GELECEN FABRKASI Bilgisayar Btnleik malat (BB), CNC tezgahlar, robotlar, esnek imalat sistemleri, otomatik muayene, bilgisayar

destekli sre kontrol benzeri teknolojiler imalat teknolojisini bir hedefe doru ynlendirirler: gelecein tam otomatik fabrikas. Gelecein fabrikas neye benzeyecek ve toplum zerindeki etkisi ne olacak sorularn cevaplandrmadan nce imalatta cari olan eilimlerin neler olduunu incelememiz gerekir. Gelecein fabrikasn ekillendiren belirli eilimler, ynetimin verimlilii arttrmak iin yeni yollar bulma isteinden ve gelien teknolojilerin vesile olduu yeni frsatlardan domaktadr. Bu eilimleri: Daha ksa rn mr dngs , Kalite ve gvenilirlik zerine artan bask (etki), Daha fazla mteri odakl rnler, Yeni malzemeler, Elektroniin daha da artan kullanm, Envanterleri azaltma basks, Kaynak d veya d kaynaklarla imalat gerekletirme (taeron kullanma), Tam Zamannda retim, Zaman gecikmesiz, annda, noktasal imalat: Son rnn bilenlerinin ve montajnn, ayn zamanda ve yerde yaplmas.

eklinde snflandrabiliriz. Gelecein fabrikasnda ama; kimyasallar, petrol, gda ve belirli metalleri ileyen bilgisayar kontroll retim tesislerinde mevcut olan operasyonlara benzer olarak ulalmaz btnleik operasyon seviyesine ulamaktr. Dier bir zellii, daha yksek bilgi ilemesi ve veri taban ynetimine sahip olmasdr. malat teknolojilerini gelecein otomatik fabrikasna doru gtren eilimler ABD, Avrupa ve Japonya gibi endstrilemi toplumlarda kanlmaz grlmektedir. Byle bir fabrikann gelimesini tevik eden sosyal ve ekonomik faktrler unlardr: Verimlilii artrmada ekonomik gereklilik, Tezgah kullanm orann artrma istei, Yar mamul envanterinin yksek maliyeti, Mteri taleplerine daha hzl cevap vermek iin imalat n sresini ve imalat srelerini azaltma istei, Mmkn olduu kadar fazla oranda malzeme ve enerjiyi kullanma ihtiyac, malat sektrnden ziyade hizmet sektrnde istihdam artrma ihtiyac, i gvenliini merkezi ynetimce dzenleme.

Gelecein fabrikasn gelitirmek ve programlanabilir otomasyonun yapsn tanmlamak iin karar vermenin gerekli seviyeleri yardm eder. Amerikan Hava Kuvvetlerinin btnleik bilgisayar yardml imalat (ICAM) projelerinden biri, siparie ynelik modler bir biimde en st seviyeden en alt seviyeye planlama ve gerekletirmeyi temin iin bir uygulama hiyerarisi tanmlamtr.

Bilgisayar btnleik imalat Btnleik yazlm Sistem a Robotlar Herhangi bir sre

Fabrika Merkez Hcre stasyon Sre

Statikleir/ Temel Ynetim Planla/ Ynet zle/ Kontrol et lerle/ Kullan Yap

Plan ekil 1. Gelecein fabrikas mimarisi.

Gerekletir

Otomasyon adalar maliyet etkin fakat tam lek btnleiklik uzun dnem iin tercih edilir. Bilgisayar verilerini paylamak iin bir standart oluturma bir rn retmek iin gerekli dier sistemler ile imalatn btnleikliini baarmak hayatidir. Gelecein fabrikas iin planlama yapma benzer ve olan fabrika seneryosunu kapsar. Tam Zamannda retimde rn ou envanteri elimine etmek ile talep yoluyla fabrikadan ekilir. Hzl deiimi canl tutmak iin imalatlar, iiler, tedarikiler ve mterilerle ortaklk outurmalar gerekir.

Bilgisayarlarda ve imalat teknolojilerinde gnmze kadar devam eden ilerlemeler; gelecein fabrikasnn insanlarn direkt olarak atlyelerde retime katlmad, tamamen otomatiklemi bir tesis olacan zihinlerde canlandrmaktadr. Btnleik imalat, malzeme tama, izleme gibi faaliyetler bilgisayar kontroll makineler ve ekipmanlarca yaplacaktr. Benzer olarak; proses iin girdi talepleri, retim planlama ve izelgeleme, maliyet hesaplamalar ve deiik karar verme sreleri bilgisayarlar tarafndan otomatik olarak yaplacaktr. Burada insanlarn rol denetlemek, bakm yapmak, makinlerin ve ekipmanlarn yenilenmesi, datm, tesislerinin gvenliinin salanmas, programlama, yenilenen bilgisayar programlarn grntleme ve donanm yenileme gibi faaliyetleri yrtmek olacaktr. Gda ve petro-kimya endstrisindeki baz firmalar az sayda retime katlan personel ile otomatik olarak imalat yapmaktadrlar. Proses tipi retim yapan endstrilerde retimi otomatikletirmek daha kolaydr.

Sanal imalat hcrelerinde motor bloklar, akslar ve hava kompresrleri gibi rnler yaplmaktadr. Esnek imalat sistemlerinde; planlama, bakm ve operasyonlarn izlenmesi iin yetenekli ve iyi eitilmi personele her zaman ihtiya duyulacaktr. Makinelerin kontrol sistemlerinin ve enerji kaynaklarnn gvenilirlii fabrika otomasyonu iin nemli bir husustur. Makinelerde, bilgisayarlarda, enerjide veya iletiim alarnda meydana gelen yerel veya genel arzalar imalat felce uratacaktr. Gelecein bilgisayar btnleik fabrikas malzemeler iin yeni rotalar otomatik olarak belirleyebilecek, makineler arasndaki imalat akn dzenleyebilecek ve acil durumlarda dier bilgisayarlar tarafndan kontrol salayabilecektir. [ KALPAKJIAN ] Black [1] Btnleik malat ve retim sistemlerini on stratejik adma ayrarak mevcut bir fabrikay gelecein fabrikasna (GF) dntrme arac olarak kullanmaktadr. Bu on admlk strateji: 1- Hcreler OluturmaYapy / Temeli Kurma; Esnek bir biimde para ailelerini oluturmak iin srelerin gruplanmas. 2- TVDHD Sistemini Gerekletirme; TVDHD ile Takm ve Kalp Hzl Dei Tokuu kastedilmektedir. Burada ama hazrlk zamanlarn azaltmaktr. 3- Kalite Kontrol btnletirme; Hcre tasarm Kalite Kontrole gtren bir evre olutur. 4- nleyici Bakm / Tezgah Gvenilirliini btnletirme. 5- Nihai (Son) montaj ayn seviyede ve dengede tutma; Btn imalat sistemlerinde her srecin ayn miktar rn retmesi ve deimelerin etkisini azaltmak iin kk miktarlarda retim yapmak. 6- Kanban kartlar ile hcreleri balama; Bu hcreleri retim kontrol ile btnletirme. 7- Sistem envanter kontrol btnletirerek parti byklklerini ve yar-mamul envanterini azaltmak. 8- Btnleik imalat ve retim sistemini satclar da kapsayacak biimde geniletmek. 9- Problemleri zmek iin insanl hcrelerden insansz hcrelere dntrmek. 10- Birbirine bal hcre imalat sistemini retim sistemi ile birletirmek iin bilgisayarlatrma. Bu son admda imalat sistemi bilgisayarla kontrol etme ileminde yeter derecede etkin olmas iin basit ve esnektir.

Aratrma ve Mhendislik

rn ve Sre Bilgileri Pazarlama

letme Planlamas BDT BDSP BD BDTM

Geribesleme

Sipariler

Geribesleme verileri

Dsal Mteri
R E T M Geribesleme verileri

Geribesleme

Planlar izelgeler Biliim

Satnalma Siparileri

malat Sitemi

Geribesleme

Sosyal ve Politik Bask

Kalite Kontrol retim Kontrol Envanter Tezgah Bakm

Malzeme

Bal hcre imalat sistemleri kullanan tedarikiler

Enerji

Fonksiyonlarn kritik kontorl ile btnlemi balantl hcre imalat sistemi

Atk

ekil 2. Gelecein Zeki Fabrikasnn Basitletirilmi retim Sistem Modeli GNMZDE MALAT Amerikan imalatlar, pazar alannda rekabetten ve kalite beklentisinden doan bask dolaysyla rn tasarm ve imalat iin daha etkin yaklamlara olanak veren yeni teknolojileri srekli semeye mecbur kalrlar. Gnmzde ou imalat irketleri otomasyona daha ok ve daha az derece gereklemi bir biimde pazar alannda artan verimlilik ve devam eden rekabeti arac olarak grlr. malat erevesinde otomasyon, para veya montaj paralar retmek iin bir tezgahn veya tezgah gruplarnn otomatik olarak kontrol edilmesi faaliyetidir. Yeni teknolojileri mevcutken gerekletirme bir ok imalat kurukuunda otomasyon adalarn sonulandrr. Her bir ada dierleri tarafndan az bavurulan kendi veri taban ve fonksiyonlarna sahiptir.

N/K Programlama APT

BDSP

BDT BDM

izelgeleme

VT DNK ES

VT

VT

VT
Muhasebe VT

gc

ekil 3. Otomasyon adalar

DNTRLEBLR RETM (TRANSFORMABLE PRODUCTION) Bir irket ya da fabrikann dntrlebilirliini ykseltmedeki genel ama, kurumsal pazar baarsnn yeni belirleyicisi olmasdr. Dntrlebilirlik, artan pazar karklna hzla uyum salama ve Proaktif adaptasyon nlemlerini balatmak iin yeterince erken deien gstergeleri tanma yeteneine sahiptir.

ekil 4. Dntrlebilir irkete Katkda bulunan faktrler Kurumsal A Kabiliyeti Kurumsal a kabiliyeti, bir kurumun hem kendi hemde genel irket andaki temel yetenekleri btnletirme kapasitesi olarak tanmlanabilir. Bu i birlii hem bireysel irket hem de an yarar iin srekli olarak optimize edilir. Bu kapasiteye sahip irketler iki bakmdan dntrlebilirliini arttrlar, 1. kendi temel yetkinlikleri zerinde odaklanrlar ve ayn anda irket ann entegre ve kapsaml bir hizmet yelpazesinden kar salarlar. 2. irket andaki bilgi ak,tedariki ve mterilerin srekli a ile hzlandrr.

irket alar 4 biimde olabilir. irketler sadece 4 tip a ile snrl deildir. yatay ve dikey bir biimde birka irket a ayn anda kullanlabilir.

ekil 5. irket Alar

rnein otomobil endstrisinde ayn katma deer seviyesindeki irketler ile blgesel alardaki ibirlii yapmak ve ayn zamanda otomobil reticilerinin kresel tedarik zinciri paras olmak yaygn bir uygulamadr. Behr, yksek a kapasitesi ile otomobil tedarikileri iin bir rnektir. irket ara klimalar ve motor soutucular zerinede odaklanmtr. Mterisi tm byk Avrupa otomobil reticileridir. Behr mterilerine kapsaml bir hizmet yelpazesi sunabilmek iin, pek ok kresel ve yerel alar ierir. 1997 ve 1998 yllarnda Behr dier otomotiv tedarikisi ile alt i birlii projesine katld. Ortaya kan uzman an amac gerekli sistem teknolojisini birletirmekti. Bu i birlii ile Behr Pazar payn ve gelirini arttrmtr.

ekil 6. Behr irketi A Yaps