yeni balayanlar iin arazi

b ba

jeodezi ve fotogrametri mhedislii meslei bilindii zere arazi ve bro olmak zere iki etaptan oluuyor. genel olarak kendi zel bronuzu iletmiyorsanz ya bro eleman yada arazi elemansnzdr. bro eleman olarak yapmanz gerekenlere sonraki bir yazda deineceim ama ncelikle iin arazi ksmn, nelerle karlatmz ve neler yapmamz gerektiini anlatacam. ncelikle araziye uygun giyim konusuna deinmek istiyorum, byle gereksiz eylerden baliyim ki yaznn sonuna doru amma da samalamaya balad demeyin, batan samalamak daha gzel. kn yeceksiniz, zellikle aletin banda duran kii kesinlikle yecek ( sabit olmasndan dolay ) bu yzden zellikle bot ve izme konusunda hassas olunuz. ayanza giydiiniz bot ar ekilde ypranaca iin gnlk hayatta giydiiniz botlar unutun. kesinlikle iiniz bittiinde pe atmaya kyabileceiniz bir bot sein. hatta askeri kyafet satan yerlerden bildiimiz asker postallar bu i iin uygundur. plastik izme ( 10 ytl'lik ) bir ey alrsanz karda ar derecede yorsunuz. bu yzden izme alrken iinde astar olmasna ( yada onun gibi kuma bir kaplama ) dikkat ediniz. aldnz izme veya ayakkabnn altnn salam ve kaln olmasna zen gsteriniz. zellikle arazide ( inaatlarda ) ivilere farknda olmadan ok basyorsunuz ve bu noktada tabann kaln olmas iinize yarayabiliyor. dier nemli aksesuar olaraktan bere ve rme eldiven bulundurunuz. yazn banzda mutlaka bir apka olsun ama bu apkalar kep dediimiz trden olmas hem banzn ( ve sanzn ) hava almasna engel, hem de alet ile okuma yapmanza. bu yzden balk apkas diye geen ve ftre benzeyen bol apkalar tercih ediniz. amele yan diye tabir edilen ense ve kollarn yanmasndan kurtulmak iin ise gmlek giyiceksiniz. n ak ekilde ite bir tirt ile bu durumun nne geebiliyorsunuz. arazide yaplan genel iler: ilk olarak aplikasyon tabiki; aplikasyon genel olarak broda projede bulunan koordinatlarn araziye aktarlmas olarak zetlenebilir. genel olarak eer ki bir parsel akyorsanz genel olarak 3-5 cm hata pay ile alabilirsiniz. bundan kastm jaloncuya 3 cm arkasna ak diyebilirsiniz. sfra sfr tam noktasna getirmek

zorunda deilsiniz ama eer ki hassas aplikasyon isteyen bir i yapyorsanz ki bundan kast zellikle inaatlarda bina ve kolon aplikasyonudur sfra sfr aklmas gerekiyor demektir. aplikasyon arazide u ekilde yaplmaktadr. ncelikle aletin (total station) banda olduunuzu varsayarak anlatmaya balyacam. aplikasyon iin gerekli lm noktalarmz bulduktan sonra ( poligon, nirengi) aleti koordinatlar bilinen bir noktaya bakarak al yaparz. burada al yaparken baktmz noktaya jalon ( reflektr) tutmak zorunda deiliz. koordinatlarn bilmemiz ve aletin hafzasnda olmas yeterlidir ama reflektr tutma imkanmz olmas demek mesafe kontrol yaparak doru noktaya baktmzdan emin olmamz salayabilir. genel olarak allarda uzaktaki bir noktaya bakarak balanmak ( uzakta bulunan bir caminin erefesi veya kulenin verici anteni gibi ) ann atma orann azaltr. genel kan aslnda yakndaki bir noktaya bakarak al yapp, uzaktakine kontrol yapmaktr ama bu yanl bir uygulamadr. aletimiz ile al ( balanty ) yaptktan sonra yapmamz gereken ey, 3'nc bir noktaya bakarak a ve mesafe kontrol yapmaktr. bundaki amacmz baktmz veya durduumuz noktann ihyas ( veya direk kendisi ) yanl olabilir. kaym olabilir. nc noktaya yaptmz bu kontrol ile amzda ve mesafede ne kadar atma olduunu ve bunun kabul edilebilir snrlar iinde olup olmadn kontrol etmi oluruz. eer nc bir nokta mevcut deil ise daha nceden aktmz veya koordinatlarn bildiimiz bir noktaya ( misal olarak nceden deerleri llm bir bina kesine ) bakarak kontrol okumasn yapabiliriz. buraya kadar her ey yolunda ise yapmamz gereken ey artk aleti akmamz gereken noktalara evirmektir. burada b..h.y.y. ( byk lekli harita yapm ynetmelii) gre kullandmz alet total station ise genel olarak 500 m den daha fazla uzak alanlarda lm yaplmamas gerekmektedir. mesafe bunu ayorsa ya yeni bir lm noktas bulunmas gerekir yada zorunlu hallerde bir kr ( yardmc nokta ) atlarak mesafenin azaltlmas gerekmetedir. kr atmay genel olarak yinede grlmeyen noktalarn tesisi iin kullanmakta fayda vardr. mesafe olayna aklk getirdiimize gre gelelim arazide jaloncuyu noktaya ynlendirmeye. genel olarak btn total station modellerinin aplikasyon alma prensibi ayn ekildedir. size evirmeniz gereken ay ( misal -39.1233 grad evir gibi ) ve trk modda ( hzl okuma modu, aletten alete ismi deiiklik gsterebilir ) reflektr grd zaman gitmesi veya gelmesi gereken mesafeyi verir. mesafe eer eksi deerde ise size doru gelmesi ( yani jaloncunun ne doru yrmesi ), art ise bulunduu yerin daha arkasnda ( yani jaloncunun yz size dnkken geri geri gitmesi ) olduu anlamna gelir. aplikasyon iinde sa ve sol ynleri her zaman jaloncunun sana ve soluna dorudur. bu yzden jaloncuyu ynlendirmenin en kolay yolu alet ile bakarken jalonu kl ann sanda gryorsanz sana doru , solunda gryorsanz soluna doru gitmesini sylemenizdir. bu ekilde kendisini ynlendirerek ann ve mesafenin 0 olmasna abalarsnz. uygun noktaya geldii zaman akmasn sylerek dier noktaya geilir.

burada dikkat edilmesi gereken iki nokta vardr. ilki genel olarak aletinin bandaki kii ii aceleye getirmeye ve hzl ynlerdirecem diye yanl yerlere aplikasyonun yaplmasna sebebiyet verebiliyor. bu yzden sakin olun ve tam noktaya gelene kadar, geen zamana taklmayn. iin doru olmas zamandan daha nemlidir. jalonu kl ana tam hizalamazsanz size az grnen bir mesafe 5-10 cm hataya neden olabilir. zaten balant vb eylerden dolay 2-3 cm hata ile baladnz dnlrse bu hatay daha fazla katlamann anlam yoktur. ikinci nokta yeni balayanlarn uzun uzun mevzuyu anlatmalardr. "olgun abi ( bey ) 33 santim geri gidiniz, imdi saa geliniz. biraz daha saa geliniz. 3 santim ne geliniz. " diye konumalara ne telsizin pili dayanr, ne sabr. kamyon park eder gibi ynlendirin telsizciyi. " sa yap, sa sa sa , gel gel devam et, dur. 33 git. tamam. 3 santim n. ak." ideal konumadr. zamanla zaten sizin az saa derken neyi kast ettiiniz ekip arkadalarnzla oluur. ok taklmayn bu konuya. buraya bir ek yapmak icap etti ( sonradan aklma geldi de ), ay jaloncuya evirmeyin, her zaman sfra getirip, jaloncuya saa sola gelmesini syleyerek aya girmesini salaynz. daha sonra mesafe ile ileri geri ilemini yapnz. hassas aplikasyonlarda ( kolon aplikasyonu ), jalonu hizaya getirirken jalonun dibine baklr. aya geldikten sonra st ksmdan mesafe okunur ve tam 0 bulunana kadar her ileri geri gelmede jalonun dibinden yeniden aya getirme ilemi yaplr. zaman alan bu ii biraz kolaylatrmak adna elinizin altnda varsa otomatik total station olmas gzeldir. ( motorludur ve aya kendisi otomatik dner ). aplikasyon yaparken kiiye tahmini mesafe verirken evredeki nesnelerden orant kurarak vermek iyidir. rnek olarak elektirik direklerinin arasndaki mesafe yaklak 50 metredir. reflektrn kulakklar 10 cm'dir. yani a sfrda iken kulak gryorsanz 10 cm yana gelmesini syleyebilirsiniz. araba dediiniz ey yaklak 5 metre. burada genel olarak dlen bir hatada grdnz eyi syleme isteidir ama unutulmamas gereken ey grdnz ey aklmas gereken noktann ok gerisinde veya nnde olabilecei gibi, jaloncunun gr asnda olmayabilecei ihtimalidir. bu yzden ilk evirme ilemi yapldktan sonra jaloncuyu yaklak olarak hizaya sokmak iin total station'larn zerinde bulunan yuvarlak niangah kullanmaktr. ( counter strike oyuncular iin gez, gz, arpack demek istiyorum ). ek not: aplikasyon ileminde kot istenmiyorsa alet ykseklii ve jalon yksekliinin nemi yoktur!.. ek not 2: kadastro'ya yaptnz ilem kontrol ettirilecek ise araziye ta gmmeniz ( parsel talar ) gerekmektedir. normal vatandan yerini grmesi gibi durumlarda ise 50 cm'lik demirlerin aklmas kafidir. arazide ikinci en ok yapacamz ilem ise plankoteve alm ileridir. plankote ilemi arazinin eimi deien her noktada ve arazinin byklne gre

eimin deimedii noktalarda 5 metre ila 25 metre arasnda kotlarnn ve koordinatlarnn llmesidir. bu ilemi yaparken evlerin ( ev; zerinde bitki yetiemiyecek kadar dik toprak veya kepenin kazarak oluturduu yerlerin kenarlar ), bina vb yaplarn, yollarn, elektirik direi ( yada pilon ) gibi direklerin vb eylerin gsterilmesidir. broda bunun birletirilmesine daha sonra deineceiz. evlerin gsterilebilmesi iin bir ev balang noktas ve biti noktas olmas gerekir ayrca krk yapt yerlerde alt ve st okumalarnn ( jalonun bir st ksmna ve bir alt ksmna tutulmas ) gerekmektedir. kotlu alm yaplaca iin alet kurulan noktann koordinatlarnn bilinmesinin yannda kotununda bilinmesi gerekmetedir. alet ykseklii i banda girilmesi gerekir ve jalon yksekliinin her deitiinde operatr tarafndan alete girilmesi gerekmektedir. plankote ilemi genel olarak arazinin genel durumunun belirlenmesi iin yada binann inaatna balamadan nce ( daha dorusu harfiyat balamadan nce ) ve harfiyat sonras yaplr. bu sayede kbaj hesab ( ne kadar toprak tand, ne kadar dolgu, ne kadar yarma olduunun hesab ) yaplabilir. plankote yaparken harfiyatnn topra bir yere yma ihtimaline kar genel olarak mevcut parselin biraz dna tamakta fayda vardr. daha sonra bu yere toprak ylrsa ve siz bu blgenin ilk plankotesini yapmadysanz kbaj hesabn yapamazsnz nk. alm ve plankote srasnda mutlaka nc bir noktaya kontrol okumas yapnz. vakit varsa bu nc noktayada alet kurarak al yaptnz noktaya kontrol okumas yapnz. bu sayede hesapta bir sorun oluursa ikinci bir noktadan yola karak deerler kontrol edilebilir ve hatann nerden kaynakland bulunabilir. alm iinse ayn plankote gibi ama genel olarak kotsuz olarak yaplan versiyonudur. eer halihazr iin bir alm yapyorsanz yerdeki gazoz kapana kadar okuma yaparsnz. alm ilemi yaplrken zaten size nelerin alnmas istendii belirtilir. eer belirtilmiyorsa soru sorararak, tatmin edici bir cevap alana kadar konumaya devam ediniz. alm ilemi yaparken kroki tutulmas nemlidir. tam lekli olmas nemli deildir ama genel olarak krokinin yaklak olarak kuzeye bakacak ekilde izilmesi ve noktalarn doru olmas nemlidir. genel olarak alet operatr alm srasnda 10 noktada bir gelinen noktay sylemesindeki ama okundu sanlan bir noktadan kaynaklanan hatalarn nne gemek, atlanan yer bulunamyorsa batan bu ksmn alnmasn salamaktr. kroki iziminde sembollerin bilinmesi gerekmektedir. bu sembollerin sizin bildiiniz var saylr. eer ki semboli ne olduu konusunda pheniz olan bir ey izmeniz gerekiyorsa kafanzdan bir ey sallayn ve parantez iinde ne olduunu not dn, daha sonra doru sembol bilgisayarda izim srasnda yerletirilir. kroki zerinde iin ad, durulan noktalar, baklan noktalarn bilgisi mutlaka olmas gerekir. en ok kullanlan semboller; * bina * yol ( toprak yol ise ve snrlar ok belirgin deilse kesik izgiler ile gsterilir )

* duvar * tel rg ( veya it ) * mtemilat ( tanmazn kullanmn kolaylatran ek tesis ) * eme * pilon, elektirik direi, telefon direi veya herhangi bir direk ite * rogar * am, kavak vb aalar * dere veya benzeri akarlar * tahta perde * ykk bina ( harabe ) * resmi kurum * ptt, igda vb kutular * mazgal * kap duvar, it gibi semboller izerken iki nokta ile hatt birletirdikten sonra iaretin ne tarafa olduu nemlidir. iaretin olduu taraf iki parselden hangi sahibine ait olduunu ( veya tarafndan yapldn ) belirtir. kadastro gibi ilerde bu sorularak renilmesi gerekir, br hallerde sizin yorumuza kalmtr biraz. imdiye kadar plankote, alm ve aplikasyon ilerinden bahsettik. bu ilemler haricinde arazide sklkla yaplan dier bir ilem araziye kot verme ilemidir. genel olarak kotu bilinen noktaya alet kurulur ve alet ykseklii ile jalon ykseklii girilerek kot verilir. inaat mhendisleri bizim meslek konusunda biraz cahillerdir ve hereye kot vereceiz derler. kot denince ne istedii konusunda emin olunuz. u keye kot ver derken aslnda orann noktasnn aplikasyonunu istiyor olabilir!.. kot ilemi inaatlarda ayrca tesfiye yaplrken istenir ( ki tesfiye temel kotuna inen kepenin veya jcv'nin zemini ayn kota getirmek iin yapt son ince ayar ). burada aplikasyon komutunda kot veriyorsanz alet hafzadaki deer ile ( siz bir kot girmediyseniz 0'dr ) arazide okunan deerin farkn verir. aletin hafzasndaki deer 0 ise bu yzden kot - ( eksi ) gzkr ama siz kolaylk olsun diye temel kotunu bir deer olarak girdiyseniz ekrandaki deer art karsa kazlacak, eksi karsa dolgu yaplacak demektir. bunu temelin muhtelif yerlerine tutarak genel bir tarama yaparak kepe operatrne ellerinizle gstererek yaparsnz. ba parmanz havada ise dolgu, sezar'n arenadaki glaylatrleri ldrmesini syler gibi aa ise kaz yaplacak demektir. dikkat: kepeler sesli aletlerdir ve evresinde olan bitenden haberdar olmazlar. asla kepeye arka taraftan yada sa taraftan yanamayn. kepe operatrnn sizi grdnden emin oluncaya kadar temel alanna inmeyin!.. son olarak aplikasyon yaparken a tam olarak sfra getiremezsiniz. art eksi40 saniye'ye kadar normal aplikasyonlarda, hassas aplikasyonlarda ise 20 saniyeye kadar getirmeniz yeterlidir.

halihazr iin alm yaplmas srasnda kot olmas zorunludur halihazr haritann amac haritasn yaptmz alann o anki durumunu gstermesidir bu sebeple arazideki tm detaylar llecek ve bu lmler 3 boyutlu x,y,z eklinde olacaktr halihazr haritalarda tm detaylar alnaca gibi iin niteliine gre ek bilgiler de haritay isteyen kii ya da kurum tarafndan bildirilir rnein altyap amal haritalama almalarnda evlerin kanalizasyon giriinin gsterilmesi, doalgaz amal almalarda bina giriinin gsterilmesi gibi temelst vardr tabi birde, temelst dediimiz ey, giri ksmn ( sfr kotu yada su basman ) baz alarak topraktan kan ksmlarnn llmesi ilemidir. ok pheye dtnz ksmlar bodrum vb olarak gsterebilirsiniz. temelst yapmndaki ama belediye'nin verdii yap alan iznine inaat'n uyup uymadnn kontroldr ve sorumluluu size aittir. kesinlikle urasn gsterme gibi isteklere uymayn. ne varsa onu ln. belediyeden belediye'ye farkllk gstersede genel olarak temel ktktan yada ilk kat ktktan hemen sonra yaplr.