Professional Documents
Culture Documents
Atlm Atlgan
Gazi ni. KBB Odyoloji Konuma Ses Bozukluklar Blm Aralk 2005
Balklar
Akustik Fonetik
Fonoloji Algsal
LETM
Gnderici
Alc
Kanal
DL Uzlama
Simgeleme
Dizge
Terminoloji
Biimbirim- Sz Dizimi- Szce
Dil- Lisan
Okuma- Yazma
Konuma
Sesbilgisel (Fonolojik) rgtleme
Bilisel Karar
retim
Terminoloji
Sesletim- Sesbilgisi- Sesil Sesli- Sessiz tml- tmsz
Voiced- voiceless
nl- nsz
Fonoloji
Dillerdeki seslerin anlam aktarma ilevlerini inceleyen bilim daldr. Kartlk ilevi /pil/ /dil/ kout dalm Btnleyici Dalm /dal/ /del/
Konuma temel olarak solunum, fonasyon, rezonasyon ve artiklasyon olaylar sonucu olumaktadr.
Spektogram
Kiinin konumasnn zaman iersindeki akustik deiimlerini grmemize olanak salar. Spektogramla Zaman, Frekans ve Amplitt deiimlerini gzleyebiliriz. Glgeleme ile seslerin frekanslar ve birbirleriyle ilikileri hakknda fikir sahibi oluruz.
Her sesin ayr spektral karakteristikleri vardr. zellikler zaman iersinde devaml deiim halindedir. Spektogram kiiye zg bilgi edinmemizi salar.
Formant Nedir?
Ses yolunda (vokal tract) deiimlenen ses baz frekans blgelerinde rezonans zelliinin etkisiyle iddetlenir. Bu deiimin saland blgeye formant ad verilir.
Formantlar
F1: F2: F3: F4: 200- 1000 Hz. (Yetikin) 600- 2400 Hz. (Yetikin) 1800- 3400 Hz. (Yetikin) 3000- 4000 Hz. (Yetikin)
3rd formant
1st formant
2nd formant
Formants
[ee] ([i])
[ar] ([a])
[uu] ([u])
Acoustic Analysis
Spectrogram
Formant Geileri
nsz nl etkileimlerinde ortaya kar. nszn frekans zellikleri geiin ynn tayin eder.
pa
ta
ka
/pa/
/ba/
tml sesler 100- 4000 Hz geni bant Artiklasyon yerine gre 1000- 8000 Hz Artiklasyon ekline gre 250- 3000 Hz
nller
Dil, ene ve dudaklarn maniplasyonu sonucu oluur. En iddetli seslerdir. Formant frekanslar ile karakterizedir.
Vokal Drtgen
nszler
Ton efendim? eeefendim Ezgi konuma zincirinde tmcenin tm ton deiimleridir. Vurgu
F2-F1 plots
Yaplan almalarda kekelemelerin vowel- consonant geilerini normallerden daha uzun ve beklenmedik klarla yaptklarndan F2F1 geilerinin akc konuanlardan daha farkl deerler ald bilinmektedir. Bunun nedeni; kiinin o an fonemi en rahat syleyebilecei dil pozisyonuna gre ayarlamas bir neden olarak gsterilmektedir. (Bkz: Kuniszyk, W.,
Jozkowlak, W. J. Fluency Disord. 20(1995), 11-23 .)
Konumann Alglanmas
Frekanslarn ayrt edilmesi IC- iddetin ayrt edilmesi Sesin lokalizasyonu SOC Srenin alglanmas SPEK MGB B Fonetik zelliklerin ayrt edilmesi 41-42B Fonemlerin kelimelerin tannmas 22B
Pathway Example
A friend says Hello
Wernickes Area (Sense is made of in the incoming signal) Put together what to say in return Lexicon (Hello)
Brocas Area
------------------Respiratory Muscles----------------0. 3 0. 2 0. 1 0
-0. 1
-0. 2
-0. 3
-0. 4
0. 5
1. 5
2. 5 x 10
3
4
Akustik Ve Fonetik
Konuma Alglamasnda
Grsel bilgi kayna itsel bilgi kayna Leksikal bilgi kayna
McGurk effect
itsel: Ba Grsel: Ga Alg: Da McGurk 1976 ylnda kazara kefetmitir. Neural mekanizmas bilinmemektedir.
Tamamlama
Kelime Daarc Cmle yaps Konuya ilgi Sohbeti takip
Ses
Fizksel Algsal
Normal ocuklar: // ve // zor reniliyor/alglanyor. Seslerin kayttan dinletilmesine bal grsel ipucu yokluu, normal iitenlerde nemli bir kartrma nedenidir. itme engelliler: /a/ ve /i/ kolay reniliyor/alglanyor. //, //, // zor reniliyor/alglanyor. n vokallerdeki yksek F2 deerinin iyi alglanamamas, n-arka ayrmn zorlatrmaktadr.
nszlerin Alglanmas
nszn sadece frekans deil yanndaki nlnn yaps da belirleyicidir. kinci formant geii belirleyicidir. Srtnmelilerde srtnme sreci nemlidir. kinci formant geiinin yapsndan nszn ekli kestirilebilir.