Yenidoan itme Taramalar ve Ulusal Yenidoan itme Taramas Kampanyas

Atlm ATILGAN Nisan 2005

Yenidoan itme Taramalar

itme kayplarnn erken tanlanmas, hastann mdehale ve rehabilitasyon srecine en ksa srede ulamasna olanak tanmak iin planlanm programlarla iitmeyi deerlendirmeyi ve ilerlemeyi ieren bir tanlama stratejisidir.

itme kayb ile doma insidans

1000 bebekte 1- 2 lkemizde yksek olmas beklenmekte.. Trkiyede 2- 4 ya aras farkediliyor.

itme Taramasnn Tarihsel Geliimi

1927den itibaren ABDde 1978de David KEMP ve EAOAE Joint Committe on nfant Hearing (JCIH) (1982) lk ay 1993te risk tayanlara nce EAOAE sonra ABR 1994te iitme kayb olan bebeklerin yalnzca %50'sinde risk etmeni- Tm ocuklara uygulanmal. 1998 Avrupa Birlii Geliim Konferans - Tm ocuklar taburcu edilmeden taranmal - Testten kalanlar ilk ay iinde ayrc tan almal - 6 ay olmadan mdahale ve takip sreci tamamlanmal

Konjenital itme Kaybyla likili Risk Faktrleri

Aile Hikayesi Transfzyon gerektiren hiperbilirubinema Konjenital Enfeksiyonlar Kraniofasiyel Anomaliler 1500 grmn altnda doum arl Bakterial Menenjit 5 dakikada 3 veya daha dk APGAR skoru Ototoksik Medikasyon 10 gnden daha fazla mekanik ventilasyon

Tarama Program oluturulmas iin gerekli unsurlar

Ciddi Sonular? (Konuma ve Dil geliimi) Toplumda Sklk? (Salkl: %0,1 riskli:%4,5) Tehis edilebiliyor mu? Tedavi imkan? Tedaviye Cevap? Erken Tan ve Mdahalenin etkinlii

Protokol Olutururken

Yntem Harcamalar Hedef Kitle Uygun Test Ortam Ulalabilirlik Tarama Personelinin Deneyimi gz nnde bulundurulmaldr.

itme Tarama Programlarnn Etkinlii

Yoshinaga-Itano ve ark. (1998) 72 ocuk ilk alt ayda programla tanlanm 78 ocuk alt aydan sonra Tm kaypl ocuklar tannn 2.haftasndan itibaren mdahale programna alndlar. AMA: ki grubu dil ve konuma geliimi asndan deerlendirmek SONU: 6 aydan nce tanlanan ocuklar dil ve konuma geliimi asndan belirgin performans kaydettiler. Geliim skorlarn yatlarnn geliim dzeyine ok yakn buldular.

0- 1 Ya Dil Geliimi Becerileri

Konuulduunda veya ark sylendiinde vcuduyla tepki verir ngrak sesine vcuduyla tepki verir. Zil sesinin geldii yne bakar, vcut hareketlerini deitirir. Konuan kiiye bakar. Yetikinin sesine, susarak ya da vcut hareketleriyle tepki verir Yetikinin ilgisine glmseyerek tepki verir. Ban evirerek sesi takip eder. Sesin geldii yne doru ban evirerek sesin kaynan arar Yetikin sesine ses kararak karlk verir lgi gsterildiinde ses kararak tepki verir. Bakas tarafndan tekrarlandnda kendi seslerini karmaya devam eder

ETKNL ARTTIRMAK

Yalanc pozitiflik (%4 kabul edilebilir deer) - D kulak yolunda teste mani olabilecek faktrler, orta kulakta sv - Grltl test ortam - Tarama personelinden kaynaklanan hatalar..

itme Taramas Programlarnn Temel Bileenleri

1.
2.

3.

lk Tarama Tamamlama (Follow- Up) leri Odyolojik Deerlendirmeler Mdahale, Takip ve Ynlendirme

Tarama ncesi
Beslenmeden bir saat sonra en ideal zaman Bebek salkl m? Bebek nerede test edilmeli? Bebein ve ebeveynlerin hazrlanmas

lk Tarama
nerilen ilk 48 saat En ge ilk 28 gn iinde yaplmal Taburcu edilmeden tm ocuklara uygulanmal

TEOAE AABR (Automed Auditory Brainstem Response)

(TEOAE)OTOAKUSTK EMSYON

D tyl hcreler tarafndan retilen ve d kulak yoluna yaylan akustik enerjinin kaydedilmesi esasna dayanr. Bebek uyku halinde ya da sakin olmal Klik uyaran 800- 5000 Hz. iitmeyi tarar ve 30dBHL e kadar iitmeyi gsterir. Ortam grlts, ilk 48 saatte kulak kanalnda sv boalm olmas, kulak kanal ve ortak kulaktaki patolojiler alnan deerleri etkiler. Geti- Kald kriteri: En az 3 frekans bandnda 3dB ve zeri emisyon elde edilmesi yeterlidir.

ABR (Auditory Brainstem Response)

VIII. Sinir ve Beyinsap tarafndan oluan elektiriksel aktiviteyi ler. Otomotik ABR yaygn olarak kullanlyor. 30 dBHLde st ste elde edilen V. Dalgann varl geti kriteri iin yeterlidir. Mastoid blgeler ve vertekse Bebek uyuyor olmal Pahalldr. Deneyim nemlidir. Elektrot yerleimi tam olmal. Alak frekans iitme bilgisi vermez.

ADIM ADIM TANILAMA

Bebek Kritelere Gre Risk Faktrlerini Tayor.

GET

AABR

KALDI

Kriterlere gre lerleyici itme Kayb riski var m?

GET

3 hafta iersinde Tekrar ABR tarama Ya da OAE

Evet

Hayr

Her iki kulakta kald m? Hemen Klinik ABR ve OAE deerlendirmesi

letim ya da mixed tip iitme kayb
Nral ya da sentral itme disfonksiyonu

3 hafta iersinde Tekrar ABR tarama Ya da OAE

Bilgilendirme

Sensorinral itme Kayb

Kald

Geti

Odyolojik Ynlendirme -Amplifikasyon - aile eitimi - rehabilitasyon -zleme

Otolojik Ynlendirme

Geliimsel Pediatri Merkezi

Tm bebekler

GET

AABR ya da OAE taramas

KALDI

Aile hikayesinde iitme kayb sz konusu mu?

GET

3 hafta iersinde Tekrar ABR tarama Ya da OAE

Evet

Hayr

Her iki kulakta kald m? Hemen Klinik ABR ve OAE deerlendirmesi

letim ya da mixed tip iitme kayb
Nral ya da sentral itme disfonksiyonu

Odyolojik zleme

Bilgilendirme

Sensorinral itme Kayb

Odyolojik Ynlendirme -Amplifikasyon - aile eitimi - rehabilitasyon -zleme

Otolojik Ynlendirme

Geliimsel Pediatri Merkezi

AOAE
Geti DUR Kald

AABR
Geti DUR Kald

leri

AOAE+AABR BRLKTE KULLANIMI

Yksek Riskli Yenidoanlarn itsel Beyin Sap Davranm Odyometrisi Ve Uyarlm Otoakustik Emisyon Testi le Taranmas Hlya Bilgen*, pek Akman*, Sezer Kleki**, engl Yksel**, Eren zek*Ferda Akda**

alma 1995-1998 yllar arasnda, gestasyon yalar 24-42 hafta, doum arlklar ise 680-4400 gram arasnda deien 55 bebekle.. yksek risk kriterlerini, ABR ve TEOAE uyguland. lk testte 55 bebein 43' (% 78) ABR'den, 45'i (% 82) ise TEOAE'den geerken, yedi hasta her iki testten kalmtr. lk ABR'den kalan bebeklerin bei TEOAE'den gemitir. lk testte ABR taramasndan kalan 12 hastann alts tansal testte ABR'den geerken, hasta tekrar kalm, hasta ise takipten kmtr. Test sonucunda ABR'den kalan hastadan ikisi TEOAE'den de kalm ve ok ileri derecede sensorinral iitme kayb tans almtr. Bu olgulardan biri iki aylkken sepsis nedeniyle eksitus olmu, dier olguya ise iitme aleti ile rehabilitasyona balanmtr. Ancak ilerleyen zaman iinde iitme cihazndan beklenen yararn salanamad hastada, koklear implant yerletirilmesi amacyla yaplan cerrahi giriim esnasnda Mondini deformitesi saptanmtr. nc olguda ise TEOAE'de yksek amplittl emisyon elde edilmi ve "itsel Nropati" tans konmutur. Yksek riskli yenidoanlarn iitmeleri deerlendirilirken, bu iki testin birlikte kullanlmas koklear ve retrokoklear lezyonlarm ayrc tansn yapmada ve iitme cihaz kullanma endikasyonunu belirlemede yararl olmaktadr. Trk Pediatri Arivi2000, Cilt 35, Say 3, Sayfa(lar) 156-159

Tamamlama(Follow- Up)
Tekrar tarama faaliyetlerini ve ileri odyolojik deerlendirmeyi ierir. Tamamlama aamasnda iitme kaybnn tipi ve derecesi belirlenir. Hedef bebein yaamnn ilk 3 haftasnda tarama programnn aamalarn tamamlamaktr.

0- 6 ya ocuklara uygulanabilecek test yntemleri:

0- 4 ay: Fizyolojik Testler: (ABR, OAE, mpedansmetre) 5- 24 ay: Davran Gzlemleme Odyometresi BOA, Grsel dllendirme Odyometresi VRA ve fizyolojik testler 24- 36 ay: VRA, Oyun Odyometresi, Konuma Odyometresi ve Fizyolojik Testler 4- 5 ya: Oyun Odyometresi, Konuma Odyometresi ve Fizyolojik testler 6 ya ve zeri: Standart Konvensiyonel Odyolojik Test Yntemleri

Mdahale,Takip ve Ynlendirme
Amplifikasyon Aile Eitimi Rehabilitasyon Medikal Tedavi ya da cerrahi mdahale Gerekliyse Koklear mplantasyon

Ulusal Yenidoan itme Taramas Kampanyas

Proje Babakanlk zrller daresi Bakanlnca koordine edilmitir. Salk bakanl ve niversitelerle ibirliine gidilmitir.

SONU
itme Taramas Programlar toplumsal salk asndan ok nemlidir. Uygun planlama statejisiyle baarya ulalabilir. Baarl bir tarama projesi bireysel hizmet yan sra kalknma iin istatistiki veri oluturacaktr.

KAYNAKA

Hall, James W. (1997) Audiologists Desk Referance, Singular Publishing, USA; 463- 486 Ross J. Roeser& Valente, Micheal& Hosfurd- Dunn, Holly (2000) Audiology Diagnosis; Thieme, USA; 527- 545 Musiek F. E. & Rintelmann W. F. (1999) Contemporary Hearing Assessment; Alyyn and Bacon USA Bilgen H. Akman . Kleki S. Yksel . zek E. Akda, F. (2000); Yksek Riskli Yenidoanlarn itsel Beyin Sap Davranm Odyometrisi Ve Uyarlm Otoakustik Emisyon Testi le Taranmas Trk Pediatri Arivi, Cilt 35, Say 3, Sayfa(lar) 156-159 Babakanlk zrller daresi Bakanl nternet Sitesi

Teekkrler

Seluk ERDEM