Sihhi Tesisat Meslek Resim2

T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
GAZ VE TESSAT TEKNOLOJS
SIHH TESSAT RESM-2
ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilir. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. SIHH TESSAT U MALZEMELERNN VE BORULAMA TESSATLARININ PLAN GRNLER .......................................................................................................... 3 1.1. U Malzemelerinin Plan Grnne Yerletirilmesi .................................................. 3 1.1.1. Mutfaa U Malzemelerinin Yerletirilmesi ......................................................... 3 1.1.2. Tuvaletlere U Malzemelerinin Yerletirilmesi .................................................... 5 1.2. Boru Tesisatlarnn Plan Grnne izilmesi ........................................................... 9 1.2.1. Souk Su Borularnn izilmesi ............................................................................ 9 1.2.2. Scak Su Borularnn izilmesi ........................................................................... 10 1.2.3. Atk Su Borularnn izilmesi ............................................................................. 11 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 14 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 17 PERFORMANS TEST ..................................................................................................... 19 RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 22 2. ZLEN PLAN GRNLERNN EMA GRNLER.................................... 22 2.1. ema Grnlerini izmek ....................................................................................... 22 2.1.1. U Malzemelerinin ema Grnlerini izmek ................................................ 23 2.1.2. Souk Su Borularnn ema Grnlerini izmek ............................................ 24 2.1.3. Scak Su Borularnn ema Grnlerini izmek ............................................. 25 2.1.4. Atk Su Borularnn ema Grnlerini izmek ............................................... 26 2.2. Boru aplarnn Hesaplanmas ................................................................................... 31 2.2.1. Souk Su Boru aplarnn Hesaplanmas............................................................ 31 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 57 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 58 PERFORMANS TEST ..................................................................................................... 59 PERFORMANS DEERLENDRME .............................................................................. 60 RENME FAALYET-3 ................................................................................................... 63 3. BR BNANIN KOMPLE SIHH TESSAT PROJES ..................................................... 63 3.1. Mimari Projelerin Okunmas ...................................................................................... 63 3.1.1. Mimari Projelerde Kullanlan Semboller ve aretler.......................................... 63 3.2. Mimari Planlarn izilmesi ......................................................................................... 66 3.3. Planlarn ine Islak Meknlarn Dzenlenmesi (U Malzemelerinin Yerletirilmesi) ........................................................................................................................................... 70 3.4. Borulama Tesisatlarnn izilmesi.............................................................................. 73 3.5. Plan Grnne Uygun ema Grnnn izilmesi ............................................ 77 3.6. Atk Su ve Temiz Su Tesisat Boru aplarnn Hesaplanmas.................................... 79 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 83 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 84 PERFORMANS TEST ..................................................................................................... 85 PERFORMANS DEERLENDRME .............................................................................. 88 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 91 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 94 NERLEN KAYNAKLAR.................................................................................................. 95 KAYNAKLAR....................................................................................................................... 96 i
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI 582YIM028 Gaz ve Tesisat Teknolojisi Alan Ortak Shhi Tesisat Meslek Resim II Bir yapnn, standartlarna ve tekniine uygun olarak, komple shhi tesisat projesinin izimi ve hesaplamalarnn yapm becerisinin kazandrlmasn amalayan renme materyalidir. 40/32 Shhi Tesisat Resim I modln alm olmak Shhi tesisat projesini izebilmek
MODLN TANIMI
SRE N KOUL YETERLK
Genel Ama Gerekli ortam salandnda standart ve tekniine uygun, lekli olarak shhi tesisat projelerini izebileceksiniz. Amalar 1. Shhi tesisat u malzemelerinin ve boru tesisatlarnn standart ve tekniine uygun olarak MODLN AMACI plan grnlerini izebileceksiniz. 2. izilen plan grnlerinin, ema grnlerini, standart ve tekniine uygun olarak izebileceksiniz. 3. Bir binann shhi tesisat projesini standart ve tekniine uygun olarak izebileceksiniz. Snf resihane, yaz tahtas, tepegz/projeksiyon, resim alet ETM RETM ORTAMLARI VE ve takmlar, resim katlar, yaz ablonu, resim ablonu, resim kalemleri. DONANIMLARI Modln iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. Modl sonunda ise kazandnz bilgi, beceri, davranlar LME lmek amacyla; retmen tarafndan hazrlanacak lme DEERLENDRME aralar ile deerlendirileceksiniz.
ii
GR GR
Sevgili renci, evremizdeki yaplar nceden projeleri izilmi bu projelere gre ina edilmilerdir. Bu yaplarda yer alan mutfak, banyo ve tuvalet gibi blmlerin shhi tesisatlar da bir projeye gre yaplmtr. Shhi tesisat projeleri, hangi u malzemesinin nereye konulacan, hangi armatrlerin kullanlacan, borularn nerelerden geirileceini, aplarnn ne olacan gibi shhi tesisatla ilgili daha pek ok konuyu kapsar. Shhi tesisatlar montaj ilemlerini shhi tesisat projelerine gre yaparlar. Dolaysyla bir shhi tesisat projeyi okumay bilmiyorsa standardna ve tekniine uygun i yapamaz.. Bu eitim materyalinde sizlere bir shhi tesisat projesinin aama aama nasl hazrlandn, nasl izildiini, izilirken hangi ltlerin gz nne alndn ve hesaplamalarn nasl yapldn standardna ve tekniine uygun olarak retmek hedeflenmitir. Bu modlden gerektii biimde faydalandnzda bir shhi tesisat projesi izebilmek iin gerekli bilgiye sahip olabileceksiniz. Ayn zamanda bir shhi tesisat projesine baktnzda tm teknik ayrntlarn yorumlayacak dzeye gelebileceksiniz.
RENME FAALYET-1 RENME FAALYET1

AMA
Shhi tesisat u malzemelerini ve boru tesisatlarn standart ve tekniine uygun olarak plan grnne izebileceksiniz.
ARATIRMA
Piyasada daha nce uygulanm bir proje bularak u malzemelerinin nasl yerletirildiini ve boru tesisatlarnn nasl izildiini inceleyiniz. Oturduunuz konutun projesini bulunuz ve evinizin yerleimi ile projeyi karlatrnz. Elde ettiiniz bilgileri snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.
1. SIHH TESSAT U MALZEMELERNN VE BORULAMA TESSATLARININ PLAN GRNLER

1.1. U Malzemelerinin Plan Grnne Yerletirilmesi
Bir yapnn slak meknlar saylan mutfak, wc ve banyo gibi hacimleri ve konumlar proje aamasnda belirlenir. Islak meknlara yerletirilmesi gereken u malzemelerinin ve temiz su, pis su borularnn yerleri, konumlar da projede belirtilmitir. Montaj uygulamas yaplrken bu tesisat elemanlar projede belirtilen yerlere yerletirilmelidir.
1.1.1. Mutfaa U Malzemelerinin Yerletirilmesi

Mutfak, zellikle ev hanmlarnn sklkla kullandklar bir mahaldir. Yemek hazrlama, piirme, sofra hazrlama, bulak, temizlik gibi iler iin mutfakta zaman geirilir. Tm bu ilerin rahat yaplmas iin kullanl bir mutfaa gereksinim duyulur. Gerek mutfan bykl ve gerekse yerleimi, kullanl olmasna etki eder. Mutfaklar tek sral, L ve U biiminde olabilir. Tek sral mutfaklar genellikle kk ve orta byklkteki aileler iin uygundur. Bu tip mutfaklarda duvar uzunluu 2400 mmden az olmamaldr. Tezgh genilii 600 mm ve tezgh nndeki kullanm alan da en az 900 mm olmaldr. L ve U biimli mutfaklar kalabalk aileler iindir. Bu tip mutfaklarda tezgh kullanm alan daha fazladr. Tek sral, L ve U biimli mutfaklarn minimum lleri ekil 1.1de verilmitir.
Mutfaklarda eviye, ocak, bulak makinesi, buzdolab, kombi ve aspiratr gibi cihazlar bulunabilmektedir. Bu cihazlar yerletirilirken baz hususlar gz nne alnmaldr. rnein, frn ve buzdolab yan yana gelmemelidir. Ocak (frn) davlumbaza yakn olmaldr. Davlumbaz yok ise baca balants yaplmak suretiyle aspiratr yerletirilmelidir. Eviye ise zorunluluk yoksa pencereden gelecek nden yada sol yandan alacak ekilde yerletirilmelidir. Eviyeler kirli su kolonuna da yakn olmaldr.
ekil 1.1: Tek sral, L ve U biimli mutfaklarn minimum yerletirme lleri
Alttaki mutfak yerleimini inceleyelim. Mutfaa eviye ve bulak makinesi iin tesisat ekilir. Mutfakta ayrca ocak (frn) ve buzdolab iin yer bulunmaldr. Yandaki mutfakta eviyenin kirli su kolonuna yakn olduu grlmektedir. Ayca eviyeye gn sol yandan gelmektedir. Mutfak tezgh zerinde eviyenin dnda buzdolab ve ocak iin yer ayrlmtr. Ocak ve buzdolab yanana getirilmemitir. Ocan konulduu yerde baca bulunmaktadr. Tezgh zerinde hazrlama masas iin yeteri kadar alan braklmtr.
ekil 1.2: Tek sral mutfak yerletirme
1.1.2. Tuvaletlere U Malzemelerinin Yerletirilmesi

Konutlarda, i yerlerinde, okullarda, hastanelerde ksaca her yapda tuvalet mevcuttur. Tuvaletler bulunduu yapya gre tasarlanr. Tuvaletlerin iyi bir ekilde havalandrlmas gerekir. Evsel kullanmlarda havalandrma penceresi yeterli olurken, dizi halindeki hela talarnn bulunduu konut d tuvaletlerde aspiratr ile havalandrma yaplmaldr. Aydnlatma da yeterli olmaldr. Konutlarda bulunan tuvaletlerde genellikle bir hel ta ve bir lavabo bulunur. Buradaki lavabo banyodaki lavaboya gre kk boyutludur. Hel ta kolona yakn yerletirilmelidir. Kullanma pozisyonuna gre sol tarafnda taharet musluu bulunmaldr. Tuvalete konulan lavabonun, hel tann kullanm alann igal edecek ekilde yerletirilmesi doru olmaz.
ekil 1.3: Tuvaletlerin yerletirilmesi
1200
450
1200
1550
ekil 1.4: Yanl yerletirme uygulamalar
Konut d tuvaletlerin dzenlenmesi yaplrken, dizi halindeki hel talarnn tesisat bacalarna gre yerletirilmesi nemlidir. Srt srta denen hel talarnn arasnda da tesisat bacas olmas bir ok adan yararldr.
Havalandrma Pis su kolonu
ekil 1.5: Dizi halinde hela ta montajnda tesisat bacasnn kullanlmas
1550
Aadaki tuvaletin yerletirilmesini inceleyelim. Tuvaletlere genellikle bir hel ta bir de lavabo konur. Baz tuvaletlerde alaturka hel ta, bazlarnda da klozet olabilir. Tuvalete konulan lavabolar, banyodaki lavabolara oranla kk olur. Hela talar genellikle yerletirilecei kenarn ortasna gelecek ekilde monte edilir. Bu wcde hela ta ekseni, yan duvardan en az 600 mm aklktadr. Bu kullanm alan iin nemli bir husustur. Hela ta pis su kolonuna yakndr.
Pis su kolonu 600
450
Lavabonun ise eksenden duvar mesafesi en az 450 mmdir. Ayrca kapnn almasn engellemeyecek yere konulmutur.
ekil.1.6: Tuvaletlere u malzemelerinin yerletirilmesi
Banyolara konacak tm u malzemelerinin tr ve adedi kullanacak kii saysna gre belirlenir. Banyolarda bir lavabo, bir du teknesi veya kvet ve yer szgeci konulmas arttr. Ancak gnmzde klozetlerde banyoda olmas gereken u malzemeleri arasnda yerini almtr. Banyoya konulacak u malzemesinin says ve tr kullanc isteine ve kii saysna gre deiebilir. Daha geni banyo odalarnda bide, amar makinesi, jakuzi (salk havuzu) gibi cihazlar da konabilir. Banyo odalar yerletirilirken u hususlara dikkat edilmelidir: 1. 2. 3. 4. Klozet (alafranga hela ta) mutlaka pis su kolonuna yakn yere konmaldr. Banyoda eer bide varsa, klozet ile yan yana olmasnda yarar vardr. Klozetlerin banyo kapsnn yaknnda olmasndan kanlmaldr. Kvetler veya du tekneleri, ykanan kiinin kapy grebilecei yere yerletirilmelidir. 5. Yatay denen pis su borular mmkn olduu kadar ksa tutulmaldr. 6. U malzemeleri, kiilerin rahat kullanabilecei ve ulaabilecei ekilde yerletirilmelidir. 7. Banyo kapsnn tam almasn engelleyecek yerletirmelerden kanlmaldr. 8. Souk ve scak su borular souk iklimlerde d duvardan geirilmemelidir. 9. Banyoya konulacak u malzemeleri banyo byklne gre tercih edilmelidir. 10. Yer szgeci, kvet (veya du teknesi) ile klozet arasna yerletirilmelidir. Planlamada klozet ve kvet (veya du teknesi) aras uzaksa, klozetin taharet musluu yaknna ya da ykanma yerindeki (kvet, du teknesi) batarya tarafna konulmas uygun olur. Aada deiik llerdeki banyolarn minimum montaj lleri gsterilmitir.
450
450
600
1600
1600
1600
1600
2200
ekil 1.7: Kk banyolar iin yerletirme uygulamalar

2950 1150 600 600 450
1700
1600
750
600
2800
ekil 1.8: Byk banyolar iin yerletirme uygulamalar
3550
1700
750
750
600
600
450
ekil 1.9: Tam konforlu banyolar iin yerletirme uygulamas (kvet, amar makinesi, klozet, bide, yer szgeci, lavabo)
1600
Aadaki banyo odasnn yerleimini inceleyelim. Bu banyo odas kvet, lavabo, klozet ve yer szgecinden olumaktadr. Banyonun yerleimine baktmzda, hibir u malzemesi kapnn almasn engelleyecek ekilde monte edilmemitir. Kvet, kullanan kiinin kapy rahat grebilecei yere yerletirilmitir. Ayrca kvetin konduu yer, banyo odasnda l hacme (kullanlmaya msait olmayan alan) sebebiyet vermemitir. Klozet iin uygun yer olarak kvet yan seilmitir. Pis su kolonuna fazla uzak olmamasna dikkat edilmitir. Pis su kolonu i duvar tarafnda olmamaldr. Varsa tesisat bacasndan gemelidir. Yer szgeci, suyun zemine akma olaslnn yksek olduu kvet ve klozet arasna yaplmtr. Szgelerin banyonun orta yerine konmas estetik adan uygun deildir. Lavabo, sk kullanlan bir u malzemesi olduundan en kolay ulalr yere konmutur.
Tesisat Bacas Pis su kolonu

ekil 1.10: Banyo yerletirme uygulamas
1.2. Boru Tesisatlarnn Plan Grnne izilmesi

Shhi tesisat projelerinde souk su, scak su ve atk su borular izilirken birtakm hususlarn dikkate alnmas gerekir. Borularn geirilecei yerlerin, yapnn kullanlmasna olumsuz etki yapmamasna zen gsterilmelidir. Tesisatn ileyii bakmndan da boru tesisatlar nem tar. yle ki; borularda gereinden fazla yn deitirme olursa basn kayplar oluur. Boru hatt uzadka maliyet artar ve boru iindeki akkan bakmndan da problemler doabilir.
1.2.1. Souk Su Borularnn izilmesi

Bir shhi tesisat projesinde u malzemelerinin kullanlaca yerlere ve dier su aktma yerlerine souk su azlar brakmak gerekir. Kolon borusundan hat alnarak su aktma yerlerine su iletilir. Shhi tesisat projelerinde souk su borular srekli izgi eklinde izilir. izgi, 0.3 kalnlndaki rapido kalemle izilir. Akta denen borular duvar zerinden izilirken, sva altndan geen borular duvar iine izilir.
Souk su borular izilirken unlar gz nnde bulundurmalyz: Akta denen borular, mmknse tesisat bacas veya boru bacasndan geirilmelidir. Donma tehlikesi olan borular mutlaka izole edilmelidir. Akta denen borular estetik bakmdan, grn bozmayacak yerlerden geirilmelidir. Ankastre (sva alt) denen borular kolon ve kirilere zarar vermeyecek ekilde denmelidir. Ankastre denen borular slak meknlardan (banyo, wc, mutfak) geirilmeli; salon, oda gibi hacimlerin duvarlarndan geirilmemelidir. Borularn deme iinden geirilmesinden kanlmaldr. Deme iinden geirilen borular abuk rr ve delinebilir. Yerden boru zorunlu olarak geirilecekse korozyondan mutlaka korunmaldr. Borular tavandan geirilmemelidir. st ste yatay denen borularda, yzeyde younlaan suyun alttaki borulara korozif etki etmemesi iin, en alttan souk su borusunun gemesi salanmaldr. Souk su borular souk iklimlerde d duvar iinden geirilmemelidir. Temiz su kolonlar genellikle wclerin kap arkasndan geirilir. Batarya kullanlan su aktma yerlerinde souk su azlar, kullanm pozisyonuna gre sada olacak ekilde izilmelidir. Souk su borularnn izilmesi ile ilgili rnek aada verilmitir.
BANYO
MUTFAK
GR
ofben WC Temiz su kolonu HOL
ekil 1.11: Daire iinde souk su borularnn temiz su kolonundan alnarak datlmas
1.2.2. Scak Su Borularnn izilmesi

Scak su; ofben, termosifon, gne kollektr veya boyler ile elde edilir. Temiz su borusundan bir hat alnarak su stcsna verilir. Burada scak su elde edilerek lavabo, kvet veya du teknesi, bide, kurna gibi u malzemelerine iletilir. 10
Scak su borular shhi tesisat projelerinde, noktal kesik izgi ile gsterilir. izgi, 0.3 kalnlndaki rapido kalemle izilir. Akta denen scak su borular duvar zerinden izilirken, sva altndan geen scak su borular duvar iine izilir. Scak su borular izilirken unlar gz nnde bulundurmalyz: Scak su borular mmkn mertebe d duvardan geirilmemelidir. Aktan veya d duvardan geirilen scak su borular s kaybna kar yaltlmaldr. Scak su borular yatay konumda dendiinde dier borulara gre stte olacak ekilde yaplrsa, borular terleme yaptnda etkilenmemi olur. Batarya kullanlan su aktma yerlerinde scak su azlar, kullanm pozisyonuna gre solda olacak ekilde izilmelidir. Basn kaybn nlemek iin gereksiz dnlerden kanlmaldr. Scak su borularnn izilmesi ile ilgili rnek aada verilmitir.
BANYO
MUTFAK
GR
ekil 1.12: Daire iinde scak suyun ofbenden alnarak datlmas
1.2.3. Atk Su Borularnn izilmesi

Su aktma yerlerinde kullanlan su, insan saln tehdit etmeyecek ekilde en ksa yoldan yap dna karlmaldr. Pis ve kirli sular bina dna ve oradan da kanalizasyona ileten borulara atk su borular denir. Tuvaletten aktlan sulara pis su, banyo ve mutfaktan aktlan sulara da kirli su ad verilir.
11
Atk su borular projelerde muflu balant eklinde gsterilir. 0.5 kalnlndaki rapido kalemle izilir. Bina ii atk su borular, dk deme iinden ve duvar ilerinden geirilir. Bodrum katta tm kolonlar birleerek yatay borular ile bina dna karlr. Kolon altlarna temizleme borusu konulmas iyi olur. Bodrum kattaki yatay borularn uzun olmas durumunda bu borulara da temizleme borusu konulmasnda yarar vardr. Atk su borular izilirken unlar gz nnde bulundurmalyz: Atk su borular kesinlikle oturma alanlarndan geirilmemelidir. Yatay borular daire iinde mutlak suretle ankastre yaplmaldr. Kolonlar i duvar tarafndan geirilmemeli, d duvar tarafndan veya tesisat bacalarndan geirilmelidir. Kolon hatlar zellikle alaturka hel ta, klozet, eviye gibi salk gerelerine yakn olmaldr. Atk su borular mmkn olan en ksa yoldan ve en az dnle kanalizasyona aktarlmaldr. Kolon altlarna temizleme borusu konulmaldr. Kolonlar en alt kattan en st kata kadar yn deitirmeden kmaldr. En st seviyedeki atk su balants yapldktan sonra kolon borusu ap deitirilmeden at katna kadar kartlmaldr. Mutfak, banyo ve tuvalete koyduunuz her bir atk su kolonu iin numaralandrma yapnz. Bu numaralama ilemini soldan balayarak belirli bir sraya gre yapnz. Atk su borularnn izilmesi ile ilgili rnek aada verilmitir.
P2 P3
BANYO
MUTFAK
P1
GR
ekil 1.13: Daire iinde atk su borularnn izimi
12
Bodrum katta atk su ve souk su borularnn izimi ile ilgili bir rnek aada verilmitir. Bordum katta pis su borular toplanarak rgara balanmtr. ehir ebekesinden gelen temiz su ise ana sayatan getikten sonra kollektre gelmi ve buradan katlara datlmtr.
P2
Kollektr
WC
R P1 P3
SIINAK
SIINAK
BODRUM KAT
ekil 1.14: Atk su ve temiz su borularnn plan grne izimi
13
UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar

neriler
Mimari plan zerinde mutfak iin ayrlan hacmi bulunuz. Mutfan konumuna gre kolon yerini belirleyiniz. Eviyeyi nereye yerletireceinize karar veriniz. Eviyenin yerini belirlerken pencerenin ve kolonun yerini gz nne alnz. Mutfan planlanmasn Ocak (frn) yerini bacaya gre belirleyiniz. yaparak u Tesisat ablonunuzla ve 0.5 rapido kaleminizle eviye, malzemelerini iziniz. bulak makinesi ve ocak sembollerini planladnz yerlere iziniz. Tuvaletin planlanmasn yaparak u malzemelerini iziniz. Banyonun planlanmasn yaparak u malzemelerini iziniz. Dzenlenen mutfan souk su, scak su ve atk su borularn iziniz. Mimari planda wcnin yerini bulunuz. Kolon yerini belirleyiniz. Tesisat bacas var ise kolonlar buradan geiriniz. Tesisat bacas yok ise kolonun d duvar tarafnda olmasna zen gsteriniz. Alaturka hel tann yerini belirleyiniz. Hel tann kolona yakn olmas gerektiini unutmaynz. Kapnn alp kapanmasn ve hel tann kullanm alann gz nne alarak lavabo yerini belirleyiniz. Tesisat ablonunuzla ve 0.5 rapido kaleminizle alaturka hela ta ve lavabonun sembollerini planladnz yerlere iziniz. Mimari planda banyonun yerini bulunuz. Kolon yerini belirleyiniz. Tesisat bacas yok ise kolonun d duvar tarafnda olmasna zen gsteriniz. Banyoya koyacanz u malzemelerini belirleyiniz. Banyo konumuna gre u malzemelerinin yerlerini planlaynz. Kvet, kapnn rahat grlecei yerde olmaldr. Klozet eer uygunsa kvetin yaknna konulmal ve atk su kolonuna uzak olmamaldr. Yer szgecinin, kvet pis su gider taraf ile klozet taharet musluklarna yakn olmas kuraln hatrlaynz. Lavabonun yerini belirleyiniz. Tesisat ablonunuzla ve 0.5 rapido kaleminizle kvet, klozet, yer szgeci ve lavabonun sembollerini planladnz yerlere iziniz. Temiz su kolonunun genellikle WC kapsnn arkasnda bulunduunu hatrlaynz. Temiz su kolonundan hat alnz. 14
Duvar ilerinden geirerek mutfaa ulatrnz. Eviyeye souk su az braknz. Souk su aznn bataryann sanda olmas gerektiini unutmaynz. Bulak makinesi iin bir az brakmay unutmaynz. Souk su borularn 0.3 rapido kalemle ve srekli izgi eklinde iziniz. izdiiniz izgileri kolon ve ya kiri iinden gemeyecek ekilde izmeye zen gsteriniz. Souk su borusundan bir kol daha alarak ofbene gtrnz. Scak su balantsn izmek iin ofbenden scak su hatt alarak eviyeye kadar gtrnz. Scak su borusunu 0.3 rapido kalemle ve kesik noktal izgi ile gsteriniz. Scak su borularn izerken duvar iinden iziniz. Pis su balantsn muflu boru eklinde iziniz. Pis su borusunun 0.5 kalnlndaki rapido kalemle izildiini unutmaynz. Eviyeden kirli su kolonuna balant borusunu iziniz. Bulak makinesinin yerinden kolona balant borusu iziniz. Kirli su kolonuna numara vererek yuvarlak iine alnz. Souk su hattndan tuvalette bulunan hel ta iin bir bas ve ya rezervuar az braknz. Hel tan kullanma pozisyonuna gre solda olacak ekilde bir az da taharet musluu iin braknz. Lavabo iin bir az braknz. Dzenlenen WCnin souk Tuvaletteki lavaboya sadece souk su az brakmak su, scak su ve atk su yeterlidir. borularn iziniz. WCde scak su kullanm olmadndan scak su hatt ekilmez. Pis su tesisat iziminde, hela tann kolona balantsn iziniz. Lavabonun kolona balantsn iziniz. Pis su kolonuna numara vererek yuvarlak iine alnz. Souk su hattndan banyoya giri yapnz. Duvar iinden tm su aktma yerlerine souk su borusunu iziniz. Dzenlenen banyonun Kvet iin souk su batarya az braknz. souk su, scak su ve atk Souk su azn sada olacak ekilde iziniz. su borularn iziniz. Lavaboya souk su az sada olacak ekilde az braknz. Klozete taharet musluu iin az braknz. Klozete rezervuar doldurma musluu iin az braknz. Eer varsa amar makinesi iin souk su az braknz. 15
Scak su hattndan kol alarak banyoya getiriniz. Scak su iin bir az kvete, bir az da lavaboya braknz. Scak su azlarnn solda olmas gerektiini unutmaynz. Pis su tesisat iin, kvetin, szgecin, klozetin ve lavabonun kolona balantsn iziniz. Bu balantlar yaparken ak zorlatracak izim yapmaynz. Borular mmkn olan en ksa yoldan ve fazla dn yaptrmadan kolona balaynz. Hem kullanm hem de maliyet bakmndan tm borular tekniine uygunluunu bozmadan en ksa biimde tasarlanmaldr. Pis su kolonuna numara vererek yuvarlak iine alnz.
16
LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki test sorularn cevaplandrarak bilgilerinizi lnz. Arka sayfada yer alan cevap anahtar ile karlatrnz. 1. Aadakilerden hangisi banyoya konulan u malzemelerinden deildir? A) Klozet B) Bide C) Yer szgeci D) Eviye 2. Eviye yerletirirken aadakilerden hangisi gz nne alnmaz? A) Pencerenin konumu B) Kirli su kolonunun yeri C) Mutfan yn D) Kullanm alan 3. Aadakilerden hangi ikisi yan yana yerletirilirse kullanm asndan kolaylk salar? A) Klozetbide B) Kvet lavabo C) Du teknesilavabo D) Eviye kvet 4. U malzemeleri mimari plana ne ile izilir? A) Serbest elle izilir B) Cetvele izilir C) Tesisat ablonu ile izilir D) Yaz ablonu ile izilir 5. Pis su kolonlar iin aadakilerden hangisi yanltr? A) U malzemesine yakn olmaldr B) duvardan geirilmemelidir. C) Gzden uzak yerlere konulmaldr. D) Banyolarda en az iki adet olmaldr. 6. U malzemeleri hangi rapido kalemle izilmelidir? A) 0.2 B) 0.3 C) 0.5 D) 0.7
17
7. Temiz su borular hangi rapido kalemle izilmelidir? A) 0.2 B) 0.3 C) 0.5 D) 0.7 8. Scak su borular hangi izgi ile gsterilir? A) Srekli izgi B) Kesik izgi C) Kesik noktal izgi D) Kesik ift noktal izgi 9. Temiz su borular hangi izgi ile gsterilir? A) Srekli izgi B) Kesik izgi C) Kesik noktal izgi D) Kesik ift noktal izgi
18
PERFORMANS TEST PERFORMANS TEST

Aada size bir uygulama faaliyeti verilmitir. Bu faaliyeti gerekletirirken uyguladnz her ilem sras iin kontrol listesinde iaretleme yapnz. Aada verilen plana: a. U malzemelerini yerletiriniz. b. Souk su ve atk su kolon yerlerini belirleyiniz. c. Souk su, scak su ve atk su borularn iziniz.
150/ 150 60/ 50
SALON
15 0/ 15 0
W C
BANYO
HOL
KLER
GR
BALKON
Y. ODASI MUTFAK
150/ 150
ekil 1.15: Daire mimari plan
19
6 0/ 5 0
KONTROL LSTES
Bitirdiiniz faaliyetin sonunda aadaki performans testini doldurunuz. Hayr olarak iaretlediiniz ilemleri modl bilgi sayfasna dnerek ve retmeninizden yardm alarak gidermeye alnz.
Evet
Sra No
Gzlemlenecek Davranlar Mutfan plan grnne yerletirilmesi ve u malzemelerinin izilmesi a. Mutfaa hangi u malzemelerini yerletireceinizi belirlediniz mi? b. U malzemelerini nerelere yerletireceinizi belirlediniz mi? c. Eviyeyi yerletireceiniz yer kolona yakn m? d. Eviyenin konumu pencereye uygun mu? WCnin plan grnne yerletirilmesi ve u malzemelerinin izilmesi a. Wcye hangi u malzemelerini yerletireceinizi belirlediniz mi? b. U malzemelerinin yerini belirlediniz mi? c. Hela tann izimini yaptnz m? d. Hela ta kolona yakn m? e. Hela ta iin yeteri kadar kullanma alan var m? f. Lavabonun kap hareketini engellemediinden emin oldunuz mu? Banyonun plan grnne yerletirilmesi ve u malzemelerinin izilmesi a. Banyoya hangi u malzemelerini yerletireceinizi belirlediniz mi? b. U malzemelerinin yerlerini belirlediniz mi? c. Kveti tesisat ablonu ile izdiniz mi? d. Kveti kullanan kii kapy rahatlkla grebilir mi? e. Klozeti izdiniz mi? f. Klozet pis su kolonuna yakn m? g. Klozetin kap kenarnda olmadndan emin oldunuz mu? h. Lavabonun izimini yaptnz m? i. Lavabo kullanm alann dikkate aldnz m? j. Szgecin izimini yaptnz m? k. Szgeci su srama olasl yksek olan yere yerletirdiniz mi? Dzenlenen mutfan souk su, scak su ve atk su borularnn izilmesi a. Souk su kolonunu tuvalet kaps arkasna izdiniz mi? b. Bu kolondan hat alarak mutfaa ulatrdnz m? c. Souk su borusunu duvar iinden izdiinizden emin misiniz? d. Mutfaa izdiiniz souk su hattndan eviye iin az braktnz m? e. Eviye iin braktnz souk su az bataryann sa tarafnda m? f. ofben iin souk su giriine az braktnz m? g. Tm souk su borularn 0.3 rapido kaleminizle izdiniz mi? h. Souk su borularn srekli izgi eklinde izdiniz mi? i. ofbenden scak su hatt alarak eviyeye scak su az braktnz m? 20
Hayr
j. Scak su borusunu 0.3 rapido kaleminizle izdiniz mi? k. Scak su borularn kesik noktal izgi eklinde izdiniz mi? l. Kirli su kolon yerini belirlediniz mi? m. Eviyeden kirli su kolonuna balant borusunu izdiniz mi? n. Pis ve kirli su borularn 0.5 rapido ile izdiinizden emin oldunuz mu? o. Pis ve kirli su borularn muflu olarak izdiniz mi? Dzenlenen tuvaletin souk su, scak su ve atk su borularnn izilmesi a. Souk su hattndan lavabo iin az braktnz m? b. Rezervuar veya bas iin az braktnz m? c. Teharet musluu iin az braktnz m? d. Taharet musluunu hela tann solunda olacak ekilde izdiniz mi? e. Pis su kolon yerini belirlediniz mi? f. Hela ta kolon balantsn izdiniz mi? g. Lavabo kolon balantsn izdiniz mi? Dzenlenen banyonun souk su, scak su ve atk su borularnn izilmesi a. Soguk su hattndan banyoya hat aldnz m? b. Souk su borusundan u malzemelerine az braktnz m? c. Lavabo iin braktnz souk su batarya az sada m? d. Kvet iin souk su azn bataryann sa tarafna braktnz m? e. Klozete, rezervuar ve taharet musluu iin az braktnz m? f. Scak su borusundan hat alarak banyoya kadar izdiniz mi? g. Lavaboya scak su borusunu izdiniz mi? h. Scak su azn bataryann soluna gelecek ekilde braktnz m? i. Kvete scak su borusunu izdiniz mi? j. Scak su azn kvet bataryasnn soluna gelecek ekilde braktnz m? k. Pis su kolonunu izdiniz mi? l. Klozet kolon balantsn izdiniz mi? m. Kvet, lavabo ve szgecin pis su balantlarn kolona kadar izdiniz mi? Tertipli ve dzenli alma a. alrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu? b. Kullandnz izim takmlarn dzgnce yerine koydunuz mu? c. altnz yeri temizlediniz mi? Verimli alma a. Yaptnz izimi tekniine uygun yapabilidiz mi? b. izimi yaparken zorlandnz yerler oldu mu?
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksikliklerinizi, faaliyete dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlaynz. Kendinizi baarl buluyorsanz ikinci faaliyete geiniz. 21
RENME FAALYET-2 RENME FAALYET-2

AMA
izilen plan grnlerinin ema grnlerini standartlarna ve tekniine uygun olarak izebileceksiniz.
ARATIRMA
Bitmi shhi tesisat projesi bularak plan grnlerin ema grnlerinde nasl grndn inceleyiniz. evrenizdeki mhendislik firmalarna giderek kolon emasnn nasl karlmas gerektiine dair pratik bilgiler edininiz.
rendiiniz bilgileri snf arkadalarnzla paylanz.
2. ZLEN PLAN GRNLERNN EMA GRNLER

2.1. ema Grnlerini izmek
Projelerde plan grnleri stten grnle ilgili ayrntlar ierir. Plan grnnde izmi olduumuz u malzemelerinin ve tm borularn n grn olarak gsterilmesine ema grn denir. ema grnnde kolon borular ve balant borular net olarak grlebilir. Ayrca tm balant borularnn u malzemelerine ve kolonlara nasl balandn ema grnnde grmek mmkndr. Sadece plan grnyle ya da sadece ema grnyle bir projeyi ifade edemeyiz. Mutlaka ikisinin de kullanlmas gerekir. Plan grn tamamlandktan sonra ema grn izilir. Plan grn bodrum kat, zemin kat ve bir normal kat olarak gsterilir. Bina ka katl olursa olsun, birinci kat ile en st kat mimari olarak ayn ise plan grnnde sadece bir normal kat izmek yeterlidir. ema grnnde ise bodrum kat, zemin kat ve bina ka katl ise o kadar normal kat izimi yaplr. ema grnn izerken plan grnnden yararlanlr. Planda en sada bulunan u malzemesi saa doru, en soldaki u malzemesi de sola doru yatrlm gibi dnlerek kolon emas karlr. Kolon emasnda ncelikle pis su ve temiz su kolonlar izilmelidir. Pis su kolonu izildikten sonra en st noktasna kolon numaras yazlr. Bunun nedeni plan grnndeki kolonun ema grnnde doru olarak ifade edebilmektir. Kolon numaras plan grnnde daha nce belirlendii iin buradan baklarak alnr. Kolon numaralar verildikten sonra hangi kolonda hangi u malzemesi varsa plan grn gz nne alnarak izilir. 22
2.1.1. U Malzemelerinin ema Grnlerini izmek

U malzemelerinin ema grnleri tesisat ablonlar ile izilir. U malzemelerinin ema gsterimi ile ilgili semboller Shhi Tesisat Resim-1 Modlnde gsterilmitir. U malzemeleri 0.5 kalemle izilir. Kolon emasna u malzemeleri yerletirilirken yerden yksekliklerine gre yerletirilir. Kat ykseklii 3 metre olduu iin 1/50 lekli ema grnnde iki kat aral 60 mm olarak gsterilir. Aada verilen banyonun u malzemelerini plan grnne yerletirelim;
ekil 2.1: Banyoya u malzemelerin yerletirilmesi
Bu plan grnnde kvet, klozet, lavabo ve szge bulunmaktadr. Tek pis su kolonuna balantlar yaplan bu u malzemelerinin ema grnn karrken u malzemelerinin pis su kolonuna gre konumlarna bakmalyz. Burada tm u malzemelerinin pis su kolonunun sanda olduu grlmektedir. Ayrca klozet, szge ve kvet tek atal ile kat borusuna balanmlardr. Pis su kolonuna en yaknda kvet bulunmaktadr. Kveti szge, klozet ve lavabo izlemektedir. Bu bilgiler nda ema grn u ekilde olur:
ekil 2.2: ekil 2.1deki banyonun emas
Tesisat Bacas
23
Aada u malzemesinin ema grnne yerletirilmesi ile ilgili rnek verilmitir.
Eviye
Lavabo Kvet Klozet
Lavabo
II. Normal Kat
Deme
Hela ta
ST KATIN AYNISIDIR.
I. Normal Kat
ST KATIN AYNISIDIR.
Zemin Kat
Bodrum Kat
a: Kat ykseklii 3 metre olduundan 50 leinde 60 mm ile gsterilir.

ekil 2.3: ema grnne u malzemelerinin yerletirilmesi
2.1.2. Souk Su Borularnn ema Grnlerini izmek

Souk su borular ema grn izilirken izime bodrum kattan balanr. ehir ebeke suyu giriinden balanarak ana saya ve datc (kollektr) izimi yaplr. Kolon borular her kata daire says kadar izilir. Bu da plan grnnden yararlanlarak yaplr. Buradan da en utaki su aktma yerine kadar balant borular izilir. rnein, plan grnnde temiz su kolonu tuvaletten geiyorsa, ema grn karrken temiz su kolonunu tuvaletin bulunduu yerden izmeliyiz. 24
Aadaki rnekte bodrum kattan st kata kadar temiz su borularnn ema grnleri verilmitir.
at Kat
2. Normal Kat
1. Normal Kat
Zemin Kat
S S S S
S S S S
ehir ebekesi B. Kat

S
ekil 2.4: ema grnne souk su borularnn izilmesi
2.1.3. Scak Su Borularnn ema Grnlerini izmek

Bamsz sistemlerde (ofben, kombi vs) scak su cihaznn scak su kndan hat alnarak gerekli tm u malzemelerine scak su datm izilir. Merkezi scak sulu sistemlerde de bodrum katta boyler ve balantlar izilir. Boyler scak su kndan hat alnarak scak su kolonu izilir. Balant borular izilerek u malzemelerine scak su iletilmi olur. Tm bu izimler plan grne gre yaplr. Scak su borular 0.3 kalemle ve kesik noktal izgi ile izilir.
25
2.1.4. Atk Su Borularnn ema Grnlerini izmek

Atk su borularnn ema zerinde gsterilirken kolon says gz nne alnr. Plan grnnde pis su kolonlar numaralandrlmtr. Kolon emas karldnda soldan saa doru kolonlar sra ile yerletirilir. Kolonlar en st balant yerinden at katna kadar devam ettirilir. Bu boruya havalandrma borusu denir ve kolon ap ile ayn apta olur. Kolonlarn en st seviyesine kolon numaras yazlarak daire iine alnr. Bodrum katta ise pis su ana borular balantlar gsterilir. st katlardaki kolon yerleri bodrum katta da belirtilir ve bu kolonlardan yatay borularla pis su toplanarak en ksa yoldan bina dnda yer alan rgarlara iletilir. Rgarlarda toplanan su bz borular ile kanalizasyon hattna aktarlr.
P2 P1
4 5
1. Bina d balant hatt 2. Ana kanal 3. Toplama hatt (pis su ana boru) 4. Tekil balant borusu 5. Mterek balant borusu 6. Birletirme borusu 7. Kolon 8. Havalandrma hatt 9. Yamur suyu kolonu 10. Temizleme borusu
9
10 2
2 1
ekil 2.5: ema grnnde atk su borularnn blmleri
Aada bodrum, zemin ve iki normal kattan oluan plan grnleri verilmitir. Bu plan projeden yararlanarak, u malzemelerinin ve souk su borularnn ema grnlerini karalm.
26
P2 P5
P3 P4
KAZAN DARES
ekil 2.6: Bodrum kat plan

SIINAK
27
P6 P1
SIINAK
BODRUM KAT
P2
6 0/ 5 0 6 0/ 5 0 6 0/ 5 0
P3
P4 P5
6 0/ 5 0
15 0 / 15 0
WC
15 0/ 15 0
BANYO WC
BANYO
HOL
HOL
15 0 / 15 0
Y. ODASI MUTFAK MUTFAK OCUK ODASI
Y. ODASI
OCUK ODASI
15 0/ 15 0
15 0/ 15 0
15 0/ 15 0
15 0/ 15 0
P1
P6
ZEMN KAT
15 0 / 15 0
15 0 / 15 0
SALON
SALON
ekil 2.7: Zemin kat plan
28
P2
6 0/ 5 0 6 0/ 5 0 6 0/ 5 0 6 0/ 5 0
P3
P4 P5
AYDINLIK
15 0 / 15 0
SALON WC
15 0/ 15 0
BANYO WC
BANYO
SALON
HOL
HOL
ekil 2.8: Normal kat plan

MUTFAK MUTFAK OCUK ODASI
15 0/ 15 0 15 0/ 15 0 15 0/ 15 0 15 0/ 15 0 15 0/ 15 0
29
P1 P6
Y. ODASI
Y. ODASI
OCUK ODASI
100/ 15 0
100/ 15 0
BALKON
BALKON
1. ve 2. NORMAL KAT
P1
P2
P3
P4
P5
P6
ATI KATI
2. NORMAL KAT
ST KATIN AYNISIDIR
ekil 2.9: Bodrum, zemin ve normal kat planlarnn emalar

ST KATIN AYNISIDIR
S S S S S S
30
ehir ebekesi
1. NORMAL KAT
ZEMN KAT
BODRUM KAT
2.2. Boru aplarnn Hesaplanmas

Projelerdeki boru ap hesab, su aktma yerlerinde istenilen akma basncn salamak iin yaplr. Temiz su, scak su ve atk su tesisatlarnda boru aplar hesaplar yaplr. Temiz su ve scak su tesisatlarnda boru aplar doru seilmezse hem maliyet artar hem de su basnc istenilen deerde olmaz ayrca tesisatn grltl almasna sebebiyet verebilir. Atk su tesisatnda da uygun boru aplar seilmezse tesisat sk sk tkanabilir ve maliyet yksek olabilir. Boru ap byk seilirse, iinde kat atklar bulunan pis su boru dibinde srtnmeye maruz kalaca iin gerekli aknt meydana gelmez. Bu da zamanla tortulaarak tkanklklara sebep olur. Kk boru ap ise vakum etkisi yaratarak tesisattaki sifonlarn ilevlerini engelleyerek binaya koku yaylmasna sebep olur. Grld zere boru aplarnn tayini tesisatn almas asndan olduka nemlidir.
2.2.1. Souk Su Boru aplarnn Hesaplanmas

Souk su boru aplarnn tayininde ykleme birimi ve musluk birimi yntemleri kullanlr. Ykleme birimi daha detayl bir yntemken musluk birimi kk lekli binalarda tercih edilir. Boru apnn hesaplanabilmesi iin bir takm ltlere gereksinim duyulur. 1. Su aktma yerlerinde istenilen en az akma basnlar 2. Tesisatta bulunan su aktma yerlerinin trleri ve saylar 3. Ayn anda kullanlacak su aktma yerlerinin says 4. Su sayacnn neden olaca basn kayplar 5. Suyun mevcut basnc 6. Borulardaki basn kayplar, basn kayplarna aadaki unsurlar etki eder: Plan ve emadan elde edilecek alm boru uzunluklar Boru ksmlarnn ykler En yksekteki su aktma yerinin basn kaynandan ykseklii Kullanlan boru cinsi (Bu unsurlar tablolardan elde edilen deerler yardmyla hesaplanr.) 1. Ykleme Birimi Yntemi Bu yntemde 10 mm apndaki (3/8) musluktan belirli bir akma basncnda akan suyun debisi esas alnr. 10 mm apndaki musluk saniyede 0.25 litre (15 l/d) su aktr. Bu miktar 1 YB (ykleme birimi) olarak kabul edilir ve dier su aktma yerlerinin ykleme birimleri de bunun katlar olarak belirlenir. Boru aplarnn hesaplanmasnda gerekli olan akma basnlar, debileri ve ykleme birimleri deerleri tablo 2.1de verilmitir. 31
Armatr Standart Akma (kullanma yeri) Basnc (mSS) Musluk, Batarya DN 10 (3/8) 5 DN 15 (1/2) 5 DN 20 (3/4) 5 DN 25 (1) 5 Gazl ofben 10 l/d 25 16 l/d 25 26 l/d 25 Lavabo 5 Banyo Kvet Bataryas DN 15 5 DN 20 5 Banyo Du Bataryas DN 15 10 DN 20 10 Basnl Hela Ykayc DN 15 13 DN 20 12 DN 25 4 Rezervuar Musluu 5 Pisuvar 5 amar Makinesi 5 Bulak Makinesi 5
Debi l/s 0.25 0.40 1.0 1.5 0.175 0.25 0.43 0.175 0.40 1.0 0.25 0.1 0.60 0.80 1.2 0.125 0.125 0.40 0.40
Ykleme Birimi 1.0 2.5 16 36 0.5 1.0 3.0 0.5 2.5 16 2.5 16 6 11 27 0.25 0.25 2.5 2.5
Tablo 2.1: Su aktma yerlerinin akma basnlar, debileri ve ykleme birimleri
Bir yapda musluklarn ayn anda almas beklenemez. Bu nedenle toplam debi bulunurken YB ne karlk gelen debi deerlerinin toplam alnmaz. Bunun yerine toplam debiyi bulurken, YB deerlerinin toplamnn karekkne edeer musluun ayn anda alaca varsaylr. Bu deerin 1 YB ne denk gelen 0.25 ile arpmnn toplam debiyi verecei kabul edilir. Bir baka deyile, ok sayda armatr besleyen bir boruda olmas gereken debiyi bulmak iin, o borunun besledii tm armatrlerin ykleme birimleri toplanarak toplam YB bulunur. Bu deerin karekk alnarak 0.25 deeri ile arplr. kan sonu boruda istenen toplam su debisini verir. Toplam debi aadaki ifade ile hesaplanr. Z=YB q= 0.25
Z (l/s)
Z: Debisi hesaplanacak borunun besledii tm armatrlerin YB toplam q: Toplam su debisi
32
rnek: 3 adet lavabo, 3 adet rezervuar musluu ve 2 adet pisuvar besleyen borunun toplam debisi ne olmaldr? zm: Lavabonun YB i 0.5, rezervuar musluunun YB i 0.25 ve pisuvarn YB i 0.25 olduuna gre (bk. tablo - 1) Z= (3 x 0.5) + (3 x 0.25) + (3 x 0.25) Z= 1.5 + 0.75 + 0.75 Z= 3 YB q= 0.25 3 q= 0.43 l/s Basn kayb yaratan etkenlerden biri de su sayacdr. Su sayacnn yaratt basn kayb sayacn byklne gre deiir. yi bir tesisatta su sayacnn neden olduu basn kayb 5 mSS olarak kabul edilir. Tablo 2.2 de su sayacnn anma aplar ve debilerine gre neden olacaklar basn kayplar verilmitir.
Saya kapasitesi m3/h Saya anma ap mm
Sayataki Basn Kayb (mSS)
10
Debi l/s (YB)

0.264 (1.1) 0.439 (3.1) 0.615 (6.0) 0.878 (12.3) 1.757 (49.4) 0.373 (2,2) 0.621 (6.2) 0.868 (12.1) 1.242 (24.7) 2.484 (98.8) 0.456 (3.3) 0.761 (9.3) 1.065 (18.1) 1.521 (37.0) 3.513 (148.1) 0.527 (4.4) 0.878 (12.3) 1.230 (24.2) 1.757 (49.4) 3.514 (197.5) 0.589 (5.6) 0.982 (15.4) 1.375 (30.3) 1.964 (61.7) 3.928 (264.9) 0.646 (6.7) 1.076 (18.5) 1.506 (36.3) 2.152 (74.1) 4.303 (294.3) 0.696 (7.8) 1.162 (21.6) 1.627 (42.3) 2.324 (86.4) 4.648 (345.7) 0.745 (7.9) 1.242 (22.1) 1.739 (48.4) 2.485 (98.8) 4.969 (395.1) 0.791 (10.0) 1.318 (27.8) 1.845 (54.4) 2.635 (111.1) 5.270 (444.4) 0.833 (11.1) 1.389 (30.9) 1.944 (60.5) 2.778 (123.5) 5.556 (493.8)
20 25 32 38 50
3 5 7 10 20
Tablo 2.2: Su sayalarnn eitli debilerdeki basn kayp deerleri
Borularda akma basncnn 1 m/s 2 m/s arasnda olmas istenir. Ancak sese duyarl yaplarda (hastane, ktphane vs) 1 m/s deerinin altnda akma basnc kullanlabilir. Borularda meydana gelen basn kayplar borularn i yzeylerinden ve kullanlan balant paralarndan kaynaklanr. Tesisattaki her dn boru iindeki suyun basncn drr. Buralarda kaybolan basn miktar gz nne alnarak boru aplar belirlenir. Basn kayb tablolarnda 0.5 ile 1000 YB arasndaki ykler iin debi ve eitli aplardaki borularn basn kayplar mSS/m cinsinden verilmitir. Tabloda yer alan 33
deerlerden koyu rakamlar, suyun borulardaki akma hznn 1.0 ile 2.0 m/s arasnda bulunduu deerleri gstermektedir. Koyu rakamlarn stnde kalan rakamlar 1.0 m/s akma basncndan dk hzlar gsterir. Koyu rakamlarn alt ksmnda kalan rakamlar ise akma basncnn 2.0 m/s deerinden yksek akma hzn gsterir. Su hznn 0.5 m/s, 1.5 m/s ve 2.5 m/s olduu deerlerin alt izilmitir. Basn kayplar ile ilgili tablolarn kullanm kolaydr. Bu tablolarda ykleme birimi, boru basn kayb (mSS/m) ve boru ap olmak zere veri bulunur. YB ve boru basn kayb deerlerinin bilinmesi durumunda boru ap tablo zerinden okunabilir. rnek: Ykleme birimi deeri 9.5 olan galvanizli boru blmnde 0.046 mSS/m basn kayb ngrlmtr. Buna gre uygun boru apn bulalm. Tablo 2.3te ilk stunda YB deeri olan 9.5 deeri bulunur. Bu deerin hizasnda srasyla 0.156, 0.046, 0.012, 0.004, 0.001 deerleri grlmektedir. 0.046 deerinin bulunduu stundan yukarya doru ktmzda boru apnn 1 (25 mm-bir parmak) olduunu grrz. Boru apnn hesaplanmasnda aadaki deerlerin bilinmesi gerekir. a. b. c. d. e. f. g. h. Mevcut su basnc (mSS) En stteki su aktma yerinin basn kaynandan ykseklii (m) Su aktma yerinde gerekli akma basnc (mSS) Kalan basn (mSS) Su sayac basn kayb (mSS) Emre hazr basn Borunun alm uzunluu (m) Boruda ortalama basn kayb (mSS/m)
Yukardaki kavramlar aklayalm: a. Mevcut Su Basnc: Sistem hidroforlu ise hidrofor alt basnc, direk ehir ebekesinden besleme yaplyorsa ehir ebeke basn deeri mevcut su basnc olarak alnr. (mSS) b. En stteki Su Aktma Yerinin Basn Kaynandan Ykseklii: ehir ebeke borusundan binann en st seviyesinde bulunan su aktma yeri arasndaki ykseklik deeridir. lekli izilmi ema grn zerinden llerek bulunur. Metre olarak yazlr. c. Su Aktma Yerinde Gerekli Akma Basnc: En stteki su aktma yerinde bulunan armatr iin gerekli akma basncdr. Bu basn deeri su aktma yerlerinde bulunan en yksek akma basnc deeridir. rnein; en stteki su aktma yerinde musluk, amar makinesi, gazl ofben ve rezervuar musluu bulunsun. Bu durumda Tablo 2.1den en yksek akma basncnn gazl ofbenin deeri olan 25 mSS olduu grlr. d. Kalan Basn: En elverisiz su aktma yerindeki durgun basn deeridir. Mevcut su basncndan su aktma yerinin ykseklii ile akma basncnn toplam karlarak bulunur. 34
rnein; mevcut su basnc 40 mSS olsun. Su aktma yerinin ykseklii 12 metre olsun. Akma basnc ise 5 mSS olsun. Bu durumda; Kalan Basn = 40 (12+5) = 23 mSS bulunur. e. Su Sayacnn Basn Kayb: yi tasarlanm bir tesisatta su sayacnn 5 mSS basn kayb yarataca kabul edilir. Ayca Tablo 2.2de su sayalarnn debilere gre basn kayplar verilmitir. f. Emre Hazr Basn: Kalan basn ile su sayac basn kayb arasndaki farktr. rnein; kalan basn 23 mSS, su sayac basn kayb ise 5 mSS olsun. Emre hazr basn 18 mSS olur. g. Borunun Alm Uzunluu: borudaki basn kayplar boru uzunluuna bal olduundan gerek boru uzunluunun bilinmesi gerekir. Plan ve ema grnleri zerinde boru boylar llerek 1/50 leine gre gerek uzunluu bulunur. Pratik olarak kat aralar 3 m olarak alnr. h. Boruda Ortalama Basn Kayb: Hesab yaplan boru blmnn ortalama basn kayb; emre hazr basncn alm boru uzunluuna blmyle elde edilir. rnein; emre hazr basn 18 mSS, borunun alm uzunluu 21 m olsun. Buna gre boruda ortalama basn kayb 18/21= 0.85 olur. Bu bilgiler nda aadaki rnek uygulamay yapalm. Aada (ekil 2.4) ema grn verilen tesisatn souk su boru ap hesaplanacaktr. Su ehir ebekesinden dorudan salanmaktadr. ehir ebeke basnc 5 kgf/cm 2 yani 50 mSSdir. Tesisat galvanizli demir boru ile yaplacaktr.
35
ATI KATI
16.5
TS 1
1 0.5 0.5 6
2. NORMAL KAT
0.5 6 2.5
0.5
17.5
TS 2
ST KATIN AYNISIDIR.
17.5
1. NORMAL KAT
3.00
3.00
12.00
TS 3
0.5
0.5 6
ZEMN KAT
7 1.00
S S S
5.00
2.00
11.00
42 YB
BODRUM KAT
ehir ebekesi
S
3.00 6.00
Not: Yeil renkli rakamlar YB deerleridir. Tablo 2.1'den alnmtr.
ekil 2.10: Souk su boru apnn hesaplanmas
Tesisatta dizi sistem uygulanmtr. 3 adet kolon vardr. Her kolon ncelikle numaralandrlr. Sonra tm su aktma yerlerinin YB deerlerini ilgili boru blm zerine yazlr. Ardndan bu YB deerlerini toplayarak ayr ayr kolonlarn toplam YB deerlerini bulup ilgili kolon zerine yazarz. Burada birinci kolonun (TS1) YB deeri toplam 17.5 olarak bulunmutur. TS2 kolonu st kat ile ayn olduundan bu kolonun YB deeri de 17.5 olarak kolona yazlr. TS3 kolonu toplam ykleme birimi deeri 7 bulunarak (0.5+0.5+6) kolon zerine yazlr. Bu 3 kolonun toplam YB deerleri toplanarak bunlar besleyen boru zerine yazlr. Burada 42 YB deeri toplam deerdir ve bu 3 kolona su tayan boru zerine bu deer yazlr. 36
Boru ap hesaplanrken izelgeler oluturmak kolaylk salar. Yukarda yaptmz ilemleri bir izelge zerinde gsterelim.
Katlar
II. Kat (I. Kolon )
Su Aktma Yerleri Lavabo Musluu Lavabo Musluu Bulak Teknesi Taharet Musluu Bas (DN 15) Bas (DN 15) Gazl ofben 16 l/d Kvet (DN 15) st Katn Aynsdr Lavabo Musluu Bulak Teknesi Bas (DN 15)
YB 0.5 0.5 0.5 0.5 6 6 1 2.5 Toplam 17.5
I. Kat (II. Kolon) Zemin Kat (III. Kolon) Bodrum Kat
Toplam 17.5 0.5 0.5 6 Toplam 7 TOPLAM YB 42
imdi kolon emasndan yararlanarak ortalama basn kayplarn izelgede gsterelim. Basn Hesab izelgesi Hesap iin gerekli ltler a. Mevcut su basnc b. En stteki su aktma yerinin ykseklii c. Su aktma yerinde gerekli akma basnc d. Kalan basn a - (b+c) e. Su sayac basn kayb f. Emre hazr basn d - e g. Borunun alm uzunluu h. Boruda ortalama basn kayb f / g Birimi mSS m mSS mSS mSS mSS m mSS/m I. Kolon 50.0 11.0 25 14 5 9 28 0.32 II. Kolon 50.0 8.0 25 17 5 12 25.5 0.47 III. Kolon 50.0 5.0 13 32 5 27 18 1.5
Boru apnn hesaplanmasna ortalama basn kayb en kk olan kolondan balanr. stteki izelgede I. Kolonun ortalama basn kayb 0.32 deeri en kk deerdir. Bu durumda boru ap hesabna I numaral kolondan balamalyz. Boru ap hesabn aadaki gibi izelge yaparak gsterebiliriz.
37
I. Kolonun Boru ap Hesap izelgesi
cxe
YB
mm
Boru ap
Boru Blm
inch
mSS/m
mSS
1 2
ehir ebeke Borusu Kollektr Aras Kollektr II. Kat Aras
42 17.5
11 10 21
40 32
1 1
0.16 0.22
1.76 2.2 3.96
Emre hazr basn > Toplam Basn Kayb 9 > 3.96 Yukarda boru blmlerine ait boru ap hesab yaplmtr. ehir ebeke borusu ile kollektr arasnda bulunan borunun ap u ekilde bulunmutur. Bu boru blmnn YB deeri daha nce bulunmutu. lk stuna bu deer (42) yazlr. ema zerinde borunun gerek boyu (11 m) ikinci stuna yazlr. Tablo 2.3ten YB deeri olan 42 ye karlk gelen 0.16 deeri bulunur ve stun banda yer alan boru ap deeri mm ve inch olarak 3. ve 4. stuna yazlr. Bulduumuz 0.16 deeri 5. Stuna yazlr. Toplam basn kayb stununa ise boru uzunluu ve basn kayb arpndan elde edilen deer (1.76) yazlr. Ayn ilemler tm kolonlarda ve boru blmlerinde uygulanarak boru aplar tayin edilmi olur. Boru ap hesaplanmasnda nemli bir kural vardr. Basn Hesab izelgesinde bulduumuz Emre Hazr Basn deeri, Boru ap Hesap izelgesinde bulduumuz Toplam Basn Kayb deerinden byk olmaldr. ( Emre Hazr Basn > Toplam Basn Kayb ) Toplam basn kayb deeri, Emre Hazr Basn deerinden byk olursa sistemdeki su basnc gereinden fazla olur.
38
Toplam Basn Kayb
Ykleme Birimi
Sra
Boru Uzunluu
Basn Kayb
II. Kolonun Boru ap Hesap izelgesi
cxe
YB
mm
Boru ap
Boru Blm
inch
mSS/m
mSS
Kollektr I. Kat Aras 17.5 7 7
32
1 0.22
1.54 1.54
Emre hazr basn > Toplam Basn Kayb 12 > 1.54 III. Kolonun Boru ap Hesap izelgesi
cxe
YB
mm
Boru ap
Boru Blm
inch
mSS/m
mSS
Kollektr Zemin Kat Aras 7
4.5 25 4.5
0.34
1.53 1.53
Emre hazr basn > Toplam Basn Kayb 27 > 1.53 Aada baz boru trleri iin basn kayb tablolar verilmitir. 39
Toplam Basn Kayb
Sra
Ykleme Birimi
Boru Uzunluu
Basn Kayb
Toplam Basn Kayb
Sra
Ykleme Birimi
Boru Uzunluu
Basn Kayb
Yk Birimi Z 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
Debi L/s 0.177 0.250 0.306 0.354 0.395 0.433 0.468 0.500 0.530 0.559 0.586 0.612 0.637 0.661 0.685 0.707 0.729 0.750 0.771 0.791 0.829 0.866 0.901 0.935 0.968 1.00 1,031 1,061 1,090 1,118 1,146 1,173 1,199 1,225 1,250 1,275 1,299 1,323 1,346 1,369 1,392 1,414 1,436 1,458 1,479 1,500 1,521 1,541 1,561 1,581 1,601 1,620 1,639 1,658 1,677 1,696 1,714 1,732 1,750 1,768
1 m. Borudaki basn kayb (1 m. Borudaki basn kayb deeri armatrlerdeki kayb da iermektedir.) elik Boru (mm) 15 0.039 0.078 0,118 0,157 0,196 0,235 0,274 0,313 0,353 20 0,008 0,016 0,025 0,033 0,041 0,049 0,057 0,066 0,074 0,0,82 0,090 0,098 0,107 0,115 0,123 0,131 0,139 0,148 0,156 0,164 0,180 0,197 0,213 0,230 25 0,002 0,005 0,007 0,010 0,012 0,015 0,017 0,020 0,022 0,024 0,027 0,029 0,032 0,034 0,037 0,039 0,041 0,044 0,046 0,049 0,054 0,059 0,063 0,068 0,073 0,078 0,083 0,088 0,093 0,098 0,102 0,107 0,112 0,117 0,122 0,127 0,132 0,137 0,141 0,146 0,151 0,156 0,161 0,166 32 0,001 0,001 0,002 0,003 0,003 0,004 0,004 0,005 0,006 0,006 0,007 0,008 0,008 0,009 0,010 0,010 0,011 0,011 0,012 0,013 0,014 0,015 0,017 0,018 0,019 0,020 0,022 0,023 0,024 0,025 0,027 0,028 0,029 0,031 0,032 0,033 0,034 0,036 0,037 0,038 0,040 0,041 0,042 0,043 0,045 0,046 0,047 0,048 0,050 0,051 0,052 0,054 0,055 0,056 0,057 0,059 0,060 0,061 0,062 0,064 40 50 65 40 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,002 0,002 0,002 0,003 0,003 0,003 0,004 0,004 0,004 0,005 0,005 0,005 0,005 0,006 0,006 0,007 0,007 0,008 0,009 0,009 0,010 0,010 0,011 0,011 0,012 0,012 0,013 0,013 0,014 0,014 0,015 0,015 0,016 0,017 0,017 0,018 0,018 0,019 0,019 0,020 0,020 0,021 0,021 0,022 0,022 0,023 0,023 0,024 0,025 0,025 0,026 0,026 0,027 Dkm Boru (mm) 50 65 80
0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,004 0,004 0,004 0,005 0,005 0,005 0,006 0,006 0,006 0,007 0,007 0,008 0,008 0,008 0,009 0,009 0,009 0,010 0,010 0,011 0,011 0,011 0,012 0,013 0,013 0,013 0,013 0,014 0,014 0,014 0,015 0,015 0,016 0,016 0,016 0,017 0,017 0,017 0,018 0,018 0,019 0,019
0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,006 0,006
0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,006 0,006 0,006 0,006 0,006 0,006 0,007 0,007 0,007 0,007 0,007 0,007 0,007 0,008 0,008 0,008
0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002
0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001
0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001
Tablo 2.4: Galvaniz elik ve dkm temiz su borular basn kayb deerleri
40
Yk Birimi Z 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 155 160 165 170 175 180 185 190 195 200 105 210 215 220 225 230 235 240 245 250 275 300 325 350 375 400 425 450 475 500 550 600 650 700 750 800 850 900 950 1000
Debi L/s 1,854 1,937 2,016 2,092 2,165 2,236 2,305 2,372 2,437 2,500 2,562 2,622 2,681 2,739 2,795 2,850 2,905 2,958 3,010 3,062 3,112 3,162 3,211 3,260 3,307 3,354 3,400 3,446 3,491 3,536 3,579 3,623 3,666 3,708 3,750 3,791 3,832 3,873 3,913 3,953 4,146 4,331 4,507 4,677 4,841 5,000 5,154 5,303 5,449 5,590 5,863 6,124 6,374 6,614 6,847 7,071 7,289 7,500 7,706 7,906
1 m. Borudaki basn kayb 32 0,070 0,077 0,083 0,089 0,096 0,102 0,108 0,115 40 0,021 0,023 0,025 0,027 0,028 0,030 0,032 0,034 0,036 0,038 0,040 0,042 0,044 0,045 0,047 0,049 0,051 0,053 0,055 0,057 0,059 0,061 0,063 0,064 0,066 0,068 0,070 0,072 0,074 0,076 0,078 0,080 0,081 0,083 0,085
(1 m. Borudaki basn kayb deeri armatrlerdeki kayb da iermektedir.) (mm) 65 0,001 0,002 0,002 0,008 0,002 0,002 0,002 0,002 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,006 0,006 0,006 0,006 0,006 0,006 0,006 0,006 0,007 0,007 0,007 0,008 0,009 0,009 0,010 0,011 0,012 0,012 0,013 0,014 0,015 0,016 0,018 0,019 0,020 0,022 0,023 0,024 0,026 0,027 80 0,001 0,001 0,002 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,003 0,003 0,003 0,003 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004 0,005 0,005 0,006 0,006 0,007 0,007 0,007 0,008 0,008 0,009 100 40 0,029 0,032 0,035 0,037 0,040 0,043 0,045 0,048 0,051 0,053 0,056 0,059 0,061 0,064 0,067 0,069 0,072 0,075 0,077 0,080 0,083 0,085 0,088 0,091 0,093 0,096 0,099 0,101 0,104 0,107 0,109 0,112 0,115 0,117 0,120 Dkm Boru (mm) 50 65 80 0,009 0,002 0,001 0,010 0,002 0,001 0,010 0,002 0,001 0,011 0,003 0,001 0,012 0,003 0,001 0,013 0,003 0,001 0,013 0,003 0,001 0,014 0,003 0,001 0,015 0,004 0,001 0,016 0,004 0,001 0,017 0,004 0,001 0,017 0,004 0,001 0,018 0,004 0,002 0,019 0,005 0,002 0,020 0,005 0,002 0,021 0,005 0,002 0,021 0,005 0,002 0,022 0,005 0,002 0,023 0,006 0,002 0,024 0,006 0,002 0,025 0,006 0,002 0,025 0,006 0,002 0,026 0,006 0,002 0,027 0,006 0,002 0,028 0,007 0,002 0,029 0,007 0,002 0,029 0,007 0,002 0,030 0,007 0,002 0,031 0,007 0,002 0,032 0,008 0,002 0,033 0,008 0,003 0,033 0,008 0,003 0,034 0,008 0,003 0,035 0,008 0,003 0,036 0,009 0,003 0,036 0,009 0,003 0,037 0,009 0,003 0,038 0,009 0,003 0,039 0,009 0,003 0,040 0,010 0,003 0,044 0,010 0,003 0,048 0,011 0,004 0,052 0,012 0,004 0,056 0,013 0,004 0,059 0,014 0,005 0,063 0,015 0,005 0,067 0,016 0,005 0,071 0,017 0,006 0,075 0,018 0,006 0,079 0,019 0,006 0,087 0,021 0,007 0,023 0,007 0,025 0,008 0,027 0,009 0,029 0,009 0,030 0,010 0,032 0,010 0,034 0,011 0,036 0,012 0,038 0,012 100
elik Boru 50 0,006 0,007 0,007 0,007 0,008 0,009 0,010 0,010 0,011 0,011 0,012 0,012 0,013 0,014 0,014 0,015 0,015 0,016 0,016 0,017 0,017 0,018 0,019 0,019 0,020 0,020 0,021 0,021 0,022 0,023 0,023 0,024 0,024 0,025 0,025 0,026 0,026 0,027 0,028 0,028 0,031 0,034 0,037 0,039 0,042 0,045 0,048 0,051 0,053 0,056 0,062
0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,003
0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,004
Tablo 2.4: (Devam) Galvaniz elik ve dkm temiz su borular basn kayb deerleri
41
Yk Birimi Z 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
Debi L/s 0,117 0,250 0,306 0,354 0,395 0,433 0,468 0,500 0,530 0,559 0,586 0,612 0,637 0,661 0,685 0,707 0,729 0,750 0,771 0,791 0,829 0,866 0,901 0,935 0,968 1,000 1,031 1,061 1,090 1,118 1,146 1,173 1,199 1,225 1,250 1,275 1,299 1,323 1,346 1,369 1,392 1,414 1,436 1,458 1,479 1,500 1,521 1,541 1,561 1,581 1,601 1,620 1,639 1,658 1,677 1,696 1,714 1,732 1,750 1,768
1 m. Borudaki basn kayb 13 0,045 0,09 0,136 0,181 0,226 16 0,015 0,029 0,044 0,059 0,073 0,088 0,103 0,118 0,132 0,147 0,162 20 0,004 0,009 0,013 0,018 0,022 0,026 0,031 0,035 0,040 0,044 0,048 0,053 0,057 0,061 0,066 0,070 0,075 0,079 0,083 0,088 0,097 0,105 0,114 0,123
(1 m. Borudaki basn kayb deeri armatrlerdeki kayb da iermektedir.) Bakr Boru (mm) 25 30 35 40 45 50 0,001 0,003 0,001 0,004 0,001 0,001 0,005 0,002 0,001 0,007 0,002 0,001 0,001 0,008 0,003 0,001 0,001 0,009 0,003 0,001 0,001 0,011 0,004 0,002 0,001 0,012 0,004 0,002 0,001 0,013 0,005 0,002 0,001 0,001 0,014 0,005 0,002 0,001 0,001 0,016 0,006 0,003 0,001 0,001 0,017 0,006 0,003 0,001 0,001 0,018 0,007 0,003 0,002 0,001 0,020 0,007 0,003 0,002 0,001 0,021 0,008 0,003 0,002 0,001 0,022 0,008 0,004 0,002 0,001 0,001 0,024 0,009 0,004 0,002 0,001 0,001 0,025 0,009 0,004 0,002 0,001 0,001 0,026 0,010 0,004 0,002 0,001 0,001 0,029 0,011 0,005 0,002 0,001 0,001 0,032 0,012 0,005 0,002 0,001 0,001 0,034 0,013 0,006 0,003 0,001 0,001 0,037 0,014 0,006 0,003 0,002 0,001 0,039 0,015 0,006 0,003 0,002 0,001 0,042 0,016 0,007 0,003 0,002 0,001 0,045 0,017 0,007 0,004 0,002 0,001 0,047 0,018 0,008 0,004 0,002 0,001 0,050 0,019 0,008 0,004 0,002 0,001 0,053 0,020 0,009 0,004 0,002 0,001 0,055 0,021 0,009 0,004 0,002 0,001 0,058 0,022 0,009 0,005 0,002 0,001 0,060 0,023 0,010 0,005 0,003 0,001 0,063 0,024 0,010 0,005 0,003 0,001 0,066 0,025 0,011 0,005 0,003 0,002 0,68 0,026 0,011 0,005 0,003 0,002 0,071 0,026 0,011 0,006 0,003 0,002 0,074 0,027 0,012 0,006 0,003 0,002 0,076 0,028 0,012 0,006 0,003 0,002 0,079 0,029 0,013 0,006 0,003 0,002 0,081 0,030 0,013 0,006 0,003 0,002 0,084 0,031 0,014 0,007 0,003 0,002 0,087 0,032 0,014 0,007 0,004 0,002 0,089 0,033 0,014 0,007 0,004 0,002 0,034 0,015 0,007 0,004 0,002 0,035 0,015 0,007 0,004 0,002 0,036 0,016 0,008 0,004 0,002 0,037 0,016 0,008 0,004 0,002 0,038 0,017 0,008 0,004 0,002 0,039 0,017 0,008 0,004 0,002 0,040 0,017 0,008 0,004 0,003 0,041 0,018 0,009 0,005 0,003 0,042 0,018 0,009 0,005 0,003 0,043 0,019 0,009 0,005 0,003 0,044 0,019 0,009 0,005 0,003 0,045 0,020 0,009 0,005 0,003 0,046 0,020 0,010 0,005 0,003 0,047 0,020 0,010 0,005 0,003 0,048 0,021 0,010 0,005 0,003 0,049 0,021 0,010 0,005 0,003
60
0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001
Tablo 2.5: Bakr temiz su borular basn kayb deerleri
42
Yk Birimi Z 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 155 160 165 170 175 180 185 190 195 200 205 210 215 220 225 230 235 240 245 250 275 300 325 350 375 400 425 450 475 500 550 600 650 700 750 800 850 900 950 1000
Debi L/s 1.854 1.937 2.016 2.092 2.165 2.236 2.305 2.372 2.437 2.500 2.562 2.622 2.681 2.739 2.795 2.850 2.905 2.958 3.010 3.062 3.112 3.162 3.211 3.260 3.307 3.354 3.400 3.446 3.491 3.536 3.579 3.623 3.666 3.708 3.750 3.791 3.832 3.873 3.913 3.953 4.146 4.331 4.507 4.677 4.841 5.000 5.154 5.303 5.449 5.590 5.863 6.124 6.374 6.614 6.847 7.071 7.289 7.500 7.706 7.906
1 m. Borudaki basn kayb 30 0.054 0.059 0.064 0.069 35 0.023 0.026 0.028 0.030 0.032 0.034 0.036 0.038 0.040 0.43 0.045 0.047 0.049 0.051 0.053 0.055 40 0.011 0.012 0.013 0.014 0.015 0.016 0.017 0.018 0.019 0.020 0.021 0.022 0.023 0.024 0.025 0.026 0.027 0.028 0.029 0.030 0.031 0.032 0.033 0.034 0.035 0.036 0.037 0.038 0.039 0.040 0.041 0.042 0.043 0.044 0.045 0.046
(1 m. Borudaki basn kayb deeri armatrlerdeki kayb da iermektedir.) Bakr Boru 45 0.006 0.007 0.007 0.008 0.008 0.009 0.009 0.010 0.010 0.011 0.011 0.012 0.013 0.013 0.014 0.014 0.015 0.015 0.016 0.016 0.017 0.017 0.018 0.019 0.019 0.020 0.020 0.021 0.021 0.022 0.022 0.023 0.023 0.024 0.024 0.025 0.026 0.026 0.027 0.027 0.030 0.033 0.035 0.038 50 0.003 0.004 0.004 0.004 0.005 0.005 0.005 0.006 0.006 0.006 0.006 0.007 0.007 0.007 0.008 0.008 0.008 0.009 0.009 0.009 0.010 0.010 0.010 0.010 0.011 0.011 0.012 0.012 0.012 0.012 0.012 0.013 0.013 0.014 0.014 0.014 0.014 0.014 0.014 0.015 0.017 0.019 0.020 0.022 0.023 0.025 0.026 0.028 0.029 0.031 0.034 (mm) 60 0.001 0.001 0.001 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.003 0.003 0.003 0.003 0.003 0.003 0.003 0.003 0.001 0.004 0.004 0.004 0.004 0.004 0.004 0.004 0.004 0.004 0.005 0.005 0.005 0.005 0.005 0.005 0.005 0.005 0.005 0.006 0.006 0.006 0.007 0.007 0.008 0.009 0.009 0.010 0.010 0.011 0.011 0.013 0.014 0.015 0.016 0.017 0.018 0.020 0.021 0.022 0.023 70 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.003 0.003 0.004 0.004 0.004 0.004 0.004 0.004 0.005 0.005 0.005 0.006 0.006 0.007 0.007 0.008 0.008 0.009 0.009 0.010 80 90
0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.003 0.003 0.003 0.003 0.004 0.004 0.004 0.004 0.005 0.005
0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0.001 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.003
Tablo 2.5: (Devam) Bakr temiz su borular basn kayb deerleri
43
Yukardaki tablolarda YB veya debiye gre, eitli aptaki borularda 1 m uzunlukta meydana gelen basn kayplar verilmitir. Temiz su tesisatnda su hz 1 m/s ile 2 m/s arasnda olmaldr. Tablolarda 1 m/s ile 2 m/s arasndaki basn kayb deerleri koyu yazlmtr. Ayrca hzn 0.5 m/s 1.5 m/s ve 2.5 m/s olduu deerlerin altna izgi ekilmitir. 2. Musluk Birimi Yntemi Kk yaplarn tesisatlarnda bu yntem kullanlarak boru ap hesaplanr. Bu yntem ykleme birimine gre daha kolaydr. Bu yntemde 15 mmlik musluun aktt su miktar birim alnr. su aktma yerlerinin su sarfiyatlar bu birimin katlar olarak ifade edilir. Su Aktma Yeri Musluk Birimi Lavabo 0.5 Rezervuar 0.5 Bide 0.5 Pisuvar 0.5 10 mm lik musluk 0.5 15 mm lik musluk 1 amar teknesi 1 Eviye 1 Su alma teknesi 1 Ykanma teknesi 2 Bas 2 20 mm lik musluk 2
Tablo 2.6: Su aktma yerlerine gre musluk birimi deerleri
Musluk Birimi 0.5 2.5 35 5.5 20 21 3 5 36 50 51 ve zeri 15 20 25 32 40 50
Boru ap mm 1/2
inch (yarm parmak)
3/4 ( eyrek parmak ) 1
(bir parmak)
1 1/4 (bir tam bir eyrek parmak) 1 1/2
(bir tam yarm parmak)
2 (iki parmak)
Tablo 2.7: Musluk birimi deerlerine gre boru aplar
Yukardaki tablolar, ehir ebeke basncnn 3 5 kg/cm 2 ve alm boru uzunluu 30 metreyi amayan tesisatlarda kullanlr. ehir ebeke basncnn dk, alm boru 44
uzunluunun 30 m den fazla olduu sistemlerde tablolarda verilen boru aplarnn bir byk deeri seilmelidir. Aadaki (ekil-2.5) ema grnnde musluk birimi yntemini kullanarak boru aplarn bulalm. ncelikle her su aktma yerinin musluk birimi (MB) deeri Tablo 2.6dan baklarak yazlr. Bir boru blm ne kadar su aktma yerini besliyorsa o su aktma yerlerinin MB deerleri toplanarak bu boru blm zerine yazlr. En u su aktma yerinden balanarak ebeke borusuna kadar olan tm borularn MB boru zerlerine yazlr. Daha sonra her boru iin Tablo 2.7den MBne karlk gelen boru ap bulunarak boru zerine yazlr.
ATI KATI
0.5 1/2" 1 1/2" 1 2 1/2" 2.5 1/2" 1/2" 0.5 1

2. NORMAL KAT
3/4" 3.5 0.5 4
3/4" 5 1/2"
3/4" 4.5 0.5 1/2"
3/4" 4 1/2"
3/4"
1/2"
1/2" 2 2
1/2"
8.5 1"
ST KATIN AYNISIDIR.
8.5 1"
1. NORMAL KAT
ST KATIN AYNISIDIR.
8.5 1"
ZEMN KAT
S S S
25.5
BODRUM KAT
11" 4
ehir ebekesi
Not: Yeil renkli rakamlar MB deerleridir. Tablo 2.6'dan alnmtr. Mor renkli rakamlar boru aplarn gstermektedir. Tablo 2.7' den alnmtr.
ekil 2.11: Boru aplarnn musluk birimi yntemi ile hesaplanmas
45
d. Scak Su Boru aplarnn Hesaplanmas

Binalarda scak su tesisatlar deiik ekillerde yaplabilir. Aada baz scak su hazrlama yntemleri verilmitir. ofben ile scak su hazrlama Termosifon ile scak su hazrlama Kat kaloriferi ile scak su hazrlama Gne enerjisi ile scak su hazrlama Boyler ile scak su hazrlama
Bu sistemlerden boyler ile scak su hazrlamann dnda olanlar bamsz sistem ya da lokal sistemler olarak adlandrlr. Gne enerjili sistem hem merkezi hem lokal olarak tesis edilebilir. Lokal sistemler sadece ait olduklar dairenin scak su ihtiyacn karlar. Bu nedenle kk sistemlerdir. Ayrca boru ap hesab gerektirmezler. Bu sistemler ve apnda borularla yaplabilir. Boyler gibi merkezi scak su hazrlama tesisatlarnda boru ap hesab yaplmaldr. Buradaki boru ap hesab, souk su boru ap hesabnda belirtilen esaslara gre yaplabilir.
Boyler Hacminin Hesaplanmas

Merkezi scak su hazrlama sisteminde kullanlan scak suyun miktar, yapnn kullanm amac, istenilen suyun scakl ve su aktma yerlerinin says boyler hacmini belirleyen faktrlerdir. Tablo 2.8de kullanm suyunun 60C olmas durumunda scak su ihtiyalar verilmitir.
Kullanm Yerleri Ba msz Ev 2 9 90 45 90 136 1 0.70 Apar tman 3 9 18 90 45 90 136 1 1.25 Hasta ne 4 9 27 90 90 126 340 0.25 0.6 Otel Han Okul Endstiyel Tesisler 8 9 54 90 1000 0.40 1.0
1 zel Lavabo Genel Lavabo Banyo Eviye amar Makinesi Du Kullanma e zaman faktr (1) Depolama faktr (2 )
5 9 90 90 136 126 340 0.25 0.8
6 9 27 90 136 0.30 2.00
7 9 68 90 1000 0.40 1.00
Tablo 2.8: Baz yaplarda 60C ye gre scak su ihtiyalar (l/h)
46
Tablodaki kullanm e zaman faktr, ayn anda kullanlacak toplam scak su miktarnn, depolama faktr ise depolanacak suyun yzde olarak hesaplanmasn kolaylatr. Aadaki ifade ile boyler hacmini hesaplayabiliriz.
V=V1 x 1 x 2 V: Boyler hacmi (l/h) V1: Scak su miktar (l/h) 1: Kullanma e zaman faktr 2: Depolama faktr
rnek: 26 daireden oluan bir apartmana merkezi sistemle scak su hazrlanacaktr. Buna gre boyler hacmini hesaplaynz. zm: Bu apartmann her dairesinde scak su kullanm yeri olarak lavabo, du ve eviye bulunmaktadr. Tablo 2.8den apartman iin verilen deerler su aktma yeri saysyla arplarak her bir u malzemesi iin gerekli scak su miktar bulunur. Lavabo Du Eviye 26 x 9 = 234 26 x 136 = 3536 26 x 45 = 1170 V1 = 4940 l/h
V=V1 x 1 x 2 formln kullanrsak;

V= 4940 x 1 x 1.25 V= 6175 l/h Boyler standartlarndan bu deere en yakn st deer seilir.
47
UYGULAMA
Aada verilen ema grnnde merkezi sistemle scak su hazrlama yntemi kullanlmtr. Buna gre kullanma scak suyu boru aplarn musluk birimi yntemine gre hesaplayalm. Boyler hacmini bulalm. ncelikle u malzemelerinin musluk birimi deerleri tablo 2.6 dan alnarak su aktma yerlerine yazlr. Daha sonra kolona doru toplayarak musluk birimi deerleri bulunur. Burada 1. katta musluk birimi toplam 3.5 MB bulunarak kolona yazlmtr. Zemin kat da ayns olduundan kolonun zemin kat blmne 3.5 + 3.5 = 7 MB yazlr. Musluk birimi deerlerine gre Tablo 2.7den boru aplar bulunarak ilgili boru blmlerine yazlr. Boyler hacmi bulunurken nce u malzemeleri iin gerekli scak su miktarn bulalm.
Lavabo Du Eviye
2 x 9 = 18 2 x 136 = 272 2 x 45 = 90 V1 = 380 l/h
Daha sonra boyler hacmini bulalm.
V=V1 x 1 x 2 formln kullanrsak;

V= 380 x 1 x 1.25
V= 475 l/h
48
at Kat
1/2"
4
1/2" 1/2" 2 MB 3/4"
1/2"
1.5 MB 3.5 MB
1/2"
1 MB
0.5 MB
1. Gmlekli Boyler 2. Scak Su Kazan 3. Souk Su Sayalar 4. Scak Su Sayalar
1. Kat
3.5 MB
ST KATIN AYNISI
1" 7 MB
Z. Kat
ekil 2.12: Merkezi sistem scak su tesisat boru ap hesab

1"
3 1
49
S S S
EHR EBEKES
B. Kat
e. Atk Su Boru aplarnn Hesaplanmas

Pis su borular, su kullanm yerlerindeki pis ve kirli sularn evreye ve insan salna zarar vermeden en ksa yoldan bina dna karlmasn salayan borulardr. Boru iinde atk su ve hava (pis kokulu gazlar) birlikte bulunur. Atk su boru aplar hesaplanrken hava da gz nne alnmaldr. Bina ii pis su tesisatnda yatay borularda atk su miktarnn, atk su boru apna orannn 0.5 olmas ngrlr. Bina d tesisatta da bu oran 0.7 olur. Atk su borularnda pis su ile kat atklar birlikte akar. Boru iindeki pis su akarken kat atklar da beraberinde srkler. Boru ap yksek olduunda atk su boru dibinde az miktarda bulunacak ve pis suyun kat atklar srklemeye debisi yetmeyecektir. Bu da zamanla borunun tkanmasna yolacaktr. Boru ap kk olursa, boru iinde atk su fazla olurken, hava oran azalacak ve emme meydana gelecektir. Bu da sifonlarda kokuyu engelleyen suyun tesisata kamas sorununu yaratacaktr.
Hava Atk su
d
Boru ap byk (Tkanma olabilir)
h/d = 0.5
Boru ap kk (Sifonlarda emilme olur)
Atk su borular yatay denmise belirli bir eimde olmaldr. Bu eim atk suyun kendi arl ile kanalizasyona akmasn salayacak ekilde olmaldr. Aadaki tabloda eim deerleri verilmitir.
PS SU BORUAPI 50 70 100 125 150 200
BNA PS SU TESSATI EM 0.02 0.02 0.02 0.015 0.015 0.01
BNA YAMUR SUYU TESSATI EM 0.01 0.01 0.01 0.01 0.01 0.01
BNA DII PS SU TESSATI EM 0.02 0.015 0.01 0.08 0.06 0.05
Tablo 2.9: Pis su borularnn eim deerleri
Pis su boru aplar hesaplanrken Yk Deerleri (YD) esas alnr. Bir borunun YD biliniyorsa iinden geen su debisi de bilinir. 50
Yk deeri ile debi arasnda aadaki iliki vardr.
Qs = K .
YD
Qs : Pis su debisi L/s K : Ak katsays L/s (tablo 2.11den alnr) YD : Borunun tad toplam yk deeri rnek: Bir konuttaki pis su borusunun toplam yk deeri (YD) 9 ise bu pis su borusundan geen suyun debisi katr? Qs = 0.5 . 9 Qs = 1.5 L/s
Pis su tesisat gerelerinin yk deerleri ve balant borusu aplar aadaki tablodan alnr. Shhi Tesisat Gereci Lavabo, bide 3 yn deitirmeye kadar 3 yn deitirmeden fazla Eviye amar makinesi Bulak makinesi Ticari bulak makinesi Pisuvar tek havuzlu Pisuvar 4 kiilik dz Pisuvar 6 dan fazla dz Yer szgeci Yer szgeci Yer szgeci Klozet Alaturka hela ta Du Dorudan bal banyo kveti Banyo kveti veya du dolayl balant (yer szgeci ile birlikte) Balant uzunluu 2 metreye kadar Balant uzunluu 2 metreden fazla Balant Borusu ap 40 50 50 50 50 100 50 70 100 50 70 100 100 100 50 50 Yk Deeri (YD) 0.5 0.5 1 1 1 2 0.5 1 2 1 1.5 2 2.5 2.5 1 1
50 70
1 1
Tablo 2.10: Pis su tesisat gerelerinin yk deerleri ve balant borusu aplar
51
Yapnn Tr Konut Otel Ofis Okul Hastane Byk otel Sra ykanma ve du yerleri Endstriyel tesisler
K (L/s) 0.5 0.5 0.5 0.7 0.7 0.7 1.0 1.2
Tablo 2.11: Ak katsaylar
Pis su tesisat hesabnda tecrbenin pay byktr. Pis su tesisat ile ilgili bilmemiz gereken baz hususlar unlardr: Klozet ve hela talar 100 lk PVC boru ile kolon hattna balanr. Kvetler ve lavabolar 50lik PVC boru ile kolon hattna balanr. Eviye 70lik kolona 50 lik PVC boru ile kolon hattna balanr. Kolonlar havalandrma borular vastasyla at katna kadar ap deitirmeden kartlr. Pis su borularnda asla byk aptan kk apa gei yaplmaz. Kolon altlarna ve uzun yatay boru hatlarna temizleme borusu konulmaldr.
Pis su kolonlarnn aplar havalandrma durumuna gre hesaplanr. Aada deiik havalandrma durumlarna gre kolon ap tablolar verilmitir. 1 Boru ap 70 100 125 150 2 zin verilen en yksek su hz 1.5 4.0 5.3 6.2 10.1 3 4 5 6 7 8
K=0.5 l/s Max. Klozet YD says 9 64 13 112 22 154 31 408 82
Tablo 2.12: Ana havalandrma borusu ile havalandrlanpis su kolonu renkli blge konutlar iin kullanlan deerlerdir
52
1 Boru ap 70 100 125 150
2 zin verilen en yksek su hz 2.1 5.6 7.4 8.7 14.1
4 K=0.5 l/s Max. Klozet YD says 18 125 13 219 22 303 31 795 159
Tablo 2.13: Yardmc havalandrma borusu ile havalandrlan pis su kolonu renkli blge konutlar iin kullanlan deerlerdir
1 Boru ap 70 100 125 150
2 zin verilen en yksek su hz 2.6 6.8 9.0 10.5 17.2
Tablo 2.14: Bamsz (sekonder) havalandrma borusu ile havalandrlan pis su kolonu renkli blge konutlar iin kullanlan deerlerdir
53
UYGULAMA
Aadaki (ekil 2.13) ema grnnn pis su tesisat boru aplarn hesaplayalm. Atk su tesisatnn 3 adet kolonundan olutuunu gryoruz. Kolonlardaki pis su miktarlarna baktmzda en st kattan aa doru inildike arttn grrz. Bir baka deyile alt katlara inildike YD artar. Hesaplamaya u malzemelerinin pis su yk deerlerini tablo 2.10dan bularak balarz. Her malzemenin yk deerini zerine yazarz. rnein, eviyenin yk deeri tablo 2.10dan 1 olarak bulunur ve eviyenin zerine 1YD olarak yazlr. Pis ve kirli suyun ak ynne gre her boru blmnn aktaca yk deeri belirlenerek boru blm zerine yazlr. Toplam Yk deerleri bulunduktan sonra tablolar yardm ile boru aplarnn belirlenmesine geilir. Kolon zerinde hel ta veya klozet bulunduu durumlarda hesaplamann sonucu 70 ksa bile 100lk kolon borusu seilmelidir. Hel tann kolona balants her zaman 100 olur. Bu tesisat ana havalandrma borular ile havalandrlmtr. (tablo 2.12)
54
P1
P2
P3
ATI KATI
O70
O100
Havalandrma borular
O100
1 YD 0.5 YD O 50 O50
2. NORMAL KAT
0.5 YD 2.5 YD 1 YD O50 O50 O 100
2.5 YD
1 YD O 50
O70 1 YD 1 YD O 100
O 100 5 YD O 100 0.5 YD O50 0.5 YD 2.5 YD 1 YD 2.5 YD O 50 O50 O 100 1 YD O50
3 YD
O50
1. NORMAL KAT
O 70 1 YD 2 YD
O100
6 YD O 100 O50 O100

ZEMNKAT
10 YD
O 70
3 YD
O 100
9 YD
19 YD
O100
BODRUMKAT
ekil 2.13: Atk su boru aplarnn hesaplanmas
55
P1 Kolon Hesab
Her katta bir olmak zere toplam 3 eviye bulunmaktadr. Eviyenin yk deeri 1dir. Eviyenin balant borusu ap tablodan 50 olarak bulunur. Alt kattaki eviye yk deeri de 1 olduundan stteki eviye ile arasnda bulunan boru blmnn yk deeri 1+1= 2 YD yazlr. Zemin kattaki eviye yk deeri eklenerek kolon yk deeri 3 bulunur. Eviyenin kolon ap en az 70 olduundan kolon zerine bu deer yazlr.
P2 Kolon Hesab
Bu kolonda 2. ve 1. katta birer hela ta ile lavabo bulunmaktadr. Bunlarn yk deerleri tablo 2.10dan alnarak zerine yazlr. Balant borusu aplar da ayn tablodan alnarak yazlr. Kolon zerine toplam YD yazlr. Kolonun yk deeri 6 bulunur ve tablo 2.12den ap seilir. Bu ap deeri 100 den kk karsa dikkate alnmaz. Bu boru blmnde hela ta bulunduu iin 100lk boru seilmelidir.
P3 Kolon Hesab
Banyo malzemeleri bulunan bu kolonda yk deerleri toplanarak boru blmne yazlr. rnein, bu kolona bal lavabo, klozet, szge ve kvetin toplam yk deeri 5tir. Dolaysyla 2. kattaki atk suyu toplayan boru blmne 5 YD yazlr. 1. kattaki YD de 5 olduu iin bu iki katn toplam yk deeri 10 olarak kolon zerine yazlr. Bodrum katta I. Kolon ile II. Kolon arasndaki boru blm 3 YD dir. II. Kolon ile III. Kolon arasndaki boru blm 3 +6 = 9 YD dir. III. Kolon ile rgar arasndaki boru blm 9 + 10 = 19 YD olarak yazlr. Bu yk deerlerine gre tablo 2.12den boru aplar seilir.
56

lem Basamaklar neriler
Plan grnne Plan grnnde hangi kolona hangi u malzemesinin uygun u balandn tespit ediniz. malzemelerinin ema grnlerini iziniz. Bodrum kat plan grnn gz nne alarak emay Souk su oluturunuz. borularnn ema ehir ebeke borusundan balayarak ana saya, kollektr grnlerini hatt ve souk su kolonlarn iziniz. iziniz. En son kolon ile su aktma yerleri arasndaki boru blmn iziniz. Tesisatta scak suyu salayan cihazdan hat alarak scak su Scak su borularn tketim yerlerine kadar iziniz. ema grnlerini Kesik noktal izgi kullannz. iziniz. Bina tayc elemanlarndan borular geirmeyiniz. Atk su borularn Kolon numaralarn dikkate alnz. ema grnlerini Tesisata kardan baktnzda sada kalan kolonlar saa, iziniz. solda kalanlar sola doru anz. Bina kapasitesi kk ise musluk birimini kullanabilirsiniz. Souk su boru Byk kapasiteli yaplarda ykleme birimi yntemini aplarnn hesabn kullannz. yapnz. En utan kolona doru boru blmlerini belirleyiniz. Scak su kullanm yerlerine MB deerlerini tablo 2.6dan Scak su boru alnz. aplarnn hesabn MB deerlerini toplayarak kolondaki boru blmne yapnz. yaznz. MB deerlerine gre boru aplarn tablo 2.7den seiniz. Hesaba en utaki su kullanma yerlerinden balayarak kolonlara doru, kolonlardan da rgara doru ilerleyiniz. Atk su boru Tm u malzemelerinin yk deerlerini zerlerine yaznz. aplarnn hesabn YD toplamlarn bulunuz. yapnz. Bu deerlere gre tablolardan boru aplarn bulunuz. Bulduunuz ap deerlerini ilgili boru blmlerine yaznz.
57

Aadaki test sorularn cevaplandrarak bilgilerinizi lnz. 1. Kat ykseklii 3 metre ise 1/50 leinde ema grnnde kat aral ka mm olarak izilir? A) 30 mm B) 60 mm C) 90 mm D) 100 mm Bir projenin ema grn karlrken aadakilerden hangisi gereklidir? A) Bodrum kat plan B) Zemin kat plan C) Normal kat plan D) Hepsi Atk su kolonunun numaralandrlmasnn amac aadakilerden hangisidir? A) Plan grnndeki kolonu ema grnnde doru olarak ifade edebilmek.. B) Binann ka katl olduunu anlamak C) Tesisatta hangi tr borunun kullanlacan belirlemek D) Atk su tesisat eimini belirlemek Souk su borularnn ema grnlerinin izimine hangi kattan balanmaldr? A) En st kat B) 1. kat C) Zemin kat D) Bodrum kat Musluk birimi yntemi hangisinde kullanlr? A) Pis su tesisat boru ap hesabnda B) Kk boyutlu binalarn temiz su boru ap hesabnda C) Byk boyutlu binalarn temiz su boru ap hesabnda D) Kanalizasyon hatt boru ap hesabnda 10 mm apnda bir musluktan belirli bir akma basncnda akan suyun miktarnn (debisinin) esas alnd yntemdir. Tanm aadakilerden hangisinin tanmdr? A) Yk deeri B) Musluk birimi C) Yk birimi D) Emre hazr basn
2.
3.
4.
5.
6.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksikliklerinizi, faaliyete tekrar dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlaynz. 58

Aada size bir uygulama faaliyeti verilmitir. Bu faaliyeti gerekletirirken uyguladnz her ilem sras iin kontrol listesinde iaretleme yapnz. Aada verilen normal kat plannda a. U malzemelerini ema grnn izerek yerletiriniz. b. Souk su, scak su ve atk su borularnn ema grnn iziniz. c. Souk su, scak su ve atk su borularnn boru aplarn hesaplaynz.
ekil 2.14: Tesisat u malzemeleri ve boru tesisat izilmi normal kat plan
59
PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

Bitirdiiniz faaliyetin sonunda aadaki performans testini doldurunuz. Hayr olarak iaretlediiniz ilemleri modl bilgi sayfasna dnerek ve retmeninizden yardm alarak gidermeye alnz. KONTROL LSTES
Hayr
Plan grnne uygun u malzemelerinin ema grnlerini iziniz. a. Kat izgilerini leine uygun olarak izdiniz mi? b. 3. katta yer alan u malzmelerini dizilimlerine gre izdiniz mi? c. Plan grnne gre yerletirme sras doru mu? d. Tesisat ablonundan doru sembolleri kullandnzdan emin oldunuz mu? e. Tm u malzemelerini ema zerinde gsterdiinizden emin oldunuz mu? Souk su borularnn ema grnlerinin izilmesi a. Bodrum katta ehir ebeke borusunu izdiniz mi? b. Bodrum katta ana saya ve kollektr izdiniz mi? c. Kollektrden souk su kolonunu 3. kata kadar izdiniz m? d. Souk su kolonundan tm u malzemelerine souk su az izdiniz mi? e. Batarya kullanlacak yerlerde souk suyu az sa tarafta m? f. ofbene az braktnz m? Scak su borularnn ema grnlerinin izilmesi a. ofbenden scak su k alarak lavabo, kvet ve eviyeye ilettiniz mi? b. Kesik noktal izgi kullandnz m? c. Scak su azlar solda olacak ekilde izdiniz mi? Atk su borularnn ema grnlerinin izilmesi a. Kolonlar u malzemelerinin konumuna gre belirlediniz mi? b. Plan grnden yararlanarak kolon numaralarn yazdnz m? c. Hangi kolona hangi u malzemesinin balandn incelediniz mi? d. U malzemeleri ile kolon arasndaki kat borularn izdiniz mi? e. Kat borular ile u malzemesi arasndaki balant borularn izdiniz mi? f. at katna kadar havalandrma borularn izdiniz mi? 60
Evet
Sra No
Gzlemlenecek Davranlar
g. h. i. j.
Kolonlar bodrum kata kadar indirdiniz mi? Bodrum katta yatay pis su ana borularn izdiniz mi? Kolon ile pis su ana borusu balantlarn izdiniz mi? Pis su ana borusunu bina dnda yer alan rgara kadar izdiniz mi? k. Rgar ile kanalizasyon hatt balantsn izdiniz mi? Souk su boru aplarnn hesabnn yaplmas a. Su aktma yerlerinin zerine musluk birimi deerlerini yazdnz m? b. Musluk birimi deerlerini yazarken Tablo 2.6dan yararlandnz m? c. En utaki su aktma yerinden kolona doru boru blmlerinin toplam MB (musluk birimi) deerlerini yazdnz m? d. Toplam musluk birimi deerini kolonun bu kata ait blmne yazdnz m? e. Tablo 2.7 yi kullanarak MB deerine gre kolon boru apn buldunuz mu? f. Bulduunuz boru ap deerini kolonun zerine yazdnz m? g. Dier boru blmleri iin ayn ilemleri tekrarladnz m? Scak su boru aplarnn hesabnn yaplmas a. Lokal sistemlerde scak su boru apnn 15mm alndn hatrladnz m? b. Scak su boru blmleri zerine boru aplarn 15mm yazdnz m?
Atk su boru aplarnn hesabnn yaplmas a. Tm su kullanma yerlerinin yk deerlerini zerine yazdnz m? b. Yk deerlerini tablo 2.10 a gre aldnz m c. Balant borusu aplarn tablo 2.10a gre boru blmne yazdnz m? d. Yk deerlerini toplayarak kolona doru boru blmlerine yazdnz m? e. Yk deerleri toplamn kolonun ilgili blmne yazdnz m? f. Yk deerlerine gre her boru blmnn apn zerine yazdnz m? g. Boru aplarn yazarken tablo 2.12ten yararlandnz m? Dikkatli ve titiz alma a. alrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu? b. Tablolardan gerektii gibi yararlandnz m? c. Doru kalem ve izgi tr kullandnz m? d. Yaptnz ilemleri kontol ettiniz mi? e. Kullandnz izim takmlarn dzgnce yerine koydunuz mu? 61
f. altnz yeri temizlediniz mi? Verimli alma a. Yaptnz izimi tekniine uygun yapabilidiz mi? b. izimi yaparken zorlandnz yerler oldu mu?
62
RENME FAALYET-3 RENME FAALYET-3

AMA
Bir binann shhi tesisat projesini standartlarna ve tekniine uygun olarak izebileceksiniz.
ARATIRMA
Bitmi herhangi bir shhi tesisat projesi bularak plan ve ema grnlerini inceleyiniz. Bu projenin hesaplarnn nasl yapldn aratrarak kendi bilgilerinizle karlatrnz. evrenizdeki mhendislik firmalarna giderek bandan sonuna kadar bir shhi tesisat projesinin hangi aamalardan geerek yapld hakknda bilgi edininiz. rendiiniz bilgileri snf arkadalarnzla paylanz.
3. BR BNANIN KOMPLE SIHH TESSAT PROJES

3.1. Mimari Projelerin Okunmas
Mimari plan, tasarm dnlm bir binann mimari kurallar uygulanarak izilmi projesidir. Mimari plan bir konut olabildii gibi, i merkezi, stadyum, gkdelen vb yaplar da olabilir. Mimari planlar ounlukla 1/50 ve 1/100 leinde izilmektedir. Mimari plan, binann vaziyet plann, d grnmn, ynn, cadde ve sokaa gre konumunu, yapnn kolonlarn, duvarlarn, pencerelerini vb ve bunlarn nasl olacan gsteren projedir. Dier teknik elemanlar gibi shhi tesisatlarda projelerle ilgili asgari dzeyde bilgi sahibi olmaldr.
3.1.1. Mimari Projelerde Kullanlan Semboller ve aretler

Mimari planlarda her yap eleman belirli bir iaretle ve sembolle gsterilir. Shhi tesisat projesi izerken bu sembol ve iaretleri tanmalyz. rnein ofben yerletireceimiz yerin bacaya yakn olmas gerekir. Bacann nasl gsterildiini bilirsek izimimizi ona gre daha doru yapabiliriz. Ya da kolon ve kirilerden kesinlikle boru geirilmemelidir kuraln Aadaki mimari plan zerinde bulunan sembol ve iaretleri inceleyelim. (ekil 3.1) Binann d ortam ile temas halindeki duvarlar d duvar olarak adlandrlr. Yap iinde oda, mutfak gibi blmleri oluturan duvarlarda i duvar denir ve d duvardan daha incedir. Binalarda bacalar da mevcuttur. ekil 3.1de mavi olarak gsterilen yerler 63
bacalardr. Pencereler ise yapnn hemen her blmnde bulunur. Banyo ve wc gibi alanlarda bulunan pencereler kk boyutlu olurlar. Pencerelerin zerine llerini gsteren rakamlar yazlr. Aadaki planda eflatun renkli izgiler pencereleri gstermektedir. Binalara giri k salamak amac ile merdivenler bulunmaktadr. Merdivenlerde k yn ok iareti ile gsterilir. Bina iini gn ndan yararlandrmak iin klk ya da aydnlk dediimiz blmler vardr.
a. Bina Blmlerinin Bilinmesi

Mimari planlar belli blmlerden oluur. Katlara gre baktmzda bodrum kat plan, zemin kat plan ve normal kat plan bulunur. Baz projelerde at kat da gsterilir. Bodrum katta snak, kazan dairesi, kmrlk, su deposu ve hidrofor iin kullanlan alanlar bulunabilir. Zemin kat bir giri katdr ve konutlar bu kattan balar. Normal katlarda da daireler bulunur. Mimari plann niteliine gre bina blmleri farkllk gsterebilir. rnein bir i merkezi projesinde dkknlar, elence salonlar, herkesin kullanmna ak tuvaletler vs bulunur. Konutlarda ise, konutun byklne gre baz blmler bulunur. Banyo, wc (ikisi birlikte de yaplabilir), mutfak ve odalar hemen her konutta bulunur. Daha geni konutlarda ise ebeveyn banyosu, kiler, balkon, antre gibi blmler bulunabilir. Mutfak, banyo ve tuvaletlerin ortak ad slak meknlardr. Shhi tesisat uygulamalar slak meknlarda yaplr. Binadaki blmlerini i duvarlar oluturur. ekil 3.1de hem banyo ve wc yi havalandrmak hem de tesisat borularn gizlemek iin tesisat bacas grlmektedir. Her yapda bulunmayabilir. Mimari planlarda bina blmleri, zerlerine yazlr. ekil 3.1de bina blmlerini grmekteyiz.
b. Bina Katlarnn Bilinmesi

Mimari planlar, yapnn birbirinden farkl tm katlarn ayr ayr izmek suretiyle oluturulur. rnein bina 6 katl ise ve 6 katta birbirinden farkl ise hepsinin mimari planda izilmesi gerekir. Ya da bodrum kat haricinde 8 katl bir binada tm katlar ayn ise mimari planda, bodrum kat ve bir normal kat izmek yeterli olabilir. Planda her katn ismi ve lei yazlr. Plana baktmzda bu ifadeden yararlanarak hangi kat olduunu ve leini anlayabiliriz. (bk. ekil 3.1) ema grnnde ise binaya ait tm kat says kadar kat izmemiz gerekir. ema grn mimari plandan yararlanlarak izilir.
64
DU
ekil 3.1: Mimari planlarda kullanlan iaret ve semboller
65
3.2. Mimari Planlarn izilmesi

Mimari planlar mimarlar tasarlarlar ve izerler. Shhi tesisat projesi izilirken de bu mimari plan kopya edilerek iine u malzemeleri ve borulama tesisatlar izilir. Mimari planlar projenin byklne gre 1/50 ve ya 1/100 lekli olarak izilir. Mimari planlar zerinde duvar, kolon, kap, pencere, baca gibi yap elemanlarn yan sra merdiven, tesisat bacas, balkon ve evin dier blmleri (oda, salon, slak mekanlar gibi) bulunur. Mimari planlar 0.2 rapido kalemle izilir. Shhi tesisat projesi izilirken tm mimari ayrntlarn izilmesine gerek yoktur. rnein, i sva ve d sva izgileri tesisat projesi izilirken mimari plandan karlr. imdi aadaki mimari projeyi izerek komple bir shhi tesisat uygulama rnei yapalm.
66
SIINAK
OTOPARK
BODRUMKAT PLANI 1/50
ekil 3.2: Bodrum kat mimari plan
67
GR
BALKON
SALON SALON
MUTFAK ANTRE WC WC
ANTRE
ekil 3.3: Zemin kat mimar plan
68
BANYO O. ODASI O. ODASI ZEMN KAT PLANI 1/50
Y. ODASI
BANYO
Y. ODASI
O. ODASI
O. ODASI
BALKON
BALKON
SALON
SALON
MUTFAK ANTRE WC WC ANTRE
MUTFAK
ekil 3.4: Normal kat mimari plan

BANYO BANYO O. ODASI O. ODASI 1., 2. ve 3. NORMAL KAT PLANI 1/50
69
Y. ODASI
Y. ODASI
O. ODASI
O. ODASI
3.3. Planlarn ine Islak Meknlarn Dzenlenmesi (U Malzemelerinin Yerletirilmesi)

Yukardaki mimari plana u malzemelerini yerletirmek iin daha nce rendiimiz bilgileri kullanmalyz. Projede banyo, wc ve mutfa bularak hangi u malzemelerinin yerletirileceine karar veririz. Burada wcye hel ta ve lavabo, mutfaa eviye, ofben ve bulak makinesi, banyoya da lavabo, klozet, amar makinesi, oturmal kvet ve szge yerletirilmesi uygun bulunmutur. Yerletirme yaplrken birinci blmde anlatlan bilgiler gz nne alnmaldr. Islak meknlar, insanlarn ergonomik olarak kullanabilecekleri ekilde tasarlanmaldr. U malzemelerinin birbirlerinin kullanm alanlarn engellememesi salanmaldr. Zemin kat ve normal katn slak meknlar aadaki biimde yerletirilmitir.
70
GR
BALKON
SALON SALON
MUTFAK ANTRE WC WC BM
ANTRE BM
ekil 3.5: Normal kat ve zemin kat slak blmlerin u malzeme yerleimi
71
BANYO O. ODASI O. ODASI ZEMN KAT PLANI 1/50
Y. ODASI
BANYO
Y. ODASI
O. ODASI
O. ODASI
BALKON
BALKON
SALON
SALON
MUTFAK ANTRE WC WC BM ANTRE
MUTFAK
BM
ekil 3.6: Normal kat ve 1.2.3.katlarn slak blmlerin u malzeme yerleimi
72
BANYO BANYO O. ODASI O. ODASI 1., 2. ve 3. NORMAL KAT PLANI 1/50
Y. ODASI
Y. ODASI
O. ODASI
O. ODASI
3.4. Borulama Tesisatlarnn izilmesi

U malzemelerinin izimi bittikten sonra souk ve scak su boru tesisat izilir. Boru tesisatlarnn iziminden nce souk su kolon yerlerini belirlemeliyiz. Hem tesisatn datmnn kolay olmas hem de estetik adan borularn gzden uzakta olmas nedeniyle wc kapsnn arkas tercih edilmitir. Belirlenen kolondan hat alarak srasyla tm u malzemelerine datm yaplmtr. Datm yaparken taharet musluunun solda, batarya konulan yerler iinse souk su aznn sada olmasna dikkat edilmelidir. Datm hatt zerinde bina tayc sistemi (kolon, kiri) varsa borular etrafndan geirilmelidir. Mmkn mertebe borular tavan ve demeden geirilmemelidir. Souk su datm bittikten sonra, ofbenden scak su k alnarak banyoda kvet ve lavaboya, mutfakta ise eviyeye scak su datm izilir. Atk su tesisat iin kolon yerleri belirlenir. Kolonlara sra ile numara verilir. Kolonlarn zellikle klozet ve alaturka hela tana yakn olmasna dikkat etmeliyiz. Atk su borularnn muf ynleri ters izilmemelidir. U malzemeleri ile kolonlar arasndaki borular pis su akn kolaylatracak ekilde izilmelidir. Aada zemin ve normal katlarn souk ve scak su datmlar izilmitir.
73
BALKON
BALKON
SALON
SALON
MUTFAK ANTRE WC P3 P5 P2 BANYO BANYO P4 WC ANTRE
MUTFAK
BM
BM
P1
P6
ekil 3.7: Normal kat slak blmlerin borulama tesisatlar

Y. ODASI O. ODASI O. ODASI O. ODASI 1., 2. ve 3. NORMAL KAT PLANI 1/50
74
Y. ODASI
O. ODASI
GR
BALKON
SALON SALON
MUTFAK ANTRE WC P2 BANYO BANYO P3 P5 P4 WC
ANTRE
MUTFAK
BM
BM P6
P1
ekil 3.8: Zemin kat slak blmlerin borulama tesisatlar
75
O. ODASI O. ODASI ZEMN KAT PLANI 1/50
Y. ODASI
Y. ODASI
O. ODASI
O. ODASI
Zemin ve normal kat borulama tesisat izildikten sonra, souk su kolon yerleri ve atk su kolon yerleri aynen bodrum katta da izilir. Souk kolon yerleri ile ehir ebekesi arasndaki balantlar izilir. ebekeden binaya giri borusuna vana ana saya vana izilir. Sonra kollektr izilerek kollektr ile kolon yerlerinin izimi yaplr. Bodrum katta borular genellikle tavadan geirilir. Kat plannda kolonlara verilen numaralar ayn ekilde bodrum kattaki kolonlara da yazlr. Pis su kolonlarnn bina dndaki rgarlara balantlar izilir. Atk su borular da genellikle bodrum kat tavanndan geirilirler.
SIINAK
Tavandan R P1 P2 P3 P4 P5 P6 KANALA
Tavandan OTOPARK
BODRUM KAT PLANI 1/50

ekil 3.10: Bodrum kat borulama tesisatlar
76
EBEKEDEN
3.5. Plan Grnne Uygun ema Grnnn izilmesi

Plan grnlerine ait tm izimler tamamlandktan sonra ema grnne geilir. ema grn deiik yntemlerle kartlabilir. Burada nemli olan kolonlar birbirlerine gre konumlarnn doru olmas ve kolonlar ile u malzemeleri arasndaki balantlarn doru gsterilmesidir. Bu projede bodrum kat, zemin kat, 1. normal kat, 2. normal kat ve 3. normal kat bulunduundan ema grnnde bunlar gstermemiz gerekir. Tesisatn en u iki noktasnda P1 ve P2 kolonlar vardr. O halde bu iki kolondan bir tel gibi tutup ektiimizi dnrsek, en sola P1 ve srasyla en sona P6 kolonu gelir. Buna gre kolon izilerek u malzemeleri yerletirilir ve kat borularnn balantlar izilir. Bodrum katta ise tavandan pis su ana kolonu izilir ve rgara balants yaplr. Ayn ekilde temiz su kolonlar ve balantlar izilir. Bodrum katta kollektr gsterilir. Scak su balantlar izilir. ema grn ile ilgili tm veriler plan grnnden alnmaldr.
77
P1
P2
P3
P4
P5
P6
ATI KATI
3. NORMAL KAT
ST KATIN AYNISI
ST KATIN AYNISI
2. NORMAL KAT
ekil 3.11: Binann tesisat planna gre emas

ST KATIN AYNISI ST KATIN AYNISI
S S S S S S S S
78
ebekeden
S
ST KATIN AYNISI
1. NORMAL KAT
ST KATIN AYNISI
ZEMN KAT
BODRUM KAT
R EMA GRN
3.6. Atk Su ve Temiz Su Tesisat Boru aplarnn Hesaplanmas

Yukardaki proje ile ilgili boru ap hesaplar nceki konularda anlatlmt. Bu konularda anlatlan bilgilerden yararlanarak projenin temiz su ve pis su boru aplarn hesaplayalm. Temiz su boru apn musluk birimi yntemini kullanarak hesaplayalm. Tm u malzemelerinin musluk birimi deerleri Tablo 2.6dan bulunarak yazlr. rnein, lavabonun MB deerini tablodan 0.5 olarak okuyup lavabo zerine yazarz. Bu ilemi tm u malzemeleri iin tekrarlarz. Daha sonra boru ksmlar (blmleri) belirlenir. MB deerleri toplanarak boru blmlerine yazlr. Bu ekilde hesab yaplan kattaki datm borusunun ve kolonun MB deeri bulunmu olur. Alttaki katlar da ayn olduu iin kolona MB deerleri toplam yazlr. Tm boru blmleri bitirildikten sonra Tablo 2.6 kullanlarak MB deerlerine gre boru aplar tayin edilir. Bu boru aplar ilgili boru blmlerine yazlr. Scak su bamsz olarak hazrland iin boru ap hesab gerektirmez. Atk su boru aplar da Yk Deerleri yardmyla bulunur. Pis su tesisat gerelerinin yk deerleri ve balant borusu aplar aadaki tablodan alnr. Yk deerleri Tablo 2.6dan bulunarak u malzemelerine yazlr. Yazlan yk deerleri toplanarak kolon yk deeri bulunur. Ak deeri tablosundan (Tablo 2.7) ak deeri bulunur. Boru blmlerinin yk deerleri ve ak deerine gre Tablo 2.6dan boru aplar belirlenerek ilgili boru blmlerine yazlr.
79
P1 P6
P2
P3
P4
P5
ATI KATI
O 70 O 100 O 100 O 100 O 100
O 70
1" 1" 7.5 MB 9.5 MB 3 MB 1/2" 3/4" 1/2" 1/2" 1 MB 1 MB 0.5 YD 1 MB 0.5 MB 12.5 MB 12.5 MB 1" 6 YD
O 100 O 50 O 50 O 50 O 50 1 YD
1"
1" 9.5 MB 3/4" 1 MB 1 MB 1 YD 1/2" 0.5 MB 3/4" 4 MB 1/2"
1/2" 5 MB 1/2" 0.5 MB 0.5 MB 1/2" 1/2" 0.5 YD 2 MB 1 YD 2.5 YD

O 50 O 50 O 100 O 50
3/4" 0.5 MB 1/2" 1/2" 1/2" 0.5 YD 1 MB 1 MB 0.5 MB 2 YD 1 YD

O 70
4 MB 1/2" 3/4" 1/2" 3 MB
3/4"
1 " 5.5 MB 1 "
1" 1" 7.5 MB 5.5 MB 5 MB
2 MB
1 MB
1 MB 2 MB 0.5 YD O 50 2 MB 2 MB
1 MB
2 MB
1 YD
O 50
1 YD O 50
O 50
3. N. KAT
2 YD 1 YD 2.5 YD 2.5 YD 3 YD 3 YD
O 100 O 100 O 50
1 YD 6 YD 1"
O 100 O 100
O 70
2.5 YD 1 YD 1 YD O 50 O 50 O 100
ST KATIN AYNISI
1" 1"
ST KATIN AYNISI
2. NORMAL KAT
4 YD 12.5 MB 12 YD
O 100 O 100 O 100
12.5 MB
4 YD
O 70
O 70
12 YD
O 100
6 YD
ekil 3.12: ema grnleri

6 YD 1" 1" 12.5 MB 12.5 MB 18 YD
O 100 O 100 O 100
80
9 YD 9 YD
O 100
ST KATIN AYNISI
ST KATIN AYNISI
1. NORMAL KAT
6 YD
6 YD
O 70
O 70
18 YD
ST KATIN AYNISI
1"
ST KATIN AYNISI
1"
O 100
ZEMN KAT
8 YD 12.5 MB 24 YD
O 100 O 70
12.5 MB 12 YD 44 YD
O 100
O 100
8 YD 12 YD 24 YD
O 100 O 70
O 70
36 YD
O 100
32 YD
S S S S
S S S S
O 100 O 100
44 YD
100 MB
2"
BODRUM KAT
R EMA GRN
P1
P2
P3
ATI KATI
O 70 O 100 O 100
1/2" 3/4" 9.5 MB 1/2" 0.5 MB

O 50
3/4" 1 MB 1/2" 2 MB 0.5 YD 1 YD 2.5 YD 12.5 MB 2.5 YD

O 100 O 100
1" 7.5 MB 1"
2 MB 1 YD O 50 2 YD
O 70
1 MB
O 50
4 MB 1 MB 3 MB 1/2" 3/4" 1/2" 1/2" 2 MB 0.5 MB 3 YD 0.5 YD 1 MB O 50 1 MB 1 YD

O 50 O 50 O 100 O 50 1 YD
1" 5 MB 1 " 5.5 MB 0.5 MB 1/2"
1 YD
3. N. KAT
6 YD 1" 1"
O 100
ST KATIN AYNISI
4 YD 12.5 MB
O 100 O 70
2. NORMAL KAT
12 YD
6 YD
O 100
ST KATIN AYNISI
1" 6 YD
O 70 O 100
Yukardaki ema grn daha detayl olarak iki para halinde aada verilmitir.

12.5 MB 18 YD
81
1. NORMAL KAT
9 YD
O 100
ST KATIN AYNISI
1" 8 YD
O 70 O 70 O 100
ZEMN KAT
12.5 MB 24 YD
O 100
12 YD 32 YD 44 YD
S S S S
100 MB
BODRUM KAT
EMA GRN A
P4 P6
P5
O 70 O 100
1"
O 100
1/2" 1/2" 1 MB 1 MB
O 50 1 YD O 50
9.5 MB 1/2" 1 YD 3/4" 1 MB 2 MB 2 MB 1 MB 0.5 YD 1 MB O 50 2.5 YD 2 YD 1 YD

O 70 O 50 O 50
1"
1"
1" 7.5 MB 5.5 MB 5 MB 0.5 MB 3/4" 4 MB 1/2"
0.5 MB
0.5 YD O 50
1/2" 3 MB 3/4" 1/2" 1/2" 2 MB
0.5 MB 1 YD 1 YD O 50 O 100 6 YD
O 100
3 YD
2.5 YD
12.5 MB 1"
O 100
1" 12.5 MB 4 YD 12 YD
O 100 O 70
ST KATIN AYNISI
O 100
6 YD
82
ST KATIN AYNISI
1" 12.5 MB 6 YD
O 100
9 YD 18 YD
O 70
O 100
ST KATIN AYNISI
1" 12.5 MB 24 YD
O 100 O 100
8 YD 36 YD
O 100 O 70
12 YD
O 100
44 YD
O 100 O 100
S S S S
2"
R B
EMA GRN

lem Basamaklar
Mimari projeyi inceleyiniz ve blmlerine ayrnz. Mimari planlar iziniz. Planlar zerinde slak meknlar dzenleyerek u malzemelerini iziniz.
neriler
Mimari projenin bodrum kat, zemin kat ve normal kat planlarn inceleyiniz, slak meknlarn yerlerini belirleyiniz. Proje hakknda yeterli n bilgiye sahip olunuz. Mimari planlar aydnger kdnzn altna koyarak kopya ediniz. Bu size zaman kazandracaktr. Banyoya, wcye, mutfaa hangi u malzemelerini yerletirebileceinizi belirleyiniz. rnein baz banyolara kvet koymak mmkn olmayabilir. Gerekli tm u malzemelerini nce kurun kalemle izerek kontrol ediniz. Uygun olmayanlar tekrar iziniz. Bu ilem bittikten sonra rapido kalem ile izime geiniz. Souk su ve atk su kolon yerlerini nceki konularda anlatlan kstaslara gre belirleyiniz. Gerek souk su ve gerekse atk su borularn en uygun ve en ksa ekilde iziniz. Souk su batarya azlarn sa tarafa braknz. Scak su batarya azlarn sol tarafa braknz. Atk su balantlarn izerken pis suyun ak ynne gre iziniz. Atk su kolonlarna belirli bir sray takip edecek ekilde numara veriniz. Kolon yerlerini ayn eksende bodrum kata izmeyi unutmaynz. Temiz su ehir ebekesi ile kolon balantlarn iziniz. Atk su borularn en az dn ile ve en ksa ekilde bina dna karacak ekilde iziniz. Rgara balantlarn yapnz. En ularda bulunan su aktma yerlerini belirleyiniz. Tesisata tam karsndan bakyormu gibi dnerek, sanzda kalan kolonlar saa, solunuzda kalan kolonlar sola iziniz. Her kolonu at katna kadar kararak planda verilen numaralar ayn sraya gre kolon tepelerine yaznz. Kolonlara bal u malzemelerini ve atk su balantlarn iziniz. Temiz su kolonlarn izerek su datmlarn plana gre yapnz. Scak su datmn plan grnne gre iziniz. Boru aplar hesaplarn Faaliyet 1de verilen bilgilerden yararlanarak yapnz. Her boru blmne ait temiz su ve atk su boru aplarn ilgili boru blm zerine yazmay unutmaynz. 83
Borulama tesisatlarn plan zerine iziniz.
Plan grnne uygun kolon emasn iziniz.
Souk su, scak su ve atk su tesisatlarnn boru ap hesaplarn yapnz.

Aadaki sorular cevaplandrarak bilgilerinizi lnz. Arka sayfada yer alan cevap anahtar ile karlatrnz. 1. Aadakilerden hangisi mimari plandaki banyo, wc ve mutfak blmlerinin ortak addr? A) Kat plan B) Islak zemin C) ema grn D) Dk deme Zorunlu olmadka souk iklimlerde temiz su borular nerelerden geirilmemelidir? A) D duvardan B) Asma tavan iinden C) duvardan D) Tesisat bacasndan Aadakilerden hangisine gre ema grn karlr? A) Mimari normal kat plan B) Vaziyet plan C) Tesisat izilmi plan D) Donatlar izilmi taslak planlar Bodrum katta temiz su borular nereden geirilmez? A) Bodrum kat tavanndan B) Bodrum kat demesinden C) Bodrum kat duvar sva altndan D) Bodrum kat deme altndan Aadakilerden hangisi mimari atk su bina d toplanma yeridir? A) Kollektr B) Vana C) ehir ebeke borusu D) Rgar
2.
3.
4.
5.
84

Aada size bir uygulama faaliyeti verilmitir. Bu faaliyeti gerekletirirken uyguladnz her ilem sras iin kontrol listesinde iaretleme yapnz. Aadaki mimari plan bodrum, zemin ve iki normal kattan olumaktadr. Buna gre; a. Verilen mimari plan iziniz. b. U malzemelerini yerletiriniz. (lavabo, klozet, alaturka hel ta, szge, kvet, eviye, ofben, amar makinesi, bulak makinesi) c. Borulama tesisatlarn iziniz. d. Plan grnlerine uygun ema grnn iziniz. e. Temiz su (musluk birimi yntemi ile) ve atk su boru aplarn hesaplaynz.
SI IN A K
ekil 3.15: Bodrum kat mimari plan
BODRUM KAT
85
WC
SALON BANYO
Y. ODASI MUTFAK
KLER
ZEMNKAT
ekil 3.17:Zemin kat mimari plan
86
WC
SALON BANYO
Y. ODASI BALKON MUTFAK
KLER
1. ve 2. NORMALKATLAR
ekil 3.18: Normal katlar mimari plan
ARA VE GERELER
1. Uygun izim ortam 2. A4 aydnger resim kad 3. Rapido kalemi 4. Gnye (45 ve 60lik) 5. Te cetveli 6. Tesisat ablonu 87
PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

KONTROL LSTES
1 2
Mimari projeyi inceleyiniz ve blmlerine ayrnz. a. Projedeyi bodrum, zemin, normal kat eklinde blmlere ayrdnz m? Bodrum kat, zemin kat ve normal kat mimari planlarn iziniz. a. Bodrum kat plann izdiniz mi? b. Zemin kat plann izdiniz mi? c. Normal kat plann izdiniz mi?
Plandaki slak mekanlar dzenleyerek u malzemelerini iziniz. a. U malzemelerinin slak mekanlardaki yerlerini belirlediniz mi? b. Tuvalete hela tan ve lavaboyu izdiniz mi? c. Banyoya lavaboyu, kveti, klozeti, amar mak. ve szgeci izdiniz mi? d. Mutfaa eviye, bulak makinesi ve ofbeni izdiniz mi? e. U malzemelerini yerletirme kurallarna gre izdiniz mi? Borulama tesisatlarn plan grnne iziniz. a. Normal katta temiz su kolon yerini belirlediniz mi? b. Kolondan hat alarak tm u malzemelerine datmn izdiniz mi? c. Datm yaparken en uygun yerden geecek ekilde borular izdiniz mi? d. Zemin katta temiz su kolon yerini belirlediniz mi? e. Kolondan hat alarak tm u malzemelerine datmn izdiniz mi? f. ofbenden scak su alarak kvet, lavabo ve eviyeye kadar izdiniz mi? g. Bodrum katta temiz su kolon yerlerini belirlediniz mi? h. ehir ebeke giriini izdiniz mi? i. Ana saya ve datcy izdiniz mi? j. Datc (kollektr) ve kolon balant borularn izdiniz mi? k. Normal kat plannda banyonun pis su kolon yerini izdiniz mi? l. Banyonun pis su balantlarn izdiniz mi? m. Normal kat plannda WCnin pis su kolon yerini izdiniz mi? n. Pis su kolonlarna numara verdiniz mi? o. WCnin pis su balantlarn izdiniz mi? 88
Hayr
Evet
Sra No
p. q. r. s. t. u.
Zemin kat plannda da pis su iin ayn ilemleri yaptnz m? Bodrum katta pis su kolon yerlerini buldunuz mu? Rgar yerlerini belirlediniz mi? Pis su kolonlarnn rgarlara balantlarn izdiniz mi? Pis su borularn en ksa yoldan bina dna kardnz m? Temiz su borularn 0.3, pis su borularn 0.5 kalemle izdiniz mi?
Plan grnne uygun ema grnn iziniz. a. Plan grnnden yararlanarak kat izgilerini izdiniz mi? b. Plan grne gre tesisat saa ve sola atnz m? c. Pis su kolonlarn izdiniz mi? d. Kolonlarn havalandrma borularn izdiniz mi? e. Kolon numaralarn kolonlarn stlerine yazdnz m? f. Kolonlara gre u malzemelerini izdiniz mi? g. U malzemeleri ile kolonlar arasndaki balant borularn izdiniz mi? h. Temiz su kolonlarn izdiniz mi? i. Temiz su boru datmlarn izdiniz mi? j. Scak su datmlarn izdiniz mi? k. Zemin kat u malzemelerini izdiniz mi? l. Pis su, souk su ve scak su borularn izdiniz mi? m. Bodrum kat ema grnn plan grnne gre izdiniz mi? n. Temiz su ve pis suyun bodrum kat balantlarn izdiniz mi? Souk su, scak su ve atk su boru aplarn hesaplaynz a. Souk su boru ap iin MB deerlerini tablodan aldnz m? b. Toplam MB deerlerini buldunuz mu? c. Tablodan MB deerlerine gre boru aplarn buldunuz mu? d. Bulduunuz boru aplarn boru blmlerine yazdnz m? e. Pis su yk deerlerini tablodan alp u malzemelerine yazdnz m? f. Yk deerleri toplamn bularak boru blmleri zerine yazdnz m? g. Tablodan ak katsaysn buldunuz mu? h. Ak katsaysna ve yk deerlerine gre tablodan boru aplarn bularak boru blmlerine yazdnz m? i. Hela ta ve klozetlerin pis su boru aplarn 100 olarak belirttiniz mi? Dikkatli ve titiz alma a. alrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu? b. Tablolardan gerektii gibi yararlandnz m? c. Doru kalem ve izgi tr kullandnz m? d. Yaptnz ilemleri kontol ettiniz mi? e. Kullandnz izim takmlarn dzgnce yerine koydunuz mu? f. altnz yeri temizlediniz mi? 89
Verimli alma a. Yaptnz izimi tekniine uygun yapabilidiz mi? b. izimi yaparken zorlandnz yerler oldu mu? c. Hesaplar tekniine uygun yapabildiniz mi?
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevaplarnz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksikliklerinizi, faaliyete dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlaynz.
90
MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aada size bir uygulama faaliyeti verilmitir. Bu faaliyeti gerekletirirken uyguladnz her ilem sras iin Performans Denetim Listesinde iaretleme yapnz. Aada verilen uygulamalar yapnz. evrenizdeki proje brolarndan kk bir mimari plan edininiz. a. b. c. d. e. Mimari plan aydnger kadna iziniz. (bodrum, zemin, normal) Plan grnne u malzemelerini yerletiriniz. Souk su, scak su ve atk su boru balantlarn iziniz. Plann ema grnn karnz. Souk su, scak su ve atk su boru aplarn hesaplaynz.
PERFORMANS DENETM LSTES

Bitirdiiniz faaliyetin sonunda aadaki performans testini doldurunuz. Hayr olarak iaretlediiniz ilemleri modl bilgi sayfasna dnerek ve retmeninizden yardm alarak gidermeye alnz.
1 2
Mimari projeyi inceleyiniz ve blmlerine ayrnz. a. Projede bodrum, zemin ve normal katlar tespit ettiniz mi? b. Islak mekanlar belirlediniz mi? Bodrum kat, zemin kat ve normal kat mimari planlarn iziniz. a.Bodrum kat plann izdiniz mi? b. Zemin kat plann izdiniz mi? c.Normal kat plann izdiniz mi? Plandaki slak mekanlar dzenleyerek u malzemelerini iziniz. a.U malzemelerinin slak mekanlardaki yerlerini belirlediniz mi? b. Tuvalete hela tan ve lavaboyu izdiniz mi? c.Banyoya lavaboyu, kveti, klozeti, amar mak. ve szgeci izdiniz mi? d. Mutfaa eviye, bulak makinesi ve ofbeni izdiniz mi? e.U malzemelerini yerletirme kurallarna gre izdiniz mi? Borulama tesisatlarn plan grnne iziniz. a. Normal katta temiz su kolon yerini belirlediniz mi? b. Kolondan hat alarak tm u malzemelerine datmn izdiniz 91
Hayr
Evet
Sra No
c. d. e. f. g. h. i. j. k. l. m. n. o. p. q. r. s. t. u.
mi? Datm yaparken en uygun yerden geecek ekilde borular izdiniz mi? Zemin katta temiz su kolon yerini belirlediniz mi? Kolondan hat alarak tm u malzemelerine datmn izdiniz mi? ofbenden scak su alarak kvet, lavabo ve eviyeye kadar izdiniz mi? Bodrum katta temiz su kolon yerlerini belirlediniz mi? ehir ebeke giriini izdiniz mi? Ana saya ve datcy izdiniz mi? Datc (kollektr) ve kolon balant borularn izdiniz mi? Normal kat plannda banyonun pis su kolon yerini izdiniz mi? Banyonun pis su balantlarn izdiniz mi? Normal kat plannda WCnin pis su kolon yerini izdiniz mi? Pis su kolonlarna numara verdiniz mi? WCnin pis su balantlarn izdiniz mi? Zemin kat plannda da pis su iin ayn ilemleri yaptnz m? Bodrum katta pis su kolon yerlerini buldunuz mu? Rgar yerlerini belirlediniz mi? Pis su kolonlarnn rgarlara balantlarn izdiniz mi? Pis su borularn en ksa yoldan bina dna kardnz m? Temiz su borularn 0.3, pis su borularn 0.5 kalemle izdiniz mi?
Plan grnne uygun ema grnn iziniz. a. Plan grnnden yararlanarak kat izgilerini izdiniz mi? b. Plan grne gre tesisat saa ve sola atnz m? c. Pis su kolonlarn izdiniz mi? d. Kolonlarn havalandrma borularn izdiniz mi? e. Kolon numaralarn kolonlarn stlerine yazdnz m? f. Kolonlara gre u malzemelerini izdiniz mi? g. U malzemeleri ile kolonlar arasndaki balant borularn izdiniz mi? h. Temiz su kolonlarn izdiniz mi? i. Temiz su boru datmlarn izdiniz mi? j. Scak su datmlarn izdiniz mi? k. Zemin kat u malzemelerini izdiniz mi? l. Pis su, souk su ve scak su borularn izdiniz mi? m. Bodrum kat ema grnn plan grnne gre izdiniz mi? n. Temiz su ve pis suyun bodrum kat balantlarn izdiniz mi? Souk su, scak su ve atk su boru aplarn hesaplaynz. a. Souk su boru ap iin MB deerlerini tablodan aldnz m? b. Toplam MB deerlerini buldunuz mu? c. Tablodan MB deerlerine gre boru aplarn buldunuz mu? 92
d. Bulduunuz boru aplarn boru blmlerine yazdnz m? e. Pis su yk deerlerini tablodan alp u malzemelerine yazdnz m? f. Yk deerleri toplamn bularak boru blmleri zerine yazdnz m? g. Tablodan ak katsaysn buldunuz mu? h. Ak katsaysna ve yk deerlerine gre tablodan boru aplarn bularak boru blmlerine yazdnz m? i. Hela ta ve klozetlerin pis su boru aplarn 100 olarak belirttiniz mi? Dikkatli ve titiz alma a. alrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu? b. Tablolardan gerektii gibi yararlandnz m? c. Doru kalem ve izgi tr kullandnz m? d. Yaptnz ilemleri kontol ettiniz mi? e. Kullandnz izim takmlarn dzgnce yerine koydunuz mu? f. altnz yeri temizlediniz mi? Verimli alma a. Yaptnz izimi tekniine uygun yapabilidiz mi? b. izimi yaparken zorlandnz yerler oldu mu? c. Hesaplamalar modlde anlatlan esaslara gre yapatnz m?
Modl ile ilgili durumunuz retmeniniz tarafndan uygulanacak performans denetim listesi sonularna gre deerlendirilecektir. Bu deerlendirmeyi retmen yukardaki performans denetim listesine veya kendi belirleyecei ltlere gre yapacaktr. Bu deerlendirmeler iin retmeninize bavurunuz.
93
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 D C A C D C B C A

1 2 3 4 5 6 B D A D B C

1 2 3 4 5 B A C A D
94
NERLEN KAYNAKLAR NERLEN KAYNAKLAR

Dr. SIDAL Cavit, Etem Sait Z, Shhi Tesisat ve Istma Blm Bilgi lem Yapraklar Snf II, G..T.E.F. Matbaas, Ankara, 1987. KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar II.Snf, Devlet kitaplar Mdrl, stanbul, 2004. Makine.Y. Mhendisi KKALI Rknettin, Shhi Tesisat, Issan almalar No: 147, stanbul, 1997 Y.Dr. SIDAL Cavit, Etem Sait Z, Yapda Shhi Tesisat, Emel Matbaaclk, Ankara, 1984 Frat Plastik rn Katalogu Hakan Plastik rn Katalogu Pilsa rn Katalogu Serel Montaj El Kitab, Serel Seramik Sanayi ve Ticaret A.. Vitra Seramik Salk Gereleri rn Katalogu, 2003.
95
KAYNAKLAR KAYNAKLAR
SIDAL Cavit, Ethem Sait, z, Yapda Shhi Tesisat, Birsen Yayn Evi, stanbul MAKNA MHENDSLER ODASI, Shhi Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar, Makina Mhendisleri Odas Yayn No: 122, stanbul, 1987 KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar 11. Snf, Milli Eitim Bakanl Yaynlar, stanbul 2004 ISISAN, Shhi Tesisat, Issan almalar Yayn No: 272, stanbul, 2001 SEREL, Montaj El Kitab, stanbul, 1999 DOAN Hikmet, Tesisat Meslek Matematii, Lazer Ofset, Ankara, 1993
96

Sihhi Tesisat Meslek Resim2

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sihhi Tesisat Meslek Resim2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

GAZ VE TESSAT TEKNOLOJS

SIHH TESSAT RESM-2

SRE N KOUL YETERLK

RENME FAALYET-1 RENME FAALYET1

1. SIHH TESSAT U MALZEMELERNN VE BORULAMA TESSATLARININ PLAN GRNLER

1.1.1. Mutfaa U Malzemelerinin Yerletirilmesi

ekil 1.1: Tek sral, L ve U biimli mutfaklarn minimum yerletirme lleri

ekil 1.2: Tek sral mutfak yerletirme

1.1.2. Tuvaletlere U Malzemelerinin Yerletirilmesi

ekil 1.3: Tuvaletlerin yerletirilmesi

ekil 1.4: Yanl yerletirme uygulamalar

Havalandrma Pis su kolonu

ekil 1.5: Dizi halinde hela ta montajnda tesisat bacasnn kullanlmas

ekil.1.6: Tuvaletlere u malzemelerinin yerletirilmesi

ekil 1.7: Kk banyolar iin yerletirme uygulamalar

ekil 1.8: Byk banyolar iin yerletirme uygulamalar

Tesisat Bacas Pis su kolonu

1.2. Boru Tesisatlarnn Plan Grnne izilmesi

1.2.1. Souk Su Borularnn izilmesi

ofben WC Temiz su kolonu HOL

1.2.2. Scak Su Borularnn izilmesi

ofben WC Temiz su kolonu HOL

ekil 1.12: Daire iinde scak suyun ofbenden alnarak datlmas

1.2.3. Atk Su Borularnn izilmesi

ofben WC Temiz su kolonu HOL

ekil 1.13: Daire iinde atk su borularnn izimi

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

PERFORMANS TEST PERFORMANS TEST

ekil 1.15: Daire mimari plan

RENME FAALYET-2 RENME FAALYET-2

rendiiniz bilgileri snf arkadalarnzla paylanz.

2. ZLEN PLAN GRNLERNN EMA GRNLER

2.1.1. U Malzemelerinin ema Grnlerini izmek

ekil 2.1: Banyoya u malzemelerin yerletirilmesi

ekil 2.2: ekil 2.1deki banyonun emas

Aada u malzemesinin ema grnne yerletirilmesi ile ilgili rnek verilmitir.

Lavabo Kvet Klozet

II. Normal Kat

a: Kat ykseklii 3 metre olduundan 50 leinde 60 mm ile gsterilir.

2.1.2. Souk Su Borularnn ema Grnlerini izmek

ehir ebekesi B. Kat

ekil 2.4: ema grnne souk su borularnn izilmesi

2.1.3. Scak Su Borularnn ema Grnlerini izmek

2.1.4. Atk Su Borularnn ema Grnlerini izmek

ekil 2.5: ema grnnde atk su borularnn blmleri

ekil 2.6: Bodrum kat plan

Y. ODASI MUTFAK MUTFAK OCUK ODASI

ekil 2.7: Zemin kat plan

ekil 2.8: Normal kat plan

ekil 2.9: Bodrum, zemin ve normal kat planlarnn emalar

2.2. Boru aplarnn Hesaplanmas

2.2.1. Souk Su Boru aplarnn Hesaplanmas

Tablo 2.1: Su aktma yerlerinin akma basnlar, debileri ve ykleme birimleri

Z: Debisi hesaplanacak borunun besledii tm armatrlerin YB toplam q: Toplam su debisi

Sayataki Basn Kayb (mSS)

Debi l/s (YB)

Tablo 2.2: Su sayalarnn eitli debilerdeki basn kayp deerleri

Not: Yeil renkli rakamlar YB deerleridir. Tablo 2.1'den alnmtr.

ekil 2.10: Souk su boru apnn hesaplanmas

II. Kat (I. Kolon )

YB 0.5 0.5 0.5 0.5 6 6 1 2.5 Toplam 17.5