Ders: Met-3005 Seramik Malzemeler Konu: imento retimi Hazrlayan: Bura KILIKARA (2008120052)

imento Nedir?
imento kelimesi Latincedeki COMETUM kelimesinden Franszca ya CEMENT Almanca ya ZEMENT olarak gemi, Trke ye ise talyanca da ki MENTO kelimesinden geldii Trk Dil Kurumu tarafndan kabul edilmitir.
Genel anlamda imento; havada ve suda sertleen ve sertletikten sonra su ile havann etkisiyle zlmeyen hidrolik bir balayc olarak tanmlanr.

Ayrca imento silisyum, kalsiyum, alminyum ve demir oksitler ihtiva eden hammaddelerin sinterleme derecesine kadar piirilmesiyle elde edilen bir yar mamul olan klinkerin bir veya daha fazla katk maddeleriyle tlmesi sonucunda meydana gelmektedir.

imentonun Tarihesi
imento yapmna elverili maddelerin, imentonun gemii ile betonun yks antik alara kadar dayanr. imentodan ncelerde kullanlan en nemli yap malzemesi kire ta ve alyd. Bugn dnyada balayc yap malzemesinin en nemlisi kabul edilen imento ilk kez ngilizler tarafndan imal edilmitir. 1786 ylnda ngiliz mhendis John Smeaton yapt deneyler sonucunda en iyi kirecin yumuak ve sert kalkerden elde edildiini tespit etmi ve hidrolik kirecin yalnzca killi kalkerden elde edileceini bulmutur.

Sontwick ngiltere de 1810 ylnda Edgar Dobs kireta ile kilden bir imento imal etmitir. 1874 ylnda Joseph Aspdin tarafndan ngiltere de Portland adasndaki tabi kire tana benzemesi nedeniyle Portland ismini verdii bu tan suni olarak elde edilebilecei anlalm ve 1845 ylnda I.C. Johnson tarafndan Portland imentosu ismi ile piyasaya karlmtr. lk Portland imentolar tpk snmemi kire yapmnda olduu gibi dik frnlarda yaplmtr. 1883 ylnda yksek frn crufu klinker retiminde hammadde olarak kullanlmtr. 1892 ylnda bugnk anlamda ilk cruflu imento fabrikas iletmeye alnmtr. 1909 ylnda demirli portlanda belirli normlar verilmitir. 1919 ylnda Portland imentosunun stnl kaldrlmtr.

imento Hammaddeleri Nelerdir?

Kalker Kil Kaolin Profilit Marn

imento Katk Maddeleri Nelerdir?

Puzolanik Maddeler Tras Pomza Uucu Kller Cruf Demir Cevheri Doal Al (Jips) Suni Al (FGD Als ya da Baca Als)

imento Hammaddeleri
Kalker (Kire ta): Kire ynnden zengin (kimyasal bileiminde asgari %90 CaCO3 ihtiva eden) minerallere kalker (kireta) denir ve CaCO3 eklinde gsterilir. Klinker retimi iin tm jeolojik biimlerdeki CaCO3 uygundur. Kalkerin en saf ekilleri Kalsit ve Aragonittir. Kalker ve tebeir ise en fazla yaygn olan ekilleridir. Mermer ise kalsitin gzle grlen taneli kristal yapl cinsidir.

 Kalkerin sertlii 3, zgl arl 2,5-2,7 gr/cm3'tr. Yeralt sularndan travertenler eklinde, deniz ya da tatl sulardan ise kimyasal, organik veya mekanik kelme sonucu kalker yataklar oluur. Tali derecede deiik madde ve bileiklerin iinde yeralmas nedeniyle orjinal halde sar, kahverengi ve siyah renklerde grlebilir. imento hammaddesi olarak kullanlan kalker yataklarnn fabrikaya yakn olmas, ocak iletmesinin kolay olmas, dk rutubet iermesi ve homojen zellik tamas imento retim maliyetlerini etkileyen en nemli faktrlerdir.

imento Hammaddeleri
Kil:
Killer, silikat minerali olup, zelliklerine gre eitli snflara ayrlrlar. Bu zelliklerin banda kristal yaplar gelmektedir. Saf ekline Kaolen denir. Killer iinde kuvars, mika, su gibi yabanc maddeler de bulunabilir. Kil partiklleri sadece mikroskop altnda incelenebilir. plak gzle grnmez. Boylar 0,00001 mm den daha azdr. Killerin erime noktas 1150 C 1875 C arasndadr. Killerin kristal yaplarna gre snflandrlmas aadaki tabloda gsterilmitir.

imento Hammaddeleri
Kaolin:
Kaolin hammaddesini oluturan en nemli mineral Kaolinit (Al2Si2O5(OH)4) olup alminyum hidra silikat bileimli bir kil mineralidir. Kaolin terimi altnda eitli jenetik modellerle olumu kaolin trleri ve kaolinitik killer yer almaktadr. Killer yaplarna gre yaplan kil snflandrmalarnda, e boyutlu ve bir ynde uzanm olanlar Kaolinit Grubu olarak dierlerinden ayrlmaktadr.

Ana kaya iindeki alkali ve toprak alkali iyonlarnn, znr tuzlar eklinde ortamdan uzaklamas sonucu Al2O3 ierikli sulu silikata zenginleen kaya kaoliniti oluturur.

imento Hammaddeleri
Profilit:
Profillit Al2O3.4SiO2.H2O bileiminde bir hidrate alminyum silikat mineralidir. Monoklinik sistemde kristalleir. Belirgin kristalleri pek yoktur. Daha ok masiftir ve grnm talka benzer. Genellikle yapraklanm ktleler, bazen inemsi veya nsal dizilimli kristal agregatlar halinde bulunur.

imento Hammaddeleri
Marn:
Kalker ve kilin doada % 50 70 orannda kalker ve % 30 50 orannda kil karmndan olumu kayaca marn denilmektedir. Oluum bakmndan tamamyla sedimanterdir.

imento klinkeri ortama % 70 kalker ve % 30 kil ieren hammadde karmnn tldkten sonra yksek scaklklarda piirilmesiyle elde edilmektedir. Marn doal olarak bu bileimi tadndan veya bu bileime ok yakn zellikte bulunduundan ideal imento hammaddesidir. Ayrca kalkere gre daha yumuak olmas nedeniyle kolay retilebilmekte, krma tme srasnda enerji tketimi dk olmaktadr.

imento Katk Maddeleri

Puzolanik Maddeler:
Kendi balarna hidrolik balayc olmayan ancak ince olarak tldklerinde nemli ortamda ve normal scaklkta kalsiyum hidroksitle tepkimeye girerek balayc zellikte bileikler oluturan doal veya yapay maddelerdir. ou puzolanik maddeler volkanik kkenli olup, en ok bilineni tflerdir. Puzolanik maddelerin zellii yksek miktarda SiO2 ve Al2O3 iermeleridir. Bu nedenle Ca(OH)2 ile tepkimeleri kolaydr ve balayc zellik gsterirler.

imento Katk Maddeleri

Puzolanik maddelerin etkileri: imentonun hidratasyon ssn drrler. Betondaki gzeneklilik derecesini artrrlar. imentonun hidratasyonu srasnda ortaya kan serbest kirece balanrlar. Alkalilerin aksi etkisini azaltrlar. erisinde puzolan bulunan betonlar genlemezler. Ekonomiktirler.

imento Katk Maddeleri

Tras:
Kendi bana hidrolik balayc vasf olmayan fakat ince tlm kire veya imento gibi maddelerle sulu ortamda kartrld takdirde balayc maddeler tekil edebilen ve kartrld imentoya kimyasal mukavemet kazandran volkanik bir kayatr. Tras imentoda katk olarak kullanlan tabii puzolanlarn en nemli blmn oluturmaktadr. imento imalatnda kullanlan doal veya suni trasn aadaki zellikleri iermesi gerekir:

 Aktif olmaldr. Puzolanlar nce % 10 luk NaOH ve sonra % 20 lik HCl ile kullanlmaldr. Puzolanlarda SiO2 / Al2O3 oran yksek buna karl CaO / SiO2 oran dk olmaldr. Trasn iindeki kristal suyu yksek olduu iin klinkerle birlikte tlmeden piirilmelidir. Trasn aktivitesi ate kayb oran azaldka artmaktadr. Ate kayb orannn yksek olmas ayn zamanda kristal suyunun da yksek olduunu gsterir. Bu yzden su miktarn belli bir seviyenin altnadrebilmek iin tras nceden bir n stmaya tabi tutmak gerekir.

imento Katk Maddeleri

Pomza:
Pomza volkanik bir kaya tr olup asidik ve bazik karakterli volkanik faaliyetlerle olumutur. Volkanik bir cam yapsndadr. Yeryznde en yaygn olarak bulunan ve kullanlan tr olan asidik pomza, beyaz kirli renkte olandr. Pomzann fazla gzenekliliinden dolay s ve ses geirgenlii olduka dktr. Bnyesinde kristal suyu yoktur. Kimyasal olarak % 75 e varan silis muhtevasna sahiptir. Bileiminde % 60 75 SiO2, % 13 17 Al2O3, % 1 3 Fe2O3, %1 2 CaO, % 7 8 Na2O-K2O ve ayrca eser miktarda TiO2 ve SO3 bulunmaktadr.

imento Katk Maddeleri

Uucu Kller:
Uucu kller ya da pulverize yakt klleri, zellikle elektrik retim tesislerinin pulverize kmr ile ileyen frnlarn toz tutma nitelerinden salanan materyallerdir. Kresel biimde olup, SiO2, Al2O3 ve Fe2O3 ierirler. Puzolanik maddeler gibi Ca(OH)2 ile tepkimelerinde hidrolik balayc nitelik kazanrlar. Dier taraftan yanm karbon kalntlarn da iermesi olasdr. Bu da imentonun dk direncine ve betonun dayankllna olumsuz ynde etki yapar

 ri taneli uucu kllerden istenen imentoyu retmek iin jips ve portland imentosu klinkeri ile tme yoluyla inceltilmesi olasdr. Kln kalitesine ve zelliklerine bal olarak imentonun yapsnda bir katk maddesi olarak % 30 orannda uucu bulunabilmektedir.

imento Katk Maddeleri

Curuf:
Cruflar eitli metalrji tesislerinden elde edilen artk madde gruplarndan biridir. Kimyasal kompozisyonlar ve zellikleri elde edildikleri sanayi kurulularnn rettii ana rn tipine ve retim yntemine bal olarak birbirinden ok farkllk gsterir. rnein yksek frn cruflarnn kendi bana balayc zellii olmasna karn nikel ve bakr cruflarnn yalnzca puzolanik zellikleri vardr.

 Modern teknolojiyle elik retimi yapabilen tesislerde cams yapya ve bir miktar hidrolik zelliklere sahip olan cruflar elde edilir ve bylece imento sektrnde kullanmak mmkn olur.

imento Katk Maddeleri Demir Cevheri:

malat srasnda frnda pime blgesinde arzu edilen teklik noktay elde edici yani eritici bir maddeye ihtiya duyulmaktadr. Eer piirilen farinde demir yzdesi ok dk ise hammadde iine demir cevheri ilave edilmesi gerekir. Tabiatta mevcut demir cevheri manyezit, hematit, limonit ve siderittir. imento sanayinde hammadde ierisine hematit ve limonit ilave edilir. Siderit ve manyezit kullanlmaz..

imento Katk Maddeleri

Doal Al (Jips)
Alta, eski jeolojik devirlerde kurak ve yar kurak iklim blgelerinde kelmi tortul ktleler arasnda grlrler. Doada masif ktle eklinde, ayrca bitm, kil, kireta ve demir oksitle kark halde bulunur. kelmi tortul ktleli bir mineral olduu iin asitlerde kolayca znmez. Sertlii 2,0 - 2,4; zgl arl 2,2 - 2,4 gr/cm3dr. Alta (CaSO4.2H2O) kimyasal forml ile ifade edilir ve 120 0C'de bir miktar suyunu kaybederek de hidratasyona urar. Klinkere % 3-5 arasnda alta ilavesi imentonun donma - balama bitiini kontrol altna almak iindir. Alta miktarnn azl kadar fazlalnn da donma sresinin abuklatrlmasnda rol vardr. Onun iin belirli oranda ilavesi arttr.

MENTO NASIL RETLR ?

TA OCAI VE TAKIRAN TESS

MENTO NASIL RETLR ?

TAOCAI VE TAKIRAN TESS KONKASR(TAKIRAN)
Kalker, kil, demir cevheri, tras ve alta ocaklarndan gnde binlerce ton malzeme kartlmaktadr. Patlayc veya kepe ile kartlan blok paralar damperli kamyonlarla tanmakta, ekili krclar (konkasrler) de bir ya da birka admda krlmaktadr.

TA OCAI VE TAKIRAN TESS

MENTO NASIL RETLR ?

TAKIRAN DERMEN

N HOMOJENE SSTEM

MENTO NASIL RETLR ?

N HOMOJENE SSTEM HOMOJENE SSTEM Malzemeler bir tama band vastasyla stok alannda biriktirilmekte ve en dzgn kompozisyonu elde etmek iin n homojene sistemi kullanlmaktadr.

TAKIRAN
DERMEN

N HOMOJENE SSTEM

MENTO NASIL RETLR ?

DERMEN

DERMEN

MENTO NASIL RETLR ?

FARN DERMENLER
Takranda krlm olan malzemeler uygun oranlarda kartrlarak frnn scak gaz ile kurutulduktan sonra piirme ilemi iin gerekli olan incelie (-20 mikron) ulaacak ekilde tlmektedir. Otomatik numune alma, tama ve analiz dzenekleri farkl hammaddelerin oranlarnn istenilen kimyasal analiz deerlerinde olmasn srekli kontrol etme imkan salamaktadr.

DERMEN

DERMEN

MENTO NASIL RETLR ?

HOMOJENLETRME SLOLOLARI

MENTO NASIL RETLR ?

HOMOJENLETRME SLOLOLARI
HOMOJENLETRME SLOLARI Byk llerdeki silolarda muhafaza edilen toz(farin) basnl hava ile kartrlarak homojenletirilmektedir.

HOMOJENLETRME SLOLOLARI

MENTO NASIL RETLR ?

HOMOJENLETRME SLOLOLARI

FLTRE SSTEM

FLTRE SSTEM

MENTO NASIL RETLR ?

HOMOJENLETRME SLOLOLARI

FLTRE SSTEM
evreye ynelik nerdeyse hi atk olmamasn salayan tozlarn filtre edilmesine ynelik elektroflitre ya da torbal sistemi kullanlmaktadr.

FLTRE SSTEM

FLTRE SSTEM

MENTO NASIL RETLR ?

HOMOJENLETRME SLOLOLARI N ISITMA KULES

FLTRE SSTEM

N ISITMA KULES

MENTO NASIL RETLR ?

HOMOJENLETRME SLOLOLARI N ISITMA KULES N ISITMA KULES
n Istma Kulesi nde farinin reaksiyona hazr hale gelmesi iin nem ve karbondioksitin ayrlmas salanmaktadr. Teorik olarak 850 Co scakla kadar stma ilemi yaplr malzeme dner frna gnderilecek hale getirilir

FLTRE SSTEM

N ISITMA KULES

MENTO NASIL RETLR ?

DNER FIRIN

DNER FIRIN

MENTO NASIL RETLR ?

DNER FIRIN Klinkerleme Reaksiyonu, yksek kapasiteli bir brlr tarafndan beslenen silindir eklindeki dner frn iinde gereklemektedir. Alevin ss 1900 ila 2000 Co ye ulamaktadr. 1000 Co civarnda frna giren farin reaksiyon scaklna ulaana kadar ortalama 4% eimli frnda brlre doru ilerler ve yaklak 25 % eriyik malzeme eklinde yuvarlanarak fndk, ceviz byklnde topraklam yeilimsi-gri renkte imento ara rn olan klinkeri oluturur.

DNER FIRIN

DNER FIRIN

MENTO NASIL RETLR ?

SOUTUCU

SOUTUCU

MENTO NASIL RETLR ?

SOUTUCU
Frn ierisinden eriyik halde 1200 C scaklndaki klinker ,zgaralar arasndan hava flemesi olan ve devir hz k scaklna gre ayarlanabilen bir soutucu aracl ile ortam scaklna getirilir.

SOUTUCU

SOUTUCU

MENTO NASIL RETLR ?

KLNKER DEPOLARI

KLNKER DEPOLARI

MENTO NASIL RETLR ?

KLNKER DEPOLARI KLNKER DEPOLARI
Klinker ya dome eklindeki stok alanlarnda ya da yksek kapasiteli silolarda muhafaza edilir.

KLNKER DEPOLARI

MENTO NASIL RETLR ?

MENTO SEVKYATI

MENTO DERMEN

MENTO SEVKYATI

MENTO NASIL RETLR ?

MENTO SEVKYATI
MENTO SEVKYATI
Binlerce tonluk silolarda muhafaza edilen imento ya dkme olarak ya da torba eklinde teslim edilmektedir. Dkme imento teslimat iin zel tankerli aralar bir kantar zerinde durur ve tankerin giriine denk gelen teleskopik boaltma oluklar yardm ile doldurulur. Otomatik bir sistem dolumu kontrol eder ve merkezi bilgisayara irsaliye ve fatura iin gerekli olan verileri iletir.

MENTO DERMEN

MENTO SEVKYATI

MENTO NASIL RETLR ?

PAKETLEME

PAKETLEME
imentonun paketlenmesi zel dner makineler aracl ile gerekleir. Kapakl torbalar kendiliinden kapanr ve bir bant vastasyla grevliler aracl ile aralara aktarlr.

PAKETLEME

 Dinlediiniz in Teekkr Ederim Hazrlayan: Bura KILIKARA (20081200252)