Gne Sistemi

Gne Sistemi, Gne ve onun evresinde dolanan gkcisimlerinden oluur. Bu gkcisimleri sekiz gezegen, bu gezegenlerin toplamda 100den fazla uydusu, cce gezegenler, asteroitler (kk gezegenler), Kuiper Kua ve Oort Bulutundaki kuyrukluyldzlar ile gktalardr. Gne Sistemindeki gezegenler yaplarna gre kayasal gezegenler ve gaz devleri olarak iki gruba ayrlr. Kayasal gezegenler yani Merkr, Vens, Dnya ve Mars gaz devlerine gre kk ve kayalk yapdadr. Asteroitler yani kk gezegenler, kayalk gezegenlerle gaz devlerinin arasnda dolanrlar. Bunlar, en byklerinin ap 1000 km kadar olan, gezegenlere ve cce gezegenlere gre ok daha kk gkcisimleridir.

Jpiter, Satrn, Urans ve Neptnse, byk ve gaz yapda olan gezegenlerdir. Urans ve Neptnn buz katmanlarna da sahip olduklar dnldnden bu iki gezegene buz devleri de denir. Yakn zaman ncesine kadar bir gezegen saylan Plton, iki grubun da dnda kalr. nk yaps ve boyutlar daha ok Kuiper Kuandaki gkcisimlerininkine benzer. Pltonun yer ald cce gezegen ad verilen snfa girebilecek ok sayda gkcismi olduu dnlyor. 2009 ylnn bana kadar bu snfa gkcismi daha katld: Ceres, Eris ve Makemake. Bunlardan Ceres dnda kalanlar, yani yrngeleri Gnee Neptnnkinden uzak olanlar pltoid olarak da adlandrlr. Kuiper Kua, Neptnn yrngesinin tesinde, bir kuak gibi; Oort Bulutuysa sistemin en dnda bir kre gibi sistemi evreler. Bu iki blgedeki bir gkcismi eitli etkilerle sistemin ilerine doru ynelirse snarak bir kuyrukluyldza dnr.

GNE Sistemin merkezindeki yldz Gne, ok byk oranda hidrojenden oluan dev bir gaz kresidir. Gne Sistemindeki ktlenin % 99,86sn ierir. Gneteki enerji, ekirdeindeki hidrojenin helyuma dnmesi srasnda, ktlenin enerjiye dnmesiyle ortaya kar. Ekvatordaki dnme sresi: 26,8 gn Kutuplardaki dnme sresi: 36 gn Yarap: 695.500 km (109 dnya yarap) Ktle: 333.000 dnya ktlesi Hacim: 1.300.000 dnya hacmi Younluk: 1,41 g/cm3 Yzeyindeki Ktleekimi: 274 m/s2 Merkezindeki Scaklk: 15.000.000C Yzey Scakl: 5504 C Bileimi: % 92,1 hidrojen, % 7,8 helyum Ya: 4,6 milyar yl

MERKR Kayasal gezegenlerin en k olan Merkrn yzeyi, gktalarnn at kraterlerle kapldr. Gnee ok yakn olduundan belirgin bir atmosferi yoktur ve yzeyi kurudur. Gnee uzaklk: 57.909.175 km (0,39 AB*) Dolanma sresi: 87,97 gn Dnme sresi: 58,65 gn Yarap: 2439,7 km Ktle: 0,055 dnya ktlesi Hacim: 0,054 dnya hacmi Younluk: 5,427 g/cm3 Yzey scakl: -173/427 C Yzeyindeki ktleekimi: 3,7 m/s2
*Astronomi Birimi - Dnya Gne arasndaki uzaklk (150.000.000 km)

VENS Vens, hem uzaklk hem de boyut bakmndan Dnyaya en ok benzeyen gezegendir. Jeolojik iyaps da Dnyannkiyle benzerlik gsterse de Vens, atmosferindeki koullar bakmndan Gne Sisteminin en zorlu gezegenidir. Kaln atmosferinin ana bileeni olan karbon dioksit, Gnein ssn tutarak ok gl bir sera etkisi yaratr. Gnee uzaklk: 108.208.930 km (0,72 AB) Dolanma sresi: 224,7 gn Dnme sresi: -243 gn (ters) Yarap: 6051,8 km (0,72 dnya yarap) Ktle: 0,82 dnya ktlesi Hacim: 0,88 dnya hacmi Younluk: 5,24 g/cm3 Yzey scakl: 462 C Yzeyindeki ktleekimi: 3,7 m/s2 Atmosfer bileenleri: CO2, N2

DNYA Kayasal gezegenlerin en by ve en younudur. Yzeyinde sv halde su bulunduran ve yaam barndrd bilinen tek gezegendir. Dnyay teki gezegenlerden ayran nemli zelliklerinden biri yerkabuunun teki kayalk gezegenlerin tersine hareketli yapda olmasdr. Gnee uzaklk: 149.597.890 km Dolanma sresi: 1 yl (365,24 gn) Dnme sresi: 23,93 saat Yarap: 6.378,14 km Ktle: 5,97 x 1024 kg Hacim: 1,08 x 1012 km3 Younluk: 5,52 g/cm3 Yzey scakl: -88/58 C Yzeyindeki ktleekimi: 9,77 m/s2 Atmosfer bileenleri: N2, O2

MARS Gemite gezegenin yzeyinde bolca sv halde su olduunu gsteren belirgin kantlar var. Marstaki en belirgin yzey ekli, 4000 kmden uzun olan ve derinlii 6 kmyi bulan kanyon sistemi, ad Denizler Vadisi anlamna gelen Valles Marineristir. Gne Sisteminin en byk yanarda da Marsta bulunur. Bu, 600 kmlik ap ve 25 kmlik yksekliiyle, snm Olimpus Yanardadr. Gnee uzaklk: 227.936.640 km (1,52 AB) Dolanma sresi: 1,88 yl Dnme sresi: 1,03 gn Yarap: 3.397 km (0,53 dnya yarap) Ktle: 0,11 dnya ktlesi Hacim: 0,88 dnya hacmi Younluk: 3,94 g/cm3 Yzey scakl: -87/-5 C Yzeyindeki ktleekimi: 3,693 m/s2 Atmosfer bileenleri: CO2, N2, Ar

JPTER Sistemin en byk gezegeni Jpiter, teki tm gezegenlerin toplam ktlesinin 2,5 katnda ktleye sahiptir. Gezegenin i yaps kk, kayalk bir ekirdek ve bunu saran metalik hidrojenden oluur. mantonun etrafndaki d manto, sv halde hidrojen ve helyum ierir. Gnee uzaklk: 778.412.020 km (5,2 AB) Dolanma sresi: 11,86 yl Dnme sresi: 9,93 saat Yarap: 71,49 km (11,21 dnya yarap) Ktle: 317,82 dnya ktlesi Hacim: 1316 dnya hacmi Younluk: 1,33 g/cm3 Yzey scakl: -148 C Yzeyindeki ktleekimi: 9,766 m/s2 Atmosfer bileenleri: H2, He

SATRN Yaps Jpiterinkine benzese de kaya ve buzdan oluan ekirdei onunkine gre daha kktr. Satrnn ilgin zelliklerinden biri younluunun ok dk olmasdr. Satrn, gezegenler arasnda halkas belirgin olan tek gezegen. Halkalar oluturan paralar bir toz tanesi byklndeki paralardan birka metre apndaki paralara kadar deiir. Gnee uzaklk: 1.426.725.400 km (9,54 AB) Dolanma sresi: 29,4 yl Dnme sresi: 10,66 saat Yarap: 60,27 km (9,45 dnya yarap) Ktle: 95,16 dnya ktlesi Hacim: 763,6 dnya hacmi Younluk: 0,70 g/cm3 Yzey scakl: -178 C Yzeyindeki ktleekimi: 10,4 m/s2 Atmosfer bileenleri: H2, He

URANS Kat bir ekirdei saran donmu ve gaz halindeki maddelerden oluur. Atmosferi byk oranda hidrojen ve ondan daha az miktarda helyum ierir. Atmosferinde az miktarda bulunan metan, gezegene mavi-yeil rengini verir. Gnee uzaklk: 2.870.972.200 km (19,19 AB) Dolanma sresi: 84,02 yl Dnme sresi: -17,24 saat Yarap: 25,56 km 4.01 (dnya yarap) Ktle: 14,37 dnya ktlesi Hacim: 63,1 dnya hacmi Younluk: 1,30 g/cm3 Yzey scakl: -216 C Yzeyindeki ktleekimi: 8,43 m/s2 Atmosfer bileenleri: H2, He, CH4

NEPTN Kk ve kayalk bir ekirdei saran buz ve gaz katmanlarndan oluur. Gezegenin mavi-yeil atmosferinde belirgin birka frtna sistemi dikkati eker. ap Dnyannkine yakn olan Byk Kara Leke ve Kk Kara Leke bunlarn en belirgin olanlardr. Gnee uzaklk: 4.498.252.900 km (30,07 AB) Dolanma sresi: 164,79 yl Dnme sresi: 16,11 saat Yarap: 24,76 km (3,88 dnya yarap) Ktle: 17,15 dnya ktlesi Hacim: 57,7 dnya hacmi Younluk: 1,76 g/cm3 Yzey scakl: -214 C Yzeyindeki ktleekimi: 8,43 m/s2 Atmosfer bileenleri: H2, He, CH4

Gne Sistemindeki Kk Cisimler ve Dnya

Gne Sisteminde yer alan ve gezegen olmayan kk gkcisimlerinin birbiriyle ve Dnyayla orantl byklkleri (ap 800 kmden byk olanlar)

Europa Oberon 2002 UX25 2002 MS4 Ceres

NC* NC*

Ay
Dnyann uydusu

Io
Jpiterin uydusu

Callisto
Jpiterin uydusu

Titan
Satrnn uydusu

Ganymede
Jpiterin uydusu

Titania
Uransn uydusu

Plton
Cce gezegen

Triton
Neptnn uydusu

Jpiterin uydusu

Tethys
Satrnn uydusu

Ariel

Charon

Orcus
NC*

Sedna
NC*

Cce gezegen

Uransn Pltonun uydusu uydusu

Uransn uydusu

Ixion
NC*

Varuna
NC*

2002 TC302
NC*

Dione
Satrnn uydusu

Umbriel
Uransn uydusu

Quaoar
NC*

Iapetus
Satrnn uydusu

2003 EL61
NC*

Rhea
Satrnn uydusu

2005 FY9
NC*

Eris
Cce gezegen

* NC: Neptn tesi Cisim

Satrn

Bilim ve Teknik