Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular

Kmil B. VARINCA Yldz Teknik niversitesi evre Mhendislii Blm

Akla gelen sorular

Hava kirlilii nedir? Nasl tanmlanr? Hava kirlilii nasl meydana gelir? Sebepleri, kaynaklar nelerdir? Hava kirliliinin neticeleri nelerdir? Hava kirlilii nlenir mi? Nasl?

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

Hava kirlilii
Hava, bir gaz karmdr. %78 azot, %21 oksijen %1i karbondioksit ve dier gazlardan oluur. Kirlilik, dengenin bozulmasdr. Hava kirlilii, havann doal ieriinin deimesi, dengenin bozulmasdr.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

Hava kirliliinin sebepleri

Kirleticiler
Karbondioksit (CO2) Kkrtoksitler (SO2, SOx) Azotoksitler (NO2, NOx) Partikl madde (PM10-PM2,5) Dier kirleticiler

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

Hava kirliliinin kaynaklar

Hava kirliliinin kaynaklarn snfa ayrabiliriz. Nokta Kaynak
Byk emisyon kaynaklar, endstri kurulular

izgi Kaynak
Karayollar vb

Alan Kaynak
Meskun alanlar
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 5

Hava kirliliinin neticeleri

Asit yamurlar Ozon tabakasnn incelmesi Kresel snma klim deiiklii Kasrgalar

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

Ne nedir?
Tanmlar, kavramlar, sebepler

Tanmlar
Hava, herhangi bir yerde ve zamandaki atmosfer koullarnn ksa sreli durumudur. Hava, yeryznn herhangi bir yerindeki scaklk, ya, nem, gnelenme, sis, bulut, rzgar ve hava basnc gibi ok saydaki deikenin birliktelii ile aklanr. klim, yeryznn herhangi bir yerinde uzun yllar boyunca gzlenen hava koullarnn ortalama durumudur. Ancak iklim, yalnzca ortalamaya yakn koullar deil, u deerleri (ekstremleri) ve tm istatistiksel deiimleri de ierir. klim deiiklii, nedeni ne olursa olsun (tabii yada insan faaliyetler neticesinde) iklim koullarndaki byk lekli (kresel) ve nemli yerel etkileri bulunan, uzun sreli ve yava gelien deiiklikler biiminde tanmlanr.
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 8

klim Deiikliinin gstergeleri

14 Kasm 2005 Pazartesi

Scaklk Yalar Nem oranlar Bulutlar Rzgarlar Hava basnlar Gnelenme Sisler
9

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

Dnyann Scaklk Deiimi

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

10

Scaklk deiiminin sebepleri

Dnyann durum ve hareketindeki deiiklikler Kta kayma hareketleri ve da oluumlar Yanarda faaliyetleri Gneteki deiimler

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

11

Dnyann hareketinin deimesi

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

12

Kta hareketleri
Kta kayma hareketleri ve da oluumlar okyanus aknt sistemi ve rzgar sistemlerini deitirdiinden iklime etki yaparlar.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

13

Antarktika
Dnyann en souk blgesi, Avustralyann iki kat byklnde, 15 milyon yldr %98i buz, Dnyadaki buzullarn %90i, temiz suyun %70i burada, Buz kalnl 1,5-4,5 km, Gelen nn %80-85ini yanstr, Dnya ikliminin soutma sistemidir, Rzgar sistemi ve okyanus aknt sistemini etkiler
Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 14

14 Kasm 2005 Pazartesi

Okyanus aknt sistemi - tayc bant

Okyanuslar aras su al-veriini salar, Dnyadaki rmaklarn 20 kat kadar su tar, Is transferini salar, Bat Avrupa bu bant sayesinde 10 derece daha scak
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 15

Yanarda faaliyetleri
Yanarda patlamalaryla atmosfere ok byk miktarlarda toz ykselir. Bu tozlar, gne nlarnn geiini engelleyen bir tabaka oluturur ve bylece dnyann scakl da der.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

16

Scaklk-Aerosol ilikisi

1991de Filipinlerdeki Pinatubo yanardann patlamasyla tonlarca kkrt dioksit stratosfere yaylm ve orada slfrik asit damlacklarna dnmt. Tm dnyaya yaylan bu ayresol battaniyesi, gelen gne nlarn yanstt gibi dnyann ssn da souruyordu. Bu yznden de bir yl boyunca dnyann ortalama scakl 1C kadar dt. Bu olay bilim adamlarna, iklim modellerini gelitirme frsat salad.
Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 17

14 Kasm 2005 Pazartesi

Gneteki deiimler
Gne'in manyetik alanndaki deiimler ve Gne lekeleri, yaylan enerji miktarn etkiler. Bu da doal olarak Dnya'nn ald enerji miktarnn deimesine yol aar. Ve iklimler etkilenir.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

18

Isnyoruz
Bugn aslnda, bundan 50 milyon yl nce balam olan souk dnemin iindeki ksa sreli scak vahalardan birindeyiz. Byk bir olaslkla da vahann sonu grnmeye balad. Buna gre dnya u anda artk souma eiliminde olmal. Ancak son 150 yllk gzlemler, bir eylerin sanki ters gittiini gsteriyor. Soumuyor, snyoruz.
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 19

Isnmann delilleri
Scaklk kaytlar Gl ve akarsulardaki scaklk art Buzul erimeleri Deniz kabarmalar Atmosferde scakln 0 dereceye indii yksekliin artmas
1970ten bu yana her sene 4,5 m artyor

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

20

Scaklk kaytlar

1860-2000 yllar arasnda 0,7 derecelik bir art

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

21

Buzullarn erimesi
Yeni Zelanda'daki buzullar yalnzca 20 ylda ktlelerinin n yitirdiler, spanyada 1980'de 27 olan buzul says bugn 13e dm durumda, Peru Andlar'ndaki Qori Kalis buzulu, 1963-78 yllar arasnda, ylda 4 metre kadar geri ekilirken, 1995'te buzulun yllk geri ekilme hz 30 metreye ulat, Afrika'da Kilimanjaro Da'ndaki buzul, 20. yzylda ktlesinin yaklak drtte n yitirdi, Ayn dnemde Kafkaslardaki buzullarn ktlesi yarya indi, in-Rusya snrnda, Tiyen an Dalar'ndaki buzullarsa son 40 ylda yaklak % 20 kldler.
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 22

Buzul erimelerine rnekler

Dnyamzn snyor olduuna ilikin en gzel delillerinden biri, orta ve alak enlemlerde dalardaki buzullarn geri ekilmeleridir. Bu geri ekili, zellikle son yirmi ylda hz kazanmtr. Buzullardan buharlaan sular da denizlerin dzeylerinin ykselmesine yol aar. Bu deer 20. yzylda 10-25 cmdir.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

23

Ne oluyor?
Sebep ne? Deien ne?

Atmosfer ve tabakalar
Atmosferde N2, O2, H20, Ar, CO2, CH4, eser miktarda dier gazlar ve aerosoller bulunur. Uzaydan bakldnda Dnya -18 derecelik bir cismin yayd enerjiyi yayar ama dnya scaklk ortalamas 15 derecedir. Is troposferde tutulur.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

25

Gelen enerjinin dalm

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

26

Doal Sera Etkisi

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

27

Sera Gazlar
Su buhar Ozon (O3) Karbondioksit (CO2) Metan (CH4) Azot oksitler (NOx) Kloroflorokarbonlar (CFC)

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

28

Kresel Isnmaya katklar

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

29

Karbondioksit
17. yzyln balarnda kefedilmi; Renksiz, kokusuz; Atmosferde %0,03 orannda bulunan; Karbon ieren maddelerin yaklmas, fermantasyonu ve solunmas ile ortaya kan bir gazdr.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

30

Karbondioksitin sera etkisi

1860dan bu yana meydana gelen 0,7 derecelik artn %60 karbondioksitten kaynaklanyor. Atmosferdeki karbondioksit miktar son 200.000 yln en st dzeyinde
Sorumlusu: nsanolu

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

31

Karbondioksitteki art

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

32

Olaylarn karbondioksit art ile ba

Yz elli yllk scaklk kaytlar, Dnyann bu dnemde 0,5-0,7C kadar sndn ortaya koyuyor. Bilim adamlar, endstri devrimiyle birlikte atmosferde karbondioksit ve metan gibi sera gazlarndaki artmasnn bu snmayla ilikili olduunu dnyorlar. nk buz rnekleri zerinde yaplan almalar, yz binlerce yl boyunca atmosferdeki sera gaz oranlarnn Dnyann scaklyla birlikte artp azaldn gsteriyor.
33

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

Karbon evrimi

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

34

Karbondioksit al-verii

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

35

Kii ba karbondioksit salnm

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

36

Tahmini toplam salnm

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

37

Tahmini karbondioksit dzeyi

Kresel snmann durdurulabilmesi iin tm lkelerin atmosfere saldklar CO2 miktarnda ok ciddi bir azalma olmas gerekiyor. Ne var ki ne sanayilemi lkeler ne de gelimekte olanlar bu ynde her hangi bir nlem almyorlar. Karbon dioksit dzeyi de azalmak yle dursun srekli olarak ykseliyor; bu hzla giderse 2100de 1850deki dzeyinin 3 katna kmas bekleniyor.
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 38

Metan
Havadan hafif, renksiz, kokusuz, Atmosferde CO2 miktarnn 1/200 kadar, Is tutma kapasitesi CO2in 20 kat, Atmosferde kalma sresi 10 yl, Kresel snmann %10-15inden sorumlu, Her yl %1 orannda artyor.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

39

Ozon bilgisinin zamansal geliimi

1840 : Ozon kefedildi, 1880 : Gnein ultraviyole nlarna kar bir filtre vazifesi yapt ve stratosferde bulunduu fark edildi, 1920 : Ozon tabakas ile ilgili ilk sistematik lmler balad, 1985 : Ozon delii kefedildi, 1987 : Montreal Szlemesi imzaland.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

40

Mukayese tablosu
CO2 sera etkisindeki rol yksek ozon tabakasna etkisi balca doal kaynaklar balca insani kaynaklar artrc-azaltc doal evrim yksek artrc-azaltc sulak alanlar CH4 yksek artrc-azaltc topraklar, tropikal ormanlar N2O CFC'ler yksek Azaltc yok yksek yok hidrokarbonlar O3 H2O yksek Azaltc buharlama

pirin tarlalar, fosil yaktlar, hayvanlar, fosil ormanszlatrma yaktlar, biomas yanmas 50-200 yl 10 yl

buzdolaplar, Nox'li gbreler, toprak aerosoller, hidrokarbonlar, kullanmnda deiim endstriyel ilemler biomas yanmas 150 yl 60-100 yl haftadan aya kadar 10 20-40 (kuzey yarmkrede) %0,5-2

sulama

kal sresi

gnler

endstri ncesi younluk (ppb)

imdiki younluk

280.000

700

285

bilinmiyor 3.000-6.000 (stratosferde) bilinmiyor

363.000

1.670

310

CFC-11: 0,26 CFC12: 0,52 CFC-113: 0,08

4%

art hz

0,50%

0,90%

0,30%

kresel snmaya katks

insani sera etkisindeki pay

11

270

3400-7100

60%

15%

5%

12%

8%

Bilinmiyor

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

41

Ne olacak?
ngrler ve tahminler

Kresel iklim modelleri

Matematik modelleme Bilgisayar destekli modeller Tm modeller bir kresel snma olacanda birleiyor. Ancak ne kadar olaca ve etkileri konusundaki ngrler deiiyor.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

43

Muhtemel etkiler
Hidrolojik dngnn deimesi Enerji temin gvenlii Su kaynaklarnn hacminde ve kalitesinde azalma Kara ve deniz buzullarnn erimesi Kar ve buz rtsnn alansal olarak daralmas Deniz seviyesinin ykselmesi Kuraklk ve seller klim kuaklarnn yer deitirmesi Yksek scaklklara bal salgn hastalklarn ve zararllarn artmas sonucunda dnya leinde sosyoekonomik sektrleri, ekolojik sistemleri ve insan hayatn dorudan etkileyecek nemli deiiklikler
Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 44

14 Kasm 2005 Pazartesi

Buzullarn erimesi
Kuzey kutbundaki buzullarn tamamnn eriyecei ngrlyor, Deniz seviyesinin 15-95 cm artaca ngrlyor, Milyonlarca insann yaad Nil ve Yangtze deltalar, Po ovas, ukurova, Banglade kylar, Pasifik'teki ada lkeleri sular altnda kalacak, evrede mlteci patlamas ve toplumsal atmalar ortaya kacaktr. Temiz su kaynaklarnn denizlere karmas ve su skntlar
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 45

Scaklk art
Scaklktaki artn 1-3,5 derece olaca ngrlyor, Artan scaklktan dolay insan lmlerinde art, Scak dalgalar, kuraklk, ar yalar, seller, ortalama scaklklarda deiiklikler, vb. ar doa olaylarnda da bir art bekleniyor.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

46

Tayc bandn deimesi

Aknt sistemi durabilir, Akntnn stt yerler sour, Akntnn getii yerlerde iklim farklar azalr, Yangnlar, ormanszlama, erozyon, sel, frtna ve kasrgalarn artmas

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

47

Ozon tabakasnn incelmesi

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

48

Ozon tabakasn zledim!

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

49

nsan sal
Scak oktan kaynaklanan insan lmleri Ozon tabakasnn incelmesinden kaynaklanan cilt ve deri hastalklar, yanmalar Stma gibi salgn hastalklarn yaylmas Virs eitliliinin ve dalmn artmas

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

50

Canllara etkisi
Bitki ve hayvanlarn yaam alanlarnda deiiklikler Baz bitki ve hayvan poplasyonlarnda azalma Aalarn erken ieklenmesi, bceklerin erken ortaya kmas, kularn erken yumurtlamas Bitki ve kara hayvan trlerinin drtte birinin yada 1 milyondan fazlasnn yok olabilecek

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

51

Dnyaya ka tane gkta arpt umurumda deil, ben hala insan trnn ortadan kalkmasna kresel snmann neden olduuna inanyorum.
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 52

Tarmdaki deiimler
Farkl ya sistemleri tarm alanlarnn deimesini salayacak, Maliyet artacak, Kuraklk artan yerlerde tarm azalacak,

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

53

Enerji sektrne etki

Fosil yakt yerine alternatif enerji kayna araylar Temiz ve yenilebilir enerji kaynaklarna verilen nemin artmas

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

54

Pentagon Raporu
2007de Holanday su basacak, Lahey yok olacak 2010 - 2020 arasnda Avrupa ktasnda scaklk ortalama 14.5 santigrat derece decek. Ancak ABD ve Avrupa ktasnda, scakln 35 santigrat dereceyi getii gn says da artacak. klimdeki dengesizlikler, tarm ve lke ekonomilerini vuracak. ngiltere souk ve kurak olacak, iklim Sibirya'ya benzeyecek.
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 55

Pentagon Raporu
Deniz kabaracak, kylardaki Avrupa kentleri, ykselen sularn altnda kalarak Lahey'le ayn kaderi paylaacak. Hindistan, Gney Afrika ve Endonezya kuraklk ve alk yznden i karklklarn penesinde dalacak. Kitlesel yama olaylar balayacak. Suya sahip olmak iin savalar kacak. Nil, Tuna ve Amazon nehirleri evresi, sava alanna dnecek.
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 56

Pentagon Raporu
Su ve enerji kaynaklarn korumak iin Japonya, Almanya, Kuzey Kore, Gney Kore, ran ve Msr nkleer silah gelitirecek. Din, ideoloji yada ulusal onur gibi gerekelere dayanan savalar tarihe karacak, savalarn tek amac "hayatta kalmak" olacak. 20 yl iinde, dnyann doal kaynaklarnn, nfusu besleme kapasitesi azalacak. Sava ve alk nedeniyle milyonlarca insan lecek, sonunda yeryznde doal kaynaklarn besleyebilecei sayda insan kalacak.
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 57

Pentagon Raporu
ABD ve Avrupa, kurakln 400 milyon insan tehdit edecei Afrika'dan kitlesel g aknlaryla bouacak. Zengin lkeler, gten korunmak iin birer "kale" olacak. skandinav lkelerinden de gneye g balayacak. 8200 yl nce iklim deiikliinin yol at dev kitlesel gn bir benzeri yaanabilir.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

58

Hawkingin Kyamet Teorisi

2000-2400 Yllar aras: El Nino yznden iklim deiiklikleri olacak. klim deiikli nedeniyle stma,tifo gibi hastalklar yeniden ba gsterecek. Kasrga ve hortumlar dnyay kasp kavuracak. Sera etkisi iddetini arttracak. nmzdeki 100 yl iinde meydana gelecek s deiimleri bitki rtsn etkileyecek. Buzullarn erimesi su basknlarn arttracak. Alp dalar bata olmak zere birok blge byk felaketlerine sahne olacak. Isnma bugnk sratiyle devam ederse 400 yl iinde Alp dalarnda kar kalmayacak. 2400-2500 Yllar aras zellikle Gney Yarmkre etkilenecek. Gney Yarmkreden, Kuzey Yarmkreye byk gler balayacak. Su seviyesi okyanuslarda sratle ykselecek. Ayn dnemlerde Gney Avrupa'da byk bir kuraklk balayacak. Kuzey Avrupa ise sel sular ile bouacak.
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 59

Hawkingin Kyamet Teorisi

2500-2800 Yllar aras Gney Yarmkrede lmden kaan insanlar,Kuzey Yarmkreye gnce, gler lkeler aras savalara neden olacak. evre kirlilii doal kaynaklar kurutacak. Kuzey ve Gney kutbundaki buzullar eriyecek, karalarn ounu su kaplayacak. 2800-? Yllar aras Dnyann atmosferi deiecek ve Dnya, Mars gibi slfrik asitlerden oluacak, hi bir canl yaayamayacak.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

60

Kasrgalar

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

61

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

62

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

63

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

64

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

65

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

66

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

67

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

68

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

69

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

70

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

71

Entire side of windows blown out, Hyatt.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

72

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

73

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

74

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

75

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

76

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

77

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

78

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

79

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

80

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

81

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

82

School buses under water

Downtown New Orleans

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

84

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

85

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

86

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

87

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

88

Missing piece to puzzle.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

89

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

90

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

91

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

92

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

93

Aerial view of New Orleans

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

94

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

95

Ne yapmal?
Tedbirler, szleme ve anlamalar

Toplantlar - Szlemeler
1979 : WMO I. Dnya klim Konferans Eyll 1987 : Montreal Szlemesi
Ozon tabakasna zarar veren kimyasallarn azaltlmas

1988 : Deien Atmosfer Toronto Konferans

BM klimin Korunmas Karar

1990 : WMO II. Dnya klim Konferans 1992 : BM evre ve Kalknma Konferans (Yeryz Zirvesi)
BM klim Deiiklii ereve Szlemesi Ama: Atmosferdeki sera gaz birikimlerini, insann iklim sistemi zerindeki tehlikeli etkilerini nleyecek bir dzeyde durdurmak
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 97

Toplantlar - Szlemeler
Hkmetler aras klim Deiiklii Paneli (IPCC) Nisan 1995 Almanya : 1. Taraflar Konferans
DS Berlin Buyruu

Aralk 1997 Japonya : 2. Taraflar Konferans

DS Kyoto protokol
Gelimi Taraf lkeler insan kaynakl karbondioksit (CO2) edeer sera gaz salmlarn 2008-2012 dneminde 1990 dzeylerinin toplam olarak en az % 5 altna indireceklerdir

Kasm 1998 Arjantin : 3. Taraflar Toplants

DS Buenos Aires Eylem Plan
Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 98

14 Kasm 2005 Pazartesi

klim deiiklii ereve szlemesi

1991 ylnda Rio evre ve Kalknma Konferansnda kabul edilip 50 lkenin onaylamasn mteakip 21 Mart 1994te yrrle girmitir. Szlemenin amac; atmosferde tehlikeli bir boyuta varan insan kaynakl sera gaz emisyonu konsantrasyonunun iklim sistemi zerindeki olumsuz etkisini nlemek ve belli bir dzeyde tutulmasn salamak. Ek II listesi: 1992de OECD yesi 24 lke, Avrupa Birlii lkeleri Ek I listesi: Ek II listesine ek olarak Pazar ekonomisine gei srecinde olan lkeler
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 99

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

100

Kyoto Protokol
DSnin yetersiz olduu dnlerek ykmllklerin daha sk hale getirilmesi ve yasal balayc bir belge olmas amacyla Kyoto Protokol hazrlanm olup 16 Mart 1998-15 Mart 1999 tarihleri arasnda imzaya ak kalmtr. Protokole gre Ek I listesinde yer alan lkeler 2008-2012 birinci taahht dnemi sonunda toplam sera gaz emisyonlarn ortalama olarak 1990 yl seviyesinin en az %5,2 altna indirme ykmlln kabul etmitir.

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

101

Kyoto Protokol
Protokoln yrrle girmesi iki arta baldr; Birincisi; protokoln 55 lke tarafndan onaylanmas kincisi; 1990 ylnda hesaplanan toplam CO2 emisyon miktarnn en az %55inden sorumlu Ek I lkelerinin bu 55 lke iinde yer almas %36,1 paya sahip ABD imzalamamtr. %17lik paya sahip Rusya Federasyonunun imzalamas ile 16 ubat 2005 tarihinde protokol yrrle girmitir. Protokol bugne kadar 141 lke ve Avrupa Birlii tarafndan onaylanmt.
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 102

Esneklik mekanizmalar
Emisyon ticareti
Madde 17 ile dzenlenmitir. Ek I lkeleri arasnda emisyon ticaretini mmkn klmaktadr.

Ortak uygulama
Madde 6 Sera gaz azaltmn amalayan projelerden Emisyon Azaltma Kredisi elde edilir.

Temiz kalknma mekanizmas

Madde 12 Ek I lkelerinin Ek I d lkelerde gerekletirecekleri projelerden Sertifikalandrlm Emisyon Azaltm Kredisi elde etmeleri
14 Kasm 2005 Pazartesi Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm 103

Ne yapmalyz?
Akll ve gereki olmak Gelimeleri yakndan takip etmek Frsatlar deerlendirmek Esneklik mekanizmalarn iyi kullanmak Milli menfaatleri n planda tutmak lke gereklerini iyi tahlil etmek

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

104

Teekkrler
Kmil B. Varnca Yldz Teknik niversitesi naat Fakltesi evre Mhendislii Blm A Blok 3. Kat 34349 Yldz / Beikta / stanbul Telefon: (212) 259 70 70 / 2278 Faks: (212) 261 90 41 nternet: www.yildiz.edu.tr/~kvarinca E-posta: kvarinca@yildiz.edu.tr

14 Kasm 2005 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Hava Kirliliinde zel Konular - Kmil B. VARINCA Y.T.. evre Mhendislii Blm

105