DSL (Digital Subscriber Line)

zet:
DSL (Digital Subscriber Line) dier adlandrlmasyla, Uzak Eriimin Gelecei (The Future of Remote Access); Lokal blgede Telekom Santrali ile kullanc arasnda Telefon iin ekili alt yapda kullanlan, bir ift bakr tel zerinden, yksek hzl veri (data) ve ses (voice) iletiimini ayn anda salayabilen, 1997' nin ikinci yarsnda kullanma sunulan bir veri iletiim teknolojisidir. Sz konusu tel uzunluuna bal olmak zere eitli tipleri bulunmaktadr. En yaygn olarak kullanlan DSL ailesi yesi, HDSL ve ADSL'dir. DSL rnlerinin en belirgin faydas, veri hz ve kullanlan donanm maliyetinin yaplan ie oranla son derece dk olmasdr. Hz karlatrmas yapldnda, bugnn en hzl analog modeminden 200 defa daha hzl eriim salamak mmkndr. DSL teknolojisini tercih etmemizin nedenlerini zetlemek istersek : En youn ve bol bulunan telekom malzemesi Bakrn atl durumda bulunmas ve grltl olmas Telekom' larn bant genilii kstlamasn ama ihtiyac Ucuz ve hzl zm araylar Yaygn yerel ve uluslararas kullanma ak olma WAN ve LAN' lar ile balantl abuk ara zm bulunmas

1. Giri
devimin konusu DSL teknolojileri olmakla beraber, ben lkemizde stanbul bata olmak zere baz blgelerde uygulanmaya balam olan DSL internet eriim hizmetlerini de incelemek istedim. lk olarak DSL Nedir sorusuna cevap aradm: DSL balantsnn dier kiralk hat balantlarna gre en byk fark standart hat kiralarnn dnda harcanan maliyettir. Kullanc, telefon santrali ve DSL servis salaycnn ideal olarak 2-3 kmyi gemeyen uzaklklarda bir arada bulunduu bir ortamda DSL servis salaycnn uygun grd bir DSL modem aracl ile internet omurgasna kabilmektedir. Kullancnn bulunduu blgedeki telefon santralinin DSL altyapsna uygun olma zorunluluu bulunmaktadr. DSL ebekesi zerinde hem data hem de ses transferi ayn anda gereklemekte, yani internete telefon hattndan ayn zamanda telefon grmesi de yaplabilmektedir. Bu ekilde telefon hatt megul olmamaktadr. DSL balant hzn aratrdmda grdm ki: DSL ile, 28800 kbps bir modem balantsndan 278 kat hzl, 56kbps bir modem balantsndan 143 kat hzl, ISDN balantsndan 62 kat hzl ve T1 balantsndan 4 kat daha hzl bir eriime sahip olabiliriz. Tabii ki 64 kbps den balayan hzlardan, laboratuar ortamnda 50 Mbpse kadar kan DSL hzlarnda maliyet hz arttka ykselmektedir. Peki DSLin Avantajlar nedir dersek: Var olan telefon hattmz zerinden ulaabileceimiz DSL teknolojisi hem veri, hem ses hem de grnt iletiimi salamak iin en hzl yollardan biri olarak gze arpmaktadr. DSL teknolojisinin uygulanabilmesi iin hem kullanc hem de telefon santrali zerinden veri

iletiim ekipmanlarna yani donanma ihtiya duyulsa bile, kurulumu dier kiralk hat uygulamalarna gre olduka ucuzdur. Son olarak da lkemizde kullanlan DSL trlerini ve kullanm maliyetlerini inceledim.

2. DSL Nedir?
lk olarak DSL nedir onu anlatmak isterim: lkemizde uzun sredir "telefon" ve "telekom" diye iki olgu var, bu olgu evlerimizdeki "telefon hatt" dediimiz bakr kablolarn yer alt / yer st kanallar vastasyla merkezi bir yere yani telefon servis salaycs "telekom" a balanmas ile oluuyor. Evlerimizdeki telefon cihazn kaldrp bir numara evirdiimizde bu cihaz bal olduu bakr kablolar vastasyla "telekom" ile balant kuruyor ve ayn ekilde telekom a bal bir baka kullanc ile yani aradmz kii ile sesli iletiim kurabiliyoruz. te bu sesli iletiimi biz "analog" ekilde kuruyoruz. Evimizdeki telefon cihazlar ses tellerimiz vastasyla oluan "doal analog sinyal" i yani sesimizi dalga boyu ve frekans deerlerinden oluan bir elektrik sinyaline dntrp "telefon hatt" dediimiz bakr kablolar araclyla telefon irketine gnderiyor, telefon irketimiz de ayn metotla aradmz kiiye bu sinyalleri ulatryor ve biz aradmz kiiyle sesli iletiimi bu ekilde kurmu oluyoruz. Buraya kadar her ey normal, insanlar zaten doalar gerei analog sinyallerle anlayorlar. Fakat elimizin altnda bir bilgisayar olunca ve kar taraftaki bir bilgisayara bu bakr kablolar araclyla ulamamz gerektiinde i deiiyor, nk bilgisayarlarn dnyasnda sadece 0 lar ve 1 ler, yani "dijital" sinyaller kullanlyor. Telekom irketleri sistemlerinin kuruluu gerei normalde kendilerine gelen dijital sinyalleri analog a dntrdkten sonra telefon hatlar zerinden abonelerine ulatryorlar ve kullanc tarafnda bu analog sinyalleri bilgisayarn anlayabilecei bir dile yani dijitale evirecek bir cihaz olmas gerekiyor, bu cihazlara da "modem" deniyor. Dolaysyla bakr kablolar kullanan standart bir telefon hatt zerinden baka bir bilgisayara balanmak istersek (ki gnmzde internet hizmetleri dahil ou data balantlar bu ekilde gerekletiriliyor) bilgisayarmz ile telefon hatt arasnda bir modem, ve balanacamz kiinin bilgisayar ile telefon hatt arasnda da baka bir modeme ihtiya duyuyoruz. Bizim bilgisayarmz iletmek istedii bilgileri 0 lar ve 1 ler eklinde modeme gnderiyor, modem bunlar analog sinyallere eviriyor (bu nedenle modem kullanarak internete bal olduumuz hatt paralel bir telefondan dinlersek har huur sesler duyuyoruz) kar taraftaki modem de bu analog sinyalleri dijitale evirip bal olduu bilgisayara aktaryor ve biz internete balanm oluyoruz. Peki "her ey gzel de o zaman DSL e ne gerek var?" dersek: Normalde kullanlan bakr kablolar belli bir frekans aralndaki sinyalleri kar tarafa iletebilecek potansiyele sahipler, fakat telefon sistemi sadece analog sinyaller zerine kurulduu iin, bu analog sinyaller potansiyel frekans aralnn sadece ok kk bir blmn kullanyorlar. Bundan dolay analog sinyaller kullanarak yaptmz bir internet veya data balants en fazla 56kbps hznda gerekleebiliyor. Kullanlan bu analog frekans aralnn manyetik kirlilik gibi d etmenler tarafndan kolaylkla etkileniyor olmas sebebiyle de kurduumuz internet balantlar aralklarla kopabiliyor ve etkin bir iletiim salanamyor. DSL teknolojilerinde yaplan balantlarda yine mevcut bakr kablolar kullanlyor, fakat DSL kullanldnda "telekom" un santralleri gelen dijital bilgiyi analog a evirmeyip dijital olarak iletmek zere ayarlanyor, ve telefon hatt zerinden kullanclara bilgiyi dijital olarak gndermeye devam ediyor. Bylece bakr tellerimizin tayabilecei frekans aral tamamen kullanlabiliyor ve ayn anda daha ok bilgi ayn bakr kablo araclyla kullanclara yani bizlere ulatrlyor, ve biz internete daha hzl balanm oluyoruz. Bu yaplrken eer istersek bu frekans aralnn bir blmn yine analog sinyaller iin ayrabiliyoruz, bu

durumda ayn hat zerinden normal telefon grmeleri de yapabiliyoruz, ve bu grmeler, ayn anda internete balyken de yaplabiliyor ve hznz etkilemiyor. Daha anlalr bir rnek vermek gerekirse, analog sinyaller kullanldnda 56kbps olan maksimum hz, DSL yani dijital sinyaller kullanldnda 6.100kbps ye kabiliyor. Yani neredeyse analog sistemin 100 - 110 kat! Bu tabii st limit ve yurt dnda bile bu hzda bir servis alabilmek iin ISP nize bir hayli para demek zorunda kalyorsunuz.. Dnya zerinde bulunan btn bakr tel telefon hatlarnda DSL kullanlabiliyor, fakat bunun iin genellikle telekom irketiniz tarafndan evinize gelinip splitter ad verilen bir sinyal ayrc taklmas gerekiyor. Ayn zamanda bal olduunuz santralin de DSL sistemini desteklemesi gerekmektedir. DSL de sinyaller telin sahip olduu tm frekans kullandklar iin bu frekansn baz etkenler dolaysyla zayflamas sz konusu, bu etkenler de ksaca: kullanlan telin kalitesi yani teldeki bakr younluu ve santralimiz ile aramzda bulunan mesafe. Eer arada bir repeater (telekom tarafndan zayflayan sinyalleri glendirmek iin kullanlan) yok ise DSL hizmeti veren santral ile evimiz arasndaki bakr telin uzunluu en fazla 5.5 kilometre olabiliyor, bundan sonra sinyal zayflyor ve arada baz bilgiler kayboluyor, hzmz dyor, balantmz kopuyor vs. Bundan dolay santrale ne kadar yaknsak, salayabileceimiz maksimum balant hz da o kadar yksek oluyor ama dediim gibi 5.5 km. den daha yakn olmamz ancak 2000 - 3000 kbps nin zerindeki hzlarda bize avantaj salayaca iin normal bir ev kullancsna bir fayda salamayacaktr. Bunun yan sra eer blgemizdeki telekom santrali eitli fiber teknolojilerini kullanyorsa veya arada repeater varsa santrale olan uzaklmz fark etmeyebilir, yine de blgemizde DSL hizmeti veriliyor olabilir.

3. DSL eitleri ve Balant Hzlar :

Bu blm iinde DSL eitlerini incelerken data hz ve santralkullanc aras max mesafeyi de sylemenin faydal olacan dndm. Sant ra l Kul l an c Aras nd ak i Max. Mesaf e Kul l a n l d Yerl e r

DSL T r

Tan m

Data H z Downl oad; Upl oad

IDSL

ISDN Digital Subscriber Line

128 Kbps

24 gauge tel ISDN'e benzer ama ses zerinden 5.5 iletilemez. km.

CDS L

Rockwell firmasnn 24 gauge tel 1 Mbps download; Splitter sz. Ev ve kk verdii bir zerinden 5.5 daha az upload ofisler iin kullanlyor. hizmet. km. Consumer DSL 1.544 Mbps - 6 Mbps aras 24 gauge tel Standard ADSL, Splitter zerinden 5.5 kullanlmyor.

DSL Lite "Splitter" (G.Lit e ) sz DSL

download, abone seeneklerine gre km. deien upload. 2 ayr tel kullanlarak 1.544 Mbps download ve 24 gauge tel upload. 3 ayr tel kullanlarak 2.048 Mbps upload ve download zerinden 4 km.

HDS L

High bit-rate Digital Subscriber Line

irket ii LAN veya WAN zmleri.

SDSL

Symmetric DSL

1.544 Mbps duplex (Amerika); 2.048 24 gauge tel Mbps (Avrupa) zerinden 4 download ve km. upload. 1.544 Mbps - 5.5 km. 2.048 Mbps - 4km. 6.312 Mpbs - 3.5km . 8.448 Mbps 2.8km.

HDSL ile ayn fakat tek kablo yettii iin daha ekonomik.

ADS L

Asymmetric Digital Subscriber Line

1.544 - 6.1 Mbps aras download; 16 - 640 Kbps aras upload.

Internet ve yksek hzda data iletiimi gerektiren dier uygulamalar. Trkiye de uygulanan sistem.

RADS L

Westell firmasnn bir hizmeti. Hz ihtiyaca gre deiiyor.

640 Kbps - 2.2 Mbps download; 272 Kbps - 1.088 Mbps upload. htiyaca gre annda deiiyor.

ADSL gibi fakat hza gre anlk deien ADSL ile ayn tarifeler seildiinde kullanlyor.

VDSL

Very High Digital Subscriber Line

12.9 - 52.8 Mbps download; 1.5 to 2.3 Mbps upload

1.2km 12.96 Mbps; 900 m. 25.82 Mbps; 300m. 51.84 Mbps

ki fiber hatt birbirine balamak veya ISP yi internet omurgasna balamak iin kullanlyor. pek yaygn deil ama zaman iinde gelitirilip evlerde kullanlmas bekleniyor.

Ayrca, farkl trde DSL eitlerini incelerken, bu trlere ait farkl modem eitlerine de deinmemin faydal olacan dndm. Burada aklmza u soru taklabilir (en azndan benim takld) Hani veriler dijital geliyordu? Bu modeme ne gerek var? Sorunun cevab ise: "yine de 0 ve 1 leri telefon hattna koymamz gerekmektedir. Oysa, bilgisayar frekanstan banttan anlamaz, dijital verileri bakr telin tayabilecei bir formata sokmamz gerekmektedir."

ADSL (Asi met r i c Digital Subscr ib e r Li ne ) Mevcut telefon kablolar zerinden asimetrik olarak ses, grnt ve data iletimine olanak salanmaktadr. Asimetriktir, yani kullancya doru maksimum 8 Mbps iletiim hz salarken, ebekeye doru maksimum 640 Mbps hzlarn salar. ADSL MODEM CHAZ LA RI r n Cisco827 MTD100U Prestige 630 A kl a ma Cisco 827 ADSL Router 1E, ADSL Multitech ADSL USB Modem Zyxel ADSL USB Modem

Prestige 642R- Zyxel Multi Mode ADSL Router 11 ST Pro (Ethernet) ST Pro (HUB) ST Pro FW ST Pro FW (HUB) ST USB Alcatel Speedtouch PRO (Ethernet) Alcatel Speedtouch PRO (Ethernet HUB) Alcatel Speedtouch PRO with Firewall (Ethernet) Alcatel Speedtouch PRO with Firewall (Ethernet HUB) Alcatel Speedtouch USB (USB)

HDSL (High bit - rate Digital Subscr ib e r Lin e ) High bit-rate Digital Subscriber Line, ya da HDSL, Metal kablo perleri (bakr telefon kablolar olabilir) 2.340Mbps hzlara kadar iki ynl simetrik data transferine izin veren fiziksel katman veri iletiim standarddr. Bu iletiim standard sayesinde ok daha pahal olan T1 (1.544Mbps) ve E1 (2.408 Mbps) balantlarnn salad tm servisler HDSL tarafndan da desteklenmektedir.

HDSL ve HDSL2 BAZI HDSL MODEM CHAZLARI r n r n A kl a ma CISCO160190Newbridge R 0889-98 2703 V.35 CISCO1605DTU 64R 128Kbps (PWR ADPTR CISCO1720 inc) 90Newbridge 2904-01 2902 G704+2V.35 DTU 642048Kbps (PWR ADPTR inc) ALHDSLG703 CISCO1750

ve HDS L2 ROUTER CHAZLARI Ak l a ma Cisco 1601-R Router Ethernet/Serial Modular

Cisco 1605-R Dual Interface Card slot Router

Ethernet/WAN

10/100BaseT Modular Router w/2 WAN slots, 8M Flash/32M DRAM 10/100 Modular Router w/1VIC, 2WIC/VIC slots,Cisco IOS IP SW Voice Voice

CISCO1750- 10/100 Modular Router w/2 2V channels, IOS IP/VOICE + SW CISCO1750- 10/100 Modular Router w/4 4V channels, IOS IP/VOICE + SW

ALHDSLTTNET

ALHDSLV35 AL-RS02

Alcatel HDSL CISCO1751 1512LC Modem CISCO1751-V (G.703) PAKET CISCO2501 Alcatel HDSL 1512LC CISCO2514 Modem (TTNet) CISCO805 Paket RT1602 Alcatel HDSL 1512LC RT1603 Modem (V.35) PAKET RT1760E Alcatel ekmeceli Sistem (G.703) Max. RT2501E 16 Kart Tellabs CTU- RT2509E

10/100 Modular Router w/ 3 slots, IOS IP, 16F/32D 10/100 Modular Router IP/VOICE Plus, 32F/64D Cisco 2514 Router Dual w/Voice, IOS

Cisco 2501 Ethernet/Dual Serial Router Ethernet/Dual Serial

Cisco 805 Ethernet/Serial Router Huawei Quidway R1602 Router/2 WAN Huawei QuidwayR1603 Router/1 WAN/1 BRI S/T Huawei Quidway R1760 Host, 1 MIM Slot, 2 SIC slots with 1 10/100 Ethernet & 1 serial port Huawei Quidway WAN/110V/220V R2501E Router, 2

CTUS/G.703 S/G.703 G.703 HDSL RT2511E Modem CTUS/V.35 Tellabs CTUS/V.35 V.35 RT2620E HDSL Modem

Huawei Quidway R2509E Router, 2 WAN/8 Asynchronous Serial Ports/110V/220V Huawei Quidway R2509E Router, 2 WAN/16 Asynchronous Serial Ports/110V/220V Huawei Quidway R2620 Router Chassis, 2 modular Slot, 1 10/100TX FE, 2 Synchronous serial port Huawei Quidway R2621 Router Chassis, 2 modular Slot, 2 10/100TX FE, 2 Synchronous serial port

HTU-2M Tellabs HTU2M HDSL RT2621E Modem "642048 CH-E1" InterDSL Zyxel HDSL 2000 Modem

STU-160 Tellabs STU160 "64/128 Kbit/s BB Modem, 4 Telli

IDS L (ISDN Digita l Subscr i be r Lin e ) IDSL (ISDN Digital Subscriber Line) 2-tel kiralk hat zerinden 2B1Q hat kodlamas -2 bitli bir kodlanma teknii - ile 5,5 km'de full-duplex 128Kbps BRI veri oran salayan bir DSL teknolojisidir. IDS L CHAZ LA RI r n Cisco802-IDSL Cisco804-IDSL Omni 128 L Prestige 100L Prestige 128L Ak l a ma Cisco 802 IDSL Router with Internet DSL Cisco 804 IDSL Router with Internet DSL Zyxel IDSL Modem Zyxel IDSL Multi Protocol Client-Router Zyxel IDSL Multi Protocol Router

RADSL (Rate Adapti ve Digital Subsc r ib e r Li ne ) RADSL, Rate Adaptive Digital Subscriber Line kelimelerinin ba harflerinden oluan bir DSL teknolojisidir. Kullanclar telefon kablolar zerinden data transfer ederken, hat kalitesi srekli olarak deimektedir. RADSL, hattaki bu deiimlere adapte olarak alr ve kullanclara ADSL mesafe limitini (3.5km) aarak 5.5km ierisinde geni bant balant olana salar. RADSL teknolojisi u an Trkiye'de kullanlmamaktadr.

SDS L (Sy me t r ic Digita l Subscr i be r Lin e ) SDSL, Symmetric Digital Subscriber Line kelimelerinin ba harflerinden oluan, halihazrdaki bakr telefon kablolar zerinden daha fazla data transferine izin veren bir modem teknolojisidir. SDSL, saysal abone hattna (DSL - Digital Subscriber Line) dayanarak ortaya kan ve telefonlarnn saysal kapasitesini olduka arttran bir seri teknolojinin paralarndan birisidir. evirmeli a balantlarndan ok daha hzl, yaklak olarak 3Mbps, veri transferine izin verir. SDSL'in simetrik olarak adlandrlmasnn sebebi data gnderme ve alma trafiinin ayn hzlarda olmasdr.

SDS L CHAZ LA RI r n DSL-HST-E Prestige681 Ak l a ma Lucent Technologies Remote Access Router Zyxel SDSL Router

SHDS L (Sy me t r ic High - data- rate Digital Subscr ib e r Lin e ) SHDSL, Symmetric High-data-rate Digital Subscriber Line'n ksaltmasdr. TC-PAM (Trellis Ceded Pulse Amplitude Modulation) zerine kurulmu ve 2 tel bakr telefon kablosu zerinden 144Kbps veri hzndan 2320Kbps veri hzna kadar simetrik olarak oklu-oranl (multi-rate) veri transferine olanak salamaktadr. SHDS L CHAZ LA RI r n CISCO828 LPS510 Prestige782 Ak l a ma Cisco 828 G.SHDSL Router 1E, 1G.SHDSL SHDSL Application Pack ZyXel Prestige 782

VDS L (Very - High - Bit- Rate Digital Subscr ib e r Li ne ) VDSL telekom operatrlerinin, mevcut telefon hatlar zerinden kullanclarna multi-megabit servisler sunmasn salayan bir modem teknolojisidir. VDSL, dier xDSL teknolojilerine bakr telefon hatlar zerinden geni bant veri ve ses transferini arttrmak ynnden benzerdir, fakat en hzl teknoloji olan ADSL'den bile daha hzl olmasyla bunlardan ayrlr. Bunun yannda kapsama evresi 1.5km ile dier DSL teknolojilerinden daha dktr. CIS CO VDSL ZM r n CISCO575LRE PS-1M-LRE48 WS-C2912LRE-XL Ak l a ma Long Reach Ethernet CPE POTS Splitter, 1MHz, 48 Port 12-port Catalyst Long Reach Ethernet switch PLANET VDS L ZM r n Ak l a ma VC-101M 1-port 10/100Base-TX/1port VDSL Converter (Master) VC-101S 1-port 10/100Base-TX/1port VDSL Converter (Slave)

4. lkemizde DSL :

l k e mi zd e DSL : ADSL lkemizde ve genelde dnyann ou yerinde, ev ve ofis kullanclar iin uygun olan ADSL kullanlmaktadr. Buna gre download hz upload hzndan daha yksektir, nk normal bir kullanc eer bir server altrmyorsa upload dan ziyade download yapyor. Yukardaki tabloda da grlecei gibi ADSL in normal DSL den fark sadece asenkron olmas yani download ile upload hzlarnn farkl olmas onun dnda kullanlan teknoloji veya ekipman asndan dier DSL lerden fark yoktur. Bu arada yukarda grdmz transfer hzlar, biz kullanclara ekici gelmekle beraber; bu hz deerleri, mevcut teknolojiler kullanlarak dnya zerinde salanan limit hzlardr ve Trkiye de Trk Telekom un DSL tarifeleri olduka maliyetlidir. Standart ve en ucuz tarifemiz 128/32, yani 128 kbit = 16kilobyte download, 32kilobit = 4kilobyte upload. Dier tarifeler ve cretlerini de aada belirttim:

HIZI (Kbps ) 128/32 256/64 512/128 1024/256 2048/512

BA LA N TI CRET 11.000.000 11.000.000 11.000.000 11.000.000 11.000.000

AYLIK CRET( T L ) 33.000.00 0 112.000. 00 0 342.000. 00 0 91 8.00 0. 00 0 1.555.00 0. 00 0

Buna ek olarak bir DSL modem almamz gerekmektedir. Bu modem de aa yukar 200 300 dolar tutmaktadr. www.elkotek.com.tr den modem fiyatlarna bakabilirsiniz.

5. Sonu
Sonu olarak DSL teknolojisini, dier iletiim teknolojilerinden ayran en belirgin zelliin st dzeyde hz tatminin yine st dzeyde bir maliyetle (en azndan benim gibi ev kullanclar iin) giderilmesi olduunu grmekteyiz. Veri, ses ve grntnn ayn anda iletimini salamasyla lkemizdeki varolan internet teknolojisine yenilik kataca kesindir, ancak tm dnya iin yan dnceyi paylaamyoruz. Tm bu avantajlarnn yannda benim kiisel grm ve tm olumlu yaklamlarm, modem ve aylk servis cretlerini renince deiti. Ancak artan alm gcyle birlikte ve tabii ki kullanclarn artk kablo interneti tercih etmemeleriyle beraber, gelecekte ucuzlamaya gideceini dnyorum.

Kaynaklar
1. 2. 3. 4. 5. Stallings, W., (2000), Data & Computer Communications, Prentice-Hall,Inc., New Jersey. http://www.dslturk.com http://www.kumsal.net http://www.simet.com.tr http:/www.turk-hardware.com