indekiler

NSZ 15 GR 17 Sylencelerin Amalar 18 Anaerkil Toplum 22 Sylencelere Ynelik Akademik Bak Alar 25 YUNAN VE ROMA SYLENCELER 29 YunanistanTitanlarla Tanrlarnn Yaratl 31 insan alar 42 Demeterve Persephone 45 Tufan Devri 53 Lykaon: Tufann Nedeni 54 Tufan: Ceza 57 Deukalion ve Pyrrha: Yeniden Dou 58 Herakles'in Grevleri ve lm 61 lyada 69 Odysseia 133 Roma Romulus ve Remus 183 Aeneid 187 ORTADOU SYLENCELER 239 Babl Enuma El 241 M*ir Osiris, sis ve Horus 255 HitiTelepinu 271 Smer/Babil Glgam 277 KUZEY AVRUPA SYLENCELER 327 Evrenin Yaratl, Yok Oluu veYeniden Douu 328 dun'un Elmalarnn alnmas 339 Balder'in lm 343 Thor'un ekicinin alm 354 Volsung Sigurd 357 BRTANYA ADALARI SYLENCELER 399 trlanda/skocyaDnya alar (Keltik) 401 yi Dada (Keltik) 413 ingiltere/skandinavya Beowulf 417 ngiltere/Fransa Kral Arttur 451 indekiler 11 UZAKDOGU VE PASFK ADALARI SYLENCELER 507 Hindjtan Evrenin Yaratl, Yok Olmas ve Yeniden Douu 509 ndra ve Ejderha 514 Ramayana 518 in Evrenin Yaratl 561 Oku Yi ve On Gne 565 Gnei Aray 567 Japonya Evrenin ve Japonya'nn Yaratl 577 Amaterasu 583 Kotan Utunna (Aynu) 587 Yeni Zelanda Yaratl evrimi (Polinezya/Maori) 605 Evrenin ve Tanrlarn Yaratl 606 nsanlann Yaratl 611 Yeni Zelanda'nn Yaratl 612 Hawaii Gnein Terbiye Edilmesi (Polinezya/Havvaii) 617 AFRKA SYLENCELER 627 Nijerya Evrenin ve fe'nin Yaratl (Yoruba) 629 Benin Sagbata ve Sogbo Arasndaki Kavga (Fon) 639 Gassire'in Lavtas (Soninke) 645 Mali Sunjata (Mande/Keita) 655 Zaire Mvindo (Nyanga) 705 AMERKA SYLENCELER 727 Bolivya Yaratl (Tahuanako/Aymara) 731 EfiTU Kken Evi (Inka) 737 Bolivya/Peni Gnein ocuklan (Tiahuanako/ Aymara/fnka) 743 Surinam/Brezilya Paraparava ve Varaku (Trio) 749 Guatemala Yaratl (Maya) 755 Meksika Yaratl evrimi (Toltek/Aztek) 763 Be Dnya ve Gneleri 766 Dnyann Yaratl 769 nsanlarn Yaratl 770 Mziin Yaratl 772 Ketzalkoati {Toltek/Aztek) 776 Birleik Devletler Yaratl (Navajo) 785 Ahaiyuta ile Bulut-Yiyen (Zuni) 794 Evin-olu ile Atlm-Olan (Krov) 798 Birleik Devletler/Kanada Gkten Den Kadn (rokua/Huron) 803 Kuzgun ve In Kaynaklan (Haida/Tsimian /Tlingit) 815 Sednatfnuit) 819 Kanada Sa Teliyle Yakalanan Kadn (Mikmak) 827 Notlar 841 Seilmi Kaynaka

879 Dizin 897

nsz
Dnya Mitolojisi, dnyann her tarafndan edebi deerlerini koruyan sylenceleri bir araya getirmektedir. Her sylenceyi sunuumda, bir ciltlik bir antoloji yazmam, uzun destanlar zetlememi gerektirmi olsa da, onun ana dmn, karakterlerini, biemini ve zgn kltrel deerini ortaya koymaya altm. Sylenceler corafi dalmlanna gre yedi ana blmde topland: Yunanistan ve Roma, Ortadou, Kuzey Avrupa, Britanya, Uzakdou ve Pasifik Adalar, Afrika ve Amerika. Kltrler aras karlatrma olana salayarak benzerlikleri ve ztlktan ortaya karmak amacyla, her kltrden yaratl, bereket ve kahramanlk sylencelerine yer verdim. Her sylencenin giriinde tarihsel arkaplan, edebi zmleme ve sylencenin ekiciliinin nedenleri stne aklamalar var. Sylenceler, gereksinim ve arzularyla, umut ve korkularyla insan doasn, 'insanlk durumu'nu yanstr. Yaratl sylenceleri, kken sahibi olma duygusuna yant verir. Bereket sylenceleri, nceden sezinlenemeyen bir d n y ad a g erek sin im d u y u lan ek o n o mik istik rar duygusunu tatmin eder. Kahramanlk sylenceleri insanlara davran modelleri salar. Sylenceler, her zaman nemini koruyan sorulara verilen kltrel yantlar yanstr: Ben kimim? Yaamm nasl geirmeliyim? Bylece sylenceler, insanlar birletiren ortak konulara ilikin farkl yaam biimlerini yanstr. Dnya sylencelerini incelemek, insann bilgisini, anlayn ve bakalarn deerlendirme olanaklarm zenginletirir, nyarglar, kltrel farkllklara likin klielerden ve yan tutmaktan kaynaklanr. Dnya sylencelerini inceleyen bir kii her kltrn ayrt edici ynlerini renir ve bu sre iinde daha insancl olur. nsanlarn corafi danklklarna karn, zaman iinde ne kadar benzer olduklarn grr. Dnya sylencelerini incelemenin ayn derecede nem tayan bir yn de okuyucunun kendisini daha iyi anlamas, kendi yaamn daha iyi deerlendirebilmesidir. Her kltrn sylence kahramanlar gibi, bugn de insanlar kiisel arzularyla bakalanna kar sorumluluklar arasnda bir uzlama bulabilmek iin seim yapma zorunluluuyla kar karyadrlar. Bu kahramanlar gibi, bugn de insanlar gnlk yaamlarnda stesinden gelinmez grlen grevlerle ba babadrlar. Amalarna ulamak istiyorlarsa, onlar da cesur ve kararl olmak zorundadrlar. Kahramanlarn incelenmesi, byk iler kadar karakterlerin de nemli olduunu retir. Dnya sylenceleri birok yaratc ve entelektel abaya esin vermeye devam etmektedir. Edebiyat, sanat ve mzikten tat alma duygusunu gelitirdikleri gibi tarih, din, psikoloji, antropoloji ve arkeolojiye duyulan ilgiyi de besler. Durma Rosenberg Giri Sylenceler bir toplumun manevi deerlerini yanstan ciddi yklerdir. Bu ykler bir toplumun dnya grn ve nemli inanlarn temsil ettikleri in, o toplumun kltr tarafndan deer verilen ve korunan insani deneyimlerin birer simgesidir. Sylenceler kkenleri, doal olaylar ve lm konu edinebilir; ilahlarn zellikleri ve ilevlerini betimleyebilir ya da kahramanlk ykleri anlatarak, kahramanca ve erdemli davranlara birer model oluturabilir. Folklorik temalar kadar efsanevi ykler de ierebilir. nsanlar byk bir evrenin btnleyici paras olarak tanmlar ve yaamn iindeki gizemli ve grkemli her ey in bir "huu" duygusu verir. Sylenceler her kltrn gelimiliinin teki kltrn tavr ve aksiyonlarna bal olduu bir dnemde, kendi kendimizi ve bakalaryla olan likilerimizi anlamann en nemli yollarndan biridir. Sylenceler bireyler ve onlarn evrendeki yeriyle ilgilidir. Her ne kadar bizimkilerden ok daha az karmak toplumlar tarafndan yaratlm olsalar da, dnen her insann sorduu sorulara hl yant ve-18 Dnya Mitolojisi Giri 19 rir: Ben kimim? Yaadm evrenin doas nedir? Bu evrenle nasl bir iliki iindeyim? Hayatta kalabilmek iin nelere ihtiya duyulur? Kendi yaamm stnde ne kadar sz hakkm var? Topluma ve aileme kar olan sorumluluklarmla kendi arzularm arasndaki dengeyi nasl kurarm? Nasl tatmin edici bir hayat srdrebilirim? lmn kanlmazln kendime nasl kabul ettirebilirim? Tm dnya sylencelerinin ortak odak noktas, insanlar btn kremizde ve btn tarih boyunca birbirine balar. Sylencelerin yantlad sorular, doal olarak her temann ilenii, toplumdan topluma farkllklar gsterse de eitli kltrlerde konu olarak birbirine ok benzeyen bir sylence birikimi yaratmtr. Dnya mitolojisinde ortak olan konular unlardr: lk ana baba, sklkla gkyz ve yeryz tanrlardr. Yaratc tanr, ilk insanlar genellikle aa, kaya, bitki ve amur gibi yeryz elemanlarndan yaratr. Tanrlar lmllere ait en az bir dnyay, byk bir tufanla yok ederler. Doada olduu gibi evrende de doum, olgunluk ve lmden sonra sklkla yeniden dou gelir. Kahramanlar allmadk biimde doan, olaanst bir gce sahip, zel silahlarla canavarlar ldren, etin yolculuklara kan, grevlerinin bir paras olarak yeraltna inen ve allmadk bir ekilde len tanr ocuklardr. Birok sylencenin ayrlmaz paras da, hayat yaratan ve evrenin ynelimine egemen olan bir veya birden ok ilahi gce olan nantr. Tm dnyada, ister hayvan ister insan eklinde olsun, bu ilahlar insan gibi dnr, davranr ve konuur. ncelikle lmllere kar olan tavrlar farkllklar gsterir. Yunan, Msr, Hint ve Kuzey Amerika tanrlar gibi baz tanrlar insanlarn iyiliini takdir ederler, onlara kar sevecendirler ve yardmc olmaya alrlar. Kuzey Avrupa, Smer ve Babil tanr l ar gibi bazlar ise, insanlarn kaderine kar kaytsz kalma eilimindedirler.

Sylencelerin Amalar
Sylenceler /nde ciddi amal ve elendirici hikyeler olarak ortaya kmtr. Konularnn geni kapsamlt olmas yzyllar, bazen de binlerce yl boyunca yaamalarn salamtr. Sylencelerin ciddi amalar, ya evrenin doasn aklamak (yaratl ve bereket sylenceleri) ya da toplum yelerine ait olduklar kltre gre baarl olmak iin gerekli davran ve tavrlar retmektir (kahramanlk sylenceleri ve destanlar). Belirli bir kltr, yeryz ve gkyzn ayran ilahi yaratklardan balayarak tm evrenin yarahlyla ilgilenebilir. Byk kltrlerin ou balangta bir veya bir ift tanrnn ayrd, karmaa iinde ve ekilsiz bir yndan ibaret olan bir evreni grr. Tanrlar, evrensel dzende zel yerlerini alacak ekilde oalr ve yaratc tanr bitkiler, hayvanlar ve nsanlar biiminde olmak zere yeryzne hayat verir. te yandan baz kltrler, sadece kendi toplumlarnn kklerini aklayan ve ulusal ruhu ycelten sylencelerle ilgilenir. rnein Navajolar, drt dnya katndan beincisine k yolculuunu anlatrlar. Benzer ekilde rlanda Keltleri rlanda'nn kuruluuyla ilgilenirler, Japonlar kendi adalarnn yaradln anlatrlar ve Yorubalar kutsal kentleri fe'nin ortaya kn betimlerler. Birok sylenceye gre, bir tanr tarafndan yaratlm da olsa nsanolu mkemmel bir yaratk deildir. Birok kltrde yaratc tanr pe pee birok rk yaratp genellikle bir tufan sonucu yok eder. Bu tema tm dnyada grlebilir: Yunanistan'da yazar Hesiodos, Hindistan'da eski Hindu sylenceleri, Orta Amerika yerlileri Mayalarn ve Afrika'da Yoruba'nn sylenceleri... En gelitirilmi olan tufan sylencelerine ise Smer/ Babil'de rastlanr. Btn kltrlerde, insanlarn belli yiyecekleri ve uygarlamalarn salayacak tarm aletlerini nasl elde ettikleri anlatlr. Hititlerin Telepinu ve Afrika'nn Dahomey sylencelerinde olduu gibi baz sylencelerde, kzdrlm ve bereketin yeniden gelmesi in ya tstn m a lan gereken tanrlar vardr. Telepinu sylencesi, tanrnn yardmn salamak iin kullanlan gl, metaforik byler ierir. Yunanlann Demeler ve Persephone sylencesi bir psikolojik karmaa aheseridir. Baka kltrlerin sylencelerinde insanlara tarmsal yetenekler kazandran ilahi bir kiilie rastlanr. Virakoa, nka ncesi insanlara daha karmak ve uygar bir yaam biimini retir. Zuni, Hint ve in sylenceleri gibi dier sylenceler, bereketi yok etmi bir canavar ldrerek insanlan kurtaran, tannsal ya da yan-tannsal bir kahraman kiilik ortaya koyarlar. Bir toplumun kahramanlk sylenceleri ve destanlar, o toplumun yelerine, uygun tavrlar, davranlar ve o kltrn deerlerini retir. Bu sylencelerin bizim iin zel nemi ve deeri vardr. Heyecan verici bir macera yks olmalarndan baka, biz bu sylencelerde ok daha byk ve grkemli biimde, ama glerimizle olduu kadar zayflklarmzla da kendimizi buluruz. Ka h r a m a n la r k e n d i to p lu m la r i in , in sa n davranlannn birer modelidirler. Toplumlarna yardmc olan byk iler yaparak insanlar iin "lmszlk" anlamna gelen ebedi bir ne sahip olmular ve teki insanlara kendilerine benzeme olana tanmlardr, iine dtkleri koullarda, rakip deer sistemleri arasnda yollann butmaya altklar g seimler yapmak durumunda kalrlar. Ksmen baardklar iler ve ksmen de daha dnceli ve duyarl insanlar olmalarn salayan d en ey im ler i n ed en iy le k ah r am an lk k o n u m u n u kazanrlar. Kahramanlar yine de tm dnyada ayn zelliklere sahip deildirler. Akhilleus, Odysseus, Glgam ve Sigurd bireylerin ok farkl yollardan n kazanabilecei kltrlerden gelirler. Bu, onlara kendi kiiliklerini ifade etme olana salar. Buna karlk Rama, Hindu kltrnn siyasal, ekonomik ve toplumsal alanlarda insandan bekledii uygun ve drst davran ekli olan "darma"y her zaman aklnda tutmal ve izlemelidir. Olaanst yeteneklerine ramen hibir kahraman kusursuz deildir. Onlarn kahramanlk nitelikleri kadar insani zayflklar da ayn derecede retici zellikler tar. Onlarn kusurlar, herkesin benzer psikolojik ihtiya ve elikileri olduundan, sradan insanlarn kendilerini onlarla zdeletirmelerini salar. Byk kahramanlarn pek ou lmll kabul edemez. Glgam lmden yle korkar ki, lmszln srrn aramak iin ok uzun ve tehlikeli bir yolculua kmay gze alr. Sonunda glklere gs gererek elde ettii baarlarla yetinebil-meyi renir. Akhilleus onurlu bir lmle uzun, sradan bir yaam arasnda tercih yapmak zorunda kalr. Sava alannda onurunu yitirdiini anlaynca, yaam seer ve ancak bu seimin nceden grlemeyecek sonulan, onun bu kararn deitirmesini salar. Hektor ve Beowulf korkaklk lekesiyle yaayamayacaklar iin kahramanca lm semek zorunda kalmlardr. Pek ok kahramann tersine Herakles, grevlerini tamamlaynca lmszle ulaacam bilir. Ana kaygs, alak bir kraldan emir almay reddettii iin grevlerinden kanmak istemesidir. Odysseus, hayatn sresinden ok niteliine deer verdiinden, lmszlk frsatn geri teper. Kendi lml karsn ve krallnn sorunlann, ok gzel bir tanrayla evlenip skc bir yaam srmeye tercih eder. Kah ram an lk s y len celeri, in san larn k iisel istekleriyle topluma kar olan sorumluluklan arasndaki likiyi inceler. Seim, ounlukla can alc ama basittir; toplumu kurtarmak iin lm gze almal m? lm gze alan kahraman n ve onur sahibi olur, gvenlii tercih edense her ikisini de kaybeder. Herakles ve Beowulf birok canavar ldrerek dnyay daha gvenli bir yer haline getirmi, Kotan Utunnai'nin kahraman dmanlara kar cesurca savaarak halkna yardma olmutur. Byk destanlarda konu ayn, fakat koullar son derecede karktr. Bir nder kendi arzulanru toplumun ihtiyalarnn nnde tutarsa, hem birey hem de toplum ac eker. Agamem-non ve Akhilleus toplumsal onurun, kiinin kendisine olan saygsnn anahtan olmas nedeniyle bir kle kz yznden tartrlar. Benzer ekilde Lancelot ve Gunevere, aklarn Kral Arthur'a olan ballklarnn stnde tutarak Yuvarlak Masa'y yok etmi ve ngiltere'yi iktidar peinde koan yerel yneticilerin eline drmlerdir. Aeneas, toplumun ihtiyalann kendi arzulanndan stn tutar, fakat kendi insanln kaybeder. Benzer ekilde, Rama'nn toplum ihtiyalarn kars Sita'ya olan akndan stn tutmas, her ikisi iin de kiisel bir trajedi yaratr. te yandan, Gassire kendi arzularn toplum ihtiyalanndan stn tuttuu in n kazanr.

Anaerkil Toplum
Pek ok sylencenin simgesel ieriini anlayabilmek iin, yeryz merkezli anaerkil dinlerle, daha yakndan tandmz, gkyz merkezli ataerkil dinler arasndaki temel farkllklar bilmek nemlidir. Anaerkil toplumun siyasal, ekonomik, toplumsal ve dini temeli tarmsal yla dayanr. Tarmn nemi, tm yaayan nesnelerin doumdan olgunlua, oradan lme ve oradan da tekrar doua giden geliimlerini vurgulayarak dairesel bir yaam grn beslemitir. Mevsimden mevsime iklimin grece sabit kald lkelerde bile, nsanlar kendi hayatlarnn geliimiyle, hayvanlar ve bitkilerin hayatlarnn geliimi arasnda bir balant kurabilmilerdir. Anaerkil toplumlarda Ulu Tanra ya da Ana Tanra veya Doa Ana'ya hayat veren en stn tanrdr. O, tm insan hayatnn ve btn yiyeceklerin kaynadr. Kalc olabilmek iin, toplumlar ocuk yapmak ve yiyecek retmek zorundadr. Ulu Tanna'nn nimetlerine ne denli baml olduklarn bilirler ve bu nimetlere kavuabilmek iin dzenli olarak ona ibadet ederler. Kralie, Ulu Tanna'nn kilemi halidir ve byk bir ekonomik, toplumsal ve dini gce sahiptir. Bylece anaerkil toplumlarda btn kadnlar deerlidir ve biroklar nemli konumlara ulamlardr. Kadnlar aile reisi olmular, miras, anneden kzlarna ve en nemlisi, tahminen en son lecek ve aileyi en uzun sre devam ettirecek olduundan kk kzlara gemitir. ocuklar, babalar kendi annelerinin evinde kzkar-delerinin ocuklannn yetitirilmesine yardma olurken, anneleri ve daylar tarafndan yetitirilmektedirler. ocuklann ahlaki ykmllkleri ncelikle anneleri ve onlarn kardelerine kardr. Erkeklerin dlleme, yani doumdaki rollerinin anlalmasnn ve deerlendirilmesinin bir sonucu olarak kralie bir koca alr ve bir yl iin onu kutsal kral ilan eder. Balangta bu kii, onun ya kardei ya da oludur, daha sonra olunu temsil eden bir gen olmutur. Pek ok gen, kutsal kral olabilmenin onurunu elde edebilmek iin birbirleriyle yanmtr. Fiziksel g ve olduka usta ekilde yay kullanmay gerektiren pek ok yarmay kazanmak zorundadrlar. Herakles'in Nemea aslan, Girit boas, Erymanthos domuzu ve Artemis'in geyiine kar mcadelesi bu yarmalann tipik rnekleridir. Odysseus'un katld ve kazananm Penelope ile evlenecei okuluk yanmas da bu gelenein bir yansmasdr. Her bahar, yeni ekinlerin tohumlan ekildiinde, ok byk bir dini trenin paras olarak bir nceki yln kutsal kral kurban edilecektir. Ana tanrann rahibeleri, onun bereket glerine sahip olabilmek iin, onun etini yiyecek ve yine daha bereketli olabilmeleri iin tarm alanlar ve iftlik hayvanlar onun kanyla sulanacaktr. Sonra dini bir trenle kralie, gelecek yl iin yeni bir kutsal kral alacaktr. Kutsal kral giderek daha ok g kazanr. Kendi yerine lme gidecek bir kutsal kral bularak hkmdarlk sresini sekiz yla kadar karr. Her yln sonunda gerek kral, bir veya gn iin bir maara ya da mezar odasnda, halkn gznden uzak, inzivaya ekilir ve bu arada geici kral onun yerini alr. Ana tanrann rahibeleri kutsal bir trende geici kral kurban ederek topluma bereket getirmek iin, onun etini ve kann kullanrlar. Sonra gerek kral, gelecek yl iin yeniden grevinin bana dner. Glgam Itar'n evlenme teklifini reddederken, onun kendinden ncekileri nasl ldrdn anlatr. Bunun zerine ttar, Glgam'n yerine Enkidu'nun lmne neden olarak intikam alr. M 2400'lere gelindiinde, baba veya baarl bir sava imgesi olan yce bir erkek tanrya tapan saldrgan kabileler, pek ok anaerkil topluluu istila etmeye balar. Kendileriyle birlikte erkeklerin egemen olduklar yeni bir toplumsal ve siyasal dzen kurarlar. Krallar, eski toplumsal sistemi, kralln babadan oula getii ve tannlarm rzasn almak iin hayvanlarn kurban edildii yeni bir sistemle deitirme gcn bulur. Baz kltrler, daha uygar ve yetenekli yeni bir tanr kuann eskisinin yerini ald yeni bir dnya gr ortaya koymaktadrlar, rnein Yunan mitolojisinde Zeus Kronos'u, Babil mitolojisinde de Marduk Tiamat' yenip yerine gemitir. Bir tanr ailesiyle dieri arasndaki sava, Ana Tanra'ya tapan ve iftilik yapan yerli halkla, erkek gkyz tanrlarna tapan sava kabileler arasndaki siyasal ve dini elikileri yanstr. Ze-us'un Kronos ve Titanlara kar zaferi, bir halkn dierine kar siyasal zaferini yanstrken, kars Hera dahil dier Ana Tanralarla olan ilikileri, istilaclarn dinlerinin yerleik dinlerle olan kaynamasn salayan uzlamay temsil eder, Marduk'un, temel tanryken, eski tanrlarla birlikte bir din oluturmas da Babil mitolojisindeki benzer deiimleri yanstmaktadr.

Sylencelere Ynelik Akademik Bak Alar

nsan deneyimlerinin simgesi olduklar iin, eitli bilim adamlarnn bak alarna bal olarak, sylencelerin ok eitli biimlerde zmlenmeleri mmkndr. Yllar nce pek ok uzman, sylenceleri d evrenin simgeleri olarak grrd. Sylenceleri yaratanlarn doay gzlemledikleri ve insan davranlarn buna kout b iim d e y o ru m lad k lar d n lm t , rn e in , kahramanlarn gnei temsil ettii, gne nlarnn simgesi olan kllar kullanarak, bulutlar ve gece karanl gibi gnein dmanlarn temsil eden canavarlarla savatklar kabul edilmiti. Bylece her kahramanlk hikyesi, gece ile gndz; daha geni anlamda, yi ile kt arasndaki atmann bir simgesi saylmt. 20. yy.'da, sylencelerin d evreye bal simgesel yorumu yerini bilinaltnn oluturduu i evreye brakmtr. Sigmund Freud ve onun gibi dnenler, sylenceleri insann bilinaltn-daki istek, korku ve gdlerinin bir ifadesi olarak grmlerdir, rnein Otto Rank, geleneksel kahramann zelliklerini bebek dmanl, ocuktuk fantezileri ve babaya kar isyan olarak aklamtr. Cari Jung ve Cari Kerenyi, Erich Neumann ve daha geni anlamda Joseph Campbell de aralarnda olmak zere Freudist-ler, sylenceleri evrensel ve ortaklaa bilinaltnn ifadesi olarak grrler. Onlara gre, doutan gelen psikolojik zellikler, tm dnyada ve tarih boyunca insanlarn yaamn akna nasl yant verdiklerini, ne gibi deneyimler yaadklarn belirler. nsann ortak bilinalt anne, ocuk, kahraman, dev veya sahtekr gibi arketipleri ierir; ama bunlar Bat mge ereveleridir. Bireyin zel yaam deneyimi, arketip imgelerin hangi zel biim ve yolla ifade edileceini belirler. Yani dnyann her tarafndan eitli sylencelerin pek ok benzer konu ermesi, ortaklaa bilinaltnn varln gstermektedir. Bu temalarn ileniinin farkl olmas ise, her kltrn zel fiziksel, toplumsal, ekonomik ve siyasal koullarnn arketipleri etkileyiini yanstmaktadr. Bu yzyln bilginleri, sylenceleri baka ekillerde de yorumlamlardr. Bir din tarihisi olan Mircea Eliade, soylencelerin ciddi dinsel deneyimlerden ortaya ktklarn ve dinin zn oluturduklarn savunur. Sylencelere yap ve kullanm kazandran kutsal deneyimlerdir. Eski dnya;farkl tektanrl ve ok tanrl dinler[hem anaerkil,hem ataerkil],doa tapm ve atatapm gibi dini dnce ve biimler bolluunu bir arada ierir.Sonu olarak, bir kltrden dierine ok sayda benzerlik ve balant bulunabilir. lahlarn nitelii,yaratl sylenceleri,kurbanlar,ayinler,lm ve cennet gibi dini kavramlarn farkl ynlerine ilikin aratrmalar bunu ortaya koymaktadr. Antropolog Paul Radin, sylencelere ekonomik bak asyla yaklar. Bireyin yetersiz yiyecek ve zayf teknolojiden doan ekonomik belirsizlie kar verdii yaamda kalma mcadelesi,hayatn mutsuz ve ksa olaca ynnde bir korku yaratr. Dini nderler,genellikle toplumun siyasal nderleriyle de ibirlii yaparak bu korkular,kendi maddi karlar iin istismar ederler. Antropolog Claude Levi-Strauss, sylenceleri deneyimlerin birer simgesi ya da aktarlan hikyeler olmaktan ok, soyut kurgular olarak dnr.Tm insanlarn dnce yaplar tektiptir ve sorunlarn hep ayn yollardan zmeleri de bunu ortayakoyar.Sylenceler zde dncelerin rettii zde rnlerdir,bu nedenle de tm dnya sylenceleri ortak bir yap gsterir.Yaam ve lm ya da doa ve kltr gibi birbirine kart gler arasndaki elimeleri ortaya koyar.Belli bir sylencenin anlamn kefetmek iin,simgesel anlamndan ya da metin ieriinden ok,altndaki yapda odaklanmak gerekir.Bu yap,deimez biimde toplumsal ilikilerdeki eekonomik sorunlardaki gerilimleri ortaya koyar.Sylencelerin zmlenmesi,teknolojileri nedenli ilkel olursa olsun,insanlarn zihinsel olarak aa olmadklarn kantlar.nsanlarn sylenceleri,yaadklar dnyay anlayabilecek entelektel yeterlilie sahip olduklarn gsterir. Mitolojinin byleyici taraf,ksmen onu ayn anda pek ok bak asndan grebilmekten kaynaklanr.Her disiplin,deerli katklarda bulunarak btne kar duyduumuz hayranl artrr.

I.BLM -Yunan ve Roma Sylenceleri

Yunan sylenceleri evrensel bir n ve yaygnlk kazanmtr. Yaklak M 775 (Homeros, lyada) ve yine yaklak M 725 (Hesiodos, Theogonia) yllarnda yazya geen bu sylenceler, bizimkine ok benzeyen bir evreni anlatr. Tanrlar, kahramanlar, insanlk durumuna ilikin betimlemeleri, bizim insan davran zerine edindiimiz bilgilerle uyumludur. Yunan tanrlar byk bir ailedir. Bu ailenin her bireyi farkl bir kiilik tar. Sevgi, nefret, kskanlk, gurur, tpk insan davrann gdledikleri gibi, onlann davranlarn da ynlendirir. Evreni yneten ilk tanrlar, kardeleri, ocuklaryla birlikte insanlarn evrenini yneten Zeus tarafndan tahttan indirilirler. Zeus'un kzkardei (ve ei) Demeter le kzlar Persephone, dnyann basit gzelliklerini, tanrlarn Olympos dandaki grkemli saraylarna yelerler. Zeus'un erkek kardei Hades, Persephone'yi kardnda bizler Demeter'le birlikte sevgili kzm yitiren bir annenin yaadklarn yaarz. Zeus, nsanlardan yazl olmayan bir onurlu davran yasasna uymalarn bekler. Kral Lykaona soylular tanrlara ve insanlara sayglarn yitirdiklerinde, Zeus, neredeyse btn rk bir sel felaketiyle yok eder. Bununla birlikte onun yerine baka bir rk yaratacana sz verir ve bu szn tutar. Hesiodos'a gre Zeus, her biri ncekinden daha kt olan be insan rk daha yaratmtr. Bugn insanlar "eski gzel gnler"den sz edip insan rknn yaayp yaamayacan merak etmektedir. Hesiodos da ayn tutum ve kaygya sahiptir. Onun kendi kuan betimlemesini bugnk yaamla karlatrmak ilgin olabilir. Romallarn Hercules (Herkl) dedikleri Herakles, en nl Yunan kahramandr. Baarlar o kadar byktr ki, ad bugn de insanlarn karlatklar herhangi bir byk ie atfedilmeye devam etmektedir. Glkler karsnda gsterdii cesaret, g ve yetenek hepimiz iin davran rnei oluturur. Homeros'un llyada' snn sayfalarnda, baka pek ok kahraman boy gsterir. Yunanlardan Akhilleus ite Agamemnon; Tro-yallardan Hektor, kendi kiisel arzularyla halklarnn gereksinmeleri arasnda bir seim yapmak zorundadr. Savalar eski, ancak ektikleri ac adatr. Yine, glkleri gslemedeki cesaretleri, onlar, etkileyici ve ayn zamanda insani, bizim gzmzde davranlar rnek alnacak kiiler yapar. Homeros, imdiye kadar yazlm olan en iyi macera hikyelerinden birinde, Troya Sava'ndan sonra eve dnen Odysse-us'u da izler. Odysseus'un kr Kykloplardan kan; daha sonra sarayn igal etmi olan marur talipleri aldatn grenler, kahramanlarn bu en dhisini asla unutmayacaklardr. Dahas, Odysseus'un kars Penelope edebiyattaki en nemli kadnlardan biridir. Sadakati, yaratc zeks kocasmnkine denktir. Romallar Yunan tanrlarn, sylencelerini benimsemitir. Vergilius, Augustus Caesar ile, Roma'nn kuruluunu yceltmek iin kendi sylencesi Aentid'i yazmtr. Aeneid Homeros'un llyada'smm bittii yerden ksa sre sonra balayp Troya-l kahraman Aeneas'n maceralarn anlatr. Vergilius, destanm Homeros'un iki destanna dayandrdndan bu iki yazarn yaptlarn, zellikle kahraman kavramlarn karlatrmak ilgin olacaktr. Vergilius'un Troya'nn ykmn anlatan dramatik betimi edebiyattaki en gl betimlerden biridir. Ve Aneas'n sevgilisi, Kartacah kralie Dido, dnyann en soylu kadn kahra-manlarmdandr, Aeneid gibi, Romulus ve Remus sylencesi de Roma'nn kuruluunu anlatr. Yine de anonimdir. Daha eskidir ve Yunan geleneklerinin ok daha az etkisinde kalmtr.

Yunanistan

Titanlarla Tanrlarn Yaratl: Sunu

Yunanlara gre yaratl, en nemli tannlarn kadn olduu ana ynetimindeki toplumdan, en nemli tanrlarn erkek olduu baba ynetimindeki topluma doru kayar. nsan ailesinin zamanla kuaktan kuaa gelimesi gibi, insan ailesi eklinde yaratlan tanrsal aile de ebeveyn ynetiminden ocuklarn ynetimine, oradan da torunlarn ynetimine doru geliir. Toprak Ana olan Gaia, ilk Ulu Tanra ya da Ana Tanr-a'dr. Yunanistan'da yaayan insanlar, Bronz a kabileleri topraklann igal ettiklerinde Ulu Tanra'ya tapmaktadrlar. nk iftidirler, topran bereketi onlar iin ncelikli nem tamaktadr. Hayatlarn srdrmeleri, yln verimsiz aylarnda kendilerini beslemeye yetecek kadar yiyecek elde edebilmelerine, kabilelerinin devamn salamak iin yeterli sayda ocua sahip olabilmelerine baldr. Bu insanlar, bir kadnn ocuk dourma yeteneiyle topran btn bitkileri "dourma" yetenei arasnda bir ba kurmulardr. Bu nedenle topran ruhu kadndr, ilk Yunanlarn tapt en nemli tanrsal varlklar da kadndr. Uranos dnyann yneticisi olduunda, olu Kronos, kadn kkenli dinlerde Ulu Tanra'nn veya Ana Tanna'nn rahibelerinin kutsal krala yaptklar gibi onu paralar. Rahibeler 32 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Yunanistan

Titanlarla Tanrlarn Yaratl

Kaos denilen balangtaki boluktan ilk lmsz varlk ortaya kt; Gaia (Toprak Ana), yeralt dnyasnn en derin, en karanlk blgesini yneten Tartaros le esiz gzellii pek ok lmsz tanrnn yaratlna esin kayna olan Eros (Ak). Daha sonra Gaia, ei olmadan Uranos'u (Gkyz Baba) dourdu. Her ynden kendisini sararak, lmsz varlklara bir barnak salamas iin onu kendine denk tuttu. Gaia ayn zamanda Ou-rea (Dalar) ile Pontos'u (Deniz) dourdu. Gaia daha sonra Uranos'la evlendi. Uranos var olmu her eyi ynetti. Gaia ile Uranos'un ilk lmsz ocuklar z Yzer Kollu devlerdi. Her devin omuzunda elli ba ve her omuzdan kan ellier kolu vard. Ondan sonraki lmsz ocuklar z Kykloplard. Her birinin alnnn ortasnda sadece bir gz vard. Zanaatlkta ustaydlar ve daha sonra Olympos Da zerinde tanrlar iin saraylar ina ettiler. Uranos bu alt ocuun korkun gcnden rkt. Kendisini korkuttuklar iin onlardan nefret etti. Bylece Uranos, her ocuk doduunda, onu annesinden alp elini kolunu balayarak Gaia'nn barnn, yani topran derinliklerine frlatt. Her ocuk dokuz gn, dokuz gece boyunca dt. Onuncu gnde hkmdarnn adyla anlan blgeye, Tartaros'a indi. Uranos, yeryznn gne nn uzamdaki bu noktasndan Yz Kollularla Kykloplar saklad. Yetkesine ynelik tehdit korkusundan kurtularak, gzleri gururla ve memnuniyetle parlad, sonsuza dek hkmedeceini sand. Ko casn n d av ran lar Gaia'y fk elen d ird i. ocuklarn zledi. Onlara yaptklarndan Uranos'tan nefret etti. Bununla birlikte duygularn kalbinin derinliklerine gmerek sessizce intikam alabilecei zaman bekledi. Gaia ile Uranos'un dier lmsz ocuklar on Titand. ocuklaryla birlikte Yunan tanrlarnn en yal kua oldular. Helios gne tannsydt, gkkubbede bir at arabasnda gnei dolatrrd. Selene ay tanrasyd. Okeanos dnyay saran rman tanrsyd. Annesi Gaia gibi Themis de Delphoi'de kehanet tanrasyd. Kronos, annesi gibi yeryz tanras olan kz-kardei Rhea'yla evlendi, zamanla Yunan tanrlarnn ebeveyni oldular. Daha sonra Atlas, o zamana kadar doan Titanlarn en gls, dnyann zerine dmemesi in gkkubbeyi tuttu. Bundan ksa br sre sonra en zeki, en akll Titan olan Promet-heus suyla amurdan lml insan ortaya kard. Kardei Epi-metheus ilk lml kadnla, Pandora le evlendi. Gaia, Titan ocuklarn Uranos'a kar intikam arac olarak kullanmaya karar verdi. Byk bir para akmakta alarak onu kocaman keskin bir ta-orak haline getirdi. Daha sonra oullarna giderek "ok acmasz olduu iin babanz cezalandrmanz istiyorum. Benim ricalarma, erkek kardelerinizin isteklerine karn onlar Tartaros lkesine hapsetti" dedi. Oullarnn neredeyse tm Uranos'tan o kadar korkmulard ki, annelerinin emrini sessizce dinleyip sylediklerini yapmay reddettiler. Ancak en kk Titan Kronos, karakter bakmndan babasna ok benziyordu. Erkek kardelerinden ok daha cesurdu. Tepkilerini grdnde "Eer bakas sana yardm etmeyecekse anne, elbette ben edeceim! Eer babamz sana, erkek kardelerimize kt davranmsa cn almalyz!" dedi. Kronos'un szlerini duyunca Gaiann yrei gururla, memnuniyetle dolup tat. Ona yardm edecek cesarete sahip bir olunun olmas gurur vericiydi. imdi Uranos sonsuz aaya katlanmann ne demek olduunu renecekti! Bylece Gaia, byk akmakta ora Kronos'un eline verdi. Keskin eri azna dikkat etmesi iin onu uyard. Saklanaca yeri, yapmasn istedii eyi syledi. Daha sonra Helios, gne arabasn gkkubbeden srp gece vakti dinlenirken, Uranos deniz kysna gelip uyumak iin karsnn yanma yatt. Selene, aym uyuyan Uranos'un stne tutarken, Kro-nos sakland yerden koca ta-orag kaldrp babasn hadm etti. Sonra koparlm paralar denize atarken "Saltanatn bitti, baba. imdi senin yerine ben hkm sreceim. Bana kar gelebilirsin, ancak benim gcm seninkinden daha fazla. Bu yzden sana kaderine raz olman tlerim!" dedi. Uranos, bir lmsz olduundan lemezdi. Ama lmszl acy hissetmesini engellemediinden strapla inledi. Acsnn bir nedeni de iktidannn aniden sona erdiinin farkna v a rm asyd. Gaia, Uranos'un topraa akan kanndan kara giysili Furia'y dourdu. Bu lmsz tanralar, zehirli gzya aktan gzleri, dayanlmayacak kadar pis kokan nefesleriyle ebeveyninden birini ldren ocuklar delirttiler. Gaia, ayn kandan, ksaca "Devler" diye bilinen baka bir grup iren varlk dourdu. Kll kafalar ve yzleri, ejderhannkilere benzeyen ayaklaryla korkuntular. Parlak zrhlarn kuanp, uzun mzraklarn ellerine aldklarnda yenilmez grnyorlard. Uranos'un lmsz gvdesinden kopan paralar denize batt ve evrelerini beyaz bir kpk sard. Zamanla bunlardan gzellik ve ak tanras, genellikle kpkten domu tanra olarak anlan Aphrodite dodu. Kronos, daha nce babasnn olduu gibi gkyz tanrs oldu. Babas gibi Yz Kollularla Kykloplardan korktu ve Gaia' ya verdii sz tutmayarak erkek kardelerini Tartaros'ta balanp hapsedilmi halde brakt. Hayal krklna uram ve kzgn Gaia, ocuklarn kurtarmak iin baka bir frsat kollad. Kehanet tanras olduundan, zevk iindeki Kronos'a bir gn, tpk babas gibi, oullarndan birinin de onu devireceini haber verdi. Kronos kurnaz bir glmseyile "Kaderi kandracam" diye kendi kendine sylendi. "Eer ocuum olmazsa sonsuza dek hkm srebilirim!" Ancak kaderini deitirmesi o kadar kolay deildi. Kars Rhea'y seviyordu; bir sre sonra sevimli bir kz, Hestina dodu. Rhea gururla kzlarn Kronos'a gsterdiinde, kaderinin sesi Kronos'un kafasnda nlad. ktidarn kaybetmekten duyduu byk korkuyla gzlerine deli, hain bir parlt yerleti. Bebein kz m erkek mi olduuna aldrmadan efkatle kansndan ald, kocaman azn at, ocuu bir lokmada yuttu. Memnuniyetle "imdi" diye dnd, "kaderi kehanetinden, ocuu da tahtndan alkoydum." Kronos ile Rhea'nn drt ocuu daha oldu: Demeter, He-ra, Hades, Posiedon. Her defasnda Kronos, ocuu o kadar efkatle kucaklyordu ki Rhea, artk o ocuu kabul edeceine inanyordu. Oysa her defasnda, kehanetin sesi kkrerken delilik parlts gzlerine yerleiyor, her defasnda devasa azn aarak bebei bir lokmada yutuyordu. Sonra bir kez daha memnuniyetle srtarak kendi kendine dnyordu: "Kaderi kehanetinden, ocuumu tahtndan alkoydum!" Bu srada Rhea'nn kalbi acyla dolup tayordu. Altnc ocuunu douracakken Gaia'ya gidip dedi ki; "Anne, ltfen yardm et! Nasl Uranos Yz Kollularla Kykloplan senden ald, Kronos da ocuklarmz benden alyor. Bu bebei de almasna dayanamayacam. Ne yapabilirim? Kronos grmeden ocuu saklayabilir miyiz? Onu nasl kandrabilirim?" Gaia karlk verdi: "Kalbim zdrabn anlyor kzm. Sanrm sana yardmc olabilirim. Biliyorum ki, nasl daha nce Kronos babasn tahtndan indirmse, onun da olu tarafndan indirilmesi kaderidir. u ak ki doacak olan ocuun kaderinde babasna, erkek kardelerine, kendi ocuklarna kar tutumu nedeniyle Kronos'tan almak vardr."

nsan alar: Sunu

Homeros'tan sonraki nemli Yunan air, M 8. yy. sonlarna doru yaam olan Hesiodos'tur. Hesiodos, var olan sylencelere dayanarak pek ok sylence yazd. Yaratl efsanesini, kendi zorlu alarnda insanlara mutlu yaam srmelerini retecek ekilde dzenledi. Hesodos'a gre, insanlar daha fazla teknoloji elde ettike deerleri bozuluyordu. Bu nedenle, son derece basit yaam sren ilk lmllerin altn rk Zeus'un yaratt btn rklarn en onurlusu, en mutlusuydu. Bunlar sakin iftiler topluluuydu. Kendilerini ve topraklarn verimli klan Ulu Tanna'ya ya da Ana Tanna'ya (Toprak Ana) tapyorlard. Yunan tarihinde bu rk en ok, Mikenter lkeyi igal ettikleri zaman, yaklak M 2600-2000'den nce Yunanistan'da yaam olan insanlara uyar. lml bronz rk, Miken anda yaad. Homeros'un lyada'snn mekn olan Troya Sava da dahil pek ok sava bu ada yaand. Mikenler, Yunanistan' igal ettiklerinde karlatklar halklardan daha saldrgan, daha hrslydlar. Zeus'a tapyorlard ve toplumlarnda erkek kadndan daha nemli ve daha fazla iktidar sahibiydi. Hesiodos'un "ler ve Gnler"indeki demir rk, "bizim" rkmz tanm, kendi zamannda yaayan insanlar anlatr. Onun zamanndaki yaam gryle bugnk kendi yaam grnz karlatrmak ilgin olacaktr. insan alan Olympos Da'nn efendisi, lmsz tanrlarn babas Zeus ayn zamanda insanlarn da babasyd. Tahl-veren dnyada yaam olan ilk lmller kua Altn Irk olarak biliniyordu. Bu lmllerin gnlleri de, ileri de saft. Hem kendileri gibi insanlara hem de lmsz tanrlara sayg gsterdiler. Bunun karlnda lmszler de onlar sevdiler. nk birbirlerine drst davrandlar. Ne yazl yasalara ne mahkemelere ne de cezalara gerek duydular. Serbestlik, gvenlik, bar iinde dertsiz, rahat bir yaam srdler. Korkunun, kederin, ar lerin yaamlarnda yeri olmadndan geen yllar grnlerini bozmad ya da glerini azaltmad. Yallk sayg, minnettarlk grd. iklim Altn Irk'a scaklk, gzellik salayarak, sonsuz bahar yaatarak sevecen davrand. lmller, barnmak veya rtnmek iin almak zorunda kalmadlar. Akan nektar ve st, onlarn rmaklarn oluturdu. Bodur mee aalarnn yapraklan bal damlattlar. evrelerinde bol bol yetien tahllarla meyveleri toplayarak lenler dzenlediler. Sulak, yeil ayrlarda sr ve koyun srlerini serbeste gttler. Gnete prl prl iek-lenen yabani ieklerin, gece gkyznde parlayan yldzlarn keyfini karacak zamanlar da, istekleri de vard. Altn Irk'in sahip olduundan daha fazlasn elde etmek gibi bir istei yoktu. Ne a gzl ne de saldrgand. Bu lmller, kendi lkelerinin snrlarnn tesinde ne olduunu kefetmek amacyla gemiler yapmadlar. teki insanlar tehdit etmediler. Buna karlk, hi kimse de onlan tehdit etmedi. Kentlerinin evrelerine savunma duvarlar ina etmek gereini duymadlar. Silahlara sahip olmalanna da gerek yoktu. Ordular da yoktu. Onlar savaa aran trampet sesini hi duymadlar. Yaadklar gibi huzurlu ldler. lm onlara tatl bir uyku gibi geldi. Vcutlar topraa kartktan sonra ruhlar bulutlara gizlenmi halde lkenin zerinde gezindi. Canllar tehlikeden korudular. Onlara nasl drst bir yaam sreceklerini rettiler. lk kuak ldnde, Zeus ikinci kuak lmlleri yaratt. Bunlar Gm Irk'ydlar. Altn Irk'tan ok daha az erdemliydiler. Vcutlar geen zamanla olgunlasa da, Gm Irk ruha ocuk kald. Yz yl boyunca her ocuk, teki insanlarn dostluklarndan da, retiminden de uzak, evde annesiyle birlikte kald. Bu lmller, bu sre boyunca yaamlarn sadece ocuksu zevkleri kovalamaya adadlar. Sonu olarak, Gm Irk'ta yetikinlerin yaamlar ksa ve mutsuzdu. Birbirlerine nezaketle, hogryle davranmay asla renemediler. Bencil davranlar adaletsizlie, savaa neden oldu. lmsz tanrlara sayg gstermediler. Onlar memnun etmek iin hibir abalar olmad. Gm Irk, ne tanrlara ne de lmllere sayg gsterdiinden Zeus onlara kzd. Tanrlarn ve lmllerin babas, kli-44 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma S'ylenceterilYunayistan 45 mi sonsuz bahardan, kn dondurucu souuyla yazn kavurucu sca arasnda deien drt mevsime evirdi. Kayalarla glgeli ormanlk alanlar havadan yeterli korunmay salamaynca, Gm Irk ilk evleri ina etti. Yiyecek imdi o kadar bol deildi. nsanlar kzleri iftler halinde bir araya getirip tarlalarn srdler. nce dan tohumlarn ekmek, sonra da olgunlam baaklarn toplamak in ekim mevsiminde her gn didindiler. Zeus, onlarn dnyadaki yaamlarn erkenden sona erdirdi. Vcutlar topraa kartnda ruhlar yeraltna girdi. Daha sonra tanrlarn ve lmllerin babas Zeus, silahlar, aletleri tuntan olduu iin Bronz Irk olarak bilinen nc lmller rkn yaratt. Bu lmller Gm Irk'tan daha aalk, daha acmaszdlar. Tannlar iinde en ok sava tanrs Ares'i sevdiler. Klla yaadlar. Kaba gleri onlar daha gl yapt. Ancak kalpleri en sert kaya kadar tepkisizdi. Bronz Irk yeleri glerine ramen gen ldler. Sonsuz iddet ve sava yznden Kara lm' kendi Bronz Irk yeleri glerine ramen gen ldler. Sonsuz iddet ve sava yznden Kara lm' kendi zerlerine ektiler. Vcutlar topraa kartnda glgeleri karanla, kasvetli Yeralt Dnyas'na indi. Arkalarnda iyi anlmalarna deecek hibir ey brakmadlar. Bundan sonra Zeus, Kahramanlar Irk olarak bilinen drdnc lmller rkn yaratt. Bu insanlar Gm ya d a Br o n z I r k y eler in d en d ah a so y lu , d ah a erdemliydiler. Bazlar Tro-ya'yla yaplan savata ve baka savalarda ldler. Ancak Zeus, hayatta kalanlar dnyann kenarndaki kutsanm adalara yerletirdi. Kahramanlar hl orada, Okeanos kys boyunca, ylda kez bal tatls meyve rn aldklar lkede yaarlar. Keder artk onlara dokunamaz; sadece normal yaamlarnda kazandklar onur ve grkem yaar. Zeus tarafndan Tartaros'tak tutsaklndan bu amala serbest braklan Kronos'un ynetimin-dedirler. Zeus'un tahl veren dnyaya yerletirdii beinci kuak, bizim kuamz Demir Irk'tr. Yaamlar her gn almayla, kederle doludur. Her gece pek ou lr. Dnyann her tarafnda insanlk tarihindeki en kt sular ilenir. Buna ramen hibir lml sululuk hissetmez. Adalet, nan dnyay terk etmi; yerlerini ihanetle hile, iddetle agzllk almtr. Demir Irk, bakalarnn gereksinmelerini dnmez. Dnya nimetini paylamaz. Bunun yerine, dnyann y zey in i p ek ok zel mlke blp kendimize olabildiince ounu ayrrz. Topran verdii tahllarla yeterli zenginliin salanamadn dnrz. Bu yzden gemiler ina eder, daha fazla zenginlik elde etmek iin bilinmeyene alrz. iinde saklad zenginlikleri aramak iin, tahl veren topra paralamzdr. Gizli hazinesini bulmu, onun demir, altn yataklanndan faydalanarak gl ve zengin olmuuzdur. Bu metallerin deerleri savaa neden olur. lml eller, zaferin altn hazinelerini agzllkle ele geirmeye altklarndan kana bulanr. Eer bu gidii dzeltmezsek davranlarmz bizi yok edecektir. Ev sahibiyle konuk dosta ve cmert davranmad zaman, arkada arkadala kavga ettii zaman, kardeler dman olduu zaman, ocuklarla ebeveynleri birbirleriyle anlaamadklar zaman, yetikin ocuklar ana babalarnn onlar iin yaptklarn unutup, onlar eletirerek, yal, zayf olduklar iin onlardan ikyet ederek onlara saygszca, onursuzca davrandklar zaman, szlerini tutan, namuslu, erdemli insanlar, kt emeller iin kaba g kullananlardan daha az sayg grdkleri zaman, kt olanlar onurlu olanlar incittii zaman tanrlarn ve lmllerin babasna, bizi besleyen dnyada yaamaya uygun olmadmz gstermi olacamzdan, Zeus bizim Demir Irk da yok edecektir.

Demeter ve Persephone: Sunu

Yunanistan'daki tarmc toplumlar Toprak Ana'ya taprurlar-ken, baka toplumlar Ulu Tanra'ya ya da Ana Tanra'ya farkl adlar vermilerdi. Bu tanra, Gaia, onun kz Rhea ya da Rhea'nn kz Demeter de dahil pek ok ada sahiptir. Yunan mitolojisindeki dii ilahlarn pek ou aslnda Ulu Tanradr: Atina'da Athena, Argos'ta Hera, Girit'te Artemis, Kbrs'ta Aphro-dite. Zeus'un erkek egemen diniyle birletiklerinde rolleri deimitir.

Demeter ve Persephone
Mevsimleri getiren, yaam devam ettirecek armaganlan veren Ulu Tanra Demeter, lmlleri, onlar besleyen topra en ok seven Olymposludur. lmller de onu ok severler. ifti elerinin, birilerinin kaplarn alp akam yemeklerine katlacan umarak sofraya fazladan bir tabak daha eklemeleri Demeter'i memnun eder. Hephaistos'un planlayp, Kykloplann lmszler iin Olympos Da'nda ina ettikleri saraylardan ok, lmllerin gsterisiz evlerinde yemek yedii iin tanrlar kendisine satatklarnda glmser. Demeter nazik, sevecen, eli aktr. Ancak o, ayn zamanda Titanlarn korkulan efendisi Kronos'un kz, yce gk grltcs Zeus'un kz kardeidir. Demeter'in lmsz yaamndaki neesi, Zeus'tan olma kz Persephone'dur. Persephone, gne n, yaban ieklerini, glmeyi sever ve kendisini tanyanlarn yaamlarna sevdiklerini getirme yetenei vardr. Sicilya'daki yaban iekleri o kadar gzeldir ki Persephone, sk sk oradaki ayrlarda gzel ieklerle doldurabilecei byk bir sepetle gezinir. Genellikle parlak gzl Athena'yla atclk tanrs Artemis ona elik ederler. Bir gn Aphrodite, ller efendisi Hades'i, arabasn Sicilya Adasnn evresinde srerken grr. Glgeler kral, her zaman olduu gibi Etna Da'nn altnda srtst yatp, atele kzgn lav kusan azgn dev Typhon'un, patlamalaryla yeryznde atlaklara neden olup olmadn kontrol etmektedir. Yeralt dnyas zerinde toprak aldnda Helios'un parlak gne buradan ieri szarsa pek ok kulunun korkuyla titreyeceinden kayg duyduu iin, dnyann her parasnn yerli yerinde olduunu grnce olduka rahatlar. Altn Aphrodite olu Eros'u ararak yle der: "lmllerin ok az bizim gcmze deer veriyor. Athena, Artemis, Persephone'nin ak dncesinden nasl sakndklarna dikkat et: Zeus'la kardei, denizin efendisi bizim silahmza boyun edi. imdi sra Yeralt Dnyas'nn karanlk efendisini de egemenliimiz altna almakta. Hedefini amaz oklarndan birini Hades'in kalbine uurup gnder ki onu Persephone'ye delice k etsin." Eros'un hedefini bulan at, Hades'in Zeus'tan, Persepho-ne'yle evlenmek iin zin istemesine neden olur. "Elbette sana Persephone'y vermekten memnunluk duyarm, sevgili kardeim" der Zeus, "ancak kz kardeimiz Demeter bu evlilie asla raz olmayacaktr. Persephone'nin tann Helios'un arabasndan gelen n altnda panldayarak, iek dolu tarlalarda gezinme 48 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenenleri/Yunanistan

Tufan Devri: Sunu

M 3000 ile 2000 arasnda bir zamanda Mezopotamya'da byk bir sel baskm olmutur. Bu olayn o blgede yaayan insanlar zerinde yle byk etkisi olur ki, birbirine ok benzeyen bir ok tufan efsanesi ortaya kar. Bunlardan biri Smer, biri Yunan mitolojisine, teki de Kitab Mukaddes'e aittir. Her efsanede de bir lml, byk bir sel basknna kar uyarlr. Bir gemi ina eder, yaamas iin gerekli olanlar gemiye ykler, hayatta kalr: Tufandan sonra sa salim bir da

Lykaon: Tufann Nedeni

Olympos'un efendisi olan Zeus'un egemenliinin lk dnemlerinde, sadece kendilerini dnen bir lmller rk yayordu. Bu insanlarn, lml ya da tanrsal, hi kimseye sayglar olmad Zeus'un kulana alnnca, duyduklarnn gerek olup olmadn kendisi grmek istedi. nsantarn gerek doasn renmek iin sradan bir lml, gezgin klna girerek dnya zerinde dolamaya kt. Zeus, lmllerin, duyduklarndan daha da kt olduklarn dehet inde grd. Nereye gittiyse, nsancl olmann ne demek olduunu bilmediklerinden, her trl suu ilediklerine tank oldu. Birbirlerine kt davranyorlar, davetsiz tanr konuklarn arlamyorlar, lmsz tanrlar onurlandrmyorlard. Yine de Zeus, yeterince ok ve uzaklara yolculuk ederse lmsz tannlardan korkan, duygulu, sevecen, nazik insanlara rastlayacandan emin olduu iin yolculuuna devam etti. yle de oldu. Alacakaranlk, Gece'nin arabasn gece gne ektiinde Zeus, am ormanlar le nl Arkadia blgesindeki Kral Lykaon'un sarayna yaklamt. Sarayn avlusunun bo olduunu grnce, kraln, ailesinin, soylularn akam yemei yedikleri byk salona kadar insan seslerini izledi. Lykaon, salonun giriinde bir yabancnn durduunu fark edince "Sen, oradaki! Saraymda ne yapyorsun? Eer yiyecek dilenmeye geldiysen hizmetilerim senin iin biraz krnt bulurlar. Darda, kapda bekle" diye bard. Zeus bu szlere yle karlk verdi: "Olympos'un efendisi Zeus iin yolcuyla dilenciler deerli olduundan, yabancy aranza kabul etmeniz daha uygundur. Kuzeydeki lkelerden geldim ve konukseverliinizi bekliyorum. nnzde hem bir yabanc hem de Zeus, tanrlarn ve lmllerin babas olarak duruyorum." Soylulardan bazlan aniden kapdaki yabancya saygyla, korkuyla baktlar. Bununla birlikte, Lykaon glerek dedi ki; "Arkadiallar, duyduklarnza hemen inanyorsunuz! Sradan bir yabancya tapnmak niye? Eer bu tanr iddia ettii gibiyse, kesinlikle bu gerei bilmemizi salayacaktr. Eer deilse bu salonlarda hibir zel muameleyi hak edemez. Onu nasl snayacam grn; lml m yoksa tanrsal m olduunu anlamak iin kuku gtrmez bir yol biliyorum. Elbette nce yaplmas gereken en doru ey olduundan, bizimle yemek yemesine izin vereceim." "Taze hazrlanm etlerden bir tabak getirin" diye emretti hizmetilerden birine. "Tanrlarn efendisini souk yiyecekle onurlandramayz, deil mi! imdilik" dedi kral yabancya, 5o Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma SylenceleYjYunanislan

Tufan: Ceza
Kara bulutlarn ve gkgrltsnn efendisi Zeus, kt davranlar nedeniyle btn lmlleri cezalandrmaya karar vererek Olympos Da'na dnd. lmsz tanrlar, krallarnn insan rkn yok erme kararn onaylasalar da gelecekten kayglydlar, lmller olmadan tanrlara gzel kokulu kurbanlar kim sunacakt? Zeus, halen var olan insan rkn yok edince daha iyi bir bakasn yaratacana gvence vererek onlar yattrd. Zeus, dnyay yldrmlaryla yok etmeye hazrland. Sonra byle bir yangnla Olympos Da'nn da tutuacan fark edince silahlarn bir kenara brakt. Bunun yerine, kara frtna bulutlarm serbest brakarak btn dnyay basan bir sel felaketiyle lmlleri yok etmeye karar verdi. Zeus, habercisi Hermes'i hizmetisi Aeolus'a, rzgrlarn efendisine gndererek ona, dnyay kurutup, temiz hava getiren rzgrlar maarasna kapatarak btn kasrgalar serbest brakmasn emretti. Kara bulutlara sarnm korkun Gney Rzgr dan kt. Sakal saanaklarla imiti. Kanatlarndan ve giysilerinden yamur dklyordu. Utuu zaman elleri gkyzn grletiyordu, evresindeki bulutlarn nemini sktrarak sanak yamurlarn karaya, denize dmesine neden oluyordu. Yamurlar, tahllarn, budaylarn tmn mahvedince, iftiler, bir yln boa giden emeinin yasm tuttular. Ancak Zeus'un fkesi, yatmam bir halde kalbinde hl kuduruyordu. Kardei Poseidon'un yardmn alnca o da rmaklara, derelere, btn engelleri aarak ekinmeden dnyann zerine atlmalarn emretti. Denizin efendisi de su dolup akmak iin yeni atlaklar, yarklar bulsun diye koca dili mzrayla dnyay sallad. Sudan bir battaniye ak tarlalar, ormanlar, meyve bahelerini, srlar, koyunlar, evleri, insanlar, tanrlarn tapnaklarn bile rterek dnyann stne serildi. Su, dnya grnrde kys olmayan kocaman bir deniz olana kadar en yksek yaplar yutarak ykseldike ykseldi. nsanlar, felaketi ellerinden geldiince atlatmaya alblar. Bazlar en yksek tepelere trmandlar. tekiler daha nce srdkleri topraklarn veya suya gmlm kendi kentlerinin ya da zm balarnn zerinde krek ekerek kayklarla aldlar. Balklar, aalarn yaprakl dallarna takld. Deniz hayvanlar daha nce da keilerinin otlad yerlerde dinlendi. Yunuslar orman patikalarn izlerken, deniz perileri telala kentleri, tapnaklar, meyve bahelerini kefe ktlar. Kurtlar koyunlarn arasnda yzdler. Aslanlarla kaplanlar birlikte su stnde kalmaya altlar. Ne yaban domuzu lmcl boynuziaryla bu yeni dman yaralayabildi ne de hzl ayaklarnn tavana bir faydas oldu. Kular, snabilecekleri bir yer bulma umuduyla denizlerin stnde sinirli sinirli utular. Sonunda hibir yer bulamadan umutsuz, yorgun, sonsuz sulara dtler. Durmadan ykselen sular tepelerden at; en yksek da doruklarn dalgalaryla ykad. Boularak lmekten kurtulan birka kii de alktan ld.

Deukalion ve Pyrrha: Yeniden Dou

Yaratc Titan Prometheus, Zeus'un yok etmekte olduu rk, yani ilk lmlleri toprakla sudan ortaya karmt. Prometheus, insanlarna lmsz demirci Hephaistos'un ocandan ate alarak yardm ettii iin Zeus onu, Hephaistos'a Skitya'dak, (skit lkesi, Karadeniz'in kuzey-kuzeydousunda bir blge) Kafkas Da'na ivilemesini emrederek cezalandrmt. Prometheus, kendi lmsz geleceini etkileyenler dnda btn gelecek olaylar nceden bilebiliyordu. Yce gkgrlt-c Zeus'un, yaratt, sevdii insanlar yok edeceini anlad zaman lml olu Deukalion'u ard. Uyumakta olan Deukalion, ryasnda babasnn ok byk bir sandk yaparak iinde yiyecek, elbise, avadanlk gibi her eit malzemeyi saklamasn tlediini duydu. Saanak yamurlar gelip topraklarn sel bastnda, Deu-kalionia kars Pyrrha sandklarna binerek denize aldlar. Dokuz gn dokuz gece kabarm denizlerin zerinde srklendiler. Zeus aaya baktnda, denizlerin, masum, iyilik dolu, tanndan korkan Deukalion'la Pyrrha dnda erkeklerle kadnlarn tmn bomu olduunu grd. Aeolus'a Gney Rzgn'n hapsedip frtna bulutlarn kovalayarak denizleri kurutacak olan Kuzey Rzgr Boreas' serbest brakmasn emretti. Kara bulutlarn efendisi Posedon'a da dili mzran brakp azgn dalgalan yattrmasn buyurdu. Bunun zerine Poseidon, bir deniz tanrs olan Triton'dan, koca sesli deniz kabuunu fleyerek btn sellere geri ekilmelerini emretmesini istedi. Onlar emirlere uyunca, denizler tekrar kendi kylarna ekildi. Akarsular alalarak kendi yataklarnn snrlannda kald. Tepeler suyun zerinde bir kez daha ykseldi. Sonunda yamurlar durduunda Deukalion'la Pyrrha, bulutlarn stne ulap akam yldzlarna dedikleri iin sel sularndan kurtulmu olan Parnassos Da'nn ikiz tepelerini grdler. Kar-koca, ekilen sular teknelerini topraa brakana kadar sandklarn o yne, Parnassos Da kysna doru yzdrdler. Byk bir neeyle tekrar karaya ayak bastlar. Ancak ksa bir sre sonra keder, sevinlerini ald gtrd. nk hibir canlnn bulunmad dnya lm sessizliinde, sszd. Yalnzdlar. Deukalion Pyrrha'ya gzyalar iinde "Sevgili karcm, sen cinsinden hl hayatta olan tek insansn. Helios arabasn gkyznde srerken, deniz bizden baka herkesi yuttuun-60 Dnya Mitolojisi Ytmat ve Roma Sylenceleri/Yunanistan 61 dan, grebilecei yegne iki kiiyiz. zerimizdeki bulutlar hl k a r a , h l y l d r c y k e n i m d i b i l e g v e n l i k t e yaayabileceimizden emin olamayz." "Bununla birlikte, en azndan birbirimize sahibiz!" diye devam etti Deukalion. "Eer Kader seni sa brakp ben senden alsayd; u an olduumuz gibi dnyada yapayalnz kalsaydm ne yapardn? Korkularn kim yattrr, acn kim dindirirdi? Teselli ve dostluu nerede bulabilirdin? unu biliyorum ki eer denizler seni yutsayd, bu yalnzla sensiz katlanamayacam-dan senin peinden giderdim!" "Ah, keke babamn yarahc yeteneklerine sahip olsaydm!" diye tamamlad. "yle olsayd ben de amurdan insanlar yapar, vcutlarna canl ruhlar yerletirirdim. Grdn gibi lml rkmzn son iki yesiyiz." Bu szlerle Deukalion da, Pyrrha da aladlar. Hayatlarn kurtardktan iin Olympos Da'ndaki tanrlara minnettarlk dualar ettiler. Daha sonra, olacak olan her eyi bilen, Titanlann Byk Tannas Themis'in kehanet merkezini bulmaya karar verdiler. Themis'in tapna, yosunlar ve amur yznden kaygand. Bir zamanlar sunan zerinde srekli yanan ate artk parlamyordu. Yere eilip souk talan perek dua ettiler. "Eer lmsz tanrlar fkelerini bir kenara brakabilirse bizi dinleyip dileimizi kabul etsinler. Byk Themis, rkmz nasl yenileyeceimizi syle; onlar bouldu, kurtulan bizler keder iindeyiz." efkatli tanra karlk verdi: "Tapnamdan ayrlnca, kemerlerinizi zn ki giysileriniz serbest kalsn. Sonra yzlerinizi saklayp byk annenizin kemiklerini arkanza atn." Uzun bir sessizlikten sonra Pyrrha Deukalion'a "Byk Tanna'nn dediklerini yapamam. Affna snrken titriyorum, ancak eer kemiklerini rahat brakmazsam annemin glgesi evsiz kalp babo dolaacaktr." Ancak Ulu Tanra bu sorunun ok iyi farkndayd. Bylece Deukalion'la Pyrrha, bu szlerde baka bir anlam bulabilmek umuduyla yava yava bir dizi acayip talimat tekrarladlar. Sonunda Deukalion "lmsz tanrlar adildir. Kt bir ey yapmamz emretmezler. Kerameti yanl anlamadysam, dnya bizim byk annemiz, kemikleri ise evremizdeki talar, kayalar" dedi. O zaman Pyrrha, "Hakl olabilirsin Deukalion, ancak bu dnce bana mantkl gelmedi. Ama bir zarar da olmayacaktr. Tanrlara gvenmeliyiz" dedi. Pyrrha'yla Deukalion elbiselerini gevettiler, balarn rttler, elbiselerinin eteklerinde tayarak evrelerindeki talar topladlar. Sonra Parnassos Dann yamacndan aa doru yan yana yrdler. Talan omuzlannm zerinden arkaya atarken doruca karya baktlar. Talar yere arpnca sertliklerini kaybediyorlard. Yumuadka bydler, insan eklini almaya baladlar. Ksa sre sonra canl grnmeleri iin heykeltran son rtularna gerek duyan przl, bitmemi mermer heykeller gibiydiler. Her kayann kat blm insan kemiine dnrken yumuak, nemli toprak ieren taraf et oldu. Damarlar kayada olduu gibiydi, sadece imdi insan damarlanyd. Deukalion'un att kayalar erkek oldu; Pyrrha'nn kayalan kadn. Birlikte yaratldklar malzemenin gcne, dayankllna sahip bir rk yarattlar. Bereketli toprak, yaama zg btn teki biimleri bizzat yeniden yaratt. Helios, bir kez daha gnein n, byk tufan nedeniyle hl ok amurlu, nemli olan dnyann zerinde mas iin getirdiinde Ulu Tanra yaamn btn eski biimlerinin yannda baz yenilerini de ortaya karmt.

Heraklesin Grevleri ve lm: Sunu

Herakles Yunan kahramanlarnn en nls, en tannm olandr. Genellikle "dnya savunucusu" olarak anlr. Grevleri, onu bilinen dnyann her yerine tam, her nereye gittiyse o lkeyi insanlarn yaamas iin daha gvenli bir yer yapmtr. T.rlandan ok az yardm almtr; baarlan tamamen kendine aillir. I lerakles, n ya da iktidar peinde komad iin farkl bir Yunan kahramandr. Dk ahlakl birine boyun ememek iin, onu nl yapacak bile olsa verilen grevleri yapmay nce reldi'der. Sonunda grevi kabul etmesi, insanlk tarihi boyunca lmllerin, gereklemesini en ok istedikleri dilek olan lmszlk dln almak iin deil, sadece tanrsal bir emir olduu iindir. Herakles'in grevleri, onun byk olaslkla anaerkil kltre ait olduunu gsterir. Kadn egemenliindeki toplumda bir erkein kazanabilecei en byk onur olduundan, kutsal kral, yani Ulu Tanra'nn ynetimdeki rahibelerin arkada olmak isteyen gen, teki pek ok rakiple yarmak zorundadr. Byle bir gen, Eurystheus'un Herakles'e verdii grevlerin benzeri olan pek ok yar kazanmaldr. Geleneksel yarlar, atcnn okunu bir ya da bir dizi halkadan geirdii atclk yarmas; aslan, yaban domuzu, boa gibi yabanl hayvanlarla yaplan dvler; gl bir rakiple yaplan gre karlamas; bir gnde bir tepeyi ya da tarlay srmek; vahi atlan ehliletirmek gibi konular ierir. Herakles'in grevlerinin en eksiksiz rneini Apollodorus, Ktphane adl eserinde anlatmtr.

Herakles'in Grevleri ve lm
Herakles, Zeus'un lml bir kadndan olan oluydu. Olympos'un efendisi, hem Herakles'in sonsuz ne erieceinden emin olmak hem de baka kadnlardan olan ocuklarndan nefret eden Hera'y memnun etmek istiyordu. Bu nedenle Zeus, Hera'ya Herakles'in Tiryns kral Eurystheus'un emrettii on iki grevi yapmak zorunda olduunu syledi. Herakles'i ancak o zaman lmsz yapacakt. Hera, istemeyerek, onun byk grkem (Hera + kleos: Saygnlk [n]) kazanmasna neden olduu iin, Herakles sekiz aylkken nlendi. Hera, onu ldrmek niyetiyle odasna iki byk ylan yollad. Ylanlar onun yatana yaklanca, Herakles neeyle kollarn uzatp elleriyle birer ylan kapt; ikisini de bodu. Herakles yetikinlie eriirken n kazanmaya devam etti. Bir prensesle evlenip oul sahibi oldu, Eurystheus, Herakles'in iktidarn tehdit edeceinden korkarak nl grevleri yapmasn emretti. Herakles, Eurystheus'un hizmetisi olmay reddedince, Hera Herakles'i delirtti. Bir lgnlk nbetinde ocuklarn dman sanarak yayn ekip onlar vurdu. Delilii geene kadar, Herakles toplumdan kat, suundan arnd, Delphoi Khini'nin dne bavurdu. Khin, Herakles'e Eurystheus'un emrettii on ii yaparak tanrlarn isteine boyun emesini, ancak o zaman lmsz olabileceini syledi. Herakles, khinin szn tutarak kraln hizmetine girdi. Eurystheus, Herakles'e nce Nemea aslannn postunu getirmesini emretti. Herakles bu hayvann ta ya da tunla yaralanmayacan biliyordu. Bu nedenle onu ldrmek iin baka bir yol bulmalyd, Aslanla karlatnda oklarnn da, byk tahta sapannn da bir ie yaramadn anlad. Aslan, Herakles'in saldrs karsnda iki k olan bir maaraya girdi. Herakles, kn birini byk bir kayayla kapatarak tekinden ieri girdi. Sonunda bir kolunu aslann boynuna atana kadar greti, boynunu kstrarak ldrnceye kadar skt. Maaradan zerinde zaferinin korkutucu andac olan aslann postuyla kt. Herakles, Tiryns'e Nemea aslan klnda dndnde [krystheus grdnden o kadar korktu ki, Herakles'e kent kapsnn dnda kalmasn emretti. Daha sonra Eurystheus Herakles'le, habercilik grevini yklenen bir hizmetisi araclyd grt. kinci grev olarak Eurystheus, Herakles'e Lerna Ejderi'ni ldrmesini emretti. Bu canavar bir bataklkta yayor, yiyecek s r ararken yakndaki yerleim yerlerini birbirine katyordu. Kota gvdesinin zerinde ylana benzeyen dokuz ba vard. Ortadaki ba lmszd. Herakles, nce zerine yanan oklar .l.r.k canavar bataklktan kmaya zorlad. Sonra canavarn balarn yakalayp sopasyla ezmeye alt. Ancak bir ba ezdiinde baka ki ba kyordu. Yaptnn sadece grevini zor-l . i rd n gren Herakles, kuzeni ve yol arkada lolaos'tan .lcs*' bir kk odun koyarak kor gibi bir dalayc yapmasn st'di. Sonra, canavarn lml balarn bir bir kesti. O kestikten l r i H' u sonra Iolaos yeni bir ba kmadan i eti dalayp ml ni rl rdi . Herakles lmsz ba da kesti. Yolun kenarndaki bir l .iv.mm altna gmd. Ejderin vcudunu paralara bld. Ejde-64 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Yunanistan

lyada: Sunu
Tarihsel Arkaplan lyadann yks, M yaklak 1250'de, Bronz veya Miken ann sonunda yaanmtr. Olay, bugn Trkiye olarak bilinen lopraklarda. Yunanlarn Troya'ya kar balatt savan son ylnda geer. Yaklak M 2600'lerde, Yunanca konuan Kuzeyli kavimler, Yunanistan'n Makedonya diye bilinen kuzeyini igal ederler. ki insanlarn torunlar M 1900-1600 arasnda, daha gneye inerek lkenin kalanna da yerleir. Uygarlklarnn altn .n, Girit adasn fethedip, adadaki gelimi toplumun teknolojisini ve sanatn nemli lde benimsedikleri M 1450 ile, bakentlerinin, saraylarnn savalarla yamaland M l.'(N) .rasnda yaamlardr, Yunanistan'daki Miken uygarlna dair bilgilerimiz, esas l.r.k arkeologlarn bulabildiklerine dayanmaktadr. Arkeolog-Ici N i Yunanistan'daki ve Troya'daki, yani Homeros'un Trkiye'deki "lyum"undaki, nemli yerleim merkezlerini bulup l'i. Lrda almalar sevindiricidir. Ancak zamann, iklimin, y.namlarn ve hrszlklarn tahripleri sonucu, arkeologlarn bu-I. (bildii malzeme snrldr. Gnmze ulaabilenler arasnda mcevher, anak-mlek, madeni kap gibi ss eyalaryla kalkn, mifer ve eitli silahlar gibi sava ara gereleri vardr. Ayrc, I .ineer B denilen bir dille yazlm ve arkeologlarn oku-v.bldii toprak tabletler de bu buluntular arasndadr. Miken uygarl kendisini izleyen Grek uygarln, Home*. dnemi de dahil, hem incelik ve ayrntda hem zenginlikte k.l k.tl .m bir uygarlktr. Mkenler mcadeleden, avclktan, . i l el i k y.rl.rdan holanan kavgac bir halktr. lkeleri, Pele-l>mes dnda dalk, topraklan susuz ve kayalktr. Denize bu nedenle .lnnlar ve baka topluluklar iin korkulu aknclar l.ilme j'.elnilerdir. Silahlaryla yaam, silahlaryla lmlerdi! Mr/.,l.n. sava gereleri ve saken sahip olduklar de-Vh . y. yl, birlikte gmlmeleri de arkeologlar iin byk bir ..in-. ln.kl.dr .

Homeros ve Szl Gelenek

Bat edebiyatnn en nemli eserlerinden olan lyada ayn zamanda bir epik iir olan Odysseia adl eiyle birlikte Grek edebiyatnn da en eski iki rneinden biridir. Konunun uzmanlarnn ou, her iki eseri de Homeros'a atfeder. Ancak Homeros' un gerekten yaayp yaamadna dair bir kant olmad gibi, yle grnyor ki antik Yunanlar da Homeros hakknda bizden daha fazla bilgiye sahip deildir. Yine de, gnmzde pek ok uzman, Homeros'un M 760 ve sonrasnda yaad ve eserlerini de bu dnemde verdii ka-nsndadrlar. iyadann genlik, Odysseia'nn ise olgunluk dnemi eseri olduu kabul edilebilir. lyada ve Odysseia'nn dil zellikleriyse, M 8. yzyldan nceki bir dneme ait olmadklar sonucunu dourmakta ve ikisi de lyonya'nn, yani byk Sisam ve Sakz adalarnn da bulunduu Dou Ege kylarnn merkez blgesinde konuulan dile balanmaktadr. Bu saptamalar ise, Miletoslu Arkti-os'un M yaklak 700'de yazd Aethiopis'in yadann de-v.tm ve yadann da 8. yzyla veya daha ncesine ait olduu -..plamasna uygun dmektedir. Her iki eser de, M yaklak f'O 525 arasnda, Homeros'un Sakz Adal veya Anadolu'daki Smyrna'dan (bugnk zmir) olduu yolundaki yaygn dn-eyi desteklemektedir. 1 lomeros zamannda Grekler, byk Miken uygarlnn knden sonraki karanlk ada gelien incelikli bir szl gelenee sahiptir. Profesyonel eitim alm airleri izleyen ve ".i|>sodc"ler, yani bir tr "halk ozanlar" diye anlan kuaklar, /.gin edebiyat rnlerini szl olarak renmi ve retmi lerdir. "k", yksn "lir"i eliinde anlatr. ans varsa bel li hr kr. ln hane halk arasna kabul edilir; yoksa, ekmeini ka/ . m . k iin evden eve, yklerini anlatarak gezip durur. En iyi l.ilk n/.,mlan, yaadklar dnemde elencenin byk formla rm l.u birini saladklar iin ok sayg grmlerdir. Bir tek in. tnU r.dyoyu, televizyonu, sinemay, albmleri, tarih kitapla-v- romanlar birletirmilerdir. U.lk oy..nbn, siy.si istikrarszlk ve s.va dnemlerinde "i n.i'.l.n'n k, h< nu gemiini < il ll.r.k ok nemli bir

lyada
I. Blm (Agamemnon, Apotlon rahiplerine hakaret eder ve Apollon'unYunanlar cezalandrmasna neden olur. Durumu dzeltmek iin,onur dlnden vazgemek zorundadr. Akhilleus ve Agamemnontarhrlar ve Agamemnon AkhiUeus'un onur dln alr. Akhilleus da savatan ekilir.) Syle tanra, her yerde sz geen Agamemnon'la tanr-ben-zeri Akhilleus nasl fke iinde ayrldlar? AkhiUeus'un fkesi yznden saysz uzun sal Yunan savann can nasl Ha-des'e gitti de gvdeleri kurda kua yem oldu? Agamemnon'la Akhilleus'u birbirine kim drd? Duna, Agamemnon rahibini saymad diye gm yayl Apollon neden oldu. Agamemnon'a onur dl olarak rahibin kz Kryseis verilmiti, ama rahip ksa sre sonra zengin bir fidyeyle geldi. Agamemnon'la, kardei Menelaos'la ve btn teki Yunanlarla konutu. "Olympos tanrlar Priamos'un byk kenti Troya'y ykmanza ve gven iinde evlerinize dnmenize izin versin, benim fidyemi kabul edin ve kzm serbest brakn, Zeus'un olu Atc Apollon iin bu iyilii yapn" dedi. btn Yunanlar Apollon'un rahibine sayg gsterdiler, ama Agamemnon'un yrei dargnlkla arpyordu. Her yerde sz geen kral, rahibe "htiyar, seni koca karnl gemilerin yannda bir daha grmeyeyim, Apollon bile seni kurtaramaz!" dedi. "Kzn serbest brakmyorum. Kryseis Argos'taki evimde, senden ve lkesinden uzakta byyecek. Tezghta dokuma yaparak, bana hizmet ederek kocayacak. imdi beni kzdrma, ek git!" Agamemnon'un szleri rahibin yreine korku sald. Tuzlu denizin kys boyunca sessizce yryp uzaklat. Sonra Apollon'a dua etti: "Gm yayl tanr, iit beni! Bir gn seni honut ettiysem, sen de acmn cn Yunanlardan oklarnla al!" dedi. Tanr, rahibin duasn duydu. Olympos Da'nn doruklarndan yreinde fke, omuzunda oklar ve yay, gece gibi aa indi. Her grlmez ok lmcl bir hastalk tayordu. nce katr ve kpeklere ok att, sonra dokuz gn boyunca o kadar ok Yunan sava ldrd ki, her yerde srekli cenaze odunu yanar oldu. Onuncu gn tanra Hera, Yunanlarn haline acd ve AkhiUeus'un kafasna Yunan nderleri toplantya arma fikrim soktu. Herkes toplannca, tanr-ben zeri Akhilleus konumac asasn eiine ald ve dedi ki: "Atreus olu Agamemnon, imdi sava kadar salgndan da ekiyoruz. Bir khine veya rahibe, Apollon'un bize niye kzdn soralm. Belki kuzu ve kei kurban edip onu yattrrz da bu salgn sona erer." Akhilleus szlerini bitirince, Apollon'un, gemii ve gelecei bilme gcn verdii khin Kalkhas ayaa kalkp konumac asasn ald: "Zeus'un sevdii Akhilleus" dedi, "btn Yunanlar yneten bu kiilere kar beni koruyacana sz verirsen, ben de konuacam!" Akhilleus yle yantlad: "Cesur ol Kalkhas ve bildiklerini anlat. Apollon adna, armaanlarna sahip olduun Zeus adna sz veririm ki, ben yaadka ve gzm grdke, kimse sana zarar veremez. Btn Yunanlarn en by olduunu syleyen Agamemnon bile sana iliemez." O zaman Kalkhas konutu: "Atc bizi cezalandryor, nk Agamemnon fidyesini kabul edip kzn serbest brakmayarak onun rahibini kk drd. imdi Apollon, biz Kryseis' hi armaan almakszn serbest brakmadan bu salgn durdurmaz." Agamemnon fkeyle yerinden kalkt. Yreinde fke, gzlerinde ate, konumac asasn kapt ve: "Seni uursuzluk khini!" dedi. "Hibir zaman iyi bir ey haber vermezsin. 96 Dnya Mitolojisi Yunan ne Roma S'oylencelerilYunanislan 97 Kryseis'i evimde tutmak istedim diye Apollon'un fkesini niin benim stme ykyorsun? Ben Kryseis'i karm Klytaimestra'ya yelerim ve gerekten de Kryseis gzellikte, zekda, elilerinde Klytaimestra'dan altta kalmaz." "Ama onu sevsem de" dedi Agamemnon, "zorunluysa Kryseis'i babasna yollarm. Yunanlarn ldn deil, gven iinde olduklarn grmek isterim. Yalnz bana baka bir dl verin, ben de mevki ve onuruma uygun bir simgeden yoksun tek Yunan olarak kalmayaym, nk benim konumumda birinin onur dlnn alnmas doru deil." O zaman Akhilleus konumac asasn ald ve "Atreus'un byk olu" dedi, "btn insanlarn en hrsls; yce gnll Yunanlar sana nasl onur dl versin? Yamaladmz kentlerden elde ettiimiz deerli ne varsa paylatk, verileni geri almak doru deildir. Ama sen Kryseis'i geri verirsen, Zeus bize Troya'y yamalama izni verdiinde sana onun drt kat deerlisini veririz." Agamemnon yantlad: "Yiitsin Akhilleus, beni kandrmaya alma. Sen kendi onur dln saklarken benimkini vermemi mi bekliyorsun? Hayr! Yce gnll Yunanlar bana beni tatmin edecek br dl verirlerse kabul ederim. Yoksa senden, Ajax'dan veya Odysseus'tan onur dllerinizi zorla alrm. Ama bununla sonra uraacam. imdi Kryseis'i geri yollayalm ve oku tanr Apollon'a uygun bir kurban verelim." O zaman gzleri parlayan Akhilleus bard, "Seni utanmaz, kurnaz adam! Sana hangi Yunan gnlden itaat eder? Ben buraya Troyallar beni incittii iin gelmedim. Benim ne domuzuma, atma ne de tarlalarma zarar verdiler, Phthia'nn zengin topraklaryla Troya arasnda ok mesafe, glge veren dalar ve tuzlu deniz var. Senin iin, utanmaz, kpek suratl ve senin kardein Menelaos'un cn Troyallardan almak iin buraya geldik." "Ama imdi" dedi Akhilleus, "benim kazandm ve Yunanlarn bana verdii onur dln alma tehdidinde bulunuyorsun. En byk sava ben olmama karn, bir kenti yamaladmzda benim dlm senden byk olmuyor. Ama gene de, benim kk dlm benimdir. imdi yurduma dnyorum. Burada onuru krlm olarak, sana daha byk zenginlikler kazandrmak iin kalamam!" Bu szlere, her yeri yneten Agamemnon yle karlk verdi: "stiyorsan ka! Kalman istemeyeceim. Bana onur veren baka biroklar var, hatta Olympos'un efendisi Zeus bile... Zeus'un sevdii btn krallar arasnda en ok senden nefret ediyorum, nk sen tartmay ve kavgay bu kadar seviyorsun. Glsn, nk bir tanr sana g verdi. Adamlarn ve kara gemilerini al, evine dn." Agamemnon bu szleri sylerken Akhilleus klcm ekip Atreus'un bu gsterili olunu ldrmenin mi yoksa fkesini yenmenin mi daha iyi olduunu geiriyordu aklndan. Eli klcnn kabzasndayken, Hera Athena'y gnderdi; nk Hera Agamemnon'u da AkhiIIeus'u da severdi. Athena Akhilleus'un arkasnda durup san ekti, kendisini yalnz ona gstermiti. Arkasna bakan Akhilleus parlak gzl tanray tand. "Neden buradasn Zeus'un kz?" diye sordu. "Bu kstah kralm nasl can vereceini seyretmeye mi geldin?" Athena bu szlere yle yant verdi: "Hera beni, fkene sahip olman sylemem iin gnderdi. O seni de, Agamemnon'u da seviyor. Agamemnon'a kar kl deil szlerini kullanrsan, gelecek gnlerde kat armaan alrsn." "nsan ne kadar kzm olsa" dedi Akhilleus, "siz ikinizin szn dinlemeli. nk tanrlar da onlar dinleyenleri dinlerler." Bylece Peleus'un olu fkesini bastrd, konumac asasn ald ve Agamemnon'a gl szlerle saldrd. "Seni sarho!" diye bard Akhilleus, "seni kpek suratl, geyik yrekli! Hibir zaman memleketlinle bir olup savaa gidecek, bir Yunan kralyla birlikte atmaya girecek kadar yreklilik gsterdiini grmedim senin! lmden o kadar korkuyorsun ki!.. Ama seninle uyumayan bir Yunann dln ele geirmeyi yeliyorsun. Sen insanlara deil farelere ynetici olmalsn; yoksa bakalarna byle davranacan sanmazdn." Akhilleus "Elimde tuttuum bu konumac asas stne yemin ederim, insan kasab Hektor'un nnde sen onlar savu-namadn iin yzlerce Yunan lecek ve btn Yunanlar Akhilleus'un yardmn arayacak. O zaman, en iyi Yunan onurlan-98 Dnya Mitolojisi drmay reddedip onlarn felaketine neden olduun iin yrein ezilecek." O anda, hzl konuan Nestor, Pilos'un yal ve bilge kral ayaa kalkt, konumac asasn ald ve "kiniz de utann!" dedi. "Yunanlar byle blnm grmek ok zc. Priamos ve olu, fikirde ve dvte usta iki Yunann byle tarttn duysa-iar mutlu olurlard. Beni dinleyin, ben ikinizden de yalym ve gemite sizden ok daha yi insanlar benim szlerimi dinlediler." Nestor tte bulundu: "Sen Akhilleus, bir krala kar savamay dnmemelisin. Bir tanrann gl olu da olsan, Agamemnon senden byktr, nk o daha fazla insann kral. Sana gelince Agamemnon, gl de olsan Briseis'i alma; nk Yunanlar onu onur dl olarak Akhilleus'a verdiler. fkene hkim ol; nk Akhilleus bu savata Yunanlarm byk dayana."

O zaman Agamemnon yle yantlad: "Haklsn, yal efendi. Ama bu adam kendisinin, herkesin szn dinlemesi gereken byk kumandan olduunu sanyor. lmsz tanrlar onu mzrak yaptlar, ama bir de hakaret edici dil vermiler!" Akhilleus onun szn kesti: "Evet, ama eer senin isteklerini yerine getirseydim insanlar bana korkak fare derlerdi. stersen bakalarna emir ver, ama bana verme, nk artk sana uymayacam. Seninle Brseis iin savamayacam, nk onu bana sen verdin. Ama benim olan baka bir eyi almak istersen, mzram kara kann dker!" Bu szlerle iki nder ayaa kalkt ve toplanty terk etti. Agamemnon Kryseis'i, Odysseus'un kaptanlnda evine yollad. Sonra Yunanlara tuzlu denizde kendilerini arndrmalarn ve Apollon'a boa ve kei kurban etmelerini syledi. Akhilleus kulbesine dnd, Briseis'i Agamemnon'un iki ulana verdi. Onlar kmak zereyken, yle seslendi: "Siz ikiniz, lmsz tanrlar ve lml insanlar ve u aptal kral karsnda Yunanlar, onlar felaketten kurtaraym diye benim yardmm aranacaklarna tank olun. Atreus'un sz her yerde geen olu, nn grecek ve yapbklarnn sonularn anlayacak kadar gr sahibi deil!" L Bolm (Akhilleus'un annesi, olunun onurunu korumak iin, o savaakatlmadka Troyalann kendilerim yeneceini, Yunanlaraanlatmas iin Zeus'u ikna eder. Zeus Agamemnon'a sahte birrya gsterir ve ona Troya'ya imdi saldrmasn, saldrnnbaarl olacan syletir. Yunanlar ve Troyallar sava meydannda bulutuklarnda Menelaos ve Paris dvrler, amayenilemezler.) Sonra tann-benzeri Akhilleus tek bana uultulu denizin kysna oturup alad. Ellerini kaldrp annesi gm ayakl The-lis'o yalvard: "Gklerde grleyen Zeus yaammn ne kadar ksa olacan bilip, bana onur kazanma ansn vermeliydi. Ama her yerde sz geen Agamemnon Briseis'i alp onurumu krd." Thet i s Akhi l l eus ' un yal varm as n t uzl u deni zi n derinliklerinde duydu. Hemen duman gibi yukar frlad, zc yksn dinleyip olunu teselli etti. Anlatmay bitirince Akhilleus szlerini yle tamamlad: "liabamn evinde byrken, senin btn lmsz tanrlar arasnda, hepsi frtnal bulutlarn tanrs Zeus'a kar birleip, onu sk sk zincirlediklerinde onu kurtardn anlatp bbrlendiini duyardm. Yz kollulardan Briareus'u getirip onu sen kur-t.rdn ve onun sonsuz sevgisini ve honutluunu byle kazandn." "imdi ltfen bana yardm et, tanrlar kurulunun ba Zeus'a git. Benim iin Troyallara yardm etmesini, Yunanlar ldrmelerini iste ondan. Ancak o zaman Agamemnon, Atreus'un gsterili olu, Yunanlann. en iyisinden onur dln esirgediinde ne kadar kr olduunu anlayabilir." Gzleri yal Thetis oluna dedi ki: "Yaamnn nasl ksa olduunu bilip bu acy yaamaman isterdim. Oysa sen, bir in-s.nn tayamayaca kadar znt indesin. fkeni krbala.. Btn savalardan uzak dur, hzl kara gemilerinde bekle l.ha iyi. Bu arada ben, karla kapl Olympos'a gideceim ve c lslfini almak iin Zeus'u ikna etmeye alacam." 100 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Yunanistan 101 Akhilleus annesinin talimatna uydu. Artk insanlarn gnen kazand kurul toplantlarna gitmedi ve sava alanndan uzak, bo bo gemisinde oturdu. Ama sava lklarn ve dvmeyi de mthi zlyordu. Thetis, sz verdii gibi Zeus'un tek bana oturduu Olympos'un en yksek doruuna kt. "Zeus Baba" diye seslendi ona: "Eer szle veya ile sana bir yardmm dokunduysa, ricam dinle. Kaderi ok gen lmek olan oluma onur getir. nk Agamemnon, onur dln alp onun onurunu krm. Ltfen Yunanlar oluma onur verene ve yaptklarn deyene kadar Troyallara yardm et. Ya onaylayp ban e veya isteimi geri evir ve bana nasl deer vermediini gster." Bulutlar toplaycs Zeus "Benden bunu isteyip Hera'yla aram bozuyorsun" diye yantlad. "imdiden savata Troyallara ok yardm ediyorum diye bana kzyor. Ama isteini yerine getireceim." Tanrlar ve lmller uykudayken, Zeus Akhilleus'a nasl onur vereceini ve birok Yunan gemilerinin yannda nasl ldrteceini tasarlad. Her yerde sz geen Agamemnon'a yanltc bir rya gstermeye karar verdi. Rya'y yanna arp dedi ki: "Zararl Rya, git Agamemnon'a uzun sal Yunanlar uyandrmasn, kendilerini iyi savunan Troyallarla imdi savarlarsa yenebileceklerini syle. Hera btn tanrlar Yunanlarn yann tutmaya ikna etti." Zeus'un szleri zerine, Rya Agamemnon'a gitti; ona, en fazla sayg gsterdii, kumlu Plos'un krah Nestor gibi grnd. "Niin uyuyorsun Agamemnon?" dedi. "Senin gibi, btn Yunanlardan sorumlu bir nderin, geceyi uyuyarak geirmektense dnecek ok eyi vardr. imdi beni dikkatle dinle, nk sana OIympos'un efendisi, seni kollayan Zeus'tan haber getirdim." "Btn tun giysili Yunanlar hemen silah bana ar; nk Pramos'un koca kentini almann zaman. Hera btn lmsz tanrlarn desteini ald ve Zeus'un da kararyla, Troya'nn sonu geldi. Uyannca bu szleri unutma." Rya, Agamemnon'a bunlan syleyip uzaklat. Agamemnon uyannca ryasnn gerei anlattna aptalca inand. Tuniini, harmanisini, sandallarn giyindi ve klcn omuzuna ast. Babasnn, Hephaistos tarafndan yaplan asasn eline ald, ulaklarn Yunanlara gnderdi. Agamemnon yallar kuruluna ryasn anlatnca, bilge Nestor konutu: "Dostlar, krallar, Yunanlarn nderleri" diye balad, "baka bir Yunan byle bir rya grse, yanltr deyip aldrmazdk. Ama Yunanlarn en by olduunu syleyen Agamemnon duyduysa bu szleri, hemen saldrya hazrlanalm." Bu srada Zeus, ayana tez ula ris'i Troya glerinin topland yere gnderdi. ris onlara Troyallarn ba gzcs olarak grnd. "Yal efendim" dedi Priamos'a, "birok savaa katldm, ama ovada bize saldrmak iin toplanan ordu kadar byn ve etkileyicisini grmedim. Sayca ormandaki yaprak veya tuzlu deniz kysndaki kum kadar oklar." Sonra parlak miferli Hektor'a dnd: "Hektor, Priamos' un tanr benzeri olu" dedi, "btn Troyallarn ve balaklarnn bana seni geiriyorum. nk yardmmza gelenler ok farkl diller konuuyorlar; her reis kendi adamlarna emredip sava alanna srsn." ris byle konutu ve Hektor onun sesinin gerek olduunu bildi ve ona uydu. At yetitirici Troyallar, kn tipisinden kap okyanus gn dolduran turnalar gibi grltyle sava alanna yrdler. Tun giysili Yunanlar sessizce yanat onlara; herkesin yreinde cesaret ve sava hrs vard. Gney rzgrnn da doruklanna obanlarn nefret edip de soygunculann sevdii duman salmas gibi (nk o duman topra gizler, insan ta atmndan uza gremez), yzlerce insann yry de yle bir toz duman kaldryordu. Yunanlar Troyallara yaklarken, Paris Troyallarn ncs oldu. ki elinde iki tun ulu mzrak tayordu ve omuzlann-t. panter postlar, eri yay, klc vard. Yunanlara meydan okudu: "inizde kim en iyiniz olduunu dnyorsa ne ksn" dedi. "Benimle lmne yz yze dvmesi in meydan okuyorum ona!" Menelaos, Paris'in Troyallarn arasndan kmasna sevindi. Bir aslann, koca boynuzlu bir geyik veya yabani kei cesedi 102 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Yunanistan 103 bulup sevinmesi, gen avclarn kpekleriyle geldiini duymasna karn tatl eti yemesi gibi, Menelaos da Paris'i grnce sevindi. nk Sparta'nn sava sever kral, evinden Helena'y alp gtren Troya prensinden cn almak istiyordu. Ama meydan okuyuuna kar Menelaos'un arabasndan atladn grnce, Paris'in iine korku dt. Da yolunda ylan gren birinin yznn solmas, titremesi ve geri dnmesi gibi Paris de sava sever Menelaos karsnda geriledi ve Troya sralar arasna gizlendi. Hektor onun bu davranm grnce kardeini sert szlerle eletirdi: "Kt Paris! O kadar yakklsn ki kadnlar sana dire-nemez. Hi domasan veya evlenmeden lsen Troya halk iin daha iyiydi. Bu yaptn utan verici. Yoldalarn seninle alay edecek; Yunanlar btn yakkllna ramen Troya ncsnn yreinde cesaret ve g olmadn

grp sevinecek." Sonra Hektor sordu: "Tuzlu denizi ap yabanc bir lkeye giden ve gzel bir kadnla dnp babasna, kentine, hemehrilerine ac ve kendine utan getiren sen misin? Gerekten Menela-os'tan kamak m stiyorsun? Karsn aldn adamn nasl biri olduunu grmelisin. Lirinden veya Aphrodite'nin sana verdii yeteneklerden bir yardm grmeyeceksin, nk Menelaos seni yenip tozlara bulayacak saygn bir sava. Troyallar senin korkakln paylamal veya sen, getirdiin bunca ktlk nedeniyle burada taa tutulup ldrlmelisin." Paris bu szlere yle karlk verdi: "Hektor, beni eletirmekte haklsn, ama altn Aphrodite'nin armaanlar nedeniyle beni sulama. Bunun yerine, btn Yunan ve Troyallara, ben Menelaos'la gzel Helena ve onun btn hazineleri iin dvrken kenarda durmalarn emret. O zaman halkjmz ve balaklar evlerine, Yunanlar da huzur iinde lkelerine dnebilirler." Btn Yunanlar ve Troyallar Hektor'un aklamasn duyunca sevindiler; nk sava gerekte Paris'le Menelaos arasndayd ve onuncu ylnda dvmeye devam etmek isteyen ok az insan kalmt. ki gcn nderleri Zeus'a ve teki lmsz tanrlara dua edip onlar honut edecek szler veriyordu. Her yerde sz geen Agamemnon kollarn kaldrd ve dua etti: "Zeus Baba, yeminlerimizi duy. Paris Menelaos'u ldrrse, gzel Helena ve btn hazineleri onun olacak ve biz Yunanistan'a eli bo dneceiz. Eer gzel sal Menelaos Paris'i ldrrse, o zaman Troyallar Helena ve hazinesini, bizi savaa soktuklar iin iyi bir tazminatla geri vermeli. Yoksa Troya topraklarnda kalp, hakkm olan alana kadar savamak zorunda kalacam." Paris'le Menelaos silahlannca, Troyallarla Yunanlarn arada braktklar bo alana girdiler. Mzraklar hazr, parltl gzlerle birbirlerini szdler. Paris uzun glgeli mzran ilk atacak oland, ama mzrak Menelaos'un yuvarlak kalkanna deince ucu eildi. Menelaos da mzran kaldrrken dua etti: "Olympos'un efendisi Zeus, Paris'i karm ald iin cezalandrmama izin ver; bundan sonra hibir konuk dostluk gsteren ev sahibine kar byle bir su ilemesin." Mzra Paris'in zrhn deldi, ama kan akmad. Menelaos klcn Paris'in miferine indirince kl drt para oldu. O zaman sava sever Menelaos Paris'in stne atld, miferinin kaln at yelesini yakalad, ekti ve gvdesini oturan Yunanlara doru srklemeye balad. Paris, Menelaos'a sonsuz bir saygnlk brakarak boulup gidecekti, ama Aphrodite Paris'in dt g durumu grd, miferinin kayn kesti ve onu Menelaos'un elinden kurtard. Menelaos Paris'in ardndan tun mzrayla frlad, ama onu bulamad. Aphrodite Paris'i ge kaldrm, youn bir dumann iine gizlemi ve Pria-mos'un koca kentindeki yatana tamt. Agamemnon bardt: "Beni dinleyin btn Troyallar ve balaklar. Menelaos'un dv kazand ortada, onun in Helena'y ve hazinesini hakk olan kocasna getirin ve Paris'in kabahatna kar Yunanlara tazminat verin." Byle konutu ve Yunanlar onaylayp bardlar. Ama Hera ve Athena, Aphrodite'nin gzelliini onlara stn grd iin Paris'e kzgndlar. Yani Zeus, Thetis'e verdii sz, onlar kzdrmadan tutamazd. Ve lmsz tanrlar Athe-na'nn sava yeniden balatmasna karar verdiler. 104 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Yunanistan 105 Athena, Troyal Pandaros'u seti ve ona saygn bir Troyal mzrak olarak grnd. "Niye Meneiaos'a oklarndan birini atmyorsun?" dedi ona. "O zaman btn Troyallann, zellikle Paris'in gznde n ve onur kazanrsn. Atreus'un sava sever olunu ldrrsen, elbette sana en iyi armaanlar verir." Bylece parlak gzl Athena, aptal Pandaros'un kuku duymadan Meneiaos'a ok armasn salad. Ama Athena yreinde Sparta kralnn dostu olduu iin, Pandaros'un okunu Menelaos'un kemerine yneltti, bylece Menelaos yara ald, ama lmedi. Agamemnon kardeinin yaralanmasna o kadar fkelendi ki, Troyallar sava yeniden balatrken kimse onu isteksizlik veya korkaklkla sulayamazd. Arabasndan nip tun giysili Yunanlarn yanna yaya gitti, onlar savamak ve onur kazanmak iin hrslandrd. "Zeus Baba sznde durmayanlara yardm etmez" diye bard, "cesaretinizi ve gcnz toplayn. Troya cesetleri stnde akbabalar birikecek ve Priamos'un iyi savunulan kentini alnca birok Troyal kadn ve ocuk bizimle eve gelecek." Tuzlu denizin dalgalarnn, bat rzgrnn nnde birbiri ardna kyy dvmesi gibi, Yunanlar da gruplar halinde savaa dndler ve her reis saygn, sessiz, parlak zrhlar iindeki kendi adamlarn ynetti. Troyallar ise, salmay bekleyen koyun srs gibi grltlydler, nk ortak dili olmayan birok lkenin insanlarndan oluuyorlard. Says belirsiz Yunan ve Troyal ovaya serilene kadar tun tunca vurdu, yzler toz iinde, herkes birbirine girdi. III. Blm (Hektar Troya'ya dner, Paris'i Troya savalarna katlmayazorlar. Sonra da karma ve oluna veda eder.) Parlak miferli Hektor sava alann brakp Priamos'un koca kentine dnmeye ve Troya kadnlarna lmsz tanrlara dua etmelerini emretmeye karar verdi. Tun giysili Yunanlar at yetitiricisi Troyallara iddetle saldryorlard; Hektor artk Troya zaferinden o kadar emin deildi. Hektor onlardan uzaklarken, Yunanlar ve Troyallar, sert kuzey rzgrnn esmesiyle okyanusun derinliklerinden kalkan dalgalarn kyy dvmesinden; da yamacndaki ormann aalann deviren ateten; mee aacnn st dallarnda rzgrdan daha byk grltyle savayordu. Annesi Hektor'u grnce bard: "Sevgili olum, niin korkun sava brakp eve dndn? Olympos'un efendisi Ze-us'a dua m etmek istiyorsun? Dua iin sana bal tatls arap getirene kadar bekle; sonra biraz dinlenip iersin." Kralie Heka-be tanr benzeri oluyla byle konutu. nsan kesen Hektor "Anne, beni zayflatmak ve cesaret ve gcm unutturmak istemiyorsan bana bal tatls arap getirme. O kadar sava kirine ve kana bulandm ki, benim frtna bulutlarnn Zeus'una dua etmemdense senin ve teki kadnlarn Athena'ya yalvarmalar daha iyi" dedi. "Eer szm dinlerse, Paris'i sava alanna gtrmek iin geldim." Hektor, kardeini evinde yatak odasnda amaszca kalka-nyla ve yayyla oyalanrken ve Helena'y hizmetilerle ve eli-leriyle megulken buldu. Paris'e gene kmseyerek seslendi: "Garip adam! Senin yurttalarn sava alannda, surlarda ve kentin iinde lyorlar ve sen burada oturuyorsun! Troya'y sava lnn sarmasndan sorumlu olan adam sensin. Bu nefret edilesi savatan kaan bir korkak grnce fkelenmesi gereken de sensin. imdi kalk ve yanp yklmadan nce kentini savun!" "Her zamanki gibi haklsn Hektor" dedi Paris. "Helena bile beni savamaya zorlad. Ya ben zrhm kuanana kadar bekle veya yoluna git. Ben de seni izleyeceim ve herhalde sen kentten kmadan sana yetiirim." Hektor yant vermeyince Helena ona yumuak sesle yle dedi: "Doduum gn koca bir rzgr beni ssz bir da yamacna veya dalgalarn srkleyecei korkun bir denizin kysna atsayd da bu nefret edilesi sava hi balamasayd. Veya bu olaylara lmsz tanrlar neden olduuna gre, beni halknn 106 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Yunanistan 107 ve ailesinin nefretini paylaan, Paris'ten daha iyi bir erkekle ev-lendirselerdi. Paris hi deimeyecek, korkarm ektii uursuz tohumlarn ac meyvelerini toplayacak. Ama sevgili Hektor, gel otur. nk senin omuzlarna bu yk Paris'in aptall ve benim utancm ykledi." Hektor yantlad: "Benden kalmam isteme Helena; bilirim, beni s evers i n. Am a Troya gl eri ne kat l m ak i i n sabrszlanyorum; ben kentin surlar iindeyken kim bilir kimler benim yardmmdan yoksun kald. Paris'in acele etmesini sala da bana yetisin. Bu arada ben de eve gidip sevgili karm ve bebeimi belki son kez greceim." Hektor bu szlerle karsn ve ocuunu aramaya gitti. Ska-ia kaplarnda karlatlar, Priamos'un koca kentinin giriinde; nk Andromakhe Troya surunun stne oturmu, sava alannda onu grmeye alp alyordu. Hektor bebeine bakarken konumadan gld, ama Andromakhe alayarak kocasna yaklat, elini eline ald ve yalvard: "Ah Hektor, cesaretin ve yetenein senin sonunu getirecek. Yetim kalacak bebek oluna, dulun olacak bu kadna hi acmyorsun; tun giysili Yunanlar ok gemeden seni ldrecek." "Seni kaybetmektense lrm daha iyi" diye devam etti, "aya tez Akhilleus beni yetim brakt. Benim kral babam ve yedi kardeimi koyun gderlerken ldrd; sonra Artemis annemi ldrd. Yani Hektor, sen benim hem kocam hem de babam, annem, kardeimsin. Bana ac ve burada Troya surunun stnde kal." Son olarak Andromakhe kocasna u tte bulundu: "Troyallar yabani incir aacnn yanna yerletir; nk sur en kolay oradan alabilir. imdiden Yunanlarn en byk savalar kez oradan kente girmeye kalktlar." Hektor karlk verdi: "Sevgili karcm; ben de bunu dndm, ama savatan korkak gibi ekilirsem halkm bana ne gzle bakar! Yreim bunu kaldramaz. Bana daima cesur olmam, babama ve kendime saygnlk salamak iin Troyallara savata nderlik etmem retildi."

"Yreim ve ruhum bana Yunanlarn gzel kentimizi ve halkn mahvedecei gnn geldiini sylyor. Ama Yunanlar seni tutsak edip tuzlu denizden zorla geirdiklerinde, sana yandm kadar ailemden kimseye yanmam." Hektor ekledi "Orada bir Yunan evinde, bir hanmn evinde kle olarak tezghta alacak, bu zc iinin bir paras olarak bir kaynaktan su tayacaksn. Senin gzyalarn fark eden bir yabana 'Bak, insan kesen Hektor'un kars gidiyor; Troya'da insanlarn arpt gnlerde, Troyallarn en by oydu' diyecek. Yunanlar seni ele geirmeden lp, gvdemin toprakla rtlmesi herhalde daha iyi." Bu szlerle Hektor kk olunu kollarna ald. Ama Astyanaks babasnn parlak miferinden ve vahice sallanan at kuyruundan korktu, alayarak onun kucandan kamaya alt. O zaman Hektor ve Andromakhe gldler; Hektor miferini kard, yere koydu. Bebeini kucaklad, pt ve dua etti. "Zeus ve btn lmsz tanrlar" diye balad, "olumun yaamasna ve benim gibi cesur, gl ve Troya halk inde sekin biri olarak bymesine izin verin. Ona Troya'nn byk kral olmay balayn. Bir gn savatan dnen biri onun iin 'babasndan ok daha iyi' desin ve annesi de yrekten sevinsin." Hektor Astyanaks' annesinin kollarna verdi, sonra gzyalar iinde glen karsn kucaklad. Bu grnt Hektor'un yreini yaralad ve karsn okayp, "Sevgilim, ltfen ok mutsuz olmamaya al. Kaderim beni Hades'e gndermeden nce lmeyeceim ve btn lmllerle ayn kaderi paylaacam. Cesur da, korkak da bundan kaamaz" dedi. "imdi eve don" diye szlerini tamamlad, "gnlk ilerinle ura. Sava Troya erkeklerinin ii, en ok da benim." Hektor tyl miferini bana geirdi ve adamlarnn yanna dnd. Andromakhe eve yrd. Sk sk gzyalar iinde arkasna bakyordu. Eve vardnda, btn kadnlar Hektor iin aladlar; halen yayorsa da, yreklerinden Yunanlarla srdrlen bu savatan sa dnmeyeceini biliyorlard. Paris evde ok oyalanmad. Doymu bir atn, dizginlerini koparp drtnala ayrlar aarak rman akntlarnda ykanmay arzulamas, bam dikip yelesinin boynunda sallann hissederek gcnn ve grkeminin tadna varmas gibi, Paris 108 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylen celerilYumnistan 109 de parltl zrh ve yayor olmann neesiyle, kentin sokaklarn at. Kardei Hektor'a, tam Andromakhe'yle konutuu yerden ayrlrken yetiti. "Hektor, seni ge braktm ve istediin kadar abuk gelmediim iin beni affet" dedi. Hektor "Seni savata seyreden kimse eletiremez Paris" dedi, "nk sen cesur ve glsn. Ama ayn zamanda sorumsuzsun ve Troyallarm senin gerekten ba belas olduunu sylemelerini duymak beni zyor. Ama brak bunlar da yola delim. Zeus, Yunanlar lkemizden kovmamza izin verirse bunlarla o zaman urarz." IV. Blm (Agamemnon'un danmanlar, onun AkhiUeus'tan zr dilemesinister, Agamemnon Akhilleus'a savaa dnmesi ve Hektor'unYunan gemilerini yakmasna son vrmesi iin pek ok armaannerir, ama sava bunlar reddeder.) Troyallar yetenek, ruh ve baaryla savayorlar, birok lkeden gelen baglaklanyla birlikte tun giysili Yunanlarn btn giriimlerini boa karyorlard. Yunanlar, Akhilleus'un Mirmidonlarn ve tanrlarn yardm olmadan, Hektor ve Troya ordusunun dengi deildi. iftilerin ve kpeklerinin aslan sr alndan kovalamalar, vahi hayvann srnn en imann yakalayamamas ve btn gece bekleyip, aslan dndnde onu rktmek iin becerikli oklar ve alevli mealeler atmalar, afan gl renkli parmaklarnn gelmesiyle hayvann fke iinde kamas gibi, Troyallar da Yunanlar koca karnl gemilerine doru srp atmlard. Agamemnon znt iinde, ulaklarn Yunan nderleri toplantya armaya gnderdi. Herkes gelince, her yerde sz geen kral ayaa kalkp onlara seslendi. elalenin uurumdan aaya, karanlk rmaa dklmesi gibi, Agamemnon da toplananlarn nnde alayarak dikildi. "Dostlarm, nderler ve Yunanlarn reisleri" diye balad. "Olympos'un efendisi acmasz Zeus beni kr etti. ok uzun zaman nce, iyi savunulan Troya'y ykmadan eve dnmeyeceim diye bana sz verdi ve onaylad. Anlalan beni kandryordu. Troya'y fethedemediimize gre herkes koca karnl gemilerine binsin, evlerimize dnelim. Tutsak dmek veya ldrlmektense kamak daha yi olduuna gre, karanlkta da olsa ykmdan kurtulmak utanlacak bir i deildir." Toplananlar tam bir sessizlik indeydiler. Sonunda Odysseus ayaa kalkt. "Atreus'un olu, azndan kan szler ger* ek dncelerin mi? yleyse, sradan bir orduya kumandanlk yapman daha doru olur. Gerekten imdi, onu ykmak iin dokuz yl savatktan sonra, Troya'y terk etmek mi istiyorsun? Sesini kes ki hibir kral senin zavall rneini izlemesin. Savan ortasnda bize bunlar syleyebilmen in akln karm olmalsn. Senin dn, tam da Troyallarn istedii." Agamemnon yantlad: "Szlerin yreime dokundu. Tun giysili Yunanlarn istekleri dnda ekilmelerini isteyemem. Bu konuda baka grleri de dinleyeceim." Filos'un bilge kral Nestor ayaa kalkt: "Atreus'un yce olu, her yerde sz geen Agamemnon, seninle balayp seninle bitireceim, nk burada toplananlar ynetmeni salayan Zeus. Geen gnlerde benim ve burada toplananlarn dne karn, tanr-benzeri Akhilleus'un kulbesinden onur dl Briseis'i aldn sana anmsatmam iyi olacak galiba. Kendi onuruna hibir snr tanmazken, lmsz tanrlarn onurlandrd byk bir savann onurunu krdn. Onun savaa dnmesini salamak iin nasl zr dileyeceini, hangi szlerle ona yalvaracan, hangi armaanlarla ikna edeceini dn." Agamemnon yantlad: "Yal efendi, bana aptallm anmsatman doru. Gl duygularmn beni kr ettiini saklamayacam. Sonuta, Zeus Akhilleus'u yrekten seviyor ve onurlandryor, bizi mahvediyor. Hakaretimi geri almak iin Peleus'un oluna ok fazla etkileyici armaan vereGem." "Aya tez Akhilleus'a, atee konmam yedi yeni sacaya, on kle altn, yirmi parldayan kazan ve gl, dl kazanacak on iki hzl at. Ona, ilerinde elimin demedii Briseis de olmak zere elii bilir yedi gzel kadn da vereceim." 110 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Yunanistan 111 Agamemnon ekledi: "Eer tanrlar yi savunulan Troya'y almamza izin verirlerse, Akhilleus koca karnl gemilerine altn ve gm ysn, Helena'dan sonraki Troyab en gzel yirmi kadn sesin. Ve eer zengin Argos lkesine dnebilirsek, Akhil-leus'u olum Orestes gibi onurlandracam. kzmdan istediini e olarak sesin, hem de olaan arlklar vermeden. Son olarak, kumlu Pilos snnndaki tuzlu deniz kysndan yedi koca kenti de ona vereceim. Koyunu, sr bol kentler bunlar, halklar da onu tanrlar gibi onurlandracak!" "Eer fkesini bir yana brakrsa, btn bunlar Akhilleus'a vereceim. Yalnz, llerin kral Hades pimanlk duymaz; bu nedenle de lmller en ok ondan nefret ederler. Peleus'un olu nerimi kabul etmeli, nk ben ondan yalym ve daha byk bir kralm." Agamemnon bunlar syledi ve szlerinden herkes memnun oldu. O zaman Nestor, "Atreus'un yce olu. Akhilleus'a sunduun armaanlarda kimse hata bulamaz. Senin adna Akhilleus'a kim gidecek onu seelim. nce lalas Phoiniks gitsin, peinden Ajax ve Odysseus" dedi. adam, topraklan sarsan Posedon'un Akhilleus'u kna ermekte kendilerine yardmc olmas iin dua ederek uultulu denizin kysnda yrdler. Akhilleus onlar scak karlad, "hogediniz!" dedi, "fkeli de olsam, siz benim en sevdiim arkadalanmsnz. Tun giysili Yunanlarn bana ok ihtiyac olmal ki sonunda sizi yolladlar." Akhilleus onlar arladktan sonra, Odysseus neden geldiklerini aklad. Hektor'un nderliinde Troyahlarn elde ettikleri baarlan anlatt ve Agamemnon'm, fkesini unutup savaa dnerse Akhilleus'a nerdii armaanlar sayd. Armaanlar saymay bitirince Odysseus yle dedi: "Eer Atreus'un olundan ve armaanlarndan o kadar nefret ediyorsan, bari bizlere ac! Seni tanr gibi onurlandracaz, nk bize byk n kazandracaksn. imdi Hektor'u ldrebilirsin, nk Yunanlarn arasnda kendisine denk birinin olmadn sanyor." Akhilleus yantlad: "Odysseus, binbir dzenin adam, ne dnyorsam dorudan onu syleyeceim ki benimle tartmayn. Bir ey dnp baka ey syleyenden nefret ederim." "Ne Agamemnon ne tun giysili baka bir Yunan beni savaa dnmeye ikna edebilir; nk dinlenmeden savaan savann hakkn veren yok. Evinde oturanla en iyi savaan ayn armaanlar alyor; korkak cesurla ayn biimde onurlandnlyor. Ve lm, bo

gezenin de, ok alann da kaderi. Savaarak bir ok kanl gn, seyrederek bir ok uykusuz gece geirdim. On iki Troya kentini, gemilerimle denizden, on birini karadan yktm. Bu kentlerden birok hazine topladm ve hepsini Agamem-non'a verdim. Koca kannl gemileriyle o arkada durdu ve ona verdiim hazinelerden azn datp ounu kendisine saklad. Bazlarn krallara ve reislere verdi ve bunlar da onlarn oldu. Yalnzca benden onur dlm geri ald." Akhilleus devam etti: "Agamemnon hepimizi buraya Menelaos'un karsn alp Sparta'ya gtrmek iin getirdi. Karlarn sevenler yalnzca Atreus'un lml ocuklar m? Elbette ben de karm, mzramla kazandm tutsam da olsa, tm yreimle seviyorum." "Agamemnon'u iyi tanyorum. Sznde durmaz. Beni bir daha kandramayacak, yardm etmem iin de ikna edemeyecek. Armaanlarndan da nefret ediyorum; tuzlu denizin kumu, topran tozu kadar ok olsalar da kabul etmem ve Aphrodite kadar gzel, Athena kadar elilerinde becerikli olsa da onun kzyla evlenmem." Akhilleus szlerini tamamlad: "Yaamla karlatrldnda armaan nedir! Tanra annem, Troya'da kalrsam, sonsuz n kazansam da yaayp eve dnemeyeceimi syledi. te yandan, eve dnersem nm olmayacak ama uzun bir yaamm olacak. Ben yaam seiyorum, size de aynsn tlerim. Pra-nos'un koca kentini fethedemeyeceksiniz; nk at yetitiricisi Troyahlar cesur bir halk ve Zeus onlar kolluyor. Atreus'un gsterili olu, insan kesen Hektor'un Yunan gemilerini yakmamas in en iyi yolu bulsun. Onu surlar, hendekler durduramaz, ben savata olmadm iin o kadar cesaret ve gven bulmu ki... Agamemnon'a bu haberle dnn; ama Phoiniks bu gece burada yatsn, isterse yann benimle eve yelken aar." Akhilleus szlerini bitirdikten sonra, herkes onun szlerinin ve duygularnn arl altnda birka dakika sessiz kald. 112 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Yunanistan 113 Sonra Phoniks gzyalaryla konutu: "Eer gerekten eve dnmeye ve Yunan gemilerini Hektor'un ateinden korumak iin yardm etmemeye karar verdysen, ben de seninle dnerim." "Seni sevdim ve olum gibi yetitirdim Akhilleus. imdi senden gururlu olman ve yreinde merhamet taman istiyorum. lmsz tanrlar bile, senden ok daha bykken esneklik gsterirler. Agamemnon sana armaanlar nermeseydi, senden fkeni bir yana brakman ve Yunanlara yardmc olman istemezdim. Ama aka seni dllendiriyor, en iyi savalar, dostlarn sana yalvarsnlar diye gnderdi. Onlarn szlerine veya buraya yaptklar ziyarete yukardan bakma." "imdiye kadar" diye szlerini tamamlad Phoiniks, "fken nedeniyle kimse seni sulayamazd, ama artk vazgeme zaman geldi. Bir kez tututular m koca kannl gemileri kurtarmak ok daha zor olur. Yunanlar armaanlar nerirken ve seni tanr gibi onurlandrrken onlarn steklerini kabul et. Savaa daha sonra girersen, gemileri kurtarsan bile byk onur kaybedersin." Akhilleus yantlad: "Phoiniks, yal efendi, baba, uzun sal Yunanlarn beni onurlandrmasna ihtiyacm yok. Olympos'un efendisi Zeus beni onurlandrd ve yaadm srece bu onur benim olacak. Bana kar Agamemnon'un yann tutarak beni kzdrma, yoksa senden de onun gibi nefret ederim. tekiler Atreus'un oluna haberleri gtrsnler. Sen geceyi benimle geir, burada m kalacaz eve mi dneceiz, sabah kararlatrrz." O zaman Ajax, Odysseus'a dedi ki: "Yola delim, nk Akhilleus'un haberini, iyi olmasa da hemen yetitirmemiz gerek. Peleus'un olu kendisine herkesten fazla onur verenlere hi acmyor. nsan, kardeini veya olunu ldrenden karlk alr, onu veren de lkesinde yaamaya devam eder." "Ama sen Akhilleus, sana baka armaanlarla birlikte en iyilerinden yedi kadn nerilmiken, biri iin dahi yumuamyorsun. Kendine ve bize sayg gster; nk senin en iyi dostlarn olmak istiyoruz." Akhilleus yantlad: "Sana katlyorum Ajax, ama Atreus'un gsterili olunun yabancymm gibi halkn nnde onurumu krmasndan yreim fke dolu. Haberimle dnn. Hektor benim gemilerimi yakana kadar savaa katlmayacam, onu ancak o zaman durduracam." Ajax ve Odysseus Agamemnon'a dndler. Odysseus Akhilleus'un mesajn tekrarlaynca, Yunan nder ve reislerinin yrekleri darald. Peleus-olunun ancak kendi iinden geldiinde savaacan anladlar. O zamana kadar tun giysili Yunanlar kendi cesaret ve glerine gvenmek zorundayd. V. Blm (Patroklos Akhilleus'u, Mirmdonlara savata nderlik etmesineizin vermesi iin ikna eder. Akhilleus'un miferim giyen Patroklos,Troya-Itlar Yunan gemilerinden uzaklatrp Troya'ya srer. Sonunda Hektor onu ldrr.) Gl parmakl afak, tanrlarn ve lmllerin stne doduunda sava gene balad. Oraklarn zengin iftinin buday, .trpa tarlasnda birbirlerini itmeleri ve baaklarn pelerinden devrilmesi gibi, tun giysili Yunanlar ve at yetitirici Troyallar birbirlerinin stne atlp, kamay asla dnmeden birbirlerini kestiler. ki taraf da teslim olmad ve kurtlar gibi birbirlerinin zerine yrdler. Akhilleus gemisinin knda dikilip Yunan yarallarn geliini seyretti. En yakn arkada seslenince ona yte yant verdi: "l'atroklos, yreimin kymetlisi, sanrm Yunanlar birazdan yardmm almak iin dizst yalvarmaya gelecekler, byk sknt iinde grnyorlar. Gidip Nestor'a meydandan yararl olarak kimi getirdiini sor; sanrm bizim hekimimizdi; eer yleyse, byk bir korku ve acya yol aacak," Patroklos Nestor'a sorduunda, Pilos kral "Akhilleus ani-dun Yunanlara acmaya m balad? Birok byk savamzn gemilerinin yannda mzrak veya klla yaralanm yatmasndan etkilendi mi?" diye yantlad. Nestor Patroklos'a, "Odysseus'la Phthia'ya gidip Akhiiles'a, her yerde sz geen Agamemnon'a ve teki Yunan nderlere katlmasn sylediimizde, babann sana dostunun da-114 Dmja Mitolojisi Yumn ve Roma SylenculerilYunanistan 115 nman olman sylediini anmsyorum" dedi, "Akhilleus senden gl olsa da, sen daha byksn, dolaysyla bilgesin. imdi ona akl ver. Belki senin szlerin yreine iler." "Belki annesinin bir kehaneti Akhilleus'u savamaktan alkoyuyor. Onun zrhn giymene ve Mirmidonlara nderlik etmene izin versin. Srtnda tanr benzeri Akhilleus'un zrhyla Troyahlar senin o olduunu sanarak korkup kaabilirler." Nestor szlerini yle tamamlad: "Yunanlarn biraz toparlanmaya htiyalar var, dvmekten yorgun dtler. Senin yurttalarn ise pek zinde; yorgun Troyallan bizim kulbe ve gemilerimizden Troya'ya geri srmeleri zor olmaz." Bylece kumlu Pilos'un Nestor'u, iyi Patroklos'un yreine ate sald. Yunanlarn kulbe ve gemilerini korumak iin ina ettikleri duvar boyunca dven Troyahlar aniden leri atldlar. Gl bir rzgrn tuzlu denizin dalgalarn aniden kabartmas ve geminin gvdesine vurup onu evirmesi gibi, Troyahlar da sava lklaryla arabalarn savunma duvarnn stnden arp Yunan gemilerinin klarna yneldiler. Orada Yunanlarla yz yze dvmeye baladlar. A da aslannn salam koyun alna dalacak cesareti bulmas ve hzl mzraklar ve kpekleriyle koyunlarn korumaya hazr obanlar grmesine karn bir koyun yakalamaya veya lmeye kararl olmas gibi, insan kesen Hektor da byk sava lyla Troyahlarn yreklerine cesaret veriyor onlar koca karnl Yunan gemilerini yakmaya ynlendiriyordu. Patrokios Akhilleus'un yanma vardnda gzyalarna boulmutu. Peleus'un olu ona acd ve sordu: "Patrokios, sevgili dostum, annesinin yannda koturup eteinden ekerek onu engelleyen ve kucaa alnmadan susmayan kz ocuu gibi niye alyorsun? Senin veya benim babamn ldn m duydun? Yoksa gururlan yznden koca karnl gemilerinin yannda ldrlen tun giysili Yunanlara m alyorsun?" O zaman yce yrekli Patrokios Akhilleus'a Yunanlarn durumunu ve kendisinin Akhilleus'un yerine geerek Mirmidonlara nderlik edip onlan savaa sokmak istediini anlatt. Gerekte kendi lmn istediinin farknda deildi. Patroklos'un szleri Akhilleus'un yreine iledi ve ona yant verdi: "Sevgili Patrokios! Beni savatan uzak tutan annemin kehaneti deil. Sadece benim dengim olan birinin, benden daha fazla iktidar sahibi diye benim onur dlm almasna gz yumamam. Sonuna kadar fke besleyemem, ama Hektor benim gemilerime saldrmadan savaa girmeyeceime yemin ettim."

"Ama" diye yumuad Akhilleus, "eer istediin buysa, zrhm omuzlarna geir, savasever Mirmidonlar sen kendin savaa sr. Troyallan koca karnl gemilerden uzaklatr, nk gemileri yakarlarsa Yunanlar bir daha evlerine dnemeyecek. Yunanlarn Briseis'i baka armaanlarla birlikte bana vermelerine yetecek n kazan, ama benim deerimi ve onurumu iiztmsatacak kadar byk grkem de kazanma. Sen sava ln sevsen de, Troyallan gemilerden uzaklatrp Troya'ya doru ovaya srnce, benim yanma gel." Patrokios Akhilleus'un zrhn giyip Mirmidonlarla ayrlmaya hazrland anda, Akhilleus Zeus'a dua etti: "Oly-mpos'un efendisi, gemite dualarm duydun. Bana onur verdin ve Yunanlara ykm getirdin. imdi duam gene duy. En sevdiim arkadam Mirmidonlarmla birlikte savaa gnderiyorum. Ona baar ve n sala, ama Troyallan koca karnl gemilerin yanndan srnce, yara almadan benim yanma dn-l'eleus'un olu Akhilleus byle dua etti ve tanrlar kurulunun reisi Zeus onu duydu. Patroklos'a Troyallan hzl kara gemilerden uzaklatrma baarsn kazandrd, ama onun sava-l. salam dnmesine izin vermedi. Patrokios nderliinde savasever Mirmidonlar meydana daldlar. Patrokios bard: "Mirmidonlar, Akhilleus'un dostlar, l'eleus olu in cesaretinizle onur kazann ki her yerde sz f,\e Agamemnon, en iyi Yunann onurunu krmann ne demek olduunu anlasn." Mirmidonlar nee iinde Troyahlara saldrrken, Patrokios ul. rn yreklerine byle cesaret doldurdu. Olan ocuklar oynamak iin, aptalca, yuvalarn kartrdnda fkeyle saldran <",.i'k arlar gibi, Mirmidonlar da sava iklanyla Troyahlarn r .l u t e atldlar. 116 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma SaylencelerilYunanitan 117 Troyallar, Patroklos'u Akhilleus'un parlak zrh iinde grnce her birinin yreine korku doldu; ok gemeden tanr benzeri Akhilleus'un stlerine varacan sandlar. Mirmidonla-rn nnden ekildiler ve tamamen yok olmamak iin en iyi yol nedir derdine dtler. K frtnalarnn en gl annda kabarm rmaklarn kylarn basmas gibi, Patroklos da ovay bast, birok Troyal keskin mzrann nnde dt. Akhilleus'un ona syledii gibi gemilere dnmeyi akl edebilseydi, kaderinden kurtulabilecekti. Ama yrei krlemiti, en yakn dostunun szlerini unuttu ve aptalca, Troya'ya doru ovada ilerlemeye devam etti. Tun giysili Yunanlar Patroklos'un nderliinde yksek kapl Troya'y ele geirebilirlerdi, ama Apollon Olympos Da'ndan indi, sevdiklerine yardm etmek iin salam surlarn stne oturdu. Patroklos kez yksek surun bir kesine kt ve gm yayn efendisi kez lmsz elini kaldrp Patroklos'u parlak kalkanndan itti, onu geri frlatt. Patroklos ylmadan drdnc giriimde bulununca, Apollon onu korkun bir lkla durdurdu. "Vazge Patroklos!" dedi. "Priamos'un koca kentini mzranla yamalamak senin kaderinde yok. Bu kenti, senden ok daha stn olan aya tez Akhilteus da alamayacak." Patroklos, Atc'y kzdrma niyeti olmadndan Apollon'un emrine uydu. Bu sra'da parlak miferli Hektor Skaia kapsndayd; savaa devam etmekle, Troyahlan salam surlarn iinde toplamak arasnda karar vermeye alyordu. Apollon, Hektor'un days gibi grnd ona; "tanr benzeri Hektor" dedi, "neden savamyorsun? Bakalar kendileri ve babalar in n kazanrken bo durmak onurlu davran deil. Yeterince gl olsaydm, korkakln nedeniyle seni cezalandrrdm. imdi atlarn Patroklos'a doru sr ve onu ldr; o zaman Apollon, hzl atc sana an kazandracak." Apollon byle konutu ve Hektor savaa dnd, Gne gkte iyice ykseldiinde Yunanlarn ve Troyalla-rn mzraklar eitlenmiti. Ama gne, kzleri zp ala sokma zamannn iaretini verdiinde tun giysili Yunanlar ndeydiler. Patroklos kez sava lklar atp dokuz kii ldrd. Drdnc kez ileri atldnda, atc Apollon kaln br dumana brnp Patroklos'un arkasna geldi. Gm yayn efendisi grnmeden, lmsz eliyle savann srtna yle vurdu ki, gzleri karard. Sonra Apollon Patroklos'un miferini yere att ve mifer atlann ayaklarnn dibine doru yuvarland, at kuyruundan sorgucu kan ve toza buland. Apollon Patroklos'un iini hl bitirmemiti. Savann tun ulu, uzun glgeli mzra ellerinde krld, kalkan yere dt, zrh zld. O zaman gzleri karard ve kr gibi dikilirken, bir Troyal arkadan gelip mzran srtna saplad. Ama bu yara da Patroklos'u ldremedi. Sonra insan-kesen Hektor yaklat, mzran Patroklos'un midesine saplad. Kk bir kaynaktan su imek iin bir da tepesinde dven da aslannn gl bir domuzu alt etmesi gibi, Priamos'un tann benzeri olu Hektor da iyi Patroklos'un yaamna byle son verdi. Dmannn yerdeki gvdesinin banda dikilen Hektor, "Patroklos, Troya'y yamalayacan sandn! Kadnlarmz kle yapmak, evine gtrmek istedin. Sen bir aptaldn! imdi akbabalar senin etinle beslenecek. Sevgili dostun Aklilleus bile, btn cesaretine, gcne ve yeteneine karn sana yardm edemez. Beni ldrmeni sana o emretmi olmal. Senin akln o kartrd!" lmekte olan Patroklos yant verdi: "Zeus ve Apollon beni .ltettii iin vnebilirsin. Yoksa yirmi Hektor saldrsa, hepsini mzramla ldrrdm. Sen beni kesen ilk deil, nc kiiydin." Patroklos devam etti: "unu unutma, sen de uzun yaamayacaksn, senin kaderin de Akhilleus tarafndan ldrlmek. u .m bile lmn ok yakn." Bu szlerle Patroklos'un can gvdesini terk etti ve Hades krallna indi. Hektor l Patroklos'a yle seslendi: "Niin lm kehanetinde bulunuyorsun? Belki Peleus-olunu ben ldrrm!" Sonra Akhilleus'un parlak zrhn zp ald. Patroklos'un gvdesini kpeklere yemek diye atard, ama Ajax duvar gibi kalkanyd cesedi korudu. 118 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Yunanistan 119 Tun giysili Yunanlar, Troyallarla Akhilleus'un en yakn dostunun cesedi iin savatlar. Sava btn gn srd. Biri halkna koca bir boann yal derisini verir de, halka olmu insanlar deri kuruyana kadar, ya aynlana kadar ve deri tamamen gerilene kadar onunla urarlar ya, Yunanlar bir yanda, Troya-hlar bir yanda, Patroklos'un gvdesini o yana bu yana ekitirdiler ve sonunda Yunanlar cesedi koca karnl gemilerinin yanna gtrmeyi baard. VI. Blm (Akhilleus Hektor'un Patrokos'u ldrdn duyar duymaz Hektor'u ldrmeye karar verir. Agamemnon ile tartmalarnaresmen son verirler ve sava meydanndaki yeteneini gsterir. Hektor kaar ve Akhilleus Troya surlarnn evresinde onukovalar.) Bu srada Akhilleus adrnda sknt iindeydi. "Niin Yunanlar tekrar geri ekildi?" diye dnyordu. "Annem bana bir kez, Mirmidonlarn en iyisinin Troyallarn eline dtn greceimi sylemiti, fy yrekli Patroklos! Sevgili arkadam! Benim szlerimi dinlemeyip insan-kesen Hektor'la dvmesi ne aptallk!" Bu dnceler iindeyken, Nestor'un olu gzyalar iinde gelip, "Sana ac haberler getirdiim iin zgnm Akhilleus, Hektor Patrokos'u ldrd ve zrhn ald. imdi bizim savalarmz onun cesedi iin dvyor" dedi. Bu szler Akhilleus'u kara keder bulutlarna gmd. Ban ellerinin arasna ald, elbiselerini kara topraa bulad. Sonra kendini yere atp salarn yoldu. O aalar iinde alarken gm ayakl Thetis grnd ona. "Olum, neden alyorsun?" diye sordu. "Tanrlar kurulunun efendisi Zeus isteini kabul etti ve tun giysili Yunanlar ac iinde senin yardmn bekliyorlar." Akhilleus yantlad: "Anne, lmsz tanrlar bile benim dualarm duydular. En sevdiim dostum Patroklos lmken ben nasl neeli olabilirim? Artk sevgili dostumu ldren Priamos'un tann-benzeri olunu ldrmeden yaamann benim iin anlam yok." Thetis, "Senin kaderin de az sonra lmek" dedi alayarak. "Senin lmn Hektor'unkinden hemen sonra gelecek!" "leyim yleyse" dedi Akhilleus. "Patroklos'un yannda Hektor'un karsna kamadm. imdi gemimde oturmann, her yerde sz geen Agamemnon'a kar baldan tatl nefretin ladini karmann ne byk bedeli olduunu anlyorum. Hek^ tor Patrokos'u ve birok dostumu ldrd. Benim en bilgeleri bile kzdran fkem, artk lmsz tanrlar

da lml nsanlar da etkilemez!" Akhilleus, "Dostumu ldren Hektor'u ldrmeye gideceim. Zeus ve teki lmszler nerede karma karrsa, kaderime razym. O zamana kadar, en byk n ve an kazanrm ve Troyallar bile en byk Yunann artk sava dnda kalmadn anlarlar. Beni seviyorsan anne, savaa dnmemi engelleme" dedi. "Seni durdurmaya almayacam ocuum" dedi Thetis. "afan ilk klarna kadar beklemeni istiyorum, O zaman sana tekrar geleceim, Hephaistos'un yapt yeni bir zrh getireceim. lmsz sanatnn senin iin yapb, sana ve kendisine an getirecek parlak zrhnla savaa gideceksin." Sonunda Yunanlar Patroklos'un cesedini koca karnl gemilere tadnda, bilge Polydamas Hektor'a tte bulundu: 'Triamos'un tann-benzeri olu, bilge szlerimi dinle" dedi, "sanrm Troya'ya dnmeliyiz. Akhilleus, her yerde sz geen Agamemnon'a kzgn olduu srece, salam surlu Troya'dan uzakta, Yunan gemilerinin yannda olmak bizim iin gvenliydi. Ama imdi Peleus'un aya tez olunun gazabndan korkuyorum. Kentimizi ykmak, kadnlarmz ele geirmek iin hrs-k dvecek. Burada kalrsak, oumuz kpeklere ve akba-klcira yem olacak ve Troya'nn savunmasn zayflatacaz. Sutlarmzn gerisinde olursak, Akhilleus'le ok daha iyi dvrz." Parlak miferli Hektor, bu de fkeyle yant verdi: "Polydamas, szlerin yreimi honut etmiyor. Kaleye kapanmaktan bkmadn m? Hibir Troyalnn seni dinlemesine izin vermeyeceim! Tun giysili Yunanlarla burada, koca kannh gemilerinin yannda savaacaz. Akhilleus savaa girerse, onunla 120 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma SykncelerilYunanistan 121 yz yze dveceim ve iimizden biri byk an kazanacak!" Hektor, at yetitiricisi Troyallara emir verdi. Yoldalar onu aptalca desteklediler; nk parlak gzl Athena onlarn karar verme yeteneklerini kr etmiti. Insan-kesen Hektor'u kt karan nedeniyle vdler ve Polydamas' dinlemeyi reddettiler. Gl parmakl afak tanrlara ve lmllere klarn gnderdiinde, Thetis sz verdii gibi Hephaistos'un parltl zr-hyla Akhilleus'un yanma geldi. Onun dn dinleyen Peleus olu o zaman, Agamemnon'la olan tartmasna son vermek iin Yunanlan toplantya ard. Hepsi gelince Akhilleus ayaa kalkp dedi ki: "Agamemnon, bir kadn in byle kavga etmekle bir ey kazandk m? Keke onu ele geirdiimde oku Artemis cann alsayd! Benim koca fkem en sevdiim Yunann ve daha birounun lmne ve Hektor'la Troyallarn an kazanmasna yol at. imdi gemii brakp bir kez daha dmana kar birlemenin zaman. Mzramn fkesinden kurtulan olmayacak!" Agamemnon, "Hatal deildim, ama uzun sai Yunanlarn ou beni eletirdi. Senin dln aldm gn kt tanra Athena beni kr etti ve Zeus aklm ald. Sana verdiim zarar demeye haznm. Odysseus'un, benim adma kulbene gelip sz verdii armaanlar, sana bir kez daha sunuyorum" dedi. Akhilleus, "Atreus'un yce olu, her yerde sz geen Agamemnon" diye yantlad, "uygun grecein biimde armaanlar vermek de, kendine saklamak da sana kalm. Bu szlere bir son verelim. Hemen savaa hazrlanalm, nk bitmemi grevlerimiz var. Herkes uzun glgeli tun mzramla Troya'y ykm grsn!" ok gemeden ova, parlak tunlu Yunanlarn Troyallarla karlamasyla parldad. Akhilleus'un intikam istei, Troya ordusu karsnda cesareti, gc ve yeteneiyle birlemiti. Aya tez Akhilleus an kazanmak iin hzla lerliyordu. Da yamacnda fkeyle ilerleyen yangnn orman yarmas, rzgrn alevleri her yana datmas gibi, Peleus'un tanrbenzeri olu da Troyallarn arasna dald, kara topra Troya kanyla sulad. Patroklos ld iin Akhilleus'un acma duygusu kalmamt. Troyal savalardan biri camn balamasn istediinde, Akhilleus "Patroklos lene kadar, Troyallarn cann balamak houma giderdi. Birounu canl ele geirdim ve denizin tesinde sattm. Ama imdi elime geen hibir Troyal lmden kurtulamaz, tyi yrekli Patroklos ld ve senden ok daha iyi biriydi. Ben bile, tanradan ve kahramandan domaym ve bu kadar yetenekliyim, ya bir Troya mzrayla veya iyi atlm bir okla bu savata leceim" dedi. Hektor, Akhilleus'un yaklatn grdnde babasyla Skaia kapsndayd. Priamos, "sevgili olum" diye yalvard, "Akhilleus'un karsna kma, seni ldrr, senden ok daha iyi bir sava. Acmasz adam! lmszlerin de onu benim gibi deerlendirmesini isterdim! Cesedini, gmlmeden, topran stnde braktmda kpeklerin ve akbabalarn stne mesini isterdim. Ona yaamn sunarak, Peleus'un aya tez oluna an kazanma frsat verme." Parlak miferli Hektor Akhilleus'un yaklamasn seyrederken kendi kendine yle dnd: "imdi Troya surlarnn iine ekilsem, Polydamas bu dertlere benim yol atm bize anmsatacak. Patroklos'u ldrdkten sonra Troyallara Yunan gemilerinin yannda kalmalarn emrettim. Korkacak bir ey kalmadn dnp, Polydamas'n bilge dn dinlememekte acele ettim. Tanr-benzeri Akhilleus savaa girince de tun giysili Yunanlar yenebiliriz diye dnmekle nasl krlk etmiim!" "imdi Akhilleus birok iyi Troyalnn cann Hades krallna gnderdi, ben de Troya'nn zrhl erkeklerinin, uzun etekli kadnlarnn nnde utanyorum. Akhilleus'le savama yeteneime ok gvendiim iin halkma ykm getirdiimi dnmelerinden korkuyorum. Akhilleus'le yz yze dvp onu ldrmek veya onurla lmek ok daha iyi!" "te yandan" diye dnd Hektor, "kalkanm ve sorgu-lu miferimi yere koyup, uzun glgeli mzram duvara dayayp Akhilleus'a silahsz gitsem, Paris'in Sparta'dan getirdii Helena'y ve btn hazinesini geri vermeye sz versem ne olur? Atreus'un oullarna Troya'nn hazinelerinin yarsn da verirdik/' 122 Dnya Mitolojisi "Ama bunu nasl dnebiliyorum? Akhilleus'a byle teslim olup gitsem, bana ne sayg duyar ne de acr; nnde silahsz dikilirken beni ldrr. Hayr, ilk dnce daha iyi: Savamak ve hangimizin n kazanacan grmek!" Hektor byle dnrken, Akhilleus yaklat. Peleus'un tanrbenzeri olu babasnn kl rengi mzra sa omuzunday-ken ve tun zrh gl gnein altnda parldarken, rktc bir grne sahipti. Korku Hektor'un yreini sard ve kat. Aya tez Akhilleus hemen peine dt. Dalardaki en hzl ku olan atmacann, titreyen bir gvercinin stne szlmesi ve korkun lklarla onu izlemesi gibi Akhilleus da Hektor'u kovalad. Troya surlarnn evresinde kotular, Troyalarn surlar stnde oturduu yerden getiler, gzetleme yerini, yabani incir aacn getiler, araba yolu boyunca ve Skamandros Irman besleyen ve biri scak buharlar salan teki buz gibi souk iki kaynak boyunca kotular. Hektor ne kadar hzl kouyorsa arkasndaki de o kadar hzlyd. dl olarak kurbanlk hayvan veya boa derisi kazanmak iin yarmyorlard, Hektor'un yaamn kimin kazanacan anlamak iin kouyorlard! Troya'nn surlarn kez dolatlar; Olympos Da'nn lmsz tanrlar da onlar seyrediyorlard. Av kpeinin karacay ininden kartp ormanlarda, ayrlarda peine dmesi, karacann bir sre allarda saklanp, kokusunu alan kpein onu bulana kadar koturmas gibi, aya tez Akhilleus da insan kesen Hektor'u izledi. Hektor ne zaman Skaia kapsnn yanna gelip surun stndeki Troyalarn Akhilleus'a ok atmalarn salamak istese, Akhilleus ieriden kouyor, onu ovaya doru sryordu. Apollon, gcn artrp Hektor'a son kez yardm etti ve bacaklarna g verip, aya tez Akhilleus'un onu yakalamasn engelledi. Bu srada Akhilleus Yunanlara Hektor'u ldrmemeleri iin iaret veriyordu. Peleus'un tann-benzeri olu bu onuru kendisi kazanmak istiyordu. VII. Blm (Athena, Hektor'u aldattp Akhilleus'le yz yze gelmesini salar. Hektor'un lm ant gelmitir ve Akhilleus onu ldrr. Hektorona, kendi lmnn de az sonra geleceini ammsatr.) Salam Troya surlar evresindeki yar devam ederken, Olymp>s'un efendisi sordu: "Hektor'u sevip ona acyorum, ama Akhilleus da iyi biri. Hektor'un cann kurtaralm m yoksa onun kadar iyi olan Akhilleus onu ldrsn m?" I'arlak gzl Athena "Ah Baba, parlak yldrmn ve kara bulutlarn efendisi, nasl seim yapmamz dnrsn? Bir lmlnn ok nceden yazlm kaderini deitirmeye mi niyetlisin? stersen onu kurtar, ama bil ki hibirimiz sana katlmyoruz" dedi. Hektor ve Akhilleus drdnc kez scak ve souk kaynak-1,1ta yaklarlarken Zeus altn terazisini kaldrd ve ki kefesine ile lm koydu: Birine aya tez Akhilleus'un, tekine insan kesen Hektor'un lmn. Teraziyi ortasndan tutunca, Hek-lor'un kaderini tayan kefe ar bast. Artk Apollon'un onu U-rk etmesi gerekiyordu, nk bir tanr lm gnnde bir lmlye yardm etmezdi. Athena aaya, Akhilleus'un yanna gidip ona, "Yce Akhilleus, Zeus'un sevdii, imdi Hektor'u ldreceiz" dedi. "Apollon onu kurtarmak iin ne yaparsa yapsn, artk bizden k.amaz. Sen burada dinlen, ben Priamos'un olunu seninle yz yze dvmeye ikna edeyim."

Tanra, Akhilleus'un yanndan ayrlnca, Hektor'a en sevgili kardei Deiphobos biiminde grnd: "Sevgili kardeim" dedi, "burada birlikte duralm ve Akhilleus'le hak ettii gibi dvelim." Parlak miferli Hektor yantlad: "Deiphobos, her zaman U-nim en sevdiim kardeim sendin, ama imdi sana daha fazla s.yg duyuyorum, nk herkes oradayken surlarn iindeki gvenli yerini benim iin braktn." O zaman parlak gzl tanra dedi ki: "Akhilleus'den o ka-d.r korkuyorlar ki, babamzn, annemizin ve birok dostumu-124 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Yunanistan 125 zun bana orada kalmam iin yalvardklar doru, ama benim yreim seninle. imdi btn gcmz ve yeteneimizle Peleus'un oluna saldralm ve gerekten de ikimizi ldrebilecek mi yoksa senin mzran onun sonunu mu getirecek grelim." Bu aldatc szlerle Athena tanr-benzeri Hektor'u Akhilleus'le karlamas iin kandrd. Hektor, P eleus'un oluna yaklat, "Artk senden kamayacam Akhilleus" dedi, "birimiz tekinin cann alana kadar seninle teke tek dveceim. Ama nce lmsz tanrlardan u sze tank olmalarn isteyelim: Eer Olympos'un efendisi Zeus bana seni kesme gcn verirse sana iyi davranacam. Senin grkemli zrhn kardktan sonra l gvdeni hemehrilerine vereceim ve senden de ayn sz vermeni istiyorum," Akhilleus fkeyle yantlad: "Bana bunlardan sz etme Hektor, Aslanla insann, kurtla kuzunun birbirine sz vermeyip srekli ktlk dnmesi gibi, bizim de birbirimize arkada gibi davranmamz ve bir eye sz vermemiz olanaksz!" "Onun yerine mzraklktaki btn cesaretini, gcn ve yeteneini topla; nk lmek zeresin. Artk kaderinden kaamazsn, nk Zeus'un parlak gzl kz Athena benim mzramla senin cann alacak. imdi tun ulu mzranla Patrok-los'u kesmekle bana verdiin acnn bedelini deyeceksin." Bu szlerle Akhilleus uzun glgeli mzran kaldrp Hektor'a frlatt. Priamos'un olu mzra iyi izledi ve yana ekilerek mzran uup arkasnda yere saplanmasn salad, Hektor tarafndan grlmeyen Athena mzra ald ve Akhilleus'a geri verdi. Hzl mzran frlatmaya hazrlanan Hektor seslendi: "Vuramadn Akhilleus! Benim kaderimi de bilemedin, nk o senin kaderindi. Benim cesaretimi krp beni korkutmaya altn, ama sana mzran arkamdan saplama ansn vermeyeceim. Onu dorudan benim gsme saplamak zorundasn. imdi, becerebilir sen benim mzramdan kurtul!" Hektor'un mzra Akhilleus'un kalkanna vurdu, ama geri tepti ve Hektor'un yetiemeyecei bir uzaklkta yere dt. Baka mzrak vermesi iin kardei Deiphobos'a seslendi Hektor, ama o grnrde yoktu. O zaman Hektor gerei anlad. "lmsz tanrlar gerekten de lmm hazrlam" diye dnd. "Deiphobos'un yanmda olduunu sanmtm, ama o Troya surlarnn inde. Athena beni kandrd! Olympos'un efendisi ve atc olu bunu oktandr istiyor olmallar, yoksa genellikle bana yardm etmekte gecikmezlerdi," Hektor, "Artk lmm beni bekliyor" diye dnd. "Bundan kanmann yolu yok. En azndan onurumla leceim ve gelecekte insanlar benim kahramanlklarm renecekler!" Koca klcn ekti ve Akhilleus'a saldrd. Gklerde szlen gl bir kartaln aalarda tavan veya kuzu grp hemen yolunu deitirmesi, kara bulutlardan aa inip ayrda titreyen kurbann yakalamas gibi, parlak miferli Hektor da l'eleus'un oluna saldrd. Akhilleus, Hektor'un saldrsn yreindeki byk fkeyle karlad. Sa elindeki mzra en parlak akam yldz gibi parlyordu. Ksa bir sre durup, onun eski tun zrhnda vuracak en iyi yerin neresi olduunu lt. Bu parlak zrh Patrok-los'a vermiti ve imdi o, insan-kesen Hektor'u koruyordu. Hektor'un grlen tek eti boazyd ve bu noktadan hemen le-bilirdi. Akhilleus tun ulu mzran oraya att. Dman tozlar iine yatm lrken, Peleus'un olu neeyle bard: "Hektor, insanlar kesen adam, Patroklos'u ldrrken bu kt davrann sana nasl deteceimi dnmeyerek byk aptallk ettin. yi Patroklos hak ettii gibi gmlecek, .ma senin gvden kurda kua yem olacak!" Hektor son gcyle yant verdi: "Sana yalvarrm, beni kklere yedirmek iin koca karnl gemilerine gtrme. Babamn ve annemin gvdem karlnda sana verecei tun ve altn hazineleri kabul et, Troyallar beni onurumla gmebilsinler." Akhilleus fkeyle yantlad: "Bana yalvarma kpek! fkem bana yaptklarn nedeniyle o kadar byk ki, ben seni paralayp i i yiyebilirim. Dolaysyla, kimse kpekleri senin kndan uzaklatramaz; gerekli fidyenin yirmi kat verilse, Ciamos senin arlnn yirmi kat altn verse seni alamaz. Annen bann ucunda yasn tutamayacak, nk gvden kpek-126 Dnya Mitolojisi Yunan w Roma SytencelerilYunanislan 127 ler ve kular tarafndan Priamos'un koca kentinden uzakta, tamamen paralanm olacak." lmekte olan Hektor dedi ki: "Seni ikna edemeyeceimi biliyordum. Senin kalbin gerekten de demirden yaplm! Ama dikkatli ol, benim lmm lmsz tanrlarn gazabn senin stne ekebilir; Skaia kaplarnda, cesaretine, gcne ve yeteneine karn kardeim Paris ve abc Apollon seni ldrr." Bu szlerin ardndan lm geldi. Tann-benzer Hektor'un can gvdesini terk etti ve Hades'in krallna indi. Akhilleus l Hektor'la konutu: "Yat, l Hektor! Bana gelince, Olympos'un efendisi Zeus ve teki lmsz tanrlar ne zaman buyurursa lm kabul ediyorum." Sonra Peleus-olu tun mzran Hektor'un boynundan ekti ve yana koydu. Kendisine ait kanl zrh Hektor'un gvdesinden kard. Tun giysili Yunanlar cansz Troyaya yanatlar. En byk dmanlarna saygyla yaklarlarken tun mzraklarn aldlar ve teker teker her sava mzran Hektor'un cesedine saplad. Akhilleus sestendi: "Gelin, zafer arklar syleyip koca karnl teknelerimize dnelim ve bize bu kadar ktlk getiren bu savay da gtrelim. Byk bir zafer kazandk; nk at yetitiricisi Troyallarn tanr gibi tapt parlak miferli Hektor'u ldrdk." Peleus'un olu, Hektor'un ayak bileklerini deldi, her delikten ince kz derisinden ip geirdi ve Hektor'un gvdesini arabasna balad, kahramann ban geride tozun iinde sallanmaya brakt. Sonra parlak miferi arabasna koydu, atlarn hzla srd, Hektor'un gvdesi arkadan srkleniyordu. VIII. Blm (Troyaltlar Hektor'un lmnn yasm tutar ve Akhilleus'uncesedi vermemesine kzarlar. Sonunda tanrlar Akhilleus'a,Priamos'un fidyesini kabul etmesini ve cesedi teslimini emrederler. Priamos Troya'ya dndkten sonra, Troyahlar kral cenazesidzenlerler.) Hektor'un babas ve annesi, sevgili oullarnn lmne ve Akhilleus'den grd uygunsuz davrana yandlar. Priamos alad: "Dostlarm, beni seversiniz, ama brakn tek bama kentten kaym, ovadan geip Yunanlarn koca karnl gemilerine gideyim. Orada bu kt adama yalvarp olumuzun cesedini steyeceim. Belki yoldalarnn yannda utanr, bu yal halimle bana acr. O da benim gibi bir baba." Andromakhe evde, dokumasnn bandayken surlardan gelen alama ve lktan duydu, Akhilleus'un atlarnn Hektor'un gvdesini hzla srkleyip Yunanlarn koca karnl teknelerine gtrdn grebilecei anda surlara ulat. G2eri gece gibi karard ve yld; Hektor'la evlendii gn Aphrodi-te'nin ona verdii bandaki altn rty yrtt. Andromakhe kendine geldiinde alad: "Ah Hektor, beni byk aclarla braktn, beni dul, bebek olumuzu yetim braktn. Bu sava atlatsa bile bebeimizi artk zor ve ac bir yaam bekliyor, nk bakalar onun topraklarna el koyacak!" "Bir ocuk yetim oldu mu" diye devam etti, "arkadalar onu terk ederler. Eik ba ve yanaklarnda gzyayla, babasnn arkadalarna yanar, elbiselerine aslr. Ona acyanlar, dudaklarn slatacak, ama azn doldurmayacak kadar bir kap uzatrlar. Ve ana babas yaayan bir ocuk ona vurup masadan iter, 'Defol! Senin baban bizimle birlikte yemiyor!' der. Zavall ocuk dul anasna dner. Zavall, sevgi ve zenin en iyisini bilen Astyanaks!" Andromakhe byle konutu ve btn Troyahlar onunla birlikte alad. O gece Akhilleus, uultulu denizin kysnda uyuyup kalana kadar Patroklos'un yasn tuttu. Sonra en sevdii arkadann glgesi ona grnd; canl gibi grnyordu ve sesi ayn kyordu. Patroklos Akhilleus'u azarlad: "Beni unuttun. Beni hemen gm ki Hades'in krallna gideyim! Bunu yapmazsan glgeler benim Sty* Irma'n geip onlara katlmama izin vermezler.

Senin de kaderin Priamos'un salam surlu Troya'snn yarmda lmek. O gn gelince, kemiklerimiz annenin sana verdii ift ..ipli altn kapta yan yana yatsn." 128 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma SykttcelerUYunanislan 129 Akhilleus yantlad: "Dediin gibi yapacam dostum. Ama yakna gel ki kollarmz birbirimize saralm, ayrlmza alayalm." Peleus'un olu Patroklos'un yanna gitti, ama ona dokunamad. Arkadann glgesi yeryznden duman gibi yok oldu. Akhilleus, sz verdii gibi cenaze trenini ve Patroklos'un onuruna yarmalar hazrlamaya koyuldu. Cenazeden gnler sonra, Akhilleus hl Hektor'un cesedini gmlmeden, koca karnl gemilerin yannda tutuyordu. Ne zaman iinden gelse, Hektor'un gvdesini arabasna balyor, Patroklos'un mezar evresinde srklyor, sonra yz toza gml brakyordu. Apollon, Hektor'u sevdii iin, ldkten sonra da cesedini rmekten ve bozulmaktan koruyordu. Sonunda gm yayl tanr, babas Zeus'a kt, Hera ve Athena'y, Akhilleus'un Hektor'un gvdesine istedii gibi davranmasn engellemek iin ikna etmesini istedi. Bu kolay bir i deildi; nk Hektor'un lm bile Hera ve Athena'nn Troyallara duyduu fkeyi hafifletmemiti. Paris'in Aphrodite'yi gzel semesi ve onun armaanlarn istemesiyle yapt hakaret zamanla etkisini srdryordu. Yine de, sonunda Thetis'in oluyla grmesine izin verdiler. Thetis, Akhilleus'un adrna girdiinde, olu ba ellerinin arasnda oturuyor, hl Patroklos'un yasn tutuyordu. Tanra yanna oturdu, ban okad ve "ocuum, bu znt ne kadar devam edecek? Yaamn o kadar ksa olduuna gre, keyfini karman isterim. Olympos'un efendisi Zeus'tan haberci olarak geldim. Btn lmsz, tanrlar kzgn, nk doru drst gmlsn diye Hektor'un cesedini geri vermedin. l fidyesini kabul et ve onu geri ver" dedi. Thetis Akhilleus'u Hektor'un cesedini geri vermesi iin ikna etmeye alrken, Olympos'un efendisi, rzgr ayakl Iris' Priamos'a gnderdi ve ona bol fidyeyle tek bana Akhilleus'un adrna gitmesini syletti. Korkusunu yattrmak iin klavuz Hermes onunla olacakt. Yce gnll Priamos harika armaanlar derledi. Ezeli gentanr ve yat kral, Troya ovasn ap Yunanlarn koca karnl gemilerine giderlerken, Hermes Priamos'a, tanrlarn Hektor'un cesedini zamann bozgunundan ve Akhilleus'un kt davranndan koruduunu anlatt. Akhilleus'un kulbesine varnca, Hermes Priamos'u terk etti ve Oympos Da'na dnd. Yal kral adra girdi, Akhilleus'un dizlerini tuttu ve dedi ki: "Tanr-benzeri Akhilleus, baban anmsa; o da benim gibi yaknda yal biri olacak. Sen yaarken onun yrei nee dolu. Bana gelince, elli ocuun babas da olsam, sen ve savasever Ares en iyisini ldrdnz. Ve ben hibiri iin, Troya'y ve halkn koruyan olum Hektor iin aladm gibi alamam. Gvdesi iin saysz armaanla sana geldim. Bana ac, benim kahraman oullarm ldren adama yalvarmak zorundaym." Akhilleus acyla, Priamos'a yaknlk duyarak alad. Sonra Peleus'un aya tez olu sordu: "Yunanlarn koca karnl gemilerinin yanna tek bana gelip bu kadar cesur olunu ldren birinin gzlerine bakacak cesareti nereden buldun? Senin kalbin demirden olmal!" "lmsz tanrlar onlara ac getirmek in lmllerin yaamlarn dokurlar, oysa tanrlar ac nedir bilmez. Yldrmlarn efendisi Zeus iki kpn arasnda oturur; biri kutsamayla teki ktlkle doludur. Zeus'un yalnzca ktlk balad kiileri lmller de, tanrlar da sevmez. Bylesi bir adam yeryznde onur bulmak iin dolar, ama bulamaz. Zeus'un iki kpten de armaanlar balad se, yaamnda bazen iyilik bazen de ktlk bulur." "Yani sana kalm. Gemite lmsz tanrlar sana byk armaanlar verdiler: Toprak, zenginlik ve birok yi oul. imdi, bu nefret edilesi savala tanrlar sana ktlk getirdi. Tun giysili Yunanlar sevdiin birok olunu ldrd. Ama acya dayanmalsn. zntyle taan bir yrek sana bir ey getirmez. Ac, leni yaama dndrmez. Gel otur. Birlikte gzyalarmz dindirelim." Priamos yantlad: "Olum Hektor gmlmemi, Troya' dan uzakta yatarken benden oturmam isteme. Onun yerine onu hemen bana getir, ona bakaym; sana getirdiim byk fidyeyi kabul et" Akhilleus kzarak karlk verdi: "Beni kkrtma ihtiyar; yoksa adrmda konukken bile sana zarar verebilirim ve Zeus'u kzdrabilirim. Olunu sana geri vermek stiyorum, nk tanrlar kurulunun efendisi Zeus, t vermesi iin bana annemi yollad. Yreimden biliyorum ki, buraya seni bir tanr getirmitir. Hibir lml, ne kadar gen ve gl olursa olsun, tun giysili Yunanlarn ordughna gelecek cesareti bulamaz ve bunu muhafzlar uyandrmadan yapamaz." O zaman Priamos korktu ve sustu. Akhilleus ise aslan gibi atld, fidyeyi kabul etti ve Hektor'un gvdesini babasna teslim etmeye hazrland. Troyallarn Hektor'a uygun bir cenaze hazrlayabilmekti iin savaa on bir gn ara vermeyi de kabul etti. Szn dorulamak iin yal kraln elini skt. Priamos gene Hermes'in klavuztuuyla yannda Hektor' un gvdesi Troya'ya dnd. Andromakhe, Hekabe ve Helena at kadnlarla Hektor'un lsne p onun koca, oul ve dost olarak niteliklerini sayp dktler; lmne at yaktlar. Cenaze iin odun hazrl dokuz gn srd. Onuncu gn, gl parmakl afak ldarken, Troya halk cenaze odununun evresinde topland. Tann-benzeri Hektor'u stne yatrdlar ve atee verdiler. afak tekrar tanrlar ve lmlleri aydnlattnda, alevleri sndrdler, Hektor'un kemiklerini topladlar ve altn bir kaba koydular. Kab mor rtlerle sardlar, bo bir mezara yerletirdiler. Mezar byk talarla kapattktan sonra bir tmsek yaptlar ve Yunanlardan korumak iin bana gzc koydular. Cenazeden sonra Priamos'un saraynda byk bir len dzenlendi. Bylece at yetitiricisi Troyallar parlak miferli tann-benzeri Hektor'un cenaze trenini tamamladlar. Sondeyi: Sunu Miletoslu Arktinos (M 8. yzyln sonlar), Aethiopis adl destannda Aklilleus'un lmn, Iliupersis (Troya'nn Yamalanmas) adl teki destannda da Troya'nn yenilgisini anlatr. Pyrrhal veya Mitileneli Lesches de (M 7. yzyln ortalar). Kk lyada adl destannda Paris'in lmn ve Troya'nn yenilgisini hikye eder. Troya'nn yenilgisinin en nl yorumu, Vergilius tarafndan Aeneid'in I. ve 11. kitaplarnda yer alr. Sondeyi Akhilleus' un lm Apollon'un yardmyla Paris, Skaia kapsnda topuuna att bir okla Akhilleus'u ldrd. Akhilleus'un cesedi in byk sava koptu. Odysseus Troyallar uzaklatrrken Ajax, Akhilleus'un cesedini alp Troyallarn ok yamuru altnda Yunan gemilerine tayabildi. Yunanlar cesedi yaktlar ve kllerini; ikisinin de istedii gibi, Patroklos'unkiyle yan yana koydular. Cenaze oyunlarnda, Akhilleus'un zrhnn Yunanlara en fazla katkda bulunan savaya dl olarak verilmesi kararlatrld. En iyi stratejist Odysseus ile en iyi dv Ajax bu dl iin yart. Athena'nn yardmyla Odysseus Yunan nderlerin oylarn toplad. Bu yenilgi Ajax'a o kadar ar geldi ki ldrd. Yunan srlarn, kendisine kar oy kullanan savalar sanp onlar ldrd. Yaptn anlaynca da ok utanp kendisini ldrd. Paris'in lm Yunanlar Troya'ya doru yola ktklarnda,Herakles'in lmeden once yayn verdii Philoktetes de onlarlayd. Adalardan birinde durduklarnda onu ylan soktu.Yara yle iti ki Yunanlar onu adada braktlar.Onyl sonar khin Kalkhas Yunanlara,Troyallar yenebilmeleri iin Herakles'in yayna ihtiyalar olduunu syledi. Odysseus adaya dnd ve Philoktetes'i ve yayi Troya'ya getirdi. Philoktetes yileti ve Paris'i teke tek arpmada ldrd. Troya'nn Yenilgisi Paris'in lmnden sonra, Helena ile, kardei Deiphobos evlendi.

Odysseus, Akhlleus'un olu Neoptolemos'u Troya'ya getirdi, ona babasnn zrhn verdi. Athena, Epeios'a, iinde en byk Yunan savalannn gizlenecei, ii oyuk bir tahta at yapmay retti. Bu srada Odysseus da dilenci klnda Troya'ya girdi. Onu tanyan Helena ile birlikte, Troya'y ele geirmek iin bir plan hazrladlar. Ama Helena daha sonra fikrini deitirdi ve atn karnnda gizli adanlan ele vermeye alt. Yunanlar, at Troya surlarnn dna braktlar ve yakndaki bir adaya saklandlar. Troyallar attan kukulandlar, ama iki hain, bir Yunan armaan kabul etmemesi iin uyarlm olan Apollon khinine saldnnca, tahta at ieri aldlar. Sonra da savan kesin olarak sona erdiini sanp byk zaferlerini kutladlar. Gece olup Troyallar uykuya dalnca, Odysseus, Menelaos, Neoptolemos dahil atn iinde gizlenmi Yunanlar dar kp, kent kaplarn, bekledikleri adadan gizlice dnm olan Yunan ordusuna atlar. Yunanlar, bu byk kenti yamalayp atee verdiler. Menelaos, Deiphobos'u ldrerek Helena'y geri ald. Hektor'un ailesindeki kadnlar tutsak edildi; Troya'nn sava kaybetmesi halinde bunun byle olaca zaten biliniyordu. En baarl Yunan savalar, bu durumda artk Troyal kadnlann en nde gelenleri demek olan zel onur dlleri kazanm oldular. Agamemnon, Apollo'nun akna mazhar olduu halde onu reddeden Hektor'un kz kardei Kassandra'y istedi. Odysseus Hekabe'ye, Priamos'u ldren Neoptolemos ise Andromakhe'ye talip oldu. Hektor'un olu Astyanaks, Neoptolemos veya Odysseus tarafndan dadsndan zorla alnd, bir kuleden veya Troya surlanndan aa atlarak ldrld.

Odysseia: Sunu
Odysseia, lyada ile konu btnl gsterdiinden ve ikisi de I iomeros tarafndan yazldndan, lyadann balangcndaki aklamalann ou iki destan iin de geerlidir. Bu giri blm tarihsel arkaplann, Homeros ve szl gelenein, Homeros' un deeri ve ekiciliinin, Homerik kahramann, kadnlarn rolnn ve Homeros'ta tanrlann oynad roln deerlendirilmesini ierir. Troya Sava'na yol aan gelimeleri ieren nde-yi'le devam eder. lyada ile Odysseia Arasndaki Farklar lyada ile Odysseia arasnda yle temel farkllklar vardr ki baz bilim adamlar, yazarlanmn baka kiiler olduunu dnr, t.'ou bilim adamysa lkini genliinde, ikincisini yallnda olmak zere iki destann da Homeros tarafndan yaratld kansndadr. ki destan arasndaki temel fark, Odysseiann, belki de edel'iyattaki en byk, muhteem bir macera yksyken; llya- r/r/'da, kiisel istekleriyle toplumun ihtiyalar arasndaki elikiyle kar karya gelen insan kiiliinin ciddi, dramatik biimde resmedilmi olmasdr. Dolaysyla, Odyssea'da dm lyada'dakinden daha ba-Mltir. Odysseia Yunan ve Troyal kahramanlarn kahramanca ilerini ve psikolojik elikilerini anlatmak yerine, Odysseus'un u/ u n v e zo rl u y o l cu l u u n u an l at m ak t ad r. l ya d a nn kahramanlarndan biri olan Odysseus, Troya'dan dner ve kralln yeniden ele geirmeye alr. Odysseus'un yolculuu onu, ca-n.v.rlar, devler, bycler dahil folklorda bulunan btn ka-.kU'rL'Hekarlatnr. ilyada ise daima gerek dnyadadr. ( )dysseia'da Homerik kahraman, lyada'da sahip olduun-dan farkl glere ihtaya duymaktadr, nk ok farkl rakiplerle karlar. Odysseia'da kahraman sava meydannda deildir. Yine cesaret ve kararllkta areteye ihtiyac vardr, ama sava olarak ihtiya duyulan g ve yetenekten ok zihinsel indi- sislimde durulmaktadr, llyada'da nemli rol oynayan grkem ve onur dl kazanma Odysseia'da arkaplanda kalr; orada yaamda kalmak ana konudur. Ahlaki konular da Odysseia'da lyada'dan daha nettir. Odysseia'da karakterlerin ou kahramanca davranr; lyada'da. ise daha karmak karakterler vardr ve iyiyle kty bir arada ierirler. Homeros'un Odysseia'daVi iyiye ve ktye kar yaklamnda kahramanlar yaamda kalr, tanrlar serserileri cezalandrp ldrr ve yk mutlu biter. Tersine, lyada'da en iyi kahramanlar hatalar yapmakta, lmektedir ve yknn sonu mutsuzdur. Ayrca, Odysseia'da kahramanlar, lyada'dan daha fazla Miken toplumundan kesitler olutururlar. Homeros dilencilere ve Odysseus'un malna el koyan soylularn srleri otlatan uaklarna daha fazla yer verir ve baz hizmetilerin nemli rolleri vardr. Odysseiann birok blmnde kadnlar iktidar sahibidirler ve aka eylemlerde egemen konumdadrlar. rnein tanra Kalypso, Odysseus'u adasnda yedi yl tutsak olarak tutar; tanra Kirke de gl ve korkutucu bir bycdr. Odysseus'un kars Penolope edebiyattaki en byk kadm kahramanlardan biridir. Zekidir, yaratcdr ve kocasyla ailesine sadktr. Ody-sseus'a yirmi yl sadk kalr ve taliplerini atlatr; Odysseus'u ancak snadktan sonra koca olarak kabul eder. ilyada'da Homeros; kadnlardan ok, kral ve prensler stnde durmaktadr. Yama ve savalann en yksek mevkideki kadnlar bile nasl tutsak drdn vurgular. Son olarak, Homeros Odysseia'da ilahi adalet kavramn kullanmaktadr; lyada'da bir tanr bir lmly kendi kiisel arzularyla cezalandrp dllendirir. Odysseia'da ise doru davranmayan cezasn bulur. Poseidon, Odysseus'un yolculuunu uzatr, nk olu Kyklop Polyphemos'un gzn karm, sonra bununla vnmtr. Daha sonra Athena, Odysseus ve Telemakhos'un, Penelope'nin btn taliplerini ldrmelerinde srar eder. lyada'da ise bir kahraman ve ordu, Yunan ve Troya-llara kar kiisel sevgi veya nefret duygular nedeniyle daima bir tanrnn yardmn, bir baka tannnnsa ktln grr.

Romulus ve Remus: Sunu

Roma mparatoru Augustus Caesar zamannda atalarn ok byk nemi vardr. Ayn ekilde Roma'nn byk bir kent saylabilmesi iin de uurlu bir kurulu yksnn olmas gerekmi, dolaysyla birok yetenekli yazar Roma'nn kurulu yksn belgelendirme iini stlenmitir. Romal tarihi Livius yaamn (M 59-MS 17), Troya'dan (saygn bir yer) srgn edilen Aeneas'm talya'ya yolculuunu sonra da Romulus ile Remus'un Roma'y kuruunu anlatt RomaTarihi'm yazmaya adamtr. Romal ozan Vergilius da Aenc-id'de Roma'nn kuruluundan sz etmi, bunu Troyal kahraman Aeneas'm kutsal grevi olarak gstermitir. Vergilius Aeneid'de Romulus ile Remus'un zerinde pek durmaz. Augustus Caesar'dan yaklak br kuak sonra Yunanistan'da yaayan Plutarkhos, SoyluYunanlar ile Romallarn Benzer Yaamlar'nda, Romulus'un yaamyksne yer verir. Aeneas'tan ise sz etmez. Romulus ile Remus sylencesi tansks (mucizevi) eler iermesinden tr ekici gelmektedir. Birok nl Yunan kahraman (bir ikisinin adm vermek gerekirse Rerseus, Oidipus ve 184 Dnya MiMnjisi yuna ve Rama SylencelerilRoma 185 Paris) gibi, Remus ve Romulus da alktan, vahi hayvanlarn saldrsndan veya kt hava koullarndan lmek zere doaya terk edilmilerdir. Bu tr olaylarda daima olduu gibi, bu kahramanlar kurtarlr ve belleklerden kmayacak nemli iler baarrlar. Romulus ve Remus, ayrca kurt ve ku tarafndan beslenmiledir. Son olarak Romulus bir bulut iinde ortadan kaybolur ve bir aryla birlikte lmsz bir varlk olarak halk iin geri gelir. Birok kltrde mucizeler, byk nderlere elik eder ve onlarn byklklerinin tan olur. Romulus ve Remus Aeneas, Ascanius ve Aeneas'n torunu Silvius ldkten sonra Alba Longa Krall, Numitor ve Amulius kardeler zamanna kadar babadan oula geti. Kardeler miraslarn blmeye karar verdiler ve paylarn kurayla setiler. Biri Alba Longa kral olurken teki Troya'nn onlara kalan altn, gm ve mcevherle dolu hazinesine sahip olacakt. Krall Numitor kazand, fakat taht Amulius ele geirdi ve kardeini Alba Longa'dan srd. Amulius daha sonra Numitor'un oullarn ldrd ve kzn, evlenip tahta miras kacak ocuk sahibi olamasn diye Vesta rahibesi yapt. Ama kz gene de hamile kald ve ikiz oullar Romulus'la Remus'u dourdu. ocuklarn babasnn Mars olduu iddias, ne kendisini ne de ocuklar kurtard. Kral Amulius, yeenini hapsetti ve bebeklerinin Tiber lrma'nda boulma lann emretti. O srada Tiber, yamur sularndan tamt. Bebekleri bomas emredilen hizmetkrlar onlar Tiber'in gerek yata yerine takn sularna brakmann yeterli olacan dndler. kizleri bir sepet iinde takn sularnn kenarna braktlar. Sel sular ekilince, ikizleri tayan sepet kuru topraa oturdu. Tepelerden su imeye gelen bir kurt onlan buldu. Kendi style emzirerek bebeklere annelik etti. Bir ku da azlarna kk krntlar vererek beslenmelerine yardm etti. Kraln oban tesadfen bebeklerin bulunduu yere geldi ve diliyle bebekleri yalayan sevgi dolu kurdu grd. kizleri kulbesine getirdi ve kar-koca onlar genlik alarna kadar byttler. Bebekler iyi, gl ve cesur genler oldular. Zamanlarnn ounu iftilik ve avclkla geirdiler. Ayrca soygunculara saldrarak ve bu aknlarnda elde ettiklerini oban arkadalaryla paylaarak evreye n saldlar. Haydutlar Romulus ve Remus'u tuzaa drmek iin yerel bir bayram gnn setiler. Romulus kendisini ok iyi savundu, fakat haydutlar Remus'u ele geirdiler ve amcas Kral Amulius'a gtrdler. Remus ve kardei, Numitor'un srsn almakla suland. Amulius bu sulamay duyunca Remus'u, cezasn vermesi iin Numitor'a yollad. Kraln oban, bulduu ocuklarn soylu kandan geldiklerinden her zaman kukulanm. Bu bebekleri bulduu srada, kraln da hanedandan iki bebei doaya terk ettiini duymutu. Bu kukusunu Romulus'a syledi. Haydutlar Remus'u Numitor'un nne karp onun ikizlerden biri olduunu sylediklerinde, Numitor da gerei tahmin etti. Remus'un ya ve soylu tavrlar, Numitor'un torunu olabileceini gsteriyordu. Dolaysyla kral, Remus'a kim olduunu ve ailesini sordu. Remus, kardeinin ve kendisinin, kraln obannn ocuklar olduunu bildiini syledi. Fakat bebekliklerine ilikin olarak sularda boulma.tehlikesi ve kurt ile ku tarafndan kurtarlma masallar dinlediini de ekledi. Numitor'un da yardmyla, Romulus ve Remus bir grup oban topladlar, sessizce kraln evinde bulutular ve ani bir saldryla Amulius'u ldrdler. Sonra Numitor halka. Kral Amulius'un taht nasl ele geirdiini ve kendi yerini alabilecek herkesi nasl yok etmek istediini anlatt. Amulius halk tarafndan da sevilmeyen bir krald ve Alba halk onun lmne zlmedi. Hep birlikte Numitor'u kral ilan ettiler. Romulus ve Remus bundan sonra, boulmaya terk edildikleri yerde bir kent kurmaya karar verdi. Ama ayn yata olduklarndan kente kimin hkmedeceinde anlaamadlar. Yant bulmak iin krlarn tanrlarna bavurmay kararlatrdlar. Kutsal yant almak iin Romulus ve izleyicileri Palantinus tepesine, Remus ve izleyicileri de Aventinus tepesine kt. 186 Dnya Mitolojii Yu nan ve Roma SyltmcelerilRoma 187 Remus ilk areti grd: Alt akbaba... Romulus on iki tane grd. Remus ilk iaret bana verildi diye krallk iddiasnda bulundu. Romulus da kendi iareti kardeininkinin iki kat olduu iin krallk iddia etti. fkeli szler lmcl yumruklara dnt ve Romulus Remus'u ldrd. Romulus yeni kentin kral oldu ve kendi adndan dolay oraya Roma adn verdi. Romulus kentini yoksul insanlara, klelere ve yeni bir yaam arayan srgnlere aarak Roma'nn nfusunu artrd. Fakat ok az kadn vard. Komu topluluklar, kadnlarnn Romallarla evlenmesine izin vermiyorlard, nk onlarn glenmesini istemiyorlard. Aynca kendilerini Roma halkndan stn gryorlard. Romulus, tanr Neptn'e adanm kutsal bir gnde byk bir enlik dzenlenmesine karar verdi. Komu topluluklardan yzlerce kii yeni kenti grmek iin bu frsat karmak istemedi. Romal erkekler nceden belirlenen bir iaretle ziyareti gen kadnlar, gl Sabinlerin kzlar da dahil aniden yakaladlar. Btn bu kzlarn aileleri ok fkelendiler, fakat kzlarn almadan kentten kmaya mecbur edildiler. Romulus, Romal erkeklerin ok iyi koca olacaklar ve Ro-ma'da birok ayrcalklara sahip olacaklar konusunda gen kzlara gvence verdi. Erkekler bu sze bal kaldlar ve kadnlar yeni ailelerini ve evlerini benimsediler. Fakat Romallar bu kadnlarn akrabalarnn alma isteklerini durduramadlar. Birka yl boyunca Romulus ve ordusu komu topluluklarn saldrlanna kar Roma'y savunmak zorunda kald. Sonunda kendileri ve Romal aileler iin bar salayabilmek steyen Sabin kadnlar, akrabalarna kar tavr aldlar ve onlar Romal kocalaryla bar yapmaya zorladlar. Romulus, askeri yetenek ve gcyle kentini krk yl bar iinde ynetti. yi yasalar yapt; halk, ordu ve senatrler onu sevdiler. Bir gn Romulus, senatrleri arasnda birliklerini denetlerken gl bir frtna kt. Karanlk bulutlar gnei kapatt, gndz geceye evirdi. Gkgrltleri ve yldrmlar insanlar barnak aramaya sevk etti. Kaln bir bulut indi ve Romulus'u sard, kimse onu gremez oldu. Frtna dinip bulut gzden yitti-inde Romulus da kaybolmutu. Kimse ona ne olduunu grememiti. Senatrlerin ou, askerler ve yurttalar, Romulus'un tanr olduuna karar verdiler. Ne de olsa Mars'n oluydu. Ama bazlar da, ordusunu senatonun stnde tuttuu iin onu bir grup senatrn gizlice ldrdn dnmlerdi. Zeksyla tannan Julius Proculus, kent halkn yattrmak iin Roma Meclisi'nde u konumay yapt: "Bu sabah kentimizin babas Romulus'un glgesi stme dt" dedi. "Bana kendisinin Roma'nn koruyucu tanrs olduunu ve tanrlarn Ro-ma'ya dnyann en byk kenti olma kaderini yazdklarm sylememi emretti. Size asker olmanz tlyor ve bylece Roma'nn hibir g tarafndan fethedilemeyeceini sylyor." Romallar, Romulus'un lmszle kavutuuna ve kentlerinin grkemli bir gelecee sahip olduuna inannca huzur buldular ve dikkatlerini sonraki krallarnn dncelerine verdiler. Aeneid: Sunu Tarihsel Arka plan

Aeneid'in odak noktas Roma kentinin kuruluu ve geleceidir; dolaysyla Roma tarihini zetlemek epii daha anlalr klabilir. Yaklak M 2600-1000 tarihlerinde kuzeyden gelip Yunanistan' igal eden insanlar, talya'y da istila etmilerdir. lk gelen kabileler blgeye bakr ve tuncu da sokmu, ok daha sonra ikinci bir dalga, demir alet ve silahlar getirmitir. Zamanla bu iki grup karr ve btn talyan yarmadasna yerleir. Latinler olarak bilinen kabileler, Tiber IrmaYnn aa vadilerine, Latium diye adlandrlan ovaya yerleirler. Arkeologlar, efsaneye gre Romulus'un Roma'y kurduu M 753 ylnda, yedi tepede birok kk Latin yerleimi bulunduunu belirtmektedirler (Aeneid kronolojisine gre ise Roma M 1176 ylnda, Troya Sava'ndan sekiz yl sonra kurulmutur). Arkeologlara gre kk Latin kyleri M 800 ile 700 yllar arasnda birlemitir. M 700 ylna gelindiinde, Latinlerin 188 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Roma 189 tepelerin dibinde, sr alverii dahil ticari amalar iin ortak bir Forum alan kurduklar bilinmektedir. M 625 ylnda, Forum evresinde birok kk kulbe kurulmutur. Latinler Ti-ber Irma'nn taknlar n e d e n i y l e o v a t o p r a k l a r n n o u n u kullanamamaktadrlar. Daha ileri teknolojiye sahip Etriiskler gelene kadar, ova topraklannn ou bataklk stma alan olarak kalm ve fazla yerleime ak olmamtr. M 900-800 yllarnda Etriiskler, Kk Asya'daki yurtlarndan karak talya'y istila etmiler, kendileriyle birlikte kent devleti anlayn da getirmilerdir. M 607'de Latin kylerini igal ettiklerinde Tiber Irma'na alan kanallar ina etmiler ve ova topraklarn kurutarak yedi tepenin dibindeki yerleri kent kurulabilir duruma getirmilerdir. Yaklak M 575'te Et-rskler, mevcut kulbeleri kaldrp Rumlua adn verdikleri yeni byk kentin ticari ve siyasal merkezi olarak geni bir Forum (Forum Romanum) kurarlar. Romulus (Roma'nn efsanevi ilk yneticisi) ve Roma (Latin) szc de Etrske "Rumlua"dan gelmektedir. Bu srada, M 800 yllarnda Fenikeliler, Numidya'da, Sicilya' nn gneybatsnda, Afrika kylarnda kent devleti Kartaca'y kurmulard. M 750'ye gelindiinde Yunanlar da, Sicilya Ada-s'nda vetalya Yarmadas'nda koloniler kurmaya balamtr. E tr k sle r , ilik iy e g ir d ik le r i k lt r le r d e n yararlanmasn bilen, giriimci bir halktr. Yunan kolonilerinden teknoloji yannda birok dinsel ve sanatsal dnce almlardr; Yunan tanrlar ve Fenike alfabesi de bunlarn iindedir. M 545'lerde Kartaca, gl ve zenginken ve Akdeniz'in bat blmne egemenken, bu devletle siyasal balama da kurarlar. M 509 ile 133 yllar arasnda Roma, byk bir g durumuna gelmitir. 270 ylna gelindiinde, Etriiskler ve Yunan kolonileri de dahil talyan Yarmadas'n igal etmilerdir. Sonra Kartaca, Yunanistan ve Asya'nn bir blm igal edilir. Karta-ca'yla yaplan sava (Pn Savalar), dklen kann okluuyla ve iki generalin kulland grlmemi stratejilerle n salar. Kartacal general Anibal krk bin piyade, dokuz bin atl ve Afrika fillerinden oluan ordusunu spanya'dan getirip Alp Dala-n'n aarak talya'ya sokar. Romallar, bir general bulup (Scipio) onu yenene kadar, yaklak yirmi yl uramak zorunda kalrlar. Romallar kendi yurtlarnda, ilk monariye gre daha demokratik bir sistem gelitirmilerdi; halka birok haklar salanm ve bunlar yasalar halinde on iki tablete yazlarak Forum'da sergilenmitir. Romallar fethettikleri lkelere kar davranla-rn-da da komularndan ok daha demokratiktiler. Yunanlarn ve zamann birok halknn tersine Romallar, dmanlarnn ounu ldrmemiler veya kle etmemilerdir. Yenilen lkeler Roma'ya vergi demek ve btn eyaletleri savunmak iin b ir lik ler g n d er m ek zo r u n d ad r lar , am a k en d i ynetimlerinde birok ynden bamszdrlar. Buna karlk Romallar da btn eyaletlere kendi yollarn ve leri teknolojilerini, yasal sistemleriyle dil ve kltrlerini getirmilerdir. Fetih savalan, Roma'nn anayurduna birok toplumsal ve ekonomik sorun getirir. M 133 ve 30 yllan arasnda i savalar kar. M 59 ylnda Julius Caesar dokuz yllk sre iin Konsl seilir. Sonra grev sresini yaam boyu uzatmtr. En nemli baars Galya'nn (Fransa) fethidir, nk bu fetih Roma kltrn Kuzey Avrupa'ya sokmutur. M 44 ylnda, Roma Cumhuriyetini diktatrle dntrdne inanan kiilerce ldrlr. Caesar', Marcus Antonius ve Octavianus izler. Bunlar balangta imparatorluu birlikte ynetmitir. Antonius, Msr kraliesi Kleopatra'ya k olup Roma eyaletlerini armaan olarak kendisine verince, Octavianus onunla savar. Octavianus' un gleri M 31'de nl Actium Sava'n kazanr ve ertesi yl Msr'daki skenderiye'yi fethederler. Antonius'a kar kazanlan zaferle, yz yl sren i savalar sona ermitir. Augustus ekonomik, toplumsal ve ahlaki ynlerden i karartc bir miras devralmtr. Roma aristokrattan yurtseverlikten uzak, bencil ve tembel olmaya almtr. Aynca Roma, toplumun baka katmanlarndan gelen, yerinden yurdundan olmu kyller, tatminsiz gaziler, yabana lkelerden gelen kleler gibi bele ekmee, elenceye ve az almaya alm isiz insanlann ekim merkezi olmutur. Bu ekonomik karklklar zerine Augustus, profesyonel bir memur kadrosu (yetenei 190 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma SoylmcelerijRoma 191 olan kiilerin katlabilecei eitimli iiler ekirdei) ve lke snrlarnda bekleyerek snrlan koruyacak olan kalc, profesyonel bir ordu kurar. Roma Senatosu Octavianus'a "Augustus" (saygn) adn verir, nk ynetim biimi bu san hak etmektedir. Augustus Ro-ma'nn altn an yaatmtr. Onun nderlii altnda btn Roma topraklar tek lke olarak ynetilmi ve Roma dnyasnda iki yz yl srecek bir bar ve huzur dneminin (Pax Romana) koullar yaratlmtr. Augustus Roma'y ve imparatorluu ynetmek in senatoyla birlikte alm, senatoya yasa yapma yetkisini vermi ve senato yelerine danm, fakat Roma ordusunu tek bana ynetmi ve bylece kimse onu alaa edememitir. Augustus zamannda Romallar, btn imparatorlua ve saysz kente yaylan geni bir yol a kurmulardr. Roma hukuku iinde yerinden ynetim, uzun bir huzur ve zenginlik dnemi getirmitir. Bu istikrarl dnem, birok Roma eyaletindeki eitli rk ve kltrlerin serbeste kaynamasna yardmc olur. Roma-tlar eitli kltrlerden deer verdikleri eleri benimsemiler, sentezini yapmlar ve Latin dilinde ifadesini bulan bu gelitirilmi bilgi birikimi, kamu binalar, su yollar, karayollar ve kprlerle btn imparatorlua yaylmtr. Augustus, baba egemenliindeki gl Roma ailesi, atalara ve hukuka sayg, gl adalet duygusu, nefsine hkim olma, dindarlk, aile ve lkeye sadakat gibi deerleri de yaygnlatrmaya almtr. Romallar, kltrel miraslarn Yunanlardan alrlar. Romal adlar vererek Yunan pantheonundaki tanrlarn ounu, Yunan sylencelerini, mimarisini, heykelciliini ve edebiyatn da benimsemilerdir. Yunan retmenler Romallara Yunanca retmi ve bir Yunan kle, Homeros'u M 250-200 yllar arasnda Latinceye evirmitir. air Ovidius (M 43-MS 17) Yunan sylencelerini yle baarl biimde dile getirmitir ki, bugnk versiyonlarn ounun temeli onun ykleridir. Yzyllarca en byk Roma airi kabul edilmi olan Vergilius (M 70-19), Roma'y vd byk destan Aeneid in lyada ve Odysseia'y\ temel almtr. Gerekten de Aeneid'deki her olayn (Troya Sava dahil Aeneas'n bandan geen btn tehlikeli maceralar, Aeneas'n Dido ile arkadal ve Latin sava Turnus'un ldrlmesi gibi) ilyada veya Odysseta'da. bir koutu vardr.

Vergilius ve Aeneid
Vergilius {Publius Vergilius Maro), Mantuah bir iftinin oluydu, fakat o dnemdeki birok gen gibi byk kentlerde, Milano ve Roma'da renim grd. Augustus, Vergilius'un byk edebi yeteneini kefetti ve onun koruyucusu oldu. Augustus, byk amcas Julius Caesar tarafndan evlat edinilmiti ve onun tarafndan soyu, Troyalt kahraman Aeneas'a ve bylece Aeneas'n kutsal annesi Vens'e kadar uzanmaktayd. Latin geleneine gre, Roma'nn efsanevi kurucusu Romu-lus'tu. Fakat Romallar teki Latin halklarn yendikten sonra Aeneas' bakentlerinin kurucusu olarak kabul etmeye karar vermilerdi. Aeneas' Roma'nn kahraman kurucusu olarak benimseyen Etrsk kltryd. Aeneas ayn zamanda Yunan tarih ve edebiyat geleneinin de bir parasyd. Romallar, Yunanlarn geleneksel olarak teki Latin halklarndan daha uygar olduklarn dnyorlard ve barbar atalara sahip olmak istemiyorlard. Dolaysyla bulabildikleri her yolla Yunanlarla kendileri arasnda yakn siyasal ve kltrel balar yaratmaya almlard. Augustus ve Vergilius zamannda Roma'nn havas yimser ve yurtseverdi. nsanlar kiisel olarak yeni bir an, dnya tarihinde daha nce grlmemi bir bar ve zenginlik ann afanda olduklarn hissediyorlard. Roma'nn grece ok ksa bir srede ve balangtaki sradan koullara karn dnyann en nemli gc olarak ortaya kmas, onlar uluslarnn ilahi kaderlerine inandryordu. Vergilius iin, epik iirine konu olarak Aeneas'n Roma'y kurulu sylencesini semesi, lyada ve Odysseia'y temel alarak Augustus'u ve Roma tarihi iinde onun zamann vmesi doald. Homeros'un tersine Vergilius, yaptn okuryazarlar iin dzenledi. Dinleyiciler deil okuyucular iin yazyor olmas, baz snrlamalar kaldrmasna olanak verdii gibi yeni ltler 192 Dnya Mitolojisi Yunan re Roma Sylenceleri/Roma 193 kullanmasn da salad. Vergilius, gelimi szl gelenein belirledii konulara ve konunun ilenme b iim in d ek i sn rlarn a d a b a l d e ild i. On u n okuyucular iin, yineleme bir olumsuzluktu. Dm ve tanmlarna ok daha fazla aynnt ekleyebiliyordu ve szck seimine ve her satrn yapsna ok daha fazla zen gsterebiliyordu. Vergilius Aeneid'e M 29'da, Actium Sava'ndan iki yl sonra balad ve stnde almaya, yaamnn sonraki (ve son) on yl boyunca devam etti. nce btn yky nesir olarak yazd. Sonra bunu youn epik iir yapsna geirme srecine giriti. Her satrn yaps ve elde etmek istedii etkiyi en iyi verecek szckler stnde younlaarak her gn birka satr yazd. Vergilius, MS 19'da Yunanistan ve Asya'ya gitti. Burada yl kalarak btn iirini elden geirmeyi tasarlyordu. Atina'da Augustus'a rastlad; Augustus airi, birlikte talya'ya dnmeye ikna etti. Ama Vergilius Megara'da hummaya tutuldu ve hastal gn getike ktleti, elli bir yanda ld. Vergilius lrken Aeneid'in yaklmasn istedi, fakat Augustus Vergilius'un isteine karn yaptn yaymlanmasn emretti.

ekicilii ve Deeri
Aeneid, yksnn yaps ve biemiyle yzyllardr beenilmektedir. Birok tarihsel dnemde, dnyann ncil'den sonraki en nemli edebi yapt olarak kabul edilmitir. renciler zerinde alm, yetikinler sevmi, airler biemini taklit etmilerdir. Byk talyan air Dante Alighieri (1265-1321), eseri lkselle-tirmi ve kendi byk epii lahi Komedya'da lmszle-tirmitir. Vergilius'un bieminden Anglosakson airler bile etkilenmilerdir. Ortaan ilk dnemlerinde Hristiyanlar, antik an airlerini, pagan olduklar iin yok saydklar halde, Aeneid'i okumay srdrmlerdir. Aeneas'n erdemlerine, yaamnn yce amacna ve d dnyadaki iy ilik v e k t l k g leri arasn d ak i atmay a, Hristiyanlkta da ayn dnceler bulunduu iin, zellikle yaknlk duymulardr. Aeneid'de belirleyici olay Aeneas'n Roma'y kurmak zere Dido'yu terk etmesiyle balar. Sevdii kadn terk eder ve kaderini yaamak zere kiisel arzularn feda eder. Hareketi kiisel trajediye yol aar, nk Dido intihar eder. Aeneas'n, onun yasn tutmasna karn, tarihsel misyonunu yerine getirme iradesi hi zayflamaz. Aeneid'de, Aeneas'n ilahi kararla nceden belirlenmi kaderinin oynad merkezi rol, lyada ve Odysseia'da yoktur. Bu yaptlarda egemen olan insan drtleridir, rnek olarak Ody-sseus da, Aeneas'n Dido'yu terk ettii gibi Kalypso'yu terk eder, fakat bunu belirlenmi ilahi yolculuu nedeniyle deil, sadece eve gitmek stedii iin yapar. Aeneid'in en fazla sevilen blmlerinden biri, Vergilius'un, Troya'nn dn canl ve sekin bir dille dramatize ettii blmdr. Aeneid'in 20. yzylda daha az popler olmasnn baz nedenleri vardr. ncelikle, ok daha az kii Latince okuyabilmektedir ve okuyucular evirinin niteliine gre karar vermek durumundadrlar. En iyi eviride bile Vergilius'in biemi-nin zellikleri yok olacaktr. Ayrca, birok kii Vergilius'un Roma mirasna duyduu ilgiyi paylama maktadr. Son olarak bugn birok okuyucu iyilikle ktlk arasndaki kutuplamada duyguda deildir ve Vergilius'un baz karakterlerinin g e r e k i o l m a k t a n o k si m g e se l o l d u k l a r n hissetmektedirler. Ama biroklar da, Homeros ve Shakespeare gibi, baz ynleriyle Vergilius'un de her kuaa seslendiini kabul ederler. Vergilius'un Kahramanlar Vergilius'un kahramanlar kuramsal olarak, yaamlannda yaptklar seimlerle tarih yaratma gcne sahiptirler. Ama ayn zamanda tanrlarn, onlarn da tesinde btn olaylar ynlendirip denetleyen nihai ve gizemli g olan Kader'in elinde tutsaktrlar. Baz tanrlarn kahramann kaderini bilebilmesine ve belki de erteleyebilmesine karn, ilerinde en glleri bile onu deitiremez. Khinler ve te dnyaya gm akrabalar da kahramann kaderini bilebilir ve onlar veya tanrlar bunun bir blmn ona aklayabilirler. Fakat kahramann kaderine ilikin bilgisi daima, kendisine aklayanlarn bilgisi iinde olan ve kendisine aklamay yeledikleri blmyle snrldr. 194 Dnya Mitolojisi Vergilius kahraman, yaam sresince kendisine yardmc olan ve engel olan varlklarla bir arada olmak zorundadr. Kahramann, hem kendisine yardm etmelerini isteme hem de kaderini reddetme seenei olduu anlalmaktadr. Gerekte kahramann kiilii ve kaderini ona aklayanlarn ikna edici nitelii, onlarn ynlendirmelerine kar kmasna pek yer brakmayan bir yap inde kaynamaktadr. Aeneid'de Vergilius kahramannn kaderi, yaad dnya veya gelecein dnyas iin iyilikler tar. Dolaysyla ona yardm eden varlklar iyidir ve onu engelleyenler ktdr. Vergili-us'un kahraman, kendisinin koruyucu tanr veya tanras da dahil, kendi yannda bulunan bir veya daha fazla ilahi varla gvenebilir. Bu tanrlar ona dorudan doruya ve dlerinde grnr ve tler verirler. te dnyaya gm akrabalar da tlerde bulunur. Vergilius kahraman, Vergilius'un yaklamn temsil etmeyen baka kahramanlarla da baetmek zorudadr. Vergilius'un kar kahramanlar, birer engel veya ktln gleri olarak hareket ederler. Vergilius kahramannn kendi koruyucu ilah tarafndan ynlendirilmesi gibi, onlar da kendi koruyucu tanrlarnn tlerine uyarlar. Sonuta, yukardan bakldnda grnm, her ilahn kendi rehinesini piyon gibi oynatt ekimeli bir satran oyunu gibidir. Tanrlar, satran oyununa ara vererek birbirlerini ynlendirmeye alabilirler, nk kahramanlar gibi her lmsz tanr da, duygu ve tutum olarak Vergilius yanls veya deildir. Tanrlar ayrca, belirli bir kahramana yardmc olmak veya zorluk karmak zere, iyi veya kt hava koullan yaratp doal evreyi etkileyebilirler. Vergilius kahraman ve onun ilahlar dzenin, nefis disiplininin, aklc dnce ve yapc tavrn; onlara kar kanlar ise, hem insan ve doa dnyasnda hem de tanrlar dnyasnda dzensizliin, tutkunun, akl d dncenin ve iddetin simgeleridir. Aeneid, duygu ve akl, sava ve insancllk ile ilkellik ve uygarlk arasndaki etkileimi irdeler. Kahramann kaderi, dzensizlik ve kargaadan dzen ve uygarlk yaratmakken ve zaferi nceden bilinirken, Vergilius, okuyucularn kahramannn fedakrln ve zaferinin deerini lmeye zorlar.

Balca Karakterler
Troyallar Aeneas: Tanra Vens ve Ankhises'in olu, Roma halknn atas. Ankhises: Vens'n kocas, Aeneas'm babas. Ascanius: Aeneas'n ve kars Kreusa'nn (Priamos ve Hekabe'nin kz) olu. Akhates: Aeneas'n yakn arkada. Priamos: Troya kral, Hekabe'nin kocas, Hektor, Paris, Kassandra, Kreusa ve Helenus'un babas. Hekabe: Troya kraliesi, Priamos'un kars, Hektor, Paris, Kasandra, Kreusa ve Helenus'un annesi. Hektor: Priamos ve Hekabe'nin olu, Troya glerinin kumandan, en byk Troya savas. Paris: Helena'y (Sparta kral Menelaos'un kars) karan, Priamos ve Hekabe'nin olu. Heknus: Priamos ve Hekabe'nin olu, khin. Laokoon: Troya'dak Neptn rahibi.

Aeneid
I. Blm (Troyahlara olan fkesini, Aeneas ve bir grup Troyah srgndenkarm juno (Hera), onlar italya yolculuunda frtnal denizlerdeyol almaya zorlar. Sonuta Kuzey Afrika'da, Kartaca yaknlarndakaraya karlar ve kralie Dido'ya rastlarlar.) Ben, silahlarn ve insanlarn arksn sylyorum. Aeneas yllarca dolatktan sonra talya'ya, Lavinium kylarna geldi. Kader onu, Yunanlar Priamos'un yce kentim yamaladnda yurdu Troya'y terk etmeye zorlad. O zaman acmasz Juno, btn Troyahlara kar duyduu dinmez nefretle onu, frtnal denizlere almaya ve talya'da savalara girip bir kent kurmaya zorlad; tanrlarn buraya, Latium'a tayacak, Latin soyunu, Alba Longa efendilerini ve yksek duvarl Roma'y burada kuracakt. Tanna, Olympos'un kraliesi, byle iyi birini niin byle aclara bodu ve tehlikelere att, bana syle. Troyallarn Yunanlara ve acmasz Akhilleus'a yenilmesi yetmiyor muydu? Ama Juno onlar yedi yl dolatrd, btn denizlerde gezdirdi ve hep Latium'un uzaklarna att. lmsz tanrlardan biri niin byle fke ve iddet gsteriyor? Juno btn lkelerden ok, eski Kartaca kentini seviyordu. Kent, Fenike'deki Sur'dan gelen kralie Ddo ve dierleri tarafndan kurulmu, zenginlii ve savataki becerisiyle n kazanmt. Fakat juno, Troya soyundan gelen ve birok lkelere hkmeden saldrgan bir halkn, bir gn kralienin gzel kentini fethetmesinin kaderde yazl olduunu biliyordu. Dahas, Olympos kraliesi, Paris'in kendi gzellii hakknda verdii karar unutmamt ve Troyallarn Yunanlar eliyle urad yenilgi bile onun nefretini tatmin etmiyordu. Juno "talya'ya varmadan nce, Troyallar cezalandrmama kaderlerinin engel olmasna niin izin vereyim?" diye dnyordu. "Eer Minerva (Athena), bir Yunan nderin kibri yznden, Yunan gemilerini batrp denizcilerini bouyorsa, elbette ben de, tanrlarn kraliesi, Jpiter'in kzkardei ve kars olarak bu halka boyun edrebilirim." Juno, yreini kabartan bu dncelerle Aeolia'ya, frtna bulutlarnn lkesine geldi. Kral Aeolius grltl rzgrlar ve kkreyen frtnalar burada, kasvetli bir maarada tutuyor ve bekletiyordu, "Aeolius" diye kral selamlad, "nefret ettiim bir halk Fenike denizlerinde yelken am, Troyann tanrlarn talya'ya getiriyor. Gl rzgrlarn kanatlandrp iddetle bu Troyallarn stne gndermeni, gemilerini batrp gvdelerini denizin dalgalarna atman istiyorum." "stediini yapacam" diye yantlad Aeolius, "nk sen ve Jpiter beni bulut ve frtnalarn efendisi yaptnz." Mzra-yla maarann duvarna vurdu ve rzgrlara dar kp koca dalgalar ve gl rzgrlarla Troyallarn gemilerine saldrmalarn emretti. Troyallarn gzleri nnde bulutlar aniden gndz geceye evirdi. Yldrm akmalar bulutlan aydnlatr ve gkgrl-titsnn deheti evrelerim sararken insanlar korkuyla bartlar. Aeneas ellerini ge at ve seslendi: "Kaderi Troya ovasnda babalarnn gzleri nnde lmek olanlar, bizimle karlatrlnca, meer drt kat daha fazla kutsanmlarSzlerinin peinden gkleri yrtan bir rzgr tm hzyla yelkenine doldu, da gibi dalgalar kaldrp krekleri krd ve geminin yann dalgalara verdi. Sular gemiye dolup gemicileri gverteden sprd. Bazlar dalgann tepesinde tanrken, bir ksm da dalgalarn kabartlar arasndan yeri grebiliyordu. Frtna gemiyi su altndaki gizli kayalara doru srd, de s kumsala doru srklendi. Biri, burgu gibi dnen sularn iinde tamamen yitmiti. imdi denizde gemilerin tahtalar, Troya hazineleri ve silahlar arasnda insan gvdeleri yzyordu. Neptn (Poseidon) bu vahi alkanty fark edince, frtnann ne olduunu daha iyi anlayabilmek iin ban dalgalarn stne kard. Aeneas'n donanmasnn urad felaketi grnce kzkardei Juno'nun fkesini hemen tand ve Dou Rzgr ile Bat Rzgrn arp dedi ki: "Benim emrim olmadan byle bir boraya nasl kalkabiliyorsunuz? Hemen kralnza dnn ve ona, kendisinin deil, benim denizin efendisi olduumu anmsatn!" Neptn denizi sakin le tirdi ve bulutlar uzaklatrd, gne tekrar parlayp ortaya kt. Tartma ve ekimelerin koca bir lkeyi blp sradan insanlarn, iyi kiilii ve deerli hizmetleriyle tannan bir kiiyi grene kadar birbirlerine saldrmas ve onu grr grmez sakinleip, onun szleriyle duygularnn yatmas gibi; deniz de, denizin efendisi arabasn sularn stnde srnce, sessiz bir durgunlua gmld. Aeneas ve kalan yoldalar, denizle boumaktan halsiz, Libya sahillerine doru yneldiler, en yakn ky oradayd. yi bir liman bulunca, kalan yedi gemiyle korunakl sulara girdiler, gemilerinden ktlar; ayaklarnn altnda topra hissetmekten memnundular. Aeneas ve yolda Akhates, kaybolan gemileri hakknda bir eyler renebilmek iin yola koyuldu. Yakndaki uurumun kenarndan denizi ok iyi grebiliyorlard, fakat gemilerden bir iz yoktu. kocaman erkek geyik grdler; her biri ky boyunca yaylm otlayan bir srye nderlik ediyordu. Aeneas Akhates'den yayn ald ve erkek geyikle drt tane iri dii geyik vurdu. Her gemi iin bir geyik salam oldu. Sonra uurumdan indiler, geyikleri yklendiler ve gemilerine tadlar. Aeneas onlar arkadalarna pay etti. Jpiter (Zeus) onlar seyrederken Vens (Aphrodite) yanna geldi, gzleri ya doluydu. "Ah tanrlarn yneticisi, Aeneas ve Troyallar hangi korkun sular ilediler ki talya'ya varamyorlar? Onlarn soyundan, karalara ve denizlere hkim olacak Romallarn doacana sz vermitin. Olumun erdemini byle mi dllendiriyorsun?" Tanrlarn ve lmllerin babas gld, "Korkma kzm, fikrimi deitirmedim. Troyallann kaderleri de deimedi. Lavinium kentini ve yce ruhlu Aeneas'n nn greceksin. Sonra onun olu Ascanius, bakenti, Hektor'un soyunun yz yl sreyle talya'y ynetecei Alba Longa'ya tayacak. Sonunda rahibe lia, Mars'tan ikiz ocuk sahibi olacak ve onlardan biri olan Romulus Roma'y kuracak" dedi. "Romallar, glerinin sresine ve topraklarnn geniliine hibir ilahi snr olmadan hkm srecekler, Troyallann Romal torunlarnn, Peleus ve Akhilleus'un kenti Phtia'y, Argos'u ve Agammemnon'un nl Mikenya'sn fethedecekleri gn de gelecek." "Augustus Caesar, bu soylu Troyallardan doacak" diye devam etti Jpiter, "onun imparatorluuna yalnz okyanuslar, grkemine yalnz yldzlar snr olabilecek. Bu nl Caesar, Janus tapnan kapatacak, vahi fke'yi hapsedecek. lmcl silahlan stnde oturan, elleri yz tun-dmle bal bu Ktlk, gsz dm, kanam dudaklaryla dehetli lklar atacak. Juno, imdiki fkesine karn, dnyay ynetecek olan Roma halknn mutluluuna katkda bulunacak. Bunu Kader istiyor." Bu szlerle Jpiter, habercisi Merkr' (Hermes) Kartaca' ya gnderdi ve kaderinden habersiz Dido Troyallar ho karlad. Jpiter'in iradesiyle Kartacahlar sava dncelerini bir yana braktlar ve gl kralieleri Troyallara yaknlk duydu. Sabahn klaryla Aeneas, gemilerini kaya kovuunun kuytusunda gizledi ve Akhales'le birlikte yabanc lkeyi kefetmeye kt. ok gemeden, gen bir avc klnda kimliini saklayan annesi Vens'le karlat. "Syleyin bana genler, buralarda avlanan kzkardeimi grdnz m?" diye sordu avc kz. "Kzkardeini ne grdm, ne duydum" dedi Aeneas, "ama sen kimsin? Tanra gibi grnyor ve konuuyorsun. Ltfen bize nerede olduumuzu syler misin? Denizde kan bir frtna bizi buraya att ve burada kimlerin yaad hakknda hibir fikrimiz yok." "Sur kentinin yerlisi olup Kartaca adl kenti ina edenler yayor burda" diye yantlad Vens, "ve evrelerini Libya krall saryor. Kralieleri Dido, kardei kocasn ldrdkten sonra ondan kap bu kenti kurdu. Peki siz kimsiniz? Nerelisiniz? Nereye gidiyorsunuz?" "Ben eski Troya'danm, tanra, eer bu adn senin iin bir anlam varsa. Ben iyi Aeneas'm ve benim nm Olympos Da-g'nda da bilinir. Yanmda dman elinden kurtardm ev tanrlarm da var. talya'ya, yeni lkeme gidiyorum. Balangtaki yirmi gemimden yalnzca yedi tanesi kald, bunlar da rzgr ve dalgalardan ok byk zarar grdler" dedi Aeneas. Vens "Kim olursanz olun" dedi, "lmsz tanrlar sizi seviyor olmal; yoksa sa kalp bu kente gelemezdiniz. Kei-yolunu izleyin ve kralienin sarayna gidin. Eer annem babam bana kehanet bilimini retirken yalan sylemedilerse, frtnalarda kaybettiiniz gemilerinizi ve adamlarnz gven iinde Kartaca'ya ulam olarak bulacaksnz." Vens, Aeneas ve Akhates'i kaln bir sis perdesiyle rtt ki grlmeden ve soruturulmadan kente girebilsinler. Keiyolu onlar tepeden kenti grebildikleri bir srta getirdi. Aeneas etkileyici binalara ve ta denmi yollara hayran kald. Her yerde iiler baka inaatlarla meguld. Yaz banda anlarn bal yapmak iin her yana dalmas, gn nda bazlarnn iek zlerini toplamas, bazlarnn tatl balla taan petekleri doldurmakla uramas gibi, Sur halk da yeni kentlerini ina etmekle meguld. Sis iinde sakl olan Aeneas ve Akhates, Juno'ya adanm hanedan tapnana girdiler. Kralie Dido yerine oturur oturmaz, kayp gemici arkadalar gelerek onunla konumaya baladlar. "Ey Jpiter'in bu yeni kenti ina etmesine izin verdii kralie" dedi szcleri, "biz mutsuz Troyallar gemilerimizi ve canmz bize balaman istiyoruz. Size saldrmaya veya evlerinizi soymaya gelmedik. Frtnalar bizi denizden denize att ve kralmz, erdemde ve savata btn insanlarn en by Aeneas' kaybettik. Bize, frtnadan paralanm

gemilerimizi yeni kereste ve kreklerle onarana kadar sahile ekme izni ver. Eer kralmz ve yoldalarmz bulursak talya'ya, Latium'a gideceiz. Yok olmazsa, geldiimiz yolu dnp halkmzdan Sicilya Boaz yaknlarna yerleenlerin yanma katlacaz." Dido yle yantlad: "Yreklerinizden btn korkular karn Troyallar. Aeneas'n adamlarn, Troya'nn cesur savalarn ve savata Yunanlara kar yaptklarn biliyoruz. Eer Sicilya'ya dnmek isterseniz gvenliiniz ve refahnz iin yannza gemi katarm. Eer isterseniz benim kentimde kalabilirsiniz. Surluyla Troyaly birbirinden ayrt etmem. Bu arada ben, ky boyuna ve tm Libya'ya arayclar gnderirken siz de gemilerinizi sahile ekin. Aeneas'n gemisi yolda batm olabilir." Sis aniden dald ve Akhates ile Vens'n klara boduu tanr benzeri Aeneas' ortada brakt. Aeneas "te burada, nnzdeyim" dedi, "Libya dalgalarndan kurtulmu Troyal Aeneas. Size ne szlerle ne davranlarla kranlarmz belirtmenin olana var Dido; evinizi ve kentinizi, paylamak iin bize atnz. Eer lmsz tanrlar erdem ve adalete sayg duyuyorlarsa sizin dlnz onlar verebilir." "Hangi kader seni byle tehlikelere atyor Aeneas?" diye sordu Dido, onu sarayna gtrrken, "Mutsuz talihim bana kt zamanlar yaatt, ama sonunda bu lkede huzuru buldum." Dido, Aeneas'n limandaki yoldalarna yemek leni verdirirken Aeneas Akhates'ten, kk olu Ascanius ve Troya' nn alevlerinden kurtard armaanlar saraya getirmesini istedi. O srada Vens, Dido Aeneas'a k olursa, bunun Aeneas' Juno'nun tasarlarndan korumakta yardmc olabileceine karar verdi. Ve tanra, olu Cupido'yu yanna arp dedi ki: "Yalnzca bu gece iin Ascanius'un yerine gir ve Dido lende sana sarldnda ona tutkunun gizli ve zehirli alevini fle." 202 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Roma 203 Her ey Vens'n planna uygun geliti. Dido, Aeneas' dinleyip Aeneas'm kk olu sanarak Cupido'ya sarlnca eski kocasna duyduu sevgi snd, uyuyan yreini Aeneas'a kar duyduu gl ve canl tutku doldurdu. Dido, akam uzatmak iin, Aeneas'a Priamos, Hektor ve Akhilleus hakknda sorular sorup durdu. Sonunda "Bize Yunanlarn Troya'y gal etmek iin kurduklar planlan, adamlarnn ektii aclan ve uzun yedi yaz boyunca karada ve denizde dolamalarn bandan itibaren anlat" dedi. II. Blm (Aeneas Dido'ya Troya atn ve Troya'nn ykln anlatr.) Surlutar derin bir sessizlikle, gzleri anlatmaya balayan Aeneas'ta, oturuyorlard. Ah Kraliem, benden anmsamam istediin aclar szle anlatlmaz. Yunanlar Troya'nn yce ve zengin kralln nasl da alaa ettiler ve grdm sahneler ne kadar da acyd. Akhilleus gibi bir sava veya sert Ulysses (Odysseus) bile byle bir yky anlatrken gzyalarn tutamaz! Ama Troya'nn ykln dinlemek istiyorsan, olaylan anmsamak aklm oynatsa ve ayrntlarndan aclarm tazelense de sana olanlar anlatacam. Troya'y dokuz yl vuruarak sava becerileriyle ele geiremeyen Yunan nderler, Minervann talimatlarn dinlemeye karar verdiler ve am aacndan, da kadar byk bir at ina ettiler. Bu at dinsel bir sunakm gibi davrandlar ve Troya'ya byle bir dedikodunun yaylmasn saladlar. Bu srada, hilekr Yunanlar atn kocaman, bo karnna cesaret ve yetenekleriyle nl bir grup silahl savay gizlice yerletirdiler. Biz, Yunan glerinin Mikenya'ya dnmekte olduklarn dnyorduk, ama gerekte gemileri Troya yaknlarndaki Tu-nedos (Bozcaada) Adas'nn bo sahillerine gizlenmiti. Sonunda savan bitmi olmasna seviniyorduk. Skaia kaplar almt ve herkes Akhilleus'in ordugh kurduu, Yunan gemilerinin yanat ve savan yapld yerleri grmeye gidiyordu. ounluk merakla Minervann lmcl armaann seyrediyordu. imizden bazlar at duvarlarn iine almamamz gerektiine emindi, ama dnce bakmndan daha zeki olan ba-zlanmz da bu garip Yunan armaann denize atmay veya atein alevlerine vermeyi ya da en azndan mzraklarla ahap karnn yoklamay neriyordu. Kalabalk grltyle ne yaplmas gerektiini tartyordu. Sonra Neptn rahibi Laokoon, kaleden koarak geldi ve uzaktan bize seslenerek, "Ey sefil yurttalar, aklnz m kardnz! Yunanlarn evlerine dndklerine inandnz m? Bir Yunan armaannn hainlik tamadn nasl dnebilirsiniz? Uly-ses'i tanmyor musunuz? Ya bu hayvann ahap karnnda Yunan savalar saklanyor veya bu, bizim duvarlarmzn stnden evlerimizi grebilen bir ara. Kesinlikle karnnda bir ktlk sakl veya kentimize yukardan girecek. Ata gvenmeyin Troyallar. Grn ne olursa olsun ben Yunanlardan korkarm; armaan tadklarnda bile" dedi. Rahip bu szlerle koca mzran byk bir gle atn eri yanlarna vuruyordu. Mzrak ahap karn titrettike iinden derin bir boluk sesi geliyordu. Tanrlar bizi desteklese veya kararmz mantkl olsayd, Laokoon bizi Yunan yapsn tun silahlarmzla mha etmeye ikna edebilirdi. O zaman Pramos'un yce kenti hl ayakta olurdu. Ama rahibin gr sar kulaklara arpmt. Bu srada baz Troyal obanlarn barts dikkatimizi, Pramos'un nne srkledikleri bir gence yneltti. Elleri arkasndan balanm tutsan bizim merhametimize kald o kadar belliydi ki, onun drstlnden kuku duymadk. Byk bir cesaretle kendisini bulabileceimiz bir yere gizlenmi olduu ve yalanlanyla bizi aldatmaya veya tutsak olarak lmeye hazr olabilecei aklmza gelmedi. Genlerimiz her yandan ona yaklatlar ve satamaya baladlar. Ama konumaya balar balamaz bize Yunanlarn ne kadar hilekr olabileceklerini retecekti. Tutsak, silahsz ve korkmu aramzda dikiliyordu. "Heyhat" diyordu, "beni hangi toprak veya deniz alacak? Kaderimde daha neler var? Yunanlar beni brakt ve Troyallar da lmm in fkeyle baryorlar." 204 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Roma 205 Bu szlerle bizim merhamet duygularmz uyandrd; "Syle kimsin ve nerelisin" dedik, "ve niin hurdasn?" Korkusu geince dedi ki, "Size gerei syleyeceim ey Kral, bama ne gelecekse gelsin, ben insanlarn en talihsizi Si-non'um ve Yunan olarak dodum. Fakat size, sizi ilgilendirmeyen bir yk anlatmak istemem. Eer yalnzca doumlar nedeniyle btn Yunanlardan nefret ediyorsanz, beni hemen imdi ldrn. Ulysses buna memnun olur, Agamemnon bunun iin size para verebilir!" O zaman elbette yksn dinlemek istedik. Tutsak, titreyerek masaln anlatmaya balad; hilekrlkla ve sahte duygularla konuuyordu. "Yunanlar sk sk uzun savatan bkp yorularak ve evlerini zleyerek geri ekilmek istediler. Bunu yapm olmalarn ne kadar isterdim! Birok defa denizdeki iddetli bir frtna onlar korkuttu ve Troya topraklarnda kalmalarna neden oldu. Sonra bu atn ahap ats atklnda, gkte frtna bulutlan dolamaya balad. Askerler kehaneti yorumlayamadlar ve Apollon khinlerine sordular. Tanr, Troya sahiline ulaabilmeniz iin, ey Yunanlar, rzgrlar bir bakirenin kurban kanyla yattrmanz gerekiyordu' diye yant verdi. 'imdi de evinize ulamanz iin, rzgrlar bir savann kurban kanyla raz etmelisiniz." "Yunanlar bu szleri duyunca yrekleri dondu ve aralarndan souk bir titreme geti. Apollon kimi seiyordu? Ulysses khin Kalkhas' ne itti ve ona Apollon'un isteini renmesini syledi. Kalkhas o gn adrnda konumadan oturdu, bir savann lmn bildirmeyi istemedi. Sonunda Yunanlarn arzular onun isteksizliini yendi ve benim hkmm aklad. Elbette buna kimse tiraz etmedi, nk hepsi benim kaderim kenditerininki olmadndan rahatlamt." "Korktuum gn gelince lmden katm. Balanm kopardm ve gece allkta saklandm. Yunanlarn beni bulamadan yelken ap gideceini umuyordum ve yle yaptlar. Artk yurdumu bir daha grmeyi umamazdm, sevgili ocuklarm veya sevgili babam... Yunanlarn suumun kefaretini aileme detmek, benim yerime ailemden birinin cann almak sreyebilecek-lerinden zlyorum. Ama sizden, yukardaki tannlar adna bana acmanz istiyorum, ben byle bir acy hak etmedim." Tutsam yakanma kaytsz kalamadk. Ona acmakla kalmadk, yaamn da baladk. Priamos, ellerinin zlmesini emretti ve ona yumuak szlerle hitap etti. "Yunanlarn senin halkn olduunu unut" dedi kral ona. "Bu andan itibaren bizden birisin. imdi bana gerei syle: Yunanlar bu at niin ina ettiler? Onu kim tasarlad ve niin? Bu bir sava arac m? Tanrlara bir sunu mu?" Gen adam' kollarn gklere kaldrp yantlad: "Yunanlara sadakatimi bir tarafa brakp bana ektirdikleri ac nedeniyle onlardan nefret etmeli miyim? Artk hibir lkenin yasalanna bal deilim; onlann gizli amalarn da aklayabilirim. Yalnzca sznz tutun Troyallar ve size yapacam yardmn karlnda canm balayn."

"Savan bandan beri Yunanlar, Minerva'dan aldklar yardma gvendiler. Ama bu yl sizin khininizi yakaladlar ve onu sava nasl kazanabileceklerini sylemeye zorladlar. Akll Tro-yal onlara, ilk olarak Troya'dan Minerva heykelini kaldrmalarn syledi. O zaman, su ilemekten ekinmeyen Ulysses ve tanrsz Diomedes gizlice Helena'nn yardmn saladlar ve heykeli kutsal yerinden aldlar, onu lanetli elleriyle kirlettiler. O zamandan beri Minerva Yunanlara yardm kesti ve gleri knld." "Heykeli kamplarna yerletirir yerletirmez gzleri alev alev oldu, gvdesinden tuzlu ter akt ve tanra, kez kalkan ve titreyen mzrayla yerinden hoplad. O zaman khinleri onlara. nce Argos'a dnmedike ve orada yeni, kendilerinden yana kehanetler bulmadka Troya'y alamayacaklarn syledi. Bu nedenle Yunanlar Mikenya'ya gidiyorlar, ama dnecekler." "Bu arada Yunanlar, Kalkhas'n dne uydular ve Minerva'ya yaptklar hakaretin kefareti olarak bu koca ahap ah burada braktlar. Khin onlara at ok byk yapmalarn, bylece sizin onu kaplannzdan geiremeyeceinizi ve sizi korumasn salayamayacanz syledi. nk at yce kentinize alrsanz, kader sizin sava denizin karsna, Yunan kentlerine 206 Dmja Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Roma 207 tayp onlar ykabilmenizi salayacak, te yandan Miner-va'nn bu armaanna zarar verirseniz, o zaman Pramos'un lkesine byk felakete gelecek." Sinon yksn o kadar gzel anlatyor ki ona inanyoruz. Akhilleus'un on yl bizi fethedemezken onun yalanlar ve gzyalarna bir anda teslim oluyoruz! Sonra en korkutucu kehaneti gryoruz: Laokoon, Neptn sunanda gl bir boa kurban ediyor ve Tenedos'un sakin sularnda {anmsarken titriyorum) saysz bklmle kvnla kvnla iki ylann bize ynelip geldiklerini gryoruz. Balarn dalgalarn stnde tutuyorlar ve geri kalan yerleri suyun stnde kayyor, sonsuz kvrmlar denizi kprtp grletiyor. Gzleri kan ve atele parlyor ve sakrdayan dilleri tslayan azlarndan dan uram, topra ap dorudan Laokoon'a ynelmelerini seyrediyoruz. Sonra korkuya kaplp oradan kayoruz. Sunaa ulaan ylanlar gvdeleriyle Laokoon'un iki kk olunu saryorlar, onlan lmcl biimde kucaklyorlar ve zehirli dilerini ocuklarn yumuak derilerine geiriyorlar. Sonra babalan silahlarn onlara kaldrnca, ylanlar ona sarlyorlar, beline iki defa dolanyorlar, pullarla kapl gvdelerini boazna saryorlar ve balarn onun bann stnden kaldryorlar. Laokoon onlarn zehirli kara salgs ve kanyla kaplanyor, lmcl kvrmlarn zmek iin ellerini uzatyor ve yanl indirilen baltayla yaralanp, sunaktan kaan boa gibi gklere ykselen lklar atyor, ama aresi yok. Khin lnce ylanlar Minervann kutsal makamna doru akyorlar, orada tanrann ayaklar dibinde kalkannn kvrmna snyorlar. Bu kehanet bize korku salyor. "Laokoon iledii su nedeniyle cezalandrld" diyor bazlar. "Mzran atn kutsal gvdesine vurdu ve Minerva'y kzdrd." "At Mnerva tapnann yanma ekin" diye baryor herkes. "Rahibimizin iledii suun bedelini demeliyiz." Bylece duvarlarmzda yer ayoruz, kente giren bir yol yapyoruz. Herkes katlyor. Atn ayaklar altna, kaymas iin felenkler koyuyor, boynundan ipler balyor, canavan duvarlarmzn iine ekiyoruz. At ilerlerken, kz ve olan ocuklar ilahiler sylyor ve mutlulukla ipi tutuyorlar. Ve at tehlikeli biimde Pramos'un yce kentine giriyor. Ah savata n alm Troya! At kentin kaplarnda drt kez durdu ve drt kez koca karnndan silah sesleri geldi. Gene de duymayan kulaklar ve korkudan kr olan gzlerie at ileri ektik, ta ki sonunda kt kehanet sahibi canavar duvarlarmzn iine girene kadar. Priamos' un kz Kassandra bize geleceimizi syledi, ne ki ona inanmadk; nk Apollon, kzgnlkla, ona gelecei grme yeteneinin yan sra inanlmama cezasn vermiti. Ve gn sona ererken, sonumuzun geldiini aklmza hi getirmeden, nee iinde, tannlarn tapnaklarn renkli elenklerle ssledik ve kutlamayla geecek bir akama baladk. Zamanla denizden gece dodu, topra, gkyzn ve Yunanlarn hilesini gl rtsyle rtt. Biz kaderimizden habersiz rahata uyurken, Yunan gemileri Tenedos Adas'ndan ayrld ve Troya'nn bildik sahillerine dnd. Sonra Agamemnon'un kraliyet gemisi alevli bir iaret yollaymca Sinon, sessizce canavar ata yaklat ve gizli mandaln at. Yunanlar nee iinde, birer birer canavarn karnndan ktlar ve gecenin sessizliinde indirdikleri merdivenden kaydlar. Korkutucu UIysses, Menelaos, Akhilleus'un olu Neoptolemos ve bu acayip arac tasarlayan Epeios da onlarla birlikteydi. Muhafzlarmz ldrdler, kentimizin kapsn atlar, binlerce arkadalarn ieri aldlar. Ve biz uykudayken saldrdlar. III. Blm (Aeneas Dido'ya Troyann ytkhm anlatarak yksne devameder.) Ben uyurken, gzlerimin nnde Hektor'un alayan glgesi belirdi. Sa kana bulanm, gvdesi kan tozu iinde ve imi ayaklan, hl Akhilleus'un onu kentimizin duvar evresinde srklemek iin kulland eritlerden patlakt. Bana "Ka, tanradan doan" diye seslendi, "kendini alevlerden kurtar! Yunanlar surlarmz getiler, Troya yanp yklyor. Priamos ve yurdumuz iin elinden geleni yaptn. Troya'y g kurtarabil-seydi Yunanlar surlanmz asla yaramazlard. Troya imdi sana 208 Dnya Mitolojisi Yunan w Roma SykncelerilRotna 209 kutsal eylerini ve tanrlarn veriyor. Onlar kent kurmak iin bir yer ararken yannda gtr." Bu szlerle kuma paralarn, sonsuz atei ve Ulu Tanra Vesta'y kutsal yerlerinden kard. Kendimi uyanmaya zorlarken, uzaktan gelen sava seslerini tanmaktan korkuyordum. lklar, bartlar, her yandan silah vurumalan... Babamn evinin atsna ktm ve olan biteni daha iyi anlamak iin kulak verdim, nk bizim evimizle Troya arasnda arazi ve aalar vard. Yalnz bir obann, kayalarn tepesinde, dadan akan takn sularnn ekinleri basp orman devirdiini duymas gibi, Troya'nn ykldn anladm. Snon ve canavar atn anlamn imdi anlyordum. Yunanlarn hilesi baarl olmutu. eri koup silahlarm kaptm. Onlar kullanmaya zamanm olmayacan biliyordum, fakat yreim fke ve krgnlktan yanyordu. Bir grup arkada toplayp Yunanlarla lmne savamay ok isterdim, nk lmenin en onurlu biimi buydu. Kapmda Apollon rahibi ve Hektor'un babas, zeki Polydamas'n dostu Panthus'u buldum. Bir eliyle torununu yakalam, tekinde kutsal eyalar ve tanrlar tutuyordu. "Troya'nn son saati geldi" diye bard. "Troya ld, Troya halk ld, yce grkemimiz ld. Jpiter her eyi Yunanlara verdi, artk yanan kentimizde efendilerimiz onlar. Canavar attan silahl savalar kyor ve Sinon, zaferden sarho olmu, gittii her yeri atee veriyor. Binlerce Yunan sava iimize girmi, ardna kadar ak kaplarmz kolluyor ve dar sokaklarmza girii tutuyor." Ondan kutsal eyalar aldm ve yurdum iin stme deni yapmaya hazrlandm. Ay nn aydnlatt sokaklardan getim ve yoldalarm evremde topland. Onlarn da savama isteiyle dolu olduunu grnce, "Eer sizin yrekleriniz de bu umutsuz davaya atlacak kadar size cesaret veriyorsa, beni izleyin. Halkmzn kaderi belli oldu. Krallmz destekleyen tanrlar bizi terk ettiler ve kentimiz tututu. Dverek lelim" dedim. O gecenin kargaasn size kim anlatabilir? Dklen kam kim anlatabilir? Kimin gzyalar bizim dertlerimize yeter? Kara sis iindeki yrtc kurtlan aln krcesine ileri frlatmas ve yavrularnn inlerinde bekledikleri yemein tadn damaklarn-da duymas gibi ileri atldk; kara gece stmz rtmt, kesin olan lmmzle bulumak iin kentin merkezine doru ilerledik. Kentlerin artk dm olan kraliesini gryorduk. Sokaklar dolduran ceset ynlarn ayorduk. Ama cesetlerin hepsi Troyahlann deildi. stilaya urayan bizler, zafere eren Yunanlardan birounu son uzun yolculuklarna gndermeye yetecek kadar g ve cesaret toplayabilmitik. Yoldalar-mn ou ldrld. Her yerde ac vard; her yerde panik grlyordu ve her yerde lm! Silahlarn arpmas bizi Priamos'un sarayna gtrd; burada korkun bir sava sryordu. Duvarlara merdivenler dayanmt; Yunan savalar bir elleriyle onlara tutunup tekiyle yaan oklardan korunmak iin kalkanlarn tutuyorlard. Bu srada, atya km Troyallar kuleleri ykyor, atlar skyor, kendilerini son kez savunmak iin ellerine ne geerse silah olarak kullanyorlard. Onlara yardm etmek iin atya ktk. Aada baka Troyallar sarayn iine giden kaplar tutuyorlard. atdan Akhilleus'un olu Neoptolemos'u gryorduk; bir grup savay Priamos ve Hekabe'nin odalarna gtryordu. Zehirli otlarla beslenen bir ylann eski derisini atmas ve baharn scak gnlerinde deliinden, genliin grkemiyle kp aznda atall dilini oynatmas gibi, Neoptolemos da

babasnn parlak, tun zrh iinde ldyordu. Sava baltasn kullanarak kap aznda dvyor, tun kakmal kaplan menteelerinden skyordu. Neoptolemos kargaa iinde babasnn gcyle yolunu ayordu. Ne kol demirleri, ne muhafzlar onu durduramyordu. Kylarn dvp taan kpkl bir rman btn engelleri iddetle ap tarlalar basmas, srleri ve allar nne katmas, Akhilleus'in u olundan daha snk kalrd. Yz kzyla Hekabe'yi ve Priamos'u da grebiliyordum. Yal kral, yal omuzlarna oktandr terk ettii zrhn alm, yararsz klcn kapm, igalci Yunanlarn elinden lmeyi bekliyordu. Hekabe ve kadnlar, ev tanrlanna snmaya alyorlard. Tanrlarn heykellerine sarnm, kara frtnann srd gvercinler gibi st ste ylyorlard. 210 Dnya Mitolojisi Yutan ve Roma Sylenceleri/Roma 211 Hekabe kocasn genlik zrhnn iinde grnce ona, "Hangi ylgnlkla eski zrhn giyiyorsun? Nereye gitmek niyetinde-sin? Hektor bile burada olsa, bizi kurtarmak iin yapabilecein bir ey yok. Yanma gel. Ya bu kutsal sunak bizi korur veya birlikte lrz" dedi. O anda Priamos'un oullarndan biri koarak ana babasnn yanna geldi. Dmanlar ve oklar arasnda Neoptolemos'un klcndan kamaya alyordu. Sonunda AkhiUeus'un olu onu srtndan rruzraklad ve ocuk ana babasnn nne l dt. lmle yz yze olmak yal kraln fkesini veya dilini bastrmyordu. "Tanrlar bir babaya olunun lmn gsterdiin iin sana hak ettiin dl versin!" diye bard. "Akhilleus, yanllkla baban olduunu iddia ettiin sava, dman Priamos'a bundan daha saygl davranrd." Yal kral mzran Neoptolemos'a frlatt, fakat kolu o kadar gszd ki mzrak AkhiUeus'un koca kalkannn tun sslemelerine zorla ulat ve orada zararsz, asl kald. Neoptolemos yantlad: "Seni bir mesajla babamn yanna gndereceim. Ne kadar kt dvtm ve nasl utandm ona anlatrsn! imdi l!" Titreyen yal kral sunaa doru ekti. Priamos lm olunun birikmi kannda kaynca Neoptolemos Priamos'u sol eliyle sandan yakalad ve sa eliyle parldayan klcn yal krala indirdi. Asya'nn en byk krallarndan birinin yaam byle son buldu. Kaderinde oullarnn ldrldn ve kentinin alevler iinde kaldn grecek kadar uzun yaamak varm. imdi cesedi basz, adsz bir gvde, deniz kysnda yaryordu. l krala bakarken aklmdan kendi babam, kanm, olum ve yamalanan evimiz geti. Hayal beni terk ettiinde yalnz olduumu anladm. Kadnlar ya ok aadaki yere atlam veya kendilerini atee atmlard. Aniden atelerin iinde, Helena'nn Vesta mabedinde sessizce saklandn grdm. Nefret edilesi kadn ne yapacan bilemiyordu. Troya'ntn ykmna yol at iin Troyallarn kendisinden nefret ettiini biliyordu. te yandan, Yunanlarn intikam almasndan ve terk etmi olduu Menelaos'un fkesinden de korkuyordu. Btn aclarmzn kaynana bakarken yreim eziliyor, btn lmleri ve ykm ona detmeyi istiyordu. Troya onun yznden yanma. Onun yznden Troya topra kana bulanmt. Onun iin iyi kralmz ldrlmt. Dnmeden, yksek sesle "Helena suunun bedelini nasl deyecek?" dedim; "Sparta'ya hi zarar grmeden, byk bir zaferden dnen kralie gibi mi gidecek? Babasnn evine dnp ailesi arasnda yaama mutluluuna m erecek? Kadn ldrmek onursuz bir itir, ama ailemin kllerinin cn almak beni tatmin edecek." Aniden, btn kutsal nmyla annem nme kt. "Olum" dedi, "sulanmas gereken Helena veya Paris deil. Troya'y tanrlar ykt. imdi eve dn ve hl hayatta olan baban, karn, ocuunu bul. Eer ailene duyduum sevgi engel olmadysa. Yunan kllar onlarn da kanlarn imek ister ve alevler gvdelerini yutar." Eve dndmde ilk dncem, yal babam gvenli tepelere tamakt. Ama yalvarmalarm inatla reddetti. "Sen kaabilecek kadar gen ve glsn" dedi, "kendi yaamm ben alr ve malm da Yunanlara brakrm." Babama donakalm baktm. "Kamam ve sizi burada brakmam m bekliyorsunuz?" dedim. "Eer tanrlar kentimizi yerle bir etmeye nyetlendilerse ve sen de burada kalmakta srarlysan, o zaman Priamos'un kanna girmi olan Neoptolemos, babann gz nnde kutsal mabette oulu ldren o Neoptolemos buraya da lm getirir." "Beni buraya bunun iin mi getirdin anne? Beni kltan ve ateten, Yunanlarn evime girip babam, karm, olumu ldrmelerini seyredeyim diye mi kurtardn? Asla! Yunanlarla savaarak ve halkmn cn alarak leceim!" Klcm kuanp kalkanm koluma taktmda kanm, kk olumuzu kaldrp bana yalvard: "Eer buray lmek iin terk ediyorsan bizi de birlikte gtr, yoksa bizi Yunanlara brakm oluyorsun. Veya silahlarn kendi evini savunmak iin kullan." Ve karm yle dikilip alarken, muhteem bir kehanet grnd. Olumuz Ascanius'un banda birdenbire yakmayan 212 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Roma 213 alevler grnp sanda oynarken, krmz parltlarla yzn aydnlattlar. Korku iinde kutsal atei suyla sndrdk. Fakat babam sevinle gzlerini ve kollarn ge kaldrd ve dua etmeye balad: "Jpiter, tanrlarn ve insanlarn babas, eer senin sevgini hak ediyorsak bu kehaneti bir aretle doru-la." Daha konumay bitirmemiti ki, ani bir gk grlts duyduk ve gklerden ormana den, peinde akam gnde ktan kuyruk brakan bir yldz grdk. Ankhises bana, "imdi nereye istersen seninle giderim olum" dedi. "Babalarmn tanrlar" diye dua etti, "evimi ve torunumu koru. Eer bu kehaneti siz gnderdiyseniz, Troya sizin korumanza kalmal." O srada, gittike yaklaan alevlerin trtsn duyabiliyordum. "Buray hemen terk etmezsek ate tufannn iinde kalacaz" dedim aileme. Sonra omuzlanma ve boynuma bir aslan postu aldm, eildim ve "Gel baba, omuzlarma k ve boynumu tut. Kutsal eyalar ve Troya'nn tanrlarn yanna al. Sava kann kpren sularda ykayana kadar, benim onlan tamam doru olmaz" dedim. "Ne olursa olsun sen ve ben, birlikte yaayacaz. Kk Ascanius, elimi tut ve bana yetimeye al. Karcm, sen de hemen bizi izle." Karanlk tarafndan korunarak yanan Troya'dan getik. Kaplara ulatmzda babam bard: "Ko olum! Yunanlann tun kalkanlarnn yaklatn gryorum!" Babam ve olum iin korkarak arka sokaklara, daha kark bir yola yneldim; karmn peimizden geldiini unutmutum. Ve onu Troya'nn glgelerinde kaybettim. Durdu mu, bizi izliyor mu, kaybetti mi bilmiyorum. Ev hizmetilerimizin olduu Ceres'in (Demeler) kutsal tepesine gelene kadar geri bakmay bile akl edemedim. Sonra elbette lgna dndm! Ankhises ve A.^canius'u gizli bir yerde brakp eve geri kotum, ayn yoldan geri dnmeye altm. Karm gremiyordum; evimizi yeyip bitiren kule gibi alevler vard. lgnlar gibi adn bara bara kentin ykntlar iinde koturdum. Aniden karmn zgn silueti nme kt. Ben dilim tutulmu dururken, hayal konutu: "zlme sevgili kocacm. Oly-mpos'un yce efendisi, bana sizin yolculuunuza katlma zni vermiyor. Senin kaderinde yllarca dolamak var, peinden krallk, hanedandan bir e ve Tiber Irma'n eviren zengin toprakta tatmin olmak var. Ben hibir zaman bir Yunan kadnn klesi olmayacam, fakat tanrlarn Ulu Anas Kybele (Rheia) ile burda kalacam. ocuumuzu sev. Elveda!" Orada, ona sylemek istediim o kadar ok eyle, alayarak kaldm. kez ona sarlmaya altm, ama hayal her seferinde serin bir esinti gibi kollarmdan syrld. Sonunda afan skmesiyle aileme dndm. aknlk iinde birok Troyahnn bize katlm olduunu grdm. Nereye gidersem benim nderliimi kabul etmeye hazrdlar. Yunanlar kentin kaplarn tutmu olduklarndan arka yollardan dalara yneldik. IV. Blm (Aeneas Ddo'ya yolculuunu anlatarak yksn bitirir.) Gemilerimizi yapnca yurdumuzu terk ettik ve denize aldk. Frtnal gnler ve bize klavuzluk edecek tek yldz olmadan geceler boyu yol aldk. Artk rotamzdan ok uzaktaydk. Sonunda dalar ve ykselen dumanlar grdm ve o ynde ilerledik. Gemilerimizi yi bir limanda brakp hemen evremizde yaylan yabani sr ve keileri avlamaya koyulduk. Taze yiyeceklerle ziyafete oturunca, Jpiter ve teki tanrlar yemeimizi paylamaya ardk. Aniden kanat rpmalar duyduk. Yukar baknca koca kanatl yaratklarn dalardan stmze doru geldiini grdk. Harpialar stmzdeydi! Bu koca kular kadn yzlyd,

ama yzleri alktan zayft ve kmt. Tuntan tyleri, peneli elleri ve korkun lklar vard. Yemeimizin stnde uarken, arzuladklarn kapyor ve kalan da ren kokulu pislikleriyle berbat ediyorlard. Sonra derin, stne uzanan kayalklarla korunan, allarla sarlm bir yer fark ettik. yi korunmu olduundan, orada yeniden yemek hazrladk. Ama kardaki gizli evden grltc 214 Dnya Mitolojisi Yunan w Rom Sylenceleri/Roma 215 kular yine stmze ulland ve yine yemeimizi kapp berbat ettiler. Umutsuz ve a, kalkanlarmz gizledik ve kllarmz, sonraki saldr iin otlarn iinde hazr tuttuk. Pis kular geldiinde hazrdk. Ama pek baar elde edemedik. Kllar gvdelerini yaralayamyor, darbelerimiz kanatlarna zarar vermiyordu. Onlan kovaladk, ama yemeimizi yine berbat etmilerdi. O srada bir Harpia'nn geride kaldn fark ettim, yksek bir kayaya tnemiti. "Bize sava m getiriyorsunuz Troyallar? Masum Harpialar yurtlarndan kovacak msnz? Srmz kestiniz ve bizimle dvtnz. imdi bu szleri yreinize kazyn. Jpiter'in Apollon'a ve Apollon'un bana, ilk doan Har-pjya'ya sylediklerini size aklayacam." Harpia "Yolunuz talya'ya gidiyor ve orada esenlik bulacaksnz" diye kehanette bulundu. "Fakat bize kar gsterdiiniz iddet nedeniyle alktan masalarnz kemirene kadar, kaderiniz olan kentinizin duvarlarn kuramayacaksnz!" Canavar ku, bu keskin szlerle ormana doru utu. Arkadalarmn korkudan kan donmutu. Tanrlara dualar ederek hemen o lkeyi terk ettik. Ulysses'in lkesi thaka'y getik ve onu besleyen topraklara lanet ettik. Sonunda imdi Priamos'un olu khin Helenus'un hkm srd kente vardk. Scak karlamadan sonra Helenus'a Harpia'nn kehanetini sordum. "Ey tanradan doan" diye yantlad, "masalar kemirmekten korkma, nk Kader sana yardm etmenin bir yolunu bulacak. Bu srada sizin kaderiniz Jpiter'e bal olduundan, size denizlerde nasl gvenle seyahat edebileceinizi syleyeceim." Helenus "talya'ya yaknsnz" diye balad, "fakat Kirke' nin adasndan geip gitmeli ve talya'nn bizim denizimiz tarafndan ykanan kylarndan uzak durmalsnz, nk oralarda kt Yunanlar yayor. Sicilya sahiline varnca, yol uzun da olsa sol tarafa doru yelken an. Ne olursa olsun kydan ve sadaki sulardan kann, nk oras talya'yla Sicilya arasndaki dar boaza gtrr. Boazn sa tarafn canavar Skylla korur. Sol tarafta ise hrsl Kharybdis vardr." "Kharybdis gnde kez deniz suyunu yutar ve gklere fkrtr, gklere su arpar. Skylla derin bir maarada yaar. Belden yukans insan biimlidir, belden aas deniz canavardr. Karnndan kan yunus kuyruu vardr ve st kurtlarla doludur. Azlaryla gemileri kayalara eker. Kayalarn stndeki koca maarasnda Skylla'ya rastlamaktansa uzun yoldan gitmek ok daha iyidir." "talya'nn kylarna varnca" diye Helenus szlerine balad, "Cumae kentini bulun. Orada kayalk bir maarada bir kadn khin yaar. Kehanet dolu arklar syler ve bunlar yapraklara yazar. Size talya'nn uluslarn, gelecekteki savalarn ve hangi ii yapmann veya hangi iten kanmann doru olacan anlatacaktr. Sonunda size iyi yolculuklar diyecektir. Son olarak, size dualarnzda nce Juno'ya yer vermenizi ve armaanlarla onun sevgisini kazanmaya almanz tlerim." Helenus'tan bu kehanetleri renip yine yola koyulduk. Zaman gelince Scilya'daki Etna Da'n grdk. Uzaktan kayalara vuran dalgalarn grltsn itiyorduk. Skylla ve Kharybdis boazna ulatmza emindik ve solumuzdaki alkantl denize saptk. Rzgrlar sular korkun yksekliklere karyordu. nce gemilerimiz sudan dalarda gklere trmanm gibi oluyor ve sonra hzla denizin derinliklerine dyordu. Sonunda geni, gvenli bir limana girdik ve geceyi geirmek iin kyya ktk. Yakndaki Etna Da, grlts ve gklere frlatt tutumu talaryla bize korku salyordu. Ormanda gizlendik ve gece boyunca bizi saran canavar seslerini unutmaya altk. Ertesi sabah, afak glgeyi gkyznden sprdnde, aalarn iinden garip bir adam kt ve kollarn yalvarr gibi bize uzatt. A kalm gibi grnyordu. Yz l yz gibi solgundu, sakal tra edilmemiti, paralanm elbiselerinden kalanlardan, bir zamanlar bir Yunan sava olduu anlalyordu. Bizim Troyal giysilerimizi ve silahlarmz fark eder etmez korktu. Ama umutsuz durumu korkusunu alt etti ve bize doru koturdu; kendisini de beraber gtrmemizi istedi. Babam bi-/.imle gvende olduuna onu inandrdktan sonra bana gelenleri anlatt. 216 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Roma 217 "thaka lkesinden geliyorum. Talihsiz Ulysses'in yoldaydm. Onunla birlikte Troya'ya gittim ve onunla birlikte dndm, fakat beni burada, Kyklop Pcdyphemos'un koca maarasnda terk etti." "Bu in, geni olduu kadar karanlktr da" diye devam etti. "Taban ve duvarlar kanl ziyafetlerin artklaryla doludur. Burada yaayan devin, ayaa kalkt m ba ge deer (tanrlar onu yeryznden yok etsin) ve onunla konuulamaz, nk insan eti ve kanyla beslenir. Gzlerimin nnde koca eliyle iki yoldam yakalad, gvdelerini ininin kayalk duvarlarna arpt ve onlar yedi." "Ama Ulysses, Kyklop'un kanl ilerini cezasz brakamazd. Polyphemos insan yemeine dalmken Ulysses ona yle fazla miktarda tatl arap sundu ki, maarasnn tabanna devrilip uykuya dald. Azndan kan ve arapla kark et paralan dklrken tannlara dua ettik ve ona yoldalarmza gsterdii davrann aynsyla muamele ettik. Hep birlikte kocaman, ucu sivri bir kaz kaldrp vahi kann altndaki kocaman tek gzn kardk." "Yoldalarm kamay becerdiler, ama aceleyle benim onlarla birlikte olmadm anlamadlar. Maaradan kap ktmda oktan yelken amlard." Sonra Yunan akl verdi: "Hemen gemilere binip bu korkun lkeyi terk etmeliyiz, nk daha yz canavar Kyklop, srlerini bu dalarda gezdiriyor ve bu kylarda yayor. Tam aydr onlardan saklanp ormanda gizleniyorum; srekli korku iindeyim. Kabuklu kabuksuz yemilerle ve otlarla beslendim, hep buradan bir gemi gemesini umut ettim. Kykloplar tarafndan yenilmektense sizin elinizde lmeyi yelerim." Yunan szlerini bitirmemiti ki Polyphemos'un, dalarn tepelerinden srsyle sahile doru indiini grdk. Kr canavar sopasyla yolunu bulmaya alrken ortala korku salyordu; gremezken bile alkn olduu yolda hzla ve gvenle yryordu. Denize varmca dalgalara giriyor, gz yuvarndan srekli akan kan ykyor, hrlayp acyla dilerini gcrdatyordu. Sonra sulan yalnz beline kadar gelen ak denizde yryordu. Limandan hzla ve sessizce kmak iin btn gayretimizi gsterdik, ama Polyphemos kreklerimizin sesini duydu. Yakalamak iin sese doru dnd ve bizi gremeyince gl bir kkreme koyverdi. teki Kykloplar onu duyunca ormandan d-an, dadan aa kotular. Limanda birikip bizi seyrettiklerini grdk, ama artk yetiemeyecekleri kadar almtk. Korku iinde aceleyle gidebildiimiz kadar gitme dnce-sindeydik ama Helenus'un Skylla ve Kharybdis hakknda sylediklerini anmsadk ve onlann boazlarndan uzak durmaya altk. Kartaca'ya varmadan nceki son snavm, sevgili babamn lmyd. Ne Harpialar ne Helenus bana bu acdan sz etmilerdi. Bu szlerle Aeneas seyahatleriyle ilgili szlerini tamamlad ve sustu. V. Blm (Dido ve Aeneas birbirlerine k olurlar ve Aeneas, bir sre iinsorumluluklarm unutur.) Dido Aeneas' yle seviyordu ki, btn dnebildii onun grn, szleri, ileriydi. afak, dnyay Apollon'un lambasyla stnca, kralie srrn kz kardeine at. "Anna" dedi, "dlerim beni korkutuyor. Konuumuz olan bu Troyal yabanc yle soylu ve cesur ki, bir daha evlenmemek iin verdiim kesin szme karn onunla evlenirim diye korkuyorum. Aeneas iimde ate yakt. Sevgili kocam leli beri, kararm zayflatan ilk erkek olduunu itiraf etmeliyim." "Ah canm" dedi Anna, "btn yaamn sevgi ve annelii bilmeden yalnz m geirmek niyetindesin? Kocann gmlm glgesinin bu fedakrlktan honut olacan m sanyorsun?"

"Sanrm Troya gemilerini buraya Juno getirdi!" diye balad szlerini. "Seninle Aeneas'm evliliinden ne byk bir kent doar! Bize yardma olan Troya silahlaryla nasl grkem kazanrz! Tanrlara honut edici kurbanlar vermeni tlerim; Ae-218 Dnya Mitolojisi Yunan m Roma SoykncelerilRoma 219 neas' honut et ve ayrln olabildii kadar geciktir. Gemilerinin paralanmas ve kn denizdeki boazn frtnal olmas senin iyiliine." Kz kardeinin szleri Dido'nun sululuunu azaltt, yreine umut verdi ve iinde snen tutku ateini krkledi. Bir geyiin, ok uzaktan att okun sabet edip etmediini bilmeyen bir obann okuyla vurulmas ve geyiin ormanlarda ve ayrlarda brne saplanm lmcl okla komak zorunda kalmas gibi Dido da, Aeneas'la Kartaca kentinde dolayor, Cupido' nun oku iinde yanyordu. Troyann zc yksn defalarca dinleyemezdi, ama Aeneas'la olmad zamanlar bile zihninde onu gryor ve sesini duyuyordu. Bu srada Dido'nun dikkati dalm, Kartaca'da birok i aksamt. Sava eitimi ve savunma inaat durmu, yar tamamlanm binalar yle kalmt. Bir gn Dido ve Aeneas birlikte ava gittiler. Ak ayrlarda erkek geyikler dolanyor, da koyaklannda keiler geziyor, sanki bizi avlayn diyorlard. Ani bir frtna rmaklar tarp ortal su basnca, Aeneas ve Dido br maaraya sndlar. Orada aklarn yaadlar ve gkyznde tanrlarn onaym gsteren ateler parlad. Fakat olay, ac ve lm getirdi. Dido kutsal treni meru kabul etti ve Dedikodu yky her yerde anlatp durdu. Btn ktlklerin en hzls Dedikodu'dur ve gezdike g ve enerji bulur. Havada olduu kadar karada da hzldr. Canavar grnyle, karnnda birok gzlemci gz vardr; kanatlan ve srt tyldr; gzleri kadar ok kula ve az vardr. nce ondan korkmak gerekir, ama sonunda ba ge deen o olur, As!a uyumaz. Geceleri karanlkta sinerek lerler. Gndzleri insanlarn tepelerine ker, gerek gibi yalanlan sralar. Dedikodu, Libya'ya Dido'nun Aeneas'a duyduu tutkuyla ve kralln ihmal ettii masalyla girdi, Dido'nun reddettii Kral larbas' ldrtt. arbas Jpiter'e ikyet etti: "Dido Karta-ca'y, benim hkmmn getii ve ona satn alma izni verdiini deerli topraklarda ina etti. Benimle evlenmeyi reddettiine gre ona, efendi olarak Aeneas' seme iznini ve aslnda benim hakkm olan btn o yararlan nasl veririm? Biz lmllerin sahip olduunuza inandmz glere sahip misiniz yoksa tapnaklarda sunduumuz kurbanlar bouna m?" Jpiter onun szlerini duydu ve habercisi Merkr' Aeneas'a yollad. Olympos'un efendisi: "Ona syle" diye emretti, "anasnn olunu, talya'ya hkmetsin diye, bunun iin semedik, Yunanlann elinden iki kez lmden kurtarmamzn nedeni de bu deildi. Hem byle bir n ve grkem kazanmakla ilgilenmiyorsa, olunun geleceine de engel olmasn. Hemen yelken ap yola ksn!" Aeneas Merkr'n, gnn parlak nda yzne baktn grnce korkudan dili tutuldu. Jpiter'in habercisi onu yle korkuttu ki Kartaca'y hemen terk etmek istedi, ama Dido'ya bunu syleyemiyordu. Uzun uzun dndkten sonra, gemileri gizlice hazrlamann en iyisi olacana karar verdi. Bu, ona doru szleri bulmak iin zaman kazandrr ve istenmeyen haberleri iletmek iin en iyi frsat yaratabilirdi. Dedikodu ise Dido'yu hemen haberdar etti ve kralie hemen Aeneas' soru ve rica yamuruna tuttu. "Seni ikiyzl" diye balad, "buray gizlice terk etmeyi mi umuyordun? Sevgimiz ve andmz seni burada tutamyor mu? Beni terk etmeyi mi, daha fazla n kazanmay m seiyorsun? Frtnal k havasnda Troya'ya dnmeyi mi seerdin? Bana ac ve kal. Senin yznden Libya kabileleri, gebe reisleri, hatta benim kendi Sur-lularm benden nefret ediyorlar. Senin iin onurdan, nden, lkemin siyasal gvenliinden vazgetim, lmden baka umabileceim ne kald? En azndan senin ocuunu tasam, bana yaammda anlaml bir ey brakm olurdun." Dido'nun serzenilerini dinlerken, Aeneas'in aklnda Jp' ter' in emri vard ve acsn yreinin derinlerine gmmeye alyordu. "Benden en iyisini beklemeyi hak ettiini itiraf ederim" diye balad, "ve yaadm srece anlarm aziz bileceim. Sana sylemeden seni terk etmemeliydim; fakat unutma ki seninle evlenmedim." "Eer Kader yaammn biimine karar vermeme izin verseydi" diye devam etti, "Troya'da kalr ve oray yeniden ina ederdim. Ama Apollon, sevgimin ve lkemin talya'da olduunu syledi. Sen Kartaca'y setin; ben de talya'y seebilirim. Dlerimde babam, olumun kaderini feda etmemem iin beni 220 Dmja Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Roma 221 uyaryor ve imdi Jpiter gpegndz bana habercisini yollayp buray terk etmemi emrediyor. Dolaysyla kendine hkim ol ve bana fkelenme. talya'ya yelken ayorum. nk yaamm nasl geireceim benim kendi seimim deil. Benim kaderim byk bir lke kurmak. Ben baka insanlar gibi kendi kiisel arzularm tatmin edemem." Dido kzgnlkla yantlad: "Yalanc! Sen tanrann olu veya lml deilsin, tatan yaplmsn! Sende acma yok. Benim iin dkecek bir gzyam veya bir i ekmen bile yok! Byle adalet d iler yapyorlarsa, tanrlara niin inanalm? Gemisi batm, evsiz birini konuk ediyorum ve ona sevgimi ve krallmdan pay veriyorum. Onun gemilerini ve yoldalarn kurtardm. imdi tanrlar ona git diyorlar, yleyse italya'ya git! Ama eer tannlarda adalet varsa bunun acsn ekeceksin! Ve ben ldmde glgem seni takip edecek. Bana yaptklarn deyeceksin!" Dido, bu lanetlemeyle Aeneas' terk etti. iyi Aeneas onu rahatlatmay ok istiyordu, yrei Dido'ya duyduu byk sevgiyle dolup tayordu. Ama Jpiter'in emrine uydu ve gemilerine dnd; Troyallar oktan aynlmaya hazrlanmlard. Bir ovada, otun iinde ve dar bir keiyolunda kara karnca srsnn ilerlemesi ve koca dar tanesini omuzlarnda itelemeye almalar, bazlarnn arkadan itip gecikmeye zlmeleri gibi, Aeneas'tn adamlarndan bazlar da gemileriyle alm, bazlar krek yapmak iin ormandan kereste tayordu; herkes nemli bir ile meguld. Bu srada Dido saraydan onlarn almalarn izliyordu. "Anna" dedi kardeine, "Troyahlann gidecekleri iin nasl mutlu olduklarn gryor musun? Bu acya dayanmak iin gcm toplayabilirim, nk olacaklar gryorum. Bana bir iyilik yap. Aeneas senin arkadan, onu, bekleyip iyi rzgrlar balaynca gitmeye ikna et. Ondan daha fazla kalmasn isteyecek deilim." Ama Aeneas Dido'yu reddettii gibi Anna'y da reddetti; nk Kader kulaklarn gz yal isteklere tkamt. Grltl rzgrlann da tepelerinden inip olgun bir mee aacn skmeye alt ve aacn kayaya yapmaya devam ettii gibi Aeneas da her trl istei reddetti. Yrei yanmasna karn gitmeye kararlyd. O zaman Dido lmeye karar verdi. Aeneas' dndrme veya kendisini onun sevgisinden kurtarma plan kurar gibi yapp kz kardeine lmcl olayn emirlerini verdi. " avluda bir cenaze odunu hazrla" dedi, "stne dn yatamz, Aene-as'n silahlarn ve burada brakt her eyi yerletir. Rahibenin tledii gibi bu hainle ilgili her eyi yok etmek istiyorum." Bunlar Dido'nun kocas ldnde yaptklarnn ayns olduundan, Anna talimatlarna uydu. O gece yeryzndeki btn yorgun yaratklar uyurken, Dido uyankt, seenekler arasnda kvranyor, "ne yapacam" diye kendi kendisine soruyordu. "Eski taliplerin arasndan koca bulup kendimle alay m ettireceim, yoksa benden aa olduunu dndm erkeklerden biriyle mi evleneceim? Troya gemilerinin peinden gidebilirim, ama beni kim kabul edecek? Yoksa Surlularm toplayp Troyallan Kartaca'dan kovmal mym, onlar frtnal denizlere mi srmeliyim? Hayr, klla lmeliyim, nk l kocama verdiim sz bozdum!" O gece Aeneas uyurken Merkr dne girdi ve dedi ki, "Tanradan doma, byle byk tehlikedeyken nasl uyuyabilirsin? Dido her trl tehlikeli plan peinde. Elverili rzgrlar kamana olanak verirken, hemen bu sahillerden uzakla!" Bu ryayla korkuya kaplan Aeneas uyanmaya alt ve "abuk olun, uyann ve yelken an!" diye bard. "Yce Olim-pos'tan bir tanr gelip bize hemen yola kmamz emretti! Bizim sevinle senin emrine uyduumuz gibi ey Jpiter, sen de ltfen bizimle ol ve bize yardm et." Erken afak, nlarn yeryzne yayarken, Dido, Aeneas'in gitmi olduunu grd. Acyla dolu ve krgn, kendi kendine "u aalk yabana beni aptal yerine koydu! Onu yakalamal, paralamal, frsat varken paralarn dalgalara atmalydm. Adamlarn hatta ocuunu ldrmeliydim ve Ascanius'u ho

geldin yemei olarak babasna sunmalydm" dedi. "Apollon, Juno ve alc Furia'lar, size sesleniyorum" diye devam etti, "duam duyun. Eer bu hain talya'ya ulamaly-sa orada savala karlansn, lkesinden kovulsun, olundan kopsun, arkadalarnn lmn grsn. Sonra haksz bir bar yapp erkenden lsn ve gmlmeden kyda kalsn." 222 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma SytencderilRoma 223 "Bu duay kanmla yapyorum. Surlular, halkm, imdi ve sonsuza kadar Aeneas'n soyundan nefret ederek beni onurlandrn. Halkmla onun halk arasnda asla ban olmasn. Troyallar, onlarn ocuklar ve ocuklarnn ocuklar sava iinde yaasn." Sonra Dido, kocasnn yal dadsna dnd ve dedi ki: "Sevgili dad, trene balyorum. Kardeimi ar ve sunaklar getirmesini syle." Dido, kararlln ateiyle i avluya girdi, odun ynnn stne kt ve Aeneas'n klcn ekti, "beni dertlerimden kurtar!" diye dua etti. "Byk bir kent ina ettim ve imdi kralie glgem yerin dibine girecek. Mutlulukla karanlklara giriyorum. Kat kalpli Troyal denizden alevler grsn ve lmmn kehaneti onunla olsun." Bu szlerle Dido klcn stne atlad ve ld. Saraydan lklar ve fignlar ykseldi. Dedikodu, Kartaca' nm stnden utu ve korkun haberlerle Sutlularn kann dondurdu. Kz kardeinin lmn Dedikodu'nun azndan duyan Anna saraya kotu. Yzn trmalayp gsn dvyordu. "Kendi yaamn alarak benimkini, kentininkini, yonetimininki-ni ve halkmnkini de mahvettin" diye alad. Aeneas, Kartaca surlarndan ykselen cenaze alevlerini grdnde denize iyice almt. Byk bir zntyle Dido'nun lm olduunu anlad. VI. Blm (Frtna Aeneas't babas Ankhises'in ld yere dndrr. Ankhi-ses'in ruhu Aeneas'n halknn ounu oraya yerletirmesinisalar. Aeneas Sibyl'e bavurur ve babasyla konumak zereYeralt dnyasna gider. Orada Ankhises Aeneas'a Roma'nngeleceini aklar.) Dmenci, "Rzgrlar karmzdan esiyor" diye Aeneas' uyard: "Eer onlarn klavuzluuna uyarsak halkmzn yaad Sicilya'ya varrz," "yleyse gemilerimizi o yne evir, babamn kllerini ziyaret etmeyi ok istiyorum" diye yantlad Aeneas. Karaya knca Aeneas babasnn ansna atletizm yarmalar dzenledi. Erkekler yarmalarla megulken Juno, Aeneas' in talya'ya seyahatini daha da geciktirmeyi kararlatrd. Habercisi ris'i kadnlarn arama yollad; kadnlar yedi yl yolculuktan sonra yerlemek istiyorlard, tris'in nderliinde Troya donanmasn atee verdiler. Aeneas grdklerine armt. "Jpiter" diye dua etti, "eer Troyallan biraz gzetiyorsan gemilerimizi kurtar. Yok gazabn hak ediyorsam, gl yldrmlarnla u kalan birkamz da ldr." Konumay bitirdiinde tepelerinde kara bulutlar topland ve bir frtna koparak yanan gemilerin stne seller gibi yamur dkt, alevleri sndrd. Bylece Troyallar gemilerinden drdn kurtarabildiler. O gece babasnn glgesi Aeneas'a grnd: "Sevgili olum" dedi, "Jpiter beni yal, zayf ve korkaklar burada brakman ve yalnz en cesur Troyallan talya'ya gtrmeni sylemem iin gnderdi; nk orada gl bir halkla savamak zorunda kalacaksnz. Ama talya'da nce Sibyl'i ara ve seni Plton'un krallna indirmesini iste. Beni orada, Elisium'da kutsanmlar arasnda bulacaksn. Orada sana soyunun geleceini aklayacam. Elveda!" Aeneas hemen arkadalarn ard ve onlara Jpiter'in emrini anlatt. Gemiler hazr olur olmaz talya'daki Sibyl khinine ve Apollon kehanet merkezine doru yola ktlar. Sibyl'in maarasn dalarda gizlenmi buldular. Yaad koca maarann yz girii vard ve sesi birinden tekine yanklanyordu. Girer girmez khin kadn emir verdi: "Tanry aramann zamandr! Aeneas, dua et!" Aeneas "Apollon" diye balad, "Troyallara daima iyi davrandn. Akhilleus'i ldrrken Paris'in eline ve yayna yn gsterdin. Varmak stediimiz talya sahillerinde bizi koru. Sibyl, senden kaderimde izilen yoldan fazlasn istemiyorum." Maaradaki yz giriten u yant geldi: "Lavinium'a varacaksnz Troyallar, ama orada ac savalar yaayacaksnz, Tiber kandan krmz akacak. Latium'da Akhilleus gibi tanradan doma bir kahramanla savaacaksnz ve Juno size kar olacak, sizi talya'nn birok halkndan yardm istemeye mec-224 Dnya Mitolojisi Yuttan ve Roma SylenceleriIRoma 225 bur edecek. Troya'nn aclarnn nedeni, Helena gibi yabanc bir gelin; yabancyla evlilik olacak. Ama kaderinizi metanetle karlayn. Size yardm, artc bir yerden, bir Yunan kentinden gelecek." Sibyl kehanetini byle dile getirdi, gerei karanlm szlerinde saklad. Aeneas yantlad: "Teekkr ederim Sibyl. imdi babamn ruhu senden bana Yeralt'na giden yolu bulmama yardm etmeni istiyor. Bana Plton'un (Hades) krallna giden yolun buradan uzak olmadn syledi." "Tanradan doan" diye yamtlad Sibyl, "kasvetli Yeral-t'na inmek kolay, nk kaplar daima aktr. Bir kez girince zor olan lm krallndan kmaktr! Ancak Jpiter'in yardm ettii birka tanrnn olu bunu yapmay becerebilmitir." "Eer yreinde babana kar byle byk bir sevgi varsa" diye srdrd Sibyl, "ormanda Proserpina (Persephone) iin kutsal yapraklan olan altn bir dal bulacaksn. Plton'un kraliesi bu armaan ister. Eer kaderinde bu dal bulmak varsa onu krmay baarrsn, o seni izleyecektir. Sonra kara sr kurban ettiinde, daha canlyken lm krallna inmeyi becerebilirsin." Aeneas ormana girdi ve o kadar dal arasnda kaybolmu altn dal bulmaya alt. Ama onu grmeyi diler dilemez iki gvercin, annesinin kular nndeki otlara kondu. Onu yeil yaprakl dallar olan bir aaca gtrdler. Aeneas altn parltlarn grebiliyordu. Dokununca dal krlp elinde kald. Aeneas altn dal bulunca Sibyl'a dnd ve kara sr kurban etti. afan ilk klaryla topran derinliklerindeki sarsntlar ayaklarnn altndaki yeri sallad, orman oynad ve kpekler uludu. Sibyl "Koun! Koun!" diye bard, "imdi kutsal olmayanlarnz hemen kamal! Sen Aeneas, klcn ek, cesaretini topla ve beni izle." Sibyl, maarann derinliklerine kotu ve Aeneas korkusuzca onu izledi. Plton'un karanlk krallnn giriinde insanlar etkileyen ktlklere rastlad. Kayg, Huzursuzluk, Hastalk, Yallk, Ac, Korku, Alk, Anlamazlk, Sava ve lm. Orada da birok nl canavarla karlat: Kentauros denilen yar insan yar at yaratklar, tslayan ylan balaryla Lernann Hydralar, Gerionius denilen gvdeli dev; hepsi yce Herakles'in ldrd canavarlar. Bellerophontes'in ldrd alev yiyen Kimaira, Perseus'un ldrd, lmlleri taa eviren yzyle ylan sal Gorgon Medusa, Ulysses'in alt yoldan yiyen alt bah Skylla, Olympos tanrlar kendisine isyan ettiinde Jpiter'i kurtaran yz elli Dev Briareus ve Harpialar. Aeneas klcn onlara evirdi ve onlar ldrmeye niyetlendi, ama Sibyl onlarn yalnzca canavarlarn ruhlar olduklarn syledi. Aeneas Sibyl' Akeron Irma'na kadar izledi. Burada yal Kharon, llerin glgelerinin acl dmencisi, teknesinde bekliyordu. Kemikleri kalm gzukurlarnda alevler parlyordu, sakal dolakt ve pis giysileri omuzlarndan balanmt. Kharon bu haliyle glgelere korku salyor, yelkenlere bakyor, teknesini srkla yrtyor ve Akeron'u hangi varlklarn aabileceine karar veriyordu. Aeneas, yaklaan tekneye doru koturup, kendilerini almas iin yaygara koparan ruhlar kalabaln seyretti. lk soukta den sonbahar yapra kadar ve kuzey kylarna k getiren souk rzgrlarn scak lkelere uurduu kular kadar ok glge, kollarn uzatm, Kharon'a, kendilerini kar kyya geirmesi iin yalvaryordu. Kasvetli gemici, yolcularn byk zenle seiyor, bazlarn kabul ederken, bazlarn itiyordu. Aeneas Sibyl'e sordu: "Btn bu ruhlar niin rman bu kysnda toplanyor? Kharon niin bazlarn kabul edip bazlarn reddediyor?" Sib y l y an tlad : "Aen eas, n n d e Oly m p o s tanrlarnn suyuna yemin verdikleri rma gryorsun. Kharon kar kyya, doru drst gmlp Plton'un krallna girebilecek ruhlar geiriyor. Reddettikleri, doru drst gmlmeyenlerdir. G-mlmeyenler, Plton'un karanlk krallna girme hakkn elde etmeden nce bu rman kysnda yz yl dolamak zorundalar."

Akeron'un kysna doru yrrken Aeneas, k e n d i l e r i n i K a r t a c a ' y a s r k l e y e n f r t n a y a tutulduklarnda dalgalara kaplp giden gemilerin kaptanlarna rastlad. Kendi gemisinin, gverteden yuvarlanp frtnal denizde boulan dmencisiyle konutu. 226 Dnya Mitolojisi Yutan ve Roma Sylenceleri/Roma 227 Kharon, Aeneas ve Sibyl'i kyya varmadan fark etmiti. "Siz kimsiniz?" diye sordu: "Canl ve silahl olarak Glgeler, Uyku ve Gece lkesine yaklaan sizler kimsiniz? Olduunuz yerde kaln ve bana amacnz syleyin. Yaayanlar gemimle kars kyya gtremem. Herakles, Theseus ve Peiritos'u gtrdm, nk onlarn babalar tannyd. Herakles Plton'un bal kpei Kerberos'u yrtt ve dier ikisi Plton'un kraliesini almaya alt." Sibyl yantlad: "Korkma. Zarar vermek iin gelmedik. Kerberos, sonsuz havlamasyla kansz, ruhlar korkutmaya devam edebilir ve Proserpina burada gven iinde kalacaktr. Tanradan doan Troyah, erdem ve savataki becerisiyle nl Aeneas, babasnn glgesini grecek. Eer bana inanmyorsan bu altn dal seni inandrr," Merakla altn dala bakan Kharon gemisini boaltt ve Aeneas ile Sibyl'e gemiye kmalar iin yol at. Gemi Aeneas'n arlyla inledi ve birleme yerlerinden ieriye su szd. Fakat Aeneas ve Sibyl'i gven iinde Akheron'un kar kysna tad. Kerberos maarasnda melmi bayla uluyordu. Boyunlarn saran ylanlarn fkeyle balarn kaldrdklarn grnce, Sibyl kpee tatl bal ve uyku verici ilata pimi rek att. az itahla tatl yiyecei kapt ve canavar kpek hemen uyuyakald. Aeneas Akheron'un kysndan uzaklat ve Plton' un krallna girdi. Rastlad ilk ruhlar arasnda sevgi kurbanlar vard; Dido da aralarndayd. Aeneas sevgiyle ona seslendi: "Zavall Dido! Kutsal olan her ey adna sana yemin ederim ki, seni terk etmek istemedim! imdi beni bu yolculuu yapmaya zorlayan tanrlar beni Kartaca'dan uzaklatrd. Ayrlmamn, yaamna son vermene yol aacan asla bilemezdim!" Dido Aeneas'n gzyalarn ve yumuak szlerini grmezlikten geldi. Gzlerini yere dikili tuttu ve duygularn ta gibi gizledi. Sonunda hl dman grd Aeneas'a srtn dnd ve sevgili kocasna kotu. Aeneas, Dido'nun adaletsiz kaderine ararak acyla alad. Aeneas ve S i byl yol l ar na devam ederek sava kahramanlarnn ruhlarna ulatlar. Aeneas'n Troyal arkadalar onu grmekten mutluydular. Ama Yunan kahramanlar, onu klc kasvetli yerde parldarken grr grmez korkuya kaplp katlar. Sonra bir yol ayrmna geldiler. Sibyl, "Baban ve Elysium sada" dedi. "Solda, bu katl duvarn arkasnda, Flegeton Ir-ma'nn alevleriyle sarlm yerde, byk sulularn cezalandrld kale var. Her biri canavarca sular ilemi. Yz azm ve demirden sesim olsa, onlarn btn sularn ve cezalarn sana anlatamazdm. Ana babasn ldren, akrabalarndan nefret e-den, zenginliini paylamay reddeden, zina eden ve i savaa katlanlar burada." Sibyl devam etti: "Kraln biri, yasalar deitirmek iin rvet kabul etti ve altn karlnda lkesini bir tirana satt. Biri 'seni adil olman ve tanrlar kmsememen iin uyaryorum!' diye barmaya mahkm oldu. Sisyphos, bir tepeden yuvarlanan koca bir kayay, srekli olarak zirveye karyor; ksion srekli dnen ateten bir tekere gerilmi; Peiritos unutkanln tatan sandalyesine balanm, sonsuza kadar orada oturacak. Fakat gel, baban bulup buraya gelmekteki amacmz gerekletirelim. Altn dal yerletireceimiz kemerli kaplan gryorum. Sonra Aeneas ve Sibyl, Muttu Orman'a girdi; buras ormanlar, ayrlar ve rmaklarla kapl, stnde zel bir gne ve zel yldzlarn parlad bir yerdi. Ruhlardan bazlar greiyor, bazlar dans ediyor, bazlar da ark sylyordu. Aeneas, Troya'nn kurucusu Dardanos'u, lkelerini savunurken len kahramanlar ve en byk khinleri, airleri, filozoflar burada grd. Ankhises, Aeneas'n geldiini grnce gzyalarn tutamad. ki kolunu ap seslendi: "Sonunda geldin! Babana olan sevgin sana bu korkulu yolculuu yapma cesaretini verdi. Kim bilir hangi tehlikelerle karlatn! Kartaca sana zarar verir diye korktum." "Senin zgn hayalin, baba, sk sk bana grnd ve beni doru yola yneltti. Ben de bu krallkta seni bulmaya geldim. Brak elini skp seni kucaklayaym!" Aeneas alayarak Ankhises'e byle dedi. kez onu kucaklamaya alt, ama 228 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Roma 229 kez de babasnn hayali serin rzgr gibi kollarndan syrld. Sonra Aeneas "Btn bunlar kimler?" diye sordu. Ankhises "Bunlar, Kader'in kendilerine ikinci bir gvde vermesini bekleyen ruhlar" diye yantlad. "Bin yl burada kalnca, Lethe Irma'ndan iiyorlar ve btn gemilerini unutuyorlar. O zaman, yeni bir gvdede yukardaki dnyaya dnyorlar. Onlar gstermek iin seni ok bekledim; nk onlar, senin soyunun gelecekteki yeleri. Bu bilgiyle talya'daki kaderinden ok daha honut olacaksn." "Gel ve Troya soyunun kazanaca grkemi gr; senin talyan ocuklarn, admza nasl n ve onur getirecekler" dedi Ankhises. "Senden ve talyan karn Lavinia'dan son doacak Albanl Silvius var. Kral ve krallarn babas olacak ve onun ocuklar yoluyla soyumuz Alba Longa'da hkm srecek." "Bu Romulus; Mars ve lia'nn olu. Dedesi Numitor'a katlacak. Mars'n, olunu kendisi gibi nasl iki sorgulu miferle iaretlediine bak; onun dnyadaki yeri daha imdiden gvence altnda. Onun ynetiminde, Roma'nn yedi tepesini tek bir sur kuatacak. mparatorluu dnyay saracak ve Roma ruhu tanrlarn Olympos'uyla eit olacak." "Roma soyuna bak. te Julius Caesar ve btn ocuklar; onlar da yukardaki dnyaya kacaklar. Bu Augustus Caesar; Latium'a altn a getirecek ve Roma mparatorluu'nu yldzlarn ve gnein yolunun tesine uzanan topraklara kadar geniletecek. Herakles bile Arkadia geyiini yakalamasna, Eury-mantos'a huzur getirmesine ve Lerna'nn Hydra'sn ldrmesine karn, dnyada bu kadar ok yolculuk yapmamtr." "Bu Numa; Roma'nn ikinci kral. Yoksul bir lkeden kralla gelecek ve kente yasa getirecek. Ve bunlar. Yunanlar kesip Ko-rinthos'u fethetmekle n alacak olan Mumius, Argos ve Agamemnon'un Mikenya'sn ykarak, Troya'y ykan Yunanlar cezalandracak olan Amilius Paulus. Yce Kato, Kosus ve Roma devletine eski gcn verecek olan gl Fabius Maximus da burada." "Son olarak iki Marcellus var; ilki Kartacallan ve Galyalla-n yenecek. Sonra yetenekli gen Marcellus, Latin atalarn erdem, soyluluk ve savataki yeteneiyle o kadar iyi temsil edecek ki, Kader, potansiyel gcnden ekinerek onu uzun yaatmayacak. Unutma Romal, senin byk katkn impara torluun-daki uluslar hukuka bal olarak bar iinde ynetmek, gururlular savala terbiye etmek, fethettiklerine merhametle davranmak olacak." Ankhises, Aeneas'n iinde gelecein grkemli ateini yaktktan sonra ona, katlaca savalar, Laurent halklarn ve Lati-nus kentini anlatt, her birinden nasl kanacan veya her biriyle nasl yzlemesi gerektiini retti. Sonra Ankhises, Aeneas ve Sibyl' Uyku kapsna gtrd, burada onlardan ayrld. Aeneas aceleyle gemilerine dnd, arkadalarna katld ve yollarna devam ettiler. VII. Blm (Aeneas ve arkadalar talya'ya varrlar. Kehanetteki gibi, Turnuskomutasndaki Latinlerte savamak zorunda kalrlar. Aeneas'aPallas yardm eder. Turnus Palias' ldrr. Sonunda Jpiter,Juno'yu fkesinden vazgemeye zorlar. Aeneas ve Turnus teke teksavarlar ve Aeneas, Pallas'tn kte kemerini taktn grdTurtus'u ldrr.) Aeneas ve yoldatan, elverili rzgrlarla ay altnda yelken atlar. Kirke'nin adasn getiler; burada Gne'in kznn tezghta kuma dokurken ark sylediini duydular. Onun zincirli aslanlarnn kkremesini, kafesteki domuz ve aylarnn brmesini ve kurtlarnn ulumasn da duydular. Acmasz tanra, sihirli otlarla insanlar her trl canavara eviriyordu. Neptn, Troyallarn yelkenlerini gl rzgrlarla doldurdu ve onlarn bu korkutucu lkeden gvenle gemesini salad. afan nlar denizi krmzya boyarken, Aeneas, Tiber Irma'nn iinden geerek denize akt kocaman bir orman grd. Aalar arasnda uan renkli kular ark sylyordu. Aeneas sevin iinde gemilerini sakin bir rman geni azna soktu. Orada demir atp kyya ktlar. Yolcular yemeklerini hazrlarken Jpiter, onlara topladklar vahi meyvelerin yerde kalmamas iin dar keklerini kullanma esinini verdi. Meyvelerden sonra keklerini yediler. Gen As-c;nius gld: "Bakn! Masalarmz da yiyoruz!"

230 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri!Roma 231 Aeneas Harpialarn kehanetini hemen anmsad ve 'Troya' nn vefal tanrlarna selam! te yeni evimiz, ite yeni yurdumuz" dedi. Kral Latinus, Troyallar iyi karlad; nk bir khin, kz Laviniann bir yabancyla evleneceini ve ocuklarnn byk bir imparatorluk kuracak olan bir soyun atas olacaklarn sylemiti. Aeneas'n Latin kaderinden hl honut olmayan Juno yeraltndan bir tannay Latiumlular arasna gnderdi ve sava kartt. nce Lavinia'nn annesi Amata'ya, kocasnn Lavinia'y sava Turnus'la evlendirmeye sz verdiini anmsatt. Sonra Turnus'un dlerine girerek ona, talya'y Aeneas ve igalci Troyaflara kar savunma dncesini verdi. Son olarak bir grup Latinle Troyallardan bazlar arasnda kavga kartt. Halkn duygular imdi Troyallarn aleyhine dnmt. Kral Latinus'un Aeneas'la savamaktan srekli kanarak, sava ilan anlamna gelen, Janus tapnann iki kapsn amay reddetmesine karn Juno, Olympos'dan inerek kaplar kendisi at. O zaman Turus sava bayran at ve birliklerini yrtt. Aeneas, Tiber kysnda uyur, kacak olan sava nedeniyle kayglanrken, rmak tanrs gelip ona tte bulundu: "Kalk, tanradan doan! Senin evin buras ve tanrlarn seni destekliyor. Bu sava tehditlerinden korkma. Ascanius, otuz yl iinde yce Alba kentini kuracak. Bu srada Palenteum'daki Kral Evandrus'u bul. O, Larinlerle srekli savar; seninle balama yapmay hemen kabul edecektir," Aeneas iki gemi ve sekin adamlarla, sakin Tiber Irma'ndan yukar krek ekip Palenteum kentine geldi. Buras bir gn Roma olarak bilinecekti. Aeneas geldiinde, kral, olu Pallas ve kent grevlileri kent yaknndaki bir korulukta gl Herakles'e ve tanrlara kurbanlar sunuyorlard. Aeneas'n ziyaretinin amacn renince, Kral Evandrus onu scak karlad; Ankhises ve Kral Pramos'u genliinden anmsyordu. Sonra Aeneas'a Herakles onuruna dzenlenen trenlerin tarihini anlatt; Herakles dev Kakus'u, o anda oturduklar uurumun dibinde ldrmt. Evandrus Aeneas'a, kaynaklarnn kt olmasna karn, onu Latinlere kar destekleyeceini syledi. Pallas ve krk adamn yollayacakt. O anda Vens, Aeneas'a gneli gnde bir gk grltsyle iaret gndererek, tanrlarn nl demircisi, kocas Vulcanus'un (Hephaistos) yapt zrh gndereceini bildirdi. Sonra Aeneas ve Pallas, Turnus ve Latinlerle savamak zere adamlarnn nne dtler. Bu srada, Aeneas'n yokluunda, Latinler Troyallara saldrmlard, ki taraftan da ok len ld. Ascanius, Turnus'un kaynbiraderini ldrdkten sonra Apollon ona: "Aeneas'n olu Apollon'un sana verdii bu onurla yetin. Sende tanrlarn olunun ve doacak tanrlarn babasnn cesaret ve yetenei var. Daha fazla savamaktan kam" dedi. Devam etmeye istekli olan gen, yine de yce tanrnn buyruunu dinledi. Troyal kaptanlar adamlarn, karlarnda tek bana duran Turnus'a kar yrttler. Turnus, tpk bir avc grubunun mzraklaryla karlaan, cesaret ve fkeyle kamazken, silahl avclar yarp geemedii iin geri ekilmek zorunda kalan bir aslan gibi; yreinde hiddet, rmak ynne ekildi... Troyaltar tarafndan sktrlan Turnus silahlarnn ie yaramadn grd. Zrhna ve miferine oklar, talar ve sonunda mzraklar yad. Srayarak tm donanmyla Tiber'e atlad ve gvdesini kaldran sular onu adamlarnn yanna tad. Aeneas balaklaryla geldiinde, sava tm iddetiyle sryordu. Pallas birok Latini ldrd. Turnus, sava Lausus'u kurtarmaya ve Pallas'la'teke tek dvmeye karar verdi. Bir aslann, ovada grd boann stne dadan atlamas gibi Turnus arabasn terk etti. Turnus'un kendisinden ne kadar gl olduunun farknda olan Pallas, Herakles'e dua etti: "Babamn itenltgiyle, Turnus'un kanla lekelenmi zrhn len gvdesinden karmama yardm et ve son grd, kendisini yenen kii olsun." Herakles bu duay duyup zlnce Jpiter olunu yattrd: "Her lmlnn lm gn gelecektir" dedi tanrlarn babas, "ve hibirinin uzun bir yaam yoktur. Cesur insanlar kendilerine kalc bir ad brakacak iler yaparlar, nk n lmden sonra da yaar. Turnus da zaman gelince lecek." Pallas'n mzra Turnus'un omzunu syrd. Turnus'un mzra da Pallas'n kalkannn ortasndan geti ve yreini deldi. Pallas'n stne kan Turnus bard: "Yunanlar, Evand-rus'a Pallas'n cesedini ve doru drst gmlmeyi baladm syleyin." Sonra Pallas'n kaln kl kemerini zafer yadigr olarak ald. Bu hareketinden ne kadar abuk piman olacandan haberi yoktu. Aeneas'm intikamndan korkan Juno, Turnus'u kurtarmak ve kanlmaz kaderini ertelemek iin Jpiter'den izin ald. Aeneas'm, sava donanm iinde sisten bir grntsn yapt. Hayalet, Troya kuvvetlerinin nnde grnd, mzra ve kstah naralanyla dman kzdryordu. Turnus saldrnca, hayalet dnp kat ve Turnus kl elde peine dt. Hayalet, demirli bir gemiye snd. Turnus peinden gverteye kar kmaz Juno demirin zincirini kopard, geminin ykselen suda yzmesine yol at. Sonra hayalet, kara bir bulut oldu ve ge ekildi, Turnus'u aresiz denize alm durumda brakt. "Jpiter baba!" diye bard Turnus, "Beni neden byle cezalandryorsun? Arkadalarm lmn karsnda yalnz brakmaktan utanyorum. Yer yarlsa da iine girsem. Rzgrlar, acyn bana ve bu gemiyi paralayn veya beni utancm kimsenin duymayaca bir yere gtrn." Pallas'n cesedini alan Evandrus, Aeneas'a haber gnderip Turnus'u ldrerek Pallas'n cn almann onun grevi olduunu syledi. Bu srada sava tm iddetiyle sryordu. Latin kuvvetlerinde Turnus olmadndan Troyallar zaferi kazandlar. Aeneas, Latinlerden llerini gmmek iin atekes isteyen eliler gelince, "ller kadar yaayanlar iin de bar istiyorum" dedi: "Kader beni bu kylara getirdi ve ben asla sava ar-zulamadm. Eer Turnus o kadar sava istiyorduysa, bu kadar insann lmesindense benimle teke tek dvmesi ok daha iyi olurdu." O srada Turnus dnmt ve Latinler fikir ayrlna dmlerdi. Bazlar savaa devam etmek isterken tekiler, "Turnus yurttalanna ac ve teslim ol. Yeteri kadar lm grdk! Eer onur ve krallk kazanmak istiyorsan, Aeneas'la teke tek dv. Senin kiisel onurun ve kazancn iin bizler neden ovalarda gmlmeden ve ardmzdan alanmadan lelim?" diyorlard. Turnus onlar yantlad: "ounuz gzel konuuyorsunuz; fakat sava alanndan korkuyorsunuz. Eer Troyallar Aeneas'la teke tek dvmemi istiyorlarsa, yce Akhilleus'tan stn olsa ve Vulcanus'un yapt zrhlar bile giyse onun karsna karm." Tartma, Troyallarm ve balaklarnn Tiber' ap kentlerinin bulunduu ovaya doru ilerlediini bildiren habercilerin gelmesiyle ksa srede kesildi, "Yurttalar" diye bard Turnus, "dman duvarlarmza saldrmak zereyken siz, burada oturup toplantlarda bar vn!" Turnus, Latinlerin yenildiini ve daha fazla savaacak ruh durumuna sahip olmadklarn anlaynca fkelendi. Gsnden yara alan aslann fkeye kaplp, tyl yelesini kstaha silkip kanl azndan kkremeler savurarak etine girmi silah krmas gibi hiddete kapld. Kral Latinus'a "Aeneas'la teke tek dveceim, bir kavga ayarla" dedi, "ya ulusumuzun utancn kaldracam veya Troyal, Lavinia'y gelin edecek ve bizim fatihimiz olacak." Latinler bu eitsiz yarma olaslndan aknla dmlerdi; huzur ve gvenlii zleyenler bile silahlanmak ve Turnus'un adil olmayan kaderine kar kmak istediler. Ve ilerinden biri atekesi bozdu. Sava balaynca Aeneas bard: "fkenize engel olun! Atekese sayg gsterin! Antlamay uygulayacam. talya'da bar hkm srecek!" Fakat Turnus Aeneas'n szlerini duymazlktan geldi ve biroklarn ldrerek ilerledi. Aeneas da biroklarna lm tattrd, meydan kana bulad. O zaman Vens, Aeneas'n aklna kenti igal edebileceini getirdi. Kralie Amata, atdan savan geliimini izleyerek Tru-vallann direnile karlamadan ilerlediini, kentin duvarlarna trmandklarm ve evlere mealeler attklarn gryordu. Ovalarda lgnca Turnus'u arad, ama onu gremedi. ldrl-234 Dnya Mitolojisi Yunan ve Roma Sylenceleri/Roma 235 dn dnerek ve halknn ykmndan kendini sulayarak canna kyd. Karsnn lm ve kentinin igaliyle kar karya kalan Latinus elbiselerini yrtt, bana amur srd ve korku iinde sersemlemi olarak sokaklara dald. Turnus felaketleri duyunca yanan kente bakt, yrei utan, ac ve fke gibi elien duygularla doldu. "Aeneas'la dvmeye kararlym" dedi, "lmn acsna dayanabilirim, ama utan iinde yaayamam." Arabasndan atlayan Turnus, dman atei altnda kentin duvarlarna kotu. Koca bir kayann dadan babo aa yuvarlanmas ve aalar, srleri, insanlar datp topraa

arpmas gibi, dalm birlikler arasndan duvarlara kotu, topran kana buland ve arpan mzraklarn sesinin ge kt yere geldi. "Savatan ekilin" diye bard. "Kaderim neyse, bu savan sonucuna katlanmam ve klcmla karar vermem daha iyi." Turnus'un szlerini duyan Aeneas sava brakp onu karlad. Tpk obanlarn korkuyla kardktan sonra, srnn dvelerini, yeni nder kim olacak diye merak iinde ve lm sessizliinde bekleten iki boa gibi kafa kafaya, lmne birbirlerine saldrdlar. Boalarn hrn biimde tokuup boynuz, boyun ve omuzlanl kanla ykanmas, ormann darbelerinden inlemesi gibi, Aeneas ve Turnus da kalkan kalkana arptlar, ortal inlettiler. Gkyzndeki Jpiter, teraziyi ald ve her kefeye bir kahramann kaderini yerletirip dvn kimin yaamn bitireceini anlamak istedi, nk kaybedenin yakn olan lm, kaderinin arlyla kefesini aa ekecekti. Turnus'un klc-, Vulcanus' un zrh stnde kk, krlgan bir buz paras gibi krld. Babasnn klcn braktna piman olan Turnus, Aeneas'tan kat. Troyal, dizindeki ok yarasna karn peini brakmad. Av kpeklerinin, rmakta skm ve lgnca saa sola atlayan erkek geyiin ayaklarna saldrmas ve brakmamas, hrsl dilerin tatl et beklentisiyle ete gemesi gibi, Aeneas da Turnus'u kovalad. Turnus yurttalarndan baka kl istedi, ama Aeneas kl verecek olan lmle tehdit etti. Bir kez daire izdiler, bir o kadar da tersine dndler. Basit bir dl iin deil Turnus'un yaam iin koturuyorlard! Bir baka tanra Tumus'a kl verince, Vens de Aeneas'n bir aaca saplanm olan mzran almasna yardmc oldu. O zaman Jpiter karsna: "Olympos'un Aeneas'a talya'nn kahramanln verdiini biliyorsun. Sona geldik, ac ekmeyi brak ve bana kar kma. Troyallarn peini denizde de karada da brakmadn, kt sava balattn, hanedana lm getirdin ve geline byk ac verdin. Daha fazla karmana izin vermiyorum" dedi. Juno yantlad: "Senin duygularn bildiimden burada, seninle, uzakta kaldm. Sava alannda TroyaJlarla kendim savaabilirdim. imdi tamamen senin arzularna uyuyorum. Yalnzca Aeneas Lavinia'yla evlenince, Latinlere eski ad ve dillerini koruma izni vermeni istiyorum. Latum'u koru, Alban krallar hkm srsn, soya Romal adn ver ve brak Troya ad kentle birlikte lsn." Jpiter gld ve "fkenin derinliklerinde benim kz kardeim ve Satrn'n ocuu olduunu kantlyorsun. te isteini kabul ediyorum. Aeneas ve Lavinia'dan yepyeni bir soy, bir dil ve bir dizi yasa ve ritel yaratacam. Erdemde ve sana inanmakta, btn lmllerden ve tanrlardan stn olacaklar" dedi. Aeneas koca mzrayla Tumus'u drtt, "Daha niye gecikelim?" dedi, "silahlarmzla el ele dvelim, ayak ayaa deil." "Benim gl bir dmanm olduunu sanma, Aeneas" diye yantlad Turnus, "benim gl dmanlarm Jpiter ve teki tanrlar!" Bu szleri sylerken Turnus'un gzleri, on iki gl adamn omuzlaryla zorlukla kaldrabilecei yal, kocaman bir kaya parasn fark etti. Aceleyle onu kapt ve Aeneas'a atmaya alt. Ama kayay kaldrp atmak isterken dizleri titredi, kan dondu ve kaya ileri gitmedi, hedefine yanaamad bile. Korku-tucu tanra Kader, Turnus'un baarsn engellemiti ve kahraman, Aeneas'n mzrann ve kesin olan lmn yaklamasndan korkuyla titredi. Turnus'un sendelediini gren Aeneas lmcl mzran nianlad ve dmanna frlatt. Mzrak Turnus'un kalkann, zrhn deldi ve kalasna girdi. Koca sava yaral barann 236 Dnya Mitolojisi stne yere devrildi. "Merhamet iin yalvarmyorum" dedi, "ama baban dn ve gvdemi aileme ver. Sen k azan d n , Lav i-n ia sen in . Nefretin i d ah a fazla krkleme." Zrh iinde huuya kaplm Aeneas'n kll eli dt ve yere den dmanna kar merhamet duydu. Ama Turnus'un omuzunda gen Pallas'n kl kemerini grnce cesur delikanlnn ans Aeneas'n byk acsn ve dinmez fkesini canlandrd. "Acmaszca ldrdn sevgili arkadamn kemerini ganimet olarak takarken benim merhametimi kazanmay nasl bekleyebilirsin" diye kkredi. "Senin kan bedeli demeni steyen Pallas ve seni ldren de o." Aeneas fkeyle klcn Turnus'un gsne gmd. Turnus'un kolu baca geveyip rperdi ve gcenik can aadaki glgelerin arasna utu.

II.BLM -Ortadou Sylenceleri

* M 2500 yllarna dayanan Ortadou sylenceleri, yeryzndeki en eski yazl edebiyat rnleridir. Bu sylenceler, bugn bildiimiz gibi insan davranlarna sahip tanr ve kahramanlar evrenini ortaya koymutur. Yunan tanrlar kadar gelimi olmasalar da, Smer ve Ba-bil tanrlar da insan kiilikleri tarlar. Gzde bir lmlye yardmc olmay severler. Bununla beraber, pek ou genellikle aceleci huylar ve ani davranlaryla anmsanr. Bu tanrlarn ne yapacaklar nceden kestirilemez. Babil'in yaratl destannda, bir erkek tanr olan Marduk, nceki dii Tanr Tiamat'n yerini alarak evrenin yeni yneticisi olur. Ortadou kltrnde sihir oyunlar yapabilme becerisi, dnyay ynetebilme becerisinin bir kant saylr. Bu nedenle iki tanr, byk sihir glerini birbirlerine kar kullanarak boy lrler. Marduk daha gl sihirlere sahip olduu iin kazanr. Telepinu hakkndaki sylence dmnn, psikolojik karmaklklar olmadan, bereket sorunlarn dile getirmesiyle ilgi ekmektedir. Tanrlarn grnnden klasik bir gzellik salr ve ilahi kutsamalar iin yalvarlara bu hikyede rastlanr. 240 Dnya Mitolojisi Babil ve Smer sylencelerinin tersine, Msr sylenceleri, Msrllarn yaltlm bir kltre sahip olduunu gsterir. Onlarn evren gr, asla srekli olarak egemenlik altnda tutulamayacak olan ktlklere kar savaan ve nceden kestirileme-yecek davranlara sahip, yardmsever tanrlar ve hak eden insanlar in yeniden douu ierir. Msrl tanrlarn da insani duygular ve ihtiyalar vardr. rnein sis, mitolojide Yunan tanras Demeter kadar etkili olan sadk ve sevgi dolu bir ana figrdr. Bir Babil destan olan Glgam'ta, ilk trajik kahramanla karlarz. Dier pek ok insann sahip olmak istedii eye, ebedi bir hayata sahip olmak ister ve dileine kavumak iin ok etin bir yolculua kar. Yolculuu srasnda pek ok Akdeniz kltr zerinde etki brakan Byk Tufan hakknda bilgiler edinir. Glgam, nsanlarn kaderinde lmszln yazl olmadn renince korkulu bir umutsuzlua kaplr. Hayattaki sradan zevklerin farkna varr ve insanlar iin mmkn olan tek lmszlk ekli olan kalc n salayacak iler yapmaya balar. Babil

Enuma Eli: Sunu

Tarihsel Arkaplan BabI yaratl sylencesi, "gkyznde iken" anlamna gelen balang szcklerinden Enuma Eli olarak bilinen destandr. ngiliz arkeologlarn 1845'te, imdiki Irak topraklarndaki Nino-va'da balattklar kazlar srasnda bulduklar yedi adet kil tablet zerine ivi yazsyla kaydedilmitir. Bu tabletler, M 668 ile 627 yllar arasnda hkm sren Kral Asurbanipal'in ktphanesine aittir. Ninova'dan pek uzak olmayan Asur'daki Alman kazlar 1902'de balam ve bunun sonucunda, Babillilerin ulusal tanrs Marduk'un adnn yerine Asurlulann ulusal tanrs Asur'un adnn bulunmas dnda tamamen ayn olan Enuma Eli'in bir baka versiyonu bulunmutur. Bu destann bylelikle Babilliler iin olduu kadar, Asurlular iin de nemli olduu anlalmaktadr. Bu tabletlerin, tahminen M 1000 yllarna kadar dayanmasna ramen, ierikleri ve biimleri, zerlerine kaytl olan hikyenin, M 1900'ler kadar eski yllarda var olabileceini ortaya koyar. Babil' M 1728'den M 1686 ylna dek yneten Ham-murabi'nn nl yasalar topluluunun giriinde, hem Enuma Eli hem de Marduk'tan sz edilir. 242 Dnya Mitolojisi Ortadou Sylenceleri/Babil 243 Giri ksmndaki ifade yledir: "Tanrlarn kral Enum ile gklerin ve yeryznn efendisi ve lkenin kaderini belirleyen tanr olan Enlil, Marduk'u tanrlar arasnda stn kldklar, daha sonra ona Enlil'in tm insanlar zerindeki krallk grevini verdikleri ve sonunda Babil'i dnya devletleri arasnda stn kldklar zaman, Enum ve Enlil beni, dindar ve tanrdan korkan Hammurabi'yi, lkenin zerinde adaletin bir gne gibi parlamasn salayarak ve bylece kt olan her eyi yok ederek insanlarn hayatlarn zenginletirmek iin setikleri zaman.. Enuma Eli, Babil'de her yl sonbaharn balangcn simgeleyen on gnlk Yeni Yl festivalinin bir paras olarak, huu iinde ezbere okunmu ve dramatize edilmitir. Tatil, evrendeki dzenin yeniden kurulmas, hayatn yenilenmesini ve gelecek yd iin tm insanlarn kaderlerinin belirlenmesini vurgulayan ciddi bir olaydr. Bilim adamlar, Babillilerin, Enuma Eli'te anlatlan kaos gleriyle dzen gleri arasndaki sava pandomimle temsil ettiklerine inanmaktadr. Marduk mahkmiyetten kurtulana dek Babil sokaklarnda dzensizlik hkm srecektir. Daha sonra Marduk, Tiamat ve onun eytani glerine kar tanrlarn gcn temsil eden bir tren alayna nderlik eder. Marduk'un, Tiamat' ve onun isyankr glerini alaya bir savatan sonra yenmesi ve evrende dzeni kurmasndan sonra BabiUiler onun suretini, Babil sokaklarnda gsterili bir resmi trenle tarlar. Bu byl yntemle insanlar, kaderlerini kontrol eden tanrlar etkilemeyi ve bereket, bolluk ve iyi talihle dolu bir yl getirmeleri iin ikna etmeyi ummulardr. Ayrca Babil halk, bu sylencenin Dicle ve Frat nehirleri zerinde sihir gcne sahip olduunu da dnm olabilirler. Bu nehirler her yl kylarn basm ve sk sk yaadklar yerleri iddetli tufanlarla harap etmitir. nsaniar dramatizasyon ve by gcn, bu korkun bahar tufanlarnn tahribine kar toplumlarn koruyabilmek amacyla kullanrlar. Marduk sylence tarafndan onurlandrldnda, ayn zamanda evreni yaratan ve kaostan bir dzen karan Babil'in koruyucu tanrs ve tanrlarn yeryzndeki evi olarak Marduk Tapna'nn kurulduu Babil kenti de onurlandrlm olmaktadr. Bylece sylence, bir din grle dnyevi ve siyasal bir gr birletirmektedir. Yeni Yl Tatili srasnda insanlarn kaderi kadar, Babil'in siyasal kaderi de belirlenmektedir. Bylece Enuma Eli, bir yaratl sylencesinden daha fazlasn ifade eder. BabiUiler Smerlerin geleneksel yaratl sylencesini almlar ve onu, yeni ulusal, dinsel ve siyasal amalarla kullanmak zere yeniden ekillendirmilerdir. Evrenin yaratlnn aklamas, yldrmlar tanrs Marduk'un yce iktidara ulamas ve onun yeryzndeki kenti olan Babil'in methe-dilmesi hikyesine dnmtr.

Babil Dni
Gkyz tanrs Anu, hava tanns Enlil ve yeryz tanrs Ea gibi en byk Smer tanrs, Babil ilahlar arasnda da yer almlardr. Daha sonra Marduk, Ea'nn olu olduundan hem doutan gelen haklara hem de onun olaanst yeteneklerine sahip olarak doar. Marduk tanrlar meclisine girer girmez, tanrlar ona yeryznde Enlil'in roln vermiler, bylece Enlil g ve eylemden yoksun, sadece addan ibaret kalan bir tanr haline gelmitir. Marduk en stn tanr mertebesine ular. Marduk'a evreni yaratma, faaliyet halinde tutma onuru ve esas amalan tanrlara hizmet etmek olan insanlar yaratma onuru verilir. Btn tanrlar ve lmller, Marduk'un emirlerine itaat ederler. Marduk dinsel bir devrim sonucu iktidara ular ve onun zaferiyle evrende yeni bir dzen, yeni bir bak as ortaya kar. Smer tanrlar, genellikle temsil ettikleri gkler, kara ve su gibi kiiliklerle evreni oluturan zn bir parasdrlar. Marduk, onlara yeni roller verdiinde, evreni, Babillilerin tand gibi yaratmtr. Zaten var olan unsurlar (tanrlar), kaosun iinden bir dzen ortaya kacak ekilde dzenlemitir. Marduk'un yeni dzeni eskisinin ykntlar zerine kurmas da dikkat ekicidir. Marduk yeni, erkek egemenliine dayana^ ataerkil bir dinin, kadnlarn egemen olduu anaerkil bir din zerindeki zaferidir. Byk Tanra ya da Ana Tanra olan 244 Dnya Mitolojisi Ortadou Sylenceleri/Babil 245 ve btn temel tanrlara yaam veren Tiamat, artk tanrlarn dman haline gelmitir. Eskiden y olan ve ocuklarn yaamn koruyan Tiamat, imdi ktlemi, bu ocuklar yok etmeye almaktadr. Eskiden en iyi tanrlara hayat vermiken, imdi canavar ve eytanlara hayat vermektedir. Gemite kocas ve ocuklarndan daha glyken, imdi gl sihirlerine kar bakl olan yeni bir tanrya yenik dmtr. Marduk'un gcyle, kaosun iinden dzen, l maddeden yaam ortaya kar ve her yl doa yenilenir. Yine de Marduk' un iktidan altnda bile evren ve iindeki tanrlar, nceden kestirilemez ve onlara gvenilmez. Hatta en gl kral bile basan in tanrlarn yardmna ve iyi niyetine muhtatr. Bir kral iin bile lmden sonraki yaam, yeryzndeki icraatlar iin dl deil, sadece karanlk, toz, yoksunluk ve ebedi skntlar vaat eder. Eer insanlar arasnda en nfuzlusunun bile byle bir kaderi varsa, sradan insanlarn kaderi daha iyi olamaz. Dolaysyla Babilliler zamannda insanlar, gvenliin ve umudun eksik olduu bir dnyada, yaamlarnda yapabileceklerinin en iyisini yapmak zorundadrlar. Balca Tanrlar Smer ve Babil tanrlarnn karlatrmas:Tiamat (Babil): Ulu Tanra veya Ana Tanra, Toprak Ana, tm yaam besleyen, Apsu'nun kars, Anar ve Ki ar'in annesi, tuzlu sularn efendisi. Tiamat (Smer): Nintu'nun (Ki) karl. Apsu (Babil): Tiarnat'n kocas, Anar ve Kiar'n babas, tm tanrlarn ve tatl sularn efendisi. Apsu (Smer): Anu'nun (An) karl. Mummu (Babil): Tiamat ve Apsu'nun olu, sislerin tanrs. Anar (Babil): Tiamat ve Apsu'nun olu, Kiar'n aabeyi ve kocas. Anar (Smer): Karl yok. Kiar (Babil): Tiamat ve Apsu'nun kz, Anar'n kz karesi ve kars. Kiar (Smer): Karl yok. Anu [An] (Babil): Anar ve Kiar'n olu. Anu (Smer): Nintu'nun kocas, tm tanrlarn babas ve efendisi. Her ikisinde de Gkyz tanrs. Nintu [Ki] (Babil): Erkek egemenliindeki yaratl sylencesinde yer almamtr. Burada Anu'nun kans ve Enlil'in akrabalar yoktur. Nintu (Smer): Tiamat gibi Ulu Tanra veya Ana Tanra, Anu'nun kars, tm tanrlarn anas, ilk insan amurdan yaratmtr. Enlil (Babil): Yeryz ve gkyz arasndaki havann tanrs. Enlil (Smer): Anu ve Nintu'nun olu, Hava ve Tarm tanrs. Anu ile beraber tanrlarn efendisi olmutur. tar (Babil): Nintu gibi, erkek egemenliindeki yaratl sylencesinde yer almamtr. tar (Smer): nce Anu'nun, sonra Sin'in kz, Ulu tanra veya Ana tanra, Ak ve Sava tanras. Ea (Babil): Anu'nun olu, Damnika'nn kocas, Marduk'un babas ve Apsu'dan sonra tm tanrlarn ve tatl sularn efendisi. Ea (Smer): Ana, Nintu, yeryznn efendisi. Her ikisinde de yaratc zekmn, akln, tm sanat ve zanaatlarn tanrs. Damkina (Babil): Ea'nn kars ve Marduk'un annesi. Damkina (Smer): Karl yok. Marduk (Babil): Ea ve Damkina'nn olu, en akll ve yetenekli tanr, tm tanrlarn efendisi oldu. Marduk (Smer): Anu ve Entl'n karl. Kingu (Babil): Marduk'a kar Tiarnat'n glerini ynetir. Kingu (Smer): Karl yok. Sn (Babil ve Smer): Ay tanrs, ama'n babas. ama (Babil ve Smer): Sin'in olu, Gne tanrs. Zayflar, hakszla urayanlar ve gezginleri korur. Enuma Eli Balangta sadece su ve onun zerinde salnp duran sis mevcuttu. Baba Apsu ortaya kt ve tatl sulann efendisi oldu, Ana 246 Dnya Mitolojisi Ortadogu Sylenceleri/Babil 247 Tiamat ortaya kt, tuzlu sular ynetti ve her iki su birlikte aktlar. Onlarn olu Mummu, sular kaplayan sislerin iindeydi. Ne yukardaki gkler ne de yeryz henz ortaya kmamt. Sularn stnde henz ne bataklk ne de otlak araziler vard. Ve henz kamlardan rlm barnaklar yaplmamt. Daha sonra, Apsu'nun tatl, Tiamat'n tuzlu sularnn iinde Anar ve Kiar ekillenmi ve sulardan dan kmlard. Zaman gelince, Anar ve Kiar, gklerin tanrs olan Anu'nun ana babas oldular. Buna karlk Anu, Ea'nn babas oldu. Onlardan daha akll, daha anlayl ve gl olduundan, sihir kullanmada ok yetenekli olduundan, Ea, hem babasn hem de bykbabasn geti. Yeryz tanrs oldu, byk tanrlar arasnda rakibi yoktu. Gen tanrlar bir araya geldiler ve ok gzel zamanlar geirdiler. O kadar bana buyruk idiler ki bu, Tiamat' rahatsz etti ve taknlklar onu gcendirdi. Zaman getike Ana Tanra onlann davranlarndan nefret etmeye balad, fakat onlara nasl davranmas gerektiini de bitemedi. Apsu'dan onlarla konumasn istedi, fakat gen tanrlar Apsu'yu dikkate almadlar. Apsu, Tiamat ve Mummu, sorunu tartmak iin bir aray a geldiler. Apsu yle konutu: "Tanrlarn davranlarna tahamml edemiyorum! Gece ve gndz hi durmadan yaygara yapyorlar ve hi uyuyamyorum. Umutsuzca huzura ve sessizlie ihtiyacm var. Eer benim ricalarm dinlemezlerse, grltlerini, yapabileceim tek ekilde, yani onlar yok ederek durdurmak zorunda kalacam." Kocasnn szleri Tiamat' sinirlendirmiti, yle yant verdi: "Apsu neler hissettiini ok iyi anlyorum. Biliyorsun ben de ayn sorundan yaknmtm. Ama yine de senin zmn ok zalimce! Kendi yarattmz ocuklar m yok edeceiz? Davranlar kaba ve oyunlar ok can

skc, fakat yine de anlayl olmay denemeliyiz." Mummu, Apsu'yu destekledi ve "Tiamat'n bu konudaki fikirlerini dikkate almamanz neriyorum" diye tavsiyede bulundu. "Plannz uygulayn ve otoritenize kar geldikleri iin tanrlar yok edin. Gece ve gndz, emirlerinize kar itaatsizlik ediyorlar ve davranlar sizde huzur brakmyor." Mummu'nun dncesini duyduu zaman, kafasndaki eytani plan beendii iin, Apsu'nun yz evkle doldu. Gen tanrlar, Apsu ve Mummu'nun kendilerine kar olan komplosunu abucak rendiler. Haberi ilk duyduklarnda aladlar, daha sonra kaderlerine kar gelmenin bir yolunu bulamamann aresizliiyle sustular. Ancak tanrlarn en aklls, en zekisi ve en hnerlisi olan Ea, Apsu ve Mummu'nun planlarn bozmann bir yolunu buldu. nce tanrlar koruyacak byl bir daire oluturdu ve onlar gvenli bir ekilde iine yerletirdi. Sonra Apsu'nun derin sularna doru, onu derin bir uykuya daldracak, Mummu'yu da gsz brakacak bir by okudu. Daha sonra Ea, Apsu'yu zincirlerle balad, bandaki tac ve k halkasn ald ve kendi bana yerletirdi. Krallk simgelerini aldktan sonra Apsu'yu ldrd. Sonra da Mummu'nun burnunun iinden geirilmi bir iple, onu, her istedii yere ekip gtrecek ekilde balad. Dmanlarnn stesinden gelince Ea, Apsu'nun ve onun emrindeki tatl sularn zerine yerleti. Orada, sularn derinliklerinde kars Damkina ile huzur iinde yaad. Grkemli evi, kaderlerin evi haline gelirken, kutsal odas da talihin odas olmutu. Nihayet Ea ve Damkina, btn tanrlarn en yeteneklisi ve aklls olan Marduk'un ana babas oldular. Tam bir yetikin olarak domu olsa da, tanralar doduu gnden itibaren Marduk'u beslediler ve onu korku veren bir grntye brn-drdler. En batan beri Marduk, doal bir nder grntsndeydi ve Ea, olunu grr grmez baba yrei memnuniyetle doldu. Ea, Marduk'u, grn ve g bakmndan dier btn tanrlardan stn olacak ekilde ifte tanr yapt. Marduk'un yzndeki klar saan drt adet gz her eyi grmesini salyor ve drt adet geni kulak her eyi duymasna yardmc oluyordu. Marduk dudaklarn ne zaman oynatsa azndan ateler salyordu. Ea, "Olumuz gklerin gneidir" diye baryordu. Gerekten de Marduk'un bandaki on tane tanr halesi ylesine pa-248 Dnya Mitolojisi Ortadou SytencelerijBabil 249 rldyordu ki, nlarn parlakl korkun bir grnt oluturuyor, kendisine bakanlara dehet kadar huu da veriyordu. Bu arada Anu kuzey, gney, dou ve bat rzgrlarn yaratt ve bu iddetli rzgrlar, Tiamafn sulann iddetle kartrd. Baz tanrlar bu frtnalardan ac ekip huzur bulamaynca, kalplerinde ktlk duygulan olutu. Kngu'nun nderliinde annelerine yle dediler: "Ea ve ona yardm een tanrlar, babamz Apsu'yu ldrdnde, sen onlara bunu yapmalar iin izin verdin. imdi de Anu seni rahatsz eden ve bizi hi uyutmayan bu korkun rzgrlar yaratt ve sen yine ona izin verdin. Uykusuzluktan gzlerimiz yorgun dt. Hibir ey yapmadna gre, grnen o ki bizleri sevmiyorsun! Biraz o tanrlarn yok ettii kocan ve Mummu'yu dn! Tamamen yalnz kaldn. Neden kendine gelmiyor ve onlara saldrarak Apsu ve M u m m u 'n u n in tik am n alm y o r su n ? Biz sen i destekleyeceiz." Tiamat bu cesaret verici szleri duymaktan ok memnun olmutu. "Bana iyi bir tte bulundunuz" diye yant verdi. "Bize yardm etmeleri iin canavarlar yaratacam ve o tanrlara karsavaacaz." syankr tannlar imdi kzgnlklarn ifade etmek iin kendilerini zgr hissetmilerdi. Ayaklanmalarn planlamak iin gece gndz bir araya gelerek grtler. Bu arada Tiamat yenilmez silahlar olarak canavar ylanlar yaratt. Gvdelerini kan yerine zehirle doldurdu ve onlara keskin, uzun zehir dileri verdi. ok korkun ejderhalar yaratt ve bakanlarn dehetten lmeleri iin, tpk tanrlar gibi onlarn da bana k haleleri takt. Ylanlar bir kez ayaa kalkt m kimse onlara kar ayakta duramazd. Toplam on bir canavar yaratt: Engerek ylan, ejderha, sfenks, byk aslan, lgn kpek, akrep adam, gl frtna canavar, yusufuk bcei ve kentaur. Sonra Kingu'yu, isyankr tanrlarn ve canavarlarn bana kumandan olarak seti. Ona "Sana by yaptm Kingu" dedi. "Sana topluluktaki btn tannlara t verme gc verdim. Sen imdi stnlerin efendisi ve benim tek arkadamsn. Emirlerin ebedi ve szlerin daim olacaktr." Sonra da Kngu'nun gsne Kader Tabletini ast. Bylelikle Tiamat, Apsu'nun ntikamn almak iin, kendi ocuklarna kar savamak zere hazrland. Hibir eyden korkmayan canavarlar onun evresinde toplandlar ve yannda yrdler. fkeliydiler ve savaa hazrdlar. Tiamat "Zehriniz dmanlarnzn stesinden gelsin" diye bard. Ea, Tiamat ve Kngu'nun tanrlara kar isyan hazrlklarn duyar duymaz bykbabas Anar'a gitti ve onu sava hazrlklar konusunda uyard. Anar olduka kaygland: "Ea, Apsu' yu ldrdn, imdi de Tiamafn kuvvetlerinin nnde yryen Kingu'yu ldrmelisin." Ea, bykbabasn honut edebilmek iin elinden geleni yapt. Ancak Tiamat' ve kuvvetlerini grr grmez, kalbi dehetle doldu ve onlar karlayacak cesareti kendinde bulamad. Korkaklndan utanarak geri ekildi ve Anar'a dnd. "Tiamat, Kingu ve Tiamafn canavar ylanlar asla bylerime karlk vermeyecekler" diye bard, "onlar benden ok daha gller." Bunun zerine Anar Anu'ya dnd ve "Sen hem cesur hem de glsn. Tiamaf a kar k. Eminim ki Kngu'nun saldrsna kar koyabilirsin" dedi. Anu babasnn emrine itaat etti ve Tiamat'a kar yola kt. Ama onun dehetli glerini grnce, o da kar koyacak cesareti gsteremedi. Ea gibi, Anu da utan iinde geri dnd. "steklerinizi yerine getirecek kadar gl deilim" diye itirafta bulundu. Anar, Anu ve Ea sessizlik iinde oturdular. "Hibir tanr Tiamat ve kuvvetlerine kar savaamaz ve hayatta kalamaz" diye dndler. En sonunda Anar neeyle bard, "Kahraman Marduk intikammz alacaktr. O ok gl ve savata ok byktr. Ea, olunu getir," M a r d uk o nla r nhuzur una k t nd a , "Kayglanmayn, ben kalbinizin isteklerini yerine getirebilirim. Her eyden nce, size kar gelen bir erkek deil. Tiamat, tm silahlarna ramen bir kadn! yleyse tanrlarn babas, neelen ve mutlu ol. Yaknda Tiamafn boynunu ayaklarnn altna alabileceksin." 250 Dnya Mitolojisi Ortadu SylenceierijBabil 251 Anar yle yant verdi: "Olum! Sen tanrlarn en akllssm. Tiamat' kutsal szcklerinle sakinletir. Frtna araban al ve hemen git Kingu ve Tamat'n canavar ylanlar seni durduramayacaklardr. Yok et onlar!" Marduk, Anar'n szlerini duymaktan ok mutlu oldu. "Anar, eer intikamnz alacak, Tiamat' yenecek ve tanrlarn hayatm kurtaracaksam, btn tanrlar meclise ar ve stn kaderimi ilan et! Kaderleri benim szlerim tayin etsin. Yarattm her eyin daim olmasn sala. Emirlerim ebedi kalsn ve szlerim daima yaasn!" Anar, danmann yanna ard ve yle dedi: "Btn tanrlara Tiamat'n bize kar olan isyanndan sz et ve onlara, Ea ve Anu'nun baarszla urad yerde Marduk'un nasl baarl olacan anlat Onlara burada toplanmalarn syle. yi arap ve ekmekle kendimize bir ziyafet ektikten sonra, intikamcmz Marduk'un kaderine karar vereceiz." Bylece tanrlar mecliste grtler ve Marduk'u ycelttiler. nce ona, zerinde oturarak bakanlk yapaca soylu bir taht ina ettiler. Sonra "Sen Marduk, sen yce tanrlarn en nemlisisin. Senin ynetiminin rakibi yoktur ve gkyz tanrs Anu'nun otoritesine sahipsin. Bugnden itibaren mecliste toplandmzda, senin szlerin en stn olacaktr. Senin kararlarn ebedi olacaktr. Tanrlar arasnda hibiri senin hkmne kar gelmeyecek. Sana tm evrenin kralln balyoruz. Ycelme veya alalma, yaratma veya yok etme senin elinde olacak" dediler. Sonra tanrlar Marduk'un nne br giysi getirdiler ve "gcn kantlamak iin bu giysiyi gzden kaybet ve tekrar ortaya kar. Gcnn bykln ortaya koy" dediler.

O zaman Marduk giysiye emretti: "Kaybol!" ve giysi kayboldu. Tekrar emretti: "Ortaya k!" ve giysi tek para halinde ortaya kt. Tanrlar, onun szlerinin gcn grdklerinde cokuyla bardlar: "Marduk kraldr!.." Ona tahtn, asasn ve tren kyafetlerini, sonra da dmanlarna kar kullanmas iin benzeri olmayan silahlar verdiler. "Silahlarn baarsz olmayacaktr; dmanlarn gerekten de yok edeceksin" dediler. "Sana gvenenlerin yaamlarn bala, ama kt olan tanrlarn yaamalarna izin verme. imdi git ve Tiamat'n hayabna son ver. Rzgrlar onun kann gizli yerlere tasn. Baarl ve amacna ulam olarak geri dn!" Marduk kendine bir yay yapt, ona bir ok takt ve omuzuna ast. Sa elinde asasn tutuyordu Sol elinde ise zehiri yok eden bir bitki vard. Yannda, Tiamat' yakaladnda iine sokmak in a tayordu, nnde yldrmlar vard. Gvdesini yakc atelerle doldurdu. Sonra, Tiamat'n kaamamas iin, evresine drt farkl yndeki rzgrlar yerletirdi. Daha sonra Marduk kt rzgr, hortumu, kasrgay, drt katl rzgr, yedi katl rzgr, siklonu ve benzeri olmayan rzgr getirdi ve yedisini birden tuzlu sularn tanrs olan Tiamat'n iini kartrmak iin gnderdi. Yenilmez frtna arabasn drt canavardan {Tahrip Edici, Acmasz, Ezici ve Uucu) oluan yabanl hayvanlar ekiyor, grenlerin yrei dehetle doluyordu. Marduk arabasna kt ve savata korku salan Vurucu sanda, en ateli savalar defedebilecek Dv ise sol tarafnda yer aldlar. Her iki canavarn da, ucundan zehir damlayan keskin dileri ve dilleri vard. Sonunda Marduk dehetli bir zrha brnd ve kafasna korkun k halelerini yerletirdi. Dudaklarna, eytani glere kar byl bir koruma salayan krmz bir macun srd. En sonunda da en gl silah olan tahrip edici yamur frtnasn ard. Artk kudurmu Tiamat' karlamak iin her ey hazrd. Marduk'un grnts Kingu'nun kalbine dehet sald ve akln kartrd. Kingu'nun gleri Marduk'un parlaklna kar gelemedi ve dehete dtler. Sonra Marduk, gl silah tahrip edici yamur frtnasn, kzgnlktan kuduran Tiamat'a kar kaldrd ve "Neden bylesine kt bir sava balattn? Kendi ocuklarna saldryorsun! Onlan sevmiyor musun? Oullar babalarna kar savayorlar ve onlardan nefret etmek iin bir nedenin yok! Kingu'ya gerekten hak etmedii bir rtbe baladn. Silahlarla donanm ve glerinle sarl olsan da, seni benimle teke tek savamaya aryorum." 252 Dnya Mitolojisi Ortadou SylencekrijBabU 253 Bu szler zerine Tiamat bilincini kaybetti. Bacaklar titredi ve btn sihirlerini kullanarak yksek sesle bard. Sonra Tiamat ve Marduk teke tek savatlar. Marduk, Tiamaf etkisiz hale getirmek iin an frlatt. Tiamat, Marduk'u yakp yok etmek in azn atnda Marduk onun azn ak tutmas in kt rzgn yollad. Dier rzgrlar Tiamat'n gvdesine girdi ve onu iyice geniletip at. Daha sonra Marduk yayyla onu vurdu. Ok midesine girdi, gvdesini yrtp kalbini paralayarak onu ldrd. Marduk, Tiamat'n cesedini yere frlatt ve zerine kt. Tiamat lnce, onun yannda yer alan tanrlar, kendi canlarn kurtarmak iin dehet iinde katlar. Ancak Marduk'un gleri onlar embere ald ve kamalarna izin vermedi. Marduk, isyanc tanrlar tutsak etti, silahlarm paralad ve onlar ann iine ald. Sonra onlar hcrelere kapatt. Marduk, Tiamat'n yanndaki on bir canavar zincirlerle balad ve vcutlarn ezdi. Kingu'yu tutsak ald, gerekte hak etmedii Kader Tabletini ondan ald, mhrledi ve kendi gsne balad. Marduk tm dmanlanna boyun edirdikten sonra, Tia-mafa dnd, bacaklarna bast ve asasyla kafatasm ezdi. Kan damarlarn paraladktan sonra, kuzey rzgr kan gizli yerlere gtrd. Sonra Marduk, Tiamaf m cesedini kabuklu bir hayvan gibi iki paraya ayrd. Tiamat'n yansyla gkyzn kurdu, dier parasyla da yeryzn oluturdu. Tiamat'n tkryle bulutlar yaratt ve ontan suyla doldurdu, ancak rzgrlann, yamurlarn ve souun sorumluluunu kendisi ald. Tiamat'n ban yeryzndeki dalan oluturacak ekilde yerletirdi ve Dicle ile Frat nehirlerinin Tiamat'n gzlerinden akmasn salad. Sonra Marduk, gkleri ynetmesi iin Anu'ya, yeryzn ynetmesi iin Ea'ya ve gk ile yeryz arasmdaki havay ynetmesi iin Enlil'e emir verdi. Yl, aylara ve gnlere bld. Ayn, yani Sin'in, geceleri deiik gnleri iaret edecek ekilde parlamasn salad. Geceleri Sin'e verdii gibi, gnei yaratarak gndzleri de ama'a verdi. Evrende dzeni saladktan sonra Marduk, yaratt emanetleri Ea'ya, Kader Tableti'ni Anu'ya verdi ve Tiamat'a yardm eden tannlan babalarna iade etti. En sonunda Tiamat'm on bir canavann, tanrlara kar ayaklanmann bouna olduunu ammsatacak heykeller haline getirdi. Anu, Enlil ve Ea'ya dnerek yle dedi: "ok lks bir ev ve siz gklerden inip meclise katlacanzda geceyi geirebileceiniz bir tapnak ina edebilecek ekilde topra salamlatrdm. Tapnama 'Byk Tannlarn Evi' anlamna gelen Babil adn vereceim. Tapna yetenekli isiler ina edecek." Tanrlar Marduk'a sordular, "ina edecein tapmakta kim yetki sahibi olacak? Yarattn yeryznde kim senin iktidarna sahip olacak? Babil'i sonsuza dek evimiz olacak ekilde olutur! Birilerinin bizim gnlk ihtiyalarmz getirmesini sala ve biz de daha nce yaptnz ileri yapmaya devam edelim. Her ite yetenekli olan Ea'nn Babil klanlann hazrlamasn sala ve biz de ii olalm." Marduk'un kalbi, bu yant duyunca neeyle doldu. Ea'ya "Kan toplayacam ve kemikler yaratacam ve onlardan bir vahi yaratp, ona 'insan' adn vereceim" dedi. "Onun grevi rahat iinde yaamalar iin tanrlara hizmet etmek olacak." Bilge Ea yant verdi: "Tannlan meclise ar. Tiamat'a isyan etme fikrini alayan tanny bize vermelerini syle. Bu tanrnn lmesini sala ve onun kanndan insanlar ortaya ksn." Marduk, tanrlar topladnda yle dedi: "Aranzdan kimin isyan tasarladn ve Tiamat' ayaklanmaya ynelttiini yemin ederek aklayn. Sorumluluu, utanc ve cezay stlenmesi iin onu bana teslim edin. O zaman geri kalanlarnz bundan sonra huzur iinde yaayacak." syankr tanrlar kendilerini ayaklanmaya tevik edenin Kingu olduunu akladlar. Sonra onu balayarak Marduk ve Ea'nn huzuruna kardlar. Ea, Kingu'yu ldrd, kan damarlarn paralara ayrd ve onun kanndan ilk insanlar yapt. Sonra Ea onlara, grevlerinin sadece tanrlara hizmet etmek olduunu anlatt. Tannlar, bylece huzurlu bir hayat srmek iin zgr kalmlard. Ama nce Marduk'u onurlandrmak ve kendilerini kurtarmasna teekkr etmek iin, yeryzndeki evleri olan Babil'i kurmak zere iki yl boyunca altlar. Tapnak tamamlannca tanrlar duvarlarn arasnda toplanp olay kutladlar. Sonra Marduk'un kaderi iin iyi dileklerde bulunup onu vdler. "Marduk tanrlar arasnda en stn olsun ve onlar ynetsin" diye bardlar. "Yaratt insan rkna obanlk etsin. Onlar iin ibadet ayinleri olutursun: Kurban edilecek yiyecekler, kok-lanacak ttsler ve ezberlenecek kutsal szckler. Btn insanlar, gnlerin sonu gelene dek Marduk'u vmeyi ve ona sayg gstermeyi unutmasnlar. Tanrlarna hizmet etsinler ve beslesinler, tapnaklarna kusursuz baksnlar. lkelerini katlandrsnlar, trbelerini ina etsinler ve Ana Tanra'y anmsasnlar." Tanrlar, kutlamalarnn sonunda, grkemli basanlar ve ileri nedeniyle onurlandrmak iin, ulu tann Marduk'un sahip olduu elli ad ve nitelii ilan ettiler. Son olarak yle konutular: "nder ve oban Marduk'u sevindirsinler ki lkeleri verimli, kendileri zengin olsun, Marduk'un emirleri sabittir, sylediklerini hibir tanr deitiremez. Akl ok, sevgisi engindir. Ama Marduk kznca, kimse gazab nnde duramaz. Marduk'un emirleri, Tiamaf yendii ve sonsuza kadar srecek krall elde ettii iin hem stmzdeki gklerde hem de yeryznde her eyden stn olsun/'

Msr
Osiris, tsis ve Horus: Sunu

Osiris, Isis ve Horus

Gkyz Tanras Nut ok gzel ve nazikti. Gne Tanrs ve her eyin yaratcs olan Re ile evliydi. Ama aabeyi ve yeryz tanrs olan Geb ve ilahi szlerin efendisi olan Tot ile de yatmt. Re, Nut'un gizlice Geb ile yattn renince kalbi fkeyle doldu ve karsn lanetledi. "Hibir yln hibir aynda karnndaki ocuu dnyaya getiremeyeceksin" diye haykrd. Anne olamayacan anlaynca Nut'un mfik yrei zntyle doldu. Gzyalar iinde Tot'a gitti ve "Re beni asla anne olamamam iin lanetledi. Bana yardm etmek iin yapabilecein bir ey var m? Biliyorsun ki karnmdaki ocuklarn biri senin!" dedi. Tot "Gzelliini gzya aktarak bozma. Onun yerine brak, nee kalbindeki acy kovsun. Sana yardmc olacak bir yol bulacama gven. Sana sz veriyorum, gelecek yl balamadan Tanrlarn Anas olarak bilineceksin" diye yantlad. Nut'tan ayrldktan sonra Tot'un gzleri parlad ve Ay' bulmaya gitti. Ay'a "Oyun oynamay ok sevdiine gre" dedi, "eer bana yardm edersen seninle istediin kadar oynamay kabul edeceim. Her kazandmda bana parlak klarndan bir para vermeni istiyorum. Sen n hi kaybetmeyeceksin, ama bu bana ok yararl olacak. Kabul ediyor musun?" Ay, "Her defasnda ok az br k alrsan benim iin nemli deil" diye yant verdi. Zaman, sonraki aylar boyunca Tot ve Ay'n pek ok oyun oynamasyla geti. Anlatklar gibi Tot, kazand her oyunda Ay'n parlak klarndan birer para ald. Sonra bu k paralarn saklad. Sonunda Tot yle ok k paras toplad ki, bir araya koyduunda klar tam tamna be gn oluturuyordu. Sonra kazand bu be gn, yz altm gnlk normal gne ylna ekledi. Bylece Tot, Re'nin Nut'a yapt laneti nlemi oldu. Gne yl sona erdiinde Nut, Tot'un yaratt fazladan be gnn her birinde birer tane olmak zere be ocuk dourdu. Tot'un daha nce syledii gibi, o tarihten sonra Nut Tanrlarn Anas olarak bilindi. 262 Dnya Mitolojisi Ortadou Sykna-krilMmr 263 Re, hem bu be gnn ilkinde doan Osiris'in, hem de ikinci gn doan Horus'un babasyd. Osiris'in doumunda gklerden gelen bir ses duyuldu: "iyi ve ulu kral Osiris, tm yeryznn efendisi dodu." Geb, nc gn doan Sef n ve beinci gn doan Nefitis'n babasyd. Set, saldrgan ruhunu daha doduu gnden itibaren gsterdi. Nut'un dier drt ocuu zamannda doarken, Set kendi doumunun biim ve zamann kendi seti. Annesinde bir yark at ve dnyaya kendisi geldi. Zaman gelince de kz kardei Nefitis ile evlendi. Tot, drdnc gn doan ve Yeil rnlerin Efendisi olan Ulu Tanra sis'in babasyd. Tanrlarn en zekisiydi. Setii kimseleri kendisini dinlemeye mecbur edecek ve sylediklerine itaat etmelerini salayacak by gcne sahip olduu iin lahi Szlerin Efendisi olarak da anlyordu. Tot, kzn kendi gcnn bir uzants olarak dnyordu. Osiris ve sis, annelerinin rahmini paylatklarndan beri birbirlerine kar sevgi beslediler. Zaman gelince de kar koca oldular. Osiris, Aa ve Yukar Msr'n kral oldu ve kendisiyle halk iin ebedi bir n kazand. Egemenlii ele aldnda, halk gebe hayat sryordu. Oradan oraya dolaarak ve yeryznn meyvelerini toplayarak basit bir hayat yayorlard. Osiris bu kabileleri birletirdi ve onlara uygar bir toplum olmay retti. ncelikle uyruklarn daha alkan hale getirdi. Topraktan daha ok ve daha iyi rn alabilmeleri iin onlara iftilik sanatn retti. Sonra onlara, beraberce bar iinde yaamalar ve almalar iin bir dizi yasa gnderdi. En sonunda uyruklarna, tanrlara sayg duymay ve ibadet etmeyi retti. Osiris ideal bir krald ve onun hkmdarlnda Msr'da bir altn a yaand. Osiris, kendi insanlarnn hayatlarn bu ekilde slah ettikten sonra, dnyann dier blgelerinde yaayan insanlara da kendi dncelerini kabul ettirebilmek iin seyahat etmeye balad. Dinleyicilerini, onlar elendirerek, fikirlerini mzikle ifade ederek, ilahiler ve arklar syleyerek ikna etti. Osiris Msr'dan uzakta bu maceralar peindeyken, Set lkeyi ele geirmek iin frsat aramaya balad. Ama baarl olamyordu, nk Isis ve babas onun niyetini anlam ve Set'i dikkatli bir ekilde izlemeye balamlard. Osiris dndkten sonra Set, Msr' ynetmek konusundaki kararn daha da pekitirdi. Bir gece Osiris uyurken gizlice kraln gvdesini lt. Sonra iilerine Osiris'in gvdesine uygun tahta bir kutu yapmalar emrini verdi. lkenin en iyi sanatlarndan, kutuyu bir sanat aheseri olacak ekilde sslemelerini istedi. Sonra da Osiris'in emrindeki yetmi iki kiiyi bir isyan planlamak iin ikna etti. Daha sonra da, suikastileri ve Osiris'i zenle hazrlanm bir ziyafette konuk etti. Yemein sonunda, uaklarndan, gzel tahta kuruyu yemek salonuna getirmelerini istedi. Tahmin ettii gibi, kutu tm davetliler tarafndan hayranlkla karlanmt. Set, jest yapyormu gibi yle dedi: "Aranzdan kim bu gzel kutuya sahip olmak isterse, iine girmelidir. Gvdesi kutuya tam olarak uyan kiiye, onu armaan etmeye sz veriyorum. Ancak yattnzda vcudunuz tam olarak uymaldr. Eer banz ya da ayaklarnz kutudan dar kacak kadar uzunsanz veya kutunun ba ya da ayak ksmnda boluk brakacak kadar ksaysanz, bu deerli armaana uygun deilsiniz demektir." Set'in planlad gibi davetliler hevesli bir ekilde, deneme srasnn kendilerine gelmesini bekleyerek gzel kutunun evresinde toplandlar. Birbiri ardna btn davetiler, Set'in syledii gibi kutunun iine uzandlar. Ancak hibiri kutuya tam olarak uygun deildi. Bazlar ok uzun, bazlar ok ksayd. En sonunda Osiris'e sra geldi. Kutuya girdi ve iine uzand. Tam olarak uymutu. Osiris kutunun iine tam olarak yerlemiken, suikasriler aniden kapa kutunun zerine kapattlar ve hibir eyden kukulanmayan kral hapsedecek ekilde kapa ivilediler. Osiris'in boulmasn kesinletirecek ekilde, kutunun zerine eritilmi kurun dktler. Daha sonra kutuyu Nil'e tayp suya attlar. Aknt kutuyu, deltann bat ksmndaki papirs bataklklarna yerleecek ekilde Nil'in azna srkledi. emmis kenti yaknlarnda yaayan insanlar, Osiris'in lmn ilk olarak duyanlardand ve Set'in yapt korkun ii ku-264 Dnya Mitolojisi Ortadou Sytenceleri/Msr 265 laktan kulaa yaydlar. sis, Osirisin lmn duyduunda kalbi acyla dolup tat. Duyduu derin acnn bir gstergesi olarak salarndan bir tutam kesti, bir yakn len kadnlarn giydii kyafetleri giydi ve kutuyu aramak iin yola dt. Ulu Tanra, Msr'da oradan oraya yorulmakszn dolarken, ac dolu lklar, iftileri tarlalarnda almaktan, esnaflar dkknlanndaki ilerinden, hatta geceleri deliksiz bir ekilde uyuyan insanlar uykularndan alkoymutu. sis, her grd kiiye sorular sorarak kasabadan kasabaya dolat. En sonunda kutuyu, Nil Nehr'nin azndaki papirs bataklklarna doru srklenirken gren bir grup ocukla karlat ve ocuklar ona kutunun gittii yn tarif ettiler. tsis, sonunda, kutunun Biblos yaknlarndaki papirs bataklklarnda bir lgn alsnn dallar arasnda kaldn rendi. Bu al ok byk bir aa olacak ekilde gelimi ve kutu tamamen aacn gvdesi iinde kalmt. lkenin kral Melkartus'un kutudan haberi yoktu. Bu iri aac duyunca, hizmetilerini aac baltayla kesmeleri ve sarayna getirmeleri iin yollad. Bylesine byk boyutlardaki aalara lkesinde ender rastlanrd ve kral aacn dev gvdesinden zel bir ekilde yararland. Onu yemek salonunun ortasna, sarayn atsna destek olacak ekilde yerletirdi Aacn gvdesinin, bu ekilde, bir kolon olarak kullanlmas ok uzaklara kadar yayld. Bylece zaman geldi ve tsis, byk lgn aacnn kaderini rendi. Kral Melkartus'un saraynn yaknlarndaki kasabaya kadar gitti ve kadnlarn su doldurmaya geldikleri bir emenin yanna iliti. Tanra, kralie Astarte'nin hizmeti kzlar su doldurmaya gelene kadar sesini karmadan orada oturdu. Sonra onlarla son derece nazik ve iten bir ekilde konutu. Onlarn salarn rd ve onlar kendi gvdesinin aromasyla parfmle-di. Hizmetiler emede grdkleri garip kadnn haberiyle kralielerinin yanma dndler. Kralie Astarte hemen hizmetkrlarna seslendi; "Kendi gvdesinin kokusunu baka

insanlarn sa ve tenlerine geirebilen bu mthi yabancy grmek istiyorum! Oradan ayrlmadan hemen kentteki emeye gidin! Onu bulun ve hemen saraya getirin." Ve bylece sis, Kral Melkartus'un sarayna girdi, kralieyle grt. Kralie Astarte, sis'le tanmaktan ylesine mutlu oldu ki, ok gemeden Ana Tanra'dan, oullarndan birinin bakcs olmasn rica etti. Zamanla sis, kralieye yksn anlatt ve sarayn atm destekleyen stunu kesip amak iin izin stedi. Kralienin izin vermesi zerine istediini yapt ve tavana zarar vermeden kutuyu kard. sis yalnz kalr kalmaz yksek sesle matem lklar atarak kutunun zerine kapand. Sonra mhrl kutuyu yanna alarak kraliyet ailesinden ayrld ve Msr'a dnd. lde ok uzak bir yere ulanca, sis durup kutuyu at. Sevgili kocasnn cansz bir ekilde ylece uzanp yatan grnts, ona kalbinin dayanabileceinden daha fazla ac verdi. Ulu Tanra yzn Osiris'in yzne dayad, ona sarld ve keder iinde alad. Sonra bir kuun kanatlarn kollarna balad, nefes alacak hava yaratsn diye rparak Osiris'in zerinde dnp durdu. Babas Tot'un kendisine rettii bilgilerle, baarl bir ekilde Osiris'e geici olarak yaam vereceini bildii byl szckleri syledi. Osiris hayata donuverdi! sis, byk akn sevinle kucaklad ve onu elinden geldii kadar sevdi. Sonra Osiris cansz bir ekilde ylece ylp kalnca, sis cesedi kuruya yerletirdi. Kutuyu, dikkatli bir ekilde kimseden zarar grmeyecei uzak ve gvenli bir yere tad. sis, zaman gelince Osiris'in olunu dourdu ve ona Horus adn verdi. Yeni domu ocuuna baktnda, Ana Tanna'nn yrei sevinle dolup tat. Gnn birinde Horus'un babasnn intikamn alacan ve kralln ona geeceini umuyordu. lahi szlerin efendisi olan Tot, ksa bir sre sonra kzn ziyaret etti. "dm dinle ve bana itaat et sis" dedi. "Bir bakasnn dn dinleyen kiiler hayatta kalr ve baarl olurlar. imdi Set'in gznden uzak kalmalsn; ben sana yardm edeceim. Eer ocuunu, bir yetikin olana dek Set'ten gizlersen, ocuun iki kat daha gl olacaktr. O zaman kesinlikle babasnn intikamn alacak ve onun tahtna oturacaktr." "Bununla birlikte" diye devam etti Tot, "o zaman gelene dek Horus tehlikeden asla uzak olmayacaktr. Bu yzden, sana 266 Dnya Mitolojisi Ortadou SoyltmcelerilMsr 267 Horus'u bu dnyada, yukardaki dnyada ve teki dnyada lmden koruyacak gl szckleri reteceim." sis, babasnn nerisine uydu. O akam Horus'u evde, yedi yardmc akreple birlikte brakt. Ana Tanra onlara yle dedi: "ocuum ve ben dnyada yapayalnzz. Kederim, kocamn lm nedeniyle Msr'daki herhangi bir insannkinden daha fazladr. yleyse yzlerinizi topraa evirin ve beni, olumu gven ve huzur ierisinde yetitirebileceim gizli bir yere gtrn." Akreplerden nn nderliinde sis, Horus'u, Nil Delta-s'ndaki papirs bataklklarnda bir adaya gtrd. Orada gizlice ocuuna bakt, besleyip bytt. Yaknlardaki bir kasabaya, kendisi ve ocuu iin yiyecek bulmaya gittiinde, Horus'u papirs bitkilerinin arasna gizliyordu. "Korkma sevgili Horus, benim anl olum!" diye mrldanyordu. "Bykbabanla ikimiz, yaratlan her eyin babas olabilmen iin, seni btn ktlklerden koruyacaz. Ne suda ne de karada herhangi bir ey senin iin tehlikeli olacak. Ne en zehirli ylann sr seni ldrebilecek ne de en gl aslan seni ezebilecek. Sen Osiris ve sis'in ocuusun ve zaman gelince, eskiden babann olduu gibi yeryzndeki her eyin efendisi olacaksn!" Ancak bir gn, sis kentten dndnde, Horus'u, zerinde bir akrep sr iziyle cansz yatarken buldu. Set'in ihanetini derhal anlamt. sis, bebeinin zerine eildi ve Tot'un kendisine rettii sihirli szckleri dikkatle sylemeye balad. Szckleri syledike Horus'un yzne yavaa renk geldi ve kollar kmldamaya balad. sis bitirdiinde Horus annesine glmsyordu. ocuk hayata dnmt. Byyp geliti ve annesinin kendisine rettii tp biliminde ok yetenekli, salkl bir gen oldu. Gnlerden bir gn Set, ay nda lde avlanrken, tesadfen sis'in saklad kutuya rastlad. Kutuyu hemen tand ve averdi. Rakibinin cesedine bakar bakmaz, Set'n kalbi dindirilemez bir kin ve kzgnlkla doldu. lgn bir fkeyle Osiris'in vcudunu on drt paraya ayrd. Sonra Msr kralln dolaarak Osiris'in paralarn, cannn ektii gibi her yere datt. sis, ok gemeden, Set'in Osirs'e son saldrsn duydu. Set ile evlenmi olmasna karn, kz kardei Nefitis sis'e her zaman sadkt. Bu nedenle, sis ve Horus'a, Osiris'i aramakta elik etti. Nil Nehri boyunca papirsten yaplm bir kaykla seyahat ettiler ve Osiris'in gvdesinin eitli paralarn bulana kadar dolatlar. Nerede bir para bulsalar sis onu ald. Onlar bulduu yere Osiris'in kk birer heykelciini gmd ve zerine birer mezar ta koydu. Bu ekilde Set'i yanl yola sevk etmeyi ve Osiris'i bulmak, iyiletirmek iin gerekli olan zaman kazanmay umuyordu. sis, Osiris'in kafasn Abidos'ta bulduunda, gvdenin on drt parasna da sahip olmutu. Nefitis'in de yardmyla hemen ie koyuldu. nce Osiris'in kafasn, bedenini, kollarn ve bacaklarn, kalbini, yaamda olacak biimde yeniden bir araya getirdiler. Sonra Tanra, deiik paralar balmumuyla birletirdi. Sonra byk, keten bir kuma paras hazrladlar, tatl kokulu merhemler srdler ve Osiris'in vcudunun rmesini nlemek iin baharatlar serptiler. Son olarak Osiris'in vcudunu bu ekilde hazrlanan keten kumaa sardlar ve gmdler. Osiris uygun bir ekilde gmldkten sonra, Horus babasn yaama dndrmek iin zerine deni yapmaya hazrland. sis ve Nefitis'i ller dnyasna gtrd ve orada Osiris'i buldular. Sonra iki tanra, Osiris'e yeni bir hayat verecek olan sihirli szckleri sylediler. Yava yava l tanr yeniden hayata dnd; nefes almaya balad, gz kapaklar kprdad ve dier organlarn oynatt. Sonra Horus lmsz gzn kard, babasnn azna yerletirdi ve ondan yutmasn istedi. Osiris hemen ok daha gl bir hale geldi; grme, konuma ve yrme yeteneklerini tekrar kazand. Re'nin yardmyla Horus teki Dnya'dan, yeryzndeki tanrlarn dnyasna kadar ulaabilecek uzunlukta bir merdiven yapt. Osiris, sis'in nderliinde, arkasnda Nefitis, tanrlara katlabilmek iin yavaa trmanmaya balad. Tanrlar Osiris'i ok iyi karladlar, bir kez daha aralarna dnmesinden memnun oldular. 268 Dnya Mitolojisi Ortadou Sylenceleri!'Msr 269 Osiris tanrlarn arasna katldnda, Re onu, tanrlarn ve teki Dnya'nn kral yapt. O zaman Horus, babasnn yerine Yukar ve Aa Msr'n kral oldu. Artk Horus tannlar arasndaki yerini almt ve Osiris, Set ile mcadele etmenin zamannn geldiine karar verdi. Horus' un, babasnn intikamn almak iin hazr olup olmadn snad. "Bir erkein yapabilecei en onurlu i nedir?" diye sordu oluna. Horus yant verdi, "annesine veya babasna zarar vermi bir kiiden ntikam almaktr." "Bir sava iin en yaral hayvan hangisidir?" diye sordu babas. "Bir at" diye yant verdi Horus. Babas aknlkla, "Neden bir aslan deil?" diye sordu. Horus yant verdi: "Bir aslan daha gldr, fakat bir at daha hzldr. Bu yzden at, kaan dman ele geirmek iin aslandan daha yararl olabilir." Osiris, olunun Set'e kar savamak iin yeterli derecede olgunlam olduunu gsteren yantlarn duymaktan mutlu olmutu. Horus'a sava silahlarnn nasl kullanlacan retti ve Set'ten intikam alabilmesi iin onu cesaretlendirdi Horus ve Set nce iki insan, sonra da iki ay olarak birbirleriyle savatlar. Sava ylesine etindi ki, gn gece srd. Osiris, sis ve Tot savan geliimini izlediler. En sonunda Horus galip gelip Set'i tutsak alnca kalplerini byk bir coku kaplad. Ancak Horus Set'i yenince, sis aniden onun in byk bir acma hissi duydu. Yenik dmanna kar duyduu sevgi yznden sis, babasnn sihirli szcklerini kulland ve "Silahlarn at Horus!" diye bard. Horus itiraz edecek gc kendisinde bulamad. Elinde olmadan silahlar yere dmt. Set artk zgrd. Horus'un kalbi aniden annesine kar fke ve nefretle doldu. "Bunu bana nasl yaparsn anne?" diye bard. "Bunu yapmasna nasl izin verirsin bykbaba? Zafer annda kaybetmemi grmek iin mi bana kazanmay rettin baba? Set uzun zamandr dmanmzd. O bir eytandr ve hayal edilemeyecek kadar zalimdir." Horus'un sulamalarna kimse yant vermedi. Horus aresiz Set'in kamasn seyretti. Sonra byk bir kzgnlkla, avn kovalayan bir panter gibi sis'in peinden lgnca kotu. sis'i yakaladnda, onunla tpk Set ile savat kadar sert bir ekilde kavga etti. Horus sonunda sis'in kafasn kopard. Tot derhal kznn kafasn bir inek kafasna evirmek iin sihirli szcklerini kulland ve onu sis'in gvdesine tekrar ilitirdi. Horus, Set'n en azndan o an iin serbest kalmas gerektiini anlad. Onu nasl olsa yenecekti, ama baka bir ekilde!

Set hl Yukar ve Aa Msr'n kral olmaya kararlyd. Horus'u sis'in gayrimeru ocuu olmak ve bu nedenle kralln yasal varisi olmamakla sulayarak taht ele geirmeyi denedi. Tanrlar, konuyu tartmak iin mecliste bir araya geldiklerinde Tot onlar, Horus'un gerekten Osiris ve sis'in yasal ocuklarn olduuna inandrd. lahi szcklerin efendisi, byk bir terazi getirdi ve Set'in ehadetini bir kefeye, Osiris'in savunmasn da dier kefeye koyarak tartt. Denge Osiris'in tarafn gsterdiinde, Osiris, sis ve Horus'un gerei syledikleri anlald ve Set'in bir yalanc olarak maskesi dt. Osiris, sonu olarak tpk Tot'un onunkini tartt gibi, byk terazide llerin ehadetlerini tartaca Yarglama Salonu'nun yargc oldu. Ancak Set vazgemedi. Horus'a iki kez daha meydan okudu ve ki kez daha savata yenildi. Sonunda Horus'un, Osiris'in kralln ynetme hakkn kabul etmek zorunda kald. Meclisteki tanrlar, resmen Horus'u da babas gibi tm yeryznn efendisi olarak kabul ettiler. Horus, bir kez daha dzeni ve adaleti kurdu ve onun hkmdarlyla zenginlik de geri dnd. lm olan babasnn tohumlarndan doduundan, Horus ller ve yaayanlar arasnda bir arac olarak seilmiti. Kadnlar ve erkekler, hayattayken yaptklar iyi ileri kaydetmesi iin Horus'a dua ederler ve lmden sonra tekrar hayata dnmek iin Osiris'e yakarrlard. Horus babasnn kralln devraldktan sonra sis, Osiris ile teki Dnya'da kald ve her zaman onun yannda oldu. 270 Dnya Mitolojisi Honut ve mutluydu. Kocas hayattayd ve sevgiye geri dnmt. Olu, babasnn intikamn almt. Tanrlar Set'in su lam alar k arsn d a o n larn s zlerin in doruluunu ilan etmilerdi. Yukar ve Aa Msr Krall emin ellerdeydi ve her ey gzeldi.

Hitit

Telepinu: Sunu
Bu Hitit doa sylencesi, yeryzn verimsiz klacak ekilde ortadan kaybolan tanr rneine uymaktadr.Tanrnn varln tekrar salamak ve bylelikle bereketi de geri getirmek iin yaplan dinsel trenleri kapsar.lk Telepinu tablet tahrip olmu ve hi bir zaman bulunamamtr. Belki de bu yzden, ykde Telepinu'nun neden kzgn olduu anlalamamaktadr. Geri yknn sonraki bir yerinde Telepinu'ya davrann aklamas iin frsat verilir, fakat bu kez de o anlatmamay yeler. Trnn rnei olan dier sylenceler gibi Telepinu sylencesi de doum, lm ve yeniden dou evrimini vurgulayarak doay, mevsim deimelerinin nedenlerini aklar.Eer sylencenin amac bu ise, Telepinu'nun fkesine neden aramak gereksizdir. nk tahminen Telepinu her kzdnda kaybolacak ve her yl k mevsimi gelmeden once birileri onu kzdracaktr. Baz bilim adamlar, bu sylencenin, Htitliler toplumlarndan kt gleri kovmak istedikleri zaman kullanldn dnmektedir. Pek ok kltrde "ev temizlii" gibi dini ayinler, yeni yl veya baharda ekim mevsiminden nce yaplr. Canllara bereket veren Telepinu, bir gn lgn bir fkeyle bard. "ok kzgnm! Kimse yanma yaklamasn!" O kadar fkeliydi ki sa ayakkabsn sol ayana, sol ayakkabsn sa ayana giymeye alt. Bu onun fkesini daha da artrmt. Sonunda ayakkablarn giydi ve gsterili bir ekilde kp gitti. Yanna olgunlaan tohumlar, bereketli rzgrlar ve tarlalarda, otlaklarda ve ayrlardaki verimli rnleri ald. Krlara doru gitti ve bir koru iinde gzlerden uzak bir ayra geldi. Orada zerinde bir bitkinlik hissederek uyuyakald. Telepinu'nun fkesi tm doay zmt. Sis krlarn zerinde girdap gibi dnyor, evlerin pencerelerini kaplyordu. nsanlarn evlerini duman doldurdu. Ktkler ocaklarda iin iin yanyor ve alev almyordu. Allardaki koyunlar ve ahrlardaki srlar birbirlerini bilmezlikten geldiler. Kuzular, danalar bile anneleri tarafndan hie saylyorlard. Srlar, koyunlar ve insanlar artk gebe kalmyorlard. Hamile olanlar bile yeni bir cana hayat veremediler. Tarlalarda artk dar, buday ve arpa yetimiyordu. Btn bitkiler kurudu ve ld. Nem olmad iin dalar tepeler ku-raklat. Aalar da kurudular ve taze filiz vermediler. ayrlar kavruldu ve kaynaklar buhar olup utu. lkede ktlk ortaya kt; hem insanlar hem de tanrlar alktan leceklerinden korkmaya baladlar. Frtnalar tanrs Taru, tanrlara bir gz gezdirdi ve olunu merak etti. "Telepinu burada deil" diye bard, "fkelendi ve bereketli her eyi yannda gtrd." Byk tanrlar ve kk tanrlar Telepinu'yu aramaya baladlar. Tepelerde ve geni vadilerde oradan oraya dolatlar. Glleri ve rmaklar getiler. Ancak onu bulamadlar. Sonra Gne Tanrs "Git Telepinu'yu ara! Btn yksek dalar aratr! Derin vadilere bak! Denizin mavi dalgalarn aratr!" diyerek hzl kartal gnderdi. Kartal ok uzaklar ve ok geni bir alan aratrd, fakat Telepinu'yu bulamad. En sonunda gne tanrsna dnd ve "Telepinu'yu aradm. Yksek dalarn zerine szlerek yksel-dim, derin vadilerin iine daldm ve denizin mavi dalgalarnn zerinden adeta synrcasma getim. Yce tanr Telepinu'nun zini bulamadm!" dedi. Frtnalar tanns kaygland ve fkelendi. Babasnn yanna gitti ve "Benim olumu kim gcendirdi ki, tohumlar kurudu ve her ey soldu" dedi. Babas yle yant verdi: "Onu kzdran senden bakas deil, sorumlu da sensin!" Taru karlk verdi: "Yanlyorsun! Ben sorumlu deilim." Bunun zerine babas: "Konuyla ilgileneceim. Eer sulu olduunu renirsem seni ldrrm. imdi git Telepinu'yu bul!" dedi. Sonra Taru, ana tanra Nintu'nun yanna yaklat ve "Telepinu ylesine kzd ki btn tohumlar ld ve her ey kurudu. Babam, bunun benim hatam olduunu sylyor, bu konuyla ilgilenmemi istiyor ve beni ldrecek. Neler oldu? Ne yapacaz? Eer Telepinu yaknda bulunamazsa hepimiz alktan leceiz" dedi. Nintu yant verdi: "Sakin ol ve sakn korkma, eer senin hatansa ben dzeltirim. Eer hata senin deilse, yine dzelteceim. Bu arada sen Telepinu'yu bul. Senin rzgrlarn ok uzaklara ve geni alanlara yolculuk edebilir." Bylece Taru, Telepinu'yu aramaya balad. Olunun kentine gitti ve evinin kapsn ald. Fakat kimse yant vermedi ve kap almad. Sonra sinirlendi ve Telepinu'nun evine zorla girdi. Fakat olunu yine de bulamad. Aramaktan vazgeti ve Nin-tu'ya geri dnd. "Onu evde bulamadm" dedi. "Baka nerelere bakabilirim?" Nintu yantlad: "Sakinle. Ben onu sana getireceim. Bana ary getir, onu eiteceim ve Telepinu'yu arayacak." Taru, Nintu'nun isteini yapt ve biraz sonra aryla birlikte geri geldi. Nintu ona yle dedi: "Kk ar, git ve Telepinu'yu ara. Onu bulduunda ellerini ve ayaklarn sok. Ayaklarnn zerinde srayana dek sok onu! Sonra balmumundan biraz al ve gzleriyle ayaklarn sar. Onu arndr ve huzuruma getir!" Taru, Nintu'yu kk aryla grnce, "Byk tanrlar, kk tanrlar Telepinu'yu aradlar ve bulamadlar. Nasl kk 274 Dnya Mitolojini Orladogu Sylenceleri/Hitit 275 bir arnn bu ii bizden daha iyi yapabileceini dnyorsun" dedi. "Kanatlar ok kk ve zayf, kendisi de son derece kk ve zayf bir yaratk. Tanrlarn baaramad bir ii nasl becerecek?" Nintu yant verdi: "Taru, kukularna karn an Telepinu' yu bulacak. Sadece sabrla bekle ve gr!" Ar kentten aynld ve her yerde Telepinu'yu arad. Akn-tl nehirleri ve uultulu kaynaklan aratrd. Sra sra tepeleri, engebeli dalan, kurak dzlkleri ve yapraklar olmayan aalktan dolat. ok uzun sren yolculuk, gerekten byk bir gayretti ve an uarken gvdesindeki bal ve balmumunu tketmeye balad. Sonunda Telepinu'yu aalarn arasnda bir ayrda uzanm uyur bir halde buldu. Ellerini ve ayaklarn soktu ve sonunda Telepinu'yu derin uykusundan uyandrd. Telepinu ayaa kalkar kalkmaz, gzlerine ve ayaklarna bir para balmumu srd. Onu arndrdktan sonra ayrda uyuyarak ne yaptn sordu. Telepinu kzgn bir ekilde yant verdi: "Sadece ok fkelendim ve yryp uzaklatm. Beni uykumdan uyandrmaya nasl cesaret edersin! Bu kadar kzgnken beni nasl seninle konumaya zorlarsn!" Telepinu daha da fkelenmiti. Azametle ayaa kalkt. Daha fazla zarara neden olmak iin pnarlarda hl fkran ne varsa nne set ekti. Akan nehirleri kylarndan tard ve her yeri harap eden seller yaratt. Su imdi evleri basyor, kentleri yok ediyordu. Bu ekilde Telepinu koyunlarn, srlarn ve insanlarn lmne neden oldu. Tanrlar dehete dtler ve "Telepinu neden bu kadar kzd? Ne yapacaz? Ne yapacaz?" diye sordular. Sonra ulu gne tanns, "Brakn ifa ve sihir tanras Telepinu'yu kutsal namelerle sakinletirsin! Erkek bir insanolu getirin. Telepinu'yu'arndrmak iin bysn kullansn" dedi. ifa ve sihir tanras ark sylemeye balad: "Ey Telepinu! te sedir aacnn tatl ve yattrc kokusu. Yoksun brakldklarmz geri gelsin! te seni arndrmak iin zsu. zin ver kalbini ve ruhunu glendirsin, tte burada bir dan baa duruyor, brak kalbini ve ruhunu cezbetsin. te susam da burada! zin ver kalbini ve ruhunu yattrsn, rahat ettirsin. te incirler orada duruyor! ncirler nasl tatlysa brak kalbin ve ruhun da yle tatl olsun. Zeytin nasl iinde ya ve zm de arab tutuyorsa, sen de kalbinde ve ruhunda krala kar iyi duygulara sahip ol ve ona kar nazik davran!" Telepinu tannann yanna mthi bir fkeyle yaklat. O gelince, karanlk yeryz zerinde klar parlamaya ve imekler grldemeye balad. ifa ve sihir tannas ark sylemeyi srdrd. "Telepinu fkeliyken kalbi ve ruhu tpk allar gibi yand. yleyse fkesi, hiddeti ve taknl kendilerini yakp yok etsin! Tpk maltn ksr olmas ve tohum olarak ve ekmek yapmak iin kullanlamamas gibi onun kzgnl, fkesi, hiddeti ve lgnl da k rlasn. Telepinu fkeliyken kalbi ve ruhu ate gibi yanyordu. Bu ate nasl sndyse fke, kzgnlk, hiddet ve lgnlk da snsn." Sonunda "Ey Telepinu kzgnlndan, fkenden, hiddetinden ve lgnlndan vazge! Bir boru iindeki su nasl yukar akamazsa, senin fken, kzgnln, hiddetin ve lgnln

da geri dnmesin!" Tannlar aacn altndaki mecliste bir araya gelince erkek nsan yle dedi: "Ey Telepinu, sen aac yaz scanda braknca rnler hastaland. Ey Telepinu fken, kzgnln hiddetin ve lgnln bitsin artk. Ey aa, baharda beyazlara brnrsn, ama sonbaharda kyafetin kan krmzs olur. kz altndan getiinde, tylerine srtnr ve yolarsn. Koyun altndan getiinde ynn yolarsn. imdi de Telepinu'nun fkesini, kzgnln, hiddetini ve lgnln yol! Frtnalar tanrs geldiinde eer korkulacak derecede kzgnsa, rahip ilerlemesini keser. Stle piirilen lapa tat zaman, kak daha fazla kartrmaz ve durur. Benim szlerim de Telepinu'nun fke, kzgnlk, hiddet ve lgnln durdursun!" "Telepinu'nun fkesinin, kzgnlnn, hiddet ve lgnlnn uzaklap gitmesini sala!" diye dua etti adam. "Evi, pencereyi, avluyu, kapy, kapnn tesini ve kraln yolunu terk etmelerini sala. Zenginleen tarlalardan, baheden ve meyve bahesinden ayrlp ok uzaklara gitmelerini ve orada kalmalarn sala." Ve yle devam etti: "Onlarn, Gne tanrsnn her gece teki diyara gittii yoldan gitmelerini sala. Kapc yedi srgy, kilidi ve teki dnyann kaplann at. Metal kapakl ve kulplu bronz sandklar, karanlk yeryznn derinliklerinde duruyorlar. lerine giren hibir ey oradan kamaz, nk orada yok olurlar. Telepinu'nun fkesinin, kzgnlnn, hiddet ve lgnlnn bu sandklarn iine girmesini ve asla geri dnmemesini sala!" Adam son olarak, "Telepinu'yu arndrdm, ktl gvdesinden dar attm, fkesini, kzgnln, hiddetini ve lgnln uzaklatrdm" dedi. Bylece Telepinu evine geri dnd ve lkesiyle ilgilendi. Sis pencerelerden uzaklat, duman evleri terk etti, ocaklarda ate tekrar yanmaya balad, Telepinu koyunlarn allara, srlarn ahrlara girmesini salad. Anneler ocuklaryla, dii koyunlar kuzulanyla ve inekler buzalaryla ilgilendiler ve onlara baktlar. Telepinu kral ve kralieyle ilgilendi ve ikisine de uzun bir yaam ve g verdi. Telepinu'nun nne, zerinde bir koyun postu asl olan bir direk dikilmiti. Bu, bereketi simgeliyordu: Verimli tohumlar ve araplar, semiz srlar, koyunlar ve birbirini izleyen kuaklar... Bu post, meyvelerle dolu hafif rzgrlar ve yaayan her ey in bolluu ifade ediyordu.

Smer-Babil

Glgam: Sunu

III. BLM -Kuzey Avrupa Sylenceleri

* Kuzey Avrupa sylenceleri ilk olarak MS 13. yy'da zlanda'da kaydedilmitir. Fiziksel evrenin insan yaam iin ou zaman tehdit oluturduu bir evreni yanstr. Sonu olarak Kuzey (Germen) sylenceleri {tanrsal veya lml) kahramanlarn savat kt devler ve canavarlarla doludur. Bu zorlu evre, kn dondurucu souunda evlerini stma olanandan, bereketli olmayan hasatlarn depolayabilmekten ve hastalklarn iyiletirilmesi iin karmak tp yntemlerinden yoksun bir toplum iin anlalabilir bir eydir. Kuzey halklar, sylencelerinde acmasz bir kaderi vurgularlar. Bu yklere gre evrelerindeki her ey nceden belirlenmitir, bu yzden de kaderlerini sorgulamadan ve isyan etmeden kabul ederler. Kuzey tanrlar insan kiiliine sahiptirler ve "dun'm El-malarmm alnmas", "Thor'm ekicinin alnmas" gibi pek ok neeli ykde birbirleriyle ve devlerle iliki iindedirler. Fakat Yunan ve Smer tanrlarnn aksine, insanlar arasna ok ender karrlar. Kuzey tanrlar lmllerle ayn deimez kaderi paylarlar. Ragnarok, yani son byk sava olduunda, nl insan savalar devlere kar tanrlarn yannda savaacak; yine de devler tanrlar yeneceklerdir. Odin, tanrlarn hkmdar, onlarn kaderlerini bilir. Ancak bunu deitirmek iin hibir ey yapamaz. Kuzey yaratl sylencesi, temel konu olan iyi ve kr gler arasndaki sava sunar. Evrenin kaderini yaratlndan yok oluuna, tanrlar ve lmllerin kanlmaz lmlerine dek izleriz. Balder'in bereket sylencesi yaratl sylencelerinin ayrlmaz bir parasdr. teki Kuzey sylenceleri gibi bu da, eski tarm kltrnden daha saldrgan Viking ana, lme artan bir vurgu yaplarak uyarlanmtr. Sigurd sylencesi, Richard VVagner'in nl operas Nibe-lunglarn Yz'ndeki Siegfried yksnn ana konusunu oluturur. Odysseia gibi, dnyann en byk macera yklerinden biridir. J. R. R. Tolkien'in The Lord Of The Rings {Yzklerin Efendisi) gibi birok modern masaln temelinde, sahibini yok eden altn yzn laneti temas vardr ve Sigurd'un byk ak Bruhild, orijinal Uyuyan Gzet'dir. teki nemli Kuzey sylencelerinde olduu gibi deitirilemez kader Sigurd'da da baskndr. Karakterler, kaderlerinin karanlna kar prl prl parlarlar, ancak mahkmdurlar ve bunu bilirler.

Evrenin Yaratl, Yok Oluu ve

Yeniden Douu: Sunu Tarihsel Arka plan Hristiyanln MS 1000 ylnda kabul, bu lkede pagan inanlarn resmi olarak sona erdirmitir. Ancak keilerin pek ou eski iirleri ve ykleri kaydedecek kadar onlardan zevk almtr. Bunu takip eden birka yzylda pek ok insan, Odin ve Thor'un, insanlar eytanca dncelere ve eylemlere kkrtan ruhlar olarak gerekten var olduklarn dnmtr. Bu tr dncelere tepki olarak 1920'lerde Snorri Sturluson, Gyfagin-tng'i (Gylfi'uin Kandrmacas) yazmtr. Bu kitap dnyann yaratl yksn ve Kuzey (Germen) geleneinden baka sylenceleri anlatr. Kuzey Dini Kuzey tanrlan doay ve kendilerine tapnan insanlarn deerlerini yanstrlar; tpk Yunan tanrlarnn doay ve kendilerine tapman insanlarn deerlerini yansttklar gibi. Kuzey tanrlar, sadece insanlar gibi konuup onlar gibi davranmakla kalmayp, Kader Kadnlar'na (Nornlar) boyun eer, lmn kanlmaz yazgsyla kar karya gelirler, insanlar gibi Kuzey tanrlar da kaderlerini kabul eder ve bilir, onu cesaret ve onurla karlamaya alrlar. Onlara tapnan insanlarn pek ou gibi savata lmeyi seerler. Dnyay gelecek kuaklar iin daha iyi bir yer haline getirebilmek amacyla kt devleri ldrrler. Ara sra Sigurd gibi byk bir kahramana yardm eden Odin dnda, Kuzey tannlar insanlar yaamn tehlikelerinden korumazlar. Genellikle kendi sorunlaryla urarlar ve maceralar insanlardan ok devlerle ilgilidir. Ayn biimde, insan kahramanlarn yklerinde de genellikle cannlar bulunmaz. Kuzey tanrlarnn hiyerarisi, Kuzey toplumunun snflara blnd gereini yanstr. Krallar Odin'in atalar olduunu ne srerler. Onlar sava aristokrasinin yesidirler ve Odin hem savan hem de iirin tannsdr. Savalara hem zafer hem yenilgi getirir. Kahramanlar ve onlarn savalar hakknda arklar ve destanlar yazan saray airlerine esin verir. Kendisine tapanlardan insan kurban ister. Thor, Odin ve Frigg'in oludur. Kuzey tanrlan iinde Odin' den sonra ikinci gelir. Ona, gcne ve gvenilirliine ihtiya duyan kyller tapar. Thor'un ekici Mjollnir, gk grlts ve imee neden olur, bylelikle rnn bereketli olmasn salayan yamurla ilikilendirilir. Thor, ekicini, Tanrlarn Evi As-gard' ve lmllerin Evi Midgard' (ortadnya) kt devlerden korumak iin kullanr, Frey, nc nemli Kuzey tannsdr. Deniz bereketinin tanrs Njord'un oludur ve babas gibi bereket tannsdr. Frey, gnein ne zaman doacana, yamurun ne zaman yaacana karar verir. nsanlar ona, babasna ve kz kardei Freya'ya bol rn ve ocuk iin dua ederler. Odin gibi Frey de kendisine tapnanlardan insan kurban ister. Frigg ve Freya en nemli Kuzey tanralardr. kisi de ulu tanralar veya ana tanralardr; onlara, topraa ve insanlara bereket getirme gleri olduu iin tapnlr.

ekicilii ve Deeri
Kuzey yaratl sylencesi ekicidir, nk geni bir karakterler a ve muhteem maceralar ierir. Kuzeyli (Germen) kklere sahip olan peri masal geleneinin devlerini, ccelerini ve cinlerini tanrz, len tanrlar ve yok olup yeniden oluan dnya kavramlar byleyicidir. J. R. R. Tolkien'in okuyucular Yzklerin Efendisi lemesinde adlarn ounun, C. S. Lewis'in Narnia Tarihi dizisindeki adlarda olduu gibi Kuzey mitolojisinden geldiini ayrmsayacaklardr.

Balca Tanrlar
Odin (ya da "vahi" veya "fkeyle kabaran" anlamnda Wodcn): Bor ve Bestla'nn olu. Tanrlarn en yals, en by ve yneticisi. lmllerin babas, sava tanrs. Frigg: Odin'in kars, Tanrlarn annesi, en nemli tanra, Ulu ve Ana Tanra. Thor: Odin ve Frigg'in olu. ikinci byk tanr, tm tanrlarn ve lmllerin en gls. Balder: Odin ve Frigg'in olu. Tanrlarn en yumua ve en sevileni, Hoder: Odin ve Frigg'in olu, Balder'in kor kardei. Hermod: Odin ve Frigg'in yrekli olu. Bragi: Odin ve Frigg'in olu. dun'un kocas. Bilgelik ve iir tanrs. Idun: Bragi'nin kars. Sonsuz genliin altn elmalarn korur. Njord ("gemileri kuatan" ya da "deniz" anlamnda): Bereket Tanrs; rzgr ve denizin yneticisi. Frey: Njord'un olu. Bereket ve lmllerin tanns. Gnein ve yamurun yneticisi, nc nemli tanr. Freya: Njord'un kz, Ulu ya da Ana Tanra; akla ilgili tler verir; ikinci nemli tanra. Heimdal: Eski Hint-Avrupa ate tanrs, Hindu ate tanrs Agni'nin benzeri. Tanrlarn nbetisi. Hoenir: Eski Hint-Avrupa tanrs. Bor ve Bestla'nn olu; Odin'in kardei; OdinTe birlikte lmllerin babas; onlara zek ve duygu salar. Ragnarok'tan sonra, kurtulan tanrlarn yneticisi. Loki: ki buz devinin ocuu; ancak tanr kabul edilebilir. eytani bir kavga karc. Hei: Loki'nin canavar kz. Niflheim'daki llerin yneticisi.

Evrenin Yaratl, Yok Oluu ve Yeniden Douu

Kral Gylfi, bugn sve diye bilinen topraklar zerinde hkm srd gnlerde, kendisini Gangleri adl yal bir adama dntrerek, doa ve evren hakknda bilgi edinmek zere byk tanrlar Asgard'daki salonlarnda ziyaret etti. Gylfi klk deitirerek geldii iin tanrlar ona gerek kimliklerini aklamadlar. Kendilerini Yce Olan, Yceyle Eit Olan ve nc diye adlandrdlar. "Tanrlarn hikmetini aryorum" dedi Gangleri, "Aranzda bilgili olan var m?" "Bize ne dilersen sor" diye yantlad Yce Olan, "Buradan, geldiin zamankinden daha bilge olarak ayrlacaksn." Gangleri sordu: "Eer biliyorsan anlat bana, her ey nasl balad?" Yce Olan aklad: "Balangta ak bir boluk olan Ginnungagap'tan baka hibir ey yoktu. Bu ok eski zamanda, ne yukarda gklere ne aada topraa ne kumlara ne imenlere ne de denizin ykselen dalgalarna biim verilmiti." Yceye Denk Olan ekledi: "lk oluan dnya, Muspelhe-im'd (Savalarn Evi). Bu, Ginnungagap'in gneyinde, scak, parlak alevler iinde bir dnyadr ve kvlcm ve parldayan korlar saar. Alevler saan bir klc olan dev Srt tarafndan korunmaktadr." 332 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 333 nc dedi ki: "kinci oluan dnya, Ginnungagap'n kuzeyindeki Niflheim'd (Sisler Evi). Niflheim'in ortasnda, hzl ve korkun on bir rman doup uzaklara doru akt, Hvergelmir (kaynayan kazan) adnda bir pnar vardr. Bu rmaklarn dalgalarndan oluan kpkl zehir sertleti ve buza dnt. Souduka, zehirden iseleyen bir sis ykseldi, ikinci ve ar bir buz tabakas oluturmak zere birinci tabakadaki salam buzlarn zerine dt. Niflheim'i souk, sisli ve acmasz yapan bu buzlardr." Gangleri sordu: "nsanolundan nce kimse var myd? Bana devlerden ve tanrlardan sz edin." Yce Olan yantlad: "Buz devleri, dnya olumadan nceki sonsuz klar boyunca yaadlar, Muspelheim'dan ykselen scak havann, Niflheim'dan gelen buzlarla bulutuu yerde buzlar zld. Yaam, ilk kez, eriyen zehir kpnn damlalarndan geliti ve bir yarata, Ymir adl bir deve dnt. Yaratld zehir onu vahi, acmasz ve kt yapt. Sonra zlen buzlardan bir inek, Atdhumla (Besleyici) ortaya kt. Ymir onun rettii drt st rmandan beslendi." Yceye Denk Olan ekledi: "Ymir uyurken terledi. Sol kol-tukalttndaki nemden bir adam ve bir kadn ortaya kt. Ymir btn buz devi ailelerinin babas oldu. Hepsi de babalar gibi eytani yaratklard." "Bu gerekten ilgin bir yk" dedi Gangleri: "Peki yleyse tanrlar lk kez nasl ortaya ktlar?" Yce Olan aklad: "Audhumla srekli, tuzlu bir buz blounu yalad. lk gnn akam bir tutam sa belirdi. kinci gnle beraber bir erkein btn ba grnr hale geldi. nc gnn sonunda, Buri adnda btn bir erkek ortaya kt. Buri uzun boylu, yakkl ve glyd, tanrlarn bykbabas oldu. Devlerden birinin kz olan Bestla ile evlenecek olan Bor adnda bir olu oldu. Bor ve Bestlann, Kuzey'in lk tanrlar olan ocuklar oldu; en bykleri Odin, Vili ve son olarak da Ve." "Tanrlar ve devler dost muydu, yoksa dman m?" diye sordu Gangleri. Yce Olan yantlad: "Odin, Vili ve Ve, Ymir'i ldrdler. Ymir'in yaralanndan o kadar ok kan akt ki, Bergelmir ve kars dnda tm dier buz devleri Ymir'in kannda bouldular. Bergelmir oyuk bir aa gvdesinden yapm olduu bir kaya abucak binerek karsyla beraber kat. Bylece, buz devleri ve eytani yaratklar olan sonraki devler rknn atalar oldular." Gangleri sordu: "Dnya nasl ekillendi?" Yce Olan yantlad: " tanr Ymir'in cesedini aldlar, onu Ginnungagap'n ortasna tadlar ve ondan, dnyay yaptlar. Onun etinden topra yarattlar, yaralarndan akan kandan tuzlu denizi yaptlar ve onu yeryznn evresine yaydlar. Byk kemiklerinden dalar, kk kemiklerinden ve dilerinden kayalarla akllar yaptlar. Tylerinden ormanlar yarattlar." Yceye Denk Olan ekledi: "Tuzlu denizin kysndaki lkeleri, Jotunheim' (Devlerin Evi), devlere ve onlarn ailelerine verdiler. Fakat yeryznn Mdgard denilen i lkesinde yaayacak olan halk devlerden korumak istediler. Bylece, Ymir'in kalann kullanarak, iki grup yarab birbirinden ayrmak iin bir engel yaptlar." nc dedi ki: "Ymir'in kafa tasndan gkyzn yaptlar. Bunu, yeryznn stnde bir kubbe gibi duracak biimde yerletirdiler ve drt bir kesinden birer cce, kubbeyi dmemesi iin tuttular. Sonra Ymir'in beynini frtna bulutlan oluturmas iin havaya frlattlar." Gangleri dedi ki: "Ccelerin insanouHarndan nce var olduunu bilmiyordum, onlar nasl ortaya kt?" Yce Olan yantlad: "Balangta cceler, Ymir'in etinde kurtlar olarak yaam buldular. Tanrlar onlara insan grn ve insan anlay verdi. Cceler hl Nidavellir denilen lkede, yeryzndeki karanlk kelerde ve kayalk maaralarda yaarlar." Yceye Denk Olan ekledi: "Tanrlar, Muspelheim'den ykselen kvlcmlar ve yanan korlar yldzlara evirdiler. Yukarda gklere ve aada yeryzne k vermeleri in Ginnungagap'n ortasndaki belirli yerlere yerletirdiler." nc dedi ki: "Gne'i ve Ay', gece ile gndz ve mevsimleri yaratmalar iin gkyznde dolaacak ekilde ayarladlar. Gne hzl yol alr, nk bir kurt onu kovalamaktadr. Ragnarak (tanrlarn kyameti) zaman gelip bu dnya sona 334 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 335 erdiinde onu yakalayacak. Baka bir kurt, gnein nnde koup ay kovalar. Sonunda Ragnarak zaman gelince, ay da yakalanacak." Gangleri sordu: "Insanoullan Midgard'a nasl yerletiler?" Yce Olan yantlad: " tanr tuzlu denizin kysnda yrrken iki aa buldular. Biri dibudak, biri de karaaa. Ad Ask olan ilk erkei dibudak aacndan, ad Embla olan ilk kadn da karaaatan yarattlar. Onlar onurlandrmak iin giydirdiler. Odin onlara kan ve yaam soluu verdi, Vili onlara kavray ve hareket yetenei verdi. Onlar ekillendirdi; grme, duyma ve konuma yetenei verdi. Ask ve Embla, senin gibi Midgrad'da yaayan btn insan rknn atalar oldular." "Bana Yggdrasill hakknda ne anlatabilirsiniz? Bir eit aa deil mi o?" diye sordu Gangleri. Yce Olan yantlad: "Bu byk dibudak aacnn dallar dnyay batan baa sarar ve gklerin zerine yaylr. byk kok, dnyann dibudak aacn ayakta tutar. Biri Asgard'daki Aesir'lerin (tanrlar), biri buz devlerinin arasnda, biri de buzlu Nflheim zerindedir," Yceye Denk Olan ekledi: "Asgard'daki kk, Urd'un kutsal kaynandan beslenir. Orada Nornlar olarak bilinen kader bakiresi yaar. Adlar Urd (Gemi), Verdandi (imdi), Skuld' dur (Gelecek). nsanolunun yaamn belirleyen kurallar koyar ve kaderini mhrlerler." nc dedi ki: "Baka Nornlar da vardr. Bazlar cinlerin, bazlar ccelerin kzlardr. yi yaratklardan gelenler iyi yaamlar ekillendirir; uzun, zengin ve anl. Kt Nornlar ksa, zavall, talihsiz yaamlar verirler." Yce Olan devam etti: "Buz devleri arasndaki kk, bilgeliin ve kavrayn kayna olan Mimir'in pnarndan beslenir. Pnarn suyundan ien herkes, pnarn sahibi Mimir gibi bilge olur. Fakat bu g bir itir. Tanrlarn babas Odin sadece bir yudum imek istedi, ama nce iki gznden birini feda etmek zorunda kald." Yceye Denk Olan dedi ki: "Nflheim zerideki kk, dnyann byk rmaklanmn kayna olan Hvergelmir pnarndan beslenir." Sonra Gangleri sordu: "Tanrlar nsanlar yarattktan sonra ne yaptlar?" Yce Olan yantlad: "Odin, Vili ve Ve, dnyann ortasnda kendilerine aileleriyle birlikte yaamak in Asgard denilen bir korunak ina ettiler. Orada Odin, yksek tahtnda oturur, herkesin ne yaptn grerek ve her eyi anlayarak tm dnyay denetler. ki kuzgun, Hugn (Dnce) ve Munin (Bellek) omuzlarnda oturur. Odin her gn afakta onlar dnyann zerinde umaya gnderir. Onlar da dndklerinde Odin'e

grdklerini ve duyduklarn anlatrlar." "Asgard'daki en ilgin saray hangisidir?" diye sordu Gangleri. Yce Olan yantlad: "Kukusuz Odin'in altn ltl Valhalla salonudur (lm Salonu). ats mzraklarla ve altn kalkanlarla kapldr. Valkyriler (llerin Seicileri), Odin'in yiit kzkardeleri, lmeye mahkm edilmi olanlar semek ve belirli savalar zaferle dllendirmek iin Midgard'a inerler. Ragnarak geldiinde, lm savalar, devlere kar tanrlarn tarafnda savamak zere Valhalla'ya getirirler." Yceye Denk Olan ekledi: "l savalar her gn birbirleriyle dverek, snrsz miktarda domuz eti yiyerek ve kadehler dolusu bal likr ierek elenirler." nc dedi ki: "Valhalla'ya alan alt yz krk kap vardr. Ragnarak geldiinde dokuz yz altm sava, korkun kurt Fenrir'le savamak in bu kaplardan kacak." Gangleri sordu; "Asgard'la yeryz arasnda nasl yolculuk edilebilir?" Yce Olan yantlad: "Tanrlar insanolunun gkkua olarak grd Bifrost (Titreme Yolu) kprsn ina etti." "Size gre insanlar hangi tanrlara inanmal?" diye sordu Gangleri. Yce olan yantlad: "On iki tann ve on iki gl tanra vardr. Odin, tanrlarn en yals ve en bydr. O, herkesin babas olarak anlr. nk hem nsanlarn hem tanrlarn babasdr. Midgard'daki pek ok farkl kabile tarafndan tapnldndan ve bandan pek ok serven getiinden 'Yce Olan' ve 'llerin Babas' gibi baka bir ok adla da anlr." 336 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 337 Yceye Denk Olan ekledi; "Thor, Odin ve kars, yeryz tanras Frigg'in oludur. Thor en gl tanrdr. ki kei tarafndan ekilen bir sava arabasn srer. deerli mlk vardr. Mjollnr adl ekici, gcn ikiye katlayan tlsml kemeri ve Mjollnir'i kullanrken giydii demir eldivenleri." nc ekledi: "Odin'in bir dier olu da Balder'dir. yi olduu kadar gzeldir ve tanrlarn en ok sevilenidir. En bilge ve nazik olandr. Syledii hibir ey asla deitirilemez." Gangleri sordu: "Baka hangi tanrlar nemlidir?" Yce Olan yantlad: "Njord da ok nemlidir. O aslnda, topra ve denizi bereketli yapan Vanir tanrlarnn evi Vana-heim'dandr. Denizciler ve balklar iin ok nemlidir, nk rzgrn ve denizin hkimidir. Zengindir ve kendisine tapnan-lan da zengin eder." Yceye Denk Olan ekledi: "Njord'un iki nemli ocuu vardr; Frey (Efendi) ve Freya (Hanm). Frey, Thor ve Odin'den sonra nem srasnda ncdr. Frey gnein ne zaman parlayacana ve yamurun ne zaman yaacana karar verir. Bu nedenle yeryznn bereketinden sorumludur. nsanlar ona bar, refah ve tarlalarn bereketi iin olduu kadar kendi dourganlklar iin de dua ederler." nc dedi ki: "Freya da Frigg kadar nemli bir tanradr. nsanlar ondan ak konularnda yardm isterler." Yce Olan ekledi: "Elbette baka nemli tanr ve tanralar da vardr. dun, tanrlarn gen kalmak iin yedikleri altn elmalar korur. Kocas Bragi, bilgelii ve iirdeki yetenei ile tannr.' nc dedi ki: "Heimdall, tanrlarn nbetisidir. Koyunlarn srtndaki ynlerin uzayn ve Midgard'daki imenlerin byyn dahi duyabilir. Geceleri bile 300 milden daha uza grebilir." Gangleri sordu: "Loki, bir tann mdr?" Yce Olan yantlad: "Loki, bir devin oludur. Yani kannda ktlk akar. Tann olarak kabul edilir, ama bir kavga karcdr. ok zekidir, ancak yalan syleyip hile de yapar. Bazlar ona "yalanlarn babas" ve "tanrlarn ve insanlarn utanc" da der. Sk sk tanrlarn bana dert aar ya da onlar dertten kurtarr. canavar ocuun babasdr. Kurt Fenrir, Hel (llerin Tanras) ve Dnya Ylan. Ragnarok bamza geldiinde tanrlarn dman olacaktr." Yceye Denk Olan ekledi: "Hel, uursuz bir yaratktr. Alk ve Ktlk onun yoldalardr. htiyarlktan ya da hastalktan len nsanlar onunla birlikte Niflheim lkesinde, yksek duvarlarn arkasnda yaarlar." Gangleri sordu: "Bana Ragnarok hakknda ne anlatabilirsiniz? Ondan kamann bir yolu var mdr?" Yce Olan yantlad: "Balder'in lm Ragnarok'un yaklatnn ilk iareti olacak. Loki hem Balder'in lmne hem de Hel'le birlikte hapsedilmesine neden olacak. Ceza olarak tanrlar Loki'yi Ragnarok gelinceye kadar bir maaraya hapsedecek." Yceye Denk Olan ekledi: "Sonra dnyann her yerinde k boyunca kanl savalar olacak. Karde kardee kl ve baltayla saldracak ve ikisi de lecek. Haram birleme ve zina yaygnlaacak. Hibir lml dierine merhamet gstermeyecek. eytanlk, dnya zerinde, aileler, arkadalar, kabileler arasndaki ilikileri yok ederek vahice dolaacak. Sonunda dnya harabeye dnecek." nc ekledi: "Her biri bir yl boyunca srecek olan ve aralarnda yaz olmayan korkun k; yakc rzgrlar, ar souklar ve sonsuz kar getirecek." Yce Olan devam etti: "Kurt Hati, sonunda gnei yakalayp onu yutacak ve Kurt Skoll da sonunda ay yakalayp yutacak. Dev Srt, gkleri kavurucu alevlerle parampara ederek, parlayan yldzlarn ateler inde patlayarak dnyaya dmelerine neden olacak. Yeryz o kadar gl sallanacak ki ormanlardaki aalarn kkleri dar kacak ve dalar devrilecek. Bu korkun kargaa Loki'yi, Midgard' saran tuz denizinin derinliklerinde yatmakta olan Dnya Ylan adl canavar ejderhay serbest brakacak. Ylan, fkran zehiriyle denizi ve gkyzn zehirleyerek ve Midgard zerinde patlayacak dev dalgalara neden olarak devinecek." Yceye Denk Olan ekledi: "Fenrir, az hevesle alm olarak Vigrid dzlne doru ilerlerken, gzlerinden ve burun deliklerinden alevler fkracak. Orada, Buz devleri, Dnya Yi-338 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 339 lan ve tm dier kt yaratklarn toplantsna katlacak. Heimdall, tanrlara Ragnarok'un geldiini bildirecek." nc dedi ki: "Odin Fenrir'e kar savaacak. Thor, Dnya Ylan ile kapacak ve Frey Surt'la savaacak. Kurt Odin'i btnyle yutacak; ancak savalarn en vahisi, Odin'in olu Vidor, Fenrir'in enesini yrtacak ve onu ldrecek. Thor Ylan ldrecek ama, onun zehirinden kendisi de lecek. Heimdall ve Loki birbirlerini ldrecekler ve Srt da Frey'i ldrnce yceler yok edilmi olacak." Yce Olan tamamlad: "Ate saan kalcndan kan alevlerle Srt, btn dnyay yakacak. nsanlar korku iinde evlerini terk edecek. Kaderi lm olan, talihsizlikle titreyen insan soyu, Hel'e katlmak iin yollara decek. Sonunda kmrlemi ve mahvolmu dnya denize gmlecek." Gangleri haykrd: "Ne korkun! Btn dnya yanp, tanrlar ve nsanlar ldkten sonra ne olacak?" Yce Olan yantlad: "Dnya yaam dolu ve yeil olarak bir kez daha denizden ykselecek. Kartal bir kez daha balk yakalamak iin dik kayalklardan havalanacak. Gnein kz, annesinin eski yollarnda ilerleyecek ve dnyay yla aydnlatacak. Hibir zaman tohum ekilmemi olan tarlalar rn verecek." Yceye Denk Olan ekledi: "Surt'un alevinin tanrlarn evlerini yok etmesinden sonra, Odin'in oullan Vidar ve Vali, bir zamanlar Asgard'm bulunduu yerde yaayacaklar. Odin'in torunlar Modi ve Magi de onlara katlp babalarnn ekici Mjollnir'e sahip kacaklar. Son olarak Balder, Hel'in lkesinden geri dnerek onlara katlacak. Hepsi de Yce Olanlarn, Dnya Ylan'nn, Fenrir'in ve Ragnarok'un bilgilerini anmsayacaklar, fakat ktlk dnyay terk etmi olacak." nc dedi ki; "Bu arada, sonsuz k neredeyse btn insanlar ldrrken, bir adam, Lif (Yaam) ve bir kadn, Lifthasir (Yaam Tutkusu) areyi byk dibudak aac Yggdrasill'in dallan arasna saklanmakta arayacaklar. Orada sabah iyini yiyip erek hayatta kalmay baaracaklar. Surt'un alevlerinden kurtulacaklar ve dnya yeniden

olutuunda yeni nsan soyunun atalar olacaklar," Sonra Yce Olan bildirdi: "ykmz burada bitiyor. Bulun sorularm yantladk. Sana anlattklanmz nasl istersen yle deerlendir." Birden Gangleri kendini korkun bir grltnn ortasnda buldu. Kendisine geldiinde bir dzlkte tek banayd. Asgard ve ziyaret ettii salonsa grnrlerde yoktu. Kral Gylfi olarak normal biimine brnd ve krallna dnd. Orada, rendiklerini halkna anlatt. O gnden bu yana bu ykler bir insandan dierine anlatld durdu. Idun'un Elmalarnn alnmas: Sunu

Thor'un ekicinin alm: Sunu

Thor'un ekicinin ahmnn ilk yazl kayd "Thrym'n arks" olarak anld Eski Edda'dadr. MS 900'lerden kalma en eski Kuzey iirlerinden biridir. Yaznsal alma olarak ksa Kuzey sylencelerinin en iyisidir. "Thor'un ekicinin alm", mizahi yn nedeniyle olaanst ekici bir sylencedir. Kuzey mitolojisinin "Spermen"i olan Thor'un kadn klna girmek zorunda kalmas, yzyllar boyu dinleyicileri ve okuyucular glmsetmi olmaldr. Loki' nin rol de olduka elendiricidir. nk Loki'nin, karmza Yunan tanrlarndan Hermes gibi yi yrekli bir komplocu olarak kmas keyif vericidir. Loki'nin kargaa karcl genellikle ktcldr ve bu, kiiliine kasvetli bir hava verir. Freya, gzel bir bereket tanrasdr. Cinsel ekicilii, baka Kuzey sylencelerinde de belirgindir.

Thor'un ekicinin alm

eki Frlatan Thor, bir sabah uyandnda ekici Mjollnir'i bulamad. Kalbini iddetli bir fke doldurdu. Sinirli sinirli krmz salarn sallyor, parmaklaryla sakaln svazlyordu. nce bir yere, sonra bir dierine bakyor, ancak bulamyordu. Sonra umutsuzluk iinde Loki'yi buldu ve "Birisi ekicimi alm. Asgard'daki tanrlar grmemiler. Midgard'da da kimse grmemi. Sulu her kimse ok kurnaz biriymi" dedi. Loki, "Benimle Freya'nn sarayna gel de ne yapabileceimize bir bakalm Thor" diye karlk verdi. Freya'y bulur bulmaz "Jotunheim'a uup Thor'un kutsal ekicini arayabilmem iin bana ahin tyl pelerinini verir misin? Kukusuz oralarda bir yerlerdedir, nk bir devden baka kimse onu alm olamaz" dedi Loki. "Elbette Loki" diye yantlad Freya. "Saf gm ya da saf altndan da olsa pelerinimi sana veririm. Al onu. Umanm aradn eyi bulmana yardmc olur." Loki, Jotunheim'a uarken ahin tyleri rzgrda slk alyordu. Buz devini, devlerin salonunda oturmu, altn tellerden kafesindeki tazlara tasma yapp, sevdii atlarn yelelerini ok-arken buldu. Birinin eri girdiini duyan Thrym, ban iinden kaldrarak, "Merhaba Loki. Tannlar ve cinler nasl bakalm? Neden Jotunheim'a geldin?" dedi. Loki yantlad: "Tanrlarn ve cinlerin ba byk belada. Gk grlts ekicini alp sakladn m acaba?" "Neden sordun? Gerekten de sakladm" diye itiraf etti Thrym. "Topran sekiz mil altna gmdm. Freya benim olmay kabul etmedike de hibir tanrya vermeyeceim." Loki Asgard'a uarken, Freya'nn pelerinindeki ahin tyleri rzgrda slk alyordu. Yere indiinde Thor onu beklemekteydi, "Umarm bir haberle dnmsndr ve bir dolap evirmeye kalkmyorsundur" dedi, "olduun yerde kal ve bana getirdiin haberi syle." "Haber getirdim, dolap evirmeye kalktm yok" diye yantlad Loki. "Dev Thrym ekicini alm ve saklam. Freya' yi onunla evlenmeye raz edemezsek de geri vermeyecekmi." "yleyse hemen Freya'y bulalm" dedi Thor, Loki tanraya dedi ki: "Bana bir duvak tak Freya. Benimle Jotunheim'a gelmen gerekiyor." "Ne demek istiyorsun Loki" dedi Freya kzarak. fkesinden saray salland ve titredi. Ve cce ii grkemli altn gerdanl paralanarak yere sald. "Eer Jotunheim'a bir bakasyla evlenmeye gidersem, tannlar benim Odr'a sadk bir e olmadm dnrler; ayrca bir buz deviyle asla evlenmem!" dedi. Thor, Freya'nn tavrnda hakl olduunu anlad ve Odin' den bir sonraki admlarn tasarlamak zere tanrlar ve tanralar toplantya armasn stedi. Gk grlts ekici ok gl bir silaht ve alnmas hi de nemsiz bir sorun deildi. Tanrlarn en bilgesi Heimdall, zm buldu. "Sorunun yant Thor'un kendisidir" diye bard. "Onu Thrym'n gelini olarak giydirmemiz gerek. Freya'nn altn gerdanln onarp boazna takarz. Gsnn zerine geni brolar ineleriz. Bacaklarn uzun bir elbiseyle saklar, beline bir demet anahtar asar, salarnn stne ufak bir apka koyarz. Yzn de bir duvakla gizleyebiliriz." 356 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 357 "Beni bir gelin gibi giyinmi grmek sizi ok elendirecek galiba" dedi Thor. "Ancak baka bir ie de yarayacandan pek emin deilim." "Dilini tut, imeklerin tanrs!" dedi Loki. "Eer Asgard' devlere kar savunacaksak, ekicini ele geirmemiz gerek. Eminim, saraylarmz igal etmek hepsinin ok houna giderdi." Bylece tanrlar, Freya'nn gerdanln Thor'un boynuna taktlar, gsnn zerine geni brolar taktlar, bacaklarn uzun bir elbiseyle sakladlar, beline bir demet anahtar astlar, kzl salarnn stne ufak bir apka koydular ve yzn bir duvakla rttler. Klk deitirme ii tamamlandnda Loki konutu: "Yolculuunda sana elik edeceim Thor. Kendimi senin uan klna sokarm. Beraberce Jotunheim'a gider, devleri aptal durumuna drrz." Thor, keilerini ayrdan alarak sava arabasna kotu. Thor'un ate arabas gkyzne doru hzla hareket ederken imek parltlar yeryzn aydnlatt. Bu srada Jotunheim'da Thrym hevesle yeni karsn karlamaya hazrlanyordu. "Ayaa kalkn buz devleri ve yatam iin taze saman getirin. Tanrlar her an gelinimle beraber gelebilirler. Otlaklarmda gzel, altn boynuzlu kzler yetitii iin mutluyum. Altnlardan ve deerli talardan byk bir hazinem olduu in mutluyum. Gzlerime mutluluk vermek iin bunca eye sahip olduum iin mutluyum. Kalbimin honut olmas iin tek eksiim Freya." Thrym'in ak akamla birlikte geldi. Devler gelini bira ve yemek ziyafetiyle karladlar. Gelin, kadnlar iin ayrlm olan yemekleri hzla tketti, stne de bir btn kz ve sekiz som bal daha yedi. marapadan fazla bal likr iti. T h r y m g z le r in i a k n d a n a la m y o r d u v e grdklerine meraklanmadan edemedi. "Hi byle tahl gelin grm mydnz" diye sordu. "Hi, byle byk lokmalar yiyip o kadar ok bal likr ien baka bir gelin olmu mudur?" Uak rolndeki Loki kurnazca yant verdi: "Freya dn gnn yle heyecanla bekliyordu ki, sekiz uzun gndr azna hibir ey koymad." Geline olan akna yenik den Thrym, duva kaldrarak onu pmek iin eildi. Ancak yzne bir kez bakmas, salonun ta br ucuna sramasna yetti. "Sevgilimin gzleri ne kadar da vahi" diye bard. "Kalarnn altndan tehlikeli alevler fkryor." Loki kurnazca yantlad: "Freya dn gnn yle heyecanla bekliyordu ki sekiz uzun gecedir gzne uyku girmedi!" O srada talihsiz devin talihsiz kz kardei, geline emretme cretinde bulundu. "Bana altn yzklerini ver! Karlnda ben de sana iyiliklerimi, iyi niyetimi ve hayr duam verece-im." Sonra Thrym dedi ki: "Gelini kutsamak iin Thor'un gl ekicini getirin. Mjollnir'i eteine serin. Ve bize ellerimizi birletirip evlilik trenimizi yaparken mutluluk dileyin." Muhteem ekici eteine yerletirildiinde, Thor'un yrei sevinten azna geldi. Hzla Mjollnir'i kavrad ve Thrym'i yere serdi. Sonra, devin btn akrabalarn tek tek ldrd. Gelinden eyiz istemeye cret eden kz karde de parmaklarna altn yzkler yerine, kafasna ldrc bir darbe ald. Thor, bylece Gk grlts ekicini tekrar ele geirmi oldu.

Volsung Sigurd: Sunu

Tarihsel Arkaplan Pek ok bilim adam Toton destan Sigurd Volsng'u kuzey lkelerinin lyada's olarak kabul eder. yk, skandinav, ngiliz ve Alman yaznnda bulunmaktadr. lk ortaya kt biimiyle, bir halk ozannn soylular elendirmek iin syledii bir ark olarak, Beooolf Destan'nda (MS 700 ile 750 yllar arasnda yazlmtr) grlr. yknn daha o zamandan nlenmi olduu aktr. Son eklini, MS 1300 ylnda, yazar anonim olan Vo-sunga Destan'nda almtr. yknn en eksiksiz, en kapsaml, en aynntil versiyonu budur. Sigurd Destan, Hristiyanln dnyann bu blgesine gelmesinden nce, MS 400 ve 600 yllar arasnda Kuzey Avrupa'da yaanan, sava koullar altndaki deiken durumu

yanstr. Komu krallklar arasndaki savalar, ok sayda yerel kah-358 Diimja Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 359 ramann ve maceracnn ortaya kmasna yol am, onlarn gzpek servenleri gncel arklara ve iirlere konu olmutur. ekicilik ve Deeri Sigurd'vm yks yzlerce yl gzlerden rak kalmtr. nk ykdeki kat olaylar ve Hristiyanlk ncesi deerler, yzyllar boyunca yaayan bu insanlara pek hitap etmemitir. 19. yy'da onun ekici ynlerini kefeden yazarlarca tekrar gncel hale getirilmitir. Sigurd, ncelikle kalburst bir serven yksdr. eriinde by, canavarlar, lanetli bir hazine, tutkulu ak, iddetli nefret, kskanlk, ihanet, tehlike ve lm vardr. Sayfalar arasnda hem Uyuyan Gzel'in eski bir versiyonunu hem de J. R. R. Tolkien'in Yzklerin Efendisi lemesinde ve Richard Wag-ner'in Nibehmg'un Yz adl drtl operalar dizisinde kulland konunun temel kaynan barndrr. kinci olarak, Sigurd lksel bir kahramandr. ok bilge ve ok cesurdur. Bakalarnn gereksinimlerini kendi kiisel isteklerinin zerine koyarak onurlu bir yaam srmeyi semitir. ncs, yk ok sayda karmak karakteri iinde barndrr. Koullar onlar haince davranmaya zorlayncaya dek ailelerine ve arkadalarna sadktrlar. Zekidirler, ancak trajik sonular yaratan aptalca davranlarda da bulunurlar. Kehanetlerden gerektii gibi yarar salayamazlar, nk insanca zayflklarnn tutsadrlar. Hibiri tam gvenilebilir veya tatmin edi-lebilir deildir. Bu durum, yk boyunca heyecan, tehlike ve merak dolu bir hava yaratr. Okuyucu, bu karakterlerin sorunlar ve tutkularyla kendini kolayca zdeletirebilir. Umursamaz, acmasz ve hain bir dnyada mutluluu bulmak ve anlaml yaamlar srmek iin savam verirler. lm kanlmazdr ve Kuzey tanrlar da hibir avuntu vermezler. Karakterler kaderlerini ynlen diremezler. Tek yapabilecekleri deerlerini, tavrlarm ve davranlarn ynlendirmeye almaktr. Yaamlarn anlamlandrma mcadeleleri i bir kla aydnlatlm plak bir sahne zerinde sergilenir. Yaam trajik bir deneyimdir ve insann um ab ilecein in en iyisi, onurlu yaamaktr. Sigurd'un yks gnmzde de ayn duygulara seslenir; nk bizler de ou zaman umursamaz ve tehlikeli bir dnyada anlaml birer yaam oluturmak, sonunda lmn kanlmazln kabul etmek zorunda kalrz. Umutsuzlua kaplmadan, yaamlarmzn ynlendirebileceimiz ynleri zerinde younlamamz gerekir. Sigurd'daki karakterler gibi, biz de ne /.aman leceimize karar veremeyiz, ama nasl yaayacamz Mirleyebiliriz. Kuzey Kahramanlar Kuzey dnyasnda, olaylar deimez bir kader tarafndan ynlendirilir. Hem insanlar hem de tanrlar bilirler ki, kanlmaz yazglar lmdr. lmszlk, ancak yaayanlarn anlarnda olabilecei iin, an ve onur kazanmak her kahramann balca amacdr. Kuzeyli kahraman kendi yaamnn anlamn, bakalarnn ona sayg duyaca ekilde yaayarak yaratr. Bykl, yaamnn nitelikli oluu ve lm karlayndaki vakar ve cesaretle llr. Onur, esas olarak sava alannda kazanlr. Burada kahramann elde ettii zaferin bykl, ldrd kiilerin ve ele geirdii ganimetlerin byklyle llr. Kahramann amac, lmszln tek yolu olan, ldkten sonra an ve nle anlmay salamaktr. Byk ve grkemli servenler airlere ve arkclara esin verdiinden, kahraman anlmaya deer, olaanst yiitliklerde bulunmaya alr. Kuzey dnyasnda bir nsann ncelikli ball kralnadr. Aile ikinci srada gelir, arkadalar ise nc. Baka hi kimse yokmu gibidir. Altn en nemli hazinedir. Soylu kii bunu cmerte paylar; ancak hazineleri cimrice saklama ve bunun insani deerleri bozmasna izin verme itkisi olduka gldr, t>u itkiye ancak en iyi insanlar kar koyabilir. Ceza ve dl toplumda egemendir. Adalet, bir bireyle dieri ya da bir aileyle dieri arasnda zel bir konudur. Kazayla lm ya da cinayet durumlarnda her karakter, edimlerinin tm sorumluluunu zerine alr. Katil, lmn tazmini iin wergd(kan bedeli) nerme yolunu seebilir. Ancak kar taraf, teklifi reddetmekte zgrdr. Genel olarak, bedelin kanla aln-360 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 361 mas kuraldr. Kahraman, cezasn (yani lmn) gzn krpmadan kabul eder. Ve kan davas birbiri ardna can alp durur. Sadece en gller hayatta kalr. Ama kaba cesaret ve g yeterli deildir. Cmert ve sadk insanlarn, doaya ve insanlarn dnyasna kar tek balarna kalma olasl daha dktr. Ancak Kuzey dnyasnda kimse iin gvenlik yoktur. Balca Karakterler (Kuzey Tanrtmmn listesi iin s. 330-331 'e Bkz.)Sigmtnd: Volsung'un olu. Hundland'n kral. Sigurd'un babas. Sigurd: Sigmund'un olu. Kahramanlk servenlerine atlr. Hreidmar: Regin, Fafnir ve Otter'in babas. Byc. Fafnir: Hredmar'n olu. Regin ve Otter'in aabeyi. Ejderha biimine girer. Regin: Hredmar'n olu. Fafnir ve Otter'in kardei; Sgurd' un zel retmeni, Otter: Hredmar'n olu, Fafnir ve Regin'n kardei. Sk sk su samuru ekline girer. Andvari: Cce, sihirli bir yzn ve bir altn ynnn sahibi. Andvari: Cce, sihirli bir yzn ve bir altn ynnn sahibi. Giuki: Ren Nehri'nin gneyindeki bir lkenin kral. Grim-hild'in kocas, Gunnar, Hogni, Guttorm ve Gudrun'un babas. Grimhild: Giuki'nin kars. Gunnar, Hogni, Gottorm ve Gudrun'un annesi. Byc. Gunnar: Kral Giuki ve Kralie Grimhild'in olu. Hogni, Guttorm ve Gudrun'un kardei. Brunhild'in kocas. Hogni: Kral Giuki ve Kralie Grimhild'in olu. Gunnar, Guttorm ve Gudrun'un kardei. Guttorm: Kral Giuki ve Kralie Grimhild'in en kk olu. Gunnar, Hogni ve Gudrun'un kardei. Gudrun: Kral Giuki ve Kralie Grimhild'in kz. Gunnar, Hogni ve Guttorm'un kzkardei. Sigurd'un ve daha sonra At-li'nin kars. Brunhild: Sigurd tarafndan kurtarlm asi bir Valkyri. Gunnar'n kars. Atli: Brunhild'in kardei, Sigurd'un lmnden sonra Gudrun'un kocas. Volsung Sgurd I. Blm (Volsung'un olu Sigmund, Tanr Oin'in klcn bir aacngvdesinden karr. Sigmund'un lecei gn Odn, klcnkrarak paralar. Sigmund karsna, paralar olu iinsaklamasn syler ve lr.) Souk gri denizlerin, buzlu tepelerin ve ba karl dalarn lkesi olan Kuzey lkelerinin yreinden kan bu ykye kulak verin. Gne kadar parlak kahraman Sigurd ve onu seven Brun-hild'le Gudrun hakknda anlatlanlar dinleyin. Akn ve neenin karanlk tarafn oluturan ihaneti ve kederi dinleyin. Ercek-leri ve kadnlar, kahramanlar ve alaklar, ak ve nefreti, yaam ve lm duyun. Dinleyin!

Bir zamanlar, Odin'in torununun torunu ve Hunland kral Volsung, tm savalarn en byyd. Hepsinin en gls, en ustas ve en cretkr... Kraliyet sarayn dev bir mee aacnn evresine ina etmiti. Bylece aacn gvdesi Byk Salon' un ortasndan geerek byyor ve ok saydaki dallar binann atsna glge yapyordu. Kral Volsung'un ocuklar arasnda en soylu olanlar, en genleri Sigmund ve Signy adl ikizlerdi. Kral Volsung kz Signy'y, Gothland kralna gelin vermi, Volsung ailesi ve konuklar dn elenceleri iin Byk Salon'da toplanmlard. Birden garip grnl, uzun sakall, ihtiyar bir adam arlmadan ieri girdi. Yalnayak ve ok iriydi, sanki ok eski alara aitmi gibi bir havas vard. Mavi bir pelerin ve alnn glgeleyen geni kenarl bir apka giymiti ve yalnzca bir gz vard. Elinde uzun azl parldayan bir kl tutuyordu. Yal adam, geni admlarla mee aacnn koca gvdesine doru yrd ve klcn sadece aacn iine sokuverdi. Vol-sunglar ve konuklan akn bir sessizlik inde bakarlarken yabanc konutu: "Her kim bu klc ekip buradan alrsa, onu kendisine armaanm olarak saklayabilir. O zaman anlayacaktr 362 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 363 ki, zor zamanlarda ondan daha iyi bir arkada bulunmaz." Yal adam dnd ve salonu terk etti. Hepsi de ziyaretinin, Herkesin Babas Odin olduunu anlamt. Btn soylular hemen aacn iindeki klca doru atldlar. Ancak ne kadar asldlarsa da kl aatan kmad. Sonun-da Sigmund elini kabzaya koydu ve kl sanki aacn iinde geveke duruyormu gibi kolaylkla kverdi. Sigmund konutur "Aacn iindeki yerinden ekip alan ben olduuma gre, bu klca sahip olmak da benim yazgtm-m. Byk bir kral, bana btn altnlarn vermeyi nerse de onu asla vermeyeceim." Zamanla Sigmund, Hunland'n soylu kral oldu. Cesareti, yetenekleri, savataki ustal ve klcyla kazand hazinesi yle bvkt ki, ad batan baa tm Kuzey lkesinde biliniyordu. Uzun yllar boyu bilgece hkm srdkten sonra bir gn Sigmund, lkesine saldran bir orduya kar savamak zorunda kald. Yana ramen byk g ve ustalkla savat. Sava iddetle sryordu. Gkyz uuan oklardan ve mzraklardan karanyordu. Sigmund dmanlarnn kanyla kaplanmt, ancak kendisi henz yara almamt. Birden savan orta yerine uzun sakall, yal bir adam geldi. Mavi bir pelerin ve alnn glgeleyen geni kenarl bir apka giymiti ve yalnzca bir gz vard. Elinde ucu engel eklinde bir mzrak vard. Yal adam Sgmund'a yaklaarak: "Volsung Sigmund, zamann geldi" dedi ve mzrakla krala saldrd. Sigmund kendinden emin bir edayla, ucu engelli mzraa kendi harika klcyla vurdu. Ancak darbenin, klcn sradan br silahmasna paraladn aknlkla grd. O andan itibaren baar Sigmund'u terk etti. Ne kadar yi dvrse dvsn, kendi adamlar evresinde dp lrken dmanlar gl kalyordu. Sonunda Sigmund lmcl darbeyi ald. Kralie, o gece sava alann dolduran cesetler arasnda kocasnn bedenini aramak iin snaktan karak alana geldi. Sigmund'u bulduunda henz yayordu. Kralie onu rahatlatrken kral yle dedi: "Hepimizin Babas Odin, bir sava olarak yaadm gnlerin sonunu getirdi. lyorum. u an karnnda olan olumuza yi bak. Yazgs Volsung'larn en ycesi ve en ansls olmaktr. Krk klcmn paralarn onun iin sakla. elii tekrar dklebilir; yeryznde yk anlatmak iin ozanlar var olduka, olumuzun adn yaatacak yiitlikler baarmasn salayan Gram denilen muhteem bir kl olur. imdi izin ver de lm beni alana kadar burada dinleneyim." Kralie gece boyunca kocasyla oturdu. Ve afan skme-siyle kral ld. Sabahn ilk nlar onlara doru yaklaan bir sr gemiyi aa kard. Gen Danimarka kral adamlaryla geldi ve Sigmund'un kraliesini ve hazinesini alarak kendi lkesine gtrd. Tutsak kralieye; "Seni karm yapacam ve bu krallkta onurla yaayacaksn. Kadnlarn en mkemmeli olarak sayg grmeye devam edeceksin ve olun da soylu bir evde doacak" diye sz verdi. en mkemmeli olarak sayg grmeye devam edeceksin ve olun da soylu bir evde doacak" diye sz verdi. II. Blm (Odin, Sigurd'a at Grani'yi semesi iin yardm eder. retmeniRegin, Sigurd'a cce Andvari'n'm hazinelerinden ve Andvari'ninbu hazineler zerindeki lanetinden sz eder.) Sigmund'un olu Sigurd, doduu andan itibaren allmn dnda bir ocuktu. Danimarka kraliyet saraynda sevgi ve sayg grerek bytld. Onunla karlaan herkes, boyuna pouna, gcne, cesaretine, becerilerine, zeksna ve iyi yrekli oluuna hayran kalyordu. Kuzey lkesinde Sigurd'un yetenekleriyle boy lebilecek kimse yoktu. Sigurd'un retmeni dkmc olarak n yapm, Regin adnda yetenekli bir adamd. Regin Sigurd'a birok dilde konumay, eski harfleri okumay, silah kullanmay ve bir prensin bilmesi gereken dier tm marifetleri retti. Bir gn Regin Sigurd'a: "Sana Danimarka kralnn h izmet-isiy m i g ib i d av ran lm as b en i h ay rete dryor" dedi. "Yanlyorsun" diye karlk verdi Sigurd. "Canm ne isterse yapabilirim. Ve eer bir ey dilersem, kral bunu bana yreinde sevin duyarak verir." "yleyse ondan sana bir at vermesini istemeni neririm" diye tledi Regin. 364 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 365 Sigurd krala gitti ve yle dedi: "Sanrm artk kendi atma sahip olacak yaa geldim. Onu kendim eitmek isterdim." Kral yantlad: "istediin at ve dier gerekli eyleri al." Sigurd hemen byk salondan ayrlarak kraliyet atlarn bulmak iin yola koyuldu. Daha nce hi grmedii uzun sakall, yal bir adama rastladnda bir ormann kysnda yrmekteydi. Adam mavi bir pelerin ve alnn glgeleyen geni kenarl bir apka giymiti. Ve yalnzca tek gz vard. "Vo lsu n g Sig m u n d 'u n o lu Sig u rd , n erey e gidiyorsun?" diye sordu yal adam. "Kraliyet atlarn bulmaya gidiyorum efendim" diye yantlad Sigurd. "ilerinden en yisini kendime almak istiyorum. Bilge birine benziyorsunuz. Benimle gelip bana t vermek ster miydiniz?" "Ben de tam bunu dnyordum" dedi yal adam. "Atlar hzla akan nehre srmeliyiz, bylece cesaretlerini ve glerini denemi oluruz." Bylece yal adam ve delikanl, kraliyet atlarn buldular ve onlar hzla akan nehre srdler. Atlar teker teker azgn sulardan atlattlar. Bazlar yle rkekti ki suya girmediler bile. Dierleri korkuyla arka ayaklar zerinde ahlanarak geri dnp kuru topraa koutular. Sadece bir at suyun kar tarafna geti. Gzellii grlmeye deerdi. Rengi krd, ok gen olmasna karn olaand iri ve salam yaplyd. "Semem gereken kr olan" diye haykrd Sigurd. "Onu daha nce bu atlarn arasnda grdm anmsamyorum; gr* sem mutlaka anmsardm. Seimim hakknda ne dnyorsunuz?" "Akllca ve iyi bir seim yaptn Volsung Sigurd" diye yantlad yal adam. "Bu kr at, benim atm Slepnir'in soyundan geliyor. Onu iyi besle ve ona iyi bak. Yaptklarnn karln atlarn en iyisi olmakla verecektir." Bu szleri syler sylemez gzden kayboldu. Bunun zerine Sigurd kendisine yardm edenin Herkesin Babas Odin olduunu anlad. Atna Grani adm verdi ve onu ok iyi eitti. Regin hl tatmin olmamt. Bir gn Sigurd'a dedi ki: "Bir kyl delikanlsymsm gibi burada, kraliyet topraklarnda oyunlar oynamakla yetinmene aryorum dorusu. Yeterli ya ve ustala eritin. Kahraman Volsung'larn kann tayorsun. Ama syle bana, serven iin gerekli cesarete sahip misin?" "Kukusuz sahibim" diye atld delikanl. "Hangi hazineyi dnyorsun? Nerede? Ve almaya uygun olduunu nereden biliyorsun?" Regin yantlad: "Dndm, Ejderha Fafnir'in koruduu hazinedir, ini, Gnita Fundal'ndadr. Herhangi bir yerde bir arada bulabileceinden daha fazla altnn zerinde oturur ve byle bir hazine en agzl kraln bile gzn doyurur." "Bana yardm etmeye mi alyorsun, yoksa beni ldrmeye mi?" diye sordu Sigurd. "Bu yata olmama karn ben bile o ejderhann hazinelerinden sz edildiini duydum. Ejderha ok byk ve kt. Hazineyi korumaya devam ediyor, nk onunla dvmeye cesaret edip de canl katan yok. Baka herkesin baarsz olduu bir ite nasl baarl

olmam beklersin?" "Belli ki sen bir Volsung deilsin" diye karlk verdi Regin. "Baban ocuk masallarnn yreini korkuyla doldurmasna asla izin vermezdi. Yrei cesaret doluydu, korku deil. Se-rvenleriyle kendilerine an ve onur kazananlar arasnda Volsung Sigmund hepsinin en nde geleniydi. Olunun sradan bir ejderhadan korktuunu grse kim bilir ne kadar utanrd?" "Daha o kadar gencim ki, henz babamn gcne ve ustalna ulamam olduuma hi kuku yok" dedi Sigurd. "Ancak bana korkak demeni hak etmiyorum dorusu. Bana neden byle davranyorsun? Sanrm alayc szlerinin arkasnda baka bir gizli niyet var." "Gerekten de var" dedi Regin. "Sana anlatmak in yllardr beklediim bir yk var. Artk yan geldi, ben de seni eittim. Hazrsn. ykme iyi kulak ver, nk bu benim yaammn yksdr." "Babam Hreidmar byk gc ve byk serveti olan bir adamd, bize de by sanatndaki becerilerini retti. olu vard. Fafnir, Otter ve ben. Fafnir, gerek fiziksel g te g er ek se ag zl l k te b ab am za en o k benzeyenimizdi. Doast bir yetenei vard. Can stediinde eklini deitirebiliyordu. Otter, Fafnir'den tamamen farklyd. Basit, iyi huylu ve nazikti. Balk avlamay ok severdi ve bu ite epey ustayd. Fafnir 366 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 367 gibi o da ekil deitirebiliyordu. zellikle susamuru ekline girmek ok houna gidiyordu. O ekliyle, btn gnlerini afaktan gnbatmna, bir elale glnn yan bamdaki nehrin kysnda geirirdi. Otter, balk avlamak iin sulara dalp, sonra yakalad balklar yzerek gelip kyya brakmaya baylrd. Gnein batma zamanna kadar byke bir balk yn toparlam olurdu. Yakalad balklan bir aa doldurup babamza getirirdi. Tek bana yemek yer, sonra da uyurdu. Toprak zerindeki hibir ey lgisini ekmezdi. O da zamannn byk bir ounluunu su samuru grnts inde geirirdi. Bir gnden dierine balk avlayarak yaar giderdi. Ben kardelerimden farklydm. Daha sradan bir konuda stndm. Metaller zerinde almaktan zevk alyordum ve zamanla gmten ve altndan olduu kadar demirden de nesneler yapmakta ustalatm. Otter'in gzde balk avlanma yerinin yanndaki elalenin arkasnda, Andvari adnda bir cce yayordu. Zaten elalenin ad da Andvari'nin Gc'yd. Otter gibi Andvari de ekil deitirebiliyor ve balk avlamaya baylyordu. Turna bal ekline girip elaleden yukar kan daha kk balklar yiyordu. elaleden yukar yle ok balk yzerdi ki, her zaman hem Otter hem de Andvari'nin istediinden fazla balk olurdu. Bir gn tanrlardan Odin, Loki ve Hoenir, sradan lmller klnda yeryzn dolamaya kmlard. Tanrlarn evi Asgard'dan kp kyl halkn evine konuk olmaktan pek holanrlard. O gn rastlant eseri tanr Andvari'nin Gc'ne geldiler. Gne gkte alalmt ve artk akam yemei zamanyd. Otter bir som bal yakalam, nehrin kysnda tembel tembel onu yemeye hazrlanyordu. Loki, som baln ve su samurunu grerek, "Tek bir ta alp u susamurunu ldrebilirim, bylece yemek iin bir susa-murumuz, bir de som balmz olmu olur. Bu kadar kesinlikle bizi doyuracaktr" dedi. Byke bir ta ald ve bir atta Ot-ter'i ldrd. Tanrlar daha sonra susamurunu ve sombaln alarak babamn evine doru yrdler. "Geceyi burada geirebilir miyiz?" diye sordu Odin, babam kapy atnda. "Hepimize yetecek kadar yiyecek de getirdik." Hredmar nazike konuklar ieri buyur etti. Ancak Loki' nin elinde sallanan susamurunu grnce hiddetlendi. "Sz ne biim konuklarsnz!" diye kkredi. "Olumu ldrmsnz. Bu nezaketinize ayn ekilde karlk vereceim!" Bu szlerle birlikte Fafnir'e ve bana iaret verdi. Konuklarmz abucak yakaladk ve onlar zincirle skca baladk. "imdi lmeye hazrlann" diye haykrd Hreidmar, "lediiniz suun karln yaamlarnzla deyeceksiniz." "Bize haksz yere zalim davranyorsunuz baym!" diye ikyet etti Odin. "Olunuzun lm bir kazayd. Yol arkadamn ldrd ey, sradan bir su samurundan farksz grnyordu. Olunuzun kendisini bir hayvana dntrdn nasl bilebilirdik ki? Eer bizi serbest brakmay kabul ederseniz, size istediiniz kadar loergild demeye hazrz. Bizim llerimizin yerine hazine kabul eder misiniz? "Pekl" diye yantlad Hreidmar. "Olum Otter'i katletmenizin bedeli olarak onun yaam iin belirlediim demeyi yapmanz istiyorum, nce bu su samuru derisinin iini tamamen altnla doldurun. Sonra kuyruunun stne dikip dardan tamamn altnla kaplayn. Krknn tek bir ty bile grlmemeli. Eer kabul etmezseniz, olumu ldrdnz iin nz de ldrrm." Ve szlerini yle bitirdi: "Aranzda altnlar kimin toplayacan tartabilirsiniz. Dier ikiniz bedel denene kadar burada tutsam olarak kalacak." Odin ve Hoenir korku iinde Loki'ye baktlar. Ve Odin Lo-ki'ye dedi ki: "Sanrm en iyisi vergd' senin toplaman olacak. nk hem bizden ok daha kurnazsnz hem de altn bulmak iin nereye baklacan bilirsiniz. Ev sahibimize gelince, grnd kadaryla szn tutacak bir adam olduunu syleyebilirim. Loki'yi serbest braktmzda, denizin dibine indi ve deniz tanras Ran'dan geni bir a dn ald. Ve ala birlikte Andvari'nin Gc'ne dnd. An sulara yle hzl ve yle byk bir ustalkla att ki, bir turna baln, tehlikenin ayrdna varp kamasna hi olanak tanmadan yakalayverdi. Sonra Loki, rpman turna baln sudan dar ekti ve an iinden karmadan suyun kysna yerletirdi. 368 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 369 "Turna bal!" diye balad Loki. "Eer gerekten bir balksan nasl oluyor da bu elalenin iinde ezilmeden hayatta kalabiliyorsun? Ve nasl oluyor da alarn sana dost olmadklarn hissetmeni salayacak igdlerden yoksunsun? Kimsin sen?" "Bana Andvari derler" dedi balk kurnazca. "Ve gerek halimde ben bir cceyim. Btn lmllerin kaderlerini belirleyen Nornlar, beni grdn turna bal ekline soktular. Ve yaammn btn gnlerini nehirlerde yzerek geirmeye zorladlar. Houma gitmiyor, ama baka da seeneim yok." "Demek Andvari sensin" dedi Loki. "Daha fazla konumana gerek yok. Senin dmanlarn yalnz alar deil. Eer Ran'n andan canl kmaya niyetin varsa, Andvari'nin Gc'nn ardndaki maaranda sakladn tm altn bana getireceine sz vermelisin. Sakn yadsmaya kalkma, nk beni kandrmak iin uyduracan yklerden birine bile inanmadan nce seni ldrm olurum." Loki, Andvari'yi normal cce ekline girmeye ve babamn gazabndan kurtulmak, kardeimin lm bedelini deyebilmek iin gereksindikleri altnlar kendisine vermeye ikna etti. Az sonra Andvari kendi eklinde Loki'nin yanna geri dndnde koca bir torba dolusu altn tayordu. Loki, torbay at ve memnunlukla glmsedi. Sonra Andvari'nin parmanda ok gzel bir altn yzk grd. "Onu da alacam" diye bard. "Bir tek bu yz saklamama izin ver" diye yalvard Andvari. "Senin hibir iine yaramaz. Ancak bir cce olduumdan, onu daha ok altn yapmakta kullanabilirim." "Hayr!" diye yantlad Loki. "O yzk de dahil sahip olduun her altn almak niyetindeyim" Andvari yz karmak iin hibir aba gstermeyince Loki, cceyi arkasndan yakalayarak yz parmandan ekti. Sahip olduu tm hazineyi sonuna kadar aldndan emin olunca onu salverdi. Andvari kayalklara doru kotu ve bard: "Bu andan sonra bu altn yzk ve beraberindeki hazine, onlara sahip olan her eye felaket getirsin! lm ve ykm, gecenin gndz izledii gibi amaz biimde bu altnlar izlesin. Ona sahip olup da lanete uramayan kalmasn. Bu lanet, ancak yzk ve altnlar derin sulara geri dndnde sona ersin." Loki, ccenin lanetini ciddiye almad. Gzel altn yz parmana geirdi ve altn torbasn arkasndan srkleyerek Hreidmar'n evine yolland. Odin, Andvari'nin gzel yzne hayran kald. Bu yzden Loki onu Odin'e verdi. Sonra Loki, samur derisini ald ve patlayacak hale gelene kadar altn paralarla doldurdu. Bir tek altn para daha smaz hale gelince, samur derisini, kuyruu zerine dikti ve altn evresine ymaya balad. Krkn, Hreidmar'n istemi olduu gibi kaplanmas iin

tamamen altna gmlmesi gerekiyordu. Loki, Hreidmar'n vergild koulunu yerine getirmek iin Andvari'nin torbasndaki btn altnlar kullanmak zorunda kald. Sonunda Loki antay boaltm ve altnlar, Hreidmar' bite tatmin edecek ekilde ymt. Hreidmar yan byk bir dikkatle inceledi ve "Ah" diye bard, "tam urada, akta kalm bir ty gryorum." Loki hemen bir altn paray, ty kapatmas iin oraya kaydrd. Ancak bunu yaptnda dier paralar da krk daha ok akta brakarak yerlerinden oynadlar. Loki dikkatle, paralan samur krkn kaplayacak ekilde yeniden dzenlemeye koyuldu. Bitirdiinde yznde rahatlamann verdii bir glmsemeyle arkasna yasland. Hreidmar yn bir kez daha byk bir dikkatle inceledi ve "Ah!" diye bard gzlerinde keskin bir parltyla. "Tam orada, akta kalm bir byk gryorum! Bu kl kapamaya yetecek kadar altnnz yoksa, olum Otter'in yaamna karlk sizden yaam almak zorunda kalacam." Odin, o ana kadar Andvari'nin gzel yzn ynna eklemek in bir giriimde bulunmamt. Ancak altn paralarn yeterli olmayaca akla kavuunca Loki'ye, "bu yz al ve akta kalan byn zerine koy. Bylece uvrgild anlamasn yerine getirmi olacaz." dedi. Hreidmar tatmin olmutu, bylece tanrnn evinden ayrlmalarn izin verdi. Loki kap eiinde durarak Hreidmar'a ve ikimize doru dnd. Artk kendini gvende hissettiinden aklad: "Bizden istemi olduun locrgild artk senindir. Ve ser-370 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 371 vet byklnde bir hazineye sahipsin. Ancak seni uyarmalym ki, her para altn, zerinde cce Andvari'nin lanetini tayor. Altn yzk ve beraberindeki hazine, onlara sahip olan her yaratn felaketi olacak, lm ve Ykm, gecenin gndz izledii gibi amaz biimde bu altnlar izleyecek. Ve onlara sahip olan hi kimse bu lanetten kaamayacak. Bu lanet ancak yzk ve altnlar derin sulara geri dndnde sona erecek." Konuklarmz gider gitmez, babamz samur derisinin yanna yrd ve gzel yz parmana geirdi. Sonra altnlar, son tanesine kadar silkeleyerek samur derisinden kard ve hepsini ar bir tahta sanda kilitledi, anahtar da boynuna ast. Bu konu hakknda da baka hibir sz etmedi. "Wergild'in hepsini kendine ayrmaya m niyetlisin baba?" diye sordum. "Bence hazineyi mz blmeliy iz." "Tek bir metelik bile hak etmiyorsunuz" diye karlk verdi Hreidmar. "Otter benim olumdu, vergild de yalnzca benimdir. Bu konuda daha fazla tartma istemiyorum." Fafnir fkelenmiti. Yalnz kaldmzda, "Regin" dedi, "sen ve ben hazinenin te birini hak ediyoruz. Her eyden teye, Otter bizim kardeimzdi. Bana, anahtar atp kasadaki hazineden paymz almamda yardm edecek misin?" "Anahtar almak iin babam ldrmek zorunda kalabiliriz" diye kar ktm. Uykusunun ne kadar hafif olduunu bilirsin. imenlerin byrken kardklar sese bile uyanr! Babam ldrmek iin gerekli olan cesarete sahip olduumdan emin deilim. Bunu dnmem gerekecek." Olaylar konuyu uzun uzadya dnmeme gerek brakmad. Ertesi sabah uyandmda evde garip bir sessizlik vard ve aabeyimin yata botu. Babam yatanda hanerlenmi buldum. Boynuna ast anahtar gitmiti. Parmana takt yzk de yoktu. Kasaya koyduu toergd'in hepsi alnmt. Aabeyimi darda buldum. "Fafnir, sinirlerin babamz ldrecek kadar salam olduuna gre kukusuz ok cesursun. Artk uvrgld'i sadece ikiye blmemiz gerekiyor. Bylesi de daha iyi oldu" diye bardm. "Andvari'nin hazinesini seninle asla blmem Regin" diye karlk verdi. "Babamz ldremeyecek kadar korkaksn. Neden altnlardan pay hak ettiini dnyorsun ki? Btn tehlikeyi ben gze aldm, hazine de tmyle benimdir. Eer onu stiyorsan, benimle dvmen gerekecek. Bunu da yapacak cesaretin olduundan kukuluyum, nk senin de bildiin gibi ben senden ok daha glym. Kendi iyiliin iin seni de babam gibi ldrmeden buradan ayrlsan iyi olur." Fafnir eve girdi ve babamzn miferini takm olarak geri dnd. Ona "Dehet Miferi" derdik, nk bir kez bakann kalbinin korkuyla dolmasna neden olurdu. Fafnir'e bu miferi giymiken bir bak attm ve onu elinde klcyla grnce hemen katm. Danimarka kralndan i stedim. Bir dkmc olarak nm buralara benden nce gelmi olduundan beni kabul etti. Bir zaman sonra aabeyimin Gnita Fundalg'nda bir maaraya snak yaptn ve alm olduu tvergild'i korumak iin kendisini korkun bir ejderhaya dntrdn rendim. Her gnn ve her gecesini snanda Andvari'nin hazinesinin stne yatarak geiriyormu. III. Blm (Sigurd'un days ona kaderini atklar. Regin, Sigmund'un kthaGram' Sigurd iin yeniden dker. Bu klla Sigurd da nceFafnir'i sonra da Regin'i ldrr. Andvari'nin hazinesini aldktansonra uyuyan Valkyri, Brynhtld'i kurtarmak in yola koyulur.) "Ksa bir sre sonra" diye devam etti Regin: "Kral anneni Danimarka'ya getirdi. Karnnda tad ocuun bir Volsung olduunu bildiimden, geleceim iin parlak umutlara kapldm. Babamn lmnn intikamn ve yasal olarak benim olan hazineyi geri almamn sadece bir zaman meselesi olduunu biliyordum." "Eitiminin bana verilmesini ayarladm. Seni bu gne gelebilmen iin dikkatle yetitirdim. Fafnir'i ldrmek iin gerekli olan cesarete, gce ve yetenee sahipsin. Tek gereken ey bana yardm etmeye istekli olman. Yardmna gvenebilir miyim?" Sigurd yantlad: "Babann ve aabeyinin agzllklerini duyunca yreim zntyle doldu. Andvari'nin laneti ailenizin felaketi olmu. Yine de benden kardein olan byk ejder-372 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 373 hay ldrmemi istiyorsan bunu yapacam. Bana bylesine zor bir greve uygun bir kl yap. Bu yetenee sahip bir dkm ustas varsa o da sensin." "Bunu senin iin yapacam Sigurd" dedi Regin. "Gayretime ve yeteneklerime tmyle gvenebilirsin. nk bu kl sayesinde Votsung Sigurd, btn dnyada Fafnir'in Felaketi Sigurd olarak bilinecek." Sigurd, daha sonra rktc Nomlarm sylemini anlayan ve lmllerin kaderlerini aklayabilen, annesinin kardeini gmeye gitti. Days nce sessizce oturdu ve sonra "Sevgili yeenim, insanlarn kaderlerini ynetenin senin iin dokuduklarn anlatmak beni ok zyor, nk benim iin ok deerlisin." "Yaamnn hayali, zerinde altn ve gm ipliklerden dokunmu, karmak desenleri olan zengin bir rt. Gerekten de yaamn le gnei gibi parlyor. ekiller, korkun canavar Fafnir'i ldrerek sonsuza dek srecek bir n kazanacan gsteriyor. Ayrca gvendiin retmenin Regin'i de ldreceksin ve hazineyi kazanacaksn." "Bununla beraber" diye ekledi Sigurd'un days, "Andvari' nin hazinesi lm ve ykm dolu lanetini ontn ufack bir parasna dahi sahip olan herkese tar, bu lanet, senin Valkyri Brun-hild'e olan sevgini yok edecek. Bunhild'n intikam, en yakn arkadalarn sana kar dndrecek ve haince ldrleceksin. Arkanda seni seven ve cn aiacak olan bir dul brakacaksn." "Erken leceksin; ancak lm, tm lmllerin ortak zelliidir. Yaamn soluu iinde estii srece unutma ki, sana zafer, onur ve sonsuz an getirecek olan servenlerin olacaktr. Kahramanlarn en yiidi olacaksn, nazk, cesur, drst ve ustalkl. Gne altnda senden daha soylu bir adam yaayamayacak!" Regin, sz verdii gibi Sigurd iin zel bir kl yapmt. Sigurd klc eline alp keskin tarafyla rse vurduunda kl paralara ayrld. "Bundan daha iyi bir kl yapmalsn!" diye haykrd Sigurd. Dkm ustas, Sigurd iin bir kl daha yapt. Sigurd bir kez daha klc alp rse vurduunda kl paralara ayrld, "bundan daha iyi bir kl yapamaz, msn Regin?" diye sordu Sigurd. "Yoksa senin kalbine de babann ve Fafnir'in kalbine ol-duu gibi ihanet atei mi dt? Yoksa ben Fafnir'i

ldrrken onun da beni ldrmesini mi istiyorsun?" Sonra Sigurd annesine gitti ve "Babamn sana, klcnn paralarn benim iin saklamasn sylediini duydum. Eer bu doruysa onlar almay diliyorum. Dnyada byk iler yaparak n kazanmak niyetindeyim" dedi. Sigurd'un annesi yantlad: "Gerekten de doru. Baban lmek zereyken bana yle demiti: "Klcmn paralarn doacak erkek ocuumuz iin dikkatle sakla. Bu paralar, Gram adnda yeni bir kl yapmak zere yeniden dklebilir. Bu klla, yeryznde yksn anlatacak ozanlar olduka adn yaatacak byk iler baaracaksn." Regin, iini bildii gibi yapmasna izin vermedii iin Sigurd'a sinirlenmiti. Yine de Sigurd'un talimatlarna uyarak Volsung Sigmund'un klcn Sigurd iin yeniden dkt. Regin kor halindeki ocaktan klc alrken, klcn kenarlarndan mavi alevler fkryordu. "te" dedi Sigurd'a, "bunu dene. Eer bundan da memnun kalmazsan, btn yeteneime karn ben bile bundan iyisini yapamam." Sigurd sabrszlkla bir zamanlar babasnn olan klc kavrad. Yukarya kaldrarak, dier iki klca yapt gibi hzla rsn zerine indirdi. Bu sefer naslsa kl tek para olarak kald. Hatta rs ikiye blerek dibine kadar indi. "Sanrm bu kl ie yarayacak" dedi Sigurd. "Fakat Gram'i daha zorlu bir deneyden geirmeliyim. Benimle gel." Sigurd bir para yn alarak nehre indi ve yn akntya kar frlatt. Yn paras yzerek nnden geerken klla bir darbe indirdi. Kl, yn de rs bld gibi ikiye bld. "Bana gerekten iyi hizmet ettin Regin!" diye haykrd Sigurd. "Bu kl beni Fafnir'e kar kesinlikle korur." Sigurd ve Regin zorlu ejderhay bulmak zere yola koyuldu. Gnta Fundal'nda, Fafnir'in her gn susuzluunu gidermek iin kulland patikay buldular. Patika bir yamacn sonunda aniden bitti ve kendilerini, 80 m. aada akan kpkl sulara bakar buldular. "Eer kardein bu patikann zerinden uzanp aadaki suyu iiyorsa, kendisini bu gne kadar yeryznde yaam en byk canavara dntrm demektir" diye haykrd Sigurd. 374 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 375 "Fafnir'in bykl senin iin kk bir sorun Sigurd" diye karlk verdi Regin. "Btn yapman gereken patikada bir ukur amak, tinde oturabilecein kadar derin olsun. Fafnir patikadan aa, suya gelirken klcn al ve kalbini paralayana dek gsne sapla. Zafer, onur ve sonsuz an kazanmak iin ne kolay bir yol! Fafnir'in ateler saan zehirli nefesi seni kavurmayacak. Uzun ve sivri kuyruu seni yaralamayacak. Pullu bedeni Gram'in kan aramasn engelleyemeyecek. Zayf karnnn stnde ileriye doru kayarken, kendisini bekleyen tehlikeden hi haberi olmayacak." "Hepsi iyi gzel de" dedi Sigurd, "Fafnir'in kannda boulmaz mym?" "Sen adam olmazsn Sigurd" diye haykrd Regin. "Sana ne kadar iyi tler verirsem vereyim, yrein hl korkuyla dolup tayor. Baban ldnde Volsung cesaretinin hepsini kendisiyle birlikte gtrm. Sigmund'un yars kadar bile kahraman olamayacaksn, nk yrein zayf ve yumuak. Eer Fafnir'i ldrmenin daha yi bir yolunu bulursan yle yap. Onu ldrdn srece, gerisi beni ilgilendirmez." Bu szlerle, Sigurd'u fundaln arkasnda brakp, kendi korkusunu saklayarak uzaklat. Sigurd Regin'in tledii gibi bir ukur amaya koyuldu. alrken aniden birisinin kendisini izledii duygusuna kapld. Ban kaldrd ve yukarda uzun sakall ve yal adamn durduunu grd. Mavi bir pelerin ve alnn glgeleyen geni kenarl bir apka giymiti ve sadece tek gz vard. "Volsung'un olu Sigurd, niin byle bir ukur kazyorsun? Sana bu hain d kim verdiyse niyeti seni yok etmek. Kendi mezarn kazyorsun, nk ejderhann kan seni bu ukurda boacak. Bu ukurla balantl birok ukur daha kazman daha iyi olur. O zaman sen burada oturup Gram'la ejderin kalbini paralarken, Fafnir'in kan dier ukurlara akar." Yal adam yok oldu ve Sigurd kendisine t verenin Herkesin Babas Odin olduunu anlad. Dev canavar patikadan aa, suya doru ilerlediinde Sigurd, ukurlar ayla ve gvenilir klc Gram'la hazr bekliyordu. Ancak gen kahraman kar karya geldii dehete hazrlkszd. Canavar patikada ilerlerken arl topran titreyip sallanmasna neden oluyordu. Sgurd'a yaklatka, alevli soluunun ritmik patlamalar giderek daha yksek gk grltleri halinde kayalarda yanklanyordu. Ancak Sigurd, ukurunda cesaretle bekledi. Ksa bir sre sonra canavarn gvdesi ukurun azn, btn n keserek kapatt. Sigurd Gram' canavarn akta kalan, savunmasz gsne kaplad. Klcn hzla geri ekse de Fafnir'in yarasndan akan kan onu rtt. Neyse ki yanlardaki kanallar fazla kann akmasn salad. Bylece Sigurd, Regin'in umduu gibi boulmad. Korkun ac onu mahvederken, Fafnir fkeli bir boa gibi bryordu. Ban ve kuyruunu, grnmez dmann yok etmek umuduyla lgnca sallyordu. Sonunda can ekierek yere dtnde, kendisini gvenli bir uzaklktan izlemekte olan Sigurd'u grd. "Korkun gcmn karsna klcyla kmaya cret eden de kim?" diye sordu Sgurd'a. "Kukusuz seni bu ii yapmaya kardeim Regin hazrlamtr. Canavar grntm ve zehirli soluumla. Kuzey lkelerinde yaayan herkese korku saldm; ok uzaklara kadar insanlar benim fkemi kabartmaktan korkard. Seni beni ldrmeye ikna edenin, seni de ldrmeyi tasarlyor olmas beni avutuyor!" "Ben Volsung Sigmund'un olu Sigurd'um" diye yantlad Sigurd. "Seni ldrmemi salayan, cesaret dolu yreim, gcm ve keskin khcmdr. Ve eer Regin'in bunlardan korkmasn gerektirecek nedenleri varsa, o zaman kendini korusun." "Eer hazinemi alrsan Volsung Sigmund'un olu Sigurd" dedi Fafnir, "klcnn ve yreinin sana pek az faydas olur. Altnlar cce Andvari tarafndan lanetlenmitir. Gzel altn yzm ve maaramdaki altnlara sahip olan her canlnn yazgs felaket olacaktr. lm ve ykm, gecenin gndz izledii gibi amaz biimde altnlar izleyecek ve onlara sahip olan hi kimse bu lanetten kurtulamayacak. Bu lanet ancak yzk ve altnlar derin sulara dndnde sona erecek. Bu yzden dikkat et. Benim felaketim senin de felaketin olmasn." Sigurd yantlad: "Brakmakla lmm engelleyecek olsam, Andvari'nin lanetinden korkar ve hazineni brakrdm. Ancak eninde sonunda hepimizin kaderi lmek olduuna gre 376 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 377 korku iinde yaamak hibir ey salamaz. Cesurca iler baarp zafer, onur ve an kazanmak bundan ok daha yi. Aslnda hepimiz senin gibi, hazinelerimizi lene dek elimizde tutabilirsek kendimizi ansl saymalyz." Fafnir'in ld aka belli olunca, Regin, Sigurd'a yaklat. "Selam sana, Volsung Sigmund'un olu ve Fafnir'in felaketi Sigurd" diye bard. "Fafnir'le karlamak ve onu yenmek cesaretini gsterdin. Dnyada bundan sz edecek ozanlar olduka, bu baarnn sana getirecei n srecektir." "Ancak kukusuz ki bu baar sana hibir n getirmeyecek" diye karlk verdi Volsung Sigmund'un olu Sigurd. "nk beni ejderhalarn en zorlusuya dvrken yalnz braktn." "Keskin azl klc dkenin ben olduumu unutma" dedi Regin. "O olmadan Fafnir'e saldrmaya cesaret edemezdin, nk hi kukusuz o zaman seni yok ederdi." "Yanlyorsun Regin" diye karlk verdi Sigurd. "Bir insan, eer cesareti yoksa en muhteem silahla bile ne yapabilir? Oysa cesur bir adam klc kr bile olsa, yiite dvt in kazanacaktr." Sigurd ejderin kalbini bedeninden kesip karmaya baladnda, "Senden kk bir ricam var Sigurd" dedi Regin. "Fafnir'in yreini atein zerinde kzartp yemem iin bana ver. Bunu aabeyimden bir yadigar olarak istiyorum." Sigurd bu stee boyun eerek, kalbi ald ve ahap bir ie geirerek kzartt. Kalpten damlayan sv parman yaknca, parman azna gtrd. Kalbin kan azna deer

demez aknlkla, oturmu kendisini seyretmekte olan kularn dilini anlayabildiini ayrmsad. "Bakn" dedi kulardan biri, "urada Sigurd, Fafnir'in kanyla neredeyse tamamen kaplanm olarak oturuyor. Srtnda, omuzlarnn arasnda, ejderin scak kanyla yapm olan bir hlamur yapra olduunu grmyor." "Sigurd canavarn kannn koruyucu glerinin ayrmnda deil" diye ekledi ikinci bir ku. "Kann bedenine dedii yerlerden, hibir silahn kendisini yaralayamayacan bilmiyor," "Eer Sigurd szlerimizi anlayablseydi tek zayf noktasn korumaya zen gsterirdi" dedi baka bir ku. "nk sadece hlamur yaprann, Fafnir'in kannn derisine demesine engel olduu o noktadan yaralanabilir." Drdnc bir ku konutu: "Sigurd aptal gibi Fafnir'in parldayan kalbini Regin in kzartyor. Oysa kalbi kendisi yemeli, bylece Regin deil o, btn insanlarn en bilgesi haline gelirdi." "Regin, Sigurd'u aldatmann en yi yolunun ne olduunu dnyor" dedi ikinci ku. "Sigurd'u dolambal szlerle kandracak. Sigurd ona gvenmekle aptallk ediyor." "Sigurd Regin'in kafasn gvdesinden ayrmal sonra da btn hazineyi almal" diye ekledi nc ku. "Regin Sigurd'u haklamadan nce!" diye bard drdnc ku, "ataszndeki gibi: Kurtun kulaklarnn grnd yerde, kurtun dileri de yakndr. Eer Sigurd akll se kendine dikkat etmeli. Fafnir'in nine girip hazineyi toplamal, sonra da Brunhild'in uyumakta olduu Hindfell'e gitmeli. Bilgelie giden yol budur." "Sigurd'un kaybedecek bir eyi yok" dedi birinci ku. "Zaten kardelerden birini ldrd. Bu, dier kardein de onu ldrmesi in yeterli bir neden." "Kular hakl" dedi Sigurd kendi kendine. "Kukusuz Regin yaknda felaketim olacak. Eer imdi Fafnir'in kaderini paylarsa ondan korkmama gerek kalmaz." Hibir eyden kukulanmam olan Regin'e doru yaklat. Hzla Gram' knndan ekti ve Regin'in ban kesti. Hem Regin'in hem Fafnir'in kanlarn iti. Sonra Fafnir'in kalbinin ounu yedi, kalann da saklad. Kular koro halinde cvldadlar. "Andvari'nin yzn parmana tak Sigurd. Korkacak neyin var ki? Sonra Valkyri Burnhld'in uyuduu Hindfell'e git. Ateten bir emberin iinde, altn rengi parltlar saarak Hndfell'in zerinde duran Iltl Salon ykselir. Orada tm bakirelerin en gzeli, kzl alevlerin glgeleri zerinde dans ederken, altnlarla evrili olarak yatmakta. Odn'in, savata itaatsizlik ettii iin (yine Odn tarafndan) cezalandrlan ltl bakiresi ok uzun uyudu. Yreinde merhamet vard ve rktc Nornlarn kararna kar gelerek yanl savann yaamasna izin verdi. Uyku dikeni, sen 37S Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 379 gidip onu kazanmcaya dek Brunhild'i koruyacak! Andvari'nn yzn parmana tak Sigurd. Korkacak pek az eyin var." Sigurd bir kez daha kularn dne uydu. Grani'ye bindi ve Fafnir'in inine srd. Orada dlerin tesinde bir hazine buldu. Andvari'nn yzn zel bir yerde buldu ve parmana takt. Hreidmar'n Dehet Miferi'ni bana geirdi. Kalan hazineyi iki byk sanda koyarak Grani'ye ykledi. Ata kendi arln yklememek iin yannda yrmeyi dnd, ancak Grani yrmeyi reddetti. Bunun zerine Sigurd srtna bindi. Efendisinin tandk arln hisseder hissetmez, hayvan sanki rzgrdan baka yk yokmuasna drtnala ileri atld. IV. Blm (Sigurd Brunhild'i uyandrr ve ona tk olur.) Sigurd Brunhild'i ararken n Kuzey lkelerinde k rzgrlarnn hzyla yayld. Sigurd, gcyle btn erkekleri geride brakmt. Her davrannda yle bir kendine gven vard ki, onu gren herkes klc tututaki, mzra frlattaki, yay ekip oku hedefe attaki olaanst ustaln hissedebiliyordu. zerinde krmz ve kahverengi bir ejderha grnts olan altn ltl bir kalkan tayordu. Zrh ve silahlan tamamen altndand ve ayn ejderha resmi miferini, eerini ve zrhn sslyordu. Korkun ejderha Fafnir'i ldrenin o olduu ortadayd. Dahas, Sigurd sradan insanlannkinin tesinde bir bilgeliin sahibiydi. Kularn dilini anlayabildii iin onu aknla dren bir olay yoktu, yle mantkl ve inanla konuuyordu ki, hemen herkesi kendi grnn doruluuna ikna edebilirdi. Zorlu servenlerin peinde komaktan byk zevk alyor, nk sradan halka yardmc olmay ok seviyordu. Zenginlii dmanlarndan alp dostlanna datmasyla nlyd. Gl olduu kadar da nazikti. Cesareti onu hi yanltmad ve hibir eyden de korktuu yoktu. Sigurd atn gneye. Franklarn lkesine srd. Birdenbire nnde, bir tepenin zerinden gelen byk bir k grd. Yaklatnda n kaynann, alevleri gklere ykselen kocaman bir ate olduunu grd. Ik emberinin ortasnda, evresinde ltl kalkanlar asl olan bir ato duruyordu. En stteki atsnda bir sancak aslyd. Korku nedir bilmeyen Sigurd, Grani'yi ate emberine doru srd. Iltl Salon, altn mifer ve altn zrh kuanm tek bir kii dnda tamamen terk edilmi grnyordu. Grne baklrsa o da lyd. Sigurd miferi kartt. aknlkla, sava giysisinin ierisinde bir kz olduunu kefetti. Bu srada gen kzn yz yaam gcyle kzarnca Sigurd onu uyandrmaya karar verdi. Gen kz hafife sarst, ancak o hl derin uykudayd. Sonra elinde bir diken olduunu fark etti ve onu kard. Gen kzn gzleri ald. Sigurd'u, bandaki Dehet Mi-feri'nden hi korkmakszn yle bir szd. Karsndaki adam gzel yzlyd ve boyu pou da yerindeydi. Gzleri yle deliciydi ki, pek az kimse onunla gz gze gelmekten rahatszlk duymazd. Altn kzl bukleli salarnn dkld, gl izgili, kk kemikli yzn ksa ve kaim bir sakal evreliyordu. Omuzlar iki adamn omuzlar geniliindeydi. yle uzun boyluydu ki, yedi kl uzunluunda olan klc Gram' beline takabiliyordu. "Kimsin?" diye sordu gen kz. "Kim beni uzun uykumdan uyandrd? Sen Volsung Sigmundun olu Sigurd olmalsn, nk banda Hreidmar'n dehet miferini, elinde de Fafnir' in felaketini tayorsun." "Gerekten de benim" dedi Sigurd ararak, "Duydum ki sen gl bir kraln kzymsn ve gzel olduun kadar da akl-lymsn." Brunhild yantlad: "Odin'in emriyle sresiz bir zam an b o y u n ca, u y k u d ik en in in b y s n d en kurtulamadan uyudum. Ben Odin'in, yazgs sonsuza kadar yaamak olan sava bakirelerinden biriydim, yani bir Valkyri'ydim. Sava alanma iner, Odin'in setii savalara lm getirir ve l kahraman alp Asgard'daki Valhalla salonuna gtrrdm. Orada dier kahramanlara katlarak, dnyay sona erdirecek olan byk savata devlere kar tanrlara yardm edecekleri Ragnarok'u beklerlerdi. Son savamda" diye devam etti Brunhild, "iki byk kral birbirleriyle dvyorlard. Yal olan, savalarn en by380 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 381 olduundan Odin, zaferi ona vermemi buyurmutu. Ancak ben onu yakmaya ve onun yerine daha gen olan kraln yaamasna karar verdim. Odin'in fkesi amanszd," "Emirlerime kar geldiin iin" dedi bana, "bir daha asla bir Valkyri olmana izin vermeyeceim. Bunun yerine bir lmlyle evlenerek sradan bir mr yaamak zorundasn." "Eer evlenmek zorundaysam" dedim, "Yemin ederim ki ancak yreine asla korku girmesine izin vermeyen bir adamla evlenirim." "Kabul ediyorum" dedi Odin. "Seni Hindfell'deki Iltl Salon'da uyku dikeniyle uyutacam ve uzun derin bir uykuya dalacaksn. atonun duvarlarnda seni korumak iin bir ate emberi olacak." "Ve ekledi: 'Volsung Sigmund'un olu byk kahraman Sigurd seni kurtarana dek rahatsz edilmeden uyuyacaksn. Btn lmller iinde istediin cesarete bir tek o sahiptir. Senin dans eden alevlerinin iinden, benim atm Sleipnir'in soyundan gelen at Crani'nin stnde geecek. Andvari'nin hazinesini tayor olacak. nk yeryzndeki btn insanlar iinde bir tek o, korkun ejderha Fafnir'i ve kardei demir ustasn ldrebilecek yree sahip olacak." "Gerekten de her ey Odin'in bana aklad gibi oldu" diye szlerini bitirdi Brunhild. "Beni uyandrdn ana kadar hep uyudum!" "Bana hangi bilgileri retebilirsin" diye sordu Sigurd.

"Tanrlara ait bir bilgeliin sahibisin." "Beraber ielim" dedi Brunhild. "Birana yaam hakknda bilgiler kartracam. Sana klcnla ilgili sava bilgileri, geminle ilgili deniz bilgileri, sava yaralar iin tedavi bilgileri ve basit, iyi yrekli halka yardm etme bilgileri vereceim." "Sana dikkatlice konuman ve her zaman szn tutman tlerim. Ailene ve arkadalarna, seni incittikleri zaman bile nazik ol ki sonsuz vgler kazanasn. evreni saran ktlklere kar uyank ol ve onlar sana zarar vermeden kendini onlardan uzaklatr. Dostlarnn entrikalarna kar tetikte ol ki, karnn akrabalarndan biri senden nefret edip intikam almaya kalkrsa bilebilesin. Ne kadar gen olursa olsun, asla ldrdn birinin yakn akrabasna gvenme. Ne de olsa kurtun enii bile kurttur." "Bu bilgilerle, tanrlar yaamn sona erdirinceye dek rahat yaayabilirsin" diye balad Brunhild. "Bilgeliim sana baar ve n getirsin. Sylediklerimi hi aklndan kartma." Sigurd, Brunhild'e sarld ve onu pt. "Bugne dek yaam olan en gzel kzsn ve kukusuz tm kadnlarn en bilgesi-sin" diye haykrd. "Yemin ediyorum ki seni karm olarak alacam, nk kalbimdeki yerin ok byktr." "yleyse Volsung Sigmund'un olu Sigurd, ben de tm lmller arasndan seni seiyorum" diye haykrd Brunhild. "Ben senin olacam, sen de benim olacaksn!" Aknn bir simgesi olarak Sigurd Brunhild'e Andvari'nin altn yzn verdi. "Yaadm srece akn kalbimde yaatacam" diye sz verdi. Brunhild Sigurd'un parmana takt yze bakt ve yantlad; "Yazgmz gerei birlikte yaayamayacaz Sigurd. Ben bir kalkan bakiresiyim, sava zaman krallarn yapt gibi mifer takar, savata dvrm. Ben sava alannn tadn karrken, sen kral Giuki'nin kz Gudrun'la evleneceksin." "Kraln birinin kzna gnlm kaptrvereceime inanyor olamazsn!" diye bard Sigurd. "Kalbimin tek sahibisin ve tanrlar adna yemin ediyorum ya sen karm olacaksn ya da hi karm olmayacak!" Bylece Sigurd ve Brunhild, sadakatle seveceklerine dair birbirlerine sz verdiler ve Sigurd yoluna devam etti. V. Blm (Sigurd Brunhild'i unutarak Gudrun'la evleniyor. SonraGumar'a, Brtnhild'le evlenmesi iin yardm ediyor. GtdrtnBnmhd'e gerei aklyor.) Gnlerce sren bir yolculuktan sonra Sigurd, Ren Nehri'nin gneyindeki bir krallkta hkm sren Kral Giuki'nin sarayna geldi. Kral Giuki ve kat kalpli kars kralie Grimhd'in gzel kzlar Gudrun'dan baka de oullan vard: Gunnar, Hogni ve Gen Guttorm. ocuklarn hepsi de iyilik ve yetenekleriyle 382 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 383 olaanstydler, iki byk oul savataki baarlarndan dolay n kazanmlard. Soylulardan biri Sigurd'u kentlerinde grnce derhal Kral Giuki'nin huzuruna kt ve "Kalbyla tanrlara benzeyen bir adam grdm" dedi, "kentimizden ieri at sryordu. Sadece bugne kadar grdm tm adamlardan daha iyi olmakla kalmyor, ayrca altn bir zrh ve altn silahlar kuanm ve kendi trndeki tm hayvanlardan ok daha iri bir ata binmiti." Kral Giuki, Sigurd'u karlamak ve onlarla kalmas iin davet etmek amacyla sarayndan kh. ok gemeden kral, Si-gurd'a z oluymu gibi davranmaya balad. Gunnar ve Hog-ni de ona aabeylerin en iyisi olarak sayg gsteriyorlard. Kralie Grimhild ise onun Gudrun iin mkemmel bir koca olduuna karar vermiti. Kral Giuki'nin ailesi Sigurd'un byk hazinesinden etkilendikleri kadar onu sevdiler de. nk Sigurd ok iyi bir insand. Nazik, sevecen, sadk ve cmertti. Sigurd sk sk Brunhild'e olan akndan sz ediyordu. Bu yzden Grimhild, onu kz iin kazanmann tek yolunun Si-gurd'a Brunhild'i unutturmak olduuna karar verdi. Bunu Sigurd'a ilal bir iki iirerek salad. Sigurd ilac iince, "Bizi ailen olarak kabul et Sigurd" dedi. "Giuki, Gunnar, Hogni ve ben, hemen imdi sana ana, baba ve karde olacamza dair yemin edeceiz." iksir Sigurd'a Brunhild'i tamamen unutturmutu. Sigurd, kraln ailesiyle be mevsim geirmiti ki bir gn, Kralie Grimhild kocasna yle dedi: "Sigurd tm yreklerin en byne sahip. Dahas gvenilir ve yardmsever. Gc krallmz daha da glendirir. Bu nedenle, istedii kadar hazine ve setii yerde hkm srme hakkyla birlikte kzmz ona ver. Bylece sonsuza dek bizimle kalmaya raz olur." Giuki yantlad: "Genellikle bir kraln kzn evlendirmek iin teklifte bulunmas gerekmez. Adaylar kz in ona bavururlar. Yine de soylulardan bir bakasnn yapt teklifi kabul edeceime, Sigurd'a ben teklifte bulunmay yelerim." Bylece Sigurd'a hem gzel prenses hem de iktidar nerildi. O da memnunlukla kabul etti. Ailenin yal yeleri yine kardelik yeminleri ettiler ve kraliyet dn herkes iin byk nee kayna oldu. Kral Giuki'nin oullaryla birlikte Sigurd, sava sanatlarnda ilerlemeyi srdrd. Her seferinde eve zafer, onur ve nle birlikte byk hazinelerle dnyordu. Fafnir'in kalbinin saklad parasn yemesi iin Gudrun'a verdi. Gudrun daha da bilge ve iyi huylu oldu. Kz mutlu bir evlilik yapp bir aile kurunca, Kralie Grimhild'in dnceleri olu Gunnar'a yneldi. "Kukusuz senin iin en uygun seim, Brunhild'dir" dedi ona. "Sana Sigurd'u da yanna alarak, onu kazanmak iin yola koyulman neririm." Gunnar Brunhild'in gzelliini ve nn bildiinden hemen kabul etti. Gunnar, Hogni ve Sigurd, neeleri yerinde, Brunhild'in babasna gittiler. Gunnar evlenmek iin kzn istediinde Brin-hild'in babas yantlad: "Brunhild ancak zgrce setii adamla evlenecektir. Onu kazanmak istiyorsan, Hindfell'in zerindeki atosuna gitmelisin ve atm, altn kalkanl salonu evreleyen, kkreyen alevlerden ieri srmelisin." karde atoya geldiklerinde, Gunnar bir trl atm alevlere srmeyi baaramad. Ne kadar mahmuzlayp vurduysa da at korku iinde ahlanp geri ekildi. Bylece Gunnar, "Atm asla beni alevlerden ieri gtrmeyecek. Bana Grani'yi dn verir misin?" dedi Sigurd'a. Sigurd seve seve denileni yapt. Ancak zerinde Gunnar olunca Grani tek bir adm bile atmad. "Grani senden baka kimseyi tamyor!" diye haykrd Gunnar. "Annemin rettii ekil deitirme sanatn uygulayalm. Benim eklime gir ve benim adma Grani'yi alevlerin iine sr ve Brunhild'i benim in kazan. Bu arada ben de senin grntne brnerek burada beklerim." Brunhild ve aklaryla ilgili hibir ey anmsamayan Sigurd, bu serveni kabul etti. Gunnar'in ekline girdi, Grani'nin srtna bindi, klcn eline ald ve Grani'yi fkeli alevlerin tam ortasna srd. Grani atelerden geerken, alevler eskisinden bile daha byk bir fkeyle kkryor ve ateten parmaklann gklere uzatyordu. Toprak, atn ayaklarnn altnda titriyordu. Her eye ramen Grani, Sigurd'u alevlerin tesine gvenle tad. Sigurd atndan nip Brunhild'in sarayna girdiinde, sava gen kz, banda bir mifer, vcudunu kuatan bir zrh ve 384 Dmj Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 385 elinde bir klla byk salonda oturuyordu. Ziyaretisine bakt ve sordu: "Kimsin?" "Ben Giuki'nin olu Gunnar'm" diye yant verdi Sigurd. "Ve seni karm olarak almak iin geldim. nk babanla grerek ve alevlerin iinden at srerek buna hak kazandm." "Bana evlilikten sz etme Gunnar" dedi Brunhild. "Eer yeryzndeki tm erkeklerin en iyisi deilsen... nk beni isteyen herkesle dvmek zorunda kalacaksn ve bunca holandm bir savann lmesini hi istemem." "Oras yle olsun" dedi Gunnar klndaki Sigurd. "Ancak saraynn evresindeki ate emberinden geen adamla evleneceine dair kutsal bir yemin ettin ve ben de bunu baardm." Bunun zerine Brunhild, Gunnar olduunu sand adam kabul etti ve aklarnn bir simgesi olarak yzklerini deitiler. Brunhild Sigurd'a Andvari'nin yzn verdi. Sigurd da onun yerine takmas iin Gunnar'in yzn Brunhild'e verdi. Sigurd sonraki geceyi Brunhild ile geirdi. Ancak Gunnar adna kur yaptndan, Brunhld'i ne pt ne de kucaklad. Ayn yata paylamalarna ramen, her gece klcn aralarna koydu. Brunhiid'e de baka ekilde olursa, onunla evlenemeyeceini syledi. Oda soru sormad. Brmhild'in atosundan ayrldktan sonra, Sigurd'un bir kez daha Grani'y alev emberine doru mahmuzlamas gerekti. Sonra Gunnar ve Sigurd kendi ekillerine dndler ve Brun-hild'in ailesine haberleri vermeye yollandlar. Daha sora Brunhild kaynbiraderini ziyaret etti ve ona dedi ki: "Adnn Gunnar olduunu iddia eden bir kral Hindfell'deki atomu evreleyen alev emberinden ieri girmi. Andvari'nin hazinesine sahip olan ve Grani'y alev emberinden

ieriye srecek olan adamla evlenmeye sz vermitim. Ama biliyorum ki, bunu ancak Sigurd baarabilir, nk yeryzndeki tm insanlar arasnda bir tek o, korkun ejderha Fafnir'i ldrebilecek cesarete sahip." "Sevdiim ve evlenmek istediim Sigurd'dur. imdi ben bu Gunnar'la ne yapacam? Onunla evleneceime, ordularnn te brinin ba olarak kalp kralln korumay ok daha ye tutarm." Kaynbiraderi yantlad: "Gunnar'la evlenmek zorundasn, nk onun ate emberinden gemediini kantlayamazsm. Aynca Sigurd, Gunnar'n kardei Gudrun'la evlendi. Gemite kalan artk ld, tekrar canlandramazsn, nemli olan u an ve gelecektir. Eer dostluuma deer veriyor, fkemi kazanmak istemiyorsan, Sigurd'u unutup Gunnar'la evlenmelisin." Bylece Kral Giuki'nin salonunda Brunhild ve Gunnar'm evliliklerinin onuruna, kinci bir dn leni yapld. Yeni evliler olduka mutlu grnyorlard. Kutlamalar bittiinde Sigurd'un bellei yerine geldi. Brunhild'e vermi olduu szleri anmsad, ancak onu daha nce grm olduunu szleriyle, baklaryla ya da davranlaryla asla belli etmedi. Gudrun'u ve Gunnar' seviyordu ve her eyden te, yeni ailesinin bireyleri arasnda huzur bozulsun istemiyordu. Her ey iyi gidiyordu. Ta ki, Brunhild ve Gudrun bir gn Ren Nehri'ne ykanmaya gidene dek. Brunhild hemen rman st tarafna geerek, "Sam durulamak in temiz su benim hakkm, nk babam seninkinden daha nemli ve kocam seninkinden daha cesur" dedi. "Gunnar pek ok kahramanlyla bilinir, bunlardan biri de akm kazanmak iin atomun alevden duvarlann-dan gemektir. Kocann yaptklar bunlarla llemez." Gudrun, Brunhild'i geerek nehrin yukarsna yrd. "Kocam eletirmek yerine sessiz kalman neririm. Aslnda sam nehrin yukarsnda ykamak benim hakkm. Eski akn aalamakla hata ediyorsun. Konuacak dili olan herkes Sigurd'u dnyann bildii en cesur adam olarak selamlyor. Faf-nir ve Regin'i ldren odur. Bu gzpek baarlar ona Andvari' nin hazinesini alma hakkn verdi." Brunhild yantlad: "Ancak kalkanl salonumu saran azgn alevlerin arasndan geen Sigurd deil Gunnar'di. Ve bu Faf-nir'in ldrlmesinden ok daha byk cesaret ister." Gudrun gld, "O alevlerin arasndan geenin, benim aabeyim olduuna gerekten inanyor musun? Bunu ancak Sigurd yapabilir! Sana Gunnar'n adyla ve ekliyle kur yapt. nk Gunnar'n kendisi bunu yapamazd. Yatan paylaan erkee Andvari'nin yzn verdin. O da bana verdi. nanmazsan elime bakver; nk u anda, kocamn ilk bata sana verdii yz ben takyorum." 386 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 387 Brunhild yz hemen tannd ve rengi bir ceset gibi sol-gunlat. Sessizce saraya dnd ve btn akam hi sesi kmad. Gudrun daha sonra Sigurd'a sordu: "Neden Brunhild bylesine sessiz? nl, zengin ve sevdii erkekle evli olmaktan memnun deil mi? Bence yarn bunu ona sormalym." "Byle bir ey yapma Gudrun" diye yantlad Sigurd, "nk eer yaparsan ok zleceksin." Ancak Gudrun konuyu kendi haline brakmad. Ertesi gn dedi ki: "Sorun nedir Brunhild? Dnk konumamz cann m skt, yoksa baka bir derdin mi var?" "Bu konuyu tekrar atna gre zalim bir yrein olmal" dedi Brunhild. "Bilmenin iyi olmayaca konulara burnunu sokma. "Benimle lgili ne sorunun olabilir ki?" diye sordu Gudrun. "Seni incitecek hibir ey yapmadm." "Sigurd'u alman affetmiyorum, hem de o bir zamanlar bana aitken. Gunnar gl ve zengin olabilir, ama korkun ejderha Fafnir'i Sigurd ldrd ki bu, Gunnar'n btn yaptklarndan daha byk bir itir. Ayrca kalkanl salonumu saran alev emberi geen de Sigurd'du, Gunnar deil." Brunhild ekledi: "Btn bunlarn tek sulusu annendir. Sigurd beni unuttu, nk annen ona ilal bir iki iirdi." "Yalan bu" diye fkeyle haykrd Gudrun. "Kocann keyfini sr Gudrun ve bil ki annenin iksiri olmasa o senin olmayacakt. Sana yalnzca bela dilerim." O gece Gunnar uyurken Brunhild saraydan ayrld. Kt dnceler kalbini alevlendirerek, karla kapl dalarda ve buz tutmu ayrlarda dolat. "Ben onun sevgisi ve hazinesi olmadan yaamak zorunda kalrken Sigurd yatanda kraliesi Gud-run'a sarlm yatyor" dedi kendine. "Bundan sonra tek zevkim intikam olacak!" VI. Blm (Brunhild Gunnar', Sigurd'u ldrmeye ikna eder. GunnarGut-torm'u bu ii gerekletirmesi in ayarlar. Gudrun istemedenihanetin orta olur.) Brunhild saraya dnnce odasna ekildi ve lm yaklam gibi uzanp kald. Gunnar onun salndan kayg duydu ve neyin yolunda olmadn syletmek iin onu zorlad. Balangta Brunhild konumad. Sonunda sordu, "Gunnar, sana verdiim yz ne yaptm? Famir'in hazinesine sahip olan ve Grani'yi alevli halkadan geirenle evlenmeye sz verdim. Bu adam ancak Sigurd olabilirdi, nk yeryznde yryen insanlar inde yalnz o, yreinde korkutucu ejderha Fafnir'i ldrmeye yetecek cesarete sahip." "Sen Gunnar, hayatnda hibir nemli i baarmadm" diye ekledi, "hangi byk hazineyi kazandn? Kral olabilirsin, ama soylu bir nder deilsin, l bir adamn cesaretine sahipsin! Yaayan en soylu insanla evlenmeye sz verdim ve seninle evlenince szm bozmu oldum. Sigurd benim olmad iin senin lmne neden oiacam. GrmhId'n ihanetini en korkun karlkla deteceim, nk senin annenden daha kt bir kadn dnyaya gelmemitir!" Gunnar sakince yantlad: "Zehirli bir dille konuan kt bir kadnsn. Senden ok daha stn bir kadn eletiriyorsun. O yaamn insanlar ldrerek geirmedi, herkesten vgler ald." "Ben senin annen gibi gizli gizli kt iler yapmadm" dedi Brunhild. "Ama yreim seni ldrmek iin kaynyor! Bir daha beni asla evinde mutlu karm olarak gremeyeceksin. Bir daha beni asla satran oynarken veya altn ilemelerimi ilerken, arkadalarla ierken, iyi szler sylerken, sana gzel tler verirken gremeyeceksin. Sigurd benim olmad iin yreim zntyle dolu ve bir daha yreimde asla senin sevgin olmayacak!" Brunhild yataktan kt, ine oyalarn paralad, kap ve pencereleri at; fignlarnn her yerden duyulmasn istiyordu. Yedi gn yedi gece boyunca odasnda yalnz kald, yemeyi imeyi, btn arkadalk nerilerini reddetti. Gunnar, Hogni ve hizmetiler teker teker onun yreine ulamaya abaladlar, ama Brunhild'in acs ve fkesi yattmlamaz trdendi. Sonunda Sigurd Gudrun'a "Korkarm stmzde kt rzgrlar esiyor" dedi. "Brunhild odasnda yalnz kaldka, yreinde benim iin korkun eyler tasarlyor!" 388 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenenleri 389 "O zaman ltfen gidip onunla konu" diye yantlad Gud-run alayarak, "ona altn ner. Hazineler onun acsn dindirecek, fkesini yattracaktr!" Sigurd Brunhild'in odasna gitti, yorgann ekip ald ve bard: "Uyan Brunhild! Yeterince uyudun! Gne parlyor, brak mutlu dnceler yreindeki acy datsn." "Hangi cesaretle karma kyorsun!" diye yantlad Brunhild. "Yeryznde btn yaayanlar arasnda en ok sen-den nefret ediyorum, nk sen bana hakszlk ettin." "Hangi kt ruh seni ele geirmi ki bana byle acmasz davranyorsun? Senin hakknda hibir zaman kaba bir ey dnmedim. Kocan serbeste setin." "Hayr Sigurd" dedi Brunhild, "Gunnar'la evlenmeyi ben semedim. Benim alev emberimden o gemedi, sen getin! Gunnar' salonumda nmde dikiliyor grnce senin gzlerini tandm sandm. Nornlar iyi ve kt konusunda beni kr ettiler ve ben kukularma karn Gunnar'la evlenmeyi kabul ettim. Yreim onu hi sevmedi, ama gerek duygularm saklamak iin elimden geleni yaptm. Korkun ejderha Fafnir' ldren ve benim ateimden atlayan sendin, Gunnar deil!"

"Brunhild, senin kocan olmadm doru, ama nl biriyle evlendin. Gunnar en soylu insan! Byk krallar ldrd. stelik seni yrekten seviyor. Byle bir sevgiyi koca bir hazineyle satn alamazsn. Nasl olur da onu sevemezsin? Niin bu kadar fkelisin?" "Bir kl kanna bulamad iin yreim yanyor" diye yantlad Brunhild. "Korkarm ok beklemen gerekmeyecek" dedi Sigurd. "kimizin kaderinde de yeryznde ancak birka gn daha kalmak var. "Benim iin fark etmez" dedi Brunhild. "Bana ihanet ettiine gre, yaayp yaamadma aldrmyorum." "Senden yaaman ve Gunnar'la beni sevmeni istiyorum! Yaarsan btn hazinemi sana vereceim!" "Yreimdekileri anlamyorsun. En iyi erkek de sensin, sevdiim tek erkek de sensin, Gunnar deil!" Sigurd yantlad: "Seni kendimden ok sevdim. Hl da seviyorum. Fakat Kralie Grimhild'in kurban oldum ve seni kaybettim. Ancak sen Gunnar'la evlendikten sonra seni anmsadm ve o zaman sana olan sevgim de canland. Yreim benim karm olmadn iin yand, ama en iyisini yaptm. Ne de olsa bir sarayda yayoruz, beni seven bir karm var ve hep birlikteyiz." "Sana acmyorum Sigurd! Senin bana duyduun sevgi ve kaderimiz karsndaki acn yreimi stmak iin ok ge kald. Alevlerimden geen erkekle evleneceim diye yemin ettim, bu kutsal yemini tutamazsam lrm daha iyi!" "Senin lmne dayanamam!" diye bard Sigurd. "Eer byle olacaksa, Gudrun'u brakp seninle evlenirim!" "Hayr Sigurd, artk ok ge. Ne seni ne de baka erkei istiyorum! Sensiz g ve zenginlik hibir ey ifade etmiyor. Yaamn anlam yok ve tmek istiyorum." Syleyecek sz kalmaynca, Sigurd Brunhild'in yanndan kt. Yrei o kadar acyla dolmutu ki, tat ve zincirden dokunmu gmleinin demir halkalarn patlatt. Gunnar'a Brunhild'in fkesi veya kendi acs hakknda bir ey sylemedi. Sonra Gunnar Brunhitd'i grdnde, kz ona yle dedi: "Sigurd senin biimine girip beni senin adna kazanmak iin ateten atladnda benimle yatp sana da, bana da ihanet etti. Bu suu nedeniyle Sigurd lmeli, nk suu ileyen o. Veya sen lmelisin, nk ona sen izin verdin. Veya bunun utancndan ben lmeliyim. Sigurd'u kesmeyi kabul etmezsen, senin zenginliini, lkeni ve cann yok edeceim. Aileme dneceim ve kalan gnlerimi acm yenmek iin geireceim." Brunhild'in bekledii gibi Gunnar, kendisine anlatt yknn gerisini anlayamad. Btn gn acl bir yrekle oturdu, ne yapabileceini dnd. Yrei Sigurd'a duyduu sevgi ve ettikleri arkadalk yeminiyle, karsna duyduu sevgi ve ona borlu olduu ballk arasnda blnmt. Sonunda karsnn ondan ayrlmasnn utancyla yaayamayacan anlad. "Brunhild btn kadnlarn en iyisi" diye dnd, "benim iin dnyadaki her eyden deerli ve onun sevgisini, zenginliini yitir-mektense lrm." Gunnar kardei Hogni'yi ard ve "Kt zamanlara uradk. Sigurd'u kesmeliyiz, nk bize sadakat gstermedi. Sonra onun topraklarn ve zenginliini aramzda blrz" dedi. 390 Dn ya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 391 Hogni, "Fafnir'den ald hazine iin Sigurd'a ihanet mi edeceksin?" diye sordu. "Yoksa bu ihaneti Brunhild'in hazinesini almak iin mi dnyorsun? Sigurd'la arkadalk yeminini bozmamamak onur bamzdr. Seni Brunhild'in ikna ettiini biliyorum, ama dnmeni stiyorum. Sigurd'u kesersen, hepimize utan ve onursuzluk getirirsin!" "Bunu yapmaya kararlym" dedi Gunnar. "Sigurd'u, kardeimiz Guttorm kessin, nk o Sigurd'la ikimizin ettii yemini vermek iin ok kk. stelik ona ne sylersek bize inanr." "Bu kt iten hibir iyilik kmayacak!" diye bard Hogni. "Sigurd onurlu biri. Onun gvenine ihanet edersek, bu aptal iimiz kendi stmze ker." "kimiz arasnda seim yap, Hogni" dedi Gunnar, "ya Sigurd'u keseceiz veya ben kendi yaamma son vereceim!" Bylece Hogni ihanete raz oldu. ki karde Guttorm'u ardlar ve Sigurd'u kesmesi karlnda ona byk g ve zenginlik sz verdiler. Biraz annelerinin sahip olduu by bilgisini kullandlar. Hamurun iine biraz kurt etiyle birlikte solucan kattlar ve bunu gizlice araba ekleyip Guttorm'a iirdiler. la Guttorm'u ne derlerse dnmeden yapacak hale getirdi. Kardeler, Guttorm'un Sigurd'u kesebilmesi iin domuz ve ay av dzenlediler. Gudrun, Sigurd'un av seferinde kardelerine elik edeceini duyduu zaman yrei nsezi ve korkuyla doldu. Brunhild'in fkesinin derinliini bilmese de, Sigurd'un onun ktlklerine hedef olacandan korktu. "Sigurd'u Brunhild'in kt tasarlarndan korumam iin bana kim yardm edebilir" diye dnd. "Artk Gunnar'a gvenemem. Kars ondan ne isterse yapar. Hogni elbette Gun-nar' destekleyecek, onlar hibir zaman ayrlmadlar. Ama Guttorm bana yardm edebilir. Gunnar ve Hogni'ye o kadar yakn deil. Evet, samrm ona gvenebilirim." Bylece Gunnar en kk kardei Guttorm'u ard ve ona, "Brunhild'in sizin av maceranz srasnda Sigurd iin bir ktlk tasarladndan korkuyorum" dedi. "Sigurd ailemize daima sadk oldu, benim Brunhild'le aptalca tartmamdan onun zarar grmesini stemiyorum. Aceleci dilim yznden oktan zr diledim." Guttorm, "Sigurd'u her zaman sevmiimdir" dedi. "Etenden ne yapmam istiyorsun Gudrun?" "Bir hainliin av kazas gibi gsterilmesinden korkuyorum" diye yantlad Gudrun. "Sigurd'un yannda kalman ve onu benim iin koruman istiyorum." "Sana Sigurd'un yalnzca bana at bir gizi vereceim" diye devam etti. "Ejderha Fafnir'i kestiinde, canavarn kanyla kaplanm. O zamandan beri stne hangi kan bularsa bulasn, hibir silah ona ilemiyor. Ama Fafnir'in kaynayan yaras Sigurd'u sardnda rzgr yakndaki bir hlamur aacnn yapraklarn savurmu ve bu yapraklardan biri omuzlarnn arasna yapm; ejderhann kannn buray slatmasn engellemi. Bir hainlikle Sigurd'un bu noktadan vurulup ldrleceinden korkuyorum." Guttorm, "Eer Sigurd'un ceketine buray iaretleyen bir desen ilersen, gzlerimi ondan ayrmayacama sz veriyorum" dedi. "Teekkr ederim" dedi Gudrun. "Sigurd'un ilemeli av elbisesine krmz ipekten bir yaprak ekleyeceim. Rengi sayesinde teki desenlerden ayrt edilecek ve yalnz seninle benim zel anlamn bildiimiz daha byk bir desen olacak." Gudrun'un korkular onu rahatsz etmeyi srdryordu. Av sabah zntden akln karm gibiydi. "Ah Sigurd" diye seslendi, "dn gece ryamda, ayrda ki domuzun peine dtn, yarandan akan kann iekleri koyu krmzya boyadn grdm. Ltfen bu ava katlma. Birinin seni ldreceinden korkuyorum!" "Samalama, Gudrun" dedi Sigurd, "senin akrabalarnla gidiyorum ve birbirimizi ne kadar sevdiimizi biliyorsun. Benden nefret eden kimse bilmiyorum, nk byle bir hi yapmadm. Rahat ol, birka gne kadar dneceim." "Ah Sigurd" diye alad Gudrun, "aptallk ediyorsun! Dn gece ryamda iki dan devrilip seni gmdn grdm. Bir daha seni gremedim. Ltfen ava katlma. Yreimden biliyorum ki, biri seni ldrmeye kalkacak!" "Samalama sevgili karcm" dedi Sigurd. "Korkman iin hibir neden yok. Rahat ol, beni zlemen iin zaman kalmadan 392 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 393 geri dneceim." Sigurd Gudrun'u efkatle kucaklad ve ayrld. Av partisi huzur ve nee havasnda ormana yneldi. Ormann derinliklerine girdiklerinde av stratejisini tartmak iin durdular. Sigurd "Av ansmz iki katna karmak iin ikiye ayrlalm" diye nerdi. "yi fikir" diye yantlad Gunnar. "Sen becerikli olduuna gre Hogni benimle gelsin, Guttorm sana kalsn. Bylece eit oluruz." Sigurd ve Guttorm kolay av buldular. Birlikte birok geyik ve yaban keisi ldrdler. Sonra kocaman bir domuzun peine dtler; korkun dileri ve keskin gzleri en

yetenekli avcya bile meydan okuyordu. Hayvan Grani'ye doru saldrnca Sigurd klcyla onu ldrd. Bir ay bulduklarnda aalar arasnda bir boru sesi duydular. Sigurd "ok iyi avlandk Guttorm" dedi, "artk elenme zaman geldi. Bu ayy yakalayp canl getirmek istiyorum. Bu kardelerini artacak ve glecek ey kacak." Sigurd Grani'yi gidebildii kadar uzaa gtrd. Orman sklatnda atndan indi ve ayy yaya izlemeye balad. Sigurd ayana pek abuk ve sessizdi, ayy nceden yaralamasna bile gerek kalmadan yakalayp balad. Bu srada bir izik bile almad. Ayy Grani'nin yanna srkledi, eere balad ve partinin teki yelerine katlmak iin Guttorm'la yola koyuldu. Bir rmaa geldiklerinde Sigurd ok susuz olduunu anlad. Btn gn yemek ve iecek iin durmamt. Canl ay eerinde olduu iin Grani'yi dayankl bir aaca balad. Sonra av gerelerini atnn yanna yd, rmaa gitti ve su imek iin eildi. Guttorm Sigurd'u takip ediyordu. Klc elindeydi. Sigurd taze suyu azna alr almaz Guttorm klcn Sigurd'un av ceketine ilenmi krmz ipek yapraa saplad. Kl Sigurd'un srtndan girdi, gsnden kt. Sigurd'un srtn ve gsn kan kaplad. Irman sular krmz akt ve toprak kana buland. Sigurd fkeli, yaral bir domuz gibi katilini ldrmek in dnd, ama silahlar aacn yanndayd ve onlara ulaamayacak kadar zayft. Kahramanlarn en by lmcl yarasyla yabani ieklerin arasna devrildi; Guttorm gvenli bir mesafeden seyrediyordu. ocuk Sigurd'a korkarak bakyordu, ilal iecein etkisi yava yava geiyor ve akl bana geliyordu. "Guttorm" diye fsldad Sigurd, "son szlerimi dinle ve aklnda tut. Sevgili ocuum, sen yalnzca Brunhild'in ihanetinin silahsn. Daym bana kaderimi ok nceden sylemi, Brunhild beni uyarmt, ama onlarn szlerini anlamayacak kadar krdm. imizden ok azmz kendi kaderimizi anlayabiliriz ve kaderlerine kar kmak isteyenler kaybetmeye mahkmdurlar." "Sana yemin ediyorum ki Gunnar'a hibir biimde zarar vermedim. Onun karsna kar, beni btn erkeklerden fazla sevmesine karn yalnzca karde oldum. Birbirimize ettiimiz yeminlere daima sadk kaldm. Bu szlerle akrabalarna dn, bu gn onurlu bir insan ldrdn." Sigurd kana boyanm ieklerin arasna yld. lm hemen stne kt, ona kar duracak ne silah ne de gc vard. Guttorm, Gunnar ve Hogni'yi getirmek iin kotu. Dndklerinde Grani'yi ban emi Sigurd'un yannda buldular. Sigurd'u altn kalkanna yerletirdiler ve eve dnmeye hazrlandlar. Gunnar, "Hogni, saraya dndmzde, Sigurd'un tek bana ava gittiini ve rmaktan su ierken soyguncular tarafndan baskna uram olmas gerektiini syle. O zaman kimse bu pis iten bizi sulamaz" dedi. VII. Blm (Guttorm hanetini itiraf eder. Brunhild Gunnar'a gelecei sylerve intihar eder. Gudrun, Sigurd'un yasm tutar. Brunhild veSigurd birlikte gmlrler.) Kardeler atoya Sigurd'un cesediyle dnnce Gudrun ac ve fkeye bouldu. "Soyguncu masalnz doru olabilir" dedi, "ama Sigurd'un cesedinin nnde durup masumluunuzu ilan etmenizi istiyorum. Suluysanz, yarasndan taze kan akp sizi mahkm edecektir" dedi. "Bir daha savaa gittiinizde" diye ekledi, "Sigurd'un size yardm etmesi in yannzda olmasn bouna bekleyeceksiniz! 394 Dnya Mitolojisi Kuzey Avrupa Sylenceleri 395 O sizin gcnzd, onsuz erin bulamayacaksnz. imdi kardeinizin cesedine bakn ve lmnde parmanz olmadna yemin edin!" Guttorm yantlad: "Yalan szler yeter! Sigurd arkas bana dnk rmaktan su imeye eildiinde, av ceketine ilediin yapraktan klcm ona ben soktum. Ben kardelerimin iini yapyordum sevgili kz kardeim, ama Sigurd Brunhild'i sulad. Sigurd'un son szleri masumluunu kantlad. Gunnar, sana hibir biimde zarar vermediine ve Brunhitd'e karde olduuna yemin etti." "Ah sevgili kardelerim! Siz bana ac getirdiniz" diye bard Guttorm. "Sevgi ve dostluk yeminlerinizi bozdunuz, krallnz da plk olsun! Sigurd'un altn sizi kendi lmnze s-rklesin! Sigurd'un Grani'yi senin iin Brunhild'e srd gn lanetli bir gnd. Bu kadn elbette ki insanlarn en nefret edile-sidir! Cesur bir adam mahvetti ve kansna ac getirdi!" H o g n i "K a d e r i m i z g z l e r i m i z i n n n d e yuvarlanyor!" diye bard. "Bu pis i nedeniyle, yaammz boyunca hibir iyilik gremeyeceiz!" Gunnar kkrtt bu cinayetten piman olmutu bile. Brunhld'in lgn gllerini duyunca, "Yrei tatan biri gibi glyorsun" dedi. "Varlnn ta iine kadar ktlk dolu olmalsn. Kardein Atli'yi ldrm olsan ve sonra onun cesedine baksan, kendini nasl hissederdin?" "Atl benim gzlerimin nnde lmeyecek" dedi Brunhld, "o, senden de, Hogni'den de daha ok yaayacak ve byk bir kral olacak! Bana gelince, ben kendi yaamma son vereceim!" "lm deil yaam se" diye yalvard Gunnar, "btn servetimi sana veririm!" Kars dinlemeyince Gunnar, Hogni'den onu ikna etmesini istedi. Ama Hogni "Brak Brunhild karar verdii gibi lsn" dedi, "bize ktlkten baka bir ey getirmedi!" Sigurd'un cesedinin yaklaca gn Brunhild hazinesini toplad, herkesi yanna ard. Klcn ald, koltuk altndan soktu ve sakince lmn kendisini almasn bekledi. "Gelin" dedi, "hazine isteyen gelsin, altnm alsn." Sonra Gunnar'a "Hl yaam soluum varken, sana korkun geleceini anlatacam" dedi. "Dman silahlarna doru koacaksn, sen ve ailenin basma uursuzluklar gelecek. nk Sigurd'a verdiin yemini bozup onu ldrdn, sadakatini ktlkle dllendirdin. Sigurd beni senin iin kazandnda bile sana sadk kald. gece benim yatamda uyudu, aramza keskin azl klc Gram' onurunun iareti olarak koydu." "Gudrun'u, o istemese de kardeim Atli'yle evlenmeye zorlayacaksn. O da ona Andvari'nin yzn verecek. Atli, Andvari'nin hazinesini ele geirmek iin seni ldrecek, ama hazinenin onun hrsl ellerine gemesini engellemek iin onu Ren Irma'nn dibine gmeceksin. Gudrun Atli'yi ve oullarn ldrerek sizin cnz alacak. Kendisini denize attnda, Andvari'nin yz, haznesinin geri kalan gibi, derin sulara dnecek. Bylece lm seni ve akrabalarn alacak ve Andvari'nin hazinesinin sulara dnmesiyle ccenin laneti gereklemi olacak." Brunhild "Cesedimi Sigurd'un cenaze ateine gtrn. Atein evresine zengin kilimler ve altn kalkanlar yerletirin. Sonra beni Sigurd'un yanna yatrn ve kalkanl salonumda benimle yatt zamanki gibi klc aramzda olsun. Kar-koca gibi yanacaz ve bu dnyay birlikte terk edeceiz" diye szlerini tamamlayp ld. Bu srada Gudrun, Sigrud'un rtl cesedinin banda kuru gzlerle ve sessizce oturuyordu. Birok kralie gelip, sevdiklerini yitirdiklerinde nasl yalnz kaldklarn anlattlar. Btn insanlarn ortak kaderini kabul etmeyi kolaylatrmak iin arkadaln scakl ve yklerin paylalmasn ummulard. Sonunda Gudrun'un kz kardei kefeni ekip at ve "Kocana bak Gudrun" dedi. "p onu, nk yeryznde senin sevgin kadar gerek olan bilmiyorum. Sigurd senin can kaynand!" O zaman Gudrun'un yrei eridi ve ac gzlerinden seller gibi boand. "Sigurd'um" diye alad, "geyiin herkesten yukarda olmas gibi herkesin stndeydi. Gmn yanndaki altn gibi parlyordu. Taklan en parlak mcevher, bir prensesin tad en deerli tat." "Sigurd yaad srece, en soylu savalar arasnda en byk saygy gryordum. imdi o ld, bir aataki yaprak okluuna karp giden yalnz bir st yaprandan baka bir 396 Dnya Mitolojisi ey deilim. Bir daldan yapraklarn dklmesi gibi, benim neem de sona erdi ve artk beslenemediklerinden kuruyup lecekler. Kocamn tatl szlerini, sevgisini, dostluunu zlyorum." Koca cenaze atei yakldnda, Gunnar Brunhild'in istediini yapt. Sigurd'un cesedi atee Brunhd'inkiyle birlikte yerletirildi ve aralarna Gram konuldu. Alevler ykselip gl

parmaklarn ge doru uzattka, odunu ve eti birlikte tkettiler. Brunhild bylece Sigurd'un yannda yand. Kaderinin yaamda birlemesine zin vermedii erkee lmde kavutu. Sigurd'un n ise, insanlar dnya stnde yaadka yaayacak.

IV. BLM -Britanya Adalarnn Sylenceleri

* Britanya adalannda eitli Avrupa kltrleri yerlemitir ve sylenceleri bu eitlilii yanstr. Pagan geleneine yaknlk duyan bir Hristiyan tarafndan, MS 8. yzyln balarnda yazlm olan Beowulf destan, ngiliz topraklanna yerlemi Kuzey geleneini yanstr, irlanda sylenceleri 1100 ile 1500 yllan arasnda keilerce kaydedilmitir. Son olarak Kral Arthur' un yks, on ikinci yzyln balanndan on beinci yzyln sonlarna dein uzanan Gal, ngiliz ve Fransz geleneklerinin bir bileimidir. irlanda sylenceleri, Keltlerin, birbirini izleyen dalgalar halinde rlanda'ya yerlemelerini betimleyen mitolojiyi tarihle kaynatrr. Karanln gcn temsil eden ve Fomorianlar denilen halkla aydnln gcn temsil eden Keltler arasndaki savalar, hem kuzey blgesinin sertliini hem de igalcilerin blgedeki yerleiklerle karlamasyla ortaya kan siyasal kargaay yanstr. Bynn kullanm, yaratl ve verimlilik sylenceleri de dahil btn masallara canllk verir. Beowulf, Germen edebiyatnn gnmze ulaan en eski, en byk rneidir ve bir bayapttr. Ad bilinmeyen yazarn konu olarak bir btnlk yaratt almada, her ayrntnn paralar iinde onu btne balayan bir rol vardr. Yazarn psiko-400 Dnya Mitolojisi lojik olarak karmak karakterler yaratmadaki yetenei, Kuzey Avrupa'dan elimize kalan almalar iinde esizdir. ok fazla ciddiye alnmamas gerektii de sylenebilir. Szn ksas Beo-wlf, Spermen'e benzeyen bir kahramandr ve anlmaya deer canavarla savar. Beovulfu evirisinden okuyanlar, aratrmaclarn bu eseri okumak in Anglosakson dilini renmeyi niin setiklerini anlayacaklardr. Kral Arthur destan, baka bir nedenle de ayn biimde artc bir eserdir. yk, Bat kahramanlk geleneinde byk ne varsa hepsini Kral Arthur'a atfeder. Atalar, yanan Troya kentinden gelmilerdir. Babas ve amcas Stonehenge'lef*) balantldr. Yan peygamber yar byc Merlin, masaln ilk blm boyunca mucizeler yaratr. Arthur'un birok nl valyesi ykye kendi maceralaryla can verirler. Beovulf gibi Arthur da bir devle savar. Roma mparator-luu'nun bana geen Arthur, Byk skender gibi dnyann byk fatihlerinden birisidir. Son olarak, Arthur'un Fransz geleneinden aktarlm trajik ak yks olan Guinevere ve Lance- fof'da, kiisel istekler, kahramanlarn topluma kar olan sorumluluunun nne geer ve byk bir kralln yklmasna neden olur. KralArthur'da her trl zevk iin bir ey vardr, bugn de o k u y u c u v e y a z a r l a r a e si n k a y n a o l m a y srdrmektedir. Stonehenge: ngiltere'de M 1800-1400 yllar arasnda dikilmi, kutsal saylan byk ta antlar (,n.). rlanda-skoya

Dnya alar: Sunu

Bilim adamlar, Britanya Adalar'na ilk yerleen insanlarn Kuzey Afrika ve spanya'dan g ettikleri kansndadrlar. Keltler Kuzey Avrupa'dan geldiklerinde, yerleik topluluk bu insanlardan olumaktadr. Dru id ler, Keltlerin d in i n d erlerid ir. On lar kabilelerinin rahipleri, peygamberleri, airleri, bycleri, bilginleri ve doktorlardr. Toplumlarnn bilgesi, tanrlarla da likisi olan ve insan bilgisi zerine uzman kiilerdir. Olduka sayg grmektedirler. yle ki, nem srasnda krallara ve kabile reislerine yakn saylrlar. Birok eski donem insanlar gibi, Druidler belirli dinsel trenlerin ve adaklarn yerine getirilmesiyle, btn doa olaylarn ynlendiren tanrlar, insanlarna bereket ve refah balamas iin ikna edebileceklerine nanrlar. Keltler , bereketi ve yaam sunan gnee tapnlardr. Drt byk bayramlar, gnein dnyayla ilikisi zerinde kurulmutur: ki gndnm (yaz, gnein dnyaya en yakn zaman ve k, gnein dnyadan en uzak zaman) ve iki mevsim dnm (ekinoks) (baharn ve gzn balangc). 402 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sylenceleri/trianda-skoya 403 Keltler iin yaam clz bir madde ve doa hrn bir gerekliktir. Karanln gleri Kuzey lkelerine erken, dondurucu bir k, ekinlerin yeeremeyecei uzun aylar ve hastalktan, alktan ya da sert iklimden erken lm getirir. Halloween, gerekten korkun bir bayramdr, nk kn balangcm iaret eder; gnein gcnn hzla azalmaya balamas ve karanln gcnn hzla artmaya balamas... Hayatta kalnaca kukuludur. Hallovveen, canavarlarn ve insanlarm kurban edilme gndr. Dinsel festivalin bir paras olarak ky ve kasaba sakinleri karanln, kargaann, ykmn, hastaln ve lmn eytanlar gibi giyinerek onlar canlandrrlar ve tekiler bu insanlar simgesel olarak kovalarlar; bu eytanlar gsteren ekiller de yapp, dinsel trenin bir paras olarak kasaba merkezinde yakarlar. Salkl ocuklarn te birini her yl kurban ederek, kendilerine ve yaamak in gereksinim duyduklar hayvanlarna hububat ve ot salamas iin, tanrlar harekete geirmeyi ummulardr. Stonehenge, Britanya'da btn kabileler iin kutsal bir din merkezi olmutur. Kelt sylenceleri rlanda, skoya ve Gal lkesinde sa'dan sonra 1100 ve 1600 yllan arasnda Hristiyan keilerce yaatl-mtr. rlandal ve skoyah keiler LeborGahaa Eretn'de (rlanda Fetihler Kitab), Gatlilerin ortaa valyesi fonu ve per-desiyle donatlm ve ska Kral Arthur ve valyelerinin maceralarnn anlatld Mabinogon' dan daha eski ve daha zgn bir Keltik gelenei oluturmulardr. Sonuta, Keltik yaratl ve bereket sylenceleri, Gal lkelerinden ok rlanda ve s-koya'dan elyazmalannda yer almaktadr. rlanda geleneine gre, eski tarih ve mitoloji ayn gerekten sz etmektedir: Tanr rklarnn ve insan topluluklarnn art arda rlanda'ya yerlemeleri.,, tanrlarn insanlar gibi dnyada yrdkleri bir zamandr, doast glerini kullanarak rlanda'ya bereket, uygarlk ve bar getirirler. (Hristiyan eilimlerinden tr rlandal ve skoyah keilerin Keltik tanrlar, nsan savalarm gibi savaan, hatta len tanrlar yapm olmalar olasdr). Keltik tanrlar, gkler yerine rlanda topraklarnda y aam lard r. Erk ek tan rlar k ab iley i k o ru y an savalardr. Kadn tanrlar genellikle bereket tanralardr, ama sava da olabilirler. Kabile reisi, bir bereket tanrasyla evlenirse, insanlarnn korunmasn ve hayatta kalmasn salar. rlanda'y ne zaman herhangi bir rktan tanrlar ynetse, Fomorianlar biimindeki karanln gc buna kar koyar ve ounlukla savata galip gelir. Fomorianlar, yerli Akdeniz insanlarnn tapndklar tanrlar yanstrken, Tatha De Danann (Ana Tanra Danu'nun insanlar) Keklerin tapndklar tanrlar simgelerler. Balca Karakterler ve Tanrlar Ladhra: irlanda'da ilk rkn nderi. Dada: Bereket tanrs, byde byk usta, iki byk Tatha D savasndan biri. Partholon: rlanda'da ikinci rkn nderi. Lug: Gne tanrs; iki byk Tatha De savasndan biri. Nemed: rlanda'da nc rkn nderi. Nuada: Tatha De'nn byk kral. Fir Bolg: rlanda'da drdnc rk. rlandal topraklarnda hayatta kalan ilk rk. Bre: Babas Fomorianlann kral, annesi bir Tatha De; Tatha De Kral Nuada'nn yerine geer. Tatha Di Danann: rlanda'da beinci ve en byk rk. Fir Bolglar ve Fomorianlar yendiler. Fomorianlar: Devler rk; btn rlandal rklarn dman. Dam: Ana Tanra ya da Byk Tanra; Tatha De, onun halkdr. Mil ocuklar: rlanda'da altnc rk: Tatha De le savayorlar. Eriu: Ana Tanra ya da Byk Tanra; Tatha De'nin bir kraliesi. Amergin: Byk Druid ve Mil ocuklar'nn airi. Bab Catha: Byk Kelt sava tanras. Don: Mil ocuklar'nn en yals. Britanya Adalarnn Sylenceleri/rlanda~$koya 405 Dnya alan Balangta rlanda vard ve dnya orasyd. Dnya'nn ilk anda, ilk rk rlanda'ya yerleti. Byk nder Ladhrann on alt kars vard. Ladhra, rlanda topraklarnda len ilk insand ve onun lmnden sonra irlanda byk bir tufanla sulara gmld. Ladhrann btn rk selde yok oldu. Sonraki iki yz altm sekiz yl boyunca rlanda topraklan insansz kald. Dnyann ikinci anda, kinci rk rlanda'y istila etti. Bu, Partholon'un rkyd; rlanda'nn tannsal atalarnn lkiydi. Krk sekiz tanrdan oluuyordu; yars erkek, yans kadn. Dnyann yz yl sren ikinci ann byk bir ksmnda, Partholonlar adada en gl topluluk olarak hkm srdler. Zamanla, saylan ilk bataki krk sekizden be bine kt. Partholon rk geldiinde rlanda'da otlar ve aalar yoktu, temiz su salayan gl ve dokuz nehir vard. Partholon yedi gl daha yaratt ve topra bereketli kld. Daha sonra aasz, otsuz ova daha yaratt ve insanlar topra ilemeye baladlar. Bir Partholon tacir, sr srs getirdi; bu, iftilerin dl oldu. Bir bakas altn tantt. Tarm temel ura oldu ve toplum geliti. Partholon'un yaam boyunca, insanlar ilk evleriyle birlikte konuk evlerini kurdular, ilk kazanlar yaptlar, yabani ereltio-tundan ilk biray elde ettiler. Hukuk ve eitim sistemlerinin temelini attlar, kehanetin ve k u r b an n d a o ld u u k u r all d in sel etk in lik ler dzenlediler. kinci a genel bir refah dnemi olmasna karn, anlamazlklar kimi zaman bar tehdit ediyordu. lk dello oldu ve zina ilk kez ortaya kt. Partholon uzaklardayken, kans onu uayla aldatt. Partholon bunu renince, onlardan kendisine bir "onur bedeli" demelerini istedi. Partholon'un kars, hatann kendisinde deil Partholon'da olduunu ve asl kendisine bedel denmesi gerektiini syledi. Kadnn, kocann mlkiyetinin bir paras olduunu ve kocann da mlkiyetini korumakla sorumlu olduunu ileri srd. Ayrlmakla, Partholon karsn yeterince korumam oluyordu. Bu nedenle kadn "onur bedelini" hak etmiti. Hukuksal dzen, bu tartmada Partholon'un karsn destekledi ve Partholon'a kar verilen bu hkm rlanda'da ilk hukuk karar oldu. Yerli tanr rk ve iki yz yldan beri rlanda topraklarnn kylarnda yerlemi azman deniz insanlar olan Fomorianlar, Partholonlann bol yiyeceklerini kskandlar ve saldrya getiler. Bir gzleriyle, bir elleriyle ve bir ayaklaryla savatlar; by kullanmakta ustaydlar. ki rk arasndaki etin sava yedi gn srd. Sonunda Partholonlar Fomorianlan kendi toprakla-nndan srmeyi baardlar. Ama galibiyet geiciydi; Fomorianlar adalanna geri dndler, buradan, rlanda'y uygarlatran insanlar yenmek iin onlar srekli izlediler ve frsat kolladlar. Maysn ilk gn, yazn balangcn belirten byk Belline Bayram'nda, btn Partholon rk garip bir veba salgnyla yok oldu. rlanda otuz yl boyunca insansz kald. Ama Partholonlann rlanda yaamna yapt katklar, onlardan sonra gelen rklarn yaamlann zenginletirmeye devam etti. Dnyann nc anda tanrsal Nemed (kutsal) rk rlanda'y istila etti. Nemedler drt gl daha yaratp on ki ova daha atlar. Koyun getirdiler; koyunlar rlanda

topraklannda o denli oald ki, saylar ksa zamanda Partholonlann sr srsn kat kat at. Nemedler ynetiminde, tanm daha yaygnlk kazand ve insanlar daha fazla refaha kavutu. Fomorianlara kar kendilerini korumak in, Nemedler iki kale ina ettiler. Nemed rk drt kez Fomorianlarla savat ve drt kez de savatan zaferle kt. Daha sonra, byk bir hastalk Nemed'i ve onun halkndan iki bin kiiyi ldrd. Fomorianlar onlann savunmaszlmdan yararlandlar ve yeniden saldrdlar. Bu kez savata Nemedleri kolayca yendiler ve onlar kleletirdiler. Bu olaydan sonra Nemedler, her yl Kasmn ilk gn, kn balangcn belirten byk Samain bayramnda, Fomorianlara ocuklarnn te ikisini, stlerinin te ikisini ve rnlerinin te ikisini vermek zorunda kaldlar. Nemedler bu yok edici haratan kurtulmann bir yolunu bulamadlar. Fomorianlara umutsuzca son bir saldr dzenlediler. Bu saldmda Nemed rkndan on alt bin kii ld. Sa kalan Nemedler evlerini ve iftliklerini brakp rlanda'y terk ettiler. 406 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sylencekrilrlanda-Ukoya 407 Dnyann drdnc anda Fir Bolg rk, Austosun ilk gn, gzn balangcn belirten byk Lugnasad Bayra-m'nda rlanda'y istila etti. Fir Bolglar birok ayr kabileden olumalarna karn tek rk gibi hareket edebildiler ve rlanda'da btn gc elinde tutan bir kraln buyruunda yaadlar. rlanda topraklarnda yaamay srdren rklarn ilkiydiler. Dmanlar Fomorianlarn tersine, tanrsal deillerdi. Fir Bolglann egemenlii sresince rlanda tam bir tarm lkesi oldu. Fir Bolglar demir mzrak ucunu gelitiren sava aristokratlard. Krallar, toprak mlkiyetinde adaleti kuran ilk kiiydi ve onun ynetimi altnda toprak ok bereketli oldu. Yamur yumuak i gibi dyor ve her yl bereketli bir hasat oluyordu. Ama Fir Bolglar, sava yeteneklerine karn yeni bir istila dalgasyla bozguna uradlar. Dnyann beinci anda, Tatha De Danann'n tanrsal rk (Ana Tanra Danu'nun insanlar) Maysn ilk gn rlanda'y istila ettiler. Karaya ayak bastklarnda, youn bir bulut tabakas, gelilerini Fir Bolglardan gizledi, rlanda topraklarnda kalma kararllklarnn bir iareti olarak btn gemilerini hemen yaktlar; onlar ne tr zo rlu k lar b ek led i in i d n med iler; y a b aarl olacaklard ya da leceklerdi. Dinsel nderleri Druidler, btn adann zerini sis ve yamur bulutlaryla rttler. Bu bulutlar, Fir Bolglann zerine bir kan ve ate seli yadrd, onlar gn gece korunaklarda gizlenmek zorunda brakt. Fir Bolglann dinsel nderleri havay kendi tlsmlaryla temizlediler. Sonunda iki rk, taraflarn savaa hazrlk sresi iin yz be gnlk bir atekes ilan etti. Tatha De Danam iki gruba aynlmt: tanrlar ve tanr olmayanlar. Tanrlar zanaatkar, sanat ve aristokrat savalard; nk rkn iktidar ve becerilerine sahiptiler. Tann olmayanlar ise iftiler ve tarlalarda alan sradan iilerdi. Tatha De, ok yetenekli ve bilgili bir tanrlar rkyd. Kuzey Yunan adalarnda byyle birlikte birok sanat ve el ustal renmilerdi. Bilgelikleri, byleri ve drt tlsmlar onlara tann kudreti salamt. En byk Tatha D&; yi Dada, Uzun Kll Lug ve Gm Kollu Nuada idi. Dada, adn, bereket tanns olmasndan almt ve byde byk ustala sahipti. Lug, yani gne tanns, gn boyunca byk bir parlaklk yayyordu ve gn aarana dek alacakaranlkta gnein kzlln yanstyordu. Lug ve Dada, en byk Tatha De savalaryd. Nuada, Tatha De'nin byk kralyd. Tatha De'nin ilk hazinesi. Dada'nn, kadn-erkek herkesi hak ettii yiyecek miktaryla srekli besleyen ve ondan yiyen herkesin aln doyuran bronz kazanyd. kinci hazinesi, rlanda'nn yasaya saygl kral ne zaman zerinde yrse bir insan l yayan Kader tayd. nc hazinesi, Nuada'nn her zaman hedefini bulan ve yaralad kimseye lm getiren klcyd. Drdnc ve son hazine de Lug'un imek gibi akan, alevli atelerle kkreyen ve kim kullanrsa ona kesinlikle zafer getiren klcyd. Lug'un klc srekli kan tad istiyor ve aln bastrmak iin bir yol aryordu, Lug, klcn ezilmi haha yapraklarndan yaplm bir meyve kabnda saklyordu; nk uyuturucu, gereksinim duyulana dek klcn gven iinde uyumasn salyordu. Lug brakmaya grsn, klc dmann iine hzla giriyor ve yorulmak bilmeden sava ardma sava ldryor, onlarn lk kanlaryla kendine ziyafet ekiyordu. T an th a De, b y d ek i b y k u stalk lar n kullanarak, Fir Bolglara kar ilk sava kazand. Savalar bin yz dman ldrdler ve savatan arta kalan birka, rlanda'nn asl topraklarnn batsndaki adalara katlar. Bu sava birinci Mag Tured sava olarak anld. Sava srasnda Fir Bolglardan biri, kral Nuada'nn kolunu kesti, Tatha D doktoru ve demircisi, birlikte, Nuada iin gerek kolun canllnda ve diriliinde bir gm kol yaptlar. Ama harika gm koluyla bile Nuada, sakat olarak kabul edildi. Kraln kusursuz sal olmas gerektiinden, gm kollu Nuada tahtndan vazgemek zorundayd. Tatha De Danann'n kabile reisleri yakkl Bres'i, gm kollu Nuada'nn yerine rlanda kral olarak setiler. Bre, Fomo-rianlar kralnn oluydu, ama annesi Tatha De'den biriydi ve onlarn arasnda bymt. Tatha De reisleri, Bres'in kral olarak seilmesinin Fomorianlarla aralarda bar salayacan umuyorlard. 408 Dnya Mitolojisi Britamja Malarnn Sinjlencelerilrlanda-hkoya 409 Ama Bre ok yoksul bir krald. Cmert olmas gerektii zamanlarda eli skyd. Kabile reislerine bira ve ya sunmad. Onlar elendirmek iin mzisyenlere, cambazlara, soytarlara ve airlere i vermeyi reddetti, zenginliini kendisine saklamak istedi, insanlarndan mcevher ve yiyecek biiminde ar vergiler talep etti. Tuatha De'nin kabile reislerine tanr deilmi gibi davrand, onlar ra tamaya, hendek kazmaya, kaleler ve atolar ina etmek gibi aa ler yapmaya zorlad. Bre, Tuatha De'nin edebiyat tanrs olan airine de aklszca kt davranarak kendisine ve Fomorianlara ykm getirdi. airi yatak ve atein olmad izbe, karanlk bir kulbede yaatt ve gnde yalnzca kuru ekmek paras verdi. olarak air, kral by gc olan u szlerle lanetledi: "Bakalarn yaamaya zorlad gibi yaamak Bres'in kaderi olsun; taba yiyeceksiz, kab stsz olsun, kasvetli gecelerde onu koruyacak bir barna olmasn." airin gc ylesine bykt ki, bu szleri duyan kabile reisleri Bres'i irlanda tahtndan vazgemeye zorladlar. Bre, babas Fomorianlar kralndan, Tuatha De'ye saldrmasn istedi. Babas gerek yky bildiinden oluna yardm etmeyi reddetti, ama dier Fomorianlar byk bir ordu topladlar ve savaa hazrlandlar. Tuatha De de savaa hazrland. Bu srada, Nuadann omuzu, gm kolun baland yerden iltihaplanmt. Nuada, gm kolu yapan doktorun gen olunun babasndan daha harika tbbi tedaviler yapabildiini duyunca, ocuktan kolunu saaltmasn istedi. Doktor, Nua-da'ya gerek kolunun ne olduunu sordu. Nuada gml olduunu syledi. Doktor kolu topraktan kard, Nuadann omu-zuna yerletirdi ve u szleri okudu: "Kol, Nuadann omuzuna yerle, sinir sinire ve kas kasa birlesin." gn gece sonra Nuadann kolu canland ve yeniden omuzuyla birleti. Bylece gm kollu Nuadann eski sakatl btnyle geti ve Tuatha De Danann'n kral olarak eski konumuna yeniden dnd. Gen doktorun babas, olunun bu yeteneini ok kskand, klcn dorulttu ve olunun kafasna vurdu, yalnzca deri kesildi. ocuk derisindeki yaray kolayca iyiletirdi. Babas yeniden klcn dorulttu ve olunun kafasna yeniden vurdu, bu kez kemii kesmiti. Olu yarasn yine kolayca iyiletirdi. Babas, klcn nc kez dorulttu ve olunun kafasna vurdu, bu kez beyni kesmiti. ocuk yarasn yine kolayca iyiletirdi. Sonunda babas klcn drdnc kez dorulttu ve olunun basma vurdu, bu kez beyni ikiye ayrlmt. Bu vurula doktor olunu ldrd. Gen doktorun mezarnda yz altm be ot byd. Her ot yapra insan bedenindeki yz altm be sinirden birinin hastaln iyiletiriyordu. Gen doktorun kz kardei, Tuatha De doktorlar hastalann tedavi etmekte kullanabilsinler diye bu otlar dikkatlice toplad ve pelerinine dzgn bir sra iinde yerletirdi. Bu otlarla kardeinin btn hastalklarn tedavisini bulduunu biliyordu. Ama babas olunun hastalklar iyiletirmeye katksn o denli kskand ki, kznn pelerinini ters yz etti ve otlan ayrtrlamayacak biimde kartrd. Otlar bylece kullanlmaz oldu, nk hi kimse hangi otun hangi hastal iyiletirdiini bilemedi. Uzun kll Lug, Nuadann tahta dnmesinden hemen sonra saraya geldi. Muhafz Lug'u saygyla selamlad, ama "Kralmz Nuada gibi stn grnmene ramen, Tuatha De Danann soylular arasna kabul edilmen iin zel bir beceri ustas olduunu kantlamak zorundasn" dedi. Lug muhafz yle yantlad: "nce kralna git ve ona syle. Ben usta ve gl bir sava, mkemmel bir marangoz, iyi bir demirci, yetenekli bir algc, air ve masal anlatcs, bilgili bir doktor ve becerikli bir bycym. Benim kadar yetenekleri olan baka bir Tuatha De Danann' gstermesi iin Kral Nua-da'ya meydan okuyorum." Muhafz, Lug'un niteliklerini krala yineleyince, Nuada, Lug'u Tuatha De'nin en iyi oyuncusuyla satran oyununa davet etti. Lug oyunu kazandnda Bilge Koltuu'na oturdu ve Tuatha De'nin en glsnn, sarayn zemininde ar bir kaldrm ta itmesini seyretti.

Tuatha De'nin en glsnn, sarayn zemininde ar bir kaldrm ta itmesini seyretti. Ta yle ard ki tayabilmek iin seksenden fazla kz ifti olmalyd. Ta srklendikten sonra, Lug ta tutup kaldrd, dar tad ve asl yerine koydu. 410 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sylenceleri/rlatda-skoya 411 Kral Nuada o zaman Lug'a, Dagda'nn arpini kendileri iin almasn emretti; Lug yle hznl bir melodi ald ki, tanrlarn hepsi alad. Sonra yle neeli bir melodi ald ki, tanrlarn hepsi gldler. Son olarak btn tanrlar bir sonraki gne kadar uykuya daldran bir melodi ald. Lug'un gerekten syledii kadar becerikli olduunu grnce, Nuada, Fomorianlara kar savan hazrlklarn ynetebilsin diye ona on gnlk krallk verdi. Lug, zel yeteneklerini gstermeleri iin Tatha De tanrlarnn her birine bavurdu. Ba byc, rlanda'daki on iki da kaldraca ve onlar mermi gibi Formorianlara kar frlataca szn verdi. Ba arap, rlanda'nn on iki glnn ve on iki rmann sularn gizleyerek Fomorianlara iecek su brakmayaca szn verdi. Ama bu gller ve nehirler, sava yedi yl srse bile Tatha De iin taze su salamaya devam edecekti. Ba demirci, tayanlar savata yenik drmeyecek silahlar yapmaya sz verdi. Onun mzraklar her zaman hedefini vuracak ve kurbanlarn ldrecekti. Daha tesi, sava yedi yl srse bile yeni silahlar yapmaya devam edecekti. Ba doktor, sava srdke, ertesi gn savamaya dnebil-meleri iin yarallar ok abuk iyiletirebilecei szn verdi. Ayrca ldrlm savalarn cesetlerini belirli bir kuyuya atmalarn salk verdi; onun nameleri lleri kuyudan yaama dnm olarak karacakt. Tatha De'nin ba Druid'i, Fomorianlarn yzlerine arpmas iin yamur seli yarataca szn verdi. Bundan te, her solukta Tatha De'nin her biri gcn ve cesaretini yenilerken, her bir Fomorian'm gcnn ve cesaretinin te ikisini yok edecekti. Sonuta sava yedi yl srse bile, Tatha De" yorulmakszn savaa devam edebilecekti. So n o larak , y i Da d a, l m v e y aam n yenilenmesini getiren byk topuzuyla, atlarn ayaklarnn dolu tanelerini ezmesi gibi Fomorianlarn kemiklerini ezmeye sz verdi. Sekiz atall sava topuzu o denli ard ki, onu tayabilmek sekiz gl adam isterdi. Savata, Dada onu iki tekerlekti arabasnn arkasnda ekecek, sonra onu kaldracak ve her savuruta dokuz adam ldrecekti. Artk Tatha De savaa hazrd. Hemen sonra, rlanda topraklarnda ikinci Mag Tured sava balad. Bu kzgn savata hem Tatha De Danann hem de Fomorianlar sahip olduklar her trl byy k u llan d lar . T ath a De'n in g l b y ler in in Fomorianlarn bylerini bastrmasna karn devler ylesine glydler ki, Tatha De Sava kazanamad. Sonu olarak, tanrlar ve devler arasndaki sava bitmek bilmedi. Tatha De'nin kabile reisleri, uzun kll Lug'un, savata lmesini gze alamayacaklar kadar deerli olduuna karar verdiler. Onu dokuz gl savann korumasna aldlar, ama Lug alkonmaktan gittike sabrszlah. Sonunda korumalarndan kat, sava arabasna trmand ve savaa girdi. Tatha De savalar arasnda yle bararak srd arabasn: "Cesaretli olun. Savata lmle karlamak, kle gibi yaamaktan ve yenene vergi demekten ok daha iyidir." Fomorianlar, Tatha D savalarnn arasnda parldayan gnein parlakln grdler ve haykrdlar. "stmzdeki bu dehet verici kader ne? Gne bugn dou yerine batdan ykseliyor! Bu mutlaka, Tatha De'nin sava kazanmasna yardm edecek olan gne tanrs, uzun kll Lug olmal!" Den devlerin kanlaryla kzla boyanan alan gren Fomorianlar, Lug ve dier Tatha De'lerin amansz takibinden canlarn kurtarmak in katlar. Pek ok Fomorian savata ld. Drtnala koan birok atn ayaklarnn altnda inenmi ot ve yapraklan, frtnal denizdeki dalgalan, bir kumsaldaki kumlan, baharda geni otlaklara den i damlalarn, ani bir gz frtnasndaki dolu tanelerini, kudurmu bir k tipisindeki pul pul kar tanelerini ve bulutsuz bir gecede gkyzndeki yldzlar saymak, Fomorianlarn cesetlerini saymaktan daha kolay olurdu. Tatha De'nin mutlak zaferi, rlanda'daki Fomorian tehdidine kesinlikle son verdi. Tanrlar devlere kar zaferlerini kutlarken, byk sava tanralan Babd Catha, toplanm ordunun nne geti ve ark syledi: "Fomorianlar topraklarmzdan kovduk, ama her ey iyi olmad. amzn sona erdiini, yeni bir an afan gryorum." "Topraklarmz stila edecek insan rkn gryorum. Bize sayg gstermeyecekler ve alkanlklarmz kabul etmeyecek-412 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sylenelerilrlada-skoya 413 ler. Onlarn hkmranlnda, yaz mevsimi iek, aalar meyve, inekler st ve denizler balk vermeyecek. Kadnlar onursuz, erkekler gsz olacak, yal bal adamlar yalan syleyecek ve ynetenler adil yasalar yapmayacak. Dostlar birbirinden alacak, savalar birbirine ihanet edecek, iyi ve erdemli her ey dnyadan yok olacak." Dnya'nn altnc a srerken. Mil ocuklar Maysn lk gn rlanda'y istila ettiler. Otuz alh gemi, demir atmadan nce kez adann evresinde dolamak zorunda kald, nk Tatha De'nin Druidleri karay youn bir sisle rtmt. Mil ocuklar kyya adm atar atmaz, Tatha De Dana-ann'n kralielerinden olan Byk Tanra Eriu tarafndan selamlandlar. "Ben tanna Eriu'yum" dedi. "Bu topraklar benim adm tar. Bu adaya ho geldiniz diyorum. Gnein batt ve doduu yer arasnda buradan daha iyi bir yer bulamasnz. Buras, lmller dnyada yrdke, size ve sizden sonra yaayacak rknzn insanlarna ait olacak. Bu topra Eriu'nun topra ya da irlanda olarak adtandrrsanz beni onurlandrrsnz. Byk Druid ve Mil ocuklarnn airi Hodiz Amergin yle yantlad Eriu'yu; "Byk Tanra, ho karlamanz ve armaannz olan bu toprak iin size teekkr ediyoruz. Bizi onurlandrdnz iin size minnettarz. Karlk olarak sizi onurlandracamza ve ada durduka adnz tayacana sz veriyoruz!" Ama Mil ocuklar'ndan en yals Don onun szn kesti: "Tanra, air Amergin, aznn ne konutuunun ayrdnda deil! Akl bulutlu ve szleri sama. Size minnettar deiliz, nk bizim iin hibir ey yapmadnz. Bu topraklara bizi kendi tanrlarmz getirdi. Bizi burada onlar besleyecek ve biz onlan onurlandracaz!" Eriu, "Tanrlarnzla bizi bir tutmadn iin, tanrlarn rkn besleyecek, ama seni beslemeyecek! Bu topraklarda honut yaamayacaksnz, ne sen ne de senin ocuklarn" diye yantlad. Eriu'nun szleri doruland. Don, bu olaydan hemen sonra suda bouldu. Mil ocuklar onu, Don'un Evi olarak adlandrdklar, rlanda'nn bat kysndaki bir adaya gmdler. O zamandan beri, ne zaman Mil ocuklan'ndan biri lse, ruhu Don'un Evi'nde yaamn srdrr. Daha sonra Amergin dedi ki: "Ana Tanra, sizin gcnzle benim gcm birletirmeyi ve bu topraklara r ef ah g etir m ey i sizd en istiy o r u m . Da lar d an , ormanlardan ve denizlerden daha ok bereket getirelim. nk ben de byk bir gce sahibim. Ben, denizler zerinde esen rzgrm, kpkl dalgalarn grlem esiy im , g l k z m , y ab an d o m u zu n u n cesaretiyim, yrtc kartalm, gnein , bitkilerin en gzeli, btn sanatlarn yaratc gc ve gl silahlarn en usta kullancsym." "Tanrlardan biri gibi" diye srdrd Amergin szlerini, "kendi biimimi, tepelerin ve vadilerin biimini deitirebilirim. Ben ayn yan bilirim. Temiz su kaynaklarnn nerede bulunduunu bilirim. Denizden balklan arabilirim. Zafer kazanacamz byk bir sava nceden gryorum. Evimizi bu adada kuracaz, burada gven ve bar iinde yaayacaz." Amergin ve rknn teki nderleri daha sonra Tatha De Danann'n kabile reisleriyle karlatlar ve dediler ki: "Bu topraklarn bizim olduunu sylyoruz. Ya ynetimimize boyun eersiniz ya da bizimle sava seersiniz! Ama bilin ki byk gce sahibiz." Bylece, Tatha De Danann ile Mil ocuklar'nn savana gelindi. Kimi tarihiler, Mil ocuklar'nn ok sayda Tatha De Danann ile birlikte Byk Tanna'y da ldrdn ve hayatta kalanlarn rlanda'y terk ettiini sylyor. Ama sradan insanlar gerei biliyorlar. Gemiin byk tannlar rlanda'da yaamlarn srdryorlar ve lmller dnyada yrdke orada kalacaklar. Ruhlan tepelerin iinde ve yerin altnda oturuyor. yi Dada: Sunu rlanda bereket ve yaratl sylenceleri o denli birbirleriyle ilikilidir ki, giri blmnde sz edilen yaratl

sylencesi burada da geerliliini korur. byk istilac topluluk rlanda'y bereketli klar. Partholon rk irlanda topraklanna vardnda btnyle kra bir toprak bulur. Yeni gller yaratr, sr geti414 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sylencekri/rlanda-skoya 415 rir, topra iler ve aday zengin bir tarm lkesine dntrr. Nemed rk baka gller, bereketli ovalar yaratarak ve koyun yetitirerek yaamn srdrr. Tatha De Danann olduka ayrntl anlatlr; onlarn bereket tanrs aadaki sylencenin konusudur. rlanda sylencelerinde n gc, bereket ve yaam, her zaman karanln gcnn, ksrln ve lmn karsnda olmaldr. Bu iki g sk sk rlanda'nn ynetimi iin birbirine kar savar. Kimi zaman n gc (bu gc Partholonlar, Nemedliler ve Tatha De Danann temsil etmitir) kazanr, kimi zaman da karanln gc (Fomorianlar temsil etmitir) kazanr. rlanda sylencelerinde ilgin olan yn, her iki gcn de topran bereketini salayabilmesine karn, n gcnn ayrca insanlar uygarlatryor olmasdr. Sonu olarak, rlanda bereket sylencesindeki atma, baka kltrlerin bereket sy-lencesindekinden olduka farkldr. Alkn olduumuz, yoksun ya da onuru krlm bereket tanrs bu sylencede yoktur. Bunun yerine, bereket glerine sahip iki gcn topran ynetimi iin birbiriyle savamas vardr. yi Dada Dnyann beinci anda, tanrsal rk Tatha De Danann byk hareket gcne sahipti. yi Dada, rkn en byk tanrlarndan biriydi. nsanlarn himaye ediyordu, nk btn bilginin efen-disiydi. Onlar besliyordu, nk bolluun efendisiydi; onlar koruyordu, nk yaam ile lmn efendisiydi. Dada byk byler yapabilirdi. Yetenei, sahip olduu muhteem nesnelerden ve yaptklarndan belliydi. Havaya hkmedebilir ve bereketli bir hasat salayabilirdi. Arpn alarak mevsimleri, her biri kendi srasnda getirirdi. Her insan aln giderecek kadar yiyecekle besleyen bir bronz Bolluk Kazan da vard Dagda'nn. Ayrca, meyveleri her zaman olgun olan bir bahesi de vard. Ve iki inanlmaz domuzu vard; ne zaman biri yenilmek iin piirilse dieri piirilme srasn bekleyerek canl kalrd. Dagda'nn sekiz atall sava sopas ylesine ard ki, tayabilmek iin sekiz gl adam gerekirdi. Sopasnn bir ucuyla, bir vuruta dokuz insan ldrebilir, dier ucuyla onlan canlandrabilirdi. Bu sopay Fomorianlara, Tatha D Danann'n dman canavar dev rkna kar savata kulland. Dada, emrindeki doa kadar bereketli ve canlyd. Yemek yemeyi severdi. Bir defasnda Fomorianlar onun a l a c a k i t a h n a m e y d a n o k u d u l a r . o k konukseverlermi gibi grnerek, "Hogeldin Dada. ok a olmalsn, biliyoruz. Senin iin en sevdiin yemei, yulaf lapasn hazrlyoruz" dediler. Dada, Fomorianlann byk bir kazana, be devin yumruu kadar byk bir mlee un, ya ve ttslenmi domuz etiyle birlikte seksen galon st dkmelerini ilgiyle izledi. Bu karma btn domuz, koyun ve kei gvdelerini de eklediler. Karm, kaynayana kadar bir atein stnde piirdiler, daha sonra mlei sacayandan indirdiler. "imdi, Dada" dediler, "canl kalmak ve insanlanna dnmek istiyorsan bu lapay yemen gerekiyor. Tatha De Da-nann'a, Fomorianlann konuksever olmadn ve konuklarndan yemek esirgediini sylemeni kesinlikle istemiyoruz. Byle bir yalan sylemene izin vermeden seni ldrrz." Dada bu meydan okumadan ylmad. anana, iki insann boylu boyunca kolayca uzanabilecei byklkte bir ka daldrd. Kakla iri domuz paralarn, tuzlu etleri kaldrd. "Kesinlikle mkemmel kokuyor" diye haykrd. Daha sonra btn "yulafn" yemeye devam etti. Parmaklarn kullanarak ukurun dibini syrd ve kum tanelerinin kart son paralan bile yedi. Uzanmak iin bir yer ararken Fomorianlar grnne gldler. Dagda'nn midesi yemekten ylesine imiti ki yalpalayarak yryordu. Byk bir ailenin sahip olduu en byk kazandan daha bykt Dagda'nn midesi, rzgr ynnde giden geminin bir yelkeni gibi bedeninin nnde kabarmt. Ama bu, Fomorianlann son gl oldu. Dagda'nn dmanlarn ziyaretteki amac, onlarn dikkatini yakndaki savatan baka yne ekmek ve savaa hazrlanmalar iin kendi insanlarna daha ok zaman kazandrmakt. 416 Dnya Mitolojisi Tatha De Danann gibi Fomorianlar da bereket konusunda byk bylere sahiplerdi. Prensleri Bre, byk sava uzun kll Lug'a tutsak dnce, Bre Lug'a kendisini ldrmemesi in yalvard. "Yaamn iin bana ne bedel deyeceksin?" diye sordu Lug ona. "n ek lerin in h er zam an s t v erece in e s z verebilirim" diye yantlad Bre. "inekleri daha uzun yaatamazsan bu yeterli deil" dedi Lug. "Bunu yapamam" diye yant verdi Bre. "Ama Tatha De' nin her yl daha iyi buday haat alacana sz verebilirim." "Bu da yeterli deil" diye yantlad Lug. "Zaten drt mevsime sahibiz. Topra srmek ve ekmek iin baharmz, ekin yetitirmek iin yazmz, hasat iin gzmz ve ekmeimizi yemek iin kmz var. Ama tam olarak ne zaman srleceini, ne zaman ekileceini ve ne zaman hasat yaplacan syleyebilir-sen cann sana balayacam." "Bunu yapabilirim" dedi Bre. "Bu ilerin her birini her zaman bir Sal gn yapn." Lug, Bres'in dn kabul etti ve Fomorianlara geri dnmesine izin verdi. ngiltere-lskandinavya

Kral Arthur: Sunu

Tarihsel Arkaplan Britanya'nn efsanevi byk kahraman Kral Arthur'un ykleri,sekiz yzyldan uzun bir sredir bilinmektedir,ama bilim adamlar gerek Arthur hakknda ok az ey renebilmilerdir,nk savalarn gsteren ada hi bir kant bulunamamtr.Baz bilim adamlar, gerek Arthur'un muhtemelen, MS500-517 arasnda Saksonya'nn igali iin dzenlenen oniki baarl saldry ynetmi Artoriusa adl Galli bir svari generali olduunu ileri srmektedir.Ancak 1985'te, tannm Arthur uzman Geoffrey Ashe,Kral Arthur'un tarihsel kimlii hakkndaki bilinen grlere meydan okuyan kantlar yaymlamtr.Ashe,tezini,Jordanes'in (6.yzyl), William'n (11.yzyl) Monmouylu Geoffrey'in (12.yzyl) eserlerine ve bir Romal soylunun,daha sonar Galya'ya (Fransa) geen Riothamus (YceKral) adl,5.yzylda yaam bir Britanya kralna yazd mektuba dayandrmaktadr.Ashe,Arthur ile Riothamus'un ayn kii olduu noktasndan hareketle, Arthur'un krallk dnemini de, 460'larda Gal-ya'ya ynelik Britanya harektnn da yaand 450-470 yllar arasna yerletirir. Monmouth'lu Goeffrey'in, Arthur'un Gal-ya'ya ynelik askeri baarsn tanmlay genellikle hayal rn kabul edilir, ama Riothamus, Burgundi'de Gothlara kar cesaretle savap baarl olamad saldrda, Galya'ya gerekten on iki bin askerle girmitir. Hatta Arthur gibi Riothamus da dostlarndan birinin hanetine uram ve muhtemelen, bugn bile Avallon adn tayan bir Fransz kasabas zerinden geri ekilmitir. Baarlarnn ls ne olursa olsun, gerek Arthur yaad dnemde de, sonrasnda da ilgi eken bir szl Gal folkloru geleneinin, adyla zdeletii bir kiiliktir. Arthur adna ilk atfa, Nennius'un Historia Brithmum'unda (yaklak MS 800) ve Malmesbury'li VVilliam'n GestaRegum Anghrum (yaklak 1125) adl eserinde rastlanmtr. Arth u r, ed eb iy atta ilk o larak , Mo n mo u th lu Geoffrey'in MS 1136'da Latince yazlm Historia RegumBritanniae (Britanya Krallar Tarih i) k itab n d a grlmektedir. Geoffrey, Britanya tarihi zerine bir kitaba gereksinim duyulduunu dndnde, Arthur zaten Gal lkesinin szl geleneinde yaygn bir konudur. M 1200 ylndan MS 689 ylna kadar, 1900 yl kapsayan tarih kitabnda Geoffrey, Arthur'u ba karakter yapmay semitir. Geoffrey'in toplad malzemeler iin kaynak belirtmesine karn, bilim adamlar onun o gnk gelenei izlediine ve folklor le kendi d gcn birlikte kullandn rtmek iin hayali kaynaklar yarattna inanrlar. Bundan tr onun almas, tarihten ok edebiyat olarak anlalmaldr. Btn Britanya adalar ve Avrupa'nn birok ksmn ele geiren Byk Britanya Kral Arthur'un yaratlm Geoffrey'e borluyuz. Geoffrey'in yorumunda Arthur, yokluunda krall ele geiren yeeniyle savamas iin yurduna arlmasayd Ro-ma'y da ele geirebilirdi. Geoffrey, Arthur'un olaand doumunu ve lmn; gzel ama vefasz kars Guinevere'yi; byc Merlin'i ve valyelik kavramn dnyaya tantr. Geoffrey, Arthur'un daha ok askeri nder ynn ele almtr. Ama baka yazarlarn daha derinden ilgilenmeleri iin esin kayna olabilecek konulara da (Merlin, Guinevere, by ve valyelik kavram) kitabnda yeteri kadar yer vermitir. Geoffrey'in tarihi ylesine iyi yazlmtr ki, yalnzca kendi dneminde deil sonraki kuaklarda da ilgi ekmeyi srdrmtr. 20. Yzyl yazarlar iin hl ana kaynaklardandr. air Robert Wace, MS 1155 ylnda Geoffrey'in tarihini serbest bir biimde Norman-Fransz diline evirmitir. Kitapta Arthur'un getii blmleri oaltm, yeni kaynaklar kullanm ve almaya daha sarayl bir tat katmtr. Yuvarlak Masa'ya ilk kez deinen Wace'tir. VVace'in iirinin ortaya kmasndan sonra Chretien de Tro-yes, Kral Arthur'un saraynda geen be romans yazmtr. Fransz olan Chretien, Kral Arthur'un Britanya ulusal kahraman ya da istilalar kral olmasyla fazla ilgilenmez. Bunun yerine klarn ve valyelerin bulunduu ve Arthur'un ynettii valyelik dnyasn dile getirir. Chretien, kadnn erkee stn olduu ve n sevgilisinin steklerine btnyle uyduu sarayl ak dncesini tantr. Lanceiot'da, Lancelot ve Guinevere arasndaki ak ilk kez grlr. Chretien ylesine iyi bir yk yazardr ki, romanslar geni evrelerde okunmu ve taklitleri yazlmtr. Kral Arthur, son olarak ngiliz dilinde MS 1205 ylnda air Layamon'un Wace'in iirlerini orta dnem ngilzces denen dnemin balarnda, serbest bir biimde evirdii zaman grlmtr. Layamon, VVace'in yksne daha ok ayrnt ekler ve Arthur'un cesaretinin ve serven tutkusunun vurgulanmasyla ykye belirgin bir ngiliz eni katar. Monmouthlu Geoffrey gibi Layamon da bir yurtseverdir, bunun iin Chretien'in Arthur yksnn romantik yorumunu gz ard etmeyi yeler. Kral Arthur yksnn baka bir anlatm daha vardr 14. yzyln ortalarnda ingilizce olarak yazlm olan Mortc Arthure. Konu yine Arthur'un kiiliinde ulusal kahramanlktr; marur sava kral byk bir kahraman olarak sunulur. Yazar ak, valyelik ya da valyeler sarayna hi ilgi gstermemitir, ykde, Sor Gawain, Arthur'un ba valyesidir ve Lancelot kk bir role sahiptir. Bu sunu Fransz destan 454 Dnya Mitolojini Britanya Adalarnn Sylencelerilngiltere-Fransa 455 Chanson de Roand ve Anglosakson destan Beooutfa benzemektedir. Uzun yllar sonra, 1485'te, Sr Thomas Malory, Kral Arthur yksnn son biimi olan Le Morte D'Artlmr'u yazmtr. Malory, Monmoutlu Geoffrey'in ngiliz geleneiyle Chretien de Troyes'nin Fransz geleneini birletirir. Malory'nin anlatmnda, Kral Arthur, Byk skender gibi dnyann en byk hkmdarlarndan biridir. Roma'da krallk tac giyene dek ngiltere'ye geri dnmez. Malory, Mordred'in ihanetini ve Guinevere' nin sadakatsizliini Geoffrey'den aktarr, ama bunu Guinevere ve Lancelot arasndaki ak ilikisiyle birletirir. Ayrca, Art-hur'un ba valyelerinin birok yksn katarak Arthur'un saraynn resmini geniletir. ngiliz tarihinin bu romantik anlatmnda, Yuvarlak Masa'nn dalmas, birok yaam trajediyle yzletrir ve altn bir a noktalar. ekicilii ve Deeri Kral Arthur'un yks yzlerce yldr yazarlarn ve okuyucularn ilgisini ekmektedir, bunun nedeni yknn ieriinin olduka karmak olmas ve ykde hemen hemen herkesin lgisini ekebilecek bir eitlilik bulunmasdr. Byk destanlarn birounun tersine, yk geni bir rol dalmn ierir. Okuyucu ister macera, by, soyluluk, gerek ak gibi konularla, sterse byk ve trajik bir ak yksyle ilgilensin, Le Morte D'Arthur okunmas gereken bir kitaptr. Kral Arthur'un temel klasik biimine aina olan okuyucular birok ada versiyonuna da byk ilgi gstereceklerdir, nk her birinin younlat nokta ayrdr. 19, Yzyldan kalan Sr Walter Scotr'un Ivanhoe ve Alfred Lord Tennyson' un Idylh offheKng adl eserleri elimizdedir. 20. Yzyl Arthur efsa-nesiyle bylenmi olmay srdrmektedir. John Steinbeck, T. H. White ve Mary Srewart da bu gelenei tayan yazarlar arasndadr. Hemen hemen her yl, gerekten yazarnn Arthur yksne kendi damgasn vurduu yeni bir roman ortaya kmaktadr. Kral Arthur, Lancelot, Guinevere, Mordred ya da Merlin gibi ba karakterlerden birinin gznden olaylar anlatmak byleyici bir yk yaratmaya yeter. ada anlatmlarn kimi tarihsel, kimi mizahi ve kimi de feminist bir noktadan yazlmtr. Bireyin kiisel istekleriyle bakalarna kar sorumluluklar arasndaki atma, yada'daki kadar eski ve imdi kendi yaamlarmzda vermek zorunda olduumuz kararlar kadar gnceldir. Toplumumuz Malory'nin betimledii toplumla ok az benzemesine ramen Arthur, Lancelot ve Guinevere'nin karlat elikileri anlayabilir ve paylaabiliriz. Arthur Kahramanlar Le Morte D'Arthur'da temel karakterler, kahraman aristokratlardr. O toplumda yalnzca soylu doan biri valye olabilir. Daha yeni yetme bir olan ocuuyken kadnlara nasl elik edeceini renir, gen bir valye olduunda gerekli sava becerilerini kazanr, yirmisine geldiinde artk valyelik yolunda olgunlamtr. Bir erkek valye olduunda, kendini belirli deerlere gre yaamakla ykml klan bir and ier. Krala, yaknlarna ve arkadalarna, sevdii kadna sadk olmas beklenir. zellikle de kadnlarn yannda nazik ve kibar olmas gerekir. Ayrca, bir savata efendisi iin arprken, bir yarma ya da turnuvaya katldnda ya da zordaki arkadalarna ya da kadnlara yardm ederken her zaman cesur olmas, son olarak da onurlu bir insan olmas beklenir; yle yaamaldr ki, dier soylular ona sayg gstersin. Sorun, bu farkl deerleri en az atmayla dengelemektir. Sarayl akn, genellikle evlilik d ak olduunu belirtmek gerekir. Chretien ve Malory'nin edebiyatta dile getirdii toplumda ve gerek dnyada, soylular arasndaki evlilikler, gen iftlerin aileleri ya da yneten kii tarafndan siyasal, toplumsal ya da ekonomik nedenlerden tr dzenlenmitir. Evlenen kiilerin duygular gz nne alnmaz ve boanma yoktur. Bu nedenle evli bir insan iin, ak evlilik d ilikide bulmak rastlanmadk bir durum deildir. Britanya Adalarnn Syleceleri/ngiltere-Fransa 457 Balca Karakterler

Brutus: Aeneas'n byk torunu; Troya srgnlerini Britanya'ya gtrr ve krallk kurar. Aurelius Ambrosias: Kral Constantine'in olu; Uther Pendragon'un aabeyi; Britanya kral; Stonehenge yaratcs. Uther Pendragon: Kral Konstantin'in olu; Aurelius Ambrosias'n kk kardei; Britanya kral; Igraine'in kocas; Arthur' un babas. graine: Cornvvall dknn kars; daha sonra Uther Pendragon'un kans ve Britanya Kraliesi; Arthur ve Margavvse'in annesi. Arthur: Kral Uther Pendragon ve Kralie graine'in olu; Guinevere'in kocas; Mordred'in babas; Britanya kral; Yuvarlak Masa valyelerinin kurucusu. Ector: Arthur1 un babal. Kay: Ector'un olu; Arthur'un kardelii; Yuvarlak Masa valyesi. Guincvere: Kral Leodegrance'n kz; Kral Arthur'un kars; Britanya kraliesi. Mcrlin: Byk byc ve khin; Britanya kralnn, Aurelius Ambrosias, Uther Pendragon ve Arthur'un danman. Luchts Hiberius: Arthur sylencesinde, Arthur onu yenip yerine geene kadar Roma imparatoru. Margavse: Kral Uther Pendragon ve Kralie graine'in kz; Kral Arthur'un kzkardei; Orkneyli Kral Lofun kars; Kral Arthur'dan Mordred'in, Kral Lot'tan Gawain, Agravain, Gahe-ris ve Gareth'in annesi. Mordred: Kral Arthur ve kzkardei Kralie Margavvse'in olu; Gawain ve Agravain'in vey kardei; Yuvarlak Masa valyesi. Gaoain: Kral Arthur'un yeeni ve en sevdii valyelerden biri; Kralie Margavvse ile Orkneyli Kral Lot'un olu; Agravain, Gaheris ve Gareth'in kardei; Mordred'in vey kardei; Yuvarlak Masa'nn ikinci byk kral. Agravain: Kralie Margavvse ile Kral Lot'un olu; Gawain'in kardei; Mordred'in vey kardei ve arkada; Yuvarlak Masa valyesi. Gaheris: Kralie Margavvse ve Kral Lot'un olu; Gavvain ve Agravain'in kk kardei; Yuvarlak Masa valyesi. Gareth: Kralie Margavvse ve Kral Lot'un olu; Gavvain ve Agravain'in kk kardei; Yuvarlak Masa valyesi. Lancelot: Benvvickli Kral Ban'n olu; Yuvarlak Masa'nn en byk valyesi; Kral Arthur'un en sevdii iki valyeden biri; Kralie Guinevere'in en sevdii valye ve taraftar. Bors: Galyal Kral Bors'un olu; Lancelot'un yeeni; Yuvarlak Masa valyesi. Penor: Yuvarlak Masa'nn byk valyelerinden. Bedvere: Yuvarlak Masa valyesi; Kral Arthur'u canl gren son valye. Kral Arthur n dey i (Brutus, yani Aeneas'n torununun torunu, bir grup Troyahsrgne, Galyann (Fransa) kuzeyinde bir adada ikinci bir Troyakurmak zere nclk eder. Adaya, kendi adndan yola karakBritanya adn verir.) Troya Sava'nn bitmesiyle Aeneas, babas, olu Ascanius ve halkndan bir grup insanla ateler iindeki Troya'dan kat. Kaderi onu talya'ya gtrd, orada yeni bir halkn kurucusu oldu. Aeneas'n lmnden sonra Ascanius kral oldu. Tiber Irma stnde Alba kentini kurdu. Ascanius, Silvius'un, Silvius Brutus'un babas oldu. Khinler Brutus'un, ana babasnn lmne neden olaca, talya'dan srlecei, yurtsuz kalp birok lkeyi dolaaca ve sonunda byk onur kazanaca Britanya'da yerleecei kehanetinde bulundular. Kehanet doru kt. Brutus'un annesi onu doururken ld. On be yana geldiinde bir av kazasnda babasn ldrd ve akrabalar onu talya topraklarndan srdler. nce Yunanistan'a snd. Bu halkn arasnda Troya kral Priamos'un soyundan gelenler de vard. Brutus, cesaret ve ak-458 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn SyluncelcrilngilteK-BraiKa 459 lyla bu insanlar Yunan yneticinin uranlndan kurtard. Bir gece saldrsyla Yunanlar artt ve Troyallar, kurtlarn uyuyan koyunlara saldrmas gibi onlara saldrp kestiler. Brutus, yendii yerel kraln kzyla evlendi ve Troyallarla birlikte bir baka lkeye yelken at. Yllardr bo olan bir adaya geldiler. Bo bir kenti gezerlerken, Brutus av tanras Diana'nn tapnan buldu ve ona kurbanlar sundu. "Ey gl tanra, yabani ormanlarn korku ve umudu, bana gven iinde nereye yerleebileceimizi ve btn gelecek yllarda sana nerede tapnabileceimizi syle" dedi. O gece uyumak iin yattnda, Diana Brutus'a grnd ve "Brutus, gnein batt yerin tesinde, Galya'y getikten sonra, denizde br zamanlar devler rknn yaam olduu bir ada greceksin. Bu ada sana ve halkna btn gelecek yllar iin uygundur" dedi. "Buras senden sonra gelenler iin ikinci bir Troya olacak. Senin kanndan bir kral rk doacak ve btn dnya nlerinde diz kecek." Uyandnda, hafif bir rzgr esiyordu. Brutus bunu tanrann bir baka iareti sayd ve halkyla birlikte hemen yola kt. Afrika kysndan yukar yol aldlar, Akdeniz'in bat ucundaki Herakles Stunlar'n (Cebelitark Boaz, .n.) getiler. Orada, gemilerini neredeyse batran S ren adl deniz canavarlarndan zor kurtuldular. Brutus ve yoldalar bundan sonra baka bir grup Troyal srgne rastladlar. ki grup birlemeye ve ortak bir gelecei paylamaya karar verdi. imdi korkulur hale gelen Troyallar, savaarak, byk zenginlikler kazanarak Galya iinden yollarna devam ettiler. Sonunda sahile dndler ve Diana'nn Brutus'a ryasnda bildirdii adaya gitmek iin yelken atlar. Troyallar kyya ktnda, birka dev dnda adann bo olduunu grdler. Devleri ldrdler. Topran verimli, ormanlarn yabani hayvanlarla dolu olduunu, birok rmakta saysz baln yzdn grp bu adada yerleebileceklerine karar verdiler. Brutus'un ynlendirmesiyle topra bltler, evler ina ettiler ve iftilik yapmaya baladlar. Brutus, aday dolaarak bakenti kurmak iin en uygun yeri arad. Kentini Thames Irma kysnda kurmaya karar verdi ve ona Troia Nova (Yeni Troya) adn verdi. Adaya da kendi adn takt: Britanya. Brutus ve yoldalarna Britonlar dendi. Brutus Troia Nova'y halkna balad ve birbirleriyle bar inde yaamalarna yardmc olmak iin hukuk kurallar koydu. Ama Brutus'un lmnden sonra, yllar sren i sava ve igaller yaand; hatta Britanya Romallar tarafndan istila edildi. MS 400 yllarnda Romallar Roma'y savunmak iin geri arlnca, Britonlar barbalara kar savunma yapabilmek iin kendi clz kaynaklarna dayanmak zorunda kaldlar. Daha fazla toprak peinde olan Toton kabileleri Galya'ya girmi ve Britonlar adalarnda yaltlm durumda brakmlard. 5. Yzyln balarnda Saksonlar, Angllar ve Jutlarla birlikte Britanya'y igal ve fethettiler. Kral Constantine onlar yenmeyi baarabilen ilk kral oldu. Oullar Aurelius Ambrosias ve Uther Pendragon, Saksonlarn ba dmanlar olduu dnemde Britanya kralln ynettiler. I. Blm (Arthur on be yanda iken, Londra'da kilise bahesinde taa saplbir kl mucize olarak ortaya kar. Tata "Bu klc tatan ekipkarmay baaran kii, Britanya'nn meru kral olarakdomutur" yazmaktadr. Yaznn anlamndan habersiz olanArthur klc ekip karr ve kral olacan renir.) Uther Pendragon'un lmyle Britanya krall, hem ieride hem darda ok tehlikeli bir dneme girdi. Kendisine bal askeri bir gcn desteine sahip her soylu Briton, sonraki kral olmak arzusuna kapld. Bu arada baka halklar da Britanya'y igal etmek ve zengin topraklann ele geirmek istiyorlard. Gl bir nder kp da bamsz dkleri birletirip topraklarn savunmak iin seferber etmedike, Britanya'nn para para yabanclarn eline geecei grlyordu. Byk byc Merlin bu tehlikeyi grd. Canterbury piskoposuna, btn soylular Noel'de Londra'ya armasn ve Britanya'nn gerek kralm dnyaya ilan etmesini salk verdi. 460 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sylencelerijlngiltere-Fransa 461 Btn Britanya adalarndan soylular ve sadk destekleyicileri Londra'da toplandlar, ilk ayine katldlar. Katedralden ktklarnda, kilise bahesinde kare eklinde kocaman bir mermer tan mucize biiminde ortaya ktn grp ardlar. Bu tatan demir bir rs kyor ve rse sapl knndan kmam gzel bir kl bulunuyordu. Soylular heyecanla klcn evresinde toplandklarnda, altn harflerle unlarn yazl olduunu grdler: "Bu klc tatan ve rsten ekip karmay baarabilen kii btn Britanya'nn meru kral olarak domutur." Birok gururlu valye, hemen klc karmaya soyundu, fakat hibiri bunu baaramad; kl tan ve rsn iinde kprdamadan duruyordu. Piskopos "Britanya'nn meru kral, anlalan aramzda deil" dedi, "fakat zaman geldiinde Tanrnn onu bize tantacandan kukunuz olmasn. Ylbanda burada toplanalm ve kralln btn valyeleri at binip turnuvaya katlsnlar, kl

ve mzrak becerilerini gstersinler. Sonra isteyen klc tatan karmay yeniden deneyebilir." Piskopos klcn sapland mermerin stne bir adrn kurulmasn emretti. En onurlu on valyenin beinin gndz, beinin gece klc srekli beklemesini istedi. Ylba gn Sr Ector, olu Sr Kay ve evlatl Arthur'la birlikte turnuvaya katlmaya hazrlandlar. Kay, yeni valye olmutu ve Arthur on be yanda olduundan onun seyisiydi. Arthur, Sr Kay'n turnuvada cesaret ve beceriyle dvmesini seyretti. Fakat aniden, bir valyenin gl darbesiyle Kay'n klc krld. Kay, "Arthur bana yardm et, adra koup baka bir kl getir" diye bard, "acele et, yarmadaki yerimi kaybetmek istemiyorum." Arthur adrn her yerine bakt, ama baka kl bulamad. Kendi kendine, "Tamam, kilisenin bahesine koup tataki klc alacam. Kay onunla devam etmek zorunda!" dedi. Vardnda kilisenin avlusu botu, nk klc beklemesi gereken valyeler bile turnuvaya katlmaya gitmilerdi. Arthur atndan indi, taa doru yrd, sa eliyle klcn kabzasn kavrad ve kolayca tatan ekip kard. Baard ii hi dnmeden kardeinin yanma dnd, klc ona uzatp "adrda kl bulamadm, bunu kullan" dedi. Sr Kay, mucize eseri kilisenin avlusunda grnen klc hemen tand. Arthur'dan daha byk ve gl olduu iin, kk kardeinin yaptm yapabileceini dnd. Arthur'a "Bu klc bulduunu kimseye syleme, sana ok zengin olacana sz veriyorum. imdi babamzn yanma gidelim" dedi. "Baba!" diye bard Kay, Sr Ector'a, "bak, klc tatan kardm. Yani Britanya'nn meru kral ben olmalym." Ector, "Olabilir Kay, ama szlerinin bo bir gururdan ibaret olduunu bil" dedi. "Kiliseye dnelim. Eer doruyu sylyor san, gerekten de bu lkenin meru kral sensin. Ama nce klc taa geri sokup tekrar kararak bunu kantlamalsn. Bir kez ya-pabildiysen, elbette yine yapabilirsin. Yapamazsan, Londra'daki btn soylular nnde utanlr bir duruma deceksin. Senden kral olmay hak ettiini kantlaman isteyecekler." Sr Kay kilisenin avlusunda klc yerine soktu, ama ne kadar urarsa urasn tekrar karamad. Sr Ector Kay'a katedralde "Elini Kutsal Kitap'n stne koy ve bu klc nasl aldn konusunda gerei anlatacana yemin et" dedi. "Sr, iin gerei bu klc bana Arthur getirdi" diye yantlad Kay, gururu krlarak. "Evet" dedi Ector, "buna inanabilirim. imdi Arthur, bu klc nasl aldn?" Arthur aklad: "Yarlardan birinde, Kay'n klc krld ve benden adrdan baka kl getirmemi stedi. adra gittiimde ne kadar dikkatli aradysam da kl bulamadm. Neyse ki tataki klc anmsadm. Kay'n bir klc olmasnn ne kadar nemli olduunu biliyordum, onun iin hemen atma binip buraya geldim ve bu klc onun iin aldm. Kolay oldu, elimi kabzaya koyunca kl hemen tatan kt." Sr Ector, "Sen bunu yaparken burada valye yok muydu?" diye sordu. "Kimse yoktu. Hepsi turnuvaya gitmi olmal." "Arthur" dedi Ector, "ne yapbn biliyor musun? Bana, Britanya'nn meru kralnn sen olduunu sylyorsun," "Neden byle bir ey sylyorsun?" dedi Arthur. "Bunun anlam yok, olaca da yok!" 462 Dmja Mitolojisi Britanya Adalarma Sykncekriinpter'-Franfa 463 Ector saygyla evlatlna aklad: "Sor, Britanya'nn meru kral sensin, nk Tanr seni bu en byk onur iin seti. Yalnzca bu lkenin meru kral klc tatan karabilir. imdi klc yerine saplayp tekrar karn seyredeyim." "Kolay i" dedi Arthur, kalc taa saplad, tekrar ekip kard ve Ector'a verdi. Sr Ector da klc karmay denedi. Ne kadar urarsa urasn kl kprdamad. Mermer taa sk skya girmiti. "imdi bir daha dene" diye Kay'a emretti Ector. Sr Kay btn gcyle klc karmaya alt, ama o da kprdatamad. Arthur klc bir kez daha kolayca ekip karnca, Sr Ector ve Sr Kay hemen nnde diz ktler. "Hayr!" diye bard Arthur; "sevgili babam ve kardeim, benim nmde diz kmeyin. Ben Britanya kral deil, sizin olunuzum" dedi Sr Ector'a, "senin kardeinim" dedi Kay'a. "Hayr Arthur, ben senin baban deilim. Gerekte senin akraban da deilim. Sen daha bebekken, ulu khin Merlin bir gece evimize geldi ve kotlarnda seni getirdi. Bana senin kimin ocuu olduunu hibir zaman sylemedi, ama seni olum gibi yetitirmemi istedi, ben de yle yaptm." Bu szler Arthur'u ok zd. Ector'a, "Birden beni yapayalnz braktn" dedi. "Babam, annemi, kardeimi yitirmi gibi oldum! Benim ailem olarak bildiim sizlersiniz. Dnyada en sevdiim sizlersiniz. Nasl Britanya kral olurum bilemiyorum." "Bizi kaybetmedin Arthur. Seni her zamanki gibi seveceiz. Bunun yerine nasl iyi kral olunur onu dn. Merlin'in gelip sana t vereceine eminim." Ertesi sabah, Sr Ector Arthur'a zrh ve silah vererek onu valye yapt. Sonra onu turnuvaya gnderdi. Arthur yarmalarda btn gn byk cesaret ve beceri gsterip byk onur ve vg kazand. Ertesi gn Sr Ector piskoposa giderek, "Soylu, cesur ve iyi silah kullanan bir valye tanyorum. Yasaya gre Britanya kral o olacak, nk kilise avlusundaki klc tatan o karabiliyor" dedi. Piskopos, "Onu buraya getir. Ben de btn soylular toplayacam" dedi. Herkes gelince, btn soylular srayla klc ekmeyi denediler, ama hibiri kprdatamad bile. Arthur'un kendilerinin onca g harcamalarna karn yapamadn kolayca yaptn grnce utandlar ve kzdlar. "Basit bir ocuun hepimizi ynetme hakk olmas ok sama" diye bardlar. Piskopos gelecek bayrama kadar valyelik kararn ertelemeye karar verdi ve valyeler mermer tataki klc beklemeye devam ettiler. Bu arada baka dkler ve baronlar geldi, hepsine klc ekme ans tannd. Yine yalnzca Arthur bunu baard, ama valyeler hl tatmin olmamt. Paskalya geldi ve piskopos yarmay tekrarlad. Bir kez daha klc ekmeyi Arthur baard, ama valyeler yine tatmin olmadlar. Piskopos bir kez daha karar ertelemeyi kabul etti. Sonraki bayramda tekrar herkese klc ekme ans verildi, ama hi kimse kprdatamad. Arthur bunu yine eskiden yapm olduu gibi kolayca yapt. Bu kez Arthur klc eline aldnda halk ve soylular ayaklarnn dibinde diz ktler ve bardlar: "Arthur kralmz olacak, nk bizi yneten Tanr'nn arzusu bu!" Ve birou ekledi: "Arthur'un ynetimine kar kan kim olursa ldreceiz." Arthur piskoposun nnde diz kt. Klc iki ucundan tutarak kollarn kaldrd ve sunaa sundu. Krallk yemini etti, halka ve soylulara kar adil olacana ve yaam boyunca adaletten ayrlmacana ant iti. Sonra halknn ikyetlerini dinledi ve mallan ellerinden haksz alnanlarn mallarn geri verdirdi. Halk katedrali terk ederken, tan olduu yerden geti ve artk onun orada olmadn grd. Ortaya kt gibi, mucizeyle gzden yok olmutu. Bir sre sonra Arthur, Galler'deki Caerleon kentinde byk bir len dzenledi. Kuzey Britanya'nn, skoya, rlanda ve Galler'in dkleri kendilerine bal valyelerle birlikte lene katldlar. Ama yeni kraln dostluk armaanlarn almay kabul etmediler. Arthur'un uaklarna, "Sakalsz bir ocuktan armaan alamayz! Kendi setiimiz armaanlar biz ona gnde-464 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarmm Sylena'lerijtgiltere-Fratsa 465 receiz" dediler. "Kllarmz yreine saplayacaz! Byle soylu bir lkenin sradan bir ocuk tarafndan ynetildiini grmek utan verici." Arthur'un baronlar ona, yaamnn ciddi bir tehlike iinde olduunu sylediler. Arthur be yz asker seti ve gl, yi donanm bir kaleye ekildi. Dman soylular, ksa srede bu kaleyi kuattlar. Arthur ve adamlar iki haftadr kuatma altndayken Merlin, Caerleon'a geldi. Soylular Merlin'i sevgiyle selamladlar ve "Bu ocuk niin Britanya kral yapld" diye sordular. Merlin, "Srler" diye yantlad, "onun kan sizinkinden daha soyludur. Arthur, Kral Uther Pendradon'un, Cornvvall dknn kars Igrane'den doan meru oludur." "yleyse Arthur evlilik d" diye bard hepsi.

"Hayr" dedi Merlin. "graine, Cornvvall dk ldkten saat sonra, Kral Uther'le evlendikten sonra Arthur'a gebe kald. Arthur'un gayri meru olmadnn kant budur. Gerekten de Arthur uzun zaman Britanya'nn kral olacak ve daha baka birok lkeyi ynetecek!" Soylularn hibiri Merlin'in szlerini ciddiye almad. Bazlar alayl biimde gldler, bazlar da ona byc dediler. Ama Arthur'a dar kp konuma izni verme konusunda anlatlar. Merlin atoya girdi ve Arthur'a "darda birok soylu topland ve seninle konumak istiyorlar" dedi. "Korku duymadan onlarla konumaya k. Reisleri ve krallar olarak onlarn sorularna yant ver. nk sana nasl zarar vermek isterlerse istesinler, hepsine hkmetmek senin kaderinde yazl. Fakat onlarla yzlemeden nce sana annen, baban ve lken hakknda baz eyler anlatayam. Bilgi, yreine cesaret verecektir." II. Blm (Merlin, Arfhtr'a doarken olanlar anlatr, ikisi de Britanyakral olan amcas Aurelius Anbrosius ve babas Uther Pcndragonhakknda bilgi verir.) Merlin anlatmaya balad. "Arthur" dedi, "doumunla balayacam. "Uther Pendragon btn Britanya'nn kral olduu gnlerde, Sakson igalcilerle uzun ve zorlu savalara girdi. Cornvvall dk, savata byk deneyimi olan yal bir adam, bu savalarda Uther'e yardmc oldu. Kral Londra'da byk bir len verince, Cornvvall dkn ve kars tgraine'i de davet etti. "graine'in n kendisinden nce Londra'ya ulamt. Britanya'daki en gzel kadn oydu ve gzel olduu kadar da iyiydi. Kral Uther'in, ziyafet srasnda dkn karsna k olmasnda alacak bir yan yoktu. teki konuklarn ihmal ederek, uaklarn srekli onun tabaklarn yemekle ve altn kadehini arapla doldurmaya yollad. Bu srada ona glmseyip duruyor ve hep onunla sohbet ediyordu. Gzlerini ondan alamyordu ve cesaret edebildii kadar ona sevgisini gsterdi. "Yapt kur, Cornvvall dknn dikkatinden kamad ve karsn batan karmaya alan bir krala sadakat borcu kalmadna karar verdi. Hibir sz sylemeden masadan kalkt, graine'i elinden tutup kaldrd ve salondan kt. Hi kimse dk dnmeye raz edemedi. Kraln emirleri be onu ikna edemedi; kars onun in o kadar deerliydi. "Dk, Cornvvall'a dnd, karsn Tintagel atosunda kapatp gzaltna ald. Uther ise, Igraine'le sevimeye kararlyd, Kale giriteki dar, kayalk patika dnda her yandan denizle evrili olduundan, Uther amacna ulaabilmek iin benden yardm stedi. "Kraln arzusunun derinliini ve kararnn gcn grnce, 'Sr, arzunun gereklemesi iin alacam' dedim. 'nk graine'in kaderinde sana bir oul vermek yazl. Bu oul Britanya'nn en itibarl kral olacak. Sonsuza kadar yaayacak; nk halk, bu dnya durduka, onun grkemini anmsayacak. Britanya'da yaayan herkes onun nnde diz kecek. Ozanlar onun mecaralarn anlatacak, airler onun baarlarndan esinlenecek. En gl ve cesurlar onun yolda olmak isteyecekler; nk onun ruhu onlarda da yaayacak. Onun saldrlan karsnda ta duvarlar kecek. Dkler ve baronlar kap teslim olacak. valyeleriyle birlikte, bazlar deniz an birok lkeyi ve halk fethedecek ve herkes onun ynetimi altnda bar iinde yaayacak.' 466 Dnya Mitoloji Britanya Adalarnn Syknceterifngitlere-Frama 467 "Fakat Igrane' kazanman in, by kullanmak zorundaym. En gl insan bile, Tintagel atosu'nun gl, yksek duvarlarn aamaz. Kalede yeterli yiyecek depolanmtr, kuatmak bir ie yaramaz. Dahas, graine o kadar sk gzaltnda tutuluyor ki ona yaklama umudu da yok. Yaklaabilsen bile umudun olamaz, nk graine, hibir kadnn kocasna bal olmad kadar Cornwall dkne bal. 'Dolaysyla' diye akladm, 'her bakmdan sana dkn grntsn vermek iin ilalarmdan kullanacam. Yzn, gvden, konuman, davrann, elbisen, hatta atn bile graine'in kocasnnkilerin ayns olacak. Kendi grntm ve arkadan Ulfius'un grntsn de dkn yoldalarnn yerini almak zere deitireceim. Kuku uyandrmadan atoya girebileceiz; nk kimse kimliimizi bilemeyecek.' Baban Uther'e dm byleydi. "Bylece Uther Pendragon, Tintagel atosu'nda grane'le akam yemei yedi ve geceyi onunla birlikte geirdi. Grnts ve konumasyla graine onun kocas olmadn anlayamad. Gerek dk o gn bir savata ldrlmt ve o gece graine sana hamile kald. "Sabah dkn adamlar efendilerinin lm haberiyle geldiklerinde, Uther' graine'in yannda buldular. Uther onlar dk olduuna, canl ve yi olduuna ikna etti. Kral Uther Pendragon'un saldrs nedeniyle Tintagel atosu tehlikede olduundan, yardmc birlikler almak iin hemen hareket etmek zorunda kaldn syledi. Bylece mz gven iinde atodan dar kabildik ve gerek grntmze dndk. "Uther, graine'in serbest kalmasna sevinirken dkn lmne zlyordu. Tntagel'e dnd, kaleyi kan dkmeden ald ve grane'le evlendi. Zaman gelince graine seni dourdu, ki yl sonra da Uther ld. Uther ve annen, birbirlerini gerekten sevdiler ve birbirlerine sadk kaldlar. "graine sana hamileyken, Uther ona kimin ocuunu tadn sordu. 'Bana gerei syle' dedi kral, 'sana olan sevgim deimeyecek.' graine bir yabancya kocas gibi davrandn, nk her yanyla Cornwall dk gibi olduunu anlatt. Uther gld ve 'dediklerin doru, nk dkn grnts iinde sana gelen bendim' dedi. 'Ve ocuun babas da benim!' graine'in yrei sevinle doldu, nk ocuunun babasnn kim olduunu renmekten ve onu sevmekten mutlu olmutu. "Sen doduktan hsa sre sonra krala, 'ocuunun seninle birlikte yaamas gvenli deil' dedim. 'Britanya tahtnn varisi olduu iin birok dman olacak. Sor Ector adl, sadk ve iyi bir lord tanyorum. Bebeini evlatlk olarak onun kans bytsn. Vaftiz olmadan nce arka kapdan bebei bana ver.' "Senin doumunda cinler de vard. En gl byleriyle seni bylediler ve sana zel yetenekler verdiler. Btn valyelerin en iyisi olman iin sana cesaret ve g verdiler. Gl bir kral olman iin sana akl ve sonsuz n, ballk kazanman iin iyilik verdiler. Ve son olarak, sana uzun yaam baladlar. "Kral, annene, seni altn battaniyeye sarmasn ve yanlarnda iki valyeyle, ki hanmn seni bana getirmelerini emretti. Yoksul bir adam klna girdim, kimse beni tanmad. Seni Sr Ector'a getirdim ve kutsal biri tarafndan vaftiz edildin. Ve bylece Sr Ector'un evinde bydn, "Baban, kardei Aurelius Ambrosius'un yannda, Stonehenge'de, Devlerin Yz'nn iinde gmldr, lu yz Aurelius'la birlikte nasl yaptmz anlatacam. Kral Aurelius, Sakson savalarnda len ve Salisbury yaknnda gmlen birok soylu nderin onuruna antsal bir yap ina etmek istiyordu. Khin ve inaat olarak nl olduumdan, Canterbury piskoposu bana haber salmasn nerdi. "Kral tarafndan karlandm; Aurelius beni karlamaya, yannda birok ovalyesiyle kendisi kt. 'Bu yurtseverlerin gml olduu yere ezeli ve huu veren bir ant dikmek istiyorsan, rlanda'daki Devlerin Yz'n getirt' dedim ona. 'Bu yap tatandr, btn dnyada ei yoktur. Bu koca daireyi oluturan talar o kadar byk ve ardr ki, ne kadar gl olursa olsun normal bir insan onlar ktprdatamaz.' "Aurelius gld. 'Merlin' diye sordu, 'bu talar kaldrmak insan gcnn stndeyse, benim ta ustalarmn onlar tamasn nasl bekliyorsun? Ve bu talarn rlanda'dan Britanya'ya getirilmelerini niin istiyorsun? Kendi lkemizde yeterince byk ta bulamaz myz?' 468 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sylenceleri/ngiltere-Fransa 469 "'ncelikle' diye yantladm, 'bu talar hareket ettirmek iin gten ok yetenek ve beceri gerekir. nk bunlar olaan ta deildir. ok eskiden, rlanda'da devler yaarken bu talar Afrika'dan getirdiler; nk bunlarn belli dinsel ve tbbi zellikleri vardr. Ne zaman bir dev hastalansa, bu talarn dibinde ykanr ve iyileir. Baka ilaca gerek kalmaz.' "'Bilgi ve beceri, gten iyidir' diye szlerimi tamamladm. 'Bir ordu topla; ben de onlara rlanda'ya kadar elik edeceim. Mezarlar, istediin gibi bir antla onurlandrm olacaksn ve sen de yaamn sona erdiinde oraya gmleceksin.' "Aklamalarm Aurelius'u ikna etti ve babanla on be bin valyeyi benimle birlikte rlanda'ya talan getirmeye gnderdi. rlandallar bizi kendi ordularyla karladlar. Krallar igalimizin nedenine inanamad. 'Saksonlarm Britanya Adas'n igal etmeleri bouna deil!' diye bard. 'Britonlar bizim talarmzn kendilerininkilerden daha iyi olduuna inanyorlarsa gerekten aptallarm! Akl banda kim, bu kadar deersiz bir hazine iin denizi ap bir lkeyi igale kalkar? Fakat Devlerin Y-z'nden bir ta bile kaldramayacaklar. Kanlarn rlanda topraklarna dkerek, onlara talan sevmenin ne kadar aptalca olduunu reteceiz!' "rlandallarla savatk; fakat onlar bar bir halkt ve zrh giymiyorlard. Topraklar bizimkinden ok onlarn kanyla suland. Orada yedi binden ok rlandal topraa dt! "Sava bitip de adamlarmz zrhlarn karnca, onlar Devlerin Yz'ne gtrdm. Baban ve valyeleri, onu grnce ta kestiler. 'Bu talar yalnzca devler byle dzenleyip

st ste koyabilir' dediler. "'valyeler' dedim, 'sizler ampiyonsunuz. Bu talar gemilerimize tayacak kadar gl olup olmadnz nlayn.' "Bu on be bin gl adam yelken ipleri kullanp ektiler ve ittiler, talar kprdatmay baaramadlar. Onlara 'Daireden uzaklasn ve beni seyredin' dedim. 'Bilgi ve becerinin fizik gten ok daha deerli olduunu size kantlayacam. Size syleyene kadar bir daha talara yaklamayn.' "Devlerin Yz'ne girdim ve talarn evresinde dolandm. erden ve dardan kez yzn evresinde yrdm, yrrken sessizce talarla konutum. Bitirince adamlara 'imdi yzn iine girin ve talar tayn. Ellerinizde aklta gibi olacaklar ve az bir abayla onlar gemilere gtrebileceksiniz' dedim. Ve yle de oldu. "Britanya'ya dnnce Aurelius, rahipleri ve zengin, yoksul, kralln her yanndan Bretonlan Salisbury yaknndaki mezarlkta toplad. C anterbury piskoposunun mezarl yeniden kutsamasndan sonra, talar, rlanda toprandaki gibi daire oluturacak biimde yerletirdim. Bu ant Stonehenge olarak anld. "ok gemeden kral zehirlenip ld. O gece Aurelus'tan millerce uzakta olan baban, gklerde olaanst parlaklkta kocaman bir yldz grd. Yldzdan tek bir n uzand, ucunda ejderha biimli ateten bir top vard. Ejderhann azndan iki k kyordu. Biri Galya'ya ynelirken, teki daha kk yedi paraya blnm, rlanda Denizi'ni iaret ediyordu. Bu harika yldz kez gklerde grnd! "Herkes gibi Uther de bu garip iaretten korkuya kapld. Beni artt. 'Merlin, sevgili dostum' dedi, 'bilgeliini gster ve bana ne grdm ve ne anlama geldiini anlat' "nce riiyadaym gibi oturdum. Uyandmda ve titremem durduunda, 'lkemize aclar gelecek! Aurelius Ambrosi-us, krallarn en soylusu ld. Soylu ailenden yalnz sen sa kaldn. yi bir kral olacaksn, ama nce Saksonlarm zerine yrmelisin. Yldz, kardeinin lmn gsterdi. fkeli ejderha seni temsil ediyor. Sakson igalcileri yeneceksin ve btn Britanya'nn kral olacaksn.' '"Galya'ya ynelen n, doacak olunu (seni) gsteriyor. Olun gl bir kral olacak ve nn stnde parlad btn lkeleri ynetecek, rlanda Denizi'ni aret eden k ok sevecein kzma aret ediyor. Ik iinde yedi n, olun ldkten sonra Britanya krallar olacak yedi olunu ve torununu temsil ediyor.' Bylece kehanette bulunarak gelecek olaylar babana anlattm. "Uther, barbar Saksonlarn ounu ldrmeyi baardktan sonra Stonehenge'de Aurelius iin grkemli bir cenaze treni yapt. Yce kral, rlanda'dan getirttii Devlerin Yz'nde gmlmt. 470 Dnya Mitolojisi Brilamja Malar mm Soylencelerilngtere-Fransa 471 "Sonra baban, Britanya tacn giydi. yi bir krald. yi yasalar kard ve halkn sevdi. Uther Pendragon adyla anld; bunun anlam da 'ejderha, bu yrekleri ac ve sevinle doldurup tar'dr; nk kta grd ejderha onun kralln gsteriyordu. Uther ve adamlar son Sakson nderleriyle karlatklarnda, Saksoniara artc bir gece baskn yaptlar ve iki Sakson efini ele geirdiler. Bu zaferle baban Uther Pendragon, Britan-ya'daki Sakson korkusuna son verdi. "'Bylece baladm yere dnyorum' diye szlerini tamamlad Merlin. 'imdi kendine gvenmen iin bilmen gerekenleri biliyorsun. Onurlu krallar soyundan geliyorsun ve sen de byk bir kral olacaksn. k ve Kuzey Britanya, skoya, rlanda ve Galler'n dkleriyle yrein cesaret dolu olarak karla. Zamanla nnde diz kecekler ve senin yannda savaacaklar.'" III. Blm (Merlin, Arthur'un gayrineru olu Mordrcd'it Arihur'uldreceini grr. Gln Hanm; klc Excalibur't Arthur'averir. Arthur Guinevere ile evlenir. Oysa Mertin'in kehanetinegre, Guinevere ile Sr Lancelot birbirlerini, Arthur'usevdiklerinden ok seveceklerdir.) Kral Arthur doutan nderdi. Genliine karn, en iyi valyelerde olmas gereken zelliklere, g, cesaret ve yetenee sahipti. En iyi krallarda olmas gereken zelliklere de sahipti. Kendine gven ve gururla grkem iindeydi, ama zayf ve yoksullara da sevgi ve anlayla davranyordu. Genler iin bir baba, yallar iin huzur olmutu. Cahil veya zalim davrananlar karsnda sertti, ama herkese kar cmert ve nazikti. Bilgeliini, cesaretini ve hazinesini halknn yaam daha iyi olsun diye kulland. Halk onu sevdi. Krall ynetiminin ilk gnnden itibaren ona n getirdi ve zamannn krallarndan ok daha fazla anld. Fakat birok gl dk ve baron, Kral Arthur'un Britanya' yi birletirme abas karsnda direndi. Krallnn snrlar dnda kalan yerleri silah kullanarak igal etmek zorunda kald. Merlin'in de tleriyle Kral Arthur, ilk yllarn Kuzey Britanya, skoya, rlanda ve Galler'n dklerine, ynetimini kabul ettirmekle geirdi. zlanda'ya gitti ve bu aday da krallna katt. Bu srada Kralie Margawse'le tant ve ona k oldu. Kralie, Orkneyti Kral Lot'un karsyd. Merlin, ok sonra, onun Arthur'un kz kardei olduunu aklad: "Tanr sana fkelendi, nk kz kardeinle yattn ve o sana oul verdi. Bu olun, sana ve krallndaki btn valyelere ykm getirecek. Bu aptalca davrann nedeniyle, onu cezalandrmak iin giritiin savata lmek senin kaderin." Merlin Kral Arthur'a, Margawse'in doum yapt gn doan, soylu kandan btn ocuklar gizlice toplayp ldrerek yaamn kurtarabileceini tledi. Bu tr ocuklardan olup, lm cezasna arptrlan birok bebek, Kral Arthur'un saraynda topland. Hepsini bir gemiye doldurup denize gnderdi. Bebeklerin boulacan veya gemi batmasa bile, souk ve alktan leceklerini umuyordu. Kk tekne bir atonun dibindeki kayalklara arph ve dald. Merlin ve Arthur'un bilgisi dnda, Arthur'un olu kazay atlatt ve ona Mordred adn veren iyi biri tarafndan kurtarld. Bu adam onu on drt yana kadar bytt. Sonra Mordred, annesinin ve Kral Lot'un topraklarna gitti ve onlarn drt olu-nun arasna kararak eitim grp valye oldu. Arthur Mordred'i hep yeenlerinden biri sand. Kral Arthur'un tebas, ocuklarna olanlar renince fkelendi. ou Merln' sulad. ok gemeden bir gn, Arthur ormanda atyla giderken, Merlin'i kovalayan kylye rastlad. Kylleri kovalad ve Merlin'e, "Buralarda olmasaydm ve seni kurtarmasaydm ldrlm olacaktn" dedi. Merlin, "Yanlyorsun" diye yantlad; "kendimi kurtarabilirdim. lmne giden sensin; nk Tanr senin yannda de-il." ki arkada, bir eme banda sandalyede oturan bir valyeye rastladlar. valye, "Bu taraftan gelen her valyeye meydan okurum" dedi. "Ve seni de delloya davet ediyorum." 472 Dnya Mitolojisi Branyi Adalarnn Sylencekri/ngiltere-FraiM 473 "yle olsun" dedi Arthur. ki adam, at srtnda, kzgn bir atmaya girdiler, mzraklarn birbirlerinin kalkanlarnda paraladlar. Kral Arthur yine klcna uzand. valye, "klcn yerinde kalsn" dedi, "nk karlatm en yi mzrak sensin. valyelik akna bir daha mzrakla karlaalm." Seyis, iki mzrak getirdi ve iki adam tekrar tututular. Ama bu kez valyenin mzra salam dururken, Kral Arthur'un mzra paraland. valye, Arthur'un kalkanna o kadar gl vurdu ki, kral atyla birlikte yere devirdi. Arthur klcn ekti ve "seninle ayakta dveceim, Sor valye. Artk at stnde dvemem" dedi. kisi de yerde, klla yeni bir arpmaya baladlar. Toprak kanlaryla kzarana kadar birbirlerine erkek geyikler gibi saldrdlar. Sonunda Kral Arthur'un klc iki para oldu ve kral, valyenin merhametine kald. Fakat Arthur hemen valyenin stne srad, onu yere frlatp miferini kard. Ne kadar aciz kaldn gren valye, btn gcn toplad ve Arthur'u ykt. Arthur'un miferini karp klcn kaldrd. valye kraln ban kesmeden, Merlin by yapt ve valyeyi derin bir uykuya soktu. Sonra Kral Arthur'u kaldrd ve valyenin atyla onu oradan uzaklatrd. Arthur, "Merlin, ne yaptn?" diye bard. "Bynle valyeyi ldrdn m? Dvtm en iyi valyelerden biri o!" "Onun iin zlmene gerek yok" diye yantlad Merlin.

"Senden ok daha salkl. Ksa bir sre iin onu uyuttum. Gerekten byk bir valye ve bundan sonra sana iki oluyla birlikte iyi hizmet edecek. Ad Sor Pellinor." Merlin, Kral Arthur'u tp ilminde usta bir keie gtrd. Kei kral iyiletirdi. Ayrlrlarken Arthur, Merlin'e "Artk klcm yok" dedi. "Aldrma" diye yantlad Merlin; "az tede uygun bir kl bulacaksn." Birlikte at srerlerken irin, geni bir gle geldiler. Suyun ortasnda bir kadn kolu grnyordu. Beyaz, ilemeli ipek giy-misti ve elinde gzel bir kl vard. "te!" dedi Merlin, "sana szn ettiim kl!" Sonra gln stnde bir kayk ve iinde bir hanm olduunu fark ettiler. "Bu hanm kim?" diye sordu Arthur. "Gln Hanm" dedi Merlin. "Seninle konumaya geliyor. Ona iyi davran da klc sana versin." Hanm yaklanca Arthur "Hanmm, u kol tarafndan suyun stnde nasl bir kl tutuluyor? Benm olmasn isterdim, nk klcm yok" dedi. Hanm, "Kral Arthur, o benim klcm Excalibur" dedi, "stediim armaan bana verirsen onu sana veririm." "stediin armaan sana vereceim" dedi Arthur. "O zaman kay al ve klca doru git. Klc ve knn al, ben de hazr olduumda armaanm isteyeceim" dedi Hanm. Arthur klc ve knn alnca, kol sulara dalp yitti. "Hangisini yeliyorsun?" diye sordu Merlin, "Excalibur'u mu yoksa kn m?" "Elbette Excalibur'u" dedi Arthur. "Hi de bilge deilsin" dedi Merlin. "Kn on kl eder. Bu kn beline taktn srece, yaran ne olursa olsun bir damla kann akmaz. Kn al ve devaml yannda ta." Kral Arthur Caerleon'a dndnde, valyeleri, Sr Pellinor'la macerasn renip ardlar. Yaamn byle tehlikeye att iin biraz rahatsz oldular, ama kendilerinin yaad tehlikeleri yaayan bir krallar olduu iin de memnundular. Arthur bir zaman geldi, Merlin'e, "valyelerim evlenmemi ve Britanya tahtn veliahtsz brakmamam istiyorlar" dedi. "Kimi tlersin?" "Hepsinden ok kimi seviyorsun?" diye sordu Merlin. "Yuvarlak Masa'nn sahibi Sr Leodegrance'n kz Guinevere" dedi Arthur, "ondan gzel hanm grmedim." "Onu benim sevdiim kadar sevmeseydin" dedi Merlin, "sana, gzellii ve iyilii seni memnun edecek baka bir hanm bulurdum. Ama aklnn Guinevere'e takldn gryorum ve bunu deitirmek iin bir ey yapabileceimi sanmyorum." "Haklsn" dedi Arthur, "fakat niin fikrimi deitirmek istiyorsun?" 474 Dnya Mitolojini Britanya Malarnn $byh'tceleriihgiltere-rasa 475 Merlin u tte bulundu: "Guinevere gzel, ama sana iyi bir e olmayacak. Gelecekte, byk valye Sr Lancelot'yla seni sevdiklerinden fazla birbirlerini sevecekler." Bu kehanet. Kral Arthur'u durdurmad. Merlin'i ve bir grup valyeyi Sr Leodegrance'a gnderip Guinevere ile evlenme isteini letti. Sr Leodegrance, Guinevere'in Britanya kral ile _ elenmesinden memnun oldu. Arthur iin kzna eyiz olarak toprak vermek anlamsz olacandan, Leodegrance yz valye ve Ut-her Pendragon'un kendisine armaan ettii Yuvarlak Masa'y verme karan ald. "Kral Arthur'a en uyan armaan bu" dedi Sr Leodegrance; "btn valyelerine huzur getirecek; nk masann ne ba ne de aya var. valyeler bulutuklarnda mevkileri, yemek takmlar ve ilikileri birbirleriyle eit olacak." Kral Arthur, Guinevere ile Camelot'ta sade bir trenin ardndan verilen byk bir lenle evlendi. Kral, yz elli valyenin oturabildii Yuvarlak Masa'dan ok memnun kald. valyeler masann evresine oturduklarnda, adlarnn kendilerine ait olan mevkiye sanki byyle kaznm olduunu grdler, IV. Blm (Roma mparatoru Lucius Hiberius Britanya'dan hara ister. Kral Arthttr Roma'ya sava aar. Arthur Kuzey Galya'da birdevle dvp onu ldrr. Sonra bvalyeleriyle Roma ordusunuyener ve Roma mparatorluu 'nun hkimi olur.) Kral Arthur Norve ve Danimarka'y, sonra Roma eyaleti olan Galya'y fethetti. Bir gn Kral Arthur valyeleriyle otururken, salarnda altn bantlar olan on iki yal adam, ikier ikier salona girdiler. Her adam yoldann elini tutmutu ve Kral Art-hur'un tahtna yaklarken teki elinde de bir zeytin dal tayordu. Kral selamladlar ve Roma imparatoru Lucius Hiberius'un elileri olduklarn sylediler. Kral Arthur, kendisine verdikleri parmen mektubu yksek sesle toplantda hazr bulunanlara okudu: "Roma mparatoru Lucius Hiberus'tan dman Kral Arthur'a. Sen kimsin ki Roma topran alabiliyorsun? Sen kimsin ki adaletin babas Roma'ya yasa retmeye kalkyorsun? Roma'ya borlu oidu-un harac demeyi ne cesaretle reddedersin?" Belge, "Sezar'n hakkn Sezar'a vermeye neden kar kyorsun" diye devam ediyordu. "Aslann tuzaktan kamasn m bekliyorsun? Kurt kuzudan korkacak m? Leopar tavann karsnda titreyecek mi? Bu dnyada byle mucizeler olmaz! Bizim yiit atamz Julius Caesar, Britanya'y fethetti ve o zamandan beri Britonlar Roma'ya hara dediler." Kral Arthur okumay srdrd: "Roma Senatosunun huzuruna gelip demen gerekeni demezsen, gl bir orduyla ben oraya geleceim ve Galya'y senden alacam. Btn Britanya'y yakacam ve valyelerini ezeceim. Kamaya kalkrsan, peine deceim ve yakalayana kadar sana huzur vermeyeceim. Topra kazp ukura saklansan bile Roma'nn gcndenkurtulamazsn!" Roma mparatorunun szleri yle dmanca bir grltyle karland ki, Arthur, valyelerin Roma elilerine zarar vermesini nlemek iin kuvvet kullanmak zorunda kald. Sonra Devlerin Kulesi'nde zel danma kuruluyla topland. Kral Arthur unlar syledi: "Dostlar ve yoldalar, sizin yetenekleriniz bana hazine ve altn kazanma ve birok komu krall Britanya'ya balama olana verdi. Bir halk, fethedebildii ve savunabildii topra elinde tutma hakkna sahiptir. Ancak Roma da gl bir lke. Hangi tutumun bizim karmza olduuna karar vermek zorundayz." Kurul, Roma'ya kar sava almasna karar verdi. Kral Arthur elilere "mparatorunuza Roma'ya seyahat etmek niyetinde olduumu, fakat hara demek deil, almak istediimi syleyin. Lucius Hiberius'u balayp asacam. lkenizi ykp, bana kar dven valyelerinizi ldreceim" dedi. Roma elileri lkelerine dndler ve Kral Arthur'un kararn bildirdiler. mparator Lucius, Kral Arthur'la Galya dalarnda savamaya karar verdi. Arthur ve soylular da savaa hazrlandlar. Man Denizi'nden karya geerken, Kral Arthur bir rya grd. Korku salan bir ay, doudan ykselip gkte uuyordu. Kocaman, uursuz ve frtna bulutlan kadar karayd. Uuuna 476 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sylenceleri/ngltert'-Frama 477 yldrmlar ve gk grltleri elik ediyor ve korkun brtsnden deniz kys sallanyordu. Bir ejderha, batdan ayya doru utu. Ejderhann gzlerinden kan rktc klar, denizi ve karay aydnlatyordu. Ay yiite dvt ama ejderhann ard gelmeyen saldnlarna kar duramad. Ejderhann alevli soluu ayy yakt ve tutumu gvdesi cansz, topraa dt. Arthur ryasn yoldalarna anlattnda, "Ejderha seni simgeliyor. Ay dvecein korkun bir devi anlatyor. Ejderhann ayy yendii gibi, sen de devle savandan zaferle kacaksn" dediler. Arthur, "Yorumunuza katlmyorum" diye yantlad. "Bana gre ryam, mparator Lucius Hiberius'la yapacam dv anlatyor. Zaman gelince Tanr onun gerek anlamn gsterecek." Britonlarn Kuzey Galya'ya varmalarndan ksa sre sonra, Kral Arthur'u arayan bir valye geldi. "Lordum" dedi, "yedi yldr canavar gibi bir dev bize korku salyor. blis, iftilerin evlerini ykyor, rnlerini eziyor, srlarn, atlarn, keilerini ve domuzlarn yiyor."

"nsanlar yakalayp canl canl yediini de grdk! Kadn ve ocuklar Mont Saint-Michel'deki inine tayor. imdiye kadar bebekler dahil be yzden ok insan yedi. Sakland uurumda sayamayacan kadar ok l ve Yunanlarn surlarla evrili eski kenti Troya'y ete geirdiklerinde bulduklarndan fazla hazine bulacaksn." valye devam etti: "blis, imdi de Brtanya dknn soylu yeenini kard. ki haftadr, kz Mont Saint-Michel'in srtnda saklyor. imdi lm bile olabilir. Kimse onu kurtarmak iin tehlikeyi gze alamad. Bu lkede hi kimse, ister valye ister halktan biri olsun, devle karlaacak cesaret ve gce sahip deil. Artk ona karada saldrma cretini gsteremiyoruz, bu kesinlikle lm demek. Denizde saldrmaya alttmzda, koca dalgalar gnderdi ve gemilerimizi batrd, iindekiler bouldu. stedii yere gidip istediini yapyor." "Krlarmzda hibir yaam iareti kalmadn fark etmisindir. Devin gazabndan kurtulmak iin ou insan ormanlarn derinliklerine sakland. Bakalar saklandklar yerde alktan lyorlar. Tarlalar bo llere dnd." "Senin yardmna muhtacz" diye szlerini tamamlad valye. "Bize yardm etmezsen, canavar dev bu lkeyi ve halkn yok edecek." "Heyhat!" dedi Arthur, "bu devi bilseydim, lkenize girmeden nce yaamm ona sunardm. Bu iblisi kayalklarnda bulacam. stedii toprak veya hazine ise, onun fkesini gidereceim. Nefreti yattrlamaz ise onunla lmne dveceim. Gcnn ve yeteneinin beni atn sanmam." O akam Arthur, vey kardei Sr Kay'i yanna ald ve "Bu gece yars, seyislerimiz dnda kimseye bir ey sylemeden benimle gelmeni ve devi bulmakta bana yardm etmeni istiyorum. Onu kendim ldrmek istiyorum -krallarn valyelerine iyi rnek olmas nemlidir. Sanrm kendi cesaret ve yeteneimden baka eye gereksinimimirn olmayacak. Ancak yardma ihtiyacm olduunu grrsen, bana yardm edersin." Gece yars iki karde Mont Saint-Michel'e doru yola ktlar. Dan srtnda kocaman bir atein parltsn grdler. Eteklerine gelince, atlarn bir aaca baladlar. Yolculuklarnn bu blmn kyya balanm bir kaykla yapmak z.orunda kaldlar. nk gelgit ne zaman ykselse, tepe denizin stnde kalyordu. Yksek tepenin srtna doru trmanrken yukanlardak aalar arasnda yanklanan bir kadn sesi duydular. Kral Arthur Excalibur'unu knndan kard ve cesaretle yryne devam etti. Sr Kay'a "Ben nden gideceim, fakat sen de beni izle" dedi. "Srta varnca olanlar grebilecein bir yere yerle. Gvenliin iin, glgelerin inde kal. Nasl darbeler alrsam alaym yerinde kal, ancak dev beni yere ykp onun merhametine kaldmda yerinden k. Bu devle dvmek benden baka kimseye dmez." Kral Arthur, tepeye knca kocaman, parlak bir ate grd. Yerlere salm, az ok etleri syrlm insan kemikleri vard. Ama devden iz yoktu. Onun yerine taze mezar yn stne oturmu, elbiseleri paralanm, atein banda yal bir kadn vard. Uzun salar yzne dklmt ve zntyle i ekip alyordu. 478 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Syknceleri/ngillere-Fransa 479 Kral Arthur Excafibur elinde hazr, aydnlanm yere girince, kadn alamay kesti ve ona dnd: "Kimsin sen, hangi kt kader seni buraya getirdi?" dedi. "Melek misin, valye mi? Eer evin gklerdeyse burada gvenle dolaabilirsin. Ama eer valyeysen ve evin yeryzndeyse, o zaman gerekten de talihsiz bir in sanmsn." "Sana acyorum, nk dev seni para para edip ldrecek. En gl metalden bile yaplm olsan seni mahveder. Kendin kadar gl elli valyeyle de gelmi olsan hepinizi mahveder. Ad batsn!" Kadn devam etti: "Brtanya dknn yeenini yeni gmdm. Dev seni ldrmekte de tereddt ermeyecektir. Brotan-ya'daki atolarn en iyilerine saldrd. Kaplar onun elinde para para oldu. Koca salonlarn duvarlarn yerle bir etti. Hanmmn odasnn duvarn be paraya ayrd. Bizi yakalayp bu yabani, ormanlk yere getirdi. Zavall yavrum on be yandayd. Ben onun ebesiydim ve doduu gnden beri ona ben bakmtm. Canavarn kollarnda dehet iinde ld! Yaam m titreyip snene kadar onlar seyrettim!" "Gzel lordum dm dinle ve frsatn varken ka. Burada kalmak lm aramaktr. Dev seni bulursa paralara aymr ve etini yer. Onu szlerle alt etmeye kalkma. Toprakla, anlamalarla, hatta sandk sandk altnla satn alnamaz. Hibir kural dinlemeden stedii yere saldrr, kendi kendisinin efendisidir o ve hi kimseye yant vermek zorunda deildir." Sonra kadnn yz dehetle sarsld. Kral Arthur onun baklarn izleyip geriye dnd ve canavar devi kendisine bakarken buldu. blisin korkun grn ancak yapt korkun lerle karlatrlabilirdi. Yz kurbaa derisi gibi kara lekelerle doluydu. Kalar, ateler saan gzlerine iniyordu. Kulaklar kocamand ve burnu ahin gagas gibi kancayd. Az dere bal gibi dzd ve etli, gevek, koca dudaklar ikin dietlerini gstererek aralk duruyordu. Fra gibi kara sakal gsne inmi, iman gvdesini bir para gizliyordu. Bir boann kaln boynu ve omuzlarna sahipti. Kol ve bacaklar koca bir mee aao gibi uzamyordu. Bann tepesinden krek gibi ayaklarnn ucuna kadar boyu elli metre vard. Dev insan sandan yaplma, sakaldan saaklar olan bir tunik giyiyordu. Srtnda birbirine balad on iki kylnn cesedini tayordu. Elinde, lkenin en gl iki iftisinin kaldramayaca arlkta bir sopa vard. Dev, cesetleri atein yanna att ve geni admlarla Arthur'a yaklat. Arthur Excalibur'u yoklarken, devin aznda hl son yemeinin art phtlam kan ve et paralan olduunu grd. Sa sakal kan olmutu. Arthur deve: "Dnyay yneten gklerdeki ulu Tanrm sana ksa bir yaam ve utan dolu bir lm versin! Sen imdiye kadar bilinen en iren iblissin! Kendini kolla kpek, lmeye hazrlan, bugn bu ellerim seni ldrecek!" Dev korkun sopasn kaldrarak karlk verdi. Dehet saan dileri, kendinden emin fkeli bir yaban domuzu gibi srtyordu. Sonra brd ve azndan kpkler sald. Kral Arthur kalkann kaldrd ve iblisin gl sopasndan kendisini korumas iin Tann'ya yalvard. Devin ilk darbesi Arthur'un kalkanna geldi, uurumlar sanki rse vurulmu gibi nlad ve Arthur'un korunma kayna para para oldu. Darbenin etkisi Arthur'u neredeyse yere ykyordu, ama abuk toparland. Darbe Arthur'un fkesini ateledi ve klcn hnla devin alnna indirdi. Devin gzleri ve yanaklar kanla doldu ve nn gremedi. Av kpeklerinin saldrlaryla etleri paralanm bir domuzun fkeyle avcya saldrmas gibi, dev de yarasnn acsyla ldrm, kkreyerek Arthur'a saldrd. Kr gibi elleriyle yoklaya-rak Arthur'u omuzlarndan yakalad, ekip gsne bastrd ve kaburgalarn krp kalbini patlatmak iin skmaya balad. Kral Arthur btn gcn toplad ve devin penesinden syrlp kurtuldu. "Dvmeyelim lordum" dedi dev, "sen kimsin ki benimle byle beceriyle dvyorsun? Yalnz Arthur, btn krallarn en soylusu beni dvte yenebilir!" 480 Dnya Mitolojisi Brianya Adalarnn SoykncelerilngiUere-Frama 481 "O dediin Arthur benim" diye yantlad kral. Sonra Arthur yldrm hzyla, deve klcyla defalarca vurdu. Gzlerine dolan kandan evresini gremeyen dev, br sonraki darbenin nereden geleceini anlayamyordu. Arthur'un kl darbeleri yamur gibi stne yayordu ve sonunda klc kulandan girip kafatasnn ine kadar geti. Dev korkun bir lk att ve dehetli bir frtnada sklen mee aac gibi devrildi. Arthur yere den kurbanna bakt ve rahatlayarak gld, Sr Kay, atein na girdi ve "Etkileyici bir lm darbe-siydi" dedi. "blis mifer giymeliydi!" "Klcn al ve ban kes, Kay" diye emretti Arthur. "Herkesin grmesi iin onu yoldalarma gtrmek istiyorum. Eer kllarmz kulaklarna sokarsak, ban adrlara kadar aramzda tayabiliriz. Hazine istiyorsan istediini al. Ben iblisin tunii ve sopasndan bakasn istemiyorum." Kral Arthur ve Sr Kay kampa girerlerken, afan ilk klar ge gl renginin tonlarn yeni veriyordu. Haber adrdan adra oktan dolamt, merakl valyeler topluluu onlar bekliyordu. Devin kocaman, uursuz bana rkntyle baktlar, nk byklnn ve irkinliinin benzeri yoktu. Brranya dk, unutulmasn diye, yeeninin Sant-Michel tepesindeki mezar stne bir apel ina etti. naat bittiinde Kral Arthur'un balaklar rlanda'dan, skoya'dan

gelmilerdi ve hepsi Roma lejyonlaryla karlamak in hazrlandlar. Kral Arthur'un sarayndaki ei bulunmaz ki valye, Gln efendisi Sr Lancelot ve kraln yeeni Sr Gawain'd. kisi de Roma'ya kar savata kahramanlklarn gsterdiler. lk savata Sr Gavvain ciddi yaralar ald, ama dvmeye devam etti. Sava bittiinde Kral Arthur'un valyeleri on binden fazla Roma askerini ldrm, birok tutsak alm ve kalan da kamlard. Kral Arthur, Sr Lancelot'u, Paris'e gtrlecek olan tutsaklarn bana koydu. mparator Lucius Hiberius Lancelot'a pusu kurmalar iin altm bin Roma askeri gnderdi. Lancelot'un ncleri pusuyu haber verdiler. Romallar Bretontarn alt kat olmasna karn, lmcl bir arpmaya girdiler. Lancelot o kadar gl ve yetenekliydi ki, askerleri sa-va kazand; birok Roma askerini ldrdler; kalanlar, aslan veya kurttan kaan koyunlar gibi kamaya mecbur ettiler. Ama kraln yanna dndnde Arthur, "Cesaretin neredeyse seni mahvediyordu Lancelot! Adam sayn bu kadar az olduu zaman savamak aptallktr" dedi. Sr Lancelot, "Hayr, aptallk deildir" diye yantlad. "nsan bir kez utan dolu iler yapt m, onurunu bir daha kazana-maz. Kaderi belirleyecek sava bundan sonra oldu. Kral Arthur mparator Lucius Hiberius'la uzun, iddetli bir atmaya girdi. Arthur ciddi yaralar ald, ama sonunda Excalibur/u alp mparator'un ban kesti. O gn Kral Arthur ve adamlar, altm Roma senatr ve Roma bala yirmi lkenin kraln da ldrdler. Kral Arthur sa kalan senatre, "bu cesetleri u mesajmla senatonuza gtrn" diye emretti. "Onlara, benden istedikleri haracn bu olduunu syleyin. Ayrca bu yeterli deilse, Roma'ya geldiimde ek bir hara deyeceimi de syleyin, de-yeceim tek hara trnn bu olduunu yice anlatn. Son olarak onlara, Britanya'dan bir daha hibir hara veya vergi istememelerini de syleyin." Cenaze treni baladktan ksa sre sonra Arthur ve valyeleri Roma'ya doru yrye getiler. Eyaletlerdeki kentler art arda ellerine geti. talya'nn kentleri, Roma dahil teslim oldu. nde gelen Roma yetkilileri ban istediinde, Arthur Yuvarlak Masa toplantsn o ylba Roma'da yapp, Roma imparatoru olarak ta giyme kouluyla kabul etti. Bylece Kral Arthur, btn Roma lkelerinin yneticisi oldu. Ta giyme treninden sonra Arthur, valye ve uaklarna toprak datarak onlan cmerte dllendirdi. imdi btn valyeler evlerine ve karlarna dnme zlemi iindeydiler. Kral Arthur'un kendisi de daha fazla g peinde deildi. "Byk an ve onur kazandk" diye bildirdi, "Tanr'y kzdrmak akllca deil." Bylece Arthur ve ordusu Britanya'ya dndler ve btn krallkta trenlerle karlandlar. Britanya Adalarnn S6ytence\eriingiHm-Frama 483 V. Blm (Sor Lancelot, birok macera yaar ve kahramanca iler yapar. Sonra Yuvarlak Masa'ya dner ve Kralie Guinevere ile akilikisine yeniden balar. Onu ihanet sulamasna kar savunur. Turnuvada, klk deitirerek krala kar olan taraftadvr.) Krai Arthur ve valyeleri Britanya'ya dndkten sonra, Sr Lancelot Yuvarlak Masann nde gelen valyesi oldu. Gal-ya'da sava alannda olaanst bir len verdii gibi, memlekette de turnuvalardaki yeteneiyle ve soylu davranlaryla btn valyeleri geride brakyordu. Kralie Guinevere onu btn erkeklerden fazla ve o da onu btn kadnlardan fazla seviyordu. Sr Lancelot onur ve vg kazanmay seviyordu. Ksa zaman sonra her zamanki turnuvalardan ve silah becerisi isteyen teki yarmalardan skld. Macera peine derek teki, eit derecede soylu kiileri gemeye, ann artrmaya karar verdi. Lancelot'un kendisini kantlad soylu davranlardan biri Kralie Guinevere'e gsterdii ballkt. Bir aacn dibinde uykuya dalp uyandnda, drt kralie tarafndan balanm olduunu grmt. Kralieler ona, "Tek sevdiinin Kralie Guinevere olduunu biliyoruz" dediler. "Ama o seni sonsuza kadar kaybetti. imizden birini semeni istiyoruz, yoksa bu hapiste leceksin." Lancelot, "Beni zor bir seimle kar karya braktnz" diye yantlad. "Ama birinizi semektense lrm. Eer serbest olsaydm, Kralie Guinevere'in, lordu Kral Arthur' sadk olduunu size kantlardm." Sr Lancelot zor durumdaki hanmlar savunmasyla da kendini kantlamt. Drt kralieyle olan macerasndan ksa sre sonra ormanda, yolundan geen her kadna saldran bir valyeden ikyeti bir kza rastlad. Lancelot, "Bir valyenin hrsz ve tecavzc olduunu mu sylyorsun?" diye sordu. "valyelie leke getiriyor. Kutsal yeminini bozmu, yleyse lmesi gerekir. Ormanda yava yava benim nmden git, eer bu valye seni rahatsz ederse, seni kurtarmaya geleceim." valye ortaya kp kz atndan indirmeye kalknca, Sor Lancelot onu delloya davet etti ve ldrd. "imdi hanmm" dedi, "senin iin baka ne yapabilirim?" "u an iin hibir ey" dedi kz. "Ama senin bir ee htiyacn var. Btn hanmlara kar en nazik biimde davranan sensin. Ama hibirini de sevmiyorsun. Kralie Guinevere'in sana by yaptn ve ondan baka birini sevmeni engellediini duydum." "G zel h an m m " d ed i Lan celo t, "ev lilik le ilgilenmiyorum. O zaman hanmmn yannda kalmam ve turnuvalardan, savalardan, sevdiim maceralardan vazgemem gerekir. Bir kadn sevip evlenmemek daha da kt olur. Tanr byle ahlak d bir davran cezalandrr. Byle valyeler, yarmalarda ve savalarda talihsiz olurlar." Sr Lancelot bylece kz terk etti. Ormanda iki gn at srdkten sonra, Kral Arthur'un doduu Tntagel atosu'na gelmi olduunu grd. Ellerinde koca sopalar, iki dev ona saldrdlar. Lancelot hemen kalkann kaldrd, ilk devin darbesini savuturdu ve klcyla ban kesti. Bunu gren teki dev cann kurtarmak iin kat. Lancelot onu yakalad ve omuzundan midesine kadar gvdesini biti. Sonra atoya dnd. Byk salona girdiinde, altm hanm gelip kranla nnde diz ktler. "Yedi yldr burada tutsaz" dediler, "ipek leyerek ekmeimizi kazanyoruz. Kimsin ki bizi bu devlerin elinden kurtarabildin? Birok valye bunu denedi, ama cesaretleri onlara yalnzca lm getirdi. Yalnzca Goln efendisi Sr Lancelot'un bizi kurtarabileceini d n y o r d u k , n k d e v l e r y a l n z o n d a n korkuyordu." "Gzel hanmlar" diye yantlad Lancelot, "ben grmeyi umduunuz valyeyim!" Sonra onlar zgr brakp yoluna devam etti. Sr Lancelot birok macera yaad. Zaferlerinin haberleri birok yoldan Kral Arthur ve Kralie Guinevere'e ulat. Lancelot yardm ettii baz kiilerden, Arthur'un sarayna gidip olanlar kralieye ve oradaki valyelere anlatmalarn istiyordu. 484 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sylenceleri/ngiltere-Frasa 485 Yendii valyeleri de tutsa olmalar iin kralieye yolluyordu. Lancelot'un teki ykleri, yolda ona rastlayan Kral Art-hur'un valyeleri tararndan anlatlyordu. Sr Lancelot Yuvarlak Masa'ya dndnde, dnyadaki btn valyelerden daha byk bir n kazanm, soylular ve halk tarafndan sevilen biri olmutu. Lancelot'un Guinevere'e duyduu ak, dnnde yeniden canland. likilerini sarayda herkes biliyordu. Lancelot dedikodulardan utanmt ve isteyen btn kzlara, hanmlara yardm ederek zamann geirmeye balamt. Sonunda Kralie Guinevere Sr Lancelot'u ard ve ona yle dedi: "Lancelot, bana duyduun sevgi lyor olmal, nk artk benim arkadalmdan zevk almyorsun. Bunun yerine zamann baka kadnlara yardm etmekle geiriyorsun." Lancelot yantlad: "Yuvarlak Masa'nn yesi olduum zamandan beri, sana duyduum aktan baka bu dnyann btn zevklerinden vazgetim. Seni bu kadar sevmesem din adam olurdum. Sen benim dnyadaki tek neemsin ve seni hi kimseye (lordum ve k ralm Arth u r'a b ile) v erem ey ecek k ad ar o k seviyorum." "Fakat bunun devam edip, cesaretimizin bize byk bir iftira ve utan getirmesini ve sent onuru lekelenmi grmeyi istemiyorum. Elbette Guinevere, sen de valyelerin aktan bizim akmzdan sz ettiklerini duyuyorsundur. Onlardan kendim iin deil, daha ok senin adna korkuyorum, nk ben mecbur olursam denizin karsndaki lkeme dnebilirim. Ama sen burada kalmak ve hakknda sylenenlerle yzlemek zorundasn." "Dolaysyla" diye szlerini tamamlad Lancelot, "btn kadnlara yardm ediyorum ki, saray yeleri yalnzca seninle deil, btn kadnlarla ilgilendiimi dnsnler." Kralie Guinevere, "Szlerinden senin bo bir valye olduunu anlyorum" dedi. "Baka kadnlar seviyor ve beni ancak hor gryorsun. Ben de seni sevmeyeceim.

Saray terk et ve bir daha dnme. Seni bir daha grmek istemiyorum." Kralie Guinevere, Sr Lancelot'u sevdii kadar tekileri de sevdiini gstermek iin btn valyelere bir len verdi. Ama valyelerden biri zehirli bir elma yedi ve orackta ld. Ziyafeti Guinevere hazrlam olduu iin lm nedeniyle o suland. Bir baka valye, Kral Arthur ve Yuvarlak Masa valyelerinin nne karak kralieyi ihanetle sulad. Bunun cezas da lmd. Kral Arthur, "Onurlu lordlarm" dedi, "kalbim fazlasyla skntya girdi. Bu konuda yarg olmak zorundaym ve karm savunamam. inizden birinin ona yardmc olmasn ve onu ilemedii bir su nedeniyle yanmaktan kurtarmasn istiyorum." "Beni affedin" dedi valye, "fakat lene katlan yirmi drt valyeden hibiri bu konuda kralienin masumluunu savunmak istemiyor." Arthur, "silahlann ve on be gn sonraki yarmaya hazrlann" dedi, "Gn gelince hibir valye kralieyi savunmak istemezse, bu, suunun kant olacak ve kralie yaklacak." Sonra Kral Arthur, Kralie Guinevere'e gitti ve "Sr Lancelot nerede?" diye sordu. "O seni savunabilir." "Akrabalar Britanya'y terk ettiini sylyorlar" dedi kralie. Kral, "Senin iin Sr Lancelot adna dvmesini, yeeni Sr Bors'tan ste" diye tledi. Fakat Bors, Kralie Guinevere'in isteini yerine getirmek istemiyordu. "Madam" diye yantlad, "o lene katlmken seni nasl savunabilirim? Eer taraf tutarsam, valyeler elmay benim zehirlediimi dnrler!" "Sr Lancelot, sulu da olsan seni savunurdu, ama o sana taparken, sen onu Britanya'dan srdn. Amcama byle acmasz biimde davranrken, benden seni savunmam nasl isteyebilirsin?" Kral Arthur, Kralie Guinevere'i Lancelot'un yeenine yalvarrken grd. "Nazik valye" dedi, "kralieye merhamet et; nk onun susuz olduuna eminim. Sr Lancelot akna onu savun." "Lordum" diye yantlad Bors, "benden yoldam valyelerin gazabn uyandrmam istiyorsun. Yine de, baka bir valye ortaya kmazsa, Sr Lancelot ve senin adna kralieyi savunacam." Guinevere saraydan kovunca, Lancelot krlarda bir mnzevinin yanna gitmiti. Guinevere'in skntsn byk sevinle 487 486 Dnya Mitolojisi rendi, nk onun sevgisini yeniden kazanabilmesi iin bir frsat kmt. Yarma gn geldi, tki valye yara balamak iin hazrlanrken, beyaz bir at stnde, kalkannda tuhaf bir armas bulunan bir valye drt nala aalarn iinden kp Sr Lance-lot'un yeeniyle konutu. Sr Bors, kendi yerine kralieyi bu yabancnn savunacan aklad. Yabanc valye, sulayan valyeye kar Kralie Guinevere'i savundu ve onun ihanet konusunda masum olduunu kantlad. Yarmadan sonra Kral Arthur tuhaf valyeden miferini karmasn ve kimliini aklamasn istedi. valye elbetteki Sr Lancelot'tu. Kralie Guinevere valyenin dnne ok sevindi ve ona sert davrand iin piman oldu. Arthur ve Yuvarlak Masa valyeleri bundan sonra Came-lot'taki byk turnuva iin hazrlandlar. Kral, Kralie Guineve-re'den kendisine elik etmesini istedi, fakat kralie ok hasta olduunu syledi. Sr Lancelot da Kralie Guinevere'i savunurken ald yaralarn iyilemesi gerekesiyle turnuvaya katlmay reddetti. Bu akma, dedikoduyu sevenlere konuacak ok sz salad ve Kral Arthur, Canelot'a yreinde znt ve fkeyle gitti. Kralie Guinevere, kral gittikten sonra, Sr Lancelot'a, "Burada kalmakla hata ettin" dedi, "dmanlarmz bizi burada kalp sevimekle sulayacaklar!" Lancelot klk deitirip turnuvaya katlmaya ve krala kar tarafta dvmeye karar verdi. Guinevere onu daha drst bir yolla katlmaya ikna edemedi. Ama Kral Arthur, Camelot yolunda konaklarken Lancelot'u tand ve onu grmekten ok memnun oldu. Fakat her ey yolunda gitmiyordu. Lancelot hibir kadnn iaretini tamay kabul etmedii iin, klk deitirdiinde baka bir kadnnkini tamaya karar vermiti. Turnuva srasnda kendi yeeni Sr Bors tarafndan ciddi biimde yaraland. Bir sre sonra, Sr Gawain Sr Lancelot'un kimliini kefetti. Krali e Guinevere valyesinin baka kadnn iaretini tamasna h id de denmiti. Britanya Adalarnn SytenceleritngUtere-Fransa Sonuta yeni byk turnuva ilan edildiinde, Guinevere Lancelot'a, "son turnuvada niin bir kzn iaretini tadn anlyorum. Fakat bundan sonra bana olan sevginin iareti olarak miferinde benim altn iaretimi taman istiyorum" dedi. "Hem akrabalarn da girdiin kl bilip seni yaralamam olurlar." Sr Lancelot bunu kabul etti ve sonraki turnuvada yine Yuvarlak Masa valyelerine kar dvt, fakat Kralie Guineve-re'in iaretini tad. Klk deitirmi olan akrabalar da onun yannda dvtler. Sr Gawain onlar tand ve Kral Arthur'a danp, Sr Lancelot ve akrabalarnn kendi valyelerine kar iddetli bir mcadele vermesindense, turnuvay kazanmalarnn daha iyi olacanda anlatlar. VI. Blm (Kral Arthur'un iki valyesi, ona Sr Lancelot'ta KralieGuinevere arasndaki ak anlatt. Kralie lme mahkm edildi,fakat Lancelot onu kurtarp atosuna gtrd.) Sr Agravain ve Sr Mordred, Sr Gawain'in kardeleri, Kralie Guinevere ve Sr Lancelot'a duyduklar nefreti uzun sredir saklyorlard. Sonunda Agravai'in duygular mantna ar bast ve valyelerin duyabilecei bir sesle "Ne bozuk adamlar var! Sr Lancelot'un Kralie Guinevere'e aktan k olmasn grmekten nasl utanmyoruz aryorum" dedi. "Her gn bu utanc tayoruz ve Kral Arthur'un sulular cezalandrmak iin bir giriimde bulunmamasna neden olarak bu utanla yaamasna izin veriyoruz. Lancelot'un ihanetini daha ne kadar gizleyeceiz? Krala sylemenin zaman gelmedi mi?" Sr Gawain yantlad: "Benim kulamn dibinde bu tr szler syleme, nk bu konuda yapacam hibir ey yok." "Ben yapacam!" dedi Sr Mordred. "Bu ii oluruna brakrsan hepimize iyilik etmi olursun kardeim" dedi Gawain, "kendi iinize bakn; nk bu yanl davrannzn altndan ne kacan biliyorum." "Ne kabilir?" dedi Sr Agravain, "konuyu Kral Arthur'a amak istiyorum." 488 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sylencderijngtere-Frama 489 "Ben onaylamyorum" dedi Gawain, "bu konuda srar ederseniz, Lancelot'Ia aramzda savaa yol aacaksnz. Ve hepimiz biliyoruz ki, birok dk ve baron Lancelot'un yannda yer alacak. Bana gelince, ben de Sr Lancelot'a kar hibir ey yapmayacam. O benim arkadam!" "stediini yap" diye yantlad Agravan, "artk sessiz kalmayacam." "Davrann soylu Yuvarlak Masa arkadaln ykacak ve bize ykm getirecek" diye bard Gawain, "ikinizin de tekrar dnmesini istiyorum!" Fakat Agravain ve Mordred caymadlar. Kral Arthur'a, Sr Lancelot le Kralie Guinevere arasndaki ilik iy i an lattlar. "Lan celo t'u n h ain o ld u u n u kantlayacaz" diye szlerini tamamladlar. "Gerekten kantlamanz gerekir" dedi Arthur. "Sr Lancelot valyelerin en gls ve onuruna saldran valyeleri ldrr." Kral Arthur karsyla Lancelot arasndaki sevgiyi uzun sredir biliyordu, ama bilmiyormu gibi davranyordu. nk Lancelot birok olayda ona ve kralieye yardmc olmutu ve Kral Arthur onu seviyordu. Eer ilikileri halk tarafndan renilirse, Arthur, kral olarak onurunu dikkate almak zorunda kalacan ve harekete geme zorunluluu doacan biliyordu. Fakat Agravain konuyu halka aklamaya kararlyd ve Arthur istemeden onun planna uymak zorunda kald. Kral Arthur ava gidecek ve Kralie Guinevere'e o gece dnemeyecei haberini gnderecekti. Eer Sor Agravain, Sr Mordred ve Yuvarlak Masadan on iki valye onun yokluunda Sr Lancelot'u Kralie Guinevere ile bulurlarsa Lancelot'u ona getireceklerdi. Lancelot, Agravain ve yanndaki valyeler kralienin kapsn aldnda, gerekten Guinevere'le birlikteydi. "Gln efendisi Sr Lancelot, sen krala ihanet ettin!" diye bardlar. "Kralienin yatak odasndan k. Seni Kral Arthur'a gtreceiz."

"Ah!" diye bard Kralie Guinevere, "akmz bizi mahvetti. Zrhn ve silahlarn olmadna gre seni ldrecekler ve beni de yakacaklar!" Lancelot Guinevere'i kucaklad ve "soylu kralie, sen daima benim hanmm oldun ve ben de daima senin gerek valyen oldum. Kral Arthur'un beni valye yapt gnden beri sana kar bir hatam olmad. Eer burada ldrlrsem ruhum iin dua et! Akrabalarm seni ateten kurtarrlar. Bu konuda rahat ol ve onlarla benim lkeme git, nk orada kralie gibi yaarsn" dedi. "Hayr Lancelot" diye yantlad Guinevere, "sen lrsen ben de yaamay semeyeceim!" "Bil ki sa kalmak iin elimden geleni yapacam" dedi Lancelot, "ama seni kendimden daha ok dnyorum. Yine de, Hristiyanln efendisi olmaktansa, imdi silahl olmay yelerdim. Utan iinde lmektense, bana n getirecek iler yaparak lmeyi isterdim." Sr Lancelot Kralie Gunevere'in kapsn yalnzca bir valye ieri girebilecek kadar at. Lancelot ieri gireni ldrd, silahlarn ve zrhn ald ve onu mahvetmek isteyenlere saldrd. Yalnzca Sr Mordred kaabildi. Sonra Lancelot Guinevere'e, "bu valyeleri ldrdm iin Kral Arthur her zaman benim dmanm olacak. Britanya'y terk etmeliyim. Benimle gel! Seni gelecek tehlikelerden koruyacam" dedi. Guinevere yantlad: "Hayr, Lancelot. Kaarak kralla daha fazla ktlk etmeyeceim. Ama yaklmaya mahkm edilir-sem beni kurtar." "Bundan kukun olmasn" dedi Lancelot, Kralie Guinevere'i pt ve yzklerini dei toku ettiler. Sr Lancelot kendi topraklarna dnd ve ailesi ile k en d isin e sad k v aly eleri to p lad . "Hep in i?, biliyorsunuz ki" diye aklad, "Britanya'ya geldiimden beri, efendim Kral Arthur'a ve hanmm Kralie Guinevere'e sadk kaldm. Bu gece kralie konumak iin bana haber yollad. Kral Arthur, ben odasnday-ken Sr Agravain, Sr Mordred ve on iki valyeyi beni tuzaa drmeleri iin gnderdi." "Bu valyeleri ldrdm iin sava kaca ok ak" diye devam etti. "Kral, fkesi ve kiniyle kralienin yaklmasn emredecek. Onun iin dveceim ve onun efendisine sadk kaldn savunacam." 490 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sytenceleri/ngiltere-Fransa 491 Bu s r a d a S r M o r d r e d , S r L a n c e l o t ' l a karlamasnn korkun yksyle Kral Arthur ve valyelerinin yanna gitti. Arthur, "Yuvarlak Masa arkadal sonsuza kadar yklmtr" diye bard, "nk birok soylu valye Sr Lance-lot'un yannda yer alacak. Bu tac bamda tadm iin yazklar olsun! imdi bir kraln yaad, en soylu valyelerin arkadalndan yoksun kalacam!" Kral Arthur devam etti: "Onurumu korumak iin Sr Lancelot'la aram bozmak zorundaym. "Kralie de, yasaya gre ihanet suundan lm cezasna arptrlmak zorunda. Yuvarlak Masa valyelerinin on nn lmnden sorumlu. Dolaysyla, atee atlp yaklmasn emrediyorum." Sr Gawain, "Lordum" dedi, "kralie hakknda bu kadar abuk hkm vermemeni tlyorum. Sr Lancelot onun odasnda da bulunmu olsa, orada kt bir niyetle bulunmuyor olabilir. Kralienin Lancelot'a her valyeden daha fazla bolu olduunu biliyorsun. nk o birok kez onun yaamn kurtard ve btn saray reddettiinde onun iin dvt. Belki de onu armasnn iyi bir nedeni vardr." "Belki de" diye devam etti Gavvain, "kralie Lancelot'un gizlice odasna gelmesini iftiradan kurtulmak iin istemitir. Birok kez, dndmzn yaplacak en iyi i olduunu sanrz, sonra bunun en kts olduunu anlarz! Sana, Kralie Guinevere'in, hem iyi hem de sadk olduunu sylyorum. Sr Lancelot'a gelince, kralienin onurunu yaayan her valyeye kar koruyacaktr ve onu korumak iin su ve utanc stne alacaktr." "Byle yapacandan kukum yok" dedi Kral Arthur. "Sor Lancelot cesaretine ve yeteneine gvenir ve ne insan ne yasa, hibir eyden korkmaz. Ama bu kez kralie iin dvmesine izin vermeyeceim. Kralie yaptklarnn sonucuna katlanacak, nk hepimiz yasaya tabiyiz. Ve eer yapabilirsem Lancelot'a utan iinde bir lm getireceim." So n ra Arth u r Gawain 'e, "Ned en Lan celo t'u savunuyorsun?" diye sordu. "ki olunu ve geen gece kardelerinden birini ldrd ve birini ar yaralad." "Onlar lm kendileri aradlar" dedi Gawain. "Onlar yaptklarnn tehlikesi hakknda uyardm, ama dm dinlemek istemediler." Kral, Sor Gavvain'e emretti: "Sevgili yeenim, en iyi silahlarn kuan ve kardelerin Sr Gareth ve Sr Gah erise b irlik te k raliem i atee g etir. Orad a yarglanacak ve lecek." "Hayr soylu lordum, bunu yapmayacam. Kalbim bu kadar soylu bir hanmn utanla lmesine seyirci kalmaya izin veremez. Ve hi kimse kralieyi sulu kanp onu lme mahkm ederken seni desteklediimi sylemesin" diye karlk verdi Ga-wain. "O zaman" dedi Kral Arthur, "kardelerine izin ver." Gawain yantlad: "stedikleri gibi yapsnlar. Fakat senin emirlerine kar koyamayacak kadar genler." Gareth ve Gaheris, "Gerekten de, i ne kadar aklmza yat-masa da, bize verdiin emre itaat ederiz" dediler, "fakat zrh giymeyecek ve silah tamayacaz." Bylece Kralie Guinevere, Carlisle atosundan basit bir entariyle lmle karlamaya getirildi. Lordlarn ve hanmlarn ou sevgiyle alad ve ok az idam desteklemek iin silah tad. Guinevere atee ulatnda, Sr Lancelot'un nderlik ettii bir grup valye drt nala onu kurtarmaya geldi. Baskna gelen valyelere direnen herkes ldrld, nk Sr Lancelot'un sava meydannda dengi yoktu. valyelerin zrhn paralamak isteyen bir kl darbesi, silahlanmayan ve savaa hazrlanmayan Gaheris ve Gareth'in korunmasz balarna ndi. Onlar kesen Lancelot'tu ve savan duman iinde onlar grmemiti bile. Sr Lancelot nne kan herkesi ldrdkten veya dattktan sonra Kralie Guinevere'e elbise verdi, atnn terkisine ald ve onunla birlikte Neeli Gard'a doru yola koyuldu. Orada kralieye, soylu bir valyenin hanmna davrand gibi davrand. Sr Gawain odasnda kalmt ve Guinevere'in kurtarl yksn rendi. "Sr Lancelof un kralieyi kurtaracam veya lm gze alacan biliyordum" dedi. Baka trl onurunu koruyamazd, nk kralie onun yaptklar nedeniyle yaklacakt. Onun yerinde olsam ben de aynsn yapardm." Sonra Gawain'e kardelerinin lm anlatld. Onlar Lancelot'un ldrdne inanamad. "Gareth Lancelot'u, kardele-492 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sykncekriln$illere-Fran$a 493 rinden veya kraldan daha ok severdi" diye bard, "Lancelot isteseydi, Gareth onunla birlikte hepimize kar kard," Sr Gawain znt ve fkeye kapld. "Sr Lancelot kardelerimi nasl ldrd?" diye sordu Kral Arthur'a. "tkisi de ona kar silahlanmamlard." "Sana ancak bana anlatlanlar aktarabilirim" dedi kral. "Bir grup silahl valyenin arasnda duruyorlard ve onlar gremedi. Onlar ldrdn bilmiyordu. Ama onlarn ntikamn nasl alacamz dnmeliyiz." "Efendim, kralm, amcam" diye yantlad Sr Gavvain, "imdi sana valyeliim kadar kutsal bildiim bir yemin vereceim. Bugnden sonra dnyada hi kimse beni Gln efendisi Sr Lancelot'la ban yapmaya ikna edemez! Onunla dv meydannda karlamadan ve birimiz lmeden huzur bulamayacam. Gerekirse Sr Lancelot'u yedi krallkta arayacam ve onu bulup kardelerimin lmnn ntikamn alacam." Kral Arthur ile Sr Lancelot arasndaki sava byle balad. VH. Blm (Lancelot'un Britanya'daki atosunu kuatma baarszlklasonulanr. Lancelot, Guhevere'i Kral Arthur'a geri verir, fakatSr Gaoain Arthur'u, savaa devam etmek iin denizi geipLancelot'u izlemeye mecbur eder. Mordred saray kuatr veArthur onunla savamak iin dner. Sr Gaoain lmcl yaraalr. lmeden nce Lancelot'tan, Mordered'e kar savataArthur'un yardmna gitmesini ister.) Sr Lancelot ve valyeleri Neeli Gard atosunu kuatmay kar hazrladlar ve ok gemeden Kral Arthur ve Sr Gawan byk bir orduyla geldi. Byk sava olmasna karn, Lancelot ve en iyi valyeleri drt ay boyunca atoda kaldlar ve savaa katlmadlar.

Sonunda Sr Lancelot atonun duvarlarndan Kral Arthur ve S r G av v ai n ' l e k o n u t u . " at o y u s arm ak l a o n u r kazanamayacaksnz, nk sizinle savamay reddediyorum. Beni valye yapan soylu kralla savamayacam" dedi. Arthur, "Ball szlerin senin olsun! lene kadar senin lmcl dmannm. Benim iyi valyelerimi ve akrabalarm ldrdn. Yllarca kraliemle yattn. Ve imdi, bir hain gibi onu zorla benden aldn" diye yantlad. "Soylu lord ve kral" dedi Lancelot, "bana ne istersen syle, sana kar savamayacam. valyelerini ldrdm iin zgnm, ama bunu yalnzca kendi canm kurtarmak iin yaptm. Kralie Guinevere'e gelince, gkyznn altndaki btn valyelerin iinde, yalnzca Sr Gawain beni ihanetle sulayp canl kalabilir. Kralienin onurunu baka btn valyelere kar korurum, nk o sana, baka btn hanmlarn efendilerine olduu gibi sadk kald." "Kralienin bana nazik davrand ve baka bir valyeden fazla sevgi gsterdii doru, ama onun sevgisini hak ettim. Bu fkenle, onu birok kez yakmak isteyebilirdin, ben onu hkmden ve alevlerden kurtardm. Sen de beni sevdin, bana teekkr ettin ve bana bal kaldn." "Kralieyi kendi yaptklarm yznden yanmaya braksay-dm onurumu kaybederdim. Bakalaryla kavgalarnda bile daima onun tarafn tuttum. Bu kavga beni ilgilendirdiinde nasl onu savunmadan durabilirim? Yani benim iyi ve merhametli lordum, kralieni al ve ona sayg gster, nk hem iyi hem de sadk" diye devam etti Lancelot. Sr Gawain, "Sen sahte valyesin" diye bard. "Kralie hakknda byle utan verici eyleri hibir zaman dnmem. Ama benim kardelerimi niin ldrdn? Silahl bile deillerdi!" "zrm kabul etmeyeceini biliyorum" diye yantlad Lancelot, "fakat valyelik erdemine duyduum inan adna yemin ederim ki, onlar ldrmek istememitim." "Yalan sylyorsun, korkak valye!" diye bard Gavvain. "Yaadm srece, birimiz brn ldrene kadar, seninle dveceim." "Onlarn lmn rendiim andan itibaren" dedi Lancelot, "bir daha seninle arkada olamayacam ve soylu efendim Kral Arthur'u benim lmcl dmanma evireceini bili-494 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sylecderillngiltere-Fransa 495 yordum. Senin snmez fken olmasa, tekrar kraln sevgisini kazanacam da biliyorum." Sr Lancelot gerekten de haklyd. Soylu Kral Arthur, kraliesini kabul eder ve Sr Gawan izin verse, bu yiit valyesiy-le barrd. Ama Sr Gavvain'in fkesi yatmyordu ve Arthur'un birok valyesinin Lancelot'a sahte, korkak valye demesine yol amt. Sr Lancelot onurunu korumak iin atodan kp savamak zorunda kald. Kral Arthur ve Sr Gawain'e meydan terk etmeleri iin yalvard, fakat Gawain dvmeye geldiklerini syledi. Lancelot valyelerine, herkesle savarken bu ikisine dokunmamalarn syledi. Arthur'u, Sr Bors'un klcndan Lancelot'un kendisi kurtard. Yeenine, "seni ne kadar ok sevsem de, beni valye yapan soylu kraln utandn veya ldrldn greceime seni ldrrm" dedi. Lancelot, Arthur'u atnn arkasna alrken, kraln gzlerinden yalar boand, nk Sr Lancelot'un btn insanlardan daha soylu olduunu grmt. "Ne yazk ki bu sava balad" dedi. Sonunda sava haberi Roma'daki papaya ulat. Kral Arthur'a, kraliesini kabul etmesi ve Sr Lancelot'la barmas iin papalk karar gnderildi. Gavvain, kralienin Arthur'a dnmesini kabul etti, ama Lancelot'la bar yapmasna izin vermedi. Sr Lancelot, Kralie Guinevere'Ie Kral Arthur'un Carlisle'deki atosuna at srd. Yanlarnda onlara elik eden, beyaz ve altn renkli elbiseler giymi, ellerinde bar simgesi olarak zeytin dal tayan, yeil kadifeli yz valye vard. Carlisle a-tosu'na geldiklerinde, Lancelot ve Guinevere, Gavvain ve birok valyenin huzurunda Arthur'un nnde diz ktler. "Onurlu kralm" dedi Lancelot, "kralieni senden almak hi aklmda yoktu. Btn amacm onu tehlikeden korumakt. Onu buraya getirirken, gtrrken olduumdan bin kat daha mutluyum." "Senin dnda bir valye, lordum, Kralie Guinevere'in sana sadk olmadn sylemeye cesaret ederse, Gln efendisi Sr Lancelot onun iyi adn savunacaktr. Yalanclarn szn dinledin ve aramzda bu anlamazln domasna yol atlar. Tanr'nn yardm olmadan, silahsz ve o kadar aknken, beni ldrmeye kararl on silahl valyeyi ldremezdim. Sana ne kadar iyi hizmet ettiimi anmsa ve iyi dileklerini benden esirgeme." "Kral isterse seninle barabilir" dedi Gawain, "ama kardelerimi ldrdn iin seni hi affetmeyeceim. Eer burada papalk kararyla bulunmasan, u anda amcama ve bana kar yanl davrandn kantlamak iin sana saldrrdm. Britanya'y terk eder etmez, seni nerede bulursam hemen bunu kantlayacam bil! ki hafta iinde bu lkeyi terk etmelisin!" Sonra Lancelot, Guinevere'e, herkesin duyabilecei bir sesle unlar syledi: "Madam, imdi senden ve bu soylu arkadalktan sonsuza kadar ayrlmak zorundaym. Fakat herhangi yalanc bir dil sana iftira ederse, hemen bana haber yolla, seni savunaym." Kralieyi pt ve "imdi kralie aleyhine konumaya ve onun lordum Arthur'a sadk olmadn sylemeye kim cesaret edecek grelim" dedi. Bu szlerle, Sr Lancelot Kralie Guinevere'i Kral Arthur'a teslim etti ve saraydan kt. Ne kral ne de bir dk, kont, valye, hizmeti kz veya hanm gzyalarn tutabildiler. Yalnzca Lancel ot ' a duyduu nefret yat m ayan S r Gavvai n grdklerinden etkilenmeden dikildi. Kral Arthur'un yrei, lkesinde yaananlar nedeniyle burkuluyordu. O gnden sonra krallnn tartma ve atmalarla alkalanacagn biliyordu. Yuvarlak Masa arkadal Britanya'ya sorumlu bir nderlik getirmiti. Bu arkadalk onlar beslemedi mi, dk dkle, baron baronla, valye valyeyle savard. Sr Lancelot denizin karsndaki kendi yurduna dnd. Kral Arthur ve Sor Gawain kocaman bir orduyla peine dmeye hazrlandlar. Arthur Britanya'y yeeni Sr Mordred'e emanet etmeye karar verdi. Mordred'in birok erdemi vard, ama sadakat bunlar arasnda deildi. Kral Arthur'un yerine gemeyi ve sevdii Kralie Guinevere'Ie evlenmeyi kuruyordu. Arthur'un Mordred'in kt niyetlerinden haberi yoktu. Neye sahipse Mordred'e teslim etti: kraliesini, yurdunu ve hal-496 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sytenceleri/Ingiltere-Fransa 497 kn. Sonra Sr Lancelot'la savamak zere yola kt; nk Sr Gawain'e sadk kalmak istiyordu ve Gawain'in kalbi intikamla tutuuyordu. Alt ay boyunca Gavvain, Lancelof un ovalyeleriyle savat, ama Lancelot karsna kp onunla dvmeyi reddetti. ki taraftan da birok valye can verdi. Sonunda Gavvain atonun kaps nnde grnd ve "Neredesin Lancelot, sahtekr hain" diye bard. "Korkak gibi atonun duvarlar ardna niin saklanyorsun?" O zaman Sr Lancelot bir zamanlar sevgili arkada olan valyeyle dvmek zorunda kalacan anlad. Onur duygusu, Sr Gawain'in kendisine halkn nnde hakaret etmesini kaldramyordu. Dvmeye karar verdiler ve valyelerine biri lmeden veya tekine teslim olmadan, yardm iin yanlarna yaklamamalarn sylediler. Gavvain'de kutsal bir kiinin kendisine verdii bir armaan vard: Yln her gn sabah saat dokuzdan leye kadar gc normalin katna kadar artyordu. Bu armaan yalnz Kral Arthur biliyordu ve tartmalar zmek iin dzenlenen yarmalar daima gnn bu saatlerinde dzenliyordu. Sr Lancelot, Sor Gavvain'in gcnn yava yava nce iki sonra katna ktn fark ederek ard. Kendi gcn kol-layarak ok byk zenle dvt, le geince Gavvain'in gc azalmaya balad ve Lancelot miferine indirdii bir darbeyle onu atndan yuvarlad. Gavvain yerde savunmasz yatyordu, ama Lancelot onu yle brakt ve ekip gitti. "Geri dn ve beni ldr hain!" diye bard Gavvain, "beni byle brakrsan, iyiletiimde tekrar gelip seninle dvece-im!" Sr Lancelot, "ok iyi bilirsin ki Gavvain, yere den valyeye hibir zaman vurmam" dedi. Sonraki hafta boyunca Gavvain adrnda hasta yatt. Savaa giriecek kadar kendisini iyi hissettiinde tekrar atoya yanat ve kp dve tutuana kadar Lancelot'a satat. ki valye arasndaki dv yine saat dokuzda balad ve Lancelot leden sonrasna kadar gcn ok idareli kulland. Yine Gavvain'in miferine vurdu ve yine ciddi yara alan valyeyi brakp gitti.

Gavvain konuacak kadar iyileir iyemez Sr Lancelof a seslendi: "Hain valye! Biliyorsun ki hl canlym! Gel, beni ldr, yoksa yaadka seninle tekrar dveceim. Birimiz lene kadar vazgemeyeceim." Lancelot, "Bundan fazlasn yapacak deilim" dedi. "Ayaklarnn stnde durabildiin srece seninle dvrm. Ama ayakta duramayan birine vurarak adma glge drmem." Bu kez Gavvain adrnda bir ay hasta yatt. Kral Arthur Sr Mordred'in resmen Britanya kral ilan edildii ve Kralie Gui-nevere'le evlenmek istedii haberini aldnda tekrar dvmek iin hazrlanyordu. Lancelof un Arthur'u ldrd haberini veren sahte mektuplar. Lordlar Meclisi'ni yeni birini tahta geirmeye mecbur etmiti. Guinevere Mordred'le evlenme fikrini utan verici ve tatsz bulduundan, eyizini hazrlamak iin Londra'ya gideceini sylemiti. Sonra Londra Kulesi'ne yiyecek yd ve ovalyeleriyle oraya snd. Ne kadar urasa, Sr Mordred Kralie Guinevere'i ele geiremedi. Kralie onunla evlenmektense leceini halka ilan etmiti. Sonra Mordred, Kral Arthur'un Sr Lancelof u kuatmay brakp ordusuyla eve dndn rendi. Mordred hemen btn Britanya baronlarna destek isteyen mektuplar yazd. ou Arthur'un ne kadar iyi kral olduunu unutup onun tarafn tuttu. Aptalca, Kral Arthur'un ynetiminin mcadele ve savaa yol atn dnyorlard. Sr Mordred'le huzur ve nee iinde yaayacaklarn sanyorlard. iki ordu Dover'da karlat ve sular bile kandan krmz akt. Kral Arthur yle cesur bir nderdi ki, valyeleri yreklerinde byk gvenle onun peinden karaya ktlar. lmcl bir savatan sonra Sr Mordred ve kuvvetleri ekildi. Arthur dndnde Sr Gavvain'in teknelerden birinde lmekte olduunu grd. "imdi dnyadaki son sevincim de yok oldu!" diye bard kral. "Seni ve Lancelot'u btn valyelerimden fazla severdim ve ikinizi de yitirdim." Gavvain, "sevgili amcam, lordum, kralm" dedi, "kendi aceleci kararm yznden lyorum. Lauvlofun <l v.ra bt-ni 498 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sykncelerilhgiltere-Fmnm 499 ldryor. Eer hl senin yannda olsayd bu talihsiz sava balamazd. Seni ona kar kkrtmakla krallnn sonunu getirdim. Yalvarrm bana kalem, kt, mrekkep ver, Lancelof a kendi elimle mektup yazmak istiyorum." Gawain Lancelot'a Mordred'in hanetini, Guinevere'in kuleye kapanmasn, Arthur'un yardma ihtiyac olduunu ve kendi lmnn geldiini anlatan bir mektup yazd. Sr Lance-lot'un masumluunu halk nnde ilan etti ve ondan Arthur'a yardm iin Britanya'ya dnp kendi mezarn da ziyaret etmesini istedi. Mektup bitince Sr Gavvain, Kral Arthur'a onu Sr Lancelot'a gndermesini ve btn teki valyelerden stn tutmasn istedi. Gavvain'e son hizmetleri yapld ve valye ld. VIII. Blm (Arthur Mordred'i ldrr, fakat Mordred da, Merlin'in kehanettebulunduu gibi Arthur'u lmcl biimde yaralar. Excalibur,Gln Hamm'na dner ve drt kralie Arthur'u birliktegtrrler. Guine-vcre ve Latcclot aklarnn neden olduu ytktmgrrler, biri rahibe, teki papaz olur. nce Guinevere, ksa sresonra da Lancelot lr.) Kral Arthur, ryasnda, tekerlee balanm bir sandalyeye oturduunu grd. Tacn ve atafatl altn elbisesini giyiyorlar, btn valyeleri nnde eiliyorlard. ok aalarnda, ejderhalarn, ylanlarn ve yabani hayvanlarn dvt derin, kara sular vard. Grnt baklamayacak kadar berbatt! Aniden sandalyesi ters dnd ve derin, kara sulara dt. Btn canavarlar hemen ona doru yzdler ve saldrmaya baladlar, Arthur ryasnda bard. Sonra uykusunda Sr Gawan yanna geldi. "Lordum ve amcam" dedi, "yarn Mordred'la dvrsen, sen ve valyelerinin ou ldrlecek. Yarnki sava bir ay ertelemesi iin Mordred'a byk bir armaan nermeni tlyorum. O zamana kadar Sr Lancelot soylu valyeleriyle gelir. Sr Mordred'i ve destekleyicilerini ldrrler." Bu szlerle Sr Gawain kayboldu. Arthur ikinci ryasn valyelerine anlatt ve ikisini bir aylk erteleme in Sr Mordred'a gnderdi. Mordred yz bin adam toplamt ve savaa hazrd. Ama Kral Arthur yaarken Cornewall ve Kent'in, lmnden sonra da btn Britanya'nn kendisine verilmesi kouluyla ertelemeyi kabul etti. Arthur ve Mordred iki ordu arasnda anlamann imzalanmas iin on drder valye setiler, iki nder birbirine hi gvenmiyordu ve valyelerini, birinin kl ekmesine kar hazrlkl olmalar iin uyardlar. lk klcn havada grlmesiyle, ortalkta ne kadar dman varsa ldrlecekti. mza srasnda zehirli bir ylan allar arasndan kt ve valyelerden birinin ayan soktu. valye ylan kesmek in hemen klcna asld. Havada kl gren iki taraf hemen birbirine girdiler. Kral Arthur zntyle savaa girdi ve valyelerine cesaret verip elinden geldii kadar iyi dvt. "Gklerdeki ulu Tanr benim sizin iin lmemi kaderime yazdysa" dedi, "skender'in sahip olduu kadar lkeyi ynetmektense, sizin cannz kurtarmay yelerim." Gne batarken, iki yz bin insan topraa dmt. Toprak kadar souk gvdeleri yerde yatyordu. Kral evresine baktnda valyelerinden yalnzca Bedivere'in canl olduunu grd. "Heyhat, bu en kahrl gn de grdm!" diye bard. Sonra Arthur byk bir l yn yannda Mordred'in dikildiini grd. Kral valyesine, "Mzram bana ver, bu kasvete neden olan haini grdm" dedi. "Hainliini ve dnekliini ona deteceim!" "Lordum" dedi Bedivere, "Ryan anmsa ve onu brak, Mordred'i bugn brakrsan kader gnn geecek." "ster lm, ister yaam gelsin" dedi Arthur, "onu bugn ldreceim". Mzra iki eliyle kavrad ve Mordred'e doru komaya balad. "Sahte valye ve hain!" diye baryordu, "imdi karanlk lm stne geliyor ve seni kimse kurtaramaz!" Mordred klcn ekip Arthur'a doru kotu. Kral Mordred'e kalkannn altndan lmcl bir darbe indirdi, Mordred da son gcn toplayarak Kral Arthur'un bana yandan vur-500 Dnya Mitolojisi Britanya Adalarnn Sbylenceleri/ngiltere-Fransa 501 du, miferini beynine kadar paralad. Sonra Mordred'n gvdesi yere kvrld. Kral Arthur bard: "Ah Lancelot! Bugn gerekten de yardmn zledim! Yuvarlak Masa'nn zengin kan topra suluyor! Beni bileklerinin gcyle dnya efendisi yapan sadk valyelerim hainlikle yerlere serildiler. Bu gnn kanl ileri btn neemi ldrd. Artk kalmayan an, onur ve arkadalk iin alyorum. Ben de lmcl yaram aldm." Sonra Arthur, valyesine: "Klcm Excalibur'u alp yakndaki gle gtr at" dedi. "Sonra dnp bana orada ne grdn anlat." Sr Bedivere Kral Arthur'un dedii yne doru gitti, ama klcn deerli talarla bezeli kabzasn grnce, "Byle deerli bir klc suya atmaktan hibir fayda kmaz. Bu zenginlii neden ziyan edeyim" diye dnd. Excalibur'u bir aacn altna saklad. Dnp de klc suya attn syleyince Arthur sordu: "Ne grdn?" "Yalnzca derin sular, karanlk dalgalar ve rzgr" diye yantlad Bedivere. "Sana dediimi yapmadn" dedi kral, "Gle dn ve klc at!" Bedivere gle geri gitti, ama byle deerli bir eyay suya atmaya yine kyamad. Excalbur'u aacn altnda brakt. Klc suya attn syleyince Arthur sordu: "Ne grdn?" "Kyya vuran sulardan ve karanlk dalgalardan baka bir ey yok" dedi Bedivere. "Beni ikinci kez aldattn" dedi Arthur, "Hemen git, istediimi yap, nk gecikmen yaamm tehlikeye atyor. Souduumu hissediyorum. Bu kez de emrime uymazsan seni kendi ellerimle ldrrm!" Sr Bedivere nc kez gle geldiinde, Excalibur'u alp gcnn yettiince ileri frlatt. aknlk iinde, bir kolun suyun iinden kp klc kabzasndan yakaladn grd. Kol parlayan klc kez havada sallad, sonra kl elinde, sulara gmld. valye dnp olanlar anlattnda, Kral Arthur, "Gle gitmeme yardm et, burada ok fazla oyalanm

olmaktan korkuyorum" dedi. Bedivere kral gln kysna gtrd. Grkemli bir gemi, Gln Hanm ve peri kzyla dalgalarn kyya vurduu yerde bekliyordu. Drt kadn siyah yas elbiseleri giymilerdi ve Bedivere Arthur'u gemiye bindirirken alayp at dzdler. Bedivere, kralieler gemiyle glde uzaklarken arkalarndan seyretti. Kral Arthur "elveda" diye seslendi. "Yaramn iyileecei Avalon'a gidiyorum. Bir gn krallma dneceim ve Britonlar arasnda nee iinde yaayacam." valyenin son duyduu sesler, kralielerin alamalar ve atlaryd, Sr Bedivere geceyi ormanda dolaarak geirdi. Ertesi sabah Glastonbury yaknnda bir apele rastlad. Yeni alm bir mezarn banda dua eden bir kei grd. Keie kime dua ettiini sorunca, kutsal adam yle yantlad: "Geen gece, geceyars, birka hanm bir cesetle buraya geldiler. Benden onu gmmemi istediler. Bana yz kandil ve yz altn verdiler." "Heyhat!" dedi Bedivere, "apele gmdn benim efendim Kral Arthur. Britanya'y en yi yneten kral kaybettik." Kralie Guinevere, Kral Arthur, Sr Mordred ve ordularnn lmn duyunca bir manastra kapanp rahibe oldu. Gnlerini orula, duayla ve yoksullara yardm etmekle geirdi. Halk onun bu kadar erdem sahibi olmasna hayran kald. Sr Lancelot kraln yannda savamak iin Britanya'ya vardnda, Arthur da, Mordred da lmlerdi ve Kralie Guinevere Almesbury yaknndaki manastra kapanmt. Lancelot, Sr Gawain'in mezarn ziyaret etti, sonra Guinevere'i bulmak iin yola koyuldu. Manastra geldiinde, Guinevere teki rahibelere: "Bu korkun savaa ve dnyadaki en soylu valyelerin lmesine bu adam ve ben neden olduk" dedi. "Akmz yznden en soylu lord Kral Arthur, Sor Mordred tarafndan ldrld." 502 Dnya Mitolojisi Britanya Malarnn Sylenceleri/ngiltere-Fransa 503 Sonra Guinevere Lancelot'a: "Ruhumu gnahlardan arndrmaya kararlym. Paylatmz ak adna, bir daha yzme bakmaman istiyorum. imdi git. Denizin karsndaki krallna d^ savalarn lkeni ykmamasna al. Evlen, karnla nee ve huzur iinde yaa. Seni ne kadar seviyorsam, o kadar da grmek istemiyorum; nk sevgimiz krallarn ve valyelerin ieklerinin solmasna neden oldu. Gemiimden arnabilmem iin bana dua et" dedi. Lancelot yantlad: "Hanmm, bu dnyada yalnz ve yalnz sen bana nee verdin. steseydin imdi kanm olman iin seni krallma gtrrdm. Ama baka kimseyle evlenmeyeceim. Her zaman sana bal kalacama yemin ettim. Senin yaptn gibi dnyaya srt evireceim, her zaman zellikle senin iin dua edeceim. Beni son kez pmeni istiyorum." "Hayr" dedi Guinevere, "bunu yapmayacam." Sr Lancelot ve Kralie Guinevere ayrldlar. En kat k alp b ile, so y lu v aly en in v e so y lu h an m n yreklerindeki acy grnce alard. Lancelot, Kral Arthur'un gmld apelde papaz oldu. Orada dua edip oru tutarak Tanr'ya hizmet etti. Bir gece bir hayal grd. Hayal ona: "Kralie Guinevere'in ld Almes-bury manastrna gel. Onu, kocas soylu Kral Arthur'un yanna gm" dedi. Lancelot manastra gitti, Guinevere'in be dakika nce ldn rendi. Onu lordu kraln yanna gmd. Guinevere'in gvdesi topraa indirilirken Sor Lancelot alad. Kutsal kei, sevgili hanmn kaybettii iin alamann bir papaza yakmadn dnerek onu bu davranndan tr eletirdi. Lancelot, "zntmle Tanr'y honutsuz etmediime inanyorum" dedi. "nk bunda gnah yok. Kral Arthur ve Kralie Guinevere'i son dinlenme yerlerinde yan yana yatarken grnce yreim acyla doldu. Onun mthi gzelliini, onun ve kralnn soyluluunu anmsadm. Onlarn nezaketini ve kendi kabaljm anmsadm. Gururumun ve hatalarmn, bu esiz kral ve kraliesini nasl felakete srklediini anmsadm." Bundan sonra Lancelot yemekten mekten kesildi ve eriyip gitti. Gece gndz Kral Arthur ve Kralie Guinevere'in mezarlar banda dua etti ve kimse onu teselli edemedi. Sonunda o da ld. Sr Lancelof un cenazesi gmlmek zere Neeli Gard'a tand. Kardei cesedine bakp, "Ah Lancelot! Sen kalkan tayan en nazik adamdn. Sen kl sallayan en cmert insandn. Sen mzrakla dven en cesur adamdn. Sen at binen en sadk arkada ve en gerek sevgiliydin. Gerekten, sen valyelerin en byydn" dedi. Kral Arthur ve Yuvarlak Masa'nn soylu valyelerinin yks byle bitiyor. ok insan, Kral Arthur'un Avalon'da yaadna ve Britanya tehlikeye dtnde dnp lkesini kurtaracana inanyor.

V. BLM -Uzakdou ve Pasifik Adalar Sylenceleri

Hindistan

VI. BLM -Afrika Sylenceleri

Tek bir "Afrika" kltr yoktur. Tersine, ayn anakarann zerinde birbirinden farkl pek ok kltrel topluluk yan yana yaar. Bu kltrlerin bir ou yzlerce, hatta binlerce yldr varlklarn srdrmektedir. Bu blmde anlatlacak yaratl sylencesi, Yoruba halkna aittir. Bu sylencenin ekicilii, bir lde, Yoruba tanrlarnn niteliinden kaynaklanr; nk bunlar sevecen, akll varlklardr. Aynca bu sylencenin, bir tufamn krp geirdii baka halklarn kltrleriyle paylat ortak balan ortaya koymas da ilgiye deer. Verimlilik sylencesi, Benin (eski Dahomey) halkn oluturan "Fon" kabilesine aittir. Bu sylencede byk kurakla neden olan bir aile anlamazl anlatlmaktadr. Szn ettiimiz sylence, verimlilik sylencelerinin iki evrensel trne benzer. Verimlilik sylencelerinin bir trnde, bir tanr dnyay ykmdan kurtarmaktadr; dier trnde, bir tanr aalanmtr ve verimliliin yeniden salanmas iin fkesinin yattnlmas gerekmektedir. Gana'ya ait bir Fasa (Soninke) destan olan Gassire'inLavtas, bireyin kiisel istekleriyle o bireyin topluma kar sorumluluklarnn yol at ekimenin etkileyici bir anlatmla irdelendii bir sylencedir, Gassire, hemen hemen her kahramann elde etmek istedii bir eyi istemektedir: Kalc n. Gassre, en byk kahramanlar kadar yrekli, kararl ve beceriklidir. Gassre, baka halklarn byk kahramanlar kadar cesur, kararl ve yeteneklidir. Bu sylencenin zgnl, Gassire'n n ile topluma kar sorumluluk arasnda bir seim yapmak zorunda olmasndan kaynaklanmaktadr. Mande dili konuan halklarn efsanesi olan Sttjata, bir kahramann kendi ocukluundan Mali mparatorluu'nu kurmasna kadarki maddi ve manevi yolculuunu anlatr. Sunjata, kehanet ve bynn, yaamn bir paras olduu bir dnyada yaamaktadr. Tpk Odysseus ve Rama gibi, onun srgnlk yllar da kiiliini ve hnerlerini glendirir. Halknn iyilii iin korkun dmanlarla dvr. Sevgiyle rlm pek ok insan ilikisi ve yetikinlik dnemindeki Sunjata'nn danman olan ozann rol, bu efsaneye yeni bir boyut kazandrmaktadr. Kendi adyla anlan Nyanga destannn kahraman Mvin-do, geleneksel bir kahramandr. Herakles, Odysseus, Aeneas gibi Mvindo da (Mwindo) Yeralt Dnyasna yolculuk etmek zorunda kalr. Herakles, Rama, LSeovvuIf gibi o da dnyay daha gvenli bir yer haline getirir. O da etik davranlarla ilgilenir; hayatn, bir dizi kahramanln tesinde bir anlam olmaldr. 13u sylencenin en etkileyici nitelii, hayat tm ynleriyle ycel tmes id ir. Nijerya Evrenin ve fe'nin Yaratl: Sunu Yoruba halk, kkleri Nijer Irma'nn hemen kuzeyinde, teknoloji ve sanat asndan gelikin bir halkn yaad M 300 yllarna dek uzanan nemli bir Afrika kltrn temsil eder. Gnmzde, Nijerya'nn gneybat kesinde, Dahomey (Fon) snrndan, kuzeyde Nijer Irma'na dek uzanan bir alanda on milyonu akn Yoruba yaamaktadr. (Fon sylencesi olan "Sag-bata ile Sogbo arasndaki Kavga"nn nsznde, Dahomey kltr konu edilmitir.) Eski Yunanlar gibi Eski Yorubalar da geni kltrlerinden ok, iinde yaadklar kent-devle tiyle tannmlardr. Ayn biimde, bir Yoruba kent-devletinin bir komu kltrle olduu kadar, baka bir Yoruba kent-devletiyle de savamas olasdr. Tarihte, "Ife" en nemli Yoruba kentidir; kutsal bir kent olarak kabul edilir. Dinsel dnceler fe'de ortaya km, gelimi; Ife'den dier kent-devletlerine yaylm; Yoruba halknn dinsel kehanet sistemi Bat Afrika'nn dier kltrlerine bile ulamtr. Yoruba halknn mitolojisinde, aada anlatlacak olan yaratl sylencesinin zneleri olan byk tanrlardan, yerel kyleri ve blgeleri koruyan ikinci derecede tanrlara kadar yzlerce tanr yer almaktadr. Yoruba tanrlar d grn, dnce ve yaam bimlery-le insans zellikler tarlar. Birbirleriyle kalabalk bir insan aile-630 Dnya Mitolojisi Afrika Sylenceleri/Nijerya 631 sinin yeleri gibi iliki kurar; ak, kskanlk, fke ve sevgi duyarlar. Onlar da insanlar sever ve onlarla birlikte yeryznde vakit geirmekten holanrlar. Bu nedenle, insanlarn sorunlarna kar duyarl olmalar ve onlarn dualarn kabul etmeleri artc deildir. Yoruba yaratl sylencesi, dier kltrlerin yaratl sy-lenceleriyle ilgin bir benzerlik iindedir, rnein, topran yaratl Japon yaratl sylencesine, insanlann yaratl n yaratl sylencesine, tufann ortaya k Yunan, Smer/Babil ve skandinavya tufan sylencelerine benzer biimde olmaktadr. Bu sylencenin tanrlarndan holanrz; nk tanrlar, bata yaratc zek ve bakatanyla ilgilenme olmak zere davranlaryla insan doasnn en nemli niteliklerini sergilerler. Yoruba yaratl efsanesi, editrln Horald Courlander' in yapt The Treasury of African Folkhre (1975) adl eserde yer almtr. Dikkate deer bir Yoruba aratrmacs olan Courlander, bunun dndaki Yoruba sylencelerini Tales of Yoruba Gods and Heros'ta (1973) (Yoruba Tanrlar ve Kahramanlk ykleri) anlatmtr. Balca Tanrlar Olorun: Gkyznn hkimi; gnein yaratcs; en gl ve en bilge tanr. Orunma: Olorun'un en byk olu; kehanet tanrs; Oba-tala'nn danman. Obatala: Olorun'un gzdesi; topran ve insanlarn yaratcs. Olokun: Denizin hkimi. Eu: Haberci tanr. Evrenin ve fe'nn Yaratl Balangta evren yukarda gkyznden, aada su ve ssz bataklktan olumaktayd. En byk gcn ve en yce bilginin sahibi tanr Olorun gkyzne ve tanra Olokun usuz bucaksz sulara ve ssz bataklklara hkmederdi. Hibir yerde bitki, hayvan ve insanlar olmasa da, Olokun, lkesinden honuttu. Ancak gen tann Obatala, aadaki krallktan honut deildi. Gkyznden bakp, "aadaki dnyada yararl bir ey gerek! Her ey sular altnda; evreyi canlandrmak iin tek bir canl yok! Gidip Olorun'la konumalym; bakalm durumu iyiletirmek iin ne yaplabilir" diye sylencedi. Obatala, Olorun'a, "Zavall Olokun'un btn hkmettii bataklktan, sisten, sudan baka ne! Tanraya lkesinde dalar ve vadiler, ormanlar ve tarlalar gerek. Salam topran zerinde her eit canl ve bitki yaayabilir" dedi. Olorun, "Haklsn; salam toprak, bu usuz bucaksz sudan ok daha iyidir. Ama topra kim yaratabilir? Ve nasl?" diye karlk verdi. "Senin izninle" dedi Obatala, "topra ben yaratacam." Olorun da, "Obatala, istediin her eyi sana vermekten hep sevin duydum" dedi. "Bilirsin, seni olum gibi severim." Bunun zerine Obatala, Olorun'un, kehanette b u lu n m a y etisin i elin d e tu tan en b y k o lu Orunmila'nn evine gitti. Orunmila ilerinde yazg ve gelecein de bulunduu varoluun gizlerinden haber verebilirdi. Obatala Orunmila'ya, "Babam, usuz bucaksz sudan ve ssz bataklktan baka hibir eyin bulunmad lkede salam toprak yaratmama izin verdi. stn bilginle, tasarma nasl balayacam retebilirsin. Topra, rn yetitirebilen ve kyler kurabilen canl varlklarla donatmak istiyorum" dedi. Orunmila da, "Her eyden nce Obatala, yukardaki gkyznden aadaki sulara ulaacak uzunlukta bir altn zincir elde etmelisin. Daha sonra bir salyangoz kabuunu kumla dol-durmalsn. Son olarak da, bu kabukla birlikte beyaz bir tavuu, siyah bir kediyi ve bir palmiye cevizini bir uvaln iine koymalsn; zincir yardmyla ssz batakla inerken bu uval yannda tamalsn. Tasarn nasl balatman gerektiine ilikin dm ite bu" dedi. "Teekkrler, Orunmila" dedi Obatala, "kuyumcuyu bulacam ve bir an nce ie balayacam." Kuyumcu, "Bana, bu ii yapmaya yetecek kadar altn geti-rirsen, ihtiya duyduun uzunlukta bir zincir yaparm. Gkyznde yeteri kadar altn bulacan sanmam. Ama yine de, her bir tanrya ve tanraya gidip ellerindeki altnn tmn bir ste; umarm bu ii baarrsn. Hadi rastgele!" dedi. 632 Dny Mitolojisi

Afrika SylenceleriiNijerya 633 Obatala, bir bir tanrlarn yanna gitti, Gittii her tanrya, "sudan ve ssz bataklktan baka hibir eyin bulunmad lkede salam toprak yaratmay tasarlyorum. Sonra da, bu toprak zerinde yaayacak olan her trden bitki ve varl yaratacam. e balamadan nce kuyumcuya, yukardaki gkyznden aadaki sulara ulaacak uzunlukta bir altn zincir yaptrmam gerek. Sahip olduun altnlarn tmn bana balayabilir misin?" dedi. Tanrlar Obatala'nn amacn iyi karladlar. Ona altn gerdanlklarn, altn bileziklerini, altn yzklerini, hatta altn tozlarn verdiler. Kuyumcu, Obatala'nn toplad altnlar inceledikten sonra, "Daha fazla altn toplayamaz msn? Bu getirdiklerin yeterli deil" dedi. Obatala da, "Elimden geleni yaptm" diye yant verdi. "Gkyzndeki her tanrdan, her tanradan istedim. Hepsi ellerindeki altnn tmn verdi. Yapabilecein kadar uzun ve bir ucu engelli bir zincir yap" dedi. Zincir hazr olunca Obatala, Orunmilann yardmyla, zincirin bir ucunu gkyznn kesine engelledi ve zinciri ok ok uzaktaki sulara doru sarktt. Orunmila kumla doldurulmu salyangoz kabuunu, beyaz tavuu, siyah kediyi ve palmiye cevizini Obatala'nn eline verdi. Obatala bunlarn hepsini birer birer uvala koydu ve uval omuzuna att. Sonra Orunmila' ya veda etti ve altn zincirden aaya inmeye koyuldu. Obatala aaya indi, ndi, indi. Yolun daha yarsna geldiinde, aydnlk dnyay brakp alacakaranlk dnyaya girmekte olduunu grd. Obatala tekrar aaya indi, indi, indi. Zincirin ucuna geldiinde, souk ve nemli sisin varln zerinde duyumsad, deniz zerinde birbiriyle arpan dalgalarn sesini duydu. Bununla birlikte, okyanusun henz ok yukarsnda olduunu anlyordu. "Buradan aaya atlayamam" diye dnd. "Uzaklk o kadar fazla ki atlarsam boulurum." Sonra, Orunmila ok uzaktaki gkyznden, "Obatala! Salyangoz kabuunun iindeki kumu kullan!" diye seslendi. Obatala yanndaki uvala elini uzatt, uvaln iindeki salyangoz kabuunu kard, kabuun iindeki kumu aadaki sulara boaltt. Bu ii daha bitirmemiti ki, Orunmilann sesi bir daha duyuldu: "Obatala! Beyaz tavuu salver!" Obatala yanndaki uvala elini uzatt, uvaln iindeki beyaz tavuu kard ve zerine kum dkt sulara brakt. Tavuk kanatlarn rpt, kumlu topraklarn zerine kondu ve konar konmaz eelenerek kumu etrafa datt. Kum nereye dalmsa orada kuru topra oluturdu. Byk kum ynlar tepeleri, kk kum ynlar vadileri oluturdu. Obatala altn zincirin ucunu brakt ve yere atlad. zerine ayak bast yere "fe" adn verdi. Kendi yaratt salam topran zerinde sevinle dolat. Artk toprak, drt bir yanda gznn gremeyecei kadar uzaklara uzanmaktayd. Geri toprak hl canllktan yoksundu; ama bu daha bir balangt. Obatala kuru toprakta bir ukur kazd ve palmiye cevizini topraa gmd. Hemen orackta bir palmiye aac bitti ve hemen tam byklne eriti. Erikin aa, topran zerine palmiye cevizlerini brakt. Yere den palmiye cevizleri de hemen orackta aa oluverdi. Obatala aa kabuklarndan kendisine bir ev yapt ve evin damn palmiye yapraklaryla kaplad. Sonra siyah kedisiyle birlikte fe'deki evine yerleti. Olokun, Obatala'nn tasary nasl yrttn grmek istedi. Bunun iin, ua bukalemunu altn zincirden aaya gnderdi. Bukalemun aaya ulanca, Obatala ona, "Gkyznn hkimi Olorun'a, yarattm topraktan ve zerine diktiim bitkilerden honut olduumu bildir. Ama buras her zaman karanlk. Gn aydnln ok aryorum" dedi. Bukalemun, Obatala'nn haberini Olorun'a iletince, gkyznn hkimi glmsedi ve "Obatala, senin iin gnei yaratacam" dedi. Olorun gkyzne gnei yuvarlad ve gne, gkyznn bir ucundan dier ucuna yapt gnlk yolculuk srasnda, fe lkesi zerine k ve scaklk sat. Gnler geti. Aylar geti. Obatala dost olarak yalnzca siyah kedisiyle birlikte, kendi yaratt topran zerinde yaam634 Dnya Mitolojisi Afrika Sylenceteri/Njerya 635 n srdrd. Sonra bir gn geldi; kendi kendine, "Kedimi seviyorum, ama onunla beraberlik bana yetmiyor. Bana daha ok benzeyen varlklar, tfe'de benimle birlikte yaasalard, daha mutlu olurdum. Bakalm, bu konuda ne yapabileceim" diye konutu. Obatala topra kazmaya balad. Eline ald topran topaklandn grd, nk kazd toprak balkt. Balkla kendisinin tpatp ayns heykelcikler biimlendirdike keyifleniyordu. Heykelcikleri bir bir tamamlad ve kurumalar iin bir yana brakt. Obatala yle bir cokuyla alt ki, ne kadar yorgun ve susuz olduunun ayrmna varmad. Sonunda yorgunluk kendisini duyumsatt. "Biraz arap sem iyi olacak!" diye dnd. Obatala en son yapt balk heykelcii yere koydu ve palmiye cevizinin suyundan arap yapmaya gitti. Obatala palmiye cevizinin mayalanm suyundan kaselerce iti, nk ok susamt. Hi farknda olmad, ama arap onu sarho etmiti. Obatala balk heykelcikler yapma iine geri dnd, fakat imdi parmaklan beceriksizdi. Yaratt heykelcikler artk mkemmel deildi. Kiminin kollar ok ksayd, kiminin bacaklar eit uzunlukta deildi, kiminin srt kamburdu. Obatala bu farkllklar gremeyecek kadar sarhotu. Obatala birbiri ard sra heykelcikler ekillendirmeyi srdrd. Bir zaman sonra, yaratt balk heykelciklerin saysn yeterli buldu. Sonra da, Obatala gkyznn hkimine, "Bana bir baba gibi olan sen, Olorun, beni iit! Balktan heykelcikler yaptm, ama yalnz sen onlara soluk fleyebilir, onlar canl insanlar haline getirebilirsin. fe'de insan dostlarmn olmas iin, senden, benim hatrma bunu yapmam istiyorum" diye seslendi. Bunun zerine Olorun, Obatala'nn yaratt heykelciklere soluk fledi. Heykelcikler hareket eden, dnen insanlar haline geldiler. Obatala'nn evini grdklerinde, onlar da kendilerine evler yaptlar ve evlerini Obatala'nn evinin yaknna yerletirdiler. Bylece, eskiden tek bir evin bulunduu ife'de ilk Yoru-ba kyn kurmu oldular. Palmiye arabnn etkisi geince, Obatala sarhoken ekillendirdii heykelciklerin kusurlu olduunu grd. Kederli bir yrekle, "Br daha arap imeyeceime sz veriyorum!" diye konutu. "Ayrca, kendimi sarholuum yznden ac eken insanlar korumaya adayacam". Ve Obatala bedensel kusurlu olarak doan tm insanlann koruyucusu oldu. Halk refaha erdi, tfe'deki Yoruba ky byyerek bir kent oldu. Demir daha ortalklarda yoktu o zamanlar, bu yzden Obatala halkna bakr bir bak ve tahta bir apa verdi. Yoruba halk topra ekime hazr hale getirdi ve tatl patates, tahl yetitirdi. Sonunda, Ife kentini ynetmek Obatala'y skt. Bunun zerine, altn zincirden yukarya trmand ve gkyzndeki evine geri dnd. O gnden sonra, zamann gkyzndeki eviyle Yoruba kentindeki evi arasnda geirdi. Tanrlar, Obatala'nn yeryznde yaratt kenti durmadan anlatmasndan ylgnlk duymadlar. Tannlarn birou, Ife hakknda duyduklarndan etkilenerek, gkyz evlerinden ayrlp yeryznde insanlar arasnda yaamaya karar verdi. Bu tanrlar gkyznden ayrlma hazrlklar yaparlarken, gkyznn hkimi onlara t verdi. "Unutmayn" dedi Olorun, "fe'de aratannda yaayacanz insanlara kar baz ykmllkleriniz olacak. Onlarn dualarn dinlemeli ve onlar korumalsnz. Herbirinize, orada yaadnz srece yerine getirmeniz gereken belli bir grev vereceim." Ne var ki, Obatala'nn fe'deki baarsndan honut olmayan bir tanr da vard. Obatala salam topra ve krallk lkesinde Yoruba kentini olutururken, denizin hkimi tanra Olo-kun'a danmamt. Denizin hkimi Obatala'nn, gkyznn byk tanrlarndan birisinin yetkilerine el koyduunu ve krallk lkesinin byk bir ksmn ynettiini grdke kplere bindi. Sonunda, onurunun krlmasnn cn almak amacyla bir plan hazrlad. Olokun, Obatala'nn gkyzndeki evine dnmesini bekledi. Sonra da engin okyanusun byk dalgalarn toplad ve dalgalar, Obatala'nn yaratt topraa akn yapmaya gnderdi. Dalgalar, gz alabildiince uzak yerler yine su altnda kalncaya dek, birbiri ard sra yeryzne akt ve sonunda, okyanusun dalgalarnn arkasnda yalnzca bataklk kald. Tm palmiye aalar kklerinden sklm bir biimde, su stnde yz-636 Dnya Mitolojisi

Afrika SylencehrilNijerya 637 mekdeydi. Tatl patatesler rd ve l balklar gibi denizin yzeyinde oraya buraya srklendi. nsanlar tarlalarnda, korularnda ve evlerinde boularak ldler. Sa kalabilen insanlar tepelere katlar ve Obatala'y yardma ardlar, ama Obatala aadaki dalgalarn kard grlt nedeniyle onlar duyamad. Bunun zerine, aralarnda yaayan tann Eu'yu aradlar. Eu'nun Obatala'ya ve Olorun'a haber gtrebileceini biliyorlard. Eu'ya, "Ne olur gkyznn krallna git" diye yalvardlar "ve byk tanrlara, korkun tufann bizi mahvettiini haber ver!" Eu, "Eer gkyz tanrlarndan birisinin sizi dinlemesini istiyorsanz, haberle birlikte bir kurban yollamalsnz" diye karlk verdi. Halk Obatala'ya bir kei kurban etti ve "Bu keiyi Obatala'ya yiyecek olarak gnderiyoruz" dedi. "Bu yeterli deil" dedi Eu, "Size yapacam yardmn karl olarak bir armaan almay ben de hak ettim." Halk Eu'ya da bir kurban sununca, Eu zincirden yukarya trmand ve Obatala'ya, Olokun'un fe'y ve yeryznn geri kalan ksmn nasl sular altnda braktn anlatt. Obatala, Olokun'la nasl baa kacan bilmiyordu; bu yzden, Orunmita'ya akl dant. Orunmila, "Sen burada gkyznde kal, ben fe'ye ineyim. Sulann geri ekilmesini ve topran tekrar ortaya kmasn salayabilirim" diye konutu. Sonra, Orunmila altn zincirin yardmyla aaya, fe'yi ve yeryzn kaplayan sulara indi. zel bilgisini kullanarak, dalgalarn kesilmesini ve sularn geri ekilmesini salad. Dalgalar kesilir kesilmez batakl kuruttu ve Tanra Olokun'un, Obatala'ya kaptrd blgeyi geri alma giriimlerine bir son verdi. Tufandan sa kan insanlar Orunmila'y kahramanlar olarak selamladlar; ona kendileriyle birlikte kalmas ve kendilerini korumas iin yalvardlar. Orunmila tfe'de kalmaya istekli deildi; ama yine de, orada yaayan tanrlara ve insanlara, gremedikleri glere hkim olabilmeleri iin gelecei nceden nasl bilebileceklerini retmeye yetecek kadar kalmay kabul etti. Bu srenin sonunda, Orunmila gkyzndeki evine geri dnd; ama Obatala gibi, o da tfe'de hayatn nasl gittiini renmek amacyla sk sk altn zincirden aaya indi. Denizin hkimi, gkyznn hkimiyle eit konumda kalabilmek in, son bir giriimde daha bulundu. Olokun usta bir dokumacyd; dokuduu kumalar boyamakta da ayn lde becerikliydi. Bu nedenle, denizin hkimi gkyznn hkimine, bir dokuma yarmasnda kendisine meydan okuduunu bildiren bir haber gnderdi. Olorun kendi kendine, "Olokun benden ok daha iyi bir dokumac; ama yine de, ona herhangi bir alanda benden daha stn olduunu bilmekten mutlu olmasna izin veremem. Eer byle davranrsam, Tara Olokun dier konulardaki yeteneklerini de ortaya srecektir ve bu durum, batan baa tm evrende bugn var olan dzeni bozacaktr. Bir ekilde, meydan okuyuunu kabul etmi gibi grnmeliyim; ama yine de, yarmaya katlmaktan uzak durmalym. imdi, bu ii nasl baarabilirim?" diye konutu. Olorun dnd, dnd. Birden gzleri parlad. Yznde bir glmsemeyle, habercisi bukalemunu yanna ard. "Denizin hkimi Olokun'un huzuruna k" diye emretti, "ve ona u haberi ilet: 'Gkyznn hkimi denizin hkimini selamlyor. Dokuduunuz kumalardan rnekleri habercisine gstermenizi rica ediyor. Bukalemun becerinizi deerlendirsin. Eer dokumanz iddia ettiiniz kadar gzelse, gkyznn hkimi nerdiiniz yarmada sizinle yaracaktr". Bukalemun altn zincirden aaya indi ve Olorun'un haberini tanraya iletti. Olokun Olorun'un isteini seve seve kabul etti. Sonra parlak yeil bir etek giydi ve bir de ne grsn: Bukalemun parlak yeilin gzel bir tonuna girmiti. Sonra, tanra parlak turuncu bir etek giydi ve bir de ne grsn: Bukalemun parlak turuncunun gzel bir tonuna girmiti. Daha sonra da, Tanra parlak krmz bir etek giydi ve bir de ne grsn: Bukalemun parlak krmznn gzel bir tonuna girmiti. Tanra, birbiri ard sra eitli parlak renklerde etekler giydi ve her defasnda, bukalemun tanrann giyindii etein rengine kesti. Ve sonunda tanra Olokun pes etti. Tanra kendi kendine, "Olorun'un habercisi kadar sradan birisi en iyi dokumalarmn parlak renginin bir eini ortaya koyabiliyorsa, tanrlarn en byyle boy lmeyi nasl aklmdan geirebilirim!" dedi. Sonra bukalemuna yle seslendi: "Efendine, denizin hkiminin gkyznn hkimini selamladn syle. Dokumada ve dier ilerde stnln kabul ettiimi bildir. Kukusuz, Olo-run tanrlarn en bydr!" te bylece, denizin hkimiyle gkyznn hkimi arasnda bar yeniden saland ve bu bar evrendeki dzenin temellerini salamlatrd. Benin Sagbata ve Sogbo Arasndaki Kavga:Sunu Aada anlatlacak olan sylence,1600'l yllarn balarndan beri savataki becerileriyle tannm olan Fon kabilesine,yani Benin(eskiDahomey)halkna aittir.Fonlar,1700'Ierde,toplumlarnn deimez esi haline gelecek olan bir kadnlar ordusu kurmutur.Fonlarn geleneksel dmanlar,komular Yorubalardr.Sksk patlak veren savalar bir ok alanda kltrel ilikilere de yol amtr.Bunun sonucunda,iki halk ayn kiilikleri,ayn grevleri,kimi zamanda ayn adlar olan tanrlara ve ayn karmak kehanet sistemine sahip,birbirine ok benzeyen iki din gelitirmitir.Fonlar da dier halklar gibi,doa glerinin farkl tanrlar tarafndan ynetildiine inanrlar.Yerleim yerlerinde,gne gnlk yaamlarnn gvenilir bir gcdr.Yamura daha az gvenilir,ama yine de,yamur yeterli yiyecee sahip olunmas iin vazgeilemez bir gtr.Aadaki sylencede,gemite grlen bir kurakln ortaya k nedeni ve bu olaydan sonra,niye bir daha kuraklk olmayaca anlatlmaktadr.Bu sylencede,verimlilik sylencelerinde ok kullanlan iki tematik izgi bir araya getirilmitir:Hem Yunan,Hitit,Japon sylencelerinde olduu gibi bir tanr aalanmtr ve verimliliin yeniden salanmas iin, fkesinin yattrlmas gerekmektedir; hem de Hint, in, Zufiu sylencelerinde olduu gibi bir tanr dnyay byk bir tehlikeden kurtarmaktadr. Fon halknn sylenceleri, Melville ve Frances Herskovits tarafndan derlenmi ve Dahomean Narrative adyla 1958'de yaymlanmtr. Sagbata ve Sogbo Arasndaki Kavga Yce Tanra Mavvu, evreni yarattktan sonra bir kenara ekildi; oullan Sagbata ile Sogbo'ya evreni birlikte ynetmelerini syledi. Ne var ki, Sagbata ile Sogbo birlikte alamadlar. Her zaman, bir karde dier kardei kzdracak trden kararlar alyordu. Gn geldi, aralarnda byk bir tartma kt. Byk karde Sagbata kardeine, "Sogbo, sana artk bir an bile dayanamam! Ben senin aabeyin olduum halde, sen benim akll olmadm nasl dnrsn, aldm kararlara nasl sayg gstermezsin. Bu yzden, bana ait olan her eyi toplayp aadaki yeryznde yaamaya gidiyorum! Annemizin tm varln benim alacam konusunda seni uyarrm. Byk oul olduuma gre miras benim hakkm" dedi. Sogbo, "Gitmek istiyorsan, hadi git" diye karlk verdi. "Seni zlemeyeceim!" Mavvu, oullarnn kavga ettiini duyunca, ikisini de karsna ald*"Byle kavga etmenizi ho karlamyorum. Birinize kar dierinizin tarafn tutmayacam" diye konutu. "Siz ikiniz, kapa stnde bir kataba* gibi birbirinize sk skya kenetlenmelisiniz ve bu kalaba'm iindeki evreni birlikte ynetmelisiniz." Mawu szlerini srdrd: "Sen Sagbata, byk olum olarak kalaba'm alt ksm gibi olmalsn ve evrenin alt ksm olan dnyaya hkmetmelisin. Btn servetim senin olacak. Sen Sogbo; kk olum olarak kalaba'm st ksm olmalsn ve evrenin st ksmn ynetmelisin. Gk grltsne ve imein ateine * Helvackaba ya da karpuz gibi yuvarlak kabaktan yaplm bir kap (.n,). hkmedecein in, senin de byk bir gcn olacak. imdi kiniz de gidin, krallklarnz bar ve huzur iinde ynetin!" Sagbata annesinden kalanlarla birlikte tm eyalarn toplad. Tm varln byk bir uvaln iine yerletirirken, "uvaln iine su koyarsam her ey slanr ve su uvaldan dar szar. uvaln iine ate koyarsam her ey yanar. Suyu ve atei burada brakmaktan baka ansm yok" diye dnd. Sagbata eyalarn toplad ve aadaki yeryznde yaamaya gitti, yle uzun ve zorlu bir yolculuk yapt ki, gkyzndeki evine bir daha dnemeyeceini anlad. Sogbo se gkyznde, annesinin yannda kald. Zamanla annesinin byk sevgisini ve sarslmaz gvenini kazand. Ma-wu'nun desteini elde edince, dier gkyz tanrlarnn gvenini de kazanmas g olmad. O zaman Sogbo kendi kendisine, "Evet, istediim snrsz gce sahip olmu bulunuyorum. imdi, istediim her eyi yapabilirim; beni hibir tanr durduramaz! Aabeyim Sagbataya, onun krallnn zerinde bile gce sahip olduumu gstereceim.

Bugnden sonra, yeryzne yamur yadrmayacam! Onun bu durumda neler yapmaya abaladn grmek keyifli olacak!" dedi. Sogbo bunlar dnrken gl olmann verdii memnunlukla gld. Yamur hayat balayc sularyla topra beslemeyi kesince, halk Sagbata'ya geldi ve "imdi bizim aramzda yayorsun ve bizim kralmzsn; yamur topramza ve kylerimize dmez oldu. Yiyeceklerimiz kurudu, ziyan oldu. Biz de kuruyup lmek zereyiz!" diye feryat etti. Sagbata soukkanllkla, "Kayglanmayn" diye karlk verdi. "Birka gn iinde yamur yaacak!" Ne var ki, birka gn inde yamur yamad. Bir yl geti ve yamur yamad. kinci yl geti ve yamur yamad. nc yl geti ve yine yamur yamad. Bu srada, iki gkyz varl yeryz insanlarna yazglar hakknda haber vermek iin aaya indi. Yanlannda kehanet ekirdekleri getirmilerdi. Bir kii nemli bir soruya yant bulmak durumundaysa, ki gkyz varl ekirdekleri topraa sayorlard ve yere den tohumlarn oluturduu ekli inceleyerek yant okuyorlard. 642 Dnya Mitolojisi Afrika Sylenceleri/Benin 643 Sagbata yamurun neden yamadn renmek amacyla gkyz varlklarn artt. Gkyz varlklar huzuruna gelince, Sagbata onlarn doruyu sylediklerini anlad. Kehanet ekirdeklerini topraa nasl satklarm ve ekirdeklerin oluturduu ekli nasl ncelediklerini izledi. nceleme bitince, gkyz varlklar Sagbata'ya, "Bu ekirdeklerin sralanndan anlalan o ki, seninle kardein arasnda bir tartma km, nk ikiniz de ayn eyi istemisiniz ve yine anlalan o ki, kardeinle bar inde yaaman iin, onun steklerini yerine getirmek zorunda kalacaksn" dedi. Sagbata, "Bunun nasl mmkn olacan bilemiyorum" diye karlk verdi. "Gkyz yeryznden ok ok uzakta; o kadar yksee kacak kadar gce hibir zaman sahip olmadm. Gkyznden ayrlmamdan nce annem, onun en byk olu olarak hakkm olan tm varln almama zin verdi. Su ve ate dnda her eyi aldm; buraya getirmenin bir yolunu bulamadm iin, su ve atei gkyznde braktm. Yeryzne admm basar basmaz da, burada suyun ok gerekli olduunu anladm, fakat suyu salamann bir yolunu bulamadm. Bu konuda sizin bana bir neriniz var m?" "Evet var!" diye yant verdi gkyz canllar. "Sana, Sogbo'nun habercisi, ku Vututu'yu armam ve Sogbo'ya nemli bir haber iletmek zere gkyzne umasn sylemeni neririz. Vututu'ya, Sogbo'ya iletmesi iin, su karlnda yeryzndeki zenginliklerin bir ksmn Sogbo'ya sunduunu syle. Ku, Sogbo'nun kalbine girmenin bir yolunu bulacaktr. Bu ii her zaman becermitir!" Sagbata, Vututu'yu artt ve onu Sogbo'ya gnderdi. "Kardeime syle" dedi, "evrenin benim olan ksmnn ynetimini ona brakyorum. Bugnden sonra babalar, a nala n ve onlarn ocuklarn ben deil o koruyacak. Bugnden sonra, kylere ve krlara ben deil o hkmedecek." Sogbo Vututu'ya emir verdi: "Sagbata'ya u haberi iletmek iin geri dn. Hakl miras olan annemizin tm varbna sahip olduunda, suyu ve atei almamakla aklszlk ettiini syle. Su ve ate yle gldr ki, her kim suyu ve atei ynetirse, evreni de ynetir. Bu nedenle, Sagbata ve onun tm zenginlii, o istese de istemese de benim ynetimim altnda. Bununla birlikte, Sagbata'ya, teklifini kabul ettiimi ve yeryzne besleyici yamurlar gndereceimi syle!" Vututu gkyzyle yeryz arasndaki yolun yarsna geldiinde, bir imek evreni aydnlatt, dnyay gkgrlts sard. Yamur sulan gkyznden seller gibi akmaya balad. Yamur yad, yad, yad, Vututu yeryzne ulatnda, Sagbata, kardeinin nerisini kabul ettiini anlam ve ok mutlu olmutu. Halkna, Vututu'nun kutsal bir ku olduunu ve hibir zaman ldrlmemesi gerektiini bildirdi. te o gnden bugne, Sagbata ile Sogbo dostturlar ve bereketli frtnalar yeryzn her yl ziyaret eder. Yamur imenlerin zerine yaarak, onlarn yeni srgnler vermesini salar. Yamur insanlarn zerine yaarak, onlarn dl vermesini salar. Yamur frtnann tanrs Sogbo'nun zerine yaarak onu onurlandrr! Faraka Gassire'in Lavtas: Sunu

VII. BLM -Amerika Sylenceleri

Yeni Dnya'da her zaman birok farkl kltr grubu yaamtr. Bu kitapta yer alan Amerikan kabileleri, 1500'lerde topraklar panyollar tarafndan igal ve fethed ildiinde Orta ve Gney, 1500-1800 yllar arasnda Franszlar ve ingilizler tarafndan igal ve fethed ildiinde ise Kuzey Amerika'da yaam ve bugn de varlklarn srdren topluluklardr. Amerikan yaratl sylenceleri iki ayn rnt biimiyle kendilerini gsterirler. Bazlar tm evrenin ve insanlarn yaratln anlatrken, dierleri yalnzca sylencenin ait olduu kabilenin kkenini betimler. Pek ok dier kltrn yaratl sylencelerinde olduu gibi Maya, Aztek ve Aymara/Tiyahua-nako vb. Inkalardan nceki Kzlderililerin sylencelerinde de dnyann yaratl anlatlr. Maya sylencesinde yaratclarn, holarna gidecek bir nsan rk yaratmak iin harcadklar byk abalar esiz bir iirsellikle dile getirilir. Anlatlan ilemler dizisini izlemek ve bu tannlann nasl bir insan arzuladklan ve bunun nedenini grmek son derece lgi ekicidir. Aztek yaratl sylencesinin ilk blmnde, Yunanlann ve Hintlerin insan alarn anmsatan bir dizi dnya betimlenir. Tm Aztek kltrne derinlemesine lemi bir uygulama olan kan kurban fikri vurgulanr. Sylencenin son ksm, Azteklerir gzel sanatlara duyduu derin sevgiyi aa karmasyla dikkat eker. Bu blmde, dzyaz olarak sunulmu olan gzel bir iir mziin yaratln anlatr. Peru'da nkalardan nce yaam olan yerlilerin (antik Tia huanako kltr; Bolivya dalarnda yasayan Aymaralann ata lan) yaratl sylencelerinde, hem yaratc olan hem de iyilikle! yapan bir tanr anlatlr. nsanlarn yaratlnn ilgin bir akla masn, tanr ve beraberindekilerin, insanlara nasl uygar bir yaam srdreceklerini ve dier insanlara nasl insanca davranacaklarn anlattklar yolculuklar izler. Buna karlk nkalarn, Nayajolann ve rokualann yaratl sylen eleri, bu kabilelerin kkeni zerinde younlamtr. nkalarn sylencesi, baskn geldii kl trn kinden farkllyla dikkat ekicidir, ykde nkalarn Peru'ya gelip, o zamana kadar vahi hayvanlar gibi yaad ileri srlen yerli halk nasl uygarlahrdklar anlatlr. Navajo sylencesi ise bizim dnyamz olan beinci dnyaya kadar bceklerden insanlara doru gelierek drt dnyadan geip yukar doru ilerleyilerini anlatr. ki adan Navajolarn yks ayrkslk tar. Bunlar kutsal drt rakamnn kullanl ve insanlar ile hayvanlar lemi arasndaki yakn ilikinin betim lenmesidir. rokualann yaratl sylencelerinde, anaerkil toplum, bir dii tanr tarafndan yaratlm bir dnya tahayyl eder. yi ve kt, bir kiiliin iki yann simgeleyen erkek ikiz kardetirler. Ketzalkoatl efsanesinin tersine, rokua efsanesinde iyi karde kt kardei yok eder. nuitlerin Sedna efsanesi, deniz hayvanlarnn yaratln, nuit halknn daima iinde yaad sert doal evreyi yanstr biimde aklar. Amerika ktalanmn bereket sylencelerinin modeli vardr. Bir tanrnn ya da doast bir gcn nsanlara, topraktan rn elde etmeyi ve yaam standartlann ykseltmeyi rettii sylenceler... Bir tanrnn veya tanr benzeri bir kahramann yeryznn bereketini tehlikelerden koruduu sylenceler ve bereketsizliin almas iin, fkelenmi ve kindar bir tannnn yattnlmasnn gerektii sylenceler... Trio ve nka sylenceler birinci modele rnektir. Ayn konuyu farkl bak alaryla anlattklar iin ilgin bir karlatrma oluturur. Haida/Tsimian/Tlingit ve Zufii mitleri ikinci modeli izler. Bir tanrnn dnyay koruduu ayn yk tipini anlatr; bunu yaparken de kendi zgl kltrleri hakknda pek ok bilgi vermi olur. Bu sylencelerle teet liki iinde olan Mikmak sylencesi, Algonkuiyan halknn kendi doal evrelerine hkim olma ihtiyacn sergiler. Kahramanlk sylencelerinden drd, bir kahramann toplum yarar iin bir byk grevi veya birok grevi yerine getiriinin anlatld geleneksel kahramanlk modelinin rneidir. Haida/ Tsmian/Tlingit, Mikmak ve Zuni sylenceleri, konularnn ifte odakl olmas nedeniyle hem kahramanlk hem de bereket sylenceleridir. Krov sylencesi ise, bir yandan ocuk gibi davranrken te yandan da birok kahramanl baaran ikizleri anlatr. Azteklerin "Ketzalkoatl" sylencesi, tm kahramanlk yklerinin en ilgi ekici olandr ve yazld zaman gz nne alndnda gerekten dikkate deerdir. Aztek yaratl sylencesinde Ketzalkoatl ve Tezkatlipoka tanrsal yaratc ve koruyucu olarak betimlenirler, ancak Ketzalkoatl burada geleneksel bir kahraman, tanr benzeri bir lmlyken, Tezkatlipoka onun dmandr. Tamamen modern bir yaklamla, ykde 16. yzyl ile 20. yzyl arasndaki uurumu aan sanatsal ve entelektel bir baaryla Ketzalkoatl'n "alter ego"su ya da "ikinci kiilii" tarafndan nasl alt edildii anlatlr. Bolivya Yaratl: Sunu

Amerika Sylenceleri Meksika

k Orta Amerika'da Tolteklerden binlerce yl nce yaam olan insanlar msr yetitirmeyi zaten oktandr bilmektedirler. ekicilii ve Deeri Ketzalkoati sylencesi, simgesel dzeyde, Topiltzin'in, Tula'nn batanrs olarak iyi kalpli, uygar bir Ketzalkoati oluturma arzusunu destekleyenlerle, Ketzalkoatl'n rakibi, kendisine ibadetin bir paras olarak canl canl nsan yrekleri ve scak scak insan kan isteyen korkun sava tanr Tezkatlipoka'y oluturmak isteyenler arasndaki atmay simgeliyor olabilir. ki tanr arasndaki belirgin fark gstermektedir ki, atmann dinsel olduu kadar siyasal boyutu da vardr. Sonunda sava-sever Toltekler kazanrlar. Ketzalkoati sylencesi, Toltek mparatorluu'nun Aztek-ler tarafndan fethini simgeliyor da olabilir. Tezkatlipoka, en byk Aztek kabilesi olan, Meksika'nn tanrsdr. Aada anlatlan sylencede, Tula'nn Toltek halkn yok etmekte ve krallar Topiltzin-Ketzalkoati' tahttan indirmektedir. Ketzalkoati sylencesinin iki versiyonu vardr. Birincisinde sarho olup kz kardeiyle cinsel ilikide bulunur ve byk bir odun ynn atee verip tpk yaratl yksnde Nanautzin' in yapt gibi alevlerin iine atlar. Aadaki versiyonda Tezkatlipoka, nem Ketzalkoatl' hem de halkn batan karr. nce Ketzalkoatl' sarho edip bu ahlaka aykr davranta bulunmasna ve sonra halknn kendi kendilerini yok etmelerine neden olur. Tezkatlipoka allmadk derecede ilgin bir kiilik gsterir. Yaratl sylenceleri dizisinde Ketzalkoati le birlikte yaratc ve armaanlar veren bir tanrdr. Ketzalkoati sylencesinde ise Ketzalkoatl'n dmanndan da tedir. Ketzalkoatl'n karanlk yn, "alter egosu", "ikizi" ya da "gizli orta"dr. Aztek geleneinde Tezkatlipoka hem grnmez hem de dokunulmazdr. Bu da yerindedir, nk batan karlar insanlarn ahlak yaplarn snayan ve zorlayan tm ktlkleri temsil eder. Ketzalkoati ile birlikte insanlara verdikleri yiyecek, arap, mzik, kendileri ve lkeleriyle duyduktan gurur gibi, 778 Dnya Mitolojisi Amerika Sylenceleri/Meksika 779 t m arma an lar k ar k o n u lmaz d ereced e ar miktarlardadr ve bu armaanlar yardm edecekleri insanlar yok ederler. Trel ve tinsel deerleri simgeleyen Ketzalkoatl'm kendisi bile kendi zayfln ve kendi ktlk yapma eilimini tanyamaz ve bylece Tezkatlipoka'nn onu yok etmesine olanak tanr. Tezkatlipokann yok ettikleri, mantk yerine duygulan tarafndan ynetilenlerdir. Ketzalkoati Ketzalkoatl iri bir adamd. ounlukla jaguar derisinden bir klah ve ketzal kuunun tylerinden yaplm bir pelerin giyerdi. Boynuna deniz kabuklarndan bir kolye, ayak bileklerine se ngraklardan bir zincir takard. Sesi o kadar glyd ki, 50 km uzaktan duyulurdu. O yaarken, her msr koan bir insan kadar glyd, bal kabaklan insan boyuna eriiyordu ve msrlar pek ok renkte yetiiyordu. Ketzalkoatl, Gne'in ve tanra Koatlikue'nin oluydu. Koatlkue bir kez geceye ve kendi ocuklar yldzlara, bir kez de gndze ve kocas Gne'e klavuzluk etmek iin gnde iki kez gkleri sprrd. Bir gn batmnda, kocas Gne g terk ettikten sonra ve Koatlikue'nin yzlerce ocuu henz grnmemiken, gklerden rengrenk tek bir ty szld. O kadar gzeldi ki, Koatlkue onu ald ve giysisinin yakasna takt. O gece, sprmeyi bitirince, Koatlikue yeryznde oturdu ve dinlendi. Tyne uzand, ama bulamad. Onu ard, ama yamt alamad. Kalbi knlm, ty kaybettii iin alarken hamile olduunu fark etti. Yldzlar annelerinin hamile kaldn duyunca ceninin babasn ldrmeye karar verdiler. Babann Gne olduunu renince armadlar. Onlarn da babalanyd ve ondan nefret ediyorlard. Srekli onu ldrmeye alyorlard, ama onu ancak bir geceliine ldrmeyi becerebilmilerdi. Tm abalarna karn, her a f a k t a g k y z n n d o u s u n a t r m a n m a y srdryordu. Ksa bir sre sonra Ketzalkoatl dodu ve daha da ksa bir srede dokuz yanda bir ocuk boyuna geldi. Hemen sonra yldzlar Gne'i ldrdler ve gvdesini kuma gmdler. Akbabalar gkte uarken bu olay grd. abucak Ketzal' buldular ve ona cinayeti anlattlar. Ketzalkoatl bir kartal, bir akal, bir kurdu ve yzlerce kstebei yardma arp hep birlikte ak b ab alar m ezara k ad ar izled iler . Hay v an lar, Ketzalkoatl'n babasnn bedenini kazp karmasna yardmc oldular. Yldzlar bir kez daha yalnzca geici bir sre iin baanl olmulard. Ketzalkoatl byyp adam olduunda, Tolteklerin kenti Tula'ya bir yabanc olarak geldi. nsanlara, msr ve pamuk yetitirmeyi, kuma dokumay, altn, yeim, ty, tahta ve ta ilemeyi ve yazmay, resim yapmay, dans etmeyi retti. Ketzalkoatl ahlak ilkeleriyle tannyordu. Btn yaam biimlerine byk sayg duyuyordu. iek leri to p lay arak ld rm ey e y a d a o rm an hayvanlarndan herhangi birini ldrmeye karyd. Tolteklerin yneticisi oldu ve kt bycler bite onu insan kurban etmesi iin kandramadar. Gl bir adamn, ne kadar yi olursa olsun, mutlaka dmanlar vardr. Ketzalkoatl ile birlikte d n y ay y ar atan v e in san lar a m zi i g etir en Tezkatlipoka imdi rakibinin gcn yok etmek istiyordu. T e z k a t l i p o k a e k i n i l e c e k b i r d m a n d . Tezkatlipoka, yani "Karanlk Olan", gerekte bir buluttan km ve dnyaya bozulmu br rmcek andan inmiti. yi iler kadar kt iler de yapabilecek yetenekteydi. Dehas o kadar bykt ki, aklndan geirdii her eyi yaratabilirdi. Aalann ve kayalann derinliklerini ve insanlarn akl ve yreklerinin ilerini grebilirdi. nsanlara akl armaan etmiti ve iyi insanlar dllendirmesi ve ktleri hastalklarla cezalandrmasyla bilinirdi. Tezkatlipoka bir kez Ketzalkoatl' yenmeye karar verdikten sonra, dierleri gibi baarsz olmayacak kadar akllyd. nce Ketzalkoatl ile bir oyun srasnda kendini bir Jaguar'a dntrd ve Ketzalkoatl' zalimce bir zevk alarak oradan oraya kovalad. Sonra kraln yzne bir ayna tuttu. "Eyvah" diye szland Ketzalkoatl, "tenim ok yal bir yaratnki gibi kr kn olmu. Gzlerim yzmde vadiler gibi km ve gz kapakla780 Dnya Mitolojisi mi merika Sylenceleri!Meksika 781 rm iyice imi. Yzne baklmayacak kadar irkinim! Eer byleyse grntm, yeryznde yryemem. O kadar irkinim ki, kendi halkm beni ldrmek isteyecek. nsanlarn dnyasn terk etmeliyim." "Sama!" diye yantlad Tezkatlipoka. "Seni ok yakkl yapabilirim. O zaman kendinle gurur duyacaksn!" Tezkatlipoka, Ketzalkoatl'a grkemli giysiler giydirdi. Gvdesini ketzal kuunun tylerinden yaplm bir giysiyle rtt, yzn krmz ve sar boyalarla ssledi ve gzlerinin zerine yeim bir maske yerletirdi. Son olarak bir peruk ve tylerden bir sakal ekledi. Sslemesi bittiinde yine Ketzalkoatl'n yzne bir ayna tuttu. Bu kez Ketzalkoatl ok sevindi. O kadar gen ve yakkl grnyordu ki, insanlardan ayr bir yaam dnmekten vazgeti. Ancak Tezkatlipoka, Ketzalkoatl'n aklna korku tohumlar drmt. Aynadaki grnts onu yal bir adam olduuna inandrmt ve byk bir lm korkusuna kaplmt. Tezkatlipoka Ketzalkoatl'a sarho edici bir iki sunarak bu korkuyu besledi. " bunu, dostum" dedi; "yreine mutluluk, aklna huzur ve gvdene genlik verecek. Gne nlarnn karanlk bulutlan datmas gibi tm lm dncesini kovalayacak." "Ne zellik tadn sylersen syle, senin ikinle ilgilenmiyorum" diye yantlad Ketzalkoatl. "Yapma byle!" diye yantlad Tezkatlipoka. "Kendi glgesinden korkan bir adam gibi davranyorsun! Parman anaa daldr ve arabn tadna bak. Yalnzca bir damladan korkuyor olamazsn! ok aptalca davranyorsun!" Ketzalkoatl arabn tadna bir kez baktnda direnemedi. Bir anak, bir anak daha ti; ta ki be anak arab bitirip ok sarho olana kadar. Ketzalkoatl'n kzkardei ve uaklar da onu izlediler ve ok ksa bir sre sonra onlar da iyice sarho oldular. Ketzalkoatl artk onurlu bir yaam srdrmeye aldrmaz olmutu. Dinsel inanlarm unuttu ve sonularna aldrmadan duygularn tatmin eden ileri yapt.

arabn etkisi zamanla getiinde Ketzalkoatl, dier ahlakszca iler arasnda kz kardeiyle de cinsel ilikide bulunduunun farkna vard. ok utanmt. "Kendimle ilgili rendikleri-mi bildiim srece, Tolteklerin arasnda gururlu bir adam olarak nasl dolaabilirim?" diye kendi kendine sordu. "Halkm zayf iradeli. Onlar ynetecek gl birine, beenip izleyebilecekleri birine gereksinimleri var. Yine de onlar brakrsam, yalnzca Tezkatlipoka'y izleyecekler. Benim kral olarak kalmam bundan ok daha iyidir." Ketzalkoatl, bylece Tolteklerin krab olmay srdrd. Tezkatlipoka da onlarn arasnda kald. "Ketzalkoatl' yok etmek iin yapabileceim her eyi yaptm" dedi kendi kendine, "imdi sra halkn yok etmekte! nce onlar lene kadar ark sylemeye zorlayacam!" Tezkatlipoka Tolteklerin karsna byk elendirici olarak kt, pe pee arklara nclk etti. nsanlar onunla ark syledike mutlu oldular. Gne gkyznn batsnda kaybolun-caya kadar ark sylediler. Yldzlar gklerde grnene kadar ark sylediler. Gece boyunca ark sylediler. Tezkatlipoka' nn yaratt mzik, yreklerinde gittike daha hzl ve daha gl arpyordu. Birer birer yrekleri baskdan atlad ve ou ylp ld. Bundan sonra Tezkatlipoka kendini savaya dntrd ve kalan Toltek erkeklerini byk bir dmana kar savaa ard. Erkekler toplannca olaan biimine dnd ve birok Tol-tek'i ldrd. Daha sonra Tezkatlipoka kendini bir kuklacya dntrd. Pazar yerine Ketzalkoatl'n bir kuklasyla kageldi ve kuklay avularnda dans ettirerek Toltekleri elendirdi. Halk, gsterisine kaplp istekle evresinde topland. Seyircinin says istedii rakama eriince, Tezkatlipoka dedi ki, "Niye bizi izliyorsunuz sersemler! Daha ok ksa sre ona ark sylettiimiz gibi imdi de dans ettirmeye almyor muyuz? Kesinlikle talanarak lmeyi hak ediyoruz! Aranzda kim ilk ta atacak kadar akl banda?" Tezkatlipoka, Toltekleri kendini talamaya zorlad. Talar onu ldrm gibi yere dt ve yerde yatan ekilden korkun dumanlar kmaya balad. Dumanlar koklayan herkes ld. Rzgr dumanlar tm kente yayd. 782 Dnya Mitolojisi Amerika Sylenceleri/Meksika 783 Sonunda Tezkatlipoka, Toltekleri yerdeki ekle yaklap ondan kurtulmak iin yreklendirdi. Fakat ceset o kadar ard ki, yerinden kprda ti la mad. Bu arada Tolteklerin yetitirdii sebze ve meyvelerde o kadar ac bir tat ba gsterdi ki, yenilemez hale geldi. ok gemeden insanlar alktan lmeye baladlar.. Yiyecek iin umutsuzca kvramrlarken, Tezkatlipoka yal bir kadn klnda pazar-yerine geldi. Bir ate yakp msr koanlar kzartmaya balad. Toltekler bu dayanlmaz ekicilikteki kokuya kar koyamadlar. Lezzetli bir lokma yemeyeli o kadar uzun sre gemiti ki, sylenti bir yaz frtnas gibi yayld ve alklarn bastrmak umuduyla kentin her yerinden gelip toplandlar. Son insan da geldiinde, Tezkatlipoka doal grnmn ald ve hepsini ldrd. Bylece Tezkatlipoka Ketzalkoatl'n halkn yok etti ve krallarn Tula kentini terk etmek zorunda brakt. Ketzalkoatl varln ve hazinelerini dalarn ve kanyonlarn derinliklerinde saklad. Ssl gzel saraylarm yakt, kakao aalarn l allarna evirdi ve kulara blgeyi terk etmelerini buyurdu. Sonra gneydou ynnde denize doru yoluna devam etti. Yolculuu srasnda bir yerde, Ketzalkoatl durdu, aynadaki grntsne bakt ve korktuu gibi yal olduunu grd, fkeyle yaknda duran dev bir aac taa tuttu. Bugn bile bu talar o aacn gvdesindedir. Bir baka yerde, Ketzalkoatl dinlenmek iin byk bir kayaya oturdu. Orada otururken, dolu tanesi byklnde ve arlnda gzyalar dkt. Bedeni ve gzyalar kayada bugn bile grnen izler brakt. Son olarak, Ketzalkoatl bir grup cinle karlat. Ona, "Ketzalkoatl, dur ve geri dn! Nereye gittiini sanyorsun?" dediler. "Gne beni ard, ite aramaya gidiyorum" dedi Ketzalkoatl. "Yoluna devam edebilirsin, ama koullarmz kabul edersen" dedi cinler. "Btn mcevherlerini ve varln atmaksn. Bildiin btn becerileri, okuma yazma, mcevher ve yeim kesme, altn dkme, tylerden eyalar yapma ve tahta ve tatan eyalar oyma yeteneklerini bize brakmalsn." "Eer yapmam gereken buysa yaparm" diye yantlad Ketzalkoatl. "nk Gne'in beni ard yere girmeliyim." Ketzalkoatl yolculuunun sonuna erimeden nce iplikik reten bitkiler dikti, bir oyun alan ve ller lkesinde bir ev yapt ve yal bir adamken bile bakalarnn yerinden bile kprdatamayaca kayalar kk parmayla itebilecek kadar gl olduunu kantlad. Sonunda Ketzalkoatl, dou denizinin kysna eriti. Tylerden pelerinini ve yeim maskesini takarken sevinle alad. Ylanlardan rlm bir sala trmand ve gkteki yolculuuna balamak zere olan Gne'e doru yola koyuldu. Onu izleyenlerin bazlar Ketzalkoatl'n, "Bir gn halkma ve lkeme dneceim" diye bardn duydular. Dierleri Ketzalkoatl'n bedeninin Gne nlarnn ssndan yann grdler. Kllerinin rengrenk kulara dnt sylendi. Kular gkyznde ykseldiler ve yreini gklere tadlar. Yrei, bizim Vens dediimiz sabah yldzna dnt. Birleik Devletler * Yaratl: Sunu

DZN
Slochower, Harry, Mythopoe&s, Mythic Patterns in Litemry Classics, VVay ne State Univ. Press, Detrot, 1970. jC" Sproul, Barbara C. Primal, Myths, Creation Myths Around theWorld, -r\ HarperCoins,SanFrancisco,1979.Stone,Merlin,WhenGodVVrs aWoman,Harcourt,NewYork, 1978. Vickery,JohnB MytksandTexts,StrategiesoflncorporationandDispltce- ment,LouisianaStateUniv.Press,BatonRouge,1983.,(der.),MythandLiteratre: ContempomryTheoryandPracticc,Univ.ofNebraskaPress,Lincoln,1969. VVeigle,Marta,SpidersandSpinsters:WoandMytho,Univ. ofNevvMexico, Native American Studies, Albuquert[ue, 1992. Aphrodte 34, 36, 45, 47, 89-91, 102-103,111,127-128 Apoilon 33-34, 41, 90, 94-%, 98, 116-117, 122-123, 126, 128, 131-132,176 Apsu 244-249 Ares34,41,44,65,129 Argos 45, 94,110,159,170 Arkuu 768, 789-790 Artemis 23, 33-34, 41, 45, 4-7-48, 54, 56, 64, 93-94,106,120 Arthur 451-457, 459-464, 470-503 Asa ve Deniz Kabuu 773 Ask 334 Ascanius 184, 195, 199, 201, 211-212,221, 230-231 Aslan bkz. Nare Maghan Asi an-Kral, Mandingo Aslan bkz. Sunjata Astarte 264-265 Astyanaks 89, 107,127,132 Atahensik 806, 808, 812 Atein Hinas 620-623 Athena 34, 41, 45, 47-48, 64, 86, 91, 97, 103-105, 111,120,123-125, 1 2 8 , 1 3 1 -1 3 2 , 1 3 4 -1 3 5 , 1 3 7 -1 3 9 , 1 4 3 , 1 5 8 , 1 6 4 , 166-170,173,176,178-180 Atc bkz. Apoilon Atim-Olan 799-780 Atlas 33, 35,41, 66-67 Atli 360-361, 394-395 Atropos 34 Audhumla 332 Augias 64 Augustus Caesar 183 Aurelius Ambrosias 456, 459,464, 467-469 Ayar Kaj 739-741 Ayar Manko 740-741 Ayar Uo 740-741, 746 B Baba Rangi 606-609,611-612, 615 Badb Catha 403 Balder (Yaratl Mitosu, lm) 328, 330, 336-338, 343351,353 Balla Fasseke 659, 667, 669, 677, 679, 681, 683-687, 692-694, 6%-700, 703 Bao u 567-568, 570-575 Bedivere 457, 499-501 Beilerophontes 225 Beowulf 344, 399-400, 417-421, 423-450 Bergelmr 332-333 Bestla 330-332 Beyaz Beden 788-789 Bharata 520, 522-524, 526, 529-537, 551,554 Bor 330-332 Boreas 59 Bors 457,485-486,494 Bragi 330,336 Brahma, Ramayana'da 509-510, 513-515, 518, 524-526, 535, 538, 543-544, 547, 550, 552, 556,558-559 Breca 420, 426 Bre 403, 407-408,416 Briareus 32,99 Brunhild 328, 360-361, 372, 378390, 393-396 Brutus 456-459 Bufalo Kadn 657-658, 664, 668, 670,673,675, 677,685 Bulut Toplayc bkz. Zeus Bulut-Yiyen 7%-798 Buri 332 Buz devleri 332, 334, 337 Cacus 66 Canaka 523,527-529 Ceres bkz. Demeter Constantine 456,459 Cupdo 201-202, 218 ekirge 7S7-788 okuzak 305-306, 309-313, 319, 321 D Dada 403, 406-407, 409-410, 413415 Da Aslan 789 Damkina 245, 247 Dankarantuma 658, 660, 665, 667, 675, 677, 679, 683, 685 Dam 403, 406 Dardanos 227 Dasa-ratha 523-534, 536, 548, 550, 552-553 Deiphobos 88-89,123-125,132 Deiphi 33,35, 63 Demeter 19,29,33,37,39,41,4547,49-53 Denizin Hinas 622 Deukaiion 58-61 Devler bkz. Fomorianlar, Buz Devleri, Yzkollular Di ana bkz. Artemis Dido 30, 191-193, 195-197, 199-202, 207, 213, 217-222, 226 Di Jun 566 Diomedes 65,135,205 Dii Ylan 772 Donu 403 Do'nn bfilosu 662 Dnya Canavar 772 Dnya Ylan 337-338

Ea 243, 245-250, 252-253, 281, 286, 302,313-315,317-318,320 Ector 456,460-462 Efendi imek 711, 715, 717-718, 721-722 Ejderha 36, 66-68 Embla 334 Enkidu 278-280, 282-291, 293-299, 301-305,309,312 Enll 242-243, 245, 252-253, 286-287, 289-290, 302, 313-314, 316-318, 320 Epeios 132 Epimetheus 33, 35 Eri 91 Eros 34, 47 Eski Ruhlar 676-677 Eu 630,636 Eurylokhos 135,150-152,162 Eurystheus 62-68 Evanderus 1%, 230-232 Evn-Oglu 779-780 Excalbur 470, 473, 477-479, 481, 498, 500 Fabius MaKmus 228 Fafnir 360, 365, 367, 370-380, 383388, 390-391 Fakoli Koroma 659, 683-685, 694, 696-700,702-703 Fenrir 335-338,353 Frtna Kuu 802 FirKolg 403, 406-407 Fomorianlar 399, 403, 405-408, 411,414-416 900 Dnya Mitolojisi Dizin 901 I Kader Tanralar bkz. Atropos, _^ T *L"r"^dc K 1/"Gri/tc Klnrt\ar Iolaos 63 Wyrd Kalkhas 88,93-95,131 Kallidike 181 Kalvncn 13d 11A-11S 1RR 1A\IVdJy U3v LJ*t IJtrlJO, 1JO, IDJ^ arbas 218 164 dun 327, 330, 336, 339-342 Kamandj'an 659, 665, 670, 691, graine 456, 464-467 693-694, 698, 700, 702 ksion 227 Kamu-otopu 591-592, 594-595, lham Perisi 74, 76 598, 600, 603 la 119, 228 Kasiyembe 706, 710-712 lk Analar 760 Kassandra 88-90, 132 lk Alalar 760 Kain 22H I Kader Tanralar bkz. Atropos, _^ T *L"r"^dc K 1/"Gri/tc Klnrt\ar Iolaos 63 Wyrd Kalkhas 88,93-95,131 Kallidike 181 Kalvncn 13d 11A-11S 1RR 1A\IVdJy U3v LJ*t IJtrlJO, 1JO, IDJ^ arbas 218 164 dun 327, 330, 336, 339-342 Kamandj'an 659, 665, 670, 691, graine 456, 464-467 693-694, 698, 700, 702 ksion 227 Kamu-otopu 591-592, 594-595, lham Perisi 74, 76 598, 600, 603 la 119, 228 Kasiyembe 706, 710-712 lk Analar 760 Kassandra 88-90, 132 lk Alalar 760 Kain 22H Fran Kamara 659, 665, 670, 677-679,688-694, 698, 700,702 Frey 329-331, 336,338, 348 Freya 329-331, 336, 339, 342, 349, 354-357 Frigg 329-330, 336, 339, 345-348, 350 Furialar 36 Galeris 456-457,491 Gaia 31-39, 45, 66-67 Gangleri (Gylfi) 331-339 Gareth 456-457, 491-492 Gassire 627-628, 645-647, 649-654 Gawain 453, 456-457, 480, 486-488, 490-498, 501 Geb 261-262 Geryoneus 65-66 Glgam 240, 277313, 318-323 Giuki 360, 381-385 Gnankuman Dua 659-661, 664, 666-667 Gong-gong 562, 564-565 Gorgon40,158 Gkgrltc bkz. Zeus Gk Halk 806 Gk Kadn 806-808 Gln Hanm 470, 473 Gz Bebei bkz. Nyamwindo Gram 363, 371, 373-375, 377, 379, 395-396 Grani 363-364, 378-380, 383-384, 387, 392-394 Grende] 418, 420-423, 425-433, 435-437, 443 Grendel'in annesi 418, 422, 432, 435-436,443 Grimhild 360,381-382, 387-388 Gudrun 360-361, 381-383,

385-387, 389-393, 395 Guinevere 400, 452-457, 470, 473-474, 482-495, 497-498, 501-503 Gunnar 360, 381-396 Guttorm 360, 381,390-394 Gne, Gne Baba bkz. Helios H Hades 29, 33-34, 37, 39-41, 46-48, 50-52, 67-68, 94, 107, 110, 117, 121, 126-127, 147-148, 150-158,163,174, 176 Hanuman 519, 524, 540, 544-549, 551, 554, 558 Harpialar 213-214, 217, 225, 230 Hati 337 , Haumia 607, 609-610 Hebe157 Heimdall 336,338, 348, 353, 355 Hekabe 88-90,105,130,132 Hektor 21-22, 30, 83-85, 87-89, 97, 101-102, 104-108, 110-130, 132, 195, 199, 202, 207-208, 210 Hel 331, 336-338, 345, 348-350, 353 Helena 86, 88-93, 102-103, 105-106, 110, 121, 130, 132, 181, 195,205,210-211,224 Heienus 195,214-215, 217 Helios 33, 35-36, 39, 47-49, 53, 56, 59,61,136,151,153,158,160, 162-163,172 Hephaistos 34, 41, 47, 58, 101, 119-120 Hera 20, 24, 33, 37, 39, 41, 45, 62-63, 65-66, 90-91, 95, 97, 100, 103,128,157,159,196 Herakles 21-23, 30, 61-68, 131, 136, 140, 157, 225-226, 228, 230-231 Heremod 438 Hermes 34, 41, 51-52, 57, 68, 9091, 128-130, 137-138, 151, 158,176,199 Hermod 330, 348-350 Hesta 33, 39,41 Hine Ahu Van 611 Hine Titama 611-612 Hindi 792-793,809 Htppolyte 65 Hoder 330, 347 Hoenr 331, 340, 366367 Hogni 360, 381-383, 387, 389-390, 392-394 Horus 258-262, 265-269 Hredmar 360, 365, 367, 369-370, 378-379 Hrothgar 419-426, 428, 430-439 Hrunting 434-435, 437 Hugin 335, 348 Hu Niang 568-570, 574 Huitzilopoli 765 Humbaba 280, 289-299, 302, 304, 308, 312, 320 Hydra bkz. Ejderha Hygelak 420, 424-426, 435, 439, 440 lk Halk 788-791, 793-794,814 nanna, bkz. itar ndra 514-518, 524, 527, 529-530, 538, 540, 544, 550-551, 553554, 558 phigeneia 88, 90, 94 ris 50,101,128,223 sis 240, 255, 259-269 skender, Byk 660, 679, 681, 688 tar 245, 279, 281, 285, 288, 299301,304,313,316-317,323 uno (Juno) bkz. Hera upiter, Jpiter bkz. Zeus yangura 706-707, 710, 712-715, 717-718 yi kiz 808-814 yi Talih Perisi 707 kanag no Mikoto 579-583,585 zanami no Mikoto 579-583, 585