SALII VE GVENL MEVZUATI

Ankara, 2001
Baskya imento Mstahsilleri verenleri Sendikas Tarafndan Hazrlanmtr.

NSZ
i Sal ve Gvenlii Mevzuat ile ilgili kanun, tzk ve ynetmeliklerin yer ald bu kitap, imento Mstahsilleri verenleri Sendikas tarafndan basma hazrlanmtr. Bilindii zere, i Sal ve Gvenlii, alanlarn retim faaliyetleri srasnda, iyerinde tehlikelere maruz kalmamalar iin gerekli tm nlemlerin alnmas ve olas tehlikelere kar maddi (bedeni) ve manevi (ruhi) zararlardan korunmalar iin yaplan ok ynl ve sistemli almalardr. Gerek iverenler gerekse iiler asndan kamu hukuku alannda bir grev olan "salk ve gvenlik tedbirlerinin alnmas ve bunlara uyulmas" kural, herkes iin emredici ve zorunlu bir ykmllk olarak alma mevzuatmzda geni bir ekilde yer alm bulunmaktadr. Bu kitapta, ilk blmde konuyla ilgili Kanunlarn ilgili maddelerine, ikinci blmde tzklere, nc blmde ise ynetmeliklere yer verilmitir. i Sal ve i Gvenlii kurallarna uyma ve bu bilinci iyerlerinde alanlarna yerletirme konusunda gerekli ihtimam gsteren ye iyerlerimiz temsilcilerine ve konuyla ilgililere yararl olacana inandmz bu kitab yaynlamaktan ahsm ve sendikam adna mutluluk duyuyor, sayglarm sunuyorum. Ankara, Mays 2001
imento Mstahsilleri verenleri Sendikas Ynetim Kurulu Bakan

Ahmet EREN

NDEKLER LGL KANUNLAR

1 2 3 4 5 Trkiye Cumhuriyeti Anayasas Kanunu Borlar Kanunu Sosyal Sigortalar Kanunu Umumi Hfzsshha Kanunu ........................................11 ........................................15 ........................................23 ........................................27 ........................................43

TZKLER
6 7 8 i Sal ve Gvenlii Tz i Sal ve Hakknda Tzk Gvenlii ........................................51 Kurullar ......................................207

Salk Kurallar Bakmndan Gnde Yedibuuk Saat veya Daha Az allmas ......................................215 Gereken ler Hakknda Tzk yerlerinde in Durdurulmas yerlerinin Kapatlmasna Dair Tzk Ar ve Tehlikeli ler Tz veya ......................................227 ......................................237

9 10 11

Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddelerle allan yerlerinde ve lerde ......................................259 Alnacak Tedbirler Hakknda Tzk Gebe veya Emzikli Kadnlarn altrlma artlaryla Emzirme Odalar ve ocuk Bakm ......................................325 Yurtlarna Dair Tzk Maden ve Ta Ocaklar letmelerinde ve Tnel yapmnda Alnacak i Sal ve ......................................341 Gvenlii nlemlerine likin Tzk

12

13

YNETMELKLER
14 15 yeri hekimlerinin alma artlar ile Grev ......................................439 ve Yetkileri Hakknda Ynetmelik Maden ve Ta Ocaklar letmelerinde ve Tnel Yapmnda Tozla Mcadeleyle lgili ......................................457 Ynetmelik

LGL KANUNLAR

TRKYE CUMHURYET ANAYASASI

10

TRKYE CUMHURYET ANAYASASI

Yasa No Kabul tarihi Yayn tarihi : 2709 : 07.11.1982 : RG. 09.11.1982, No. 17863 Mkerrer

I. Kiinin dokunulmazl, maddi ve manevi varl

Madde 17- Herkes, yaama, maddi ve manevi varln koruma ve gelitirme hakkna sahiptir. Tbbi zorunluluklar ve kanunda yazl haller dnda, kiinin vcut btnlne dokunulamaz; rzas olmadan bilimsel ve tbb deneylere tabi tutulamaz. Kimseye ikence ve eziyet yaplamaz; kimse insan haysiyetiyle badamayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamaz. Mahkemelerce verilen lm cezalarnn yerine getirilmesi hali ile meru mdafaa hali, yakalama ve tutuklama kararlarnn yerine getirilmesi, bir tutuklu veya hkmlnn kamasnn nlenmesi, bir ayaklanma veya isyann bastrlmas, skynetim veya olaanst hallerde yetkili merciin verdii emirlerin uygulanmas srasnda silah kullanlmasna kanunun cevaz verdii zorunlu durumlarda meydana gelen ldrme fiilleri, birinci fkra hkm dndadr.

B. alma artlar ve dinlenme hakk

Madde 50- Kimse, yana, cinsiyetine ve gcne uymayan ilerde altrlamaz. Kkler ve kadnlar ile bedeni ve ruhi yetersizlii olanlar alma artlar bakmndan zel olarak korunurlar. Dinlenmek, alanlarn hakkdr. cretli hafta ve bayram tatili ile cretli yllk izin haklar ve artlar kanunla dzenlenir.

11

VIII. Salk, evre ve konut

A. Salk hizmetleri ve evrenin korunmas
Madde 56- Herkes, salkl ve dengeli bir evrede yaama hakkna sahiptir. evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve evre kirlenmesini nlemek Devletin ve vatandalarn devidir. Devlet, herkesin hayatn, beden ve ruh sal iinde srdrmesini salamak; insan ve madde gcnde tasarruf ve verimi artrarak, ibirliini gerekletirmek amacyla salk kurulularn tek elden planlayp hizmet vermesini dzenler. Devlet, bu grevini kamu ve zel kesimlerdeki salk ve sosyal kurumlarndan yararlanarak, onlar denetleyerek yerine getirir. Salk hizmetlerinin yaygn bir ekilde yerine getirilmesi iin kanunla genel salk sigortas kurulabilir.

12

 KANUNU

13

 KANUNU
Yasa No Kabul Tarihi Yayn Tarihi : 1475 : 25.08.1971 : 01.09.1971, No: 13943

BENC BLM
i Sal ve Gvenlii
Salk ve gvenlik artlar
Madde 73 - (Deiik: 29/07/1983 - 2869/17 md.) Her iveren, iyerinde iilerin saln ve i gvenliini salamak iin gerekli olan yapmak ve bu husustaki artlar salamak ve aralar noksansz bulundurmakla ykmldr. iler de, ii sal ve i gvenlii hakkndaki usul ve artlara uymakla ykmldrler. verenler, makinelerin kullanlmasndan doacak tehlikelerden ve bu hususta nceden alnabilecek tedbirlerden iileri mnasip bir ekilde haberdar etmek zorundadrlar. verenler iyerlerinde meydana gelecek kazalar enge, kazadan sonraki iki gn iinde yaz ile ilgili blge alma mdrlne bildirmek zorundadrlar.

Salk ve gvenlik tzkleri

Madde 74 - Umumi Hfzshha Kanununun 179 uncu maddesinde yazld gibi iyerlerinde ve iilere ait yatp kalkma yerlerinde ve dier mtemilatnda bulunmas gereken salk artlarnn ve iyerlerinde kullanlan alet, edevat, makinalar ve hammaddeler yznden kabilecek hastalklara engel olacak tedbir ve aralarn, iyerlerinde i kazalarn nlemek zere bulundurulmas lzumlu olan aralarn ve alnacak gvenlik tedbirlerinin neler olduunu belirtmek zere alma Bakanl ile Salk ve Sosyal Yardm Bakanl beraberce bir veya birden fazla tzk karr. 15

Ayrca bu kanuna tabi iyerlerinde, ii says, genilik, yaplan i, iin zellikleri, arlk ve tehlikesi bakmndan hangi iyerleri iin kurulmaya balamadan evvel planlarn alma Bakanlnn yetkili tekilatna gsterilerek kurma izni alnaca bu iyerleri kurulduktan sonra yine ayn makama bavurularak iletme belgesi alnmas gerekecei, alma ve Salk ve Sosyal Yardm Bakanlklar tarafndan karlacak bir tzkte tespit olunur.

in durdurulmas veya iyerinin kapatlmas

Madde 75 - (Deiik: 29/07/1983 - 2869/18 md.) A) lgili tzkte belirtilen birinci derecedeki artlar yerine getirdikten sonra yetkili makamdan izin almak suretiyle kurulan ve ilemeye balayan herhangi bir iyerinin tesis ve tertiplerinde, alma metot ve ekillerinde makine ve cihazlarnda iilerin hayat iin tehlikeli olan bir husus tespit edilirse bu tehlike giderilinceye kadar blge alma mdr bakanlnda, iyerlerini ii sal ve i gvenlii bakmndan teftie yetkili iki mfetti, bir ii ve bir iveren temsilcisinden oluan be kiilik bir komisyon kararyla, tehlikenin niteliine gre i tamamen veya ksmen durdurulur. Askeri iyerleri ile yurt emniyeti iin gerekli maddeler imal olunan iyerlerindeki komisyonun yaps, alma ekil ve esaslar Milli Savunma Bakanl ile alma Bakanlnca birlikte hazrlanacak bir ynetmelikte belirtilir. B) Kurma izni ve iletme belgesi alnmadan alm olan veya geici iletme belgesi alnd halde ikinci derecedeki artlar verilen sre iinde yerine getirmemi bulunan iyerlerinde iilerin hayat iin tehlikeli bir hususun tespit edilmesi halinde (A) bendinde belirtilen komisyon tarafndan verilen karar zerine o yerin en byk mlki amirinin emri ile ve zabta marifeti ile iyeri kapatlr. Kapatlan iyeri kurma izni ve iletme belgesi alnmadan tekrar alamaz. C) Bu maddeye gre verilecek durdurma veya kapatma kararna kar iverenin mahalli i mahkemesinde alt i gn iinde itiraz etmek yetkisi vardr. Mahkeme itiraz alt i gn iinde karara balar. Bu iler acele mevaddandr. Kararlar kesindir.

16

) Bir iyerinde alan iilerin ya, cinsiyet ve salk durumlar byle bir iyerinde almalarna engel tekil ediyorsa, bunlar dahi almaktan alkonulur. D) Yukardaki bentler gereince iyerlerinde iiler iin tehlikeli olan tesis ve tedbirlerin veya makine ve cihazlarn ne ekilde iletilmekten alkonulaca ve bunlarn ne ekilde yeniden iletilmelerine izin verilebilecei, iyerinin kapatlmas ve almas, iin durdurulmasna veya iyerinin kapatlmasna karar verilinceye kadar acil hallerde alnacak tedbirlere ilikin hususlar ile komisyonda grev yapacak ii ve iveren temsilcilerinin nitelikleri, seimi, komisyonun alma ekil ve esaslar bir tzkte gsterilir. E) Bir iyerinin kurulmasna ve iletilmesine izin verilmi olmas 74 nc maddede yazl tzk hkmlerinin uygulanmasna hibir zaman engel olamaz. F) Bu maddenin (A) ve (B) bentleri gereince makine, tesisat ve tertibat veya iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas sebebiyle isiz kalan iilere iveren, cretlerini demeye veya cretlerinde bir dklk olmamak zere meslek veya durumlarna gre baka bir i vermeye zorunludur.

i sal ve i gvenlii kurulu

Madde 76 - alma Bakanlnca lzum grlecek iyerlerinde ii sal ve i gvenlii ile ilgili almalarda bulunmak zere birer "i Sal ve Gvenlii Kurulu" kurulur. Bu kurullarn hangi iyerlerinde kurulaca, teekkl tarzlar, alma usulleri, dev ve yetkileri alma Bakanlnca karlacak bir tzkte tespit edilir.

ki veya uyuturucu madde kullanma yasa

Madde 77 - (Deiik: 29/07/1983 - 2869/19 md.) A) yerine sarho veya uyuturucu madde alm olarak gelmek ve iyerinde alkoll iki veya uyuturucu madde kullanmak yasaktr. B) veren; iyeri eklentilerinden saylan ksmlarda, ne gibi hallerde, hangi zamanda ve hangi artlarla alkoll iki iilebileceini tayin ve tespit edebilir. 17

C) (A) bendindeki iyerinde alkoll iki kullanma yasa; 1. Alkoll iki yaplan iyerlerinde alan ve iin gerei olarak imalat kontrolle grevlendirilen iiler, 2. Kapal kaplarda veya ak olarak alkoll iki satlan veya iilen iyerlerinde iin gerei alkoll iki imek zorunda olan iiler, 3. inin nitelii gerei mterilerle birlikte alkoll iki imek zorunda olan iiler, iin uygulanmaz.

Ar ve tehlikeli iler
Madde 78 - 16 yan doldurmam ocuklar ar ve tehlikeli ilerde altrlamaz. Hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylaca, kadnlarla 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi ocuklarn hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabilecekleri alma ve Salk ve Sosyal Yardm Bakanlklarnca hazrlanacak bir tzkte gsterilir.

Ar ve tehlikeli ilerde rapor

Madde 79 - Ar ve tehlikeli ilerde alacak iilerin ie girilerinde veya iin devam sresince bedence bu ilere elverili ve dayankl olduklar; iyeri hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, Hkmet veya belediye doktorlar tarafndan verilmi muayene raporlar olmadka; bu gibilerin ie alnmalar veya ite altrlmalar yasaktr. yeri hekimi tarafndan verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi shhi kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir. Yetkili memurlar isteyince, bu raporlar iveren kendilerine gstermek zorundadr. Bu raporlar her trl resim ve hartan muaftr.

18

Onsekiz yandan kk iiler iin rapor

Madde 80 - (Deiik: 29/07/1983 - 2869/20 md.) 13 den 18 yana kadar (18 dahil) ocuklarn herhangi bir ie alnmalarndan nce; iyeri hekimi, ii sal dispanserleri; bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn sosyal sigortalar kurumu, salk oca, hkmet veya belediye tabiplerine muayene ettirilerek iin niteliine ve artlarna gre vcut yaplarnn dayankl olduunun raporla belirtilmesi ve bunlarn 18 yan dolduruncaya kadar en az her alt ayda bir ayn ekilde doktor muayenesinden geirilerek bu ite almaya devamlarnda bir saknca olup olmadnn kontrol ettirilmesi ve btn bu raporlarn iyerinde muhafaza ettirilerek yetkili memurlarn istei zerine kendilerine gsterilmesi zorunludur. Birinci fkrada yazl tabipliklerce verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn sosyal sigortalar kurumu hastanesi shhi kurulunca muayeneye tabi tutulur. Verilen rapor kesindir. Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr.

Gebe ve emzikli kadnlar iin tzk

Madde 81 - Gebe veya emzikli kadnlarn hangi dnemlerde ne gibi ilerde altrlmalarnn yasak olduu ve bunlarn almalarnda saknca olmayan ilerde hangi artlar ve usullere uyacaklar, ne suretle emzirme odalar veya ocuk bakm yurdu (kre) kurulmas gerektii alma, Salk ve Sosyal Yardm Bakanlklar tarafndan birlikte dzenlenecek bir tzkte gsterilir.

eitli tzkler
Madde 82 - alma veya Salk ve Sosyal Yardm Bakanlklarndan birinin gsterecei lzum zerine, bu bakanlklar tarafndan beraberce hazrlanmak suretiyle, a) Ar ve tehlikeli olarak gsterilmi ilerden baka iler iin de iilerin ilk nce doktora gsterilmelerini,

19

b) Baz ilerde alan iilerin belirli srelerde genel olarak salk muayenesinden geirilmelerini, c) eitli veya bir ksm ilerde alan iilerin salk durumlarnn aksamas, yaptklar iin rnlerine ve genel sala yahut birlikte altklar teki iilere zararl olursa, bu gibilerin o ilerden karlmalarn, ) Ne durumda ve ne gibi artlar haiz olan iyerlerinde banyo, uyku, dinlenme ve yemek yerleri ile ii evleri ve ii eitimi yerleri yaplmasn, tespit eden tzkler karlabilir.

20

BORLAR KANUNU

21

BORLAR KANUNU
Yasa No Kabul Tarihi Yayn Tarihi : 818 : 22.04.1926 : 08.05.1926, No: 366

4 - Tedbirler ve mesai mahalleri

Madde 332 - sahibi, akdin hususi halleri ve iin mahiyeti noktasndan hakkaniyet dairesinde kendisinden istenilebilecei derecede, almak dolaysyla maruz kald tehlikelere kar icabeden tedbirleri ittihaza ve mnasip ve shhi alma mahalleri ile, ii birlikte ikamet etmekte ise shhi yatacak bir yer tedarikine mecburdur. sahibinin yukar ki fkra hkmne aykr hareketi neticesinde iinin lmesi halinde onun yardmndan mahrum kalanlarn bu yzden uradklar zararlara kar isteyebilecekleri tazminat dahi akde aykr hareketten doan tazminat davalar hakkndaki hkmlere tabi olur.

23

SOSYAL SGORTALAR KANUNU

25

26

SOSYAL SGORTALAR KANUNU

Yasa No Kabul Tarihi Yayn Tarihi : 506 : 17.07.1964 : 29-31.07.1964, Say: 11766-11769

BLM - II
Kazalaryla Meslek Hastalklar Sigortas
kazas ve meslek hastalnn tarifi
Madde 11 - A) kazas, aadaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortaly hemen veya sonradan bedence veya ruha arzaya uratan olaydr: a) Sigortalnn iyerinde bulunduu srada, b) veren tarafndan yrtlmekte olan i dolaysyla, c) Sigortalnn, iveren tarafndan grev ile baka bir yere gnderilmesi yznden asl iini yapmakszn geen zamanlarda, d) Emzikli kadn sigortalnn ocuuna st vermek iin ayrlan zamanlarda, e) Sigortallarn, iverence salanan bir tatla iin yapld yere toplu olarak gtrlp getirilmeleri srasnda. B) Meslek hastal, sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar yznden urad geici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arza halleridir. Bu kanuna gre tespit edilmi olan hastalklar listesi dnda herhangi bir hastaln meslek hastal saylp saylmamas zerinde kabilecek uyumazlklar, Sosyal Sigorta Yksek Salk Kurulunca karara balanr.

27

Salanan yardmlar
Madde 12 - kazalar ile meslek hastalklar halinde salanan yardmlar: A) Salk yardm yaplmas, B) Geici i gremezlik sresince gnlk denek verilmesi, C) Srekli i gremezlik hallerinde gelir verilmesi, D) Protez ara ve gerelerinin salanmas, taklmas, onarlmas ve yenilenmesi, E) (A) ve (D) fkralarnda yazl yardmlar iin sigortalnn baka yere gnderilmesi, F) kazas veya meslek hastal dolaysyla bedeni veya ruhi bir arzaya urayanlardan, yurt iinde tedavisi kabil olmayp, ancak yabanc bir lkede ksmen veya tamamen tedavisi mmkn grlen ve mesleinde urad i gremezlik derecesinin azalabilecei Kurum salk tesisleri salk kurulu raporu ile tespit edilen sigortalnn ve bu raporda belirtilmise, beraber gidecek kimselerin yabanc lkelere gidip gelme yol paralar ile o yerdeki kal ve tedavi masraflarnn denmesi (Salk Kurulunca verilen rapora Kurum veya sigortal itiraz ederse, bu husus Sosyal Sigorta Yksek Salk Kurulunca karara balanr), G) Cenaze masraf karl verilmesi, H) Sigortalnn lmnde hak sahiplerine gelir balanmas.

Salk yardmlarnn tarifi

Madde 13 - kazalaryla meslek hastalklar halinde sigortalya yaplacak salk yardmlar, sigortalnn: A) Hekime muayene ettirilmesi, hekimin gsterecei lzum zerine tehis iin gereken klinik ve laboratuar muayenelerinin salanmas, gerekirse salk messesesine yatrlmas ve her trl tedavisinin yaplmas, B) Tedavi sresince gerekli ila ve iyiletirme aralarnn salanmas, 28

eklinde olur. Yukar ki fkralara gre yaplacak salk yardmlar, sigortalnn saln koruma, alma gcn yeniden kazandrma ve kendi ihtiyalarn grme yeteneini artrma amacn gder.

Salk yardmlarnn sresi

Madde 14 - Salk yardm, i kazasna urayan veya meslek hastalna tutulan sigortallarn salk durumunun gerektirdii srece devam eder. Sigortal, tedavi grd messese salk kurulunca veya Kurum salk kurullarnca gerekli grlrse, Kurumun dinlenme evlerine yatrlabilir. Bu yardmlar, i kazasnn olduu veya meslek hastalna tutulan sigortalnn Kurumca tedaviye alnd tarihten balar. Ancak, meslek hastalna tutulan sigortal, Kurumca tedaviye alnmadan nce herhangi bir suretle iverene ait yahut resmi veya Kurumca uygun grlen cret tarifesini kabul eden zel salk messeselerinden birinde tedaviye alnm ise, yardmlar bu tedavinin balad tarihten balanm saylr ve belgelere dayanan masraflar Kurumca denir. kazas veya meslek hastal sonucu srekli i gremezlik geliri almakta olan veya bu geliri sermayeye evrilerek kendilerine denmi bulunanlardan, ayn i kazas veya meslek hastal dolaysyla yeniden tedavi edilmeleri Kurum salk tesisleri salk kurulu raporu ile gerekli gsterilenler de salk yardmlarndan yararlanrlar.

verenin ykm
Madde 15 - veren, i kazasna urayan sigortalya, Kurumca ie el konuncaya kadar, salk durumunun gerektirdii salk yardmlarn yapmakla ykmldr. Bu amala yaplan ve belgelere dayanan masraflarla yol paralar Kurum tarafndan iverene denir.

29

Birinci fkrada belirtilen ykmlerin yerine getirilmesindeki savsama ve gecikmeden dolay, sigortalnn tedavi sresinin uzamasna, malul kalmasna veya malullk derecesinin artmasna sebep olan iveren, Kurumun bu yzden urayaca her trl zarar demekle ykmldr.

Geici i gremezlik denei

Madde 16 - kazas veya meslek hastal dolaysyla geici i gremezlie urayan sigortalya her gn iin geici i gremezlik denei verilir.

Hekim tavsiyelerine uymazlk

Madde 17 - kazas, en ge kazadan sonraki gn iinde iverene veya Kuruma bildirilir. kazas veya meslek hastal dolaysyla hekimin bildirdii tedbir ve tavsiyelere uyulmamas yznden tedavi sresinin uzamasna, malul kalmasna veya malullk derecesinin artmasna sebep olan sigortalnn geici i gremezlik deneinin veya srekli i gremezlik gelirinin kendisine yklenebilecek kusurun rapor da belirtilen oranndaki ksm, Kurum tarafndan drlebilir. u kadar ki, bu drme % 50 yi geemez. Kurumun yazl bildiriine ramen, teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalya, tedavi iin Kuruma bavuraca tarihe kadar salk yardm yaplmayaca gibi geici i gremezlik denei veya srekli i gremezlik geliri de verilmez.

Meslek hastalnn tespiti

Madde 18 - Meslek hastal halinde, bu kanunda yazl yardmlardan yararlanmak iin, sigortalnn alt ite meslek hastalna tutulduunun hekim raporu ile tespit edilmesi gereklidir. Meslek hastal, sigortal olarak alt ve byle bir hastala sebep olacak iten ayrldktan sonra meydana km ise, sigortalnn, bu kanunla salanan yardmlardan yararlanabilmesi iin, eski iinden fiilen ayrlmasyla hastaln meydana kmas arasnda bu hastalk iin Tzkte belirtilen sreden daha uzun bir zamann gememi olmas arttr. 30

Srekli i gremezlik hali

Madde 19 - Geici i gremezlik hali sonunda Kuruma ait veya Kurumun sevk edecei salk tesisleri salk kurullar tarafndan verilecek raporlarda belirtilen arzalarna gre, i kazas veya meslek hastal sonucu meslekte kazanma gcnn en az % 10 azalm bulunduu Kurumca tespit edilen sigortal, srekli i gremezlik gelirine hak kazanr. Srekli i gremezlik geliri almakta olan veya bu geliri sermayeye evrilerek denmi bulunan sigortalnn yeniden tedavi ettirilmesi halinde meslekte kazanma gcn ne oranda yitirdii, yukardaki fkrada belirtilen salk kurullarndan alnacak raporlara gre yeniden tespit olunur.

Srekli i gremezlik gelirinin hesaplanmas

Madde 20 - (Deiik: 23/10/1969-1186/1 md.) (1) Srekli i gremezlik geliri, sigortalnn mesleinde kazanma gcnn tamamn veya bir ksmn yitirmi bulunmasna gre hesaplanr. Srekli ve tam i gremezlikte sigortalya yllk kazancnn % 70 ine eit yllk bir gelir balanr. Srekli ksm i gremezlikte sigortalya balanacak gelir, tam i gremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun i gremezlik derecesi oranndaki tutar kendisine verilir. Srekli ksm veya srekli tam i gremez durumundaki sigortal, baka birinin srekli bakmna muhta ise bu gelir % 50 artrlr.

Birden ok i kazasna urama hali

Madde 21 - Sigortalnn yeniden bir i kazasna uramas veya yeni bir meslek hastalna tutulmas halinde meydana gelen arzalarn btn gznne alnarak kendisine srekli i gremezliini douran ilk i kazas veya meslek hastal srasndaki kazanc zerinden gelir balanr. Ancak, sigortalnn urad son i kazas veya meslek hastal srasndaki gnlk kazanc nceki kazancndan yksek ise srekli i gremezlik geliri bu kazan zerinden hesaplanr. 31

Gelirin sermayeye evrilmesi

Madde 22 - Srekli i gremezlik gelirinin sigortalya mr boyunca verilmesi esastr. Ancak, i kazas neticesinde tespit edilen srekli i gremezlik derecesinin % 25 ten az olmas ve bunun yl iinde deimesinin Kurumca mmkn grlmemesi hallerinde sigortalnn istei zerine bu gelirler sermayeye evrilerek denir. Bu madde gereince verilecek sermaye, alma ve Salk ve Sosyal Yardm Bakanlklarnca birlikte tespit olunacak tarifeye gre hesaplanr.

E ve ocuklara gelir balanmas

Madde 23 - (Deiik: 21/06/1973-1753/1 md.) kazas veya meslek hastal sonucu lmlerde aadaki hkmler uygulanr: I) len sigortalnn 88 inci madde gereince tespit edilecek yllk kazancnn % 70'inin; A) (Deiik: 20/03/1985-3168/1 md.) Dul eine % 50'si, gelir alan ocuu bulunmayan dul eine % 75'i, B) (Mlga: 20/03/1985-3168/6 md.) C) ocuklardan: a) 18 yan, orta renim yapmas halinde 20 yan, yksek renim yapmas halinde 25 yan doldurmam olan veya alamayacak durumda malul bulunan ve Sosyal Sigortaya, Emekli Sandklarna tabi almalarndan dolay gelir veya aylk almayan erkek ocuklarla yalar ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boanan veya dul kalan ve Sosyal Sigortaya, Emekli Sandklarna tabi bir ite almayan, buralardan gelir veya aylk almayan kz ocuklarn her birine % 25'i, b) (a) fkrasnda belirtilen ve sigortalnn lm ile anasz ve babasz kalan veya sonradan bu duruma denlerle ana ve babalar arasnda evlilik balants bulunmayan yahut sigortal babann

32

lm tarihinde evlilik balants bulunmakla beraber analar sonradan evlenenlerin her birine % 50'si, Orannda yllk gelir balanr. Sigortalnn lm tarihinde 18 veya 20 yan doldurmu olup, gelire hak kazanmam durumda olan erkek ocuklar, sonradan renim yaparlarsa (a) fkrasndaki haklardan yararlanrlar. II) Srekli i gremezlik geliri sermaye olarak denmi bulunan sigortalnn lm halinde hak sahiplerine, sigortalya verilen sermaye nazara alnmakszn bu kanun hkmlerine gre gelir balanr. III) Sigortal tarafndan evlat edinilmi, tannm veya nesebi dzeltilmi yahut babal hkme balanm ocuklar ile sigortalnn lmnden sonra doan ocuklar, balanacak gelirden yukarda belirtilen esaslara gre yararlanrlar. IV) Hak sahibi e ve ocuklara balanacak gelirlerin toplam sigortalnn yllk kazancnn % 70 ini geemez. Bu snrn almamas iin gerekirse, hak sahibi kimselerin gelirlerinden orantl olarak indirimler yaplr. V) Sigortalnn erkek ocuklarna balanan gelirler ocuun 18 yan, orta renim yapmas halinde 20 yan, yksek renim yapmas halinde 25 yan dolduraca tarihe kadar devam eder. alamayacak durumda malul olan erkek ocuklarn gelirleri bu yalara vardktan sonra da kesilmez. Ancak geliri kesilen erkek ocuklardan sonradan alamayacak durumda malul olanlara, Sosyal Sigortaya yahut Emekli Sandklarna tabi almalarndan dolay gelir veya aylk almamalar art ile, malullk durumlarnn tespitine esas tekil eden rapor tarihini takibeden aybandan itibaren yeniden gelir balanr. 101 inci madde hkm sakldr. VI ) (Deiik: 20/03/1985-3168/1 md.) Sigortalnn dul ei evlenirse geliri kesilir. Gelirin kesilmesine yol aan evlenme son bulunca gelir yeniden balanr. Sonraki einden de gelir almaya hak kazanan dul ee, bu gelirlerden fazla olan denir. VII) Sigortalnn kz ocuklarna balanan gelirler, Sosyal Sigortaya, Emekli Sandklarna tabi ilerde almaya baladklar veya evlendikleri tarihi takibeden devre bandan itibaren kesilir. Gelirin 33

kesilmesine yol aan sebebin ortadan kalkmas halinde 1 inci blmn (C) fkras hkm sakl kalmak artyla, bu tarihten balanarak yeniden gelir balanr. Ancak evliliin son bulmas ile kocasndan da gelir almaya hak kazanan kimseye bu gelirlerden fazla olan denir. VIII) (Ek: 29/06/1978-2167/2 md.) kazas veya meslek hastal sonucu meslekte kazanma gcnn % 50 veya daha fazlasn kaybederek srekli i gremezlik geliri almakta iken lenlerin de lmn maluliyete esas olan i kazas veya meslek hastalna bal olup olmadna baklmakszn hak sahiplerine gelir balanr.

Ana ve babaya gelir balanmas

Madde 24 - (Deiik: 23/10/1969-1186/3 md.) Sigortalnn lm tarihinde eine ve ocuklarna balanmas gereken gelirlerin toplam, sigortalnn yllk kazancnn % 70 inden aa ise, artan, eit hisseler halinde geimi sigortal tarafndan saland belgelenen ana ve babasna gelir olarak verilir. Ancak, bunlarn her birinin hissesi sigortalnn yllk kazancnn % 70 inin drtte birini geemez. Sigortalnn lm ile eine ve ocuklarna balanabilecek gelirlerin toplam, sigortalnn yllk kazancnn % 70 inden aa deilse ana ve babann gelir balanma haklar der.

Sigortalnn kontrol muayenesi

Madde 25 - Srekli i gremezlik geliri balandktan sonra sigortal, her zaman, i gremezlik derecesinde bir artma olduunu veya baka birinin srekli bakmna muhta duruma girdiini ileri srerek gelirde deiiklik yaplmasn isteyebilecei gibi, Kurum da, sigortaly her zaman kontrol muayenesine tabi tutabilir. Gerek sigortalnn bavurmas zerine gerek Kurumca yaptrlan kontrol muayenesi sonunda Kurum salk tesisleri salk kurulu raporuna gre srekli i gremezlik durumunda deiiklik olduu tespit edilirse, sigortalnn srekli i gremezlik geliri, rapor tarihinden sonraki aybandan balanarak artrlr, eksiltilir veya kesilir.

34

Geliri sermayeye evrilmi sigortallardan srekli i gremezlii azalanlar iin bu deime istenemez. Ancak, srekli i gremezlii artanlar deimeden yararlanrlar. Kabul edilir bir zr olmad halde kontrol muayenesini Kurumun yazl bildirisinde belirtilen tarihten sonraki aybana kadar yaptrmayan sigortalnn srekli i gremezlik geliri, kontrol muayenesi iin belirtilen tarihten sonraki aybandan balayarak kesilir. u kadar ki, kontrol muayenesini Kurumun yazl bildirisinde belirtilen tarihten balayarak ay iinde yaptran ve srekli i gremezlik halinin devam ettii tespit edilen sigortalnn yeni srekli i gremezlik derecesine gre hesaplanacak geliri, demenin kesildii tarihten balanarak verilir. Kontrol muayenesini Kurumun yazl bildirisinde belirtilen tarihten ay getikten sonra yaptran ve srekli i gremezlik halinin devam ettii tespit edilen sigortalnn yeni srekli i gremezlik derecesine gre hesaplanacak geliri, rapor tarihinden sonraki aybandan balanarak denir.

verenin sorumluluu
Madde 26 - (Deiik birinci fkra: 20/06/1987-3395/2 md.) kazas ve meslek hastal, iverenin kasti veya iilerin saln koruma ve i gvenlii ile ilgili mevzuat hkmlerine aykr hareketi veyahut su saylabilir bir hareketi sonucu olmusa, Kurumca sigortalya veya hak sahibi kimselerine yaplan veya ileride yaplmas gerekli bulunan her trl giderlerin tutarlar ile gelir balanrsa bu gelirlerinin 22 nci maddede belirtilen tarifeye gre hesaplanacak sermaye deerleri toplam sigortal veya hak sahibi kimselerin iverenden isteyebilecekleri miktarlarla snrl olmak zere Kurumca iverene dettirilir. kazas veya meslek hastal, 3 nc bir kiinin kast veya kusuru yznden olmusa, Kurumca btn sigorta yardmlar yaplmakla beraber zarara sebep olan 3 nc kiilere ve ayet kusuru varsa bunlar altranlara Borlar Kanunu hkmlerine gre rcu edilir. (Ek: 24/10/1983-2934/3 md.) Ancak; i kazas veya meslek hastalklar sonucu lmlerde bu Kanun uyarnca hak sahiplerine yapla35

cak her trl yardm ve demeler iin, i kazas veya meslek hastalnn meydana gelmesinde kasti veya kusuru bulunup da ayn i kazas veya meslek hastal sonucu len sigortalnn hak sahiplerine Kurumca rcu edilemez.

kazasn bildirme
Madde 27 - veren, i kazasn, o yer yetkili zabtasna derhal ve Kuruma da en ge kazadan sonraki iki gn iinde yaz ile bildirmekle ykmldr. Bu bildirme rnei Kurumca hazrlanan haber verme katlar doldurulup verilerek yaplr. verenin kasten veya ar ihmali neticesi i kazasn bu madde gereince Kuruma zamannda bildirilmemesinden veya haber verme kadnda yazl bilginin eksik veya yanl olmasndan doan ve ileride doacak olan Kurum zararlarndan iveren sorumludur. Birinci fkrada yazl sre iinde Kuruma bildirilmeyen i kazas dolaysyla, bildirme tarihine kadar iveren tarafndan yaplm olan harcamalar Kurumca denmez.

Meslek hastaln bildirme

Madde 28 - veren, bir sigortalnn meslek hastalna tutulduunu renirse veya durum kendisine bildirilirse bunu, rnei Kurumca hazrlanan haber verme kad ile ve rendii gnden balayarak iki gn iinde Kuruma bildirmekle ykmldr. Bu ykm yerine getirmeyen veya haber verme kadnda belirtilen bilgiyi kasten eksik veya kasten yanl bildiren iveren hakknda 27 nci maddenin ikinci fkras hkm uygulanr. Durumu 18 inci maddenin ikinci fkrasna uyan kimse, alaca hekim raporu ve gerekli belgelerle dorudan doruya Kuruma mracaat eder.

kazasnn soruturulmas
Madde 29 - Haber verme kadnda bildirilen olayn i kazas saylp saylmayaca hakknda bir karara varlabilmesi iin, gerekirse Kurumca soruturma yaplabilir. Bu soruturma sonunda, haber verme kadnda yazl hususlarn geree uymad ve vakann i 36

kazas olmad anlalrsa Kurumca bu olay iin yersiz olarak yaplm bulunan masraflar iverenden alnr. lgililer hakknda genel hkmlere gre ayrca kovuturma yaplr.

Meslek hastalnn incelenmesi

Madde 30 - Meslek hastal ile ilgili bildirmeler zerine gerekli incelemeler dorudan doruya Kurumca yaplr.

Bildirme ve itiraz
Madde 31 - Kurum, sigortalya veya hak sahibi kimselerine balanacak gelirleri, yaplan inceleme ve soruturmalar sonunda ve gerekli belgelerin tamamland tarihten itibaren en ge ay iinde tespit ederek ilgililere yaz ile bildirir. lgililer, balanan geliri bildiren yazy aldklar gnden balamak zere bir yl iinde yetkili mahkemeye bavurarak Kurum kararna itirazda bulunabilirler. Bu itiraz, kararn uygulanmasn geciktirmez. lgililer tarafndan itiraz edilmemesi veya itirazn reddi hakkndaki mahkeme kararnn kesinlemesiyle, Kurumun karar kesinlemi olur. Bu kesinleme 25 inci madde gereince gelirde deiiklik yaplmasna engel olmaz.

BLM - VIII
Primler
Prim alnmas
Madde 72 - kazalaryla meslek hastalklar, hastalk, analk, malullk, yallk ve lm sigortalarnn gerektirdii her trl yardm ve demelerle her eit ynetim giderlerini karlamak zere, Kurumca bu kanun hkmlerine gre prim alnr. (Deiik: 29/04/1986-3279/4 md.) Salk ynetim giderleri hari genel ynetim giderleri Kurumun yllk genel gelirlerinin % 10'unu aamaz. 37

Prim oranlar
Madde 73 - (Deiik: 06/03/1981-2422/10 md.) A) Tarifesine gre tespit edilecek i kazalar ile meslek hastalklar sigortas priminin tamam iverenler tarafndan verilir. Bu primin nispeti % 1,5'ten az, % 7'den fazla olamaz. B) a) Hastalk sigortas primi, sigortalnn kazancnn % 11'idir. Bunun % 5'i sigortal hissesi % 6's da iveren hissesidir. 3 nc maddenin (II/B) fkrasnda belirtilen raklar iin ise kazancnn % 4'dr. Bunun % 2'si sigortal hissesi, % 2'si de iveren hissesidir. b) (Mlga: 28/01/1983-2795/6 md.) C) Analk Sigortas primi, sigortalnn kazancnn % 1'idir. Bu primin tamam iverenler tarafndan verilir. D) Malullk, Yallk ve lm Sigortalar primi, sigortalnn kazancnn % 20'sidir. Bunun % 9'u sigortal hissesi, % 11'i de iveren hissesidir. Ancak, maden iyerlerinin yeralt ilerinde alanlar iin Malullk, Yallk ve lm Sigortalar primi, sigortalnn kazancnn % 22'sidir. Bunun % 9'u sigortal hissesi, % 13' de iveren hissesidir.

kazalaryla meslek hastalklar prim orannn tespiti

Madde 74 - kazalaryla meslek hastalklar sigortas primi, yaplan iin i kazas ve meslek hastal bakmndan gsterdii tehlikenin arlna gre tespit edilir. kollar, tehlikenin arlna gre snflara, bu snflar da zel i artlarna ve tehlikeyi nlemek iin alnm olan tedbirlere gre derecelere ayrlr. Hangi i kollarnn hangi tehlike snfna girdii tehlike snf ve derecelerine ait prim oranlarnn ve tehlike derecelerinin belli edilmesinde uygulanacak esaslar, ilgili bakanlklarn dnceleri sorulduktan sonra alma Bakanlnn teklifi zerine Bakanlar Kurulu kararyla yrrle konacak bir tarife ile tespit olunur. 38

Prim tarifesi gerekli grlrse ayni usulle deitirilebilir. Prim oranlar, i kazalar ve meslek hastalklarndan dolay yaplmas gerekecek her trl sigorta yardmlar ve idare masraflar ile balanacak gelirlerin tesis sermayeleri toplam gznnde tutularak hesaplanr.

Tehlike snf ve derecelerinin belli edilmesi

Madde 75 - Yaplan iin 74 nc maddede belirtilen tarifeye gre hangi tehlike snf ve derecesine girdii ve denecek i kazalaryla meslek hastalklar sigortas primi oran Kurumca belli edilerek iverene yaz ile bildirilir. kazalarn ve meslek hastalklarn nleyecek tedbirler hakkndaki mevzuat hkmlerine uygun bulunmad tespit edilen iler, Kurumca daha yksek primli derecelere konulabilir. Kurum, tespit edilmi bulunan tehlike snf ve derecesini, yaptraca incelemelere dayanarak kendiliinden veya iverenin istei zerine deitirebilir. Kurumca yaplacak deiikliklere ilikin kararn takvim ylndan en az bir ay nce iverene ve iveren tarafndan deiiklik isteinin de takvim ylndan en az iki ay nce Kuruma bildirilmesi arttr. Bylece, karara balanacak deiiklikler, yukardaki fkrada yazl karar veya istekten sonraki takvim yl banda yrrle girer. veren, tehlike snf ve derecesiyle prim oran hakknda Kurumca yaplacak yazl bildiriyi aldktan sonra bir ay iinde alma Bakanlna itirazda bulunabilir. Bakanlk bu itiraz inceleyerek 3 ay iinde verecei karar ilgiliye bildirir. tiraz primlerin denmesini geciktirmez. veren bu madde gereince tehlike snf ve derecesine kar alma Bakanlna yahut bu Bakanln verecei karar zerine Dantay'a bavurursa bu kanunun 81 inci maddesinin uygulanmasnda, cra ve flas Kanununun ilgili maddesinde yazl bir yllk sre, birinci halde Bakanlk kararnn iptal sresi sonunda, ikinci halde ise Dantay kararnn kesinletii tarihten balar.

39

Tehlike snf ve derecelerine dokunabilecek deiiklikler

Madde 76 - veren, tehlike snf ve derecesine dokunabilecek her trl deiiklikleri bir ay iinde Kuruma yaz ile bildirmekle ykmldr. Bu bildirme zerine Kurum, yaptraca incelemeler sonunda tehlike snf ve derecesini deitirebilir. Tehlike snf ve derecesine dokunabilecek deiiklik bir ay iinde bildirilirse bu konuda Kurumca verilecek karar, deiikliin meydana geldii tarihten sonraki ay bandan uygulanr. Tehlike snf ve derecesine dokunabilecek deiiklik bir ay iinde bildirilmezse: a) Tehlike snf ykseliyorsa, deiikliin meydana geldii, b) Tehlike snf alalyorsa, deiikliin Kurumca renildii, Tarihler esas alnmak ve bu tarihlerden sonraki ay bandan uygulanmak zere, Kurumca karar alnr.

40

UMUM HIFZISSIHHA KANUNU

41

UMUM HIFZISSIHHA KANUNU

Yasa No Kabul Tarihi Yayn Tarihi :1593 :24.04.1930 :06.05.1930, No: 1489

Madde 155 - Kendisi ve ocuunun shhati iin bir zarar husule getirmeyecei bir tabip tarafndan tahriren tasdik edilmedike kadnlarn doumlarndan mukaddem hafta ve dourmasn mteakip yine hafta zarfnda fabrika, imalathane ve umumi ve hususi messeselerde almas ve altrlmas memnudur.

iler hfzshhas
Madde 173 - On iki yandan aa btn ocuklarn fabrika ve imalathane gibi her trl sanat messeseleriyle maden ilerinde amele ve rak olarak istihdam memnudur. On iki ya ile on alt ya arasnda bulunan kz ve erkek ocuklar gnde azami sekiz saatten fazla altrlamaz. Madde 174 - On iki ya ile on alt ya arasnda bulunan ocuklarn saat yirmiden sonra gece almalar memnudur. Madde 175 - Btn amele iin gece hizmetleri ile yer altnda icras lazm gelen iler 24 saatte sekiz saatten fazla devam edemez. Madde 176 - Mahalli belediyelerince bar, kabare, dans salonlar, kahve, gazino ve hamamlarda on sekiz yandan aa ocuklarn istihdam menolunur. Madde 177 - Gebe kadnlar doumlarndan evvel ay zarfnda ocuunun ve kendisinin shhatine zarar veren ar hizmetlerde 43

kullanlamaz. Dourduktan sonra 155 inci maddede tayin edilen muayyen mddet istirahatn mteakip ie balayan emzikli kadnlara ilk alt ay zarfnda ocuunu emzirmek zere mesai zamanlarnda yarmar saatlik iki fasla verilir. Madde 178 - Her nevi sanat messeseleri ve maden ocaklar ve inaat yerleri dahilinde veya yaknnda ispirtolu merubat sat veya umumi evler almas memnudur. Madde 179 - Aadaki mevadd ihtiva eylemek zere iilerin shhatini korumak iin ktisat ve Shhat ve timai Muavenet Vekaletleri tarafndan mtereken bir nizamname yaplr. 1- mahallerinin ve bunlara ait ikametgah ve saire gibi mtemilatn haiz olmas lazmgelen shhi vasf ve artlar. 2 - mahallerinde kullanlan alat ve edevat, makineler ve iptidai maddeler yznden zuhuru melhuz kaza, sari veya mesleki hastalklarn zuhuruna mani tedabir ve vesait. Kadnlarla 12 den 16 yana kadar ocuklarn istihdam memnu olan shhate mugayir ve muhataral ilerin neden ibaret olduu i kanununda tasrih edilecektir. Madde 180 - Devaml olarak en az elli ii altran btn i sahipleri, iilerinin shhi ahvaline bakmak zere, bir veya mteaddit tabibin shhi murakabesini temine ve hastalarn tedaviye mecburdur. Byk messesatta veya kaza ihtimali ok olan ilerde tabip daimi olarak i mahallerinde yahut civarnda bulunur. Hastanesi olmayan mahallerde veya ehirler ve kasabalar haricinde bulunan yerlerdeki i messeseleri bir hasta odas ve ilk yardm vastalarn ihzar ederler. Yzden be yze kadar daimi amelesi olan messeseler bir revir mahalli ve be yzden yukar amelesi olanlar yz kiiye bir yatak hesabyla hastane amaa mecburdurlar.

44

Madde 282 - (Deiik: 24/09/1983 - 2890/2 md.) Bu Kanunda yazl olan yasaklara aykr hareket edenler veya zorunluluklara uymayanlar hakknda; Kanunda ayrca bir ceza hkm gsterilmedii ve fiilleri Trk Ceza Kanununda daha ar bir cezay gerektirmedii takdirde, aydan alt aya kadar hafif hapis cezas ve be bin liradan otuz bin liraya kadar hafif para cezas verilir. Ayrca, fiilin ileni ekli ve niteliine gre failin sua vasta kld meslek ve sanatn yedi gnden aya kadar tatiline ve ayn sre kadar iyerinin kapatlmasna da hkmedilebilir. Madde 295 - 179 uncu maddede zikredilen nizamname ile Shhat ve timai Muavenet ve ktisat Vekaletlerince mtereken tespit edilen tedbirlere riayet etmeyen i sahipleri be yz liraya kadar ar cezay nakdi ile cezalandrlr ve bu yzden ahsi veya umumi zarar hasl olduu takdirde ahkam umumiye mucibince takibat kanuniye ifa edilir.

45

46

TZKLER

47

 SALII VE GVENL TZ

49

50

 SALII VE GVENL TZ
Bakanlar Kurulu Kararnn Tarihi Dayand Kanunun Tarihi Yaymland R. Gazetenin Tarihi Yaymland Dsturun Tertibi : 4.12.1973, No: 7/7583 : 25.08.1971, No: 1475 : 11.01.1974, No: 14765 : 5, Cildi: 13, S. 443

BRNC KISIM
Genel Hkmler
Madde 1 - 1475 sayl Kanunu kapsamna giren iyerlerinde, iilere ait yatp kalkma yerlerinde ve dier mtemilatnda bulunmas gereken salk artlarnn ve iyerlerinde kullanlan alet, edevat, makinalar ve hammaddeler yznden, kabilecek hastalklara engel olacak tedbir ve aralarn, iyerlerinde ikazalarn nlemek zere bulundurulmas gerekli aralarn ve alnacak gvenlik tedbirlerinin neler olduu bu Tzkte belirtilmitir. Madde 2 - Her iveren, iyerinde iilerinin saln ve i gvenliini salamak iin, bu Tzkte belirtilen artlar yerine getirmek aralar noksansz bulundurmak gerekli olan yapmakla ykmldr. iler de, bu yoldaki usuller ve artlara uymak zorundadrlar. Madde 3 - veren, iilere yapmakta olduklar ilerinde uymalar gerekli salk ve gvenlik tedbirlerini retmek ve i deitirecek iilere yenisinin gerektii bilgileri vermek zorundadr. Madde 4 - verenin, iyerinde, teknik ilerlemelerin getirdii daha uygun salk artlarn salamas; kullanlan makinalarla alet ve edevattan herhangi bir ekilde tehlike gsterenleri veya hammaddelerden zehirli veya zararl olanlar, yaplan iin zelliine ve fennin gereklerine gre bu tehlike ve zararlar azaltan alet ve edevatla deitirmesi i kazalarn nlemek zere iyerinde 51

alnmas ve bulundurulmas gerekli tedbir ve aralar ve alnacak dier i gvenlii tedbirlerini devaml surette izlemesi esastr.

KNC KISIM
Salk artlar ve Gvenlik Tedbirleri

BRNC BLM
yerlerinde Bulunmas Gereken Salk artlar ve Gvenlik Tedbirleri
Madde 5 - yeri kurulmas amacyla yeniden yaptrlacak binalarla bunlara yaplacak her eit ekler ve bunlardaki deiiklikler, mevzuata ve o binada yaplacak iin nitelik ve zelliklerine uygun bulunacaktr. Evvelce ina edilmi olan herhangi bir binann tmnn veya bir ksmnn iyeri olarak kullanlmasnda da, bu artlar aranacaktr. Madde 6 - yerlerinin atlar; s, rzgar, yamur, kar gibi d etkilerden iileri tamamen koruyacak surette dayankl ve muhafazal yaplm olacaktr. atnn zeri, yazn fazla s geiren sa ve benzeri malzeme ile rtl bulunduu takdirde, ayrca bir tavan yaplmas, bununla at arasnda hava akm salayacak menfezler bulunmas gereklidir. yerlerinin bulunduu baraka, sayvan, sundurma ve benzeri yerlerin atlar, s geiren sa ve benzeri malzeme de rtlm olduu hallerde bu atlar, en az 350 santimetre ykseklikte yaplm olacaktr. Madde 7 - yerlerinde iilerin daimi olarak altrld yerlerin tavan ykseklii, en az 3 metre olacaktr. Tabana paralel olmayan tavanlarda bu yksekliin ortalamas 3 metre olacak ve en alak ksm, varsa, kiriin alt noktasndan 240 santimetreden aa olmayacaktr. 17/05/1941 tarihinden nce almakta bulunan iyerlerinde, fazla s, buhar, gaz yahut zararl tozlar karmas gibi salk ynnden 52

sakncal olmayan iler iin, hava hacmi 8 inci maddede yazl miktara uygun bulunduu ve yeterli havalandrma saland hallerde, bu ykseklik 2 metreye kadar kabul edilebilir. 17/05/1941 tarihinden sonra ve bu Tzn yrrle girmesinden nce almakta olan iyerlerinde birinci ve ikinci fkralarda yazl tavan ykseklii, en az 285 santimetre olarak kabul edilir. Madde 8 - yerlerindeki hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kaplad hacimler dahil olmak zere, ii bana en az 10 metrekp olacaktr. Hava hacminin hesabnda, tavan yksekliinin 4 metreden fazlas nazara alnmaz. Madde 9 - Her iyerinde, makine, tezgah, malzeme ve benzeri tesisler, alan iilerin ilerini rahata yapmalarna engel olmayacak ve herhangi bir tehlikeye sebebiyet vermeyecek ekilde yerletirilecek ve bunlar, gerei gibi korunacaktr. yeri olarak kullanlan binalarn deme yzeyine, orada alan iiler iin tehlikeli olacak ekilde, makine, tesis, ham, yar ilenmi veya tam ilenmi malzeme braklmayacaktr. Madde 10 - yerlerinde taban deme ve kaplamalar, salam, kuru ve mmkn olduu kadar dz ve kaymaz bir ekilde olacak ve malzemesi kolayca ykanp temizlenmeye elverili bulunacaktr. Yaplan ie gre, tabana fazla su veya sulu eyler dklen iyerlerinde, amur yahut bulak su birikintileri olmamas iin gerekli tedbirler alnacak ve yer sifonlar konulacaktr. Taban ve asma katlarn demeleri, zerine konulacak makine, alet ve edevat ve benzeri malzeme ile orada altrlacak iilerin arlna dayanabilecek ekilde yaplm olacak ve metrekare hesab ile tayabilecekleri en ok arlk miktarlar, yetkili teknik elemana tespit ettirilecek ve bu hadler stnde yklemelere meydan verilmeyecektir. Ahap ve yanc maddelerden yaplm demelerin bulunduu yerlerde, ak ate veya alevle almalar yaplmayacaktr.

53

Teknik nedenlerle demelerde ukur, delik, merdiven balar, menholler ve kanallar gibi tehlike gsteren seviye fark bulunduu hallerde, gerekli tedbirler alnacaktr. inde andrc, yakc veya scak svlar bulunan byk kap, sarn, kuyu, havuz ve depolarn azlar, deme ile ayn seviyede bulunuyorsa, bunlarn kenarlar, salam bir korkulukla evrilecek veya azlar kapakla rtlecektir. Madde 11 - yerlerindeki koridorlar, iilerin kolaylkla gelip gemesini salayacak ve tehlike bagsterdiinde iyerini abuklukla boaltmaya yetecek genilikte olacak, tabii veya suni kla aydnlatlm bulunacaktr. Makinalar, motorlar ve bunlar tarafndan altrlan aletler ve dier tezgahlar arasndaki aklk, iilerin rahat almalarn salamak zere, en az 80 santimetre olacaktr. yerindeki geitlerin genilii, oradan geecek iilerin miktarna ve malzeme hareketine uygun olarak ayarlanacak ve bu genilik 120 santimetreden az olmayacaktr. Geitlerin taban salam, arzasz ve kaymaz ekilde yaplm olacak, ayrca geitler iaretlenecektir. Yksek geit, platform veya alma sahanlklarnn (ykleme boaltma rampalar ile bir kiinin durabilmesine imkan vermeyecek darlktaki yerler hari) serbest bulunan btn taraflar, en az 90 santimetre ykseklikte etekli korkuluklarla evrilecektir. Kpr eklindeki asma geitler, zerinden geirilecek en ar yke gre hesap edilerek salam bir ekilde ina edilecek ve buralarda kaymalar nleyecek tedbirler alnm olacaktr. Tama bantlarnn (Konveyr) veya dier makinalarn zerinden geen btn geitlerin ak bulunan taraflar, uygun korkuluk ve eteklerle evrilecektir. Madde 12 - yerlerindeki kaplarn ykseklik ve genilii, oralarda alanlarn serbeste girip, kmalarna elverili ve dardan gelecek scak ve souk havadan veya zararl koku gaz ve grltden iileri koruyacak ekil ve nitelikte yaplm olacaktr. Bolua alan kap ve dier menfezlerin uygun koruyucular veya korkuluklar bulunacaktr. 54

Madde 13 - yerlerinde dardan k almaya yarayan yan ve tepe pencereleri ile menfezlerin aydnlk veren yzeyleri toplam, iyeri taban yzeyinin en az 1/10 orannda olacaktr. Dar ile dorudan doruya balants olmayan i kap, pencere ve menfezlerin dolayl olarak aydnlk veren yzeyleri bu hesaba katlmaz. D pencere ve menfezler iyerine bol ve eit olarak yayacak ve ihtiyaca gre kolayca alp kapanabilecek ve temizlenebilecek ekilde yaplacaktr. ilerin, pencere ve menfezlerden gelen gne na ve ssna veya hava akmlarna kar salklarn koruyacak ekilde, gereine gre, perde, tente veya panjur konulmas, yahut camlarn boyanmas gibi tedbirler de alnacaktr. Madde 14 - yerlerinde kullanlacak korkuluklar; salam bir ekilde ahap boru veya metal profilli malzemeden yaplacak, yzeyleri przl ve keleri keskin olmayacaktr. Korkuluklarn tabandan ykseklii en az 90 santimetre olacaktr. Korkuluklar, en ok 2 metrede bir dikme konulmak suretiyle tabana veya elverili dier bir yere salam bir ekilde tespit edilecek ve st seviyesi ile taban arasndaki mesafenin yar hizasna da, bir ara korkuluk ekilecektir. Korkuluun tm, herhangi bir ynden gelebilecek en az 100 kilogramlk bir yke dayanabilecek ekilde yaplacaktr. Ahap korkuluklarn trabzan ve dikmeleri, en az 5x10 santimetrelik latadan ve ara korkuluklar ise, en az 5x5 santimetrelik kadrodan veya 2,5x10 santimetrelik latadan yaplacaktr. Boru korkuluklarn trabzan veya dikmeleri, en az 1 1/4 parmak ve ara korkuluklar ise, en az (1) parmak borudan yaplm olacaktr. Metal profilli malzemeden yaplan kebentli korkuluklarn trabzan ve dikmeleri, en az 5 milimetre et pay olan 40x40 milimetrelik kebentten ve ara korkuluklar ise, en az 3 milimetre et pay olan 30x30 milimetrelik kebentten yaplacak ve kebentlerin yatay kenarlar, tehlikeli tarafa dnk olacaktr. Drdnc fkradaki art, yerine getirilmek suretiyle dier metal profilli malzemeden de korkuluklar yaplabilir. 55

Madde 15 - Etekler; ahap, metal veya yeteri salamlkta dier malzemeden yaplacaktr. Bunlarn ykseklikleri, tabandan en az 15 santimetre olacak ve gerektiinde tabanla en ok 1 santimetrelik bir aral bulunabilecektir. Madde 16 - yerlerinin gn yla yeter derecede aydnlatlm olmas esastr. u kadar ki, iin konusu veya iyerinin ina tarz nedeniyle gn ndan faydalanlamayan hallerde yahut gece almalarnda, suni kla yeterli aydnlatma salanacaktr. Gerek tabii ve gerek suni klar, iilere yeter derecede ve eit olarak dalmay salayacak ekilde dzenlenecektir. Madde 17 - yerlerinde suni k kullanld hallerde: 1) Elektriin salanabildii yerlerde elektrik kullanlacak ve tesisat, teknik usul ve koullara uygun bir ekilde yaplm olacaktr. 2) Suni k tesis ve aralar; havay kirletecek nitelikte gaz, koku kararak iilerin salna zarar vermeyecek, keskin, gz kamatrc ve titrek k meydana getirmeyecek ekilde olacaktr. 3) 35C tan aa scaklkta parlayabilen, buhar karan benzin, benzol gibi svlar, aydnlatma cihazlarnda kullanlmayacaktr. 4) Sv yaktlar ile aydnlatmada, lambalarn hazneleri metal olacak, sznt yapmayacak ve kzmamas iin de gerekli tedbirler alnm olacaktr. 5) Lamba alevinin, parlayabilen gaz ve maddelerle temas ihtimali olan ilerde; alev, tel kafes ve benzeri malzeme ile rtlecektir. 6) inde kolayca parlayc veya patlayc maddeler ile ilgili iler yaplan yahut parlayc, patlayc maddeler bulunan yerler, salam cam mahfazalara konulmu lambalarla, k dardan yanstlmak suretiyle aydnlatlacaktr. 7) Sv yaktlar ile aydnlatmada lambalar ate ve alev yaknnda doldurulmayacak, stlerinde 1 metre, yanlarnda (30) santimetre kadar mesafede yanabilecek eya ve malzeme bulundurulmayacak ve salam bir ekilde tespit edilecektir.

56

Lambalar portatif olduu takdirde, yere konulduunda devrilmeyecek ekilde oturakl olacaktr. Sv yaktlarla aydnlatma yaplan yerlerde, en az bir adet yangn sndrme cihaz bulundurulacaktr. Madde 18 - yerlerindeki avlular, ak alanlar, d yollar, geitler ve benzeri yerler, en az 20 lks (lux) ile aydnlatlacaktr. Kaba malzemelerin tanmas, aktarlmas, depolanmas ve benzeri kaba ilerin yapld yerler ile i geit koridor yol ve merdivenler, en az 50 lks (lux) ile aydnlatlacaktr. Kaba montaj, balyalarn almas, hububat tlmesi ve benzeri ilerin yapld yerler ile kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yk asansr kabinleri malzeme stok ambarlar, soyunma ve ykanma yerleri, yemekhane ve helalar, en az 100 lks (lux) ile aydnlatlacaktr. Normal montaj, kaba iler yaplan tezgahlar, konserve ve kutulama ve benzeri ilerin yapld yerler, en az 200 lks (lux) ile aydnlatlacaktr. Ayrntlarn, yakndan seilebilmesi gereken ilerin yapld yerler, en az 300 lks (lux) ile aydnlatlacaktr. Koyu renkli dokuma, bro ve benzeri srekli dikkati gerektiren ince ilerin yapld yerler, en az 500 lks (lux) ile aydnlatlacaktr. Hassas ilerin srekli olarak yapld yerler en az 1000 lks (lux) ile aydnlatlacaktr. Madde 19 - Bir aydnlatma merkezine bal olan iyerlerinde; herhangi bir arza dolaysyla klarn snmesi ihtimaline kar, yeteri kadar yedek aydnlatma aralar bulundurulacak ve gece almalar yaplan yerlerin gerekli mahallerinde tercihen otomatik olarak yanabilecek yedek aydnlatma tesisat bulundurulacaktr. Yangnn, yedek aydnlatma tesisatn bozmas ihtimali bulunan yerlerde; yanstacak iaretler, fosforesan boya, pilli lambalar uygun yerlere yerletirilecek veya bunlara benzer tedbirler alnacaktr.

57

Madde 20 - Kapal iyerlerindeki scaklk ve nem derecesinin, yaplan iin niteliine uygun olmakla beraber lml bulunmas esastr. Bu itibarla, yazn scakln dayanlmayacak bir dereceye kmamas iin iyerlerinde serinletici tedbirler alnacak, kn da iilerin muhta bulunduklar en az scakln salanmas iin, iyerleri zararl gazlar kararak havay bozmayacak ekilde uygun vastalarla stlacaktr. ok buu husule gelen iyerlerinde scaklk derecesi 15 santigrat dereceden az ve 30 santigrat dereceden yksek olmayacaktr. Fazla s veren stc vastalarn yaknnda alan iilerin bulunmas halinde, dorudan yansyan scakla kar, gereken tedbirler alnacak ve iyerlerinin, stc vastalardan olduka uzak ve uygun ykseklikte bir yerine, santigrat taksimatl bir termometre asl bulundurulacaktr. Yaplan iin niteliine gre, srekli olarak ok scak veya ok souk bir derecede allmas ve bu durumun deitirilmemesi zorunlu olunan hallerde, iilere, kendilerini fazla scak veya souktan koruyacak zellikte elbise vesaire malzeme verilecektir. Madde 21 - Kapal iyerleri gnde en az bir defa bir saatten aa olmamak zere batan baa havalandrlacaktr. Ayrca iilerin alma saatlerinde iin zelliine gre, havann sala zararl bir hal almamas iin sk sk deitirilmesi gereklidir. u kadar ki, i srasnda yaplan bu havalandrmada iileri etkileyecek hava akmlar nlenecek yahut k mevsiminde scaklk birdenbire ok aa hadlere drlmeyecektir. Toz, buu, duman ve fena koku karan ilerin yapld yerlere, bunlar ekecek yeterlikte bacalar ve menfezler yaplacak ve yaplan iin niteliine gre, bu tedbirlerin yetmedii hallerde dier teknik tedbirler alnacaktr. Boucu, zehirli veya tahri edici gaz ve duman meydana gelen iyerlerinde, iilerin hayat ve salklarnn tehlikeye girmemesi iin, havalandrma tesisat yaplacak ve iilere ayrca yaplan iin zelliine gre maske ve dier koruyucu ara ve gereler verilecektir. Madde 22 - Ar ve tehlikeli ilerin yaplmad yerlerde, grlt derecesi 80 desibeli gemeyecektir. Daha ok grltl almay 58

gerektiren ilerin yapld yerlerde, grlt derecesi en ok 95 desibel olabilir. Ancak, bu durumda iilere balk, kulaklk veya kulak tkalar gibi uygun koruyucu ara ve gereler verilecektir. Madde 23 - Birden fazla katl binalardaki iyerlerinde asansr tertibat bulunsa da, katlar arasndaki inip kmalar, aada yazl zellikleri bulunan sabit merdivenlerle salanacaktr. 1) Merdivenlerin; atee dayankl ta, suni ta, tula, betonarme, metal veya benzeri yanmaz maddelerden yaplm olmas arttr. Bu Tzn yaymndan nce kurulmu olan iyerlerindeki ahap merdiven ve sahanlklar, gerekli gvenlik tedbirlerine aykr bir durumu bulunmamak artyla kullanabilirler. Ancak bunlar, kolayca yanmayan sert veya enprenye edilmi, g yanar durumdaki aalardan olacak yahut alt taraflar baadil zerine en az 1,5 santimetre kalnlnda al veya amyantla svanacak, stleri de atee kar dayankl maddelerle kaplanacaktr. 2) yeri merdivenlerinin mukavemet katsays 4 olacak ve metrekarede en az 500 kilogram yk tayacaktr. 3) Delikli veya zgaral merdiven ve sahanlklardaki delikler ve zgara aralklar en ok 2 santimetre olacaktr. 4) Merdivenlerin genilii, bakm ilerinde kullanlanlar dnda en az 110 santimetre olacak ve merdiven korkuluklarnn bu genilik iinde bulunmalar zorunluluu halinde temiz genilik 100 santimetreden az olmayacaktr. 5) Merdivenlerin eimi, bakm ilerinde kullanlanlar dnda tabanla en az 20 ve en ok 45 derece olacaktr. Tabandan (20) dereceden az eimin bulunmas gerektii iyerlerinde, rampalar yaplacak ve 45 dereceden fazla diklik gereken hallerde de, korkuluklu servis merdivenleri eklinde sabit merdivenler kurulacaktr. 6) Merdivenlerde, ba st boluklar bulunacak ve bu boluklarn ykseklii de 220 santimetreden az olmayacaktr. 7) Basamaklarn eni, bakm merdivenleri dnda 22 santimetreden az olmayacak ve ykseklikleri en az 13 santimetre ve en ok 26 santimetre olacaktr.

59

8) Drt basamaktan fazla olan her merdivende, korkuluk ve trabzan bulunacaktr. 9) Genilii 225 santimetreyi aan merdivenlerin ortalarnda, ayrca bir trabzan bulundurulacaktr. 10) Merdivenlerin korkuluk ve trabzanlarnda 14 nc maddedeki teknik zellikler bulunacaktr. 11) yerlerindeki merdivenler, bir tehlike annda, orada alan iilerin kolayca kmalarna yeterli genilikte olmad takdirde, bina durumunun elverililiine gre, bunlarn geniletilmesi veya iten ek merdivenler yaplmas veya kolay yanmayan veya yanmaz maddelerden darya k merdivenleri yaplmas gibi gerekli gvenlik tedbirleri alnacaktr. 12) yerlerindeki asma katlara kp inmek iin, yerin durumuna gre, eimli veya dik demir merdivenler kullanlabilir. Ancak, bunlarn st ve alt balarndan salam bir ekilde tespit edilmi bulunmas, geni basamakl ve iki taraf korkuluklu ve bu korkuluklarn, merdivenin bittii asma kat demesinde kesilmeyerek en az 75 santimetre daha uzatlmas gereklidir. Madde 24 - Bakm, onarm ve kontrol iin iyerlerinde kullanlan btn merdivenler grlecek ie uygun salamlkta olacak ve bunlarn genilii 55 santimetreden dar olmayacak eimleri 60 dereceyi gemeyecek ve basamaklarn, ubuktan yaplmad hallerde, genilikleri en az (13) santimetre olacaktr. Bakm, onarm ve kontrol ilerinde helezoni merdivenler kullanlmayacaktr. Bakm, onarm ve kontrol ilerinde kullanlacak seyyar el merdivenleri, salam ve grlecek ie uygun uzunlukta yaplm olacak, yanlarna tahta aklmak suretiyle veya benzeri ekilde sonradan boylar uzatlm ve boyanm bulunmayacaktr. Basamaklar noksan, yerinden oynam yahut atlak veya krk olmayacaktr. El merdivenlerinde, kullanlrken kaymalara kar, trtl, lastik, mantar, mahfuz ve engel koymak gibi gerekli tedbirler alnacaktr. ift el merdivenlerinde, ayaklarnn birbirlerinden ayrlmamas iin, her iki yanndan engelli demir ubuk veya zincir ile balanacaktr. 60

Madde 25 - yerlerinde kullanlacak insan ve yk asansrlerinin, yrrlkteki mevzuatn ve tekniin ngrd ekilde imal ve inaa edilerek kurulmas ve bakmlarnn yaplmas arttr. Asansrlerin imali, inas, kurulmas, muayene ve bakm, bu ilerin fenni, teknik ve kanuni sorumluluunu tayabilecek nitelik ve ehliyeti bulunduu Hkmet veya belediyelerce kabul edilen teekkl veya ahslara yaptrlacaktr. Her iveren, asansrlere ait kullanma iznini ve periyodik muayene raporlarn, iyerinde bulundurmak ve denetlemeye yetkili makam ve memurlarn her isteyiinde gstermek zorundadr. Asansr boluundan, asansrn almasna zg tesis ve tertibattan baka, hi bir ekilde halat, tel ve boru gibi sair malzeme veya tesis geirilmeyecektir. Asansr makine dairesi veya boluklar, geit olarak kullanlmayacak ve buralara hi bir ey depo edilmeyecektir. Bu yerlere girilmesini salayacak kaplar, her zaman kilitli bulundurulacak ve ancak sorumlu elemanlar tarafndan alacaktr. Yk asansrlerinde, insan tanmamas esastr. Bu yasa belirten levhalar, her kat kapsna ve kabin iine, grlr bir ekilde konulacaktr. Ancak, iin gerei olarak insan tanmas halinde, insan asansrlerindeki gvenlik koullar, bu asansrlerde de bulunacaktr. Btn asansr kabinlerinde, tayabilecekleri en ok yk aka gsteren levhalar bulundurulacaktr. Kat konta bulunmayan yk asansrlerinde asansrc bulundurulacaktr. Bina dnda kurulan yk asansrlerinin erevesi, tabandan en az 3 metre kadar salam bir ekilde rtlecek ve ayrca kaplarn bulunduu cephe, ykseklii boyunca tamamen kapatlacaktr. Parlayc ve patlayc maddelerin bulunduu yerlerde, kvlcm tehlikesine kar, asansrlerin kabin kzaklar ile kaplarn arpan ksmlar, aa veya kvlcm karmayan metal veya alamlarndan yaplm olacaktr.

61

Madde 26 - yerlerindeki atlyeler, geit, depo ve ambarlar ile bakm odalarnn duvar, taban, tavan, pencere, kap ve dier yerleri, her zaman iin temiz ve bakml bir ekilde bulundurulacaktr. allan yerler, gnde en az bir kere temizlenmi olacaktr. Gndz ve gece devaml olarak allan iyerlerinde bu temizlik, ya iin balamasndan nce veya bitiminden sonra yahut yaplan iin gereine gre ara dinlenmelerinde yaplacak ve her halde alma srasnda yaplmayacaktr. Temizlik, ister aspirasyon yoluyla, ister dier yollarla yaplsn, toz kaldrlmamas iin, gerekli tedbirler alnacak, bunun iin, nce alma artklar atldktan sonra, ykama, fralama yaplacak veya slak bezler kullanlacaktr. Duvarlar ve tavanlar, sk sk temizlenecektir. Gerektiinde sva, badana ve boyalar yenilenecektir. Madde 27 - Deien ve kokuan organik maddelerle allan iyerlerinde; maddelerin paraland, aykland, tarand ksmlarnn taban, su geirmez bir maddeden ve her trl birikintiyi nleyecek ekilde yaplm olacak ve duvarlar, kolayca ykanacak bir sva ile svanp boyanacak, duvarlar ve taban, en az ayda bir defa dezenfekten bir solsyonla temizlenecektir. Paavralarn ilendii veya tarand yerlerde temizlik, mekanik aspirasyon yoluyla da yaplabilir. Deien ve kokuan maddeler, allan yerlerde braklmayacak, biriktirilmeyecek, iyice kapanan kapakl metal kaplarda toplanacak ve bunlar gnde en az bir kere boaltlp ykanacaktr. Madde 28 - Atlyeler ile iilerin alt dier yerler; fosseptiklerden, koku karan her trl ukur ve yerlerden ve enfeksiyon kaynaklarndan yeteri uzaklkta bulunacak ve bunlarn kokularndan korunacaktr. yerlerinde atk ve birikinti sularn akt ve topland yerler, zel veya genel bir kanalizasyona veya fosseptie balanacak ve buralar, uygun bir kapak ile rtlecektir. Bu kapak, gnde en az bir kere bol su ile ykanp temizlenecektir. Boaltma borular, su geirmez ve szdrmaz maddelerden yaplacak ve szdrmayacak e62

kilde iyice balanacaktr. Ak dorultusunda, bir eim verilecek ve koku kmasn nleyecek tedbirler alnacaktr. Madde 29 - Demelere duvarlara ve dier yerlere tkrmek, sprnt atmak yasaktr. Uygun yerlere ve duvarlara, bu yasa belirten yazlar ve zararlarn anlatan afiler aslacaktr. Gereken yerlere p kutular, uygun nitelikte tkrk hokkalar konacak ve bunlar, her postada temizlenip dezenfekte edilecektir.Fazla balgam karan iiler iin kullanlmak zere, st kapal plastik, emaye, prafinli mukavva ve benzeri maddelerden yaplm kiisel tkrk hokkalar bulundurulacak, kat hokkalar kullanldktan sonra yaklacak ve dierleri ykanp dezenfekte edilecektir. Madde 30 - yerlerinde ve mtemilatnda haarat, bcek ve kemirici hayvanlarn bulunmamas iin her trl tedbir alnacak, yok edilmesi iin, gereken ensektisit, rodentisit maddeler kullanlacak, remeyi kolaylatran artlar yok edilecek, yuvalar yaklarak bozulacak, uygun aralklarla ensektisit uygulamas yaplacak, sineklere kar kap ve pencerelere tel kafes konacaktr. Madde 31 - yerlerinde, alanlarn kolaylkla faydalanabilecei ve "Gda Maddelerinin ve Umumi Sal lgilendiren Eya ve Levazmn Hususi Vasflarn Gsteren Tzk"teki tanma uygun zellikte serin ime suyu bulundurulacaktr. Bu uygunluk, mahalli resmi makamlar ve belediyeler tarafndan belgelendirilecektir. Madde 32 - me suyu, gerek tanmasnda ve gerekse kullanlmasnda, her trl bulamadan korunmu olacak ve iine dorudan doruya buz atlmayacaktr. Madde 33 - me suyu tesisat veya kaplar, kullanma suyundan ayr olacak ve zerine, "ilecek Su" iareti konulacaktr. yerlerinde ime suyu iin zel musluklar yaplacak ve bu musluklarda mmkn olan hallerde suyun, aadan yukarya uygun bir ykseklikte fkrmas salanacak, mmkn olmayan hallerde ve yerlerde, su imek iin, kiiye zel marapa veya bardak kullanlacaktr. Karton veya benzeri bardaklar kullanld takdirde, bunlar zel ambalajlarnda veya temiz bir kutuda saklanacak, bir kere

63

kullanlan bardaklarn atlmas iin musluun yannda zel bir sepet bulundurulacaktr. Madde 34 - me suyu tesisat bulunmayan yerlerde, temiz ve shhi ime suyu kaplar salanacak ve bunlar, zel sehpalara oturtulup uygun musluklar taklacaktr. me suyu kaplar, eilerek boaltlmayacak veya marapa daldrlarak su alnmayacak, az ak varil, kp, kova, f gibi kaplar, kapaksz ve musluksuz olarak kullanlmayacaktr. Madde 35 - ehir suyunun veya 31 inci maddede belirtilen nitelikteki sularn salanmas mmkn olmayan hallerde, mevcut sular, su dezenfeksiyonu usullerine uygun olarak dezenfekte edildikten sonra kullanlacaktr. Madde 36 - Yemek aralnn eve gidip gelmeye elverili olmay, iyerinin meskun mahallerden uzak oluu, vasta yetersizlii veya yokluu veya benzeri sebeplerle yemeklerini iyerinde yemek zorunda olan iiler iin, iverence rahat yemek yenebilecek nitelik ve genilikte bir yemek yeri salanacaktr. Bu yemek yeri; 1) yerinden tamamen ayrlm, soyunma yerleri ve lavabolara yakn bir yerde yaplacaktr. 2) Temiz, aydnlk, havadar, mevsimine gre iyice stlabilecek, yerler kolayca temizlenecek nitelikte olacak, taban bol su ile ykanacak ekilde su geirmez malzemeden yaplacak, duvarlar kolayca silinecek ve ykanabilecek zellikte olacaktr. 3) Yemek masalar yeter sayda, kolay silinen ve temizlenen malzeme ile kapl olacaktr. Masalarda oturmak iin, sra yerine sandalye tercih edilecek ve yeteri kadar srahi, bardak ve iilecek su bulundurulacaktr. 4) veren tarafndan yemek verilmeyen yerlerde yemek yerlerinde iilerin kendi yemeklerini stabilmeleri ve koruyabilmeleri iin zel bir yer ayrlacak, gerekli malzeme bulundurulacaktr. 5) yerlerinde daha uygun bir yer yoksa, yemek saatleri dnda dinlenmek, merubat ihtiyalarn karlamak ve sigara imek iin, 64

yemek yerlerinden faydalanlacak ve bunun iin gerekli malzeme bulundurulacaktr. Madde 37 - ilerin altklar yerlerde ve ibanda yemek yemeleri yasaktr. Ancak iin gerei olarak, iinin bandan ayrlamayan iiler ile, ayrca yemek yerleri ayrlmam bulunan iyerlerindeki iilerden hava muhalefeti gibi olaanst bir sebeple veya kiisel bir zre dayanarak iyerlerinde kalanlar; o iyerinde yaplan iin toz, duman, gaz kmas gibi sala zararl olmamas artyla bu hkmn dndadr. Madde 38 - yerlerinin uygun mahallerinde yeter sayda helalar bulunacaktr. Hela yaplmasna iyerinin durumu msait deilse ve yaknlarda da zel helalar bulunmuyorsa, iverenler, iilerin bu ihtiyalar iin civarda yer bularak helalar yapmak zorundadrlar. yerlerinde yaplm veya yaplacak helalarda; 1) Kabinler, insanlarn bulunduu kapal yerlere almayacak bir ekilde yerletirilecek ve gerei gibi havalandrlacak, koku kmasn nleyecek tedbirler alnacak, yeterli ve uygun bir ekilde aydnlatlacaktr. Taban ve duvarlar, su geirmez maddeden yaplacak, boyalar ak renklerden seilecektir. Duvar yzeyleri, dz yaplm olacak, kaplar iyi bir ekilde kapanacaktr. 100 kiiye kadar ii altran iyerlerinde 30 erkek ii iin, bir kabin ve pisuar, her 25 kadn ii iin de en az bir kabin (hela) hesap edilecek, 100 den sonras iin her 50 kiiye 1 tane hesab ile hela bulundurulacaktr. Kadn ve erkek iilerin birlikte alt iyerlerinde; kadn ve erkek helalar, birbirinden ayr olacak ve gnde en az bir kere iyice ykanacak, her kullanmadan sonra temiz bir halde bulundurulmas salanacak, kokular shhi usullere uygun bir ekilde giderilmi olacaktr. 2) Helalarda, atya kadar ykseltilmi apkal havalandrma bacas, rezervuar, sifon gibi kokuya kar alnan tedbirlerle beraber, gerektiinde kire kayma ve benzeri kimyasal maddelerden de faydalanlacaktr. 3) Helalar, su depolarndan ve su geen yerlerden uzak bir yerde yaplacaktr.

65

4) Hela ukurlarnn toprakla rtlmesi halinde, ukurun durumunu belirten bir iaret veya yaz konacaktr. 5) Pis su tesisleri yrrlkteki mevzuata uygun olacak ve fosseptiklere, ancak kanalizasyon tertibat ve balants olmayan yerlerde izin verilecektir. Fosseptikler gda maddelerinin depoland veya ilendii yerlere 30 metreden daha yakn bir yerde yaplmayacaktr. 6) Aktaki iyerlerinde altrlan iiler iin, iyerleri evresinde uygun yerlerde yaplacak helalar, st ve etraf kapal barakalar eklinde olacak, ilerinde musluklu kaplarda temizlik suyu bulundurulacak ve ukurlarna her gn bol miktarda snmemi kire tozu dklecektir. iler de bu helalar kullanmak zorundadrlar. Madde 39 - ilerin iten karken el ve yzlerini ykayp temizlemeleri iin, iyerlerinin uygun yerlerinde yeterli kadar musluklu akarsu, temizlik ve silecek malzemesi bulundurulacaktr. Ykanma yerleri, temiz, bakml, haval, aydnlk ve salk artlarna uygun olacaktr. Kadn ve erkek iilerin birlikte altklar iyerlerinde, kadn ve erkek ykanma yerleri, birbirinden ayr yaplacaktr. Madde 40 - veren, iin zellii bakmndan yalnz el ve yz temizliinin yeterli olmad hallerde veya kirli, tozlu ve yorucu ilerden sonra veya gerektiinde iilerin ykanmalarn, temizlemelerini salamak iin, du tesisleri yapmak, kurmak ve iilerin yararlanmalarna hazr bulundurmakla ykmldr. Her du, zel bir kabin iine yerletirilecektir. Her kabin, birisi ykanmak, dieri soyunmak ve giyinmek iin 2 blmeden yaplm olacaktr. Du kabinlerinin boyutlar 1x1, 20 metre, soyunma yerlerinin 2x1, 40 metreden az olmayacaktr. Ayr ayr soyunma yerleri yaplamayan hallerde, ortak soyunma yeri yaplabilir. Du kabinlerinin taban ve duvarlar, kolaylkla temizlenecek malzemeden yaplacak, yan duvarlarn ve kaplarn ykseklii 170 santimetreden az olmayacak, yerlerdeki kirli sularn kolayca akmas iin, gerekli tedbirler alnacak, salk artlarna nem verilecektir.

66

Du kabinlerinde yeterli havalandrmaya elverili aspirasyon ve vantilasyon tertibat yaplacak, koku ve pislik nlenecektir. Du kabinleri, mevsime gre yeteri kadar stlacak, bu scaklk 25C den aa olmayacak ve yeterli ekilde aydnlatlacaktr. Kadn ve erkeklerin birlikte altklar iyerlerinde, kadn ve erkek du kabinleri, birbirinden ayr bulunacak ve iilerin, dardan grlmesi nlenecektir. Dularda scak ve souk akar suyun, iyi bir ekilde ayarlanacak durumda olmas ve yeteri kadar basnla akmas esastr. Duta ykanmak iin, gerekli sabun ve benzeri malzeme, iveren tarafndan salanacaktr. Dularda kullanlmak zere, iveren tarafndan salanm temiz havlu ve petamallar, zel dolaplarda bulundurulacak, kullanlm olanlar, ykanp, kurutulup, iyice temizlenmedike bir bakasna kullandrlmayacaktr. Du soyunma yerlerinde, kirli havlu, ve benzeri malzeme iin, zel sepetler ve kat, p v.b.nin atlmas iin st kenetli zel p kutular bulundurulacaktr. veren, dularn kullanma zamann, saatini, artlarn ve iilerin srasn dzenleyecektir. Dular, normal temizlik ve bakm dnda; her 15 gnde bir, iyice ykanp temizlenecek ve dezenfekte edilecektir. Madde 41 - yerlerinde soyunma yerleri, vestiyerler ve gardroplar atlyelerden ayr, du ve lavabolara bitiik, iilerin k yerlerine yakn bir yerde yaplacak ve onlarn rahata soyunup giyinmelerine elverili genilikte olacaktr. Lavabo ve vestiyerler, zel ve ayr bir yerde iseler, bunlara kapal bir geitle geilecektir. Soyunma yerleri, aydnlk, havalandrmaya elverili ve souk mevsimlerde yeteri kadar stlm olacak, temiz ve bakml bulundurulacaktr. Buralarn en az gnde bir kere temizlenmesi ve ykanmas salanacak ve duvarlar, ak renkle boyanacaktr.

67

Kadn ve erkeklerin birlikte altklar iyerlerinde soyunma yerleri ayr ayr olacaktr. Madde 42 - Soyunma yerlerinde iiler iin, yeteri kadar elbise dolab, sra, sandalye, tabure ve benzeri eya bulundurulacaktr. Soyunma yerlerindeki dolaplar, metal veya kolay temizlenecek malzemelerden, gerektiinde boyanabilir benzeri maddelerden yaplacak, kaplar, hava cereyann salayacak ekilde kafesli veya eitli yerlerden delikli olacaktr. Dolaplarn ykseklii, 150 santimetreden aa olmayacak, stte apka ve altta ayakkab konacak gzleri bulunacak ve ortasnda 2 elbise asmak iin; zel bir ubuu olacaktr. ilerin dolaplar, kilitli olacak ve temizlikleri, iveren tarafndan hazrlanm bir ynergeye gre yaplacaktr. Madde 43 - Zehirli, tehlikeli tozlu ve kirli ilerde allan yerlerde, i elbiseleri ile harici elbiselerin ayr yerlerde saklanabilmesi iin, iilere, yanyana 2 blmeli, bulunmayan hallerde, 2 ayr dolap verilecektir. Madde 44 - veren, soyunma yerleri ile gardrop ve dolaplarn bakmndan sorumludur. Madde 45 - iler, slak elbise ile altrlmayacaktr.

KNC BLM
ilere Ait Yatp Kalkma Yerlerinde ve Dier Mtemilatnda Bulunmas Gereken Salk artlar ve Gvenlik Tedbirleri
Madde 46 - Corafi ve teknik durum ve artlar nedeniyle iileri iin konut salanmas gereken iyerlerindeki konutlar ve bunlara ilikin tesislerde bu blmde gsterilen artlar aranacaktr.

68

Madde 47 - i konutlar; bekar iiler iin mterek koular bulunan binalar halinde, aileleri ile birlikte oturan iiler iin ayr evler veya apartmanlar eklinde olacak ve bir konut iin gerekli tesisat tertibat ve mtemilat bulunacak, gne ve hava alacak ve d etkilere kar korunmu olacak, salk ve teknik artlara uygun bir ekilde ina edilecek ve bunlar, iyerlerinin grlts, pislii ve hava kirletici etkilerinden korunmu olacaktr. Madde 48 - Bekar iilere zg binalardaki koularn taban, her gn kolaylkla temizlenecek ve gerektiinde ykanacak nitelikte, duvar ve tavanlarn yzleri de kolayca svanp boyanacak veya badana edilecek ekilde yaplm ve ak renk bir boya ile boyanm veya badana edilmi olacak ve her yl badana yaplacaktr. Koularn pencerelerinin st ksmlar, her zaman alp kapanacak ekilde (vasistasl) olacak, ayrca koulardaki havay, devaml bir ekilde deitirebilecek tertibat tesisat, baca, menfez veya elektrikli zel vantilasyon cihazlar bulunacaktr. Koularda tavan ykseklii 280 santimetreden aa olmayacak ve adam bana den hava hacmi, en az 12 metrekp olarak hesap edilecek, her kouta yatrlacak ii says, buna gre tespit edilerek kouun hava hacmi ile yatabilecek en ok ii saysn gsteren ve iveren veya iveren vekilinin imzasn tayan bir cetvel, koulara aslacaktr. Koulardaki yataklar, tabanla balants kesilecek surette karyola ve somyalar zerine yaylacak, aralarnda en az 80 santimetrelik bir aklk bulunacak, baularna, zel eyalarn konmas iin, kk etajer veya komodinler konacak, iki katl karyola ranza kullanld hallerde, katlar arasndaki ykseklik ile karyola veya somyalarn genilii 80 santimetreden az olmayacaktr. Koularda, duvarlara ivi aklmas, elbise ve benzerinin aslmas yasaktr. Koularda yatan ii says kadar, kilitli ve uygun elbise dolaplar bulundurulacak ve bunlarn ykseklii 170 santimetreden aa olmayacaktr. Koulardaki yatak, yastk, yorgan, battaniye, yatak rts, yastk klfl, pike gibi yatak eyas, mevsim ve iklime gre salanacak ve

69

den veya kauuktan yaplacak, her gn havalandrlarak stleri temiz rt ile rtlecektir. Koularda, yataa i elbiseleri ile oturmak ve yatmak yasaktr. Koularn, souk mevsimlerde sala uygun bir ekilde stlmas gerekir. Istmak iin soba kullanldnda, duman, gaz ve yangn tehlikesine kar gerekli tedbirler alnacaktr. Mangal kmr veya kok kmr ile mangal veya maltz gibi vastalarla veya st ak atele veya borusuz petrol sobas veya havagaz sobas ile stma yasaktr. Tututurucu olarak benzol ve petrol gibi parlayc maddeler kullanlamaz. Koular, geceleri yatma zamanna kadar, koridor ve helalar ise srekli olarak aydnlatlacak, kou kaplarnn yukar ksmlar, caml yaplmak suretiyle koridorlardaki ktan yararlanlacaktr. Koularda, havagaz ile aydnlatma yasaktr. Koularda yemek piirmek ve yemek yemek yasaktr. Ancak yemek yerlerine gitmesinde tbbi saknca grlen hasta iilere, doktorun gsterecei lzuma gre, odalarnda yemek yeme izni verilir. Koular her gn, toz kaldrmayacak bir ekilde sprlp temizlenecek, gereken yerlerin tozlar alnacaktr. En az 6 ayda bir veya gerektiinde antiseptik solsyonlarla genel temizlik ve ensektisit ve rodentisit uygulamas yaplacaktr. Madde 49 - Bekar iilere zg binalarda kadnlarla 18 yandan kk ocuklar, erkeklerle ilikisi olmayan ayr ayr zel ksmlarda yatrlacaktr. Hastalanan iiler de, hastaneye ve baka bir odaya nakledilmek suretiyle dier iilerden ayrlacaktr. Madde 50 - Bekar iilere zg binann uygun yerlerinde, koulara koku vermeyecek ekilde ve yeteri kadar helalar bulunacak ve bunlar 38 inci maddede yazl koullar tayacaktr. Binalarn uygun bir yerinde, iilerin yatarken veya kalktklarnda el, yz ve ayaklarn ykamalar, tra olmalar iin, yeteri kadar akar sulu lavabolar ve ykanma yerleri bulundurulacaktr.

70

Bekar iilere ait binalarn uygun bir yerinde, o binada barnanlarn yararlanmas iin, ayr veya birlikte kullanlacak du yerleri ve banyolar veya ii konutlar evresinde zel hamamlar yaplacaktr. Madde 51 - Bekar iilere zg binann uygun bir yerinde veya yaknnda, iilerin amarlar ile yatakhane malzemesinin ykanp tlenebilecei bir amarhane ile t yeri yaplacaktr. Madde 52 - Aileleri ile birlikte oturan iilere zg ev veya apartman daireleri, bekar iilere zg binalardan ayr ve sakin yerlerde yaplacak ve her iiye verilecek ev veya apartman dairesinde, ailesinin nfusuna yetecek sayda oda ile bir mutfak ve hela, du veya banyo bulunacak veya birlikte kullanlmak zere du, banyo veya hamam yaplacaktr. Bunlarn aydnlatma, stma, su ve kanalizasyon ileri, iverenlerce, mevzuat ve salk gereklerine gre yerine getirilecektir. iler, kendilerine ayrlan ev veya daireyi, gerei gibi temiz tutmakla ve harap olmasna meydan vermemekle ykmldrler. ilere veya aileleri fertlerinden birisinin kusuru neticesi meydana gelecek cam krlmas, i tesisattan herhangi birinin bozulmas gibi hallerde, bunlarn onarm ve dzeltilmesi, orada oturan iilere aittir. Ancak esasl onarm, deiiklik ve dzeltmeler, iverenlerce yaplr. ok sayda ii ailesinin oturduu site veya apartmanlarda, uygun bir yere, kk ocuklar iin, bir oyun bahesi yaplacaktr. Madde 53 - veren veya iveren vekilleri veya yetki verecekleri kimseler, bu blmde sz geen konutlarn ve mtemilatnn temiz ve iyi bir halde bulundurulup bulundurulmadn, uygun zamanlarda denetleyecekler ve gereken tedbirleri alacaklardr. Bu denetlemenin yaplmas iin, ilgili iiye haber verilmesi, kendisinin veya ailesinden birisinin bulunmas arttr. Madde 54 - yerlerinde iilerin, iinde altklar yerler ile depo ve ambar gibi yerlerin, ayn zamanda ii konutu olarak kullanlmas ve buralarda ii yatrlmas yasaktr.

71

Ancak, beki ve nbeti gibi kimselerin, grevin gerektirdii hallerde, iyerlerinde ayrlan zel bir yerde yatmalarna izin verilebilir. Madde 55 - Yol, demiryolu, kpr inaat gibi ak havada ve meskun yerlerden uzakta yaplan ilerde alanlardan gecelerini iyerinde geirmek zorunda bulunanlarn akta yatmamalar iin, basit barakalar veya adrlar salanr. Baraka ve adrlar, mahfuz bir yere kurulacak, yerler dzeltilecek, drenaj iin gerekli tedbirler alnacaktr. Baraka ve adrlar, salk artlar ve d etkilerden korunma bakmndan yeterli nitelikte olacaktr. Baraka ve adrlarn stlmas iin, gerekli aralar salanacaktr. Yangn ve zehirlenmelere kar, gerekli tedbirler alnmak suretiyle sobadan yararlanlabilir. Baraka ve adrlarda mangal, maltz ve benzeri ak ateler yasaktr. Baraka ve adrlarda, yere yatak sermek suretiyle yatmak yasaktr. veren, karyola, ranza ve benzerini salamak zorundadr. Baraka ve adrlarda, iilerin gerekli ekilde rtnmeleri iin, yeteri kadar battaniye, iverence verilir. Yatak, battaniye ve benzerleri temiz bir halde bulundurulup, gerektiinde dezenfeksiyonu yaplr. Madde 56 - Banyo, du yerleri ve hamamlar, evin veya dairenin bir paras olarak planlanacak, kvetli veya kvetsiz, kurnal veya dulu oluuna gre, tesisat yaplacak, ayrca scak su tertibat bulunmayan yerlerde, uygun vasta ile stlacak bir termosifon bulundurulacaktr. Banyolarn yaklmas, stlmas, bakm ve temizlii, o ev veya dairede oturan aileye aittir. Birlikte kullanlan du yerleri, banyo ve hamamlar, d etkilere ve hava artlarna kar, korunmu bir halde ina edilecek, taban, tavan ve duvarlar, neme ve scak suya dayankl ekilde yaplacak, taban, su birikmeyecek ekilde eimli ve akntl olacaktr. yerlerindeki dular iin belirtilen dier zellikler, bunlarda da aranr.

72

Bu yerlerin stlmas, temizlii ve bunlarla ilgili dier hususlar ve gerekli personel, iveren tarafndan salanacaktr. Birlikte kullanlan du yerleri ile banyo ve hamamlar, ii saysna, her iinin en az haftada bir banyo veya hamam yapacana ve dinlenme srelerine gre, yeter sayda ina edilecektir. Birlikte kullanlan du yerleri ile banyo ve hamamlarda scak ve souk su tertibat bulundurulacak, ihtiyaca gre, scakln ayarlanacak durumda olmas salanacaktr. Kurnal hamamlarda, birden fazla kurnalar bir arada bulunabilir. Dularn ve banyolarn, blmelere ayrlm bir ekilde birer kiilik olmas arttr. Birlikte kullanlan du yerleri banyo ve hamamlarda, genel veya zel soyunma yerleri yaplacak ve her iiye sabun, havlu, petamal ve benzeri ykanma ve silinme iin gerekli malzeme verilecektir. Havlu ve petamallar, her kullanmadan sonra iyice ykanp kurutulacak, temiz bir halde bulundurulacak, uygun bir yerde veya dolapta saklanacaktr. Soyunma ve ykanma yerlerinin temizliinden, iveren sorumlu olduu gibi, temiz tutulmas da, yararlananlarn grevidir. Erkek ve kadn iilerle 18 yandan aa ocuk iilerin ykanma gn ve saatleri, ayr ayr dzenlenecektir.

NC KISIM
yerlerinde Kullanlan Alet, Edevat, Makine ve Ham Maddeler Yznden kabilecek Hastalklara Engel Olacak Tedbirler

BRNC BLM
Bulac Hastalklara Kar Alnacak Tedbirler
Madde 57 - Bulac hastalklarn kmas ihtimaline kar, iyerinde ve iilere ait yatp kalkma yerlerinde ve dier mtemilatnda 73

bu Tzn ikinci ksmnda yazl tedbirlerden baka, aada yazl salk tedbirleri alnacaktr. 1) yerleriyle mtemilatnn ve zellikle ii konutlarnn ve helalarnn temizlii artrlacak ve buralarda kullanlan ime ve kullanma sular, gerektiinde sterilize veya dezenfekte edilecektir. 2) yerleri ile ii konutlarnda sivrisinek, sinek, tahtakurusu, pire ve benzeri zararllarn yokedilmesi iin, sk sk gereken temizleme tedbirleri alnacak ve fenni usullere gre, gerekli emniyet kurallarna uyularak ensektisit, rodentisit uygulamas yaplacak ve bunlarn yuvalar yaklacak ve yokedilecektir. Farelere kar da, dier etkili rodentisitler kullanlacak ve gerektiinde bunlar, fenni usullerle yok edilecektir. 3) iler, sk sk temizlik ve zellikle muayenelerine tabi tutulacaklar, bekar iilere zg binalardaki yataklar v.b. eya ayn ekilde kontrol edilecektir. 4) yerleri ve mtemilat ile ii konutlar etrafnda gbre, sprnt ve benzeri pislik biriktirilmeden kaldrlacak, haaratn remesine yarayacak su birikintileri aktlacak veya kurutulacaktr. 5) Bulama ihtimali olan iyerlerinde ve ilerde, iilere, uygun koruyucu elbise, izme ve benzeri gerekli malzeme verilecek, maden ocaklar, yeralt ve benzeri ilerde derinden bulama tehlikesine kar, plak ayakla alma nlenecektir. 6) Bulac hastalklarn kmasna yol aan yiyecek maddelerinin, iyerlerinde bulundurulmas ve tketilmesi, iveren veya iveren vekillerince nlenecektir. 7) Yeniden ie girecek iilerden, bulac bir hastal bulunmadna dair salk raporu ile iek as kad aranacak, salk dosyasnda saklanacaktr. Madde 58 - iler arasnda bulac bir hastalk kt, yahut kan hastaln bulac olmasndan phe edildii hallerde, derhal en yakn Hkmet veya belediye tabipliine haber verilecek resmi salk tekilatnn ie el koymas salanacaktr. Hastaln mahiyetine gre, iilere a uygulamas veya bunlarn tecridi ve eyalarn etvden geirilmesi, yahut iyeri ve mtemila74

tnn genel dezenfeksiyonu gibi salk tedbirlerinin uygulanmasnda, iveren veya iveren vekilleri ile iiler, resmi tabiplerin tlerine gre hareket etmek zorundadrlar. yerlerinin zel tabipleri bulunmas halinde de bulac hastalk ktnda, yukardaki hkmler uygulanr. Bu gibi hallerde bu tabipler, resmi salk tekilatna yardmc olarak alrlar.

KNC BLM
Meslek Hastalklarna Kar Alnacak Genel Tedbirler
Madde 59 - Meslek hastalklarnn meydana gelmesine sebep olan ilerde alanlarn maruz bulunduklar tehlike ve zararlara kar, bu Tzn dier maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte, alnacak genel koruyucu tedbirler, aada gsterilmitir. 1) Meslek hastal meydana getirebilen veya meslek hastalklar listesinde kaytl maddelerle allan iyerlerinde; bu maddelerin zellikleri, zararlar ve korunma areleri hakknda, alanlar eitilecektir. 2) yerlerinde, bu maddelerle hastalanma ve zehirlenmelere ait ilk belirtiler ile alnacak tedbirleri gsteren zel afiler uygun yerlere aslacaktr. 3) yerlerinde kullanlan zehirli ve zararl maddeler, teknik imkan varsa ayn ii gren daha az zehirli ve zararl maddelerle deitirilecektir. 4) Zehirli toz, duman, gaz, buhar, sis veya svlarla almalar, teknik imkanlara gre kapal sistemde yaplacak, bu gibi iyerlerinde, etkili ve yeterli havalandrma salanacak, atklar, zararsz hale getirilmeden atmosfere ve d evreye verilmeyecektir. 5) ok zehirli maddelerin kullanld iyerlerinde bu maddeler ve bu maddelerin bulunduu blmler, dier yerlerden tecrit edilmek suretiyle bunlarn etkileri azaltlacaktr. 6) Zehirli toz, duman ve buharl iyerlerinde, iyeri havas nemli; taban, duvar ve tezgahlar ya bulundurulmak suretiyle zararl 75

maddelerin yaplmas nlenecek, gerektiinde bu almalar, genel ve lokal havalandrma ile birlikte yaplacaktr. 7) Meslek hastal yapan zehirli ve zararl maddelerle allan iyerlerinde, iilere uygun kiisel korunma aralar verilecek ve bunlarn kullanlmalar retilecek ve gerektiinde salanacaktr. 8) Meslek hastalklarndan korunmak iin, ie giri ve ie yerletirme muayeneleri dzenli yaplacak, kullanlan maddelere kar hassas olanlar bu ilerde altrlmayacak, ie uygun kiilerin yerletirilmesine nem verilecektir. Ayrca, ie yerletirilen iilerin, tehlike ve zararn zelliine gre, belirli srelerde salk muayeneleri ve gerektiinde laboratuar aratrmalar yaplacaktr.

NC BLM
Kimyasal Etkilerle Ortaya kabilecek Meslek Hastalklarna Kar Alnacak zel Tedbirler
Madde 60 - Kimyasal etkilerle ortaya kabilecek meslek hastalklarna sebep olan ilerde alanlarn maruz bulunduklar tehlike ve zararlara kar, bu Tzn dier maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte alnacak zel koruyucu tedbirler, bu blmde gsterilmitir. Madde 61 - Kurun veya bunun suda eriyen bileiklerinin eritilmesi, dkm, hamur haline getirilmesi, temizlenmesi, eelenmesi, kurunlu yal boya ve ensektisitlerin hazrlanmas, hurda kurun ile temas ve benzeri kurun ve bileikleri ile yaplan almalarda, zehirlenmeden korunma tedbirlerinin esasn tekil eden kurundan, toz, duman ve buharndan arnm bir evrenin salanmas iin, planlama srasnda veya sonradan yaplacak deiikliklerde aadaki tedbirler alnacaktr. 1) Kurunlu almalar sonucu meydana gelecek toz, duman ve buharn kaynaklarnda zararsz hale getirilmeleri iin, etkili aspirasyon sistemleri kurulacak ve srekli olarak bakm yaplacaktr.

76

2) Kurunla almalarn yapld oda veya blmlerin tabanlar, su geirmez, kaygan olmayan ve kolay ykanabilir malzemeden yaplacak, duvar ve tezgahlarn zerleri, kolay ykanp temizlenebilir durumda olacak, iyi alan drenaj sistemi kurulacaktr. 3) Kurunla almalar yaplan iyerlerinde, adam bana 15 metrekp hacim decek ve 4 metreden fazla tavan ykseklikleri, bu hesaba katlmayacaktr. 4) Kurunla almalar yaplan iyerlerinde, iilerin el, yz, az temizlii gibi kiisel temizliklerine dikkat edilecek, her yemekten nce vardiyadan sonra, ellerini ykamalar salanacaktr. 5) iler, kurunla allan yerlerde yiyip imeyecek, sigara kullanmayacaklardr. Yemek ve dinlenmek iin, zel yerler bulundurulacaktr. 6) Kurunla almalar yaplan iyerlerinde, kiisel korunma aralar olarak, i elbisesi, nlk, uygun ayakkab, lastik eldiven salanacak ve gerektiinde kullanlmak zere, toz ve gaz maskeleri ile solunum cihazlar bulundurulacaktr. 7) yeri havasndan, periyodik olarak numuneler alnarak kurun miktar tayin edilecek ve bu miktarn 0,15 miligram/metrekp gememesi salanacaktr. 8) Kurunla alacak iiler, ie alnrken klinik ve laboratuar usulleri ile genel muayeneleri yaplacak, kan, kan yapc sistem, karacier ve bbrein durumu incelenerek, kuruna hassas olanlar ve alkolikler, bu ilere alnmayacaktr. 9) Kurunla alan iiler, her ayda bir, salk muayenesine tabi tutulacaktr. Bu muayeneler ile kurun absorbsiyonunun ilk belirtileri, klinik ve laboratuar usulleri ile tespit edilecektir. inin hazm ikayetleri olup olmad, di etlerinde burton izgisi bulunup bulunmad, kollarn ekstansiyon durumlar incelenecektir. drarda kopraporfirin aranacak ve kanda hemoglobin yzdesi llecek, bazofil granulasyonlu eritrosit saym yaplacaktr. Gerektiinde kanda ve idrarda kurun aramak zere numuneler, ihtisas laboratuarlarna gnderilecektir.

77

10) Kurun absorbsiyonu veya zehirlenmesi tespit edilen iiler, yaptklar iten, bir sre iin ayrlacak ve kontrol altnda tedavi edileceklerdir. 11) Kurunla alan iiler arasnda, kurun absorbsiyonu veya zehirlenmesi grld takdirde, iyerinde aratrma yaplacak, zehirlenme kayna bulunacak ve gereken teknik tedbirler alnacaktr. 12) Her ii iin, iyerinde, bir salk sicili kart tutulacak ve bu karta, ie giri ve periyodik muayene bulgular kaydedilecektir. Madde 62 - Cva cevherlerinin elde edilmesi, izabesi, distilasyonu, metal cvann eitli aletlerin yaplmas iin kullanlmas, eitli metallerle amalgam hazrlanmas, cva tuzlarnn yal boya, kimya ve ila sanayiinde kullanlmas, cva flminat imal, organik cva bileiklerinin elde edilmeleri ve kullanlmalar gibi cva ve cva bileikleri ile yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr. 1) yeri taban, cvadan etkilenmeyen ve su geirmeyen, dz ve prtksz malzemeden, mmkn ise yekpare olarak yaplacak, zerinde hi bir atlak bulunmayacaktr. alma masalar, ayn zellikte yaplacak ve duvar ile birleme yerleri keli olmayacak, cva dkntlerinin tabana dmemesi iin, masalar geriye eik olarak yerletirilecektir. 2) Genel havalandrma ile yetinilmeyerek cva ile almalarn yapld seviyeden veya yeteri kadar aadan etkili aspirasyon sistemi kurulacak, alma masalarnn zerine, aspirasyon davlumbazlar yerletirilecektir. Cvann, izabe frnlarndan distilasyon borusuna sevkedildii yerlerde meydana gelen cva buharn kapacak sulu bir sistem kurulacaktr. 3) yeri havasndan periyodik olarak numuneler alnarak, cva seviyesi tayin edilecek ve bu seviyenin 0,075 miligram/metrekpten yukarya kmamas salanacaktr. 4) Kiisel korunma aralar olarak, iilere lastik eldiven, uygun i elbisesi ve cva buharnn yksek olduu iyerlerindeki iilere de ayrca uygun maskeler verilecektir. 5) yerinde evrenin temizliine zellikle dikkat edilecek, tabanda, masalar zerinde cva dkntleri braklmayacak ve buralar, zel 78

fra ve ya bezlerle temizlenecektir. Ayrca gece yerlere amonyak ve kalsiyum hipoklorit ile slatlm tala denecek veya uygun miktarda sv amonyak dklecektir. 6) ilerin el, yz, az temizlii gibi kiisel temizliklerine dikkat edilecek, her yemekten nce ve vardiyadan sonra ellerini scak su ile veya % 10 sodyum tioslfat ile ykamalar salanacaktr. 7) iler cva ile allan yerlerde, yiyip imeyecek, yiyecek ve ieceklerini bulundurmayacak ve sigara imeyeceklerdir. 8) Cva ile alacak iiler, ie alnrken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel muayeneleri yaplacak, karacier veya bbrek yetersizlii olanlar ile ciltleri hassas bulunanlar veya cilt hastal olanlar, bu ilere alnmayacaklardr. 9) Cva ile alan iilerin, her ayda bir, klinik ve laboratuar usulleri ile salk muayeneleri yaplacaktr. Tkrk artmas, di etlerinde lserasyon, el, gz kapaklarnda titremeler eklindeki belirtileri bulunanlar, yaptklar iten ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. 10) Her ii iin, iyerinde, salk sicili kart tutulacak ve bu karta, ie giri ve periyodik muayene bulgular kaydedilecektir. Madde 63 - Arsenik cevherinin elde edilmesi, cevherin izabesi, arsenik ve iinde arsenik bulunan eitli bileik ve alamlarn elde edilmesi, arseniin ila ve kimya sanayiinde kullanlmas, organik arsenik bileiklerinin imal ve kullanlmalar gibi arsenik ve arsenik bileikleri ile yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr. 1) yeri taban, su geirmez, atlaksz ve temizlenmesi kolay malzemeden yaplacaktr. 2) Arsenik ile yaplan almalar, kapal sistem iinde yaplacak, byle bir sistemin kurulamad yerlerde, aadan ekmeli aspirasyon sistemi kurularak ince tozun, evre havasna yaylmasna engel olunacaktr. Arsenik ile ilgili scak iler, kapal cam davlumbaz altnda yaplacaktr. 3) Arsenik ile allan yerlerdeki evre havasndan periyodik olarak numune alnarak arsenik miktar tayin edilecek ve bu miktarn 0,5 miligram/metrekpten yukarya kmamas salanacaktr. 79

4) Kiisel korunma arac olarak iilere, cildi ve solunum sistemini koruyacak balk ve zel i elbisesi verilecektir. Arseniin uucu bileikleriyle alan iiler iin, zel solunum cihazlar salanacaktr. 5) Arsenikli atklar, zararlar giderilmeden atmosfere veya civardaki sulara verilmeyecektir. 6) ilerin el, yz, az temizlii gibi kiisel temizliklerine dikkat edilecek, iyerlerinde yiyecek, iecek, bulundurulmayacak ve yenip iilmeyecek, sigara kullanlmayacaktr. 7) Arsenikle alacak, iilerin, ie alnrken klinik ve laboratuar usulleri ile genel muayeneleri, yaplacak, cildi nemli ve hassas olanlar ile cilt, karacier ve sinir hastal olanlar, bu ilere alnmayacaklardr. 8) Arsenikle alan iilerin, alt ayda bir, klinik ve laboratuar usulleri ile salk muayeneleri yaplacaktr. drar, dk, kl ve trnaklardaki arsenik miktar tayin edilecek, arsenikle ilgili zehirlenmelerin grlmesinde iiler, yaptklar ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 64 - Fosforun ve beyaz fosforun eitli sanayide kullanlmas ve eitli bileiklerinin elde edilmesi ve kullanlmas gibi, fosfor ve fosfor bileikleri ile yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr. 1) yerinin genel temizliine dikkat edilecek, beyaz fosfor kaplar su altnda muhafaza edilecektir. 2) yerinde, yeterli ve aadan aspirasyon sistemi uygulanacaktr. 3) ilerin el, yz az, boaz, di ve dier temizliklerine dikkat edilecek ve iyerinde, yiyecek ve iecek bulundurulmayacak, yenilip, iilmeyecek, sigara kullanlmayacaktr. 4) Fosfor ve bileikleri ile allan yerlerdeki iilere, cildi koruyacak i elbisesi ve eldiven, uucu fosfor bileikleriyle allan yerlerdeki iilere, ayrca uygun maskeler veya solunum cihazlar gibi kiisel korunma aralar verilecektir. 5) Beyaz fosfor ve bileikleri ile alan iilerin, giri ve periyodik muayenelerinde, genel salk muayenesi ile beraber, ene ve di80

lerin filmleri ektirilecek, fosfordan meydana gelen alt ene nekrozu (Fossy - Jow) nun ilk belirtileri aranacaktr. Madde 65 - Kolinesteraz aktivitesini inhibe eden ve genellikle ensektisit olarak kullanlan organik fosfor bileiklerinin retildii ve kullanld iyerlerinde aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Ensektisit retiminde, paketlenmesinde ve uygulanmas ilerinde alan iilere, rettikleri ve kullandklar maddenin zehirlilik derecesi ve kiisel korunma yollar retilecektir. 2) Ensektisitle temasa gelmesi muhtemel iilere iyi bir tbbi bakm temin edilecek, herhangi bir zehirlenme annda uygulanmak zere gerekli atropin v.b. ilalar hazr bulundurulacaktr. 3) Ensektisitle temasa gelecek iiler, bu ii yaparken, ba da koruyan temiz, su geirmez bir tulum giyeceklerdir. 4) Ensektisitlerin vcuda deriden de girebilecei dnlerek, vcudunun herhangi bir yerinde yara veya bir leziyon olan iiler bu ilerde altrlmayacaklardr. 5) i iin ykanp temizlenme imkanlar hazrlanacak ve iini terkederken bol scak su ve sabunla ykanma mecburiyeti konacaktr. ilere ift elbise verilecek, bunlar sk sk ykanp amar sodalarna batrlarak dekontamine edilecek ve zararsz hale getirilecektir. 6) Btn ensektisit paketleri muntazam etiketlenecek, zerine maddenin bileimi ve etkileri ksaca yazlacak, bunlara ilikin yeterli bilgi verilecektir. 7) la kaplar iyi boaltlacak, temizlenecek ve bu kaplara yiyecek, iecek konulmayacaktr. 8) iler ie girerken daha nce fosfor bileikleri ile temasa gelip gelmedikleri incelenecek ve klinik belirti aranacaktr. Herhangi bir ekilde organik fosforlu ve karbamatl ensektisitlere maruz kalanlarda, rutin olarak biyokimyasal testle kolinesteraz aktivitesinin tayini yaplacak, ii ie girerken ve iin devam sresince en az 6 ayda bir defa hassas tbbi kontrole tabi tutulacaktr. Kolinesteraz seviyesi % 25 orannda dnce ii, organik fosfor bileikleri ile temas ettirilmeyecek, ii deitirilecektir. 81

Madde 66 - Kadmiyum cevherlerinin izabesi, alamlarnn hazrlanmas, kadmiyum ile kaplama yaplmas, kadmiyum kapl malzemelerin ilenmesi ve baz akmlatr imal ileri gibi, kadmiyum ve kadmiyum bileikleri ile yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Kadmiyum oksit tozu ve dumannn, evre havasna yaylmas nlenecektir. Kaplama tanklarnn kenarlarna, sv seviyesine yakn, uygun aspirasyon sistemi kurulacak, evre havasnda kadmiyum miktar, 0,1 miligram/metrekp gemeyecektir. 2) Kadmiyum tozu ve dumanna kar, iilere uygun maske verilecektir. 3) Kadmiyumla alan iiler, ie alnrken, periyodik olarak klinik ve laboratuar usulleri ile salk muayeneleri yaplacak, solunum sistemi ve bbrek hastal tespit edilenler, yaptklar ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 67 - Manganez ve manganez bileikleri ile yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Maden ocaklarnda pnmatik tabancalarla delmeler, ya metotla yaplacak veya toz kmayacak ekilde gerekli tedbirler alnacaktr. 2) Manganez ve bileikleri ile allan yerlerde, genel havalandrma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve almalar kapal sistemde olacaktr. 3) Manganez ve bileikleri ile yaplan almalarda, iilere zel i elbisesi, lastik eldiven ve uygun maskeler gibi kiisel korunma aralar verilecektir. 4) Manganez ve bileikleri ile alan iiler, ie alnrken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacak, sinir sistemi, solunum sistemi, frengi hastal ve ruh hastal tespit edilenler, bu ilere alnmayacaklardr. 5) Manganez ve bileikleri ile alan iilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile salk muayeneleri yaplacak, man-

82

ganezle ilgili zehirlenmelerin grlmesinde iiler, yaptklar ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 68 - Kromlu alamlarn hazrlanmas, bu alamlar zerinde kaynak yaplmas ve krom ve bileiklerinin sanayide kullanlmas gibi, krom ve krom bileikleri ile yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Krom ve bileiklerinin kullanld yerlerde, genel havalandrma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak veya almalar kapal sistemde yaplacaktr. 2) Kromla allan yerlerde, iilere i elbisesi, uygun lastik eldiven ve lastik izme gibi kiisel korunma aralar verilecektir. 3) ilerin el ve yz temizliine dikkat edilecek ve ellerin % 5 hiposlfit d sud ile ykanmas salanacaktr. 4) Krom ve bileikleri ile alacak iilerin, ie alnrken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacak, kroma kar alerjisi olanlar ile cilt ve solunum sistemi hastalklar bulunanlar, bu ilere alnmayacaklardr. 5) Krom ve bileikleri ile alanlarn, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile salk muayeneleri yaplacaktr. Burun septumunda lserasyon grlenler ile solunum sistemi ve cilt hastal bulunanlar altklar iten ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 69 - Berilyumlu alamlarn hazrlanmas ve sanayide kullanlmas gibi, berilyum ve bileikleri ile yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Berilyum ve bileiklerinin kullanld iyerlerinde, genel havalandrma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve bu iyeri havasnda, berilyum miktar (2) miligram/metrekp gemeyecektir. 2) Berilyumla ilgili almalar, dier iyerlerinden ayrlacak ve buralarda alan iilere, i elbisesi gibi, kiisel korunma aralar verilecektir. Berilyum ile alan iiler zel i elbiselerini, alt

83

iyerinden dar karmayacaklardr. Bu elbiselerin, iyerinde bol su ile yeteri ekilde ykanmas salanacaktr. 3) Berilyum ve bileikleri ile alacak iilerin, ie alnrken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacak, bnyece ok zayf olanlar ile solunum sistemi hastal bulunanlar, bu ilere alnmayacaklardr. 4) Berilyum ve bileikleri ile alan iilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacaktr. Solunum sistemi hastalklar bulunanlar ile zayfladklar grlenler, altklar iten ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 70 - Azot oksitleri ile yaplan almalarda, azot oksitlerinin zararl etkilerinden korunmak iin, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Azot oksitlerinin, iyerine ve evreye yaylmas nlenecektir. 2) Azot oksitleri ile alan iilere, szgeli maske veya temiz hava maskesi gibi, kiisel korunma aralar verilecektir. Madde 71 - Benzen (benzol) ve bileikleri gibi aromatik hidrokarbonlarla yaplan almalarda, bunlarn zararl etkilerinden korunmak iin aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Solventler, tinerler ve benzerleri ile deri, plastik ve benzerlerinden mamul eya imalat sanayiinde kullanlan her eit yaptrc maddelerin iinde bulunan benzen miktar (% 1) den fazla olmayacaktr. 2) Benzen ve bileikleri ile allan yerlerde, genel havalandrma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yaplacak ve almalar, kapal sistemde olacaktr. 3) Ak sistemlerle kuru temizleme ilerinde benzen kullanlmas yasaktr. Kapal sistemlerle yaplan kuru temizleme ilerinde malzeme, kapal sistemlerde kurutulacak, hi bir ekilde akta kullanlmayacaktr. Ya ekstraksyonu ilerinde, ancak, kapal sistemlerde benzen kullanlacaktr. 84

4) Benzen ile allan iyerlerinde, yangna ve patlamaya kar, gerekli tedbirler alnacaktr. 5) Benzen ile allan iyerlerinde, benzenin havadaki konsantrasyonu, hacmen milyonda 20 den fazla olmayacaktr. Daha yksek benzen konsantrasyonuyla almak zorunluluu bulunan iyerlerinde, iilere uygun hava maskeleri, sv benzen ile allan hallerde, zel ayakkab, eldiven ve zel i elbisesi kiisel gibi korunma aralar verilecektir. 6) Benzen ve bileikleri ile alacak iilerin, ie alnrken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacak, kan yapc sistem ve karacier hastal bulunanlar, bu ilere alnmayacaklardr. 7) Benzen ve bileikleri ile alan iilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacak, kan yapc sistem ve karacier hastal grlenler, bu ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 72 - Anilin ve nitro - amin trevleri ile yaplan almalarda, anilin ve aromatik nitro - amin trevlerinin zararl etkilerinden korunmak iin aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Anilin ve aromatik nitro - amin trevleri ile allan yerlerde, genel havalandrma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yaplacak ve almalar, kapal sistemde olacaktr. 2) Anilin ve nitro - amin trevleri ile allan yerlerdeki iilere, zel i elbisesi, eldiven ve temiz hava maskesi gibi uygun kiisel korunma aralar verilecektir. 3) Anilin ve nitro - amin trevleri ile allan yerlerde, genel havalandrma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacaktr. 4) Anilin ve nitro - amin trevleri ile alacak iilerin, ie alnrken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel, salk muayeneleri yaplacak, cilt, bbrek ve karacier hastal olanlar ile aniline kar alerjisi bulunanlar, bu ilere alnmayacaklardr. 5) Anilin ve nitro - amin trevleri ile alan iilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile genel salk muayeneleri yap-

85

lacak, cilt, bbrek ve karacier hastal grlenler, bu ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 73 - Halojenli hidrokarbonlarla yaplan almalarda, bunlarn zehirli ve zararl etkilerinden korunmak iin aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Halojenli hidrokarbonlarla allan iyerleri, dier ksmlardan ayrlacak ve bu yerlerde, genel havalandrma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve almalar, kapal sistemde olacaktr. 2) Halojenli hidrokarbonlarla alacak iiler, ie alnrken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacak, cilt, bbrek ve karacier hastal olanlarla klora kar alerjisi bulunanlar, bu ilere alnmayacaklardr. 3) Halojenli hidrokarbonlarla alan iilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacak, cilt, bbrek ve karacier hastal bulunanlar ve klora kar alerjisi grlenler, bu ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 74 - Karbon slfr ile yaplan almalarda, karbon slfrn zehirli ve zararl etkilerinden korunmak iin aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Karbon slfrle allan iyerleri soba ile stlmayacak ve buralardaki elektrik lambalar, tesisat ve cihazlar karbon slfre kar korunmu (etanj) olacak, lambalara koruyucu nitelikte globlar taklacak, yangna ve patlamaya kar gerekli tedbirler alnacaktr. 2) Karbon slfr ile allan yerlerde, genel havalandrma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak, almalar, kapal sistemde olacak ve iyeri havasndaki karbon slfr miktar hi bir ekilde 20 P.P.M. veya 60 miligram/metrekp gemeyecektir. 3) Karbon slfr ile allan iyerlerinde, yenilip iilmeyecek, yiyecek ve iecek bulundurulmayacak, sigara iilmeyecektir. 4) Karbon slfr ile alacak iilerin, ie alnrken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacak, bbrek, ka-

86

racier ve sinir sistemi hastalklar olanlarla alkolik ve epileptikler, bu ilere alnmayacaklardr. 5) Karbon slfr ile alan iilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile salk muayeneleri yaplacak, bbrek, karacier ve sinir sistemi hastalklar bulunanlarla alkolik ve epileptik olduu grlenler, bu ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 75 - Kkrtl hidrojenle yaplan almalarda, kkrtl hidrojenin zararl etkilerinden korunmak iin aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Kkrtl hidrojen ile allan yerlerde, genel havalandrma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yaplacaktr. 2) yeri havasndaki kkrtl hidrojen miktar, hacim olarak milyonda 20 yi gemeyecektir.

DRDNC BLM
Tozlarla Ortaya kabilecek Meslek Hastalklarna Kar Alnacak zel Tedbirler
Madde 76 - Her trl maden ocaklarnda, ta ve kiremit ocaklarnda, dkmhanelerde, tekstil (amyant dahil), btn eker ve imento, inaat, seramik ve benzeri sanayi kollarndaki iyerlerinde yaplan almalarda, tozlarn zararl etkilerinden korunmak iin bu Tzn dier maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte aadaki zel tedbirler alnacaktr: 1) Tozlu iyerlerinde genel havalandrma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi ile tozun, evre havasna yaylmasn nlemek iin, su perdeleri, vakum ve uzaktan kumanda sistemleri kurulacaktr. Toz karan iler, teknik imkanlara gre, kapal sistemde yaplacak veya bu iler, dierlerinden tecrit edilecektir. yeri havasndaki toz miktar, belirtilen miktar gemeyecektir. 2) Toz karan ilerde, iyeri taban, iin zelliine ve teknik imkanlara gre, slak bulundurulacak, delme ilerinde, toz kmasn nlemek iin, ya metotlar uygulanacaktr.

87

3) Toz karan ilerde alan iilere, iin zelliine ve tozun niteliine gre uygun kiisel korunma aralar ile maskeler verilecektir. 4) Tozlu ilerde alan iilerin, vardiya sonunda ykanmalar veya du yapmalar, ykanmadan yemek yememeleri ve yataa girmemeleri salanacaktr. 5) Tozlu ilerde alacak iiler, ie alnrken, genel salk muayeneleri yaplacak, gs radyografileri alnacak ve solunum ve dolam sistemi hastalklar ile cilt hastal olanlar, gs yapsnda bozukluk bulunanlar, bu ilere alnmayacaklardr. 6) Tozlu ilerde alan iilerin, periyodik olarak, salk muayeneleri yaplacak ve her 6 ayda bir, gs radyografileri alnacaktr. Solunum ve dolam sistemi hastalklar ile cilt hastal grlenler, bu ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr.

BENC BLM
Fizik ve Mekanik Nedenlerle Ortaya kabilecek Meslek Hastalklarna Kar Alnacak zel Tedbirler
Madde 77 - Fizik ve mekanik nedenlerle ortaya kabilecek meslek hastalklarna sebep olan ilerde alanlarn maruz bulunduklar tehlike ve zararlara kar, bu Tzn dier maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte alnacak zel koruyucu tedbirler, bu blmde gsterilmitir. Madde 78 - Grltnn zararl etkilerden korunmak iin aadaki tedbirler alnacaktr: 1) yerlerinde grlt karan makinalarn monte edilmeleri srasnda, iyeri taban, titreimi ve sesi azaltacak malzeme ve sistemle yaplacaktr. 2) Grltl iyerlerinin duvarlar, sesin yansmasn nleyecek malzeme ile kaplanacak ve bu binalar, ift kapl, ift pencereli ina edilecektir. Duvarlar, ses geirmeyen malzeme ile yaplacaktr. 3) Grltnn azaltlamad hallerde, bu Tzn 22 nci maddesi hkmleri uygulanacaktr.

88

4) Grltl ilerde alacak iilerin, ie, alnrken, genel salk muayeneleri yaplacak, zellikle duyma durumu ve derecesi llecek, kulak ve sinir sistemi hastal olanlar ile bu sistemde arzas bulunanlar ve hipertansiyonlular, bu ilere alnmayacaklardr. Ancak doutan sar ve dilsiz olanlar, bu ilere alnabileceklerdir. 5) Grltl ilerde alan iilerin, periyodik olarak, genel salk muayeneleri yaplacaktr. Duyma durumunda azalma ve herhangi bir bozukluk grlenler ve kulak ve sinir hastal bulunanlar ve hipertansiyonlu olanlar, altklar ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 79 - Titreim (vibrasyon) yapan aletlerle yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Titreim yapan aletlerle alacak iilerin, ie alnrken, genel salk muayeneleri yaplacak, zellikle kemik, eklem ve damar sistemleri incelenecek ve bu sistemlerle ilgili bir hastal veya arzas olanlar, bu ilere alnmayacaklardr. 2) Titreim yapan aletlerle alan iilerin, periyodik olarak, salk muayeneleri yaplacaktr. Kemik, eklem ve damar sistemleri ile ilgili bir hastal veya arzas grlenler, altklar ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 80 - Enfraruj nlar saan iler ile yaplan almalarda, bu nlarn zararl etkilerinden korunmak iin aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Enfraruj nlar saan kaynaklar, bu nlar geirmeyen ekranlarla tecrit veya otomatik kapaklarla tehiz edilecektir. 2) Enfraruj nlar saan ilerde alan iilere, bu nlar geirmeyen gzlkler ile dier uygun kiisel korunma aralar verilecektir. 3) Enfraruj nlar saan ilerde alacak iilerin, ie alnrken genel salk muayeneleri yaplacak, zellikle grme durumu ve derecesi tayin olunacak ve gzle ilgili bir hastal olanlar, bu ilere alnmayacaklardr. 4) Enfraruj nlar saan ilerde alan iilerin, periyodik olarak, genel salk muayeneleri ve zellikle gz muayeneleri yaplacak, 89

gzle ilgili bir hastal ve arzas grlenler, altklar ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 81 - Yeraltnda, nemli hava cereyanl ve yetersiz kl iyerlerinde yaplan almalarda nemin hava cereyannn ve yetersiz n zararl etkilerinden korunmak iin aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Bu gibi iyerlerinde, yeterli suni aydnlatma salanacaktr. 2) ilere, iin zelliine gre, kiisel korunma aralar verilecektir. 3) Yeraltnda, nemli hava cereyanl ve yetersiz kl iyerlerinde alacak iilerin, ie alnrken genel salk muayeneleri yaplacak ve zellikle kaslar, eklemler ve gz zerinde durulacak ve sedimantasyon yaplacak ve klinik usullerle romatizma hastal aranacaktr. Romatizma ve gz hastal olanlar, bu ilere alnmayacaklardr. 4) Yeraltnda, nemli hava cereyanl ve yetersiz kl iyerlerinde alan iilerin, periyodik olarak genel salk muayeneleri yaplacak ve zellikle romatizma ve gz hastal grlenler, altklar ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 82 - Atmosfer basncndan daha yksek basnl yerlerde ve dalg odalarnda yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Dalg odalarnda, ahs bana, saatte en az (40) metrekp hava salanacak ve bu havadaki karbon dioksit miktar (% 0,1)i gemeyecektir. 2) Dalg odalarnda (24) saatte su altndaki alma sresi; derinlie ve bu derinlikteki basnca uygun ekilde dzenlenecek, ini, kalk, k sreleri iin "Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak Sekiz Saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hakknda Tzk"te belirlenen esas ve sreler dikkate alnacaktr. 3) Bir dalg, (22) metreden fazla derinlie, bir gnde (2) defadan fazla dalmayacak ve bu (2) dalma arasnda, en az (5) saat geecektir. Dekompresyon zaman, dalma derinliklerine ve basnca gre, iyice ayarlanacak ve durum, iyi ileyen kontroll ve hassas yazc bir manometre ile izlenecektir. 90

4) Bu gibi ilerde alacak iiler, ie alnrken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacak ve zellikle E.K.G. ve akcier fonksiyon testleri ile birlikte kalp dolam, solunum ve kemik sistemleri zerinde gerekli incelemeler yaplacak ve salk ynnden saknca grlenler, bu ilere alnmayacaklardr. 5) Bu gibi ilerde alanlar, ie baladklar gnden itibaren (15) gn sonra adaptasyon muayenesine tabi tutulacak ve iin devam sresince de, bunlarn periyodik genel salk muayeneleri yaplacaktr. zellikle kalp, dolam, solunum ve kemik sistemi hastal ve arzas grlenler, bu ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr. Madde 83 - Tabii veya suni radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya dier korpskler emanasyon kaynaklar ile yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Her alma iin gerekli radyoaktif maddenin, zararl en az miktar kullanlacaktr. 2) Kaynak ile iiler arasnda, uygun bir aralk bulunacaktr. 3) ilerin, kaynak yaknnda mmkn olduu kadar ksa sre kalmalar salanacaktr. 4) Kaynak ile iiler arasna, uygun koruyucu bir paravana (ekran) konulacaktr. Bu paravanalar, gama ve (x) nlar iin, kurun, beton ve benzeri beta nlar ve ntronlar iin plastik ve benzeri malzemeden yaplm olacaktr. 5) ilerin ne miktarda radyasyon aldklar, zel cihazlarla llecek ve bunlar en ge, ayda bir defa deerlendirilecektir. Alnan radrasyon, izin verilen dozun stnde bulunduu hallerde, ii bir sre iin, bu iten uzaklatrlacak, yllk total doz korunacaktr. 6) yerinde uygun aspirasyon sistemi kurulacak, boaltlan havann radyasyon ynnden szlmesi salanacak, temizlik srasnda, zel maskeler kullanlacaktr. yeri ve iinin temizliine dikkat edilecek, radyoaktif atklar, usulne uygun bir ekilde yok edilecektir. 7) Tanabilen radyoaktif malzemeler uygun ve zel kutularda bulundurulacaktr. 91

8) Tabii veya suni radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya dier korpskler emanasyon kaynaklar ile alacak iilerin, ie alnrken genel salk muayeneleri yaplacak ve zellikle sinir, kan ve kan yapc sistemi incelenecek, sinir ve kan hastalklar ile ilgili bozukluklar grlenler, bu ilere alnmayacaklardr. 9) Tabii veya suni radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya dier korpskler emanasyon kaynaklar ile alan iilerin, periyodik olarak genel salk muayeneleri yaplacak ve zellikle sinir ve kan hastalklar ile ilgili bozukluklar grlenler, altklar ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr.

ALTINCI BLM
Kullanlan Ham Maddelerden veya yerinin zelliinden Ortaya kabilecek Bulac Meslek Hastalklarna Kar Alnacak zel Tedbirler
Madde 84 - Kullanlan hammaddelerden veya iyerinin zelliinden ortaya kabilecek bulac meslek hastalklarna sebep olan ilerde alanlarn maruz bulunduklar tehlike ve zararlara kar, bu Tzn dier maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte alnacak zel koruyucu tedbirler, bu blmde gsterilmitir. Madde 85 - arbon hastalna kar aadaki tedbirler alnacaktr: 1) arbon hastaln bulatrabilecek olan deri, yn, kl ve benzeri hayvansal maddeler ile paavralar, uygun usullerle temizlenip sterilize edilecek, ykanp kurutulacaktr. Bu maddeler, dank bir halde bulundurulmayarak depolarda saklanacak, denklerin almas ve ilk ayrma ve seme ilemi, burularda yaplacaktr. 2) Bu gibi iyerlerinde, toz ve atklar, aadan ekmeli bir aspirasyon sistemi ile toplanarak yokedilecek veya antiseptik maddelerle slatldktan sonra yaklacaktr.Depolar sk sk ykanacak, dezenfekte ve badana edilecektir.

92

3) ilerin el, az ve beden temizliine dikkat edilecek, kendilerine, gereine gre i elbisesi, balk, lastik eldiven ve maskeler gibi, uygun kiisel korunma aralar verilecektir. 4) Ekzemal, furonkll, bronitli kimseler, bu gibi ilerde altrlmayacaklardr. Madde 86 - Tetanos hastalna kar aadaki tedbirler alnacaktr: Tetanos tehlikesi olan ilerde alan btn iilere, antitetanik a yaplacak, paralanm, ezik ve toprakla bulam yaralanmalarda, serum antitetanik tatbik olunacak, eer ii evvelce alanm ise, rapel olarak, anatoksin yaplacaktr. Madde 87 - Leptospiroz hastalna kar aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Leptospiroz (ktero hemorajik) hastalnn yaylmasn nlemek iin, farelerle savalacaktr. 2) Bulama ihtimali olan yerlerde, plak ayakla dolamak yasaklanacak, mmkn olan hallerde, toprak asitletirilecektir. Madde 88 - Brselloz hastalna kar brselloz bulamas ihtimali olan ilerde alan iiler alanacaktr. Madde 89 - Ankilostomyaz hastalna kar aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Ankilostomyaz hastalna kar madencilik, talk, tula ve kiremitilik ve tnel kazmas gibi ilerde, taban kuru bulundurulacak, gerekirse yerlere tuz serpilecek, galerilerde yeterli vantilasyon ile havann serince olmas salanacaktr. 2) Bu gibi ilerde alanlarn, vcut temizliine ve yemeklerden nce ellerini iyice ykayp, trnaklarnn fralanmalarna nem verilecektir. yerlerinde, iilerin alrken ve iin bitiminde ellerini ykanmalar iin yeteri kadar % 5 lik tuzlu su kaplar bulundurulacaktr. 3) Helalar ve dier enfeksiyon kayna yerler kire kayma ile dezenfekte edilecek, iilerin dklar zaman zaman muayene 93

edilerek parazit yumurtalar aranacak ve hastaln kmas halinde, dier iiler de taranacaktr. Madde 90 - Akcier tberklozunun bulamas ihtimali olan iyerlerinde hastaln yaylmasn nleyecek hijyenik, tbbi ve teknik koruyucu tedbirler alnacaktr.

DRDNC KISIM
yerlerinde kazalarna Kar Alnacak Tbbi Tedbirler ve yerlerinde Bulundurulmas Zorunlu Olan lk Yardm ve Tedavi Levazm ile Shhi Tesisat
Madde 91 - Srekli olarak en az 50 ii altrlan iyerlerinde Sosyal Sigortalar Kurumunca salanan tedavi hizmetleri dnda kalan iilerin salk durumlarnn denetlenmesi, ilk yardm, acil tedavi ve dier koruyucu salk hizmetlerini dzenlemek zere, iveren, Umumi Hfzshha Kanunu'nun 180 inci ve Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 114 nc maddeleri gereince iyerindeki ii saysna ve iteki tehlikenin byklne gre, bir ya da daha fazla hekim salayacaktr. Bu hekimlerin alma koullar ile grevlerini nasl yrteceklerini ayrntl ekilde gsteren bir ynetmelik tznn yrrle girdii tarihten itibaren 6 ay iinde karlr. Madde 92 - verenler, iin niteliine, zelliine, eidine ve altrdklar ii saysna ve hekim ve salk tesisleri ile olan ilikilerine gre, zamannda gerekli tedbirleri almak amacyla aada belirtilen salk tesisleri ile ilk yardm ve tedavi levazmn, iyerlerinde bulundurmakla ykmldrler. Bu tesisler ve levazm; kiisel ilk yardm paketlerini, ilk yardm kutularn veya antalarn veya dolaplarn, ilk yardm ve ilk mdahale odalarn veya ilkyardm istasyonlarn kapsar. Madde 93 - Kiisel ilk yardm paketleri; kazaya urayann ilk yardmc gelinceye veya bir salk tesisine gnderilinceye kadar, kendi kendine gerekli pansuman yapacak veya arsn giderecek nitelikte malzeme ve ilalarla donatlacaktr.

94

Kiisel ilk yardm paketleri, maden, tnel, yeralt karayollar ve demiryollar iileri gibi kaza ihtimali ok olan, dank ve mnferit almay gerektiren iyerlerindeki iilere verilecektir. Bu paketler, kk ve kullanl malzeme ve ilalar d etkilere kar koruyacak plastik veya madeni ambalajl olacaktr. Kiisel ilk yardm paketi, almay nlemeyecek ve dmeyecek ekilde, i elbisesi cebine konacak veya uygun bir yerine balanacaktr. Kiisel ilk yardm paketinin, gerektiinde nasl ve ne ekilde kullanlaca, ilgililere retilecek, buna ait yazl bir ynerge paket iine konacaktr. Kiisel ilk yardm paketinin iinde, aada yazl ila ve malzeme bulunacaktr: - Kullanma ynergesi, - Pamuk (Kk paket), - Gazl bez (Steril), - Sarg bezi, - Yaptrc bant (Steril), - Analjezik hap, - Tentrdiyot (1 veya 2 ampul), - Slfamitli toz. Madde 94 - Mekanik cihazlar bulunmayan ve 10 dan az ii altran iyerlerinde, iinde aada yazl ilk yardm levazm bulunan 1 numaral ila kutusu veya antas bulundurulacaktr: - 1 adet ilk yardm bror, - 25 gram yar yarya alkol ile kartrlm tentrdiyot (Cam kapakl renkli iede), - 15 gram amonyak (Cam kapakl iede), - 100 gram alkol (%98 lik tuvalet ispirtosu), - 2 paket 25 er gramlk idrofil pamuk (Steril), - 2 paket gaz idrofil (Steril), - 3 adet muhtelif byklkte sarg bezi, - 3 adet gen sarg, - 1 adet makas, - 1 adet pens, - 6 adet engelli ine, 95

- 1 kutu yaptrc flaster, - 1 adet kk kvet, - 1 tp aspirin, Madde 95 - Mekanik cihazlar bulunmayan ve 10 dan fazla ve 50 den az ii altran iyerleri ile mekanik cihazlarla 10 dan az ii altrlan iyerlerinde, iinde aada yazl ilk yardm levazm bulunan 2 numaral ilk yardm antas veya dolab bulundurulacaktr: - 1 adet ilk yardm bror, - Parmak yaralanmalar iin, sterilize edilmi kk sarg bezi 6 adet, - 3 adetten az olmamak artyla yeteri kadar, orta boy sarg bezi (El ve ayaklar iin), - 5 adet gen sarg, - Yeteri kadar vazelin borike, - Tentrdiyot veya % 1 lik violet de gentiens sulu solsyonu, - 1 ie amonyak (Cam kapakl iede), - 1 tp aspirin, - 2 tp yank pomad, - 5 paket 25 gramlk idrofil pamuk, - 5 paket gaz idrofil, - 1 adet makas, - 2 adet pens, - 20 adet engelli ine, - 1 kutu flaster, - 1 adet enjektr, (5 cc. madeni kutu iinde), - 12 adet enjektr inesi, - teinture de belladon 25 gram (Cam iede), - 2 adet kvet, - 6 adet ampul huile camphree, - 1 adet lastik bant, - 2 ampul antispasmotik ve analjezik, - Tetanoz serumu, Madde 96 - Mekanik cihazlarla 10 dan fazla ve 50 den az ii altran iyerleri ile yaplan iin nitelii bakmndan, kaza ve zehirlenme tehlikesi bulunan iyerlerinde, iinde aada yazl ilk yardm levazm bulunan 3 numaral ilk yardm dolab ile bir sedye ve bir battaniye bulundurulacaktr. 96

- 1 adet ilk yardm bror, - 1 adet suni teneffs cihaz, - 4 adet atel, - 1 adet foer tp, - 5 adet muhtelif byklkte sarg bezi, - 6 adet gen sarg, - 2 adet makas, - 2 adet pens, - 2 adet pens (Az iin), - 2 adet emaye kvet, - 2 ampul morfin veya dolantin, - 5 adet ampulkafein, - 5 adet ampul eter, - 5 adet ampul huile camphree, - 1 adet 5 cm lk enjeksiyon rngas (20 tane paslanmaz ine), - 5 adet ergotin, - 50 gram yar yarya alkol ile kartrlm tentrdiyot (Cam kapakl bir ie iinde), - 15 gram amonyak (Cam kapakl bir ie iinde), - 450 gram oksijenli su, - 10 paket 25 er gramlk idrofil pamuk, - 5 paket gaz idrofil, - 2 dzine engelli ine, - 1 kutu flaster (Yaptrc yak), - 5 adet ampul adrenalin, - 5 adet ampul apomophin, - 1 adet lastik bant, - 2 ie tetanos serumu (10 ar cm lk), - 2 tp yank merhemi, - 250 gram toz halinde tebeir (Karbonat doto) cam kavanozda (Asit yanklar iin), - 1 tp vazelin, - 1 adet nikel mahfazal kk model ustun takm, - 1 adet sterlizatr (Tercihan elektrikli), - Agraf ve agraf pensi, - Slfamit tozu, - Antibiyotikli gz merhemi,

97

Madde 97 - 50 ve daha fazla ii altran iyerlerinde, iinde aada yazl ilk yardm levazm bulunan 4 numaral ilk yardm dolab ile yeteri kadar sedye ve battaniye bulundurulacaktr: - 1 tansiyon aleti, - 1 adet ilk yardm bror, - 1 adet suni teneffs cihaz, - 1 adet foer tp, - 2 adet nelaton sondas, - 6 adet atel, - 100 gram yar yarya alkol ile kartrlm tentrdiyot (Cam kapakl renkli bir ie iinde), - 25 gram amonyak (Cam kapakl bir ie iinde), - 1000 gram saf alkol, - 900 gram oksijenli su, - 15 paket idrofil pamuk (25, 50 ve 100 gramlk 5 er paket), - 10 paket gaz idrofil, - 10 adet muhtelif byklkte sarg bezi, - 10 adet gen sarg, - 2 dzine engelli ine, - 2 kutu flaster (Yaptrc yak), - 1 adet makas, - 2 adet az aacak pens, - 3 adet kvet veya ukur tabak, - 1 adet 2 cm lk enjeksiyon rngas (20 tane paslanmaz ine ile), - 1 adet 10 cm lk enjeksiyon rngas (20 tane paslanmaz ine ile), - 1 adet elektrikli sterilizatr, - 10 adet ampul kafein, - 5 adet ampul morfin, - 10 adet ampul ergotin, - 10 adet ampul eter, - 10 adet ampul adrenalin, - 5 adet ampul apomorphine, - 2 adet lastik bant, - 4 ie tetanos serumu (10 ar cm lk serl eklinde), - 2 er tp antibiyotik yara ve gz merhemi, - 250 gram toz halinde tebeir (Karbonat d o) cam kavanozda (Asit yanklar iin), 98

- 250 gram asetik asit (Kalevi yanklar iin), - 500 gram toz halinde snm kire (Madeni bir kutu iinde), - 1 adet nikel mahfazal kk model ustun takm. Madde 98 - 93, 94, 95, 96, 97 nci maddelerde yazl ila ve malzeme, kullanldka tamamlanacak ve her zaman eksiksiz bir ekilde bulundurulmas salanacaktr. la kutusuna veya antasna veya dolaplarna, iin veya iyerinin zelliine gre, iyeri hekimi tarafndan lzum gsterilen ila ve malzeme de eklenecektir. Madde 99 - la kutular veya antalar veya dolaplar, toz ve toprak girmeyecek ekilde yaplm olacak ve herhangi bir karkla meydan vermemek zere, ileri blnm ve her ilacn ismi, kutu veya iesinin zerine, okunakl olarak yazlm bulunacaktr. la kutular veya antalar veya dolaplarnn zerlerine, iinde bulunan ilalar ve malzemelere gre, ka numaral shhi yardm kutusu, antas veya dolab olduu yazlacak ve kapaklarnn i tarafna da, iinde bulunan ila ve malzemenin bir listesi yaptrlacak ve beyaza boyanarak zerine krmz ay iareti konacak ve iyerinin uygun bir yerinde bulundurulacaktr. Bu kutu, anta ve dolaplarn, kilitli durmas salanacak ve anahtarlar, salk ileri grevlisine, bulunmad hallerde, iyerindeki ilk yardm kursu grm birisine verilecek ve bunlar, bu iten sorumlu bulunacaktr. yerinde birden fazla postalarla alld hallerde, her postada bu grevi yapacaklarn, anahtar birbirlerine devretmeleri salanacak ve iveren veya iveren vekilinde de bir yedek anahtar bulunacaktr. Madde 100 - Hastanesi olmayan veya ehir ve kasabalar dndaki yerlerde kurulmu ve srekli olarak en az 50 ve en ok 100 ii altrlan iyerlerinde, Umumi Hfzsshha Kanunu'nun 180 inci maddesi gereince hazrlanmas gereken ilk yardm odasnda, hasta odasnda veya ulam gl bulunup da en az 10 ii altran maden ocaklar veya kaza ve tehlike ihtimali ok olan iyerlerinde, iin ve iyerinin niteliine ve zelliine gre 3 numaral ilk yardm dolabndaki malzemelerle birlikte, aadaki tbbi alet ve malzemeler de bulundurulacaktr. 99

- 1 adet tansiyon lme aleti, - 1 adet st iyice temizlenebilen masa, - 1 adet muayene masas, - 3 adet sedye, - 1 adet dil ekme pensi, - 1 adet transfzyon cihaz, - 1 adet cam irrgatr, - 2 adet bbrek eklinde kvet (Emaye), - 1 adet byk kvet (Emaye), - 2 adet su ve alet kaynatmak iin metal veya emaye kap, - 10 adet gen sarg, - 1 m cerrahi muamba, - % 5 lik dekstrz (yeteri kadar), - Serum fizyolojik (yeteri kadar), - Hipertnik serum (yeteri kadar), - 5 ift cerrahi eldiven, - Krklar iin eitli byklkte ve yeteri kadar metal veya tahta aletler, - 2 adet battaniye, - 1 adet karyola ve yatak takm, Madde 101 - Hastanesi olmayan veya ehir ve kasabalar dndaki yerlerde kurulmu ve srekli olarak 100 den fazla ve 500 den az ii altrlan iyerlerinde, Umumi Hfzshha Kanunu'nun 180 inci maddesi gereince hazrlanmas gereken revirde (lk mdahale odas) iin ve iyerinin niteliine ve zelliine gre ilk yardm odasndaki (hasta odas) malzemelerle birlikte, aadaki tbbi alet ve malzemeler de bulundurulacaktr: - 50 gram toz halinde iyodoform, - 10 gram toz halinde rivanol, - 25 gram sblime pastile, - Mevzii anestezi iin gerekli levazm, - 1 adet 20 cm enjeksiyon rngas (20 adet ine ile) - 1 adet tansiyon aleti, - 1 adet steteskop, - 6 adet eitli numarada madeni sonda, - 6 adet eitli numarada lastik sonda, - 3 tp eitli numarada katkt, - 3 tp eitli numarada ipek iplik, yeteri kadar str inesi, 100

- 1 adet nisai trus takm (yerinde kadn ii varsa), - 1 adet oksijen verme cihaz, - Nikel mahfaza iinde kk cerrahi alet takm, - 1 adet ameliyat masas (Basit ameliyatlar iin), - 1 adet caml alet dolab, - Yeteri kadar sedye ile 100 kiiye 1 yatak hesabyla 2 er battaniyesi bulunan karyola ve yatak takm, Madde 102 - Hastanesi olmayan veya ehir ve kasabalar dndaki yerlerde kurulmu ve srekli olarak 500 veya daha fazla ii altrlan iyerlerinde, bir ilk yardm istasyonu yaplacaktr. Bu istasyonda, iin ve iyerinin niteliine ve zelliine gre 4 numaral ilk yardm dolabnda bulunan malzeme ile birlikte, aada yazl tbbi alet ve malzemeler de bulundurulacaktr: - 50 gram toz halinde iyodoform, - 100 gram toz halinde rivanol, - 25 gram sblime pastile, - Mevzii anestesi iin gerekli levazm, - Yeteri kadar sedye ile (100) kiiye (I) yatak hesabyla - 2 er battaniyesi bulunan karyola ve yatak takm, - Nikel mahfaza iinde kk cerrahi alet takm, - 3 tp eitli numarada katkut, - 3 tp eitli numarada ipek iplik, yeteri kadar str inesi, - 6 adet eitli numarada lastik sonda, - 6 adet eitli numarada madeni sonda, - 1 adet steteskop, - 1 adet 20 cm lk enjeksiyon rngas (20 adet ine ile), - 1 adet tansiyon lme aleti, - 1 adet nisai trus takm (iyerinde kadn ii varsa), - 1 adet gz ve kulak iin kk trus takm, - 1 adet oksijen verme cihaz, - 1 adet ameliyat masas (basit ameliyatlar iin), - 1 adet caml alet dolab, - 1 adet muayene masas, Madde 103 - yerlerindeki ilk yardm odalaryla ilk mcadele odalar ve ilk yardm istasyonlar, bol kl ve kolayca havalandrlp stlr, temizlenir ve ykanr ekilde yaplm olacak, ilerinde akar scak su hela ve ykanma yerleri bulunacaktr. Akar scak su sala-

101

namayan yerlerde, su stmak iin gerekli tedbirler alnm olacaktr. Yataklarn bulunduu oda ile muayene ve mdahale odalar, yeteri kadar geni ve birbirinden uygun ekilde ayrlm olacak ve buralarda, acil durumlar iin, yedek aydnlatma tesisleri bulundurulacaktr. Madde 104 - yerlerinde, ilk yardm odalar ile ilk mdahale odalar, ilk yardm istasyonlar ve dier ilgili ksmlar, kolaylkla bulunmalar iin uygun ekilde iaretlenecek ve grnen yerlere okunakl yazlar yazlacaktr. Madde 105 - Srekli olarak 50 den fazla ii altran iyerlerinde hastalanan veya ikazasna uram iilerin, iyerine en yakn salk tesislerine tanmalar iin gerekli ara ve gereler bulundurulacaktr. Madde 106 - lk yardm odalar, ilk mdahale odalar ve ilk yardm istasyonlarnn bakm, temizlik ve alet muhafazalar iin, bir hemire veya salk memuru grevlendirilecek, bunlarn salanamad hallerde, bu grevleri yapacak ilk yardm kursu grm yeterli bir eleman bulundurulacaktr. Madde 107 - Ar ve tehlikeli ilerin yapld iyerlerinde, bir salk memuru veya hemireden baka ilk yardm ve kurtarma kursu grm en az bir kii de bulundurulacaktr. Madde 108 - Gece ve gndz srekli alan iyerlerinde, ilk yardm odalar, ilk mdahale odalar ve ilk yardm istasyonlar, geceleri de grevli personeli ve ara ve gereleri ile her an kullanlr halde hazr bulundurulacaktr. veren bu ynden, gerekli tedbirleri almakla ykmldr.

102

BENC KISIM
yerlerinde kazalarn nlemek zere Alnacak Gvenlik Tedbirleri ve Bulundurulmas Gereken Aralar

BRNC BLM
yerlerinde Yangna Kar Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 109 - Ani yangn veya patlama tehlikesi arzeden ameliyeler; iiyi tehlikede brakmayacak ekilde dzenlenmi tesislerin bulunduu ayr binalarda veya atee dayankl duvarlarla ayrlm blmlerde yaplacaktr. Madde 110 - ilerin, iyerinin herhangi bir ksmnda, ate ve dumana kar korunmu bir merdiven boluuna veya ate kesici bir duvarn kapsna ulaabilecekleri uzaklk; 1) ok tehlikeli yerlerde 15, 2) Tehlikeli ve az tehlikeli yerlerde 30 metreyi gemeyecektir. Madde 111 - 100 den (100 dahil) az ii altrlan iyerlerinde, geit yollarnn genilii, en az 120 santimetre olacak ve 100 den fazla ii altrlan iyerlerinde, her 100 kii iin bu genilik, 60 santimetre artrlacaktr. 500 den (500 dahil) fazla ii altrlan iyerlerinde, en az 2 k yeri bulundurulacaktr. Madde 112 - Merdiven boluklar ile imdat k yollarnn her iki tarafnda, kolaylkla alan ve kendiliinden kapanabilen ate kesici yanmaz kaplar bulunacaktr. Madde 113 - k kaplar, menteeli olacak ve darya alacaktr. Bu kaplarn kullanlmasnda saknca grld hallerde, yatay srgl kaplar kullanlacaktr. k kaplarnn arasndaki uzaklk 103

5 metreden fazla ve kap genilikleri de 120 santimetreden az olmayacaktr. k kaplar kolayca grlecek ekilde iaretlenecek ve bu kaplarn nnde ve civarnda k veya bunlarn grlmesini gletirecek hi bir engel bulundurulmayacaktr. Madde 114 - yerlerinde alma saatleri iinde hi bir giri ve k kaps kilitli veya bal bulundurulmayacaktr. Madde 115 - yerlerindeki asansr boluklar yanmaz malzeme ile korunacak ve bu ekilde korunmayan asansr boluklarnda insan ve yk tayacak asansr tesis edilmeyecektir. Madde 116 - Yangn tehlikesine kar etkili ve yeterli sndrme malzemesi ile bu malzemenin kullanlmasn renmi personel veya ekipler, alma sresince iyerlerinde hazr bulundurulacaktr. Madde 117 - yerlerinde yangnn sndrlebilmesi iin yeterli miktar ve basnta su bulundurulacaktr. Genel ebekeden basnl su salanamad hallerde, yeterli suyu verecek yksek depolar veya havuzlar yaplacak ve bunlardan veya akarsulardan suyu ekecek motorlu pompa ve boru tesisat yaplm olacak veya seyyar motopomplar bulundurulacaktr. Madde 118 - yerlerinde suyu ekecek motorlu pompa ve boru tesisat ile motopomplar her an iyi iler halde bulundurulacaktr. Motopomplar en az 6 ayda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri motopompun zerine yazlacaktr. Motopomplarla gnde bir defa, be dakika su ile iletme deneyi yaplacaktr. Madde 119 - yerlerindeki yangn musluklar, kolay eriilir uygun yerlerde tesis edilecek ve souk havalarda suyun donmasn nlemek iin, tesisat gerekli ekilde korunacaktr. Yangn musluklar, sk sk alp aktlarak borularda ve tesislerde tortularn birikmesi nlenecektir. Madde 120 - yerlerinin uygun yerlerinde yeterli miktarda yangn hortumu bulundurulacak, yangn hortumlar, yangn musluklar, ve 104

dier yangn sndrme tertibatnn balantlar (rekor ve vanalar) mahalli itfaiye normlarna uygun olacaktr. Lastik olmayan hortumlar, her kullantan sonra boaltlp kurutularak kontrol edilecektir. Lastikli hortumlar en ge ayda bir kontrol edilecektir. Yrtk, delik ve balantlar bozuk hortumlar kullanlmayacaktr. Madde 121 - Alminyum veya magnezyum tozlarnn yanmas halinde, karpitin depoland veya suyun temas ile yanc veya zehirli gazlar kmas muhtemel yerler ile gerilim altndaki elektrik tesislerinin bulunduu yerlerde kan yangnlarda hi bir suretle su kullanlmayacaktr. Ya, akaryakt, boya veya organik tozlar gibi parlayc maddelerin yangnlarnda ve alak gerilim elektrik tesislerindeki yangnlarda su kullanlmayacak, ancak gayet ince su serpintisi veya su sisi ile yangn savunmas yaplacaktr. Yangnda suyun kullanlmayaca yerler ile bunlarn girilerine ve iyeri giri kaps zerine gerekli uyarma levhalar konulacaktr. Madde 122 - Su sisi pskrtme tesisi vanalar, daima ak tutulacak ve bu vanalar gerektiinde ancak sorumlusunun izni ile kapatlabilecektir. Pskrtmenin etkili bir ekilde yaylmasn salamak iin, her pskrtc kafa altnda en az 60 santimetrelik bir boluk braklacaktr. Madde 123 - yerlerinde yangn balanglarnda kullanlmak zere, otomatik pskrtcler bulunan yerler de dahil, seyyar yangn sndrme cihazlar bulundurulacaktr. Bu cihazlar, iyerinde kabilecek yangnlarn eidine ve yaplan iin zellii ile iyerlerindeki maddelerin cinsine etkili nitelikte olacaktr. Yangn sndrme cihazlar, grnr ve eriilir yerlere konulacak ve nlerinde engel bulundurulmayacaktr. Madde 124 - Parlayc svlar, yalar veya boyalardan doacak yangnlarda su kullanlmayacak, su yerine, iinde kpk, karbon tetraklrr, karbon dioksit ve bikarbonat tozu veya dier benzeri etkili maddeler bulunan yangn sndrme cihazlar kullanlacaktr. 105

Madde 125 - Gerilim altndaki elektrik tesis ve cihazlarnda kan yangnlarda, karbon dioksitli, bikorbonat tozlu veya benzeri etkili dier tiplerde yangn sndrme cihazlar, gerilim deeri ve tesis ile sndrme cihazlar arasndaki uzaklklara ait aadaki hususlar gznnde bulundurularak kullanlacaktr. 15 kv. a kadar gerilimli tesislerde 15-35 kv. a kadar gerilimli tesislerde 35 kv. dan yukar gerilimli tesislerde : 1 metre, : 2 metre, : 3 metre,

Madde 126 - Magnezyum veya alminyum toz ve talalarnn bulunduu yerlerde kabilecek yangnlara kar, sulu, karbon dioksitli ve kpkl btn sndrclerin kullanlmas yasaktr. Bu eit yangnlarn, emberlenmek suretiyle etkili ekilde tecridini salamak iin, iyerlerinde yeteri kadar kuru ve ince kum veya mcr gibi yanmaz maddeler bulundurulacaktr. Madde 127 - 124, 125, 126 nc maddelerde sz edilenlerin dndaki maddelerin yangnlarna kar; sndrme aralar olarak, su veya kum dolu kovalar ve sodyum bikarbonat tozlu, karbon dioksitli, kpkl, asitli veya benzeri tiplerde seyyar yangn sndrme cihazlar bulundurulacaktr. Madde 128 - Seyyar yangn sndrme cihazlar, en az 6 ayda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri, cihazlar zerine yazlacaktr. Kpkl tip (Sodyum bikarbonat - asitli) yangn sndrme cihazlar, en az senede bir defa tamamen boaltlp yeniden doldurulacaktr. Karbon dioksitli, bikorbanot tozlu, karbon tetraklrrl ve benzeri kimyasal maddeli yangn sndrme cihazlar, kullanltan sonra derhal yeniden doldurulacaktr. Madde 129 - Yangna kar savunma ile grevli personel, iyerinin yangn durumuna ve kullanacaklar yangn sndrme cihazlarnn zelliklerine ve bu cihazlarn iindeki kimyasal maddelerin douracaklar tehlikelere kar eitileceklerdir.

106

Madde 130 - yerlerinde yeteri kadar, otomatik alan veya el ile hareket ettirilen alarm tertibat bulundurulacaktr. Otomatik alarm tertibatnn dmeleri, iyi grlebilir ve eriilebilir bir yere ve zellikle imdat k yollar zerine konulacaktr. Yangn alarm sesleri, iyerinde bulunabilecek dier btn sesli cihaz veya tertibattan ayr bir perdede ve iyerinin her tarafndan kolayca duyulabilecek gte olacaktr. Yangn ve alarm tesisleri iyerinin aydnlatma ve kuvvet ebekesinden ayr bir kaynaktan beslenecektir. Madde 131 - yerlerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yaplacak, bu denemeler, yetkili ve tecrbeli bir ef, iyeri bekileri ve yeteri kadar yardmclardan kurulu bir ekibin gzetimi altnda yaplacak ve iyeri yangn planna uygun olarak tertiplenecektir. Madde 132 - zel itfaiye tekilat bulunan iyerlerinde, en az ayda bir defa yangn savunma ve sndrme denemeleri, zellikle beklenmedik anlarda ve gerek yangn artlarna en uygun bir ekilde yaplacak ve bu srada gerekli savunma tehizat ve tertibat da kullanlacaktr. Madde 133 - zel itfaiye tekilat bulunmayan iyerlerinde, bekiler ile alanlar arasndan yeteri kadar yardmclar seilerek bir yangn sndrme ekibi kurulacak ve bu ekip personeline, yangn halinde yapacaklar grevler gsterilecek ve yangna kar savunma eitimi yaplacak, ayrca hangi sndrme cihaz ve aletlerinin, hangi eit yangna kar kullanlaca da retilecektir. Madde 134 - verenler, yeni aldklar iilere, bir yangn tehlikesi halinde kullanlacak cihaz ve aletlerin yerlerini ve imdat k yollarn gstereceklerdir. Madde 135 - yerlerindeki kmr stoklar, eni 3 boyu 6 ve ykseklii 3 metreyi amayan ynlar halinde olacaktr. Uzun sre bekletilecek kmr ynlarnn st gne ve yamura kapal olacak, en geni kesitleri hakim rzgara evrilecektir. Hava cereyann oaltmak iin, ynlarn iine delikli borular (filtreler) konulacak ve 107

ynlara hariten herhangi bir s gelmemesi iin, gerekli tedbir alnm olacaktr. Madde 136 - yerinde 65C den daha scak bulunan toz halindeki kmrler, soutulmadan silo ve depolara konulmayacaktr. Bu silo ve depolar, yanmaz maddeden yaplm olacak ve ocak, frn, buhar borusu ve benzeri s verici kaynaklardan uzak bulundurulacaktr. Madde 137 - Tala, saman veya benzeri parlayc malzemenin 1 tondan fazlas, ayr kagir binalarda veya iyeri dahilinde tavan, taban, duvar ve kaplar yanmaz maddeden yaplm yerlerde depolanacaktr. Buralarn pencere ve kaplarna, cam ve gne n dorudan doruya geirebilen effaf malzeme konmayacaktr. 1 tondan daha az miktarda bulundurulmas gerektii hallerde, bu malzeme, madeni kapaklar kendiliinden kapanan, ayakl sandklar iinde bulundurulacaktr. Madde 138 - Patlayc, parlayc veya kolay yanc maddelerin bulunduu veya ilendii yerlerde, sigara iilmesi, kibrit veya akmak tanmas ve yaklmas ve her trl alev veya kvlcm yaratabilecek maddelerin bulundurulmas yasaktr. Bu husus, iyerlerinin gerekli yerlerinde uyarma levhalar ile belirtilecektir. Madde 139 - yerlerindeki parlayc, patlayc, yanc ve benzeri atklar, toplattrlacak, iyerinde veya iyerinden uzaklatrlarak zararsz hale getirilecek veya yok edilecektir. Madde 140 - Parlayc, patlayc, yanc ve benzeri atklar, ak havada yaklarak yok edilirken gerekli tedbirler alnacak ve yakma ii, bina veya malzemeden en az 15 metre uzakta yaplacak ve kolay parlayc atklar, usulne uygun ve ayr olarak yok edilecektir. Madde 141 - yerlerindeki kl, cruf ve kurum ynlar, ukurlara veya binalardan en az 15 metre uzaklkta bir yere konulacaktr. Bu ukurlar ve yerler tamamen dolmadan, bunlar iyerinden uzaklatrlacaktr. 108

KNC BLM
yerlerindeki Makinalarda ve Tezgahlarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 142 - Tahrik makinalarnn btn hareketli ksmlar ile transmisyon tertibat ve btn tezgah ve makinalarn tehlikeli olan ksmlar, uygun ekilde korunmu olacaktr. Madde 143 - Transmisyon tertibat ile tezgah ve makinalara ait koruyucularn, emniyet tehizat ve tertibatnn karlmas veya ie yaramaz hale getirilmesi yasaktr. Bu koruyucular, ancak kontrol, ayar, bakm ve onarm srasnda kaldrlacak ve iin bitiminde derhal yerine taklacaktr. Madde 144 - Bir tezgah veya makinada, arza veya bunlarn koruyucusunda bir kusur ve yetersizlik grld hallerde, makina ve tezgah derhal durdurulacak ve ilgililere haber verilecek ve arzas olduu veya kusurlu koruyucusu bulunduu tespit edilen tezgah veya makinada, herhangi bir kimsenin almasn nleyecek tedbirler alnacak ve durum, bunlarn zerine bir levha aslarak belirtilecektir. Madde 145 - Tahrik makinalarnn volanlar, gerektiinde krank mili ve piston kollar uygun ekilde korunmu olacak ve bu makinalara elle ilk hareket verilmesi gereken hallerde, gvenlik tedbirleri alnacaktr. Bir tehlike annda tahrik makinalarnn uzaktan durdurulmas salanacaktr. Madde 146 - Ar hz artlar nedeniyle tehlikeli olabilen tahrik makinalarnda, otomatik hz snrlayclar (reglatr) ile bunlarn bozulmas halinde, otomatik olarak makinay durduracak tertibat bulunacaktr. Toplu reglatrler, gerekli nitelik ve salamlkta koruyucu iine alnacaktr. Madde 147 - Makina ve tezgah koruyucularnn hazrlanmas, imali ve kullanlmasnda aadaki tedbirler alnacaktr: 109

1) Koruyucular, almalarda her trl temas kesecek ekilde tehlikeli ksm rtm olacaktr. 2) Koruyucular, iinin ve makinann almasna, yalama, kontrol ve onarmna engel olmayacak, retimi zorlatrmayacak ekilde yaplacak ve mmknse makinann sabit bir parasna balanacaktr. Bunlarn hareketli olmalar, el ile kolayca veya otomatik olarak alr bir ekilde yaplacaktr. 3) Koruyucular, alan iilerin arpma ve dmelerine, tanan malzemelerin darbelerine dayanacak salamlkta yaplm olacaktr. 4) Koruyucular, fazla bakma ihtiya gstermeyecek tarzda yangn ve pasa dayankl maddeden yaplm olacaktr. 5) Koruyucular, dkm, sa, boru veya profil demir, tel kafes, ahap, plastik veya yerine gre uygun salamlkta baka malzemeden yaplacak ve kendileri bir tehlike yaratmayacaktr. Madde 148 - Tahrik makinalarna bal mil, kasnak ve kay gibi transmisyon ksmlar, ayr ve kapal bir yerde bulunduu takdirde, transmisyon tertibat tabandan 170 santimetre yksekte ve iyi aydnlatlm olacak, taban kuru, salam ve dzgn bulunacak ve bakm ustasnn getii yerlerde gvenlik salanacak ve buralara yetkisiz kimseler girmeyecektir. Madde 149 - allan yerden 260 santimetre ykseklik iinde bulunan transmisyon milleri, mil ular, kavramlar, mile bal dnen ksmlar, dili arklar, kay ve kasnaklar, zincir ve dililer, uygun nitelik ve salamlkta bir koruyucu iine alnacaktr. Madde 150 - allan yerden 260 santimetreden daha ykseklikte olan ve altnda geit bulunan veya ii alan yerlerdeki transmisyon tertibatnda; kay genilii 150 zincir genilii 20 milimetreden fazla, kasnak veya dili aralar 3 metreden ak olanlarn alt taraf boydan boya ve uygun ekilde ve genilikte kapatlacaktr. Madde 151 - allan yerden 260 santimetreden daha yksekte olan ve elle yalanan yataklar mil zerinde bulunan kasnaklarn, 110

ap 15 santimetreden fazla ve kasnan yataa olan mesafesi 90 santimetreden az ise, kasnan yatak taraf korunmu olacaktr. Madde 152 - atlam veya kenarndan para kopmu olan kasnaklar hi bir ekilde kullanlmayacak ve mil zerinde olanlar da kartlacaktr. Paral ahap kasnaklar, devaml nemli yerlerde kullanlmayacaktr. Ar korozyon bulunan ortamda alan kasnaklar, korozyona dayankl malzemeden yaplacaktr. Madde 153 - Transmisyon kaylarnn gergi tertibat, salam yaplm ve kay kopmasnda bir kazay nleyecek ekilde tespit edilmi olacaktr. Madde 154 - Transmisyon kaylar eksiz olacak, ekli olduu hallerde ek yerleri salam bir ekilde diki, perin ve zel raptiyelerle tespit edilmi bulunacaktr. Bu kaylar, hareket durmadan dorudan doruya el ile aktarlmayacak ve taklp karlmayacak ve bunlarn reinelenmesi, kayn kasnaktan ayrld yerden olacak ve dorudan doruya el ile yaplmayacaktr. Madde 155 - Transmisyon yataklar, paralel bir eksen zerinde bulunacak, bakml olacak ve hareket esnasnda yalanmayacaktr. Yataklarn kolay eriilmeyen, tehlikeli yerlerine yadanlk ve gresr konulmayacak veya bunlarn azlar tehlikesiz ve kolay eriilen bir yere kadar uzatlacaktr. Hareket halinde yalama yaplmas teknik zorunluluu bulunan hallerde, uzun azl zel el yadanlklar kullanlacaktr. Madde 156 - Bir motor veya tahrik makinasndan dorudan doruya hareket almayan tezgah ve makinalarda, avara kasna ile veya baka bir usulle ayr ayr durdurup altrma salanacak bir kumanda tertibat bulunacaktr. Bu tertibat, iinin kolayca eriebilecei bir yerde ve kendiliinden harekete gemeyecek ekilde yaplm olacaktr. 111

Madde 157 - Makina ve tezgahlarn elektrik alterleri aadaki zellik ve nitelikte olacaktr: 1) alter ve kumanda dmeleri, kendiliinden veya herhangi bir arpma ile makinay hareket ettirmeyecek ekil ve zellikte yaplm olacak ve iinin kolayca kullanabilecei yerde bulunacaktr. 2) Bir iinin bir makina veya tezgahn eitli ksmlarnda almas gerektii hallerde, bu tezgahn birden fazla durdurma ve bir tane altrma dmesi bulunacaktr. Bir tezgahn eitli ksmlarnda birden fazla ii alt hallerde, her ii iin bir altrma ve bir de durdurma dmesi bulunacak, ancak btn alma dmelerine baslmadan makina almayacak, buna karlk, durdurma dmelerinin birine basmak suretiyle makina duracaktr. 3) Bir makina ve tezgah zerinde birden fazla elektrik motoru bulunduu hallerde, tezgahn btn faaliyetini durduracak bir ana alteri veya bir veya daha fazla durdurma dmesi bulunacaktr. 4) altrma dmeleri yeil, durdurma dmeleri krmz renkte olacaktr. 5) Bir atlyede bulunan makine ve tezgahlarn ayr ayr durdurma tertibatndan baka, atlyedeki veya ksmdaki makine ve tezgahlar tamamen durduracak bir ana alteri veya baka bir tertibat bulunacaktr. 6) Bir atlye veya ksmda bulunan makine ve tezgahlar, bir yerden altrld ve kumanda edildii ve bunlarn hareketlerinin kumanda yerinden grlemedii hallerde, uygun haber verme sistemi kurulacak, almaya balamadan nce sesle ve kla haber verilecektir. Madde 158 - Her makine ve tezgahta, tala kaldran, ekillendiren, ezen, delen, kesen veya baka ekilde ilem yapan ksm ile i alp verirken tehlikeli olan yerler gibi operasyon noktas denilen blgeler, herhangi bir kazann meydana gelmesini nleyecek ekilde korunacak ve bunun iin gerekli btn tedbirler alnacaktr. Madde 159 - Ayak pedal ile alan makina ve tezgahlarn pedallar zerinde bir koruyucu bulunacaktr. 112

Madde 160 - Makina ve tezgahlarda bulunan kapak, srg ve rtlerin beklenmeyen hareketleri sonucunda, arlklar ile arpma ve ezme gibi tehlikeler meydana getirmemeleri iin gerekli gvenlik tedbirleri alnm olacaktr. Madde 161 - Dkm, demir ve kaynak ilerinin yapld yerlerde alma esnasnda kan duman, gaz, koku, is, toz ve buharlar, mevzii aspirasyon tertibat ile dar atlacak ve erimi maden veya tavlanm malzeme ile allan yerler, ar derecede nemli olmayacaktr. Madde 162 - Kapasitesi 900 kilogram veya daha fazla olan potalarla yaplacak dkm ilerinde, dili tertibat kullanlacaktr. Elle tanlabilen potalarn, dkm esnasnda devrilip dmesine engel olmak iin tama halkas zerinde bir kilitleme tertibat bulunacaktr. Madde 163 - yerlerindeki ahmerdanlarla almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Ayak pedalnn zerinde koruyucu olaca gibi, pedal kollar da uygun ekilde kapatlm olacaktr. 2) alma srasnda para frlamalarna kar ahmerdann etrafna seyyar paravanalar konacak ve tabladan dar taacak kalplar kullanlmayacak ve kalplarn keleri sivri, kenarlar keskin olmayacaktr. 3) Onarm ve kalp balama srasnda piston ile pleyt arasna, ani harekete engel olacak salam takozlar konacak ve pleyt temiz tutulacaktr. 4) Buhar veya hava basnc ile alan ahmerdanlarda, daimi alr durumda emniyet supab, stop valflar, basn drme vanalar veya otomatik reglatrler bulunacaktr. 5) Buharl ahmerdanlarda boaltma (blf) musluu bulunacak ve buhar borular, iyi izole edilmi olacaktr. 6) ahmerdanlarda alma srasnda, parann bir elle tutulduu ve dier elin bota kald hallerde, ayak pedal yerine el kuman113

das yaplacak ve her iki elin bota kald hallerde, ift el kumandas uygulanacaktr. Madde 164 - Otojen kaynak aparatlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Kaynak yaplan yerlerde, kullanlmakta olan gaz tplerinden baka gaz tpleri bulundurulmayacaktr. 2) Gaz tpleri, alma annda dik duracak ve devrilmemeleri iin gerekli tedbirler alnacak ve tehlike annda kolayca sklecek ekilde balanm olacaktr. 3) Gaz tplerinin tanmas iin tekerlekli zel aralar kullanlacak ve bu tpler kullanlmadklar zaman, valflar kapanacak ve bu valflar koruyan balklar taklacaktr. 4) Oksijen tpleri, yal elle tutulmayacak, tplerin valflar, manometre ve dier tehizat yalanmayacaktr. 5) Atlyede bulunan gaz ve oksijen borular ile alumoya gelen hortumlar, ayr ayr ve dier tesislerden de kolaylkla ayrlacak renkte olacaktr. 6) alumolar, alr durumda gaz tp zerine veya baka bir tehizata aslmayacak ve gazlar tamamen kesilmedike alumo braklmayacaktr. Madde 165 - Demir testere tezgahlarnda soutucu sv kullanld hallerde, bu svlarn sramasn ve dar tamasn nleyecek siper yaplacak veya gerekli tedbirler alnacaktr. erit ve daire demir testere tezgahlarnda testerelerin koruyucular, ahap testere tezgahlarnda belirtilen usullere gre yaplacaktr. Madde 166 - Scak paralarn kesildii demir testere tezgahlarnda srayan kvlcm ve paralara kar en az (3) milimetre kalnlnda sa koruyucular yaplacak ve tezgahn uzaktan kumanda tertibat bulunacaktr. Madde 167 - Kollu demir testere tezgahlarnda tehlikeli hareketli ksmlar, uygun bir ekilde korunmu olacak ve kesilecek para, salam olarak balanacaktr. 114

Madde 168 - malat ve takm tezgahlarnda tala kaldran takmlar, balamalar, ve ilenen paralar, tezgah alrken sklp taklmayacak, ayar yaplmayacak ve gevetilmeyecektir. Madde 169 - Matkap ve freze tezgahlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Her eit matkap ve freze tezgahlarnda ilenen para, takmla beraber dnmemesi iin uygun ekilde balanacak veya mengene ile tespit edilmi olacaktr. 2) Dner tablalara balanan parann kntl ksmlar, uygun ekilde koruyucu iine alnacaktr. 3) Para ilenirken kesici takm aznda bulunan talalar temizlenmeyecek ve soutucu svnn sramasna kar, siperler yaplacaktr. 4) kan talalar elle sprlmeyecek ve bu i iin uygun fralar kullanlacaktr. Madde 170 - Torna ve benzeri tezgahlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Otomatik torna tezgahlar ile otomatik tezgahlarn operasyon noktalar, uygun ekil ve nitelikte koruyucu iine alnacaktr. 2) ilerin kay veya aynay tutarak elle fren yapmalar nlenecektir. 3) Geit ve ara yollara bakan tezgahlarda tala frlamalarna kar gerekli tedbirler alnacaktr. 4) Rovelver ve otomat tezgahlarnda ubuk halinde olan malzemeler, uygun koruyucu iine alnacaktr. 5) Aa tornalarnda, zellikle uzun paralarn ilenmesinde, parann geveyerek frlamasna kar, gerekli koruyucu tedbir alnacak, kundura kalb, ke ve tahta topuk gibi paralarn ilenmesinde, dner kalemlerin temas eden ksmlar hari dier ksmlar uygun koruyucu iine alnacaktr. Madde 171 - Planya ve vargel tezgahlarnn etrafndaki boluklar, 60 santimetreden az olmayacak bu akln salanamad veya 115

hareketli tablann zerine konan iin tabladan tat hallerde, tezgahn her iki ba uygun korkuluklarda korunacaktr. Madde 172 - Talama ve polisaj tezgahlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr. 1) Zmpara talar, gerekli salamlkta yaplm olacak ve tatan frlayabilecek paralara kar, uygun koruyucu iine alnacaktr. 2) Tezgaha balanacak zmpara talar, iin ve tezgahn zelliine uygun olacak, tan devir adedi, tezgahnkinden fazla olmayacaktr. 3)Talama ve polisaj tezgahlarndaki dnen ksmlarn yataklanmas, yalanmas, ayarlanmas ve bakm, teknik gereklere uygun olacaktr. 4) alan iilerin ba ve gzlerini, srayan paralardan ve kvlcmlardan korumak iin gerekli tedbirler alnacaktr. 5) alma srasnda meydana gelecek tozlar, kt yerde toplayacak bir aspirasyon tertibat yaplacaktr. Madde 173 - Zmpara talar koruyucularnda, aadaki zellikler bulunacaktr : 1) Zmpara ta koruyucusu, toz emecek zellikte ve gerekli salamlkta yaplm olacaktr. 2) Zmpara ta koruyucusu, milin ucunu, skma somununu ve flanjlarn iine alacak teknik gereklere gre zmpara tann evresini ve yanlarn kapatacak nitelikte yaplm ve tezgahn gvdesine salam bir ekilde balanm olacaktr. 3) ap 150 milimetreden byk olan zmpara talarnn koruyucular, elik sa veya dkmden yaplacaktr. Daha kk aptaki talarn koruyucular, yeteri kadar salam olmak artyla dier metal veya alamlardan yaplabilir. Et kalnl 10 milimetreden az, elik dkm veya sa kalnl 5 milimetreden az olan koruyucular, ap 40 santimetre ve genilii 10 santimetreden daha byk olan talarda kullanlamazlar. ap 30 santimetreden byk ve kalnl 12 milimetreye kadar olan ve evre hz 70 metre/saniyenin stnde bulunan kesici talarn koruyucusu 3 ila 6 milimetre kalnlnda elik satan yaplm olacaktr. 116

4) Yeni taklan bir zmpara ta ile koruyucu arasnda, ap ynndeki boluk 40 milimetreden az olacak, yan boluklarn her biri 30 santimetre ta apna kadar 20 milimetreden ve daha byk aplardaki talarda ise 25 milimetreden fazla olmayacaktr. 5) alma sonucu anan talarn, koruyucuya nazaran klmesi ile talama aznda artan boluu ayarlayabilmek iin, koruyucunun nnde ayarl bir kapak bulunacak ve bu kapak, tala koruyucu nndeki akl 6 milimetreye indirecek ekilde ayarlanacaktr. 6) Koruyucunun talama az akl, genel olarak 90 dereceden fazla yaplmayacak ve koruyucunun st kenarnn yatayla as 65 dereceden fazla olmayacaktr. 7) Yzey talama tezgahlarnda, talama az akl 125 dereceye karlabilecek durumda olacak ve takm bileme tezgahlarnda koruyucunun talama akl 60 dereceden fazla olmayacaktr. 8) Seyyar zmpara ta aparatlar, koruyucusuz kullanlmayacak ve koruyucunun talama az 180 dereceden fazla olmayacaktr. Madde 174 - Zmpara talarnn tezgaha balanmasnda aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Madeni bir ksma yaptrlmam veya herhangi bir ekilde mile balanmam zmpara talar, tan apna ve ekline uygun bir flanjla tezgaha taklacaktr. 2) Zmpara talar, yerlerine taklmadan nce kontrol edilecek atlak ve hasarl olanlar kullanlmayacaktr. 3) Zmpara talar, tezgaha taklrken flanjla ta arasna, ap flanj apndan kk olmayan kat, kauuk ve deri gibi yumuak malzemeden yaplm uygun pullar konulacaktr. 4) Zmpara tann takld miller, teknie uygun yaplm ve yataklanm olacak, salgsz dnecek ve sktrma somunlar, dnme ynnde gevemeyecek, tarzda vidalanm olacaktr. 5) Zmpara talar, imalatnn belirttii karakteristiklere uymayan tezgahlarda kullanlmayacaktr.

117

6) Zmpara talar, imalatnn belirttii hzn zerinde kullanlmayacak ve tan karakteristiini gsteren ve tan zerine yaptrlm olan etiket hi bir surette koparlmayacaktr. Dz sathl zmpara talarnn yan yzeyleri kullanlmayacaktr. 7) Suni zmpara talarnn kullanld yerlerde tabii zmpara talar kullanlmayacaktr. 8) Tabii zmpara ta kullanld hallerde, tan evresel hz 15 metre 1 saniyeyi gemeyecek ve ta, uygun koruyucu iine alnacaktr. Madde 175 - Elle yaplan talama ilerinde, talanacak para bir mesnet veya tabla zerinde tutulacaktr. Mesnet veya tabla, salam ve tan ekline uyacak tarzda yaplm olacak, tala aralarndaki aklk 3 milimetreyi gemeyecek ekilde ayarlanabilecektir. Ta dnerken mesnet veya tabla, hi bir nedenle ayar edilmeyecektir. Madde 176 - Souk yerlerde bulunan ta tezgahlarnda, ilk almada veya yeni ta takldnda, ta zorlanmayacak ve taa yava yava yklenilecektir. Madde 177 - Konkasrler, deirmenler ve tclerle yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Kuru ve yanc maddelerin tld makinalarda, tme ile ilgili ksmlar, bronz veya pirin gibi arpma ile kvlcm kartmayacak malzemeden yaplacaktr. tlecek malzeme, nce mknats ile tel, ivi gibi demir paralardan tamamen ayklanm olacaktr. 2) Konkasrler, ta frlamasna kar korunmu olacak ve ak azl dner konkasrler zerinde alan iiler, emniyet kemeri takacaklardr. 3) Dner konkasrlerde para skmas halinde, makina durdurulacak uzun ve uygun ubuklarla skma giderilecektir. 4) Mekanik besleme tertibat bulunmayan tclerde uygun koruyucu tedbirler alnacaktr.

118

5) Elle beslenen helezon dili tclere, dar boazl bir beslenme hunisi konacak ve bu huninin boaz ap 5 santimetreden fazla ve boazn, diliye olan aral da 15 santimetreden az olmayacak ve tehlikeli blgeye elin girmesi nlenecektir. 6) Maden hurdas krclarnn (deirmen) bulunduu yerlerin etraf, salam ve yeteri ykseklikte bir duvar veya paravana ile evrilecek ve buraya ilgililerden baka kimse sokulmayacaktr. 7) Silindirli krclar, deirmenler ve merdaneli tclerde, beslenme azlarna huni veya oluk gibi tertibat yaplacak ve tehlikeli blgeye elin girmesi nlenecektir. Madde 178 - Kartrma makina, tezgah ve aparatlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Dner dolapl parlatma, apak alma makinalar ile deri ve boya imalatnda kullanlan dner kartrclarda, dnme, eksantrik veya sarka hareketlerine kar gerekli koruyucular yaplacaktr. Dner dolaplar, kapaklar ak iken altrlmayacak ve bunlarn doldurma ve boaltma srasnda ters dnmelerini nlemek zere kilitlenme tertibat bulunacaktr. 2) Ak azl kartrclarn azlar, yerden 1 metreden az yksekte olduu hallerde, yeterli nitelikte bir korkuluk iine alnacaktr. 3) Kartrma tezgahlarnda kartrc ksmlar kolayca sklemedii hallerde, doldurma ve boaltma srasnda kartrc pervanelerin, harekete gemesini nleyecek otomatik tertibat bulunacaktr. 4) Kapakl kartrclarda kapak ald zaman, makinay durduracak bir tertibat bulunacaktr. 5) Gda sanayiinde kullanlan yourucu, arpc gibi her trl kartrclar, kapal olacak ve bu kartrclarn, hareket durmadka kapa almayacak veya kapa ald zaman, hareketi durduracak bir tertibat bulunacaktr. 6) Kazan eilmek suretiyle boaltlan kartrclarda, hareket durmadan kazan eilmeyecek ve eik vaziyette iken, almasn nleyecek tertibat bulunacaktr.

119

7) Yufka ve biskvi imalatnda kullanlan merdaneli hamur yourucular ile eker ezme makinalarnda ve benzerlerinde, merdanelerin zerini rten kapaklar bulunacaktr. Madde 179 - Doldurma, ambalaj ve kutulama tezgahlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr. 1) Doldurma tezgahna gelen ve giden ie, kavanoz gibi cam malzemenin tand konveyrlere uygun ykseklikte kenar korkuluklar yaplacaktr. 2) Basnl ie doldurma tezgahlarnn doldurma, mantar veya kapak takma yeri, alma tabanndan itibaren ieyi 10 santimetre aacak ekilde uygun koruyucularla korunacaktr. 3) ie doldurma tezgahlarnda, alma srasnda krlan cam ve kavanozlarn alnmas iin, uygun maa, fra ve benzeri malzeme kullanlacak ve cam krntlar, uygun kaplara konacaktr. 4) Otomatik veya yar otomatik teneke doldurma ve kapama tezgahlar, tamamen korunmu olacak, yalnz kutularn girmesi ve kmas iin kutu byklne uygun delikleri, lehim veya yaptrmada kan duman ve kokular dar atacak uygun bir aspirasyon tertibat bulunacaktr. 5) Teneke kapama tezgahlarnda, benzol ve benzeri zehirli maddeler kullanlmayacaktr. 6) uval doldurma tezgahlarnda, doldurma borusunun n, tercihan saydam ve menteeli kapaklarla rtl olacaktr. 7) Paketleme tezgahlarnda paket kadn kesen baklar, uygun ekilde korunacaktr. 8) Otomatik veya yar otomatik doldurma, kutulama ve ambalaj tezgahlarndaki aksaklk ve tkanklklar, makina durdurulmadan giderilmeyecektir. Madde 180 - Preslerle yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Motorlu alan preslerde kalp balanmadan nce, motor durdurulacak, uzaktan hareketi salanan hidrolik ve pnmatik pres-

120

lerde ise, kalp balanmadan nce, basn balants kesilecek ve pres bal ile tabla arasna yeteri salamlkta takozlar konacaktr. 2) e uygun olarak alt ve st kalbn alma akl ayarlanacak, ak kalpla alan preslerde, mekanik koruyucular yaplacaktr. 3) El ve parmak koruyucular, kalp hareketli tehlikeden nce arpma veya itme suretiyle gerekli uyarmay yapacak ekilde veya belirli bir seviyeye inmeden nce pres balnn hareketine engel olacak ekilde yaplm olacaktr. 4) Otomatik besleme tertibat olmayan veya iin gerei olarak koruyucu yaplamayan preslerde, ift el kumanda tertibat bulunacak ve bunlardan bir tanesi tek bana presi harekete geiremeyecek ekilde yaplm olacaktr. 5) El ve kollar korumak imkan bulunamayan hallerde, uygun kiisel koruyucular yaplacak ve iilere kska veya maa gibi aletler verilecek mekanik veya pnmatik i karma veya frlatma tertibat yaplacaktr. 6) Byk paralarn ilendii ar presler ile enjeksiyon ve pskrtme preslerinde, fotosel tertibat bulunacak veya tamamen kapanmadka harekete engel olan srgl, kontakl veya mekanik engelli kapaklar yaplacaktr. 7) alma annda para frlamasna kar, preslerde uygun siperler yaplacaktr. 8) Pedalla alan preslerde, pedal zerine, uygun bir koruyucu konacaktr. 9) Hidrolik veya hava basnc ile alan preslerde, basn borusunun grnr bir yerine bir manometre ve emniyet supab konacaktr. 10) Hidrolik presler dnda dier preslerin pres balnn hareketini istenilen yerde tutacak fren tertibat bulunacak ve her presin kolay eriilebilir bir yerinde ayr kumanda tertibat olacaktr. 11) Pres kalplarnn kenarlar ve keleri keskin braklmayacaktr. Madde 181 - Merdane, silindir ve hadde tezgahlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr: 121

1) Sa kvrma ve ekillendirme, tekstilde emprime bask ve skma, madeni olmayan maddeleri ezme, deri zerine bask, kabartma ve matbaa bask ileri ile bunlara benzer ilerde kullanlan makina ve tezgahlarda; silindir ve merdanelerin iverme azna sabit veya ayarlanabilir uygun bir koruyucu konacak veya bunlarda ift el kumanda tertibat bulunacak ve bunlardan bir tanesi tek bana makinay harekete geiremeyecek ekilde yaplm olacaktr. 2) Metal ubuk, profil ve lama eken hadde tezgahlar nne, kan malzemenin kvrm ve hareketlerine kar, oluklar, babalar veya kapal kanallar yaplacaktr. Malzeme ekilen alann etrafnda, alanlardan bakasnn girmesini nlemek iin, parmaklk veya korkuluk yaplacaktr. 3) Merdaneli amar skma makinalarnda besleme tablas veya band yaplacak, ilk besleyici merdanenin nne, boydan boya geen bir ubuk veya koruyucu konacak ve bu ubuk veya koruyucuya el dokununca makina duracak veya merdanelerin aras alacaktr. 4) Merdaneli amar kolalama tezgahlarnda iverme az, uygun bir kapakla rtlecek veya besleme tarafna boydan boya geen bir ubuk konacak, buna el dokununca makina duracaktr. 5) t makinalarnn yanmaya ve skmaya kar, uygun koruyucular ve bask merdanelerini rten kapaklarn alma annda almasn nleyecek kilitleme tertibat olacak ve ilk merdanenin nne, boydan boya bir ubuk konarak, dokunulduunda tezgah durduracak bir tertibat bulunacaktr. 6) Plastik, kauuk ve benzeri ile bunlarn karmlarnn hazrlanmasnda kullanlan silindirli tezgahlarda, ilk merdanenin st ykseklii, alma tabanndan en az 115 santimetre olacak veya silindirleri bu ykseklikte olmayan tezgahlara, uygun ubuk koruyucular konacaktr. Bu koruyucu ubuk veya halatlar, silindiri boydan boya kat edecek ve dokunulduu tezgah duracak veya ters yne dnecek ve iinin boyuna gre ayarlanabilecektir. Bu tertibat sk sk kontrol edilerek ayarlanacak ve her zaman iyi iler durumda tutulacaktr. 7) Kat imal tezgahlarnda, uha kapl merdane ile kurulucu merdane arasndan beslemenin el ile yapld hallerde, bu iki merdane 122

arasndaki mesafe 11 santimetreden az olmayacak ve kat kalenderlerinde, hamurun ilk silindirlere verilii, tama bantlar ile olacaktr. 8) Her merdane iftinin arasnda kaplmay nlemek zere, sa, boru veya lama ve benzeri koruyucular yaplacaktr. Satan olan koruyucular, merdane iftinin ie dnen yzeyini boydan boya kavisli olarak rtecek ve bir yay ile veya kendi arl ile dierinin kapma blgesinin yaknna gelecek ekilde yaplacaktr. Boru ve ubuk koruyucular ise, merdane boyunca ve dner ekilde yaplm olacaktr. Kat kalenderleri ile silindirlere yapan kymk gibi yabanc maddeler, zel aletlerle temizlenecek ve ortaya kacak skmalar, makinalar durdurulmadan giderilmeyecektir. 9) Deri ak makinalarnda ve silindirlerinde, tezgahn nnde, dokunulduunda makinay durduracak bir tertibat bulunacak, deri yarma tezgahlarnda, tel kafesli rt bulunacak ve bu rt, makina durmadan almayacaktr. 10) Silindirli bask tezgahlarnda elle besleme yapld hallerde, iinin oturmas salanacaktr. 11) Yaldz bask tezgahlarnda havagaz ile yaplan stmada, karma kutularnn yan taraflarnda el boluklar bulunacak, tezgah durduu zaman, pilot bekten baka, dier bekler snecek ve tezgahn tekrar almas halinde pilot alev, dier bekleri otomatik olarak yakacaktr. 12) Rotatif bask makinalarnda inkograf silindirinin ak yz, menteeli metal bir koruyucu ile rtlecek, krlma halinde, inko paralarnn etrafa salmas nlenecektir. 13) Mrekkep mekanizmasnda, hareketli ksmlara dokunmay nleyecek ve mrekkep sisinin yaylmasna engel olacak, kolay ayar edilebilecek ve deitirilebilecek ekilde yaplm uygun koruyucular bulunacaktr. 14) Rotatif bask makinalar ayr bir motorla altrlacak ve uygun yerlere konan dmelerle kontrol edilecektir. Dmelerin bir tabloda topland hallerde, tablo tamamen kapal olacak ve makina harekete geirilirken kl veya sesli uyarmay yapacak bir tesisat bulunacaktr. 123

15) Makina ve tezgah altndaki yalama, onarm ve ayar ukurlarnn derinlii en az 120 santimetre olacak, rotatif bask makinalarnda, merkezi yalama sistemi bulunacak, bu sistemin bulunmad makinalardaki yalama azlar, kolay eriilebilir yerlere konmu olacaktr. 16) Rotatif bask makinalarnn makas disklerine koruyucu yaplacak ve bunlarda toz emme tertibat bulunacaktr. Madde 182 - Aa ileme tezgahlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Aa ileme tezgahlarnn motoru durduunda, hareketi de durduracak bir fren tertibat bulunacaktr. Frensiz tezgahlarda kesici takmn deitirilmesi srasnda, hareketi engelleyecek bir kilit tertibat bulunacaktr. 2) Srekli alan, toz ve tala karan tezgahlara, uygun aspirasyon tesisat konacaktr. 3) Yatay bak merdaneli planya (kalnlk) tezgahlarnda ban takld kanal 13 milimetreden, tabla ile bak merdanesi (frezesi) arasndaki boluk 3 milimetreden fazla olmayacaktr. 4) Bak merdanesinin zerine, enine ve yksekliine ayarlanabilen zel koruyucular konacak ve baklar, tabla altnda tehlikeli olduu hallerde de, bak merdanesi uygun ekilde korunacaktr. 5) Planya tezgahlarnda paralarn son ksmlar ilenirken uzun sapl iticiler kullanlacaktr. Otomatik iticileri bulunan planya tezgahlarnda, geri tepme emniyet mandallar bulunacak ve bunlar da uygun koruyucu iine alnacaktr. 6) Kanal oyma ve lamba ama tezgahlarnn kalem veya freze baklar balanan balklar, tezgaha salam bir ekilde tespit edilmi uygun koruyucularla rtlecektir. Madeni koruyucularn baklara yakn yzleri ahap kapl olacaktr. 7) Besleme merdaneleri, metal lamalar veya ubuklarla korunacak ve ift tarafl lamba ama ve oyma tezgahlarnn besleme zincirleri ile kasnaklar, tamamen rtlm olacak, sadece ilenecek tahtay kavrayan yzleri ak kalacaktr. 124

8) Tomruk testereleri (katraklar), biilen tomruklarn skmamas iin, yeteri gte makina veya motorla tahrik edilecek, kesme hz ve testere az, yaplan ie uygun olacaktr. 9) Bime esnasnda kan tala ve tozun yerde birikmesi ve iyerine dalmas nlenecek ve uygun aspirasyon tesisi kurulacaktr. 10) Biilen tahtalar, kalaslar bime yerinden uzaklatrlacak ve dzgn bir ekilde istif edilecek ve bunlarn artklar, uygun ekilde toplanacak ve iyerinden uzaklatrlacaktr. 11) Katraklarn kumanda ve fren tertibat, operatrn bulunduu platform iinde toplanacak ve bu platformun korkuluu 120 santimetre ykseklikte ve salam bir ekilde yaplm olacaktr. 12) Tomruk arabalar, tad yke dayanacak salamlkta demir, elik veya sert aatan yaplacaktr. Sert aatan yaplan araba, zvanal geme olarak ve tomruk kaymasn ve iilerin skmasn nleyecek ekilde yaplm olacaktr. 13) Tomruk arabasnn, duvar veya tomruk ynlarndan akl en az 80 santimetre olacak ve araba raylarnn her iki ucuna, yayl veya pnmatik tamponlar konacaktr. 14) Tomruk arabasnn hareket alan, uygun boru veya korkuluk iine alnacak ve tomruk tama merdaneleri, 6 milimetreden ince olmayan satan ve 5 santimetreden ince olmayan sert aatan uygun nitelikte yaplm kapaklarla rtlecek ve yzeyleri przl ve kymkl olmayacaktr. Madde 183 - erit testere tezgahlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr. 1) erit testerenin alt ve st kasnak arasnda kalan ksmlar uygun nitelik ve salamlkta menteeli kapaklarla rtlecek, alt ve st kasnaklar da, yandan ve stten tamamen rtlecek ekilde koruyucu iine alnacak ve kesme yerinde, kapan alt ksm, kesilecek parann kalnlna gre ayarlanabilir ekilde olacaktr. 2) erit testereler daima gergin tutulacak ekilde, kasnakla veya bir germe tertibat ile ayarlanabilecektir. 3) Herhangi bir skma halinde, erit testere durmu olsa dahi, tezgahn motoru durdurulmadan el srlmeyecek, keza testerede 125

atlak grld anda tezgah durdurulacak ve atlak testereler bir daha kullanlmayacaktr. 4) erit testere ve bk makinalar testerelerin balantlar en az ayda bir muayene ve kontrol edilecektir. 5) Mekanik gle alan hzarlarda, gidip gelme hareketlerinin u noktalar ile sabit yerler arasnda en az 120 santimetre aklk bulunacak ve u noktalar, uygun korkuluklarla korunacaktr. Madde 184 - Daire (tepsi) testere tezgahlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr : 1) Daire testere tezgahlarnda, alma tablasnn yerden ykseklii 85-90 santimetre olacaktr. 2) Daire testerenin st ve etraf, mafsall ve kesilecek parann dokunmas ile alabilen bir koruyucu ile rtlecek ve testerenin tabla altndaki ksm da korunacaktr. 3) Uzun paralarn kesildii tezgahlarda, skmay nlemek iin, ayrc bir bak veya kama bulunacak ve el ile i verilen tezgahlarda, ksa paralar veya kesilmesi biten uzun paralar itmek iin, kayar takozlar bulundurulacak ve bunlarn kullanlmas salanacaktr. 4) Daire testere tezgahlarnda kullanlan ayrc baklar, testere di geniliinden dar ve testere gvdesinden kaln olacak, tabla zerinden ykseklii 5 santimetreden az olmayacak, testere yksekliinden 2 milimetre aada bulunacak ve testereye (3) milimetre aklkta kavisli bir ekilde yaplm olacaktr. 5) Daire testereler, bakml, ayarl ve keskin olacak, arza grlenlerle atlak olanlar derhal karlacak ve atlak ular, delinecek dahi olsa, tekrar kullanlmayacaktr. 6) Kalas bien byk testereli tezgahlarda, operatrn nne tel korkuluk ve daire testerenin stne, ayarl bir siper konacaktr. ift testereli tezgahlarda, para skmasna engel olacak ekilde uygun ayrclar bulunacaktr. 7) Srekli odun kesen daire testere tezgahlarnda, testere zerine tabladan 15 santimetre ykseklikte 3 milimetre kalnlkta sa veya 4 santimetre kalnlkta tahtadan yaplm bir koruyucu bulunacaktr. 126

8) Sarka (stten mafsall) testere tezgahlarnda koruyucu etei, testerenin ekseninden aaya kadar uzatlacak, yanlar mentee kapakl olacak, testere, geri ekilme durumunda ve kesmez vaziyette iken de alt ksm korunmu olacak ve testerenin nden tablay amas nlenecektir. Madde 185 - Makas tezgahlar ve kesici, delici ve yarc bakl tezgahlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Makas tezgahlarnda, kesilen parann dt, taraf, i sahasna bakmayacak ve frlayacak paralara kar, uygun koruyucu tedbirler alnacaktr. 2) Madeni levha ve sa kesme makaslarnn azna, bak boyunca devam eden koruyucu bir lama konacak, kesme iinin grlmesi gereken hallerde, lamada delikler alacak ve kesilen malzemenin kalnlna gre ayarlanabilecek durumda olacaktr. 3) ift tarafl alan tezgahlarda bak koruyucusu, her iki tarafa yaplacaktr. 4) Mukavva ve madeni levha gibi malzeme kesen ke kesme tezgahlarnda, koruyucular keli yaplacaktr. 5) Kat ve benzeri malzemeyi kesmekte kullanlan ve otomatik olarak malzeme verilen giyotin makaslarda, ift el kumanda tertibat bulunacak, tezgaha tek el ile malzeme verilmesi gereken hallerde, teki el, devaml kumanda tertibat ile megul olacaktr. Ayak pedall giyotin makaslarda, ift el, malzeme verecek ekilde ban azndan uzakta tutulacak veya bak harekete getii srada, iinin elini dar itecek bir tertibat veya el tehlikeli blgede iken, bak hareketini durduracak fotosel tertibat bulunacaktr. 6) Otomatik giyotinli makaslar dnda mekanik gle alan dier makaslarda, durmay salayacak frenlerden baka, ban hareketsiz annda ani dmeyi nleyecek ayr bir emniyet freni veya tertibat uygulanacaktr. 7) Lastik dorama tezgahlarnda baklar, tel kafes veya delikleri 6 milimetreden geni olmayan sa koruyucularla rtlecektir. 8) Gda maddeleri, deri, kauuk, kuma ve benzeri madeni olmayan malzeme kesen daire bakl kesme tezgah ve makinalarndaki 127

baklar, uygun bir koruyucu iine alnacak ve kesilecek malzeme srlrken koruyucunun kesme azna gelen ksm, dokunma ile kendiliinden alabilir veya elle ayarlanabilir ekilde olacaktr. Elle ayarlanabilecek koruyucu ile arasndaki aklk 6 milimetreden fazla olmayacaktr. Madde 186 - Tel ekme, bkme, rme, diki ve zmba tezgah ve makinalar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr. 1) Tel ekme tezgahlarnda, otomatik olarak durdurmay salayacak bir tertibat bulunacak veya tezgah nne, dokunma ile tezgah derhal durduracak yatay bir ubuk konacaktr. 2) Su ile alan tel ekme tezgahlarnda, svnn sramasna engel olacak siperler bulunacak ve besleme bobininden gelen tele taklmalara kar gerekli koruyucular yaplacaktr. 3) Tel halat bkme ve rme tezgahlar ve alma alanlar, korkuluk iine alnacak ve kumanda tertibat, bu korkuluun dnda bulunacaktr. 4) Mekanik gle alan ve otomatik olmayan tek veya ok bal tel diki ve zmba makinalarnda, iinin eli tehlikeli blgede iken, makinay durduracak bir emniyet tertibat bulunacak veya iinin elini koruyan bir siperlik yaplacaktr. Madde 187 - Balya krma (ama), halla, tarak, kart ve kasarlama tezgahlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr. 1) Balya krma, halla ve tarak tezgahlarnn silindirlerinde, vurucularnda ve dier alan ksmlarnda, tozun dar kmasn nleyecek kapaklar bulunacak ve gerektiinde tozun kt yerden alnmas iin, bir emme tertibat yaplacaktr. Silindir ve vurucular alrken, rt ve kapaklarn almasn ve rt ve kapaklar ak iken bunlarn almasn nleyecek tertibat yaplm olacaktr. Emme tertibat (vakum) bulunmayan tezgahlar durdurulmadan temizlenmeyecektir. 2) Balya krma tezgahnda besleme hunisi bulunacak, pamuun, aclara ve halla tezgahlarna veya kartrma kazanlarna nakli, byk tesislerde emme usulyle yaplacaktr.

128

3) Halla tezgahlarnda, ara ve son katlama merdanelerinin arlklar aa ve yukar hareket edecek ve arlklar, tezgah zerinde olduu srece, tezgaha yeni bir i vermeyi nleyici tertibat bulunacaktr. 4) Tarak tezgahlarnn ba ksm, koruyucu kapa bulunan sa ile rtlecek ve bu koruyucu kapak alnca, tezgahta almay durduran bir tertibat bulunacaktr. Tarak tezgahnn, dili ve dier hareketli ve tehlikeli ksmlar, sa kapaklarla rtlm olacaktr. 5) Kart tezgahlarnn sarg ve irtibat merdaneleri ile katlama tertibat ve tarak zerine konacak koruyucular, bask merdaneleri inerken ulalamayacak ve tezgah durmadan almayacak ekilde yaplacaktr. 6) Kasarlama tezgahlarna asit ileten borular, duvarda ankastre olmayacak veya tabanda gml olarak yaplmayacak, ancak, st kapal kanal iine veya duvar stne denmi olacaktr. Madde 188 - plik, dokuma ve rme tezgahlar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr. 1) Pamukla alan tezgahlarn koruyucular tel kafesli olmayacaktr. Pamuktan gayri dier malzemelerin ilendii tezgahlarda, uygun koruyucular bulunacaktr. 2) plik bkme ve ekme tezgahlarnda hareketi salayan dililerin st, uygun ekilde korunacak ve bu koruyucunun kapa aldnda, tezgah durduracak tertibat bulunacak ve bu tertibat, temizleme, bakm ve onarm srasnda da tezgahn almasna engel olacaktr. 3) Gidip gelmeli alan tezgahlarda, hareket alannda iki bitimi ile dier sabit makinalar veya duvarlar arasndaki aklk en az 1 metre olacak ve bu tezgahlarn u noktalar arpmalara kar korunacaktr. 4) Balk tezgahlar ile fitil ve iplik tezgahlarnda, merdanelerin kapma noktalar korunacak, dili kutusu alnca tezgah durduracak bir tertibat bulunacaktr.

129

5) Kendir, halat ve elyaf bkme makinalarnda kullanlan bobin millerinin zerine, frlamalar nleyecek koruyucular konacak, bunlar tezgah alrken kurtulmayacak ekilde yaplacak ve koruyucu taklmadan tezgah almayacaktr. Keten, kenevir ve jt gibi ya elyaf bken tezgahlarda srayacak suya kar uygun siperler yaplacaktr. 6) Yksek devirli zg tezgahlar zerindeki birikintiler, elle syrlmayacaktr. 7) Hal tezgahlarnda, merdanenin kapma noktas korunacak ve uygun ykseklikte yatay ubuklu durdurma tertibat bulunacak ve mahlul deposundaki skma merdaneleri, manivelalarla kaldrlacak ekilde yaplm olacaktr. Hal tezgahlarnn buhar borusuna, basn drme vanas ile tezgah arasna bir manometre ve emniyet supab konacaktr. Hal kazanlarnn kapaklarnda, genileme emberi olacaktr. 8) plik, dokuma ve rme tezgahlarnn hareketsiz ksmlar ile bu tezgahlarn taban, tezgah durdurulmadan temizlenmeyecektir. Tezgahlarn, alrken temizleme zorunluluu bulunan hallerde, bir emme tertibat yaplacak veya zel fralar kullanlacaktr. 9) Dokuma tezgahlarnda, tefenin n ksmna, uygun nitelikte mekik koruyucusu konacak ve mekiin frlamas nlenecektir. Mekik koruyucularnn ayarlarnn dzgnl ve tokmak yuvas ile mekik ba ubuu arasndaki aklk, sk sk kontrol edilecektir. Dokuma tezgahlarnda ayar, bakm ve onarm srasnda, tezgahn aniden almasn nleyecek bir tertibat bulunacaktr. 10) Dokuma atlyesinde leventler, transportrlerle yksekten tand hallerde, tezgahlar arasndaki aklktan bir kazay nleyecek ekilde ayarlanm olacaktr. 11) Apre tezgahlarnn ana mili ve merdaneleri, koruyucu iine alnacak ve merdane koruyucusunun kapa alnca, tezgah durduracak bir tertibat bulunacak ve bu kapak ak iken tezgah almayacaktr.

130

12) Trikotaj ve rme tezgahlarnda, t frlamalarna kar koruyucular yaplacak ve rme tezgahlarndaki dolaklar, makina durdurulmadan giderilmeyecektir. Madde 189 - Ak kaplar ile yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr. 1) inde scak, kemirici ve andrc veya zehirli svlar bulunan ak azl kaplar veya banyolarda, boaltma musluklar ve bina dnda uygun bir yere aktacak aknt borular ile tama tavalar bulunacak veya bunlarn etrafna, kabn hacmine eit bir boluk braklacak ekilde duvar veya stre yaplacaktr. 2) Bu eit kaplarn zerinde kpr ve geit yaplmayacak, tama arac geirilmeyecektir. Ancak o kap iin gerekli kaldrma aralar ile bunlarn bakm iin gerekli kpr ve merdivenler bulunabilecek ve bunlarn genilii 45 santimetreden dar olmayacaktr. 3) Dericilikte kullanlan tabaklama kuyularnn etraf, uygun korkuluklarla korunacaktr. Madde 190 - Separatr, santrifj ve elek makinalaryla yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr. 1) Merkezka (santrfj) kuvvetle alan ayrc, skc ve kurutucu makinalarda; 1 milimetreden ince koruyucu sa kapaklar kullanlmayacak ve kapaklar alrken makinay durduracak ve ak iken almasna engel olacak tertibat bulunacak, makina dururken dner kabn elle hareketi salanacaktr. 2) Byk tesislerde, hz ayarlayc ve snrlayclar (reglatr) bulunacaktr. 3) Her makinann freni olacaktr. 4) Santrfj makinalarnn tekneleri, sv szdrmayacak ekilde yaplm olacaktr. 5) Temizleme, apre, boya ve buna benzer ilerde, yanc veya parlayc svlar kumatan ayrmakta kullanlan santrfjlerde; kapaklar ve tekneler, demir veya elikten yaplmayacak, bu maddelere dayankl dier malzemeden yaplm olacaktr. Boaltma borusu zerinde bir sifon bulunacak, boaltma borusu kanalizasyona bal olmayacak, atklar ve kirli sv, zel bir ukura boaltlacak 131

veya damtlmas iin ayr bir kaba alnacak ve her gn tesisat boaltlarak dolu braklmayacaktr. Makinann yataklar fazla snmayacak ve elektrik motorlar, kvlcm karmayan kapal tipten olacaktr. 6) Kakao, un, baharat, niasta, pudra, eker, kmr ve dier benzeri maddeleri eleyen kalbur ve elekler tozu dar vermeyecek ekilde yaplm olacak ve makina durmadan kapan almasn engelleyecek tertibat bulunacaktr. Madde 191 - yerlerindeki cihaz, alet, tezgah, makina ve tesislerden kan toz, duman, buu, s, gaz ve koku, allan ortama yaylmadan, uygun aspirasyon tesisat ile kt yerden emilerek dar atlacaktr. Madde 192 - Birbirlerine kartklarnda, parlama veya patlama tehlikesi bulunan eitli toz, duman buhar ve gazlar, ayn emme tesisat ile dar atlmayacak, her biri iin ayr ayr mevzii tesisleri yaplacak ve birbirlerinden uzak yerlerden darya atlacaktr. Madde 193 - Havadan ar olan gaz, duman, buhar, toz veya benzerleri, tabana yakn yerlerden emilerek dar atlacaktr. Madde 194 - Mevzii ekme tesisatnda kullanlacak davlumbazlar, zararl kaynaa yakn olacak ve davlumbazn ekme niteliini bozacak hava akmlarna engel olunacaktr. Madde 195 - Paslandrc, andrc, kemirici, zararl ve zehirli gazlar, dumanlar veya sisler karan daldrma, elektroliz, eloksal veya dier kaplama ilerinin yapld tekneler, kaplar, havuzlar veya tanklar zerinde yaplacak ekme azlar; kabn veya teknenin i ve st tarafna yakn ve yatay, boydan boya yark olacak, bir uzun kenar boyunca, eni 50 santimetreden 120 santimetreye kadar olan teknelerde, her iki kenar boyunca ve daha byk teknelerde ise, drt kenar boyunca devam edecek ekilde yaplacaktr. Davlumbaz azlar ise; ie engel olmayacak ekilde tekneye veya kaba yakn ve bunlar kaplayacak byklkte olacaktr.

132

Madde 196 - Aspirasyon tesisatnda kullanlan kanal veya borular, yanmaz malzemeden uygun kesitte yaplacak ve seyyar emme azlarnda, spiralli veya eilebilen hortumlar kullanlacaktr. Boru ve kanallar, teknie uygun olarak yaplm, eklenmi ve menfezlere salam bir ekilde balanm olacaktr. Yanc ve parlayc gazlar, sisler, buharlar, dumanlar ve patlayc atklarn emildii kanallar, yuvarlak borudan ve uygun malzemeden yaplm olacaktr. Madde 197 - Emilen hava iinde yanc veya parlayc maddelerin bulunduu hallerde, aspiratr pervanesinin kanal, gbei ve gvdesi, demir ve elik malzemeden yaplmayacak, pervane yataklar, kanal dnda, iyi yalanm ve toz geirmez bir ekilde yaplacak, k menfezlerine, salam madeni tel kafesler konacaktr. Aspiratrlerin elektrik motorlar, alaca ortama uygun olacak, emilen hava iinde, yanc ve parlayc maddeler bulunduu hallerde motor, yanc ve parlayc maddelere kar, uygun ekilde monte edilmi veya bu maddelere dayankl tipte yaplm olacaktr. Madde 198 - Hava filtreleri, kapasite ve nitelik bakmndan kullanlaca iin zelliine uygun ve en az bir gnlk almaya yeterli olacak ve bunlar, kolay temizlenebilecek ve temizlik srasnda, tehlikeli ve zararl bir ortam yaratmayacak ekilde yaplm olacaktr. Filtrelerin k borularnn az, iyeri atsndan en az 180 santimetre yksekte veya en yakn kap ve pencereden 8 metre uzakta olacaktr. Madde 199 - yerinden emilen hava, tekrar iyerine verilmeyecektir. Ancak, iinde kurun tozu veya kurun buhar veya silis tozu ve benzerleri bulunmayan pis hava, uygun szgelerden geirilip tamamen temizlendikten sonra iyerine verilebilecektir. Madde 200 - Aspirasyon tesisatnn gnlk bakm ve temizlii ile ayda bir de genel kontrol ile temizlii yaplacak ve onarmlardan sonra, tesisatn kurulu karakteristii bozulmayacaktr.

133

Madde 201 - Emilen tozlar, bir siklonda topland hallerde, siklon, akta, salam, rzgara dayankl ve uygun malzemeden yaplacaktr. Siklonlarda parlayc ve patlayc atklarn ve tozlarn topland hallerde, siklonlar, iyerinin uzana konacak ve bunlarda patlamaya dayanacak salamlkta menfezler bulunacaktr.

NC BLM
Kazanlarda, Basnl Kaplarda ve Kompresrlerde Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 202 - Her eit buhar ve scak su kazanlar ile bunlarn malzeme ve tehizat, fennin ve tekniin ve kullanlaca iin gereklerine uygun bir ekilde yaplm ve kazanlar, salam bir taban zerine uygun bir ekilde monte edilmi olacaktr. Madde 203 - Her kazann grnr bir yerine, imalat firma tarafndan aadaki bilgiler yazl bir plaka konulacaktr: 1) malat firmann ad, 2) Kazann numaras, 3) mal edildii sene, 4) En yksek alma basnc. Madde 204 - Kazanlarda basnc, scakl ve su seviyesini gsteren aadaki l cihazlar bulunacaktr: 1) Kazann en yksek alma basncnn iki katn gsterecek ekilde taksimatl manometresi olacak ve bunun en yksek alma basncn gsteren rakam, krmz izgi ile iaretlenmi bulunacaktr. Manometrenin iaretleri, kazan boyunun birbuuk kat uzaklktan rahata okunabilecek byklkte olacaktr. 2) Scak su kazanlarnda bir termometre bulunacaktr. 3) Kazanlarda birbirinden ayr en az iki adet su seviye gstergesi bulunacaktr. Bunlardan en az bir tanesi camdan olacak ve krl134

mamas iin mahfaza iine alnacaktr. Gstergenin balant borusunun ap, stma yzeyi 25 metrekareye kadar olanlarda 25 milimetreden, 25 metrekareden byk stma yzeyi olan kazanlarda 45 milimetreden az olmayacaktr. Su gstergeleri, dorudan doruya kazana bal olacak en ok ve en az su seviyelerini gsterecek ekilde iaretlenmi bulunacaktr. Su gstergesinin kazanla olan balants, en az su seviyesinin 15 santimetre altnda ve amur seviyesinden 45 santimetre yukarda olan bir yerde bulunacaktr. Btn gstergelerin giri ve klarna, kazan basncna uygun birer adet vana veya musluk konacaktr. Balant borusu zerinde, baka bir delik alm olmayacak bunlar dorudan doruya kazana balanacaktr. Btn gstergeler, kazann nnden veya yanndan, normal alma durumunda grlebilecek ekilde yerletirilmi olacaktr. Madde 205 - Buhar kazanlarnda en az iki adet emniyet supab bulunacak ve bunlar, dorudan doruya kazanla balantl olacak kazanla emniyet supaplar arasnda balant borusu zerinde, hi bir ekilde buharn gemesini engelleyecek bir valf veya baka bir engel bulunmayacaktr. Emniyet supaplar, kazann alma basncna gre ayarlanacak ve hi bir zaman tutukluk yapmayacak ekilde paslanmaz malzemeden yaplm olacaktr. Emniyet supaplar, titreim yapmadan ayarlanabilecek ve ehliyetsiz kimselerin, ayar bozmasn nleyecek ekilde kapatlm veya mhrlenmi olacaktr. Emniyet supaplar, fazla basntan dolay, kan buhar dar atarken, alanlara zarar vermeyecek ekilde tehiz edilmi olacaktr. Arlkl emniyet supaplarna gelen buhar basnc, 600 kilogram/santimetrekareyi gemeyecek ve arlk yekpare olarak yaplacaktr. Madde 206 - Her imalat firma, kazann btn teknik karakteristiini gsteren ve muayenesinin Hkmet veya mahalli idarenin kabul ettii teknik elamanlar tarafndan yapldn belirten bir belgeyi, alcya verecek, iveren de bu belgeyi istenildiinde ilgililere gsterecektir. 135

Madde 207 - Buhar ve scak su kazanlarnn; imalinin bitiminde, monte edilip kullanlmaya balamadan nce, kazanlarda yaplan deiiklik veya onarm veya revizyonlardan sonra, ylda bir periyodik olarak ve en az ay kullanlmayp yeniden servise girmeden nce, kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hkmet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafndan yaplacak ve sonular sicil kartna veya defterine ilenecektir. Madde 208 - Her iveren, iyerlerindeki kazanlar iin bir sicil kart veya defteri tutacak, bunlara, yaplan onarm, bakm ve deneyleri, gn gnne ileyecektir. Madde 209 - Kazanlarn hidrolik basn deneyleri, en yksek alma basncnn en ok 1,5 kat ile yaplacak, kontrol ve deneylerin sonucu uygun bulunmayan kazanlar, uygunluk salanncaya kadar kullanlmayacaktr. Madde 210 - Kazanlar ehliyeti Hkmet veya mahalli idareler tarafndan kabul edilen kiiler tarafndan iletilecektir. Madde 211 - Kazanlarn giri ve k borular zerine, birer adet ana stop valf konulacak, bunlar abuk ve kolay kapanacak ekilde olacak ve buhar younlamas halinde kullanlmak zere, kazanlarda blf tertibat yaplacaktr. Birlikte alan kazanlarn her birinde ayr ayr stop valf bulunacaktr. Madde 212 - Yaktlar otomatik olarak verilen kazanlardaki yakt besleyicilerinin alma basncna veya scaklna uygun olarak ayarlanabilen bir tertibat bulunacaktr. Madde 213 - yerinde kullanlan btn kazanlar, yangna ve patlamaya kar dayankl ayr bir blmede veya binada olacak ve kazan dairesinin stndeki katta, ii altrlmayacaktr. Patlayc, parlayc veya kolay yanc maddelerle allan iyerlerindeki kazan dairelerinin dier atlyelere alan pencere ve kaplar bulunmayacaktr. Kazan dairelerinin tavan, gerektiinde kazan zerine almaya kolaylatracak ykseklikte olacaktr. 136

Kazan daireleri srekli olarak havalandrlacaktr, Tabii havalandrmann yeterli olmad hallerde, uygun aspirasyon tesisat yaplacaktr. Madde 214 - Buhar ve scak su kazanlarnda onarm, bakm ve temizlikte, kazan iine veya baca kanalna girmek iin, yeteri kadar uygun ekil ve byklkte kap veya kapak bulunacaktr. Madde 215 - Kazanlarda suyun veya amurun boaltlmas iin, kazann alt ksmnda yeteri kadar boaltma valf veya musluu bulunacak, su veya amur bir boruyla kanala veya darya aktlacaktr. Madde 216 - Kazanlarda yakt olarak havagaz ve benzerleri kullanld hallerde, gaz besleme borular zerinde ayarlanabilir bir musluk ve sulu emniyet kaplar bulunacaktr. Madde 217 - Yksek ve orta basnl kazanlarla yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Yksek ve orta basnl kazanlarda; akaryakt, kmr tozu veya gaz yakld hallerde, Cehennemliklerin en yksek noktasnda bir veya daha fazla sayda patlama kapaklar bulunacaktr. Yerden 2 metre ykseklie kadar olan patlama kapaklarnn nne, yeteri salamlkta koruyucu bir siper konacaktr. 2) Kazandan ayr bulunan buhar kzdrclarnn buhar k yerleri ile n stclarn zerine en az birer adet emniyet supab konacaktr. 3) Her kazanda, deney basncn gsteren manometrenin balanmas iin, valfl bir az bulunacaktr. 4) Ar su kullanlmayan kazanlarda, kazanta oluumunu nlemek iin tasfiye edilerek yumuatlm su kullanlacaktr. 5) Her kazann besleme suyu borusu zerinde, stop vanas ile geri tepme klepesi (ek valf) bulunacak ve bu boru, atein en scak blgesinden gemeyecektir. 6) Besleme suyunun kazana n stclardan geirilerek verildii hallerde, bunlarda da stop valf ve geri tepme klepesi bulunacaktr. 137

7) Paralel alan kazanlarn buhar klarna, stop valf ile geri tepme klepesi konacaktr. 8) 25 metrekare veya daha fazla stma yzeyi olan buhar kazanlar, ayr sistemde alan en az iki tertibatla beslenecek ve bunlardan biri, enjektr tipi veya buhar trbinli pompa olacaktr. Istma yzeyi 25 metrekareden az olan kazanlar, teknie uygun ekilde beslenecektir. 9) Buhar kazanlarnn n stclarnda; bir emniyet supab, su giri ve k scakln gsteren termometreler, n stclarla kazan arasnda, iyi kapanan damperler ve i ksmda biriken tortu ve amuru temizlemek iin, tapa veya kapaklar bulunacaktr. Madde 218 - Alak basnl buhar kazanlar veya scak su kazanlar ile yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Alak basnl buhar ve scak su kazanlarnda, basn 0,5 at ve scaklk ise 110C gemeyecektir. 2) Her scak su kazanna bir adet genileme kab ve borusu (nefeslik) konacak, bunun bulunmad kapal sistemlerde, genileme valf bulunacaktr. Genileme valf, alma basncna gre ayarlanabilecek ve fazla basnc nleyecek ekilde yaplm olacaktr. 3) Genileme borusu ile genileme valfndan kacak scak sular, alanlara zarar vermeyecek ekilde dar atlacaktr. 4) Her alak basnl buhar kazan ile scak su kazannn besleme suyu borular zerine, en az birer adet stop valf ve geri tepme klepesi konacaktr. 5) Paralel alan alak basnl buhar kazanyla scak su kazanlarnn klarna, stop valf ve geri tepme klepesi konacaktr. 6) Alak basnl buhar kazan ile scak su kazanlarna otomatik yakt verildii hallerde, kazan basncnn 1 kilogram/santimetrekarenin (bir atmosferin) zerine kmasn nleyecek ve yakt kesecek bir tertibat bulunacaktr. 7) Gaz, kmr tozu ve akaryaktla otomatik alan scak su kazanlarnda scakln 120C nin stne kmasn nleyecek bir termostat bulunacaktr. 138

8) Alak basnl buhar kazanlarnda besleme suyu, ocaktaki atein karsna gelen kazan kesimine verilecektir. 9) Scak su kazanlarna verilen besleme suyunun basnc, bir atmosferin zerinde ise, kazana dorudan doruya verilmeyi boru tesisatna balanacaktr. Madde 219 - Kazanlarn iletilmesi ile ilgili almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Kazan dairelerine sorumlu, ilgili ve yetkililerden baka kimse girmeyecektir. 2) Kazanlar yaklmadan nce, kazanc tarafndan tm vanalarn, klepelerin, kapaklarn, emniyet supaplarnn durumu, yakt ve su miktarlar ve iletme ile ilgili btn hususlar gzden geirilecek ve kontrol edilecektir. 3) Kazanlar, ilk atelemede scakln birden ykselmesine engel olacak ekilde ve yava yava yaklacaktr. 4) Yakt olarak sv veya gaz maddeler kullanlan kazanlarn yaklmasndan nce, ocan iinde, beklerin aznda veya yaknnda ve kazann etrafnda dklm yakt bulunmayacak ve ocan ii, hava, gaz veya akaryaktn patlayc karmlar bulunmayacak ekilde iyice havalandrlm olacaktr. 5) Kazanlarn devreye girmesinde; ana k vanas almadan nce, emniyet ventili kontrol edilecek, boru tesisat zerindeki hava k vanalar, hava boaltlncaya kadar ak tutulacak ve kazan, gerekli basn ve scakla ulatktan sonra, ana k stop valf, yava yava alacaktr. 6) Kmrle stlan kazanlarda, snglemek, cruf ve kl almak iin, gerekli aralar bulunacak ve sngleme srasnda hava verme durdurulacak ve baca kapa alm olacaktr. 7) Kazann emniyet supaplar, vardiya deiiminde kontrol edilecektir. 8) Yakt olarak kmr kullanlan kazanlarn sndrlmesinde, ate dar ekilmeyecek, btn delik ve kapaklar kapandktan sonra kendi kendine snmeye terkedilecektir. Ocaktaki ate, ancak tehlike annda ekilecek ve atein alnmasndan nce, emniyet supab 139

alarak stop valflar kapatlacak ve gerektiinde ate snnceye kadar, kazana besleme suyu verilecektir. 9) Sndrlen kazan, scaklk ve basn normale dnnceye kadar boaltlmayacak ve kazanc kontrole devam edecektir. Madde 220 - Kazanlarda bir arza nedeniyle tehlike belirmesi halinde, aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Basn derhal drlecek, yakt sevki derhal kesilecek, hava verilmesi durdurulacak, kazan ierisinde hava akmn nlemek iin baca damperleri ile kazan n kapaklar kapatlacaktr. Kmr yaklan kazanlarda ate ekilecek paralel alan kazanlarda balant derhal kesilecek, bu ilemlerden sonra kazan devreden kartlacaktr. 2) Scak su kazanlarnda kaynama ve kprme olduu hallerde, kazan stop valf kapatlacak, ocaktaki ate bastrlacak ve mmkn olduunda su yzeyinden blf yaplacak, su miktar normal ise ksmi blf yaplarak tekrar beslenecektir. Bu tedbirlere ramen kazanda kaynama ve kprme devam ederse, kazan devreden kartlacaktr. 3) Kazan suyunda ya belirtisi grld hallerde; yzey blf yaplacak, bu ilem fayda vermediinde kazan devreden kartlacak ve ya giderici maddelerle ykanarak temizlenecektir. 4) Ksmi blf yaplrken su miktar hi bir zaman, en az su seviyesinin altna drlmeyecektir. 5) Klleri otomatik tesisatla veya suyla tanan kazanlarn zgaralarnda tkanma olduu hallerde, tkanan zgaray amak zere en az iki ii grevlendirilecek bir tanesi ierde alan iiyi dardan gzetleyecek ve tehlike annda derhal yardmna koacaktr. Izgaralardaki tkankl gidermeye alan iinin zerine, scak kllerin dklmesini nleyecek bir siper konacaktr. Madde 221 - Kazanlarn bakm ve onarmyla ilgili almalardan aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Buhar basnc altnda bulunan kazanlarn basnla ilgili ksmlarnda onarm yaplmayacaktr. 140

2) Sndrlen bir kazann iine basn ve s normale dnmedike bakm ve onarm iin kimse sokulmayacaktr. 3) Paralel alan kazanlarn birbirleri ile olan balantlar kesildikten sonra, kr tapa ile kapatlacak ve vanalarn zerine uyarma levhalar konacaktr. 4) Kazann iinde yaplacak temizlik, bakm ve onarm iin, iinin kazan iine girmesinden nce blf, besleme suyu, buhar ve scak su k stop valflar ile dier btn vanalar kapatlacak ve zerlerine uyarma levhalar konacaktr. 5) Bakm ve onarm iin kazana girmi olan bir iiyi gzetleyecek ve gerektiinde ona yardm edecek dier bir ii kazan kapaklar banda bekletilecektir. 6) Ocak, ierisine ii girmeden nce, tehlikeli gazlara kar havalandrlm olacak ve onarm srasnda ve zellikle rutubetli gnlerde, vantilatr ve aspiratr altrlarak baca gazlarnn ve duman kazana dolmas nlenecektir. 7) Kazan ierisinde gerekli tedbirler alnmadka, oksi - asetilen kayna yaplmayacaktr. 8) Kazann temizliinde ve onarmnda, mekanik aletlerle allmas gerektii hallerde, bu aletleri altran basnl hava komprosrleri veya dier tahrik makinalar, kazann dnda bulunacak, bunlarn kazan iindeki cihazlarla balantlar salam olacak ve elektrik kablolar, almaya balamadan nce kontrol edilecektir. Madde 222 - Ocaksz buhar ve scak su kaplar ile basnl hava depolar, gaz tpleri ve depolar gibi basnl kaplar ve bunlarn balantlar, tehizat ve malzemesi teknie uygun olacaktr. Basnl kaplarn grnr yerlerine imalat firma tarafndan aadaki bilgilerin yazl olduu bir plaka konacaktr. 1) Kap hacmi (litre) 2) letme basnc (kilogram/santimetrekare), 3) Deneme basnc (kilogram/santimetrekare), 4) Kontrol tarihi. 141

Madde 223 - Basnl kaplarn kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hkmet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafndan, imalinin bitiminden sonra ve monte edilip kullanlmaya balanmadan nce, veya yaplan deiiklik ve byk onarmlardan sonra, en az ay kullanlmayp yeniden servise girmeleri halinde ise tekrar kullanmaya balanmadan nce ve herhalde periyodik olarak ylda bir yaplr. Kontrol ve deney sonular, dzenlenecek bir raporda belirtilir ve bu raporlar iyerlerinde saklanr. Madde 224 - Basnl kaplarn zerinde, gerektiinde iine girmeyi salayacak kaplar veya kapaklar bulunacak, girilemeyecek kadar kk olan basnl kaplarda, el delikleri yaplacak ve bu delikler emniyetli bir ekilde kapatlm olacaktr. Kap ve kapaklar deney basncna dayanacak salamlkta olacak, giri deliklerinin boyutlar teknie uygun olarak bir insann rahata girmesini salayacak byklkte yaplacaktr. El deliklerinin boyutlar 70x90 milimetreden kk yaplmayacak ve basnl kaplar zerinde bulunan ykama ve kontrol krtapalar en az 25 milimetre apnda olacaktr. Madde 225 - Basnl kaplar zerinde, emniyet supab, boaltma vanas, manometre ve termometre gibi kontrol cihazlar bulunacaktr. Paralel alan basnl, kaplarn, giri, k, boaltma ve blf vanalar ayr ayr iaretlenmi olacaktr. Emniyet supaplar basnl kaplarn en ok kullanma basncna gre ayarlanacak ve bu basncn onda biri orannda bir basn artnda alacak zellikte olacaktr. Madde 226 - Basnl kaplarda bulunan emniyet supab, basnl kaba dorudan doruya bal olacaktr. Ancak, kabn iinde bulunan madde, emniyet supabnn taklmasn engelledii veya bozulmasna yol at hallerde, emniyet supab, basnl kaba en yakn bir tesisat zerine taklacaktr. Emniyet supab, bal olduu basnl kabn kapasitesine ve besleme borusunun apna uygun byklkte ve basnc abucak drecek ekilde yaplm olacaktr.

142

Basnl kaplarda iki veya daha ok emniyet supab varsa, bunlardan en az bir tanesi, en ok basnca gre ayarlanm olacaktr. Emniyet supaplar, her vardiyada veya gnde en az bir defa denenecek ve kaplar iinde yanc gazlar bulunduunda, gerekli tedbir alnacaktr. Emniyet supaplarnn, younlamaya kar, blf musluklar bulunacaktr. Madde 227 - Basnl kaplarn hidrolik basn deneyleri, en yksek alma basncnn 1,5 kat ile yaplacaktr. Kontrol ve deney sonucu kullanlmas sakncal grlen, gvenlikle almay salayacak tehizat eksik olan ve balant paralar uygun bir ekilde balanmam bulunan basnl kaplar, eksikleri tamamlanncaya ve arzalar giderilinceye kadar kullanlmayacaktr. Madde 228 - Buharla veya scak su ile stlan basnl kaplardaki basncn ana buhar hattndaki basntan dk olmas hallerin de, giri borusu zerine sra ile basn drc valf ve emniyet supab konacak ve bunlar gerekli ekilde korunacaktr. Buharla stlan basnl kaplara giren ve kan buhar veya scak su borular, kanal iine alnacak veya izole edilecektir. Buharla stlan basnl kaplarda, kapak ak iken basn artmasna ve kabn basnc atmosfer basncna inmeden kapan almasna engel olacak bir tertibat bulunacaktr. Madde 229 - Buharla stlan dner basnl kaplarn doldurulmasndan veya boaltlmasndan nce, hareket mekanizmas kapal duruma getirilecek ve stop vanalar kapatlarak kilitlenecektir. Madde 230 - Otoklavlarn d gmlek etekleri, tabana kadar uzatlacak ve altndan geilmeyecek ekilde kapatlacaktr. Otoklavlarn kaplar ile varsa kar arlklar, bir kzak veya korkuluk iine alnacaktr. Ya gmlekli otoklavlarda yan stlmas, tehlikeli olmayacak ekilde otoklavdan uzak bir yerde yaplacaktr.

143

Madde 231 - Eritme kazanlarnn blf vanalar, kazandan uzak ve korunmu bir yerden idare edilecek ve bu kazanlarda, basncn artn bildiren bir uyarma tertibat bulunacaktr. Eritme kazanlarnda blf yaplmadan nce, btn iiler blf ukurundan karlacak, blf ukurlarnn kapaklar kapatlacak, kazann bulunduu yer ile blf ukuru civarnda bulunan iilere, uyarma anlar veya zilleri ile blf vanasnn alaca duyurulacaktr. Eritme kazanlarnn ierisine, s ve basn normale dnmeden ve bunlar iyice havalandrlmadan, kontrol ve onarm iin kimse sokulmayacaktr. Madde 232 - Kat hamuru hazrlamak zere kullanlan kaynatma kazanlaryla benzeri kazanlar iindeki malzeme atklarnn veya tortularn, l ve emniyet cihazlarn tkamamas iin gerekli tertibat alnacaktr. Bu kazanlar iin de kimyasal reaksiyonlar nedeniyle kazan basncnn alma basnc stne kt veya emniyet supabnn arza ve tutukluk yapt hallerde; kazan korumak zere, krlabilen cinsten bir emniyet cihaz veya benzeri bir tertibat yaplacaktr. Madde 233 - kertme ve ayrma veya benzerleri gibi dikey, kapal ve basnl kaplara veya tanklara malzemenin buharla verildii hallerde, depo ile tankn arasnda uygun bir uyarma tertibat bulunacak ve depo ile tank banda bulunan iiler, birbirlerinden iaret almadan besleme vanasn amayacaklardr. Madde 234 - Donya eritme kazanlar ve suni gbre kurutucular gibi sabit basnl kaplarn doldurma ve boaltma kapaklar, kazan iinde oluacak basnc drmek iin, yayl olarak yaplacaktr. alma srasnda kapaklar kapatlacaktr. Madde 235 - Vlkanizatr ve devlkanizatrlerin kapak balantlar, salam ve uygun aralkl yaplm olacaktr. Vlkanizatrlerle ak buharl devlkanizatrlerde blf tertibat, ayr ayr olacaktr. Boylar 7,5 metreyi geenlerin ortasnda ayr bir blf vanas bulunacaktr.

144

Vlkanizatrlerin otomatik veya mekanik gle alan kapaklarnda gerekli emniyet tertibat bulunacaktr. Alkali devlkanizatrlerdeki emniyet cihazlar, krlr cinsten yaplacaktr. Vlkanizatr ve devlkanizatrler, ay, gememek zere periyodik olarak ehliyeti, Hkmet veya mahalli idarecilerce kabul edilen teknik bir eleman tarafndan kontrol edilecek ve kontrol sonular, bir sicil defterine ilenecektir. Madde 236 - Buhar gmlekli kazanlarda buhar gmlei, vanalar almadan nce blf edilecek ve buhar vanalar yava yava alacak ve bu durum, iilere uygun ekilde duyurulacaktr. Buhar gmlekli kola kazanlar, benmariler, yaplacak ie engel olmayacak ekilde kapaklarla rtlecek ve bunlarn etrafnda tama kanallar bulunacak ve bu kanallarn drenajla balants olacaktr. Madde 237 - Basnl su ve hava tanklar ve depolar, bal bulunduu kazanlarn veya tesisatn en yksek alma basncna dayanacak salamlkta olacak veya stop vanas ile tank arasna basn drme vanas ve scak su tesislerinde genileme kab veya vanas konacak, hava basnl tanklarda ve depolarda emniyet supab bulunacaktr. Basnl hava ve su tanklar ve depolarnda kontrol manometreleri, basn drme vanas ile emniyet supab arasna konacaktr. Basnl scak su tanklarna konan kontrol ve emniyet cihazlarnda, buhar meydana gelmemesi iin gerekli tedbirler alnacak, tanklarn ve borularn dokunulabilecek yerleri izole edilecektir. Basnl su ve hava tanklarnn, belli aralklarla periyodik muayeneleri yaplacak ve sonular sicil defterine ilenecektir. Basnl souk su tank, dona kar uygun bir ekilde izole edilecektir. Ayn kompresrle beslenen basnl hava tanklarnn her birinde ayr ayr stop valf ve bunlarn nne ve tank tarafnda olmak zere birer emniyet supab bulunacaktr. 145

Basnl hava tanknn en alak yerine konan boaltma musluu her gn alacak, ierde biriken su, ya ve pislik dar atlacaktr. Normal olarak dar atlamayan ya, karbon ve benzeri maddeler, uygun ekilde temizlenecektir. Madde 238 - Basnl asit kaplarnda, asit borusuna, bir adet aside dayankl malzemeden yaplm geri tepme klepesi konacaktr. Basnl asit kaplarnn gvdesi ile ana hava borusu arasna, basn drc vana konacak, kapla basn drc vana arasna manometre ve emniyet supab veya krlabilir bir emniyet tertibat bulunacaktr. Su ile karma sonucu, s veren asitlerle alan basnl kaplarla ilgili rgar ve kanallara su karmamas iin, gerekli tedbir alnacaktr. Asit, hava ile baslmadan nce, hava borularnda birikmi olan su uygun ekilde boaltlacaktr. Basnl asit kaplar, iindeki asit tamamen boaltlp iyice ykandktan ve havalandrldktan sonra kontrol edilecektir. Bu kontrol srasnda asit vanalar kapatlacak, kilitlenecek ve kap iinde alldn belirten levhalar, uygun yerlere konacaktr. Madde 239 - Soutma tesislerinde, soutma tanklarnn kapaklar ve delikleri, soutucu gazlarn kamasn engelleyecek ekilde salam yaplacak ve bu tanklarda sv kullanld hallerde sv ykseklii gstergesi bulunacaktr. Soutma tanklarnn kapasitesi 140 litreyi ve boru ap 15 santimetreyi getii hallerde, soutma tanklarnda en az iki adet basn ayar vanas bulunacak, bunlardan bir tanesi krlabilir cinsten olacaktr. Soutma tanklarnn kapasitesi 140 litreden az olduu hallerde, soutma tanklarnda bir basn ayar vanas veya krlabilen cinsten gvenlik tertibat bulunacaktr. Soutma tanklarndaki basn ayar aralar, tankn zerine ve soutucu svnn en yksek seviyesinin stnde uygun bir yere yerletirilecektir. Soutma tanklarna konan basn ayar aralar ile krlabilir eitten gvenlik tertibatnn ularna, birer boru taklarak ak havaya ka146

dar uzatlacak veya amonyak veya kkrt dioksit gibi maddelerin soutucu olarak kullanld tanklarda, bu borular kapal kaplara balanm olacaktr. Madde 240 - Kompresrlerde basn, ayarlanm basnca ulatnda, kompresr motorunun otomatik olarak durmas salanacak ve motorun durmas geciktiinde, basnl havay boa verecek bir gvenlik tertibat bulunacaktr. Madde 241 - Hava kompresrlerinin hz reglatr, periyodik olarak kontrol edilecek ve her zaman iyi alr durumda tutulacak ve bunlarda soutma suyunun aknn gzle izlenebilecei bir tertibat yaplacaktr. Sabit kompresrlerin temiz hava emmeleri salanacak ve patlayc, zararl ve zehirli gaz, duman ve toz emilmesi nlenecektir. Hava kompresr ile hava tanklar arasnda, ya ve nem ayrclar (seperatr) bulunacak ve bunlar hi bir ekilde karlmayacaktr. Hava kompresrlerinin k borusu zerinde stop valf bulunduunda, bu valf ile kompresr arasnda bir adet gvenlik supab konacaktr. Madde 242 - Buhar ve gaz ile alan kompresrlerin k borularna, elle kumanda edilen ve yava kapanan bir valf konacaktr. Madde 243 - Patlayc, parlayc ve zararl gaz kompresrlerinin yapld malzeme, sktrd gazn ve iindeki maddelerin kimyasal etkisine dayanacak nitelikte olacaktr. Madde 244 - Kompresrlerin gvenlikle almalarn salamak zere; kompresrlerin montajndan sonra ve altrlmasndan nce, kompresrler zerinde yaplacak deiiklik ve byk onarmlardan sonra, periyodik olarak ylda bir kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hkmet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafndan yaplacak ve sonular, sicil kartna veya defterine ilenecektir. Kompresrlerin her kademesinde basn deneyi, o kademede msaade edilen en yksek basncnn 1,5 kat ile yaplacaktr. 147

Madde 245 - Kompresrler zerine aadaki bilgiler yazl bir plaka, imalat firma tarafndan konacaktr. 1) malat firmann ad, 2) Yapld yl, 3) En yksek alma basnc, 4) Kompresrn sktrd gazn cinsi ve miktar, Madde 246 - Kompresrlerin, tehlike annda, uzak bir yerden durdurulmas salanacaktr. Madde 247 - Kompresrlerin hava depolarnda gvenlik supab bulunacak ve bu supaplarda, kan gazlara kar gerekli tedbirler alnacak ve emniyet supaplarnn aldn bildiren uygun uyarma tertibat yaplacaktr. Madde 248 - Kompresrlerde, her kompresre zg, zel kompresr ya kullanlacaktr. Madde 249 - Sabit kompresrlerin depolar, patlamalara kar dayankl bir blmede olacak, seyyar kompresrler, alan iilerden en az 10 metre uzaklkta veya dayankl bir blme iinde bulunacaktr.

DRDNC BLM
Frnlarda ve Ocaklarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 250 - Maden ve filizlerinin eritildii veya malzemelerin stld, eritildii, piirildii, kurutulduu veya soutulduu kapal veya ksmen ak frn ve ocaklar; yaps, malzemesi ve tehizat bakmndan fenne, teknie ve kullanlaca iin zelliine uygun olarak yaplm olacaktr. Madde 251 - Frn ve ocaklarda alan iilere iin zelliine uygun kiisel korunma aralar verilecek ve bakm ve onarm gibi

148

nedenlerle frn ve ocaklarn iine girilmeden nce, scaklk 50C aaya drlecektir. Maden 252 - Frn ve ocaklarda, yakt ileten borularn balantlar salam olacak ve bunlarn zerinde sv ve gaz yakt kesecek valflar ve patlama menfezleri (kapaklar) bulunacaktr. Akaryaktla alan btn frn ve ocaklarn yakt beklerinde hava basncnn dtnde, yakt ayarlayan veya kesen otomatik bir tertibat ve pilot alev memesi bulunacak ve bunun snmemesi salanacaktr. Madde 253 - Frn ve ocaklar, yeterli uzaklkta bulunan ak veya kapal bir yerden idare edilecek ve atelenmeden nce, bunlarn balantlar ve cihazlar kontrol edilecektir. Madde 254 - Elle atelenen frn ve ocaklarda ateleme mealesi, eli yakamayacak kadar uzun ve emniyetli olacak ve ocak uygun ekilde atelenecek, ateleme srasnda hi kimse ocak kapa nnde bulunmayacaktr. Madde 255 - Frn ve ocaklar, herhangi bir nedenle snd hallerde, ocaklarn ii iyice havalandrlacak ve bundan sonra bekler atelenecektir. Madde 256 - Yksek frnlarn gaz tesisatndaki toz szgelerinin balantlar, abuk temizlenecek ve gaz karmayacak ekilde yaplm olacak ve bunlarn toz toplayclar ve bunlarla ilgili kontrol mekanizmas ve filtrelerinin temizlenmesinde, yangna kar gerekli tedbirler alnacaktr. Yksek frnlarn ana gaz borular zerinde gaz kesecek vanalar ve gaz ykayclarnn giri ve klarnda birer valf ve kontrol cihaz bulunacak ve bunlar darbe ve sarsntlardan korunmu olacaktr. Madde 257 - Yksek frnlarda yklemede, scak hava tesislerinde, gaz ocaklarnda ve dkm alnan yerlerde, alan iilerle postaba, ustaba, kontrol, bakm ve onarm elamanlar arasnda,

149

telefon veya konuma borular ile veya buna benzer bir tertibatla haberleme salanacaktr. Birka ocan birden idare edildii vantilatr veya krk dairesinde, her ocak iin ayr bir iaret lambas bulunacaktr. Madde 258 - Yksek frn servisi konur veya servisten karlrken, gerekli tedbirler alnacaktr. Madde 259 - Kupol ocaklarnda dkm alnrken, nce kl ve sesli uyarma yaplacaktr. Srekli dkmlerde kullanlan arabalarn (vagonetler) arlk merkezleri yere yakn olacak ve yanlar, uygun kapaklarla korunacaktr. Dkm dereceleri (kalplar), iindeki maden katlap soumadan almayacaktr. Dkm potalar salam, yeteri kadar kaln ve kuru olacak ve iinde yabanc madde bulunmayacaktr. Madde 260 - Siemens - Martin ocaklarnda, erimi maden zerinde tula paralar grld veya ocak tabannn delindii hallerde, ocaktaki erimi maden derhal potaya alnacak veya cruf ukuruna aktlacaktr. Ocak ykleme platformlarnn altndaki yerlerde, dinlenme ve soyunma odas veya benzerleri yaplmayacaktr. Ocaa atlan malzemede, patlamalara sebep olacak tehlikeli maddeler bulunmayacak ve cruf iinde su bulunmayan ukurlara dklecek ve soumadan paralanmayacaktr. Madde 261 - Besmer ocann eme tertibat kontrol, onarm ve deneme annda ocan beklenmedik hareketine kar kilitlenecektir. Besmer ocaklar yatrlp kaldrlrken, alanlar uygun ekilde uyarlacaktr. Besmer ocaklarnn yedek tabanlar ve yeni gmlekleri iyice kurutulmadan kullanlmayacaktr. Hava vantilatrleri, yanc gazlarn karmna kar, uygun yerlerde kurulacaktr. 150

Madde 262 - Pota ocaklarnda, st ksm tabandan 30 santimetreden yksekte olanlarnn etrafnda bir platform bulunacaktr. Birden fazla vantilatr veya birden fazla akaryakt beki bulunan pota ocaklarnda; vantilatrlerin veya beklerin ayn kaynaktan beslenmedii veya hava basnc aksad veya kesildii hallerde, ocaa gelen akaryakt kesecek otomatik veya elle alr bir valf bulunacaktr. Potalar kuru ve scak bir yerde bulundurulacak ve nemli, atlak veya hasarl olmayacaktr. Potalar tehlikeli ekilde ve fazla doldurulmayacak, uygun boyutlarda kollu halkalarla tanacaktr. Potalar yeteri kadar ii ile tanacak ve iiler zorlanmayacaktr. Madde 263 - Elektrik ark ocaklarnda, elektrotlar otomatik olarak indirip kaldran tertibat ve cihazlardan baka, elle kumanda tertibat bulunacaktr. Bu ocaklarn, kapak ve delikleri nne, ark nlarna kar uygun paravana kepenk, perde veya siper konacaktr. Elektrik ark ocaklarnda dkm alnmadan nce, oradaki iiler, operatrler ve dier kiiler tehlike alan dna karlacaktr. Madde 264 - Tav ocaklar ve tav frnlar, fazla sya kar dtan izole edilecek, tav ocak ve frnlarnn azlarna uygun paravanalar konacak veya aadan yukar btn az geniliince hava pskrtlerek snn azaltlmas salanacaktr. Su verme ilemi iin kullanlan kaplarn stleri, uygun kapakla rtl olacak kacak buhar ve gazlara kar davlumbaz yaplacak ve kapaklar mekanik olarak alp kapanacaktr. Tav ocaklar ve frnlarnda, termometreler bulunacak, yakt olarak gaz, toz veya akaryaktn otomatik verildii tesislerde, scaklk derecesine gre, yakt miktarn ayarlayabilecek tertibat (termostat) yaplacak ve akaryakt veya gaz borular kontrol edilecektir. Madde 265 - Tula ve mlek frnlar, ie uygun ekilde yaplm olacak ve ocak soumadka frnlarn iine girilmeyecektir. 151

Madde 266 - imento, kire, al, dolamit, alomerit gibi malzemelerin retiminde kullanlan dner frnlarn altndaki soutma yerlerinde, boaltma veya temizleme srasnda fkran scak tozlara veya geri tepen alevlere kar gerekli tedbirler alnacaktr. Dner frnlarn arkasndan tozlarn ekildii veya temizlendii srada ani aklar nlemek iin, uygun koruyucular kullanlacaktr. Dner frnlarn iinde meydana gelen byk klinker kemer klelerini paralamadan nce, frnn yakt kesilecektir. Klinker klelerini paralayacak zel aralar, frnn azna salam bir ekilde konacak ve bunlarn hareketleri snrlanacak ve ar makinal tfek kullanldnda, atlan mermilerin frn iinde sekerek dar frlamasn nleyecek tedbirler alnacaktr. Dner frnlarn i gmlekleri, durdurmalar srasnda kontrol edilecektir. Madde 267 - Kurutma frnlarnn doldurulmasnda ve boaltmasnda, frn kapaklarnn ak kalmasn salayacak tertibat bulunacaktr. Zincirle idare edilen st srgl (giyotin) kapaklar bulunmayan kurutma frnlarnn her iki banda, ykseklii 170 santimetreden az olmayan ve ierden kolayca alabilen birer kap bulunacaktr. Yanc maddelerin kurutulduu frnlarda, yangnlara kar uygun yangn sndrme tesisat ve tehizat bulunacaktr. Buharla stlan kurutma frnlarndaki buhar borular, uygun paravana ile rtlecek ve bunlarn bacalarnda, bir kolla ekilip alan ve braklnca kendi kendine kapanan klepeler bulunacak ve ocak iinde veya akta bulunan vantilatrler, yangna dayankl yerlere konacak ve dokunmalara kar korunacaktr. Madde 268 - Yakt olarak gaz veya akaryakt kullanlan ekmek frnlarnn st tarafnda zincirle alan bir gvenlik kapa bulunacak, gaz veya akaryakt vanalar, szma ve kaaklara kar kontrol edilecektir. Ekmek frnlarnn stndeki ve yanndaki yerlere, malzeme stok edilmeyecektir. 152

Ekmek frnlarnn ii, bacalar ve dier ksmlar sk sk temizlenecektir. Madde 269 - Kat yaktla alan emaye, lak, boya, vernik ve benzeri piirme frnlarnn ocak kapa, frn kapsnn ters ynnde bulunacak ve bunlarda uygun aspirasyon tesisat yaplacaktr. Piirme frnndan kan gaz, duman ve buharlar uygun ykseklikteki bacalarla dar atlacaktr. Gaz veya akaryaktla alan bu piirme frnlarnda, ana yakt vanas ile beklere gelen borular zerine ayr ayr vanalar konacak ve beklere gelen hava borularnda basn dt veya hava akm kesildii hallerde, yakt verilmesini durduracak, basn ve hava akmnn normale dnnde yakt tekrar verecek bir cihaz bulunacaktr. Piirme frnlarnda, scakl kontrol ve ayar eden bir cihaz bulunacaktr.

BENC BLM
Elektrik Tesisatnda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 270 - Toprakla potansiyel fark 230 volt veya daha yukar olan alternatif gerilim ile alan elektrik motorlar, zel motor dairelerinde veya tabandan en az 3 metre yksek bir yerde bulunacak veya muhafaza sistemi iinde olacaktr. Bu durum ve zellikte olmayan motorlar, uygun ekilde korunacaktr. Madde 271 - Fazla nem, buhar veya benzerlerinin bulunduu yerler ile yal yerlerdeki elektrik motorlarnn gerilim altndaki ksmlaryla balantlar uygun ekilde korunmu olacaktr. Madde 272 - Parlayc gazlarn veya maddelerin retildii, kullanld veya elden geirildii yerlerle almalar srasnda parlayabilen gaz, buhar, toz veya benzerlerinin kt yerlerde bulunan elektrik motorlarnn besleme kablolarnn balca kumanda tertibat ile termik starterleri, akm kesicileri, komitatrleri, rleleri, direnleri ve benzeri tertibat, atee dayankl ve izole edilmi oda veya hcreler

153

iine yerletirecek ve atlye iinde kolay eriilir yerlere, uygun tipte starter dmeleri ve yardmc akm kesicileri yaplacaktr. Madde 273 - erare veya kvlcm karan elektrik motorlar; patlayc parlayc veya yanc gazlarn bulunduu yerlerde kullanlmayacaktr. Madde 274 - Toprak ile potansiyel fark 42 volttan fazla olan alternatif gerilimli elektrik tablolar, zel yerlerde bulundurulacak ve bu yerlerin taban, akm geirmeyen malzemeden yaplm veya bu cins malzeme ile kaplanm olacaktr. Madde 275 - Gerilimi 250 volttan yukar olan alternatif veya doru akm devrelerinde kullanlan sigortalardan deeri 20 amperin stnde olanlar, kapal bir tablo iine monte edilecek ve en az bir alter veya anahtarla kontrol altna alnacak, bu alter veya anahtarla akm kesilmeden, tablo kutusu kapa almayacak ve tablo kutusunun kapa kapanmadan akm verilmeyecektir. Madde 276 - Tevzi tablosu veya benzeri tertibat zerinde bulunan sigortalar, alterler ve anahtarlar, uygun ekilde yaplm ve korunmu olacaktr. Madde 277 - Atlye iinde veya iilerin eriebilecei yerlerde bulunan tevzi tablolar, panolar ile kontrol tertibat ve benzeri tesisat, kilitli dolap veya hcre iine konulacak veya bunlarn taban, elektrik akm geirmeyen malzeme ile kaplanm olacaktr. Bakm ve onarm nedeniyle gerilim altndaki tesisatn tecritlerinin karlmas gerektiinde, bu ksmlar paravana veya koruyucularla korunacaktr. Madde 278 - Gerilimi 650 voltu gemeyen ana datm tablolar, bakm veya ayar gerektiren her ksm kolayca eriilebilecek, iletkenler kolayca izlenebilecek, alter veya kumanda cihazlar tablonun nnden idare edilebilecek ve btn l ve kontrol aletleri ile sinyalizasyon cihazlar, tablonun n cephesinden kolayca grlebilecek ekilde dzenlenecektir.

154

Madde 279 - Gerilimi 650 volt veya daha fazla olan ana datm tablolar ve yksek gerilimle alan btn aletlerin metal koruyucular topraklanm olacak veya bunlar, uygun ekilde izole edilecek ve btn metal kollar ile dier btn metal balantlar topraklanacaktr. Bunlarn kontrolnde, bakm ve onarmnda akm kesilecek ve kontrol, bakm veya onarm yaplan tablo veya pano, dierlerinden bir paravana veya bir blme ile ayrlacaktr. Madde 280 - Beher blmesinde, hcresinde veya tanknda 5000 litreden fazla ya bulunan transformatrler ile kondansatrler veya benzerleri, iyeri binalarnn dna konacak veya herhangi bir hcre, blme veya tankn iindeki yalar alabilecek genilikteki bir sarncn, kuyunun veya ukurun stne yerletirilecektir. Madde 281 - Transformatrler, kondansatr ve benzerlerinin konulduu iyerlerinin yeteri kadar havalandrlmas salanacak ve duvarlar ile kaplar, yangna dayankl olacaktr. Madde 282 - Transformatrler, kondansatr ve benzerleri, arj kalntlarn nleyecek ekilde balanm ve kontrol edilmi olacak ve bu tehizatn bulunduunu bildiren ve bunlara dokunulmadan nce alnmas gereken tedbirleri aklayan levhalar, uygun yerlere konacaktr. Madde 283 - yerine konacak hava soutmal elektrik transformatrleri, yanabilir malzemeden yeteri kadar uzakta bulunacak veya yanabilir maddelerden, s geirmeyen ve yanmayan bir blme ile ayrlm veya uygun ekilde kapatlm olacaktr. Madde 284 - Transformatr ve kondansatr merkezlerindeki dier yksek gerilim cihazlar, parmaklkl veya kafes telli kaplar ile kapal zel hcrelere yerletirilmi olacaktr. Yksek gerilim hcrelerinde yaltlm tabure kauuk eldivenler, stakalar, yangn sndrme cihazlar ksa devre ve topraklama tehizat ve talimat haiz tabela vb. bulundurulacaktr. Madde 285 - Sabit akmlatr tesisleri, taban aside dayankl malzemeden yaplm, iyi havalandrlm ve zel olarak yaplm odalarda veya hcrelerde bulundurulacaktr. 155

Madde 286 - Akmlatr bataryalarnn kutular; cam, sert kauuk veya benzeri akm geirmeyen maddelerden yaplm olacak ve bunlar, akm geirmeyen salam ayaklar zerine oturtulacaktr. Madde 287 - Akmlatr bataryalar, kullanldklar ie uygun ekilde kapatlacak veya korunacak ve gaz karmalarna kar gereken otomatik tertibat alnm olacaktr. Madde 288 - Akmlatr odalarna salanacak suni k yalnz akkor flamanl elektrik ampulleri vastasyla yaplacaktr. Bu gibi yerlere ak alevli vastalarla girilmesi ve buralarda sigara iilmesi yasaktr. Madde 289 - Akmlatr bataryalar tesisi gerektiinde btn kutuplarda kesilecek ekilde yaplacaktr. Madde 290 - Akmlatr bataryalarnn asitleri deitirilirken iiler gzlk, nlk, lastik eldiven ve benzeri kiisel koruyucular kullanacaklardr. Madde 291 - Toprak ile potansiyel fark 250 volttan yukar olan alternatif akm tesisatnda, srekli olarak tanabilir veya ekme iletkenler kullanlmayacaktr. Ancak iin gerei olarak yetkili bir eleman tarafndan bunlar, geici olarak kullanlabilecektir. Madde 292 - Tanabilir iletkenlerin kullanlmas gereken yerlere, yeteri sayda ve uygun ekilde topraklanm elektrik prizleri konacaktr. Tanabilir elektrik kablolar, dayankl kauukla kaplanm olacak ve gerektiinde eilip bklebilecek bir metalle dayankll arttrlacak ve bunlarn kaplamalar bozulmayacak, balantlar iyi durumda tutulacaktr. Madde 293 - letkenler, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmu olarak yerletirilecektir. Madde 294 - Yeralt kablolarnda yaplacak bir ilemde, cereyan kesilmesinden hemen sonra kapasitif boalmay temin iin, ze156

rinde allmas gereken kablolarn btn iletkenleri ksa devre edilecek ve topraklanacaktr. Ksa devre ve topraklama ilemi, alma yerinin en yakn ksmlar zerinde ve bu yerin her iki ucunda yaplacaktr. Yeniden gerilim altna girme tehlikesini nlemek iin, gerilim vermeye elverili bulunan btn ayrclar ak durumda kilitlenmi olacaktr. Madde 295 - Topraklama devresi, dk direnli iletkenden yaplm olacak ve baland cihazn izolesinde meydana gelecek en byk kaa (ksa devreyi) iletecek kapasitede olacak veya devrede, gerektiinde o cihaz devreden karacak, uygun bir devre kesme tertibat bulunacak ve topraklama tesisat, uygun bir ekilde korunacaktr. Madde 296 - Elektrik iletkenlerinin mahfazalar, metal mahfaza borular, elektrik tehizatnn metal koruyucular ve dier gerilim altnda bulunmayan yaltlm ksmlar, uygun bir ekilde topraklanacaktr. Madde 297 - Alternatif veya doru akm ile alan plak metal ksml elektrik cihazlar, uygun bir ekilde topraklanacaktr. Madde 298 - Elektrik tesisat veya tehizatnn bakm ve onarmnda, bunlar, devreden karacak bir devre kesme tertibat bulunacak, devreden karldktan sonra bunlarn, toprakl olmas hali devam edecektir. Madde 299 - Kofra ve dier koruma tertibat ile gerilim altndaki makina, cihazlar ve iletkenlerin mahfazalar, elektrik arpmalarna kar uygun ekilde korunacaktr. Madde 300 - Topraklamada, balant hatlar ak ekildii takdirde, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmu olacaktr. Madde 301 - Toprak hatlar, kolay muayene edilecek ekilde ekilmi olacaktr.

157

Madde 302 - Kontrol, bakm ve onarm yaplacak makina ve elektrik devrelerinin akm kesilecek ve akm kesen alter veya anahtarlarda kilitleme tertibat bulunacak veya bunlarn ak olduklar, uygun ekilde belirtilecektir. Madde 303 - Elektrik tesisatnn, cihazlarnn veya plak iletkenlerin, daima gerilim altnda bulunduu kabul edilecek ve teknik bir zorunluluk bulunmadka gerilim altnda elektrik onarm yaplmayacaktr. Toprakla potansiyel fark 250 volt ve daha yukar olan alternatif veya doru akml tesisatta, gerilim kaldrlmadan akm kesilmeden hi bir alma yaplmayacaktr. Toprakla potansiyel fark 250 volttan aa alternatif veya doru akml tesisatta yaplacak ilere giriilmeden yine gerilim kesilecek, ancak, zorunluluk halinde gerekli tedbirler alnacak ve akm geirmeyen aletler, uygun i elbisesi ve eldiven gibi kiisel koruyucular, kauuk paspaslar ile akm geirmeyen paravanalar, tabureler ve platformlar gibi aralar kullanlacak ve iiler yetkili bir elemann gzetiminde altrlacaklardr. zerinde allan gerilim altndaki plak iletkenler, uygun kafes, paravana veya yaltkan mahfazalarla korunacaktr. Madde 304 - Gerilim altndaki ksmlarn dokunmaya kar gerilimi 42 volttan yukar olan alternatif veya doru akml devre ve tesisat paralar ile pencere veya duvar boluklarndan eriilebilecek tesisat ksmlar, kofra veya dier uygun mahfazalar ile korunacaktr. Madde 305 - Toprakla potansiyel fark 42 volt veya daha yukar olan alternatif akm devrelerinin gerilim altnda bulunan ksmlar, ana datm tablolarnn arkasnda olduu gibi, srekli akta tutulmalar gereken yerlerde demelere akm geirmeyen zgaralar konacaktr. Madde 306 - Toprakla potansiyel fark 42 volt veya daha yukar alternatif akml iletkenler, gerilim deerine uygun olarak yaltlacak ve bu iletkenlerle bunlarn balant ve kontrol tertibat, d etkilere kar uygun ekilde korunacaktr. 158

Madde 307 - Vinlere akm salayan hava iletkenleri uygun ekilde yerletirilmi ve korunmu olacak ve bunlarn altna veya yaknna malzeme istifi ve yn yaplmayacaktr. Madde 308 - Yukar doru alan bakl elektrik anahtarlar ve devre kesicilerinin kendi arlklar ile kapanmalarn nlemek iin, mandal veya srg tertibat yaplacak, yatay alan bakl elektrik anahtarlaryla devre kesicilerinin kendi kendine kapanmalar nlenecektir. Madde 309 - Sigortalar, deitirilmeden nce gerilim d braklacak ve gerilim yokluu kontrol edilecektir. Sigorta gerilim d braklamyorsa, kesicilerle devrenin kesilmesi salanacak ve bu gibi hallerde, elleri ve gzleri koruyacak kiisel koruyucular kullandrlacaktr. Madde 310 - Priz ve fi sisteminde topraklama kontakt elemanlar, akm kontakt elemanlarndan nce balanty salayacaktr. Madde 311 - Kazan iinde veya buna benzer dar ve iletken ksmlar bulunan yerlerle slak yerlerde, alternatif akmla alan lambalar kullanld takdirde, alma yerinin dnda bulunan ve sarglar birbirinden ayr olan transformatr yardm ile elde edilen kk gerilim (en ok 42 v) kullanlacaktr. Madde 312 - Elektrik ilerinde kullanlan penseler, kargaburunlar, tornavidalar ve benzeri el aletleri, uygun ekilde yaltlm ve yadanlklarn, sprgelerin, fralarn ve dier temizlik aralarnn saplar, akm geirmeyen malzemeden yaplm olacaktr. Elektrik el aletleri iyi bir ekilde muhafaza edilecek ve her an ie hazr ekilde bakml bulundurulacaktr. Elektrik el aletleri kendi zel gayeleri iin, doru olarak ve kendi kapasiteleri iinde, ar zorlamalara bavurulmadan kullanlacaktr. Madde 313 - Tanabilir elektrikli el aletlerinin saplar, yeterli cins ve kalnlkta akm geirmeyen bir maddeyle kaplanacak veya bu gibi malzemeden yaplm olacak ve bu aletlerin zerlerinde, dev-

159

reyi kapal tutmak iin, srekli olarak baslmas gereken yayl devre kesicileri (enterptr) bulunacaktr. Madde 314 - naat antiyeleri ile dier ak alma yerlerinde kullanlan elektrikli el aletleri, kk gerilim veya 1/1 oranl ve sarglar birbirinden ayr gvenlik transformatrnden (ayrc transformatr) elde edilen gerilim ile altrlacak veya zel olarak imal edilmi, iki yaltkanl olacaktr. Gvenlik transformatr kullanlmas halinde, k devresine yalnz bir elektrikli el aleti balanacaktr. Madde 315 - Elektrikli el aletleri zerinde meydana gelebilecek kaaklarn zararl bir seviyeye gelmesinden nce, alete gelen elektrik devresini kesen gvenlik otomatikleri de uygun bir i gvenlii tedbiri olarak kabul edilecektir. Topraklamal aletlerde, topraklama devresindeki kesinti halinde, aletin elektrik devresini kesen bir kontaktrn bulunmas ekli de geerli saylacaktr. Madde 316 - Tanabilir elektrikli el aletlerinin topraklanmas, topraklama eleman bulunan zel fi ve prizlerle yaplacak, yksek amperajl prizler zerinde ayrca bir alter bulundurulacak, bunlara akm salayan kablolar dank bulundurulmayacak ve geitlerde yksekten geirilecektir. Aletler, besleme kablosu iinde bulunan zel topraklama iletkeni ile topraklanacaktr. Madde 317 - Parlayc, patlayc maddelerin imal edildii, tand ve depoland yerlerde, elektrikli el aletleri kullanlmayacaktr. Madde 318 - Kazanlar, tanklar ve benzeri dar yerlerle nemli ve slak yerlerde, elektrikli el lambalarnda olduu gibi alak gerilim kullanlmayacaktr. Doru akm kullanlyorsa, kullanma gerilimi 100 voltu gemeyecek ve art kutup topraklanm olacaktr. Alternatif akmda ise ancak en kk gerilim (en ok 42 V) kullanlacaktr. Buralarda, iyi yaltlm esnek kablolar kullanlacak ve kablolar dzenli ezilmeyecek ekilde bulundurulacaktr.

160

Madde 319 - Asl olarak kullanlmas gereken tanabilir elektrikli aletler, yay veya bir kablo veya bir zincir ucuna aslarak uygun arlklarla dengede tutulacaktr. Madde 320 - Tanabilir ar elektrikli aletlerin bir yerden dier bir yere tanmas, zel sapan veya asklarla yaplacak ve bu sapan asklar, alma srasnda kullanlmayacaktr. Madde 321 - Tanabilir elektrikli aletler ile alan iiler, bol ve etekleri geni elbiseler giymeyecekler, kauuktan gayri eldiven takmayacaklardr. Madde 322 - Elektrikli el aletleri kullanlmadan nce, yetkili kimseler tarafndan kontrol edilecek, topraklanmas arzal, motoru fazla kvlcml, priz, fi, anahtar ve balant kablosu bozuk olanlar kullandrlmayacaktr. Tanr elektrik lambalar, ancak srekli aydnlatmann yeterli yaplamad yerlerde kullanlacak, duylar ve gerilim altndaki ksmlar, akm geirmeyen, salam, kanal koruyucu kafesler iinde olacak ve organik tozlar veya parlayc maddeler bulunan yerlerle nemli yerlerde, lambalar cam koruyucu iinde bulundurulacaktr. Madde 323 - Elektrik kayna yaplan yerler, baka iilerin alt yerlerden en az 2 metre ykseklikte ve k geirmeyen tanmaz veya tanabilir paravanlarla ayrlm olacaktr. Madde 324 - Elektrik kayna ilerinde alan iilere, iin zelliine uygun kiisel korunma aralar verilecektir. Madde 325 - Elektrik kaynak makinas balantlar ve prizler, yalnz yetkili elektrikiler tarafndan yaplacak veya deitirilecek, kaynak ilerinde ise ehil kaynaklar altrlacaktr. Madde 326 - Elektrik kaynak makinalarnn kullanlmasnda, aadaki tedbirler alnacaktr. 1) Elektrik kaynak makinalar ve tehizat yaltlm ve topraklanm kaynak penseleri kabzal ve d yzleri yaltlm olacaktr.

161

2) Elektrik kaynak makinalarnn alteri, makina zerinde veya ok yaknnda bulunacak, kablolar salam ekilde tespit edilmi olacaktr. 3) Otomatik veya yar otomatik diki ve punta kayna makinalarnda, operasyon noktasna kapal koruyucu yaplacak veya ift el kumanda usul uygulanacaktr. 4) Besleme ve kaynak kablolar, zerinden tat gemesi halinde, zedelenmeyecek ve bozulmayacak ekilde korunacaktr. 5) Yanc maddeler yaknnda elektrik kayna yaplmayacaktr. Madde 327 - Elektrik kaynak makinasnn ebeke balantsndaki alter, btn kutuplar kesecektir. Madde 328 - Elektrik kaynak makinalarnn temizlenmesi tamir ve bakm veya alma yerinin deitirilmesi srasnda, makinalar ebekeden ayrlp elektrii kesilecektir. Madde 329 - Kazanlar gibi dar ve kapal hacimlerle ayn zamanda nemli yerlerdeki kaynak almalarnda, yalnz doru akm kullanlacaktr. Madde 330 - Elektrik kaynak veya kesme makinalarnda kullanlan elektojen gruplar, elektrik redresrleri veya transformatrleri ile bunlarn gerilim altndaki yaltlmam ksmlar, dokunmalara kar korunmu ve elektrik kaynak makinalarnn metal ereveleri uygun ekilde topraklanm olacaktr. Madde 331 - Elektrik kaynak ve kesme makinalarnn k ularnn veya kaynak devrelerinin birer kutbu, kaak akmlara kar, i parasnda topraklanm olacaktr. Madde 332 - Akm salayan kablo ularnn balant noktas ve elektrot pensleri yaltlm ve kaynak ssna kar elektrot pensleri, uygun ekilde korunmu olacaktr. Madde 333 - Direnli kaynak makinalarnn punto noktas ile gerilim altndaki ksmlar yaltlm olacak, bunlarn kablolarnn makina zerinde veya yaknnda bir yerde bir anahtar bulunacak, 162

akm giri ular, vida veya saplama ile iyice tespit edilecek ve buralarda filer kullanlmayacaktr. Ancak, kumanda devresinde filer kullanlacaktr. Madde 334 - Parlayc ve patlayc maddelerin bulunduu yerlerle bu maddelerin yaknndaki yerlerde, statik elektrik yklerinin meydana gelmesine kar nemlendirme, topraklama, iyonizasyon, silindirlerin ayar v.b. gibi uygun tedbirler alnacaktr. Statik elektrii iletmeyen malzemelerin kullanlmasndan mmkn olduu kadar kanlacaktr. Madde 335 - Sv parlayc ve patlayc maddelerin ok byk akma hzlar ile doldurulup boaltlmasndan, sramal ve yksek basnla doldurulmalarndan kanlacaktr. Madde 336 - Transmisyon tertibatndaki miller ve yataklar, statik elektrie kar topraklanacak, kayla kasnak arasna ve kayn kasna terkettii ksmn her iki tarafna, topraklanm metal taraklar uygun ekilde konulacaktr. Madde 337 - Parlayc svlar, depolama tanklarndan kara veya deniz tankerlerine aktarldklarnda, statik elektrie kar depolama tanknn toprakl metal ksm ile aracn metal ksmlar arasnda bir elektriksel balant yaplacak, haval veya dolu lastik tekerlekli ve benzeri aralar ayrca topraklanacaktr. Madde 338 - tlerek toz haline getirilmi maddelerin, pnmatik konveyrlerle tand hallerde, statik elektrie kar konveyrn ayrntl metal borular, btn hat boyunca birbirine iletken balantl olacak ve topraklanacak ve titan, alminyum ve manezyumun ince tozlarnn tand yerlere, statik elektrik dedektrleri veya benzeri uygun tertibat konulacaktr. Madde 339 - Statik elektrik birikmelerine kar, gerekli yerlere statik elektrik yk gidericileri veya ntralizrler konulacak veya uygun dier tedbirler alnacaktr. Madde 340 - Tabanca boyas yaplan tesislerde boyanacak veya verniklenecek metal paralar, boyama hcrelerinin btn metal 163

ksmlar ile davlumbazlar, kaplar, emme tertibat ve boya tabancalar, uygun bir ekilde topraklanm olacaktr. Madde 341 - Litreden byk sentetik akaryakt kaplar, iletken maddelerle kaplanacaktr. Nemin dk olmad hallerde, karton veya kat ile kaplama yaplacak veya metal boyalarla boyama veya iletken a geirme ilemleri uygulanacak yahut da bu cins kaplar toprak iine yerletirilecektir. Sentetik kaplara iletken yzeyler kazandrlmas halinde, bu yzeyler doldurma ve boaltmadan nce topraklanacaktr. Madde 342- Akaryakt depolama tanklar, akaryakt doldurulduktan sonra, ilgili standartlara uygun olarak gerekli bir sre dinlendirilecektir. Madde 343 - yerlerindeki parlayc, patlayc ve yanc maddelerin imal edildii, ilendii veya depoland yerler, ya, boya veya dier parlayc svlarn bulunduu binalar, yksek bacalar, yksek binalar ile zerinde direk veya sivri kntlar yahut su depolar gibi yksek yerler bulunan binalar, yldrma kar yrrlkteki ynetmelik ve artnamelere gre yaplacak yldrmlk tesisat ile, hava hatlar ise uygun kapasitedeki parafudrlar ile korunacaktr. Madde 344 - Maden atl veya karkasl bina, atlye, depo ve benzerleri ile iletken olmayan tabanlar zerinde kurulmu makinalar, havagaz, su ve kalorifer tesisat ve btn madeni ksmlar, usul ve teknie uygun olarak etkili bir ekilde topraklanacaktr. Madde 345 - Gerilim altndaki elektrik devrelerinin, elektrik makinalarnn veya cihazlarnn onarmna giriilmeden nce, onarm yaptrmakla grevlendirilenler tarafndan ve bunlarn sorumluluu altnda onarlacak; devrenin, tesisat, motor veya tehizatn her trl enerji kayna ile balantlar kesilecek, onarlacak devreyi besleyen alter veya devre kesicilerinin ak durumda olmalar ve bu ekilde kalmalar salanacak ve onarm bitirilmeden devreye akm verilmeyecektir. Akm onarmn bitiminde, sorumlu grevlinin izniyle verilecektir.

164

Madde 346 - Birden fazla kaynaktan beslenen elektrik tesisatnda, kablo veya hava hatlar zerinde onarma giriilmeden nce, akm her ynden kesilecektir. Madde 347 - Onarlacak hava hatlarnn her iki taraf devreden karldktan sonra, ayrca topraklanacak ve onarm iilerine emniyet kemerleri gibi uygun kiisel korunma aralar verilecektir. Madde 348 - Binalarda yaplacak ek inaat, onarm veya boya ileri ile benzeri almalara balamadan nce, gerilim altndaki iletkenlere yaklamas gereken kimselerin korunmas salanacaktr. Madde 349 - Toprak ile potansiyel fark 42 volttan fazla olan ve alak gerilim ile altrlan her trl elektrik tesisat, yetkili kimselerin girebilecei oda veya kapal yerlerde bulundurulacak veya tesadfen dokunulamayacak kadar yksek yerlere yerletirilecektir. Madde 350 - zerinde 650 volt gerilim bulunan alter veya ona benzer ak elektrik tehizat, en az 215 santimetre ykseklikte ve bakm ve kontrol almalarna elverili ekilde yaplm olacaktr. Gerilim altndaki ksmlarn bakm ve kontrolne yarayan uygun geitler yaplacak ve bunlar yol olarak kullanlmayacaktr. Madde 351 - Alak gerilimli tesisatta servis koridorlar en az 60 santimetre genilikte ve yksek gerilimli tesislerde ise en az 80 santimetre genilikte olacaktr. Hi bir yerde bu koridorlarn tavan ykseklii 2 metreden az olmayacaktr. Madde 352 - Binalarn d yzlerine konulacak transformatr, kondansatr veya buna benzer dier elektrik tehizat ile bu cihazlara ulaan iletkenler; pencere, balkon ve benzeri yerlerden yeteri kadar uzak ve zararsz bir yerde bulunacaktr. Madde 353 - Elektrik tesisat, cins ve hacmine gre ehliyetli elektrikiler tarafndan yaplacak, bakm ve iletmesi salanacaktr. Madde 354 - Nemli ve tozlu yerlerle geici olarak nemli olan, slak, korozif, yangn tehlikesi arzeden ve yksek scakl olan yerlerde 165

yaplm ve yaplacak elektrik tesisat ile bina dna yaplm elektrik tesisat, Elektrik Tesisat Ynetmelii ve Fenni artnamesine uygun olacaktr.

ALTINCI BLM
El Aletlerinin Kullanlmasnda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 355 - yerlerinde kullanlacak el aletleri, yaplacak ie uygun malzemeden yaplm olacak ve yalnz yapmna zg ilerde kullanlacaktr. Bunlarn ahap saplar budaksz, iyi cins ve elyafl aatan, uygun biim ve boyutta, kenarlar yuvarlatlm kymksz ve dzgn yaplm olacaktr. Madde 356 - Kvlcmn tehlikeli olaca yerlerde kullanlacak el aletleri, kvlcm kartmayacak malzemeden yaplacak ve bu nitelikte olmayan aletler, bu yerlerde kullanlmayacaktr. Madde 357 - eki, balyoz, kalem, keski, zmba ve benzeri aletler, standartlarna uygun ekilde ve kaliteli elikten yaplacak ve bunlarn bozulan veya apaklanan balar, talama veya eeleme suretiyle dzeltilecektir. Madde 358 - El aletlerinin su verme veya bilenmesi ile bakm ve onarm ileri, kalifiye iiler tarafndan yaplacak ve bunlarn sivri veya keskin ular, kullanlmadklar zaman uygun ekilde korunacaktr. Madde 359 - El aletleri, yerlerde, merdivenlerde, geitlerde veya iilerin geit olarak faydalanabilecei herhangi bir yer zerinde ortada bulundurulmayacak ve bunlar iin uygun dolap, ask tablosu veya en az 2 santimetre ykseklikte eteklii bulunan raflar yaplacaktr. Ba st yksekliinden dmelere kar gerekli tedbirler alnmadan, bunlar elden braklmayacaktr. Madde 360 - Baltalar, keserler, satrlar gibi el aletleri, daima keskin olarak bulundurulacak, bunlarn saplar alete sk ve salam dura166

cak ekilde geirilecek ve tanmalarnda uygun klf, ask veya mahfaza iinde bulundurulacaktr. Madde 361 - Kalemler, keskiler (sapl keskiler), zmbalar ve benzeri aletlerde, kalem ular, keski azlar ve zmba burunlar, yaplacak ie uygun biimde ve daima keskin olacak ve bunlar kullanlrken, uygun siper veya paravanalar veya benzeri koruyucular bulundurulacaktr. Madde 362 - Kaldralar ve benzeri aletler kullanlmadklar srada, yere veya tezgah zerine dayal ve dik olarak braklmayacak, yatk olarak braklacaktr. Madde 363 - Ee ve trplerin metal bilezii bulunan salam saplar veya baka eit bir tutacaklar olacak ve bunlar sapsz olarak kullanlmayacaktr. Ee ve trpler, sandk ama, ivi skme veya sert bir cisme vurma ilerinde kullanlmayacak, bunlara eki ve benzeri aletle vurulmayacak ve eski eelerden keski, kalem veya zmba gibi aletler yaplmayacaktr. Madde 364 - Baklarn saplar zerine, gerektiinde elyaf, deri veya paslanmaz elikten yaplm kabza mahfazalar yaplacak veya parmak kavramlar veya kalkan konulacaktr. Kauuun kesilmesinde kullanlan baklarn ular, uygun ekilde yuvarlatlacaktr. Konserve, deri yzme, deri ileme ve lastik fabrikalarnda kullanlacak baklarn tanmalar iin, uygun klflar veya knlar bulunacaktr. Madde 365 - Krikolar, yk kaldrlrken yere salam bir ekilde ve dik olarak konulacak ve ykler istenilen ykseklie kaldrldktan sonra, krikolar dayankl ve uygun takozlarla beslenmedike bu yklerin altnda veya stnde allmayacak ve yklerin kriko ile indirilmesinde gerekli tedbirler alnacaktr. Madde 366 - Tomruk veya ktk aktarma veya ambarlama ilerinde kullanlan kancalarn veya snglerin ular, daima sivri ola167

cak ve el kancalarnn kollar, saplarna salam ve sk bir ekilde geirilecektir. Madde 367 - Penseler, tel makaslar ve kskalar ile gergin tel, yay veya benzeri teller kesilirken, telin kesilen ularndan biri uygun ekilde tespit edilecektir. Madde 368 - Somun skma veya gevetme iin, uygun anahtarlar kullanlacak, pense ve benzeri aletler kullanlmayacaktr. Normal kollu anahtarlarn ucuna boru geirerek veya benzerleri taklarak uzatlmayacak ve anahtarlar, eki olarak kullanlmayacaktr. Mandren anahtarlar, yuvasna gevek oturacak ve brakldnda, kendiliinden debilecek ekilde olacak ve zincir, ip veya benzerleriyle bir yere balanm olmayacaktr. Madde 369 - Pnmatik seyyar cihazlarn kumanda tetikleri uygun ekilde konulmu olacak ve operatr elini ektiinde, hava giri supab otomatik olarak kapanacaktr. Bunlarn basnl hava hortumlar ve hortum balantlar, yapacaklar ie uygun ve dayankl olacak ve bunlarla normal onarm dnda bir para deitirilirken veya benzeri bir i yaplrken, hava hortumlarnn ana valflar kapatlacaktr. Madde 370 - Pnmatik ekilerin pistonlar, alrken yerlerinden kmayacak ekilde yaplm ve para frlamalarna kar yaylar, gvenlik, kancalar veya benzerleriyle korunmu olacaktr. Pnmatik ekilerden paralar basnl hava ile frlatlarak karlmayacaktr. Madde 371 - Pnmatik keskilerle perin ba kesilirken, kesilen perin balarnn bir tel sepet iine dmesi salanacak ve bu ilerde alanlara, ba ve gzlerin korunmas iin uygun koruyucu aralar verilecektir. Madde 372 - Basnl ivi akma tabancalarnn tetiklerinde gvenlik tertibat ve namlularnda, para frlamalarna kar, koruyucu bir huni bulunacaktr.

168

YEDNC BLM
Kaldrma Makinalarnda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 373 - Normal vinler ile oklu, rayl, kprl, ayakl kprl, tek rayl, motorlu seyyar, seyyar atlye vinleri ve platformlu kaldrc arabalar, maunalar, elektrikli, pnmatik, hidrolik zincirli ve halatl palangalar gibi kaldrma makinalar ve aralarn tamburlar, kaldraca yke ve kullanlacak halatn ap, nitelik ve sarg saysna uygun olarak yaplacak ve iki yan gerekli ykseklikte fatural olacaktr. Madde 374 - Kaldrma makinalarnn elik halat ular, tambur iine salam bir ekilde balanacak ve halat zerindeki kaldrma kancalar en aa seviyede olduklarnda, tambur zerinde en az iki tam devir yapacak boyda halat sarl kalm bulunacaktr. Madde 375 - Elektrikle alan kaldrma makinalarnda, belirtilen st ve alt noktalar geildiinde, elektrik akmn otomatik olarak kesecek ve tamburun hareketini otomatik ekilde frenleyecek bir tertibat bulunacaktr. Madde 376 - Kaldrma makinalar, kabul edilen en ar ykn en az 1,5 katn, etkili ve gvenli bir ekilde kaldracak ve askda tutabilecek gte olacak ve bunlarn bu yke dayankl ve yeterli yk frenleri bulunacaktr. Madde 377 - Elektrik veya basnl hava ile alan ve yerden kumanda edilen kaldrma makinalarnn manevra halatlarnda, dolamalar nleyecek gerekli tedbirler alnacaktr. Madde 378 - Kaldrma makinalar ve aralar her almaya balamadan nce, operatrleri tarafndan kontrol edilecek ve elik halatlar, zincirler, kancalar, sapanlar, kasnaklar, frenler ve otomatik durdurucular, yetkili teknik bir eleman tarafndan ayda bir btnyle kontrol edilecek ve bir kontrol belgesi dzenlenerek iyerindeki zel dosyasnda saklanacaktr. 169

Madde 379 - Kaldrma makinalarnda yklerin kaldrlmalar, indirilmeleri veya tanmalar, yetitirilmi manevraclar tarafndan verilecek el ve kol iaretlerine gre yaplacaktr. Madde 380 - Bir kaldrma makinasnda birden ok ii grevli bulunduu hallerde, kaldrma makinas operatr, balayc, sapanc veya dier grevlilerden yalnz birinden iaret alacak ve iareti, operatr tarafndan kolayca grlebilecek yerlerde duracaktr. Operatr, her kim tarafndan verilirse verilsin, her dur iaretini daima yerine getirecektir. Madde 381 - Ykler dik olarak kaldrlacaktr. Bunlarn eik olarak kaldrlmas zorunlu olduu hallerde manevralar, sorumlu bir elemann gzetiminde yaplacak ve yk sallanmalarna ve ykn kt durumuna kar gerekli tedbirler alnacaktr. Madde 382 - Kaldrma makinalarnn operatrleri, zellikle eritilmi maden potalar veya elektrikli mknatslarla tanan paralar ve benzeri tehlikeli ykleri, alanlar zerinden geirmeyeceklerdir. Bu gibi ykler tanmadan nce, operatr tarafndan sesli bir sinyal verilecek ve iiler tehlikeli blgeden ayrlncaya kadar, kaldrma ve tama ileri durdurulacaktr. Madde 383 - ndirilen bir ykn altndan sapan halatnn ekilmesi iin kumanda vermeden nce iareti iilerin gvenliini salayacaktr. Madde 384 - Kaldrma makinalarnn yksz hareket ettirilmeleri gerektiinde, istifi veya sapanclar, iaretiye hareket iaretini vermeden nce denk veya sapan halatlarn kancalara uygun bir ekilde takacaklar ve operatrler de kancalar, yeter bir ykseklikte tutacaklardr. Madde 385 - Operatrler, kaldrma makinalarnda bir yk asl bulunduu srece makinalarnn bandan ayrlmayacaklardr. Madde 386 - Elektrikli mknatsl vin, dinlenme halinde iken, mknatslar vin zerinde asl olarak yksekte braklmayacak, bunlar 170

ya dorudan doruya yere dedirilecek veya bu i iin yaplm platformlar zerine indirilecektir. Mknatslar kullanlmadklarnda, vin zerinden karlacaktr. Madde 387 - Ak havada alan vinlerin kabinleri kapal olacak ve bunlarn operatre en geni gr alann salayacak ekilde yukar kaldrlabilen srgl pencereleri bulunacak ve souk havalarda, uygun ekilde stlacaktr. Madde 388 - Hareket halindeki vin kabinleri iinde veya vin arabalar zerinde, yalnz grevli kimseler bulunacak ve vin operatrleri, hi bir kimsenin yk zerine binmesine veya bo halat veya kancalara aslmasna izin vermeyecektir. Madde 389 - Kaldrma aralarnn kancalarnn gvenlik kat says (tama gc), tayacaklar ykn en az; el ile altrlanlarda 3 katna, mekanik olarak alanlarda 4 katna ve erimi maden veya yakc veya andrc (korozif) maddeler gibi tehlikeli ykleri tayanlarda ise, 5 katna eit olacaktr. Madde 390 - Ak havada ray stnde alan vinlerde, rzgarn etkisi hesaplanacak ve bunlarda takozlama, balama yaplacak ve srg gvenlikli fren tertibat bulunacaktr. Madde 391 - Tek rayl askl vinlerde ask milinin kopmas halinde, yk askya alabilecek bir veya birka gvenlik balants bulunacaktr. Madde 392 - Ray stnde alan vinlerde, vincin ve vin arabasnn zerinde gidip geldikleri raylarn her iki banda ve en az tekerleklerin yar ap yksekliinde takozlar bulunacak, kprl ve asma vinlerin, kpr ve vin arabas tekerleklerinde, uygun el, kol ve ayak koruyucular bulunacaktr. Madde 393 - Tek rayl vinlerin getikleri yollar, serbest tutulacak ve bu yollar, izgilerle aka belirtilecektir. Madde 394 - Ray stnde alan vinlerde, vin kabinine ve vin kpr geitlerine kmay salayan sabit merdivenlerle vin kpr171

lerin her iki tarafnda ve kpr boyunca en az 45 santimetre geniliinde geit veya sahanlklar bulunacaktr. Vin kabin geitlerinin kpr zerinde gvenle gemeleri salanamad hallerde, vin kprsnn her iki bana ve kpr geitlerine dikey vaziyette en az 40 santimetre geniliinde salam yapl, uygun ekilde korunmu geit veya sahanlklar yaplacaktr. Madde 395 - Vin arabalarnn geit ve sahanlklar ile bunlarn altna ve stne rastlayacak sabit tesisler arasnda 180 santimetreden az aklk braklmayacaktr. Madde 396 - Kpr ayakl gezer vinlerin getii yol boyu ve raylarn her iki taraf srekli olarak serbest tutulacak ve buralar en az 75 santimetre eninde olacaktr. Madde 397 - Rayl vinlerde kumanda tertibatnn ve operatrlerin bulunduu kabinler, yanmaz malzemeden ve ak havada alanlarnki de ayrca d etkilere dayankl malzemeden yaplm olacaktr. Kabinler, operatrn btn manevra alann kolaylkla grmesini salayacak ve manevra iin tehlikesizce darya sarkabilecei ekilde yaplm olacaktr. Kabinlerde, operatrleri yakc ve korozif maddelerin sramasna kar koruyacak tedbirler alnacak ve bunlar, zararl uucu maddelerle, zehirli duman, gaz ve buharlardan en uygun ve etkili ekilde korunacaktr. Kabinler, titreimleri nlemek iin, iyi ve salam bir ekilde tespit edilmi olacaktr. Arza halinde vin operatrnn, kabini gvenlikle terk edebilmesi iin; kabinde lzumlu halat, ip merdiven veya dier uygun bir inme arac bulundurulacaktr. Madde 398 - Rayl vinlerin kabin kaplarnn sahanlk veya geit seviyesinden 30 santimetreden daha yksekte bulunduu hallerde, bu kaplarn nne uygun basamaklar yaplacak ve kabinlerde, kum dolu bir kova veya elektrik akm iletmeyen madde ile doldurulmu bir yangn sndrme aleti bulundurulacaktr. 172

Madde 399 - Rayl vin kabinleri iinde bulunan ana alterden baka, kabin dam zerine ve geitten kolay eriilir bir yere veya iyeri tabannn uygun bir yerine, yalnz vinci durduran ikinci bir ana alter konulacaktr. Madde 400 - Rayl vinlerin ykseltmeyi snrlayc tertibat, dorudan doruya vincin kasna veya kancas tarafndan harekete geirilecek uygun akm kesme tertibatl ve ykn, beklenmedik bir anda inmesini nleyebilecek ekilde yaplm olacaktr. Bu tertibat, vincin, fren tesisatna bal olarak alacak ve rayl vin operatrlerin almaya balamadan nce ve almann bitiminde, bu tertibat altrarak kontrol edeceklerdir. Madde 401 - 5 ton veya daha fazla yk kaldran rayl vinlerde, 2 elektrikli fren veya bir elektrikli ve bir mekanik fren bulundurulacaktr. Madde 402 - Ak havada alan rayl vinlerde, yk kancasn srekli olarak aydnlatabilecek ve vin zerine balanm lambalar bulunacaktr. Madde 403 - Vin kprlerinin hareketlerini kontrol iin, bu kprlerde kollu el frenleri veya pedall ayak frenleri bulunacaktr. Madde 404 - Asma vin kaidelerinin tekerleklerinden, tekerlek koruyucular ve bunlarn yannda vinci tespit iin uygun tertibat bulunacaktr. Madde 405 - Vincin veya kaldrlan ykn hareketi esnasnda alanlar uyarmak iin operatr, sesi aka iitilebilen zil, an ve benzerleriyle iaret verecek ve bunlar hareket halinde devaml olarak alacaktr. Madde 406 - Rayl vinlerde ana alterleri amadan nce operatrler, btn kumanda kol ve dmelerinin stop durumunda olduunu kontrol edecekler ve elektrik akmnn kesildii hallerde, btn kumanda sistemini stop durumuna getirecekler ve bu durumu, akm tekrar verilinceye kadar deitirmeyeceklerdir. 173

Kabinleri terk etmeden nce, rayl vin operatrleri, btn kumanda tertibatn stop durumuna ve ana alterleri de ak duruma getireceklerdir. Madde 407- Ayn yk kaldrmak iin, iki rayl vincin birlikte altrlmas halinde, her iki vin operatrne, yalnz bir iareti tarafndan kumanda verilecek ve vinlerin hareketlerinde ahengi salayacak zel tedbirler alnacaktr. Madde 408 - Yklerin, vinlerle asl olarak tanmasnda grevlendirilen iareti veya iiler, yklerinin nnde gidecek, ray makaslarn kontrol edecek ve yklerin bir kimseye veya herhangi bir engele arpmayacak bir ykseklikte tanmasn salayacaklardr. Madde 409 - Rayl vinlerin onarmnda, bu vinlerin altna demeli bir iskele kurulacak veya bir a ekilecek ve tekerlekleri iten ve dtan uygun ekilde takozlanacaktr. Madde 410 - Vince ait ar paralarn indirilip kaldrlmas iin vin zerinde ceraskal veya makaralarn taklabilecei elik kollar, halkalar veya benzerleri bulunacaktr. Madde 411 - Rayl vinler zerinde herhangi bir onarma balamadan nce, btn kumanda tertibat, stop durumuna getirilecek, iki ana alter alacak ve bunlardan biri, skca balanacaktr. Vin zerine ve uygun yerlere, onarm yapldna dair uyarma levhalar konulacaktr. Ayn ray ebekesi zerinde baka vinler altnda, bunlar uygun uzaklkta durduracak takozlar konulacak veya ayn ii grecek baka tedbirler alnacaktr. Madde 412 - Halat tamburlarnn ve millerinin veya motor bobinlerinin sklmesinden evvel kaldrma halatlar, tamburlar zerinden karlacaktr. Ancak, bunun salanamad hallerde, tamburun ani olarak dnmesi nlenecektir. Madde 413 - Rayl vinlerde yaplan onarmn bitiminde, btn koruyucular yerlerine taklacak ve vin harekete geirilmeden 174

nce, onarmda kullanlan btn ara, gere ve malzeme kaldrlm olacaktr. Madde 414 - Motorlu seyyar vinlerin kaldracaklar en ar ykler, kabinlerin iinde veya dnda yazl olarak belirtilecek ve kollu vinlerde ayrca yatklk ve ok mesafelerine gre kaldrlmasna izin verilen en ar ykler, ayn ekilde gsterilecek ve bunlardan en ar ykten fazlas kaldrldnda, durumu bildiren sesli ve kl otomatik bir uyarma tertibat bulundurulacaktr. Madde 415 - Vin operatrlerinin kaymasn nlemek iin, motorlu seyyar vinlerin platformlar, tahtadan veya damarl metal plakadan yaplm olacak ve buharla alan motorlu seyyar vin kabinlerinin iinde, bir yandan dierine rahata gitmeyi salayacak bir geit bulunacaktr. Madde 416 - Motorlu vinlerle yk kaldrlrken veya vin yer deitirirken sesli ve kl uyarma yaplacak ve bunlarn gece almalarnda farlar ve arkalarnda stop lambalar yaklacak ve kabinler uygun ekilde aydnlatlacaktr. Madde 417 - Motorlu vinler ray zerinde hareket ettiklerinde, makaslar grevliler tarafndan idare edilecek ve operatrler, vin asesini veya vin okunu herhangi bir yere demeyecek ekilde ayarlayacak, almalarn bitiminde veya geici duraklamalarda vinci frenleyecek, oklar uygun mesnetler zerine yatracak ve makinalar durduracaklardr. Madde 418 - Oklu vinlerde oklarn yatklklarna ve vin arabasnn durumuna gre, tanabilecek en ar ykler, vin arabasnn veya okun uygun bir yerinde gsterilecek ve bunlarda en ar ykten fazlas kaldrldnda, durumu bildiren sesli ve otomatik bir uyarma tertibat bulundurulacaktr. Madde 419 - Seyyar vinlerin, platformlu kaldrc arabalarn ve benzerlerinin tekerlekleri korunacak, bunlarda el ile alan sesli uyarma tertibat bulunacak ve bunlarn elektrikle alanlar, uygun ve yeterli ekilde topraklanacaktr. 175

Madde 420 - Geme (teleskopik) platform tipli kaldrc arabalarda, ykselen st ksmn birdenbire inmesini engelleyecek otomatik srgl veya benzeri uygun tertibat bulunacak ve bunlar elektrikle altklarnda, platformun ykselmesini ve inmesini snrlayacak bir tertibat yklerin indirilmesini ayarlayan elektrikli veya mekanik bir fren bulunacaktr. Bunlar ykl olarak yer deitirdiklerinde, devrilmelerini nlemek iin, platformlar yere yakn tutulacaktr. Madde 421 - Kaldrma ara ve makinalarnda meydana gelen herhangi bir aksaklk halinde, ykleri bulunduklar durumda tutabilecek gte frenler bulunacaktr. Madde 422 - Mauna tamburlarnn boy ve aplar, yk halatn tek kat halinde sarabilecek durumda olacak ve maunlarn kumanda kollar, uygun kavrama tertibatl bulunacaktr. Madde 423 - Buharla alan maunalarda, iiler scak su veya buharla yanmaya kar korunacak ve ekzos borularndan kan buharlar, operatrlerin grn azaltmayacaktr. Madde 424 - Elektrikli maunlarn durmas halinde, yk askda tutabilecek frenleri olacak ve bunlarn kumanda kol balklar, elektrik akm geirmeyen maddelerden yaplm bulunacaktr. Madde 425 - (Pnmatik) basnl hava ile alan maunlarn kumanda kutusu kollar, brakldnda otomatik olarak kendiliinden l noktaya gelecek tertibatl olacaktr. Madde 426 - El macunlar, kaldrlacak en ar yke gre, kaldra kolu veya kollar zerinde yaplacak bask, adam bana 10 kilogram gemeyecek ekilde yaplm olacak, bunlarda kaldra kolu brakldnda, yk askda tutabilmek iin, tambur mili zerine gvenlik mandalnn oturaca dili bir kasnak veya ayn ii grebilecek otomatik sonsuz bir vida konulacak ve yklerinin indirilmesini ayar ve kontrol etmek iin, bir fren tertibat bulundurulacaktr. Madde 427 - En ar yk iin, kaldrma ve balama (sapan) zincirlerinin ve kancalarnn gvenlik kat says en az 5 olacaktr. 176

Zincirler bu zelliklerini yitirdiklerinde ve boylar %5 den fazla uzadklarnda ve bakla veya halka kalnlklarnn drtte birini geen bir anma meydana geldiinde, bunlar kullanlmayacaklardr. Madde 428 - Tamburlara sarlan veya kasnaklar zerinden geen zincirler, belirli devrelerde yalanacaktr. Ancak, dkmhanelerde veya ya ve greslerin kuru veya benzeri maddeleri zincirler zerinde toplanabilecei yerlerde, kullanlan zincirler ve sapan zincirleri yalanmayacaktr. Madde 429 - Yklerin kaldrlmasnda kullanlan zincirlerde, dm ve bkm olmayacak, sert ve kesici keli ykler kaldrlrken, kelerle zincirler aras, uygun yastklarla beslenecek ve krlan bir kaldrma veya balama zinciri telle balanmayacak veya cvatalarla tutturulmayacaktr. Madde 430 - Kaldrma ve balama zincirleri, kullanlmadklar zaman, uygun kancalara aslacak ve bunlarn paslanmas nlenecek, ezilmelere ve korozif maddelerin etkilerine kar korunacaktr. Madde 431 - elik halatlarn gvenlik kat says 6 dan aa olmayacak ve halatlarn ek yerleri, halkalar, balk ve balantlar halatlarn kaldraca en ar yke dayankl olacaktr. Madde 432 - 6 bkml elik halatlarn 50 santimetre veya zel elik halatlarn 1 metre boyunca dayanmlarn, aada gsterilen miktarlarda kaybetmi olanlar kullanlmayacaktr. 7 telli elik halatlarda % 12, 19 telli elik halatlarda % 20, 37 telli elik halatlarda % 25, 61 telli elik halatlarda % 25, Seal zel elik halatlarda % 12, gen bkml zel elik halatlarda % 15, Nuflese zel elik halatlarda % 20. Madde 433 - elik halatlarn balant ksmlarnda tellerin anmas, kopmas ve balantnn gevemesi gibi hallerde, halatn 1-3 177

metresi, uygun ekilde kesilecek ve halatn balar, yeniden uygun ekilde balanacaktr. Madde 434 - Kaldrma veya ekme ilerinde kullanlan ip halatlar, iyi cins kenevirden veya benzeri elyaftan yaplacak ve bunlarn kopmaya kar, gvenlik kat saylar en az 3 olacaktr. p halatlar, asitlerin veya bunlarn buharlarnn yahut ypratc dier kimyasal maddelerin bulunduu yerlerde kullanlmayacak ve saklanmayacaktr. p halatlar, slak olduklarnda kurutulacak, kirli olduklarnda ykanacak ve kuru olarak saklanacaktr. Madde 435 - Kaldrma ara ve makinalarnn alt ksmnda bulunan makaralarn uygun koruyucular olacak ve bu makaralarn kaymalar nlenecektir. Madde 436 - Kaldrma ara ve makinalarnn yk kancalar; demir, dvme, elik veya benzeri uygun malzemeden yaplm olacak, yklerin kurtulup dmelerini nlemek iin, bunlardan gvenlik mandal veya uygun gvenlik tertibat bulunacaktr. Madde 437 - Eit kollu sapanlarla uygun ekilde tanamayacak ykler iin, kollar eit boyda olmayan sapanlar kullanlacaktr. Birden fazla kollu sapanlar kullanldnda, sapan kollarnn balar, ayn halkaya balanacak ve sapan kollar uygun aklkta olacaktr.

SEKZNC BLM
Tayclarda (Transportr) Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 438 - Merdaneli, arlkl zincirli ve havai zincirli transportrlerle tomruk transportr, sonsuz vidal, pnmatik ve bantl transportrler ve benzeri tayclarn zerinden gemek zorunluluu bulunan hallerde, gvenlii salayan geitler yaplacak ve hareket halindeki transportrlerin stne kmalar nlenecektir.

178

Madde 439 - Transportrlerin ukurda veya yer seviyesinde bulunduu hallerde, bunlar ve boluklar, uygun korkuluk ve eteklerle korunacaktr. Madde 440 - alanlarn stnden geen transportrlerin altlarna sa levha veya tel kafesten koruyucular konulacaktr. Madde 441 - Transportrlerin ykleme ve boaltma yerleriyle hareket ve germe tertibatnn bulunduu uygun yerlere durdurucu tertibat konulacaktr. Madde 442 - Ykleri eik olarak ykselten transportrlerde hareketin durmas halinde, yklerin kaymasn ve transportrn geriye doru boa almasn nleyecek mekanik bir tertibat bulundurulacaktr. Madde 443 - Transportrlerin eritikleri yerler, operatrn kumanda gr sahas dnda bulunduu hallerde, transportr boyunca tehlikeli noktalarda bulunabilecek iilere, operatrn, transportrn harekete geeceini bildirmesini salayacak sesli veya kl bir tertibat kurulacaktr. Madde 444 - Merdaneli, arlkl transportrlerin dirsekli ksmlar ile yerden 150 santimetreden fazla yksekte bulunan tama yollarnn yanlar, para dmelerine kar uygun ekilde korunacaktr. Madde 445 - Bantl transportrlerden bantlarn kopmalarna kar, uygun koruyucular yaplacak ve bunlar, silindirin iki bandan en az 1 metre uzatlacaktr. Madde 446 - Bantl transportrler ile tanan malzeme, bir boaltma tertibat ile alnarak yer altnda olan ve azlar, geilen yerlerde bulunan silolara boaltld hallerde, bu silo azlarna malzemeyi geirecek aralkl zgaralar konacak veya uygun korkuluk ve eteklikler yaplacaktr. Madde 447 - Bantl transportrlerin bataki silindir veya tamburlarna yapan maddeler el ile temizlenmeyecek, bunlar uygun baklar veya dner fralarla temizlenecektir. 179

Madde 448 - ie, kavanoz ve benzerlerinin devrilme veya dmelerini nlemek iin, tablal transportrlerin tama yzeylerinin her iki tarafna, uygun ykseklikte koruyucular yaplacaktr. Madde 449 - Koval yatk transportrlerin en az 215 santimetre yksekliinde ve transportr tamamen kapatabilen ve kontrol, temizlenmesi ve onarm iin, zerinde krlmaz caml pencereleri veya takma kapaklar bulunan ve bina iinde getikleri her katta, kovalarn boalmasn salayan koruyucular bulunacak ve tesisatn kumanda kollar, gvenli ve kolay eriilir bir yerde bulunacaktr. Madde 450 - Merdaneli transportrlerin merdaneleri arasnda 15 santimetreden fazla bir aklk bulunduunda, bunlar metal, aa veya dier bir maddeden yaplm uygun ve dayankl kaplarla kapatlacak ve miller ve dirsek dilileri, uygun ekilde korunacaktr. Madde 451 - Seyyar transportrlerin eimleri, kriko, sonsuz vida gibi mekanik veya otomatik bir tertibatla ayar edilecek ve seyyar transportrlere elektrik akm, uygun kablolarla verilecek, gerilim altndaki btn ksmlar izole edilecek ve metal ksmlar topraklanacaktr. Madde 452 - Sonsuz vidal transportrler, elik veya levhalarla denmi oluklar iine konulacak, bu oluklar en az 3 milimetre kalnlnda ve kaldrlp alabilen ayn malzemeden yaplm kapaklarla kapatlacaktr. Bu kapaklarn altna metal zgaralar yerletirilecektir. Kapaklar alnca transportr otomatik olarak duracaktr. Bunun salanamad hallerde, transportr durdurulmadan ve kumanda tertibat kilitlenmeden, tkanklklar giderilmeyecek veya onarm yaplmayacak ve bunlarn motorlar, fazla yklemede otomatik olarak duracaktr. Madde 453 - Pnmatik transportrlerin verici veya emici azlar, salam kafeslerde korunacak ve vantilatrlerinin yataklar, tozlara kar tecrit edilmi olacak ve bunlarn otomatik yalama tertibat, uygun yerlere konmu bulunacaktr.

180

Madde 454 - Pnmatik transportrlerin kanallar, bu kanallarn apna uygun kalnlkta elik veya ayn dayankllkta satan yaplacaktr. Bu kanallarn temizlenmesine yarayan menfezlerde, menteeli veya kzakl ve salam srgl kapaklar bulunacak, buralarda statik elektrie kar, topraklama yaplacak veya benzeri tedbirler alnacaktr. Madde 455 - Pnmatik transportrlere, tayacaklar, malzemeler el ile verildii ve besleme aznn ap 30 santimetre veya daha byk olduu hallerde, bu azlara, kanallardan en az 1 metre uzakta uygun huniler yaplacaktr.

DOKUZUNCU BLM
Motorlu Arabalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 456 - Motorlu arabalarn gndz ok lo ve karanlk yerlerde veya gece kullanldnda, n ve arka klar yaklacaktr. Motorlu arabalarn operatr platformlarnn stleri ve kenarlar, demir veya elikten yaplm salam boru korkuluklarla korunacaktr. Madde 457 - Motorlu arabalarn gl frenleri olacak ve dikiz aynalar bulunacaktr. Tekerlekleri veya trtllar, ase dnda ise bunlar uygun ekilde korunacaklardr. Madde 458 - Benzin, mazot ve benzeri yaktla alan motorlu arabalar, patlayc maddelerin, tozlarn ve parlayc buharlarn bulunduu yerlerin yaknnda, binalarn ilerinde, vastalarn akaryakt depolarnn doldurulduu kapal yerlerde kullanlmayacaktr. Madde 459 - Motorlu arabalarn klakson, an veya zil sesleri, iyerindeki dier sinyal seslerinden farkl, dier makinalarn meydana getirdii grltleri bastracak kadar kuvvetli ve titiz olacak ve ayn iyerinde alan eitli motorlu arabalar iin ayn ses tonu kullanlacaktr.

181

Madde 460 - Grevli olmayanlarn motorlu arabalar ve rmorklar zerine kmalar, operatrler tarafndan nlenecek ve bunlar, zerinde aka gsterilmi bulunan en ar ykten fazla yklenmeyecek ve ykler, arabann gabarisi dna tarlmayacak ve salam bir ekilde balanacaktr. Madde 461 - yerlerindeki demiryollar ebeke ve tesislerinin ina, tertip, tanzim, ykleme, boaltma, iletme, bakm ve onarm ileri T.C. Devlet Demiryollar mevzuatna gre yaplacaktr. Madde 462 - yerlerindeki tren personeli ve grevlilerinden bakalar, hareket halinde olan vagon ve lokomotifler zerinde bulunmayacaklardr. Madde 463 - yerlerindeki demiryollarnn, binalara yakn olarak gemeleri zorunlu olan hallerde, bu binalara demiryolunun bulunduu taraftan kap almayacak ve buralarda iiler durmayacak, eya ve malzeme braklmayacak ve bunlar yasaklayan uyarma levhalar bulundurulacaktr. Madde 464 - yerlerinde, demiryollar seviyesinde btn geitler kapatlacak ve bunlarn yerine, yayalar ve aralarn gemesine zg st veya alt geitler yaplacaktr. Bunlarn salanamad hallerde, geitlerde gerekli gvenlik tedbirleri alnacaktr. Madde 465 - Akaryaktla alan lokomotiflerin yakt depolarnn doldurulmasna yarayan azlar, doldurma dnda kapal tutulacak ve doldurma srasnda motorlar durdurulacaktr. Madde 466 - Elektrikli lokomotif makinistleri, kumanda kol veya kollarn karp almadan veya bunlar kilitlemeden yerlerini terk etmeyeceklerdir. Madde 467 - yerlerindeki lokomotiflerin makinistleri, lokomotifler harekete gemeden nce veya yol geitlerine yaklarken veya binalara girerken veya dier tehlikeli yerlerde sesli ve kl uyarma yapacaklardr.

182

Madde 468 - yerlerinde, lokomotife bal olmadan bir vagona veya bir katara yer deitirildiinde, o vagon veya katar, el freni ile kontrol altnda tutmak iin, bir ii grevlendirilecektir. Yeri deitirilecek vagonlar hareket ettirilmeden nce, vagonlar arasnda veya altnda veya ray zerinde hi bir iinin kalmad kontrol edilecektir. Madde 469 - Lokomotifler veya vagonlar bir binadan karken veya bir binaya girerken tren personelinden bir grevli, uygun aralkla vagonlarn nnde ilerleyecek ve gerekli uyarmalar yapacaktr. Madde 470 - yerlerindeki bakm ve onarm hatlarnn makaslaryla, parlayc, patlayc, korozif veya tehlikeli maddeler tayan sarnl vagonlarn bulunduu hatlarn makaslar kilitlenecek ve parlayc svlar tayan sarnl vagonlarn boaltld hatlar, yalnz bu ite kullanlacaktr. Madde 471 - Parlayc svlarn veya gazlarn ykl bulunduu vagonlar, boaltma veya doldurma rampalarnda bulunduklarnda, bunlar ve balant borular topraklanacaktr. Madde 472 - Vagonlarn ykleme veya boaltlmasnda alan iiler, vagonlara bir kalas zerinden gemek zorunluluunda kaldklar hallerde, bu kalaslara uygun basamak talar aklacak ve kalasn her iki ba salamca balanacak ve bu iilere, uygun emniyet kemerleri verilecek ve vagonlarn yannda yardmc bir ii grevlendirilecektir. Madde 473 - Kenarlar ak vagonlardan mekanik kepelerle dkm halindeki maddeler veya mknatsl vinlerle metal paralar boaltlrken, iiler vagon iinde bulundurulmayacaktr. Madde 474 - Kenarlar ak vagonlarn veya cevher vagonlarnn dip kapaklarnn almasnda, sap ksmnda bir koruyucu bulunan emniyet anahtarlar kullanlacaktr. Madde 475 - Yk vagonlarndan yere boaltlan malzeme, hat gabarisi dnda bulundurulacak ve hatlara doru kaymayacak veya yklmayacak ekilde istif edilmi olacaktr. 183

Madde 476 - Sv, kvaml veya yar kat korozif maddelerle parlayc veya zehirli maddeler ve basnl gazlarn tanmasnda kullanlan sarnl vagonlar, doldurulma ve boaltlmalarnda srekli bir gzetim altnda bulundurulacak ve bu ilerin bitiminde, kullanlan boru ve rekorlar ortadan kaldrlacaktr. Doldurma ve boaltma ilerinin durdurulmas gerektii hallerde, kullanlmakta olan boru ve rekorlar, yerinden karlacaktr.

ONUNCU BLM
Boru Tesisatnda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 477 - Sarnl vagonlarn doldurulmasnda veya boaltlmasnda kullanlan boru, vana, supap ve bunlarla ilgili paralar, tayacaklar maddelerin kimyasal etkilerine ve en yksek basn ve scakla dayankl malzemeden yaplacak ve boru tesisat, sifon yapmayacak ekilde kaplara balanm olacaktr. Madde 478 - Borularn uzayp ksalabilmeleri iin, uygun yerlerinde genileme dirsek veya balantlar bulunacak ve bunlarn balar salam bir ekilde tespit edilecek ve borular, ayarlanabilen ve dzgn ekilde yerletirilmi dayanaklar zerine konulacaktr. Boru ebekesinin en alak noktasnda, kontrol ve boaltma azlar bulunacaktr. Madde 479 - Yakc derecede scak maddeler tayan borular, binalarn duvar, blme, deme veya dier ksmlar iinden getiklerinde, bunlarn etrafnda en az 6 milimetrelik bir boluk braklacak 100 C den stn bir scaklkta su buhar, gaz veya svlarn tand borular, s geirmeyecek uygun malzeme ile kaplanacaktr. Madde 480 - Parlayc svlarn tand borular, buhar kazanlarnn, motorlarn, elektrik akm kesicilerinin ve plak ate veya alevin bulunduu yerlerden geirilmeyecektir. Madde 481 - Binalarn dnda veya yer altnda bulunan borular, dona kar uygun ekilde korunacaktr.

184

Madde 482 - Boru tesisatndaki borular, vanalar, supaplar ve bunlarla ilgili paralar, tandklar maddelere gre ayr renklerde boyanacak ve kolay grlebilen yerlere belirti iaretler konulacak ve kollu veya sapl vana ve musluklarn zerinde, bunlarn ak veya kapal olduklarn gsteren iaret veya tertibat bulunacaktr. Otomatik vanalarn zerlerinde, bunlar gerektiinde el ile alr duruma getirecek bir tertibat bulundurulacaktr. Madde 483 - Asitlerin veya basnl svlarn tandklar borularn vanalarnn kol ve kapaklar, uygun ekilde korunacaktr. Madde 484 - Borularn herhangi bir ksmnda younlaan svlarn veya biriken yalarn boaltlmas iin, bunlarn gerekli yerlerine seperatr veya kondansatrler konulacak ve bunlarda en az bir boaltma vanas bulunacaktr. Madde 485 - yerlerinde boru tesisat, periyodik olarak kontrol edilecek ve kusurlu bulunan vanalar, kaak yapan balantlar ve anm olan borular deitirilecektir.

ONBRNC BLM
Malzemenin Kaldrlma, Tanma, stiflenme ve Depolanmasnda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 486 - Malzemenin kaldrlmas, tanmas, istiflenmesi ve depolanmasnda genellikle mekanik aralar kullanlmas esastr. Ar paralarn ekip halinde kaldrld veya tand hallerde, nceden belirtilen kumanda hareket ve iaretleri kullanlacaktr. Madde 487 - F, varil ve benzeri byk yuvarlak kaplar, eik dzlemlerden indirilirken takozlar, kaldralar, halat ve ipler kullanlacak ve iiler, eik dzlemin alt banda ve indirilen kaplarn nnde durmayacaklardr. Madde 488 - Ar paralarn boru veya ubuk ve benzeri yuvarlak paralar zerinde yrtlerek tand hallerde, bunlar el ile itilmeyecek, kaldralarla veya benzerleri ile hareket ettirilecektir. 185

Madde 489 - yerlerinde malzemeler, aydnlatmay engellemeyecek, makina ve tesisatn almasn gletirmeyecek, geitlerde gidi ve gelii aksatmayacak ve yangn sndrme tesisatnn kullanlma ve almasn engellemeyecek ve devrilmeyecek ekilde ve arlklarna dayanacak taban zerine ve ancak 3 metre ykseklikte istiflenecektir. Madde 490 - Ar uval ve torbalar, drt kesi aprazlama olarak ve en ok 5 srada bir, 1 torba eksik konularak istif edilecektir. Madde 491 - Kzmay nlemek ve dengeyi salamak iin, kesilmi keresteler, yerden yksekte yaplan raflar zerine yatay olarak veya az eik sralar halinde istiflenecek ve her sra arasna, ular geitleri kapamayan latalar atlacaktr. Madde 492 - ubuk ve borular, uygun raf veya sehpalar zerine veya bunlarn salanamad hallerde, kalaslardan yaplacak bir taban zerine istiflenecek ve istifin her iki taraf, dayankl kazklarla desteklenecektir. Madde 493 - Kuru maddelerin dkm halinde bulunduu ve alttaki boaltma azndan, bu maddelerin mekanik vastalar veya el ile alnd st ak silolarn st azlar, uygun zgaralarla kapatlacaktr. Madde 494 - Kuru maddelerin dkm halinde bulunduu silolara iilerin girmesi gerektiinde, her iiye, ucu salam bir yere balanm uygun emniyet kemeri verilecek ve silo aznda srekli olarak grevli bir ii bulundurulacaktr. Madde 495 - Dkm halinde kuru maddelerin depoland silolarn sahanlk ve sabit dik veya yatk merdivenleri bulunacak ve bunlar uygun korkuluklarla korunacaktr. Madde 496 - Yanabilen kuru maddelerin dkm halinde depoland silolar, atee dayankl maddelerden yaplm olacak ve bunlarda uygun havalandrma tertibat bulunacaktr.

186

Madde 497 - Kuru maddelerin yn halinde depoland ve bunlarn el aletleri ile alnd hallerde, ynlarn dip tarafnda, bunlarn dengesini bozabilecek nitelikte boluklar meydana getirilmeyecektir. Madde 498 - Depolarn kuru maddeler, patlayc veya zehirleyici karmlar meydana getirebilecek nitelikte olduu hallerde, ykleme, boaltma ve depolama ilerinde ayrca gerekli zel tedbirler alnacaktr.

ONKNC BLM
Bakm ve Onarm lerinde Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 499 - yerinde alanlar; bina veya bina ksmnda, inaatta, makinada, tesisatta, alette ve edevatta grecei noksan veya tehlikeli durumu, amirine veya bakm ve onarm ileriyle grevli olanlara hemen bildirecek ve iveren de bu kusurlar en ksa zamanda ve uygun ekilde giderecektir. Madde 500 - Bakm ve onarm ilerinin yaplabilmesi iin, koruyucu tertibatn kaldrlmas gerektii hallerde, bunlar makina durdurulduktan ve onarm ilerinden sorumlu olanlardan izin alndktan sonra kaldrlacak ve onarm ilerinden sorumlu kii, onarlan makina, cihaz veya tesisatn almasna izin vermeden nce, koruyucu tertibatn uygun ekilde tekrar yerlerine konulup konulmadn kontrol edecektir. Madde 501 - Bakm ve onarm ilerinde, uygun ve yeterli bir aydnlatma salanacak ve gerektiinde zel aydnlatma yaplacak, bakm ve onarm ileriyle grevli iilere, alev geirmez el lambalar verilecektir. Madde 502 - Bakm ve onarm ileri ile grevlendirilenlere, yaplacak ilerin gerektii btn aletleri alabilecek byklkte ve iyerindeki platform veya dier yksek yerlere tehlikesizce ekebilecek takm antalar veya kutular verilecek, bakm ve onarm ilerinde 187

kullanlan byk aletlerin tanmas iin, zel el arabalar bulundurulacaktr. Madde 503 - Bina ve tesisatta yaplacak bakm ve onarm ilerinde, geici olarak uygun ve gvenli sabit merdivenle platformlar, geit veya iskeleler yaplacaktr. Madde 504 - yerlerinde bakm ve onarm ileri, bu yerlerdeki almalar durdurulmadan yapld hallerde, gerekli gvenlik tedbirleri alnacaktr. Madde 505 - Kuyu veya dier yeralt tesislerinde yaplacak bakm ve onarm ilerinde; zararl, zehirleyici, boucu veya parlayc gaz veya svlarn tehlikeli bir ekilde toplanacaklar gznnde bulundurularak gerekli ve yeterli gvenlik tedbirleri alnacaktr. Bu gibi yerlerde, tecrbeli ve usta iiler altrlacak, bunlara uygun kiisel koruma tehizat verilecek ve tecrbeli bir veya birden fazla gzlemci grevlendirilecektir. Madde 506 - Hendek, ukur ve dier kaz ilerinin yapld yerlere, uygun ekilde payandalar ve korkuluklar yaplacak ve buralara, geceleri kl uyarma levhalar konulacaktr. Madde 507 - Srekli olarak transmisyonla allan iyerlerinde, bakm ve onarm srasnda boa alnan kaylar, sabit kancalara veya uygun dier tertibata taklacaktr. Madde 508 - Basnl kazanlar ve kaplar, basn altnda iken onarlmayacaktr. Madde 509 - Betondan yaplm depolar iinde bakm ve onarm iin allmas ve zellikle betonun krlmas gereken hallerde, beton tarafndan emilmi bulunan maddelerin meydana getirebilecekleri tehlikelere kar, gerekli zel koruma tedbirleri alnacaktr. Madde 510 - Tehlikeli gaz, buhar veya sislerin meydana gelebilecei tank veya depolar iinde yaplacak bakm ve onarm ilerinde; iilere maskeler, solunum cihazlar ile emniyet kemerleri gibi 188

uygun kiisel korunma aralar verilecek ve i sresince tank veya depo azlarnda bir gzlemci bulundurulacaktr. Madde 511 - Onarlacak depo veya tanklar, baka depo veya tanklarla balantl bulunduklarnda, balant borularnn vanalar, gvenli bir ekilde kapatlacak veya bu borular sklerek balant azlar, kr tapa veya kapaklarla kapanacaktr. Madde 512 - Onarlacak tank veya depolarn iinde mekanik kartrma tertibat bulunduu hallerde, bakm ve onarma balanmadan nce, kartrc tertibatn g kayna ile balants kesilecek ve kartrclar, uygun ekilde takozlanacak, desteklenecek veya balanacaktr. Madde 513 - Tehlikeli svlarn bulunduu tank ve depolar, en ge ylda bir defa kontrol edilecek ve onarmda bunlar tamamen boaltlacak, balant borular sklecek veya uygun kr tapalarla tkanacak veya vanalar kapatlacaktr. Birikinti ve amurlar, depo dnda duracak iiler tarafndan gelberi veya dier uygun aletlerle dar karlacak ve depo azndan ieri uzatlacak spiralli borular veya hortumlarla ve basnl su ile ykanacak ve gerektiinde uzun sapl aralarla kaznarak raspalanacak ve kvlcm ve darbe etkisiyle patlama veya parlama tehlikelerine kar, zel koruma tedbirleri alnacaktr. Dardan temizlenemeyen byk depolara iilerin girmesi gerektii hallerde, bu iilere; izme, eldiven, gzlk, elbise veya temiz hava maskesi gibi uygun kiisel korunma aralar verilecek ve depo aznda, iin sresince bir gzlemci bulundurulacaktr. yerinde buhar bulunduu ve temizleme ilerinde kullanld hallerde, deponun hava az ile buhar verilen azdan bakalar kapatlacak ve depo iine, basnl buhar verilecek ve depodaki svnn zelliine gre, buhar verme sresinin bitiminden nce, deponun dier azlar alacaktr. yerinde buhar bulunmad hallerde depo, su ile tamamen doldurulacak ve en az 24 saat kadar su verilmek suretiyle srekli olarak kartrlacaktr. 189

Buhar veya akarsu verildikten sonra, dipte toplanabilecek birikintiler, uygun ekilde temizlenecek ve depo, en az 2 saat hava basma veya emme suretiyle havalandrlacaktr. Havalandrmann bitiminde deponun ii, ilgililerce kontrol edilecek, yaplan kontrol ve analizler sonucu, deponun uygun ekilde temizlenmedii anlalrsa, su veya buharla temizleme ve havalandrma tekrarlanacaktr. Madde 514 - inde iilerin almakta olduu kk depo veya kapal yerlere, gerektiinde srekli olarak ve uygun ekilde temiz hava verilecektir. Madde 515 - Korozif, parlayc, patlayc veya zehirli maddelerin tand boru veya kanallarn onarm ilerine balanmadan nce, vanalar iyice kapatlp kilitlenecek veya uygun srg tertibat ile balanacak, boru ve kanallar tamamen boaltlacak ve bu arada kacak gaz veya buhar, dalp kayboluncaya kadar beklenecektir. Oksijenle kaynak veya kesme ileri yapld hallerde, borular ykanacak ve gerektiinde kaynar su veya buhar geirilecektir. Madde 516 - Tehlikeli maddelerin tand borularn manon ve flanlarnn sklmesi gerektiinde, manon ve flanlarn etraf kurun bir levha ile korunacak ve nce flanlarn alt ksmlarndaki somunlar, sznt balayncaya kadar gevetilecek, sznt kesildikten sonra flanlar tamamen alacaktr. Birbirine yapm veya kaynam olduu grlen flanlar, uygun bir kalem veya baka uygun bir aletle alacaktr. Madde 517 - Tehlikeli maddelerin tand boru ve kanallarn onarm ileriyle grevlendirilen iilere, tanan maddelerin zelliklerine uygun kiisel korunma aralar verilecek ve iiler bunlar alrken kullanacaklardr. Madde 518 - Kaynak ileri yaplan iyerlerindeki gaz tpleri, borular, elektrik kablolar ve benzeri malzeme; ezilmeyecek, devrilmeyecek veya dmeleri veya arpmalar nlenecek ekilde yerletirilmi olacak ve elektrik kayna yaplan yerlerde, uygun paravana veya blmeler bulundurulacaktr. 190

Madde 519 - Parlayc veya patlayc maddeler tanm olan kaplara, zerinde kaynak veya oksijenle kesme ii yaplmadan nce, bunlar buharla veya dier bir usul ile temizlenecek, zararl veya tehlikeli gazlarn, kap iinde kalp kalmad kontrol edilecek ve kaplar, karbondioksit veya azot veya asal gazlar veya benzerleri ile doldurulacak, oksijenle kesme ileri yapld srece bu gazlardan biri, yava yava verilecektir. Madde 520 - Gmlekli veya ift cidarl veya kapal kaplarda s veya kaynak ileri yaplmadan nce, bunlar iyice havalandrlacak ve kaynak ilerinin yapld srece hi bir ekilde oksijen verilmeyecektir. Madde 521- Korkuluklu platformlarla allmas imkan salanamayan ve 4 metreden fazla ykseklii bulunan binalarn d ksmlarnda, atlarnda ve benzeri yksek yerlerde, bakm veya onarm ileriyle her trl bina skme ve ykma ilerinde gerekli gvenlik tedbirleri alnacak ve alan iilere, uygun baret, emniyet kemerleri ve balama ipleri gibi kiisel korunma aralar verilecek ve iiler bunlar kullanacaklardr.

ALTINCI KISIM
Kiisel Korunma Aralar
Madde 522 - Bu ksmda sz geen : 1) Baret; iinde bir ayar kay, file veya bantlar bulunan ve ba, ve darbelere kar koruyan sert bir balk, 2) Koruyucu gzlk; kullanan kimsenin her durumda ve iin zelliine gre gzlerini korumak zere yaplm deiik tipteki gzlkler, 3) Yz siperi; ayarl bir bantla baa tespit edilebilen, mafsall ekilde indirilip kaldrlabilen ve yz, ksmen veya tamamen d etkilere kar koruyan saydam yz siperi, 4) Balk; iilerin balarna giydikleri ve gzlerini, yzlerini boyunlarn koruyan ara, 191

5) Siper; el ile tutulan veya iinin mdahalesi olmadan lzumlu bir yere tespit edilerek gzleri ve yz koruyan saydam siper, 6) Filtreli toz maskesi; yze taklan ve kullanan kimseye, evresindeki tozlu havay, bir filtreden geirerek veren maske, 7) Szgeli gaz maskesi; havann ihtiva ettii zararl gaz ve buharlar szmek zere kimyasal maddeler ihtiva eden bir szgeci bulunan maske, 8) Basnl temiz hava maskesi; kullanan kimsenin bana taklan spiralli bir hortumla uygun bir sistemden alnan basnl temiz havay veren maske, 9) Hortumlu temiz hava maskesi; kullanann yzne taklan ve ucundaki hortum vastas ile normal atmosfer basncndaki temiz havann solunmasn salayan maske, 10) Basnl oksijen solunum cihaz; yze taklan bir maskeye bal, oynak bir hortum vastasyla oksijen ihtiva eden uygun bir sistemle balantl cihaz, 11) Basnl hava solunum cihaz; yze taklan bir maske ile oynak bir hortum vastasyla basnl hava ihtiva eden tple balantl cihaz, 12) Oksijen retimli solunum cihaz; yze taklan bir maske ile kimyasal bir yolla retilen oksijenin solunumunu salayan cihaz, anlamndadr. Madde 523 - Balarna bir cismin dmesi, arpmas veya vurulmas tehlikesi olan ilerde alan iilere, ban korunmas iin baa iyi oturan ve yanmaz veya ar yanar malzemeden ve elektrik tehlikesi olan yerler iin, iletken olmayan malzemeden yaplm uygun baretler verilecektir. Kullanlm baretler, dezenfekte edilmeden baka iilere verilmeyecektir. Makinalarn yanndaki iilerin salar, btnyle uygun keplerle veya benzeri bir rt ile korunacaktr. Kadnlarn salarnn korunmasnda, nden balanan bartleri kullanlmayacaktr.

192

Madde 524 - Gzler iin tehlikeli olan ilerde alan her iiye, gzn korunmas iin ie en uygun gzlkler verilecek ve iiler bu gzlkleri kullanacaklardr. Normal grmeleri iin shhi gzlk kullanmak zorunda bulunan iilerin, koruyucu gzlk takmalar gerektii hallerde, koruyucu gzlklerin camlar, shhi gzlkteki camlarn numaralarna uyacak veya koruyucu gzlklerin, shhi gzlkler zerine taklmas salanacaktr. Koruyucu gzlkte veya yz siperinde veya eitli maskelerde kullanlan cam veya saydam plastik malzeme, ie uygun ve dayankl olacak ve normal grmeyi bozacak duruma gelen gzlk veya siperler kullandrlmayacaktr. Kesme, zmba, perin, kalafat, raspa ve kuru talama gibi ilerde alan iilere, para veya apak sramalarna kar, krlmaz saydam plastikten veya tel kafesten yaplm gzlk verilecektir. Erimi maden ilerinde alan iilere, nlara kar, uygun renkli ve sya ve srayacak paralara kar dayankl ve gerektiinde mafsall uygun koruyucu gzlkler ve siperler verilecektir. Asitlerle veya kostik maddelerle alan iilere, cam etrafndaki ereveleri yze kolayca uyacak ve havalandrma delikleri, srayacak svnn girmesini engelleyecek ekilde yaplm gzlkler verilecektir. Gzleri rahatsz eden, gaz, duman veya buularn bulunduu yerlerde alan iilere, havalandrma delikleri bulunmayan, gzleri skca evreleyen ve bu maddelere kar dayankl malzemeden ve buulanmay nleyecek ekilde yaplm koruyucu gzlkler verilecektir. Oksijen kayna, elektrik kayna, kesme ve ocak ileri veya benzeri fazla kl ilerde alan iilere, meydana gelen nlardan gzleri koruyacak nitelikte renkli malzemeden yaplm uygun koruyucu gzlkler verilecektir. Kullanlmayan yz siperleri ve koruyucu gzlkler, zel yerlerde saklanacaktr.

193

Madde 525 - Grltl yerlerde alan iilere, kulaklarn korunmas iin uygun kulak tkalar verilecek ve bu tkalar her gn temizlenecek ve sterilize edilmeden dier bir iiye verilmeyecektir. in zelliine gre iilere; kulaklar, aln, yanaklar ve yz kvlcma, erimi metale, frlayan paralara ve kymklara ve benzerlerine kar koruyan uygun balklar verilecektir. Kullanlmayan koruyucu balklar, uygun ekilde saklanacaktr. Madde 526 - ilerin kendi elbiselerine zarar verecek veya bunlar sokakta giyilmez bir halde kirletecek ilerde alan iilere, iin gerektirdii ekil ve nitelikte koruyucu giyim eyas olarak birer i elbisesi veya i gmlei giydirilecektir. Madde 527 - Koruyucu elbiseler; vcuda uygun, almada hareketi engellemeyecek nitelikte olacak ve bunlarn cep kapaklar, saak gibi sarkntl ksmlar bulunmayacak ve cepleri az ve kk olacaktr. Yanc, patlayc, parlayc ve zehirli tozlarla alan iilerin giydii i elbiselerinde kol kapaklar, pantolon paalarnda dubleler ve cep gibi, tozun birikebilecei ksmlar bulunmayacaktr. banda yrtk, skk, sarkntl elbiseler giyilmeyecek, dner veya dier hareketli makinalardaki almalarda, boyunba, anahtarlk, saat zinciri ve barts gibi sarkan ve yzk, bilezik ve kol saati gibi metal eya kullanlmayacaktr. Parlama veya yanma tehlikesi bulunan yerlerde; alma srasnda kolal gmlek, parlayc selloz trevinden yaplm siper, kasket ve gzlk erevesi gibi kolay yanabilecek eya kullanlmayacaktr. banda sval kollu gmlek yerine, ksa kollu gmlek giyilecektir. Keskin veya sivri ulu eya ile patlayc, parlayc maddeler ve yanc svlar, cepte tanmayacaktr. alma srasnda kullanlacak ayakkablar, postallar, izmeler veya her eit ayak klflar, ie uygun ve yeterlikte olacak ve ayakkab balar, ksa olacak ve her zaman ayakkab kenarna sokulacaktr.

194

Madde 528 - Dner veya hareket halinde bulunan makinalar yannda veya yaknnda alrken, nlk taklmayacaktr. Ancak, iin gerei olarak nlk giyilmesi zorunlu olan hallerde, bunlarn gs ksm, belden ayr olacak ve her iki ksm da iinin vcuduna gayet ince balarla tutturulmu bulunacaktr. Ak ate karsnda, ocak nnde, kzgn veya erimi madenle alan iilerin kullanaca nlkler, yanmaz veya deri gibi g yanan maddeden yaplm olacak ve ayrca gslk ksmlar da bulunacaktr. Asitler veya kostiklerle alan iilerin kullanaca nlkler, kauuktan veya bu maddelerin etkisine dayankl dier malzemeden yaplm olacak ve ayrca gslk ksmlar da bulunacaktr. Radyoaktif maddelere maruz bulunan iilerin kullanaca nlkler kauuk veya baka su geirmez malzemeden yaplm olacak ve ayrca gslkleri de bulunacaktr. Rntgen (x) nlarndan korunmak iin kullanlacak kurun nlkler, gs kemii ve kprck kemiklerini ve nde gsn tmn rtecek ve belden en az 40 santimetre sarkacak ekilde yaplacak ve bunlarn salayaca gvenlik en az 1 milimetre kalnlnda bir kurun levhann salayaca gvenlie eit olacaktr. Madde 529 - Emniyet kemerleri, kromlu kaln ksele kaylarndan veya keten, pamuk dokuma veya uygun dier bir malzemeden yaplm olacaktr. Emniyet kemerleri, en az 12 santimetre geniliinde ve 6 milimetre kalnlnda uygun malzemeden yaplacak ve tama yk, en az 1150 kilogram olacaktr. Emniyet kemerlerinin ve tehizatnn, kesik veya kusurlu bulunup bulunmadklar, perin veya dikilerinin salam olup olmadklar, periyodik olarak kontrol edilecek ve arzalar giderilmeden ve kusurlar dzeltilmeden kemerler kullanlmayacaktr. Emniyet kemerlerinin btn tehizat, kemerin dayanmas gereken 1150 kilogram yke dayanacaktr. Madde 530 - El ve kollarn korunmas iin kullanlacak eldivenler, iinin ellerine ve yapacaklar ie uygun seilmi olacaktr. 195

Matkap, pres ve benzeri dier tezgahlarda alan iiler eldiven kullanmayacaklardr. Kesici veya andrc maddelerle alan iilere verilecek eldivenler, ellik veya el klflar, ie dayankl malzemeden yaplm olacaktr. Andrc, ypratc, zehirli maddelerle veya srekli olarak su iinde el ile yaplan almalarda, iilere lastik veya benzeri malzemeden yaplm uygun eldivenler verilecektir. Madde 531 - Elektrik veya telgraf direkleri ile aalara ve benzeri yerlere trmanmas gereken iilere, ayak ve bacaklarnn korunmas iin uygun koruyucu tozluklar verilecek ve bunlar kolayca karlabilecek ekilde yaplm olacaktr. Erimi madenle alan iilere, asbest veya baka yanmaz malzemeden yaplm, diz kapan rten koruyucu tozluklar verilecektir. Balta, orak veya buna benzer kesici aletlerle alan iilere, salam ve ie dayankl bilek tozluklar verilecektir. Madde 532 - Ar veya yuvarlanabilen malzemenin kaldrlp tand ilerde, iilerin pabularnn zerine metal bir koruyucu taklacak veya iilere, elik maskaratal emniyet ayakkabs verilecektir. Asit veya kostiklerle alan iilere, lastik veya benzeri malzemeden yaplm ve bu maddelere dayankl, izme veya ayakkablar verilecektir. Erimi maden veya scak veya ypratc, andrc ve kemirici ve benzeri maddelerle alan iilere, tahta tabanl uygun ayakkablar verilecektir. Emniyet ayakkablarnn burunlarndaki metal bombeler, 100 santimetreden decek 20 kilogram arla dayanacak ekilde, elik veya baka bir maddeden yaplm olacaktr. Elektrik ilerinde alan iilere, ivili veya kabaral ayakkablar giydirilmeyecek, topuklar ve taban tahta kavilyal veya dikili veya lastik ayakkablar verilecektir.

196

Kvlcm tehlikeli, olduu ilerde alan iilerin ayakkablarnda, elik veya demir ivi, kabara, burun demiri, nala gibi metal ksmlar bulunmayacaktr. Su veya amur iinde veya havuzlarda alan iilere, uygun boyda ve nitelikte izmeler verilecektir. Madde 533 - ilerin kullanaca maske ve solunum cihazlar, iilerin yz boyutlarna ve yapacaklar ie uygun seilmi olacak ve bunlarn basn ayar valflar bulunacaktr. Solunumu gletiren veya depolama ve kullanma sresi biten filtre veya szgeler derhal deitirilecek ve maskeler, filtreler, szgeler ve tpler, periyodik olarak kontrol edilecektir. Szgeli maskeler, kapal veya oksijenin kt bulunduu yerlerde kullanlmayacaktr. Basnl temiz hava maskeli ve hortumlu maskeler, ivedili ilerde veya szgeli maskelerin kullanlmad yerlerde kullanlacaktr. Maske veya solunum cihazna gelen havann veya oksijenin basnc her zaman kullanan iiyi rahatsz etmeyecek ekilde ayarlanabilecektir. Kompresrlerle veya vantilatrlerle verilecek basnl hava, szgeten geirilmeden, maske veya solunum cihazna verilmeyecektir. Basnl temiz hava maskeleri ile basnl havann saland kaynak arasndaki uzaklk 45 metreyi, hortumlu temiz hava maskelerinin hortumunun boyu da 15 metreyi gemeyecektir. Hortumlu temiz hava maskeleri iin kullanlan hortumlarn i ap en az 2,5 santimetre olacak ve hortum, ezilmeyecek malzemeden yaplacak ve havann girdii ucunda, bir szgeci ve balant engeli veya ubuu bulunacaktr. Temiz hava kaynandan 45 metre uzaklkta ve solunuma zararl artlar altnda almak zorunda kalan iilere, basnl oksijen veya basnl hava solunum cihazlar verilecektir, Ancak, plak atele allan yangn veya yangn tehlikesi bulunan yerlerde, basnl oksijen solunum cihaz kullanlmayacaktr. 197

Basnl oksijen veya basnl hava ve benzeri solunum cihazlar, eitilmi personel tarafndan kullanlacaktr. Oksijen tpleri, 150 atmosferlik basnc amayacak ekilde doldurulacak ve kullanlrken, bunlarn grlebilen bir yerine manometre taklacaktr. Srtta tanan solunum cihazlarnda, fosforesans manometreleri ile birlikte hava basncn, belirli bir hadde dtnde, harekete geen sesli bir uyarma tertibat bulunacaktr. Basnl oksijen cihaznda, basn drme reglatr bulunacak ve reglatr, dakikada 2 litreden eksik olmayacak ekilde oksijen vermek zere ayar edilebilecektir. Solunum cihazlarnn ve maskelerin emniyet supaplar, reglatrleri, balantlar ve oksijen sarfiyat, en ge ayda bir ve cihazn tm ile manometreler, en ge 6 ayda bir, yetkili bir eleman tarafndan kontrol edilecektir. Arzal solunum cihazlar, bu arzalar giderilmeden ve gerekli kontrolleri yaplmadan kullanlmayacaktr. Her kontrolden sonra, kontrol yapan yetkili eleman tarafndan bir rapor dzenlenecek ve bu rapor, dosyasnda saklanacaktr. Solunum cihazlar ve maskeler, her kullanltan sonra dezenfekte edilecek ve kullanlmadklar zaman, temiz, serin, kuru ve kolayca eriilebilir bir yerde dzgn bir ekilde saklanacaktr. Madde 534 - Sosyal yardm amacyla verilen giyim eyas dnda, iilere verilen koruyucu giyim ve kiisel korunma tehizat, iverenin maldr. Bunlar yalnz iyerinde ve ibanda kullanlacak, bakm ve temizlii salanacaktr.

YEDNC KISIM
Son Hkmler
Madde 535 - Bu Tzkte yazl ii saln koruma ve iyerlerinin salk ve gvenlik artlarn tamamlamak iin, Kanununun uygulamasn salamakla grevli mahalli makamca istenildiinde; illerdeki salk ve bayndrlk tekilatyla belediye, salk ve fen 198

memurlar veya Devlet, il veya belediyelerle ilgili messeselerde grevli teknik yetkisi bulunanlar, bal bulunduklar makamlarn izni ile bu Tzk hkmlerine uygunluk bakmndan kendilerine verilecek konular inceleyerek sonucunu, anlan makama yaz ile bildirirler ve gerektiinde Tzk uygulamasnn salanmasna ilikin almalara katlrlar. Geici Madde 1 - ilerin sal ve i gvenlii bakmndan zel art ve tedbirleri gerektiren nitelikteki iyerleri iin ayrca zel hkmler getiren tzkler karlncaya kadar bu eit iyerlerinde bu Tzn uygulama kabiliyeti olan hkmleri uygulanr. Geici Madde 2 - 22 Aralk 1969 gnl ve 6/12782 sayl Kararname ile yrrle giren i Sal ve Gvenlii Tznn 515-520 nci maddelerini kapsayan iyerlerinin kurulmasna ve iletilmesine ilikin hkmleri, 1475 sayl Kanunu'nun ikinci fkrasna gre, "yerlerinin Kurulmasna ve letilmesine likin Tzk" karlncaya kadar yrrlktedir. Geici Madde 3 - Bu Tzn yrrle girmesinden nce yaplm olan iyerleri iin Tzn 11 inci maddesinin ikinci fkras hkmleri uygulanmaz. Ancak, makina, motor, aparat ve tezgahlarn yerinin deitirilmesini gerektiren esasl onarm ve deiikliklerde bu fkra hkmne uyulmas zorunludur. Madde 536 - 25 Austos 1971 gnl ve 1475 sayl Kanununun 74 nc maddesinin birinci fkrasna dayanlarak dzenlenen ve Dantay'ca incelenen bu Tzk hkmleri, Resmi Gazete ile yaym gnnde yrrle girer. Madde 537 - Bu Tzk hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.

199

 SALII VE GVENL TZNN 515 - 520 NC MADDELER

yerlerinin kurulmasna ve iletilmesine ilikin hkmler
Madde 515 - Bu Tzn yrrle girmesinden sonra yeniden bir iyeri kuracak ve aacak olan her iveren; o iyerini ve mtemilatn, yaplacak iin zelliine gre ii sal ve i gvenlii bakmlarndan bu Tzkte yazl gerek birinci, gerekse ikinci derecedeki art ve tedbirlere tamamiyle uygun bir ekilde tesis ve tertip ile zorunlu olduu gibi, Tzn yaymndan nce var olan eski iyerlerinin ve mtemilatnn da, iverenlerce ayn ekilde bu Tzk hkmlerine uygun bir hale getirilmesi zorunludur. Madde 516 - I - Bu Tzkte yazl ii saln koruma ve i gvenlii ile ilgili art ve tedbirlerden nemleri bakmndan esasa ilikin ve birinci derecede saylanlar unlardr: a) yeri olarak kurulmu veya kurulacak binalarla mtemilatnda, ina ve tesise ilikin bulunan asl ve sabit nitelikteki art ve tedbirler, b) yerlerinde buhar kazan ve makinalar, motorlar, jeneratrler, transmisyon tertibat, yksek gerilim tesisat, asansr ve elevatrler gibi teknik tertibat ve cihazlar bulunduu veya bulunaca hallerde, bunlara ait inai veya asli ve sabit nitelikteki art ve tedbirler. II - Bu Tzkte yazl ii saln koruma ve i gvenlii art ve tedbirlerinden, yukarda gsterilmi bulunanlardan gayrs ikinci derecede saylr. Madde 517 - I - Bu Tzn yrrle girmesinden sonra yeniden kurulacak iyerlerinden, Umumi Hfzsshha Kanununun 12 nci babnda belirtilen Gayr Shhi Messeseler ile Ar ve Tehlikeli ler Tznde belirtilen ilerde, (10) ve daha fazla ii altracak iyerleri ve bu miktardan daha az ii altrlsa dahi, Maden ve Ta Ocaklar yerleri ile Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddelerle allan yerlerinde Alnacak Tedbirler Hakkndaki Tzk kapsamna giren iyerleri iin, bunlarn iveren veya iveren vekil200

leri, o blgede Kanununun uygulanmasn salamakla grevli makama nceden bavurarak, kurulacak iyerinin adn ve yerini, yeniden ina edilecek bir binada m? yoksa var olan herhangi bir binann tamamnda veya bir ksmnda m kurulaca ve her iki halde de binann cinsini ve mtemilatn, iyeri kurulduktan sonra yaplacak ilerin nitelik ve zelliklerini, bu gibi ileri yapmak iin iyerinde ne gibi tesisat ve tertibat meydana getireceini, yaklak olarak gnde ka ii altracan, birden fazla posta ile alaca hallerde, her postadaki ii saysn, muharrik kuvvet, makina ve benzeri cihazlar kullanlacaksa, bunlarn niteliklerini ve zelliklerini gsteren ve kurulacak iyerinin bu Tzk hkmlerine uygun olup olmayacann tetkik ve tespit edilmesini isteyen bir beyannameyi, iki nsha olarak, alnd karlnda verecekler veya posta ile iadeli taahhtl olarak gndereceklerdir. Yaplacak iin niteliine ve zelliine gre, kurulacak iyerinin bina durumuna ve artlarna ve buradaki asli ve esasi tesisat ve tertibata ait plan, kroki, fotoraf veya model gibi gerekli belgeler dahi ikier nsha olarak bu beyannameye eklenecektir. Ayrca Umumi Hfzsshha Kanunu ve dier kanunlar uyarnca ruhsat alnmasn gerektiren durumlar bulunduu hallerde, ilgili makamlardan alacaklar belgeler veya onanm rnekleri de bu beyannameye eklenecektir. II - Bu mracaat zerinde; Kanununun uygulanmasn salamakla grevli makam, tatil gnleri banda en ok (30) i gn iinde bu beyanname ve eklerini inceleyerek bu Tzk hkmlerine uygunluunu tespit eyledikten veya bunlar zerinde gereken deiiklik ve dzeltmeleri iveren veya iveren vekiline yaptrdktan sonra, beyannamenin ve buna ekli belgelerin ikinci nshalarn onaylayarak, o iyerinin kurulmasna izin verildiini yaz ile bildirir. Bu izni aldktan sonra, o iyerini kurmaya balayan iveren veya iveren vekili, tesisat yaptrp bitirince, iyerini iletmeye amak zere tekrar yaz ile ayn makama bavurarak, kurulan iyerinin muayene ve kontrol edilmesini isteyecekler ve yetkili memurlar, bu istein yaplmasndan itibaren en ok (30) i gn iinde, yeni kurulan iyerine giderek muayene ve kontrolde bulunacaklardr. Bu ilem sonucunda gerekli artlara uygunluu anlalan iyerine,

201

alp iletilmesinde bir saknca grlmediine dair bir iletme belgesi verilir. III - lgili makamlarca beyanname ve ekleri zerindeki inceleme ve onaylama ilemleri, sresi iinde sonulandrlmad veya deitirilmeleri ve dzeltilmeleri gereken durumlar bildirilmedii hallerde, iveren veya iveren vekili, kendi beyannamesi ve eklerine gre, iyerini kurmak serbestisini kazanabilecei gibi, iyeri kurulduktan sonra yetkili memurlarca yaplacak muayene ve kontrolde, sresi iinde yaplp iletme belgesi verilmez veya iyerindeki tesisatn kurma iznine esas olan planlara ve dier belgelere uygunsuzluu nedeni ile hangi ynlerin dzeltilmesi ve tamamlanmas gerektii bildirilmez ise, iveren artk o iyerini ap ie balamakta serbest olur. IV - Yeni kurulan iyerlerinden, esasa ilikin ve birinci derecedeki artlar tamamlam bulunup da ikinci derecedeki artlar gereince tamamlamam olanlarnn, derhal alp iletilmesinde ilgili makamca bir saknca grlmez ise, bu eksikler yine (519) uncu maddede yazl sreler iinde tamamlanmas art ile ve bu sreler iinde eksiklerin tamamland tespit edilmesi halinde, asl belge ile deitirilmek zere, iyeri iin bir geici iletme izni verilebilir. Madde 518 - I - Bu Tzn yrrle girmesinden sonra kurulacak olan iyerlerinden, ii sal ve i gvenlii bakmndan zel art ve tedbirleri gerektiren kablo demesi, dalgakran, tnel, kanalizasyon inaat gibi yeraltnda veya sualtnda allacak ilerin ve her trl kara nakliyat ve her trl yol onarm ve bakm gibi akta allan ilerin yapld iyerleri iin nceden mracaatla kurma izni ve iletme belgesi almak zorunlu deildir. Ancak, iveren veya iveren vekilleri bu gibi iyerlerinin kurulup iletmeye aldnn nc gn akamna kadar, o blgede Kanununun uygulanmasn salamakla grevli makama yaz ile bavuracak, alan iyerinin adn ve yerini, almaya balad tarihi, yaplan ve yaplacak ilerin eidini, nitelik ve zelliini, gnde ne kadar ii altrldn yazl olarak bildirecektir. II - Bu bavurma zerine, yetkili makamlar o iyerine giderek muayene ve kontrol yaparlar. Bu muayene ve kontroller sonucunda eksikler grld hallerde, bunlarn tamamlanmas ve dzeltilmesi iin (519) uncu maddeye gre, ilgili makamca bir sre verilir 202

ve durum, iveren veya iveren vekiline yaz ile bildirilir. Verilen srelerde eksiklerin tamamland, ikinci bir muayene ile anlalan veya ilk muayenesinde eksikleri grlmeyen iyerlerine, bir iletme belgesi verilir. Madde 519 - Bu Tzn yrrle girmesinden sonra kurulacak iyerlerinin, (517) nci maddenin IV nc ve (518) inci maddenin II nci bendinde yazl olan hallerde, muayene ve kontrolleri sonucunda grlecek eksiklikler nedeniyle mahalli ilgili makamlarca verilecek sreler, tamamlanmas, dzeltilmesi istenen durumlarn, ii saln koruma ve i gvenlii bakmlarndan nemlerine ve bunlar iin gerekli malzeme ve aralarn, yurt iinden veya yurt dndan salama imkanlarna gre, (6) ay gememek zere tayin ve takdir olunur. Bundan daha uzun bir sreyi gerektiren hallerde durum, ilgili makamca gerekesi ile birlikte alma Bakanlna arz edilir ve Bakanln onay ile bu sre, en ok (6) ay daha uzatlabilir. Bu bavurma zerine, (518) inci maddenin II nci bendine gre ilem yrtlr. Madde 520 - letme belgesi alndktan sonra herhangi bir iyerinin tesisat ve tertibatnda veya makina ve cihazlarnda eklemeler, yenilemeler veya deiiklikler yaplmas hallerinde, bunlar o iyerinin zelliklerine gre, esasa ilikin ve birinci derecede iseler, bunlar hakknda (517) nci maddenin (I) ve (II) nci bentleri hkmleri uygulanr. kinci derecedekiler hakknda ise, i durdurulmakszn, sresi iinde gerei yaplr.

203

204

 SALII VE GVENL KURULLARI HAKKINDA TZK

205

206

 SALII VE GVENL KURULLARI HAKKINDA TZK

Bakanlar Kurulu Kararnn Tarihi Dayand Kanunun Tarihi Yaymland R. Gazetenin Tarihi Yaymland Dsturun Tertibi : 31.1.1973, No: 7/5734 : 25.8.1971, No: 1475 : 19.2.1973, No: 14453 : 5, Cildi: 12, S. 430

Kapsam
Madde 1 - i sal ve i gvenlii ile ilgili almalarda bulunmak zere ii sal ve i gvenlii kurullarnn hangi iyerlerinde kurulaca ve bu kurullarn kurulu tarzlar, alma usulleri, dev ve yetkileri bu Tzkte belirtilmitir.

Kurullarn kurulaca iyerleri

Madde 2 - Kanununun 6 nc maddesi uyarnca sanayiden saylan ve devaml olarak en az elli ii altran (Elli dahil), alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde, her iveren, bir ii sal ve igvenlii kurulu kurmakla ykmldr. verene bal fabrika, messese, iletme veya iletmeler grubu gibi birden ok iyeri bulunduu hallerde de, bunlarn her birisinde ayr birer ii sal ve igvenlii kurulu kurulur.

Kurullarn kurulular
Madde 3 - i sal ve igvenlii kurullar, aada belirtilen kimselerden oluur: a) veren veya iveren vekili, b) yeri gvenlik efi, yoksa iyerinde ii sal ve igvenlii konularnda grevli teknik bir kii, c) yeri hekimi, d) Sosyal iler danman, yoksa personel veya sosyal ileri yrtmekle grevli bir kii, 207

e) Varsa sivil savunma uzman, f) yerinde grevli formen, ustaba veya usta, g) 274 sayl Kanunun deiik 20 inci maddesi hkm uyarnca iyerinde bulunan sendika temsilcilerinin kendi aralarndan seecekleri bir ii, iyerinde sendika temsilcisi yoksa, o iyerindeki iilerin yardan fazlasnn katlaca toplantda ak oyla seilecek bir ii, Kurulun bakan iveren veya vekili, sekreteri ise (b) bendinde sz edilen kiidir. (b), (c), (d), (e) bentlerinde gsterilen yeler, iveren veya iveren vekili tarafndan atanr. (f) bendinde belirtilen ye, o iyerindeki formen, ustaba veya ustalar tarafndan seilir. (f) ve (g) bentlerinde sz geen kurul yelerinin, ayn usullerle birer de yedekleri seilir.

Kurullarn dev ve yetkileri

Madde 4 - i sal ve igvenlii kurullarnn dev ve yetkileri aada belirtilmitir: a) i sal ve igvenlii konularnda o iyerinde alanlara yol gstermek, iyerinde ii sal ve igvenliine ilikin tedbirleri tespit etmek ve iveren veya iveren vekiline tekliflerde bulunmak, iyerinin niteliine uygun bir ii sal ve igvenlii i ynetmelii tasla hazrlamak ve iverenin veya vekilinin onayna sunmak ve i ynetmeliin uygulamasn izlemek, b) Makina ve tezgahlarla gerekli koruyucularn gvenlik verici bir ekilde yerletirilmesi, uygulanan alma usulleri, kullanlan malzeme, kiisel korunma aralar, iyerinin temizlii gibi iyerinde, ii saln ve igvenliini salayacak bir dzen kurulmas iin iverene veya iveren vekiline tekliflerde bulunmak, c) lm veya srekli igremezlikle sonulanan her i kazas veya meslek hastalnda yahut ii sal ve gvenlii ile ilgili bir tehlike halinde, gerekli aratrma, inceleme ve soruturmay

208

yapmak, alnmas gereken tedbirleri bir raporla tespit ederek iveren veya iveren vekiline vermek, d) yerinde ii sal ve igvenlii eitim ve retimini planlamak, bu konu ve kurullarla ilgili programlar hazrlamak, iverenin veya iveren vekilinin onayna sunmak ve uygulanmasn izlemek, e) yerinde ii sal ve igvenliinin salanp yerletirilmesi ve gelitirilmesi, bu konudaki ilginin devam ve pekitirilmesi iin yaynlar yapmak, konferanslar verdirmek ve benzeri almalarda bulunmak, f) Tesislerin bakm ve onarmlarnda gerekli gvenlik tedbirlerini planlamak ve kontrol etmek, g) yerlerinin zelliklerine gre iilerin periyodik salk muayene ve kontrollerinin yaplp yaplmadn izlemek, h) yerinde yangnla ilgili tedbirlerin yeterliini ve ekiplerin almalarn izlemek, bu konuda iverene veya iveren vekiline tekliflerde bulunmak, ) Salk ve gvenlik durumu ile ilgili yenilikleri izlemek, bu konudaki bilgileri toplamak ve deerlendirmek ve bunlara ilikin tedbirlerin alnmasn teklif etmek, j) yerinin salk ve gvenlik durumuyla ilgili, yllk bir rapor hazrlamak, o ylki almalar deerlendirmek ve elde edilen tecrbeye gre ertesi yln alma programnda yer alacak hususlar tespit etmek ve iverene teklifte bulunmak,

Kurullarn alma usulleri

Madde 5 - i sal ve igvenlii kurullar, inceleme, denetleme ve uyarmay ngren bir dzen iinde ve aadaki esaslar gznnde bulundurarak alrlar: a) Kurullar en az ayda bir kere toplanr. Toplantnn gndemi, yeri, gn ve saati, kurul bakan, bulunmad hallerde kurulun sekreteri tarafndan toplantdan en az krksekiz saat nce kurul yelerine bildirilir.

209

Kurul yeleri gndemde deiiklik isteyebilirler. Bu istek, kurulca uygun grldnde, gndem buna gre deitirilir. b) Ar i kazas veya zel bir tedbiri gerektiren nemli hallerde kurul yelerinden herhangi biri kurulu olaanst toplantya arabilir. Bu konudaki tekliflerin kurul bakanna veya sekreterine yaplmas gerekir. Toplant zaman, konunun ivedilik ve nemine gre tespit olunur. c) Kurulun olaan toplantlarnn sresi, toplam olarak ayda yirmidrt saati geemez. Kurulun toplantlarnda geecek sreler, gnlk alma sresinden saylr. Bu toplantlarn gnlk alma saatleri iinde yaplmas asldr. d) Kurul, ye saysnn ounluu ile toplanr ve kararlar toplantya katlanlarn oy okluu ile verilir. Oylarn eitlii halinde, bakann oyu karar salar. ounluun salanamad veya baka bir nedenle toplantnn yaplamad hallerde, durumu belirten bir tutanak dzenlenir. e) Her toplantda, grlen konularla ilgili olarak bir tutanak dzenlenir. Toplantya katlan bakan ve yeler tarafndan imzalanr. mzal tutanak ve kararlar srasyla zel dosyalarda saklanr. f) Toplantda alnan kararlar gerei yaplmak zere ilgililere duyurulur. Ayrca iilere duyurulmasnda fayda umulan konular, iyerinde ilan edilir. g) Her toplantda, nceki toplantya ilikin kararlar ve bunlarla ilgili uygulamalar hakknda, bakan veya kurulun sekreteri tarafndan kurula gerekli bilgi verilir ve gndeme geilir.

verene bal birden ok kurullar arasnda ibirliinin salanmas

Madde 6 - 2 inci maddenin ikinci fkras kapsamna giren iveren kendisine ait birden ok iyerlerinin her birinde kurulacak ii sal ve i gvenlii kurullarnn alma usullerini dzenlemek, i ve gr birliini salamak amacyla bu iyerlerine ait ii sal ve i gvenlii ile ilgili raporlar en az alt ayda bir, ilgili teknik eleman ve uzmanlarn toplayarak inceler. Bu raporlar gznnde 210

tutarak alnmas gereken tedbirleri tespit eder ve uygulanmasn salar.

veren veya iveren vekilinin ykmll

Madde 7 - veren veya iveren vekili, toplant iin gerekli yeri, ara, gere vb. ihtiyalar salamakla ykmldr.

Kurullarn ykmll
Madde 8 - i sal ve i gvenlii kurullar, yapacaklar teklif ve tavsiyelerde, iyerinin durumunu ve iverenin olanaklarn gznnde bulundururlar. Kurul yeleri, grevleri nedeniyle rendikleri mesleki, teknik ve alma metotlarna ilikin srlar gizli tutmak zorundadrlar. Kurullar, ii sal ve i gvenliini denetime yetkili memurlarn kendi iyerlerinde yapacaklar almalar kolaylatrrlar ve onlara yardmc olurlar.

ilerin ykmll:
Madde 9 - iler, ii sal ve i gvenlii kurullarnca kendilerini ilgilendiren konularda alnan kararlara, uygulanan tedbirlere, konulan yasaklara uymak zorundadrlar. Uygulamada karlatklar glklerden kurula bilgi verirler.

Yrrlk
Madde 10 - 25/08/1971 tarihli ve 1475 sayl Kanunu'nun 76 nc maddesine dayanlarak hazrlanan ve Dantay'ca incelenmi bulunan bu Tzk hkmleri Resmi Gazete ile yaym tarihinde yrrle girer.

Yrtme
Madde 11 - Bu Tzk hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.

211

212

SALIK KURALLARI BAKIMINDAN GNDE ANCAK YEDBUUK SAAT VEYA DAHA AZ ALIILMASI GEREKEN LER HAKKINDA TZK

213

214

SALIK KURALLARI BAKIMINDAN GNDE ANCAK YEDBUUK SAAT VEYA DAHA AZ ALIILMASI GEREKEN LER HAKKINDA TZK
Bakanlar Kurulu Kararnn Tarihi Dayand Kanunun Tarihi Yaymland R. Gazetenin Tarihi Yaymland Dsturun Tertibi : 11.07.1984, No: 84/8298 : 25.08.1971, No: 1475 : 27.07.1984, No: 18471 : 5, Cildi: 24, S. 2016

Kapsam
Madde 1 - Salk kurallar bakmndan gnde ancak yedibuuk saat veya daha az allmas gereken iler bu Tzkte belirtilmitir.

Gnde ancak yedibuuk saat allabilecek iler

Madde 2- Bir iinin, gnde, altrlabilecei iler unlardr: I - Kurun ve Arsenik ileri a) Kurun retilen galen, serzit, anglezit gibi cevherlerin karlmasna ilikin maden oca ileri, b) Kurunlu madenlerden yahut iinde kurun bulunan kl, maden kp, kurun frn kurumu, stbe art vb. maddelerden kurun retimi iin yaplan izabe ileri, c) Antimuan, kalay, bronz vb. maddelerle yaplan kurun alam ileri, d) Kurun levha ve lehimlerin alevle kesilmesi, kurunlu boyalarn alevle yaklmas ileriyle levha, tel, boru, akmlatr, ie kapsl yapm gibi kurun veya kurun alamyla allan iler, ancak, yedibuuk saat

215

e) stbe, slgen, kurun tetraetil gibi zehirli ve kimyasal kurun veya arsenikli bileiklerin hazrlanmas ileri, f) inde kurun ve arsenik bulunan boya ve vernik gibi maddelerin kullanld emaye, gderi, mein, kauuk, ini, cam, yapma ss talar, yapma iek ve oyuncak yapm ileriyle bina ve dokuma boyacl, renkli bask ve harf matbaacl (tipografi) ileri, g) Kurun levhalar birbirlerine kaynatma ileri, II- Cam sanayii ileri a) Cam yapmnda kullanlan ilkel maddeleri toz haline getirme, eleme, kartrma ve kurutma ileri (bu ileri yapmak zere tam kapal odalar iinde otomatik makineli tesisat veya alma ortamndaki tozlar salk iin tehlike oluturmayacak dzeye indiren havalandrma tesisat bulunmad taktirde), b) Eritme takdirde), ileri (otomatik besleme frnlaryla allmad

c) Ateilik ileri, d) fleme ileri (tamamen otomatik makinelerle yaplmad takdirde), e) Basnla yaplan cam ileri (cam tazyiki ileri), f) Ayna cam sanatnda potal cam dkm ileri (potalar kalp masasna mekanik aralarla tanmad takdirde), g) Cam frn bandan alma ileri, h) Yayma frnlarnda dzeltme ileri, i) Tra ileri, j) Asitle hak ve cilalama ileri, k) Basnl havayla kum pskrten cihazlarla yaplan iler (alma ortamndaki tozlar salk iin tehlike oluturmayacak dzeye indiren havalandrma tesisat bulunmad takdirde), l) Pota ve ta odalarnda grlen iler, III - Cva sanayii ileri 216

a) Cva amalgamlarndan altn ve gm ayrma ileri, akmlatrclkte inko amalgam ileri, har malzemesi yapmnda cval kurunlu yaplan lehimcilik ileri, b) Cval aletler yapm ileri, c) Cva buharl elektrik ampulleri yapm ileri. d) Sblime, kalomel ve cva flminat gibi cval bileiklerin hazrlanmas ileri ve laboratuarlarda cvayla yaplan iler. IV - imento sanayii ileri a) lkel maddeleri krma, ufalama, ezme, eleme ve kartrma ileri, b) Otomatik frnlarda piirme ileri, c) Klinkeri tme, eleme, torba ve flara koyma ileri (otomatik olarak tozun etrafa yaylmasn nleyici bir dzenle yaplmad takdirde), V - Havagaz ve kok fabrikalaryla termik santrallerdeki iler a) Havagaz fabrikalarnda kmrn depo edilmesi ve tanmas ileri (tozun etrafa yaylmasn nleyici mekanik tesisler olmad takdirde), b) Ateilik, ocak temizlii, jeneratr, doldurma, boaltma ve temizleme ileri, c) Kimyasal artma ileri, d) Gazn getii cihaz ve borularn onarlmas ve temizlenmesi ileri, e) Kok fabrikalarnda kmr ve ocak ileri, f) Elektrik enerji retim santrallerinin kazan dairesindeki ateilik, kl ve kmrlerin tanmas ileri, g) Termik santrallerle her eit buhar kazanlarnn kazan dairesindeki ateilik, kl ve kmrlerin tanmas ileri, VI - inko sanayii ileri a) inko madeninin toz haline getirilmesi, kartrlmas, elenmesi ve frnlanmas ileri, 217

b) Damtma frnnn iletilmesi, frnlardan kllerin ve crufun kaldrlmas ileri, c) inkoyla alam yaplmas ileri, d) inko tozunun ambalajlanmas ileri. e) Srekli olarak yaplan galvanizli demir lehimcilii ileri, f) inko tozu kullanlan kimyasal ve snai iler, g) Elektrolitik inko madeni retilen tesislerdeki iler, VII - Bakr sanayii ileri a) Bakr cevheri karlan maden ocaklarnda yaplan iler, b) Cevherin kuru veya ya yntemle zenginletirilmesi ve elde edilmesi ileri, c) Bakr fabrikalarnda cevherin ykanma, flotasyon ve izabe ileri, d) Hurda bakrn eritilerek dklmesi ileri, VIII- Alminyum sanayii ileri a) Alminyum oksit retimi ileri, b) Alminyum bronzu hazrlama ileri, c) Alminyum madeni retimi ileri, IX - Demir ve elik sanayii ileri a) Demir izabe fabrikalarnda cevherin demire evrilmesi ileriyle boru fabrikalarnn frn ve dkm dairelerinde yaplan iler, b) elikhanelerin elik yaplan frnlaryla bunlarn teferruat ve eklentilerinden olan ikinci derecedeki frnlarda ve konvertrlerde yaplan iler, c) Sv haldeki demir ve eliin tesisat ve tehizatla veya mekanik olarak tanmasna ilikin iler, d) Scak veya sv haldeki crufun tanmas ve ilenmesi ileri, e) Haddehanelerde (souk demirle allan haddehaneler hari), frnlarda hadde serilerinde, haddehaneyi kzgn veya sv elik 218

yahut demirle besleyen tesisat ve aralarla grlen ilerle kzgn halde olan yar mamul paralarn kesilmesi ve hazrlanmas ileri, f) Demir ve elik presleme makinalarnda yaplan ilerle bu makinalarn scak demir veya elikle beslenmesi ve yaplan scak paralarn kaldrlma veya tanmas ileri, g) Curufun krlmas, ezilmesi, toz haline konulmas, tozlarn uvallara doldurulmas ve ykletilmesi ileri, h) Oksijen ve elektrik kayna ileri, X - Dkm sanayii ileri a) Kalp kumunun hazrlanmas ileri, b) Dkm kalp ve maalarnn yaplmas ve dkme hazr duruma getirilmesi ileri, c) Dkm arjnn hazrlanmas ve her eit maden eritme (izabe) frnlarnn dkme hazr duruma getirilmesi ileri, d) Maden eritme ve dkme ileri, e) Kalplarn sklmesi ve dkmlerin temizlenmesi ileri, f) Savunma ve dey dkm yapm ileri, XI - Kaplamaclk ileri a) Parlak ve mat kaplama ileri (galvano), b) Polisaj ileri, c) Kalayclk ileri, d) Doldurma yoluyla galvanizleme ileri, e) Asitle yzey temizleme ileri, XII - Karpit sanayii ileri Kire ve kokun ark frnnda eritilmesi ileri, XIII- Asit sanayii ileri a) Asit iin ham maddelerin hazrlanmas ileri, b) Asitin yaplma safhalarndaki iler, 219

c) Asitin dinlendirilme, yklenme, boaltlma ve tanmas ileri, d) Baca gazlarndan asit elde edilmesi ileri, XIV - Akmlatr sanayii ileri a) Akmlatr yapm ve onarm ileri. b) Akmlatr suyu hazrlama ve arj ileri, XV - Kaynak ileri a) Her eit koruyucu gaz altnda yaplan kaynak ileri, b) Toz alt kaynak ileri, XVI - Madenlere su verme ileri, a) Su verme ileri (sertletirme), b) Semantasyon ileri, XVII - Kauuk ilenmesi ileri a) Kauuk hamurunun kartrlmas, frnlanmas ileri, b) Sala uygun olarak havalandrlamayan yerlerde, otomatik tesisat kullanlmadan yaplan scak vulkanizasyon ileri, XVIII - Yeralt ileri Maden ocaklar ileri (elemanter cva bulunduu saptanan cva maden ocaklar hari), kanalizasyon ve tnel yapm gibi yer altnda yaplan iler, XIX - Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yaplan iler Doal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler veya btn dier korpskler emanasyon kaynaklar ile yaplan iler, XX - Grltl iler Grlts 80 desibeli aan iler, XXI - Su altnda basnl hava iinde almay gerektiren iler Su altnda basnl hava iinde almay gerektiren ilerden 20 metreye kadar derinlik veya 2 kg/cm basnta yaplan iler (ini, k, gei dahil), 220

XXII - Pnmokonyoz yapan tozlu iler Pnmokonyoz yapan tozlarn bulunduu iyerlerindeki iler.

Yedibuuk saatten daha az allabilecek iler

Madde 3 - Bir iinin gnde yedibuuk saatten daha az altrlabilecei ilerle bunlarn her birinde en ok kaar saat altrlabilecei aada gsterilmitir: I - Su altnda basnl hava iinde almay gerektiren iler Su altnda basnl hava iinde (ini, k, gei dahil), a) 20-25 (20 hari) m. derinlik veya 2-2,5 (2 hari) kg/cm basnta 7 saat, b) 25-30 (25 hari) m. derinlik veya 2,5-3 (2,5 hari) kg/cm basnta 6 saat, c) 30-35 (30 hari) m. derinlik veya 3-3,5 (3 hari) kg/cm basnta 5 saat, d) 35-40 (40 hari) m. derinlik veya 3,5-4 (3,5 hari) kg/cm basnta 4 saat, (Dalglar iin bu sreler, 18 metreye kadar 3 saat, 40 metreye kadar olan derinliklerde 1/2 saattir.) II- Cva ileri a) Cva izabe frnlarnda grlen iler 6 saat, b) Elementer cva bulunan ocaklarda grlen iler 6 saat, III - Kurun ileri Kurun izabe frnlarnn teksif odalarnda biriken kuru tozlar kaldrma ileri 4 saat, IV - Karbon slfr ileri Karbon slfrden etkilenme tehlikesi bulunan iler 6 saat,

221

V - Ensektisitler Karbamatl ve organik fosforlu ensektisitlerin yapm, paketlenmesi, zelti olarak hazrlanmas ve uygulanmas ileri 6 saat. Tm kanda, eritrosit veya plazmada kolinesteraz aktivitesini belirlemeye yeterli olduu alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna yaplacak bavuru zerine yetkili uzmanlarca belirlenmi, kendilerine veya bakalarna ait laboratuarlarda sz edilen muayeneleri en az 6 ayda bir yaptran iyerlerinde alanlar, gnde 7,5 saatlik alma sresine tabi tutulabilirler. Yukardaki fkra gereince yaplacak kan tahlilleri, iilerin, 1475 sayl Kanunu'nun 79 uncu ve Ar ve Tehlikeli ler Tznn 3 nc maddesine gre yaplmas gerekli yllk muayenelerine ilikin ykmll ortadan kaldrmaz.

Baka ite altrma yasa

Madde 4 - Bu Tzk kapsamna giren ilerde altrlan iiler, 2 ve 3 nc maddelerde belirtilen gnlk en ok i srelerinden sonra dier herhangi bir ite altrlmazlar.

Fazla alma izni verme yasa

Madde 5 - Bu Tzk kapsamna giren iler iin fazla saatlerle alma izni verilemez.

Bildirim ykmll
Madde 6 - Bu Tzkte saylan ilerden herhangi birini veya birkan srekli olarak veya zaman zaman yapan iverenler, bu ilerin eit ve niteliklerini, yaplma zamanlarn, anlan ilerde altrdklar iilerin erkek ve kadnlar ve 18 yandan kk ve bykler ayr ayr gsterilmek suretiyle saylarn, bunlarn hergnki ie girme, iten kma ve ara dinlenme saatlerini ve gnde birden ok ii postasyla allyorsa bu postalarn ne tarzda ve hangi saatlerde nbet deitirdiklerini, iin yrtld yerin bal bulunduu blge alma mdrlne yazl olarak bildirmekle ykmldrler. Bunlarn dorudan doruya ilgili blge alma mdrlne bildirilmesi olanakszsa veya gecikmeye neden olacaksa, sz konusu bildirim o yerin en byk mlkiye amirine 222

yaplabilir. Bu takdirde mlkiye amiri durumu derhal ilgili blge alma mdrlne bildirir.

Kaldrlan hkmler
Madde 7 - Bakanlar Kurulunun 31/01/1973 gnl ve 7/5735 sayl kararyla yrrle konulmu bulunan Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak Sekiz Saat Veya Daha Az allmas Gereken ler Hakknda Tzk yrrlkten kaldrlmtr.

Yrrlk
Madde 8 - 1475 sayl Kanunu'nun 2869 sayl Kanunla deitirilen 61 inci maddesinin (b) bendine dayanlarak hazrlanan ve Dantay'ca incelenmi olan bu Tzk hkmleri, Resmi Gazetede yaym gnnde yrrle girer.

Yrtme
Madde 9 - Bu Tzk hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.

223

224

YERLERNDE N DURDURULMASINA VEYA iYERLERNN KAPATILMASINA DAR TZK

225

226

YERLERNDE N DURDURULMASINA VEYA iYERLERNN KAPATILMASINA DAR TZK

Bakanlar Kurulu Kararnn Tarihi : 26.04.1987, No : 87/11798 Dayand Kanunun Tarihi : 25.08.1971, No : 1475 Yaymland R.Gazetenin Tarihi : 14.06.1987, No : 19487 Yaymland Dsturun Tertibi : 5, Cildi : 26, S. 1161

BRNC BLM
Kapsam ve Deyimler
Kapsam
Madde 1 - yerlerinde iin nasl durdurulaca, yeniden almaya nasl izin verilecei, iyerinin nasl kapatlaca ve alaca, acil durumlarda iin durdurulmasna veya iyerinin kapatlmasna karar verilinceye kadar alnacak tedbirler, iin durdurulmasna veya iyerinin kapatlmasna karar verecek komisyonda grev yapacak ii ve iveren temsilcilerinin nitelikleri, seimi, komisyonun alma ekil ve esaslar bu Tzkte gsterilmitir.

Deyimler
Madde 2 - Bu Tzkte Blge Mdrl, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Blge Mdrl, mfetti, iyerlerini ii sal ve i gvenlii bakmndan teftie yetkili mfetti anlamnda kullanlmtr.

227

KNC BLM
Komisyonun Kuruluu ve alma Esaslar
Komisyonun kuruluu
Madde 3 - yerlerinde iin durdurulmasna ve iyerinin kapatlmasna karar vermeye yetkili komisyon, Blge Mdrnn bakanlnda, iki mfetti, bir ii ve bir iveren temsilcisinden teekkl eder. Komisyona katlacak mfettilerden biri, iin durdurulmasn veya iyerinin kapatlmasn teklif eden mfettitir. Komisyona ii temsilcisi olarak, her blge mdrl grev alan ve her ikolu iin, kendisine mensup ii says en yksek olan ii sendikalar konfederasyonu ynetim kurulunca, konfederasyonca bu Tzkte belirlenen sreler iinde seim yaplmad takdirde, ikolunda en ok yeye sahip ii sendikas ynetim kurulunca, bir asl, bir yedek ye seilir. i sendikalar konfederasyonu veya sendikasnca seim yaplmamas veya seilen yenin veya yedeinin komisyona katlmamas halinde, iyerinde alan iiler arasndan, iilerce seilen temsilci, komisyona ye olarak katlabilir. veren temsilcisi olarak, her blge mdrl grev alan ve her ikolu iin, kendisine mensup iveren says en yksek olan iveren sendikalar konfederasyonu ynetim kurulunca, konfederasyonca bu Tzkte belirlenen sreler iinde seim yaplmad takdirde, ikolunda en ok yeye sahip iveren sendikas ynetim kurulunca, bir asl, bir yedek ye seilir. veren sendikalar konfederasyonu veya sendikasnca seim yaplmamas veya seilen yenin veya yedeinin komisyona katlmamas halinde, iveren veya vekili komisyona ye olarak katlabilir. Askeri iyerleri ile yurt emniyeti iin gerekli maddeler imal olunan iyerlerinde grev yapacak komisyonun yaps, alma ekil ve esaslar, Milli Savunma, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlklarnca birlikte hazrlanacak bir ynetmelikte belirtilir.

228

Temsilcilerin nitelikleri
Madde 4 - Komisyona ii veya iveren temsilcisi olarak seilebilmek iin aadaki nitelikleri tamak gerekir: A) Trk vatanda olmak, B) Medeni haklar kullanmaya ehil olmak, C) Okur-yazar olmak.

Sreler
Madde 5 - i ve iveren temsilcilerinin grev sreleri iki yldr. Srenin bitiminden itibaren 6 i gn iinde yeniden seim yaplr. Seilenler, seimi takip eden 6 i gn iinde blge mdrlklerine bildirilir. Sresi bitenler yeniden seilebilirler. Seilenlerin greve balamasna kadar eski temsilcilerin grevleri devam eder. 4 nc madde de yazl nitelikleri yitirenlerle lm, ekilme gibi sebeplerle ayrlanlarn yerlerine yedekleri gelir. Yedekleri yoksa, blge mdrnce yaplacak bildirim zerine 6 i gn iinde yenileri seilir. Yerlerine gelenler, ayrlanlarn srelerini tamamlarlar.

Komisyonun toplantya arlmas

Madde 6 - Mfetti, iin durdurulmasn veya iyerinin kapatlmasn gerektiren bir durumun varln raporla bildirirse, blge mdr, komisyonu, yazl olarak toplantya arr. ar yazsnda, toplantnn gn, saati, yeri ve iin durdurulmasn veya iyerinin kapatlmasn gerektiren sebepler belirtilir.

Toplant
Madde 7 - Blge mdrnn ve mfettilerin toplantya katlmas mecburidir. i veya iveren temsilcilerinin veya yedeklerinin katlmamas, komisyonun toplanmasn ve karar almasn engellemez.

229

Kararlar
Madde 8 - Kararlar oyokluuyla alnr. Oylarn eitlii halinde, bakann bulunduu taraf ounluu salam saylr. Kararlarn gerekeli yazlmas ve toplantya katlanlarca imzalanmas gerekir. in durdurulmasna karar verildii srada, iveren, iin durdurulduu blmde durdurma sebeplerini gidermek iin alma talebinde bulunursa, almaya izin verildii, gerekirse sre de belirlenerek, iin durdurulmasna dair karara yazlr. yerinin kapatlmasna karar verildii srada iveren, kapatma sebeplerini gidermek iin iyerinde alma talebinde bulunursa, almaya izin verildii iyerinin kapatlmasna dair karara yazlr.

NC BLM
in Durdurulmas
in Durdurulaca Haller
Madde 9 - i sal ve igvenlii ile ilgili tzklerde ngrlen birinci derecedeki artlar yerine getirildikten sonra yetkili makamdan izin alnarak kurulan ve iletilmeye balanan bir iyerinin tesis ve tertiplerinde, makine ve cihazlarnda, alma metot ve ekillerinde iilerinin hayat iin tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, giderilinceye kadar, komisyonca, tehlikenin niteliine gre, iin tamamen veya ksmen durdurulmasna karar verilir. Karar, iverene tebli edilir.

Kararn Uygulanmas
Madde 10 - , gerekirse gvenlik kuvvetlerinin de yardmyla mfettie, komisyon kararna uygun olarak durdurulur; durdurulan blm mhrlenir. 8 inci maddenin ikinci fkrasnda ngrlen hallerde alma yaplacak yerler mhrlenmez. Durumu belirleyen bir tutanak dzenlenir. Durdurmayla ilgili belgeler blge mdrlnde saklanr.

230

Mhrlerin Geici Olarak Kaldrlmas

Madde 11 - veren, durdurma sebeplerini gidermek iin mhrlerin kaldrlmasn dilekeyle komisyondan isteyebilir. Komisyon, gerekirse sre de belirleyerek, mhrlerin kaldrlmasna karar verir; mhrler mfettie sklr. Durumu belirleyen bir tutanak dzenlenir. lgili belgeler blge mdrlnde saklanr.

Durdurma Kararnn Kaldrlmas

Madde 12 - verence, iin durdurulmasna dair kararda iilerin hayat iin tehlikeli olduu belirtilen hususlarn giderildiinin blge mdrlne bildirilmesi halinde, mfettie durum derhal incelenir ve sonucu raporla komisyona bildirilir. Komisyon, tehlikeli halin giderilip giderilmediine gre, durdurma kararnn kaldrlmasna veya srdrlmesine karar verir. Karar, iverene tebli edilir.

DRDNC BLM
yerinin Kapatlmas
yerinin Kapatlaca Haller
Madde 13 - Kurma izni ve iletme belgesi alnmadan alm olan veya geici iletme belgesi alnd halde ii sal ve igvenliiyle ilgili tzklerde ngrlen ikinci derecedeki artlarn verilen sre iinde yerine getirilmedii grlen iyerlerinde, iilerin hayat iin tehlikeli bir husus tespit edilirse, komisyonca, iyerinin kapatlmasna karar verilir. Karar, iverene tebli edilir.

Kararn Uygulanmas
Madde 14 - Blge mdr, kapatma kararn bir yazyla mlkiye amirine gnderir. Mlkiye amirinin emri zerine, gvenlik kuvvetlerince, almadan alkonulacak tedbirler alnarak iyeri kapatlr ve mhrlenir. 231

8 inci Maddenin nc fkrasnda ngrlen hallerde alma yaplacak yerler mhrlenmez. Durumu belirleyen bir tutanak dzenlenir ve blge mdrlne gnderilir.

yerinin Geici Olarak Almas

Madde 15 - verenin, kapatma sebeplerini gidermek amacyla yapaca almalar iin iyerinin almasn blge mdrnden yazl olarak istemesi halinde, talep mlkiye amirine intikal ettirilir. Mlkiye amirince verilecek emir zerine, retim yaplmamak artyla gvenlik kuvvetlerince iyeri geici olarak alr.

Kapatlan yerinin Almas

Madde 16 - Kapatlan iyeri iin kurma izni ve iletme belgesi alndnda, durum blge mdrlnce mlkiye amirine bildirilir. Mlkiye amirinin emri zerine, gvenlik kuvvetlerince, mhr sklerek iyeri alr. Durumu belirleyen bir tutanak dzenlenir ve blge mdrlne gnderilir.

BENC BLM
Acil Haller
Acil Hallerde Yaplacak ilemler
Madde 17 - ilerin hayat iin tehlikeli olan husus, iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas kararnn alnmasna kadar geecek sre beklenmeden tedbir alnmasn gerektirecek nitelikte ise, mfettie, durumu ve alnmas gereken tedbirlerin niteliini belirten bir rapor dzenlenir, birer rnei mlkiye amirine, blge mdrne ve iverene verilir. Mlkiye amirinin emriyle gvenlik kuvvetlerince tehlikeyi giderecek tedbirler alnr. Durumu belirleyen bir tutanak dzenlenir ve blge mdrlne gnderilir. Blge mdr, komisyonu, Tzn 9 uncu veya 13 nc maddesine gre ilem yaplmak zere derhal toplantya arr. Durum, mfettie, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Tefti Kurulu Bakanlna da telgrafla bildirilir. 232

ALTINCI BLM
eitli ve Son Hkmler
lamlarn Yerine Getirilmesi
Madde 18 - mahkemelerinin iin durdurulmas kararlarnn kaldrlmasna dair kararlar, blge mdrnce yerine getirilir. yerinin kapatlmas kararlarnn kaldrlmasna dair kararlar ise, blge mdrlnce mlkiye amirine intikal ettirilir. Mlkiye amirinin emriyle iyeri gvenlik kuvvetlerince alr. Bunlara dair tutanaklar blge mdrlnde saklanr.

Yrrlkten Kaldrlan Hkmler

Madde 19 - Bakanlar Kurulu'nun 31/01/1973 tarihli ve 7/5736 sayl kararyla yrrle konulmu olan iyerlerinde in Durdurulmasna veya yerlerinin Kapatlmasna likin Tzk yrrlkten kaldrlmtr. Geici Madde 1 - i ve iveren kurulular, 3 nc maddede ngrlen temsilci seimlerini, Tzn yrrle girdii gn takip eden 90 gn iinde yapmak ve ilgili blge mdrlklerine bildirmek mecburiyetindedirler. Seim sonularnn blge mdrlklerine bildirilmesine kadar Bakanlar Kurulunun 31/01/1973 tarihli ve 7/5736 sayl kararyla yrrle konulmu olan yerlerinde in Durdurulmasna veya yerlerinin Kapatlmasna likin Tzk hkmlerine gre teekkl etmi komisyonlar, bu Tzkte ngrlen ilemleri yapmaya yetkilidirler.

Yrrlk
Madde 20 - 25/08/1971 tarihli ve 1475 sayl Kanunu'nun 29/07/1983 tarihli ve 2869 sayl Kanunla deitirilen 75 inci maddesinin (D) bendine dayanlarak hazrlanm ve Dantay'ca incelenmi olan bu Tzk hkmleri, yaym tarihinde yrrle girer.

Yrtme
Madde 21 - Bu Tzk hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.

233

234

AIR VE TEHLKEL LER TZ

235

236

AIR VE TEHLKEL LER TZ

Bakanlar Kurulu Kararnn Tarihi Dayand Kanunun Tarihi Yaymland R.Gazetenin Tarihi Yaymland Dsturun Tertibi : 29.03.1973, No: 7/6174 : 25.08.1971, No: 1475 : 09.04.1973, No: 14502 : 5, Cildi : 12, S. 1960

Madde 1 - Hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylaca, kadnlarla 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi ocuklarn, hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabilecekleri bu Tzkte belirtilmitir. Madde 2 - Ar ve tehlikeli iler, bu Tze bal cetvelde gsterilmitir. Bu cetvelde, karsnda (K) harfi bulunmayan ilerde kadnlar ve () harfi bulunmayan ilerde de 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi ocuklar altrlmaz. 16 yan doldurmam ocuklarn ar ve tehlikeli ilerde altrlmas yasaktr. u kadar ki, ihtisas ve meslek renimi veren okullar bitirip o konudaki ii meslek edinmi kadnlarla 16 yan doldurmu ocuklar ar ve tehlikeli ilerde altrlabilir. lgili Bakanlklarca yeterlilii kabul edilen kurslar bitirip, o ii meslek edinmi olan bu gibiler cetvelin 35 inci srasndan 62 nci srasna kadar (62 dahil) belirtilen ilerde altrlabilir. Madde 3 - Ar ve tehlikeli ilerde altrlacak iiler (Kadnlar dahil) ile 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi ocuklarn ie girilerinde, iin niteliine ve artlarna gre bedence bu ilere elverili ve dayankl olduklarnn hekim raporu ile saptanmas zorunludur. in devam sresince de bu ilerde altrlmalarnda bir saknca olmadnn; 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi ocuklar iin en az 6 ayda bir, dierleri iin de en az ylda bir defa hekim raporu ile saptanmas zorunludur. Bu raporlar; iyeri hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu Salk tesisleri ve hekimleri, salk oca, Hkmet veya belediye doktorlar tarafndan verilir. Raporlarda hangi bilgilerin bulunaca 237

alma ve Salk ve Sosyal Yardm Bakanlklarnca birlikte saptanr. Bir iinin, ar ve tehlikeli ilerde alanlara ait salk durumu raporu olmadka ar ve tehlikeli ilerde altrlmas yasaktr. ilerin gerek ilk ie girilerinde gerekse ara muayenelerinde saptanan salk durumlar bu rapora ilenir. Bu raporlar, teftie yetkili memurlarn her istediinde gsterilmek zere iveren veya yetkili tarafndan, gizliliine halel gelmeyecek bir surette ilerindeki kiisel salk dosyalarnda saklanr. yeri hekimi tarafndan verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu Hastanesi Salk Kurulunca muayeneye tabi tutulur; verilen rapor kesindir. yerinden ilikileri kesilerek yeni bir ie giren iilerin bu raporlar veya rnekleri yeni iveren veya vekilinin istei halinde o iyerine gnderilir. Madde 4 - Kadnlar, ay hali gnlerinde ar ve tehlikeli ilerde altrlamazlar. Bu gnlerin says 5 gn olarak hesap edilir. Daha fazlas iin hekim raporuna gre hareket edilir. Ay halinin balangc iinin ihbar tarihidir. Madde 5 - veren veya vekili, ar ve tehlikeli ilerde altrd iilerin nfus kimlik czdanlarnn onayl rneklerini saklayarak, bunlar tefti ve denetlemeye yetkili makam ve memurlarn her isteyiinde gstermekle devlidir. Madde 6 - Bu Tzkte belirtilen artlara aykr olarak, ar ve tehlikeli ilerde kadn ve ocuk ii altrld veya alan iinin salk durumu itibariyle byle bir ite altrlmamasnn gerektii saptandnda, bunlar, almaktan alkonur. Madde 7 - 25/08/1971 gnl ve 1475 sayl Kanunu'nun 78 inci maddesine dayanlarak alma ve Salk ve Sosyal Yardm Bakanlklarnca dzenlenen ve Dantay'ca incelenmi olan bu Tzk hkmleri, Resmi Gazete ile yaym gnnde yrrle girer. Madde 8 - Bu Tzk hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.

238

AIR VE TEHLKEL LERE AT CETVEL

16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi ocuklarn altrlabilecekleri iler Kadnlarn altrlabilecekleri iler

Arama ve sondaj ileri : 1- Kmr, petrol, tabii gaz, su, her eit maden filizleri ve minarelleri arama ve her eit sondaj ileri, (Bu ilerin yalnz yer stnde yaplan yardmc hizmetlerinde kadn ve ocuk altrlabilir.) Kmr, petrol, tabii gaz, su maden filizleri ve mineralleri ile ta, toprak, kum ve benzeri maddelerin karlmas ve retimi ileri. 2- Kmr, petrol, tabii gaz, su, her eit maden filizleri minarelleri ile ta, toprak, kum ve benzeri maddelerin kartlmas ve retimi ve bu ilerin yaplmasnda tamamlayc nitelikte olan krma, ykama, zenginletirme, tama, depolama ve benzeri iler. (Elle yaplan basit ayklama ilerin de kadn altrlabilir.)

239

Metalrji Sanayii ile ilgili iler : 3 - Demir ve demirden baka metallerin ve metalsilerin filiz ve minerallerinden itibaren pirometalrjisel, kimyasal, elektrolitik usullerle retimi ileri ve bunlarla ilgili iler. 4 - Demir ve demirden baka metallerin ve metalsilerin eritilmesi, saflatrlmas, alamlarnn retimi ve bu maksatlarla yaplan her eit iler. 5 - Demir, elik ve alamlarnn, demirden baka metal ve alamlarnn, metalsi ve alamlarnn her eit dkm (adi dkm, pres dkm gibi) ve haddeleme, presleme suretiyle scak ve souk olarak standard ekillendirilmeleri ileri. 6 - Demir, elik ve alamlarna, demirden baka metal ve alamlarna, metalsi ve alamlarna (Kle veya takoz halinde veya ekillendirilmi olanlarna) uygulanan s ileri. (Tav, su verme ve benzeri ilemler.)

240

7 - Kkrtn eritme yoluyla retimi, tlmesi, ambalaj ve depolanmas ve bunlarla ilgili iler. Ta ve Toprak Sanayii ile ilgili iler: 8 - Ta ocaklarnda her eit tan kartl mas ve ilenmesi ileri. (Krma, kesme, tama, yontma, tme, cilalama ve benzeri iler dahil, ss ve hatra eyas yapmnda kullanlan talarn ilenmesi ileri hari) 9 - imento fabrikalarnda; ta ocaklarnda dinamitleme, konkasr ve yacl, konkasre vagon devirme ve monitr havai hat yac l, ekskavatr ileri ile imento retiminde kalker silosu, kalsinatr, klinker elevatr, ambalaj, gezer vin, kaynak, santralda ocaklk ve klclk, ocak ve frn duvarcl ve tamircilii, ykleme ve boaltma, su kulesi, baca ve boya tamiri, gezer vin yollar, kanalizasyon ve bakm ileri. 10 - Kire ve al tann yaklmas ve bunlar tme ve eleme ileri. 241

K K

11 - Topran piirilmesi suretiyle imal olunan kiremit, tula, ate tulas, boru, pota, knk ve benzeri inaat ve mimari malzeme ileri. 12 - anak, mlek, ini, fayans, porselen ve seramik imaline ait iler. 13 - Cam, ie, optik ve benzeri malzeme fabrika ve imalathanelerinde retime ilikin iler. 14 - 11, 12 ve 13 numaral bentlerde belirtilen ilerden frn ileri ile silis tozlar saan iler. Metal ve Metalden Mamul Eya Sanayii ile ilgili iler: 15 - Ar sa levhalar balama, perinleme ve presleme ileri ile kalafat ileri, kara, deniz ve hava tatlarnn tamir veya imalinde kullanlan malzemenin zellikleri itibariyle bir kii tarafndan idare edilemeyen iler. 16 - Gemi inaat ve tamiratnda iskele, dikme ve kzak ileri ile vinler, ii iskeleleri, bumbalar, direkler, demir ve zincirler ve sair tehizata ait iler. 17 - skeleler, arpantlar, kprler, motrler,

242

K -

makinalar ve kazanlar imali ve bunlarn fabrika tecrbeleri ve montajlar ileri. 18 - Demir tel ve ubuktan malzeme imalat ileri. (ivi, zincir, vida vb. gibi) 19 - Demiri stp dverek ekillendirme veya presleme suretiyle eitli eya imali ileri. 20 - Souk demircilik ve her eit kaynak ileri. (Oksijen, elektrik, punta ve diki kayna ileri gibi) 21 - Bakr, pirin, alminyum malzemeden eya imalat ileri, (Mutfak ve ev eyas ile ss eyas imalatnda kadn ve ocuk altrlabilir.) 22 - Kurun kaynak ileri, seri ve devaml lehim ileri. (Radyo, televizyon, elektrik ve elektronik cihazlarn imalinde ve onarmnda yaplan seri ve devaml lehim ilerinde kadn altrlabilir.) 23 - Font, elik ve dier madenleri ve alamlarn eritip potalara dkmek suretiyle eitli para eya imali ileri. 24 - 10 Kg. aan tornaclk; tesviyecilik ve talama ileri. 243

25 - Her trl madeni kablo imali, elik tel ve elik erit souk haddeleme, bak ve emsali demir eya imali ileri. 26 - Muharrik kuvvetle ileyen tam otomatik souk ekillendirme tezgahlarnda yaplan iler. 27 - Metal yzeylerde yaplan, mekanik ve kimyasal temizlik ileri ile elektroliz yolu ile yaplan koruyucu kaplama (Nikelaj, kromaj ve kadmiyum kaplama vb.) scak daldrma yolu ile yaplan koruyucu kaplama (Kurun, kalay, inko vb.) eitli kimyasal maddelerle yaplan dier koruyucu kaplama (fosfatlama, eloksal vb.) ve emaye ileri. Aa ve tahta ileri ve bunlardan mamul eya sanayii ile ilgili iler: 28 - Muharrik kuvvetle alan her trl testereler ile kesici, yontucu, soyucu, delici makinalar ve hzarlarla yaplan iler. 29 - Kurutma ileri ile yaptrma, kontrplak, kontrtabla ve suni tahta imali ileri.

244

Yap leri : 30 - Bina, duvar, set, baraj, yol, demiryolu inaas ve tamiri ileri. (Yardmc ilerde ocuk altrlabilir.) 31 - Havai hat, tnel, kpr, iskele, liman, dalgakran, kanalizasyon, lam, kuyu, kanal ve benzerleri yerst ve yeralt su st ve su alt inaat ve tamirat ileri ile tazyikli hava ile temel inaat ve ykm ileri. 32 - Kire, beton, asfalt ve benzerleri gibi yap malzeme ve maddeleri ihzar ve tatbikatna ait iler. 33 - Asbest tozlar ile yaplan her eit imalatn (Dam tecrit malzemesi, imento ve asbest esasl borular, kauuklu ve plastikli yer demeleri imali gibi.) asbest hazrlama ve hamur yapma ileri. (Hamurun ekillendirilmi ve bu suretle zararl etkisi giderilmi kademelerinde kadn ve ocuk altrlabilir.) 34 - Toprak kazma, yarma ve doldurma ileri.

245

Kimya sanayi ile ilgili iler: 35 - Klorr asidi, slfat asidi, nitrat asidi ve benzeri her eit tahri edici ve yakc asitler ile sodyum ve potasyum hidroksit, amonyak gibi alkalilerin retimi ve bunlarla yaplan iler. 36 - Aldehitler, ketonlar, eterler, karbon slfr, analin, alkoller, solventler, tinerler, triklor-etilen ve benzerleri gibi uucu ve parlayc maddelerin imali ve bunlarla yaplan iler. 37 - Ham petrol ve katranlarn distilasyonu, bitum, madeni yalar ve her trl akaryakt ve rafinasyon ileri. (Maddelerin kk mikyaslarda yalama, silme ileri gibi kullanlmasna ilikin ilerde kadn ve ocuklar altrlabilir.) 38 - Odun ve kmrlerin gazlatrlmalar, koklatrlmalar ve bunlardan elde edilen bitum, katran gibi ara ve art rnlerin distilasyonu ileri. 39 - Hava gaz, yer gaz, bio gaz ve asetilen retimi ileri.

246

40 - Asfalt ile dam tecrit maddeleri ve yalamaya zg olup petrol tasfiyehanelerinde elde edilemeyen sv ve kat yalarn imali ileri. 41 - Her trl patlayc madde ve mhimmatn imali, depolanmas ve nakli ileri. 42 - Her trl zehirli gazlarn ve harb gazlarnn retimi kullanlmas depolanmas ve nakli ileri. 43 - Aktif kmrlerin dier aktif maddelerin ve eitli kimyasal maddelerin emprenyasyon ileri. 44 - Her trl patlayc maddenin kullanld iler ile toz ve gaz maskeleri, koruyucu balk ve elbiseler kullanlmas zorunlu bulunan iler. 45 - Piroteknik malzemesi hazrlama ve imali ileri (Aydnlatma ve iaret fiekleri, havai fiekler enlik maytaplar, tabanca mantar benzerleri.) 46 - Kibrit imaline ait iler. (Kimyasal maddelerin kartrlmas, hamur yapma ve kurutma ileri dndaki ilerde kadn ve ocuk altrlabilir.)

247

K K

47 - Her trl organik ve anorganik zehirli veya tahri edici maddelerle boya ve vernik imali ve bunlardan meydana gelen zehirli ve tahri edici boyalarn kullanlmas ileri. 48 - Kimyasal gbrelerin istihsali ve istihzar ileri. 49 - Sellulozik boya imali ileri. 50 - Selloit imali ve lak nitrosellozu ile yaplan eitli kimyasal maddelerin imali ileri. 51 - Ensektisit, rodentisit ve tarmsal mcadele ilalar istihsali ve istihzar ileri. 52 - Flor, klor, brom, iyot retimi ve bunlarn muharri trevlerinin imali ileri. 53 - Organik ve anorganik pigmentlerin imali ileri. 54 - nsan salna zarar verici kimyasal maddelerin ykleme boaltma ve nakli ileri. 55 - Akmlatr imali ve seri olarak akmlatrlerin bakm ve arj ileri. 56 - Uyuturucu maddelerin imali ileri. 57 - Bitkisel ve hayvansal yalarn retimi ve bun-

248

lardan yaplan maddelerin imaline ilikin iler. (Karbon slfr gibi parlayc veya tahri edici solventlerle yaplan prine ve benzeri yal maddelerden ekstraksiyon yolu ile ya retimi ilerinde ekstraksiyon kademelerinde kadn ve ocuk altrlamaz.) 58 - Suni lifler ve dier sentetik lifler ile plastik maddelerin imali ileri. 59 - Tabakhaneler ile her eit deri fabrika ve imalathanelerinde tabaklama, nakil ve depolama ileri. 60 - Ham krkleri ileme ve boyama ileri. 61 - Kauuk ve lastik sanayiinde, lastik hamurunun hazrlanmasndan her eit ekillendirilmi mamul yapmna kadar btn iler. (Lastik hamurunun hazrlanmasnda kadn altrlamaz.) 62 - Plastik maddelerin ekillendirilmesi ve plastik eya imali ileri. (Bu tip imalatta meydana gelen ara veya ana mamul bir kii tarafndan idare edilemeyecek byklk ve arlkta ise bu ilerde kadn ve ocuk altrlamaz.) 249

K K

K K

plik ve Dokuma Sanayii ile ilgili iler: 63 - rr fabrikalarndaki iler. 64 - Pamuk keten, yn, ipek, paavra ve benzerleri temizleme ve harman ileri ile bunlarn dkntlerini ayrma ve didikleme ileri. 65 - Pamuk, keten, yn ipek ve benzerleriyle bunlarn dkntlerini halla, hal, tarak ve kolalama tezgahlarnda yaplan iler. 66 - Pamuk, keten, yn, ipek ve benzerleriyle bunlarn dkntlerinin halla, tarak ve kolalama tezgahlarndan blme ile ayrlm ve fenni iklim ve aspirasyon tesisat olan iplikhane ve dokuma hazrlama ileri. 67 - Her trl ilkel ve mamul maddelerin boyanmas, gazlanmas ve aartlmas ileri. 68 - Suni ipek imalinde hazrlama ve retme ileri. 69 - Tafta, vernikli veya su gemez bezler ve muamba imali ileri. 70 - Kl mensucat, her trl kee ve aba imali ileri.

250

K K -

K K K

Kat ve selloz Sanayii ile ilgili iler: 71 - Kat hamuru ve odun hamuru retimi ileri. 72 - Sellloz retimi ileri. 73 - Kat ve sellloz retiminde klor, hipoklorit, kkrt dioksit, hiposulfit gibi tahri edici ve zararl maddelerin retimi ile zeltilerinin hazrlanmas, kullanlmas ve geri kazanlmas ileri. 74 - Seri olarak otomatik makinalarla kat, karton, mukavva imali ileri. Gda ve iki sanayi ile ilgili iler: 75 - Zahire depolarndaki iler ile un ve eltik fabrikalarndaki iler. 76 - Ekmek ve maya frn ve fabrikalarndaki hazrlama ve imale ait iler. 77 - Mezbaha ileri, sakatat atlye ve fabrikalarndaki iler. 78 - Balkhane ileri. 79 - Souk hava depolarndaki iler. 80 - Tuzlalarda su iinde alma ileri ile tuz doldurma ve hamallk ileri. 81 - eker fabrikalarnda hazrlama ve retime ait iler. 251

82 - Alkol ve her trl alkoll ikilerin imali ileri. Ttn sanayi ile ilgili iler: 83 - Balyalarn depolara tanmas ileri. 84 - malathane ve depolardaki aktarma ileri. 85 - Sigara imalathane ve fabrikalarnda yaprak ttn rutubetlendirme daireleri, ayrma ve temizleme makineleri, ttn filtreleri ileri. 86 - Ttn harman ve kym hane ileri. Enerji retimi, nakli ve datm ile ilgili iler: 87 - Buhar, gaz ve sair muharrik kuvvet retimiyle ilgili iler. 88 - Elektriin retimi, nakli ve datm ileri ile akmlatr dairelerinde yaplan her trl iler. 89 - Hareket halinde bulunan makine, motor ve aksam ile transmisyon tertibatnn yalanmas, tamiri ve temizlenmesi gibi iler. Nakliye ve benzeri iler: 90 - (Deiik: 12/05/1991 91/1546 K.) Arasz olarak yirmibe kilodan, elli kiloya kadar (elli kilo dahil) arlk tama, boaltma ve ykleme ileri.

252

K K

91 - El arabas gibi aralarla elli kilodan yukar arlk tama, boaltma ve ykleme ileri. 92 - ve drt tekerlekli ve pedall arabalarla altm kilodan yukar arlk tama, boaltma ve ykleme ileri. 93 - En ok %10 rampal yerlerde vagonetlerle 300 kilodan yukar arlk tama, boaltma ve ykleme ileri. 94 - uvallama, flama, istifleme ve benzeri iler. 95 - nsan ve eya tamaya zg tat aralarnda pilotluk, kaptanlk, ofrlk ve bunlara yardmclk ileri. 96 - Her trl tat aralarnda makinistlik, arabaclk, frencilik, makaslk ve bunlara yardmclk ileri. eitli iler: 97 - Denizlerde gllerde ve nehirlerde balk ve dier hayvanlarn ve bitkilerin avlanmas, toplanmas, retilmesi ve dalyan ileri. 98 - Snger avcl ileri. 99 - tfaiye ileri. 100 - Ocaklk, ateilik ileri ile ocak ve baca temizleme ileri. 253

K K -

K K

254

K K K K

101 - Byk amarhanelerde yaplan iler. 102 - Lam ileri. 103 - plk ileri. 104 - Hayvansal gbre ileri. 105 - Paavraclk ileri. 106 - Bataklk kurutma, su alt ve toprak alt ileri ile suya girilerek yaplan her trl iler. 107 - Dme tehlikesi fazla olan yksek yerlerde yaplan inaat ve tamirat ileri. 108 - Radyoloji ileri ile radyum ve radyo aktif maddelerle yaplan iler. 109 - Vahi veya zehirli hayvan bulunduran bahelerdeki ve hayvan terbiyesi messeselerindeki iler. 110 - Filim, plak ve benzeri cisimlerin tutuucu cinsten maddelerle yaplmas ve kullanlmas ile ilgili iler ve projeksiyon ileri. 111 - Matbaa mrekkebi imali ileri. 112 - Keten, kenevir ve jtten iplik, sicim, halat imali ve bunlarla yaplan dokuma ileri. 113 - Hastane, bakteriyoloji ve kimya laboratuarlar ve eczaclk ileri. 114 - Hayvan tahniti ileri

K K K K

K K

K K

115 - Kemik, boynuz, trnak ve hayvan kan ile ilgili retim ileri. 116 - Tutkal, jelatin ve kola imali ileri. 117 - Metalden matbaa harfi imali ve klie imali ileri. 118 - Tyl olarak kullanlacak derileri hazrlama ileri. 119 - Ku ve hayvan ty kllarnn temizlenmesi, didiklenmesi, ayrlmas ve bunlara benzer iler. 120 - Sngerleri temizleme, ykama, beyazlatma ve boyama ileri. 121 - Deri sanayiinde mamul derilere yz ve fantazi fason yapma ve derileri perdahlama ileri. 122 - Makinasz deniz nakil aralarnda (Mavna, at ve benzerleri.) yaplan btn iler. 123 - Yzer vin ve taraklarda yaplan iler. 124 - Hava alanlarndaki uua hazrlk ileri ile yer hizmetleri ve bakm ileri. 125 - Uaklarda yaplan btn iler.

255

256

PARLAYICI, PATLAYICI, TEHLKEL VE ZARARLI MADDELERLE ALIILAN YERLERNDE VE LERDE ALINACAK TEDBRLER HAKKINDA TZK

257

258

PARLAYICI, PATLAYICI, TEHLKEL VE ZARARLI MADDELERLE ALIILAN YERLERNDE VE LERDE ALINACAK TEDBRLER HAKKINDA TZK
Bakanlar Kurulu Kararnn Tarihi Dayand Kanunun Tarihi Yaymland R. Gazetenin Tarihi Yaymland Dsturun Tertibi : 27. 11. 1973, No: 7/7551 : 25. 08. 1971, No: 1475 : 24. 12. 1973, No: 14752 : 5, Cildi: 13, S. 371

BRNC KISIM
Kapsam ve Deyimler
Madde 1 - 1475 sayl Kanunu kapsamna giren ve parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl, kat, sv, gaz halindeki maddelerle allan iyerlerinde ve ilerde, i Sal ve Gvenlii Tznde ngrlen tedbirlerden baka alnacak salk ve gvenlik tedbirleri bu Tzkte gsterilmitir. Madde 2 - Bu tzkte geen: a) "Lif" deyimi: norganik (mineral) ve organik (bitkisel, hayvansal) meneli tabii ve suni iplik eklindeki kat ve dayankl maddeleri, b) "Toz" deyimi; kmr, hububat, aalar, mineraller, metaller, cevherler ve maden ocaklarndan karlan talar gibi organik veya inorganik maddelerin doldurulma ve boaltlmalar, tanmalar, delinmeleri, taa tutulmalar, arplmalar, pskrtlmeleri, tlmeleri, patlamalar ve datlmalar ile meydana gelen ve kendisinden hasl olduklar maddelerle ayn bileimde olan veya olmayan ve hava ierisinde dalma veya yaylma zellii gsteren 0,5 - 150 mikron byklkte olan kat paracklar,

259

c) "Duman" deyimi; genel olarak erimi haldeki metallerin gaz haline dnmesi yahut yaktlarn veya dier organik maddelerin tam yanmamas sonucu hasl olan gazlarn younlamasndan meydana gelen ve asl maddeden kimyasal bakmdan farkl bulunan sspansiyon halindeki kat paracklar, d) "Gaz" deyimi; genellikle sabit bir ekli ve belirli bir hacmi olmayp snrsz olarak yaylabilen ve basn artmas veya scaklk azalmasnn etkisi ile sv veya kat hale getirilebilen maddeyi, e) "Sis" deyimi; Maddenin gaz halden sv hale gemesi veya suda zlmesi veya plverizasyon, kprme ve srama gibi nedenlerle mekaniksel olarak datlmas srasnda havada meydana gelen damlacklar, f) "Buhar" deyimi; normal olarak sv veya kat halde olup, basn artmasyla veya scakln azalmasyla tekrar sv veya kat hale gelebilen maddelerin gaz hallerini, belirtir.

KNC KISIM
Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddelerle allan yerleri ile ilgili Gvenlik Tedbirleri
BRNC BLM yeri Binalarnda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 3- Parlayc, Patlayc, tehlikeli ve zararl maddeler retilen veya ilenen veya depolanan binalar mmknse tek katl olacak; duvarlar yanmaz maddeden, tavanlar hafif ve yanmaz malzemeden d yan cephelerine bakan pencereler ince krlmaz caml olacak ve patlamalarda byk paralar halinde havaya frlamayacak malzemeden yaplm olacaktr. Madde 4 - Birden fazla katl binalarn, en st katnda taban betonarme olmak kaydyla parlayc, patlayc maddelerin yalnz 260

ilenmesine veya her hangi bir retimde ilkel madde olarak kullanlmasna izin verilebilir. Bu gibi yerlerin parlayc, patlayc maddelerin olumlu retim birimi veya deposu olarak kullanlmas, S.S.Yardm Bakanlnn olumlu mtalaas zerine alma Bakanlnca verilecek zel izne baldr. Madde 5 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerle allan iyerlerinin tabanlar, dz, yanmaz, szdrmaz, herhangi bir cismin arpmasyla kvlcm karmaz malzemeden yaplacak ve kolay temizlenir, hafif meyilli tarzda ina edilecektir. Kullanlan maddelerin, kimyasal bir olay sonucunda iyeri tabann andrp tahrip etmesi veya parlayc, tehlikeli ve zararl gaz ve dumanlar meydana getirmesi nlenecektir. Madde 6 - Tabanda yangn sndrme cihazlarnn verecei fazla su ve kimyasal maddelerin ve iyerindeki btn svlarn eiklerden tamasn nleyecek ekilde toplanmasn ve bir depoya veya dinlendirme kuyusuna girmesini salayacak drenaj sistemi bulunacaktr. Madde 7 - Binalardaki giri k kaplar, pencereler, panjurlar ve havalandrma menfezlerinin kapaklar belirli bir basn karsnda darya doru alacak ekilde yaplm olacaktr. Madde 8 - Giri ve k kaplar, yanmaz malzemeden, k gvenlii ilkelerine uygun ve mmkn olduu kadar byk boyutta, kolayca darya alabilecek ve dorudan doruya ak havaya yol verecek ekilde yaplm olacak ve iyerinde ayr cephelerde olmak zere en az iki kap bulunacaktr. Madde 9 - Birden fazla blmleri bulunan iyerlerinde, blmlerden her birinin, biri dorudan doruya, dieri genel koridora alan, en az iki kaps bulunacaktr. Madde 10 - Binann btn pencereleri, gerektiinde k iin kullanlabilecek ekilde yaplm olacak, pencerelere demir parmaklk veya kafes konulmayacaktr.

261

Madde 11 - yeri, herhangi bir tehlike vukuunda iiler tarafndan derhal boaltlabilecek ekilde tertiplenmi olacak; blmlerden birinin k yolu, dierinin geiini zorlatrmayacaktr. Madde 12 - blmeler, meydana gelecek en yksek basnca dayankl ve atlaksz, dz yzeyli ve yanmaz malzemeden yaplm ak renkte boyanm veya badanalanm, kolayca ykanabilir ve temizlenebilir ekilde olacaktr. Madde 13 - Asansrler ve merdivenler yanmaz malzemeden yaplm ve binann dier ksmlarndan ayr blmelerde veya binann tamamiyle dnda kurulmu olacaktr. Asansrlerin kaplar kendiliinden kapanan, toz geirmez ekilde yaplacaktr. Madde 14 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerin retildii, ilendii veya depoland binalarda inaat, bakm ve onarm ilerine balanmadan nce aadaki tedbirler alnacaktr. a) ksmen veya tamamen durdurulacaktr. b) O mahalde bulunan btn parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerle, bunlarn bileimlerine giren dier maddeler tehlikeli blgenin dna karlacaktr. c) Onarlacak ksm btn parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerin artklarndan ve bulaklardan usulne uygun olarak tamamiyle temizlenecektir. d) naat, bakm ve onarm; teknik, yetkili ve sorumlu bir elemann devaml nezareti ile salanacaktr. Madde 15 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl zellikteki eitli kimyasal maddelerin iyeri havasnda bulunan miktarlar, belli ve gerekli zaman aralklar iinde llerek bu miktarlarn, maddelerin iyeri havasnda bulunmasna msaade edilen ve orada alanlarn salklarn bozmayacak olan en ok miktardan fazla olup olmad llerek saptanacak ve iyeri havalandrma tesisat yeterlik bakmndan yetkili elemanlarca kontrol edilecektir. Kontrol srasnda bu Tze ekli, I, II, III numaral izelgelerdeki hususlara uyulup uyulmad nazara alnacaktr. 262

Madde 16 - Kullanlacak aspiratrlerin motorlar kapal tipten olacak veya motor ve dier ksmlar iyeri dnda bulundurulacaktr. Aspiratrlerin emme borular, yanmaz malzemeden, yeterli bir kapasitede ve binann btn menfezlerinden uygun bir mesafede havaya alm olarak yaplacak, yanabilen her maddeden tecrit edilmi ve uygun ekilde topraklanm bulunacak, patlayc gaz karm husule getirebilecek l alanlar veya ak zorlatracak kesin dnl dirsekler bulunmayacak ve kolaylkla temizlenebilecek ve tamir edilebilecek ekilde yaplm olacaktr. Madde 17 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl gazlar, buharlar, sisler, dumanlar, tozlar ve lifler meydana gelen iyerlerinde, retimden paketlemeye kadar olan ilemlerin kapal bir sistem iinde ve otomatik cihazlarla yaplmas esastr. Kapal ve otomatik bir sistem salanamad takdirde, bu gazlar, buharlar, sisler, dumanlar, tozlar ve lifler intiar ettii noktada emilecek ve gerekli tedbirler alndktan sonra dar atlacaktr. Madde 18 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl sv veya gaz maddeler, emme veya basn suretiyle zel borular ierisinden sevk edilecek ve bu sv veya gazlarn sevkinde veya depolanmasnda, herhangi bir kaaa meydan vermeyecek tedbirler alnacaktr. Madde 19 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl sv veya gaz maddelerin retimine, kullanlmasna veya bu maddelerle yaplan dier ilere yarayan alet, cihaz veya boru donatmnn bozulmas, delinmesi, szdrmas, eklerinden kaak yapmas veya havalandrma sisteminin arzalanmas halinde; i ksmen veya tamamen durdurulacak ve arza giderilinceye kadar onarm ekibi ve grevliler dndaki btn iiler tehlikeli blgenin dna karlacak ve onarm, bu ii bilen ve gerekli her trl koruyucu aralar bulunan bir ekip tarafndan ve sorumlu teknik bir elemann gzetimi altnda yaplacaktr. Madde 20 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerin bulunduu yerlerde bu maddeleri veya bunlarn buhar ve gazlarn 263

tututurabilecek scaklk derecesine ykselen veya kvlcm veya plak alev karan stma sistemi kullanlmayacaktr. Istma aralar, iyeri blm veya blmlerinde iin zelliine gre ve fenni esaslar dairesinde saptanacak olan scakl gemeyecek ekilde otomatik termostatlarla ayarlanacaktr. Istmann radyatrlerle yapld hallerde, bunlar dzgn, przsz ve atlaksz olarak aa ksmlardan, parlayabilen maddelerden yeterli uzaklkta bulunacak ve bunlarn srayabilecek her trl parlayc veya patlayc svlara kar uygun koruyucular olacaktr. Madde 21 - yerinde, yaplan iin zelliine gre uygun nem salanacaktr. Madde 22 - Patlayc maddelerin bulunduu binalarn meskun binalara, demir yollarna ve karayollarna ve birbirlerine uzaklklar, bu Tze ekli IV a, IV b, IV c ve IV d numaral izelgelere, ierisinde parlayc svlar bulunan yeralt ve yerst kaplarnn meskun yerlerden ve birbirlerinden uzakl ise V numaral izelgeye gre salanacaktr.

KNC BLM
Elektrik Tesisatnda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 23 - Parlayc gaz veya buharlarn havaya karmas ile patlama tehlikesi bulunan yerlerdeki elektrik alet ve tehizat, tehlikeli alann dna kurulacak veya etan yaplm olacak ve bu tehizat, alev geirmez tipte yaplacak veya cihaz iinde devaml olarak ortam basncndan biraz yksek bir temiz hava basnc salanacak, yahut normalin biraz stnde bir basnla asal gazla doldurulmu olacak veya uygun ve yeterli ekilde havalandrlacak ve nihayet zel haller iin, alma Bakanlnn kabul edecei artlara uygun tarzda yaplm olacaktr. Madde 24 - Parlayc maddelerin bulunduu iyerlerindeki elektrik motorlar, alev geirmez tam kapal tipten olacaktr.

264

Madde 25 - Alev geirmez cihazlarn kullanlmasndan nce imalat ve satc messeselerden bu cihazlarn gerektii gibi olduklarna dair belgeler alnacaktr. Alev geirmez cihazlarn zerinde yaplacak herhangi bir onarm veya deiiklik, bu cihazlarn ilk gvenlik durumlarn bozmayacak veya azaltmayacak ekilde yaplacaktr. Madde 26 - Alev geirmez cihazlar iin kullanlacak iletkenler eksiz borular iinde bulunacak veya madeni klfl, zrhl yahut mineral tecritli kablolar kullanlacaktr. Bu gibi aletlere iletkenlerin balants, tesisatn alev geirmez zelliini bozmayacak ekilde yaplacaktr. Madde 27 - Tehlikeli bir ortama giren elektrik tesisat borular, tehlike alanna girecekleri noktada alev geirmez buvatlarla donatlacaktr. Madde 28 - Mekanik bir etkiye maruz kalmas muhtemel olan yerlerde, zrhl kablolar kullanlacaktr. Madde 29 - Alev geirmez cihaz veya tehizatn madeni gvdesi ile kablolarn madeni klflar ve borular arasndaki elektrik balants lehim kayna veya uygun manonlar kullanlarak salanacaktr. Madde 30 - Kablo ular, neme kar bu tip iletkenlere zg alev geirmez zel kapaklarla tecrit edilecek ve borular veya kablolarn madeni klflar iletken olarak kullanlmayacaktr. Madde 31 - Binalarn madeni ksmlarndan geen borular ile kablolarn madeni klflar tecrit malzemesi ile kaplanacak veya bunlar binann madeni ksmlarna kar uygun ekilde korunacaktr. Madde 32 - Tam yaltlm elektrik cihazlar, gerilim altnda olduklar srece devaml bir ekilde temiz hava ve asal gaz basnc altnda bulundurulacaktr.

265

Bu cihazlarn, basncn dmesi halinde tesisat devre d brakacak uygun koruyucu tertibat olacak ve tesisatn basn altnda olup olmadnn her zaman kontrol edilebilmesi iin de uygun bir gstergesi bulunacaktr. Gvenlikli olduklar yetkili makamlar tarafndan onaylanm aletler ve tesislerin zerinde, gvenlik durumlarn bozacak hi bir deiiklik yaplmayacaktr. Madde 33 - Yukardaki artlara uygun olarak korunmam bulunan byk elektrik motorlar veya sair elektrik aletleri kapal tipten olacak ve iine kuvvetli bir ekilde temiz hava baslacak ve bu hava ak havaya egzoz bacalarndan veya borularndan atlacaktr. Madde 34 - plak hava hatlar tehlike alanna girmeden son bulacak ve bu ularda, gerilim ykselmelerine kar uygun koruyucu cihazlar bulundurulacaktr. Madde 35 - Besleme hattnn tehlikeli blgeye, zrhl veya madeni klfl kablolarda uzatlmas gerektii hallerde, btn madeni klflar birbirleriyle irtibatlanacak ve etkili ekilde topraklanacaktr. Madde 36 - Telekomnikasyon kablolar da dahil, btn yeralt kablolar en az 50 santimetre derinlie konacaktr. Madde 37 - Sk sk bakma ihtiya gsteren elektrik tehizatn devreden tamamen ayrma olana salanacaktr. Madde 38 - Parlayc bir ortamda akm kesici tertibat, kumanda ettii makina veya cihazn hemen bitiiinde bulunmad hallerde, bunlarn kontrol, bakm veya onarm srasnda beklenmedik bir anda, gerilim altnda kalmasn nlemek iin gerekli tedbirler nceden alnacaktr. Akm kesicilerde, kontrol ettikleri cihazlar belirten uygun etiketler bulundurulacaktr. Madde 39 - Sigortalar daima tehlike blgesi dna konacaktr. Ancak bunun salanamad hallerde bunlar, alev geirmez kutular iinde bulunacak ve bu kutular gerilim kesilmeden almayacaktr. Sigorta boonlarnn tel sarlmak suretiyle tekrar kullanlmas yasaktr. 266

Madde 40 - Aydnlatma devresi de dahil olmak zere btn elektrik tesisat bir yl gemeyen sreler iinde muntazaman ehliyetli elemanlar tarafndan kontrol ve bakma tabi tutulacaktr. Madde 41 - Suni aydnlatma tesisleri ancak etan armatrlerle yaplacak, aksi halde ortam dna yerletirilmi lambalardan yararlanlacaktr. Madde 42 - Btn madeni blme ve at ksmlar ile makina ve tehizat uygun ekilde topraklanacaktr. Madde 43 - Patlama tehlikesi yaratabilen tozlarn bulunduu yerlerdeki yol verme reostalar, aydnlatma anahtarlar ile btn sigorta ve alterler ve benzeri cihazlar, tehlikeli ortamn dnda kurulacaktr. Madde 44 - Motorlarn durdurulup altrlmasna uzaktan kumanda eden tesisat da dier btn elektrik tesisat gibi, tozlara kar korunmu olacaktr. Madde 45 - Elektrik motorlar etan tipten olacaktr. in gerei olarak bu eit motorlarn kullanlmas olana bulunmayan yerlerde, bu motorlar alev geirmez koruyucular iine alnacaktr. Madde 46 - Ar akmlara ve ksa devrelere kar korunmak zere faz iletkeni ile toprak arasnda bir kaak olmas halinde, devreye otomatik olarak akm kesen bir cihaz konulacak ve bu cihaz akmn % 10 artmas halinde harekete geecektir. Madde 47 - Seyyar elektrik cihazlar tehlikeli bir ortam iinde hi bir nedenle kullanlmayacaktr. Madde 48 - Alminyum veya magnezyum tozu bulunan yerlerde iiler antistatik ayakkablar giyeceklerdir. Madde 49 - Parlama ve patlama tehlikesi yaratabilen organik tozun meydana geldii, tand, aktarld ve alld yerlerde elektrik motor ve jeneratrleri toz geirmez etan tipten olacak 267

veya devaml olarak temiz hava baslan tecritli hcrelerde bulundurulacaktr. Motorlarn uzaktan kontrol edildii hallerde kumanda dmeleri toz geirmez tipten imal edilmi olacak veya toz geirmeyen ayr bir odada bulunacaktr. Madde 50 - Parlama ve patlama tehlikesi yaratabilen organik tozlarn meydana geldii, tand, aktarld ve alld yerlerde sigortalar tehlikeli ortamn dnda kurulacaktr. Buna olanak bulunmayan hallerde sigortalar toz geirmez etan kutular iinde bulunacak ve bu kutular ancak akm kesildikten sonra alabilecek ve bu gibi kutular zerinde, bu hususu belirten uyarma levha veya yazlar bulundurulacaktr. Madde 51 - Parlama ve patlama tehlikesi yaratabilen organik tozlarn ilendii, tand veya aktarld konveyrler, elevatrler, silolar veya benzeri tertibatn iini aydnlatmakta kullanlacak elektrik lambalar toz geirmez (etan) globlarn iine alnacak ve elektrik tesisat ayrca, arpma, dme gibi mekanik tehlikelere kar uygun tarzda korunmu ve buralarda darya tesis edilmi olan toz geirmez (etan) anahtarlar kullanlacaktr.

NC BLM
yerlerinde Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 52 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerin retildii, ilendii ve depoland iyerinin etraf duvar, tel rg veya tel kafesle evrilmi ve giri klar kontrol altna alnm olacaktr. Yabanc ahslar, ancak sorumlu memur refakatinde ieriye girebileceklerdir. Madde 53 - Geni bir alana yaylm ve etraf duvar, tel rg veya tel kafesle evrilmi iyerlerinin hududu, geceleri uygun ekilde aydnlatlacak ve bekiler buralar gece ve gndz gzeteceklerdir. Madde 54 - Parlayc, patlayc ve tehlikeli iler, genellikle meskun yerler dnda veya tecrit edilmi bina ve mahallerde, mmkn

268

olduu kadar az ii ile, kapal bir sistem iinde, tekniin icaplarna gre gerekli tedbirler alnarak yaplacaktr. Madde 55 - yerlerinin gvenlik alan iinde, sigara ve benzerlerinin iilmesi; kibrit, akmak, ate kzgn veya akkor halinde cisimler ile parlayabilecek veya yangn dourabilecek her trl maddenin tanmas ve kullanlmas yasaktr. Bu hususlar salamak iin giri-k kaplarnda gerekli kontroller yaplacak, kolay ve iyi grlen yerlere gerekli uyarma levhalar konacak, iilerin sigara iebilecei yerler ve ateli maddelerle allmasna msaade edilen blmler, gvenlik alanlarndan ayr yerlerde olacak ve bunlar uygun levhalarla belirtilecektir. Madde 56 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddeler retilen, ilenen ve depolanan iyerlerinde; a) zinsiz ieriye girmenin ve kibrit, akmak, ate ve kvlcm veren alet ve benzeri cisimlerin ieriye sokulmasnn yasak olduu ayr ayr levhalar halinde ana giri kaplarna, b) Binada veya blmde bulundurulabilecek en ok ii says, madde miktar ve binada yaplmasna izin verilen iin ne olduu ayr ayr levhalar halinde iin yapld ksmn kapsna, c) Dier hususlar kapsayan gerekli levhalar, uygun yerlere konulacaktr. Madde 57 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerin retildii ilendii ve depoland binalar, yldrma kar yrrlkteki mevzuatn ngrd sistemlerle donatlacaktr. Tamamen elik konstrksiyon binalarla, sa ve borulardan ina edilmi tank ve benzeri elik depolarn yeterli bir topraklamaya tabi tutulmas halinde ayrca paratoner tesisatna ihtiya yoktur. Ancak bu hususun yetkili teknik bir eleman tarafndan kontrol edilerek yeterliliinin belgelendirilmesi zorunludur. Paratonerler ve yldrma kar alnan dier koruyucu tertibat ylda en az bir defa, ehliyetli bir elemana kontrol ettirilecektir. Dzenlenen belge ilgililerin her isteminde gsterilmek zere iyerinde saklanacaktr. Madde 58 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddeler bulunan kap ve ambalajlarn d yzne; 269

a) Maddenin ok tehlikeli ve ok zararl olmas halinde krmz zemin zerine iindekinin ad ve (ok tehlikeli) kelimeleri, b) Maddenin tehlikeli ve zararl olmas halinde, sar zemin zerine iindekinin ad ve (tehlikeli) kelimesi, c) Maddenin az tehlikeli ve az zararl olmas halinde yeil zemin zerine iindekinin ad, d) Maddenin radyoaktif olmas halinde rnei bu Tze ekli 2 numaral (sar zemin zerine mor renkli) zel iaret, e) indeki kullanma, tama ve iindekinden korunma usulleri hakknda ksa bilgi ve dier gerekli hususlar uygun ekilde yazlacak, iaretlenecek veya etiketlenecektir. Madde 59 - yerinde, yaplan iin cinsine ve zelliine gre etkili olabilecek tipte ve yeterli sayda yangn sndrme cihazlar bulundurulacaktr. Bu cihazlar ve bunlara yardmc tesis ve tehizat daima iler bir halde olacaktr. Cihazlarn iyerindeki tertip ve tanzimi, icabnda kolayca kullanlmasn mmkn klacak ekilde yaplacak ve her alt ayda bir tartlmak suretiyle muayene edilerek saptanan arlklar cihaz zerine taklacak bir etikete muntazaman kaydedilecektir. Tp iindeki tesirli maddenin net arl yardan aa dt takdirde, o cihaz boalm saylarak yeniden doldurulacaktr. Madde 60 - Su ile alan yangn sndrme cihaz ve tehizat, belirli yerlerde muntazam kutu ve dolaplar iinde kolaylkla alnp kullanlacak ekilde tertiplenmi olacak ve basnl su temin eden moto-pomp kullanld hallerde bunlar en az gnde bir defa be dakika ileme tecrbesine tabi tutulacaktr. Madde 61 - Yeterli sayda iiye, yangn sndrme cihaz ve tehizatnn kullanlmas hususunda belirli grevler verilecek ve bunlar bir yangn ekibi tekil etmek zere gerekli eitime tabi tutulacaktr.

270

Madde 62 - yerlerinde, iin ve iyerinin zelliklerine gre yeterli ve uygun tipte elle veya elektrikle veya mekanik olarak alan alarm cihazlar bulundurulacaktr. Madde 63 - yerinde yaplan iin zelliine gre yeteri kadar kum ve su kovalar ile yanmaz rtler bulundurulacaktr. Madde 64 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl svlar bulunan binalar, tanklar; yangn ve sair sebeplerle iindeki svnn darya salmasn veya szmasn nleyecek nitelikte yaplacaktr. Madde 65 - Parlayc svlarn retildii, doldurulup, boaltld veya kullanld atlye, dkm yeri veya benzeri iyerlerinde faaliyet srasnda herhangi bir sebeple kaan, taan veya szan svy emin bir yere toplayacak drenaj tertibat bulunacaktr. Madde 66 - Parlayc svlarn konulduu bina, tank ve benzeri tesislerin dnda ayrca, dalacak, yaylacak svlarn toplanmas iin, tesis hacminin en az 1/2 orannda, szdrmaz duvarla, geni toprak set veya stre ile evrilmesi gereklidir. Duvar veya strenin taban kenarlar bina veya tanktan en az 1 metrelik uzaklktan balar. Duvar yerine toprak set kullanlmas halinde setlerin stleri en az 1 metre geniliinde olacak ve kenarlarnn meyli normal ev meylinden fazla olmayacaktr. Toprakla dolu setler galvanizli sa veya yanmaz dier uygun bir malzeme ile iksa edilmi olacak, kalnl aadan yukar azalacak ekilde toprakla doldurulacak ve strenin st noktada genilii en az 1 metre olacaktr. Duvarlarn tatan yapld hallerde en az 75 santimetre kalnlkta ve imento harl olarak ina edilmi olacak, betonarme duvar inas halinde ise, kalnlk tabanda 25 santimetre ve st noktada 10 santimetreden az olmayacaktr. Giri kaplar ve geitler, iileri; patlama basnc veya alevlerden koruyacak ekilde, uygun yanmaz siperlerle veya patlama duvarlar ile tehiz edilmi olacaktr.

271

Madde 67 - Patlayc maddeler depolarn evreleyecek toprak setler, binann yksekliini en az bir metre geecek ve tepe noktasnda en az bir metre genilikte olacaktr. Madde 68 - Parlayc ve patlayc maddelerin retildii veya ilendii iyerlerinde kullanlan btn makina, cihaz, alet ve avadanlklar, kvlcm hasl etmeyecek malzemeden yaplacak veya bu malzeme ile kaplanm olacaktr. Madde 69 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerin ilendii iyerlerinde, atklar maddelerin zelliklerine uygun bir ekilde toplanacak ve uzman bir kimsenin gzetimi altnda etkisiz hale getirilecektir. Madde 70 - Toz veya para halinde kmr, ya veya herhangi bir parlayc madde ile bulam krpntlar, paavralar, pamuklar, stp veya kendiliinden tutuabilecek btn maddeler iyerinde bulundurulmayacak veya biriktirilmeyecektir. Bu gibi maddeler binann gvenlik alanlar dnda bu ie ayrlm belirli bir yere tanacak ve orada etkisiz hale getirilecektir. Madde 71 - Esasnda patlayc olmadklar halde baz gazlarla kartklar zaman iddetli bir kimyasal reaksiyona giren gazlarn retildikleri iyerleri ve bunlarn retiminde kullanlan tesisat, dier tip gazlarn bulunduu yerlerden yeteri kadar uzakta bulunacak veya patlamalara dayankl duvarlarla ayrlm olacaktr. Madde 72 - Elektrolitik usulle hidrojen ve oksijen, hidrojen ve klor, hidrojen ve fluor gazlarnn retimi ayn blmde yaplabilir. Ancak, bu blmler dier kat, sv ve gaz maddelerin retildii, ilendii ve depoland blmlerden uygun ekilde ayrlacaktr. Madde 73 - Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerle allan iyerlerinde iilere, yaptklar ilerde zellikle maruz kalnacak tehlikeler, yangn halinde alnmas gereken tedbirler, artklarn etkisiz hale getirilmesi, yklemede, boaltmada ve iyerinin temizlenmesinde gerekli zel ilemler hakknda eitim, altrma, tecrbe ve uygulama suretiyle yeterli bilgi verilecek ve bu hususlar iinin iyeri dosyasnda belirtilecektir.

272

ilerin birinci fkrada belirtilen hususlarda yeterli bilgilere ve bu bilgileri uygulama yeteneine sahip olduklar, iveren veya iyeri sorumlusu tarafndan saptanmadan ie balatlmas, altrlmas veya baka bir ie verilmesi yasaktr.

DRDNC BLM Depolamada Alnacak Gvenlik Tedbirleri

Madde 74 - Bu blmde geen: a) "Yer st deposu" deyimi; btn ksmlar yer stnde bulunan bir depoyu, b) "Ksmen veya tamamen gml depo" deyimi; yere ksmen veya tamamen gml olduu hallerde zerindeki toprak tabakas 60 santimetreden az olan bir depoyu, c) "Yeralt deposu" deyimi; yeraltna tamamen gml ve zerindeki toprak tabakas 60 santimetreden fazla ve ayrca st en az 10 santimetrelik bir beton tabakas ile rtl olan bir depoyu, d) "Parlayc sv" deyimi; parlama noktas 38C aa olan svlar, e) "Tehlikeli sv" deyimi; parlama noktas 38C yukar olan, tehlikeli ve zararl svlar belirtir. Madde 75 - Parlayc svlarn konulduu btn depolar ve boru donatmlar, boru balantlar statik elektrie kar uygun ekilde topraklanacaktr. Depolarn parlayc svlarla doldurulmas ve boaltlmasnda ara ile depo arasnda topraklama hatt balants yaplarak statik elektrie kar tedbirler alnacaktr. Lastik tekerlekler zerinde hareket eden tankerler, ykl olduklar statik elektrikten tamamiyle arnmadka dolum yerlerine sokulmayacaktr. Madde 76 - Parlayc svlarn konulduu yerst depolarda aadaki tedbirler alnm olacaktr: a) Yerst depolar, salam tabanlar zerine oturtulmu ve etraf uygun gvenlik duvarlar ile evrilmi olacaktr.

273

b) Yerst depolarnn tavan, yanlarna gre daha ince demir satan yaplm olacaktr. c) Yerst depolarnda uzaktan kumandal yangn sndrme tesisat bulunacaktr. d) Yerst depolarnda belirli bir basn deiiminde otomatik alp kapanan bir basn valf bulunacaktr. e) Yerst depolarnda l azna rahata inip kmay salayacak bir merdiven, taban evreleyen bir korkuluk ve benzeri koruyucu tertibat bulunacaktr. Madde 77 - Parlayc svlarn konulduu yeralt depolarnda aadaki tedbirler alnm olacaktr: a) Yeralt depolar salam bir yer zerine oturtulmu, btn ksmlar yer yznden en az 60 santimetre derinde ve d korozyona kar korunmu olacaktr. b) Yeralt depolarnn binalarn dndaki doldurma borusu az, doldurmalar dnda daima kapal ve d etkilere kar korunmu olacaktr. c) Yeralt depolar 7 kg/cm lik bir i basnca dayanacak ekilde yaplm olacaktr. Bunlarn alev geirmez tertibatl ve havaya daima ak tutulacak bir havalandrma borusu ile lmeler dnda her zaman kapal bulundurulacak bir lme az bulunacaktr. Yeralt depolarnn, bunun dnda, dars ile hi balants bulunmayacaktr. d) Yeralt depolarnn havalandrma borular; bacalardan, binalarn ak ksmlarndan ve buharlarn birikebilecei yerlerden uzakta bulunacak ve azlar yerden en az 2,5 metre ykseklikte olacaktr. Maddenin buharlarn depoya geri gnderen bir boru sistemi bulunduu takdirde, havalandrma borusunun ap 20 milimetreden ve buhar iade borusu mevcut olmad takdirde de 25 milimetreden az olmayacaktr. Madde 78 - Depo iinde bulunan svnn parlama noktas, bulunduu ortamn scaklk derecesinden dk olduu hallerde, depo iinde patlayabilecek nitelikte, hava ve buhar karm teekkln nleyecek tedbirler alnacak ve ayrca ak havaya 274

alan havalandrma borusu azna da uygun bir alev geirmez tertibat konulacaktr. Madde 79 - Tehlikeli svlarn bulunduu depolarn ksmen yerstnde bulunduu hallerde aadaki tedbirler alnacaktr: a) Depolarn herhangi bir ksmnda meydana gelebilecek kaak veya szntlarn grlmesi salanacaktr. b) Depolarn etraf bir arza halinde, mevcut en byk deponun iindeki svnn tamamn alabilecek byklkte kuyu veya toplama ukurlarna bal uygun drenaj kanallar ile evrelenmi olacaktr. c) Depolar nem, sv ve buharlarn korozif etkilerine kar uygun bir boya ile boyanacaktr. d) Depolarda her tarafa kolayca eriilmeyi salayacak sabit dik veya normal merdivenler, uygun zgaral demeler bulunacak ve bunlarn hepsi uygun korkuluklarla donatlacaktr. Tehlikeli svlarn bulunduu yerst depolar icabnda etkili ekilde soua kar korunacak ve bu depolar geitlerin stnde bulundurulmayacaktr. Madde 80 - Tehlikeli svlar konan depolar, yer seviyesi altndaki ukurlara yerletirildii takdirde aadaki tedbirler alnacaktr: a) ukurlar beton, ta veya tula veya bu maddelerden etkilenmeyecek malzemeden yaplacak ve duvarlarla depo arasnda bir kiinin kolayca dolaabilmesine imkan verecek bir boluk braklacaktr. b) Depolar, ukur tabanndan en az 35-45 santimetre ykseklikteki uygun ayaklar zerine yeterli eimde oturtulacaktr. c) Depolar her zaman nemden korunacak ve temiz olarak tutulacak, bunlarn tehlikesizce zerlerine kma ve ilerine girmeyi salayacak sabit merdivenleri ve uygun kapaklar bulunacaktr. Madde 81 - Tehlikeli svlar konan ve ksmen veya tamamen gml olan tanklarn btn kontrol aralar ukurlarn iine inilmesini gerektirmeden kullanlacak ekilde imal ve tesis edilmi olacak ve bunlarn, ukur dnda altrlmaya elverili kilitlenebilen gvenlik tertibat bulunacaktr. 275

Madde 82 - Parlayc ve tehlikeli svlarn depolanmasyla ilgili olarak teekkl edebilecek olan gaz, buhar ve dumanlarn bulunduu ukurlara inmek mecburiyetinde kalan iilere uygun kiisel korunma aralar verilecek, merdivenlerden birer birer inilecek ve merdivenler zerinde bir kiiden fazla kimse bulunmayacaktr. Madde 83 - Parlayc ve tehlikeli svlar konan depolar, bu svlarn etkisine dayankl malzemeden yaplm olacak ve uygun ayaklar zerine konacaktr. Ayrca bu depolarda ular gvenlikli bir noktaya ulaan, tama borular bulunacaktr. Madde 84 - Korozif svlar konan depolar bu svlarn etkisine dayankl malzemeden yaplacak ve bu depolarn en yksek noktasndan kan ve en az 5 santimetre apnda olan bir havalandrma borusu ve bu depolarn en alt ksmndan kan ve ucu gvenlikli bir yere ulaan temizleme borusu olacak ve bu depolarn boaltma borular dipten 10-25 santimetre yksekte, doldurma borular ise dorudan doruya deponun ksmna bal bulunacaktr. Madde 85 - Parlayc svlar bulunan kutu, teneke, f, varil ve benzerleri iyerlerinde zel yerlere veya ayr kk depolara konulduu hallerde, bu depolar, atee dayankl maddelerden yaplm olacak, tabanlar akacak svlar szdrmayacak nitelikte olacak ve en az 10 santimetre ykseklikte bir eteklikle evrilecek ve akacak svlar, darda bulunan ve kanalizasyona bal olmayan bir toplama ukuruna gtrecek bir aknt borusu ile donatlacaktr. Madde 86 - Tehlikeli sv bulunan variller, boaltma azlar yukar gelmek suretiyle serin yerlere konacak ve bunlarn yer deitirildiklerinde veya uzun sre ayn yerde brakldklarnda en az haftada bir defa olmak zere, meydana gelebilecek i basnc yok etmek iin, kapaklar zenle yavaa gevetilecek ve tekrar sktrlacaktr. Madde 87 - Parlayc ve tehlikeli svlarn bulaklarn ihtiva eden f veya variller tekrar kullanlmak amac ile saklandklarnda 276

boalan f veya varillerin kapak veya tkalar evvela skca kapatlacak, bunlar dolu f ve varillerin bulunduu depolardan karlacak, darda zel bir yerde derhal uygun ekilde temizlenecek, dolu f ve varillerden uzakta tesis edilmi depolara azlar ak olarak konacaktr. Madde 88 - Korozif svlarn bulaklarn ihtiva eden damacana, f ve variller tekrar kullanlmak amac ile saklandklarnda parlayc ve tehlikeli svlarn bulaklarn ihtiva eden f ve varillerin tekrar kullanlmak amacyla saklanmalarnda izlenen usuller uygulanacaktr. Madde 89 - Parlayc, tehlikeli ve korozif svlarn damacana, varil ve flar ie yaramaz bir duruma geldikleri takdirde, bunlar nce buharla temizlenecek sonra krlmak, ezilmek ve paralanmak suretiyle bakalar tarafndan tekrar kullanlmayacak hale getirilecektir. Madde 90 - Parlayc ve tehlikeli svlarn konulaca bo f ve varillerde atlak, kaak veya dier kusurlu durumlar dikkatle muayene edilecek ve bunlara yeniden sv konulmak istenildii hallerde, bunlar uygun ntrletirici zelti ile veya kaynar su yahut buharla ykanacak ve bu ilem f veya varilin tamamen temizlenmesine kadar tekrarlanacaktr. Bu konuda yetkili eleman tarafndan izin verilmedike kaplar kaynakla onarlmayacaktr. Madde 91 - Asit konan damacanalar, ileri asitlerden etkilenmez bir madde ile beslenen metal sepet veya sandklara tek bana konulacaktr. Bu damacanalar zellikle asitlere ayrlm, dklebilecek asitleri bir toplama ukuruna sevk edebilecek eimde olacak, zeri asit etkisine dayankl malzeme ile kaplanm tula veya beton demeli, yaknnda su bulunan yerlerde saklanacak ve nem, ar scaklk farklarna kar uygun ekilde korunacaktr. Madde 92 - Asit damacanalar st ste konulmayacak, bunlar uygun blmeler iine ve altlarna latalar denmek suretiyle yerletirilecektir. Asit damacanalar bu i iin zel yaplm aralar 277

ile tanacak ve bu damacanalar zel ve uygun tertibat veya cihazlarla boaltlacaktr. Madde 93 - Gaz halinde veya bir svda zlm halde veya svlatrlm halde, btn basnl gaz ihtiva eden tpler, iinde bulunan basnl gazn zelliklerine, tekniin gerektirdii esas ve mevcut standartlara uygun olarak yaplm olacaktr. Madde 94 - Basnl gaz tplerinin zerine, aadaki bilgiler silinmeyecek ekilde ve oyuk olmamak artyla yazlm olacaktr. a) malat firmann ad, b) Seri numaras, c) Doldurulacak gazn cinsi, d) Bo ve dolu arl ve hacmi, e) En ok doldurma basnc, f) mal tarihi. malat firma, gaz tpleri ile birlikte kontrol veya garanti belgesini de alcya vermek zorundadr. Madde 95 - Basnl gaz tplerini (asetilen tpleri hari) dolduran her firma, sata karmadan nce uygun aralklarla belirli zamanlarda tp ve teferruatn muayene edecek veya ettirecek ve hidrolik basn deneyi, arlk deneyi, hacm deneyi gibi deneyleri yapacak veya yaptracaktr. Bu muayene ve deneylere ait bir belge tple birlikte alcya verilecektir. Belgeler istenildiinde gsterilmek zere iyerinde saklanacaktr. Madde 96 - Muayene ve deneyler sonucu kullanlmas uygun grlmeyen tp ve teferruat kesinlikle kullanlmayacaktr. Madde 97 - Her tpn dip taraf yere demeyecek ekilde, belirli bir ykseklikte, emberle evrili olacak, vana ve emniyet supaplarnn iinde gazlarn birikmesini nleyecek ekilde havalandrma delikleri olan bir koruyucu bal bulunacaktr. Madde 98 - Tplerin vanas ile dier ksmlar, tpn iinde bulunan gazn kimyasal etkisiyle bozulmayacak bir maddeden imal 278

edilmi olacak ve zellikle svlam veya bir madde iinde zlm amonyan doldurulduu tplerde, hi bir zaman bakr veya bakr alaml maddelerden yaplm tehizat kullanlmayacaktr. Oksijen ile veya oksidasyona yol aan dier gazlarla doldurulan tplerin donanm her trl yadan arnm bulunacaktr. Madde 99 - Tpler, basnl gazlarla hi bir zaman izin verilenden fazla bir basnla ve tp zerinde belirtilen arln zerinde doldurulmayacaktr. Tplerin doldurulmadan nce tamamen bo ve temiz olmasna dikkat edilecek, kritik scaklklar genel olarak evre scaklndan fazla olan gazlarn konulduu tpler, tamamen doldurulmayacak ve bylece tehlikeli basnlarn meydana gelmesi nlenmi olacaktr. Basnl gazlarn doldurulduu tpler boken ve doldurulduktan sonra arlk kontrolne tabi tutulacaktr. Madde 100 - Basnl gaz tplerinin depolanmasnda aadaki tedbirler alnacaktr: a) Dolu tpler scaklk deimelerine, gnein dik nlarna, radyasyon ssna, soua ve neme kar korunmu olacaktr. b) Dolu tpler iyerlerinde depolanmasnda mmkn olduu kadar az miktarda tp bir arada bulundurulacak, tpler yangna dayankl ayr binalarda veya blmelerde, radyatr ve benzeri s kaynaklarndan uzak bulundurulacak ve tplerin devrilmesine veya yuvarlanmasna kar tedbirler alnacaktr. c) Tpler, iinde bulunan gazn zelliine gre depolanacak, bo tpler ayr bir yerde toplanacaktr. ayrlarak

d) Tplerin depoland yerlerin uygun havalandrma tertibat olacak ve bu yerlerin yeteri kadar kaps bulunacaktr. e) Yanc basnl gaz ihtiva eden tplerin depoland yerlerde ate ve ateli maddeler kullanma yasa uygulanacaktr. Madde 101 - Asetilen tplerinde yukarda belirtilenlerden baka aadaki tedbirler de alnacaktr:

279

a) Asetonda zlm asetilen tplerinin doldurulmasnda basn hi bir zaman 15 kg/cm yi gemeyecektir. b) Yeni asetilen tplerinin absorbsiyon malzemesi ve aseton ile yeteri kadar dolduu, yetkili bir eleman tarafndan kontrol edilecektir. Bu kontroller tp boken absorbsiyon malzemesi konulduktan sonra ve asetonla dolu iken sra ile tartlmak suretiyle yaplacak ve sonular tplerin sicil defterine yazlacaktr. c) Asetilenin temas ettii bakrdan ve % 70 den fazla bakrl alamdan yaplm olmayacaktr. d) Doldurulan asetilen tpleri en az 12 saat dik olarak bekletildikten sonra kullanlacaktr. Madde 102 - Asetilen tpleri periyodik olarak veya belirli zamanlarda aadaki muayene ve deneylere tabi tutulacaktr: a) D muayene, tpn ve tp teferruatnn genel muayenesi, b) Tpn absorbsiyon malzemesi ile yeteri kadar dolu bulunup bulunmadnn anlalmas iin muayene, c) Tp absorbsiyon malzemesi ve asetonla beraber tartma, d) Basn deneyi (Bu deney ya 60 Kg/cm2 basnl su ile veya tpte bulunan absorbsiyon malzemesinin boaltlamad hallerde yine 60 Kg/cm2 basnl aseton veya argon ile yaplacaktr.) Madde 103 - Absorbsiyon malzemesi kullanlmasnda aadaki hususlar gznnde bulundurulacaktr; a) Tp tamamen absorsiyon malzemesi ile dolacaktr. b) Tpn ihtiva ettii maddelerin kolayca muayenesi mmkn olacaktr. c) Absorbsiyon malzemesi, alma sresince fiziksel ve kimyasal zelliklerinde bir deiiklik olmakszn ilk yaplndaki halini aynen muhafaza edecektir. d) Absorbsiyon malzemesi, tpe bal olmayacaktr. e) Absorbsiyon malzemesi, asetilen ve kullanlan zc ile reaksiyona girmeyecektir. 280

f) Absorbsiyon malzemesi, uzun sre kullanma sonunda dahi ezilmeyecek veya tehlike yaratmayacaktr. g) Absorbsiyon malzemesi, asetilenin patlayc ayrmlarnn tp iinde yaplmasn uygun ekilde nleyecektir. Madde 104 - Tplere asetilen dolduran her iyeri, doldurduu tpn sicilini tutacak ve tpn dolu tarihi, tpe konan absorbsiyon malzemesinin ve asetonun miktar ve tpe konu tarihi, tpn muayene tarihi ve muayenenin sonucu gibi bilgiler bu sicile kaydedilecektir.

BENC BLM
retim ve leme Srasnda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 105 - Patlayc maddelerin bileimlerine giren toz halindeki ham maddeler, herhangi ekilde bir ileme tabi tutulmadan nce yabanc maddelerden temizlenecektir. Madde 106 - Patlayc bir maddenin imal iin kullanlacak, patlayc olan veya olmayan maddelerin her birinin, tabi tutulduklar ilemin yapld iyerindeki miktarlar, bu ilemler iin bulundurulmas zorunlu miktarlar amayacaktr. Patlayc maddeler, retildikleri mahalden uzaklatrlmadka, o mahalde yeniden bir retime geilmeyecektir. Madde 107 - Patlayc maddelerin retildii ve ilendii yerlerde yaplan iler iin gerekli olandan fazla ii bulundurulmayacaktr. Madde 108 - Patlayc tozlar konmu olan uvallar veya torbalar boaldka ykanacak veya emici uygun bir tertibatla ve tamamiyle kapal bir sistemle temizlenecektir. Madde 109 - Parlayc svlarn, basnl gazlar yardmyla bir kaptan dier bir kaba boaltlmasnda asal gazlar kullanlacaktr.

281

Madde 110 - Parlayc svlar, kaplara, zellikle kabn dibi veya i cidarlar ile temas halinde bulunan ve statik elektrik bakmndan da bu kapla balants olan borular vastasyla doldurulacaktr. Madde 111 - Parlayc svlarn kapal bir kaptan dierine boaltlmasnda kullanlan tesisatta, sv buharnn dnn salayacak bir boru donatm bulunacaktr. Madde 112 - Korozif svlarn doldurulup boaltlmas kendi arlyla iler sistemlerle, basnl hava veya asal gazlar kullanlan tertibatla veya uygun pompalarla yaplacaktr. Madde 113 - inde korozif svlar bulunan ve boaltma musluklar bulunmayan kaplar boaltmak iin pompalar, devirme aralar veya dier uygun tertibat kullanlacaktr. Madde 114 - Korozif sv kaplar, doldurma ve boaltma ilemleri dnda, devaml suretle, kapal tutulacaktr. Madde 115 - Korozif svlarn doldurulduu, boaltld ve benzeri bir ilemin yapld iyerlerinde, yere dklen svnn yaylmasn nlemek iin deme mmkn olabildii kadar kuru tutulacaktr. Demedeki svlarn zerine iilerin basmalarn nlemek iin svlarn etraf uygun ekilde iaretlenecek ve temizleninceye kadar gz altnda bulundurulacaktr. Dklm svlar hi bir zaman odun, tala, stp, kuma ve dier organik maddelerle silinmeyecek, su ile ykanacak ve tebeir, karbonat, kire veya benzerlerine emdirilerek temizlenecektir. Madde 116 - Korozif svlarn doldurulduu, boaltld ve benzeri ilemlerin yapld iyerlerinde kullanlmaya hazr akarsu bulunacak ve bir insan iin yeter byklkte su banyolar veya sratle ileyen ok tarafl dular her blmn ierisine veya yaknna kurulmu olacaktr. Kazaya urayanlarn yanmalarn nlemek iin suyun scakl ve evrenin scakl hissedilir ekilde farkl olmayacaktr. Deriik slfrik asit ile temasa gelen el veya vcudun herhangi bir ksm bol su ile ve tercihen % 5 - 10 sodyumbikarbonat zeltisi ile 282

ykanacaktr. Bu zeltiler krlmaz kaplar iinde yeteri kadar ve kolayca eriebilir bir yerde hazr bulundurulacaktr. veren tarafndan iyerlerine bu hususta gerekli talimat aslacaktr. Madde 117 - Tahri edici ve zehirleyici kuru maddelerin doldurulmasnda, boaltlmasnda ve benzeri ilemlerde kullanlan transportrler, eimli yollar, huniler, asansrler, ayrclar ve ayrclarn menfezleri, elekler, krclar, tcler, kurutucular, ambalaj makinalar ve dier aralar toz toplayclarna uygun ekilde balanacaktr. Madde 118 - Tahri edici ve zehirleyici kuru maddelerin doldurulmasnda, boaltlmasnda ve benzeri ilemlerde kullanlan sabit tesis halindeki toplayclar, darda veya yalnz bu ie ayrlm yerlerde bulunacak, buralara girecek iilere kiisel korunma aralar verilecektir. Madde 119 - Doldurma, boaltma ve benzeri ilemler srasnda dklm olan tahri edici ve zehirleyici kuru maddeler, tercihen elektrik sprgesi veya benzeri emici cihazlarla, ksa zamanda temizlenecektir. Madde 120 - inde basnl gazlar bulunan tpler, abuk boaltmak amac ile asla atee tutulmayacak, su kaplar yardm ile stlacak ve boalan tplerin vanalar derhal kapatlacaktr. Madde 121 - Patlayc maddelerin veya bunlarla meydana gelen patlayc karm veya bileimlerin bir binaya veya bir binadan baka bir yere tanmalar iin kullanlan btn aralarda, arabalarda ve dier kaplarda aadaki tedbirler alnacaktr. a) Akta hi bir demir veya elik ksm bulunmayacaktr. b) inde yalnz patlayc maddeler veya patlayc karmn bileimine giren maddeler bulunacaktr. c) zeri kapal veya uygun ekilde rtl olacaktr. d) Dolu veya ykl olduklar zaman ve tanma srasnda meydana gelmesi imkan dahilinde bulunan tehlikeleri nlemek iin gerekli tedbirler alnacaktr. 283

Madde 122 - Patlayc maddelerin tanmalar srasnda bunlarn dkld veya sald hallerde patlayc maddelerin dkld yer iyice grlecek ekilde iaretlenecek ve dklen maddeler sorumlu elemann verecei talimata gre toplanp kaldrlacaktr. Madde 123 - yerinde korozif sv kaplar duman karmadan ve tercihen mekanik olarak transportrlerle yahut kaplar zel eri platformlu kk arabalarla veya damacanalar zel atall arabalarla tanacaktr. Madde 124 - inde basnl gazlar bulunan tplerin tanmasnda itina gsterilecek, bunlarn birbirine arpmasn ve dmesini nlemek iin gerekli tedbirler alnacak ve tpler hi bir zaman manyetik tutucular ile kaldrlmayacaktr.

NC KISIM
Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddeler ile ilgili Gvenlik Tedbirleri
BRNC BLM Svlatrlm Petrol Gazlar (S. P. G.) ile lgili Gvenlik Tedbirleri
Madde 125 - Bu Blmde geen: a) "Gaz" deyimi; petrol meneli fiziksel hali gaz olan hidrokarbonlardan propan, propilen, normal btan ve izo-btan, btilen bileiklerini veya bu bileiklerin karmlarn, b) "Sv" deyimi; petrol ve maden kmr meneli parlayc svlar ve bunlarn karmlarn, c) "Svlatrlm petrol gazlar (S.P.G.)" deyimi; svlatrlm propan, propilen, normal-btan, izo-btan ve btilen bileiklerini veya bu bileiklerin karmlarn,

284

d) "Kap" deyimi svlarn ve svlatrlm petrol gazlarnn (S.P.G.) stok edilmesinde ve naklinde kullanlan TSE Normlarna uygun yaplm tanklar, varilleri, tpleri, tenekeleri ve benzerlerini, e) "Kap teferruat" deyimi; tank ve tplere ait valf, manometre, detantr, kapak, tapa, korkuluk, seviye gstergesi ve benzeri donatm, f) "Cihaz" deyimi, svlar ve svlatrlm petrol gazlar (S.P.G.) ile alan bek, ocak, brlr, frn, soba, ofben, hamla ve aydnlatclar, g)" Sistem" deyimi; bilumum balantlar, h) "Dolum yeri" deyimi; svnn ve svlatrlm petrol gazlarnn (S.P.G.) stok edildii kaplarn bulunduu ve svnn kaplara doldurulduu yerleri, i) "Kullanma yeri" deyimi; svlar ve svlatrlm petrol gazlar (S.P.G.), ile alan cihazlarn kullanld yerleri, j) "Datm merkezi" deyimi; dolum yerleri dnda kurulan ve kullanma yerlerine sevke hazr, sv ve svlatrlm petrol gazlar (S.P.G.) kaplarnn bulunduu yerleri, k) "Tat" deyimi, kaplar tayan kara, deniz ve hava tama aralarn, belirtir. Madde 126 - Sv ve S.P.G., retim yerinden dolum yerine elikten yaplm borularla sarnl vagonlarla kara ve deniz tankerleri ile getirilecek ve kaplara doldurulacaktr. Madde 127 - Sv ve S.P.G. nin dolum yerinde stok kaplar, silindir, kre ve ksmen silindir ksmen yarm koni eklinde, dtan soutma tertibatl, salam tabanlara oturtulmu, kap teferruat ile donatlm, uygun zellikte, gerekli deneylere tabi tutulmu olacak ve yanstacak bir renge boyanacaktr. Madde 128 - Dolum yerlerinde S.P.G. nin tplere doldurulmas ii, stok kaplarndan en az 5 metre uzakta yalnz bu ie ayrlm yerlerde yaplacaktr. 285

Madde 129 - Kokusu bulunmayan S.P.G. nin etil merkaptan, pentil merkaptan ve tiyofen gibi zararsz bir koku maddesi katlarak, kaak halinde, tannmas salanacaktr. Madde 130 - Dolum yerlerinde svnn ve S.P.G.nin stok edilmesinde kullanlan kaplarn, meskun yerlerden ve birbirlerinden olan uzaklklar, bu Tze ekli V numaral izelgeye gre salanacaktr. Madde 131 - Datm merkezinde aadaki tedbirler alnacaktr: a) Kaplar datm merkezinde iyi havalandrlm; ateli maddeler yasann uyguland, bodrum niteliinde olmayan yerlerde, valfleri kapal, kapaklar yerlerine takl ve azlar yukar doru gelecek ekilde bulunacaktr. b) Sznt yapan, gaz karan ve hasara uram kaplar, datm merkezinden uygun ekilde ve itina ile uzaklatrlacaktr. c) Kaplar, kapal yerlerde tek sra halinde, ak yerler de gne nlarna maruz kalmayacak sundurma altnda uygun tertibat alnmak suretiyle stste en ok 6 sra halinde istiflenecektir. Madde 132 - Kaplarn dolu ve bo olarak tanmasnda aadaki tedbirler alnacaktr: a) Kaplarn valf kapal ve kapa yerine taklm olacaktr. b) Kaplar tatlarda azlar yukar doru gelecek ekilde istiflenecek, bu suretle devrilme, srklenme, arpma ve dme gibi tehlikeli olaylara meydan verilmeyecektir. c) Tama srasnda bu konuda zel eitim grm, gerekli sayda grevli bulunacaktr. d) Tatlarn hareketi srasnda statik elektrie kar gerekli tedbirler alnacaktr. e) Tatlarda egzos gvenlii salanm olacaktr. f) Kaplarda gaz kaann aranmas iin ateli ve alevli aralar kullanlmas yasaktr.

286

Madde 133 - Datm merkezlerinin meskun mahallerde kurulaca yerler ve buralarda bulundurulacak sv ve S.P.G. miktarlar, belediyelerce, belediyesi bulunmayan meskun yerlerde mahallin en byk mlkiye amirince saptanr. Madde 134 - Meskun yerler dnda kurulu datm merkezlerinde en ok 500 adet ev tipi veya 100 adet sanayi tipi kap bulundurulabilecek ve bu kaplarn ihtiva ettikleri toplam S.P.G. miktar 5.000 kilogram gemeyecektir. Madde 135 - Svlarn ve S.P.G. kaplarnn bulunmasna izin verilmi olan bina ve yerlerde bakaca bir i yaplmas, zellikle parlayc, patlayc, tehlike ve zararl maddelerin retilmesi, ilenmesi, ambalajlanmas ve depolanmas yasaktr.

KNC BLM
Magnezyum, ve Benzeri Parlayc Kat Maddeler ve Alamlar ile lgili Gvenlik Tedbirleri
Madde 136 - erisinde parlayc kat maddeler ve alamlar eritilen, dkmleri yaplan iyerleri tercihen tek katl yaplm ve zellikle bu ie ayrlm olacaktr. Madde 137 - Eritme frnlar kolayca eriilebilecek ve rahata temizlenebilecek ekilde yaplacak ve bunlar stan cihazlarn ayarlanmasn salayacak ve alevlerin dorudan doruya potaya arpmasn nleyecek tertibat bulunacaktr. Madde 138 - Potalar ancak belirli bir ykseklie kadar doldurulacak ve her dkmden sonra potaya yapm olan maden, toz, cruf ve dier birikintiler iyice temizlendikten sonra potann evresine vurularak muayene edilecek, yeni bir eritmeye dayanp dayanamayaca saptanacaktr. Madde 139 - Nemli metal talalar, dorudan doruya potalara konulmadan evvel, havada kurutulacak, fakat bu maksadn salanmas iin eritme frnlarnn yaknnda byk miktarlar yayl bulunmayacaktr. 287

Madde 140 - yerleri ve makinalar her gn bir ka defa dkntlerden temizlenecek ve bu dkntlerin iyeri iinde birikmesine meydan verilmeyecektir. Madde 141 - Tala karan makinalar ve tezgahlarn, ta tezgahlarnn kesici azlar daima keskin bir halde bulunacak, fazla snmaya sebep olmayacak bir hzla kullanlacak veya hava veya bu ite kullanlan kesme yalar ile soutulacak, kesme ve talama srasnda meydana gelen tozlar, uygun bir tertibatla dar atlacaktr. Madde 142 - Tala ve tozlardan meydana gelen artklar belli bir yerde biriktirilecek, ie yarayanlar ayrldktan sonra geri kalanlar, bu ite yetkili bir elemann gzetiminde yok edilecektir. Madde 143 - Parlayc kat maddeler, yanmaz malzemeden yaplm hermetik kaplarda tanacaktr. Madde 144 - Bu maddelerle temas eden iilerin kullandklar kiisel korunma aralar i elbiseleri, i ayakkablar her gn yetkili bir elemann gzetiminde uygun ekilde temizlenecektir.

NC BLM
Nitrosellloz, Selloit ve Benzeri Parlayc Patlayc Maddeler ile lgili Gvenlik Tedbirleri
Madde 145 - Nitrosellloz, seliloit ve benzeri maddelerin retildii, ilendii ve depoland iyerleri, tercihen tek katl, dier binalardan ayrlm, pencereleri n dorudan doruya ieriye girmesine engel olacak ekilde yaplm binalarda kurulacaktr. Bu nitelikle bina bulunamad takdirde nitroselllozun, selloitin ve benzer maddelerin sadece ilenmesi ve bir retimde ilkel madde olarak kullanlmas kayt ve art ile alacak iyerleri, birden fazla katl binalarn taban betonarme olan ve yukarda sz edilen tek katl binalarn dier zelliklerini tayan en st katnda kurulabilir.

288

Sz konusu en st katn nitroselloz, selloit ve benzeri maddelerin retimi ve depolanmas ilerinde kullanlmas alma Bakanlndan alnacak zel izne baldr. Madde 146 - Selloitten eya imali srasnda kullanlan testere, matkap, freze v.b. delici ve kesici ara ve gereler uygun ekilde soutulacak, snan paralarn scaklnn 1150C gememesi iin gerekli tedbirler alnacaktr. Bu maddelerin kalplanmas srasnda, ayarlanabilen buhar, scak su veya elektrikle alan uygun stclar kullanlacaktr. Madde 147 - yerleri gnde bir ka defa uygun ekilde temizlenecek, artklar sk sk toplanarak ierisi su ile dolu kapakl kaplara konacak, uygun bir yerde yok edilinceye kadar iyeri dnda bulundurulacaktr. Madde 148 - Gerek mamul gerek hammaddenin iyerleri iinde bulundurulacak en ok miktarlar saptanarak bir levha zerine yazlacak ve bu levha kolayca grlebilen bir yere aslacaktr. Meskun yerlerde, bir depoda filim halindeki selloit 1.000 kilogramdan fazla ve selloitten yaplm normal maddeler 4.000 kilogramdan fazla bulundurulmayacaktr.

DRDNC BLM
Karpit (Kalsium Karbr) ve Asetilen ile lgili Gvenlik Tedbirleri
Madde 149 - Karpit deposu olarak kullanlacak yerler, kuru, iyice havalandrlacak ekilde ve atee dayankl malzemeden yaplm olacak ve bunlarn su geirmez zellikte taban, basnca dayankl duvarlar ve hafif malzemeden yaplm atlar bulunacaktr. Madde 150 - Karpit deposu olarak kullanlan yerlere giden btn yollarn iyice grlecek yerlerine, "Karpit deposu yetkisiz kimselerin girmesi yasaktr." "Yangn halinde su kullanlmayacaktr." eklinde yazlm levhalar bulundurulacaktr.

289

Madde 151 - Karpit, krlma tehlikesi olmadan kaldrlp indirilebilmeleri iin yeteri kadar salam, hava ve su geirmeyen bir kapakla (hermetik olarak) kapatlm, zerlerinde, iyice okunacak ekilde, "Karpit kuru tutulacak" yazs veya dier uygun bir ibare bulunan, madeni kaplarda saklanacaktr. Madde 152 - Depolardaki karpit kaplarndan yalnz bir tanesi alarak karpit alnacak, sonra tekrar skca kapatlacaktr. Karpit kaplarn amak iin, stlan veya kvlcm hasl edebilecek aletler kullanlmayacaktr. Madde 153 - Aseton veya dier bir zc ile beraber yahut yalnz bana homojen, gzenekli dier bir maddeye emdirilmi olmadka, 1,5 kg/cm den daha yksek basnl asetilen gaznn veya sv asetilenin retimi, depo edilmesi ve tanmas yasaktr. Madde 154 - Boaltlm kaplardan kullanlmaz halde kalan btn karpit tozlar temizlenecek ve arlklarnn en az 10 katna eit miktarda su ierisine dklerek tamamiyle yok edilecektir. Bu ilem ak havada ve her eit ate ve alevden yeter uzaklkta yaplacak ve karpitli su kanalizasyonu dklmeyecektir. Madde 155 - Asetilen retiminde kullanlan karpitin safl, kabul edilmi normlara uygun bulunacak, sanayide kullanlan gaz halindeki asetilen, hacmen % 0,05 den fazla fosforlu hidrojen ve %0,15 ten fazla kkrtl hidrojen ihtiva etmeyecektir. Madde 156 - Asetilen jeneratrleri, i basnlara kar gvenle dayanabilecek zellikte malzemeden yaplacak ve asetilenle temasa gelmesi muhtemel olan ksmlar bakr veya % 70 den fazla bakrl alamlardan yaplm olmayacaktr. Otomatik olmayan jeneratrlerdeki gvenlik borular gzle grnr durumda olacaktr. Madde 157 - Srekli alan jeneratrlerde, karpiti, etkileyen veya soutan suyun yeter miktarda olup olmadnn, alma sresince kontrol edilebilmesi ve gerektiinde asetilen gaz kna mahal braklmakszn, su ilavesi salanacaktr.

290

Madde 158 - Asetilen jeneratrleri zerinde, okunakl ve silinip bozulmayacak tarzda aadaki bilgiler yazl bulunacaktr. a) Kullanlacak karpitin para bykl ve her arj iin kabul edilen miktar, b) Saatte retebilecei en ok asetilen miktar, c) Jeneratr iin kabul edilen en ok basn, d) Jeneratrn tip numaras veya iareti ve servise girdii tarih, e) mal eden veya satan messesenin isim ve adresi. Madde 159 - basnc su ykseklii ile llemeyen asetilen jeneratrlerin de, kabul edilen en yksek alma basncnn 0,1 kg/cm2 den daha fazlaya ykselmesini nleyecek veya kabul edilen en ok basntan 0,1 kg/cm2 den daha kk olduu vakit otomatik olarak kapanacak, doru ve muntazam alan, anmaya, paslanmaya, kir ve neme dayankl, ayar kolayca bozulmayan en az bir gvenlik supab bulunacaktr. Madde 160 - Asetilen jeneratrlerine karpitin doldurulmas ve boaltlmas srasnda, su hcresi iinde tehlikeli hava ve gaz karmnn teekkl etmesini ve iine yetersiz miktarda taze karpit dmesini, nlemek zere, su hcreleri daima dolu bulundurulacak, ksmen kullanlm karpitler tekrar jeneratrlere konmayacaktr. Madde 161 - Hareketli gaz deposunun stne arlk konmayacak ve asetilen retme tesisat, herhangi bir alevle dorudan doruya temasa getirilmeyecektir. Madde 162 - Asetilen jeneratr, altrlmayaca zaman gaz, karpit ve sudan tamamen temizlenerek kurutulacaktr. Souk havalarda asetilen jeneratrlerindeki su donduu hallerde scak su veya buhar kullanlarak buz eritilecektir. Madde 163 - Tanabilir asetilen jeneratrlerinin temizlenmesi ve doldurulmas, gaz ve hava karmnn boaltlmas, iyeri binalar dnda yaplacaktr. 291

Madde 164 - Asetilen jeneratrleri, vin, caraskal veya palanga gibi makina ve aletlerle zel balama tertibat yaplarak tanacaktr. Madde 165 - Asetilen retme tesisatnn herhangi bir ksm zerinde onarma balanmadan nce, tesisat karpit ve artklardan temizlenecek, su ile iyice ykanacak ve su, buhar veya asal gazlarla tamamen doldurulacaktr.

BENC BLM
Uucu ve Parlayc Svlarla Hazrlanan Tabanca Boyalar ile lgili Gvenlik Tedbirleri
Madde 166 - Tabanca boyacl, tecrit edilmi zel blmlerde her trl gvenlik tedbirleri alnm olarak yaplacaktr. Madde 167 - Kk veya orta boydaki paralarn pskrtme ile boyanmas veya verniklenmesi, uygun kapal blmlerde veya uygun davlumbazlar altnda yaplacak, boyac, daima bu blm veya davlumbazlarn dnda bulunacaktr. Boyacnn blm ve davlumbaz dnda bulunmas teknik nedenle salanamad hallerde boya gaz ve buhar, uygun ekilde dar ekilecek veya su perdesi kullanlacak yahut iilere temiz hava maskesi gibi uygun kiisel korunma aralar verilecektir. Madde 168 - Boya pskrtme yerlerinde bir gnlk i iin yeterli miktardan fazla uucu ve parlayc svlar depolanmayacaktr. Bunlar zelliklerine gre iyice kapal kaplarda bulundurulacak ve boalan kaplar derhal pskrtme yerlerinden karlarak darda uygun bir yere tanacaktr. Madde 169 - Tabanca boyaclnda kullanlan blmeler, davlumbazlar, aspiratrler, ekme yollar, ana borular ve benzeri uygun ekilde en az haftada bir boya ve vernik artklarndan temizlenecektir.

292

Doymam asitlerden meydana gelen yalar ihtiva eden boyalarla birlikte organik nitro bileikli boyalar ayn gnde kullanld hallerde, gerekli temizlik, o gnn ileri bittikten sonra yaplacaktr. Temizleme iin abuk parlayabilen maddeler ve demir veya elik gibi kvlcm karan malzemeden yaplm aralar kullanlmayacaktr. Madde 170 - Boyanm veya verniklenmi malzeme, ancak her trl parlama ve patlama tehlikeleri ile sala zararl etkileri ortadan kaldran artlar salanarak, kurutulacaktr. Bu ilemlerde meydana gelen gaz ve buharlar, gerekli tedbirler alnarak zararsz hale getirilecektir.

ALTINCI BLM
Un, Yem ve Benzeri Maddelerle lgili Gvenlik Tedbirleri
Madde 171 - Deirmenlerin, un fabrikalarnn ve yem fabrikalarnn binalarnda demeler, duvarlar blmeler ve tavanlar kagir olarak yaplacak ve her 25 m3 i hacim iin 1 m2 yzey hesabiyle patlama menfezleri bulunacaktr. Bu tesisler ile un, yem ve benzeri madde depolar arasnda yangn sirayetini nleyecek tedbirler alnacaktr. Madde 172 - Deirmenler veya un fabrikalarnda bodrumlar, tneller ve galeriler, buralardaki bantl transportrlerin ve dier tesislerin yanlarna ve alt ksmlarna kolaylkla yaklalacak genilik ve uzunlukta yaplm olacaktr. Tabii havalandrmann ortamdaki tozlarn giderilmesine yetmedii hallerde buralar uygun ekillerde havalandrlacaktr. Madde 173 - Hububat silo ve depolarnn toz geirmez kapaklar ve su geirmez demeleri ve hava deitiren tertibat bulunacak ve en az 30 santimetre apl ve tepesinde rzgar istikametine gre dnebilen bir apka bulunan dikey bacalar ile ayrca ak havaya bal olacaktr. Madde 174 - Hububat kurutma yerleri, atee dayankl malzemeden yaplm olacak ve elevatrlerden, depolardan yeter 293

uzaklkta veya bulundurulacaktr.

uygun

ekilde

tecrit

edilmi

yerlerde

Madde 175 - Hayvan yemleri, ot ve samanlar, glten, arpa kspeleri ve dier yal kspeler ve kendi kendine tutuabilen dier maddeler topluca depolanmayacaktr. Bu maddelerin topluca depolanmas zorunlu olan hallerde ar neme ve scaklklarnn ykselmelerine kar gerekli tedbirler alnacak ve ynlarn ykseklii 3 metreyi getii zaman bunlarn iine en ok her 4 metrede bir uygun havalandrma borular konulacaktr.

YEDNC BLM
Niasta ve Benzeri Maddelerle lgili Gvenlik Tedbirleri
Madde 176 - Niastann kurutulmas, kuru niastann tlmesi, elenmesi tane ve toz halindeki niastann toptan ambalaj, para halindeki niastann piirilmesi, prese edilmesi, ayrlmas ve ambalaj gibi ilemler birbirinden yanmaz duvarlarla ayrlm binalarda yaplacaktr. Birden fazla katl binalarda taban ve tavan betonarme olarak ina edilmi, taban ve duvarlarnn 2 metre ykseklie kadar olan ksm imento veya benzeri ile kaplanm olacaktr. Madde 177 - Niasta kurutucular ve etvlerinin niasta kurutma ksmlarnn, tabandan tavana kadar uygun nitelikte yaplm stma tesisat olacak ve bu stma tesisat btn ksmlardan tamamiyle tecrit edilmi bulunacaktr. Madde 178 - Niastann tlmesi tamamen kapal sistemde yaplacak, doldurma ve ambalajlamaya kadar btn ilemlerde, niasta tozlarnn ortala dalmasna meydan verilmeyecektir. Bu husus salanamad hallerde tozlar teekkl ettii yerde ortama yaylmadan aspirasyon suretiyle dar atlacaktr. Madde 179 - Fermantasyon kazanlar, depolar ve havuzlar, paslanmaz maddelerden yaplm veya kaplanm olacaktr. 294

Fermantasyon artklar ve sular zararsz hale getirildikten sonra darya atlacaktr. Madde 180 - eker, kakao, mantar ve benzeri organik maddelerin toz haline getirildii iyerlerinde, bu maddelere ait tozlarla havann meydana getirdii karmn patlama orannda bir karm haline dnmemesi iin gerekli btn tedbirler alnacaktr.

DRDNC KISIM
Scak veya Souk Korozif Maddelerle almalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri

BRNC BLM
Nitrik asit, Slfirikasit ve Hidroklorik Asit veya Benzeri Maddelerle almalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 181 - Nitrikasit, slfirikasit hidroklorikasit ve benzeri maddeler hermetik olarak kapal kaplarda saklanacak ve tanacaktr. Ayrca bu asitlerle doldurulacak kaplarda yeteri kadar hava pay braklacaktr. Madde 182 - yerlerine dklen asitler bol su ile ykanacak ve bu srada iilere uygun kiisel koruyucu aralar verilecektir. Asitler, odun tala, saman ve yn paralarna, toprak ve benzerlerine emdirilmeyecektir. Madde 183 - Gnlk asit ihtiyacndan fazlas iyerinde bulundurulmayacaktr. Madde 184 - Nitrikasit, slfirikasit, hidroklorikasit ve benzeri maddeler sulandrlrken, suyun iine yava yava dklecek ve bu srada karm srekli ve uygun ekilde kartrlacaktr. Hi bir nedenle bu asitler iine su dklmeyecektir.

295

KNC BLM
Sodyumhidroksit, Potasyumhidroksit, Kalsiumhidroksit ve Benzeri Maddelerle almalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 185 - Sodyumhidroksit, potasyumhidroksit kalsiyum hidroksit ve benzeri maddelerle alan iilere uygun kiisel korunma aralar verilecektir. Madde 186 - Sodyumhidroksit, potasyumhidroksit kalsyumhidroksit ve benzeri maddelerle yaplan almalar srasnda meydana gelmesi mmkn olan yanklar iin bol su, % 1 lik borikasit, % 5 lik asetikasit veya bunlara tekabl etmek zere sirke veya limon suyu, iyerlerinde uygun ekilde bulundurulacaktr.

NC BLM
Hidroflorikasit ile almalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 187 - Hidroflorikasit ile allan yerlerde, taban, bu asidin etkilemeyecei kurun, gutaperka veya benzeri bir madde ile kapl olacak ve tabanda su geirmez bir kanala aknt yapan hafif bir eyim bulunacaktr. Madde 188 - alma masalar ve ilenecek paralarn sokulmas iin gerekli gzlerle, aklklar, kauuk, plastik veya benzeri maddeden yaplm olacak ve kenarlar takn kurun kapl davlumbazlar ierisine kapatlm bulunacak ve bu masalarn kenarlar hidroflorik asitden etkilenmeyen kurun, gutaperka veya benzeri bir madde ile kapl olacak ve dklen asidin masalar altna akmamas iin masalarn kenarlar yukarya kalkk yaplacaktr. Masalarda, almalarda kacak zehirleyici gazlar dorudan doruya ktklar noktaya toplayp kapal kanallarla iyeri dna ekecek tertibat bulunacaktr. Aspirasyon asit teknelerinin st kenarlar boyunca kuvvetli olacak ve gazlar, yukardan aa doru ift cidarl tertibatla emilecektir. 296

Madde 189 - Hidroflorikasit ancak gutaperka, kurun veya uygun plastik ve benzeri malzemeden yaplm kaplarda saklanacak ve tanacaktr.

DRDNC BLM
Kat Karbondioksit (kurubuz) ile almalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 190 - Kurubuz ile yaplacak iler iin kullanlacak gerelerin saplar, aatan yaplm olacaktr. Madde 191 - Kurubuz veya kurubuz ile temas halindeki madensel cisimler zerinde geresiz olarak alan iilere, uygun koruyucu eldivenler verilecektir. Madde 192 - Kurubuz, ierisinde meydana gelecek basnca dayankl ieler veya kapal kaplar iine konacaktr. Madde 193 - Gerekli gvenlik tedbirleri alnm bulunmadka, kurubuz depolar ierisine hi kimse girmeyecektir. Deponun iinde ii bulunduunun anlalmas iin depolarda ieriden kumanda edilen zil veya krmz k ve elektrik cereyan kesilmesi halinde kullanlmak zere uygun bulunacak dier haberleme tertibat yaplm ve kullanlma ekilleri belirtilmi olacaktr.

BENC KISIM
Zehirleyici, Tahri Edici ve Zararl Maddelerle almalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri

BRNC BLM
Kurun ve Kurun Alamlar veya Kurun Bileikleri ile almalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 194 - Kurun ve alamlarnn veya bileiklerinin hazrland, iyerlerinde, tane, para, levha ve erit halindeki kurun, (kle hari) tozumasna kar uygun kapakl kaplarda 297

veya daima nemli bir durumda bulundurulacak, bunlar iyerleri iinde akta braklmayacaktr. Erimi haldeki kurundan kan cruf ve benzerleri hermetik kapakl kaplar iinde toplanacak ve bu kaplar iyeri dnda bulundurulacaktr. Madde 195 - stbe, Hollanda veya Blme metoduyla retildii hallerde aadaki tedbirler alnacaktr: a) zerine asit potalar dizilen yataklarda, mee kabuu veya tehlikeli veya zararl gaz karmayan dier organik maddeler kullanlacaktr. Yataklarda hayvan gbresi kullanlmas yasaktr. b) Her blme ierisinde, yeteri kadar su pskrten hortum bulundurulacaktr. c) stbein, blmelerden kaldrlmasnda ve kapak tahtalar kaldrld srada tozumas nlenecek, bunun iin her yatak nceden yeteri kadar slatlacaktr. Madde 196 - stbe, Alman veya Oda metodu ile retildii hallerde aadaki tedbirler alnacaktr. a) retim srasnda oksitleme odalar ve iindekiler nemli bulundurulacaktr. b) Asitli reaksiyon tamamlandktan ve odalar yeteri kadar souduktan sonra duvarlara, iskeleler ve tavanlara yapm olan stbe, kuvvetli su pskrtlmesiyle yerlerinden koparlp daha sonra filtreden geirilmek zere, su yardmyla odalarn dndaki depolara gnderilecektir. Madde 197 - stbe, Karter veya Wultze metodu ile retildii hallerde aadaki tedbirler alnacaktr. a) Pskrtme odalar, toz geirmez olacak ve boaltma ii mekanik olarak yaplacak ekilde dzenlenecektir. Pskrtlen kurun, asit silindirlerine toz geirmez kapaklar bulunan sonsuz vidal transportrler ile ve otomatik olarak tanacaktr. b) Bakm ve onarm amacyla da olsa pskrtme ileri yaplrken, uygun solunum cihazlar verilmeden iiler odalara sokulmayacaktr. 298

Madde 198 - stbe hamurunun kurutulmasnda kullanlan etvlerde veya kurutma kanallarnda aadaki tedbirler alnacaktr. a) Etvlerin ve kurutma kanallarnn ii przsz ve su geirmez malzemeden yaplacak ve bunlarn tabanlarnda girinti ve knt bulunmayacak, toz emici tertibatla veya su ile kolayca temizlenebilecektir. b) Kurutma kanallarnn, havalandrmaya yeterli bir veya bir ka alp kapanr penceresi bulunacaktr. c) Etvlerin ve kurutma kanallarnn en stteki kurutma tablas raf, tabandan itibaren en ok 3 metre ykseklikte olacaktr. d) Etvlerin ve kurutma kanallarnn kumanda kollar etvlerin darsnda ise kurutma kalplarn boaltmaya yarayan uygun tertibat bulunacaktr. Madde 199 - Etvlerin ve kurutma kanallarnn scakl 210C ye veya darnn scakl ile en ok 50C farkl bir halde dmedike, hi bir nedenle stbe hamuru kurutma etvnn ierisine girilmeyecektir. Madde 200 - Teknik artlar uygun olduu hallerde, kurun esasl maddelerin yala ezilme ve dvlmeleri gibi retimde kullanlacak stbe, hamur halinde bulundurulacaktr. Madde 201 - Kurun bileiklerinin veya kurun esasl maddelerin retiminde kullanlan frnlar, cihazlar, borular ve dier cisimler ihtiya hasl olduka ve her halde en ge 15 gnde bir defa temizlenecektir.

KNC BLM
Fosfor ve Bileikleri ile almalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 202 - Kibrit yapmnda beyaz fosforun kullanlmas yasaktr. Beyaz fosfor yerine, krmz (amorf) fosfor, veya fosforseskislfr yahut dier uygun maddelerin kullanlmas mmkn olan hallerde beyaz fosfor kullanlmayaca gibi, havai fiek ve maytap imalinde de beyaz fosfor kullanlmaz.

299

Madde 203 - Beyaz fosfor, su szdrmaz uygun kapakl kaplarda ve bu kaplar tamamen suya batm bir halde saklanacak ve gerektiinde bu artlarla tanacaktr. Beyaz fosfor ihtiva eden kabn konulduu suyun donmasna kar gerekli tedbirler alnacaktr. Madde 204 - Fosforla ilgili yangn kt hallerde; fosforoksitlerin dumanlarna kar kiisel korunma aralar olmayan btn iiler, yangn yerinden hemen uzaklatrlacak ve yangn tamamiyle snp, erimi fosfor, sertleinceye kadar yerler bol souk su ile sulanacak ve sertleen fosfor kum veya toprakla rtlecek ve gerei gibi temizleninceye kadar slak tutulacaktr.

NC BLM
Zehirleyici, Tahri Edici ve Zararl Kat veya Sv Haldeki Maddelerle almalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 205 - Kalsiyum siyanamit (azotlu kire) ile alan iilerin vcutlarnn ak ksmlarna srecekleri uygun koruyucu maddeler, kullanacaklar sabun, ciltlerine yapk tozlar temizleyecek vazelin ve benzeri maddeler iyerlerinde hazr bulundurulacaktr. Madde 206 - Klorat ve perkloratlarn, deriik asitlerle veya fosfor antislfr, kkrt, aa kmr, niasta, eker ve benzeri yanc maddelerle temasa gelmesini nleyici tedbirler alnacaktr. Madde 207 - Patlayc tabiatta olan klorat ve perkloratlarn kristalletirilmesi, tlmesi ve ambalaj, yalnz bu iler iin ayrlm yerlerde, zel tedbirler alnmak suretiyle yaplacaktr. Madde 208 - Klorat ve perkloratlarn kristallemesi ve doldurulmas iin aa kaplar kullanlmayacak ve kloratlarla alanlar, alevlerden yeteri kadar uzakta bulundurulacaktr. Madde 209 - Kloratlarla alan iilere, ynden ve parlamaz malzemeden yaplm elbiselerle, tabannda demirli ksm bulunmayan kunduralar veya izmeler verilecektir. Bu aralar hi bir nedenle iyeri dna karlmayacak, kullandktan sonra ykanp 300

iyice kurutulacak, kullanlmaz hale gelenleri uygun ekilde yok edilecektir. Madde 210 - Kromikasit veya kromatlar ile alan iilere uygun zellikte eldiven giydirilecek ve bu iilerin alt yerlerde, ellerini ykamalar ve yapm olan krom bileiklerini temizlemeleri iin akar su bulundurulacak ve yeterli havalandrma salanacaktr. Madde 211 - Kalsiyum, potasyum, sodyum ve dier toprak alkali ve alkali metaller hava ve su geirmez kaplar iinde, byle kaplar bulunmad takdirde, gaz ya veya serbest halde oksijen ve su ihtiva etmeyen benzeri bir sv iinde saklanacaktr. Madde 212 - Civaflminat imalinde altrlan iilerin, yemeklerden ve iyerini terk etmeden nce ellerini ve kollarn, % 10'luk sodyumhiposlfitle ykamalar salanacaktr. Madde 213 - inde scak sv bulunan bir cihazn veya borunun kopmas, delinmesi gibi hallerde, koruyucu solunum cihazlar bulunmayan btn iiler iyerinden abuklukla uzaklatrlacaktr. Madde 214 - inde cva bulunan kaplar, serin yerlerde saklanacak ve iyerlerinde kapaklar kapal olarak bulundurulacaktr. Madde 215 - yeri tabanna cva dkld hallerde derhal uygun ekilde toplanacak ve yer bol su ile temizlenecektir.

DRDNC BLM
Zehirleyici, Tahri Edici ve Zararl Sv veya Gaz Haldeki Maddeler ile almalarda Alnacak Genel Gvenlik Tedbirleri
Madde 216 - Zehirleyici, tahri edici ve zararl svlarn damtld binalarda, dier iyerlerinin herhangi bir sebeple damtma srasnda meydana gelen gaz ve dumanlardan korunmas iin gerekli tertibat yaplacak ve tedbirler alnacaktr. Madde 217 - Zehirleyici, tahri edici ve zararl svlar veya gazlar ile allan yerlerde, ilemler kapal sistemle yaplacak veya bu yerlerin etraf uygun ekilde kapatlacaktr.

301

Madde 218 - Zehirleyici, tahri edici ve zararl svlar bunlara dayankl zel borularla tanacak ve uygun kapal kaplar ierisinde depolanacaktr. Madde 219 - Zehirleyici tahri edici ve zararl gazlar, zel borular ierisinde nakledilecektir. Bu gazlarn muhafazas ve depolanmasnda teknik usul ve esaslara uyulacaktr. Madde 220 - Basnla sevk edilen zehirleyici, tahri edici ve zararl sv veya gazlar tamaya yarayan borulardan kaan sv veya gaz zararsz hale getirilmeden dar atlmayacak, zellikle bu svlar genel kanalizasyona, akar sulara, gllere ve denizlere aktlmayacaktr. Madde 221 - Zehirleyici, tahri edici ve zararl dumanlarn, sislerin veya buharlarn kmas hallerine kar iilerin kolayca eriebilecekleri yerlerde yeter miktarda uygun koruyucu solunum aralar bulundurulacaktr. Madde 222 - Zehirleyici, tahri edici ve zararl sv ile bulam i elbiseleri hemen karlacak, cilt iyice ykandktan sonra iiye temiz i elbiseleri giydirilecektir. Madde 223 - Zehirleyici, tahri edici ve zararl svlarn iine ellerini sokmalar zorunlu olduu hallerde iilere, uygun koruyucu eldivenler veya koruyucu merhemler verilecektir. Madde 224 - Zehirleyici, tahri edici ve zararl svlarn veya gazlarn konulduu tanklar, bidonlar, flar, damacanalar ve benzeri kaplar, zelliklerine uygun olarak muhafaza edilecektir.

BENC BLM
Maden Kmr Katranndan Elde Edilen Aromatik Hidrokarbonlar (Benzen, Naftalin, Antrasen) ve Trevleri (Toluen, Ksilen, Fenol, Krezol) ve Benzerleri le almalarda Alnacak zel Gvenlik Tedbirleri
Madde 225 - Her hangi bir usulle benzen ve aromatik hidrokarbonlarn nitro ve amino trevlerinin retildii, srekli olarak kullanld ve ilendii binalar bodrumsuz ve tek katl olacaktr.

302

Madde 226 - yerinde tabana dklen sv haldeki aromatik hidrokarbonlar ve trevleri zerine odun tala serpilecek, nemlenen talalar toplandktan sonra, bekletilmeyerek bina dna karlacak ve uygun ekilde yaklarak yok edilecektir. Madde 227 - Aromatik hidrokarbonlarn ve trevlerinin elde edilmesi iin yaplan maden kmr katrannn fraksiyonlu damtlmasnda altrlan iilerin bu maddelerle bulaan elbiseleri, derhal deitirilecek ve kirli elbiseler derhal uygun ekilde temizlenecektir. Madde 228 - Maden kmr katrannn fraksiyonlu damtlmasnda kullanlan damtma kazan ve kornleri mekanik olarak doldurulacaktr. Damtma bittikten sonra kazanlarda ve kornlerde kalan sv maddeler henz scakken pompa ve boru yardmyla soutulacaklar havuzlara alnacaktr. Madde 229 - Dinitrotoluen, trinitrotoluen (trotil) dinitrofenol ve trinitrofenol veya aromatik amino bileiklerinin retiminde veya ilenmesinde altrlan iilere lastik eldiven ve dier uygun koruyucu aralar verilecektir. iler yemeklere balamadan ve iyerinden ayrlmadan nce eldivenlerini, ellerini, kollarn % 10'luk sodyumslfitle ykayacaklardr. Bu ilerde alanlar alkoll iki kullanmayacaklardr. Madde 230 - Fenoller ile alan yerlerde akarsu ebekesi ve derhal kullanlabilecek bol miktarda su bulundurulacaktr. Madde 231 - Damtma scakl 100 C altnda bulunan benzol ve btn aromatik hidrokarbon karmlar ile petrol esanslarnn veya damtma scakl 200 C den nce balayan karmn toplam hacmine oranla % 5 ten fazla miktarda damtma scakl 100 C altnda bulunan aromatik hidrokarbonlar ihtiva eden karmlarn zc olarak kullanlmalar yasaktr. Ancak skma ve kurutma ilemlerini de kapsayacak ekilde btn ilemlerin devam sresince aromatik hidrokarbonlar ihtiva eden zc ve zeltiler, kapal sistemlerde kullanlabilecektir. 303

Madde 232 - Genellikle zc olarak kullanlan ve parlama tehlikesi bulunan aromatik hidrokarbonlar ve trevleri yerine uygun zellikte dier maddeler ikame edilecektir.

ALTINCI BLM
Zehirleyici, Tahri Edici ve Zararl Sv veya Gaz Haldeki Bir Ksm Maddelerle almalarda Alnacak zel Gvenlik Tedbirleri
Madde 233 - Amonyan retilmesi, ilenmesi ve depolanmas ile ilgili tesisatn, herhangi bir sebeple zararl derecede amonyak kard hallerde, aadaki tedbirler alnacaktr. a) Elle idare edilen veya havaya yaylan amonyan etkisi ile otomatik olarak ileyen su pskrtme (sprinkler) tesisat yaplacaktr. b) Amonyakla doymu bir hava ierisinde kurutma veya onarm yapan iileri gerektiinde slatmak iin bol su fkrtan ve kolayca eriilebilen bir boru ebekesi yaplacaktr. c) iler, gerektiinde bir gz kapal dieri yar ak vaziyette ve nefes almakszn 20 saniyelik bir zaman zarfnda komaya altrlacak ve iilerin bu alkanlklarnn devam, her zaman kontrol altnda tutulacaktr. d) yerinde, bakrslfat katlm veya katlmam yeteri kadar aktif kmrl uygun amonyak maskesi bulundurulacaktr. Madde 234 - Bir iyerinde zararl ve tehlikeli miktarda karbon oksitleri yaylmas mmkn olan hallerde aadaki tedbirler alnacaktr. a) yeri, gazn iiler iin tehlikeli olmadan dar kmasn salayacak ekilde tesis edilmi bulunacak veya kan gaz yaklacak veya uygun bir ekme tertibatyla dar atlacaktr. b) Karbonmonoksitli ortamda almak zorunda olanlara, temiz hava maskesi verilecek ve bu maskeye uygun bir boru ile dardan temiz hava salanacaktr.

304

Madde 235 - zc olarak karbonslfr yerine daha az zararl zcler kullanlmas esastr. Karbonslfr kullanlmas zorunlu olan hallerde iyerlerinde uygun havalandrma tesisat yaplacaktr. Madde 236 - Elektrolitik usulle klor retiminde kmr, cva elektrotlar ile teknolojik gelimelere uygun benzeri baka maddelerden yaplm elektrotlar kullanlacaktr. Madde 237 - Ani olarak klor gaz k halinde, klorun etkisini gidermek iin, klor retilen, kullanlan veya bu madde ile dier iler yaplan yerlerde, yeter miktarda amonyumhidroksit zeltisi hazr bulundurulacaktr. Madde 238 - Bir iyerinde klor kokusu hissedilir edilmez derhal alarm verilecek, iyeri mmkn olan hzla boaltlacak, ancak iyerinde gazn bulunuu nedenini aramak ve gerekli onarmlar yapmak zere, solunum yollarn koruyucu maskeler (tercihan sudlukire ve kiselguhr ilave edilmi aktif kmrl) veya gerektiinde uygun solunum cihazlar kullanan iiler kalacaktr. Klorun etkiledii iiler, temiz havaya karlacak, istirahat ettirilecek, tahri edilmi organlar, seyreltik sodyumbikarbonat zeltisi ile ykanacaktr. Hastaya suni teneffs yaptrlmayacak ve basnl oksijen verilmeyecektir. Madde 239 - Siyan gaz, siyanrler ve trevleri ile alanlarn salk durumlar devaml kontrol altnda bulundurulacaktr. Madde 240 - Siyanr bileikleri, zerinde aka grnr ekilde "ZEHR" kelimesi yazl bulunan kaplarda saklanacaktr. Siyanr bileikleri, asitlerden uzak bulundurulacaktr. Siyanr bileiklerinin etkiledii hastaya temiz havada suni teneffs yaptrlacak, oksijen verilecek, siyanr bileii yutmusa litresinde 5 yumurta ak bulunan su iirilerek kusturulacaktr. Siyan gaz ve siyanr bileikleriyle temas zorunluluu bulunan hallerde iilere gmoksit ilave edilmi aktifkmrl uygun maske, eldiven, elbise ve benzeri kiisel koruyucu aralar verilecektir.

305

Madde 241 - Dimetilslfat retiminde, ilenmesinde depolanmasnda, aadaki tedbirler alnacaktr.

ve

a) Vcut veya elbiseler zerine bulaan dimetilslfatn etkisini gidermek iin iyerlerinde deriik amonyak zeltisi bulundurulacaktr. b) Dimetilslfat buharna kar iiler tarafndan kullanlmak zere sodyumbikarbonat zeltisi, iyerinde bulundurulacaktr. c) Dimetilslfat teneffs ettiinden phe edilen iilere tbbi tavsiyelerde bulunulmakla beraber gerekli tedavileri yaplacaktr. Madde 242 - Metilbromrn retiminde, ilenmesinde depolanmasnda aadaki tedbirler alnacaktr. ve

a) Bu maddenin kullanlmasn gerektiren retim ile ilgili ilemler tamamiyle kapal sistemlerde yaplacaktr. b) Metilbromrn ak havada kaptan kaba boaltlmas, mekanik olarak alttan ekmeli bir emme tertibat zerinde yaplacak ve bu madde sfrn altnda 10C veya daha aa derecelerde saklanacaktr. c) Kapal iyerlerinde metilbromrl yangn sndrme aletleri kullanlmayacaktr. d) Yangn sndrme cihazlarnn doldurulmasnda kullanlan metilbromrnn iine, kokulu ve kaynama derecesi metilbromrnkne yakn bir madde katlacaktr. Madde 243 - Metilbromr ile haarat mcadelesi yaplan yerlerde mcadele grevlilerinden baka ii bulundurulmayacaktr. Buralarda havann tehlikesiz hale geldii saptanncaya kadar iinin girmesine izin verilmeyecektir. Gerektiinde aktif kmrl uygun maskeler kullanlacaktr. Madde 244 - Formikasit, lak ve vernikler iin zc olarak kullanlmayacaktr.

306

Madde 245 - Fosgen gaznn bulunmas muhtemel olan iyerlerinde iiler sk sk boraksl bir zelti ile azlarn alkalayacaklardr. Madde 246 - Kuruntetraetilin retiminde veya bu madde ile yaplan ilerde iiler sv ile temasa gelmekten saknacaklardr. Sv ile temas ettikleri hallerde, ciltlerini derhal nce gazya ile sonra sabun ve scak su ile ykayacaklardr. Svnn dklp yayld hallerde bu yerler, nce bol gazya ile sonra su ile ykanacak veya ince bir tabaka kirekayma srlerek ve su yardm ile temizlenecektir.

YEDNC BLM
Hayvansal ve Bitkisel Maddelerle almalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 247 - Hayvansal ve bitkisel yalar retilen veya sabun imalinde kullanlan, hayvan kemiklerinin karbonlatrlmas, tlmesi gibi iler yaplan yahut tutkal retilen iyerleri, atee dayankl malzemeden yaplm olacak, demelerinde uygun eimler bulunacak ve akta hi bir aa ksm olmayacaktr. Madde 248 - Menei hayvansal veya bitkisel olan kimyasal maddelerin hazrland yerler, uygun bir dezenfektan zelti ile sk sk temizlenecek ve ayrca bol su ile ykanacaktr. Madde 249 - yerlerinde kullanlacak kemikler, nce kimyasal maddeler yardmyla veya 100C lik su iinde, en az 30 dakika kaynatlacak veya dier usullerle dezenfekte edilecektir. Madde 250 - Hayvansal veya bitkisel meneli maddelerin retildii iyerlerinde rm veya fena kokan maddeler akta bulundurulmayacaktr. Teknik bir zorunluluk halinde bunlar evreyi rahatsz etmeyecek ekilde muhafaza edilecektir. Madde 251 - Enfeksiyona sebep olabilen maddelerle allan yerlerde, bu maddeler ilenmeden evvel ve almalarn bitiminde, 307

alma yerleri temizlendikten sonra uygun ekilde dezenfekte edilecektir.

ALTINCI KISIM
Son Hkmler
Madde 252 - 6269 sayl Kimyagerlik ve Kimya Mhendislii Hakknda Kanunun 6'nc maddesinin uygulanmasna ilikin Ynetmelikte kimyager veya kimya mhendisinin bulundurulaca belirtilen iyerlerinden gayr iyerleri fenni ehliyeti haiz kiilerin teknik gzetimi ve sorumluluu altnda bulundurulacaktr. Madde 253 - Bu Tzk hkmlerine tabi olan iyerlerinin esas giri kaplarnn d tarafna, kolayca grlebilecek yere; bu yerin bykl ile orantl olarak ekli, rengi ve boyut oran bu Tze ekli 1 numaral zel iaret rneine uygun bir madeni plaka konulacaktr. Madde 254 - Bu Tzkte ngrlen salk ve gvenlik tedbirleri esasa ilikin ve 1475 sayl Kanunu'nun 75 inci maddesinin A bendinde sz edilen birinci derecede tedbirlerdir. Geici Madde 1 - Bu Tzn yrrle girmesinden nce kurma izni ve iletme belgesi almak suretiyle alm bulunan iyerlerini, iverenler en ok 12 ay ierisinde bu Tzk hkmlerine intibak ettirecekler ve derhal kontrolle grevli mercie yaz ile bavurarak iyerinin kontroln isteyeceklerdir. Madde 255 - 1475 sayl Kanunu'nun 74 nc maddesine dayanlarak alma ve Salk ve Sosyal Yardm Bakanlklarnca dzenlenen ve Dantay'ca incelenmi olan bu Tzk hkmleri, Resmi Gazete ile yaym gnnde yrrle girer. Madde 256 - Bu Tzk hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.

308

ETL KMYASAL MADDELERN YER HAVASINDA BULUNMASINA MSAADE EDLEN AZAM MKTARLARINI GSTERR ZELGELER izelge I.
Msaade Edilen Azami Miktar

Kimyasal Maddenin Ad 1. Akrilasitetilesteri (Etil akrilat) 2. Akrilasitmetilesteri (Metil akrilat) 3. Akrilnitril (Akrilenitril) 4. Akrolein 5. Allil alkol (2-Propen -1-01) 6. Allilglisidileter (AGE) 7. Allil klorr 8. Allilpropildislfr 9. Iso-Amilalkol 10. Amilasetat 11. Amonyak 12. Anilin 13. Antimon hidrr (Stibin) 14. Arsenik hidrr (Arsin) 15. Asetaldehit 16. Asetasidi (Asetik asit) 17. Asetasidiamilesteri 18. Asetasidi anhidriti (Asetik anhidrit) 19. Asetasidi btilesteri (n-Butil asetat) 20. Aset asidi etilesteri (Etil asetat) 21. Aset asidi heksilesteri (Metilamil asetat) 22. Aset asidi metil esteri (metil asetat) 23. Aset asidi propil esteri (n-propil asetat) 24. Asetilen tetrabromr 25. Eseton 26. Asetonitril 27. Azot dioksit 28. Benzen (Benzol) 29. Benzilklorr 30. Benzin 31. Bor hidror 32. Bor trifluorr 33. Brom

ppm. 3 3 (sm ./M ) 25 10 20 0,1 2 10 1 2 100 100 50 5 0,1 0,05 200 10 100 5 150 400 50 200 200 1 1000 40 5 20 1 500 0,05 1 0,1

mg./ M 100 35 45 0,25 5 45 3 12 360 525 35 19 0,5 0,2 360 25 525 20 710 1400 300 610 840 14 2400 70 9 64 5 2000 0,3 3 0,7

zel aretler D. D. D. D. T.

N. T. D.

n. n. s. n.

T. T. ve D

T.

309

34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. 81. 82.

Bromrasit (Hidrobromik asit) Butadien 1-Butanol 2-Butanol ter-Butanol (Trimetilkarbind) 2-Btanon Btil alkol n-Butilamin (1-Aminobutan) n-Butilasetat Butilglikol (2-Butoksietapol) n-Butilglisidileter (BGE) Butil merkaptan p-t-Butiltoluen Cva Cva (organik bileikleri) Dekaboram Diaseton alkol (4-metil, 2-pentanon) Diboran 1, 2-Dibrometon Dietilamin Dietileter Difluordibrommetan Dilisidil eter (DGE). Diizobutil keton o-Diklorbenzen p-Diklorbenzen Diklorodifluormetan (Fluorokarbon 1, 1-Dikloretan 1, 2-Dikloretan 1, 2-Dikloretilen Dikloretileter Diklormetan Diklormonofluormetan 1, 1-Diklor-1-nitroetan 1, 2-Diklorpropan Diklortetrafluoretan Dimetilanilin Dimetilformaid 1, 1-Dimetilhidrazin Dimetilslfat Dioksan Dipropilen glikol monometil eter Epiklorhidrin Etil akrilat Etil alkol (Etanol) Etilamin Etil asetat Etilbenzen (Feniletan) Etil bromr

5 1000 100 150 1200 200 100 5 150 50 50 10 10 0,05 50 0,1 25 25 400 100 0, 5 50 50 75 1000 100 50 200 15 500 1000 10 75 1000 5 10 0,5 1 100 100 5 25 1000 10 400 100 200

17 2200 300 450 300 590 300 15 710 240 270 35 60 0,1 0,01 0,3 240 0,1 190 75 1200 860 2,8 290 300 450 4950 400 200 790 90 1740 4200 60 350 7000 25 30 1 5 360 600 19 100 1900 18 1400 435 890

T. ve D.

D. D. D. T. ve D.

T. T.

T. ve D. T. D. D. D. D. D. D. D. D.

310

83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96. 97. 98. 99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. 111. 112. 113. 114. 115. 116. 117. 118. 119. 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. 128. 129. 130. 131.

Etilendiamin (1, 2-Diaminoetan) Etilen glikol dinitrat Etilen glikol monobutileter Etilen glikol monoetileter Etilen glikol monoetil eter asetat Etilen glikol monometil eter Etilen glikol monometil eter asetat Etilenamin Etilen klorhidrin Etilen oksit Di Etil eter Etil formiat Etil glikol Etil klorr Etil merkaptan Etil silikat (Tetraetil ortosilikat) Fenil gilisidil eter (PGE) Fenilhidrazin Fenol (Fenikasit) Fluor Triklorfluorometan (Fluorokarbon 11) Fluorrasit (Hidrofluorik asit) Formaldehid Fommik asit dctil esteri (Etil Formiat) Formik asit dimetil esteri (Metil Formiat) Fosfin Fosfor oksiklorr (Fosforil Klorur) Fosfor triklorr Fosgen Furfuril alkol Furfural Glisidol n-Heksan 2. Heksanon Sek-Heksil asetat n-Heptan Hidrazin Hidrojen peroksit (% 90) vod zoforon Karbon dioksit Karbon monooksit Karbon slfr Karbon tetraklorr Keton Kinon Klor Klorasetaldehit Klorbenzen (Menoklorbenzen)

10 0,2 50 200 100 25 25 0, 5 5 50 400 100 200 1000 10 100 10 5 5 0,1 1000 3 5 100 100 0,3 0,5 0,5 0,1 50 5 50 500 100 50 500 1 1 0,1 25 5000 500 20 10 0,5 0,1 1 1 75

25 1 240 740 540 80 120 1 16 90 1200 300 740 2600 25 850 60 22 19 0,2 5600 2 6 300 250 0,4 3 3 0,4 200 20 150 1800 410 300 2000 1,3 1,4 1 149 9000 55 60 65 0,9 0,4 3 3 350

D. ve D.

D. D. D. 3. Ets.

D. D.

T.

D.

D.

D. D.

T.

311

132. 133. 134. 135. 136. 137. 138. 139. 140. 141. 142. 143. 144. 145. 146. 147. 148. 149. 150. 151. 152. 153. 154. 155. 156. 157. 158. 159. 160. 161. 162. 163. 164. 165. 166. 167. 168. 169. 170. 171. 172. 173. 174. 175. 176. 177. 178. 179. 180.

Klorbrommetan (Metilen Klorobromr) Klordioksit 2-Klor-1-etanol 1-Klor-1-nitropropan Kloroform Kloropren Klorpikrin Klortrifluorr Klorrasit (Hidroklorik asit) Krezol (Btn izomerleri) Ksilidin (Btn izomerleri) Ksilen (Ksilol) (Btn izomerleri) Kkrt dioksit Kkrt heksafluorr Kkrtl hidrojen (Hidrojen srfr) Kkrt klorr Kkrt pentafluorr Mesitil oksit Metanol (Metilalkol) Metil akrilat Metilal Metil asetat Metilasetilen Metil bromr (bromometan) Metil butil keton Metilen klorr Metil etil keton (MEK) Metil formiat Metil glikol (Propilen glikol) Metilizobtilkarbinol Metilizobtil eton Metilkloroform (1, 1, 1, Trikloretan) Metil klorr Metil merkaptan 2-Metil-2-pentenon-4 Metil propil keton Metilsikloheksan Metilsikloheksonal (O, m ve p ekli) O Metilsiklohekzamon a-Metilstirol (Metilstiren) Monometilanilin Nafta (Maden kmr Katranndan) Nafta (Hampetrolden) Nikel karbonil Nitratasidi Nitrik asit p-Nitroanilin Nitrobenzen Nitrostan Nitrolikol

200 0,1 5 20 50 25 0,1 0,1 5 5 5 100 5 1000 10 1 0,025 25 200 10 1000 200 1000 20 100 500 200 100 25 25 100 350 100 10 25 200 500 100 100 100 2 100 500 0,001 2 1 1 100 0,25

1050 0,3 16 100 240 90 0,7 0,4 7 22 25 435 13 6000 15 6 0,025 100 260 35 3100 610 1650 80 410 1740 590 250 80 100 410 1900 210 20 100 700 2000 470 460 480 9 400 2000 0,007 5 6 5 310 1,6

D. T. D. P. D. D.

D.

T.

D. T. T.

D. T. D. hk. hk. D. D. D. ve d

312

181. Nitroliserin 0,2 2 T. D.ve d. 182. Nitrometan 100 250 183. 1-Nitropropan 25 90 184. 2-Nitropropan 25 90 185. Nitrotoluol (Nitrotoluen o, m, p) 5 30 D. 186. Oktan 400 1900 187. Ozon 0,1 0,2 188. Pentakloretan 5 40 189. Pentan 1000 2950 190. 2-Pentanon 200 700 191. Perkloretilen 100 670 192. Perklormetil merkaptan 0,1 0,0 193. Piridin 5 15 194. zo-Propilalkol 200 500 195. zo-Propilamin 5 12 196. Propilenamin 2 5 D. 197. Propilen oksit 100 240 198. zo-Propileter 500 2100 199. zo-Propil glisidilete (IGE) 50 240 200. n-Propil nitrat 25 110 201. Selenli hidrojen 0,05 0,2 202. Svlatrlm petrol gazlar (SPG) 1000 1800 203. Sikloheksan 300 1050 204. Sikloheksanol 50 200 205. Sikloheksanon 50 200 206. Sikloheksen 300 1050 207. Hidro siyanik asit 10 11 D. 208. Stirol (Stiren monomer) 100 420 T. 209. Terebentin 100 560 210. 1, 1. 2, 2-Tetrabrometan 1 14 211. Tetrahidrofuran (THF) 200 590 212. 1, 1. 2, 2-Tetrakloretan 5 35 213. Tetrakloretilen (Perkloretilen) 100 670 214. Tetranitrometan 1 8 215. O-Toluidin 5 22 D. 216. Toluen-2-4 diizosiyant 0,02 0,14 T. 217. Toluen (Toluol) 00 750 218. Trietilamin 25 100 219. Trifluormonobrommetan 1000 6100 220. 1, 1, 2-Triklor-1, 2, 2-Trifluoretan 1000 7600 221. 1, 1, 1-Trikloretan 350 1900 222. Trikloretilen 100 535 223. Vinil asetat (Monomer) 10 224. Vinil klorr (Monomer) 500 1300 225. Viniltoluol (Viniltolien) (Monomer) 100 480 (*) izelge I. gaz halindeki maddeler, izelge II. toz halindeki maddeler ve izelge III. Silisyumdioksit ve Silikatlar iin tanzim edilmitir.

313

izelge II.
Kimyasal Maddenin Ad 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. Alfa naftiltiore (ANTU) Aldrin Ammat (Amonyum slfamat) Antimon ve bileikleri Arsenik ve bileikleri Baryumun znebilen bileikleri Berilyum inko klorr inko oksit Demir oksit Dieldrin Diklordifeniltrikloretan (DDT) 2, 4-Diklorfenoksiasetik asit (2, 4-D) Dinitrobenzen (btn izomerleri) Dinitro-o-krezol (DNOC) Dinitrotoluen (DNT) E 605 paration'a bk. Endrin EPN Feniltiofosforikasit-p-nitrofenil, etileter Ferbam (Ferridimetilditiokarbamat) Ferrovanadin Fluorrler Fosfor (beyaz, sar veya renksiz) Fosfor pentaklorr Fosfor pentaoksit Fosfor pentaslfr Heptaklortetrahidroendometilennaftalin Hidrokinon triyum Kadmiyum ve znebilen bileikleri Kadmiyum oksit Kalsiyum arsenat Kalsiyum oksit Klordan (Oktaklortetrahidroendometilenidiamin) Klordifenil (% 42 Klor bulunan) Klordifenil (% 54 Klor bulunan) Klorlu kafur (% 60 Klor bulunan) Kromik asit ve tuzlar Kurun Kurun arsenat Lindeyn (Hekzaklorsiklohekzan) Lityum hidrr Msaade Edilen Azami Miktar 3 mg./M 0,3 0,25 15 0,5 0,5 0,5 0,002 1 5 10 0,25 1 10 1 0,2 1,5 0,1 0,1 0,5 0,5 15 1 2,5 0,1 1 1 1 0,5 2 1 0,2 0,1 1 5 0,5 1 0,5 0,5 0,1 0,2 0,15 0,5 0,025 zel aretl er D.

D. D. D. D. D. D. D. D. D.

D.

D. D. D.

D.

314

44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79.

Manezyum oksit Malation Manganez Molibdenin znebilen bileikleri Molibdenin znemeyen bilekeleri Nikotin Odun tozu Paration Pentaboran Pentaklorfenol Pentaklornaftalen Pikrik asit Piretrum Rotenon Selenvum bileikleri Sistoks Siyanrler Sodyum fluorasetat (1080) Sodyum hidroksit Striknin Slfirik asidi anhidriti Talvumun znebilen bileikleri Tellr bileikleri Tetraetilditionapirofosfat (TEDP) Tetraetilpirofosfat (TEPP) Tetril Tiram Titan dioksit 2, 4, 5-Triklorfenoksiasetik asgit(2, 4, 5-T) Triklornaftalen Trinitrotoluen (TNT) Uranyumun znebilen bileikleri Uranyumun znemiyen bileikleri Vanadyum pentaoksit Warfarin (Fenilasetiletilhidroksikumarin) Zirkonyum bileikleri

15 15 5 5 15 0,5 10 0,1 D. 0,01 0,5 0,5 0,1 5 5 0,2 0,1 5 0,05 2 0,15 1 0,1 0,1 0,2 0,05 1,5 5 15 10 5 1,5 0,05 0,25 0,5 0,1 5

D. T. D.

D. D. D.

D. D. D.

D. D. D.

D. D. T.

315

izelge III
Tozlar iin ngrlen MAK-Deerleri: Yerst iyerlerinde serbest kristalin SiO2 ihtiva eden tozlar iin gerekli forml; K Z = C2 x --------------------------------100 Burada; Z = Zararllk Derecesi C = 5 mikrondan daha kk toz konsantrasyonu (mg/m3) K = Serb. kris. SO2 Miktar (%) dr. yeri ortam Z-Deerinin; 0, 2 den kk olmas halinde t e h l i k e s i z, 0, 2 ile 1 arasnda olmas halinde k r i t i k ve 1 den byk olmas halinde t e h l i k e l i kabul edilir. Kmr tozu iin gerekli deerleri saptayan formller; Tane bykl 5 mikrondan az olan tozun konsantrasyonu (mg/m3), aadaki formlle bulunacak A deerine eit veya daha kk olmaldr. 10 A = --------------------------------% SiO2+ 2 3 Toplam toz konsantrasyonu (mg/m ) ise aadaki formlle bulunacak B deerine eit veya daha kk olmaldr: 30 B = --------------------------------% SiO2+ 3
3 Asbest lifleri says, cm de 5 ten ok olmamaldr. (Zararl elyaf, uzunluu 5 mikrondan byk ve eni boyunun 1/3 nden kk olanlardr).

316

I, II, III SAYILI ZELGELERLE LGL BLG, TARF VE AIKLAMA eitli kimyasal maddelerin iyeri havasnda bulunmasna msaade edilen azami miktarlarna (konsantrasyonlarna) ksaca MAK deer denir. 1 - MAK deer'in tarifi: eitli kimyasal maddelerin kapal iyeri havasnda bulunmasna msaade edilen ve orada gnde sekiz saat alacak olanlarn salklarn bozmayacak olan azami miktarlarna MAK deer denir. Miktarlar hacim, arlk ve parack birimleri ile ifade edilir. Hacim birimi ppm (sm3/M3), arlk birimi mg./3 ve parack birimi ise mpp/M3dir. imdi de bunlar tarif edelim. 2 - ppm (sm3/M3)'in tarifi 250C. scaklktaki ve 760 mm. Cva basncndaki 10 zeri 6 sm3 havada bulunan gaz haldeki eitli kimyasal maddelerin sm3 olarak miktarna ppm (sm3/M3) denir. rnek: izelge I. bk. 3 - mg./M3 n tarifi: 1 M3 havada bulunan gaz, sv ve kat haldeki kimyasal maddelerin mg. olarak miktarlarna mg./M3 denir. rnek: izelge I. ve II. bk. 4 - mpp/M3 n tarifi: 1 M3 havada bulunan kat haldeki kimyasal maddelerin 10 zeri 6 parack olarak miktarlarna mpp. M3 denir. rnek izelge III. izelgelerde kullanlan eitli harflerin anlamlar aada gsterilmitir. D.Deriden absorblanma tehlikesi olan maddeler bu harfle iaretlenmitir. T.Tavan deerlerinin almas mahsurlu olan maddeler bu harfle iaretlenmitir. n.Normal alkollerden meydana gelen esterler bu harfle iaretlenmitir. d.Havadaki miktar 0,02 ppm. den fazla olan maddelerin ba arsna sebep olmamalar iin bu gibi ahvalde kiisel korunma malzemesi kullanlmasn gerektiren maddeler bu harfle iaretlenmitir. hk. Asiklik ve siklik hidrokarbonlar bu ksaltlmayla iaretlenmitir.

317

PATLAYICI MADDELER LE LGL UZAKLIKLAR (*) izelge IV a Stresiz binalarn uzakl (**)

Patlayc maddenin Miktar (Kg. ) 1 5 10 50 100 500 1000 5000 10000

Meskun binalardan (m) 15 30 45 105 150 300 450 1050 1500

Kara ve Demir yollarndan (m) 8 15 23 53 75 150 225 525 750

Birbirlerinden (m) 2 3 5 11 15 30 45 105 150

(*) Bu izelgedeki uzaklklar; Tratil, Klorat, Perklorat ve benzerleri patlayc maddeler iin uygulanacaktr. (**) erisinde, Trotil, Klorat, Perklorat ve benzerleri patlayc maddelerin bulunduu streli binalarla ilgili olarak uzaklklar hesaplanrken, mevcut strenin zellikleri gznnde tutularak, izelgedeki uzaklklar %50 orannda azaltlabilir.

318

PATLAYICI MADDELER LE LGL UZAKLIKLAR (*) izelge IV b Stresiz binalarn uzakl (**)

Patlayc Maddenin Miktar (Kg. ) 1 5 10 50 100 500 1000 5000 10000

Meskn binalardan (m) 10 20 30 70 100 200 300 700 1000

Kara ve Demir yollarndan (m) 5 10 15 35 50 100 150 350 500

Birbirlerinden (m) 1 2 3 7 10 20 30 70 100

(*) Bu izelgedeki uzaklklar Dinamit, Nitrogliserin, Nitrosellloz ve benzerleri patlayc maddeler iin uygulanacaktr. (**) erisinde, Dinamit, Nitrogliserin, Nitroselloz ve benzerleri patlayc maddelerin bulunduu streli binalarla ilgili olarak uzaklklar hesaplanrken, mevcut strenin zellikleri gznnde tutularak, izelgedeki uzaklklar %50 orannda azaltlabilir.

319

PATLAYICI MADDELER LE LGL UZAKLIKLAR (*) izelge IV c. Stresiz binalarn uzakl (**)

Patlayc Maddenin Miktar (Kg. ) 1 5 10 50 100 500 1000 5000 10000

Meskn binalardan (m) 7 15 20 50 70 150 200 500 700

Kara ve Demir yollarndan (m) 4 8 10 25 35 75 100 250 350

Birbirlerinden (m) 1 2 2 5 7 15 20 50 70

(*) Bu izelgedeki uzaklklar Potasyumnitrat ihtiva eden Barut (Kara Barut) ve benzerleri patlayc maddeler iin uygulanacaktr. (**) erisinde Potasyumnitrat ihtiva eden Barut (Kara Barut) ve benzerleri patlayc maddelerin bulunduu streli binalarla ilgili olarak uzaklklar hesaplanrken, mevcut strenin zellikleri gznnde tutularak, izelgedeki uzaklklar %50 orannda azaltlabilir.

320

PATLAYICI MADDELER LE LGL UZAKLIKLAR (*) izelge IV d. Stresiz binalarn uzakl (**)

Patlayc Maddenin Miktar (Kg. ) 1 5 10 50 100 500 1000 5000 10000

Meskn binalardan (m) 4 8 10 25 35 75 100 250 350

Kara ve Demir yollarndan (m) 2 4 5 13 18 38 50 125 175

Birbirlerinden (m) 0 1 1 3 4 8 10 25 35

(*) Bu izelgedeki uzaklklar Amonyumnitrat, Sv Oksijen, Sv Hava ve bunlar ihtiva eden patlayc maddeler ile benzerleri iin uygulanacaktr. (**) erisinde Amonyumnitrat, Sv Oksijen, Sv Hava ve bunlar ihtiva eden patlayc maddeler ile benzerlerinin bulunduu streli binalarla ilgili olarak uzaklklar hesaplanrken, mevcut strenin zellikleri gznnde tutularak izelgedeki uzaklklar % 50 orannda azaltlabilir.

321

PARLAYICI SIVILAR VE SIVILATIRILMI PETROL GAZLARI LE LGL UZAKLIKLAR izelge V. Kabn meskun yerlerden komu araziden, Kara ve Demir yollarndan uzakl
Kabn Hacmi Metre Kp. (m ) 0 - 0,5 0,5 - 3 3 - 10 10 - 120 120 - 250 250 - 600 600 - 1200 1200 - 5000 5000 - 10000
3

Yeralt Deposu metre (m) 0 3 5 10 15 -

Yerst Deposu metre (m) 3 3 7,5 15 20 22,5 25 30 40

Kaplarn birbirlerinden uzakl metre (m) 0 1 1 1,5 1,5 Kap apnn 1/4'. Kap apnn 1/4'. Kap apnn 1/4'. Kap apnn 1/4'.

zel aret (2)

322

GEBE VEYA EMZKL KADINLARIN ALITIRILMA ARTLARIYLA EMZRME ODALARI VE OCUK BAKIM YURTLARINA DAR TZK

323

324

GEBE VEYA EMZKL KADINLARIN ALITIRILMA ARTLARIYLA EMZRME ODALARI VE OCUK BAKIM YURTLARINA DAR TZK
Bakanlar Kurulu Kararnn Tarihi : 16.03.1987, No: 87/11624 Dayand Kanunun Tarihi : 25.08.1971, No: 1475 Yaymland R.Gazetenin Tarihi : 10.04.1987, No: 19427 Yaymland Dsturun Tertibi : 5, Cildi: 26, S. 1147

Kapsam
Madde 1 - Gebe veya emzikli kadnlarn hangi dnemlerde ne gibi ilerde altrlmalarnn yasak olduu, mahzur olmayan ilerde hangi art ve usullerde altrlabilecekleri, emzirme odalar veya ocuk bakm yurtlarnn (kre) nasl kurulaca bu Tzkte gsterilmitir.

Deyimler
Madde 2 - Bu Tzkte geen deyimlerden; Oda : Emzirme odasn; Yurt : ocuk bakm yurdunu (kre), ifade eder.

altrma Yasa
Madde 3 - Kadn iilerin, doumdan nce 6, doumdan sonra 6 hafta olmak zere 12 haftalk sre iinde altrlmalar yasaktr. Bu sreler, iinin salk durumuna ve iin zelliine gre doumdan nce ve sonra hekim raporuna dayanlarak arttrlabilir.

325

stei halinde, kadn iiye, doumdan sonraki 6 haftadan sonra 6 aya kadar cretsiz izin verilir. Bu sre, cretli izin hakknn hesabnda nazara alnmaz.

Gebe ilerin Muayene zni

Madde 4 - iler, bavurmalar halinde, gebeliin ilk aynda, iyeri, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu salk tesisleri, salk ocaklar, hkmet veya belediye hekimlerince muayene ve tedavi edilirler. Sonraki aylarda, ayda en az bir defa tbbi muayeneye gitmelerine izin verilir.

Emzikli ilerin altrlmalar

Madde 5 - Emzikli iilerin, Ar ve Tehlikeli ler Tznde kadnlarn altrlabilecekleri belirtilmi olan ilerde altrlabilmeleri iin, doumdan sonraki 6 haftann bitiminde ve ie balamalarndan nce, iyeri, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu salk tesisleri, salk ocaklar, hkmet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek almalarna engel durumlar olmadnn raporla belirlenmesi gerekir. Muayene sonunda ar ve tehlikeli ilerde almasnda mahzur olduu hekim raporuyla belirlenen emzikli kadn iiler doumdan sonra ilk 6 ay iinde bu ilerde altrlamazlar.

Emzirme zni
Madde 6 - Emzikli iilere, oda ve yurtlarda bulunan bir yandan kk ocuklarn emzirmeleri iin, 1475 sayl Kanunu'nun 64 nc maddesi uyarnca verilecek olan ara dinlenmesinden nce ve sonra, uygun saatlerde, ayr ayr iki defa, krkbeer dakikalk izin verilir. 100 den az kadn ii altrlan iyerlerinde ise, emzikli iilere, bir yandan kk ocuklarn emzirmeleri iin biri ara dinlenmesinden, biri iin bitiminden nce, ayr ayr iki defa krkbeer dakikalk izin verilir. Bu izinler i sresinden saylr. 326

Oda ve Yurt Ama Ykmll

Madde 7 - Yalar ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadn ii altrlan iyerlerinde, bir yandan kk ocuklarn braklmas ve baklmas ve emzikli kadnlarn ocuklarn emzirmeleri iin iveren tarafndan, alma yerlerinden ayr ve iyerine en ok 250 metre uzaklkta bir emzirme odasnn kurulmas zorunludur. Yalar ve medeni halleri ne olursa olsun, 150'den ok kadn ii altrlan iyerlerinde, 0-6 yandaki ocuklarn braklmas ve baklmas, emzikli kadnlarn ocuklarn emzirmeleri iin iveren tarafndan, alma yerlerinden ayr ve iyerine yakn bir yurdun kurulmas zorunludur. Yurt, iyerine 250 metreden daha uzaksa, iveren, tat salamakla ykmldr. verenler, ortaklaa oda ve yurt kurabilecekleri gibi, oda ve yurt ama ykmlln, bu Tzkte ngrlen nitelikleri tayan yurtlarla yapacaklar anlamalarla da yerine getirebilirler. Oda ve yurt ama ykmllnn belirlenmesinde, iverenin belediye ve mcavir alan snrlar iinde bulunan tm iyerlerindeki kadn iilerin toplam says dikkate alnr.

Oda ve Yurtlardan Faydalanacaklar

Madde 8 - Oda ve yurtlardan kadn iilerin ocuklaryla erkek iilerin annesi lm veya velayeti babaya verilmi ocuklar faydalanrlar. Odalara 0 - 1, yurtlara 0 - 6 yandaki ocuklar alnr. Oda ve yurtlarda ocuklarla grevlilerden bakasnn bulunmas ve bunlarn ama dnda kullanlmas yasaktr. Yurtlarda 0 - 2 ve 3 - 6 ya ocuklar birbirinden ayr bulundurulur. ocuklar, oda ve yurtlara iba yaplmadan nce braklr, iin bitiminde alnr. Anne ve babalar, odalarn ve yurtlarn disiplin ve ynetimine dair kurallara uymak artyla ara dinlenmesinde ocuklarn grp bakmlaryla ilgilenebilirler. 327

Kayt ve k
Madde 9 - Oda ve yurtlara kabul edilen ocuklar, kayt ve kabul defterine yazlr. (Ek:1) Oda ve yurtlardan tamamen ayrlan ocuklarn ayrl nedeni, tarihi, kiminle kt, gzlem kadna ve bu deftere ilenir. ocuun zel dosyas, anne veya babasna verilir.

Oda ve Yurtlarda Bulunacak Nitelikler

Madde 10 - Oda ve yurtlar ocuklarn salnn korunmas, hava ve gne ihtiyalarnn karlanmas iin gerekli nitelikleri tayacaktr. Buralarda, kadn ve velayet hakkna sahip erkek ii saysnn en az %10'u orannda yatak, yeteri kadar gzlem blmesi ve bir emzirme yeri bulunacaktr. ocuklar, emzirme yerlerine, hemire, ocuk geliimi ve eitimi konusunda yetimi eleman veya ocuk bakcs tarafndan getirilir; emzirmenin bitiminde yine ayn kimseler tarafndan alnarak temizlik ve bakmlar yapldktan sonra yataklarna braklr. Oda ve yurtlarda, anneler ve grevliler iin yeteri kadar tuvalet ve lavabo, her 10 yataa bir ocuk banyosu, ocuk yatak odalarnn bitiiinde ocuklarn kullanabilecei lavabolar, yurtlarda ise, ayrca, ocuklar iin yeteri kadar tuvalet bulunacaktr. Oda ve yurtlarda, mamalarn ve yiyeceklerin hazrlanmas, muhafazas, datlmas, yedirilmesi, kullanlan ara ve gerelerin temizlenmesi iin gerekli yerler bulundurulacaktr. Oda ve yurtlarda, yatak odalarndan ayr bez deitirme odalar olacak; bu odalarda, masa, yatak, ezlong gibi eyalar, temiz ve kirli bez ve amarlarn ayr ayr konulmas iin gerekli dolap ve kaplar bulundurulacak; yatak eyas ve annelere emzirme esnasnda giydirilen gmlekler temiz ve dzenli olarak korunacaktr. ocuklarn bulundurulaca odalarn, taban alanlarnn her ocua en az 3 metrekare, hacimlerinin her ocua en az 8 metrekp hava decek lde ve bol kl olmas gereklidir. 328

Taban, ocuklarn salna zarar vermeyecek, kolayca temizlenebilecek biimde denecek; duvarlar ve blmeler yeterli bir ykseklie kadar kolayca temizlenebilir bir maddeyle boyanacak veya kaplanacak; odalar ve eya toz tutmayacak ekilde dz ve basit olacaktr. ocuk karyolalar ve komodinleri temiz, boyal, kullanma ve sala uygun nitelikte olacak, karyolalarn ayarlanabilir yksek korkuluklar bulunacaktr. Yurtlarda yeterli byklkte bir bahe ve bu bahede, ocuklarn dinlenmeleri ve oynamalar iin ara ve gereler bulunacaktr.

Oda ve Yurtlarda Bulundurulacak la ve Tbbi Gereler

Madde 11 - Oda ve yurtlarn gereken yerlerine termometreler konacak, buralarda Tze bal izelgede (Ek:2) yazl olan ve ayrca iyerinde grevli hekim tarafndan gerekli grlen ila ve tbbi gereler bulundurulacaktr. Bunlar zel bir dolap iinde ve kolayca kullanlabilecek ekilde saklanacak ve en az alt ayda bir iyerinde grevli hekim tarafndan gzden geirilerek bozulmu veya kullanlmaz duruma gelmi yahut tkenmi bulunanlarn yerlerine yenileri konacaktr.

Personel, Ynetim ve Gzetim

Madde 12 - Odalarla yurtlarn emzirme odalarnda her 10 ocuk iin bir kadn ocuk bakcs bulundurulur. ocuk bakclarndan en az birinin hemire veya kz meslek lisesi ocuk geliimi ve eitimi blm mezunu veya benzeri mesleklerden olmas zorunludur. Yurtlarda, her 20 ocuk iin bir ocuk bakcsyla hemire veya kz meslek lisesi ocuk geliimi ve eitimi mezunu veya benzeri meslek mensubu eleman bulundurulur. Oda ve yurtlarda temizlik iin yeteri kadar kadn hizmetli bulundurulur. Hemire veya kz meslek lisesi ocuk geliimi ve eitimi blm mezunu veya benzeri meslek mensubu elemanlardan birisi, iverence, ynetim ve gzetimle grevlendirilir. Oda ve yurtlar, iyerlerinde grevli hekimin tbbi gzetimi altndadr. ocuklarn salk durumlar en az gn ar bir hekim tarafndan kontrol edilir ve gerei yaplr. 329

ocuklarn Muayeneleri
Madde 13 - Oda ve yurtlara kabul edilecek ocuklar, nce gzlem blmesine alnr ve hekim muayenesinden geirilir. Bulac veya tehlikeli bir hastal bulunmad ve portr olmad anlalanlar hakknda rapor dzenlenir, raporlar ocuklarn zel dosyalarnda saklanr. Bulac veya tehlikeli bir hastal olanlar, hastalk kukusu bulunanlar veya portr olduu anlalanlar, salkl olduklarnn belirlenmesine kadar oda ve yurtlara alnmazlar. Oda ve yurtlarda bulunan ocuklardan bulac hastala tutulanlar veya tutulduundan phe edilenler, hekime muayene ettirilmek zere derhal gzlem blmelerine alnrlar. Muayene sonucunda bulac veya tehlikeli bir hastala tutulduu anlalan ocuklar, hekimce ya bir salk kuruluuna gnderilir ya da reetesi verilerek gerekli tlerle ailesine teslim edilir. Oda veya yurda kabul edildii gn her ocuk iin bir gzlem kad (Ek:3) doldurulur ve zel dosyasna konur. Buralarda kald srece, ocuklarn, salk ve genel gelime durumlar, beden yaplar, ruhsal zellikleri en az haftada bir defa grevli hekimce salk muayenesi katlarna (Ek:4), arlklar ise izelgesinde belirtilen dnemlerde arlk izelgesine (Ek:5) ilenir. Oda ve yurtlarda kalan ocuklara, koruyucu alar ve serumlar yaplr ve bunlar izelgeye yazlr (Ek:6).

ocuklarn Beslenmesi
Madde 14 - Oda ve yurtlarda, ocuklara yalarna gre mamalar, kahvaltlar ve yemekleri verilir. Yemek listelerinin ve mamalarn dzenlenmesinde grevli hekimin dncesi alnr. ocuklara, ayrca, gnde 250 er gram dayankl veya pastrize, bulunmad takdirde kaynam st veya yourt verilir.

ocuklarn Eitim ve Gelitirilmeleri

Madde 15 - Yurtlarda, ocuklara kiisel temizliin yollar retilir, oyun, ark ve oyuncaklarla psiko-sosyal gelimeleri salanr. 330

verenin Ykmll
Madde 16 - Oda ve yurtlarn bina, kurulu, deni, ara, gere, tat, beslenme ve benzeri giderlerinin tamam iverenlerce karlanr. Buralar, ayda en az bir defa iveren veya vekili tarafndan denetlenir. veren, iveren vekili, grevli hekim veya bu birimlerin ynetim ve gzetiminden sorumlu olanlarca grlen eksiklikler derhal giderilir.

Ortaklaa Kurulan Oda ve Yurtlarn Ynetimi

Madde 17 - Oda ve yurtlar birden ok iveren tarafndan kurulduu takdirde, bu iverenler veya iveren vekilleri, ayda en az bir defa toplanarak bu yerlerin ynetimine dair kararlar alrlar ve uygulanmasn salarlar.

Yrrlkten Kaldrlan Hkmler

Madde 18 - Bakanlar Kurulunun 20/07/1973 tarihli ve 7/6821 sayl Kararyla yrrle konulmu olan Gebe veya Emzikli Kadnlarn altrlma Koullaryla Emzirme Odalar ve ocuk Bakm Yurtlar (Kre) Hakknda Tzk yrrlkten kaldrlmtr.

Yrrlk
Madde 19 - Bu Tzk hkmleri yaym tarihinde yrrle girer.

Yrtme
Madde 20 - Bu Tzk hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.

331

.............................yeri Emzirme Odas -----------------------ocuk Bakm Yurdu

Kayt Numaras Ad, Soyad Babasnn Ad, Soyad

Ek: 1

Kayt ve Kabul Defteri

Annesinin Anne veya Ya ve Ad, Babasnn Doum Soyad Personel Yeri Numaras Oturduu Yer Girdii Gn ve Saat Tamamen kt Gn ve Saat k Kiminle Nedeni kt

332

Ek: 2

Emzirme Odas ve ocuk Bakm Yurtlarnda Bulundurulacak la ve Tbbi Gere izelgesi

la ve Gere Tentrdiyot Amonyak Saf alkol Oksijenli su Yank pomad Enjektr Enjektr Enjektr inesi Damlalk Beden derecesi engelli ine Flaster Talk tozu Kvet Pens Kulak pensi Makas Bisturi Pamuk Steril gaz idrofil Steril sarg bezi gen sarg ocuk terazisi Boy lerli terazi Miktar 25 gr. 50 gr. 100 gr. 1 ie 2 tp 1 adet 1 adet 6 ar adet cilt, adale ve damar iin. 6 adet 6 adet 12 adet 2 kutu Yeteri kadar 2 adet 2 adet 1 adet 2 adet 1 adet 5 paket 5 paket 5 adet 1 adet 1 adet 1 adet Aklama Cam kapakl iede Cam kapakl iede Cam kapakl iede Orjinal ambalajda Orjinal ambalajda 2 cc. 5 cc.

25 er gramlk Muhtelif byklkte Parmak,ba ve etraf iin Emzirme odalarnda Krelerde

333

Ek: 3 Gzlem Kad ...............................yeri Emzirme Odas ocuk Bakm Yurdu Ya ve doum yeri Kan grubu Girdii tarih Girite boyu ve kilosu kta boyu ve kilosu karld tarihteki genel salk durumu k nedeni Kiminle kt Ad, Soyad ANASININ Ya ve doum yeri Ev adresi yeri numaras Ad, Soyad BABASININ Ya ve doum yeri Ev adresi yeri numaras 334 : : : : : : : : : : : Ad,Soyad :

Kayt numaras : Yatak numaras : : : : : :

Tamamen karld tarih :

Ek: 4 .................................yeri Emzirme Odas --------------------------ocuk Bakm Yurdu Salk Muayenesi Kad Ad, Soyad : Kayt Numaras :
Tarih Arlk Boy Diler Gz Kulak Solunum Dolam Sindirim ve Siner ve Hareket Burun Sistemi Sistemi riner Sistemi sistemi Boaz Laboratuar Rntgen Tehis Yaplan Tedavi ve neriler Doktor Ad, Soyad mza

335

Ek: 5 ...................yeri Emzirme Odas --------------------------ocuk Bakm Yurdu Ad, Soyad : Kayt Numaras : Arlk izelgesi

Ya (Ay) Arlk lmlerini belirli aralklarla yaparak, bu tablo zerinde iaretleyiniz.

336

Ek: 6 ...................yeri Emzirme Odas --------------------------ocuk Bakm Yurdu Ad, Soyad : Kayt Numaras : Alar UYGULAMA TARH AILAR OCUK FELC D.B.T. D.T. TETANOZ KIZAMIK B.C.G Yaplan her a saysna uygun olarak blm ierisine uygulama tarihini belirtiniz. 1. A 2.A 3.A Rapel 1 Rapel 2

337

338

MADEN VE TA OCAKLARI LETMELERNDE VE TNEL YAPIMINDA ALINACAK SALII VE GVENL NLEMLERNE LKN TZK

339

340

MADEN VE TA OCAKLARI LETMELERNDE VE TNEL YAPIMINDA ALINACAK SALII VE GVENL NLEMLERNE LKN TZK
Bakanlar Kurulu Kararnn Tarihi Dayand Kanunun Tarihi Yaymland R. Gazetenin Tarihi Yaymland Dsturun Tertibi : 13.08.1984, No : 84/8428 : 25.08.1971, No : 1475 : 22.10.1984, No : 18553 : 5, Cildi : 24, S. 2024

BRNC KISIM
Kapsam, Deyimler ve Genel Hkmler
Kapsam
Madde 1 - Doada element, bileik veya karm halinde bulunan maddelerin aratrlmas, iletmeye hazrlanmas, iletilmesi, karlmas ve zenginletirilmesinde alan iyerlerinde, ta ocaklarnda ve tnel yapmnda, ii sal ve i gvenlii mevzuatnda genel olarak ngrlenler yannda alnmas gerekli salk ve gvenlik nlemleri bu Tzkte gsterilmitir.

Deyimler
Madde 2 - Bu Tzkte geen deyimlerden; Ak iletme, yerstndeki iletmeleri, Alak gerilim, 42 - 1000 volt arasndaki gerilimleri, Akrosaj, dik ve eimli kuyularn dip ve balaryla ara katlardaki manevra yerlerini, bu yerlerde bulunan dzenleri,

341

Alev szdrmaz (antigrizto) aygt, iine girebilecek grizunun patlamas halinde, hasara uramakszn, alevin szmasn ve ortamdaki grizu veya kmr tozunun tutumasn ya da patlamasn nleyecek ekilde yaplm aygt, Askya almak, bir kademenin hazrlanmasndan sonra kendi arlyla gmesini salamak zere altnn boaltlmasn, Ateleme, kaz ilerinde deliklere doldurulmu olan patlayc maddelerin patlatlmasn, Ateleyici (barutu), bu Tzkte yazl patlayc madde kullanlmas koullarn yerine getirmek zere, yeterlik belgesine sahip, en az ilkokul mezunu kiiyi, Ayak, maden ierisinde iki galeri arasnda cephe halinde retim yaplan yeri, Baca, maden ierisinden srlen galeriyi, Baaa (desandr), yeraltnda baaa srlen eimli yollar, Baraj, yeraltnda yangn, su, zararl gaz ve dier tehlikeleri nleyici engelleri, Br, yerstyle balants olmayan kuyuyu, Cep (ni), galeri, varagel ve vin dip ve balaryla ara katlarnda ve zgaralarda grevli iilerin ve ateleme grevlilerinin korunmalar amacyla serbeste snabilecekleri biimde yaplan yuvalar, atlak (kavlak), ana ktleden ayrlm, her an debilecek paralar, atlak (kavlak) skm, bir kademenin kaz ilerinin devam srasnda ana kitleden ayrlm, debilecek durumdaki paralarn temizlenmesini, Daimi nezareti, fenni nezaretinin emir ve talimat altnda grev yapan ve Maden Kanunu'nun 82 nci maddesine gre atanm kimseyi, Dekapaj, kazs yaplacak maden ve ta kitlesi veya tabakasnn zerini kaplayan rt tabakasnn kaldrlmasn,

342

Dolgu (ramble), yeraltnda alan boluklarn dolgu malzemesiyle doldurulmasn, Fenni nezareti, ii sal ve i gvenlii gereklerinin yerine getirilmesinden ve iletmenin teknik esaslar erevesinde altrlmasndan sorumlu, maden mevzuatna gre grevlendirilmi maden mhendisini veya maden yksek mhendisini, Freno, varagel zerinde tamay salayan sistemi, Gerilimin etkin (efikas) deeri, alternatif akmda gerilimin tepe deerinin 1,41 e blnmesinden elde edilecek deeri, Grizu, metann havayla karmn, Hava kprs (krosing), bir hava akmnn dier bir hava akm yoluna karmadan belirlenmi dorultuda gitmesini salayan geidi, Kademe, ak iletmelerde belirli aralk, kot ve eimlerle meydana getirilen basamak eklindeki alma yerlerini, Karakol, vin ve varagel ba ve diplerinde kurulan koruyucu dzeni, Karo, maden iletmeleri iin gerekli hizmetlerin yapld yerst tesislerinin bulunduu alan, Kendiliinden emniyetli aygt, iinde normal almas srasnda meydana gelebilecek herhangi bir ark veya kvlcmn ortamda bulunan yanc gaz veya buharlar patlatmayaca biimde yaplm aygt, Kiisel koruyucular, alanlarn i kazasna uramalarn veya meslek hastalklarna tutulmalarn nlemek zere, allan yerin zelliine ve yrrlkteki mevzuata gre alma sresince kullanmak zorunda olduklar gzlk, maske, baret, koruyucu ayakkab, eldiven, yamurluk, emniyet kemeri vb. koruyucular, Kk gerilim, 42 volta kadar olan gerilimleri, Lam, ta ierisinde srlen galeriyi,

343

Maden oca, kuyular ve giri k yollaryla yeraltndaki btn kazlar, bu kazlardan kan pasann kartld yatml ve dz galerileri, dier yollar ve retim yerlerini, karma (ihra), tama, havalandrma tesislerini, yeraltnda kullanlan enerjinin salanmasnda ve iletilmesinde kullanlan sabit tesisleri, (Kendine zg havalandrma tesisi bulunan her maden oca bamsz bir ocak saylr. Ancak, ayr havalandrma tesisleri bulunmakla birlikte, ayn iverene ait olup bir elden ynetilen ve yeraltndan birbirlerine bal olan birden ok maden oca tek bir ocak kabul edilir.) Molet, kuyularda vin halatn ynlendiren zel makaray, Nefeslik, ocak havasnn giri ve k yolunu, Nezareti, fenni nezareti tarafndan gerekli grlen ileri yrtmek veya bunlar gzetim altnda bulundurmak zere yazl olarak grevlendirilen, gerekli deneyim ve teknik bilgiye sahip, en az ilkokul mezunu kiiyi, Parat, asansrlerde ekme halatnn kopmas halinde kafesin dmesini nleyecek dzeni, Potkaba, kaz ilemini kolaylatrmak derinlemesine alan boluu, amacyla alnda

Rekup, ana galeriden maden yatan kesme amacyla srlen ikincil galerileri, Rset, kuyu ve baaalarn (desandr) dip ve balarnn katlardaki yatay yollarla olan balant yerlerini, Sklama, lam deliklerine patlayc madde konulduktan sonra kalan boluun gerektii biimde doldurulmasn, ev, kademe aln ve yzlerindeki eimi, velman, kuyu azndaki asansr kulesini, Topuk, yeralt iletmeleriyle ak iletmelerde gvenlik iin braklan maden ksmlarn, Varagel, dolu araba aaya inerken bo arabann yukarya kmasn salayan ve karlkl arlk esasna gre, eimli dzey zerinde fren ve halat kullanlarak yaplan tama yerini, 344

Yksek gerilim, 1000 voltun stndeki gerilimleri, Bakanlk, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanln, ifade eder.

Kurma izni ve iletme belgesi

Madde 3 - Bu Tzk kapsamnda olup ilk kez iletmeye alacak veya bir yl aan bir sreyle durdurulduktan sonra yeniden altrlacak iyerleri iin, blge alma mdrlne bavurularak kurma izni ve iletme belgesi alnmas gerekir.

Fenni nezaretinin denetimi

Madde 4 - Fenni nezareti, en az 15 gnde bir, ocan ii altrlan yerlerini denetlemek, sonucunu, noterce onayl fenni nezareti rapor defterine, ngrecei neri ve nlemlerle birlikte yazp imzalamak zorundadr. Denetimin yaplmamasndan, neri ve nlemlerin yerine getirilmemesinden iveren sorumludur.

KNC KISIM
Maden Ocaklarnda Yeralt leri

BRNC BLM
Yollar, Merdivenler ve Haritalar
Yollar
Madde 5 - Ocaklarn giri ve k yollarnn srekli olarak ak ve bakml durumda bulundurulmas, alanlara retilmesi, gerekli yerlerde yollarn gittii yerleri gsterir levha ve iaretlerin konulmas ve bunlarn korunmas zorunludur.

345

ki yol zorunluluu
Madde 6 - Hazrlk devresi dnda, yeralt almalarnn yapld yerler, en az iki ayr yolla yerstne balanr. Bu yollar arasndaki topuk, 30 metreden aa olamaz; yollarn azlar ayn at altnda bulundurulamaz.

Kuyular arasnda balant

Madde 7 - Balant yollar birbirine yakn iki kuyudan oluan ocaklarda, kuyular arasnda, bakaca gvenli bir yol bulunmad takdirde, kuyularn en derin katnda balant kurulur.

Merdiven zorunluluu
Madde 8 - Derinlii 50 metreden az olan kuyularda, iilerin kabilecei, salam ve bakml bir merdiven bulunmas zorunludur.

karma (ihra) kuyularnn balanmas

Madde 9 - Dik ve eimli karma kuyularnn rsetleri, bir taraftan dier tarafa gvenle gemeyi salayacak, uygun bir geit yoluyla birbirine balanacaktr.

Kuyu merdivenleri
Madde 10 - Kuyu merdivenleri, karma blmelerinden ayr bir blme iinde bulunacaktr.

Merdivenlerin nitelikleri
Madde 11 - Kuyu merdivenlerinin basamak aralklar 30 santimetreden, eimleri 80 dereceden, dinlenme sahanlklar aras 10 metreden ok olmayacaktr. Merdivenlerin balar, sahanlk ve rsetlerden en az bir metre yukarya kadar ykseltilecek veya tutamaklar yaplacaktr.

Malzeme tanmas
Madde 12 - Merdivenlerden inip kanlar, beraberlerindeki malzemeyi, dmemesi iin, olanak varsa, zerlerine tespit ederler. 346

malat haritalar
Madde 13 - Maden ocaklarnda, imalat haritalar her ayn sonunda ilenir; gereke raporu ve imalat defteriyle birlikte teftie yetkili memurlara gsterilmek zere hazr bulundurulur.

KNC BLM
Patlayc Maddeler
Kullanlabilecek patlayc maddeler
Madde 14 - Maden ve ta ocaklaryla tnel yapmnda, ancak, Bakanln izin verdii trden patlayc maddeler kullanlabilir. Grizulu, kmr tozlu ocaklarla kkrt ocaklarnda kullanlacak patlayc maddelerin, bu ocaklarn gvenliinin gerektirdii nitelikte olmas gerekir.

Patlayc maddelerin teslim alnmas vb. iler

Madde 15 - Patlayc maddelerin teslim alnmas, tanmas, depolanmas, datlmas, geri alnmas vb. iler, bu amala eitilmi ve fenni nezareti tarafndan grevlendirilmi kimseler tarafndan, ilgili mevzuat hkmlerine gre yaplr. Ocakta kullanlacak patlayc maddeler, gvenlik nlemleri altnda yetkili ve sorumlu bir kimse nezaretinde, derhal, patlayc madde deposuna tanr.

Patlayc maddelerin atelenmesi

Madde 16 - Patlayc maddeleri, bu amala eitilmi, fenni nezareti tarafndan grevlendirilmi ve en az ilkokul mezunu, yeterlik belgesine sahip ateleyicilerden bakasnn almas ve atelemesi yasaktr.

347

Bozuk patlayc maddeler

Madde 17 - Donmu veya bozulmu patlayc maddeler, yeraltna sokulmaz; yeralt depolarnda bozulanlar derhal dar karlr; zel ve gvenli bir yere konur. Bu nitelikteki patlayc maddeler, fenni nezaretinin emir ve talimat gereince, ilgili mevzuat hkmlerine gre yokedilir.

Patlayc madde depolarnda gvenlik nlemleri

Madde 18 - Yeraltndaki patlayc madde depolar, bir patlama halinde, iilerin alt yerlere, yollara ve ana havalandrma yoluna zarar vermeyecek ve iiler iin tehlike yaratmayacak uzaklkta olacaktr. Bu depolara, Bakanlktan izin alnmadan 150 kilogram dinamit ve 300 adet kapslden fazlas konulamaz. Patlayc maddeler, depolar arasnda orijinal ambalajlarnda tanr ve depolarda orijinal ambalajlarnda bulundurulur. 50 kilogramdan az patlayc madde bulunan depolara ana yoldan 90 derecelik bir, daha ok patlayc madde bulunan depolara 90 derecelik iki dirsek oluturan bir yolla girilecek; patlayc madde, deponun son ksmna konacaktr. Bir patlama olaslna kar, patlayc madde depolarnn karsna, dirseklerden en az metre derinlikte hz kesici cepler yaplacaktr. Depo atlak ve gk yapmayacak, olabildiince su szdrmayacak, alt ve st kattaki almalara zarar vermeyecek ve almalardan zarar grmeyecek bir yerde yaplacaktr. Deponun bulunduu galerinin azndan 50 metre tesine kadar, ahr kurulmas, yanc ve yangna yol aabilecek maddelerin konulmas yasaktr. Yeralt deposunda, scaklk, 8 dereceden aa ve 30 dereceden yukar olmayacaktr. Patlayc madde datm, depo kndaki zel bir cepte yaplacak buralarda statik elektrik boalmasna kar gereken nlemler alnacaktr. Patlayc maddeler, yapm ve ocaa geli tarihlerine gre datlacak ve kullanlacaktr. 348

Kapsller ve dier patlayc maddeler

Madde 19 - Kapsllerle dier patlayc maddeler, ayn kap iinde bir arada bulundurulamaz ve tanamaz; ancak, ayr blmelerde bulundurulmak kouluyla ateleyicilerin tadklar sandklarda bir arada tanabilirler.

Patlayc maddelere ilikin ynerge

Madde 20 - Patlayc maddelerin tanmas ve depo edilmesine ilikin esaslar, fenni nezareti tarafndan hazrlanacak ynergeyle saptanr. Bu ynergenin hazrlanmasnda, ilgili mevzuat hkmleriyle birlikte, aadaki hususlar gznnde tutulur: a) Tesisler ve genel durum planlar, b) Nem, bozulma ve donmaya kar korunma, c) Tecrit (ayrma), d) Havalandrma, e) Patlama ve yangna kar alnacak nlemler, f) Yangn halinde gaz ve dumanlarn boaltlmas.

Depoya girme yasa

Madde 21 - Fenni nezareti tarafndan grevlendirilmemi veya izin verilmemi kimselerin patlayc madde deposuna girmesi yasaktr.

Kullanlacak patlayc maddenin tanmas

Madde 22 - Kullanlmak zere datlm bulunan patlayc maddeler, ancak, ateleyiciler veya fenni nezaretilerce grevlendirilmi kiiler tarafndan, ateleyici gzetiminde, zel sandklar iinde tanr. Sandklar tahtadan veya bu ie elverili yaltkan malzemeden yaplm olacak; zel kilit dzeni bulunacaktr. Bunlarn iine baka bir madde konulamaz. Ateleyici, manyeto ve sandklarn anahtarlarn kendi zerinde bulundurur.

349

Ateleyicinin vcudundaki statik elektriin boaltlmas iin gerekli nlemler alnr. Bir kiinin tayabilecei patlayc madde miktar, 10 kilogram geemez. Patlayc maddelerin elektrik lokomotifleri (trolley) ile tanmalar, fenni nezareti tarafndan hazrlanp Bakanlka onaylanan ynerge esaslarna gre yaplr.

Patlayc madde kayt defteri

Madde 23 - Patlayc madde depolarnda, bir patlayc madde kayt defteri tutulur. Deftere, patlayc maddelerin teslim alnma, datlma ve geri alnmalarna ilikin bilgilerle birlikte bu ilerle ilgili, sorumlu ve yetkili kimselerin ad ve sicil numaralar yazlr. Kayt defterinin hesap dengesi her gn yaplr ve stoklarla karlatrldktan sonra, depo sorumlusu, teslim eden ve teslim alan tarafndan imzalanr.

Patlayc maddelerin korunmas

Madde 24 - Patlayc maddeler, depolanma ve kullanma yerinden baka yere gtrlemez. Ateleyiciler, patlayc madde sandklarn, nezaretinin de uygun grecei gvenilir bir iiye teslim eder veya ocak iinde bu i iin zel olarak hazrlanm ceplerdeki kilitli sandk veya dolaplara koyarlar. Patlayc maddenin kayb veya alnmas fenni nezareti ve daimi nezaretiye derhal haber verilecek; sorumlular hakknda gerekli ilem yaplacaktr.

Tketim defteri
Madde 25 - Ateleyiciler, bir tketim defteri tutmak ve her atelemeden sonra kullandklar patlayc maddeleri bu deftere yazmak zorundadrlar. Her vardiya sonunda, ateleyiciler tarafndan bu defterin dengesi salanr ve ateleyiciyle lam atlan yerdeki usta tarafndan imzalanr.

350

Doldurma ve sklama
Madde 26 - Patlayc madde, lam delii iyice temizlendikten, gerekli hallerde yastk maddesi yerletirildikten sonra doldurulur ve sklandktan sonra atelenir. Sklama maddesinin boyu 40 santimetreye kadar olan kartular iin, 35 santimetredir. Fazla her kartu iin, kartu boyunun yars kadar, sklama maddesi eklenir. Patlayc maddenin boyu, delik derinliinin yarsn geemez. Artan boluk, sklama maddesiyle doldurulur. Nezaretiler, sklama madde ve gerelerini ateleme yerinin yaknnda bulunduracaklardr. Lam deliklerinin doldurulmas ve sklanmas, bizzat ateleyici veya onun gzetim ve sorumluluu altnda bu konuda deneyimli usta tarafndan yaplr. Kartular, lam deliklerine, ekillerinin bozulmamasna zen gsterilerek zorlanmadan sokulur. Sklama, iletken olmayan zel ubuklarla yaplr. Fitiller, kapslleres, zel kapsl pensesiyle sktrlr. Kapsller, kartulara, ateleme yaplaca srada yerletirilir ve lam delikleri, ancak, atelenecekleri zaman doldurulur.

Kapsl telinin temizlenmesi, balanmas, atelenmesi

Madde 27 - Kapsl tellerinin ularnn temizlenmesi, birbirlerine ve ateleme tellerine balanmas ve atelenmesi iini bizzat ateleyici yapar. Lam atlacak yeri en son ateleyici terkeder. Beten ok lamn ayn zamanda atelenmesi, seri halinde, elektrikle yaplr. Yanc ve parlayc gazlar bulunan, tozlarn yanmas ve patlamas tehlikesi olan ocaklarda, fitille ateleme yaplamaz.

351

Elektrikli kapslle ateleme

Madde 28 - Elektrikli kapslle ateleme yaplan yerlerde lam deliklerine teknik amonyum nitratn doldurulmasnda kullanlan pinomatik ve mekanik aralar uygun biimde topraklanr.

Atelemede gvenlik nlemleri

Madde 29 - Ateleyici, ateleme tellerini manyetoya balamadan, fitil kullanlmasna izin verilen ocaklarda bunlar atelemeden nce, lam atlacak yere gelen btn yol azlarna nbeti konulup konulmadn, iilerin geilerine kapatlp kapatlmadn denetler. Bu ite grevlendirilecek yeteri sayda ii bulunamazsa, yol azlar, uygun bir ekilde kapatlacaktr. Ateleyici, atelemeyi, o civarda bulunanlarn savrulacak paralardan korunacak biimde sndklarndan emin olduktan, "lam var" diye 3 kez barp nbetilerden de ayn cevab aldktan sonra yapacaktr. Yol azlarna konacak nbetiler ve engeller, ateleyici izin vermedike kaldrlmayacak ve gidi ve gelie izin verilmeyecektir.

Karlkl allan baca ve tneller

Madde 30 - Karlkl allarak birbirine yaklaan baca ve tnellerin delinmesinde, tehlike snrna girildii zaman, daimi nezareti, delinme iinin sona ermesine kadar, kar baca ve tnelde almay durdurur; gvenlik nlemlerini alr; yeniden almaya balanncaya kadar girilmesine olanak vermeyecek biimde kapatr. Baca ve tnel, delinme tamamlanncaya kadar havalandrlr.

Snaklar ve korunma tesisleri

Madde 31 - Atlan lamla savrulacak paralara kar korunmaya elverili bulunmayan yerlerde, uygun snaklar ve korunma tesisleri yaplr.

352

Patlamam patlayc maddeler

Madde 32 - Lam deliinde patlamam patlayc maddenin kald veya bundan kukulanld takdirde, elektrikle atelemede en az 5 dakika, fitil vb, ile atelemede en az bir saat gemeden ateleme alanna kimse giremez. Patlamam patlayc madde artklar, bir nezaretinin sorumluluu altnda, olanak varsa, o lam delen usta tarafndan, patlamam lam deliinin en az 30 santimetre yaknnda, ona paralel baka bir delik delinip doldurularak atelenir. Delinme, doldurulma, ateleme ve pasann kaldrlmas srasnda, alma alannda, grevlilerden bakasnn bulunmas yasaktr. Patlamam kartu ve kapsller bulunmas olaslna kar, pasalar elle kaldrlr ve kartu ve kapsller aranr; bulunamad takdirde, bu pasann doldurulduu araba, katarlara balanmaz. Bu arabalarn zerine tehlike iareti konur; gvenlik nlemleri altnda, tek olarak ocak dna karlr; dikkatle boaltlr ve bulunacak patlayc maddeler, ambara teslim edilir. Ateleyici, lam deliinde kalan patlamam patlayc maddeleri zararsz hale sokamazsa, bacadaki almay durdurur; kendisinden sonraki vardiya ateleyicisine durumu bildirerek bacay teslim eder ve nezaretiye gerekli bilgileri bizzat verir.

Lam atlan yere girilmesi

Madde 33 - Lam atldktan sonra duman ve gazlar iyice temizlenmedike ve ateleyiciyle yetkili kimseler tarafndan dikkatle muayene edilip tehlike kalmad bildirilmedike, bu yere hi kimsenin girmesine izin verilmez.

Eski delikler
Madde 34 - Geri tepmeyle boalm veya patlamaya ramen kalm lam deliklerini, ksmen veya tamamen kazmak, oyarak temizlemek veya daha fazla derinletirmek yahut yaknlarnda bu deliklere rastlayacak biimde yeni delikler amak yasaktr.

353

Elektrikli ateleme aralar

Madde 35 - Elektrikli ateleme aralar, en az ayda bir kez muayene edilir ve gvenle iler durumda tutulur. Bu aralar, yalnz ateleyiciler tarafndan kullanlr ve kapsl telleri, ancak, atm yaplaca zaman ateleme kablosuna balanr. Doldurulacak lam says, aracn patlatabilecei kapsl saysnn yarsn geemez. Grizulu ve kmr tozlu ocaklarda grizuya kar gvenlikli elektrikli ateleme arac kullanlacaktr.

Ateleme kablolar
Madde 36 - Ateleme kablosu olarak, yalnz, izole edilmi elektrik iletkenleri kullanlr. plak teller, ancak, alndan itibaren 50 metreye kadar ve izolatrler zerine ekilmi olmak kouluyla kullanlabilir. Rutubetsiz yerlerde, izolatr yerine, kuru aa veya baka bir yaltkan takoz kullanlabilir. Ateleme kablolarnn dier elektrik iletkenleriyle temasn nleyici nlemler alnr.

Ateleme balantlar
Madde 37 - Atelemeden nce, btn balantlar gzden geirilir. letkenlerin ksa devre yapp yapmadklar zel lme aygtlaryla denetlenir; bunun manyeto ve pille yaplmas yasaktr. Ani gaz kan bacalarda, zel nlemler alnmakla birlikte, lamlar, seri olarak balanr. letkenler gvenlii salayacak uzunlukta olmal ve ateleme aracna, ateleme yaplaca zaman balanmaldr.

Gecikmeli kapsller
Madde 38 - Gecikmeli kapsllerin kullanlmasna ilikin esaslar aada gsterilmitir:

354

a) Kapsller, bu konuda eitilmi ve snavda baar gstermi ateleyiciler tarafndan kullanlr; b) Ateleyici, adi kapslle gecikmeli kapsl bir arada tayamaz ve birlikte kullanamaz; c) Gecikmeli kapsller, kmr ocaklarnda, ancak, ta ierisinde yaplan atelemelerde kullanlabilir; d) Kmr ocaklarnda ani grizu kmasndan kukulanlyorsa veya lamlar kmr damarna yaklayorsa, gecikmeli kapsl yerine emniyetli kapsl kullanlr; e) Yeralt ocaklarnda kullanlmasna izin verilen her trl patlayc madde, gecikmeli kapsllerle de kullanlabilir; f) Bina ve tesislere yakn ak iletmelerde, byk atmlar, kademeli ateleme salayan yntemlerle yaplacak; atmlarda gecikmeli kapsl kullanlacaktr; g) Kartu ierisine sokulan kapsl, kendi teliyle ilmik atlmak suretiyle kartua skca balanacaktr;

Kullanlabilecek kapsller
Madde 39 - a) Kmr ocaklarnda, lamlar, yalnzca, elektrikli kapslle atelenebilir. b) Kmr ve kkrt ocaklarnda, alminyum kovanl kapsl kullanlamaz. c) Birlikte kullanlacak elektrikli kapsller ayn dirente olacak, buna olanak yoksa, direnler arasndaki fark, 0,25 Ohmu gemeyecektir.

Patlayc madde kullanma yasa

Madde 40 - a) Emniyet lambas veya metan detektrleriyle yaplan lmlerde % 1 veya daha ok metan bulunan ksmlarda, b) Grizu bulunmas muhtemel ve grizu kontrol yaplamayan eski ve yeni imalat boluklar ve atlaklar olan yerlerde, c) Tkanm kmr, br ve silolarn almasnda,

355

d) Kapatlm yangn barajlarnn almasnda, patlayc madde kullanlmas yasaktr.

Grizu lm
Madde 41 - Ateleyici, grizulu ocaklarda, lam deliklerini doldurmadan nce 25 metre yar apndaki bir alan iinde ve zellikle tavandaki boluklar, atlaklar ve oyuklarda grizu lmesi yapar. Bu lmede, % 1 metan tespit edilirse, lamlar doldurulamaz. Ateleyici, lamlarn doldurulmasndan sonra ve atelemeden nce, lmeyi tekrarlar. Metan oran % 1 in altndaysa, lamlar ateler, stndeyse, % 1 in altna dnceye kadar atelemez. Kmr tozu bulunan, kmr tozu bulunmamakla birlikte tehlikeli kmr tozu oluabilecek kmr damarlarnn bulunduu ocaklar da, atelenecek yerlerde, lam delikleri doldurulmadan nce ta tozu serpmek, sulamak gibi koruyucu nlemler alnr.

NC BLM
Tahkimat ve Dolgu
Tahkimat zorunluluu
Madde 42 - Btn yeralt ilerinde, ta, toprak, kmr, cevher vb. maddelerin kayma ve dmelerini nlemek zere, uygun ve yeterli tahkimat yaplr. Bu srada, yklma ve dme tehlikesi bulunan askdaki btn maddeler drlr veya tahkimatla dmeleri nlenir. Tavanlarda ve yanlarda boluklar varsa, bunlar skca doldurulur ve sktrlr. Tahkimatn onarm, deitirilmesi, ileri alnmas ve sklmesi srasnda, para dmelerini nleyecek zel nlemler alnr. Bu tahkimat, fenni nezaretilerin, iin zelliine gre belirleyecei teknik esaslar kapsayan ynergeye uygun olarak yaplacaktr.

356

Tahkimatn sklmesi
Madde 43 - Tahkimatn sklmesi, gvenlik kurallarna uygun yntemlerle, uygun ara ve gere kullanlarak, nezaretinin grevlendirdii bir ustann sorumluluu altnda, gvenli bir uzaklkta ve yerde yaplr.

Tahkimat malzemesi bulundurma zorunluluu

Madde 44 - veren, tahkimat iin yeterli ve uygun malzemeyi salamaktan, daimi nezareti, bu malzemeyi iyerlerinde gerektiinde kolaylkla yararlanlabilecek biimde srekli olarak hazr bulundurmaktan sorumludurlar.

Tahkimatn denetimi
Madde 45 - Nezaretiler, allan yerin gvenilir ekilde tahkimini, gereinde derhal onarmn, deitirilmesini veya takviyesini salayacak nlemleri alrlar. Nezaretiler ve ilgili iiler, sk sk ve zellikle uzunca bir duraklamadan sonraki ie balamalarda, allan yerin tavann ve tahkimatn muayene ederler.

Eimli damarlardaki tahkimat

Madde 46 - Eimli damarlarda, balar, orta direkler ve domuz damlar, damarn eimine gre tabakalarn muhtemel kayma vb. hareketlerini nleyecek etkili nlemler alnarak ve en yksek mukavemeti salayacak biimde yaplr.

Geici tahkimatn sklmesi

Madde 47 - Kaln ve ok eimli damarlarda, kaz srasnda alan bolua yaplan geici zel tahkimat, ancak, kaznn bitiminden ve ynergeye uygun, alna yakn, asl tahkimat yapldktan sonra sklr.

Ynergenin bulunaca yerler

Madde 48 - Her ocakta bu Tzn 42 nci maddesine gre hazrlanacak ynerge, mhendis ve nezaretilerin rapor defterinde bulundurulur. 357

Dolgu ilemi
Madde 49 - Dolgu ilerinin her aamas, fenni nezareti veya daimi nezareti tarafndan dzenlenir ve ynetilir. Tam ve ksmi dolgu duvarlar, tavana iyice sktrlr. Ksmi dolgu duvarlar uygun aralklarda, i gvenlii gereklerine ve teknolojiye uygun olarak yaplr. Bir daha kullanlmayacak olan yollar, terk edilmeden nce, gerektiinde, skca doldurulur.

Dolgu zorunluluu
Madde 50 - Ocak grizulu veya damar kendi kendine yanmaya elverili ise dolgulu ayaklarda, ayak arkalar ve baka nedenlerle meydana gelen boluklar, skca doldurulur ve dier gvenlik nlemleri alnr.

DRDNC BLM
Tama
Yollarn nitelikleri
Madde 51 - Tat yollar yeterli boyutlarda, uygun eimde, dzgn kesitli ve olanaklarn elverdii lde dz dorultulu yaplr. Mekanik manevra ve zel tama dzeni dnda, demiryollarnda, eim, % 05'i geemez.

Demiryollarnn nitelikleri
Madde 52 - Demiryollar, kullanlan tat aralarna uygun kesitte seilmi ve tekniine gre denmi olacaktr.

Tamadan sorumlu nezareti

Madde 53 - Fenni nezareti, ocan tm tama tesislerinden, bunlarn iyi almasndan ve bu ile grevli iilerin almalarndan sorumlu olmak zere nezaretilerden birini grevlendirir. 358

Ynerge
Madde 54 - Fenni nezareti, ocaklarda kullanlacak mekanik tat sistemine, sistemin almasna, zel iaretleme kurallarna, arabalarn ynetimine ve durdurulmasna, arabalara binmesine izin verilen kancaclarn uymak zorunda olduklar kurallara, yoldan kan ve devrilen arabalarn yola konulmasnda uygulanacak esaslara, aslacak uyar levhalarna ilikin hkmleri kapsayacak bir ynerge hazrlar. Ynerge ve ynergenin ngrd uyar levhalar, uygun yerlere aslr ve tm ocak personeline retilir.

Yollardaki aralklar
Madde 55 - Arabalarn kancaland veya kancalarnn zld yerlerle doldurma ve boaltma merkezlerinde, aralarla galeri yan duvarlar arasnda, bir yolda birden ok demiryolu varsa, aralar arasnda, en az 60 santimetrelik serbest bir aralk bulunmas zorunludur. Aralarla galeri yan duvarlar arasndaki 60 santimetrelik araln, galeri tabanndan itibaren, 180 santimetre ykseklie kadar, azalmadan devam etmesi gerekir.

Yaya yollar ve cepler

Madde 56 - Tama elle, hayvanla veya bir mekanik arala yapld takdirde, galeri tabanndan 180 santimetre ykseklie kadar, aralarla galeri yan duvarlarndan birisi arasnda, en az 60 santimetrelik yaya yolu braklr. Saniyede 1,5 metreyi gemeyen hzla tama yaplan yollarda, bu hkm uygulanmaz. Ancak, bu gibi yollarda tehlikesiz dolamak, arabalarn yanndan gvenli bir ekilde gemek olana salanmaldr. Yaya yolu braklmasna olanak yoksa ve tama srasnda iilerin geli ve gidiine veya almasna izin verilmise, yollarn yan duvarlarnda, 50 metre aralarla, en az iki kiinin snabilecei cepler yaplr. Tamann bantlarla yapld yollar, bu hkmn dndadr.

359

Ceplerin yeterli boyutlarda olmas, kirele badana edilmesi veya baka bir biimde kolayca grlr bir hale getirilmesi, ilerinin bo ve temiz tutulmas gerekir.

Badanalama ve aydnlatma
Madde 57 - nemli tama ileri yaplan yollar, garajlar, rsetler, makaslar ve yol kavaklar, arabalarn kancaland veya kancalarn zld yerler, kirele badanalanr ve yeterli dzeyde aydnlatlr. Tama yollar temiz tutulur, yol zerinde kmr, ta veya cevher paralar ve gidi gelii zorlatrc engeller bulunmamasna zen gsterilir.

Aralara binme yasa

Madde 58 - Fenni nezaretinin belirleyecei zel durumlar dnda, dolu ve bo arabalara, bunlara bal aralara ve balama yerlerine (koumlara), tamponlarn stne, hi kimse binemez.

Aralarn kancaland yerler ve alnacak nlemler

Madde 59 - Arabalarn kancaland veya kancalarnn zld yollar, olabildiince, eimsiz olacaktr. Arabalarn kancalanmas, hareketlerinin dzenlenmesi, kancalarn zlmesi ve istenildiinde durdurulmas iin, gerekiyorsa, iveren tarafndan, kstekler, durdurucular, kaydrclar (kzaklar) ve bu ie elverili benzeri ara ve gereler salanr. Tama yollarnda arabalarn ve zellikle katarlarn yoldan kamalarn nlemek, iilerin araba kamalarndan doacak tehlikelerden korunmalarn salamak zere, gerekli gvenlik nlemleri alnr.

aret lambalar
Madde 60 - Srekli aydnlatlmayan yollarda, arabaclar ve seyisler, lambalarn, nden grlecek biimde kendi zerlerinde tarlar veya katara tespit ederler.

360

Lokomotiflerin nnde beyaz veya sar, hayvanla yaplan tamalar dahil katarlarn son arabalarnda, kolay grlr, krmz bir iaret lambas bulundurulacaktr.

Kancalama
Madde 61 - Ykleme yerleri, akrosajlar ve manevra yerleri dnda, katar halindeki arabalarn kancalanmas zorunludur. 1,5 ton ve daha ok yk tayan vagonlarda kancalama, tampona mekanik bir dzenle kenetlenecek biimde olacaktr. Arabalarn birbirlerine kancalanmasnn ve zlmesinin gvenle yaplabilmesi iin btn gvenlik nlemleri alnacaktr. Katar hareket halindeyken kancalarnn zlmesi yasaktr. arabalarn kancalanmas ve

Yoldan kan arabalar

Madde 62 - Hayvanlarla yaplan tamalarda koumlar zlmeden, mekanik aralarla yaplan tamalarda katar tamamen durdurulup kanca zlmeden, vin ve varagellerde vin ve frenolar durdurulmadan, halatlarla yaplan geici tamalarda ise, halatlarn hareketleri durmadan yoldan kan arabalar yola konulamazlar.

Tamponlar ve tutamaklar
Madde 63 - Arabalarda en az 10 santimetrelik tamponlar, bunlarn elle srlmesi gerekenlerinde tutamaklar bulunacaktr.

Toplu araba srme yasa

Madde 64 - Elle srlen arabalar arasndaki uzaklk, en az 15 metre olacaktr. Elle yaplan manevralar, bu hkmn dndadr.

Kmr ve kkrt ocaklarnda kullanlacak lokomotifler

Madde 65 - Kmr ve kkrt ocaklarnda, benzinli lokomotiflerin ve benzinle alan aralarn kullanlmas yasaktr.

361

Arzal lokomotifler
Madde 66 - Arzal lokomotif altrlamaz. almasnda, motorunun sesinde anormallik bulunan, fazla duman karan, kvlcm sratan lokomotifler derhal bakma alnr. Lokomotiflerde egzoz gazlarnn tehlikesine kar, uygun sistemler kullanlmas zorunludur.

Ya artklar ve yal stpler

Madde 67 - Mekanik tayc kullanlan ocaklarda, ya artklar ve yal stpler, kapal kaplarda bulundurulur ve her vardiya sonunda ocak dna kartlr.

Yangn sndrme aygtlar

Madde 68 - Lokomotif istasyonlar ve garajlarnda, yeteri kadar yangn sndrme aygt ve dzeni bulundurulur; bunlar 6 ayda en az bir kez muayene edilir ve muayene tarihleri zerlerine yazlr.

Lokomotiflerin bakm
Madde 69 - Lokomotiflerin gnlk veya devri bakm ve muayeneleri, ynergesine gre ve yetkili kimseler tarafndan yaplr. Szge plakalarnn (egzoz antigrizu dzeni) bakmna dikkat edilecek; sk sk temizlenecek ve gerektiinde deitirilecektir. Muayene sonularyla ilemelerindeki arzalar ve dzensizlikler zel bakm defterine yazlacak; bakm ilerinden sorumlu kiilerce imzalanacaktr.

Bakm ynergesi
Madde 70- Fenni nezareti, lokomotiflerin gnlk ve devri bakm ve muayeneleriyle, yaktlarn ocak ierisinde tanmasnda ve varillerin doldurulup boaltlmasnda alnacak nlemlere ilikin bir ynerge hazrlar.

362

Akaryakt maddeleri
Madde 71 - Akaryakt maddeleri, ocaa, kapal, szdrmaz madeni variller iinde veya sarnl vagonlarla sokulur ve boaltlan kaplar, derhal ocaktan dar kartlr. Akaryaktn szdrmaz, kapal madeni varillerden veya sarnl vagonlardan depoya veya lokomotife aktarlmas, ancak, doldurma istasyonunda ve bir tulumbayla yaplr.

Doldurma istasyonlar ve garajlar

Madde 72 - Doldurma istasyonu ve lokomotif garaj, tama yollarndan ayr olarak ve yanmaz maddelerden yaplr. stasyonlar, yeterli biimde aydnlatlr ve havalandrlr. Buralarn mum, petrol ve karpit lambas gibi ak alevli k kaynaklaryla aydnlatlmas yasaktr.

Doldurma istasyonlarnn hava dn yolu

Madde 73 - Doldurma istasyonlarnn hava dn yolu, yangnda, zararl gazlarn dorudan ana hava dn yoluna gidebilecei biimde dzenlenir.

Basnl hava lokomotiflerinde gnlk muayene

Madde 74 - Basnl hava lokomotifleri, her gn, sefere kmadan, src tarafndan muayene edilir.

letme basncnn muayenesi

Madde 75 - Basnl hava lokomotiflerinin hava depolar, bir yetkili tarafndan, haftada en az bir kez, iletme basncnn 1,5 kat basn altnda muayene edilir. Lokomotifin manometresi daima iler durumda bulundurulur.

Silindirler ve ilk hareket stclar

Madde 76 - Silindirler ve ilk hareket stclar, nemli onarmlardan sonra ve herhalde, 4 ylda bir, tamamen sklerek iten ve dtan temizlenir. Uygun scaklktaki yala ykanr ve basn deneyine tabi tutulur. Bu muayene ve deney sonularyla 75 inci maddede 363

belirtilen deney sonular, bakm defterine yazlr; defter yetkililerce denetlenir.

Doldurma odalar ve istasyonlar

Madde 77 - Akmlatrl lokomotiflerin akmlatrlerinin ocak ierisinde doldurulmalar ve deitirilmeleri aada belirtilen koullarda ve doldurma istasyonlarnda yaplr: a) Doldurma odalar ve istasyonlar, amaca uygun biimde donatlm olacaktr; b) Buralar, iyice havalandrlacak ve kan hava dorudan ana hava dn yoluna verilmi olacaktr; c) Oda ve istasyonlar, yanmaz malzemeden yaplacaktr; d) Elektrolitle yanmalara kar koruma nlemleri alnacaktr; e) Elektrik tesisat bu gibi yerler iin kabul edilir tipten olacak; aydnlatma armatrlerinin bakm dzenli olarak yaplacaktr.

Elektrikli lokomotiflerin kullanlmas

Madde 78 - Elektrikli lokomotiflerle tama, Bakanln iznine baldr. Grizu ve kmr tozu tehlikesi olan ocaklarda kullanlacak elektrikli lokomotiflerin Bakanln kabul ettii tipten olmas gereklidir.

Trolley telleriyle demiryollar arasndaki uzaklk

Madde 79 - Galeri tavanlar, trolley telleriyle demiryollar arasndaki uzakln, Bakanlka yrrle konulacak ynetmelikte ngrlenin % 10 undan aa dmesine engel olacak biimde tahkim edilir.

Elektrikli lokomotiflerin kullanlma koullar

Madde 80 - Tama yollarndaki hava iinde patlamaya neden olabilecek miktarda kmr tozu bulunan veya metan oran % 03 geen kmr ocaklaryla kkrt tozu bulunan kkrt ocaklarnda, elektrikli lokomotifler kullanlamaz. Bunlar dndaki ocaklarda elektrikli lokomotifler; 364

a) Demiryollar ve trolley telleri arasndaki uzakln ynetmeliine uygun bulunmas, b) Manevra yerleri, katarlarn karlat yerler ve makaslarda trolley tellerinin akm tayp tamadnn iyice grlr k sistemli iaretlerle belirtilmi, olmas kouluyla kullanlr.

Halatl tamada iaretleme dzeni

Madde 81 - Halatlarla ve sabit makinalarla yaplan tamalarda, makiniste gerekli iareti vermek iin, yol boyunca, uygun noktalarda, yeterli iaretleme dzeni bulundurulur.

Koruyucu zorunluluu
Madde 82 - Halatn ynn deitirmekte kullanlan her boyuttaki makaralar ve dnen dier ksmlar, koruyucular iine alnr.

Halatl tamada kancalama ve kanca zme

Madde 83 - Halatla yaplan tamalarda, hareket halindeyken, arabalar kancalamak ve kancalarn zmek yasaktr.

anc ve viniler
Madde 84 - an ve vin kullanacak kiilerin salkl ve deneyimli olmalar, fenni nezareti tarafndan bunlar kullanabileceklerine ilikin olarak dzenlenmi bir belgeye sahip bulunmalar zorunludur.

Freno ve vinlerin tespiti

Madde 85 - Freno ve vinler, altklar yerlere salamca tespit olunur. Varagel diplerinde bo araba beklenirken, halatn bota kalan kancas, salamca tespit edilmi bir halkaya taklr.

365

Frenolarn yaplna ilikin esaslar

Madde 86 - Frenolarda, yatak, yuva, kk makaralar ve dnen ksmlar, yanmaz malzemeden yaplm ve yerlerine iyice tespit edilmi olacaktr.

Frenocularn duraca yer

Madde 87 - Frenocular, frenoyu freno halat dorultusunda olmayan bir cepte durarak kullanrlar.

Araba taycs
Madde 88 - Fenni nezareti, araba taycs (aryoportr) kullanlan yerlerde, bunlarn kullanlmasna ait esaslar kapsayan bir ynerge hazrlar ve ilgililerin bu ynerge hkmlerine gre hareket etmelerini salar.

Durdurucu dzen
Madde 89 - Btn varagel ve vin balarnda ve ara katlarda, arabalarn kamasna engel olacak karakol veya durdurucu bir dzen kurulur.

Vin ve varagellerde iaretleme dzeni

Madde 90 - Vin ve varagellerin dip ve balaryla ara katlar arasnda ynergeye uygun iaretler vermeye yarayacak zel bir iaretleme dzeni bulundurulur.

Duraklamalar ve yoldan kmalar

Madde 91 - Duraklamalarda ve her vardiya sonunda, makinist makinay veya vinci altran hareket ettirici kuvveti keser ve frenin iyice sklm olup olmadn muayene eder. Yoldan km veya zorunlu bir nedenle varagel ve vin iinde durmu bir arabann kendi kendine hareket etmemesi iin, vini veya salar gerekli nlemleri alrlar. Yoldan kan arabay yola koyan ve bunun manevrasn yapan iiler, yol stnden ekilmeden ve kendilerini tamamen gvenlik altna almadan tamaya balanmaz. 366

Konveyrlerin yerletirilmesi
Madde 92 - Konveyrler, altlarnda, stlerinde ve her iki yanlarnda, uygun, serbest bir alan kalacak ve tahkimata srtnmeyecek tayc arala yan duvarlardan biri arasnda en az 60 santimetre genilikte, her trl engelden arnm bir geit braklacak biimde yerletirilir. Konveyrlerin gerekli ksmlarnn tespit tahkimatndan tamamen ayr olarak yaplr. ve tahkimi, ayak

Yanabilir konveyrlere kar nlemler

Madde 93 - Yanabilir konveyrlerin bulunduu yol boyunca ve bu tayclarn motorlarnn bulunduu yerlerde, yeteri kadar yangn sndrme ara, gere ve malzemesi bulundurulur.

Konveyrlerin iaretleme dzeni

Madde 94 - Konveyrler, makiniste iaret vermek zere, iaretleme aralaryla veya konveyrlere her hangi bir noktada durdurabilecek bir dzenle donatlr. Bu aralar alrken bir sorumlunun srekli gzetimi altnda bulundurulur.

Konveyrlerde gvenlik nlemleri

Madde 95 - Konveyrlerin tehlikeli ksmlar, zellikle ba ve kuyruk tamburlar, uygun ve gvenlikli bir koruyucu altnda bulundurulur. Hazrlk bacalar dndaki konveyrlerin alt ve stnden geilmesi zorunlu olan yerlerde, zel gvenlik nlemleri alnr. Konveyr zerindeki krclar, gvenlik ynnden, koruyucularla donatlr. Bu ksmlarn tehlikesiz bir biimde temizlenmeleri salanr ve temizlik, olanak varsa, otomatik olarak yaplr. Bantlar hareketteyken bu gibi ksmlarn el veya el aralaryla temizlenmeleri yasaktr.

367

Konveyrlerin eimi ve zel nlemler

Madde 96 - Konveyrlerin eimi, konveyrler zerinde tanan madde veya malzemenin kaymas sonucu tehlike yaratabilecek derecedeyse, bu tehlikeyi nleyecek zel nlemler alnr.

BENC BLM
ilerin Yeraltnda Tanmas
zel tama galerisi
Madde 97 - Olanak varsa, iilerin gidi gelileri ve tanmalar iin, cevher ve malzeme tama galerilerinden baka galeriler ayrlr.

Yollarn gvenlii
Madde 98 - ilerin tanmasna ve gidi geliine ayrlan galeriler, yollar ve geitler, yeter genilikte ve ykseklikte olacak; srekli olarak denetlenecek ve gvenli olmalar salanacaktr.

ilerin binemeyecekleri aralar

Madde 99 - Bakanln izni olmadka, iilerin maden ve malzeme tanan aralarla tanmalar yasaktr. Bu yasak, galerilerin dip ve ba ksmlarna, zgaralara ve fenni nezaretinin gerekli grecei dier yerlere yazlr. Buna aykr davranlardan, ilgisine gre, makinistler, viniler, salar ve iaretiler sorumludurlar. banda hastalananlar, kazaya urayanlar, kurtarma ekipleri ve fenni nezaretinin bakm, muayene ve deneme ileriyle grevlendirdikleri hakknda bu yasak uygulanmaz.

Girilmesi yasak yerler

Madde 100 - Ocaklarn girilmesi yasaklanan ksmlar, uyar levhalaryla belirtilir. Bu levhalarn, tm iiler tarafndan kolayca grlecek ve anlalacak biimde yaplm ve yerletirilmi olmalar gerekir.

368

Dz veya az eimli yol

Madde 101 - Eimleri 3 dereceyi gemeyen yollar, dz veya az eimli yol saylr.

Yryerek ini kn yasak olduu haller

Madde 102 - Freno ve vinlerle tama yaplrken iilerin yryerek ini k yasaktr.

Vin ve varagellere girebilme

Madde 103 - Vin ve varagellere, ancak, tama durdurulduu zaman ve sann izni alnarak girilir. lgililer, bu durumlarda, nceden, gerekli gvenlik nlemlerini alrlar.

Basamaklar ve merdivenler
Madde 104 - ilerin gidi gelilerine izin verilen ve eimleri 25 45 derece arasnda olan yollarda, tabana basamaklar yaplr veya merdivenler kurulur. Basamaklar ve merdivenler boyunca, korkuluk olarak kullanlmak zere, uygun malzemeden yaplm, salam bir tutamak bulundurulur. Eim 45 dereceyi getii takdirde, merdiven, ayrca, en az 25 metrede bir dinlenme sahanl yaplmas zorunludur. Eim 70 dereceyi geerse, dinlenme sahanlklar aras en ok 10 metredir. Basamak ve merdivenler, kurtarma geebilecekleri genilikte olacaktr. ekiplerinin kolayca

ilerin mekanik aralarla tanmas

Madde 105 - ilerin mekanik aralarla tanmas, iveren tarafndan dzenlenmi ve Bakanlka onaylanm ynergeye gre yaplr. Bu ynergede, iyerinin zelliine gre, her vagonda ve her katarda tanacak en ok ii says ve katarn hz gsterilecektir.

369

Mekanik tama donatmnn denetimi

Madde 106 - ilerin tanmalarnda kullanlan btn mekanik donatm, salam yaplm olacak; haftada en az bir kez denetlenecek; gvenli bir biimde bulundurulacaktr.

Katar nezaretisi
Madde 107 - i tayan her katar, zel olarak grevlendirilmi bir nezaretinin emrine verilir, verecei emirlere uyulur.

ilerin tand vagonlar

Madde 108 - ilerin tand elektrikli katarlardaki vagonlarn ats uygun ekilde topraklanacak; zerindeki akm tayan iletkenlerle temas nlenecek; gerekli koruma dzenleri bulunacaktr. ilerin arabalara toplu olarak inip bindii istasyonlarda, ini ve bini sresince, trolley hattnda akm kesilir ve hattn akmsz olup olmadn gsterecek zel bir k bulundurulur. Her katarn nne kuvvetli bir projektr, arkasna krmz bir iaret lambasyla gereinde kedi gz konur.

nip binme yerlerinin aydnlatlmas

Madde 109 - i tanmas yapld srece, tama aralarna binilip inilen yerler iyice aydnlatlacaktr.

Yasaklar
Madde 110 - Hareket halindeki aralara binip inmek ve iinde ii bulunan vagonlarla darya taacak trde malzeme tamak yasaktr.

ALTINCI BLM
Kuyularda Tama
karma (ihra) tesisleri
Madde 111 - karma tesislerinin tm blmleri salam olacak ve yeterli dayankllkta ve tehlikesiz alabilir durumda tutulacaktr. 370

Bu tesislerde meydana gelen hasar ve arzalar, derhal, nezaretiye haber verilecektir.

Gnlk bakm
Madde 112 - Fenni nezareti tarafndan kuyularn bakm iin grevlendirilen yeterlikli kimseler, makinalarn d paralarn, kuyu kaytlarn moletleri, zincirleri, kafesleri, balama yerlerini (koumlar), ocaklarda iilerin ini ve knda kullanlan benzeri tesis ve dzeni, gnde en az bir kez muayene ederek, muayene sonularn, bakm defterine yazp imzalar ve yetkililerin denetimine hazr bulundururlar. ilerin kuyulardan indirilip kartlmasyla ilgili hususlar, fenni nezareti tarafndan yazl olarak belirlenir ve ilgililere duyurulur.

Vagon kamalarnn nlenmesi

Madde 113 - Vagonlarn kuyuya kamalarn nlemek iin gerekli yerlere, kap, karakol veya mandallar yerletirilir. Bunlarn onarm vb. nedenlerle kaldrlmas halinde, kuyu azna geici engeller konur. Otomatik dzenli olmayan kuyuba, kuyudibi ve rset kaplar, kafesin, yerine tamamen oturmasndan nce almalarn nleyecek bir dzenle donatlr.

Kuyularn temizlii
Madde 114 - Kuyularda, kmr, cevher, toz, buz ve su gibi maddelerin birikmesine meydan verilmez. Dardan veya yanlardan szan sularn kuyu iine akmasn nleyici nlemler alnr.

Balantlar ve uzaklklar
Madde 115 - inde kafes veya skip kullanlan btn kuyularda, kaytlarn ve traverslerin balantlar, yeterli salamlkta yaplr. Kafesler ve kafeslerle kuyu duvarlar arasndaki uzaklk, kafeslerin serbest ve gvenli ini klarna izin verecek biimde olmaldr.

371

Kafeslerde gvenlik dzeni

Madde 116 - Kafes yukar rsetteyken kafesin style moletler arasnda yeterli bir uzaklk bulundurulur ve kafesin molete arpmamas iin, velmana otomatik enerji kesici mandal, tampon vb. bir gvenlik dzeni konur. Bu gvenlik dzeninin iyi ileyip ilemedii her gn denetlenir; bakm yaplr; sonu bakm defterine yazlr.

Kafeslerin durma yerlerinin ayarlanmas

Madde 117 - Kuyu dibi su havuzu yaplmas gereken yerlerde, kafeslerden aada bulunann tabanyla havuzun st dzeyi arasndaki uzaklk, kuyu aznda bulunan kafesin tavanyla kafesin molete arpmasn nlemek zere velmana konan mandal, durdurucu veya otomatik akm kesici arasndaki uzakla eit olmaldr.

Havuz merdiveni
Madde 118 - Havuzlar, en yakn akrosajla veya uygun bir k galerisiyle balant salayacak bir merdivenle donatlr.

Mandallarn yerletirilmesi
Madde 119 - Mandallar, kalkk (ak) durumlarnda kafesin serbeste hareketine engel olmayacak biimde yerletirilir. Kafesin hareketi srasnda mandallarn kalkk kalmas, inik (kapal) olduklar zaman kafeslerin zerlerine gvenli bir biimde oturmas ve kendiliinden hareket etmemesi iin gerekli gvenlik nlemleri alnr.

Moletler ve halat yuvalar

Madde 120 - Moletlerin aplar ve halat yuvalar, kullanlan halatn ve halat oluturan tellerin aplar ve malzeme cinsleri gznnde tutularak ilgili standartlara gre belirlenecektir.

karma makinalar
Madde 121 - karma makinalar, gleri dnda yklenmeyecek; salam temellere skca tespit edilmi bulunacak; insan ve 372

malzemenin dzenli ve gvenli indirilip karlmalarn salayacak biimde yaplm olacak; daima alr, salam ve bakml bir ekilde bulundurulacaktr.

Tamburu boa alnabilen vinler

Madde 122 - Tamburu boa alnabilen kavramal vinler, frenler sklmadan tamburun boa alnmas, kavrama balanmadan ve gvenli bir surette kilitlenmeden frenlerin gevetilmesi mmkn olmayacak biimde uygun bir kilit dzeniyle donatlr. Fren sistemleri, enerji kesilmesinde otomatik alacak biimde olacaktr.

Kpe makaralar
Madde 123 - Kpe makaralar, kullanlan halatn yaps ve apyla orantl byklkte ve halatn makaradan atlamas olasln nleyecek biimde olacaktr.

Tambur ve makaralarn nitelikleri

Madde 124 - Tamburlarda ve makaralarda pik (font) mil kullanmak yasaktr. Tambur ve makaralarn kenarlar, halatn kaymasn nleyecek biimde yaplm olacaktr. Tamburlarda halatn ucu tambur zerine uygun bir biimde tespit edilmi olacak ve kafes en alt noktadayken tambura en az 3 kez dolanm bulunacaktr.

karma makinalarnda kod gstergesi ve iaretleme dzeni

Madde 125 - karma makinalarnda uygun bir kod (seviye) gstergesiyle otomatik olarak alan sesli bir iaretleme dzeni bulunacaktr. Tambur zerine ve kpe makaralarnda halat zerine, kuyu iindeki nemli noktalar gsterir iaretler konur. Halatn her ayarlanmasnda, kod gstergesi ve iaretleme dzeni muayene edilir ve ayarlanr. 373

Hz gstergeleri
Madde 126 - Ana karma kuyularnda, iilerin ini klarna yarayan tesisler, otomatik hz gstergeleriyle donatlr.

Tambur milleri zerindeki fren dzeni

Madde 127 - Vinlerin tambur milleri (aftlar) zerindeki fren dzeni; a) ift kafesle alldnda, ini ve k ynnde, b) Tek kafesle alldnda yalnz ini ynnde, Dinamik ve statik toplam ykn en fazla olduu durumda, kafesi, derhal durdurabilecek nitelikte olmaldr. Vinler, g sistemindeki aksamalarda, frenlerin otomatik olarak harekete gemelerini salayacak bir sistemle donatlacaktr.

Otomatik hz ayarlayc ve molet koruma dzeni

Madde 128 - nsan tanmasnda kullanlan ve hz saniyede 6 metreden ok olan karma makinalar, otomatik hz ayarlayc ve otomatik molet koruma dzeniyle donatlr.

Hz ayarlayc ve koruma dzeninin balanmas

Madde 129 - karma makinalarna sabit olarak balanm olmayan otomatik hz ayarlayc ve molet koruma dzeninin, her ini kta ya otomatik olarak ya da makinist tarafndan makinaya balanmalar salanr. ancnn kolay grebilecei bir yere bu balantnn yapldn gsterecek bir otomatik gsterge konur. Gsterge, otomatik hz ayarlaycnn ve molet koruma dzeninin makinaya iyi balandn gstermedike, kimsenin kafese girmesine izin verilmez.

Duraklamalardan sonra insan tanmas

Madde 130 - 4 saatten ok sren duraklamalardan sonra, insan tanmasna, ancak, tama yaplan noktalar arasnda ini k denemeleri yaplp arza olmad belirlendikten sonra izin verilebilir. Yaplan deneme ve sonucu bir rapor defterine yazlr. 374

Kafeslerin nitelikleri
Madde 131 - Kafes tavanlar kalnl 5 milimetreden az olmayan salarla kaplanr. Kafesin her katnda iilerin tutunabilmeleri iin tutamaklar bulunur. i tanmas sresince kafesin kaplar, kafesin dna hi bir ey tamayacak, darya almayacak ve arpmalarn etkisiyle veya kendiliinden almayacak biimde dzenlenir ve kapal tutulur. Araba tamalarnda, kafes, arabalarn darya nleyecek mandal vb. yeterli bir dzenle donatlr. kaymasn

Tanabilecek ii says
Madde 132 - Her kafeste veya kafesin her katnda tanabilecek ii says, teknik esas ve gereklere uygun olarak, fenni nezareti tarafndan tespit edilir ve kuyubalaryla rsetlere aslr.

Parat dzeni
Madde 133 - Halatlarn veya balama dzeninin kopmas, kaymas vb. durumlarda, kafeslerde ani dmeleri nlemek zere, bir parat dzeninin bulunmas zorunludur. Bunlarn yapm, tesis, bakm, deneme ve denetim kurallar Bakanlka belirlenir. Halat kaytl kuyular bu madde kapsam dndadr.

Gvenlik katsays
Madde 134 - Tama halatyla kafes arasndaki balayc paralarn (koum dzeni) maruz kalabilecekleri dinamik arpma ve gerilmeler de hesaba katlm olmak kouluyla, yapmda uygulanacak gvenlik katsays, kafesin tayaca en ok statik yke nazaran en az 12 olacaktr. Gvenlik zincirleri kullanlmas gerektiinde, zincirler, merkez ask ubuunun kopmas olaslna kar, kafesin maruz kalaca arpmann olabildiince hafif olmasn salayabilecek boyda olacaktr. Halatlarn ve kar arlkla kafes arasndaki balayc paralarn gvenliini salayacak gerekli nlemler, ayrca alnacaktr.

375

Koum dzeninin muayenesi

Madde 135 - Tayc halatla kafes arasndaki koum dzeni, alt ayda en az bir kez, zincirler, ayrma kancalar ve dier paralar sklmek, paralarn kesitleri uygun aletlerle llmek suretiyle anma pas ve atlak bulunup bulunmad ynnden muayene edilecektir. Muayeneler ve para deitirmeleri, yetkili uzmanlarn gzetimi altnda yaplr. Btn balama dzeni, yapmc firmann taahht ettii sre ve esaslar ierisinde kalmak zere, iletmenin alma koullarna gre, fenni nezareti tarafndan belirlenecek bir devreden sonra deitirilir. Ancak, malzemelerin salamlk deneyleri yapldktan ve gvenli alabilirlii belirlendikten sonra, Bakanlktan izin alnmas kouluyla, alma sresi uzatlabilir. Balama ve koum paralarnn tamamnn veya bir ksmnn deitirilmeleri halinde, hizmete konmadan nce, uygun ve yeterli bir ykleme deneyiyle dayanklklar llr. Muayene ve deneylerin sonular, rapor defterine yazlr.

Koum dzeninin kopmas

Madde 136 - Kafesle, tayc halat veya kar arlk halatnn arasndaki koum dzeninin herhangi bir ksm koparsa, kopan ksmn btn paralar fenni nezareti veya onun grevlendirecei bir uzman tarafndan muayene edilir ve sonu rapor defterine yazlr. Bu paralar, gerektiinde, ilgili ve yetkililerce incelenebilmek zere en az 6 ay sreyle saklanr.

Tayc halatlarn nitelikleri

Madde 137 - TSE standartlarna uygun olmayan tayc halatlar kullanlamaz. Alm tarihi zerinden iki yl geen halatlar ve halat oluturan teller zerinde, kullanlmadan nce, bir uzmann denetim ve sorumluluu 376

altnda, Bakanlka kabul edilecek esaslara uygun biimde, ekilme, bklme ve burulma deneyleri yaplr. Her tayc halat iin, yapmc firma tarafndan verilecek halatn niteliklerine ilikin belgenin bir rnei, halat kayt defterine geirildikten sonra dosyada saklanr.

Halatlarda gvenlik katsaylar

Madde 138 - Tamburlu veya makaral makinalar zerinde kullanlan tayc halatlarn gvenlik katsaylar, maruz kalacaklar dinamik yorgunluklar hesaba katlm olmak kouluyla, tayabilecekleri en fazla statik yke gre, malzeme tanmasnda 6 dan, insan tanmasnda 8 den aa drlemez. Halat ularnn zaman zaman kesilmesine olanak vermeyen karma sisteminde (kpe) kullanlan halatlarn gvenlik katsays, malzeme tanmasnda 7 den, insan tanmasnda 9,5 dan aa olamaz.

nsan tanmasnda kullanlacak halatlar

Madde 139 - nsan tanmasndaki en ar yk, malzeme tanmasndaki en ar ykn % 75 ini geemez. Her tayc halat, insan tamas iin hizmete konulmadan nce, tanmas ngrlen ykle en az 20 kez tama deneyine tabi tutulur. Bu deneyi izleyen muayenede, bir kusur veya arza grlrse, insan tamas yaplamaz. Yukardaki hkmler, halat ularnn kesilmesinden ve koumlarn deitirilmesinden sonra da uygulanr. Halatlar, Bakanln izni olmadan insan tamasnda 18 aydan ok kullanlamaz. Ekleme (matiz) yaplm halatlarn, insan tamasnda kullanlmas yasaktr.

377

Halatlarn muayeneleri
Madde 140 - Tayc ve kar arlk halatlar; a) Hergn, saniyede bir metreyi gemeyen bir hzla seyrederken, b)Her hafta, seyrederken, saniyede yarm metreyi gemeyen bir hzla

c) Her ay durdurularak, yetkililerce, bol k altnda muayene edilir. Aylk muayenelerden nce halatlardaki yalar ve dier pislikler, tellerin durumu ve anma dereceleri iyice grlebilecek biimde temizlenir, andklar belirlenen veya grlen blmleri ve herhalde en az 100 metrelik bir blm incelenir.

gn altrlmayan halatlar
Madde 141 - gnden fazla sreyle altrlmayan halatlar, altrlmadan nce muayene edilir ve sonular halat defterine ilenerek imzalanr.

Halatlarda u kesme
Madde 142 - Deney iin belirli zamanlarda para kesilmesine olanak bulunmayan karma sistemleri dnda, her halatn balant yerlerinden en az ikier metrelik paralar kesilerek koum yenilenir. Bu kesilme ve yenileme, halatn hizmete konduu ilk yl iinde ayda, daha sonraki yllarda iki ayda bir yaplr. Kesilen paralarn alarak yaplacak muayenelerinde, tellerde fazla krklk ve paslanma grlrse, halatlar, para kesilerek tekrar muayene edilir.

Kuyruk halatlar
Madde 143 - Kuyruk halatlar, nitelikleri, tabi tutulacaklar deneyler, kullanma sreleri ve koullar ynnden TSE standartlarna uygun olacaktr.

378

Hizmetten karlm olan tayc halatlar, muayene sonucunda salam ve arzasz olduklar belirlenmedike, kuyruk halat olarak kullanlamaz.

Kuyruk halat iin gvenlik nlemleri

Madde 144 - Kuyruk halatnn kuyu dibindeki blm, dier utaki kafesin velman ierisindeki en yksek noktaya kadar kmasna yetecek uzunlukta olacaktr. Kuyruk halatnda boalma ve gam olumamas iin gerekli nlemler alnr. Havuzda toplanan suyun kuyruk halatnn suya girmesine olanak vermeyecek bir dzeyde tutulmasna zen gsterilir. Kuyruk halatlarnn muayeneleri 140 nc maddede ngrlen esaslara gre yaplr.

aretleme dzeni
Madde 145 - Kuyularda, rsetler ve d rsetle vin dairesi arasnda bir iaretleme dzeni bulundurulur. rsetten d rsete verilen btn iaretler kuyuba ancsna, anc tarafndan da vin makinistine ulatrlr. aretleme dzeni sesliyse, iaret, hem veren hem alan tarafndan duyulacak biimde yaplr. ki karma tesisi bulunan kuyularda sesli iaret aralar kullanlmsa, bu tesislerden her biri, ayrca, kl iaret dzeniyle de donatlr. ki karma tesisinin ses iaretlerinin tonlar, birbirinden belirgin biimde farkl olacaktr.

aretleme dzenindeki bozukluklar

Madde 146 - aretleme dzenindeki bozukluklar, derhal, sorumlu nezaretiye haber verilir ve geciktirilmeksizin onarlr.

ok katl kafeslerde iaretleme dzeni

Madde 147 - Bir kafesin birden ok katnda insan tanmaktaysa, i ve d rsetlerin her kat, esas ykleme istasyonuna bir iaretleme dzeniyle balanr ve hareket iareti, ancak, ykleme 379

istasyonundaki indirme ve bindirme bittikten ve kaplar iyice kapandktan sonra verilir. Elektrikli iaretleme dzeni, inme ve binme bitmeden ve kaplar kapanmadan kafeslerin hareket ettirilmesine olanak vermeyecek biimde yaplr.

Telefon balants
Madde 148 - Baka dzenlerle gvenli iaretleme olana yoksa, rsetler ve d rsetle vin dairesi birbirlerine telefonla balanr.

Almakta olan kuyularda iaretleme dzeni

Madde 149 - Almakta olan kuyularn derinlikleri 20 metreyi geince, kuyudibine, azla kuyudibi arasndaki rsetlere ve kuyubana uygun bir iaretleme dzeni konur.

anclar
Madde 150 - nsan tamas yaplan kuyularn balarnda, diplerinde ve ara rsetlerinde srekli olarak, yetitirilmi anclar bulundurulur. anclar, iaretlerin gvenli ve anlalr biimde verilmesinden sorumludurlar.

aretleme esaslar
Madde 151 - aretleme esaslar ynergeyle belirlenir. Bu ynergede; Durdurma (stop) iaretinin, bir vuru, ekme (vira) iaretinin, iki vuru, Brakma (laka) iaretinin, vuru, (nsan geliyor) iaretinin, drt vuru, olarak gsterilmesi zorunludur. Ynergede belirlenen iaretleme tablosu uygun yerlere grlr biimde aslr. Tabloda gsterilenler dnda iaret verilemez. 380

aretleme dzenlerinin muayenesi

Madde 152 - aretleme dzenleri, sorumlularca, 6 ayda en az bir kez muayene edilir; sonu rapor defterine yazlr ve imzalanr.

nsan tanmasnn koullar

Madde 153 - Tek karma sistemli kuyularda insan tanmas sresince, malzeme tanmas yasaktr. ki karma sistemli kuyularda kompartmanlarn birinde insan tanrken dierinde malzeme tanabilir. Ancak, Bakanlka izin verilen zel durumlarda, fenni nezaretinin ynergesi erevesinde, kafeslerin ayr katlarnda, ayn zamanda insan ve malzeme tanabilir. Kafes ierisinde malzeme tanmasyla grevlendirilmi olanlarn malzeme tanan kafeslerde inip kmalar iin ayrca izin alnmas gerekmez.

Makinist yardmcs
Madde 154 - Otomatik hz ayarlaycs ve molet koruma dzeni bulundurulmas zorunlu olmayan karma makinalarnda, makinistten baka gerekli hallerde makinay durduracak, yeterlikli bir makinist yardmcs bulundurulur. Makinist, makinasn her terk ediinde, nce enerjiyi keser ve makinay frenle emniyete alr.

nsan tanabilecek aralar

Madde 155 - Kafesler ve Bakanlktan zel izin alnm skiplerden baka aralarla insan tanmas yasaktr. Kazlmakta olan kuyular, onarm ve kurtarma ileri yaplan dahili kuyular ve havalandrma kuyular bu yasan dndadr. Bu durumda, fenni nezareti, gvenlii salayacak btn nlemleri alr.

nsan karma makinalarnda hz

Madde 156 - Otomatik hz ayarlaycs bulunan karma sistemleriyle yaplacak insan tamalarnda, kafeslerin hz, 381

saniyede 12 metreyi, otomatik hz ayarlaycs bulunmayan, ancak, kafesin kuyubana yaklatn bildiren sesli iaret dzeni ve uzaklk gstergesi bulunan makinalarda ise, 6 metreyi geemez. Makinistin alrken kolaylkla grebilecei bir yere, insan tanmasnda verilebilecek en yksek hz gsteren bir levha aslarak gerektiinde bu levhaya hzn azaltlmas gereken noktalar iaret edilir. Kafesin hzyla bu hza gre uyulacak gvenlik kurallar, fenni nezareti tarafndan hazrlanp Bakanlka onaylanacak ynergede gsterilir.

Yardmc k sistemi
Madde 157 - Elektrikle aydnlatlan makina dairelerinde, srekli olarak veya ana n kesilmesi halinde devreye sokulabilecek yardmc bir k sisteminin bulundurulmas zorunludur.

Kuyularda arza
Madde 158 - Kuyularda veya kuyu tesisatnda herhangi bir arza meydana geldiinde, insan tanmasna balanmaz; balanmsa durdurulur.

Makinistlerin nitelikleri
Madde 159 - karma makinalar makinistliinde altrlacaklarn salkl, gvenilir, deneyimli, yeterlik belgesi verilmi kimseler olmas gerekir.

YEDNC BLM
Havalandrma
Hava akm salanmas
Madde 160 - ilerin altrld btn yeralt iyerlerinde, alma koullarn ve iilerin alma yeteneklerini korumaya, hava scaklnn sala zararl dzeye ykselmesini nlemeye, grizu ve dier zararl gaz ve dumanlar zararsz bir orana indirmeye

382

yeterli, srekli, gvenlik gereklerine uygun, temiz hava akm salanr. Bunun iin retime balamadan nce, her ocakta, uygun bir havalandrma sistemi kurulmas zorunludur.

Hava hz
Madde 161 - nsan ve malzeme tamasnda kullanlan kuyularda, lamlarda, ana nefeslik yollarnda, eimli ve dz yollarda, hava hz, saniyede 8 metreyi geemez.

inde allamayacak hava

Madde 162 - Havasnda % 19 dan az oksijen, % 2 den ok metan, % 05 den ok karbondioksit ve dier tehlikeli gazlar bulunan yerlerde allamaz. Oksijen miktar azalan veya yanc, parlayc ve zararl dier gazlarn karmasyla bozulan yahut ok snan hava akmlar, dier alma yerlerinden gemesine meydan verilmeden, derhal ve en ksa yoldan, ocak dna atlr. ileri, havann bozulmasndan, snmasndan ve oksijen azalmasndan ileri gelen olumsuz etkilerden korumak iin, gerekirse, alma alan ve zaman snrlanr.

Havalandrma sisteminde deiiklik

Madde 163 - Fenni nezaretinin izni olmadan ve grevli nezareti ve iiler dndaki iiler dar karlmadan, ocan genel havalandrma sisteminde esasl herhangi bir deiiklik yaplamaz. Acil durumlarda, sorumlu nezaretiler, gerekli ve zorunlu nlemleri hemen alrlar ve durumu, derhal, fenni nezaretiye bildirirler.

Barajlar, hava kprleri ve kaplar

Madde 164 - Ana hava giri ve k yollar arasnda bulunan barajlar, hava kprleri ve kaplar, bir patlama veya yangn halinde kolayca yklmayacak salamlkta yaplm olacaktr.

383

Hava gei yollar

Madde 165 - Btn hava gei yollarnn yeterli kesitte yaplmas ve sk sk denetlenmesi zorunludur.

Ksa devreyi nleyici dzen

Madde 166 - Vantilatr ve aspiratrlerle dardaki hava arasndaki ksa devreyi nlemek iin, havann dardan ocaa verilmesine ve ocaktan dar atlmasna yarayan btn kuyu ve yollarn darya alan ksmlar gerekli dzenle donatlr.

Vantilatr ve aspiratrlerin yerletirilmesi

Madde 167 - Vantilatr ve aspiratrler, yol veya kuyu azlarndan gvenlikli uzaklkta bulunacaktr. Sistem bir bina iindeyse, bina, hava kanal ve infilak kapa, yangna dayankl malzemeden yaplm olacaktr. Vantilatr ve aspiratr, gerektiinde, hava akmn ters yne evirebilecek tipte dzenlenmi olacaktr. Vantilatr ve aspiratrlerde bir su manometresi ve olanak varsa, basn deiikliklerini otomatik olarak kaydedecek bir dzen bulundurulacaktr.

Vantilatr ve aspiratrler iin iaret dzeni

Madde 168 - Ana vantilatrlerin ve aspiratrlerin srekli olarak gzetim altnda bulundurulmad yerlerde, iinde srekli insan bulunan bir yere, bunlarn almasndaki eksiklikleri derhal haber verecek bir iaret dzeni konur. Bu dzen, ilgili nezareti tarafndan her hafta muayene edilir; sonular havalandrma defterine yazlp imzalanr.

Hava akmnn ynlendirilmesi

Madde 169 - Mekanik havalandrma sistemi kullanlan ocaklarda, hava akm, olanak varsa, doal hava akm dorultusunda ynlendirilir.

384

Kaplar ve perdeler
Madde 170 - Ocak havalandrma sistemi, havay bir tarafa ynlendirmek veya blmek iin kullanlan kap saysn en aza indirecek biimde dzenlenir. ok ilek galerilerde, ana hava giri klar arasndaki balant galerilerinde ve nemli lde hava kaybna uranlabilecek yerlerde, uygun aralklarla konulmu olmak kouluyla, yeterli sayda kap yaplr. Bunlardan en az birinin srekli kapal kalmas iin gerekli nlemler alnr veya kaplar kendiliklerinden kapanacak biimle ayarlanr. Havalandrma kaps yerine, hava perdelerinin kullanlmas, ancak i gerei havalandrma kaplar yaplamayan yerler iin kabul edilir. Bu gibi yerlerdeki hava perdeleri, yeterli sayda olmal ve tama srasnda en az birinin kapal kalmas salanmaldr. Tama yollarnda yaplan hava l kasalarnn ve kap kasalarnn i lleri, geecek aralarn stnden ve yaya yolu tarafndan en az 60 santimetre daha yksek ve daha geni olacaktr.

Hava lm ve analizi
Madde 171 - Ocaklarda yeterli sayda hava lme istasyonu yaplr ve daha sk hkmlere balanan ocaklar dnda, bu istasyonlarda, ayda en az bir kez, ana ve ksmi hava akmlarnn hz, geen hava miktar llr. Numune alnmasna ve analiz yaplmasna kesin olarak gerek olmayan durumlar dnda, her havalandrma blgesinde, ayda birden az olmamak zere, dzenli aralklarla, hava numunesi alnr ve analizi yaplr. Bu l ve analizlerin sonular, havalandrma defterine yazlr.

Terkedilen ve havalandrlamayan yerler

Madde 172 - Terkedilen veya yeterince havalandrlamayan yerler, iilerin girmesini nleyecek biimde kapatlr ve zerlerine uyar iareti konur.

385

almann bittii yerlerle terk edilmi katlar, allan yerlerden ve hava yollarndan topuk veya gaz szdrmaz barajlarla ayrlr. Buna olanak yoksa, buralardan gelecek pis hava, en ksa yoldan nefeslie verilerek dar atlr. Buralar, nezaretilerce, her vardiyada denetlenir.

Havalandrma plan
Madde 173 - Her ocakta, hava dalm ebekesini, akmn ynn, ana kaplarn ve lme istasyonlarnn yer ve durumlarn ve buna ilikin dier bilgileri kapsayan bir havalandrma plan bulundurulur.

Havalandrma sisteminin denetimi

Madde 174 - Fenni nezareti, havalandrma sisteminin genel denetimi ve hava lm ve analizleri iin yeterli sayda ve nitelikte nezareti grevlendirerek, sz konusu denetim, lm ve analizlerin dzenli olarak yaplmasn salar.

Scakln ve nem orannn llmesi

Madde 175 - Ocan eitli ksmlarnda, scaklk ve nem oran dzenli olarak llr. Hava scaklnn sala zararl dzeye ykselmemesi iin gerekli nlemler alnr. Bu dzeye yaklaldnda, lme ilemi, her gn, gerekli grlecek aralklarla yaplr ve lme sonular havalandrma defterine yazlr. Sz konusu koullarn salk iin tehlikeli olmas halinde, alma, geici olarak durdurulur.

SEKZNC BLM
Grizu Tehlikesi Olan Ocaklar
Grizulu ocaklar
Madde 176 - Ocan btn ksmlarnda, her gn, her vardiyada, fenni nezareti veya bu hususta yetitirilmi yetkili kimseler tarafndan, emniyet lambas veya metan dedektryle, grizu lmeleri yaplr. Bu lmelerde, eser miktarda bile olsa metan 386

saptanan ocaklar, grizulu ocak kabul edilir ve buralarda, Tzn bu tr ocaklarda alnmasn ngrd tm nlemler alnr. Grizu lmelerinin sonular, noterce onayl emniyet defterine, lmeyi yapan tarafndan yazlr ve imzalanr.

Kontrol sondajlar
Madde 177 - Bacalar, grizu bulunabilecek eski alma yerlerinde veya ani grizu boalabilecek ynlerde devam ettirildii takdirde, ilk nce, yukardaki maddede sz edilen kimselerin gzetiminde en az 25 metre boyunda kontrol sondajlar yaplr. Dier zararl gazlarn bulunduu ocaklarda yaplacak kontrol sondajlarnn boyu, 5 metredir. Kontrol sondaj deliklerinde, grizu veya dier zararl gazlarn varl anlalrsa, i durdurulur; iiler sz konusu yeri terk ederler; giri yeri kapatlr, durum yetkililere derhal bildirilir.

Havalandrma ksmlar
Madde 178 - Ocaklar, gerei kadar bamsz havalandrma ksmlarna ayrlr; zellikle tehlikeli yerler, bamsz olarak havalandrlr.

Havalandrmann yn
Madde 179 - Havalandrma esas itibariyle aadan yukarya doru yaplr. Zorunluluk halinde, Bakanlktan izin alnarak, yukardan aaya doru havalandrma yaplabilir. Eimi hi bir ksmda % 10 u gemeyen, kesitinin herhangi bir noktasnda grizu toplanmasna olanak bulunmayan ve grizu birikimini nleyecek hava akm salanan galeriler, havalandrma bakmndan dz saylr.

Blme ve borularla havalandrma

Madde 180 - Hazrlk ileri veya grizu birikimlerini datmak amacyla yaplan iler dnda, blmeyle veya borularla havalandrma yasaktr.

387

Grizu birikintilerinin temizlenmesi

Madde 181 - nemli grizu birikintileri, tehlike dourmayacak biimde ve byk bir dikkatle temizlenir. Temizleme, fenni nezareti veya grevlendirecei nezaretinin ynergesine gre yaplr. Pek az miktarda bile olsa, grizu birikmeleri, dorudan basnl hava verilerek giderilemez.

plak alev, plak ate ve ark

Madde 182 - Kmr ve kkrt ocaklarnda veya patlayabilecek gaz ve toz saptanan dier ocaklarda, plak alevli veya tek kafesli lamba kullanlamaz. Bu ocaklarda kaynak yaplmas, kaynakla kesim yaplmas veya baka bir amala plak ate veya ark kullanlmas Bakanln onaylayaca esaslara uygun olarak yrtlr.

Emniyet lambalar ve dedektrler

Madde 183 - veren, her havalandrma blgesinde, emniyet lambalarna ve metan dedektrlerine ek olarak, bilgi ve deneyimine gvenilen iiler ve nezaretiler tarafndan kullanlacak olan ve dier zararl gazlar len dedektrleri salamakla ykmldr. Emniyet lambalar veya dedektrleri kullanacaklara, bunlarn kullanlma yntemleri nceden retilecektir. ly yapanlar, sonularn, derhal, zel cep defterlerine yazacak ve rapor defterine aynen ileyerek imzalayacaklardr.

Ayn hava akmnda alabilecek yerlerin says

Madde 184 - Ayn hava akm zerinde bulunan ve ayn anda allan yerlerin says, hava miktarna ve grizu kna gre dzenlenir. Ayn hava akmndan yararlanan ayaklarda ve damar iindeki dz ve eimli yollarda, metan oran % 1,5 u, bunlarn baland hava dn yollarnda % 1 i geemez.

388

Boluklarn doldurulmas
Madde 185 - Dolgu uygulanan ayak gerilerinde boluk braklmamasna dikkat edilir. Dolgular iyice sktrlr; olabildiince hava szdrmayacak biimde yaplr; tavandaki btn boluklar doldurulur. Gertme metodu uygulanan durumlarda, tavann sratle ve tamamen gertilmesi salanr. Tavan drlnceye kadar retim durdurulur.

Karbonmonoksit maskesi
Madde 186 - Grizulu ve yangna elverili kmr damarlarnn bulunduu ocaklarda, tm iiler, alma sresince, yanlarnda karbonmonoksit maskesi tamak zorundadrlar. Alnmas gerekli grlen dier gvenlik nlemleri, Bakanlka, bu Tzn yrrle girdii tarihten balayarak bir yl iinde karlacak ynetmelikte belirtilir.

Yerst nlemleri
Madde 187 - Yerstnde, ocaktan kan grizu veya dier zararl gazlarn tehlike yaratmalarn nlemek zere gerekli gvenlik nlemleri alnr.

ki havalandrma grubu zorunluluu

Madde 188 - Btn grizulu ocaklarda, herbiri tek bana ocan havalandrlmasn salayacak gte, birinin herhangi bir nedenle durmas halinde, dieri derhal, alacak durumda, iki havalandrma grubu bulunacaktr.

Vantilatr ve aspiratrlerin arzalanmas

Madde 189 - Vantilatr ve aspiratrlerin arzalanmas halinde, durum, derhal fenni nezaretiye, yoksa, grev banda bulunan sorumlu nezaretiye bildirilir. Nezareti, iilerin gvenlii iin gerekli btn nlemleri derhal alr ve gerektiinde ocan tamamn veya bir ksmn boaltr.

389

Boaltlan ocaklara veya ksmlarna, ancak, fenni nezareti veya grev banda bulunan en st dereceli sorumlu nezaretinin izniyle ngrecei gvenlik nlemlerine uyularak girilebilir.

ki enerji kaynana balanma

Madde 190 - Vantilatrler ve aspiratrler, ancak, fenni nezaretinin emriyle durdurulur. Ana vantilatr ve aspiratrler birbirinden bamsz iki ayr enerji kaynana balanrlar. Birinin durmas halinde, dierinin ocak havalandrlmasn aksatmayacak en ksa srede almas salanr.

Havasnda % 2 den ok metan bulunan yerler

Madde 191 - Havasnda % 2 den ok metan saptanan ocaklarda veya ocak ksmlarnda, iilerin kurtarlmas ve grizunun temizlenmesi dnda alma yapmak yasaktr. Metan orannn alma ortamnda sk sk deitii hallerde, metan oranna gre ayarl, ses ve k uyars yapan metan dedektr bulundurulacak veya bir merkezden izlenebilecek otomatik kontrol sistemi kurulacaktr. Metan orannn % 2 yi atn ilk gren, bacadaki almay durdurur; durumu sorumlu nezaretiye bildirir. Kurtarma, bir tehlikeyi nleme veya giderme amacyla allmas gereken ve iinde tehlikeli derecede grizu birikmi bulunan yerlerdeki iler, fenni nezaretinin emir ve ynergesine uygun biimde, zel olarak grevlendirilen nezaretinin srekli denetimi altnda bu i iin yetitirilmi ve seilmi kimseler tarafndan yaplr.

Boaltlan ocaklar ve ocak ksmlar

Madde 192 - Grizu ve tehlikeli gazlar bulunduu iin boaltlm olan ocaklar veya ocak ksmlar, iine girilmeyecek biimde kapatlr. Kurtarma ileri dnda, fenni nezaretiden veya nezaretilerden baka hi kimse, emir almadan, bu yerlere giremez.

390

Grizu lmleri
Madde 193 - Btn grizulu ocaklarn, havalandrma plannda saptanan istasyonlarnda, en ge 10 gnde bir hava lmeleri yaplr. Havada % 1 den ok metan saptandnda, bu oran, % 1 in altna dnceye kadar, lmler aralksz srdrlr. Hava akmn etkileyecek yeni bir galeri delinmesi, kaplarda deiiklik yaplmas, vb. nedenlerle hava akmnn ana kollarndan birinin ynnde veya miktarnda nemli bir deiikliin veya deiiklik ihtimalinin sz konusu olmas halinde, hava ve grizu lmeleri yenilenir. Genel hava lmelerine ek olarak, hava k yollarnda, metan miktar, her gn llr ve btn lmler havalandrma defterine yazlarak imzalanr.

DOKUZUNCU BLM
Kmr Tozlar ve Toz Patlamalarna Kar Alnacak nlemler
Patlamaya elverili kmr tozlarnn saptanmas
Madde 194 - Fenni nezareti, bir ocakta patlamaya elverili kmr tozu bulunup bulunmadn saptayarak gerekli nlemleri almakla ykmldr.

Tozumaya kar nlemler

Madde 195 - Kmr ocaklarnda, gerekli grlen yerlerde, tozumay nlemek ve tozu bastrmak zere su kullanlr; ta tozu serpilir veya bakaca etkili nlemler alnr.

Arabalarn nitelii
Madde 196 - Kmr ocaklarndaki arabalar, ilerinden kmr tozu dklmeyecek biimde olacaktr.

391

Toz birikintilerinin yokedilmesi

Madde 197 - lerinde srekli tama yaplan ve dolalan galerilerde, ana hava yollarndaki tehlikeli toz birikintileri, belirli zamanlarda, slatlarak toplanr veya baka yollarla yokedilir. retim, ykleme, tama, aktarma ve boaltma yaplan yerlerde, tozun havaya yaylmasn nlemek iin, plverize su fisketeleri konur.

Yerstndeki nlemler
Madde 198 - Hava giri kuyusundan kmr tozu girmesini nlemek zere yerstnde gerekli nlemler alnr. Ayrca, kuyular ve evreleri, belirli aralklarla, toz birikintilerinden temizlenir. Tozlarn havaya karmasna engel olacak nlemler alnmadka, ocak dnda, hava giri kuyusuna 80 metreden daha yakn eleme ve ayklama tesisi kurulamaz.

Aylk denetim
Madde 199 - Tozlu kmr ocaklarnn tavan, taban ve evresindeki toz, ayda en az bir kez denetlenerek gerekli nlemler alnr.

Toz defteri
Madde 200 - Ta tozu kullanlan ocaklarda zel bir toz defteri tutulur. Bu deftere toz numunesi alnan yerler ve alnma tarihleri, numuneler iinde bulunan yanc madde miktarn saptamak iin yaplan deney sonular, ocan eitli ksmlarnda hangi tarihlerde ta tozu kullanld yazlr.

Ta tozu serpme
Madde 201 - Ta tozu serpme ilemi (istleme), bu i iin zel olarak yetitirilmi ve grevlendirilmi bir nezaretinin gzetiminde yaplr. Patlamaya elverili kmr tozu varsa, btn vardiya sresince ta tozu serpilir. 392

Ayak alnlarndaki ta tozu serpme ileri dnda, dier btn istlemeler, en az sayda ii altrlan vardiyada, makinalarla istleme ise, evrede kimsenin bulunmad zamanlarda ve havann gidi ynnde yaplr. istlemede alan btn iilere kiisel koruyucular verilir.

Ta tozu oran
Madde 202 - Ta tozu serpme ilemi, kmr tozunun yanma ve patlama etkisini yokedecek veya azaltacak oranda ve uygun nitelikteki maddelerle yaplr. Ta tozu, bu oran srekli olarak koruyacak biimde ve uygun aralklarla serpilir. Doal koullarn gereksiz kld durumlar dnda girilip klan ve ierisinde dolalan galerilere de ta tozu serpilir. Ta tozu kullanlmadan nce, tahkimat zerleri de dahil olmak zere, tavanda, yanlarda ve yerde bulunan kmr tozu birikintileri temizlenir.

Ta tozunun nitelii
Madde 203 - Kullanlacak ta tozu, olabildiince nem tutmayacak, silis iermeyecek, iinde % 1,5 dan ok organik madde bulunmayacak ve sala zararl etki yapmayacak nitelikte olmaldr. Ta tozu, incelii ve dalm zellii bakmndan belirli aralklarla denetlenir. Bozulmu veya amurlam ta tozu birikintileri toplanarak ocaktan darya karlr.

Patlamann yaylmasna kar nlemler

Madde 204 - Kmr ocaklarnda meydana gelecek patlamalarn baka ksmlara yaylmalarn nlemek iin iki veya daha ok retim panosunun bal olduu ana hava giri ve dn (nefeslik) yollarnn uygun yerlerine ta tozuyla durdurucu barajlar yaplr veya galeri tavanna, patlamann etkisiyle boalabilecek su kaplar yerletirilir.

393

Barajlarn yaplaca yerler

Madde 205 - Durdurucu barajlar, yolun tamamen serbest bir ksmnda, tavana yakn ancak, toz ynnn tepe noktasyla tavan arasnda yeterli bir aralk kalmas salanacak biimde yaplr. Bu barajlarda, her zaman yeteri kadar ta tozu bulundurulur. Barajlar zerindeki ta tozunun niteliklerine uygun bulunup bulunmad, zerinde kmr tozlarnn birikip birikmedii sk sk denetlenir.

Barajlarn havalandrma plannda gsterilmesi

Madde 206 - Durdurucu barajlarn yerleri, havalandrma plannda gsterilir; ayrca yllk imalat haritalarna iaretlenir. Durdurucu barajlarn yapm tarihleriyle baraj zerindeki ta tozlarnn deitirildikleri tarihler, toz defterine yazlr.

ONUNCU BLM
Madenci Lambalar
Ocaklarda kullanlacak lambalar
Madde 207 - Grizulu veya grizu ihtimali bulunan ocaklarda kullanlacak emniyet lambalaryla elektrik lambalar, Bakanlka kabul edilen tipte olacaktr. Emniyet lambas kullanlmas zorunlu olmayan grizusuz kmr ve kkrt ocaklarnda, ancak, alevi muhafazal lamba kullanlabilir. Ocaklarda kullanlacak btn lambalar numaralandrlr. Bacalarda ve ateleyicilerde, yanar durumda, birer emniyet lambas bulundurulur. Nezaretiler, elektrik lambas kullandklar takdirde bile, yanlarnda metan dedektr veya yanar halde bir emniyet lambas bulundurmak zorundadrlar. iler, aldklar lambay, lambahaneye geri verirler. Baka bir lamba verdikleri takdirde bunun nedenini aklarlar. Emniyet lambalarnda, yakt olarak, yalnz benzin kullanlr. 394

Emniyet lambalarnn bakm ve muayenesi

Madde 208 - Lambahanede ve ocak aznda lambalar, sorumlu nezaretiler tarafndan tek tek muayene edilir; kusurlu bulunanlar iilere verilmez ve ocaa sokulmaz. Kusurlu lambalar iiler tarafndan da alnmaz. Lambalar, havalandrma ve basnl hava borularnn karsna konulamaz; buralarda tutulamaz; ocak iinde alamaz; dikkatle ve zenle kullanlr. alma srasnda bozulan lambalar, derhal usulne sndrlerek deitirilmek zere lambahaneye geri verilir. gre

akmakl emniyet lambas

Madde 209 - Grizu tehlikesi bulunan ocaklarda, hi kimseye, akmakl emniyet lambas verilemez.

Lamba kablosu ve yanma sresi

Madde 210 - Barete taklacak cinsten elektrikli (akmlatrl) lambalar, alma srasnda, zorunlu haller dnda, baretten karlamaz; elde veya baka bir yerde tanamaz. Lamba kablolar yeterli kullanlmayacaktr. uzunlukta olacak; gergin olarak

Ocak lambalarnn yanma sresi, en az 10 saat olmaldr.

Lambahane
Madde 211 - Lambalarn bakm, onarm ve muhafazas yerstndeki zel bir lambahanede yaplr. Lambahaneler, tamamen yanmaz malzemeden yaplacak; uygun biimde aydnlatlp havalandrlacak; iinde yeteri kadar yangn sndrme aygt ve malzemesi bulundurulacaktr.

Lambahane ileri
Madde 212 - Lambahaneye grevliler dnda izinsiz kimse giremez. Benzinli lamba bulunan lambahanede, soba, frn, ocak ve ak ate bulundurmak ve sigara imek yasaktr.

395

Benzinli lambalarn bakm, onarm, temizlenmesi ve hazrlanmas datm yerinden ayr bir yerde yaplr. Lambalara benzin doldurma ileri, bu ie ayrlm, zel yerlerde yaplr. Kvlcm karabilecek lambalarn sklmesi, temizlenmesi, onarm ve doldurulmas, benzin lambalarna ayrlan yerlerde yaplamaz; tamamen ayr bir blmde ve kvlcm yaratmayacak tipte malzemeyle kaplanm masa zerinde, uygun aletlerle yaplr. Akmlatrlere konulacak kimyasal maddelerin ve zeltilerinin, doldurma yerinden ayr ve kilitli bir yerde saklanmas gereklidir. Buraya lambahanede grevli ve sorumlu kiilerden bakas giremez. Lambahanelerin kaplarna bu yasaklar gsterir okunakl levhalar aslr.

Karpit lambalar
Madde 213 - Karpit lambalar, ancak, yanma ve patlama tehlikesi bulunmayan ocaklarda kullanlabilir. Karpit ta, gnlk ihtiyatan fazla olmamak zere, szdrmaz, kapakl ve madeni kaplar ierisinde yeraltna gtrlr. Bu kaplar, yeraltnda, nemden korunmak zere, tahta zgaralar veya kasalar zerinde bulundurulur.

Lambahane sorumlusu ve lambahane defteri

Madde 214 - Her lambahane sorumlu ve gvenilir bir elemann emrine verilir. Lambahane sorumlusu, lambalarn bakmndan ve korunmasndan sorumludur. Her lambann bozukluu, bu sorumluya bildirilir. Fenni nezareti, belirli aralklarla, lambahaneyi denetler veya denetletir. Lambahane sorumlusu tarafndan bir lamba datm defteri tutulur. Bu deftere, her vardiyada lamba alanlarn adlar, sicil numaralar ve aldklar lambalarn numaralar yazlr.

396

ONBRNC BLM
Su Basknlarna Kar Alnacak nlemler
Sulara ilikin bilgilerin haritalara ilenmesi
Madde 215 - Fenni nezareti, eski alma yerlerini ocak iinde veya evresinde su bulunmas muhtemel tabakalar, faylar ve su kaynaklar gibi doal ve arzi su birikintilerinin durumunu genilii ve derinliiyle ilgili btn bilgileri, ayrntl olarak toplamak ve yllk imalat haritalarna ilemek zorundadr.

Kontrol sondajlar
Madde 216 - allmakta olan yerler yaknnda, su birikmelerinden, eski alma yerleri ve sularda zararl gazlarn bulunduundan kukulanlyorsa, bu gibi yerlerde, uzunluklar 25 metreden aa olmamak zere, aln ynnde, kontrol sondaj yaplr. Deniz, gl, nehir altnda bulunan madenlerdeki almalar, Bakanlka hazrlanacak ynetmelik esaslarna gre yrtlr.

Emniyet topuu, znebilir ta, jips ve tuz yataklar

Madde 217 - Suyla dolu olduu bilinen veya bundan kukulanlan arazi tabakalar altndaki ocaklarda, bir emniyet topuu braklr. Bu topuun kalnl ve dier zellikleri, her zel durum iin Bakanln onayyla belirlenir. letmeye elverili derinlikteki kmr veya maden damarlarnn znebilir ta veya jips yataklar altnda bulunduu yerlerde, yeryznde sondaj yaplmsa, buras terk edilmeden nce, damarlar veya zerlerindeki sondaj delikleri, znebilir ta ve jips yataklarna nemli miktarda su girmesine engel olacak biimde tkanr. letmeye uygun derinlikteki maden damarlar zerinde bulunan tuz tabakalar, sondaj deliklerinden zme yntemiyle iletilemez.

397

ngrlen nlemlerin Bakanlklara bildirilmesi

Madde 218 - Su baskn veya akc kum tehlikesi bulunan ocaklarda, ii sal ve i gvenlii ynnden ngrlen nlemlerin neler olduu, iverence belirlenip alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlna bildirilir. Ocak azlar, d su basknlar ve heyelan gibi doal afetlerin etkisinden zarar grmeyecek yerlerde seilir. Durumdaki deiiklikler nedeniyle yeni tehlikelerle kar karya kalan ocaklarda, gerekli gvenlik nlemleri, ayrca alnr.

Kkrtl hidrojene kar nlemler

Madde 219 - Kkrtl hidrojen yayd belirlenen boaltlmas srasnda, bu gaza kar zel nlemler alnr. suyun

ONKNC BLM
Yangnlar
nlemlerin alnmas
Madde 220 - Fenni nezareti, ocaklarda yangnlara kar gerekli btn nlemleri alr. Bunun iin gereken ara ve gereler ocaklarda hazr bulundurulur. 24 saatte 50 den ok ii altran her ocakta, iiler arasndan, bir yangn ekibi oluturulmas zorunludur. Ayrca, fenni nezareti tarafndan, yangn sndrme dzeninin ve yangn sndrme ekibinin alma ekli ve yntemiyle ilgili esaslar kapsayan bir ynerge hazrlanr.

Kolay yanabilen maddelerin temizlenmesi

Madde 221 - karma kuleleri, kuyuba binalar ve yeralt vin ve freno dairelerinin ya, kkrt, kmr tozu vb. kolay yanabilecek maddelerden temizlenmesi zorunludur.

398

Kendiliinden yanan madenler

Madde 222 - Kendiliinden yanmaya elverili madenlerde, fenni nezareti, iyerinin zelliinin gerektirdii gvenlik esaslarn belirleyen ayr bir ynerge hazrlar. Bu gibi ocaklarda, ocan, panolarn hava giri ve k yollarnda bekleme barajlar yaplr ve bunlarn yerleri planlarda gsterilir. Bu barajlarn kapatlabilmesi iin gerekli btn malzeme, baraj yannda hazr bulundurulur.

alma yaplmayan zamanlar ve devreler

Madde 223 - Kmr ve kkrt ocaklaryla yangna elverili ocaklarda, alma yaplmayan zamanlarda bile, kendiliinden kzma veya yanma olup olmad yeterlikli bir nezareti tarafndan denetlenir. Tatil gibi herhangi bir nedenle allmayan bir devreyi izleyen gnlerde ise, bu muayene yaplmadan almaya kesinlikle balanamaz.

Bina ve tesislerin yaplmas

yangna

dayankl

malzemeden

Madde 224 - lk kaz ilemi dnda, kuyularn tahkimat, kuyuba tesisleri, binalar yangna dayankl malzemeden yaplacaktr. Ocakii vin, freno ve makina daireleriyle yeralt atlyeleri ve bunlarn eklentileri, atee dayankl biimde yaplr. karma kuleleri ve kuyuba binalar, ancak, Bakanln izniyle ahap olarak yaplabilir. Buralarda yanc, parlayc ve patlayc malzeme bulundurulamaz.

Yangn sndrme ara ve gereleri

Madde 225 - Ocak iinde kullanlacak yangn sndrme ara ve gereleri, kapal yerlerde kullanlmasna Bakanln izin verdii tiplerden olacaktr. Bunlar, 6 ayda bir muayene edilerek, alr durumda olmalar salanacak; muayene ve doldurma tarihleri zerlerine yazlacaktr.

399

retim
Madde 226 - Yangn sndrme ara ve gerelerinin kullanl biimi, yangn ekiplerine ve bunlarn konulduu yerde alanlara retilir.

Malzemenin denetimi
Madde 227 - Yangna kar kullanlmak zere bulundurulan malzemeler, ayda en az bir kez, sorumlu nezaretiler tarafndan denetlenir.

Basnl su
Madde 228 - Ocaklarn yangna elverili ksmlarnda, yangnlara kar kullanlmak zere, basnl ve bol su bulundurulacak; su tesisleri her zaman kullanlabilir durumda olacaktr.

Yangnda yaplacak iler

Madde 229 - Yangn ktn gren her ocak personeli, olanak varsa, derhal, yangn sndrmeye alr ve en yakn nezaretiye haber verir. Olay, ayrca, yetkili ve sorumlulara ve Bakanla da derhal duyurulur. Yangnda kan zehirleyici, boucu, yanc gazlara kar gerekli nlemler, fenni nezareti tarafndan alnr.

Yangn ve duman tehlikesi beliren yerler

Madde 230 - iler, yangn ve duman tehlikesi beliren yerlerden hemen uzaklatrlr ve buralara girilmesi fenni nezaretinin iznine baldr.

Barajlarn denetimi
Madde 231 - Yangn sahalarn terk ve tecrit edilmi ocak ksmlarndan ayran barajlar, dzenli olarak denetlenir. Denetim sonular, i gvenlii rapor defterine yazlr.

Barajlarn almas
Madde 232 - Barajlarla kapatlm blmlerin yeniden almasnn gvenlik ynnden sakncal grlmemesi halinde, ama ilemi,

400

Bakanln izni zerine fenni nezaretinin ynergesi erevesinde yaplr. Barajlar alrken kurtarma ara ve gereleriyle donatlm bir kurtarma ekibi hazr bulundurulur.

ONNC BLM
Kuyularn Kazlmas, Derinletirilmesi Srasnda, Tama ve aretleme Dzeni
Muayene ve denetimler
Madde 233 - Kuyularn gvenlik ilerinden sorumlu nezareti, bu Tzkte ngrlen muayene ve denetimlere ek olarak, 24 saatte en az bir kez, kuyularn genel durumuyla, demelerin, sahanlklarn ve tulumbalarn kuyu ierisinde aslmasna yarayan dzen, ara ve gereleri muayene ederek ve denetleyerek kuyu rapor defterine yazar.

Dmelere kar nlemler

Madde 234 - Kuyularda, iilerin iskele, deme veya sahanlklardan kuyuba ve rset azlarndan dmelerine ve yukardan decek eylerin iilere ve havalandrma sistemine zarar vermesine kar btn nlemler alnr.

in ngrlen esaslara gre yrtlmesi

Madde 235 - Fenni nezareti tarafndan grevlendirilen bir nezareti, kendi vardiyas sresince, bu blmde dzenlenen ilerin, ii sal ve i gvenlii ynnden, kendisine iletilen esaslara gre yrtlmesinden sorumludur.

Nezaretinin kuyudan ayrlmas

Madde 236 - Vardiya sonunda kuyudan en son nezareti kar ve kendi ekibini izleyen ekibin nezaretisi inmeden kuyudan ayrlamaz.

401

Boaltlan kuyulara inme

Madde 237 - Lam atlmalar vb. nedenlerle almalarn durdurulup iilerin darya karld hallerde, nezareti, kuyuyu denetlemeden gvenlik bakmndan yeterli bulmadan hi kimsenin kuyuya inmesine izin verilmez.

Su, akc kum ve eski imalat tabakalar

Madde 238 - Tehlikeli miktarda su, akc kum ve eski imalat tabakalar arasnda kazlmakta olan kuyularda, alanlarn gerektiinde kuyudan derhal kmalarn salayacak nlemler alnr.

Tama ilerinde uygulanacak hkmler

Madde 239 - Kazlmakta ve derinletirilmekte olan kuyularda, Tzn kinci Ksmnn Altnc Blmnde yer alan hkmler uygulanr.

50 metre derinlie inildiinde yaplacak iler

Madde 240 - Kazma veya derinletirme srasnda 50 metre derinlie inildiinde, kuyular iinde kaytlar tesis edilir. Kuyu aznda ve ii bulunan katlarda, ancak, kova veya malzemenin gemesi istenildiinde alan, bunlar geince hemen kapanan, zel mekanik dzenli kapaklar bulundurulur. Bu kapaklar evresinde alan iiler, emniyet kemeri kullanrlar. sresince kuyuba yeterince aydnlatlr.

Kod gstergesi ve frenler

Madde 241 - Kazlmakta ve derinletirilmekte olan kuyularda, karma makinalar, 125 inci maddede ngrlen kod gstergesi ve 127 nci maddede ngrlen fren dzeniyle donatlr.

aretleme dzeni
Madde 242 - Kazlmakta ve derinletirilmekte olan kuyularda, Tzn 145 inci maddesinde sz edilen iaretleme dzeninin kurulmas zorunludur.

402

ndirilmekte ve karlmakta olan kovalar

Madde 243 - Aa indirilmekte olan kovalarn, kuyu iindeki veya dibindeki iilere arpmamas iin gerekli nlemler alnr. Kovalar, yukar ekilmeye balanmadan nce, hareketsiz hale getirilir. Kovalar, azlarndan 20 santimetre eksik doldurulur; d yanlarna ve zellikle diplerine yapm olan ta vb. maddelerden iyice temizlenir.

Kovayla insan tanmas

Madde 244 - Kuyu azndaki veya katlardaki zel kaplar kapanmadan kovalarla kuyuya inilip klamaz. Kuyu kontrol yapanlar dnda, hi kimse kovann kenarna binemez. Kovayla insan zorunludur. tamalarnda emniyet kemeri kullanlmas

nsan tamasnda kullanlan kovalarn hz, saniyede 1,5 metreyi geemez. Bu hz, Bakanln izniyle arttrlabilir. Ksmen veya tamamen malzeme ykl kova iinde insan tanamaz. Karlkl olarak ift kovayla allyorsa, insan tanrken hi bir kovayla malzeme tanamaz.

Fenni nezareti tarafndan alnacak nlemler

Madde 245 - Fenni nezareti, kuyularda, malzeme tanmas, zellikle kovalarn kullanlmas ve iaretlemeler ynnden gerekli nlemleri alr.

403

NC KISIM
BRNC BLM
Elektrikle lgili Genel Hkmler
Elektrik ebekesi plan ve kullanm ynergesi
Madde 246 - Ocak ynetim yerinde, elektrik ebekesini ve ebekedeki sabit aygt ve tesislerin yerlerini gsterir, lekli, ayrntl ve en son durumu gsterir bir plan bulundurulur. Yetkisiz kimselerin elektrik aygtlarn almasnn ve kullanmasnn yasak olduunu, yangn annda yaplacak ileri, elektrik arpmasnda ilk yardm, elektrik devresini kesmekle grevli kiilerle haberleme biimini ve gerekli dier bilgileri ieren ynerge, uygun yerlere aslr.

Elektrik rapor defteri

Madde 247 - Her iyerinde bir elektrik rapor defteri bulundurulur. Bu deftere, bu Tzk uyarnca, elektrikle ilgili olarak yaplacak btn muayene, denetim ve deneylerin sonularyla, iveren ve elektrik yetkilileri tarafndan gerekli grlen dier hususlar ve bilgiler ayrntl olarak yazlr.

Yedek aydnlatma arac

Madde 248 - Elektrikle aydnlatlmakta olup klarn snmesinin tehlikeli olabilecei yerlerde, yeteri kadar, uygun yedek aydnlatma arac bulundurulur.

Elektrikli aygtlarn yerletirilmesi

Madde 249 - nsan eliyle kullanlan veya ynetilen elektrikli aygtlarn denetlemelerinin yaplabilmesi iin, en az 60 santimetre geniliinde, serbest, kolay ve gvenlikle dolalabilecek yollarn bulundurulmas ve aygtlar zerindeki kumanda ve manevra kollarnn kolaylkla iletilebilecek biimde dzenlenmesi gereklidir.

404

Yal transformatrler ve yal devre kesiciler

Madde 250 - Yal transformatrler ve yal devre kesiciler, ocak iinde havalandrlmas salanm, yangna dayankl, ayr oda, hcre veya blmelere konur. Bu gibi yerler, bir gk halinde oluacak tehlikeleri kar dayanakl yaplr ve suya kar korunur. Buralara, yanc, parlayc, patlayc ve andrc maddeler konulamaz. Yangn tehlikesi oluturmayacak biimde yaplm olmayan veya bu niteliklerini yitiren aygtlarn konulduklar odalar, hcreler, blmeler ve bunlarn ayrntlar, yanc malzemeden yaplamaz. Bu gibi yerlerde, yanc tozlarn birikmesi kesinlikle nlenir ve sk sk temizlenir.

Yangn sndrme ara ve gereleri

Madde 251 - Kablo, telefon ve iaret aygtlarndan baka elektrikli aygtlar bulunan yerlerde veya yaknlarnda, uygun yangn sndrme ara ve gereleri bulundurulur.

Mevzuata ve standartlara uygunluk

Madde 252 - Btn elektrikli aygtlar, iletkenler ve elektrik hatlar, ilgili mevzuata ve standartlara uygun olacaktr. Bunlarn her trl d etkenlere dayanabilecek biimde yerletirilmesine ve gvenlikle altrlmasna dikkat edilecektir.

l, kontrol, gsterge, uyar ve kumanda aygtlar

Madde 253 - Elektrik tesisleri, uygun l, kontrol, gsterge, uyar ve kumanda aygtlaryla donatlr.

Ana devre kesicisi

Madde 254 - Elektrikli aygtlar, evrenin scakl da hesaba katlarak, ancak, nceden saptanm bulunan en yksek scaklkta alabilecek biimde kurulur ve kullanlr. Ocan dnda, btn elektrik akmn gvenlikle kesmeye yarayan bir ana devre kesicisi kurulur. 405

Devre yklyken, ayrc (seksiyonel) ile devre kesmek yasaktr; kesim, kesinlikle devre kesiciyle yaplacaktr. Ykl bulunan bir devreye ait devre kesicinin manevras, ancak sorumlusu tarafndan yaplabilir.

Ksmi devre kesicisi

Madde 255 - Gerektiinde kullanlmak zere, uygun yerlere, herhangi bir ebeke ksmnn akmn tamamen kesecek devre kesicileri yerletirilir.

Parafudr vb. koruyucular

Madde 256 - Yeraltndaki tesis ve aygtlar, gerilimin ar ykselmelerine kar korumak amacyla, yerstnde, gerekli yerlere, parafudr vb. koruyucular yerletirilir.

Telefon balants
Madde 257 - Yerstndeki ana datm istasyonuyla gerekli grlen ocakii istasyonlar birbirine telefonla balanr.

Projelerin Bakanlka onaylanmas

Madde 258 - Tesisat projesi Bakanlka onaylanmayan ocaklarda elektrik enerjisi kullanlamaz.

KNC BLM
Gaz ve Toz Patlamas Tehlikesi Bulunan Ocaklarda Elektrikle lgili nlemler
Yaltkanlar, kablolar, yaltkanlk direncinin azalmasna kar nlemler
Madde 259 - Yaltkan malzemeler kullanlacaklar yerlerin zellikleri gz nnde bulundurularak seilir. Ocakii elektrik ebekeleri veya hatlarnda, d klf yanmayan veya kendi kendine yanmay srdrmeyen, standartlara uygun ve verilecek yke yeterli kesitte ocakii kablolar kullanlr. 406

Ocakii elektrik tesisatnn akm tayan ksmlar, topraktan tamamen yaltlm olacak ve yaltkanlk direncinin bu konudaki mevzuatta belirtilen dzeyin altna dmemesi salanacaktr. Yaltkanlk direncinin herhangi bir nedenle azalmas olaslna kar, ntr toprakl sistemler toprak kaak rlesi, ntr yaltlm sistemler, yaltkanlk kontrol yapan rle ve aygtlarla donatlm olacak; bunlarn alp almadklar, srekli olarak denetlenecektir.

Topraklamadan baka nlem alnmayan yerler

Madde 260 - Topraklamadan baka koruyucu nlem alnmayan yerlerde, 261, 263, 264 nc maddeler hkmleri uygulanr.

Topraklama hatlar
Madde 261 - alma gerilimi kk gerilimin stndeyse, elektrik kaa yapabilecek elektrikli aygtlar ve madeni ksmlar, topraklamayla gvenlik altna alnr. Ocakii ebekesine ve buna bal devrelere ait topraklama iletkenlerinde kesiklik veya kopukluk bulunmayacak; kablo ekleme kutular veya balklarnda, gvenli biimde kprleme yaplacaktr. Balant yerlerinde boya, oksit ve pas nedeniyle topraklama direncinin ykselmesine izin verilmeyecektir.

Topraklamann yapl
Madde 262 - Elektrik tesisatyla ilgili mevzuat, baka bir topraklama sistemine izin vermedike, ocakii ebekesinin herhangi bir noktasndaki topraklama, ancak, ocak dndaki bir topraklama tesisiyle birletirilerek yaplabilir.

Elektrik tehlikelerine kar korunma

Madde 263 - a) Kk geriliminin stndeki ebekelerde, hatlar, dokunabilecek ykseklikteyse, elektrik yaltm salanr ve mekanik etkilere kar gerekli nlemler alnr. Bakanln izniyle tesis edilecek trolley hatlar bu hkmn dndadr. b) Elektrikli aygtlarn kapaklar, yerlerine gvenli biimde tespit edilmi olacaktr. 407

c) Zrhl kablolarn zrhlar mekaniksel ve elektriksel olarak aygtn gvdesine gvenli biimde balanacaktr. d) Koruma iin kullanlan kafes ve tel rgler salam yaplm ve delikleri nleyecek lde kk olacaktr.

Ar glere kar koruma

Madde 264 - a) Her ebeke ve devredeki akmn nominal deeri stne kmasna kar gerekli otomatik koruma aygtlar (devre kesiciler) kullanlacaktr. b) Devre kesiciler, bal olduklar devrelerin akmn gvenlikle ve sratle kesebilecek biimde seilmi olacaktr. c) Devre kesiciler, d etkilere kar korunmu bulunacaktr.

NC BLM
Elektrikli Aygtlar, letkenler, Tesisler ve Patlamalara Kar Alnacak nlemler
Yal aygtlarn kurulabilecei yerler
Madde 265 - Yal aygtlarn kurulduu yerlerde, yalarn belirli ve zararsz bir yerde toplamasn salayan nlemler alnacaktr. Buralarn allan yerlerden olabildiince uzak olmasna zen gsterilecektir.

Transformatrn kurulaca yerler ve g girii

Madde 266 - G transformatrlerinin bulunduklar yerler, bunlarn meydana getirdikleri scakl giderecek biimde havalandrlr. Her g transformatrnn girii, bamsz olarak ana ebekeden kesilebilecek biimde dzenlenir. Ancak, gerilimin hepsinde birden ayn zamanda kesilmesi gereken srekli olarak paralel bal transformatr gruplarnda, bu hkm uygulanmaz.

Devre kesicilerin zellikleri

Madde 267 - Devre kesiciler, devreyi otomatik olarak kestiklerinde, kendi kendilerine tekrar kapanmayacak zellikte olacaktr. 408

Yksek gerilimli ve yal devre kesicilerin kurulacaklar yerler

Madde 268 - Yksek gerilimli devre kesiciler ve yal devre kesiciler, zel yerlerde kurulacaktr.

Devre kesicilerin korunma dzenleri

Madde 269 - Devre kesiciler, ar akma, ksa devreye, toprak kaana kar korunmu olacaklardr. Ntr yaltlm sistemlerde, bu kesicilerin yaltkanlk direnci, kontrol dzenleriyle donatlacaktr.

Motorlarn korunmas
Madde 270 - Ar akm ve ntr toprakl sistemlerde, motorlar, toprak kaak rleleriyle donatlm, otomatik yol vericilerle korunacaktr.

letkenler ve kablolar
Madde 271 - Her iyerinde, o iyerinin zelliklerine gre seilen elektrik iletkenleri veya kablolar kullanlr.

Elde tanr aygtlar

Madde 272 - Kk gerilimin stnde alan elde tanr elektrikli aygtlarn, yumuak kablolar iinde, uygun kesitte topraklama iletkeni bulunacaktr. Bu kablolar zerindeki madeni koruyucular, topraklama iletkeni yerine kullanlmaz. tek balarna,

Yumuak kablolarn gerilim ald noktalarda, uygun devre kesicileri veya otomatik anahtarlar bulunacaktr.

Kuyu iindeki ve dibindeki kablolar

Madde 273 - Kuyu iindeki ve dibindeki elektrik kablolar, srtmelere, arpmalara ve stlerine debilecek cisimlere kar korunmu olacaktr.

409

Ulam yollarndaki kablolar ve elektrikli aygtlar

Madde 274 - Ocakii ulam yollarndaki kablolar ve elektrikli aygtlar, yoldan geen aralardan, arabalardan ve hareketli aygtlardan zarar grmeyecek bir uzaklkta kurulmu ve korunmu olacaktr. Bunlar, taramalarda, zel olarak gvenlik altna alnacaktr.

Fi - priz iin nlemler

Madde 275 - Kk gerilimi aan tesisatta fi-prizin birbirinden ayrlmasn, fiin yerinden oynamasn nleyecek bir gvenlik dzeni bulundurulur. Devre gerilimi kesilmeden fi yerinden karlamaz. Devre geriliminin uzaktan kumandayla kesildii elektrikli kilitleme dzenleri, bu hkmn dndadr.

Prizlerin yapl
Madde 276 - Prizler, fi karldnda, gerilim altnda bulunan ksmlarna dokunulamayacak nitelikte olacaktr.

Kk gerilimlerde kullanlan filer

Madde 277 - Kk gerilimlerde kullanlan madeni filerin boyutlar ve biimleri, daha st gerilimlerde kullanlanlardan farkl olacaktr.

Kk gerilime balanma
Madde 278 - El lambalar ve topraklanmayan elde tanr aygtlarn kk gerilime balanmas zorunludur.

Akm kesici dzen

Madde 279 - Elde tanabilir ve hareketli aygtlar ve makinalar zerindeki akm kesici dzen ya bu aygt ve makinalarn sabit birer paralar halinde olacak ya da uzaktan kumandal akmn kesilmesini salayan kumanda anahtar aygtn zerinde bulunacaktr.

410

Aydnlatma ebekesi gerilimi

Madde 280 - Aydnlatma ebekelerinde, gerilim, 250 voltu gemeyecektir. Lambalar salam ve saydam bir koruyucuyla rtlecek; ayrca, salam bir kafes iine alnacaktr. Ayaklar iinde kullanlan aydnlatma lambalar ve kablolar iin, Bakanln zel izni gereklidir.

Patlama tehlikesi bulunan ocaklardaki aygtlar

Madde 281 - Grizu veya kmr tozu patlama tehlikesi bulunan ocaklarda kullanlacak btn elektrikli aygtlar, alev szdrmaz nitelikte olacaktr.

aretleme kablolar ekilmesi

Madde 282 - zel bir dzenle ayn zamanda iaretleme ve telefon konumalar iin kullanlmas hali dnda, iaret kablolar iinde telefon devrelerine ayrlm hatlardan baka, elektrik hatt bulundurulamaz.

aretleme kablolarnn nitelikleri

Madde 283 - aretleme aygtlarnn ve telefonlarn enerji kaynaklar, gvenlik koullarna uygun nitelikte olacaktr. Kuyu iindeki iaretlemelerde, arpma ve darbelere kar dayanakl kablolar kullanlacaktr. Birbirinden bamsz olan karma sistemlerinin iaretleme iletkenleri ortak bir klf iinde bulundurulamaz. Ana karma tesisleri makina dairesinde, iaretleme devrelerinde meydana gelebilecek herhangi bir aksakl aka gsterebilecek bir dzen bulundurulur.

Yksek gerilimin drlmesi

Madde 284 - Datm, yksek gerilimli ise, alak gerilime drlerek kullanlr. Ancak, gleri 50 kilovat aan, gvenlik nlemleri alnm sabit elektrik motorlar, bu hkmn dndadr. 411

Otomatik kesilme
Madde 285 - Alternatif akm ebekesinin devreleri, toprak kaak akm, o devre iin tespit edilen deerin % 15 ini getiinde, otomatik olarak kesilecek biimde dzenlenir.

Topraklama
Madde 286 - Yksek gerilimli ebekelere bal aygtlar, kontrol ve l aletleriyle kablolarn madeni d klflar topraklamayla gvenlik altna alnr. Ntr izoleli sistemlerle tesis edilen ve srekli yaltm kontrol devre aygtlaryla donatlm bamsz ebekeler, bu hkmn dndadr.

Grizulu ocaklarda elektrik enerjisi kullanlmas

Madde 287 - Ani grizu boalmas olasl bulunan ocaklarda, onayl belgesi olan, tanabilir elektrik lambalar dnda elektrik enerjisi, ancak, Bakanlka yrrle konacak ynetmelik esaslarna gre kullanlr.

Alev szdrmaz aygtlar

Madde 288 - Grizulu ocaklarda, ancak, zel belgesi bulunan alev szdrmaz zellikte aygtlar kullanlr. Kullanm srasnda, bu Tzkte ngrlen gvenlik koullarna uyulmas zorunludur.

Elektrikli aygtlarn belgeleri

Madde 289 - Grizu veya kmr tozu veya her ikisinin birden patlama tehlikesi olan yerlerde kullanlacak btn elektrikli aygtlarn, Bakanlka kabul edilmi bir test istasyonundan verilmi, alev szdrmaz veya kendiliinden emniyetli nitelikte olduklarna ilikin belgeleri bulunacaktr.

Elektriksel ve mekanik kilitlenme

Madde 290 - Devrelere, fi-priz dzeniyle alak gerilim verilmekteyse fi ve priz, akm tadklar srada birbirinden ayrlmayacak biimde elektriksel ve mekanik olarak kilitlenecektir.

412

Fi-priz biiminde yaplm olan kablo ekleme ve balant balklar gerilim kesilmeden, birbirlerinden ayrlmayacaklardr.

Alev szdrmaz aygtlarn muayenesi

Madde 291 - Alev szdrmaz veya kendiliinden emniyetli aygtlar, bu niteliklerini yitirdiklerinde, kullanlamazlar. Alev szdrmaz veya kendiliinden emniyetli aygt ve malzemeler, bu niteliklerini yitirip yitirmedikleri ynnden 5 ylda en az bir kez, test istasyonlarnda muayene edilir. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl, sz konusu muayeneler iin, gerekli grlen blgelerde, yeter sayda teknik personelle donatlm, test istasyonlar kurar ve altrr veya bu muayeneler, Bakanlka yetkisi kabul edilmi bir istasyonda yaplr.

Grizulu yerlerde yaplacak iler

Madde 292 - Denetim sonucunda, grizu bulunmad tespit edilmi olmadka, devre gerilim altndayken, hibir aygtn koruyucusu alamaz ve hibir iletken plak olarak havayla temas ettirilemez. Yukardaki hkmler, grizuyu ateleyemeyecek biimde yaplm olan telefon, iaret devreleri vb. devrelere uygulanmaz.

Alev szdrmaz aygtlarn almas

Madde 293 - Alev szdrmaz aygtlarn koruyucularna zen gsterilerek kullanlr ve bunlar, ancak, yetkili elektrikiler tarafndan alr. Alev szdrmaz koruyucunun birleim yzeyleri veya soutucu levhalar arasndaki aklk, aygtn sertifikasnda belirtilenden ok olamaz. Soutucu levhalarn aras daima temiz tutulur; tkanmasna ve genilemesine izin verilmez.

Grizulu yerlerde topraklama ve ksa devre

Madde 294 - Gerilimi kesilen ksmlarn topraklanmasna veya bu ksmlarda ksa devre yaplmasna, ancak, grizu bulunmad

413

kesinlikle kantlandktan sonra, yetkili elektriki tarafndan izin verilir ve iin sonuna kadar grizu srekli kontrol edilir.

Alev szdrmaz aygtlarda onarmlar

Madde 295 - Yaplan onarmlar, aygtlarn alev szdrmaz zelliklerini deitirmeyecektir. Alev szdrmaz aygtlarn paralar, ayn zellikte yedek paralarla deitirilir. Alev szdrmaz aygtlarn koruyucularnda hibir deiiklik yaplamaz. Aygtlar zerinde deiiklik yapmak zorunlu olduunda, bu deiiklik iin 291 inci maddede sz edilen istasyona bavurularak belge alnmas zorunludur. Alev szdrmazlk nitelikleri konusunda kuku duyulan aygtlarn bu istasyonlara gnderilmesi iverenin sorumluluundadr.

Metan orannn % 1,5 u gemesi

Madde 296 - Genel havasndaki metan oran % 1,5'u geen yerlerdeki iletkenlerin ve elektrikli aygtlarn gerilimi derhal kesilir ve koullar dzelmedike yeniden verilmez.

Elektrik tesisatnn kontrol

Madde 297 - Btn elektrikli aygtlarla kablolar ve ayrntlar, haftada en az bir kez, dndan kontrol edilir, ylda en az bir kez, yaltkanlk kontrolne tabi tutulur. Srekli yaltm kontrol yapan aygtlarla donatlm devreler, bu hkmn dndadr. Ocan btn elektrik tesisat, ylda en az bir kez, batan aa kontrol edilir. Btn elektrikli aygtlar ve kablolar, almaya balamadan nce kullananlarca kontrol edilir. Alev szdrmaz aygtlar, gerektii kadar sk ve dzenli aralklarla, elektrikle ileyen konveyrlerle ykleyici motorlar da yerleri deitirildiinde, kontrol edilir.

414

Btn koruyucu rle ve devrelere, ayda en az bir kez, deney uygulanr.

Deney ve kontrol aletleri

Madde 298 - Deney ve kontrol aletleri, normal kullanlar srasnda tehlike yaratmayacak tipte yaplm olacaktr.

Kablolarn kontrol
Madde 299 - Yaplan kontrol ve deneylerde tehlike yaratacak biimde hasara uram veya bozulmu olduklar grlen kablolar, derhal onarma alnr veya salamlaryla deitirilir. Hasara uram veya bozulmu kablolar, esasl biimde onarlp kontrol edilmedike, ocak iinde tekrar kullanlamaz. Onarmlar izola bantlarla yaplamaz. Yumuak kablolar, 3 ayda en az bir kez, bulunduklar yerlerde kontrol edilir ve son kontrol tarihiyle sonular rapor defterine yazlr.

Elektrikli aygtlarn kilitlenmesi

Madde 300 - Elektrikli aygtlarn yetkisiz kiilerce oynanmas tehlike yaratacak kumanda kollar, zel anahtar bulunan kilitlerle kilitlenir, bu salanamazsa aygtlar, kaps kilitlenebilen bir blmeye yerletirilir. Anahtarlar sorumlu kiilere teslim edilir.

Alev szdrmaz aygtlarn cvatalar

Madde 301 - Alev szdrmaz aygtlarn kapak cvatalar eksiksiz olacak ve tamamen sklm durumda bulunacaktr. Yetkisiz kiilerce sklmesini engellemek zere, cvata balar zel ekilli veya zel anahtarlarla sklebilecek yuvalara gml olacaktr.

Gerilimin kesilmesi
Madde 302 - Kullanlmayan iletkenlerin ve aygtlarn gerilimi kesilir. Ancak, yksek gerilimli aygtlarda, gerilimin kesilmesi, aygtn nem almasna veya i terlemeye neden oluyor, bundan dolay yaltkanlk 415

direncinde azalma meydana geliyorsa, gerilim kesilmez ve zerlerine gerilim olduunu gsteren bir uyar levhas aslr.

stasyonlara girme yasa

Madde 303 - Yetkisiz ve izinsiz kiiler, tali istasyona veya transformatr odasna giremezler. Durum, uyar levhalaryla belirtilir.

Yalarn kontrol
Madde 304 - Yal aygtlarda bulunan yan miktar ve nitelii, srekli olarak kontrol edilir. Yalar, ylda en az bir kez, yaltkanlk testine tabi tutulur.

zerinde allacak elektrik tesisat

Madde 305 - zerinde alma yaplacak elektrik tesisatnn besleme kaynaklarndan ayrlmas ve topraklanmas gerekir. Bu gibi yerlere gerilim veren devre kesicileri ak durumda kilitlenmedike veya allan yere gerilim verilmesi baka bir yolla kesin olarak nlenmedike, alma yaplamaz.

Arza ve tehlike
Madde 306 - Arza veya tehlike yznden gerilimin her kesiliinde, derhal, yetkili elektrikiye haber verilir ve nedenleri, elektrik rapor defterine yazlarak imzalanr.

Onarmlar
Madde 307 - Onarmlar, yalnz yetki verilen elektrikiler tarafndan veya bunlarn ynetim ve sorumluluklar altnda yaplr. Elektrikli aygtlar, her onarmdan sonra, kontrol edilip denenmeden hizmete konulamaz.

Aygtlarda bozukluk ve dzensizlik

Madde 308 - Koruyucularnda bozukluk olan veya almasnda dzensizlik grlen aygtlarn gerilimi, derhal kesilir; bunlar, bozukluk veya dzensizlik giderilmeden kullanlamaz.

416

lgili dier mevzuat

Madde 309 - Elektrik tesisatnn iletilmesiyle ilgili olarak, bu Tzkte ngrlenler yannda ilgili dier mevzuat hkmleri de uygulanacaktr.

DRDNC KISIM
Makinalar ve Mekanik Malzemeler
Makinalarn ve mekanik malzemelerin genel nitelikleri
Madde 310 - Yeralt ilerinde kullanlan makinalar ve mekanik malzemeler, olabildiince ocaklarn gerektirdii niteliklere sahip olacak; bu Tzkte belirtilmeyen nitelikleri ynndense, snai kurulularda, bunlarn plan, yapm, kurulu, bakm, kontrol ve deneme almalarna ilikin olarak uygulanmakta olan teknik esaslara uygun bulunacaktr.

Koruyucu altna alma

Madde 311 - Volanlar, dililer, kaylar ve makinalarn hareket eden dier paralar, gvenli biimde koruyucu altna alnacaktr.

Gnlk ve haftalk kontrol

Madde 312 - Ayak alnlarnda, ayak dip yollarnda ve mekanik tama yaplan ana yollarda alan makinalarn koruyucu dzenleri hergn, dier btn makinalar ve mekanik dzenler ise haftada en az bir kez, yetkili bir nezareti tarafndan kontrol edilir.

Tehlikeli konumda olan uzaktan kumandal makinalar

Madde 313 - Gelip geenler iin tehlike yaratabilecek konumda olan, uzaktan kumandal makinalarn zerine, uyar levhalar konur ve bunlar, durdurma dzenleriyle donatlr.

417

ten yanmal motorlar

Madde 314 - ten yanmal motorlarn, ocak ierisinde kullanlabilmeleri, ancak, Bakanln kabul ettii tipten olmalarna veya iznine baldr.

Buhar kazan ve buhar karan tesisler

Madde 315 - Ocak iinde vulkanizasyona yarayan ve teknik koullara uygun olan aygtlar dnda, buhar kazan veya buhar karan baka bir tesis yaplamaz.

Kompresrlerin korunmas

kurulmas,

karlmas,

bakm

ve

Madde 316 - Yeraltnda kullanlacak basnl havay salayacak kompresrn kurulmas, altrlmas, bakm ve korunmasnda aadaki esaslara uyulur: a) Kompresre giren hava, olabildiince kuru, temiz ve serin olacaktr; b) Kompresr iindeki havann en yksek scakl, kompresrn yalanmas iin kullanlan yan parlama noktasndan, en az 30 derece dk olacaktr; c) Hava scaklnn ar ykselmesi veya kompresrn soutma sisteminde kullanlan svnn dolamnda bir kesilme meydana gelmesi durumunda, kompresrde, otomatik olarak veya makinist tarafndan durdurulmasn salayacak bir dzen bulunacaktr; d) Kuyu diplerine boruyla gnderilen basnl havann, olabildiince kuru ve serin olmasna dikkat edilecektir; e) Kompresrlerin yalanmas iin kullanlacak yalar, standartlara uygun olacaktr.

Basnl hava depolar

Madde 317 - Ocak iinde ve dnda kullanlacak basnl hava depolarnn yapm, malzeme ve donanm, standartlara uygun olacaktr.

418

BENC KISIM
BRNC BLM
Tehlike Hali, Tehlike ve Kazann Bildirilmesi lk Yardm, Kurtarma ve Gvenlik Tekilat
Tehlike halinde yaplacak iler
Madde 318 - ilerin hayat, sal veya ocak iin tehlikeli bir durum gren herkes, olanak varsa, bunu giderecek nlemleri, derhal alr. Baaramazsa, burada alan iilere durumu ve tehlikeli blgeden ekilmeleri gereini bildirir ve en yakn nezaretiye hemen haber verir.

ilerin karlmas
Madde 319 - Tehlikenin giderilmesi iin zel olarak grevlendirilmi bir nezaretinin emri altnda altrlanlarn dnda, iiler, tehlike belirtisi grlen yerlerden derhal karlrlar.

Tehlike durumunun bildirilmesi

Madde 320 - i biten vardiyann nezaretileri, kendilerinden sonraki nezaretilere denetimleri altnda yaplacak ilerdeki tehlike ihtimalleri ve alnmas gerekli nlemler hakknda bilgi verirler ve durumu rapor defterine yazarlar.

Fenni nezaretiye duyurma

Madde 321 - Ocakta meydana gelen lmler, ar yaralanmalarla ii saln, i gvenliini ve i dzenini sarsacak nitelikteki olaylar, hemen fenni nezaretiye duyurulur.

Tehlike srasnda ve sonrasnda alnacak nlemler

Madde 322 - Tehlike srasnda iilerin ileri gememeleri gereken noktalar, fenni nezareti veya yardmclar tarafndan, belirlenerek aka iaretlenir. 419

Tehlikenin giderildiinin bildirilmesinden sonra, fenni nezareti tarafndan, sz konusu yerde, tehlikenin niteliine gre gerekli denetimler yaplp gvenliin saland belirlenmeden almaya balanamaz.

Tehlikelerin ve kazalarn Bakanlklara bildirilmesi

Madde 323 - i sal ve i gvenliini sarsacak tehlikeler, can kaybna, ar yaralanmaya veya zehirlenmeye neden olan kazalar, iveren tarafndan, derhal, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlna bildirilir. Bu bildirim, yerel makamlara, genel hkmler erevesinde yaplmas gerekli bildirme zorunluluunu ortadan kaldrmaz. 7 gnden ok i gremezlikle sonulanan i kazalar, nedenleriyle birlikte, yazl olarak, yukarda belirtilen makamlara bildirilir.

Teknik incelemelere esas olacak bildirim

Madde 324 - Yeralt yangn, tayc halatn kopmas, kafesin molete arpmas, su baskn, gazlarn veya tozlarn yanmas veya patlamas, iletmenin normal almalarn ksmen veya tamamen durduracak nitelikteki gkler vb. nitelikteki olaylar, yaralanma olmasa bile, teknik incelemelere esas olmak zere, derhal, yukardaki maddede yazl makamlara bildirilir.

lk yardm kursu
Madde 325 - Ocakta alan iilerin, 3 kiiden az olmamak zere, en az % 5'i ilk yardm kurslarnda yetitirilir. Olanak varsa, daima, ayn ii grubuyla birlikte almalar salanr. Bunlar ylda bir kez, gelitirme kursuna gnderilir ve bu husus kurs belgesine yazlr. lk yardm ekibinde bulunanlarn adlar, ilk yardm odasna ve ocak dndaki ilan tahtalarna bir liste halinde aslacaktr.

lk yardm malzemesi
Madde 326 - Yeraltnda kullanlacak ilk yardm malzemesi, uygun kaplar ierisinde, ilk yardm grevlileri tarafndan korunur.

420

lk yardm malzemesi, haftada bir kez, ocak dna karlarak denetlenir ve eksikleri tamamlanr. Bu malzeme, en ge 3 ay iinde ocak dndaki malzemeyle deitirilir. Ocaktan karlan malzeme, salk ynnden sakncas yoksa, ocak dnda kullanlabilir.

lk yardm odas
Madde 327 - Ocan merkezi bir yerinde bamsz bir ilk yardm odas kurulur. nemli yaralanma, zehirlenme ve hastalanma gibi durumlarda, bu ilk yardm odasna, derhal, olanak varsa, telefonla haber verilir. Bir doktor veya hastabakc istenip istenmedii ve yaralnn ocak dna tanmakta olup olmad bildirilir. veren hasta veya yaralnn hastaneye veya evine tanmas iin uygun bir ara salamakla ykmldr.

Kazaya urayanlarn tanmasna ilikin nlemler

Madde 328 - Kafesleri dz konmu bir sedyeyi almayacak kadar dar olan kuyularda, kazaya urayanlarn salk durumlarnn daha ok arlamasna meydan vermeden dar karlmas iin, uygun nlemler nceden alnr.

lk yardm odasna bavuru

Madde 329 - Yaras hafif ve pansuman yaplm bile olsa, yaralanan kimse, iyerinden ayrlmadan nce, ilk yardm odasna bavurarak durumunu bildirir.

lk yardmla ilgili denetimler

Madde 330 - veren, ilk yardm odalarn, malzemesini, yaral tama dzenini, ayda en az bir kez denetler. Grlen arzalar ve eksiklikler, derhal giderilir.

421

KNC BLM
Kurtarma ve Gvenlii Tekilat
Kazada yaplacak iler
Madde 331 - Ocaklarda meydana gelen patlama, yangn vb. nemli olaylarda, kurtarmann ve gerekli dier ilerin iyi yrtlmesini salamak amacyla, fenni nezareti gerekli nlemleri alr. Bu gibi olaylarn meydana geldii iyerlerinde, fenni nezareti ve iverenler, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl mhendisleri olay yerine gelinceye kadar, gerekli nlemleri alarak kurtarma almalarn yapmak zorundadrlar. nlemin niteliini belirlemede fenni nezaretiyle Bakanlk mhendisleri arasnda anlamazlk olursa, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl temsilcisinin ngrd nlem ve neriler, onun ynetimi altnda uygulanr. Durum tutanakla saptanr. veren, bu nlemlerin alnmas iin gerekli ii, ara, malzeme ve paray fenni nezaretinin ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl temsilcisinin emirlerine hazr bulundurmak zorundadr.

Kurtarma istasyonlar
Madde 332 - Maden ocaklarnda, bir kurtarma istasyonu kurulmas zorunludur. Ancak, yarap en ok 50 kilometre olan alan iinde bulunan maden iletmeleri, merkezi bir yerde, ortaklaa bir kurtarma istasyonu kurabilirler. Bu hkm, ayn iletmenin eitli ocaklar iin de geerlidir. letmeler merkez kurtarma istasyonlarnn kurulu ve ynetim giderlerini, altrdklar iilerin saysna gre, aralarnda paylarlar. Kurulacak kurtarma istasyonlarnn kurulu yerlerine, yneticilerine, kurtarma ekiplerinin oluumuna, kurtarclarn niteliklerine ilikin esaslarn ve belgelerin Bakanlka uygun grlmesi gereklidir.

422

Kurtarma eitimi
Madde 333 - Ocaklarda alan iilerin, 10 kiiden az olmamak zere, en az %3 , gerektiinde kurtarma iinde grevlendirilmek zere, nceden eitilir. Bunlardan, kurtarma istasyonunda grevlendirilmeyenler, normal ilerine devam ederler. Kurtarma istasyonunda ve ocaklardaki kurtarma ekibinde bulunanlarn saylar, adlar, adresleri ve altklar vardiyalar gsteren listeler, kurtarma istasyonlarnda bulundurulur.

Kurtarma istasyonunda ynetim ve denetim

Madde 334 - Kurtarma istasyonu, bir maden yksek mhendisi veya maden mhendisiyle kurtarma ilerinde yetimi ve ocak ierisinde de bu gibi ilerde en az 3 yl uygulama grm bir nezaretinin ynetim ve denetimi altnda bulunur.

Kurtarclarn seilmesi
Madde 335 - Kurtarma iinde yetitirilecek elemanlar, salk durumlar, soukkanllklar, dayankllklar, bu ie yatknlklar, genel bilgileri, daimi kurtarclar ve ocaklardaki personelle ibirlii yapma yetenekleri bakmndan dikkatle seilir. Kurtarclar, en az ilkokul mezunu ve zellikle ocakii ilerinde 2 yl veya daha ok deneyimli olacaklar ve kurtarma istasyonu ynetimi tarafndan verilmi bir belgeye sahip bulunacaklardr. Ylda bir kez yaplacak salk muayenesinde, ie elverili olduklar tespit edilmeyenler, kurtarclk grevinde altrlamazlar.

Kurtarc eiticileri
Madde 336 - Kurtarma istasyonlarnda, kurtarclar yetitirecek eiticiler bulundurulur. Kurtarma iinde yetitirilmek zere seilenler, kurslara katlmak zorundadrlar.

423

Yeterlik belgesi kazanm kurtarclar, 6 ayda en az bir nazari ve uygulamal gelitirme kurslarna gnderilirler; bu husus belgelerine yazlr.

Kurtarma istasyonlarnda bulundurulacak ara ve gere

Madde 337 - Kurtarma istasyonlarnda bulundurulacak ara ve gerelerin cins ve miktarn Bakanlk belirler.

Aygtlar ve l aletleri
Madde 338 - Kurtarma istasyonlarndaki aygtlar ve l aletleri, her an kullanlmaya hazr durumda bulundurulacaktr.

Kurtarma istasyonu ynergesi

Madde 339 - Kurtarma istasyonu nezaretisi veya mhendisi tarafndan, istasyonun ynetimine, kurtarma ekiplerinin oluumuna ve eitimine, kazann duyurulmasna, kazada yaplacak ilere, yararlanlacak aralara, ara ve gerelerin onarm, bakm ve korunmasna ilikin bir ynerge hazrlanr. Merkez kurtarma istasyonlarna ilikin ynergenin birer rnei bal ocaklara gnderilir.

Kurtarma plan
Madde 340 - Her ocakta kurtarclarn yararlanmas iin belli bal kaplar, barajlar, hava kprlerini, hava akmn ayarlayan dzeni ve telefon istasyonlarn gsterir bir plan bulundurulur; bir rnei kurtarma istasyonuna gnderilir. Planda, hava giri ve k yollar deiik renklerde gsterilir.

Kurtarclarn kullanaca iaretler

Madde 341 - Kurtarmada kullanlacak iaretler, btn ocaklar iin tek tip olarak belirlenir ve eitimleri srasnda kurtarclara retilir.

Gvenlik bamhendislii, mhendislii ve nezaretisi

Madde 342 - i sal ve i gvenlii konularnda inceleme ve denetimleri yapmak, sonularna gre gerekli nlemleri almak ve nerilerde bulunmak zere, iveren tarafndan, 300 den az ii 424

altrlan her ocaa bir gvenlik nezaretisi, 300 den ok ii altrlan her ocaa bir gvenlik mhendisi atanr. Birden ok gvenlik mhendisi bulunan iletmelerde, ayrca, bu gvenlik mhendislerinin bal bulunaca bir gvenlik bamhendislii kurulur. Gvenlik bamhendis ve mhendislerine gvenlik ileri dnda grev verilemez. Bunlarn maden yksek mhendisi veya mhendisi olmalar, gvenlik bamhendisinin en az 3, gvenlik mhendisinin ve nezaretinin en az 2 er yllk ocak almalarnn bulunmas ya da bu sre kadar gvenlikle ilgili bir grev yapm olmalar zorunludur. Gvenlik mhendisi, almalarn, ii sal ve i gvenlii gereklerine uygun olarak srdrlmesi iin fenni nezaretiyle ibirlii yapar; gr ve nerilerini fenni nezaretiye ve bal bulunduu gvenlik bamhendisliine bildirir.

Kaza istatistikleri
Madde 343 - Ocak ynetimi, i kazalarn, nedenleriyle birlikte, iyerindeki kaza defterine, gn gnne yazacak ve istatistiklerini, yl sonunda, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl'na gnderecektir.

ALTINCI KISIM
eitli Hkmler
Telefon haberlemesi
Madde 344 - Bir vardiyasnda en az 50 ii altrlan veya ocak azndan itibaren 1000 metre uzakla kadar yaylm olan ocaklarda, uygun yerlere, ocan eitli blmleri ve ocakiiyle d arasnda haberlemeyi salayacak yeter sayda telefon konur. Ocaa konulacak olan telefon santralleri, hava giri ksmnda gvenlikli bir yere yerletirilir.

425

Ocaklara girme yasa

Madde 345 - Ocak ynetimince yazl izin verilmemi kimseler ocaa giremezler. Yazl izin alm olanlar ise, ocaa, ancak, yetkili bir kiinin eliinde girebilirler.

Ocaa sokulamayacak maddeler

Madde 346 - Ocaklara kesici, yaralayc, ldrc silahlarla alkoll iki sokulamaz. Kmr ve kkrt ocaklaryla yangn tehlikesi olan ocaklarda ttn iilemez. Bu ocaklara sigara, pipo, puro, kibrit, akmak vb. madde ve malzemeler sokulamaz. Fenni nezareti, bunlarn ocaa sokulup sokulmadn anlamak iin, ocaa girenlerin stlerini arattrr. stlerinin aranmasna engel olanlar, ocaa sokulamaz.

Tesis, tahkim ve onarm ileri

Madde 347 - Tesis, tahkim ve onarm ileri yapacak olanlar iin gerekli gvenlik nlemleri alnr. Demeler, en ok yke kar uygun bir gvenlik katsays alnarak yaplr. Demelerde ahap malzeme kullanlmsa, bunlar, nezareti tarafndan, ayda en az bir kez, muayene edilir. Kuyu iinde yaplan tesis, tahkim ve onarm ilerinde, iilerin tek bana altrlmas yasaktr.

Emniyet kemerleri ve dmelere kar nlemler

Madde 348 - Silolara, brlere, ferelere (eimli kk galeri ve kuyular) vb. yerlere, ancak, emniyet kemeri balamak gibi gvenlik nlemleri alnarak girilir. Dik damarlardaki alma yerleri, kmr, cevher ve ta paralarnn dmesine kar zel olarak korunur.

ilerin tek bana altrlamayaca yerler

Madde 349 - Bir kaza meydana geldiinde kolayca grlemeyecek ve yardma koulamayacak yerlerde, tek bana ii altrlamaz.

426

Ocaa girenlerin deftere yazlmas

Madde 350 - almak zere yeraltna gidenlerin adlar, her gn, zel bir deftere yazlr. Bulunduklar yerler olanak lsnde bu deftere gsterilir. Deftere yazlmayanlar ocaa sokulmaz.

Vardiya sonu
Madde 351 - Vardiyann sorumlu nezaretisi, kendisinden sonraki nezaretinin haberi bulunmas durumu dnda, vardiyann sonunda, ekibindeki her iinin, ocaktan kmasn salamakla ykmldr.

Defterler ve kaytlar
Madde 352 - Bu Tzkte ngrlen defter ve kaytlarn tutulmasndan ve saklanmasndan iveren sorumludur.

YEDNC KISIM
BRNC BLM
Maden ve Ta Ocaklar Ak letmeleri
Kitle ve blok kaymas ve para dmesi
Madde 353 - Kaz yaplan ve lam atlan kademe cepheleri, antiyeler, iilerin getii bunlara yakn yollar, tam yollar, kitle ve blok kaymas ve para dmesi olasl ynnden ilgili nezareti tarafndan srekli olarak denetlenir. Varsa, tehlike giderilmeden bu ile grevlendirilen iilerden bakas buralarda altrlamaz.

Yldrm dmesi tehlikesi

Madde 354 - Yldrm dmesi tehlikesi varsa, elektrikli kapslle ateleme yaplan yerst iletmelerinde, lam delikleri, gerekli nlemler alnmadan doldurulamaz. Tehlike lamn doldurulmas srasnda meydana gelmise, doldurma ilemi derhal durdurulur;

427

patlamann olaan etki alan dna klr ve tehlike geinceye kadar bu alana kimsenin girmemesi iin gerekli nlemler alnr.

Kademe dipleri
Madde 355 - Kademe diplerinde, iilerin yemek yemeleri, dinlenmeleri, patlayc maddeleri ve sandklarn koymalar yasaktr.

atlak skm
Madde 356 - Atelemelerden ve donmalar izleyen arazi gevemesi kar, yamur vb. doal olaylardan sonra, yeniden ie balamalarda, kademe yzleri ve evresi, bu ie ayrlm deneyimli iiler tarafndan yukardan balanp aaya doru srdrlmek suretiyle, atlak skm yaplarak temizlenir.

Kademe alnlarnda alma

Madde 357 - Kaz yada lamlarla oyularak kademe alnlarnn askya alnmas (ters skarpa) suretiyle allmas yasaktr.

Malzeme ynlar ve artklar

Madde 358 - Kademe dzlklerinde, malzeme ynlar ve artklar, iilerin tehlike annda kaarak kurtulmalarn engellemeyecek biimde dzenlenecektir.

evlerde atlak skm

Madde 359 - Ykseklii 5 metre ve eimi 30 dereceden ok olan evlerde, atlak skm vb. almalarda, iilere emniyet kemerleriyle baret, emniyet ayakkabs vb. kiisel koruyucular verilir. Emniyet kemerlerinin bal olduu halat ular, kademe zerinde bulunan salam bir yere balanr. Emniyet kemerleri halatlarnn ypranp ypranmadklar, kullanlmadan nce muayene edilir ve bunlar belirli aralklarla deneyden geirilir.

428

Kademe ykseklii ve ev
Madde 360 - Elle kaz ve ykleme yaplan ak iletmelerde kademe ykseklii, 3 metreyi, ev salam arazide 60 dereceyi, kntl ve ezik arazide, kum, akl ve dere tortular olan yerlerde, killi tabakalarda, ayrma uram kalkerlerde, paralanm volkanik ta ve tflerde 45 dereceyi, kaygan ve sulu yerlerde 30 dereceyi geemez.

KNC BLM
Mekanik Olarak allan Ak letmeler
Makina altrlan kademelerin ykseklii
Madde 361 - Kazc ve doldurucu makinalarn altrld ve derin lam deliklerinin uyguland kademelerin ykseklii, 360 nc madde hkmne tabi olmakszn, kullanlan kazc ve doldurucu makinalarn bu yksekliklerine veya lam deliklerinin boyuna gre arttrlabilir.

Kademe dzl
Madde 362 - Kademe dzl, atmlardan sonra bile, makinalarn rahatlkla ve gvenle manevra yapabilmelerine olanak verecek ve alan iiler iin tehlike oluturmayacak genilikte olmaldr.

Ynerge
Madde 363 - Kazc ve doldurucu makinalarn altrld veya derin lam deliklerinin uyguland iletmelerde, iveren veya fenni nezareti tarafndan, aadaki ayrntlar ieren bir ynerge hazrlanr: a) Kademelere verilecek en ok ykseklik, b) Gvenle almaya olanak verecek kademe dzl genilii, c) allan yerin zelliine, Jeolojik, tektonik yapsna ve fiziksel zelliine gre kademelere verilmesi gereken ev derecesi,

429

d) Lam atlacak yerin zelliine gre, lam derinlii, lam aralklar ve lam deliiyle kademe yznn dibi arasndaki uzaklk ve buna gre konulmas gereken patlayc madde miktar, e) Ateleme srasnda iilerin ve makinalarn gvenlikleri iin alnmas gereken nlemler, f) Makinalarn alma koullar, manevra yerleri, ykleme, tama ve boaltma ilerinde uygulanacak gvenlik nlemleri, g) Patlayc madde doldurma, sklama ve ateleme srasnda alnacak gvenlik nlemleri, h) alma yerlerine grevlilerden bakalarnn girmesine kar nlemler, i) Patlayc maddelerin depolanmas, kullanlacaklar yere gvenli biimde tanmas ve kullanlmalarna ilikin nlemler.

Tkanklklarn giderilmesi
Madde 364 - Huni, kuyu, oluk ve silolarda meydana gelecek tkanklklar, salam denmi zgaralar, gvenlikli geit kprleri ve iilerin dmelerini nleyecek dier nlemler alnarak giderilir.

Aydnlatma
Madde 365 - Gece almalar yaplan yerler yeterli biimde aydnlatlr.

SEKZNC KISIM
Maden letmeleri ve Ta Ocaklar Karolar
ukurlar
Madde 366 - letme sahasnda meydana gelen ukurlarn evresi, gece ve gndz grlebilecek biimde, korkuluk, tel rg vb. engellerle evrilir ve gerektiinde aydnlatlr. Karolara ve iletme tesislerine, iyeri amirinin izni olmadan grevlilerden bakas giremez.

430

Kuyuba havuz, kule, baca, dam ve atlarda gvenlik nlemleri

Madde 367 - Kuyubalar, su havuzlar, soutma kuleleri ve havuzlaryla, andrc veya scak svlar bulunan depo, sarn gibi yerlerin evrelerine, salam korkuluk vb. engeller yaplr. Merdivenler salam olacak, kenarlarnda dayankl merdiven korkuluklar bulunacaktr. skele evrelerinde, en az 90 santimetrelik korkuluklar olacaktr. Baca, dam, at gibi yksek, kaymaya ve dmeye elverili yerlerde alan iilerin gvenliini salamak zere, iskele, koruma parmakl veya korkuluklar yaplacaktr. Bu nlemlerin alnmasna olanak yoksa, iilerin bellerine emniyet kemerleri taklacak ve bunlar sabit bir yere salamca balanacaktr.

Pis sular, gazlar, dumanlar

Madde 368 - Kapal devre solunum maskeleri kullanlmyorsa, pis su, gaz ve dumanlarn bulunduu depolara, iiler, ancak, iyice havalandrlp temizlendiine emin olduktan sonra sokulurlar. Buralarn havas, iinin alt srece, denetim altnda bulundurulur.

Ateleme srasnda gvenlik nlemleri

Madde 369 - Yol, bina, kpr, elektrik, telgraf, telefon, havai hat vb. sabit tesislere, 70 metre uzaklk ierisinde, patlayc madde kullanmak yasaktr. Ateleme srasnda iilerin ve sz edilen tesislerin korunmalar iin gerekli gvenlik nlemleri alnr.

DOKUZUNCU KISIM
verenin, Nezaretilerin ve Maden ilerinin Grevleri ve Teftileri
Fenni nezareti yardmcs
Madde 370 - altrlan ii says, 24 saatte 300' geen ocaklarda, fenni nezaretiye yardmc olmak zere bir ve artan her 431

200 ii iin, ayrca bir yardmc atanr. Bunlarn maden mhendisi olmas gereklidir.

Fenni nezaretilerin nitelikleri

Madde 371 - Fenni nezareti grevini stlenecek maden yksek mhendisi veya mhendisinin bir maden iletmesinin teknik ilerinde, en az 5 yllk deneyiminin bulunmas zorunludur. Grizulu veya kendiliinden yanmaya elverili kmr damarlarnn bulunduu iletmelerde grevlendirilecek fenni nezaretilerin, bu 5 yllk sreyi, ayn nitelikteki ocaklarda geirmi olmalar gerekir.

Daimi nezareti
Madde 372 - Daimi nezaretinin, srekli olarak, iletmede bulunmas zorunludur.

Elektrik tesislerinden sorumlu olanlar

Madde 373 - Toplam gc 100 kilovatn stnde veya buna eit beygir gcnde motorlarn veya herhangi birinin gc 25 kilovat geen makinalarn yahut yksek gerilimin kullanld iletmelerde, makina ve tesisler, bu ilerde en az 3 yl alm bir elektrik yksek mhendisi veya mhendisinin sorumluluuna verilir. Yukarda belirlenenlerden aa gteki tesisler, an az ikinci snf yeterlik belgesine sahip bir elektrikinin sorumluluu altnda bulunur.

Deneyimli iiler
Madde 374 - Ocak iinde, herhangi bir ite, en az 6 ay altktan sonra, bu ii yalnz bana yapabileceklerine ve ocan gvenlik ve alma koullarna uyum saladklarna yetkililerce kanaat getirilen iiler, deneyimli ii saylrlar. Deneyimi ve meslek bilgisi olmayan kimseler, meslek bilgisi olan bir kimsenin gzetimi ve rehberlii olmadan, kendisi veya dier iiler iin nemli derecede tehlikeli olabilecek ocak ilerinde altrlamazlar.

432

Mevzuata emirlere ve talimata uyma zorunluluu

Madde 375 - Ocaklarda, yeraltnda ve tnellerde alanlar, ii sal ve i gvenlii bakmndan, ilgili mevzuatn ngrd esaslara ve iverenin bunlara uygun olarak verecei emir ve talimata uymak zorundadrlar.

Gvenlik denetimleri
Madde 376 - Her vardiyada, en az iki kez, ocan her yerinde, nezaretiler tarafndan, gvenlik denetimleri yaplr. Bu denetimlerde, zararl ve tehlikeli gaz ve tozlarn ve yangn belirtilerinin bulunup bulunmad, havalandrma dzeni, tahkimatn durumu, tehlikeli yerlerdeki uyar iaretleri, tama tesislerinin normal alp almad vb. hususlar incelenir.

Ocan gvenlik denetimleri ynnden blnmesi

Madde 377 - Her ocak, gvenlik denetimlerin eksiksiz ve kolay yaplabilmelerini salayacak byklkte ksmlara blnr.

allmayan zamanlardan sonra yaplacak denetim

Madde 378 - Tek vardiyayla allmakta olmas veya tatil gibi bir nedenle allmayan bir zamandan sonra, iiler ocaa girmeden nce, ocan heryeri, nezareti tarafndan gvenlik ynnden denetlenir; gvenlik koullarnn varl saptanmadan ocaa girilmesine izin verilmez. Durum rapor defterine yazlr.

ONUNCU KISIM
Son Hkmler
letmenin terkedildiinin bildirilmesi
Madde 379 - letme hakk sahibi, iletmenin tmn veya bir ksmn terk etmeden nce, durumu ve nedenlerini, en ge bir ay iinde, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlna bildirir.

433

Tozla mcadele ynetmelii

Madde 380 - Bakanlka, bu Tzn yrrle girdii tarihten balayarak, en ok bir yl iinde, maden ve ta ocaklar iletmelerinde ve tnel yapmnda tozla mcadeleyle ilgili bir ynetmelik kartlr.

Radyoaktif maddeler
Madde 381 - Radyoaktif maden ve minerallerin arama, retim ve karlmasyla ilgili almalarda, bunlarn zararl etkilerini giderici, nleyici ya da koruyucu nlemler alnr.

Bakanlka onaylanacak ynergeler

Madde 382 - Bu Tzkte iverenlere hazrlanp Bakanlka onaylanaca ngrlen ynergeler, Tzn yaym gnnden balayarak, alt ay iinde, Bakanln onayna sunulur. Geici Madde 1 - Bu Tzn yrrle girmesinden nce, ocaklarda Bakanln izni alnmadan yaplm elektrik tesisat projelerinin, Tzn yrrle girmesinden balayarak bir yl iinde, Bakanln onayna sunulmas zorunludur.

Yrrlk
Madde 383 - 25/08/1971 gnl ve 1475 sayl Kanunu'nun 74 nc maddesine dayanlarak hazrlanm ve Dantay'ca incelenmi bulunan bu Tzk'n 186 nc maddesinde yeralan iilerin karbonmonoksit maskeleri tamalarna ilikin hkm, Tzk'n Resmi Gazete'de yaym gnnden 2 yl, 191 inci maddesinin birinci fkrasnda yeralan metan dedektrne ilikin hkm bir yl sonra, dier hkmleri Resmi Gazete'de yaym gnnde yrrle girer.

Yrtme
Madde 384 - Bu Tzk hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.

434

YNETMELKLER

435

436

YER HEKMLERNN ALIMA ARTLARI LE GREV VE YETKLER HAKKINDA YNETMELK

437

438

YER HEKMLERNN ALIMA ARTLARI LE GREV VE YETKLER HAKKINDA YNETMELK

Ama
Madde 1 - Bu Ynetmelik, iyeri hekimlerinin alma artlar ile grevlerini nasl yrteceklerini ve yetkilerini belirler.

Kapsam
Madde 2 - i Sal ve Gvenlii Tz'nn 91 nci maddesinde sz edilen, srekli olarak en az 50 ii altran iyerlerinde Sosyal Sigortalar Kurumunca salanan tedavi hizmetleri dnda kalan, iilerin salk durumlarnn denetlenmesi, ilk yardm, cil tedavi ve dier koruyucu salk hizmetlerinin dzenlenmesinde bu Ynetmelik hkmleri uygulanr.

Tanmlar
Madde 3 - Bu Ynetmeliin uygulanmas bakmndan, a) hekimlii alannda belirli tecrbe sahibi hekime "iyeri hekimi" b) Belirli bir iyeri tarafndan kurulan ve i hekimi denetiminde yardmc salk personeli, sekreterya, genel hizmet personeli ile lzumlu ara ve gerele donatlm birime "iyeri salk birimi" c) 50 den az ii altran iyerlerinin bir araya gelerek bu maddenin b bendine uygun olarak kurulan birime "iyerleri ortak salk birimi" denir.

yeri hekimlerinin grevleri

Madde 4 - 1- yeri hekimlerinin tbb grevleri: a) ilerin ie giri muayenelerinin yerine getirilmesi, b) Aralkl kontrol muayeneleri yaplmas,

439

c) zellii olan iilere, bu arada ar ve tehlikeli ilerde alanlara, gebe ve emzikli kadnlara, 18 yandan aa genlere, iki yandan kk ocuk sahibi annelere, malul ve arzallara, alkoliklere, birden fazla i kazas geirmi iilere zel bir ilgi ve ihtimam salanmas, d) Meslek hastal d, haftadan uzun iten uzaklamalarla btn meslek hastalklar, i kazalar ve sk tekrarlanan iten uzaklamalar halinde ie dn muayenelerinin yaplmas, e) Gerei halinde ek ve tamamlayc muayenelerin yaptrlmas, f) Ayrca iveren tarafndan ihtiya gsterilen iilerin muayenelerinin yaplmas, g) Gerekli hallerde radyolojik muayenelerin salanmas, h) Kaza halleri iin iyerinde ilk yardm organizasyonu ve cil tedavinin yaplmas, ) Koruyucu alarn yaplmas ve izlenmesi, j) Kadn iilerin altrld iyerlerinde ilgili Tzk gerei oluturulan Kre ve ocuk Bakm Yerlerinde barndrlan ocuklarn salk kontrollerinin yaplmas ve genellikle bu yerlerin salk artlarna uygun biimde tekiltlanmasnn ve altrlmasnn denetlenmesi. 2 - yeri Hekiminin Tbb - Teknik grevleri: A. yeri Hijyeni ve Gvenlii konularnda inceleme - aratrma. a) yerinin yakndan tannmas ve kullanlan, retilen maddelerin titizlikle izlenmesi iin iyerlerinin aralkl olarak incelenmesi, b) alma ortam artlarnn deerlendirilmesi (s, aydnlatma, havalandrma, iyonizan ve iyonizan olmayan zehirli gazlar ve buharlarn, zclerin ve tozlarn gereken hallerde lmelere de bavurarak yeterli deerlendirilmesi.) grlt, nlarn, etkilerini biimde

c) yerinin genel hijyen artlarnn (genel temizlik, ime suyu, yemekhane, ykanma yerleri, lavabo, du, tuvalet, soyunma odalar v.b.) devaml izlenmesi, 440

d) Gvenlik ynnden mahzurlu grlen ilerde, iyeri artlarnn dzeltilmesi arelerinin aratrlmas, e) kazas soruturmalar ile bunlara kar alnacak tedbirlerin tespiti ile ilgili aratrmalara katlma, f) lk yardm ve kurtarma ilerinin tekiltlanmas ve bununla ilgili personelin yetitirilmesi, g) Mesleki bir hastaln veya ile ilgili bir hastaln tespitinden sonra, koruyucu tedbirlerin acilen alnmas ve bununla ilgili ilemlerin yrtlmesi, h) yeri i Sal ve Gvenlii Kurullar toplantlarna katlma; B. ve i Uyumu a) kolunda ve iyerinde uygulanan ilemleri ve teknolojik artlar inceleyerek bunlarn iyeri salk artlarna uygunluklar konularnda alma, b) Her i postasnn gerektirdii fiziki ve ruhi yetenekler ile iilerin kiisel niteliklerinin tespiti, buna gre uygun ilerde altrlmalarnn salanmas, c) deiimlerinde danmanlk yaplmas, d) Ar yorgunluk problemleri sz konusu olan yerlerde bunlarn nlenmesi iin incelemeler yaplmas, e) kazasna urayan ya da meslek bir arza ya da hastala tutulan iiler iin ilgililer ile gerekli ilikiler kurup bunlarn Rehabilitasyonuna yardmc olunmas, f) Malul ve arzallarn snflandrlmalarna ve altrlmalarna ilikin kararlara katlarak ilerine uyumlarnn salanmas, C. Salk Eitimi a) ilerin kiisel hijyen, beslenme, kiisel koruyucularn kullanl ve genel hijyen konularnda eitimleri ile uramak. b) yeri hekimi, iilerin alma artlarnn dzenlenmesinde yerine gre, bo zamanlarn olumlu biimde deerlendirilmesi imknn salayacak almalar yapar; bu arada dinlenme kamplar, spor ve teki konularda almalara katlr. 441

3 - Kayt ve statistik grevleri: a) yerleri Salk Birimlerinde her ii iin bu Ynetmelie ekli rnee gre (rnek a ve b) bir salk dosyas dzenlenir. Bu dosya iyeri salk biriminde saklanr ve dosyada olan bilgiler hakknda gizlilik kurallarna uyulur. yeri hekimi, dosya sahibi iinin rzas olmakszn kimseye sal ile ilgili bilgiler veremez. b) yeri Salk Birimlerinde, i kazalar, meslek hastalklar ilemlerinde lke apnda deerlendirmelere elverili bu Ynetmelie ekli rnekler kullanlr (rnek 2). c) yeri Salk Birimlerinde, pansuman, enjeksiyon ilemleri yan sra hasta bakm yrtld takdirde, yerine gre SSK veya zel kayt dzenlemeleri yaplr. C. yeri Salk Birimleri, tm almalar aka belirtecek biimde yllk alma raporlar hazrlamakla ykmldrler. Bu raporlar, ynetmelie ekli rnee gre hazrlanr ve raporlardan bir rnek alma Bakanl ilgili blmne gnderilir (rnek 3). 4 - nceleme - aratrma ve yeri D Kurulularla ilgili grevler: a) yeri Sal Birimleri, i Sal ve Gvenlii konularnda yeni bilgiler kazanlmasnda ve koruyucu nlemler tespit edilmesinde birer kaynak niteliinde olduundan, yerleri Salk Birimlerinde inceleme ve aratrmalara ayr bir nem verilir. Bu sebeple, yeri Salk Birimleri kendi llerinde giriimlerde bulunabilecekleri gibi, gereken durumlarda, i Sal ve Gvenlii konularnda aratrma - inceleme yapan uzmanlam kurulular ve niversitelerle ibirlii yaparlar. ada i sal, iilerin alma hayatn btn ile ele aldndan yeri Salk Birimleri bu ynde almalara nem verir ve bunlara etkili biimde katlr.

yeri hekimlerinin yetkileri

Madde 5 - a) yeri hekimleri almalarn tam bir meslek zgrlk iinde ve tbb deontoloji kurallarna uygun biimde yrtr. 442

b) Hekim muayene odasnn dnda, iyerinin her yerinde inceleme, grev ve hiyerarik durumu ne olursa olsun gerekli grd herkesle iliki kurma, bunlardan grevi icab olan lzumlu her trl bilgiyi alma yetkisine sahiptir. c) Hekim yllk cretli tatil izninden yararlanr, yokluunda kendisinin teklif veya rzas ile bir vekil tayin edilir. Vekil grevlendirilmesi hekim ve idarenin anlamalar ile salanr. d) Vekil hekim, yerini ald hekimin btn grevlerini tbb deontoloji iinde yrtr.

yeri hekimlerinin nitelikleri

Madde 6 - a) Ynetmeliin yrrle girdii anda iyerlerinde i hekimi olarak grev yapanlar dnda yeniden grev alacak kiilerin sras ile aadaki niteliklerden birine sahip olmas gerekir. b) Gvenlii Mfettiliinde en az 3 yl alm Hekim Gvenlii Mfettii niteliini tamak, c) Yetkili bir makam tarafndan verilmi bir Hekimlii sertifikasna sahip olmak, d) b ve c fkralarnda belirtilen nitelikte hekim bulunmad takdirde, iyeri hekimliine istekli herhangi bir hekim atanabilir.

yeri hekimlerinin atanmas

Madde 7 - veren, mahalli tabip odasnn aracl ile iyeri hekimi atayabilir. Mracaat zerine ilgili tabip odas, iyeri hekimi olarak grev almak isteyen hekimlerin adlarn iverene bildirir. veren, bu adaylardan iyeri hekimlii niteliine uygun olanlar ile szleme yapmakta serbesttir.

yeri salk birimleri

Madde 8 - a) Srekli olarak en az elli ya da elliden fazla ii altran her iveren iyerinde bu ynetmelikte belirlenen grevleri yerine getirmek zere iyeri Salk Birimi kurmakla ykmldr.

443

b) yeri salk birimleri i hekimlii alannda belirli bir tecrbe sahibi hekim veya ba hekimin idaresinde kurulur. c) Hekimlerin grevlendirilmeleri kii bana hizmet saati zerinden deerlendirilir. Bu sre i hekimlii ile ilgili hizmetler iin ii bana ayda 15 dakika olarak hesaplanr. . d) Hekim ayn zamanda Sosyal Sigortalar Kurumuna ait ykmllkleri ve dier tedavi hizmetlerini de yerine getirmek gayesi ile poliklinik yapmak zorunda ise bu i iin ayrca Sosyal Sigortalar Kurumu hasta bakm normlar uygulanr. e) Srekli olarak 1000 ve daha fazla ii altran iyerleri i hekimlii grevleri iin iyeri salk birimi kurmak ve tam sre bir hekim grevlendirmek zorundadrlar. 1000 kiiyi aan hallerde ii bana ayda 15 dakikalk bir hizmete gre yeterince hekim eklenir. f) Tam - sre hekim altran iyerleri ayn zamanda poliklinik hizmeti srdrme durumunda ise, bu takdirde bu i iin de Sosyal Sigortalar Kurumu hasta bakm normlar esas tutulmak zere yeterince hekim eklenir. g) Elliden az ii altran iyerleri bir araya gelerek iyeri Ortak Salk Birimi kurabilirler. Bu gibi hallerde kurma ve iletme masraflar kii bana den masraf zerinden ortaklaa karlanr.

Hemire ve yardmc salk personeli

Madde 9 - a) 50 - 200 ii altran ve yeri Salk Birimi kuran her iyeri bu birim iin ayrca bir salk memuru ya da hemire grevlendirir. Diplomal hemire ya da salk memuru bulunmayan hallerde hemire yardmclarndan yararlanlr. b) 200 - 1000 ii altran iyerlerinde iki hemire ya da salk memuru grevlendirilir. c) 1000 den fazla ii altran iyerlerinde her 1000 ii iin bir hemire eklenir.

444

Ancak ikiden fazla hemire altrlmas halinde bunlardan birinin diplomal hemire olmas gereklidir. Bu gibi durumlarda hemire ayn zamanda ba hemirelik grevini srdrr. d) Poliklinik yaplan iyeri salk birimlerinde ihtiyaca gre hemire says artrlr.

Sekreterya ve dier hizmetler

Madde 10 - a) 1000 den fazla ii altran her iyerinde salk biriminde bir sekreter grevlendirilir. Bu sekreterin daktilo bilmesi gerekir. b) yeri salk birimlerinin temizlik ve bununla ilgili hizmetlerini karlamak zere yeteri kadar hademe ve yardmc salk personeli grevlendirilir.

Yer ve donatm
Madde 11 - a) yeri salk birimi ve iyeri hekimi iin uygun bir yer ve yeterli ara ile gere iyerince temin edilecektir. b) Bu yer ile ara gereler yalnzca bu servislerin hizmetlerinde kullanlacaktr. c) Bu yer tercihen kolay ulalan bir binann giri katnda olacaktr. d) Bu yerler, iyi aydnlatlm, iyi havalandrlm ve yeterli ekilde stlm olacak, akar su salanacak, sokak ve fabrika grltsnden uzak ve kolay temizlenir nitelikte bulunacaktr. e) Oda says, donatm, ara ve gereler iyerinin byklk ve ii saysna yeterli olacaktr. Bu husus iin aadaki ller uygulanacaktr. (1 ) 500 kiiden az ii altran iyerleri. - 1 Doktor muayene odas (16 m) - Bekleme Salonu (yeteri kadar geni ve uygun oturacak yeri olacaktr) - 1 Laboratuar odas 445

gerekli laboratuar muayenelerini yapmaa imkn salayacak ekilde donatlacaktr. - 1 Tuvalet - Pansuman odas (2) 500-1000 kii altran iyerleri: - 1 Doktor muayene odas - 1 Bekleme salonu - 1 Laboratuar odas - 1 Pansuman odas - 1 Tuvalet - 1 Ariv (tbbi dosyalar muhafaza iin) (3) 1000 den fazla ii altran iyeri salk birimi ile iyerleri ortak salk birimleri: - Bu gibi iyerlerinde 3 den az olmamak zere hekim saysna ve i durumuna gre yeterli muayene odas. - 1 bekleme salonu - 1 laboratuar odas - 1 pansuman odas - 2 tuvalet (Kadn ve erkek iin ayr) - sekreter odas - 1 Hemire odas - 1 depo (sedye ve tbbi ara ve gerelerin saklanmas iin yer salanr.) Bunlardan baka lzumlu hallerde bu yerler aadaki olanaklarla desteklenir. - Radyolojik muayeneler iin gerekli bir yer (uygun ekilde korunmu) - Bir revir (1-2 yatakl) - Bir dinlenme salonu (Muayene odasna bitiik) - Bu gibi iyerlerinde, psikolog ve sosyal hizmet uzman gibi elemanlar alyorsa bunlar iin de birer oda ayrlr.

Denetim
Madde 12 - yeri Salk Birimleri (SAB) ile iyerleri Ortak Salk Birimlerinin (YOSAB) ve i hekiminin mesleki almalarnn 446

denetimi - yasalarca belirlenmi makamlarn yetkileri sakl tutulmak artyla - alma Bakanl ve Bakanlk Hekim Gvenlii Mfettilerince yaplr.

Genel hkmler
Madde 13 - a) yerleri Salk Birimlerinin kurulup iletilmesi giderleri, hibir suretle iilere yanstlamaz. b) yerleri Salk Birimleri, grevlerini en iyi biimde yrtme bakmndan ii kurulular ile ibirlii yaparlar. c) yerleri Salk Birimleri almalarna faaliyet kazandrmak iin SSK Salk Birimleri ile Koordinasyon salar ve bu birimlerle ibirlii yaparlar.

Yrrlk
Madde 14 - Bu Ynetmelik i Sal ve Gvenlii Tz, 91. maddesi uyarnca dzenlenmi olup Resmi Gazete'de yaym tarihinden itibaren yrrle girer.

447

rnek 1 (a)
AIR VE TEHLKEL LERDE ALIACAKLARA AT SALIK RAPORU
YERNN : nvan : ...................................... Adresi : ...................................... .............................................................. Sicil No : ..................................... MUAYENEY YAPAN DOKTORUN Soyad, Ad : ...................................... Grevi : ...................................... Diploma No : ..................................... NN Soyad Ad Doum Yeri Doum Tarihi Cinsiyeti Ev Adresi: Sig. Sicil No. Tahsil durumu Askerlik Meslei Talip Olduu tirak ettii Kurs ve Seminerler:

Fotoraf (4,5 x 6)

Z GEM Konvertal ve dier hastalklar : Kan Grubu : iek Tetanoz Kazalar : Dier Kazalar : Anne Baba Mesleki zehirlenmeler dndaki Zehirlenmeler : Tazmin edilen ve edilemeyen hastalklar SOY GEM Karde ocuklar B.C.G. Tberklin Testi

448

TIBB MUAYENELER
Boy : ...........
GRN
(Kuvvetli, Normal,Atletik, Pletorik, iman Zayf, ok zayf, Astenik, Anemik)

Arlk : ............
: : :

Gs evresi : .........

DER
(eitli Belirtiler)

Renk, Tons, dem, Adenopati Tmrler, Ekzama, mpetigo, Sifilize delalet eden araz FONKSYONEL ANATOM
(Kas, skelet, Kol Bacak, Mafsal)

: : : :

DUYU UZUVLARI
(Gz, Kulak, Burun, Az, Diler ve Boaz)

DAHLYE
(Kalp radyografisi, Kalp T.A., Karacier, Dalak, Mide ve Barsaklar)

ASABYE (SARA), RUH DURUM

REGENTAL SSTEM
(Lzumunda Wass ve idrar tahlili)

Kanaat ve sonu inde 1-.............. ------------yerinde Elverilidir ----------------Elverisizdir Tarih :

almaya bedenen

2- Raporda iaret edilen arzalar tedavi edilmek artyla elverilidir.

PERYODK MUAYENELER:
(Bu ksma periyodik muayene neticeleri, i veya iyeri meslek hastalklar ilikileri dnlerek yazlacak, icap eden laboratuar muayeneleri ve rntgen filmleri bulundurulacaktr).

449

rnek 1 (b)

MESLEK HASTALII ve NTOXKASYONLAR

S. S.No. : ......................
......................: Fabrikas Blm Tarih : Temasta Olduu Maddeler Aranmas Gereken Bulgular Ad, Soyad : e Balama Tarihi : Dier Laboratuar Bulgular

Doum Tarihi : Tan ve Bulgular Kan Bulgular drar Bulgular

st. Gn

Sonu

450

 KAZASI
Si.Si.No:.............................
Ad, Soyad : Blm : e Balama Tarihi : Doum Tarihi : Kazas Tarihi 1 Dispanseri 3 Maluliyet : Hastastirahat hane 4 5 Gn 6 b. ye hbar 7 Tan ve Bulgular e Lezyon balama Sonu Yeri tarihi 8 9 10 Fizik Tedavi 11 Eksikli Uzuv G.12

Saat 2

4. Evet, Hayr- 5. lk Verilen st.- 9. yileme, Dzelme, lm, Maluliyet- 10. zel Listedeki Numaralar.- 11. Fizik Ted. F.Rehabilitasyon R.- 12. Evet Hayr

451

rnek 2

statistik Fii

Kazas Meslek Hastal

Dosya No. Sigortalnn Ad ve Soyad Sigortalnn Sicil No

yeri Sicil Numaras Vak'a tarihindeki ii says Doum Yl SGORTALININ Cinsiyeti (Erkek-Kadn)

Kolu Kodu

Sra No

li lesi

Bakmakla mkellef olduu kimse (Var-Yok) En son yapt i Son iveren nezdindeki alma sresi Yl: .... Ay: .... Gn: ........ Gnlk kazanc

Kazann olduu veya meslek hastalnn anlald tarih ...../...../199.. Yarann nev'i veya Tehis olunan hastalk KAZANIN Saati: ........ Kanc Saatinde: ...............

Sebebi: ......................................................... Mesul varsa kimdir? : ................................ Ve ne sebepten : .......................................... Gremezlik Yok Var ise lm ifa - Salh

kazas ve Meslek Hastal sonucu lemde kalma mddeti (Gn) : Geici igremezlik sresi (Gn) : Salk tesislerinde yatlan gnler : Geici igremezlik demeleri : Toplam (TL.) :

452

rnek : 3

yeri Salk Birimi Yllk alma Cetveli

Mracaat Says Muayene Says Toksikolojik Labaratuvar Analizi Biyokimyasal Laboratuar Analizi Mesleki Zehirlenme Meslek Hastal Kazas .......... Ylna Ait alma Cetveli kaytlarna uygun olarak dzenlenmitir. MZA Poliklinik e giri muayenesi Periyodik Muayene alt Kolu Kodu Dier Sa. Tesislerine Sevk Toplam

453

454

MADEN VE TA OCAKLARI LETMELERNDE VE TNEL YAPIMINDA TOZLA MCADELEYLE LGL YNETMELK

455

456

MADEN VE TA OCAKLARI LETMELERNDE VE TNEL YAPIMINDA TOZLA MCADELEYLE LGL YNETMELK

BRNC BLM
Genel Hkmler Ama, Kapsam, Kanuni Dayanak, Tanmlar
Ama
Madde 1 - Ynetmeliin amac maden ve ta ocaklar iletmelerinde, tnel yapmnda ve tamamlayc tesislerinde alan iilerde pnmokonyoz (akcier toz) hastalna neden olacak toz oluumunu nlemektir.

Kapsam
Madde 2 - Ynetmelik maden ve ta ocaklar ile tnel yapmnda ve tamamlayc tesislerinde tozun kontrol iin uyulmas gereken teknik yntemler ile alanlarn tbbi kontrol muayenelerini kapsar.

Kanuni dayanak
Madde 3 - Bu Ynetmelik 1475 sayl Kanunu'nun 74 nc maddesine istinaden karlan "Maden ve Ta Ocaklar sletmelerinde ve Tnel Yapmnda Alnacak i Sal ve Gvenlii nlemlerine likin Tzk"n 380 inci maddesine dayanlarak dzenlenmitir.

Tanmlar
Madde 4 - Bu Ynetmelikte geen; Bakanlk: alma ve Sosyal Gvenlik Bakanln,

457

Toz: Maden ve ta ocaklarnda, tnel yapmnda ve tamamlayc tesislerinde iyeri havasna yaylan mineral ve kaya paracklarn, Solunabilir Toz: Aerodinamik edeer ap 0-5 mikron byklnde kristal veya amorf yapda toz ile ap 3 mikrondan kk, uzunluu apn en az 3 kat olan ipliksi tozlar, Fibrojen Toz: Solunumla akcierlere ulaarak biriken ve bunun sonucunda dokusal deiim oluturarak akcierlerde fonksiyonel bozukluk yapan tozlar, nert Toz: Solunumla akcierlere ulamalarna akcierlerde fonksiyonel bozukluk yapmayan tozlar, ramen

Pnmokonyoz - Akcier Toz Hastal: Akcierlerde toz birikmesi ve buna kar dokusal tepkime sonucu oluan akcier hastaln, Toz Im: Ortam havasnda gravimetrik esasa veya ipliksi tozlarda lif saysna gre toz miktarn belirlemeyi, Tozsuz ler: Ortam havas eik snr deeri (ESD) O MG/m olan ileri, Tozla Mcadele Birimi (TMB): Maden ve ta ocaklarnda, tnel yapmnda ve tamamlayc tesislerinde Ynetmelik hkmlerine uygun biimde tozla mcadele ilevini stlenecek birimi, Toz Kontrol Mhendisi: Toz kontrol konularnda eitim veya kurs grm ve daimi olarak iyerinde grevli olan maden veya jeoloji mhendisini, birden fazla iletmesi olan iverenlerin iletmelerden birinde veya Genel Mdrlk merkezinin bulunduu yerde ikamet eden maden veya jeoloji mhendisini, Toz Laboratuar Sorumlusu: Laboratuarda toz deerlendirmeleri konusunda eitim grm jeoloji, maden ve kimya mhendisi veya kimyageri, rneki: Maden ve taocaklarnda, tnel yapmnda ve tamamlayc tesislerinde alma ortamndan rnek alma konusunda eitim grm ii veya teknisyeni,

458

Tozla Mcadele Komisyonu (TMK): Ynetmelikle ilgili konularda alnacak kararlara esas olmak zere teknik ve tbbi adan grler hazrlamak amacyla oluturulan komisyonu, SGM: alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl i Sal ve Gvenlii Merkezi ve bu Merkezin blge laboratuar efliklerini, ILO:Uluslararas alma rgt'n, Eik Snr Deer (ESD;TWA): Uzun sre ve olaan alma saatlerinde salk asndan herhangi bir sorun oluturmayan gnlk almamas gereken deeri, Tam Kapal Sistem: Tozun kaynandan emilerek ktrme ve lzum halinde filtre ileminden sonra, eik snr deerlerin altnda toz bulunduran havay alma ortamna brakan sistemi, Kristal yapda SiO2, Kuvarsi tridimit, kristobaliti, Asbest: Serpantin veya amfibol gruplarna giren lif yapl minerallerden kirizotil (beyaz asbest), aktinolit, amozit (kahverengi asbest) antofillit, krokidolit (mavi asbest), tremolit minerallerinden birini veya birkan ieren karm, Toz rnekleme Cihaz: Ortam havasndaki solunabilir tozlar rneklemeye yarayan cihaz ve kiisel toz toplama cihazn, Standart Gs Filmi: 35x35 cm. veya daha byk boyutta ILO snflandrlmasna gre 1 ve 2 nci kalitede gs radyografisini, A Okuyucu: ILO Uluslararas Pnmonkonyoz Snflandrmas konusunda eitim alm hekimi, Radyografisi

B Okuyucu: ILO Uluslararas Pnmonkonyoz Radyografisi Snflandrmas konusunda eitim alm gs hastalklar veya radyoloji uzman hekimi, ifade eder.

459

KNC BLM verenlerin Ykmllkleri, Tozla Mcadele Komisyonu, Tozla Mcadele Birimleri Kurulu ve Grevleri
verenlerin ykmllkleri
Madde 5 - Ynetmelik kapsamna giren iyerlerinin iverenleri, iyerlerinde almalar srasnda toz kn nlemek veya kan tozu bastrmak iin gerekli teknik tedbirleri almak ve iinin alt ortamdaki solunabilir toz miktarn Ynetmelikte belirtilen yntemlere gre lmek veya TMK'nn yetkili kld laboratuarlara veya SGM'e ltrmek ve alanlarn tbbi kontrol muayenelerinin yaplmasn salayarak pnmokonyozdan korumak, iyerlerinde teknik ilerlemelerin getirdii daha uygun salk artlarn salamak zorundadr.

Tozla Mcadele Komisyonu (TMK)

Madde 6 - Salk Bakanl, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl, maden ikolunda kendisine mensup ii ve iveren says en yksek ii ve iveren konfederasyonlarndan birer temsilci ile alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl temsilcileri ve Bakanlka uygun grlecek tozla mcadele ve pnmokonyoz konularnda almalar bulunan bir hekim ve bir mhendisin katlmasyla bir komisyon kurulur. Bu komisyon yelerinin grev sresi yldr. Sresi bitenler yeniden grevlendirebilir. Bu komisyon en az alt ayda bir defa toplanarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl i Sal Daire Bakanlnn, Tefti Kurulu Bakanlnn Ynetmelik kapsamna giren iyerleri iverenlerinin ve konu ile ilgili dier kurulularn Ynetmelik uygulamasna ilikin gr ve nerilerini inceleyerek karara balar. T.M.K'nn sekreterlik hizmetleri, i Sal Daire Bakanl tarafndan yrtlr.

460

T.M.K.'nn grev, yetki ve sorumluluklar ile alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl temsilcilerinin nasl belirlenecei konular Bakanlka kartlacak bir Ynerge ile dzenlenir.

Kapsam dna karlabilecek alnabilecek iyerleri

veya

kapsama

Madde 7 Bu madde 26.02.2000 tarihli Ynetmeliin 29. maddesiyle yrrlkten kaldrlmtr.

Tozla Mcadele Birimi kuracak iyerleri

Madde 8 - Toplam ii says 300 ve daha fazla olan iletmeler TMB kurmakla ykmldrler. i says 300'den az olan iyerleri, retim kapasitesi, SGM lm sonularna dayanarak tozun nitelii ve younluuna gre alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl i mfettiinin veya SGM'n teklif edecei iyerleri, TMK'nn uygun grmesi durumunda TMB kurmak zorundadr. Ynetmelik kapsamna giren ve ayn il snrlar dahilinde veya 100 km. apl alan iindeki iyerleri ortaklaa Tozla Mcadele Birimi kurabilirler. Bir TMB kurmu olan iveren, ayn tozla mcadele birimi ile farkl illerde ve dier iletmelerindeki tozla mcadele ilemlerini yrtebilir.

Tozla Mcadele Birimi

Madde 9 - Tozla Mcadele Birimi; bir toz kontrol mhendisi, toz laboratuar sorumlusu, yeterli sayda rneki, rnek alma cihaz ve laboratuardan oluur.

Tozla Mcadele Birimi kurmakla ykml olmayan iyerleri

Madde 10 - Tozla Mcadele Birimi kurmakla ykml olmayan iyerlerinde toz rnei alnmas ve deerlendirilmesi SGM tarafndan veya SGM'ce yaplacak deerlendirme sonucuna gre TMK'nn yetkili kld laboratuarlarca yaplr. Gerek grldnde yetkili klnm laboratuarlar, SGM tarafndan incelemeye alnr, dzenlenecek rapor TMK'ya gnderilir. 461

i Sal ve Gvenlii Merkezi Mdrlnn grevi

Madde 11 - SGM, bir program dahilinde toz lme ve deerlendirme ilemlerini yrtr.

i Sal ve Gvenlii Merkezi Mdrlnn yetkileri

Madde 12 - Toz lm ilemlerini kendileri yrten veya TMK tarafndan yetkili klnm laboratuarlara ltren iletmelerde gerek grldnde SGM elemanlarnca toz lm ve deerlendirme ilemleri yaplr, dzenlenecek rapor SGM'ce belirlenecek ilgililere gnderilir.

NC BLM
rneklerin Alnmas, Deerlendirilmesi
rnek alnmas ve deerlendirilmesi
Madde 13 - Toz lmlerini ipliksi tozlar hari gravimetrik yntemle yaplr. rnekler, yeralt ve yerst iyerlerinde drt veya sekiz gzl yatay ktrc tipi gravimetrik esasl srekli toz toplama cihaz ile ve gerektiinde yeralt iyerlerinde kiisel toz toplama cihaz veya TMK tarafndan amaca uygunluu onaylanan rnek alma cihaz ile alnr . Ynetmelik kapsamndaki tm iyerlerinde solunabilir toz ve kristal yapda SiO2 younluu tespit edilir. Asbest ve dier ipliksi yapda toz oluan iletmeler ile tamamlayc tesislerinde toz younluu deerlendirilmesi lif saym yntemi ile yaplr.

rnek alma zaman

Madde 14 - Her iyerinde periyodik olarak solunabilir toz younluu lmleri bir program dahilinde yaplr.

462

Toz rnekleri retim yaplan gnlerde toz kaynaklarnn fazla olduu yerlere ncelik ve nem verilerek en ok ii alan vardiyada ve tm vardiyay temsil edecek srede alnr. Solunabilir toz konsantrasyonunun periyodik olarak llmesi, retim yerlerinde ayda bir, galeri srmelerinde iki ayda bir, dier yer alt iyerlerinde drt ayda bir, retim d yer st iyerlerinde ylda birden az olamaz. SGM tarafndan yaplan lmler bu srelerin dndadr. rnek alma zaman TMK'nn gr alnarak Bakanlk onay ile deitirilebilir.

rnek alnacak yerler

Madde 15 - Toz rnekleri yer altnda alanlarn solunum seviyesi yksekliinde ayak iinden, hava dn yollarndan, taban ve lamlarn gerisinden, transfer blmlerinden, yer stnde ise toz kayna oluturan yerlerden, krc ve transfer blmlerinden alnr.

Eik snr deerler

Madde 16 - Ynetmelik kapsamna giren tm iyerlerinde ipliksi toz dnda ortam havasnda kristal yapda SiO2 ierii %5'ten fazla olan solunabilir tozlarn Eik Snr Deerleri (ESD) aadaki eitlik yardm ile bulunur. 25 ESD = --------------------------% SiO2 Kristal yapda SiO2 ierii %5'ten az olduu takdirde ESD 5 mg/m olarak kabul edilir. Solunabilir toz iinde kristal yapda SiO2 oran %5'ten az olan yerlerde birinci lmeyi takip eden toz lmelerinde kristal yapda SiO2 younluu tespiti zorunlu deildir. Ancak kaya deiiklii durumlarnda bu oran yeniden tespit edilir. Mg/m

463

Eik Snr Deerlerine gre iyerlerinde alma

Madde 17 - Toz younluu ESD'nin stnde olan iyerlerinde retime ynelik olarak ii altrlamaz. Bu gibi iyerlerinde toz oluumunun nlenmesi veya tozun bastrlmas yntemleri ile toz younluunun ESD'nin altna drlme almalar yaplr. Toz bastrma almalar sonucunda toz lm yenilenir, toz younluu ESD'nin altna dt tespit edildiinde almalara izin verilir.

Toz lm sonularnn saklanmas

Madde 18 - Toz lm sonular deerlendirilerek belgelenir ve bunun bir rnei SGM Merkez Mdrlne gnderilir. Bu belgeler devaml olarak iyerinde ve SGM'de saklanr.

zellii olan mineral ve kayalarda snr deerleri

Madde 19 - Bu Ynetmeliin eki Ek - 2'de yer alan kaya ve minerallerin retildii iyerlerinde toz younluu, belirtilen ESD'lerden fazla olamaz.

DRDNC BLM Tozla Mcadele

Toz oluumunun nlenmesi, tozun bastrlmas
Madde 20 - Toz oluumunun nlenmesi ve tozun bastrlmasnda aadaki nlemler alnr; a) Lam deliklerinin almas su enjeksiyonlu aralarla yaplr. b) Yer altnda lam atldnda, kacak tozun nlenmesi iin, lam deliklerine su kartular konulmas veya lamlarla patlayacak su torbalar aslmas veya patlamay mteakip su fisketelerinin almas gibi nlemler alnr. c) Ortamdaki tozun Ynetmelikte belirtilen limitlerin altna drlmesi ve tozsuz ortamda iilerin altrlmasn salamak zere alann su enjeksiyonu ile slatlmas, su fisketelerinin

464

kullanlmas ve bunun gibi toz oluumunu nleme yntemleri kullanlr. d) Kmr tozu patlamasn nlemek iin kullanlacak ta tozunda % 5'den fazla kristal yapda SiO2 bulunamaz. e) Yer alt ve yer st iletmelerinde toz oluumunu nlemek iin gidi - geli yollar srekli olarak slatlr.

Asbest maden iletmelerinde alnacak ek nlemler

Madde 21 - Asbest iletmelerinde toz younluu Ynetmelikte belirtilen limitlerin altnda dahi olsa aadaki ek nlemler alnr: a) Delme ilerinde oluan toz, matkaplar zerinde monte edilmi emici donatmla kontrol altnda tutulmaldr. b) Yeraltndaki tm kr bacalar yeterince havalandrlmaldr. c) Lam atlmasndan sonra yeniden almaya, havalandrma ile temizlenmesinden sonra izin verilmelidir. tozun

Asbest krma ve eleme ilerinde alnacak nlemler

Madde 22 - Asbest krma ve eleme ilerinde alnacak nlemler; a) Krma ve eleme ilemleri tam kapal sistemlerle yaplr. b) Besleyici ve elek klar esnek balantlarla donatlr. c) Oluklar elverdiince yatay olarak beslenir. d) Oluklar st kapal ve yeterli miktarda cevheri, tkanmadan tanmasn salayacak kesit ve alarda dzenlenir. e) Verilen tozun puflama yapmamas iin uzun, dey oluklardan kanlr, materyalin konveyre verilme hzn drmek iin oluklarn a yapacak biimde dzenlenmesine zen gsterilir. f) Konveyrlerle tama yaplan yerlerde tozumay nleyici nlemler alnr. g) Bant konveyrleri cevher tamasna sebep olmayacak kadar geni olmal bant zerinde cevherle bant kenarlar arasnda bo ksm kalmaldr.

465

h) Tamburda dnen bant, kazyc veya fra ile temizlenmelidir. i) Emme balantlar oluklarn beslenme yerlerine, konveyrn eklenti noktalarna ve konveyrn kapal sistemden k noktalarna yaplr. j) Emmede ve liflerin pnmatik tanmasnda kullanlan hava siklon veya uygun bir ktrc donatmndan sonra ana toplama torbalama yerine verilir. k) Havann son olarak atmosfere braklmas, genel atmosfer iin ngrlen snrlamalar iinde yaplr. l) Ayrm, snflama, kartrma, el demeden btnyle kapal cevher ileme sistemleriyle yaplr. m) Liflerin tart, presleme ve ambalaj ileri otomatik olarak yaplr. n) Bu sreler uygun emici havalandrma sistemi olan kapal blmelerde gerekletirilir. o) Lifler geirgen olmayan torbalara konmak suretiyle ambalajlanr.

Asbest ileme tesislerindeki atklar

Madde 23 - Asbest ileme tesislerinde atklar; a) Atklarn ortadan kaldrlmasnda geni ve hz dk bantlar, hzl bantlara tercih edilir. b) Bantlar, rzgar etkisiyle toz savrulmasn nlemek iin boaltma yerine yakn olmaldr. c) Frlatma biiminde boaltma yapan yksek hzl konveyrler kullanlmamaldr. d) Atklar bir yere ylmadan nce ya da ylma srasnda slatlmaldr. e) Havalandrma sistemi torbalarnda biriken kartrlmadan nce yeterince nemlendirilmelidir. toz, atklara

466

Kuvars iletmelerinde alnacak ek nlemler

Madde 24 - Kuvars iletmelerinde alnacak ek nlemler; a) Kuvars iletmelerinde ak iletme dahi olsa deliklerin delinmesi su enjeksiyonlu makinalarla yaplr. b) Krma, eleme, tme tesisi tam kapal sistemle altrlr.

Kiisel koruyucu kullanm

Madde 25 - Tozla mcadelede toz oluumunu nlemek, kaynanda tozu bastrmak uygun havalandrma ile toz younluunu seyreltmek ve ngrlen ESD dzeyi altnda tutmak esastr. Tozlu ortamda alma srasnda kiisel koruyucu toz maskesi, maskenin toz szme zellii tam olarak belirtilmi olmas, yze tam uygunluunun ve dzenli bakmnn salanmas art ile ksa sreli, bir vardiyada toplam 1 saati gemeyen tozlu almalarda mekanik tozla mcadele nlemlerine yardmc ara olarak kullanlabilir.

BENC BLM ilerin Pnmokonyozdan Korunmalar, Pnmokonyoz Tans ve Pnmokonyozlularla lgili lemler
Tbbi kontrol muayeneleri
Madde 26 - Bu Ynetmelik kapsamna giren iyerlerinde alan iiler ie alnma srasnda ve ie alndktan sonra alma sresince tbbi kontrol muayenelerine tabi tutulurlar. Bu muayeneler iilerin 1475 sayl Kanunu'nun 79 uncu maddesinde ngrlen bedence bu ilere elverili ve dayankl olduklarnn raporla belirlenmesine yneliktir. Bu Ynetmelik kapsamna giren iyerlerinde, ilerin yrtm yznden toz riski bulunmas sebebiyle tbbi raporlar dzenlenmesinde olaan klinik ve laboratuar muayene yntemleri arasnda gs filmi bulgularna zen gsterilir. 467

Gs filmlerinin deerlendirilmesi
Madde 27 - Ynetmelik kapsamna giren iyerlerinde retimde alan iilerin ie girite ve alma sresince en az iki ylda bir kez standart gs filmleri alnarak radyolojik muayeneleri yaplr. Bu radyolojik muayenelerin dzenli olarak yerine getirilmesinden iveren sorumludur. Gs filmlerinin pnmokonyoz bakmndan deerlendirilmesi ilemi okuyucu tarafndan yapldktan sonra filmler, B okuyucuya gnderilir. Deerlendirmeler sonucunda A ve B okuyucu hekimler arasnda bir eliki olmas durumunda filmler her iki okuyucu tarafndan birlikte deerlendirilerek uygunluk salanr. Her iki okuyucunun nihai deerlendirme sonular iveren tarafndan SGM Merkez Mdrlne bildirilir. A ve B okuyucu listeleri SGM Merkez Mdrlnden temin edilir.

Pnmokonyoz olgularnn belirlenmesi

Madde 28 - A ve B okuyucular tarafndan pnmokonyoz olgusu ya da phesi biiminde kabul edilen ve iverene bildirilen iiler, iverence mesai izelgesi ekli standart ii gzlem formlar ile birlikte ilgili sigorta mdrl veya hastanesi kanal ile bal bulunduu SSK Meslek Hastalklar Hastanesine sevk edilir. Bu deerlendirmeler sonucunda dzenlenen raporlarn bir rnei ilgili iyerine ve SGM'e gnderilir. Pnmokonyozlu veya pnmokonyoz phesi olan iilerin klinik ve laboratuar muayenelerinin gecikmesi, savsaklanmas ilgililerce nlenir.

Pnmokonyozlu iilerin alma durumlar

Madde 29 - Bu Ynetmelie Ek 3'de belirtilen ILO Uluslararas Pnmokonyoz Deerlendirme Kategorisi izelgesinde 1. kategoriye giren iiler, alma ortamnn toz younluu 2 mg/m altnda olan iyerlerinde altrlr. Bu iilerin en az ylda bir kez SSK Meslek Hastalklar Hastanelerine kontrole gnderilmeleri zorunludur. II. Kategoriye giren iiler tozsuz ilerde altrlr.

Pnmokonyoz deerlendirme kurullar oluturulmas

Madde 30 - Bu madde 26.02.2000 tarihli Ynetmeliin 29. maddesiyle yrrlkten kaldrlmtr.

468

ALTINCI BLM
Eitim Seminerleri ve Seminer Konular
Eitim Seminerleri
Madde 31 - Tozla Mcadele Biriminde grev alacak kiiler ile pnmokonyoz deerlendirmesinde grev alacak hekimler iin eitim seminerleri dzenlenir. Bu seminer programlar, SGM koordinasyonuna niversiteler, ilgili kurum ve kurulular tarafndan hazrlanr ve uygulanr.

Tozla Mcadele Birimi seminer konular

Madde 32 - Dzenlenecek seminer programlar teorik dersleri ve pratik uygulamalar kapsar. a) Teorik konular: 1) Tozlarla oluan meslek hastalklar hakknda genel bilgi, 2) Ynetmelik kapsamna giren iyerlerinde karlalan kaya ve mineral tozlarnn tanmlanmas ve snflandrlmas, 3) yerlerinde toz rnekleri alnacak yerlerin belirlenmesi ve rnek alma teknikleri. b) Uygulamalar; 1) Toz lmleri ve deerlendirmelerinde kullanlan cihazlarn tantm, kullanm, kalibrasyonu ve toz numunesi alnmadan nce yaplmas gereken ilemler, 2) Numune alndktan sonra cihazlarn bakm ve temizlii. 3) Toz rneklerinin laboratuarda deerlendirmesi ve toz younluunun hesaplanmas. 4) yerlerinde toz lm uygulamalar.

Pnmokonyoz deerlendirme semineri

Madde 33 - A ve B okuyucu olarak grev alacak hekimler iin, SGM organizasyonu ile ILO - Uluslararas Pnmokonyoz 469

Radyografisi dzenlenir.

Snflandrlmas

konusunda

eitim

semineri

Kurs creti ve kursiyerlerin konaklama giderleri ;

Madde 34 - Bu madde, 26.02.2000 tarihli Ynetmeliin 29. maddesiyle yrrlkten kaldrlmtr.

Kurs retim grevlileri creti

Madde 35 - Bu madde, 26.02.2000 tarihli Ynetmeliin 29. maddesiyle yrrlkten kaldrlmtr.

YEDNC BLM
eitli Hkmler
Denetim
Madde 36 - Bu madde, 26.02.2000 tarihli Ynetmeliin 29. maddesiyle yrrlkten kaldrlmtr. Geici Madde 1 - Kalker (CaCO3) terkipli kaya iletmeleri, yeni bir karar karlncaya kadar, Ynetmelik kapsam dnda tutulmulardr. Geici Madde 2 - Ynetmelik kapsamna giren btn iyerleri, bu Ynetmeliin yrrle girdii tarihten itibaren bir ay iinde EK1'deki formu doldurarak i Sal Daire Bakanlna gndermek zorundadr. Geici Madde 3 - Bu madde, 26.02.2000 tarihli Ynetmeliin 29. maddesiyle yrrlkten kaldrlmtr. Geici Madde 4 - 26.02.2000 tarihli Ynetmeliin 36. maddesiyle deitirilmi olan bu madde, ayn hkmle madde numaras Geici Madde 2 olarak teselsl ettirilmitir.

470

Yrrlk
Madde 37 - Bu Ynetmelik Resmi Gazete'de yaym tarihinde yrrle girer.

Yrtme
Madde 38 - Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr. EK 1 veren Bildiri Formu
verenin unvan : yeri Blge Md.No : yerinin adresi (l, le, Mevki) : yerinin telefon numaras : verenin (tebligat adresi) : Tel No : Toplam ii says : Elde edilen madenin/cevherin cinsi : Yan tan cinsi : retim yntemi : 3 : retim miktar (Ton veya m /yl) yerinin en faal olduu aylar : yerinin faal olmad aylar : yerinin ruhsat numaralar (Maden dairesi veya : zel idare) Ruhsat tarihi ve mddeti :

Yer alt:

Yerst:

EK 2 zellii Olan Kaya veya Mineraller Eik Snr Deerleri (ESD)

Kaya-mineral Asbest : Krizotil Dier trler ve asbest ieren kayalar ESD 0,6 lif / cm 3 0,3 lif / cm
3

EK 3 ILO Uluslararas Pnmokonyoz Deerlendirme Kategorisi izelgesi

0. Kategori I. Kategori II. Kategori III. Kategori : : : : 0/1/0 2/1 3/2 0/0 1/1 2/2 3/3 0/1 1/2 2/3 3/+

471

EK 4 Pnmokonyoz Deerlendirme i Gzlem Formu

No : Tarih : 1 yeri Unvan, adresi : 2 i ad, soyad : 3 i sigorta no : 4 kametgah adresi : 5 Doum yeri : 6 Ya : 7 Cinsiyeti : 8 renim durumu : 9 alt blm : 10 Yapt i : 11 Meslek yks : kolu Blm/yapt i Srekli 12 Salk yaknmalar Hayr ksrk Balgam Hrltl solunum Gste sknt hissi Solunum zorluu Nefes darl Hemoptizi 13 Daha nce akcier hastal geirdi mi? Hayr ( ) Evet ( ) Nedir: 14 Baka nemli hastalk geirdi mi? Hayr ( ) Evet ( ) Nedir: 15 Aadakilerden hangilerini geirdi? Meslek hastal Hayr ( ) Evet ( ) Nedir: Kazas Hayr ( ) Evet ( ) Nedir: 16 Sigara Kullanma alkanl Hayr ( ) Evet ( ) Paket/gn ( ) Yl ( ) Brakm() Paket/gn ( ) Yl nce ( )

Sre Bazen

Tarih Sresi

Yl imi ( )

472