Plazma, serum ve antikoagulanlar

Yrd.Do.Dr. Mustafa ALTINIIK AD Tp Fakltesi Biyokimya AD

plazma
damarlarda dolaan kann sv ksm phtlamay nleyen madde (antikoagulan) ieren tpe alnan kandan elde edilir. fibrinojen ve dier phtlama faktrlerini ierir. Phtlamas nlenmi kanda eritrositlerin kme hz, klinikte sedimantasyon (E.S.R.) olarak tanmlanr.

serum
phtnn zerindeki sv ksm phtlama faktrlerini iermez. Bilirubin ve karotenler seruma sar renk verirler. pht: damardan bir santrifj tpne alnan ve kan kendi haline braklan kanda ken ekilli elemanlar. ve phtlama faktrleri..

Antikoagulanlar
kann phtlamasn nleyen maddeler in vitro kullanlanlar: Oksalat Sitrat Florr EDTA (etilendiamintetraasetikasid) Heparin in vivo kullanlanlar: Heparin Dikumarol ve trevleri nsan protein C

Potasyum oksalat
kalsiyumu balayarak kann phtlamasn nler %20lik zeltisi kullanlr. 10 mL kan iin 0,1 mL zelti gerekir. hemoglobin tayini, eritrosit ve lkosit saymlar, hematokrit tayini yaplabilir. asit-baz dengesini incelemek, elektrolit ve baz kalsiyum lm yntemleri, laktat dehidrojenaz gibi baz enzimlerin tayini iin uygun deil. Yayma preparatlar iin kullanlamaz.

Sodyum sitrat
kalsiyumu balayarak kann phtlamasn nler 1 mL kan iin 5 mg sodyum sitrat gerekir. %3,8lik zeltisi kullanlr. Sedimantasyon (ESR) tayini iin 0,4 mL zelti 1,6 mL kan ile kartrlr. Protrombin zaman tayini iin 0,2 mL zelti 1,8 mL kan ile kartrlr. Kan bankalarnda saklanacak kanlar, asid sitrat dekstroz (A.C.D.) zeltisi zerine alnr; dekstroz, eritrositlerin normal yaam sresini uzatr. asit-baz dengesini incelemek, elektrolit ve baz kalsiyum lm yntemleri, baz enzimlerin tayini iin uygun deil.

Sodyum florr
kalsiyumu balayarak kann phtlamasn nler 1 mL kan iin 10 mg sodyum florr gerekir kanda glikolizin nlenmesi iin kullanlr. (2-fosfogliserat fosfoenolpirvata dntren enolaz enziminin inhibitr)

EDTA (Etilendiamintetraasetikasit)
kalsiyum ile kompleks yaparak kann phtlamasn nler. 1 mL kan iin 1 mg Na-EDTA2H2O gerekir. eritrosit ve lkosit saymlar, hematokrit tayini, lkosit forml iin kan yaymalar yaplabilir. elektrolit ve kalsiyum tayini iin uygun deildir.

Heparin
spesifik olarak phtlama faktrleri IX ve XIi balayarak ve antitrombin III ile etkileip bunun trombini inaktive etme yeteneini artrarak kann phtlamasn nler. 1 mL kan iin 75 IU heparin gerekir. 100 IU heparin, 1 mg heparine edeerdir. Piyasada mLsinde 100, 1000, 10000 IU heparin ieren preparatlar vardr. Heparinli kan, elektrolit tayini ve eritrosit frajilitesi iin kullanlabilir.

Kumarin grubu ilalar

vitamin K antagonistleri kinon trevlerinin aktif hidrokinon ekillerine indirgenmelerini inhibe ederler. phtlama faktr II, VII, IX ve Xun amino-terminal blgelerinde glutamik asit kalntlarnn vitamin Kye baml karboksilasyonu inhibe olur. phtlama faktr II, VII, IX ve X olgunlaamaz.

nsan protein C
trombinle aktif hale gelir, phtlama faktrleri V ile VIIIay inaktif hale getirir.