrtme Tabancalar Boyann yzeye gonderilmesi iin gerekli olan gce gre 1. Hava basnc ile boyay pskrten tabancalar, 2. Mekanik gle boyay pskrten tabancalar olmak zere iki eittir. 1.1.3.4. Meme Yaplarna Gre Boya Pskrtme Tabancalar Meme setine gelen boya hava ile kartrlarak yzeye pskrtlr. Pskrtme srasnda memeden kan plverize boyann durumu deitirilebilir. Bu duruma gre memeler iki eittir. 1- Konvansiyonel boya pskrtme tabancalar. Resim 1.6 Ada meme yaps grlmektedir. 2- HVLP (dk basnl, yksek verimli) boya pskrtme tabancalar. Resim 1.6 B de meme yaps grlmektedir. Ayrca mem aplarna grede boya pskrtme tabancalar eitlendirilebilir.
ekil 1.6: Konvansiyonel ve HVLP boya pskrtme tabancas memeleri
Konvansiyonel (Standart) Boya Pskrtme Tabancalar Tek delikten boya ile hava kartrlarak yzeye pskrtlr. Bu tr meme yapsna sahip tabancalara kaonvansiyonel (standart) boya pskrtme tabancalar denir. Resim 1.7 de grlmektedir. Memeden kan boya uzaklatka pistole geniler. Hava basnc, boya viskozitesi pistole geniliini etkiler. Konik bir almla pistole geniledii iin boya kayb ve tozlanma ok olur.
Resim 1.7: Konvansiyonel boya pskrtme tabancas ve verimi
HVLP (Dk Basnl, Yksek Verimli Boya) Pskrtme Tabancalar Boyann pskrtld deliin yannda, tayc zerindeki delik says fazla ve deiik alardadr. Delik saysnn fazla ve alarnn deiik olmas boya pistole geniliinin ok geni olmasna izin verir. Pistole geniliinin fazla olmasnn yannda dk basnla boyay daha iyi atomize eder. Resim 1.8 de grld gibi memeden kan boyann mesafesi artrldnda ileri ksm dairesel bir ekil alr. Dairesel ekil almas boya tozu miktarn azaltr. Yzeye yapan boya miktarn artrr.
Resim 1.8: HVLP ( dk basnla yksek verimli ) boya pskrtme tabancas
1.1.3.5. Toz Boya Pskrtme Tabancalar Endstride elektrostatik boyama sistemlerinde kullanlr. Oto tamir boyaclnda kullanlmaz.
1.1.4. Boya Pskrtme Tabancalarnn almas

Boya pskrtma tabancalar boyay iki ekilde pskrtr. 1. Boya meme seti knda boya ve hava kartrlarak atomize edilir. 2. Boya ya da boya malzemesini zerine yaplan basncn etkisi ile boya atomize olur. 1.1.4.1. Boyann Meme Seti erisinde Kartrlmas Boya, stten depolu boya pskrtme tabancalarnda, kendi arl ile meme setine gelir. Hava kanalndan da hava gelir. Hava balnn n ksmnda, meme knda boya ile hava karlar. Ayarlanan orandaki hava ve boya memeden dar kmaya balar. Basncn miktar, boyann viskozite durumuna gre atomize eklinde, boya dar doru yaylarak memeden uzaklar. Yzeye tutulma aralna gre yzeye yapr. Alttan depolu boya pskrtme tabancalarnda hava, hava balnn ierinden memeye doru hzla hareket eder. Bu srada hava hcresi iinde vakum meydana gelir. Vakumun etkisi ile altta bulunan depodan boya emilir. Memeden karken atomize olur ve yzeye yapr. 1.1.4.2. Boyann Basncn Etkisi le Pskrtlmesi Boya deposunun ierisindeki boyann zerine hava yardm ile belirli basn uygulanr. Bu basncn etkisi ile boya memeden hzla kar. Bu srada atomize olur.
1.2. Boya Tabancas Ykama Makineleri

Boya pskrtme tabancalar kullanmdan sonra en ksa sre ierisinde ykanmaldr. nk boya ya da boya malzemeleri kuruyacak olursa tabanca kullanlamaz duruma gelecektir. zellikle boya pskrtme tabancasnn memesi, inesi, bal ok ksa sre ierisinde bozulur. Meme hassasiyetini kaybeder ya da kullanlamaz duruma gelir. Ykama ilemi elle veya boya tabancas ykama makineleri ile yaplr.
1.2.1.Boya Pskrtme Tabancasn Elle Ykama

Tabanca kullanm biter bitmez temizleme svsndan bir tabanca deposuna konur. Depo alkalanarak kaba boya art temizlenir. Bu ilem birka kez yaplabilir. Kaba at alan temizleme svs boya ykama kabna ya da konvansiyonel atk kabna boaltlmaldr. Sonra meme seti paralara ayrlr. Paralar tek tek temizleme svsna daldrlr. Sonra temiz bir bez ile silinir. Delikler krdan ve benzeri aatan yaplm malzeme ile alr. Tm paralar ykandktan sonra, hepsi tek tek basnl hava ile kurutulur ve montaj yaplr.
10
Bu tr ykamada temizleme malzemesi sarfiyat, zaman kayb fazla olur. Ayrca temizleme malzemesi olarak kullanlan sellozik tiner evreye ok zarar verir. Bunlar nlemek iin boya tabancalar ykama makinesinde ykanmaldr. Su bazl boya pskrtme tabancalar da elle ve basnl su ile ykanr. Resim 1.9 B de grld gibi su bazl boya tabancas ykama makinesinde ykama suyu ile ykama daha iyi sonu verir. Resim 1.9 A da su bazl boya pskrtme tabancas ykama makinesi grlmektedir. DKKAT : Boya pskrtme tabancas elle ykanrken meme delikleri metal paralarla almamaldr. DKKAT : Su bazl boya pskrtlmesinde kullanlan boya pskrtme tabancalarna kesinlikle solvent temas ettirilmemelidir.
A B ekil 1.9: Su bazl boya pskrtme tabanca ykama makinesi ve tabancann su ile ykanmas
1.2.2. Boya Pskrtme Tabancasn Ykama Makinelerinin Grevi

Boya pskrtme tabancalarnn mekanik bir g veya srtnmeyle karlamadan temizlenmesini salayan makinelere boya ykama makinesi denir.
1.2.3. Boya Pskrtme Tabancasn Ykama Makinelerinin Yaps ve eitleri

Boya pskrtme tabancas ykama makinesinin alt ksmnda sv pskrtme pompas ve temizleme svs deposu vardr. Resim 1.10 A da grlmektedir. Ykama blmnn tabannda ve yanlarnda temizleme svs pskrtme memeleri vardr. En alt ksmda tortu kab ve vanas bulunur. Makinenin kapa st ksmn kapatr. Kapan konumu vardr: Tam, yarm kapal ve tam ak. Tam kapalda, bir mandal makinenin almasn salayacak ekilde ayarlanmtr. Boya pskrtme tabancas ykama makineleri, standart, tam otomatik, solventbazl malzemelri ykama ve su bazl malzemelri ykama makinelerinin gibi eitleri vardr. 11
1.2.4.Boya Pskrtme Tabancasn Ykama Makinelerinin almas

Boya pskrtme tabancasnn tm paralar sklr. Boyann sisteme giri ynleri makine memelerine gelecek ekilde paralar makine ierisine yerletirilir. Resim 1.10 da grlmektedir. Tabanca tetii tam basl duruma getirilir. Makinenin kapa kapatlr. Basnl hava vanas alrak almas salanr. Baz makineler, belirlenen sre ierisinde temizleme svsn paralar zerine basnl bir ekilde pskrtr. Sre dolduunda makinenin almas otomatik olarak durur. 5-10 dakikalk dinlendirmeden sonra pompa paralar makinenin iinden karlr.Paralar temiz tinerle ykanr. Basnl hava ile kurutulur, montaj yaplr.
A B ekil 1.10: Solvent esasl boya pskrtme tabancas ykama makinesi ve i ksm
Baz boya ykama makinelerinin altrlmas ayakla baslan bir pedal yardm ile yaplr. 2-3 dakikalk altrmadan sonra pedal braklarak alma durdurulur. Yine paralar temiz sellozik tiner veya ykama suyu ile ykanr ve hava ile kurutulur. Ykama makineleri; temizleme svsnn depo edilme ekline, basn miktarna, dakikada tketilen hava miktarna gre eitlendirilir. Temizleme svs deposu baz makinelerde makineden ayr yaplmtr. Baz makineler depo ile birlikte birleik yaplmtr.
1.2.5.Boya Pskrtme Tabancasn Ykama Makinelerinin Montaj ve Bakm

Boya ykama makineleri, kvlcm oluabilecek ortamdan uzak bir yere yerletirilmelidir. Enerji kayna olarak hava kullanlmaldr. Hava giri basnc 6-12 atmosfer basncnda deiir. Makine giri basnc ortlama alt (6) atmosfer basncndadr. Hava tketimi an az 250 lit/dakikadan balar. Makinenin ierisine filtrenin 3-5 cm stne kadar temizleme svs konur. Dtan depolularda yedek depoya hortum daldrlr. Depo tabannda biriken tortu gnde bir, sabahlar temizlenmelidir. Ayrca makine basnl hava giriine haftada bir birka damla ya damlatlmaldr. Bylece hava ile alan pnmatik motor yalanm olur, anmas azaltlr. 12
UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler
1. Boya atmnda kullanlm, Boya tabancasnn zerinde malzeme temizlenmesi gereken boya pskrtme kurumam olmaldr. tabancasn alnz.
2. Pskrtme tabancasnn depo kapan Depo kapan elinizle skebilirsiniz sknz.
3. Pskrtme sknz
tabancasnn
deposunu
13
4. Depo alt ksmnda filtresini karnz.
bulunan
boya
5. Pskrtme tabancasnn taycsn sknz.
meme
6. Boya pskrtme tabancasnn meme Boya beklememise ineyi skmeye gerek inesi vidasn sknz. yoktur.
14
7. Pskrtme tabancas meme inesinin atar yayn sknz.
8. Pskrtme tabancas inesini sknz.
9. Boya pskrtme tabancasnn gvdesini ykama makinesi ierisine koyup balaynz.
10. Dier pompa paralarn makine ierisindeki yerlerine koyup balaynz.
15
11. Boya tabancas altrnz.
ykama
makinesini Makine pedala baslarak veya kapa kapatldktan sonra hava vanas alarak altrlabilir. Makinenin teknik blteninden yararlannz.
12. Ykama makinesinin ykama sresi Boya ykama makinesi kadar bekleyiniz kitapndan yararlannz.
kullanma
Ykama sresi 15 dakika arasnda deiir. 13. Ykama sresi dolduunda boya pskrtme pompasn makinenin iinden alnz ve temiz temizleme svs ile yeniden durulaynz ve hava tutunuz.
14. Boya pskrtme pompasnn dier paralarn da makine ierisinden kararak yeniden temizleme svs ile durulayp hava ile kurulaynz.
16
15. Tm paralar skme ileminin tersi ilemle yerlerine balaynz.
16. Boya pskrtme tabancasn, deposuna az miktarda temizleme svs koyarak yerine koyunuz.
17. Boya ykama makinesi tortu kabnn tortusunu alnz ve tortuyu yok ediniz.
Kimyasal ve kat atk ynetmeliine uyunuz.
17
DEERLENDRME LE DEERLENDRME LE
Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz veya arkadanzla deierek deerlendiriniz
lem Nu 1
DEERLENDRME KRTERLER Boyama ileminde kullanlm boya pskrtme tabancasnn ierisine biraz temizleme svs koyarak kaba temizliini yaptnz m? Depo kapan skp boya tabancas ykama kabna koydunuz mu? Boya pskrtme tabancasnn deposunu tabancas ykama kabna koydunuz mu? skp boya
EVET HAYIR
Deponun altnda bulunan boya szgecini karp tabancas ykama kabna koydunuz mu?
boya
Boya pskrtme tabancasnn meme inesi vidasn skp boya tabancas ykama kabna koydunuz mu? Boya pskrtme tabancasnn meme inesi yayn skp boya tabancas ykama kabna koydunuz mu? Boya pskrtme tabancasnn meme inesini skp boya tabancas ykama kabna koydunuz mu? Boya pskrtme tabancasnn meme inesi contasn skp boya tabancas ykama kabna koydunuz mu? Boya pskrtme tabancasnn gvdesini ykama makinesi ierisine koyup baladnz m? Hava vanasn aarak boya tabancas ykama makinesini altrdnz m? 18
10
11
Makinede paralarn ykanmas iin yeterli sre beklediniz mi? Yeterli sre bekledikten sonra tabanca gvdesini makineden kararak temizleme svs ile temizleyip hava ile kuruladnz m? Boya pskrtme tabancasnn dier paralarn da makineden kararak yeniden temizleme svs ile temizleyip hava ile kuruttunuz mu? Tm paralar, skme srasnn tersi ilemle yeniden monte ettini mi? Montaj ileminden sonra boya pskrtme tabancasnn ierisine az miktarda tiner koyup yerine koydunuz mu?
12
13
14
15
Yaptnz deerlendirme sonunda eksikleriz varsa renme faaliyetine dnerek ilemi tekrar ediniz.
19
LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME
DEERLENDRME SORULARI
1. Oto tamir boyaclnda en ok kullanlan boya uygulama yntemi hangisidir? A) Fra ile uygulama B) Daldrma yntemi ile uygulama C) Pskrtme yntemi D) Toz boya uygulamas 2. Boya pskrtme tabancas boyay nerede atomize eder? A) Memenin iinde B) Hava balnda C) Boya deposunun altnda D) nenin ucunda 3. Meme seti paralarndan olmayan para hangisidir? A) Tetik B) Hava bal C) Boya memesi D) Boya inesi 4. Aadakilerden hangisi pskrtme ilemine balamadan boya pskrtme tabancasnda yaplan ayarlardan deildir? A) Pistole genilii (tarak) ayar B) Boya miktar ayar C) Hava basnc ayar D) Atm mesafesi ayar
20
5.
Tabanca ayarlar hangi konumda yaplr? A) Hava musluu akken B) Tetik yarm baslyken C) Tetik kapalyken D) Tetik tam baslyken
6.
stten hazneli boya pskrtme tabancasnn dezavantaj nedir? A) Kk olmalar B) Bilei yormalar C) Az boya konulmas D) Pahal olmalar
7.
Vakum yolu ile boyann emilip pskrtlmesini salayan boya pskrtme tabancas eidi hangisidir? A) Alttan depolu B) stten depolu C) Basnl D) Konvansiyonel
8.
Konvansiyonel boya pskrtme tabancalarnda yzeye pskrtlen boyann yzde ka yzeye yapr? A) % 4060 B) % 5070 C) % 3050 D) % 6080
9.
HVLP boya pskrtme tabancalarnda yzeye pskrtlen boyann yzde ka yzeye yapr? A) % 4050 B) % 5060 C) % 3040 D) % 6070 21
10.
Konvansiyonel boya pskrtme tabancalarnda hava giri basnc genellikle ka atmosfer basncnda olmaldr? A) 2 atm B) 3 atm C) 4 atm D) 5 atm
11.
HVLP boya pskrtme tabancalarnda hava giri basnc genellikle ka atmosfer basncnda olmaldr? A) 1,52 atm B) 22,5 atm C)2,53 atm D) 33,5 atm
12.
Konvansiyonel boya pskrtme tabancalarnda yzey ile tabanca memesi arasndaki aralk ne kadar olmaldr? A) 1020 cm B) 1525 cm C) 515 cm D) 2030 cm
13.
HVLP boya pskrtme tabancalarnda yzey ile tabanca memesi arasndaki aralk ne kadar olmaldr? A) 1020 cm B) 1525 cm C) 515 cm D) 2030 cm
14.
Boya pskrtme tabancalarnn, ykama makinesi ile ykanmasnn salad en byk avantaj nedir? A) Tabancann kolay ykanmas B) Az boya tketimi C) Paralarn az anmas D) Az tiner tketimi 22
15.
Boya pskrtme tabancalarnn, ykama makinesi ile ykanmasnn evre asndan salad en byk avantaj nedir? A) Atklarn kontrol edilebilmesi B) Makinenin solvent buhar karmamas C) Az solvent kullanlmas D) Makinenin salkl olmas
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz Cevaplarnzn hepsi doru ise dier renme faaliyetine geiniz.
23

AMA
Sprey tabancasnn doru atm eklini ayarlayabileceksiniz.
ARATIRMA
Konvansiyonel ve HVLP tabancalarn pistole ayar farkllklarn aratrp rapor haline getiriniz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz. Deiik oto boya uygulama atlyelerini ziyaret ederek son kat boyama ilemine balamadan pistole ayar ilemi yapp yapmadklarn aratrnz. Bu srada ayar ilemini nerede nasl yaptklarn rapor haline getiriniz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz. Oto boya uygulamas srasnda pistole ayar yapan ve yapmayan oto boya uygulama atlyelerinde kazanm ve kayplar belirleyerek rapor haline getiriniz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz.
2. DORU ATIM EKL VE BOYA PSKRTME TABANCASI AYARLARI

2.1. Boya Pskrtme Tabancasnda Atm ekli
Boya pskrtme tabancalar belirli bir mesafeden yzeye tutularak uygulama yaplr. Uygulama mesafesi boyann yzeyde brakt kalc kat madde oran, viskozitesi, boyann eidine gre deiir. Atma balamadan nce bu mesafeden, ok ksa bir sre boya yzeye pskrtlerek oluturduu ize baklr. Ksa sre tetik ekilip kapatld anda pskrtlen boyann bir boya filmi kalnlnda brakt ize pistole (tarak genilii, yelpaze genilii) denir.
2.1.1. Boya Pskrtme Tabancasnda Doru Atm ekli

Hazrlanan boya karm tabancann deposuna konur gerekli ayarlar yapldktan sonra bir kez tetik ekilerek yzeye pskrtlr. Yzeyde oluan iz ekil 2.1 de grld gibi olmaldr. Normal atm izi (pistole) elde edilerek boyama ilemine balandnda yzey ok ksa sre ierisinde kapatlr. Boyama hatalar da en aza indirilir. Tm boyama ilemlerine balamadan boya pskrtme mutlaka ayarlanp pistole kontrol edilmelidir.
24
ekil 2.1: Normal atm ekli
2.1.2. Boya Pskrtme Tabancasnda Hatal Atm ekilleri ve Sebepleri

Pskrtme ortadan zayf Nedenleri: 1) Malzeme girii yetersizdir. 2) Hava basnc ok fazladr. 3) Malzeme basnc ok azdr.
ekil 2.2: Pskrtme ortada zayf
Pskrtme sada ve solda ok kuvvetli Nedenleri:
1) Hava bal kirlidir, 2) Boya memesi kirlidir, 3) Boya memesi delikleri biraz tkanmtr.
ekil 2.3: Pskrtme sada ve solda ok kuvvetli
25
Pskrtme stte ve altta ok kuvvetli Nedenleri:
1) Hava bal kirlidir. 2) Boya memesi kirlidir. 3) Boya memesi delikleri biraz tkanmtr
ekil 2.4: Pskrtme stte ve altta ok kuvvetli
Pskrtme ortada ok kuvvetli Nedenleri:
1) Hazrlanan karmn viskozitesi fazladr. 2) Tabanca giri hava basnc yeterli deildir. 3) Depodaki boya basnc yksektir. 4) Boya tabancas meme ap byktr.
ekil 2.5: Pskrtme ortada ok kuvvetli
Pskrtme tekleyerek ve titrek oluuyor Nedenleri:
1) Basnl ve alttan depolu boya tabancalarnn deposundaki boya miktar yetersiz, 2) Attan depolu boya tabancalar ile alrken tabancann ok eilmesi, 3) Boya memesinin anm ve yerinden oynamas,
ekil 2.6: Pskrtme tekleyerek ve titrek olumu
4) Hava hortumlarnn, tabanca boya kanallarnn kirli olmas, 5) Hazrlanan boya karmnn viskozitesinin yksek olmas, 6) Meme inesinin ok anmas, 7) Attan depolu boya tabancalarnn havalandrma deliklerinin tkal olmas, 8) Basnl boya pskrtme tabancalarnda boya hortumunun iyi balanmam veya hasarl olmas 9) Attan depolu gevemitir. 26 boya tabancasnn boya emi borusu
2.1.3. Uygun Pistolenin Ayarlanmas

Son kat boyanmadan nce karm hazrlanr. Uygulama viskozitesinde hazrlanan karmdan boya pskrtme tabancasnn deposuna szlerek doldurulur. Boya pskrtme tabancasnn hava, boya miktar ve pistole genilii (dar-geni) ayar vidalar sonuna kadar alr. Tabanca atm aralnda yzeye tutulur. Bu aralk konvansiyonel boya pskrtme tabancalarnda 1525 santimetre, HVLP boya pskrtme tabancalarnda 515 santimetre olmaldr. Uygun ve ayarlanan mesafeden, nceden hazrlanan yzeye tetik bir kez baslarak boya pskrtlr. Bu yzeyde oluan iz gzlenir. Normal atm ekli oluuncaya kadar ayar vidalarndan ayarlama ilemleri yaplr.
27

lem Basamaklar 1. Son kat boya atm yaplacak arac veya paray hazrlaynz. neriler
2. Son kat boyama yapacanz blmn Tozlanmaya izin vermeyecek zellikte bir en yaknna, zerinde boya renginin malzeme seilmelidir. grlebilecei, kt veya karton tabakas asnz.
3. Yzeye uygulanacak son kat boya Son kat boyann rn teknik blteninden karmn uygun viskozitede yaralannz. hazrlaynz.
28
4. Hazrlanan tabancasnn doldurunuz.
karmdan deposunu
boya szerek
5. Boya pskrtme tabancasnn tm ayar vidalarn sonuna kadar anz.
6. Hava ayar vidasn, boya tabancas tetii basl tutularak yavaa sknz ve hava basncn ayarlaynz.
29
7. Boya miktar ayar vidasn, boya tabancas tetii basl tutularak yavaa skp pskrtlecek boya miktarn ayarlaynz.
8. Hava ve boya miktar ayarndan sonra pistole (tarak) ayar vidasn skarak pistole geniliini ayarlaynz.
9. Ayarlamalarnz srasnda bir problem ile karlatysanz yeniden ayn ayar yapma ilemini tekrarlaynz.
10. Kullandnz takmlar yerlerine koyunuz. 11. Oluan atklar yok ediniz.
temizleyip
30
Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz veya arkadanzla deierek deerlendiriniz lem Nu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 DEERLENDRME KRTERLER Son kat boya uygulamas yaplacak para veya arac hazrladnz m? Son kat boya uygulamas yaplacak yerin yaknna pistole kontrol iin levha hazrladnz m? Uygulamada kullanlacak uygun viskozitede son kat boya hazrladnz m? Hazrladnz son kat boyay szerek boya pskrtme tabancasnn deposunu doldurdunuz mu? Boya pskrtme tabancasnn tm ayar vidalarn sonuna kadar aarak gevettiniz mi? lk nce tetik basl iken hava ayar vidasndan uygun hava ayarn yaptnz m? Tetik basl durumda boya miktar ayar vidasndan uygun boya miktarn ayarladnz m? Hava basnc ve boya miktar ayar ilemlerinden sonra pistole (tarak) ayarn yaptnz m? Pistole ayarlama ilemi srasnda bir problemle karlatnz m? Pistole ayar srasnda karlatnz problemin sebebini aratrdnz m? Pistole ayar srasnda karlatnz problemi giderme almas yaptnz m? EVET HAYIR
Yaptnz deerlendirme sonunda eksikleriz varsa renme faaliyetine dnerek ilemi tekrar ediniz. 31

1.
yandaki atm ekli hangisidir? A) Dik atm B) Dz atm C) Eik atm D) Normal atm.
2.
Yandaki hatal atm nasl dzeltirsiniz? A) Boya ierisine boya ekleyerek C) Karmn viskozitesini kontrol ederek B) Boya ierisine inceltici ekleyerek D) Viskoziteyi drerek.
3.
Boya tabancas memesinin anm veya gevek olmas hangi boya atm hatasna sebep olur?
A)
B)
C) 32
D)
4.
Hava balnn kirli olmas hangi boya atm hatasna sebep olur?
A)
B)
C) 5.
D)
Alttan depolu boya pskrtme tabancasnn hava deliklerinin tkal olmas hangi boyama hatasna sebep olur?
A)
B)
C) DEERLENDRME
D)
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz Cevaplarnzn hepsi doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz. 33
RENME FAALYET-3
AMA
RENME FAALYET3
Sprey tabancas ile astar, boya ve sprey boya uygulamalar yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Boya pskrtme tabancasnda boyann az miktara ayarlanmas sonucu ortaya kan olumsuzluklar aratrp bir rapor yaznz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz. Boya pskrtme tabancasnda boyann fazla miktara ayarlanmas sonucu ortaya kan olumsuzluklar aratrp bir rapor yaznz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz. Boya pskrtme tabancasnda pistole (tarak) geniliininin dar ayarlanmasnn boyama srasnda meydana getirdii olumsuzluklar aratrp bir rapor yaznz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz. Boya pskrtme tabancasnda pistole (tarak) geniliini geni ayarlanmasnn boyama srasnda meydana getirdii olumsuzluklar aratrpbir rapor yaznz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz.
3. BOYA TABANCASININ KULLANIM VE PSKRTME TEKNKLER

3.1. Boya Pskrtme Tabancasnn Kullanm
Boya pskrtme tabacas, ierisine hazrlanan boya karm konulduktan sonra, yzeye dik (900 lik a ile) ve belirli mesafaden tutularak boyama ilemine balanr. Tabanca eitlerine gre yzey ile tabanca memesi arasndaki aralk ikinci renme faaliyetinin 2.1.3 de aklanmtr. Tabanca ayar ilemine hava basncnn ayarlanmas ile balanr. Yeterli k basncnn ayarlanmasndan sonra boya miktar ayarlanr. En son pistole genilii ayar yaplr.
3.1.1. Atomizasyon ve Hava Basncnn Ayarlanmas

Hava basncn ayarlanmas yzeye den boya miktarn direkt etkileyecektir. Boya pskrtme tabancasnn k basnc, gereinden fazla olursa boya tozu miktar artacaktr. Boyanmayan, boyanma ilemi biten blmlerde boya tozu yapmalar grlecektir. Bunlarn temizlenmesi gerekecektir. Temizleme ilemi zaman ve maliyet kaybn artracaktr. Boyann fazla tozlamas yzeye yapan boya miktarnn da azalmasna sebep olur. 34
Boya pskrtme tabancas k basncnn gereinden az olmas durumunda boya yeterince atomize (plverize) olmaz. Yzeye sv halde yapan boya portakallamaya, akmaya ve ge kurumaya sebep olur. Bu boyama hatalar ile karlamamak iin hava basnc k ayarnn iyi bir ekilde yaplmas gerekir. Ayarlama ilemi renme faaliyeti ekil 1.2 de gsterilen hava basnc ayarlama vidasndan yaplr, giri havasnn geii azaltlp oaltlarak ayarlanr.
3.1.2. Boya Miktarnn Ayarlanmas

Boya pskrtme tabancasnn memesinden kan boya miktar da yzeye den boya miktarn etkiler. Boya miktar az ayarlanacak olursa yzeye den boya miktar az olacaktr. Bu durum boyann rtme gcn azaltacaktr. rtcl artrmak iin kat saysn artrmak gerekecektir. Kat saysnn artrlmas zellikle zaman kaybna neden olur. Boya miktarnn fazla olmas da yzeye gereinden fazla boya dmesine sebep olur. Bu durumda boya kat ge kurur, kabarcklanma ve akmalar grlebilir. Boya sarfiyat artar.
3.1.3. Pistole (Tarak, Yelpaze) Ayar

Hava ve boya miktar ayarlar yapldktan sonra yaplr. Birinci renme faaliyeti ekil 1.2 de ayar vidas gsterilmitir. k hava miktar deitirilerek pistole geniliini ayarlar. Pistole genilii az olursa yzeye dar alanda den boya miktar fazla olur. Boyann ylmas ge kuruma, kabarcklanma ve akmalara sebep olur. Pistole genilii fazla olursa tozlanma artar. ekil 3.1 de pistole izinin oluum noktas gsterilmitir. Yzeye den boyann rtme gc azalr.
ekil 3.1: Pistole izinin yzeye dnlmesi gereken noktalar
35
3.1.4. Pskrtme Teknii

Tm ayarlama ilemi bitirildikten sonra boyanacak yzeyin 50100 santimetre gerisinde durulur. Vcut hafif ne doru bklr. Paralarn kenar ksmndan boyamaya balanacak ekilde tabanca yzeye dik ve uygun aralkta tutulur. Boya tabancasnn tetiine baslr. Seri bir ekilde yzey zerinde boya tabancas gezdirilir. Bir sra (hat) kat boyamann sonunda baz durumlarda boya tetii braklarak boyama durdurulur. Bu ekilde boya tabancas boyanacak yzey dna ktnda boa boya pskrtlmemi olur. kinci hatta balandnda, birinci hattn % 50 ile % 75 zerine bindirilerek ikinci kat atlr. ekil 4.2 de su bazl boyada bindirme grlmektedir. Bindirme ilemi dier nc, drdnc ve sonuncu kata kadar uygulanr.
ekil 3.2: Su bazl boyada kat bindirmesi.
3.1.5. Boya Pskrtme Tabancasnn Yzeye Uzakl

Boya pskrtme tabancas ile boyanacak yzey arasndaki aralk boya tabancas eidine gre deiir. Bu aralk ikinci renme faaliyeti konu 2.3 de aklanmtr. HVLP boya pskrtme mesafesi, boya bulutunun durumuna gre kendiliinden ortaya kar. Konvansiyonel boya pskrtme tabancalarnda ise yzeyde kalan boya miktarna gre aralk ayarlanr. Uygulama aral fazla olursa boya tozu artar. Aralk ksa tutulursa birim alana den boya miktar artar.
3.1.6. Boya Tabancasnn Dik Tutulmas

Boya pskrtme tabancasnn srekli yzeye dik tutulmas gerekir. Tabancann srekli dik tutulmas iin boyanan para zerindeki eim ve kavislere gre tabanca atm ekli, atm kavisi deiir. ekil 3.3 de yzey konumuna gre boya pskrtme tabancasnn dik tutulma konumu grlmektedir. Dik atm, tm yzeye eit kalnlkta boya dmesini salar. Bu ekilde dzgn bir boya yzeyi elde edilir.
36
ekil 3.3: Kaporta yapsna gre tabanca asn ayarlama
Atm srasnda aya dikkat edilmezse baz blmlerde boya kalnl az, baz blmlerde fazla olur. Boya kalnlnn az olduu blmlerde rtme zayfl, renk tonu sapmas ile karlalr. Boya kalnlnn fazla olmas renk tonu farkll, akma, metalik boyalarda metal grntsnn deimesi gibi boyama hatalarna sebep olacaktr.
3.1.7. st ste Atma (Bindirme)

Boya uygulamas srasnda bindirme yntemi, srekli uygulanan ve uygulanmas gereken bir yntemdir. Bindirme yaplarak uygulama yaplmaz ise boya kapatmayacak ve alalar oluacaktr. Bindirme ilemi boyann, boya tabancasnn eidine gre deiir. Su bazl boya uygulamalar srasnda HVLP boya pskrtme tabancalarnda bindirme % 70 civarnda yaplr. Akrilik boya uygulamasnda, konvansiyonel boya pskrtme tabancalar ile % 50 civarnda bindirme yaplr. 37
Standart bindirmelerin dnda byk paralarn boyanmas srasnda da harici bindirmeler yaplr. Karlkl iki taraftan boyanmas gereken byk paralarda kar tarafa geildiinde 10 santimetre civarnda, nce boyanan ksmn zerine bindirme yaplarak boyama ilemine balanr. ekil 3.4 de iki taraftan boyanmas gereken parada bindirme yaplacak blm grlmektedir.
ekil 3.4: ki taraftan boyanmas gereken parada bindirme yaplacak blm
38

lem Basamaklar
1. Kullanlacak hazrlaynz. uygun astar
neriler
karmn rn teknik bltenine baknz.
2. Astar karmnn viskozitesini kontrol ediniz.
3. Uygun meme apnda astar tabancas rn teknik bltenine baknz. seimi yapnz
39
4. Hazrlanan karm, uygun szgele szerek boya pskrtme tabancasnn deposuna doldurunuz.
5. Boya deposu kapan kapatnz. 6. Boya pskrtme tabancasna balantsn yapnz. hava
7. Boya pskrtme tabancasnn hava ayarn yapnz.
8. Boya pskrtme tabancasnn miktar ayarn yapnz
boya
40
9. Boya pskrtme ayarn yapnz.
tabancasnn
pistole
10. Pistoleyi temiz bir yzeyde kontrol ediniz.
11. Pistolede bozukluk varsa dzeltiniz.
12. Astarlanacak yzey zerine uygun mesafeden uygulama yapmaya balaynz.
41
13. Bindirme kurallarna uyarak yzeyin tamamn astarlaynz.
14. Kullandnz takmlar yerlerine koyunuz. 15. Oluan atklar yok ediniz
temizleyip Daha sonraki kolaylk salayacaktr.
kullanmda
42
Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz veya arkadanzla deierek deerlendiriniz lem Nu 1 2 3 4 5 6 7 DEERLENDRME KRTERLER Astar uygulamas iin gerekli malzemeleri hazrladnz m? Astar boya karmnn viskozitesini ltnz m? Astar boya uygulamas iin uygun boya pskrtme tabancas seimi yaptnz m? Boya pskrtme tabancasnn deposunu szlm astar boya ile doldurdunuz mu? Boya pskrtme tabancasnn hava balantsn zorluk ekmeden yaptnz m? Boya pskrtme tabancasnn tetii basl iken hava ayar vidasndan uygun hava basnc ayarn yaptnz m? Boya pskrtme tabancasnn tetii basl durumda iken boya miktar ayar vidasndan uygun boya miktarn ayarladnz m? Pistole ( tarak ) ayarn yaptnz m? Pistole ayarlama ilemi srasnda bir problemle karlatnz m? Pistole ayar srasnda karlatnz problemin sebebini aratrdnz m? Pistole ayar srasnda karlatnz problemi giderme almas yaptnz m? Pistole ayarlama ileminden sonra dzgn ve bindirme yaparak astar boya uygulamasn yaptnz m? EVET HAYIR
8 9 10 11 12

1. Boya pskrtme tabacas, ierisine hazrlanan boya karm konulduktan sonra, yzeye dik ve belirli mesafaden tutularak tetiin bir kez ve ksa sre ekilmesi ile oluturulan ize ne deni? A) z B) Boya izi C) Uygulama izi D) Pistole izi Konvansiyonel tabanca ile uygulamada tabanca meme ap ile yzey arasndaki aralk ne kadar olmaldr? A) 5-10 cm B) 10-15 cm C) 15-25 cm D) 20-25 cm HVLP tabanca ile uygulamada tabanca meme ap ile yzey arasndaki aralk ne kadar olmaldr? A) 5-10 cm B) 5-15 cm C) 15-25 cm D) 20-25 cm Boya pskrtme tabancas pistole izi ayarna hangi ilemle balanr. A) Tetik ayar B) Boya miktar ayar C) Hava basnc ayar D) Pistole atar Boya pskrtme tabancasnn yzeye dik tutulmas ve yzy kavisine gre dik ann korunmas ne kazandrr? A) Az boya kullanlr B) Zaman tasarrufu salar C) Boya tozu az olur D) Eit kalnlkta yzey oluur Boya pskrtme tabancasnn yzeye dik tutulmas ve yzy kavisine gre dik ann korunmamas neye sebep olur? A) Renk tonu sapmasna B) Fazla boya kullanmna C) Zaman kaybna D) Boya tozunun fazla olmasna 44
2.
3.
4.
5.
6.
7.
HVLP boya pskrtme tabancalarinda boyama srasnda bindirme ne kadar olmaldr? A) % 25 B) % 50 C) %75 D) % 60 Konvansiyonel boya pskrtme tabancalarnda boyama srasnda bindirme ne kadar olmaldr? A) % 25 B) % 50 C) %75 D) % 60 Byk ve karlkl iki yandan boyanmas gereken paralarda, karya geildiinde ne kadar bindirme yaplr? A) 10 cm B) 15 cm C) 20 cm D) % 50
8.
9.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz Cevaplarnzn hepsi doru ise dier renme faaliyetine geiniz.
45
RENME FAALYET-4 RENME FAALYET-4

AMA
Metal yzey zerine sa astar yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Deiik iyerlerinde yaplan sac astar uygulamalarn aratrarak, Uygulamalar srasnda: Uygulama hatalarn, Uygulama gerekelerini, Uygulama sonras yaplan ilemlerle ilgili rapor hazrlaynz. ,Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz.
4. SAC (PRMER) ASTARLAR

4.1. Sac (Primer) Astarlar
Otomotiv sektrnde srld yzeyi paslanmaya (korozyona) kar koruyan, gerektiinde dolgu veya yaptrma astar olarak da kullanlabilen astarlara sac astar denir. Yalnzca sac yzeylere uygulanr.
ekil 4.1: Sac astar uygulanm yzey
46
4.1.1. Sac (Primer) Astarlarnn Grevleri

Sac astarlarnda olmas gereken genel zellik ve grevleri yledir. Yzeye iyi yapma zelliine sahip olmaldrlar. Metal yzeyleri pastan (korozyondan) koruyabilmelidir. Uyguland yzeylerin rtcln artrabilmelidir. zerine uygulanan malzemelerin iyi yapmasn salamaldr. Boya uygulamas srasnda alttaki ve stteki malzemelerle uyumlu olmaldr. Kolay zmparalanabilme zelliine sahip olmaldr. Sac astarlarnn retimleri srasnda da bu zelliklerin tm gz nne alnmtr. Renk farkllklar yannda tm yaklak ayn kalitededir. Uygulama kurallarna uyulduu srece ortaya kan problemler en aza indirilmitir. Otomotiv sektrnde sac astarlarnn ne kan en byk zellik uygulandklar yzeyleri pastan (korozyondan) korumalardr. Sac astarlar, yzeyle dolgu veya son kat astar arasnda kuvvetli bir yapma zellii de salar. Koruma ve yapma zellii kazandrma durumlarnda ok ince katlar halinde, 10 20 mikron kalnlnda uygulanabilir.
4.1.2. Sac (Primer) Astarlarnn eitleri

Sac astarlar 1. kinci bileenlerine gre sac astarlar. A) Bir bileenli (Asitli 1K) B) ki bileenli (2K) 2. Temel pigmentlerine gre sac astarlar. A) Sentetik esasl B) Nitroselloz esasl C) Akrilik esasl, D) Epoksi esasl 3. Kullanm zelliklerine gre sac astarlar A) Sadece koruma amal sac astarlar, B) Koruma ve dolgu amal sac astarlar gibi eitleri vardr. Gri renkli sac astarlar ounluktadr. Sar ve yeil renkli sac astarlar da vardr.
47
4.1.3. Sac Astar Boyas Uygulamasnn Gereklilii

Astarlar; her trl sac, eski boyal, dolgu veya kontrol macunlu yzeyler ile son kat boya ncesinde kullanlan ara kat malzemedir. Sac astarlar, yzeyleri koruma amac ile mutlak kullanlmas gereken bir ara kat malzemedir.
4.1.4. Sac Astar Boyas Hazrlama Teknikleri

Astar boyalarn tek bileenli polivinilbutiral, polivinil veya polifenolik pigment ieren eitleri vardr. Astar uygun inceltici veya bu astarlara ait fosforik incelticiler ile inceltilir. Astarlar iin zel retilmi incelticiler vardr. Bu incelticiler ile 1/1 orannda katlarak astarlar inceltilir. ki bileenli astarlarda astar, ikinci bileenle kartrlarak inceltilir. Genellikle fosforik esasl sertletiriciler kullanlr. Yeterli uygulama viskozitesini elde etmek iin uygun inceltici kullanlabilir. Kullanlacak olan inceltici oran son kat, ya st ya, astarlarnn oranlarndan fazladr. Genellikle akrilik ve epoksi astarlar iki bileenlidir. Resim 4.2 de grld gibi son dnemlerde uygulamaya hazr sprey sac astar boyalar piyasaya srlmtr.
Resim 4.2: Uygulamaya hazr sprey sac astar
4.1.5. Sac Astar Boyas Hazrlarken Dikkat Edilecek Hususlar

Sac astarlarnn kullanlma ortamna gre hazrlanmas deiiklikler gsterir. Son kat boyama astar, ya st ya ve kaln kat astar olarak uygulanmas durumunda tiner oranlar deiir. Yeni ve orijinal para boyamalarnda koruma amac ile kullanlmasnn yannda renk astar olarak da kullanlmaya balanmtr. Dier boya malzemelerinde olduu gibi astarlarn inceltilmesinde de uygun ve tavsiye edilen inceltici kullanlmaldr. Boyama ortamna gre uygun tiner ve sertletirici seimi yaplmaldr. Hava artlarna uygun yava, normal, hzl sertletirici seimi astar boyann kuruma sresini direkt etkiler. Uygulama viskozitesini ayarlamak iin mutlaka ll kap veya l ubuu kullanlmaldr. zellikle ince katlar halinde uygulanmas gereken sac astarlarnda bu durum daha da nem kazanmaktadr. Baz durumlarda, kaln katlar halinde hazrlanarak yzeye uygulanacak olan sac astarlarnda, tavsiye edilen viskozitenin mutlaka ayarlanmas gerekir. ll kap veya l ubuu kullanlmayacak olursa uygun viskozitede ayarlamak gleir. 48
4.1.6. Sac Astar Boyasnn Hazrlanmas

Sac astar uygulamasnn hangi amala yaplaca, uygulanaca yzeyin cinsi ve yzeyin boyutu belirlenir. Koruma kat, ince, kaln, (dolgu kat) olarak uygulanabilir. Kaln viskoziteli ayarlamak iin gerekli seim yaplr. Bu srada kullanlma zelliine ve eidine gre uygun sertletirici ve inceltici seimi yaplr. ll kap veya normal kap ierisine yeterince astar konur. kinci aamada sertletirici, lsnde konur. Son olarak inceltici konur. yice kartrlr. Kartrma ileminden sonra szlerek astar boya tabancasna konur.
4.2. Akrilik Sertletiriciler

Akrilik esasl malzemelerin ierisine konur. Akrilik son kat boya, vernik ve astarlar iin ayr sertletiriciler retilmitir. Ama hepsinde kullanlma zelliine sahip sertletiriciler de vardr. Resim 4.3 de akrilik sertletiriciler grlmektedir. Sertletirici konulmayan akrilik esasl boya ve boya malzemeleri hem kurumaz, hem de yzeye yapmaz. Az veya ok kartrlmalar da boya ve boya malzemelerinin kurumasn etkiler.
ekil 4.3: Akrilik sertletiriciler
Akrilik sertletiriciler izosiyanat, alifatik izosiyanat, poliamin, fosforik asit ierir. zellikle zosiyanat, insan vcudundaki salg bezlerine zarar verir. Uygulamalar srasnda mutlaka temiz hava veren maskeler kullanlmaldr.
4.2.1. Akrilik Sertletiricilerin Grevi

Akrilik son kat boyalarn, verniklerin, astar boyalarn kimyasal reaksiyonla kurumasn salar.
4.2.2. Akrilik Sertletiricilerin eitleri

Akrilik sertletiriciler ierisindeki kalc madde oranna, uygulama ortam scaklna ve kullanld ana bileene gre eitlendirilir.
49
4.2.2.1. erisindeki Kalc Madde Oranna Gre Sertletiriciler Sertletiricilerin ierisinde yzeyde kalan, yzeye yapan kat maddeler vardr. Bu kat maddeler boya kalnln, rtme gcn, atm kat saysn direkt etkiler. Son zamanlarda yksek kalc kat madde oranl sertletiriciler daha ok kullanlmaktadr. eitleri: Normal sertletiriciler (standart ), Kalc kat madde oran orta dzeyde (MS) olan sertletiriciler, Kalc kat madde oran yksek dzeyde (HS) olan sertletiriciler eittir. 4.2.2.2. Uygulama Ortam Scaklna Gre Sertletiriciler Sertletiriciler, retim zellikleri nedeniyle boya ve boya malzemelerinin kuruma srelerini de etkiler. Ortam scaklnn souk ya da scak olmas boyann kuruma sresini azaltr ya da artrr. Boya malzemelerinin ok ksa srede kurumas istenmez. Ksa srede kuruyan boya veya boya malzemesi yzeye tam yaylamaz. ok ge kurumas da zaman kaybna sebep olur. Uygulama ortamnn scaklna gre boya ve boya malzemelerinin kuruma sresini ayarlamak amacyla sertletirici ierisine baz katklar konulmutur. Bu zelliklerine gre de sertletiriciler eittir. 1. Ekstra ksa sertletiriciler 2. Ksa sertletiriciler 3. Uzun sertletiriciler 4.2.2.3. Kullanld Ana Bileene Gre Sertletiriciler. Sertletiriciler, ierisine konulan balayclar ve pigmentlere gre deiik zellikler kazanr. Bunun sonucunda astar boya, son kat boya, verniklerle kullanlacak ekilde zellikler kazandrlr. Sertletirici hangi malzeme ile kullanlacak ekilde retilmise o malzeme ile kullanlmaldr. Baz durumlarda ayn vernik, her ana bileenle kullanlacak zellie de sahip olabilir. Bu tr sertletiricilere niversal sertletirici denir. Bunu bilmek gerekir. Doru yerde kullanmann en iyi yolu rn kataloudur.
4.2.3. Akrilik Sertletiricilerinin Kullanlma Kurallar

Akrilik sertletiriciler kullanldklar ana bileenin ierisine 2:1, 3:1, 4:1 orannda konulur. Sertletirici oran fazla olursa portakall yzey elde edilir. Az konulursa kuruma sresi uzar veya yapma gereklemez. Hazrlanan karmn kullanm mr malzemenin zelliine, karm oranna, sertletiricinin eidine, hava scaklna gre deiir. Bu sreler yarm saat ile on Saat arasnda deimektedir. Vernik ve baz astar boyalarda karm mr ksadr. Ama baz astar boyalarda da sre on saate kadar kabilir.
4.3. Akrilik ncelticiler

Tm boya ve boya malzemeleri, piyasaya srlrken raf mrne gre en uzun sre dayanabilecek ekilde ve younlukta imal edilirler. Farkl viskozitelerdeki bu malzemelerin uygulama ncesinde mutlaka viskozitelerinin ayarlanmas gerekir. Bu viskoziteye uygulama viskozitesi denir. Uygulama viskozitesi her ayr malzemeye gre deiir. Uygulama sonras eni iyi sonucu elde etmek iin ok iyi ayarlanmalar gerekir. 50
Akrilik boya ve boya malzemelerinin uygulama viskozitesine getirilmesi iin kullanlan incelticilere akrilik incelticiler denir. Resim 4.4 de akrilik incelticiler grlmektedir.
Resim 4.4: Akrilik incelticiler.
4.3.1. Akrilik nceltici eitleri

ncelttikleri malzeme eidine, ortam scaklna gre eitlere ayrlr.
4.3.1.1. ncelttikleri Malzeme eidine Gre Tinerler

ki bileenli (2K) tinerler: ki bileenli akrilik son kat boya, astar boya ve verniklerin inceltilmesinde kullanlrlar. 4.3.1.2. Ana Kullanlma Ortam Scaklna Gre Tinerler Sertletiriciler de olduu gibi tinerler de kuruma sresini deitirirler. Boyann ksa srede ya da uzun srede kurumasn salarlar. Bunu salayacak zellikte retilip piyasaya srlmtr. 1.Yava, 2. Normal (standart), 3. Hzl olmak zere eittir.
4.3.2. Akrilik ncelticilerin Kullanlma Kurallar

Boya ve boya malzemesinin zelliine gre % 10 ile % 100 arasnda konur. Konulmas srasnda ll kap ya da l ubuu kullanlmas en iyi sonucu verecektir.
4.4. lekli Kap ve l ubuklarnn Kullanlmas

lekli kaplarn zerinde retilen ve retilebilecek her bir malzemeye uygun llendirme yapmtr. 50 mililitre ile 2500 mililitre arasnda hacme sahip lekli boya kaplar vardr. Hazrlama oranlar kabn zerinde yazldr. Her bir hacme gre kap zerinde llendirme yaplmtr. 1:1, 2:1, 3:1, 4:1, 5:1 oranlarnda karmlar hazrlanabilir. Resim 4.5 de deiik boyutlarda lekli kaplar grlmektedir. 51
Resim 4.5: Deiik hacimli lekli kaplar.
l ubuklarnda hacim serbesttir. Kabn durumuna gre istenen hacimde karm hazrlanabilir. ekil 4.6 A da deiik l ubuklar grlmektedir lekli kap ierisine istenen miktarda boya ya da boya malzemesi konur. Dier malzemeler kap zerindeki llere uygun konularak kartrma ilemi yaplr. ekil 4.6 B de l ubuunun kullanlmas grlmektedir. l ubuu ile ayarlamada ubuk kap ierisine resim 4.6 B de grld gibi konur. Ana bileen konur. l ubuunun zerinde belirli bir ksm temel alnr. Daha sonra dier bileenler konularak kartrma ilemi yaplr.
A ekil 4.6: l ubuu ve kullanlmas
rnein: ana bileen cetvel zerindeki 2 rakamna kadar konulduysa ikinci bileen ikinci 2 ye, nc bileen de nc 2 ye kadar konur ve kartrlr
52
4.5. Boya Kuruma Durumlarna (Kurumalarna) Gre Boya eitleri

Boyalar kullanlacaklar yerlere gre farkl retilirler. Bu farkllk kuruma biimlerini etkiler.
4.5.1 Kuruma Biimlerine Gre Boyalar

1. Solvent buharlamas ile kuruyan boyalar: Bu eit boyalarda boyann inceltilmesini salayan solvent boya bnyesinden uzaklar. Bu srada kuruma gerekleir. Buna rnek sellozik esasl boya ve boya malzemeleridir. Resim 4.7. solvent buharlamas ile kuruyan boyada reaksiyon durumu grlmektedir. Solvent buhar Solvent buhar Solvent buhar
ekil 4.7: Solvent buharlamas ile kuruma
2. Oksidasyon ile kuruyan boyalar: Boyann inceltilmesinde kullanlan solvent ak havaya kar. Boya bnyesine ise havann iinde bulunan oksijen girer. Oksijen boya ile kimyasal reaksiyona girer ve boya kurur. Sentetik esasl boya ve boya malzemeleri bu ekilde kurur. Resim 4.8 de oksidasyon ile kuruyan boyann kimyasal reaksiyonu grlmektedir.
ekil 4.8: Oksidasyon ile kuruma
3. Kimyasal reaksiyonla kuruma: Boya ya da boya malzemesinin ierisine konulan ikinci bileen boyann kurumasn salar. ekil 4.9 da grld gibi.
ekil 4.9: Kimyasal reaksiyon ile kuruma
53
Bu tr boyalara iki bileenli (2K) boyalar denir. Akrilik astar boyalar, son kat boyalar ve vernikler genellikle kimyasal reaksiyonla kuruyan boyalardr. Karm oranna dikkat edilmelidir. Az ya da fazla konulduunda boyama hatalarna sebep olur. Az ve fazla konulan ikinci bileenin durumu ekil 4.1 de grlmektedir.
ekil 4.10: Kimyasal reaksiyon ile kuruma sertletirici fazla ve az konulmu
4. Frn kurumal boyalar: Boyanacak yzeye toz halindeki boya atlr. Sonra frna alnr. Frnda yksek scaklkta stlr. Bu srada boya yumuayarak hem yzeye yapr hem de dzgn bir ekilde dalr. En iyi rnek emaye soba ile elektrik panosu boyalardr. Otomotiv boyaclnda kullanlmaz.
4.6. Astar Kabinleri

Astar boya uygulama ve son kat boyadan nce yaplan n hazrlklarn yapld kabinlerdir. Astar boya atmnn ok dikkatli ve temiz bir ortamda yaplmas gerekir. Baz durumlarda kuruma sresinin belli scaklklarda ve ksa srede yaplmas kaliteyi artracaktr. Bunu salamak iin astar kabinleri kullanlr. Dier kabinlerden farkl yanlar, havalandrma ve emi sistemleri daha byk kapasitelidir. Astar boya kabini sadece astar boya atmnda deil, zmparalama ve n hazrlk ilemlerini yapma srasnda da kullanlr. Bu nedenle astar atklarnn kolay ve abuk uzaklatrlmas iin alt ksmlarnda byk boyutlu zgaralar yaplr ekil 11 de grlmektedir.
54
ekil 4.11: Astar kabini
55

1. Sac zerine, sac astar uygulamas Uygulama yaplacak sac, sac astar, yapmak iin gerekli malzemeleri astar sertletiricisi, kartrmak iin kap, hazrlaynz. l ubuu veya lekli kap, astar boya tabancas, szge, temizleme tineri, mumlu bez, zmpara makinesi, zmparalar, maske
2. Sac yzeyi temizleme tineri ile siliniz.
Sentetik esasl sac yzey temizleme tineri kullannz.
3. Sac yzeyi zmparalaynz.
Yzey yararlannz. rn yararlannz. elik sac
Hazrlama teknik
Modlnden blteninden P 80150 P 220280 P180240
Galvaniz yzey Alminyum sac
56
4. Zmparalama ileminden sonra yzeyi Yzey silikon temizleyici ile siliniz. yararlannz.
Hazrlama
Modlnden
5. Sac astar uygulanacak yzeyi mumlu Yzey bez ile siliniz. yararlannz.
Hazrlama
Modlnden
57
6. Sac astar karmn hazrlaynz.
rn teknik blteninden yararlannz.
Karm oran: 1: % 25100 100 ksm astar 25100 ksm sac astar sertletiricisi ya da incelticisi 7. Uygulama viskozitesini ayarlaynz. lekli kap kullannz. ya da l cetveli
lme ilemini DIN4 kab ile yapnz. rn teknik blteninden yararlannz. Uygulama viskozitesi
DIN4 8. Uygun meme apna sahip astar boya tabancas seiniz. rn yararlannz. teknik
1617 saniye blteninden
1,31,6 mm
1,51,8 mm 9. Paray ya da arac astarlama kabinine alnz. Astar boya kabininde yaplan boyamada tozlanma en aza indirilecektir.
58
10. Astar boyama havalandrmasn altrnz. 11. Boyac tulumunuzu maskenizi taknz. 12. Hazrlanan astar boyay tabancann deposuna koyunuz.
kabininin
Havalandrma fazla tozu alacak ve tozlanmay, kirlenmeyi engelleyecektir. Boyac tulumunuzu kabin ierisinde giyip karmalsnz.
giyiniz,
szerek
13. Boya pskrtme tabancas basncn ayarlaynz.
hava
rn yararlannz.
teknik
blteninden
Bu modln ikinci bilgi ve uygulama faaliyetlerinden yararlannz. Giri hava basnc 34 bar
14. Pistole ( tarak ) ayarn yapnz.
Bu modln ikinci bilgi ve uygulama faaliyetlerinden yararlannz
59
15. Yzeye birinci kat uygulaynz.
Uygulama srasnda maske kullannz.
Sac astarn fra ile de uygulayabilirsiniz.
16. Havalandrma sresi kadar bekleyiniz.
Havalandrma sresi
5-6 dakika
60
17. kinci kat, gerekiyorsa nc kat uygulaynz
Uygulama kat says uygulama eidine gre deiir. rn teknik blteninden yararlannz.
18. Hazrlanan karm kullanma sresi rn iinde tketiniz yararlannz.
teknik
blteninden
Karmn kullanm mr 2530 dak. 19. Kuruma sresi kadar bekleyiniz. rn teknik blteninden yararlannz.
200 600
60 dakika 20 dakika
Ksa dalga Orta dalga 20. Zmparalaynz. 61 rn teknik
3 dakika 5 dakika blteninden
yararlannz. Yzey yararlannz. Hazrlama Modlnden
P 360500
21. zerine uygun astar boya veya son kat zerine tm son boya uygulamas yaplabilir. uygulayabilirsiniz 22. Kullandnz takmlar yerlerine koyunuz. 23. Oluan atklar yok ediniz temizleyip
kat
boyalardan
Kimyasal ve ynetmeliine uyunuz.
kat
atk
reticilerin atk yok etme, salk gvenlik bilgi ve uyarlarna uyunuz
62
Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz veya arkadanzla deierek deerlendiriniz lem Nu 1 2 3 4 5
DEERLENDRME KRTERLER Sac astar uygulamas iin gerekli malzemeleri hazrladnz m? Sac astar uygulamas yaplacak, sac yzeyi sentetik esasl temizleme tineri ile sildiniz mi? Sac astar uygulamas yaplacak, sac yzeyi uygun zpara ile zmparaladnz m? Zmparalamay, kademeli zmparalama kuralna gre yaptnz m? Sac yzeyin zmparalanmasndan sonra, yzeyi temizleme kurallarna uygun temizleme tineri ve silikon giderici ile temizlediniz mi? Sac astar karmn rn teknik bltenine uygun hazrladnz m? Sac astar karmnn viskozitesini kontrol ettiniz mi? Uygun meme apna sahip boya pskrtme tabancas seimi yaptnz m? Sac astarn szerek boya pskrtme tabancasnn deposuna doldurdunuz mu? Boya pskrtme tabanacas hava basncn ayarladnz ve pistole ayarn yaptnz m? Pistole ayarlama ileminde problemle karlatnz m? Dzgn,bindirme yaparak sac astar uygulamasn yaptnz m?
EVET HAYIR
6 7 8 9 10 11 12

1. Sac astarnn kullanlmasnda temel ama nedir? A) Sac yzeyleri korozyondan korumak B) Boyann yapmasn salamak C) Dolgu yapmak D) Boyaya renk zellii kazandrmak. 2. Sac astar retiminde kullanlan temel pigmentlerden olmayan belirtiniz? A) Sentetik esasl B) Nitroselloz esasl C) Akrilik esasl D) Polyester esasl 3. Sac astarn dier astarlardan ayran en belirgin uygulama zellii hangisidir? A) Renklerinin ok olmas B) Yapma gcnn kuvvetli olmas C) Fra ile uygulanabilmesi D) Tabanca ile uygulanamamas 4. Ortam scaklna gre kullanlmak zere retilen akrilik sertletirici eidi deildir? A) Ekstra ksa B) Ksa C) Uzun D) Orta 5. Akrilik sertletiricilerin retimi srasnda iine konulan, insan salna zararl ve maske kullanlmasn zorunlu klan madde hangisidir? A) Solvent B) zosiyanat C) Benzol D) Alifatik
64
6.
Sertletirici oran fazla olursa hangi boyama hatas ile karlalr. A) Portakall yzey B) Yapma zorluu C) Akma D) Renk tonu sapmas
7.
Sertletirici konulup hazrlanan boya ve boya malzemesinin kullanm mr en fazla ka saattir? A) 2 saat B) 4 saat C) 6 saat D) 10 saat
8.
Akrilik tinerlerin boya veya boya malzemeleri ierisine konulma oran ne kadardr? A) % 10100 B) rn katalogunda tavsiye edilen oran C) % 1050 D) % 1020
9.
l ubuu zerinde karmn hazrlanmasnda kullanlacak bileen says kadar ayn rakamlardan olmak zere 1,2,3,4,5 rakamlar vardr. Birinci bileenden ilk 3 rakamna kadar konulmutur. nc bileenden nereye kadar konulmaldr? A) lk 4 rakamna kadar C) lk 5 rakamna kadar C) kinci 3 rakamna kadar D) nc 3 rakamna kadar
10.
Solvent buharlamas yolu ile kuruyan boya hangisidir? A) Sentetik B) Sellozik C) Akrilik D) Epoksi 65
11.
Oksidasyon ile kuruyan boya hangisidir? A) Sentetik B) Sellozik C) Akrilik. D) Epoksi
12. . Kimyasal reaksiyon yolu ile kuruyan boya hangisidir? A) Sentetik B) Sellozik C) Akrilik D) Epoksi 13. Astar kabinlerini dier kabinlerinden ayran en belirgin zellik nedir? A) Byk olmalar B) Taban zgaralarnn fazla ve byk omas C) Daha fazla hava flenmesi D)ki tarafnn ak olmas
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz Cevaplarnzn hepsi doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
66

AMA
Metal yzey zerine 2 K akrilik astar yapabileceksiniz.
ARATIRMA
ki bileenli boyalarn kullanlma nedenlerini aratrp sonularn rapor haline getiriniz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz. ki bileenli akrilik astarlarn sanayide ki iyerlerinde nasl uygulandn uygulmama kurallarn aratrp sonularn rapor haline getiriniz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz.
5. 2K AKRLK ASTARLAR (BOYA ALTI ASTARLARI)

5.1. 2K Akrilik Astarlar
Son kat boyalarda daha dzgn ve parlak bir yzey elde etmek iin akrilik astarlar kullanlr. Dier astarlarla parlaklk bakmndan ok farkll vardr. Dayanm mr ve kalitesi de yksektir. Dolgu ve son kat boya astar olarak da kullanlr.
5.1.1. 2K (ki bileenli) Akrilik Astarlarn Grevleri

Akrilik astarlar dolgu, son kat boya ve renk astar olarak kullanlarak dzgn ve parlak yzey elde edilir.
5.1.2. 2K (ki bileenli) Akrilik Astarlarn eitleri

2k (iki bileenli) akrilik astarlar eittir. 1. Dolgu astarlar 2.Renklendirilebilen astarlar 3. zolasyon astarlar
67
5.1.2.1. 2K Akrilik Dolgu Astarlar Akrilik astarlarn ok iyi dolgu zellii vardr. Olumsuz taraf sert ve sk bir dokuya sahip olduklar iin zmparalanmalar zordur. Bu yzden fazla kullanlmamaktadr. Sac zerine direkt uygulanmazlar. zellikleri: 1.Yksek kat madde oranna sahiptirler. 2. Dk scaklklarda hzl kururlar. 3.Uygulanmas kolaydr. 4. Son kata iyi bir parlaklk zellii kazandrr. 5.Yzeye ok iyi ve dengeli yaylr. 6. Korozyona kar koruma zellikleri ve dayanmlar yksektir. 5.1.2.2. Renklendirilebilen 2K Akrilik Astarlar Bu astarlar, ierisine son kat boya konularak renklendirilip kullanlrlar. Kullanlma amac son kat boyann rtme gcn artrmaktr. 2K Akrilik zolasyon Astarlar Zorunlu durumlarda, birbirine uyumlu olmayan alt ve st kat boya malzemelerini birbirinden ayrmak iin kullanlrlar. rnein plastik yzeye polyester dolgu yaplmas zorunlu ise kullanlabilir. Son zamanlarda tm oto boya malzemelerine uygun dolgu, astar, son kat boya ve vernik retildii iin nemini yitirmitir.
5.1.3. Boya Alt Astar Uygulamann Gerei

Son kat boyalardan nce dzgn ve yapma gc yksek bir yzey elde etmek iin astarlar kullanlr. Son kat astarlarnn iyice pigmentleri ezilmitir (kltlmtr). Yapsal zellikleri nedeniyle yzeye dzgn yaylrlar. Yaylmann dzgn olmas iin gerekli katklar da konulmutur.
5.1.4. Boya Alt Astar Hazrlama Teknikleri

2K atarlar sahip olduklar zellikleri nedeniyle, renklendirilerek, kaln viskoziteli, gerektiinde ince viskoziteli de hazrlanarak kullanlabilir. Boya alt astar hazrlarken uygulama ekli gz nne alnmaldr. Uygulama tekniine gre astar ierisine konulan setletirici ve tiner oranlar deiir. Zmparal son kat boya astarnda oran 2:1 iken, ya st ya uygulamada bu oran 1:1 olarak ayarlanr. 68
5.1.5. Boya Alt Astar Hazrlarken Dikkat Edilecek Hususlar

Ayn astar sertletiricisi ile 2:1 orannda kartrlp uygulanmasnn yannda ya st ya uygulamada1:1 orannda kartrlarak kullanlr. Byle bir durumda ierisine konulacak tiner miktar deiir. Bu oran deiiklii kullanm sresini etkiler. Buna dikkat edilmelidir. Baz durumlarda viskoziteyi ayarlamak iin ierisine akrilik tiner konulmaldr. Uyumlu malzemeleri kullanarak almak kaliteyi yksek tutacaktr. Ortam scaklna uygun sertletirici ve tiner seimi yaplr. Seilen sertletirici ve tiner zelliklerine gre konulmaldr. Dier boya malzemelerinde olduu gibi rn teknik bltenlerinde belirtilen oranlara mutlaka uyulmaldr. Akrilik astarlar kullanrken dikkat edilecek noktalar: 1.Akrilik sertletirici oranna, 3. Kuruma sresine, 2.Akrilik inceltici oranna, 4. Zmparalama ilemine dikkat edilmelidir.
69

1. 2K akrilik astar uygulamas yaplacak Uygulama yaplacak para, 2K paray ve malzemeleri hazrlaynz. akrilik astar, akrilik astar sertletiricisi, akrilik astar tineri, boya pskrtme tabancas, boya szgeci, temizleme tineri, silikon temizleyici, zmpara makinesi, uygun numaral zmpara tabakalar, boya hazrlama kab, l ubuu maske, eldiven.
2. Metal yzeyleri astarlaynz.
sac
astar
ile Bu modln drdnc uygulama faaliyetinden yararlannz.
3. Sac astarl yzeyi temizleme tineri ile Yzey siliniz. yararlannz.
Hazrlama
Modlnden
4. Sac astarl yzeyi silikon temizleyici ile Yzey siliniz. yararlannz.
Hazrlama
Modlnden
70
5. Sac astarl yzeyi mumlu bez ile siliniz.
Yzey yararlannz.
Hazrlama
Modlnden
6. 2K astar boya karmn hazrlaynz.
Baz rnlerde kullanlmamaktadr. rn blteninden yararlannz. Karm oran 4:1:1 100 ksm astar
inceltici teknik
25 ksm sertletirici 25 ksm tiner
7. 100 ksm 2K akrilik astar boya lekli boya hazrlama kab, iyi hazrlama kabna koyunuz. sonu almanz salayacak ve hazrlama sresini azaltacaktr.
71
8. 25 ksm sertletiriciyi zerine koyunuz.
9. 25 ksm tiner ilave ediniz.
Kaln uygulamalarda tiner ilavesine gerek yoktur. Uygulama eidine dikkat ediniz.
10. Karm iyice kartrnz.
11. Uygulama viskozitesini kontrol ediniz
Uygulama eidine gre viskozite deiik olabilir. rn yaralannz. teknik blteninden
72
DIN4 200 ta 1622 saniye
12. Uygun boya pskrtme tabancas seimi yapnz.
Uygulama kalnlna gre meme ap deiir. rn yaralannz. teknik blteninden
stten depolu tabanca meme ap HVLP 1,31,9 mm
Konvansiyonel 1,31,7 mm
Alttan depolu tabanca meme ap HVLP Konvansiyonel 1,72,2 mm 1,7 mm
13. Arac ya da boyanacak paray astar Bundan sonraki ilemleri astar kabini ierisine alnz. kabininde yapmanz salkl olacaktr. 14. Astar boyama havalandrmasn altrnz. kabininin Havalandrma fazla tozu alacak ve tozlanmay, kirlenmeyi engelleyecektir.
15. Boyac tulumunuzu giyiniz, maskenizi Boyac tulumunuzu kabin taknz. ierisinde giyip karmalsnz.
73
16. Astar boyay szerek boya pskrtme tabann deposuna doldurunuz.
17. Uygulama basncn ayarlaynz.
rn teknik blteninden yaralannz HVLP 2,53,5bar 3-4 bar
Konvansiyonel 18. Pistole izi kontroln yapnz.
Bu modln nc bilgi ve uygulama faaliyetinden yararlannz. Uygulama eidi ve kalnlna gre kat says deiir. rn yararlannz. teknik blteninden 24 kat
19. Uygun kat saysnda uygulaynz
Uygulama kat says
. 20. Yeterli havalandrma srelerini veriniz rn teknik blteninden yararlannz
Katlar arasnda 510 dakika havalandrma sresi veriniz. 21. Kurumasn bekleyiniz. yice kurumada yaplan zmparalama zmpara izlerinin derin olmasna sebep olur. Srelere uyunuz. 74
Kaln uygulamalarda uzatlr. Kuruma sresi 200 C ta 600 C ta
kurutma
sresi
2-4 saat 30 dakika
Enfraruj ksa dal 3-5 dakika Enfraruj orta dalga 812 dakika 22. Kontrol boya uygulamas yapnz. Kontrol boyas uygulamas dzgn yzey elde edilmesini salar.Dolgu Modlnn beinci renme ve uygulama faaliyetinden yararlannz. Yzey Hazrlama yararlannz. Modlnden
23. Astarladnz yzeyi zmparalaynz.
Ya makine ile
P8001000
Ya elle
P600800
Kuru makine ile P400500 24. Uygun son yapnz. kat boya uygulamas temizleyip zerine tm sellozik, sentetik, akrilik son kat boya eitleri uygulanabilir. lerideki kullanmlarnz srasnda size kolaylk salayacaktr. Kimyasal ve ynetmeliine uyunuz. kat atk
25. Kullandnz takmlar yerlerine koyunuz. 26. Oluan atklar yok ediniz
reticilerin atk yok etme, salk gvenlik bilgi ve uyarlarna uyunuz
75
Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz veya arkadanzla deierek deerlendiriniz lem Nu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 DEERLENDRME KRTERLER 2K akrilik astar uygulamaksnda kullanlacak malzemeleri hazrladnz m? Metal yzeylere sac astar uygulamas yaptnz m? Sac astar uygulanm yzeyde temizleme tineri silikon giderici ve mumlu bez ile temizlik yaptnz m? 2K akrilik astar karmn rn teknik bltenine uygun hazrladnz m? Karmn uygulama viskozitesini kontrol ettiniz mi? Uygun boya pskrtme tabancas seimi yaptnz m? Karm szerek tabanca deposuna doldurdunuz mu? Uygulama hava basnc ve pistole ayar yaptnz m? rn teknik bltenine ve uygulama amacna uygun kat saysnda uygulama yaptnz m? Katlar arasnda yeterli havalandrma sresi verdiniz mi? 2K akrlik astar uygulamasndan sonra yeterli kuruma sresi verdiniz mi? Astarl yzeyi uygun zmparalar ile ve kademeli zmparalama kurallarna uygun zmparaladnz m? Pistole ayarlama ileminde problemle karlatnz m? Dzgn ve bindirme yaparak 2K akrilik astar boya uygulamasn yaptnz m? EVET HAYIR
76

1. 2Kakrilik astar parlaklk ve dzgn yzey oluturmas en belirgin zelliidir. Olumsuz taraf nedir? A) Renklendirilebilmesi B) zl olmamas C) Zmparasn zor olmas D) Atmnn zor olmas 2. 2K akrilik astar tercih edilme sebebi nedir? A) Kaln dolgu yapmaya uygunluu B) Snger dokuya sahip olmas C) Her artta uygulanabilmesi D) Parlak yzey oluturmas 3. Hangisi 2K akrilik astarn zelliklerinden deildir? A) Kolay zmparalanr. B) Yksek kat madde oranna sahiptirler. C) Dk scaklklarda hzl kururlar. D) 3.Yzeye ok iyi ve dengeli yaylr. 4. Son kat boya astarlarnn yzeye iyi yaylmas iin ne gibi ilemler yaplmtr? A) Pigmentler iyice ezilmitir B) Uyumlu inceltici retilmitir C) Sertletirici ve inceltici oranlar farkldr D) Pigmentler iyice ezilmi, yaylmay salayc katk konulmutur 5. Aadakilerden hangisi akrilik astarlar kullanrken dikkat edilecek noktalardan deildir. A) Alt kat malzeme zelliine uyumuna B) Akrilik sertletirici oranna, C) Kuruma sresine D) Zmparasna 77
6.
2K akrilik astarndan sonra son kat boya ya st ya uygulanacaksa astarn karm oran ne kadar olmaldr? A) 1:1 B) 1:1/2 C) 2:1 D) 3:1
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz Cevaplarnzn hepsi doru ise bir sonraki renme faaliyetine geebilirsiniz.
78
AMA
Metal yzeyler zerinde 1 K astar uygulamalar yapabileceksiniz.
ARATIRMA
1K astarlarn kullanld yerleri aratrnz, bir rapor haline getiriniz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz. 1K astar uygulamas yapan bir ato boya atelyesine giderek, yaplan uygulamay izleyiniz. Uyguland yzey zelliklerini, Uygulan eklini, Uygulama srasnda tespit ettiiniz yanllar bir rapor haline getiriniz.Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz.
6. 1K AKRLK ASTARLAR (BOYA ALTI ASTARLARI)

6.1. K Akrilik Astarlar
yiletirilmi alkid esasl malzemelerden retilirler.
6.2. 1K Akrilik Astarlarn Grevi

Bu eit astarlar son kat boya astar olarak kullanlrlar.
6.3. 1K Akrilik Astarlar eitleri

Sadece renk eitleri vardr. Ak gri, gri ve sar renkli yaplrlar.
6.4. 1K Akrilik Astarlarn nemi ve zellikleri

Dolgu zellikleri yoktur. Son kat boya astar olarak kullanlrlar. Blgesel ve komple boyamada kullanlrlar. ok abuk kurur. Hzl boyama sistemlerinde kullanlrlar. Zaman tasarrufu salar. Ya zmparalama yntemiyle ok dzgn bir yzey elde edilir. Zmparalama ilemi ve zerine uygulanacak son kat boya, iyice kuruduktan sonra yaplmaldr. 79

1. 1K akrilik astar uygulamas yaplacak 1K astar boya uygulamas yaplacak para ve malzemeleri hazrlaynz. para, astar boya, inceltici, boya pskrtme tabancas, szge, temizleme tineri, silikon temizleyici, mumlu bez, zmpara makinesi, uygun numaral zmparalar, boya hazrlama kab, l ubuu, maske, eldiven boyac tulumu.
2. Astar boyas yaplacak malzemeyi yzey Yzey temizleme tineri ile siliniz. yararlannz.
Hazrlama
Modlnden
3. 1K astar yapnz.
boya
uygulama
hazrl
Yzey Hazrlama yararlannz.
Modlnden
Kurumu eski boyal salam yzeyleri
P320400 80
Astarl orijinal yedek paray
P320400 Numaral zmparalar ile zmparalaynz. elik sac, alminyum, galvaniz yzeylere nce sac astar uygulaynz Bu modln drdnc uygulama faaliyetinden yararlannz. 4. Hazrlanan yzeyi yzey temizleme tineri ile siliniz.
5. Hazrlanan yzeyi silikon temizleyici ile siliniz.
81
6. Hazrlanan yzeyi mumlu bez ile siliniz.
7. 1K astar boya karm hazrlaynz.
rn teknik bltenine baknz.
Karm oran 1: % 50-100 olmaldr.
8. Boya hazrlama kabna 100 ksm astar 50-100 ksm inceltici koyunuz. yice kartrnz.
9. Uygulama ediniz
viskozitesini
kontrol
DIN4 200 ta
1622 saniye
82
10. Arac yada boyanacak paray astar Bundan sonraki ilemleri astar kabini ierisine alnz. kabininde yapmanz salkl olacaktr.
11. Astar boyama havalandrmasn altrnz. 12. Boyac tulumunuzu maskenizi taknz. 13.
kabininin Havalandrma fazla tozu alacak ve tozlanmay, kirlenmeyi engelleyecektir. giyiniz, Boyac tulumunuzu ierisinde giyip karmalsnz. kabin
Uygulama basncn ayarlaynz.
rn teknik bltenine baknz. HVLP Konvansiyonel 2,53,5 bar 3-4 bar
14.
Pistole (tarak) ayarn yapnz.
Bu modln ikinci uygulama faaliyetinden yararlannz.
83
15.
Uygun kat saysnda uygulaynz.
Tavsiye edilen kat says 23 kat
16. Boyama katlar arasnda havalandrma sresi veriniz.
yeterli
rn teknik bltenine baknz. dakika
Katlar arasnda 510 havalandrma sresi verilebilir. rn teknik bltenine baknz
17.
Kurumasn bekleyiniz.
Kuruma sresi 200 C ta 600 C ta 30 dak-1 saat 20 dakika
Astarladnz yzeyi zmparalaynz. 84
rn teknik bltenine baknz
Ya elle Kabin havalandrmasn kapatnz. 20 Uygun son kat boya uygulamas yapnz.
P600800
zerine tm sellozik, sentetik, akrilik son kat boya eitleri uygulanabilir.
21 Kullandnz takmlar temizleyip yerlerine koyunuz. 22 Oluan atklar yok ediniz
lerideki kullanmlarnz srasnda size kolaylk salayacaktr. Kimyasal ve ynetmeliine uyunuz. kat atk
reticilerin atk yok etme, salk gvenlik bilgi ve uyarlarna uyunuz.
85
Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz veya arkadanzla deierek deerlendiriniz lem Nu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 DEERLENDRME KRTERLER 1K akrilik astar uygulamas iin gerekli malzemeleri hazrladnz m? 1K akrilik astar uygulamas yaplacak hasarl yzeyi temizleme tineri ile temizlediniz mi? 1K akrilik astar uygulamas yaplacak yzeyi zelliine uygun zmpara ile zmparaladnz m? Zmparalama ileminden sonra yzeyi temizleme tineri, silikon giderici ve mumlu bez ile temizleyip sildiniz mi? 1K akrilik astar karmn rn teknik bilteninden de yararlanarak hazrladnz m? Karmn viskozitesini ltnz m? Uygun boya pskrtme tabancas seimi yaptnz m? 1K astar boya karmn szerek tabancasnn deposuna doldurdunuz mu? boya pskrtme EVET HAYIR
Hava basnc ve pistole ayarlarn yaptnz m? Pistole ayarlama ileminde problemle karlatnz m? Karlatysanz kolaylkla zmlediniz mi? Uygun kat saysnda uyguladnz m? Uygulama katlar arasnda yeterli havalandrma sresi verdiniz mi? 1K akrlik astar uygulamasndandan sonra yeterli kuruma sresi verdiniz mi? Astarl yzeyi uygun zmparalar ile ve kademeli zmparalama kurallarna uygun zmparaladnz m? Dzgn ve bindirme yaparak sac astar boya uygulamasn yaptnz m?

DEERLENDRME SORULARI 1. 1K akrilik astarlarn en belirgin zellii nedir? A) Renklendirilebilmesi B) Son kat boya astar olarak kullanlmas C) Dolgu zelliinin olmamas D) Zmparasnn kolay olmas 2. 1K akrilik astar en ok nerede kullanlr. A) Dolgu astar olarak B) Renk astar olarak C) Sac astar olarak D) Son kat boya astar olarak 3. 1K akrilik astar uygulamasndan nce eski boyal kurumu yzeyler ka numaral zmparalar ile zmparalanmaldr? A) P220320 B) P320400 C) P400500 D) P 120240 4. 1K akrilik astarn uygulama viskozitesi ne kadar olmaldr? A) rn teknik bltenine gre B) DIN4 1822 saniye C) DIN4 2022 saniye D) DIN4 1622 saniye DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz Cevaplarnzn hepsi doru ise bir sonraki renme faaliyetine geebilirsiniz.
87
AMA
Ara zerinde eski boyal yzey zerinde 2 K renkli akrilik astar yapabileceksiniz.
ARATIRMA
2K renklendirilebilen astarlarn kullanld yerleri aratrnz,aratrma sonularn bir rapor haline getiriniz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz. 2K renklendirilebilen astar uygulamas yapan bir oto boya atelyesine giderek, yaplan uygulamay izleyiniz. Uyguland yzey zelliklerini, uygulan eklini, Uygulama srasnda tespit ettiiniz yanllarla ilgili bir rapor hazrlaynz. Hazrladnz raporu retmeninizin gzetiminde arkadalarnza sununuz.
7. RENKLENDRLEBLEN AKRLK ASTARLAR VE KULLANILDII YERLER

7.1. Renklendirilebilen Akrilik Astarlarn Grevi
rtcl az olan boyalarn rtcln artrmak amacyla kullanlrlar. zellikle rtcl az boyalarn uygulanmas srasnda kullanlr. nk bu boyalar yzeyi tam kapatmaz, son katn altndaki zemin grnr. Bu nedenle sedef ve metal pigmentli boyalarla yaplan boyamalar srasnda tercih eldirler.
7.2. Renklendirilebilen Akrilik Astarlarn zellikleri

Sadece akrilik boya ile kartrlarak renklendirilirler. Direkt sac zerine uygulanmazlar. Gerektiinde kurutulup zmparalama ilemi yaplr. Ya st ya uygulama yntemiyle de zerine son kat boya uygulanr. ilik ve son kat boya miktarnda olduka fazla tasarruf salar. Atk boyalarn deerlendirilmesi avantajn salar.
7.3. Renklendirilebilen Akrilik Astarlarn Uygulanma Kurallar

Akrilik boya ile %25-100 arasnda kartrlarak kullanlr. Boya alt zmparal astar olarak uygulandnda % 50 orannda son kat boya ile hazrlanr. Ya st ya uygulamasnda %100 orannda son kat boya ile kartrlr. Son kat boyann yannda yeterli ve tavsiye edilen oranlarda akrilik astar sertletiricisi ve tineri ile karm hazrlanr. Frnn olmad ortamlarda kullanlmas durumunda scaklk en az 150 C olmaldr. Renk veren bileen konulduktan sonra hemen ve srekli kartrlmaldr. 88

Eski boyal ara, 2K 1. Ara zerinde, eski boyal yzeye 2K renklendirilebilen astar, ortam renklendirilebilen astar uygulamas zelliklerine uygun astar sertletiricisi ve yapmak iin gerekli malzeme tineri, akrilik son kat boya, boya hazrlama hazrln yapnz. kab, l ubuu, boya szgeci, boya pskrtme tabancas, yzey temizleme tineri, silikon temizleyici, mumlu bez, zmpara makinesi, uygun numaral zmparalar, maske, eldiven boyac tulumu.
2. Ara zerinde renklendirilebilen astar uygulamas yaplacak yzeyi belirleyiniz.
3. Arac ya da boyanacak paray Bundan sonraki ilemleri boyama boyama kabini ierisine alnz. kabininde yapmanz salkl olacaktr.
4. Boyama altrnz.
kabininin
stmasn Malzeme ve boyanacak paralarn scaklklarnn eitlenmesi boyama kalitesini zrtracaktr. giyiniz, Boyac tulumunuzu kabin ierisinde giyip karmalsnz. 89
5. Boyac tulumunuzu maskenizi taknz.
6. Yzeyi, temizleme tineri ile siliniz.
7. Yzeyi, silikon temizleyici ile siliniz.
8. Yzeyi, mumlu bez ile siliniz.
9. Renklendirilebilen astarn renkli boya Bu faaliyetin bilgi sayfasndan yararlannz. ile karmn hazrlaynz. Zmparal uygulamada Karm oran 100 ksm astar 25-100 ksm son kat boya 90 Ya st ya uygulamada Karm oran 1:1 2:1
100 ksm astar 100 ksm son kat boya 10. Renk verici boya ile kartrlarak Karm hemen ve ok iyi kartrnz hazrlanan renklendirilen astar rn teknik blteninden yararlannz. boyann karm oran Zmparal uygulamada Karm oran 100 ksm renkli karm 25 ksm sertletirici 25 ksm akrilik tiner Ya st ya uygulamada Karm oran 2:1:%10 4:1:1
100 ksm renkli karm 50 ksm sertletirici 10 ksm tiner 10. Uygulama viskozitesini kontrol ediniz rn teknik blteninden yararlannz.
DIN4 200 Zmparal uygulamada1820 saniye Ya st yauygulamada15-18 saniye
11. Uygun boya pskrtme tabancasn seiniz.
stten depolu tabanca meme ap Zmparal uygulamada HVLP 1,51,9 mm
91
Konvansiyonel 1,41,7 mm Ya st ya uygulamada HVLP 1,31,5 mm
Konvansiyonel 1,31,6 mm
Alttan depolu tabanca meme ap Zmparal uygulamada HVLP 22,2 mm
Konvansiyonel 1,51,7 mm Ya st ya uygulamada HVLP Konvansiyonel 12. Pistole ayar yapnz. Bu modln ikinci faaliyetinden yararlannz. 1,6-1,8 mm 1,7 mm uygulama
13. Uygun kat says kadar uygulama yapnz
rn teknik blteninden yararlannz. Zmparal uygulamada 2 kat
Ya st ya uygulamada 1. kat macun zerine 2. kat tm yzeye uygulaynz
92
14. Katlar arasnda sresi kadar bekleyiniz
havalandrma
rn teknik blteninden yararlannz. 5-10 dakika
15. Karm kullanm sresi iinde kullannz.
rn teknik blteninden yararlannz. Zmparal uygulamada Ya st ya uygulamada 1 saat 2 saat
16. Ya st ya uygulamas iin rn teknik bltenine baknz. yeterli son havalandrma (buharlama sresi) sresi kadar bekleyiniz nerilen son buharlama sresi 1520 dakika
93
17. Ya st ya uygulamasnda son Sreyi amaynz. buharlama sresi bitiminde son kat boya karlarsnz. uygulamas yapnz. 18. Zmparal uygulamada kuruma sresini bekleyiniz.
Boyama
hatalar
ile
rn teknik blteninden yararlannz. 200 C ta 60 C ta Enfraruj kurutucu Ksa dalga Orta dalga dakika 3 dakika 10-12
0
4 saat 40 dakika
19. Zmparal uygulamada zmpara ile zmparalaynz.
uygun rn teknik blteninden yararlannz Ya el ile Ya makine ile Kuru makine ile P600800 P8001000 P400500
20.
Son kat boya uygulamas yapnz.
Renklendirmede kullandnz son kat boya uygulamasn yapnz.
21. Boyama konumuna alnz.
kabinini
kurutma Kabinin scaklk ayarn deitirmeyiniz.
22. Uygun son kat boya uygulamas yapnz. 23. Kullandnz temizleyip yerlerine koyunuz. 24. takmlar
zerine tm sellozik, sentetik, akrilik son kat boya eitleri uygulanabilir. lerideki kullanmlarnz kolaylk salayacaktr. srasnda size
Oluan atklar yok ediniz
Kimyasal ve kat atk ynetmeliine uyunuz. reticilerin atk yok etme, salk gvenlik bilgi ve uyarlarna uyunuz.
94
Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz veya arkadanzla deierek deerlendiriniz lem Nu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 11 12 13 DEERLENDRME KRTERLER Ara zerinde, eski boyal yzeye 2K renklendirilebilen astar uygulamas yapmak iin gerekli malzemeleri eksiksiz hazrladnz m? Ara zerinde renklendirilebilen astar uygulamas yaplacak yzeyi belirlediniz mi? Uygulama yaplacak yzeyi, temizleme tineri ile sildikten sonra uygun zmpara ile kademeli zmparalama kuralna uyarak zmparaladnz m? Zmparalama ileminden sonra yzeyi temizleme tineri, silikon giderici ve mumlu bez ile temizleyip sildiniz mi? Renklendirilebilen akrilik astar karmn rn teknik bilteninden de yararlanarak renk verici boya ile karmn hazrladnz m? Renkli astar boya karmn uygulama viskozitesine getirmek iin uygun karm hazrladnz m? Karmn viskozitesini kontrol ettiniz mi? Uygun meme apna sahip boya pskrtme tabancas setiniz mi? Renkli astar boya karmn szerek boya pskrtme tabancasnn deposunu doldurdunuz mu? Tabancann hava miktar, basnc ve pistole ayarlarn yaptnz m? Pistole ayarlamas srasnda problemle karlatnz m? Karlatysanz zmlediniz mi? Uygun kat saysnda uyguladnz m? Uygulama katlar arasnda yeterli havalandrma sresi verdiniz mi? Karm kullanm sresi iinde uyguladnz m? EVET HAYIR
95
14 15 16 17 18 19
Zmparal uygulamada uygun zmparalar kademeli zmparalama kurallarna uydunuz mu?
kullanarak
Boyama srasnda bindirme kurallarna uydunuz mu? Boyama sonrasnda, boyama hatalarn incelediniz mi? Oluan boyama hatalarn giderdiniz mi? Renkli astar uygulamasiin sre belirlediniz mi? Belirlediiniz sre ierisinde boyama ilemini bitirebildiniz mi?
96

1. Renklendirilebilen astar neden kullanlr? A) Renk sapmalarn nlemek iin B) Rengin iyi grlmesi iin C) rtcl artrmak iin D) Boya sarfiyatn azaltmak iin 2. Renk astar en ok nerede kullanlr? A) Sellozik boyalarla B) Sedefli boyalarla C) Akrilik boyalarla D) Transparan boyalarla 3. Renklendirilebilen astarlarda renk veren boya oran ne kadardr? A) % 50 B) %25- 100 C) % 50-100 D) % 25-50 4. Renklendirilebilen astarn kazanm nedir? A) ilik ve boya miktar tasarrufu, B) Ekonomik kazanm C) ilik tasarrufu D) Zaman tasarrufu 5. Renklendirilebilen astar uygulamas yaplan ortamda frn yoksa scaklk ne kadar olmaldr? A) En fazla 150 C B) En az 150 C C) En fazla 300 C D) En az 300 C
97
6.
Renklendirilebilen astar karm hazrlarken, renk veren bileen konulduktan sonra neye dikkat edilmelidir? A) Karm oranna B) Ortam scaklna C) Karmn kartrlmasna D) Boyann rengine
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz Cevaplarnzn hepsi doru ise modl deerlendirmesi iin retmeninize bavurabilirsiniz
98
DEERLENDRME LE Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz veya arkadanzla deierek deerlendiriniz lem Nu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 DEERLENDRME KRTERLER Kullanlm boya pskrtme tabancasn sorunsuz ykayp temizleyebiliyor musunuz? Boya pskrtme tabancasn kolaylkla skp takabiliyor musunuz? Boya tabancas ykama makinelerini rahatlkla kullanabiliyor musunuz? Boya pskrtme tabancas hava basnc ayarn, boya miktar ayarn, pistole izi ayarn yapabiliyor musunuz? Boya pskrtme tabancas hava basnc ayarrn, boya miktar ayarn, pistole izi ayarlarn yaparken karlatnz problemleri zebiliyor musunuz? Hazrlanm boya karmnn viskozitesini lebiliyor musunuz? Boya ve boyama sistemi eidine uygun boya pskrtme tabancas seebiliyor musunuz? Byk paralarn boyanmas srasnda bindirme yapabiliyor ve bindirme kurallarna uyuyor musunuz? Kurallarna musunuz? uygun sac astar uygulamas yapabiliyor EVET HAYIR
Kurallarna uygun 2K akrilik astar uygulamas yapabiliyor musunuz? Kurallarna uygun 1K akrilik astar uygulamas yapabiliyor musunuz? Renklendirilebilen astar uygulamasn kurallarna uygun yapabiliyor musunuz? Astar uygulamalarn yaparken zmparalama kurallarna uydunuz mu? Astar uygulamalarn yaparken temizlik kurallarna uydunuz mu? Astar uygulamalarn yaparken katlar arasnda yeterli havalandrma sresi verdiniz mi? 99
16 17 18 19
Astar uygulamalarnn sonunda yeterli kuruma sresi verdiniz mi? Uygulamalar srasnda gerekli emniyet tedbirlerini aldnz m? Maske, eldiven, i elbisesi kullandnz m? Uygulama balangcnda uygun malzeme ve ara gere hazrlayabiliyor musunuz? Uygulamalar bitiminde kullandnz ara ve gereleri temizleyerek yerlerine koydunuz mu?
100
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYETLER CEVAP ANAHTARI
1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 C B A D C C A C D C B B C C A 2 D B B A D 3 D C B C D D C B A 4 A D C D B A D B D B A C B 5 C D A D A A 6 B D B D 7 C D B A C C
101
NERLEN KAYNAKLAR NERLEN KAYNAKLAR

Akzo Nobel Kemipol rn Katalou BS rn Kkataloklar Dyo - Glasurit Oto Tamir Boyama Sistemleri Dyo - Glasurit Oto Tamir Boyalar rn Katolou PPG Deltron Boyahane Performans Sistemleri Standox rn Katolou Zorlu Nihat, Otomotiv Tamir Boyacl, Yaar Basf Otomotiv Boyalar Paz. Ve Ltd Tic ti zmir, 2002. www.akzonobelkemipol.com.tr www.dyo.com.tr www.standox.com www.cevreorman.gov.tr www.glasurit.com www.cbs.com.tr www.ilkemak.com
102
KAYNAKA KAYNAKA
Akzo Nobel rn Katolou Dyo - Glasurit Oto Tamir Boyama Sistemleri Glasurit 90 Seri Su Bazl Boya Sistemi Yaar Basf Otomotiv Tamir Boyalar Eitim Merkezi Notlar Yaar Basf Otomotiv Boyalar Paz. Ve Tic. Ltd ti zmir PPG Deltron Boyahane Performans Sistemleri Standox Eitim Notlar 2004. ZORLU Nihat, Otomotiv Tamir Boyacl, Yaar Basf Otomotiv Boyalar Paz. Ve Ltd Tic ti zmir, 2002. AKKEEL Fehmi, Ders Notlar, Antalya Mesleki Eitim Merkezi. www.akzonobelkemipol.com.tr www.dyo.com.tr www.ppg.com www.cevreorman.gov.tr www.glasurit.com www.standox.com www.cbs.com.tr www.ilkemak.com Standox rn Katolou TUNGEN Mustafa, Genel Boya Bilgileri, Akzo Nobel Kemipol A, zmir,
103

Boya Ekipman Ve Malzemeleri

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Boya Ekipman Ve Malzemeleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

MOTORLU ARALAR TEKNOLOJS

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

RENME FAALYET-1 RENME FAALYET1

1.1.1. Boya Pskrtme Tabancalarnn Grevleri

1.1.2. Boya Pskrtme Tabancalarnn Paralar

ekil 1.1: Boya pskrtme tabancasnn paralar

Resim 1.2: Boya pskrtme tabancas ayar vidalar

1.1.3. Boya Pskrtme Tabancalarnn eitleri

Resim 1.3: sten depolu boya pskrtme tabancalar

Resim 1.4: Alttan depolu boya pskrtme tabancas

Resim 1.5: Basnl tip boya pskrtme tabancas

ekil 1.6: Konvansiyonel ve HVLP boya pskrtme tabancas memeleri

Resim 1.7: Konvansiyonel boya pskrtme tabancas ve verimi

Resim 1.8: HVLP ( dk basnla yksek verimli ) boya pskrtme tabancas

1.1.4. Boya Pskrtme Tabancalarnn almas

1.2. Boya Tabancas Ykama Makineleri

1.2.1.Boya Pskrtme Tabancasn Elle Ykama

1.2.2. Boya Pskrtme Tabancasn Ykama Makinelerinin Grevi

1.2.3. Boya Pskrtme Tabancasn Ykama Makinelerinin Yaps ve eitleri

1.2.4.Boya Pskrtme Tabancasn Ykama Makinelerinin almas

1.2.5.Boya Pskrtme Tabancasn Ykama Makinelerinin Montaj ve Bakm

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

2. Pskrtme tabancasnn depo kapan Depo kapan elinizle skebilirsiniz sknz.

4. Depo alt ksmnda filtresini karnz.

5. Pskrtme tabancasnn taycsn sknz.

7. Pskrtme tabancas meme inesinin atar yayn sknz.

8. Pskrtme tabancas inesini sknz.

9. Boya pskrtme tabancasnn gvdesini ykama makinesi ierisine koyup balaynz.

10. Dier pompa paralarn makine ierisindeki yerlerine koyup balaynz.

11. Boya tabancas altrnz.

15. Tm paralar skme ileminin tersi ilemle yerlerine balaynz.

Kimyasal ve kat atk ynetmeliine uyunuz.

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

RENME FAALYET-2 RENME FAALYET2

2. DORU ATIM EKL VE BOYA PSKRTME TABANCASI AYARLARI

2.1.1. Boya Pskrtme Tabancasnda Doru Atm ekli

ekil 2.1: Normal atm ekli

2.1.2. Boya Pskrtme Tabancasnda Hatal Atm ekilleri ve Sebepleri

ekil 2.2: Pskrtme ortada zayf

Pskrtme sada ve solda ok kuvvetli Nedenleri:

Pskrtme stte ve altta ok kuvvetli Nedenleri:

ekil 2.4: Pskrtme stte ve altta ok kuvvetli

Pskrtme ortada ok kuvvetli Nedenleri:

Pskrtme tekleyerek ve titrek oluuyor Nedenleri:

2.1.3. Uygun Pistolenin Ayarlanmas

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

4. Hazrlanan tabancasnn doldurunuz.

5. Boya pskrtme tabancasnn tm ayar vidalarn sonuna kadar anz.

Kimyasal ve kat atk ynetmeliine uyunuz.

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Sprey tabancas ile astar, boya ve sprey boya uygulamalar yapabileceksiniz.

3. BOYA TABANCASININ KULLANIM VE PSKRTME TEKNKLER

3.1.1. Atomizasyon ve Hava Basncnn Ayarlanmas

3.1.2. Boya Miktarnn Ayarlanmas

3.1.3. Pistole (Tarak, Yelpaze) Ayar

ekil 3.1: Pistole izinin yzeye dnlmesi gereken noktalar

3.1.4. Pskrtme Teknii

ekil 3.2: Su bazl boyada kat bindirmesi.

3.1.5. Boya Pskrtme Tabancasnn Yzeye Uzakl

3.1.6. Boya Tabancasnn Dik Tutulmas

ekil 3.3: Kaporta yapsna gre tabanca asn ayarlama