BETONARME PERDE EKLENEREK GLEND RME

y TARIK A KA y 1600210755 y BURAK KAYA y 1600210765 y ERDEM AH N y 1600210832

Yozgat-2011

GR
y Betonarme binalar deprem, yang n, rtre, snme, rtre, donat korozyonu veya d Yklerin etkileri alt nda hasar grrler. Hasar gren binalar n ta y c elemanlar nda baz kusurlar ve zellik kay plar olu ur. Olu an bu kusurlar bazen hemen, bazen de zamanla yap y gvensiz duruma sokar. Durumuna gre onar m mmkn olabilecek bir hasarsa, yap eleman onar l r ve gerekirse tm sistem glendirilir. Onar m mmkn grlmyorsa ba ka zmlere ba vurulur.

ONARIM
y ONARIM : yap y hasar ncesi duruma getirme y atlaklar n onar m y Eski ve yeni betonun kayna t r lmas y Donat n n betona ankraj

GLEND RME
Yap n n tas ma kapasitesini art rma y A. Eleman glendirmesi y B. Sistem iyile tirilmesi

y Glendirme projesi haz rlan rken ise mevcut binan n y y y

durumunun tespit edilmesi ile ba lan r. Elde edilmesi mmkn ise, mevcut bina statik projesi incelenir. Bu mmkn de il ise binan n mimari ve statik rlevesi kart l r. Daha sonra statik projeye uygun olarak binan n in a edilip edilmedi i anla lmaya al l r. in aatta kullan lan beton ve donat kalitesi belirlenir. Zemin ettleri yap l r.

BETONARME PERDE NED R ?

y Betonarmede donat l yap eleman d r.

Yksek ok katl yap larda yatay yklerin kar lanmas nda perdeler kullan l r. Kat ykseklikleri artt ka kesit tesirlerinin artmas ile kolon boyutlar byr. Byk kolon boyutlar ekonomik olmay p mimari a dan sak ncal d r. Bu nedenle yap larda betonarme perdeler tercih edilir.

y Ynetmeli e gre minimum 25x175

Ynetmeli e Gre Betonarme Perde

llerinde yap lmas gereken ta y c eleman. (boyu eninin 7 kat olacak ekilde) eskiden 20x100 yeterliydi. Daha d k llerdekiler pek makbul de ildir.

Sistemin Betonarme Perde lave Edilerek Glendirilmesi

y Ta y c sistemin depreme kar

glendirilmesinde yeni perdelerin ilave edilmesine olduka yayg n olarak rastlan r. Perdelerin yerlerinin seiminde, deprem ykleri alt nda ek burulma momenti meydana getirilmemesine ve planda ktle ve rijitlik merkezlerinin olabildi ince yakla mas na dikkat edilmelidir.

y Binay depreme kars en ok kuvvetlendiren elemanlar y y y

y y

perdelerdir. Mantolama depremsiz analiz sonucunda yetersizlikler ortaya kt zaman uygulan r. E er kiri ler depremli analizde yetersiz, depremsiz analizde yeterli ise mantolanmalar na gerek yoktur. nk binaya yeni perdeler eklendi i takdirde, deprem kuvvetlerinin byk bir k sm n perdeler kar lamaktad r. Mantolar sadece yerel glendirme sa layan elemanlard r. Ta y c sistemi bir btn olarak sa lamla t ran bir eleman de ildir. Bunun en nemli sebebi, perdelere gre daha kk atalet momentine sahip olmas d r.

Perdelerle Mantolar n Atalet Momenti K yaslamas

y Byk deprem kuvvetlerinde plastik mafsallasmaya

ba layan kolonlara ancak kendinden daha rijit olan perde elemanlar destek olabilmektedir. y Yeni yap lan perdelerin, deprem tesirlerinin %70 ini alacak ekilde tasarlanmas gerekmektedir

Glendirme Perdesi Detay

Perdelerin Tasar m ve Mevcut Binada Yerlerinin Tespiti

y Bina ktle merkeziyle rijitlik merkezi st ste ak t r lmal d r. y Perdeler mmkn olduka binan n d na do ru yerle tirilmelidir. Bylece binan n burulma rijitligi artmaktad r. y Perdeler yap boyunca srekli olmal d r. y Perdeler birbirlerine yak n boyut ve rijitliklerde dzenlenmelidir. y Ayr ca sneklilik dzeyi yksek olarak dizayn edilmelidir. y Perdelerin her iki ynde moment tas ma kapasiteleri deprem momentlerini kar lamal d r.

Mevcut Binan n Betonarme Perdelerle Glendirilmesi

y Betonarme perdeler, binan n rijitligini artt ran ve

deprem kuvvetlerini nemli lde zerlerine alan yap elemanlar d r. y Binan n do ru blgelerine uygun ekilde yerle tirildi inde, binay ciddi hasarlara kars koruyabildi i gibi; yanl blgelerine yerle tirildi inde ise bina ta y c elemanlar na ek burulma momentleri do uraca ndan zarar verebilen elemanlar olmaktad r.

y Dolay s yla bina ktle ve rijitlik merkezleri

hesaplanmal , binaya sonradan eklenen perde elemanlar ile bu iki nokta mmkn oldu u kadar birbirine yakla t r lmal d r. y ereve sistemlerin perdelerle takviye edildi i durumlarda deprem etkilerini yakla k %70 oran nda perdelerin almas istenir.

y Perdelerin deprem etkilerini ne lde

zerlerine ald klar n taban devrilme momentleri ve taban kesme kuvvetleri oranlar hesaplanarak bulunur. Ancak yap n n mimari zelliklerini bozmamak iin bu %70 oran her zaman elde edilemez.

y Perde moment tas ma kapasitesinin deprem

devrilme momentinden byk olmas , depremde yap n n plastikle me durumunda en nemli sigortas olacakt r.

y Betonarme perdelerle glendirmede, mevcut sistemin

kapasite bak m ndan deprem gvenli i artt r l rken, ta y c sistemdeki yanal de i melerde s n rland r l r. Glendirme iin ngrlen yeni projeler yeni perdeler tm ta y c sistemin rijitli ini artt raca iin, genellikle binaya gelen toplam deprem kuvveti de artar ve etkiler sistemde de i ik bir da l mla ortaya kar. Glendirme perdelerinin bina iinde dzgn da t lmas yla, etkilerin belirli blgede y lmas ve istenmeyen burulma etkilerinin meydana gelmesi nlenebilir.

y Mevcut ta y c sistemle yeni perdeler aras ndaki kuvvet

gei inin ve btnle mesinin sa lanmas iin ara blgelerin zenle ele al nmas ve projelendirilmesi gerekir. y Perde ile glendirilmede, perde yerlerinin seiminde bunlar n banyo hacimlerine ve tesisat ba lant lar na biti ik olmamas na zen gsterilmelidir. y Glendirme perdesinin olabildi ince btn katlarda, boyu de i tirilecek olsa bile devam ettirilmelidir.

y Glendirme perdeleri her iki do rultuda en

az iki er tane olmal d r. Binan n kat adedinin ve plandaki alan n n kk olmas durumunda perde say s e de indirilebilir. Gerekti inde de bunlar n kal nl klar ve boylar kltlebilir.

y D emelerde a lacak deliklerden, hem perde

donat s n n sreklili i iin, hem de daha alt kattaki perdeye beton dkm iin faydalan l r.

y Yeni ilave edilen perdelerde tercihen

perdelerin mevcut iki kolon aras na yerle tirilmesi ve utaki kolonlar n sar lmalar (manto iine al nmas ) uygundur. Bylece hem perde atalet momentleri olduka art r lm olacak ve hem de mevcut kolon donat lar ba l k donat s n n bir k sm olarak de erlendirilebilecektir.

y Perdeler temelden at ya kadar , yukar ya

do ru tedrici boyut azalt lmas yap lsa dahi, devam etmelidir. Bylece perdenin arada herhangi bir katta kesilmesi sonucu olu acak ani rijitlik de i iminden ka n lm olacakt r.

y Perdeli sistem statik zm sonular nda

yap periyodu, rlatif kat deplasman parametreleri, a rl k ve rijitlik merkezlerinin ak mas , gibi genel zelliklere dikkat edilmi tir. Seilmi olan perdeler hasars z olan st kat rijitliklerini art rmak amac yla at kat d emesine kadar devam ettirilmi tir.

y Betonarme perdelerle glendirmede,

mevcut sistemin kapasite bak m ndan deprem gvenli i artt r l rken, ta y c sistemdeki yanal de i melerde s n rland r l r. Glendirme iin ngrlen yeni projeler yeni perdeler tm ta y c sistemin rijitli ini artt raca iin, genellikle binaya gelen toplam deprem kuvveti de artar ve etkiler sistemde de i ik bir da l mla ortaya kar.

y Glendirme perdelerinin bina iinde

dzgn da t lmas yla, etkilerin belirli blgede y lmas ve istenmeyen burulma etkilerinin meydana gelmesi nlenebilir.

YAPILARIN ST R J T KAT OLU TURULARAK GLEND R LMES

ok katl yap lar n tasar m nda s ka uygulanan bir zm rijitlik kat olu turularak yap deplasman n n azalt lmas d r. Bu tasar m yntemi; deplasman n azalt lmas n n yan nda d ey ta y c elemanlarda e ilme momentine yol aan yatay yklerin, bu elemanlarda olu acak kuvvet iftleriyle kar lanmas n sa lar. Bylece d ey ta y c elemanlar n boyutlar n n bymesine yol aan e ilme etkileri, daha kolay kar lanabilen eksenel kuvvetlere dn trlr.

Bu al mada, glendirme perdelerinin veya yap da mevcut bulunan ancak yetersiz olan perde elemanlar n n st katta birbirine ba lanmas ile yap n n deprem gvenli inin art r labilece i gsterilmi tir.

Mevcut yap lar n glendirilmesinde en ok uygulanan yntemlerden birisi olan betonarme perde duvar ilavesinde; yatay deplasmanlar n azalt lmas ve depremde yap n n ta yaca kesme kuvvetlerinin byk k sm n yap ya ilave edilen bu perde duvarlar n ta mas hedeflenir.

Uygulanan bu glendirme ynteminde perde duvarlarda byk e ilme momentleri olu makta, alt katlarda yap ya etkiyen deprem kuvvetinin daha byk bir k sm n ilave perdeler kar lamaktad r. Bu perdelerin mesnetlerinde byk miktarda e ilme etkileri olu maktad r.

Bu yntem kullan larak yap lar n glendirilmesinde ekonomi ve uygulama kolayl sa lanmas mmkndr. Mevcut durumunda perde duvarlara sahip ancak yeterli gvenlik dzeyinde olmayan yap larda, kullan m aksatmadan at d emesi zerinden rijit eleman (ba kiri i) uygulamas yap labilir. Bu uygulama binaya yeni perde eklemekten ok daha az maliyetli ve kolay olacakt r.

Yap lacak glendirme uygulamalar nda nerilen sistem kullan larak gerekli perde duvar say s azalt lmakta, daha ekonomik bir glendirme yap labilmektedir. Bunun yan nda, mevcut kullan lan yap ya ok say da perde konulmas ndan dolay ya anan baz mimari sorunlar ortadan kalkmaktad r.

Ba kiri li perde sistemiyle glendirmede nemli bir nokta da ba kiri in snekli idir. Ba kiri in yk ta ma kapasitesini kaybetmesiyle sistem perdeli sisteme dn ece inden, ba kiri lerinin sneklik dzeyinin yksek olmas son derece nemlidir.

Glendirme uygulamalar nda, glendirme perdesi taban nda olu an byk e ilme momentleri nedeniyle mevcut srekli temel kesitleri a r zorlanmaktad r. Temellerde olu an bu zorlanmalar gidermek iin, kullan lacak perde say s azalt lmadan st kattan perdeleri rijit ba kiri leriyle ba lad ktan sonra, daha d k perde e ilme momenti dayan m ile bina kapasitesini ayn seviyede tutmak mmkndr. Perdenin kapasitesinin azalmas kesit tesirleri ve temel alt nda olu an zemin gerilmeleri bak m ndan temelleri rahatlat r.

Yap larda perde duvar ilavesiyle ortaya kan yeni ta y c sistemde, ereve-perde etkile iminde, mevcut ereve sistem st katlarda daha ok zorlanmaktad r. nerilen glendirme sisteminde ise, mevcut erevenin zorlanan k sm orta katlarda kalmaktad r. zellikle 6-7 katl binalarda eksenel kuvvet e ilme momenti etki abaklar nda, sabit kesit ve donat ya sahip elemanlar n e ilme kapasiteleri alt katlara do ru eksenel ykn artmas yla birlikte daha byk de erlere ula maktad r. nerilen sistemde de erevenin zorlanan k s mlar n n, eksenel ykn st katlara gre fazla oldu u, ara katlar olmas nemli bir avantajd r.

Glendirme uygulamalar nda st katta perdelerin yksek rijitli e sahip kiri lerle ba lanmas yla glendirme perdelerinin etkinli inin art r lmas mmkndr. Uygulamada da herhangi bir zorlu a sebep olmayacak olan yntem, maliyet/performans a s ndan incelendi inde de olduka tatmin edici sonular vermektedir.

Burada ereve sistemi tek ynldr. ki katl olmas ve d ey yklerin a rl nedeniyle betonarme yerinde dkme perde sistemi ile glendirilmesine karar verilmi tir. Tip kat perde plan ekil 'de grlmektedir. ekilde grld gibi ayr ca kiri siz ynde yerle tirilen elik ba kiri leri ile bu ynde ereve etkisi sa lanm t r. Perdeler iin temel tasar m yap lm , perde ilerinde gerekli mimari fonksiyonlar iin kap ve pencere bo luklar b rak lm t r.

y Van' n Erci

le Belediye Ba kanl taraf ndan 1996 y l nda yap lan ancak hizmete geirilmeyen bina, proje ve deprem ynetmenli ine uygun bir ekilde glendiriliyor.

Erzurum Anadolu Lisesi binas nda depreme kar glendirme al mas ba lat ld . l zel daresi'nce 500 bin liraya yapt r lan glendirme al mas yla okulun 16 ayr noktas ndaki kiremitler sklerek yerine beton perde yap l yor.

Binan n y k larak yeniden yap lmas n istemi lerdi. 18 derslik ve pansiyondan olu an okulun y k larak yerine yeni bir bina yap lmas n n yakla k 5 milyon liray bulaca n n belirlenmesi zerine zel bir firma taraf ndan yap lan inceleme sonras binan n glendirilmesine karar verildi. Glendirme al mas yla okul, depreme dayan kl l art r lmaya ba land . Okul ve pansiyonun 16 noktas nda yrtlen al mayla 456 ton imento ve 38 ton demir kullan larak 76 perde duvar yap lacak. Yakla k 500 bin lira harcanarak okul, olas depremlere kar glendiriliyor. Bylece okul, olas depremlere kar 8 kat daha gvenli olacak"

Gaziantep'in Araban ilesinde ilk retim okulu binas nda glendirme al mas

Ba lat lan al malarda bu okul binalar , temellerdeki ta y c kolon ve kiri lerin beton perde ile glendirilip at , kap , pencere, tuvaletleri yenilenerek tabanlar da ta larla d enerek komple bak m onar mdan geirilecek.

Betonarme Perde rnekleri

Yrd. Do. Dr. Fuat KKSAL Hocam za ve arkada lar m za Te ekkr ederiz.