Yl:1 Say:3 KASIM / ARALIK 2010 Fiyat: 4 TL

K AYDA BR YAYINLANAN AKVARYUM KLTR DERGS

Deniz Akvaryumu

Sahibi Olmak stiyorum

Ama nasl?
Limon Tetra retim Maceras

Disburg 2010
Mavi Karanfil Tanesi Mercan
Kapak foto: Eren Yelkenci

Yeil Akvaryum

Mushrooms

indekiler
6
Haber: 13. Pet Show Evcil Hayvan Show Fuar Deniz Akvaryumu Sahibi Olmak stiyorum. Ama Nasl?

11 18

Disburg 2010

Limon Tetra retim Maceras Mavi Karanfil Tanesi Mercan

14 20

Mhendis Bak As ile Akvaryum Malzemeleri

28 42

Yeil Akvaryum

Deniz Mantarlar - Mushrooms

36

Akvaryumda ve Dnyada Mangrov Goldfish Anatomisi

48

46

Bulmaca

Sahibi: Gney Film Yapm Basm Ltd. adna Diren Kyma Sorumlu Yaz ileri Mdr: Alper Tlek Grsel Tasarm: eref Kartal Editr: zge zdemir Yayn Tr: Yaygn Sreli Yayn Reklam iin bavuru: Alper Tlek 0532 620 49 47 Yazarlar: sa Aydn, Gke Gktan, l Bilge Aslhan Okumu, Selim zadar, Talip Devrim zgen, Gltekin Sabana, Davut ems, Ali Ulvi Tekg, Hakan Tou, mit Uur Tun, Ergn Tunkran, Refet Ali Yaln, Deniz iman, Umut Glengm, Ahmet Kadir anl Akvaryum Plus Dergisinde yaynlanan yazlarn sorumluluu yazarlarna, ilanlarn sorumluluu ilan sahiplerine aittir. Ynetim Yeri ve Yazma Adresi: Duatepe mh. Avukat cd. ahmerdan sk. No: 2/36 ili - stanbul Tel: 0212. 279 23 48 Bask: Matsa Basmevi Web: www.akvaryumplus.com e-mail: bilgi@ akvaryumplus.com

Yeni bir Akvaryum Plus dergisi saysnda sizlerle bulumu olmann mutluluuyla merhaba, tm akvarist dostlarmz. Her geen gn dergimize olan ilgiyi grmek gerekten keyif verici oluyor. Gnden gne de abone saymz hzla artyor. Sizlere ok teekkr ederiz. Sonbaharn gelmesiyle hobimize de canllk geldi. zmirde 21-24 Ekimde dzenlenen 13. Pet Show Evcil Hayvan Fuarnda, Akvaristler Dernei ve Lepistes Fun Kulb nn sayesinde onlarn stantlarnda yer aldk. Onlarn sayesinde yeni dostlar edinebildik. Onlara buradan da teekkr ederiz. Fuarn bizim amzdan en gzel etkinlii olan Akvaristler Dernei ve Lepistes Fun Kulb nn ortaklaa dzenledii Lepistes Gzellik Yarmasyd. Yurtdnda olduu gibi artk lkemizde de bu tarz yarmalarn olmas hobimize deer katyor. Umarz daha ok bu tarz etkinlikleri grebiliriz. Bu saymzda da yeni yazarlarmz aramza katld ve bunun hakl sevincini yayoruz. Siz sevgili akvaristler iin bu saymzda da birbirinden gzel makaleler hazrladk ve sizlerin beenisine sunuyoruz. Sizlerden her trl gr, eletiri ve nerilerinizi bekliyoruz. Ocak ayndaki yeni saymzda grmek zere, esenlikler diliyoruz. A. Alper TLEK

getirisi

13. Pet Show Evcil Hayvan Show Fuar

21 24 Ekim 2010 tarihinde zmir Kltr Park Uluslararas Fuar Merkezinde 13. Pet Show Evcil Hayvan Show Fuar dzenlendi. Bizde Akvaristler Dernei ve Lepistes Fun Kulubnn ortaklaa bulunduklar stand da yer aldk.

Yarma tanklar

Akvaristler Dernei ve Lepistes Fun Kulubnn stand

Fuar da gerekleen etkinlikler erevesinde Akvaristler Dernei ve Lepistes Fun Kulubnn standnda yarma tanklar, rnek bitkili diskus tank, bitkili byk hacimli bir tank, Arovana ve Ciklet tanklar bulunuyordu. Bunlarn yannda da akvaristlerin bilgilendirilmesini amalayan bror ve kitapklar datld. Stantta fuar sresince belgesel yayn yapld. Akvaristler Dernei, Lepistes Fun Kulub ve Akvaryum Plus dergisi olarak fuar boyunca akvaristlerin sorularn yantladk. Bu sayede birok akvaristle yzyze tanma zevkine eritik. Fuar da bizim amzdan en gzel etkinlik phesiz cumartesi gn dzenlenen Lepistes Gzellik Yarmas oldu. 20 baln katld yarmaya oy kullanm oran gerekten arpcyd ve halk oylamasyla sonular belirlendi. Bunun sebebi ise lkemizde bu tarz yarmalarn ok sk yaplmamas ve juri olabilecek ok fazla akvaristin bulunmamasndankaynak-

Oy kullanan minik akvarist

lanyordu. Kullanlan oy saysna baktmzda 300 den fazla oy saylmt. Oy kullanan byklerin yannda gelecein akvaristleri ocuklarda bu oylamada yerlerini aldlar. Oy kullanan tm akvaristlere, Akvaristler Dernei ve Lepistes Fun Kulb eitli hediyelerin yer ald (bror, kitapklar, su hazrlayc ve yem gibi) hediyeler armaan ettiler. Bizde tm oy verenlere dergimizin 2. saysn hediye ettik. Yarmann birincisi Bar Er, ikincisi Arif nar ve ncs Murat Bier oldu. Yarmann galiplerine de plaketleri yannda eitli hediyeler verildi.

Umarz bu tarz yarmalar lkemizde daha sk olur ve uluslar aras bir kimlie brnebilir. Buradaki en byk pay sanrz biz hobicilere dt kadar byk ithalat firmalara da dyor. Fuar da isterdik ki tm byk ithalat firmalarda yerlerini alsnlar ve akvaristler onlarla iletiime geebilsinler. Umarz seneye onlar da aramzda grrz.

Ekim de saat 23:15 de TRT Radyo 1in Gecenin inden programnn konuu olduk. Ciddi bir radyonun bizi konuk etmesinin hakl gururunu yayoruz. Umarz daha ok medyada yerimizi alabiliriz ve bunun iin almalarmz devam ediyor. Programda dergimizin balang servenine yer verdik. Yazarlarmzn nasl bir araya geldii ve onlarn akvaryum hobisindeki yerlerini anlattk. Dinleyicilerin Akvaryum Plus dergisine nasl ulaabilecekleri ve web sitemizin tantmn yaptk. Ayrca akvaryum hobisi hakknda genel bilgiler verilmesi yannda aratrmac yazar Aziz KORU ve Suha NER in sorular zerine daha ok deniz akvaryumlaryla ilgili sorular yantlanmaya alld.

21

VorTech Dalga Motorlar

Deniz akvaryumlarnda, en son teknoloji rn olan Vortech dalga motorlar, mknatsl yaps sayesinde motor ksm camn darsnda kalarak, suya herhangi bir s vermedi gibi, ok az yer kaplayarak dalga motorlarnda devrim yaratmtr. Gelitirilmi gece modu ile motorlarn geceleyin daha yava almas, wireless teknolojisi ile birden ok motoru kablo olmakszn birbiriyle senkronize almas, Random Crest modu gibi tamamen rastgele aknt veren modlar gibi bir ok modu olduu gibi, yemleme modu zellikleriyle akvaryum ortamnda, tamamen doaya uygun bir ortam yaratlmasna yardmc olmaktadr.

Modeller: MP10: 750 - 6.000 lt/sa MP20: 750 - 7.500 lt/sa MP40: 3.750 - 13.000 lt/sa

ekstremakvaryum.com.tr

Bahekap Mah. 2464. Sokak No: 4/1 (Doukaradeniz Binas i) amaz / Ankara Tel: 0312. 278 73 42 (pbx) Fax: 0321. 278 75 43 e-mail: azmi@ekstremakvaryum.com

DOU KARADENZ
KURULUUDUR

Deniz iman

Fotoraflar: Deniz iman

sahibi olmak istiyorum

eniz akvaryumu

Ama nasl?
Hi bir firma ne kadar iyi kurulum yaparsa yapsn dardan akvaryuma eklenen salk durumu mehul yabanc bir canl yznden sistemin garantisini tamak istemez ki bu ok doru bir yaklamdr. Ancak iki tarafnda birbirine gvenmesi ve sabretmesi sonucunda baarl sistemler ortaya kar. kinci yol olarak hobicinin akvaryumu kendisi kurmasdr. Bu yntemi seenlerin ilk olarak akvaryumun kurulaca mekann fiziki byklk olarak ne kadar byk bir akvaryuma izin verdiini, ayrlabilecek btenin kabacada olsa bykl, zellikle istenen canllar varsa bunlarn trlerini ve ihtiyalarn tespit etmesi gerekmektedir. Dnlen akvaryumun bykl ve teknik altyaps beslenmesi arzulanan canllarn ihtiyacn karlyor, bte bu kurulumu gerekletirmeyi mmkn klyor ise detay planlama ile balanabilir. Aksi halde ller, trler veya bte revize edilmeli ve birbiri ile uyumlu

Geen sayda anlatmaya altm gibi iki grup deniz akvaryumu sahibi vardr. Birinci grup ego tatmini ve kendini dier insanlara ispatlamak iin stat arac olarak akvaryum sahibi olmak isterken ikinci ve benim iin nemli olan grup gerek bir hobi olarak deniz akvaryumu sahibi olmak ister. Yaznn devam bu ikinci grup dnlerek kaleme alnmtr.
Deniz akvaryumuna sahip olmak iin iki alternatif yol izlenebilir. Birinci yol bu ii yapan profesyonellerden destek almaktr. Bu yolu tercih edenlere nerim akvaryumu kuracak kiinin size yapaca sunumlarda internetten alnm bakalarnn kurduu akvaryumlar yerine kendi kurulumlarn dikkate almak olacaktr. Baz firmalarn internet siteleri kendi yaptklar akvaryumlarn resimlerinden ok internetten ()alnm resimler ile oluturulmutur. Ayrca firmann kendisine ait ov akvaryumuda sizin iin bu konuda en nemli canl referans olmaldr. Kendisi iin uzun soluklu ve baarl bir akvaryum kuramayan firmann ()alnt resimler ile sizi ikna etmesine izin vermemelisiniz. Firmay tespit ettikten sonra kendileri ile yapacanz anlamada sizin onlardan isteklerinizin karlanmasn beklediiniz gibi onlarnda sizden beklentilerini dikkate almalsnz.
8

10 sene ncesinden kalma gereksiz kalabalk bir filitre sistemi

hale getirilmelidir. Akvaryum Akvaryumun boyu iin en nemli kriter kullanlacak aydnlatma sisteminin boyudur. Akvaryumdan ok ksa veya uzun aydnlatma ekipmanlar k durmayacaktr. Aydnlatma sisteminin seimi ise canllarn ihtiyac ile balantldr. Bu sebeple beslenecek canllarn ihtiyac olan k belirlenip bu k miktarn ve zelliini salayacak ekipman tespit edilir. Akvaryumun boyuda bu ekipmana gre seilir. Akvaryumun eni ne kadar fazla olursa o kadar derinlik hissi uyandran bir dekor yapma imkan olaca iin akvaryumun eni aydnlatma ekipman ve mekann izin verdii en byk l olabilir. Ykseklik ise akvaryumun iinde almay eziyet haline getirmeyecek, nda en dibe kadar yeteri kadar ulamasn salayacak lde belirlenmelidir. Akvaryumun zerine konulaca yapda nemlidir. Ne kadar zel iilik veya malzemeden yaplrsa yaplsn metal iskeletli alt yaplar uzun vadede sknt karmaktadr. stenildii kadar zel malzeme ve iilik ile uygulama yaplsn tuzlusu ve kapal dolap iindeki su buhar ile uzun vadede paslanmann nne geilemez. Bu sebeple benim tercihim ahap dolap veya ahap iskelet zerine ahap giydirme eklindedir. Filitre haznesi: Bir dier nemli detay ise dolap iindeki filitre haznesidir. Bu hazne bir ok farkl ekillerde tasarlanabilir. Bu konuyu bilmeyen kiiye ne kadar zor ve karmak gsterilirse karlnda o kadar yksek bedel istenilebilir. Oysa filitre sistemi ne kadar basit olursa bakm almalarnda o kadar rahat edersiniz. Yaptrdnz kurulumlarda bu konuya dikkat etmek faydal olabilir. Ben filitrelerde olabildiince az blme olmas taraftarym. Ama ezbere tasarmlar yerine kullanlacak ekipmanlarn ihtiyacna gre tasarlanmas en

doru olandr. rnein alrken sabit su seviyesi gerektiren bir protein toplayc seerseniz ve buharlaan suyu tamamlamak iin otomatik tatl su besleme dzeneiniz yoksa protein toplaycnn ihtiya duyduu sabit su seviyesini salamak iin su seviyesini sabit tutacak bir blme olmas zorun-

Ayn akvaryumun birer sene arayla ekilmi resimleri. En nemli unsur. SABIR

zemin malzemesi kullanlmamasdr. Akvaryum zeminin ok temiz olmas ve dalga motorlar ile ince taneli kumun saa sola savrulmamas iin tercih edilebilir. Ama unutmamak gerekir ki zemindeki kum tabakas bir akvaryumun salkl olabilmesi iin en deerli unsurlardan birisidir. Ayrca kum habitatnda yaayan trler iin zemindeki kum yata vazgeilmez nem tar. Eer bu trler beslenmeyecekse ve akvaryumun dnda filitre sisteminin herhangi bir blmnde faydal kum filitresi kullanlacaksa veya filitre sistemi faydal kum tabakasnn eksikliini giderecek ekilde tasarlanm ise kumsuz zemin alternatifi uygulanabilir. Ama tamamen doal sistemlerin uygulanmas taraftar ve uygulaycs olarak benim tercihim, zel durumlar hari her zaman zeminde toz ekeri tane byklnde kum kullanlmasdr. Beyaz kum dan oluan zemin akvaryumu daha aydnlk gsterecek ve zeminden yansyan k ile mercanlarn aadan da k almasn salayacaktr. Kum habitatndaki canllar akvaryuma ayr bir grsellik katacak ve zeminde oluan faydal bakteri faunas akvaryumun canllar iin daha abuk yaanabilir hale gelmesini salayacaktr. Piyasada alternatif olarak iinde faydal bakterileri barndrld sylenen canl kum seenekleri ve konserve edilmi bakteri kltrleri hobicilere sunulmutur. Ben kurulumlarmda zemin malzemesi olarak toz eker kvamnda l mercan kumu kullanyorum. l kumun arasna salkl bir akvaryumdan ekleyeceiniz 1-2 avu eski kum ve 2-3 ufak para canl kaya faydal bakteri kltrnn alamasn gerekletirecektir. Tek ihtiyacnz bu ann yeteri byklkte bakteri nfusu oluturmas iin sabrdr. Akvaryuma eklenen her yeni canl suya amonyak, nitrit ve dolysyla nitrat yk getirmektedir. Her canl yklemesinde faydal bakteri nfusu artan yk karlayacak kadar artar. Bu nfus art gerekletikten sonra tekrar yeni canllar akvaryuma eklenebilir. O yzden sabrl olmak ve eklenen yeni canldan sonra ykselen amonyak ve nitrit seviyesinin tekrar dmesini beklemek, canl eklemek iin en doru yntemdir. Bol tuzlu gnler. Devam edecek...

luluu vardr. Bu sebeple filitre haznesi yaplmadan nce tm kullanlacak ekipmanlarn model ve markalar tespit edilmeli , onlarn ihtiyalar ile d llerine gre filitre haznesi llendirilip, tasarlanmaldr. Planl yaplmayan filitre haznesi sonradan alnan ekipman iine smaz ise yenisi ile deitirilmek zorunda olur ki bu da gereksiz maliyet art demektir. Ben kendi filitre haznelerimde sistemin ihtiyacndan fazlasn rahatlkla karlayacak bir protein toplayc, fosfat reaktr ve akvaryuma geri dn pompasn yerletiriyorum. Ancak canllarn ihtiyalarna gre ayrca stc, soutucu ve soutucu balants, UV filitresi, ilave filitre malzemesi (rnein: aktif karbon, zeolit, vb) reaktr, dozlama nitesi balantlar, kalsiyum reaktr, otomatik tatlsu besleme sistemi ve yedek su deposu gibi ilaveler olabilir. Kullanlmasa bile ileride bu ilavelere izin verecek ekilde tasarlanmas da faydal olur. nk baarl akvaryumlar sizi zamanla daha zor trleri beslemek iin zorlayacaktr. Bunun sonucunda ihtiyalar artacaktr. Filitre haznelerinde zaman zaman popler olan bir konuda snak uygulamasdr. Snaklar iinde yksek alg kltrlerinin barndrld akvaryum sistemine bal haznelerdir. Genellikle fosfat ve nitrat asndan faydal olmas iin kurulurlar. Ancak ev tipi akvaryumlarn kstl dolap ii alanlarnda kurulan 5-10 lt hacimli iinde 3-5 dal alg olan snaklar ok ciddi bir fayda salamaz. Sadece bir sre iin hrpalanm veya yeni alnm balklarn saklanp, besiye ekilmesi iin uygun olabilir. O sebeple filitre sisteminin olmazsa olmaz paras olarak grmyorum. Yer sknts yoksa eer kurulabilir. Zemin: Akvaryumda zemin malzemesi iin iki alternatif vardr. Bunlardan ok fazla tercih etmediim birincisi
10

Mert TAKIRAN

Disburg
Discus Club Trkiyenin nderliinde lkemizin adn uluslararas alanda duyurmak ve akllarda yer etmesini salamak iin Trk Discus Milli Takm olarak byk emek harcadk. Ve bu seneki al konumasnda ilk defa Trk Discus hobicileri de aramzda dedirtmeyi ve Trkiyenin de artk bu hobide bir yere geldiini gstermeyi baardk. Bundan sonras artk bize kalm kaliteli kanlarla, retici paylamlarla, hobide olan ve yeni girecek arkadalara yol gstermek ve hobinin ok daha kaliteli yaanmasn salamak bizlerin elinde. Yl 2006, Trkiyeden katlmc says bir kii, yarmaya katlan discus says 1. Yl 2008, Trkiyeden katlmc says iki kii, yarmaya katlan discus says 3. Ve yl 2010 Trkiyeden katlmc says be kii, yarmaya katlan discus says 8, ite bu say Trkiyede discus hobiciliinin adm adm ilerlediinin ve bundan sonrada her geen yl ok daha ilerilere gideceinin gstergesidir. Her hobicinin en az bir kez bu ampiyonaya gitmesi, yarmaya balk gtrmesi nemli deil, ora-

2010

Her iki ylda bir Almanyann Duisburg ehrinde dzenlenen, 5 gn sren, artk geleneksel hale gelmi 20den fazla lkenin katlmyla gerekletirilen bu dev Dnya ampiyonasnda Trkiye olarak yine yerimizi aldk.
daki havay solumas, dnyadaki discus hobicileri ve reticileri ile sohbeti, ufkunun genilemesi ve hobiye bak as bakmndan ok nemli. Yarmann yannda akvaryum konusundaki btn Tetra, Sera, Tropical, JBL, Dennerle, Jwel gibi ve daha birok nl firmann orada stant kurarak sat yapmas ve bunlardan faydalanabilmeniz de ok gzel, Trkiyede olmayan markalar veya rnleri de orada bulabiliyorsunuz. Ayrca bun-

11

larn yannda canl sat da yaplmakta, sadece discus deil, tm tatlsu canllar, zellikle enteresan vatoz trleri, altum, stingray ve aklnza gelen birok trn sat mevcut. ampiyona sresince konusunda ileri gelen birok kiide retici slayt gsterileri ile biyotop, discus genetii, tatl su akvaryumlar gibi konularda seminerler veriyorlar. Bu seneki ampiyonaya bata Singapur, Malezya, Almanya, Japonya, in, talya, spanya, ngiltere, Trkiye ve dierleri olmak zere toplam 20 lke katld. Genelde her sene uzak dou ba eker ve her trde kupalarn ounu alrd. Bu gelenek 2008de az da olsa krld. Bizde bu seneki ampiyonaya bu mitle gittik. Geen seneki ampiyonada discusun Leopar ve Krmz trler haricinde Avrupa lkeleri de az da olsa araya gi-

rebilmiti. Fakat bu sene uzak dou ampiyonaya ok iddial ve ok kuvvetli geldi. yle ki vahi kanlar haricindeki hibrit trlerde 1. 2. ve 3. lkleri hep onlar ald. Vahide de tek derece alamadklar kategori Blue oldu. Bu sene lkemizden yarmaya sayn Celalettin Aksoy abimiz Vahi Green kategorisinde, Mert Takran Stripped Turquoise, Solid Turquoise ve Open Class kategorisinde, sevgili Mustafa Gne Heckel kategorisinde ve sayn Blent Acun Open Class kategorisinde katld. Biraz yarmaya gtrdm discuslarn hazrlk srecine deinmek isterim. Bu seneki yarmaya, yarmadan 1,5 sene evvel rettiim yavrulardan byterek hazrlandm. lk 3 ay yavrularn iinden yarmaya en uygun yavruyu ayrdktan sonra zel ihtimam ile byttm. Yem olarak genelde dana yrei karm birazda Tetra Bits eklinde byttm. Ve 1,5 senenin sonunda yarmaya hazr hale geldiler. Discuslar ampiyonaya gtrrken en byk problem discuslarn ulamnda oldu. Balklarn nakliyesi srasnda patlamayan torba yoktu. Bu bize ok puan kaybettirdi. yle ki zaten yoldan perian bir halde gelmi discularmz ertesi gn puanlamaya kadar kendilerine gelemiyorlar buda baln genel grnmn ok etkiliyor. Discus bu haldeyken renklerini amyor ve ister istemez jri bundan not kryor. Kanmca yarmaya katlcak discusun Almanyaya en az 15 gn evvelden gelmesi gerekir bu sre iersinde toparlanan discus yarmaya ok daha zinde bir

12

ekilde katlacaktr. Seneye inallah bunun almalar zerinde duracaz. Bu seneki ampiyonada yanl kategori ve nakliyeden dolay yaadmz balklarmzn salk problemleri de st ste gelince, geen seneden daha iyi bir derece umarken maalesef kt derecelerle dndk. Gnl ister ki buradan bir kupa kaldralm ama inann sonu ok ta nemli deil ngiltere, talya, spanya gibi discusta bizden ilerde lkeler bile bu sene bir varlk gsteremedi. 33 kupann tamamna yaknn uzak dou ald. Buradaki havay solumak ayn amata birlemi insanlarla bir arada olmak, hayatmzn en gzel bir haftasn geirmek yeterde artar bile. 2012 ylndaki ampiyonada bu ylkinden ok daha kalabalk bir hobici grubuyla gitmek en byk temennim. Tm tatl anlaryla bir ampiyona daha byle geti. Bu bir hafta iinde Alessandar Piworski, Eric Hustinx ve Ralf Battenbergi de ziyaret ettik bu ziyaretle-

rimizi ve retim hane resimlerini ayr balklar altnda daha ileriki saylarda sizlerle paylaacaz. En byk srpriz Discus denince ad efsaneler blmne yazlm Jack Wattley ile rportaj gelecek saymzda okuyabilirsiniz

Dnyann en kaliteli kumlarn reten

Aragalive ve Ocean Direct serisi canl deniz kumlar Instant Aquarium ve Eco-Complate serisi gibi tatl su ve bitki akvaryumu canl ve l kumlar Purple up, AragaMilk, AragaMight gibi katk maddeleri reaktr malzemeleri ve ilalar

firmasndan

ekstremakvaryum.com.tr

Bahekap Mah. 2464. Sokak No: 4/1 (Doukaradeniz Binas i) amaz / Ankara Tel: 0312. 278 73 42 (pbx) Fax: 0321. 278 75 43 e-mail: azmi@ekstremakvaryum.com

DOU KARADENZ
KURULUUDUR

Onur ahin

retim Maceras
Bazen ederi bir Lira dahi olmasa da hobide ok rastlanmayan bir eyi baarmak ve her an belgesel gibi olan yavrularn o doalln karmaasnda byyp gelitiini grmek olduka gzel bir duygu.
Amerikan Tetralarna Genel Bak: Amerikan Tetralar Characidae familyasna aittir ve bu familyada yaklak olarak bugne kadar tanmlanm 1000 tr bulunmaktadr. Bunlarn ise yaklak 10 kadar hobide yaygn olarak grlmektedir. 30-40 tr ise Trkiyede pek olmasa da yurt dnda rastlanlabilmektedir. Amerikan Tetralar boyutlarna oranla olduka byk boyuttaki canllar azlarna sdrp srmak suretiyle mideye indirebilirler. rnein 4 cmlik bir Tetra byk boy Gammarusu ya da 4-5 cmlik trtl rahatlkla azyla kavrayp minik ama kuvvetli dileriyle paralayarak yutabilirler. Amerikan Tetralar enerjiyi olduka tasarruflu kullanan sr balklardr. yle ki 1 aya varan srelerle a kalp yaamlarn srdrebilirler. Bunu da kimi trleri srt blgesindeki depolarna borludurlar. Amerikan Tetralar yiyecein bol olduu mevsimlerde, srt yzgeciyle solunga kapa st snr arasnda kalan srt blgesi dediimiz yerde besin depolarlar. Bu ufak Tetralarda pek gze arpmasa da Piranha gibi byk Amerikan Tetralarnda daha ok gze batmaktadr.

Limon Tetra
Tetralar d uyaranlara kar olduka duyarldrlar. Vcutlarnn st blmnde yer alan parlak renklerin aslnda titreim alglayan ufak sensrler olduu belirtilmektedir. Bunun yannda koku alma duyular da olduka gelimitir. Yaralanan bir canly rahatlkla bulabilirler. Birok kez ufak canllar sudaki hareketlerden ve suda yayd titreimlerden alglayp avlarlar ya da byk canllardan bu zellikleri sayesinde kaarlar. Manevra yetenei yksek olmayan bir canlnn Tetralar gibi sr halinde ve evik hareket eden bir bal yakalamas olduka zordur. Ancak zayf den ve srnn ritmine ayak uyduramayan Tetralar avclarn ilgi oda olabilirler. Kimi hobiciler akvaryumculara gidip her trden birka tane alabilir ancak bu temelde yanltr. nk her tr kendi bireyleriyle sr oluturma eilimindedirler. Bunu kendi trne has elektromanyetik dalgalardan ve titreimlerden alglad dnlmektedir. Limon Tetrann retimi Tetralarn retiminin zor olduu, hatta hobiciler tarafndan dzenli olarak baarlamadn ok

14

kez duymusunuzdur. Aslnda retimler olsa da bunlar ok az sayda kalmakta ve alnan yavrular da ok az sayda olmaktadr. Ancak unu unutmamak gerekir ki, Tetralarn retimini tetikleyen baz ipular vardr. Size bunlar temel ynleriyle anlatrken yavru almndan bytmeye kadar olan srete baz yntemler sunacam. ncelikle retmeye karar verdiimizde erkek dii orann bire bir eklinde ayarlamamz gerekiyor ve 1 tankta sadece 1 ifti retecek ekilde ayarlyoruz. Fazla konulacak her balk yumurtalar iin tehdit oluturur. Tabi daha geni alan kullanlarak daha fazla yumurtlama sahas ve daha fazla ift koyulabilir ama yine de en salkls tercihen 30-40 litrelik nceden hazrlanm tanklarda yumurtlatma ilemini gerekletirmektir. Limon Tetralar remek iin bitkiye ihtiya duyan Tetra trlerindendir. Bu nedenle tabanda duran bir miktar ince yaprakl bitki iinizi grecektir. Tabi ki en gzeli her zaman Moss kullanmaktr. Bu hem ebeveynlere daha gvenli bir ortam sinyali verir hem de yumurtlama zamann kardysanz eve geldiinizde daha fazla yumurta kurtulur. Moss kullanmann bir dier avantaj ise bitkinin yapraklarnn dklmesi ve sudaki yavrularn yiyebilecei ufak canllara besin ortam salamasdr. Tankta Echinodorus trlerinin bulunmas da yavrular iin ekstra bir avantaj salar. Suda abuk ryen ve sindirilebilir besin ierii yksek olan Echinodorus yapraklar kk canllar ve yavrular iin besin kaynaklardr. Tabanda tercihen ince kum kullanlmaldr. nce taneli suyu sertletirmeyen her trl kum tercih edilebilir. Yumurtalar ince taneli kum tabakasnn aralarna kaamaz ve yere dse bile gvendedir. Ayrca bitki, kuru yaprak ve dklardan olumu tortular da aralara kaamayaca iin yine yavrular ve kk canllar tarafndan kullanlabilecektir. Ayrca tortu ve yaprak rklerinin bulunduu tanklarda nispeten bakteriler daha etkin olacaklarndan mantarlama oran dk olacaktr. Tankmzn dizayn bitti saylr. Filtreyi ok aknt vermeyen tiplerden semek yerinde olacaktr. Veya hi filtre de kullanlmayabilir, biyolojik yknz tamamen bitkilere ykleyebilirsiniz. Ancak bu sizin bilgi ve tecrbenize, sistemin ne kadar canl kaldrabildiine gre deiir. Sistem bitkili bir sistem deilse, sadece retim iin Moss ve benze-

ri eyler koyulduysa lo klandrma tercih edilmelidir. Su deerlerine gelecek olursak; scaklk trlere gre deimekle beraber nispeten trn st scaklk snrnn 4-5 derece alt retim iin tercih edilebilir. Kullanacamz yntemde pH n ve sertliin fazla nemi yoktur. Sadece yavrularn k oranlarn etkileyebilmektedir. Anlatacamz yntemin dnda, ilave mdahalede bulunmadan izlenecek yollarda pH n ve sertliin, scaklk dnn nemi artmaktadr. Btn bunlarn yannda bulunduunuz mevsimin sonbahar-ilkbahar aras olmasnn nemi vardr. nk yazn yaplan denemelerin ounda balklar istedii koullar yerine gelmedii iin rememektedir. Her eyimiz hazr imdi sra geldi retimi tetiklemeye. Anlatacam yntem dnda izleyebileceiniz birka basit yol, su deiimini daha souk, daha asidik ve daha yumuak suyla yapmaktr. zellikle havann kapal olduu gnlerde baar ansnz daha ok artmaktadr. Ayn zamanda klandrma srelerini ksaltmak da hormonel anlamda uyarm iin tercih edilebilecek bir destektir. Gel gelelim,remeyi tetikleyen solsyonumuza. Karadeniz blgesinde retilip paketlenen aylar kullanacaz. Tercihen tiryaki aylar kullanma daha uygundur. Yurt dndan gelme ve zellikle iine katk maddeleri kartrlm aylar maalesef ki balklarda lmcl sonular dourabilmektedir. Hacim olarak bire bir olacak ekilde (bir bardan yarsna kuru ay koyup stne scak su ilave etmek eklinde) ay 15 dakika boyunca az kapal bir ekilde tercihen porselen bir bardakta demlenmeye brakyoruz. Daha sonra szerek her 5 litre iin 1 ml ekliyoruz. Bu eklemeyi yava yaparsak balklar iin daha iyi olur. Ayrca su deiimiyle suyun scakln drdkten sonra eklediimizde ayn etkisi daha belirgin bir biimde ortaya kmaktadr. Ekledikten 10-15 dakika sonra etkisini grmeyi bekleriz. Bu sre iinde balklarn hareketindeki farkllklar takip etmeliyiz. Eer balklar 15 dakika sonrasnda reme iin yer kolluyorlarsa ve renklerinde canlanma varsa bu pozitif etkide olduunu gsterir. Eer ki, nefes almakta zorluk, sonrasnda da durgunluk grlyorsa negatif etki yapm olabilir, bunun sebebi genelde sudaki kirliliktir. Bunu drmediiniz srece ay eklemenizi tavsiye etmem. ay eklerken mutlaka ve mutlaka 1 saat kadar can15

ly izleyebilecek durumda olmalsnz. Olumsuz durumlarda mdahale hakknz elinizde bulundurmalsnz. Ayrca hi Tetra beslememi birisinin yarn gidip Tetra aldktan hemen sonra bunu denemesi de doru deildir. ncelikle balklarn normal davranlarn iyi gzlemesi gerekir ki bir terslik olduunda karlatrma yapabilsin. Tetra gruplarnda reme tipleri farkllklar gsterir. Limon Tetrada ise reme davranlar yledir. Diiler hazr olduunda bitkilerin arasna girerler. Erkekler ise yaklap istedikleri diiyi seerler ve balarn yukarya kaldrp yaklak 45 derecelik eimle diiye kenetlenip vurarak yumurta dktrrler. Yaznn banda tek ift nermemizin sebebi de budur. Yumurta dkldnde o an yumurtlamayan bireylerin yumurtalarn ounu yemesi sz konusudur. Ayrca karn en dolu dii seilebilecek en iyi aday demek deildir. Nadiren de olsa erkekler baz diileri yeterli grmedii iin baka dii arayabilirler. Bu durumda farkl bir dii deneyebilirsiniz. Yumurtlama bittikten sonra analar olabildiince abuk ayrmalsnz. Yumurtlama ard ardna birlemelerden olutuu iin birlemeler bittiinde bunu rahatlkla fark edebilirsiniz.

uratr ve ok ufak olan yavruyu besleme zorunluluu doar. Ayrca metilen mavisi eklenilmeden elde edilen yavrular daha salkl geliirler. Yumurtalar 1 gn sonra alr ancak Tetralar asl kalma evresi geirdikleri iin serbest yze gemeleri 4-5 gn gibi bir zaman alr. Bata kurduumuz tortu ve yapraklardan oluan sistem ite tam burada yavrunun beslenmesi iin iimize yaryor. Yavrular aydnlatma sresi az olan ortamlarda daha hzl geliirler. Bunun sebebi byme hormonunun karanlkta salnmnn artmasdr. Ayrca ufak canllar karanlk ortamlarda daha hzl redikleri ve gelitikleri iin yavrularn yaam ansn ve byme hzn artrr.

Yumurtann 1.gnn tamamlayp asl kalma evresine getii an. Kafasn tutan elastin ipler kopunca stndeki mikroskobik yapkanlarla asl kalma evrelerine 4-5 gn daha devam edecek, daha sonra serbest yze geecekler.

Yumurtalarn ilk brakld saatler.

Bu andan itibaren i yumurtalarn mantarlamamasna kalyor. Sistemin tm klarn kapatp etrafn sarmanz ya da odann lo bir kesine koymanz yumurtalarn al ansn ykseltecektir. Tabi scakl da bir miktar ykseltmek yine olumlu olarak etkileyecektir. 28 C gibi bir scaklk yumurta geliimi iin tercih edilebilir. Mantarlamay nlemek iin allagelmi metilen mavisi ilavesini maalesef bu yntemde yapamyoruz. nk yavrunun kendi halinde sorunsuz bir ekilde byyecei bir sistem oluturuyoruz. Metilen kullanm ufak canllarn geliimini sekteye

Asl kalma evresini tamamlam serbest yze yeni gemi yavru. Asl kalma evresinin sonlarna doru az ve ans almaya balyor.

Yaklak 2 haftada sistemde kendi besinin kendisi bulan bir yavrunun geldii boy.

16

Burada da yavrunun yedii ufak kurtlardan biri.

Yavrunun daha byk tanka gemesiyle beraber 5 aylk olmu hali. Artk tam bir erikin denebilecek boyutta. Yavrularn bizim tarafmzdan hi beslenmemelerine ramen bu kadar hzl bymesinin altnda yatan etmenler; az ama sk yemesi, radikal su deiimleri yapmamamz, sistemin organik ykleri iyi tamponlayabilmesi ve karanlk srelerinin uzun tutulmasdr. zellikle yavru bytmede karanln rol pek bilinmiyor. Yalnz burada bahsettiimiz klliyen bir karartma deildir, ilave olarak k amamaktan bahsediyoruz. Bu sayede yavrularda ktan dolay oluabilecek stres en aza indiriliyor ve yavrularn bakl kuvvetli oluyor.

Yem verilmeden kendi halinde devam eden yavrunun 1 aylk hali. Yavrular ilk 1 ayn genellikle bitkilerin aralarnda ve akvaryumun alt seviyelerinde beslenerek geirseler de daha sonra yava yava yukarya da kmaya balyorlar. Sr gdleri bu zamandan itibaren yava yava kuvvetleniyor. Aklk alana ktka birbirlerine olan ihtiyalar artyor.

Eer batan beri kendiniz beslemek isterseniz eitli markalarn ok kk mikronluk yemlerini kullanabilirsiniz. 10 gn kadar sonra da mikro-kurtla beslemeye devam edebilir, yavrunun geldii boya gre de farkl yemlere geebilirsiniz. Ancak unutmamanz gereken ey, bu ekilde beslerken ayn zamanda rutin su deiimlerini aksatmamanzdr. Aksi takdirde sistem kmeye doru meyledebilir. Btn bu yntemleri Piranha ve Silver Dollarlar dahil birok Tetrada uygulayabilir ve baarya ulaabilirsiniz. ay ilavelerini ise sadece retmeye tevik amacyla yapmanz neririm. Yavrularn bymeye baladndan itibaren yapacanz su deiimleriyle ayn konsantrasyonunu azaltm olursunuz. ay her ne kadar az dozlarnda yararl olsa da retim amacyla eklenen miktar yavru balklarn geliimini bir miktar yavalatabilmektedir. Son olarak, dikkat edildii srece ve doru bakm koullar yerine getirildiinde yavrular yaatma ansnz ok yksektir. Ancak bu denemelerinize Siyah Neon, Limon Tetra vb. yavrusu nispeten byk kan Tetralarla balarsanz sizler iin daha iyi olur. Neon Tetra, Krmz Burun gibi balklarn yavrusu ok kk olmakta ve Tetra retmekte yeni tecrbe sahibi olacak kiileri zorlayacaktr. Baka yazlarda da grmek dileiyle, salcakla kaln.
17

Yavrunun 3 aylk hali. Artk ufak canllar yeme boyunu at iin mikro-kurt ve kaliteli kuru yemle beslenmeye devam ediliyor. Sr gdleri bu aylarda daha da kuvvetleniyor.

Fotoraflar: Yiit Kobay

Evimdeki Resif
Gke Ali Gktan

Mavi Karanfil Tanesi Mercan

Bu ay k dizimize ufak bir ara verip ok sevdiim bir mercan hakknda yazmak istedim. lkemizde eli tuzlu suya bulam pek ok hobici dostumun tanknda misafir olan mavi karanfil tanesi mercan.

Dnyada olduka az bulunan bu mercan yaklak alt yl kadar nce tesadfen grp akvaryumcudan aldm. nceleri; itilip kaklan, tankmdaki ta bile yiyen tavan balnn bitip tkenmeyen tacizleri sonunda lmeye yz tutan ama balk gittikten sonra coan mavi karanfil taneleri. Yaklak drt yl boyunca bu familyadan saysz yeni koloniler rettim. Rahatlkla yzlerce diyebilirim. Tankm o kadar ok sevdiler ki, kaya, kum, motor, cam fark gzetmeksizin her yere yayldlar. Elbette reyen bu yeni koloniler sevgili tuzlusu hobicilerinin tanklarnda yerlerini aldlar. Bu sayede sanrm doadan sonra en ok Trkiyede bulunan bir tr oldu. Kim bilir sizde de bu karanfil tanelerinden varsa, belki de benim tankmda reyenlerden bir tanesidir :)
18

Familya: Bilinmiyor Cinsi: Bilinmiyor Trke isim: Mavi karanfil tanesi mercan ngilizce isim: Blue clove veya glove polyp Anavatan: Bilinmiyor Boy: Her bir polip yaklak 0.3-0.5 cm aras Tanm: Bu yumuak mercan cinsi, kkleri birbirine balayan mavi effaf taban oluumu zerinde yer alr. Btn polipler bu oluum zerinde birbirlerine baldrlar. Genelde herhangi bir taban malzemesine (kaya, mercan kr, kum, cam, plastik vs.) tutunabilirler. Birbirine bal kkler; yumuak, dz ve yar effaf bir tp veya boru gibi olurlar. Bu mercanlara yakn bir familya olan Clavulariidaede ise tpler yumuak deil sert kalkerli bir yapya sahiptir. Mavi karanfil tanesi mer-

cannn bu familyadan en kolay ayrt edilen zellii budur. Polipler at zaman tpk bir iee benzerler. Xenialar gibi ap kapanma hareketi yapmazlar. Tentaklleri ve gvdesi ayn renkte olurken, diplere doru effaflar. Renkleri pastel mavidir. Doal ortam: Bu mercan ile ilgili ok az bilgi olduu iin, doal ortamdan ziyade akvaryum ortamnda bulunduu yerleri belirtmek daha uygun olur. Kiisel gzlemlerime gre yksek iddette k ve aknty ok seviyorlar. Akvaryumda k alan her yerde yaayabilmelerine ramen, yksek k ve aknt olan blgelerde ok abuk geliip, hzl bir ekilde ryorlar. Az aknt ve k alan blgelerde yaamlarna devam edip, renklerini korumalarna ramen reme faaliyetleri daha az oluyor. Beslenme: Fotosentetik bir tr olan mavi karanfil tanesi mercan, enerjisinin byk bir blmn ktan almaktadr. Tanka genel yemleme yapmadm zamanlarda bile reme hzlarnda bir fark gzlemlemedim. Mutlaka suda bulunan besinleri szerek de tketiyorlardr. Fotosentez haricinde eer varsa, fitoplankton arlkl bir beslenme rejimine sahip olduklarn dnyorum. Zooplankton veya hayvansal dier besin kaynaklarn tkettiklerine ahit olmadm. reme: Bu mercanlarn reme faaliyetleri tam olarak bilinmese de, kendi tankmda nasl rediklerinin bir blmne onlarca kez ahit oldum. Fo-

toraflarda da grld zere yumurtluyorlar. Bu yumurtalar ilk grdmde zerlerinde tortu var sanmtm. Bu tortuyu datmak iin kk bir motoru zerine tuttum. Ancak ondan sonra fark ettim ki, bu tortu dalmyor. Biraz daha dikkatli baknca tortu sandm eylerin aslnda yumurta olduklarn grdm. Evet resmen yumurtluyorlard. O anda yaadm heyecan tahmin edebiliyorsunuzdur. O gnden sonra tankmda bu mercann olmad yer kalmad. ok ksa bir sure iinde pek ok kayaya, kuma, cama, motorlarn zerine, ksaca tutunabildikleri her yere yayldlar ve oralarda gelimeye baladlar. Renk: Pastel mavi. Bakm Zorluu: ok kolay. Mercanlarla Uyumu: ok uyumlu. Balklarla Uyumu: Resif uyumlu balklarla uyumlu.
19

Refet Ali Yaln

Akvaryum Malzemeleri
Akvaryumlarmz kurarken, akvaryumlarmzn boyuna ve tipine gre; stc, d filtre, i filtre, kafa motoru, klandrma, ultraviyole sterilazatr, protein skimmer, hava motoru ve lm cihazlarndan birkan ya da belki tamamn alyoruz. Bu cihazlar seerken neye gre seeceimizi kimi zaman bilmiyoruz, pahall olan iyidir mant ile en ucuzu almamaya dikkat ederken, btemizi de dnp genelde en pahalldan da kanyoruz. Bu yazda amacm; kullandmz rnlerin prensiplerini elimden geldiince anlatmak, bylece bu cihazlar seerken veya kullanrken yapacamz tercihleri bilinli yapmak.
Filtreler ve Kafa Motorlar Akvaryumlarda kullandmz i, d, elale filtreler ve kafa motorlar, suyun kt kapal ksm ierisindeki sarglarda retilen manyetik alan ile alrlar. Filtreyi temizlerken kartp temizlediimiz mknatsl pervane, bu manyetik alanda dnerek suyu iter. Bu sistem olduka eski ama, hem verimli hem retilmesi iin ileri teknoloji gerektirmeyen gayet baarl bir uygulamadr. Piyasadaki farkl markalarn benzer rnlerindeki fiyat farkna sebep olan ey kullanlan sarg malzemelerinin kalitesi ve biraz da pervanenin tasarmdr. Amacmz bir filtre yapmak deil veriminin nerede olduunu ve neden nemli olduunu anlamak olduundan yapm detayna inmeyeceiz.
20

Mhendis Bak As le

Filtreyi snava sokarken bakacamz parametreler su k hzlar ve elektrik sarfiyatlardr. Bu parametreleri tahmin etmek tabi ki zor deil ama benim farkl olarak deinmek istediim birka nokta var. rnein bir akvaryumda devaml alan 30 Wattlk bir i filtre, bir dierinde ise devaml alan 30 wattlk stc olsun. Bu durumda dier tm artlar ayn ise bu akvaryumlarn scakl ayn olur, tek fark sudaki akntdr. Ayn ekilde sumpnzda 200 watt harcayan bir kafa motoru varsa bilin ki 24 saat alan 200 wattlk bir stcnz var gibi suyun scakl etkilenir. Bunun nedenini anlamak iin enerjinin korunumuna veya termodinamiin birinci yasasna baklabilir. Mo-

tora verdiimiz 30 wattlk g; i filtrenin almasn salyor, aknt hz birka saniyede sabitlendikten sonra artk deimiyor. Bu durumdan sonra verilen 30 wattlk gcn bir ksm motorda dorudan sya evriliyor, kalan ksm ise hzl akan suyun molekler aras srtnmesi sonucu sya dnen enerjisini o molekllere tekrar verip akntnn yavalamasn engelliyor. Dolaysyla siz kaliteli 100 Wattlk bir motor aldnzda suyunuz daha ok akntl, kalitesiz 100 Wattlk bir motor aldnzda suyunuz kaliteliye gre daha az akntl olacaktr, ikisinde de neticede suda 100 Wattlk daimi bir stc alyormu gibi su snacaktr. Eer akvaryum stcnn aylarca alt, souk iklime sahip bir yerde ise kaliteli bir kafa motoru veya i filtre almanzn size ok bir getirisi olmaz. Sonuta akntya evrilmeden dorudan sya evrilen atl s, stcnz sk alt iin kayp olmayacaktr, bu s stcya destek olacaktr. Bu sistemler bata da bahsettiim gibi yksek teknoloji gerektirmeyen, gayet basit, her reticinin yapabilecei sistemler. Tabi ok kalitesiz rnlerde motorda ime ve mknatsn durmas, elektrik kaa gibi sorunlar yaanabilir ancak ortalama rnleri almakta bence bir saknca yok. Eer akvaryum scak iklimli bir yerde ise motorunuz akvaryumun snmasna katkda bulunur ve scakln drlmeye alld mevsimlerde problem yaratr, soutucu kullanyorsanz onun daha fazla almasna, kullanmyorsanz da akvaryumun daha yksek scakla gelmesine neden olur. Bu nedenle ayn aktnty salayacak 100 wattlk bir kafa motoru yerine 50 wattlk bir motor alnmas daha mantkl olacaktr. D filtreler suyun dnda olduu iin durum biraz daha farkldr. Motorda suya verilemeden kaybolan snn bir ksm motor suda olmad iin suya deil havaya gitmektedir. Bu miktar motorun tasarmna gre deiir. D filtrenin kalitelisini almak, i filtreye ve kafa motoruna gre daha nemlidir. Zira d filtreler ilerinde filtre malzemeleri bulunduran, bu malzemelerin zerinden geen suyun dalm ve miktar nemli olan ve kartlp temizlenirken daha kullanl olmas gereken cihazlardr. D filtreler, i filtre ve kafa motorlarndan daha komplekslerdir ve kompleksliin artt noktada mhendisliin nemi artar. D filtreden yksek verim alnmak isteniyorsa bir-

ka hususa olduka dikkat edilmesi gerekir. Nasl elektrikte diren arttka akm azalyorsa, su da aynen bu ekilde davranr. Su pompadan ktktan sonra muhattap olduu her kenar ke ona kar diren oluturmaktadr. Hortumlar gereksiz uzunlukta olmamaldr, hortum uzadka aknt hz azalr. Su akna kar en nemli direnlerden birisi de dirseklerdir, bunlar en az sayda kullanmak gerekir. Tkanm elyaflar ve sngerler ise filtre iindeki diren sebepleridir. Son olarak filtrelerin hortum kna taklan ve suyu 8-9 ayr noktadan tazikli vermeye yarayan aparatlar da aknt hzn olduka drr. htiyacnz gz nnde bulundurup, bu filtre elemanlarn mmkn olduunca az kullanmalsnz. Elektronik kontrol devresi olan bir filtre hari, piyasadaki tm filtrelerin debisi azaltlnca elektrik sarfiyat deimemektedir. Bu nedenle tkanm akmayan bir filtre bu enerjiyi akvaryuma tayamayaca iin bir sre sonra snp bozulabilir. Dzenli filtre temizlii aksatlmamal ve akvaryumdaki filtre giriinin tkanmamasna zen gsterilmelidir.
21

SOUTMA

1000 Watt: Sisteme gelen Elektrik Gc

SOUTUCU

2000 Watt: Soutulan blgeden ekilen birim zamandaki enerji

3000 Watt: evreye verilen birim zamandaki enerji

ekil - 1

Toplam alnan g = 1000 + 2000 = 3000 Watt Toplam verilen g = 1000 + 2000 = 3000 Watt Perfermans Katsays = istenilen / verilen = 2000 / 1000 = 2
Rakamlar rnek olarak verilmitir

engellenmesi iin kullanlan titanyumdur. Buzdolaplarnda soutulan ey havadr, hava fazla aktif deildir ve paslanmaz elik gibi metalleri ok uzun sreler paslandrmaz. Akvaryum suyu, zellikle de tuzlu ise s alverii yapan ksm ok abuk paslandrp suyu zehirler bu nedenle paslanmaz elik yerine titanyum alamlar kullanlr bu da olduka pahalldr. Bu yzden eski buzdolaplar, sebil gibi eylerden soutucu yapmaya almak titanyum s deitirici alnmadka baarszlkla sonulanr. Elektrii israf etmenin en u yolu onu dorudan sya evirmektir. ou verim hesaplamasnda ortaya kan s bir kayp olarak grlr, akvaryumu stmak iin ise s bizim elde etme istediimiz eydir. Bir sr markann bir sr stcs mevcut, bunlarn hepsinin verimi ayndr alnan tm g sya evrilir. Hepsi ka watt ise, suyu o kadar str. En kaliteli rnn dahi, elektrik faturas baz alndnda, en kt stcdan bir fark yoktur. Her ne kadar verim olarak bir fark olmasa da kaliteli stc almanz iin baz gerekeler olduunu da sylemem lazm. Kaliteli stcy su deitirirken darda unutursanz uzun sre atlamaz, balk arpmalarna kar cam daha dayankldr, termostat daha hassastr, contas daha kalitelidir, bu yzden de su szdrma riski ok daha dktr. Yaptm g lm testlerinde 200 wattlk Alman mal stclarn 190 watt civar g ektiini, uzakdou meneili rnlerin ise 160-170 watt civar g ektiini ltm. Istcnz kaliteli bir rn deilse vaadettii sy salamayabiliyor, bu yzden ne olur ne olmaz gereken stc gcnn bir st modelini almakta fayda var. Kafa kartrmamak iin belirtmem gerekirki stc 170 watt ekiyorsa 170 watt, 200 watt ekiyorsa 200 watt str. 200 wattlk stclarn lmde 170 watt kmas, 170 watt elektrik ekip 200 watt sttklar anlamna gelmiyor. Sadece rezistans daha ksa braktklar iin 200 watt yazmasna ramen rezistansn zerinde birim zamanda daha az (170 watt) s retiliyor. Elektrii sya evirmek masrafl ama bunun daha verimli bir yolu mevcut. Soutucuyu anlattmz ekil 1i birazck deitirip ekil 2 yapabiliriz. Bu sefer sistemimiz elektrikten 1000 watt alp bu gc dardan 2000 watt ekmede kullanp bize 3000 watt verir. Klimalardan ve bu tarz s pompalarndan bahsediyorsak verim yerine performans katsaysndan bahsederiz. rnein son rnekte 3000 watt sy 1000 watt ile elde ettik.

ISITMA

1000 Watt: Sisteme gelen Elektrik Gc

ISI POMPALI ISITICI

3000 Watt: Istlan blgeye verilen birim zamandaki enerji

2000 Watt: evreden ekilen birim zamandaki enerji

ekil - 2

Toplam alnan g = 1000 + 2000 = 3000 Watt Toplam verilen g = 1000 + 2000 = 3000 Watt Perfermans Katsays = istenilen / verilen = 3000 / 1000 = 3
Rakamlar rnek olarak verilmitir

Istclar ve Soutucular Istclardan bahsetmeden nce soutuculardan bahsetmek istiyorum. Elektrik bir enerjidir, enerji alan maddenin snmas beklenir (rnein stclar), oysa ki buzdolabnda da grdmz gibi enerji alan bir cihazn soumas ilk bata insann kafasn kartryor. Aslnda bu souma bizi biraz yanltyor, bunun iin ekil 1i inceleyebiliriz. Cihaz fiten ald gc bir yerin ssn ekip oray soutmada kullanyor, ardndan hem fiten hem de ortamdan ektii enerjiyi baka bir ortamdan atyor. ekildeki kutuyu bir buzdolab olarak dnrsek, elektrikten 1000 watt ekiyor, buzluktan 2000 Watt ekiyor, arkasndaki scak ksmdan ise 3000 Watt olarak ekilen bu enerjileri atyor. Bu nedenle soutucularn kapal bir ortama konulmamas gerekir, arkadaki snan ksm eer sy atamayp daha da snrsa soutucu alamaz. Bu nedenle soutucu kapal dolaplara konulmamal, soutucunun bulunduu oda kkse bu oda ara ara havalandrlmaldr. Akvaryumlardaki soutucular da bu ekilde alr, fiyatlarnn pahall olmasnn en byk sebeplerinden birisi suyun neden olduu paslanmann
22

1 koyup 3 aldk, 3000/1000=3 hesab ile performans katsaymz 3 buluyoruz. Oysa bu say kullandmz klasik stclarda 1dir. zellikle byk akvaryumlarda bu ekildeki s pompasnn getirisi faturada ok daha grlebilir olur. (rnekte grlebildii gibi 3lk bir performans katsays ile 300 TL yerine 100 TL verilir). Elektrik faturasndaki deiiklikten rn ksa srede kendini amorti edecektir. zc olan durum hobiciler 20-60 lira aralnda stc almak varken bu cihazlara 700-800 lira demeyi dnmeyeceinden stma amal olarak bu tr rnler henz yaygn deillerdir. zellikle byk avkaryumu olan ve akvaryumu souk ortamda bulunan kiilere s pompas kullanmalarn tavsiye ederim. Baz kiiler retimhanelerinde ufo diye genellediimiz cihazlar kullanp ufonun stmada verimli olduunu sylyorlar. Ufonun da bildiimiz yal radyatr, elektrikli stc, akvaryum stcs vb. gibi cihazlarla performans katsays ayn, yani 1dir. Normal stclar sizi stmak iin nce havay str, hava gelip sizi str. Eer arada hava yoksa snamazsnz. Ancak ufolar gnein dnyay stt gibi elektromanyetik dalgalar yayarak bizi str. Zaten bata bahsettiim gibi verim olarak hi bir fark olmad gibi gnderilen nlar pek ou su tarafndan sorulmayacak ve arkadaki duvarlar snacaktr. Akvaryumdaki koyu renkli balklar, ak renklilerden fazla snacaktr. Yani ksacas nereden bakarsanz bakn ufo ile akvaryum stmak ok yanl bir yaklamdr. Su, ok youn ve s sas byk bir maddedir, snmak ok enerji gerektirir. 86 litrelik bir akvaryumu 1 derece arttrmak iin gerekli syla, 3 metre yksekliindeki, 100 metrekarelik bir evin iindeki tm hava 1 derece stlabilir. Bu nedenle zorla kazandrdmz sy korumak adna iyi izolasyon yapmalyz. Akvaryumdaki en byk s kayb buharlamadan olur. 1 litre buharlaan suyun sudan ektii sy vermek iin 100 Wattlk bir stc 6.5 saatten fazla alr. Buhar grld gibi ok yksek enerji tar, su buharlarken akvaryumun scakln drr, bu nedenle su scakl hava scaklndan dk olur. Bardaktaki bir suyun havadan birka derece daha souk olmasnn nedeni de bu daimi buharlamadr. Buharlama akvaryumun zeri kapatlarak engellenebilir. Buharlama engellenince su yzeyindeki kapal alanda nem %100 olacak ve buharlama ile kayp duracaktr. Buharlamann tamamen engellenmesi su yzeyinin tamamen kapanma-

s demektir, bu da havalandrma, k ulam gibi baz problemler getirebilir. Buharlamann tam olarak engellenmesinin mmkn olmad koullarda, ksmi olarak engellenmesi de ksmi fayda salayacaktr. Fan ile soutmada yukardaki paragrafta belirttiim buharlamann sudan s ekmesi prensibinden faydalanlr. Fan tek bana soutucu bir eleman deildir. Fan olmakta olan bir eyi hzlandrr. rnein arabadaki motordan gelen 90 derecedeki su kendi haline brakldnda hava scakl olan 30 dereceye 1 saatte decekse, fan zerine hava frrse daha ksa srede 30 dereceye der. Ancak frlen hava suya dorudan temas etmeyecek ekilde ne kadar frrse frsn su 30 derecenin altna indirilemez. Baz hobicilerin suyu bakr borudan geirip borunun dn fanla soutmaya altn okuyorum, amalanan soutmann bu ekilde yaplmas mmkn deildir. Fan su yzeyine frerek buharlamay hzlandrr, bylece s hzl bir ekilde ekilir ve scaklk daha fazla der. Bu sistemin dezavantaj ortamn nemlenmesi ve su kaybdr. Fan, kapal bir kapan iine koyulursa scakl drmek yerine arttracaktr. Hzl buharlama fann su zerindeki buhar itmesi ve giden buhardan alan yere yeni buharn gelmesi ile olur. Eer ortam kapalysa fann getirdii yeni hava da neme doymu olacaktr ve ekstra bir buharlama yani souma gereklemeyecektir. Fanlar kk boyutlarna karn ok iyi soutma yapabilirler, o yzden bir scaklk kontrol nitesi ile kullanlmas suyun stabillii asndan daha iyi olacaktr. Fan ile ilgili son olarak mmkn olduunca dk voltlusunu semek gerektiini sylemeliyim. 220 Volt ile alan fanlar suya derse byk tehlike oluturur. Bu nedenle 12 Voltluk fanlar tercih edilmelidir. Iklandrma Iklandrmaya karar vermeden nce akvaryum ierisindeki canllara bakmak gerekir. Akvaryumda bitki ve mercan gibi fotosentetik canllar varsa klandrmada onlara ncelik verilmelidir ve lamba seimi ok nem kazanr. ekil 3de grlebilecei gibi bitkinin yapsndaki klorofilin sourduu dalga boylar mavi ve krmz taraftadr. Sizin dalga boyu bu noktalarda ykselen klandrma almanz gerekir. nsan gz en ok
23

ekil - 3

yeil renge duyarldr, yeil dalga boyu arlkl bir floresan size ok parlak gelse de bitki bundan olduka az faydalanr. Eer akvaryumda fotosentetik canl yoksa tamamen zevkinize gre seim yapabilirsiniz. Bu seimi yaparken size avantaj salayacak birka eyden bahsetmek istiyorum. ncelikle balast seimini ok iyi yapmalsnz. Naslsa bu da yakyor diyerek aldm in mal balast gmetreye taktmda 36 watt g vermesi gerekirken floresana 16 watt g verdiini grdm. Bitkili tankmda 6 tane 36 wattlk floresanm var zannederken meer 6 tane 16 wattlk floresanm varm. O gn bugndr balastn nemini grp, tercihimi kaliteli balasttan yana kullanyorum. Kaliteli balastlardaki filtrelemeler de lamba mr ve k devamll asndan olduka iyi. Eer akvaryumunuzda fotosentetik canl yoksa floresanlar lmenine bakarak almanz tavsiye ederim. Lmen tanm olarak insan gzne gre bir n gcdr. Ayn wattdaki lmeni yksek lambalar size grnr dalgaboyunda daha gl k verir. Bu gcn insan gzne gre olduu unutulmamaldr. Bitki iin floresan seerken biraz daha pahall olsa da bitki iin zel floresanlar almak nemlidir. Lamba retmek ciddi bilim ve mhendislik isteyen bir itir ve doal olarak da Almanlar bu ite ok iyidirler. Eer mercan ve bitki gibi fotosentetik canllarnz varsa bitkilerinizi hangi dalga boyunda olduu belli olmayan ve ksa bir sre sonra vaadettii dalga boyunu kaybeden in mal floresanlara emanet etmeyin. Gerekirse stcdan, filtreden fedakarlk edin, bteyi buna ayrn.

Lambalarn kalitesine ve verdii n dalgaboyuna gre bir sre sonra dalga boylarnda sapma balar. Bu nedenle T8 floresanlarn senede bir, T5 lerin ise 5 senede bir deitirilmesi nerilir. Bu bir senelik veya be senelik srete son gne kadar ok iyi giden, mrnn son gn birden bozulan bir yap tabi ki olmamakta, lamba zamanla zelliini yitirmektedir. zellikle mavi k tayf daha abuk bozulduu iin o blgede yksek deer beklenen lambalar ok daha sk deitirilmeli, asl deerler iin lambann reticisine bavurulmaldr. Bu 3. tekrarm ama fotosentetik canllarnz varsa lambalar gerekten ok nem verilmesi gereken techizatlardandr. Alman bir firmaya attm mr mailine aadaki cevab aldm: Lambann teknik mr yaklak 15000 saat. lk 3000-5000 saat k k hala %90n koruyor ve dalgaboylarnn ou stabil. Bu zamandan sonra lambann mavi spektrumu adm adm der. Yani her ne kadar teknik olarak 5 yl verseler de 1 yl civar ve sonras T5 lambalarda ciddi dler balyor, tabi bu durum T8 ler iin de geerli. Lambalarn zerindeki kelvin deeri o lambann istenilen dalga boyunda olup olmad ile ilgili bilgi vermez. Gereksiz detaya girmek istemiyorum, dileyen kiiler black body denilen kara nesneyi aratrp kelvin renk skalasnn nereden geldiini renebilir. Sonsuz sayda dalgaboyu dalm ihtimali var ve bunlar kelvin ile tanmlayabilmek mmkn deil 10000 Kelvindeki bir k bitkinizde ok faydal da olabilir, ok az faydal da olabilir. Ik seilirken eer fotosentetik canllarnz varsa onlarn sourduu dalga boyuna gre, eer yoksa sizin gz zevkinize ve lmen deerine gre lambalar seiniz. Hava Motoru Hobiyle fazla har neir olmayan kiiler, hava motoru ile suya verilen kabarcklarn sadece dekor amal olup, suyla madde alverii yapmadn sanyorlar. Oysa ki bu kabarcklar suyla madde alveriinde bulunur ve bu alveri genellikle suya oksijen kazandrmamz salayan en iyi yoldur. Hava motorlar prensip olarak filtredeki motorlorla benzer mantkla alan, iinde manyetik alan oluturan bir sarg ve bundan etkilenip dnen pervaneli mknats yerine, etkilenip pompay sallayarak hava basan bir mknats bulunan cihazlardr. En byk 2 sorunu iindeki pompann zamanla malzeme yorulmasna urayp yrtlmas ve ok ses-titreim yapmasdr. Ses ve titreim nemli deilse ucuz bir rn de iinizi g-

24

recektir. Elektrikler kesildiinde ters sifon yapmamas iin iyi bir check valve kullann veya hava motorunu akvaryum seviyesinin zerinde tutun. D filtredeki dirsek, hortum uzunluu ve utaki datcnn (bunda hava ta) direnleri ile ilgili yorumlar bunda da geerlidir. Havann akvaryuma giderken nne kan bu tip engeller debinin azalmasna neden olmaktadr. Tahta hava talar daha fazla diren yaratp daha az hacimde kabarck kartmaktadrlar, ancak gzden kamamas gereken bir nokta var. Her ne kadar tahta hava tanda debi dse de kabarck boyutlar da azalmakta. Kabarck boyutu azalnca ayn hacimdeki kabarck iin kabarcklarn suyla bulutuu yzey artmakta. rnein 5 mm apl bir kabarcn yzey alan, kendisini 1 mm apl paralara bldmzde oluan yzey alannn 5de 1i oluyor. Bu nedenle tahta havatalar debiyi azaltyor gibi grnse de getirileri aslnda daha yksektir. Zamanla deforme olduklar ve kabarckboylar bydkleri iin birka ayda bir deitirilmeleri gerekmektedir. Protein Skimmer Protein toplayclar tuzlu sularda verimli olan, tuzluluk dtke verimlilii azalan cihazlardr. Protein skimmerlar akkanlar dinamiini ok iyi bilen mhendisler tarafndan tasarlanmaldr. Istc, kafa motoru ve hava motoru gibi cihazlarn kalitelilerinin avantajlar var ancak bu cihazlar nicelik cihazlardr. Is sdr, ok iyi bir stc da ayn sy verir, kalitesiz bir stc da ayn sy verir, ancak k olsun protein skimmer olsun bu gibi rnlerde mhendislik ok nemlidir. Kpn

boyutu, suda gezmesi, akvaryumdan gelen akntnn onunla bulumas ve yukarda toplanmas hepsi ayr ayr dnlmesi ve hesaplanmas gereken ok nemli detaylardr. Protein skimmer alrken ok detayl aratrma yapmak ve aralarnda bu mu daha iyi yoksa bu mu diye tartlan markalardan birini almak gereklidir. Alnacak kalitesiz bir rn 2-3 ay sonra ie hakim olduunuzda size pimanlk yaratacak bir kayptan baka bir ey olmayacaktr. lm Cihazlar lm cihazlarnn nemi neyi ltne ve nasl ltne gre deimektedir. rnein pH metreleri ele alrsak piyasada en sk rastladmz el tipi ve normal tip pH metreler bulunmaktadr. El tipi pH metrelerin alrken probunun deitirlebilir olmasna, lerken ise pillerinin iyi durumda olmasna dikkat edilmelidir. pH ler probelarn kurumamas gereklidir bu nedenle bir sv ierisinde satlr ve muhafaza edilir. Kontrol niteleri ve normal tip lm cihazlarna probe dardan genellikle bnc soket ile balanr. Bir lm cihaznn en nemli ksm probedr. lm yapan odur ve gerisi ne kadar iyi olursa olsun o yanl i yaparsa sonu yanl olur. Probe alrken kaliteli rn almaya dikkat edilmelidir. Probun kablosunun izoleli iyi bir kablo olmas ok nemlidir zira bu izolasyon ne kadar az ise evresindeki cep telefonu, floresan balast ve motorlarn oluturduu manyetik alandan o kadar etkilenir. Kablo ne kadar ksa olursa etki o kadar az olur, kaliteli markalar probe kablolarn uzun tutmazlar ve iyi izolasyonlu yaparlar. Tabi yine de probe ve kablosunu, alrken manyetik alan oluturan balastlar ve motorlardan hatta mknatsl cam sileceklerinden uzak tutmakta fayda vardr. Elimden geldiince akvaryum malzemelerinin alma prensiplerini ve bunlarn bize pratikteki getiri ve gtrlerini anlatmaya altm. Umarm bu bilgiler nda daha verimli malzeme seimi ve kurulumu yapabiliriz. yi hobiler...
25

Selim zadar

Yeil Akvaryumlar
Kraliyet melekbal gibi bakm zor canllarn hayatlaryla kumar oynamayp, doann insanlara kar verdii savasta yosunlar yiyerek stne den vazifeyi yerine getirmelerine izin vermeliyiz Resiflerin Evrimi Mercan resifleri dnyann en zengin ve en karmak ekosistemlerinden biridir. Biyo eitlilii yamur ormanlarndan bile genitir. Resifler okyanuslarn yalnzca %1ini oluturmasna ramen dnya zerindeki deniz canllarn eyrei burada yaamaktadr. Mikroskobik boyuttaki fitoplanktonlardan, dnyann en byk bal olan balina kpekbalna kadar inanlmaz eitlilikteki canllar resiflerde bir arada yaarlar. Dnya zerinde bu kadar farkl canly bu kadar youn bir ekilde bir arada grebileceiniz baka bir ekosistem yoktur. Mercan resiflerinin dnya zerinde ok kk bir yer kaplamasnn nedeni, bir resifin ancak nadir koullar altnda oluabilmesidir. Tropikal mercan resifleri 30 derece kuzey ve gney enlemleri arasnda bulunur. Bu aralk tropikal deniz canllarnn ihtiyac olan su scakln ve fotosentetik canllar iin yeterli gne n salar. 30 derece kuzey ve gney enlemleri arasnda kalan blgenin byk ksmn okyanuslar kaplamasna ramen resifler bu araln ok ufak bir blmnde grlr nk resifler aslnda fazla derin olmayan ve scak su akntlarnn youn olduu ka28

ralar etrafnda oluur. Doru scaklk ve k miktar salansa bile resiflerin olumas iin son temel bir art vardr ki bu da suyun berrakldr. Berrakln salanmas iin gl akntlarn olmas ve o blgeye dklen nehirlerin olmamas gerekir. nk akntlar resiflere taze su getirirken nehirler uzun sre tadklar tortular denize tarlar. Bu nedenle resiflerin en yaygn olarak grld yerler tropikal kuakta yer alan adalarn evresidir. 17508 adadan oluan bir ada lkesi olan Endonezyann dnyann en byk tropikal deniz canls ithalats olduuna armamak gerekir. Resifler Tehlike Altnda Dnya zerinde 20. yzyldan beri etkili olan ve zellikle son yllarda azmzdan drmediimiz kresel snmadan en fazla etkilenen ekosistem malesef ki resifler. Resiflerin dnyann en youn canl eitliliine sahip yerlerinden biri olmas nedeniyle binlerce yllk evrim sonucu ayn zamanda ok da krlgan bir yapya brnmtr. ok kstl bir alanda ok fazla canl trnn yaamas nedeniyle balklardan karideslere, yosunlardan istiridyelere kadar tm canllar arasnda dnyann baka hibir yerinde gremeyece-

Kresel snma, kirlilik ve ar avlanmadan zarar grm resifler Hem kresel snma hem de kirlilikten zarar grm resifler Kresel snmadan zarar grm resifler yi durumdaki resifler

iniz bir ba kurulmutur. Bu nedenle deniz yzeyi scaklndaki birka derece art bile besin zincirinde en alt tabakada olan bitkisel planktonlardan balayarak tm resifi etkileyen ykc bir dalgann yaylmasna neden olur. Elbette kresel snma resiflerin yok olmasnda tek etken deil, bunun dnda ar avlanma ve kirlilik de resiflere kalc zarar veriyor. Son 50 yldr dnya zerindeki resifler hzl bir ekilde yok olma tehlikesiyle kar karya. Bu sre ierisinde 125.000 km2 den fazla mercan resifi tamamen yok oldu, bu da neredeyse dnya zerindeki tm resiflerin %20sine eit. %15i kritik konumda yani nmzdeki 10-15 yl ierisinde yok olmas bekleniyor. %20si ise yerel halkn tehlikesi altnda ve evresel faktrler nedeniyle zarar grm durumda. Resiflerin kalan %45i insan tehlikesinden uzak fakat kresel snma ve pH d nedeniyle engellenmesi daha zor bir risk altndalar. Yapabileceklerimiz: Yerli Tropikal Balk retiminin Desteklenmesi Akvaryum hobisinin resifler zerindeki etkisi kresel snma ve su kirlilii kadar ykc olmasa da, yalnz Hawaiiden ylda 3 milyona yakn resif canls ihra ediliyor. Dnyada toplam olarak ise bu rakam 25 ile 30 milyon arasnda. Hawaiinin en byk ihracat olan Sar Cerrahbal (Yellow Tang) son 30 ylda %70 orannda azald. Resif canllarn toplayan irketlerin doaya tek zarar eksilen balklar deil elbette. Dnyann di-

er ucundaki canllar getirmek iin uu srasnda havaya yaylan karbondioksit ve dier zararl gazlar da kresel snmay hzlandran faktrlerin banda geliyor. Endonezyadan Trkiyeye uan bir uan karbondioksit salnm 2 tondan fazla, bu da bir evin bir yllk karbondioksit salnmna eit. Hem resiflerdeki canllarn saylarnn azalmamas hem de doaya zarar vermemek iin yerli retimi desteklemek bu hobiye yapabileceimiz en nemli katkdr. lkemizde ticari olarak byk miktarlarda tropikal deniz bal retimi yapan firmalar malesef ki bulunmamaktadr. Fakat bazen akvaryumcularda ya da internet sitelerindeki forumlarda yerli retim palyaobal ya da kardinal gibi trleri bulmak mmkn. Doadan yakalanm balklar yerine bunlar tercih etmek hem doaya katkda bulunmak hem de yerli retimi tevik etmek asndan ok nemlidir. Tm bunlarn yannda akvaryum retimi balklarn doadan yakalanp bir paket ierisinde saatlerce beklemi balklara oranla ok daha dayankl ve salkl olduunu da unutmamak gerekir. En azndan palyaobal gibi retimi yaplabilen balklar konusunda akvaryumculara doadan yakalanm balk istemediimizi, akvaryum retimi balk istediimizi belirtirsek artan taleple birlikte zamanla byk miktarlarda akvaryum bal retimi yapan firmalar da ortaya kacaktr.
29

Frag tank: Deniz iman

Frag Deiimi Bir heves yeni bir resif akvaryumu kurduumuzda, akvaryuma her baktmzda gzmzde kayalarn hepsi mercanlarla kaplanm, ierisinde sevdiimiz balklarn dolat, hayalimizdeki akvaryumu canlandryoruz. Bu hayalimizi gerekletirmek iin de sabrsz davranp genellikle akvaryumcudan yeni ithal edilmi byk mercanlar satn alyoruz. Bu mercanlar doada birok balk ve omurgaszn beslenme ve remesi iin ihtiyac olan alan salyor. Bunun yannda, ok nadir bir olay olan, mercanlarn toplu eeyli remesinin gereklemesi ve yumurtalarn denizde spermlerle bulumas iin o blgede yeterli miktarda birey olmas gerekiyor. Doadan toplanm mercanlar satn alarak, mercanlarn ve mercanlar yuva olarak kullanan canllarn saylarnn azalmasna neden oluyoruz. Neyse ki, ou mercan tr blnerek kolayca reyebiliyor. Bu nedenle de akvaryum retimi mercan trlerini bulmak balklardan ok daha kolay. Balklarda da olduu gibi akvaryum retimi mercanlar doadan toplanan mercanlara gre ok daha dayankl, akvaryum koullarna alm ve renkleri de genellikle daha canl oluyor. nternet sitelerindeki forumlardan dier hobicilerin rettii fraglar rahatlkla temin edebilirsiniz. stelik Yumuak Mercanlardan Acroporalara, mantarlardan Zoanthidlere kadar neredeyse tm mercan trlerini bu ekilde alabilirsiniz. Bylelikle hem doaya katkda bulunmu, hem daha salkl canllar alm, hem de daha az para demi olursunuz. Otul Canllar Denizde Kalsn Kresel snmann ve su kirliliinin olumsuz sonularndan biri yosun art. zellikle makro yosunlar ok fazla art gsterip mercanlar kaplyor ve ldryorlar. Bylelikle mercan resifleri yava yava yok olup yerlerini makro yosun yatakla30

r kaplyor. Filipinler ve Bahamalarda son yllarda Papaan Balklar ve otul balklarn yakalanmasna getirilen kstlama sonucu bu blgedeki mercan resiflerinin yava yava iyiletii grld. Ayn ekilde Karayiplerdeki denizkestanelerinin poplasyonu normal seviyeye ykselince mercan resiflerinin yerini alan yosunlar azalp resifler tekrar iyilemeye balad. Dnyann farkl blgelerindeki devletlerin resiflerin sal konusunda endielenmesi ve bu konuda yapc nlemler almas gerekten ok gzel. Peki bu konuda biz ne yapabiliriz. Resifteki her bir canlnn sistemin dengesi zerinde nemli bir etkisi olmasna ramen, otul balklara kresel snma ve dier d faktrler nedeniyle artan yosun miktarn dengeledikleri iin daha nemli bir grev dyor. Yaplan aratrmalara gre kresel snmaya kar en etkili trler Cerrah Balklar, Papaz Balklar, Papaan Balklar ve Tavan Balklar. Balklarn dnda denizkestaneleri ve salyangozlar gibi canllar da yosunlarn tketilmesi konusunda ok nemli bir yer tutuyorlar. Akvaryumcudan eve getirdiimiz her bir otul canl iin tekrar dnmemiz gerektiini dnyorum. Doa kresel snmayla kendi savan verirken, otul resif canllar bu savataki en gl askerlerden biri. Cerrah Balklar (Tang trleri) gibi akvaryumda retimi mmkn olmayan balklar denizde brakp, stlerine den grevi yapmalarn beklemek biz hobiciler iin ok byk bir fedakarlk gibi gelebilir. Fakat akvaryumumuzda bir Cerrah Balnn eksik olmas doaya katkda bulunacaksa, bunun bir fedakarlk deil gelecek iin uymamz gereken bir kural olduunu dnyorum. Bakm Zor Canllardan Uzak Durmak Yaplan aratrmalara gore akvaryumculardan satn aldmz akvaryum balklarnn %99 ilk yl ierisinde lyor. Eer bu kadar byk bir lm ora-

Fotoraf: Selim zadar

n olmasa, her yl onlarca milyon deniz canlsna da talep olmazd. Bu talebi drmenin en etkili yolu elbetteki satn aldmz canllarn uzun sre hayatta kalmasn salamak. Malesef ki birok hobici zorluunu bilerek ya da bilmeyerek gzel renklerine kanp bakm ok zor olan canllar satn alyor ve bu canllar ksa srede ldryor. Elbetteki bir akvaristin kaybettii balnn acsn en iyi yeni satn alaca baln mutluluu unutturur. Malesef ki, bu ekilde, bir yl ierisinde farknda bile olmadan soyu tehlikede olan bir ok canly ldrm oluyoruz. Hatta ksa bir sre sonra o kadar alyoruz ki, lme kar duyarszlayoruz ve sadece verdiimiz paraya zlyoruz. Kimsenin, satn ald bu gzel canllar ldrmekten holanmadna eminim. Peki resif canllarn uzun yllar boyunca yaatmak, salkl olmalarn salamak iin ne yapabiliriz? ok basit. ncelikle asla lme duyarszlamamamz gerekiyor. Elbette ki evde kurmaya altmz birka met-

re kplk yapay ekosistemde her zaman her ey doru gitmeyebilir ve en dayankl canllar bile kaybedebiliriz. Fakat len canllar bir para kayb olarak deil, doaya verdiimiz bir zarar ve nadir bulunan bir canlnn lm olarak grmeliyiz. Bu bilinci kafamza yerletirmemiz ve yllar gese de her zaman hatrlamamz gerekiyor. Almay dndnz canly mutlaka ok iyi aratrn. Bakm zor mu? Kolay yem alr m? Bakmn salayabilir miyim? zel gereksinimleri var m? ok yksek lm oranlarna sahip canllardan mutlaka uzak durulmal. Bu canllarn gzellikleri ok cezbedici olabilir fakat eminim ki en az o balk kadar gzel fakat ok dayankl baka bir tr bulabilirsiniz. Hibir canlnn hayatyla kumar oynamaya gerek yok. Alacanz tm balklarn satn almadan nce kuru yem yediinden emin olun. Eer akvaryumcudan alyorsanz alanlardan akvaryuma yem atmalarn, baln yeme alk olup olmadn

Papagan Balklar kresel snma nedeniyle artan yosunlar dengede tutarak resifleri igal etmelerini nlyorlar

31

Canl kayalar

grmek istediinizi syleyin. Yem almayan balklar ya strese girmi ya da kuru yeme almam balklardr ve ksa sre ierisinde yemeye balamazlarsa uzun sre hayatta kalamazlar. Bu riski gze almann hibir anlam yok, bunun yerine yem aldn grdnz balklar satn almak ok daha yararl ve sizin iin ekonomik olacaktr. Fakat Trkiyede deil baln yem aldn grmek, bal bile grmemiz mmkn deil. thalat yapld gnlerde, kk bir poetin ierisinde dnyann dier ucundan buraya seyahat etmi bal koliden ktnda birisi kapmazsa ancak buulu poedinin arkasndan grebiliyoruz. Bu malesef ki lkemizdeki en ac durumlardan biri ve lkemizdeki en fazla canl kaybnn asl sebebidir. Bilinli hobiciler olarak ithalatn yaplan gnden en az 2 hafta sonra akvaryumculara urayp kalan balklardan salkl ve yem aldn grdklerimizi semeliyiz. Elbette internet sitelerindeki forumlardan ya da akvarist arkadalarmzdan alacamz, salkl olduunu bildiimiz canllar en dayankl olanlar olacaktr. Yapay Kaya Kullanm ou akvarist akvaryumlarnda denizden toplanm canl kayalar kullanyor. Her ne kadar bunlar tropikal resifler yerine genellikle Marmara ve Egeden toplansa da bu ilem elbette ki doaya olduka zararl. Ayn ekilde baz akvaryumcularda bulabileceiniz Fiji ve Tonga gibi Pasifik adalarndan toplanan kayalar da ayn ekilde oradaki doal yaam olumsuz etkiliyor. Yurtdnda, zellikle Amerikada, canl kaya iftliklerinde krlenmi kayalar satlmaktadr. Malesef ki Trkiyede canl kayalar direkt olarak balklarn ve omurgaszlarn yuva olarak kulland denizlerden alnp, krlendikten sonra akvaryumculara gtrlmektedir. Akvaryumumuzda canl kaya yerine kullanabileceimiz birok farkl malzeme var. rnein falez

kayalar ya da lav kayas. Suya zararl bir salnm olmayacak tm kayalar akvaryumda kullanlabilir ve ayn grevi grecektir. Bunun dnda kendi kayalarnz kendiniz de yapabiliriz. imento kullanarak akvaryumunuzun ekline uygun ok gzel kayalar, arka cam kaplayacak fonlar ya da byk maaralar ve kprler yapabilirsiniz. Bu ekilde hem doaya zarar vermemi hem de st ste koyulmu kaya yn yerine akvaryumunuzun ekline gre tasarlanm yaratc ve sabit bir dekor oluturursunuz. Bunun dnda baz akvaryumcularda ok gzel hazr seramik kayalar da bulabilirsiniz. Bunlar biraz daha yksek fiyatl olsa da olduka estetik ve akvaryum kullanm iin ok uygundur. Daha ok Biyolojik, Daha Az Elektrik Genellikle akvaryumlarmzda biyolojik filtrasyona yeteri kadar nem vermiyoruz. Akvaryumdaki biyolojik yk kaldrmak iin kullandmz gereinden fazla gl protein toplayclar, denitratrler, ultraviyole klar, reaktrler derken akvaryumumuz uzay mekiine benzemeye balyor. Tm bu pahal ve enerji tketen aletler yerine biyolojik filtrasyonumuza biraz daha arlk verip, normal boyutlarda bir protein toplayc hatta hibir fiziksel ve kimyasal filtrasyonun bulunmad akvaryumlar dahi kurabiliriz. Dk Biyo-yk Akvaryumlarmz bazen o kadar ok canl ile dolduruyoruz ki, doal ortam evimize tamak isterken tamamen yapay bir resif kurmu oluyoruz. Srekli len ve yenisi eklenen balklar, gittike glendirilen protein toplayclar, mercanlarn bymesini hzlandrmak ve renklerini canllatrmak iin akvaryuma dktmz kimyasallar derken bize huzur vermesi gereken akvaryum kontrolden km, srekli para, enerji ve zaman tketen bir alete dnyor. Bu tuzaa ok kolay Zoanthid frag

32

dyoruz ve doaya verdiimiz zararn yannda akvaryum bizi rahatlatmak yerine daha ok strese sokuyor. Eer kendimizi bu noktaya gelmeden durdurabilirsek, hem bu hobiden ok daha zevk alm hem de doaya ok daha az zarar vermi oluruz. Bunu gerekletirmenin ilk yolu akvaryumdaki canl ykn yava yava artrmak. Akvaryuma eklediimiz her canlnn geliimini takip edip, onu bytmenin zevkini kartmak. Bunun iin ne parlak mercanlara ne de onlarca Cerrah Balna ihtiyacmz var. Hobiye ilk baladmzda yalnzca canl kayalardan kan canllar izleyerek bile aldmz hazz asla kaybetmemeliyiz. Hem kendimiz hem de doa iin en ideal olann, uzun yllar boyunca bakabileceimiz, doadaki davranlarn ve geliimlerini akvaryumda gzlemleyebileceimiz canllarn olduu bir akvaryum olduunu dnyorum. Bunun iin de akvaryumlarmz balk ve mercanlarla doldurmak yerine az fakat salkl bir poplasyona sahip olmamz gerekiyor. Srekli akvaryumda bir saa bir sola gezen byk bir melekbal yerine bir lapin hareminin ya da gobi iftinin aralarndaki ilikiyi izlemek eminim ki ou akvariste ok daha ilgin gelecektir. Bylelikle daha sakin fakat ok daha salkl, en son kan protein toplaycnn rpcsnn pervane trn bilmeden ya da Acroporalarnzn daha mor olmas iin hangi markann hangi kimyasaln eklemeniz gerektiine daha az kafa yorarak sizi daha az strese sokacak, daha doal bir akvaryum kurmak mmkn olabilir. Dk Enerji Tketen Ekipmanlar Akvaryum sistemlerimizi aydnlatma, motorlar, stma, soutma ve dier ekipmanlarla birlikte toplu olarak dndmzde ok fazla enerji tkettii phesiz. Bunu zaten akvaryum kurduktan sonra elektrik faturasndaki deiiklikten de rahatlkla farkedebiliriz. Fazla elektrik tketimi resifleri direkt olarak etkileyen bir faktr olmasa da kresel snmaya olan katks nedeniyle aslnda dolayl yoldan byk bir tehlike. Bu nedenle akvaryumda kullandmz ekipmanlar en verimli ekilde kullanmamz ve enerji ykn azaltabildiimiz kadar azaltmamz yalnz resiflere deil tm dnyaya yapabileceimiz nemli bir katk. En fazla enerji tketen ekipmanlarn banda phesiz aydnlatma geliyor. Aydnlatma olmadan bir akvaryum dnlemez. Bize grsel bir

len sunan bu hobinin gl klarla desteklenmesi gerekir. stelik birok resif canls besinini k sayesinde alr. Bir aydnlatma sistemi kullanmamz art fakat bunu en verimli hale nasl getirebiliriz? Resif akvaryumlarnda kullanabileceimiz, aydnlatma firmalarnn akvaristlere sunduu birok farkl aydnlatma sistemi vardr. Bu aydnlatma sistemleri arasnda bazlar ayn miktarda enerji tketip daha gl k retebilir. rnein T5 floresanlar. Bu floresanlar metal halide ya da power compact gibi dier aydnlatma sistemlerine oranla enerjiyi daha verimli kullanr ve daha geni bir alan daha gl bir ekilde aydnlatabilir. Baz durumlarda metal halide lambalar da kullanl olabilir, zellikle tek bir metal halidenin yeterli olduu kp akvaryumlarda. Getiimiz yldan itibaren yava yava akvaryum dnyasnda yerini almaya balayan led armatrler enerjiyi dier tm aydnlatma sistemlerinden ok daha ekonomik harcalar. Enerjiyi verimli kullanmak yalnzca aydnlatmann trne bal deil. Aydnlatma trnden daha nemlisi kullanlan reflektr ve balastlar nk

Deniz imann rettii, Deniz Kestanesinin inelerinin arasna saklanm Cardinal yavrular

33

kaliteli bir reflektr ve balast ile aydnlatma sisteminizi normalde olduundan kat ve kat daha gl bir hale getirebilirsiniz, hem de ayn enerjiyi harcayarak! lkemizde genellikle apartmanlarda yaadmz iin pek mmkn olmasa da eer eviniz msait ise gne kullanarak doal bir aydnlatma da yapabilirsiniz. Bunun iin yurtdnda solar tube denilen, evin atsna alan bir delik ve o delie yerletirilen reflektrl bir boru sayesinde gne n verimli bir ekilde istenilen yere yanstabilen bir sistem gelitirilmi ve resif akvaryumlarnda da kullanlmaktadr. Gne enerjisi asndan Avrupadaki en verimli lkelerin banda gelen Trkiyede de keke hi enerjiye ihtiya duymayan bu tr projelerin hayata getiini grebilsek. Aydnlatma dnda akvaryum ierisindeki motorlar da olduka enerji tketmektedir. Dn motoru, aknt motorlar, protein toplaycnn motoru, reaktrn motoru derken akvaryum ierisinde 24 saat alan bir sr motor olduunu farketmiyoruz bile. Bu motorlarn gereklilii tartlmaz. Filtre tankndan akvaryuma su basmak iin dn motoru, aknt iin aknt motorlar ve dier ekipmanlar iin de kendi motorlar olmas gerekiyor. Fakat markadan markaya her motorun elektrik tketimi deiiyor. Ayn gteki iki farkl marka motorun tkettii enerji fark o kadar fazla olabiliyor ki, kaliteli markalar iin dediiniz fazla paraya kesinlikle deiyor. Bu neden34

le motor almadan nce mutlaka gcn ve tkettii enerjiyi inceleyip dier markalarla karlatrn. Sonu Dnyamz byk bir deiim ierisinde. Hobimizin temeli olan resifler ise bu deiimden en fazla zarar ve en hzl zarar gren ekosistemlerden biri. Deniz yzey ss imdiden snmaya, kutuplardaki buzullar erimeye ve suyun asiditesi her geen gn artmakta. Bilim adamlarna gre deniz yzey ssnn 1C derece bile artmas kalan mercan resiflerinde byk oranda toplu lmlere neden olabilir. Resifler bugn ki hzda yok olmaya devam ederse, bu hobiyi gerekletirebilecek son nesil biz olacaz. Hatta byk ihtimalle bizim bile 10-15 yl ierisinde en basit canllar iin u an olduundan ok daha fazla para vermemiz gerekecek ve birok tr soyunun tkenme tehlikesiyle kar karya olaca iin ounun ithalat yasak olacak. Bu sreci durdurma ansmz yok. Bu sreci ancak az da olsa yavalatabiliriz. Akvaryumumuza her baktmzda resiflerin sonsuz bir kaynak olmadn, aksine yok olma tehlikesiyle kar karya bir ekosistem olduunu unutmamalyz. Doann bu esiz parasnn biraz daha hayatta kalmasn istiyorsak baz fedakarlklar yapmak ve biraz daha dikkatli olmamz gerekiyor. Yoksa ocuklarmz bu inanlmaz canllar ancak internetteki fotoraflardan grebilecek.

Davut ems
Fotoraflar: Davut ems

Deniz mantarlar
Deerli okurlarm ve sevgili resif akvaryumu hobicileri. Bu saymzda hepimizin ok sevdii ve akvaryumlarnda ilk gz ars olan, deniz mantarlarn ele alacaz. zellikle tuzlu su hobisine yeni balayan akvaristlerin ilgisini eken bu canllar, ekil, renk eitlilii, gzellik, dayankllk ve kolay reme zelliklerinden dolay vazgeilmezdir. Bende senelerden beri bu canllarn nerdeyse tm trlerini besledim ve hl besliyorum.
Mantarlar iki familyadan oluurlar: 1. Discosomatidae 2. Ricordiidae Bunlarda birka cinse ayrlyorlar. 1. Actinodiscus 2. Discosoma 3. Amplexidiscus 4. Pseudocorynactis 5. Corynactis 6. Rhodactis 7. Ricordea Bu cinsleri fotoraflarla rnek vererek tantacaz, ama nce biraz mantarlarn morfolojisi, fizyolojisi ve ihtiyalaryla ilgili elimizden geldii kadar bilgi ve tecrbelerimizi paylaalm.
36

Bu omurgasz canllar Anemonlarn en yakn akrabasdr ve ortak zelliklere sahiptirler. Hatta aratrmaclar bunlara Mantar Anemonlar derler. Biz her ne kadar onlar yumuak mercan (Soft Coral) snfna dahil etsek de onlar birer Anemondur. Yurt dndaki sat sitelerinde Mushroom Coral diye geer ve Soft Coral blmnde sata sunulurlar. Mantarlar disk eklinde bir gvde ve altnda bir ayaktan oluurlar gvdenin ortasnda az ksm bulunur bu azdan hem planktonik beslenme yaparlar hem de metabolizma rn fazlalklar atarlar. Yani bu az; hem az hem de ans grevini yapar. aplar 2-3 cm den 40 cmye kadar deiebilir. B-

yklkleri cinslerine baldr. Anemonlar gibi uzun tentaklleri olmasa da baz cinslerde ksa tentakller mevcuttur. Baz cinslerinde disk yzeyi dz grnse de mikroskobik tentakl veya uzantlara shiptir. Bu uzantlar yapkan ve srgandr. Ayn zamanda mantarn beslenmesine de yardmc olurlar. Mantarlarn ayak ksmlar kayalara tutunmasn salar. Mantarlar anemon kadar olmasa da ok az hareket kabiliyetine shiptirler. Yani Mantarlar gerektiinde ok az yer deitirebilirler. Renklerine gelince, gkkuann tm renklerine hatta daha fazlasna sahiptirler. Kahverenginin tonlar, bordo, mor, mavi, yeil fosforik yeil, turuncu, krmz hatta ift renkli olabilirler. izgili ve beneklileri de mevcuttur. Ik ihtiyac: Mantarlar fotosentetik canllardr. Epidermis tabakasnda simbiyotik mikro algleri (zooxanthellae) sayesinde fotosentez yaparlar. Fotosentez rn olan enerjiyi kullanrlar. Mantarlar resif akvaryumlarnda beslediimiz fotosentetik canllar arasnda, en az a ihtiya duyan canllardr. Orta derecede bir k onlar iin yeterli olur. Karma resif akvaryumlarnda genelde gl k kaynaklar kullanlr. ok sayda T5 klar veya metal halide klar mantarlar iin fazla gelir, canly rahatsz eder. Bu yzden mantarlar akvaryumun glgeli veya en alt ksmlara yerletirmeliyiz. Mavi ve aktinik lambalar mantarlarn gerek renklerini ortaya kartr. Fosforik olanlarn ok daha gzel grnmelerini salar. Ik fazla gelince mantarlar tam amazlar ve kserler. Ik az gelirse de gvdelerini bytp a doru uzarlar yani bacaklarn uzatrlar. Renkleri nce ak kahverengi olur, sonrada beyazlarlar. Yani simbyotik alglerini kayp eder ve lrler. Discosomatidae familyasna mensup olmayan yani Rodactis ve Ricordea mantarlar, dier mantarlara nazaran biraz daha a ihtiya duyarlar. Hatta yksek kta daha fazla geliler ve oalrlar. Ama yinede k kaynana fazla yakn yerletirmemeliyiz. Aknt ihtiyalar: Mantarlar dk-orta aknty sever. Sfr aknt besini onlara doru getirmez. Buna karn yksek akntdanda ok rahatsz olurlar. SPS (ksa polipli sert mercanlar) akvaryumlarnda yksek akntdan rahatsz olurlar. Aknt fazla gelince kendi-

Red mushroom

Blue mushroom Green Striped Mushroom

lerini yaptklar kayadan ayrlr, akntya kaplp giderler. stemediiniz yerlerde yerleirler. Buda genellikle kayalarn arkas olur (aknt olmayan yerler). Bu durumlarda sonu, ou zaman lmdr. Bu yzden mantarlar akvaryumun aknty az alan, kayalarn aknty kestii yerlerde dekore etmeliyiz.
37

Fil kula mantar

Scaklk: Mantarlar yukarda bahsettiim gibi ok dayankl canllardr. deal scaklk normalde 25 C derecedir ama 20 ila 35 C dereceye kadar dayanrlar. Fakat bu dereceler uzun srede ldrc olabilir. Kn souunu stc ile karlaya biliriz ama yazn havalar ok yksek scaklklara ulatnda soutucularla (veya nanolarda bilgisayar fanlar ile) sy drmeliyiz. Aksi halde simbiyotik algler yksek sda lr. Mantarlar beyazlar ve lm kanlmaz olur. deal su artlar: Scaklk: 24 - 29 C Tuzluluk oran: 1023 - 1026 Kh: 5-11 daha dk ve daha ykseini bir yere kadar tolere edebilirler. Ph: 8.1-8.4 ama alt seviyede 7 ye kadar tolere edebilirler. Amonyak ve nitrit: ok az tolere ederler ama biz yine bu seviyeyi sfra ekmeliyiz. nk mantarlar tolere etse de dier canllarmz zarar grebilir. Nitrat: 100 nitrat ok rahat tolere ederler. Hatta nitratl sularda daha da gzel aarlar. Bu konu baz insanlara ters gelebilir ama tecrbeli hobiciler buna inanrlar ve bilirler. Biz yine dier canllarmzn sal iin nitrat seviyesini mmkn olduu kadar alt seviyede tutmalyz. Gerekli elementler: Aslnda dzenli su deiimi en iyi yntemdir. Gerekli elementleri sudan alrlar. Anemon ailesi olduklarndan iyodin de gereklidir. Piyasada satlan sv yemler, amino asit ve dier element takviyelari mantarlarmza iyi gelecektir. retim: deal su artlar, gerekli elementler ve yeterli k salandktan sonra hzl bir ekilde oalrlar veakvaryumda iki ekilde retilebilir. Doal yollar ve akvaristlerin mdahelesiyle. Doal yolla retilen mantarlar da iki ekilde rerler. kiye blnerek oalma: Bu durum baz cinslerde olur. rnein Rodactisler blnerek oalr ve tm kayalar kaplarlar. Blnrken biraz bzlrler. Bu durum akvaristleri tedirgin eder ama merak edilecek bir konu deildir. abuk toparlanrlar.

Discosoma

Discosoma

Hairy Mushroom
38

Ayak ksmndan kk para brakarak: Man-

Discosoma tarlar ok az da olsa hareket etme yeteneine sahiptir. Hareket ederken ayak ksmnn bir parasn brakrlar (pedal laseration). Bu paralar zamanla kk bir mantara dnr ve hzl bir ekilde oalrlar. Bu oalma genelde Actinodiscuslarda olur. Bazen yksek akntdan dolay mantarlar ayak balarn zp kendilerini akntya brakr, birka saat akvaryumda dolarlar. ou zaman akvaryumun arka ksmlarnda veya kayalarn altnda skrlar. Mantarlar buradan kurtarp kazanmak bizim elimizdedir. Suda hareket halinde veya kayalarn arkasnda bo duran mantarlar alarak kk kayalara yapmalarn salayabiliriz. Bunun iin ince filelerden yararlanabiliriz. Ya da bo bir su iesinin alttan 10 cm kesip, iine bir kaya yerletirerek ve akntnn olmad bir yere brakbiliriz. ienin iindeki kayann zerine koyduumuz mantarlar ksa srede kayaya yapacaktr. Akvaristlerin veya reticilerin mdahelesiyle oalma: Kiisel olarak bu yntemi onaylamadm belirtmeliyim. Su deerleri yukarda anlattm gibi olursa tatmin edici bir oalmayla doal olarak karlarz, ama baz aratrmaclar ve hobiciler aadaki yntemleri uyguluyor. Bu yntemlerden birincisi - ki bu daha iyi bir yntemdir - mantar ayak balantsndan bir ka milimetre yukardan keserek ayrrlar. Ayak ksm tekrar byr ve mantara dnr. Ayrlan parada daha nce anlattm gibi bir file yardmyla kk kayalara balanr. Mantar ksa srede taa yapr, kesilen mantarn ayak ksm mantara dnmesi zaman alacaktr. kinci metot cerrahi ba ile mantar ortadan ikiye blmektir. Bu yntemi kesinlikle tavsiye etmiyorum. Beslenme: Normalde yeterli k ve su artlar iyi olursa ekstra beslemeye gerek yoktur. Tabii ki dzenli su deiimi yaplmaldr. Yinede piyasada satlan sv yemler, artemia larvas, plankton ve baz mercan yemleri yararl olacaktr. Baz byk mantarlar - fil kula mantar gibi - dorudan kk karides paralaryla da beslenebilir. Mantarlar diskleri zerindeki kk uzantlarla beslenirler. Baz mantarlar yemini yakaladnda kendini bir boha gibi kapatr, gvdesini ters evirip yemini mideye indirdikten sonra tekrar alr. Bazlar da ka-

Discosoma

Ricordea Yuma panmadan yapkan uzantlar sayesinde yemi yakalar ve aza doru srkler ve mideye indirir. Besleme srasnda aknt motorlarn kapatmak faydaldr ve yemi az ksmlarna yakn brakmamz daha yararl olur. Ama yinede fazla yem vermemeliyiz nk su kalitesini kt ynde etkileyebiliriz. Doal dmanlar: oumuz bunlar resif akvaryumlarnda besliyoruz ve dolaysyla resif uyumsuz balklardan uzak tutuyoruz. Ama yeni balayanlar iin nemli konu byk meleklerin, tetik balklarnn (trigerlerin),
39

Ricordea Yuma Ricordea Florida

Amplexidiscus: Bu cinste fazla ye yoktur. Giant, filkula (elephant ear) mantardr. ou hobicinin yakndan tand filkula mantardr. 20-30 hatta 40 cme kadar byr bundan dolay byk akvaryumlar ister. Renkleri kahverengi, ak mor aras deiir. Hobiciler arasnda katil mantar olarak ta bilinirler.ok kk balklar, anemon gibi avlayp yiyebildikleri sylenir. Ben bu mantarlar iki yl besledim. Kk balklarm olmasna ramen bir zararn grmedim. Ama hobici arkadalarmdan balm yedi diye duyumlar aldm. Bana gre gzel bir canl ama kk balklar iin tehlikeli olabilir. O yzden tedbirli davranmalyz. Discosoma: lkemize fazla ithal edilmese de, deniz akvaryumu daha yeni moda olduu yllarda ok eitleri ithal ediliyordu. Tek ve ift renkli olabilirler ve Actinodiscuslar gibi dz gvdeli deildirler. Boylar 3-20 cm kadar deiebilir. Genelde koloni halinde yaar. Kayalarda hi bo yer brakmazlar. Rhodactis: Dier mantarlara nazaran daha uzun uzantlar vardr. Bazlar kll gibi, bazlar da yuvarlak pamukuk gibidir. En bilinen Rhodactisler, Hairy m. ve Lavender m. dr. Su artlar iyi olursa ok hzl oalrlar. zellikle Lavender hal gibi tm kayalar sarar ve ho grnt verir. Ricordea: Benim en sevdiim mantarlardr. ou 2-3 renkli olup fosforik canllardr. Bata belirttiim gibi familyas bile ayrdr. Bilinen 2 cinsi var Yuma ve Florida. Yksek k ve akntya dier mantarlara gre daha dayankldr. Genelde sert mercan besleyen akvaristler, mantar hasretini bunlarla giderebilirler. Dier mantarlara gre fiyatlar da pahaldr. zellikle Floridalar. Ama muhteem renkleri ve az bulunmalar bunu telafi eder. Ricordealarn uzantlar baloncuk gibidir. zellikle birka rengi yan yana koyduumuzda harika bir grnt salarlar. Floridalarn baloncuklar daha sk ve yuvarlaktr. Yumalar daha seyrek uzantlara sahiptir. Bana gre her iki cins en gzel mantarlardr ve genelde tecrbeli akvaristlerin peinde olduu mantarlardr. Sevgili akvarist dostlarm azda olsa mantarlar hakknda bilgi, tecrbe ve yaadklarmz paylatk umarm yararl olmutur. Canllarnza iyi bakn.

balon balklarnn ve baz etil denizyldzlarnn bulunduu akvaryumlara mantar koyulmamaldr. Satn alrken dikkat edilmesi gereken hususlar: Mantar satn alrken rengine ok dikkat etmeliyiz. Beyaz veya beyaza alan uuk renkleri olanlardan uzak durmalyz. Bu mantarlar uzun sre ksz kalm, simbiyotik alglerini kaybetmilerdir ve kurtarlmalar zordur. Yine dikkat etmemiz gereken bir dier husus mantarlar kayaya sarkk deil sk yapk olmas. Mantarlar yrtk ve az ksmnda ince barsak gibi uzantlar olmamaldr. Renkleri parlak ve doal renginde olmaldr. lkemize ithal edilen mantar cinslerinden bahsedelim. Actinodiscus cinsleri: En fazla yesi bulunan ve muhteem renklere sahip olan cinslerdir. Genellikle 3-5 cm boyunda olurlar. ok abuk rerler ve bakmlar ok kolaydr. Son zamanlarda reticiler, Actinodiscus cinslerinin birounu (genelde yass kaya zerinde olur) yaptrp bir iek bahesini andran multicolor mantar kayasn sata sunuyorlar. Fiyatlar biraz yksek olsa da muhteem bir grnt salyorlar. En fazla bilinen Actinodiscus cinsleri Red Mushroom (Kzl Mantar), Green Striped Mushroom (Yeil izgili Mantar), Blue Mushroom (Mavi Mantar) ve Spotted Mushroom (Benekli Mantar) dr.
40

Hayrettin DACI

Akvaryumda ve Dnyada

Mangrov
Mangrovlar hakknda ok fazla sayda makale ve anlatma internet zerinden, eitli basl kitap ve dergilerden ulaabilirsiniz. Bu yzden ok fazla detaya girmeden giri yapmak istiyorum daha sonra ise tamamen kendi deneyimlerimi sizinle paylamaya alacam.
Mangrov kelime anlam olarak tekil bir aac ya da bitkiyi artrsa da aslnda bir btn temsil ediyor. Bu temsil ettii oluum ekvator kua ve ona yakn blgelerdeki (Subtropikal) gel-git ile oluan halilerde, ac su kanallarnda, tuzlu su bataklklarnda ve amurlu kylarda, sk ormanlar oluturan baz aa ve al trlerine ve oluturduklar bu ormanlara verilen ortak isimdir. Mangrovlar sadece sahip olduklar bitki-aa eitlilii ile beraber, ierisinde ortak yaam sren ve orada barnp reyen canllarla da anlrlar. Balklardan, omurgasz ve mercan trlerine kadar birok canly barndrrlar. Mangrovlar, dnyamzn cierleri ayn zamanda birok canl yaamnn olutuu yerdir, ekonomik getirisi olan mangrov ormanlar koruma altna alnmtr. Mangrov aa topluluklar genellikle denizlerle rmaklarn bulutuu ya da yeralt kaynaklarndan gelen yksek organik ierikli ince sedimentin olduu knt topraklarda, yksek dalga hareketlerinin olmad alanlarda toplanrlar. Mangrov ormanlarnda yaklak 70 tr olduu biliniyor, belli bal olanlar, Verbenaceae, Arecaceae (Palmae), Rhizophoraceae ve Sonneratiaceae familyalarnda yer alan bu bitkiler gelitirdikleri destek kkleriyle birbirlerinden ayrt ediliyor. Mangrov aalar amurlu ve bataklk alanda yaadklarndan aacn kkleri, suyun ekildii dnemlerde ierisinde oksijen tutabilen bir yapdadr. Aa ince kkler ile suyun dna uzanarak solunum yapmaya almaktadr. Su zerinde bulunan kkleri zerindeki lentisel ad verilen kk aklklar araclyla oksijen alr ve amur altnda kalan blmlerinin de havalanmasn salar. Mangrov aalarnn yapraklar kaln ve cilaldr, bu zellik suyu tutabilmek ve gne n yanstmak iindir, bu ekilde su kayb en aza indirgenmitir. Gvdeleri kaln bir kabukla evrilidir. Gel-gitlere dayanacak ekilde kk yaplar vardr. Kkler; ok42

sijensiz zeminlerde, kire ta, kayalk yerlerde bulunduu gibi mercanlarn bulunduu zeminlerde de, ok derinlere inmeden kafes eklinde ya da yatay biimde zemine tutunur. Mangrov aalar birok aatan farkl bir ekilde soylarn devam ettirirler. Bu trlerde tohum daha aatayken, topraa demeden imlenir, tohumun kkleri zemine eriecek kadar bydnde tohum ana gvdeden ayrlr ve kendi bana bir aa olur. Bu ekildeki remeye vivipar reme denir. Dier bir trde reme ekli ise tohum bir ok ya da vida sistemi gibi, yksekten derken kendisini amurlu tabana sabitler. Mangrov aalar tatl ya da tuzlu su ierisinde olmas ve bu ortamda kaldnda gelimesinde bir sorun oluturmaz. Avicenia trlerinde kklerden emilen ve kullanlmayan tuz, yapraklar ile gvdeden atlr, len yapraklar atldka bitkinin sudan ald tuzda atlm olur. Rhizophera trnde ise, su kkler tarafndan emilmesine ramen tuz kklerden geemez, bylece gvdeye tuz giremez. Yazmda kullanacam Mangrov kelimesi dier adyla krmz mangrov (Red Mangrove - Rhizophora Mangle) dr. Deniz Akvaryumunda Refugium (snak); Biroumuzun ba belas, biroumuzun da umursamad nitrat ve fosfat ile mcadelede birok yntem uygulanm ve halen uygulanmaktadr.Bu uygulamalar ierisinde Refugium (snak) byk rol oynar, birok macro alg ile kurulan bu sistem, sudaki fazla olan nitrat ve fosfat kullanarak evimizde kurduumuz eko sistemde yerini alrlar. Neden Krmz Mangrov, Rhizophora mangle; Sahip olduumuz macro algler ile kurulan Refugium (snak) sistemi yeterli ya da yetersiz diye dnrken, Rhizophora mangle; bu mangrov aacna bir mucize gz ile bakmtk. Bu aa birok yerli ve yabanc kaynakta ok vlyordu. Mangrov kulland sistemde protein skimmer kullanmayan hobici ve Mangrov ile oluturulmu refugiumlara, ac su akvaryumlarna, paludaryumlara hayran kalmtk. Denemeye karar verdim ve Rhizophora mangle trndeki mangrovlardan temin ettim. Mangrov fideleri elime getii gn ok fazla incele-

me ansm oldu. Bu bitkiler anlatlan ve fotoraflardaki gibi gerekten de ok gibiler. Alt ksm daha ar ve daha sert, st ksmlar ince ve daha yumuak. Fideler, yle gzel bir aerodinamie sahipler ki, havadan yere attnda hac yatmaz gibi hep alt ksm nce yere dyor. nceden kalna doru giden fze dip yaps suyu ya da amuru yarp zemine ulamasn ve sabitlenmesini kolaylatryor. Krmz Mangrov, Rhizophora mangle, Adaptasyon; Bu aa trn temin ettiim retici, bu tr tatl suda retip, yaattn sylemiti. Tatl su kltrne alm bir canly 1025 gibi yksek tuzlulua sahip bir suya koyamayacam dnmtm. Fide- l e ri nce tatl suya koyup, her hafta tuzluluunu arttrarak adapte ettim. Byle yapmasaydm ne olurdu? Onu da denedim, kkler geliiyor ama geliim daha uzun sryordu. Adapte srasnda oluan kkler beyaz ve daha abuk uzarken, tuzlu su ierisinde olan kkler krmz ve daha ge bir byme salyordu. Adapte srasnda fidelerin bulunduu su ortamlarn, tuzluluk oranlarn ltm, fideler, bilindiinin aksine tuz tketmiyorlar, tketiyorlarsa da llecek kadar deillerdi. Sudaki kalsiyum, magnezyum, karbonat gibi deerlerle, sudaki tuzluluk, fidelerin geliimi srasnda llebilecek kadar deimedi (tuzlu su iin geerli, tatl su dhil deildir) . Bu bahsettiim adapte sistemi bana ait ve igdsel olarak hissedip, uyguladm bir yntemdir. Bu yntemi daha nce bana neren kimse olmad, bu ekilde yapmaya devam etmek tercih meselesidir. Krmz Mangrov (Rhizophora mangle) Yerleim ve Uygulama Yntemlerim; Mangrov fidelerini eitli su artlarnda, eitli toprak, kil, kum, kaya ortamlarnda denediim gibi farkl sonular elde ettim. Killi toprakta ok daha iyi gelitiler, bunun sebebi amuru her zaman slak tutmam ve kklerin besinlerini ,killi toprak karmndan daha iyi elde etmesinden olsa gerek. Kk geliimi, uzamas ve imlenmesi daha

Fotoraflar: Hayrettin DACI 43

hzl oldu, kkler zeminde paralel uzandlar. Hem kkler tutunduu hemde bol besin olduu iin bu ekildeki ortamda daha hzl byyorlar. Akvaryum kum zemininde; kkler suda serbest yzer konumunda olduundan daha iyi geliti, gelien kkler kum zeminde, tabana paralel uzadlar. Kumluk zemine tutunan aa hzl byyor. Kaya zerine tutturma durumunda; kkler kayay sarmaya alt, uzun kkler iinden kan klcal kklerle kayann ilerine ileyerek kkler kayay avu gibi sard. Kayaya tutunan aa hzl byyor. Mangrovlarn kk ksmlar, suda hibir yere demeden denediimde, kkler srekli dibe demek iin aba gsterdi, kkler aa uzun kollar atarak ilerledi, bitki kendisine tutunacak yer bulmak iin aba gsterdii iin aa ge byyor. Mangrov aalarnn fide gvdelerini kesit olarak tarif etmem gerekirse; d elastiki, ierisindeki gvde teleskopik bir yapda ve benim en iyi tarif edebilme eklim, msr koannn ierisindeki ya da incir aacnn dalnn ierisindeki gibi bir dokuya sahip. Bu doku ile yukarda yazdm gibi, hava ve su tayarak yaamn ve gelimesini devam ettiriyor. Fide bydke, iinde bulunan teleskobik olarak tabir ettiim ksm k kaynana doru byyor. Bunu yle izah edeyim; stten verdiinizde, fide a doru uzamaya baladnda, k kaynan yana aldnzda ise fide bu sefer k kaynana doru bklyor. Buda fidenin doasnda, sk ormanlar iinde, ne olursa olsun, yolunu bulup, gn na ktn ve gelitiini gsteriyor. Yapraklar ikierli olarak uzuyor ve her katta yapraklar dierlerini kapatmayacak ekilde dier ynde kyor, bu durumdan ok etkilendiimi syleyebilirim. Kk yaps; nce iri olan 1-2 kol uzanyor ve bu kollardan daha ince olanlar kyor, bu ekilde kkler dzensiz uzunluk ve aralklarla uzuyor. Kkler ilk zamanlarnda ok krpe ve krlganlar. Olutuktan ve biraz zaman getikten sonra elastiki zellik kazanp daha sonra kopmayan bir zellik alyorlar. ok bym
44

mangrov kklerinin sertleme dneminden sonra sump ya da akvaryumdaysalar camlar krma tehlikesi var. Beslemek iin ok zel bir a gereksinimleri yok, sarfiyatsz florasan veya sar ampuller ile ok rahatlkla baklabiliyorlar, geliimin her iki k kaynanda da ayn olduunu gzlemledim. Hurafe olan, akvaryumdaki tuzu ve dier elementleri tketmiyorlar, dklen yapraklar zellikle sudan almadm, rmelerini seyrettim, sadece kahverengi oluyor ve suda erimiyorlar. Krlan ve ryen kkler sadece yumuuyor ve ana gvdeden kopuyor, len ve bozulan fideler suda kfleniyor ve renk deitirip zeri beyaz kf ile kaplanyor. Krmz Mangrov, Rhizophora mangle, Akvaryumumdaki Etkileri ve Sonu; Mangrov fidelerini bytp, bir sene civarnda besledikten sonra izlenimlerim ve deneyimlerimde bir karar verebilecek duruma geldim.Tam say veremem ama yaklak 60 adede yakn fide ile alma imknm oldu. Aldm ve alacam kararlar tamamen benim ve benim akvaryumuma ait olduunu hatrlatrm, beklide bir bakasnda fark sonular elde etmesine sebep olabilir, bunu bilemiyorum. Grm udur; mangrov olarak bildiimiz bir aa tr Krmz Mangrov, Rhizophora mangle, akvaryumda kullanldnda, suda serbest gezen organik atklarn azalmasnda, protein skimmera gereksinim kalmadan akvaryumun devam etmesine, suyumuzda sevilmeyen nitrat ve bunun gibi fosfat bileiklerinin tketilmesine, anlatmlara istinaden kayda deer, ok ne kan, faydalar ve yardm olmadn dnyorum. Bitkileri byttm ve beslediim dnemlerde, akvaryumda bir fayda salamadklarn grdm halde, bana katt en byk fayda gzel grsellie sahip aa kk yaplardr. Saks ve akvaryumda beslediim bu fideleri zaman zaman dier hobici arkadalarmn da deneyip, sonucu grebilmesi iin verdim. Onlarnda grlerini aldmda, deniz akvaryumlarnda Krmz Mangrov, Rhizophora mangle bir masaldan te gitmemi, sadece gzel bir refigium ss bitkisi olarak snfta kalmtr.

Ahmet Kadir anl

Goldfish Anatomisi
Anatomi bir organizmann morfolojik yaps olarak tanmlanr. Morfolojiyse hayvan ve bitkilerin yaps ve zellikleriyle ilgilenen bilim dal olarak tanmlanmaktadr.
D Anatomi Form: Japon balklarnn vcut ekilleri kendi aralarnda farkl biimlere ayrlr. rnein Comet , Common goldfishlerin vcutlar uzun ve yass gider ancak Ranchu , Oranda gibi trlerin vcutlar ise yumurta vcutlu, yuvarlak ve bask gibidir. Her trn vcut ekli farkllk gsterebilir. Yzgeler: Japon balklarnn yzge says yine kendi trleri arasnda farklla yol aar. Bir Japon Bal iin tek ve iki ift yzgeci var demek ok yanl olacaktr. Bunun nedeni her varyasyonun kendi arasnda hatta kendi trnn alt kategorisinde dahi ortak yzge says bulunmamaktadr. Tek kuyruklu trlerde tek ve iki ift yzge, ift kuyruklu trlerde drt ift ve bir tek yzge, btn kuyruklu trlerde ift ve iki tek yzge ve srt yzgesiz trlerde yalnz drt ift yzgece sahiptir tanmlamas en doru olandr. Caudal yani kuyruk yzgeci baln yzmesi iin kullanlr, srt yzge ise hareket anndaki stabiliteyi, pectoral (gs) yzgeler ise yn deitirme, ileri geri yava yzme ve durmak iin kullanlr. Ventral (karn) yzgelerde yukar yz ve dengeyi salamak iin kullanlr. Anal yzge bazen tek olabilir ancak yarmalarda istenen zellik tek kuyruklular hari dier trlerin anal yzgelerinin ift olmas istenir. Pectoral (gs) ve Dorsal (srt) yzgecin kemikli ksm iri, kntl ve geni olmas cinsiyet ayrmnda kullanlan dier metotlardan biridir. Pullar: Japon balklarnn vcutlar tamamen pullarla kapldr. Bu pullar ban arkasndan balayarak, kuyruk sokumuna kadar devam eder. Baz trlerin kuyruk arasnda da pullar bulunur. Ancak tm trlerde vcut tamamen pullarla kaplanm olmayabilir. zellikle Subunkin trlerinde pullar az sayda yalnzca lateral izgi stnde olabilir ya da hi pul ol46

kafatas blgesi

srt yzgeci kuyruk yzgeci st kuyruk loplar

solunga kapa yanal izgi

az burun delikleri gz kuyruk atal

anal yzge karn yzgeci

gs yzgeci

alt kuyruk loplar

mayabilir. Japon balklarnda pullar ok farkllk gsterir. Ksa, geni, dar, uzun, kaln ve pulun biimine gre deiikler gsterir. zellikle en farkl pul eidi Pearlscale (nci Gvde) trnde mevcutlar. Pullar bal d etkenlerden korur ve hastalklara kar direnci iinde koruyucu mukozas vardr. Ve Japon balklarnn pullarnda, baz balklarda olduu gibi Guanin bulunur. Guanin (2-amino-6-oksiprin), nkleik asitler de (rnein DNA, RNA) bulunan drt asl azotlu bazlardan biridir. Bir prin eidi olan guanin, Watson-Crick baz elemesinde sitozin ile hidrojen ba kurar. Bu nkleoside guanozin denir. Guanin baz balklarn pullarnda da bulunur ve Japon balnn pullarnda da mevcuttur. Baln pullarnn parlamasnn nedenlerinden biride, guanin kristallerinin sonucudur. Bu pullar ve deri yakndan incelendiinde migrasyon yani hcrelerin lekeler halinde yer deitirmesi olayn grebilirsiniz.(Krmz mavi gei) Epitalyum yani bir veya birka kat halinde baln btn d (epidermis) ve i (mukozalar) yzeylerini kaplayan dokunun altna hzla gei yapan hcreler yakndan renkli geilere tanklar olurlar.

Az: Japon balklarnn azlar kntl bir yapya sahiptir, birka kkrdak sayesinde balk azn her seviyeden yem almak iin mkemmel kullanr. Japon balklar akvaryum-

da baklrsa, akvaryum kumunun iyi seilmesi gerekir. Baz kum ve akllar balklarn azlarn izebilir yaralanmasna sebep olabilir. Fazla nemsenmeyen bir ey olsa da bu kk ayrnt baln lmne bile sebep olabilir. Japon balklarnn azlarnda di bulunmaz yemleri nce emerek tadna bakp yerler. zellikle verilecek yemlerin balklarn azlarna gre verilmesi nemlidir. Ayn boyuttaki yemler akvaryumda boyut olarak kk olan Japon balklarnn a kalmasna neden olabilir.

Gzler: Japon balklarnn en gzel blgelerinden biriside gzleridir. Tabi her cinsin gzleri nasl farklysa, bu zel trlerinde bakmlar farkl ve zel olacaktr. Japon balklarnn gzleri ayr hareket edebilir ve bu sayede gr alan fazlalar. rnein Telescope balnn gzleri darya doru kktr baz trlerin gzleri o kadar byk olur ki onlara da Dragon-eye denir. Dier farkl gz yaps Celestial ve Bubbleeyelarn yukar doru bakan gzleridir. Bu gz yaplar da kendi trleri iinde farkl ekillere ayrlr. Japon balklarnn gz kapaklar bulunmadndan su dnda uzun sre kalmalar, balkta rahatszlk yaratabilir. Lateral izgi: Japon balklarnn da yanal izgisi Koiler gibi vcutlarnn orta sonra tm yan yzeyleri boyunca yer almaktadr. Ancak tek fark, farkl vcut eklinde olan Japon balklarnn izgisi aa-yukar doru yani dz olmayan bir izgisi vardr. Tabi tek kuyruklu Japon balklarnn lateral izgileri Koiler gibi dmdzdr. Pullar ierisindeki delikler yzeyin altnda ierisinde nuromast hcreler barndran bir kanal oluturmasna yardmc olur. Buda bu kanal iindeki mukusun titremesine ve baln uyarlmasna yardmc olur. Bu sayede balk hayatta kalr ki buda tm titreimlere cevap veren ynn belirleyen bir zelliktir. Japon balklarnn da lateral izgilerinin altnda kan damar bulunur. Kafa: Japon balklarnn en beenilen blgesi ba ksmdr. Bazen renkler bile baln bandan daha ikinci plana itilir. Her varyetede ba ksmndaki ilik olmasa da baz trlerin ba ksmlar inanlmaz derece byyebilir. Bu balklarda dikkat edilecek nemli noktalar akvaryumunun stn camla kapamak

olacaktr. Bu balklar su yzeyinden yem yerken ba ksmlar su yzeyine kacandan ve ortamdaki havada souk ise akvaryumun stnde de cam yoksa bu trlerin azda olsa rahatszlanma imkan olacaktr. Bunun iin akvaryumlarn stleri kapatlmaldr. Yine ba ksmnda balklarn burun blgesinde, ene altnda, gz altnda ve solunga stnde ilikler, pomponlar ve keseler olabilir. Bu zellikleri tayan balklara da farkl isimler verilmitir.

Anatomi Japon balklar da sazanlar gibi iskeletli yapya sahiplerdir. Fotoraftan da anlalaca gibi kemikler, kkrdaklar ince bir yapdadr. Bu baln, suda daha rahat yzmesine ve esnek olmasnda nemli bir avantaj salar. Hafif iskelet yapsyla Japon bal, kaslar sayesinde zorlanmadan yzerler. Her trn iskelet yaps bu ekilde deildir zellikle tek kuyruklularn iskelet yaps sazanlarnkine benzer. Dier Japon bal varyetelerinin de iskelet yaps her tr iin ayr ayr olacaktr. Ryukin iskeleti ile Celestial iskeleti gibi.

Japon Balklar da sahiplerine en kolay alabilen balklar olarak bilinir. Akvaryumunuzda ya da havuzunuzda bakacanz balklarn, elinizden yem yiyip almas ok ksa srecektir. Dier tm balklar gibi mkemmel bir yapya sahiptir.
Kaynaklar
Fish Medicine (Balk ilalar) - Stoskopf, Michael, W.B. Saunders Company, Philadelphia, PA, 1992 Aquariology, Master Volume (Akvaryumculuk, Temel Kitap )- Gratzek, John, Tetra Press, Blacksburg, VA, 1992 The Tetra Encyclopedia of Koi (Tetra Koi Ansiklopedisi)- Tetra Press, Blacksburg,VA, 1989 Living Jewels (Canl Mcevherler) - Watt, Ronnie; de Kock, Servaas - Delta Books, Johannesburg, S.A, 1996. Koi Carp (Koi Sazan) - Freestyle Publications, Poole, U.K.

47

Hazrlayan: zge zdemir

1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
5 2 1 4

10

11

dll
Soldan Saa: 1. Resimde grlen canl. 2. Bir ey yapmak iin verilen veya alnan msaade Kk testi. 3. Sahil -Perde ayakllardan, uzun, beyaz veya gri boyunlu, suda ve karada yaayan, uan, yabani veya evcil ku. 4. ngilizce valye nl Brezilyal manken (Adriana ) 5. Kan kanseri - Hendek, dman saldrsna kar koymak iin dzenlenmi yer. 6. Ab- dnya motor sporlar konseyinin ksatmas Bir nota (D). 7. Hayvanlarn, arka bacaklarnn gvdeye bitiik olan dolgun, etli blm. 8. ocuk dilinde sr kesip (yarp) karmak. 9. Zamann blnemeyecek kadar ksa olan paras, lahza - Nicelik, nitelik, g, sre, say bakmndan eksik, ok kart. 10. Bir eyin z- Diz st, diz km durumda. 11. Trk Standartlar Enstitsnn ksaltmas - Silah olarak kullanlan, ucu sivri, iki az da keskin uzun bak - Bir suu, bir kusuru veya bir hatay balama. 12. Abartma, atma, vnme - Baz lkelerde, hkmdarlarn, mareallerin, din adamlarnn g sembol olarak trenlerde tadklar bir tr aa veya metalden denek. Yukardan Aa : 1. Akvaryum balklarnn kral - Vatoz balklarn en byk tr. 2. Mslmanlkta namaz vaktini bildirmek iin mezzinin yksek sesle yapt ar - Gnee uzaklk srasnda yedinci olan gezegen. 3. Hi - Salkm biiminde, zeytin byklnde, buruk ve tatl, kara renkli bir yemi. 4. Kftesiyle mehur Bursa iline bal ilelerden biri. 5. Matematikte bir denklemin sol tarafn ifade eden ksaltma - Kripton elementinin simgesi. 6. Zamann blnemeyecek kadar ksa olan paras Ayrnt. 7. Kaldra Ayr olarak yazlan bir soru eki - ocuk dilinde sr. 8. nl Portekizli fado arkcs ve aktrisin n ad (. da Piedade Rebordo Rodrigues) - zengi kay. 9. Sezme yetenei, sezgi -Yara veya ban sebebiyle vcudun herhangi bir yerinde oluan ikinlik, gudde. 10. Gda -Genlere gre yal anne, baba-Tellerden oluan ve kaslarak vcut hareketlerini salayan organ ve bu organn telsi dokusu, adale. 11. Belli bir sre iin, geici olarak Bir nota (F)

Bulmaca

Anahtar Kelime
1 2 3 4 5

Bulmacay zn, anahtar kelimeyi isim, adres ve telefon numaranzla birlikte 15 Aralk 2010 tarihine kadar bilgi@akvaryumplus.com adresine gnderin yaplacak ekilile PETMARKETten 50 TLlik hediye eki kazann

Geen saymzda anahtar kelimemize

doru cevab veren okuyucularmzdan

(Melek)

Alper Bursalolu (Antalya)

hediye ekini kazanmtr.

48