You are on page 1of 144

LKRETM DN KLTR VE AHLAK BLGS DERS KTABI

5. SINIF
YAZARLAR
Dr. Mehmet AKGL Abdullah ALBAYRAK Abdullah ATAL Fatih DEMRC Ahmet KARA Ekrem ZBAY Ali Sacit TRKER Dr. Ramazan YILDIRIM Mustafa ALDI Turgut FT Dr. Ahmet EK Eyp KO Hseyin PAA

DEVLET KTAPLARI DRDNC BASKI ..............., 2011

MLL ETM BAKANLII YAYINLARI ............................................................................: 4519 DERS KTAPLARI DZS .......................................................................................................: 1301 11.?.Y..0002.3701

Her hakk sakldr ve Mill Eitim Bakanlna aittir. Kitabn metni, soru ve ekilleri ksmen de olsa hibir surette alnp yaymlanamaz.

Editr Dil Uzman

: Musa MEKAKAN : Oktay ALTIN Muharrem OKUMU

Grsel Tasarm

: Dilek ANDER Emre ANDER Erturul AKIR

Rehberlik Uzman Program Gelitirme Uzman Eitim Teknolojisi Uzman

: Hayrullah CAN : Seluk GKE : Ahmet KOPMAZ Yusuf LME

ISBN 978-975-11-3056-3

Mill Eitim Bakanl, Talim ve Terbiye Kurulunun 14.02.2008 gn ve 107 sayl karar ile ders kitab olarak kabul edilmi, Yaymlar Dairesi Bakanlnn 08.03.2011 gn ve 886 sayl yazs ile drdnc defa 346.413 adet baslmtr.

NDEKLER ORGANZASYON EMASI .......................................................................................... 9 .................. ................ 10 KULLANILAN SEMBOLLER ........................................................................................ 10 RENME ALANI: NAN 1. NTE: ALLAH NANCI 1. nsan Akll ve nanan Bir Varlktr ............................................................................. 12 2. Evrende Bir Dzen Vardr ....................................................................................... 13 3. Allah Vardr ve Birdir............................................................................................... 20 4. alrm, Allahn Yardmna Gvenirim ve Baarrm ............................................. 24 5. hls Suresi ve Anlam ........................................................................................... 25 NTEMZ DEERLENDRELM .................................................................................... 26 RENME ALANI: BADET 2. NTE: BADET KONUSUNDA BLGLENELM 1. badet Nedir ve Niin Yaplr? ................................................................................ 28 2. badetlerle lgili Kavramlar: Farz, Vacip, Snnet ..................................................... 31 3. Balca badetler................................................................................................... 32 4. Camiyi Tanyalm .................................................................................................. 36 5. Dua .................................................................................................................... 39 5.1. Dua badetin zdr .................................................................................. 40 5.2. Niin ve Nasl Dua Edilir? ............................................................................. 41 5.3. Kurandan ve Hz. Peygamberden Dua rnekleri ........................................ 44 5.4. Kltrmzden Dua rnekleri ...................................................................... 47 6. Gzel ve Gzel Davran: Salih Amel ................................................................. 49 7. badetler Davranlarmz Gzelletirir.................................................................... 51 8. Rabben Dualar ve Anlam ................................................................................. 54 NTEMZ DEERLENDRELM .................................................................................... 55 RENME ALANI: HZ. MUHAMMED (S.A.V.) 3. NTE: HZ. MUHAMMED VE ALE HAYATI 1. Hz. Muhammedin Evlilii ve ocuklar ................................................................. 58 2. Hz. Muhammedin Ailesi indeki rnek Davranlar ............................................. 60 3. Hz. Muhammedin Ailesinin rnek Davranlar...................................................... 63 3.1. Hz. Muhammedin Ailesinde Sevinler ve Skntlar Paylalrd....................... 64 3.2. Hz. Muhammedin Ailesinde Misafire Cmert Davranlrd ........................... 66 3.3. Hz. Muhammedin Ailesinde sraftan Kanlrd ............................................ 67 3.4. Hz. Muhammedin Ailesinde Akrabalk ve Komuluk likilerine nem Verilirdi ..... 68 3.5. Hz. Muhammedin Ailesinde kszler ve Yoksullar Gzetilirdi ....................... 71 Okuma Metni: Peygamberimiz ve Yetim ocuk ................................................... 72 4. Salavat Dualar ve Anlam .................................................................................... 73 NTEMZ DEERLENDRELM .................................................................................... 75

RENME ALANI: KURAN VE YORUMU 4. NTE: KURAN-I KERMN TEMEL ETC NTELKLER 1. slam Dininin Temel Kayna: Kuran ..................................................................... 79 2. Kuran yiye ve Gzele Ynlendirir, Ktlklerden Sakndrr .................................... 81 3. Kurann Aklaycl ve Yol Gstericilii ............................................................... 83 4. Allah Arayan nsan: Hz. brahim ........................................................................... 88 Okuma Metni: Atete Gl Bahesi ........................................................................ 91 5. Fil Suresi ve Anlam ............................................................................................... 92 NTEMZ DEERLENDRELM .................................................................................... 93 RENME ALANI: AHLAK 5. NTE: SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM 1. Paylamak Niin nemlidir? ................................................................................. 96 2. Sevinlerimizi Paylaalm ....................................................................................... 98 2.1 Din Bayramlarmz ........................................................................................ 99 2.2. Mill Bayramlarmz ..................................................................................... 102 2.3. Cuma Gn ve Ramazan Ay ................................................................... 104 2.4. Kandil Geceleri ......................................................................................... 107 2.5. Nevruz ve Hdrellez .................................................................................... 110 3. zntlerimizi Paylaalm..................................................................................... 111 3.1. Hastalar Ziyaret Ederiz ............................................................................... 112 3.2. Gemilerimizi Anarz ................................................................................ 114 3.3. Zor Durumda Olanlara Yardm Ederiz ........................................................ 115 3.4. Engellilere Sevgi ile Bakar, Skntlarn Paylarz ........................................... 116 4. Tahiyyat Duas ve Anlam .................................................................................... 118 NTEMZ DEERLENDRELM .................................................................................. 119 RENME ALANI: DN VE KLTR 6. NTE: VATANIMIZI VE MLLETMZ SEVYORUZ 1. Vatan ve Millet Kavramlarn reniyoruz ............................................................ 122 2. Biz Vatanmz ve Milletimizi ok Severiz ............................................................... 123 3. Bu Vatanda Hepimiz Bir Milletiz ........................................................................... 125 4. Manevi Deerlerimizi Koruyup Sayg Gsteririz .................................................... 128 4.1. Bayramza ve stikll Marmza Sayg Duyarz ......................................... 130 4.2. Gazilerimize Sayg Gsterir, ehitlerimizi Rahmetle Anarz .......................... 133 4.3. Askerlik Yapmak Vatan Borcumuzdur ......................................................... 134 5. Yurtta Bar, Dnyada Bar Temel lkemizdir ...................................................... 136 NTEMZ DEERLENDRELM .................................................................................. 137 SZLK .............................................................................................................. 139 KAYNAKA .......................................................................................................... 143

ORGANZASYON EMASI
11

NTE

1.

ALLAH NANCI

NTEMZE HAZIRLANALIM
1. inde Allah szc geen atasz bulunuz. 2. lkemizde birden fazla cumhurbakan olsayd neler yaanrd? Dnnz. 3. Allahn ei ve benzeri yoktur. sznn ne anlama geldiini byklerinizden reniniz.

nite ile ilgili aratrmaya, dnmeye ve gzlem yapmaya ynlendirici hazrlk sorularnn yer ald blm.

12

ALLAH NANCI

Konu balarnda n bilgileri harekete geirmeyi amalayan motivasyon ifadelerinin yer ald blm.

1. nsan Akll ve nanan Bir Varlktr


nsan dier varlklardan ayran zellikler nelerdir?

Konuyla ilgili zl bilgilerin yer ald blm.

Her eyi yaratan, canllar yaatan Allahtr. Allah, canllar arasnda insan farkl yaratm ve ona akl vermitir. Aklmz sayesinde evremizde olup bitenler zerinde dnrz. Nelerin iyi veya kt olduunu aklmzla anlamaya alrz. Yararl ile zararl olan, doru ile yanl yine aklmzla ayrt ederiz. Tm bunlarn arasndan doru olan tercih eder ve ona yneliriz. Akl, Allahn insana ltfettii en byk nimetlerden biridir. nsann doru karar verebilmesi iin akln kullanmas gerekir. Kuranda sk sk akl kullanmaya, bilginin nemine ve doru karar vermeye vurgu yaplmtr: De ki: Hi bilenlerle bilmeyenler 1 bir olur mu? Dorusu ancak akl sahipleri bunu dnp anlar. Dier taraftan Allahn ayetlerini dnmek iin akl kullanmann gerei Kuranda yle bildirilmitir: (Resulm!) Sana bu mbarek kitab, ayetlerini dnsnler ve akl olanlar t alsnlar diye indirdik.2 Bu yzden her ite, her olayda, her yerde ve her zaman aklmz kullanarak doru kararlar vermeliyiz. Bu, hem kendimiz hem de evremiz iin en iyi tercih olur. nsanlarn benimsedikleri birtakm deerler NOT EDELM vardr. nan ve ahlak bu deerlerden bazlarnsan, akl sahibi olmadr. nsanlar bu ahlaki deerlerin nemini, akln snn yan sra inanan bir kullanarak anlayabilir. Allaha inanan insanlar, varlktr. O aklyla; Allahn bildirdii ahlaki deerlerin kendilerine Dnr ve olaylar sorumluluk yklediine de inanrlar. Bu yzden kavrar. bu deerleri davran hline getirmeye alrlar. Olaylar arasnda neBylece hem bireysel hem de toplumsal hayatden sonu ilikisi kurar. Benzerliklerin ve farklarn dzene koyarlar.
llklarn bilincine varr.
1 Zmer suresi, 9. ayet. 2 Sd suresi, 29. ayet.

10

ORGANZASYON EMASI
retmen rehberliinde ders kazanmlarndan bir veya birkan gerekletirmeye ynelik olarak yaplacak etkinliklerin yer ald blmler.

KONUALIM
Salavat dualarnn anlam zerinde arkadalarnzla konuunuz.

SYLEYELM DEERLENDRELM YORUMLAYALIM

PAYLAALIM RPORTAJ YAPALIM

TARTIALIM KISSADAN ANLADIKLARIMIZ

ZELM FLM RAPORU

EMPAT YAPALIM

TAMAMLAYALIM LSTELEYELM

YAZALIM R YAZALIM

BELRTELM

KARILATIRALIM

RNEKLER VERELM GNLK YAZALIM

BULALIM

HKYE HARTASI IKARALIM

Konuyla ilgili ayet, hadis, atasz, anekdot gibi zl bilgilerin yer ald blm.

Ders kazanmlarndan bir veya birkan gerekletirmeyi amalayan zl bilgilerin yer ald blm.

NOT EDELM
Tekvin Allahn yaratma sfatn ifade eder.

BLG KUTUSU
Kuran okumak ve anlamaya almak bir ibadettir.

11

NTE

1.

ALLAH NANCI

NTEMZE HAZIRLANALIM
1. inde Allah szc geen atasz bulunuz. 2. lkemizde birden fazla cumhurbakan olsayd neler yaanrd? Dnnz. 3. Allahn ei ve benzeri yoktur. sznn ne anlama geldiini byklerinizden reniniz.

12

ALLAH NANCI

1. nsan Akll ve nanan Bir Varlktr


nsan dier varlklardan ayran zellikler nelerdir?

Her eyi yaratan, canllar yaatan Allahtr. Allah, canllar arasnda insan farkl yaratm ve ona akl vermitir. Aklmz sayesinde evremizde olup bitenler zerinde dnrz. Nelerin iyi veya kt olduunu aklmzla anlamaya alrz. Yararl ile zararl olan, doru ile yanl yine aklmzla ayrt ederiz. Tm bunlarn arasndan doru olan tercih eder ve ona yneliriz. Akl, Allahn insana ltfettii en byk nimetlerden biridir. nsann doru karar verebilmesi iin akln kullanmas gerekir. Kuranda sk sk akl kullanmaya, bilginin nemine ve doru karar vermeye vurgu yaplmtr: De ki: Hi bilenlerle bilmeyenler 1 bir olur mu? Dorusu ancak akl sahipleri bunu dnp anlar. Dier taraftan Allahn ayetlerini dnmek iin akl kullanmann gerei Kuranda yle bildirilmitir: (Resulm!) Sana bu mbarek kitab, ayetlerini dnsnler ve akl olanlar t alsnlar diye indirdik.2 Bu yzden her ite, her olayda, her yerde ve her zaman aklmz kullanarak doru kararlar vermeliyiz. Bu, hem kendimiz hem de evremiz iin en iyi tercih olur. nsanlarn benimsedikleri birtakm deerler NOT EDELM vardr. nan ve ahlak bu deerlerden bazlarnsan, akl sahibi olmadr. nsanlar bu ahlaki deerlerin nemini, akln snn yan sra inanan bir kullanarak anlayabilir. Allaha inanan insanlar, varlktr. O aklyla; Allahn bildirdii ahlaki deerlerin kendilerine Dnr ve olaylar sorumluluk yklediine de inanrlar. Bu yzden kavrar. bu deerleri davran hline getirmeye alrlar. Olaylar arasnda neBylece hem bireysel hem de toplumsal hayatden sonu ilikisi kurar. Benzerliklerin ve farklarn dzene koyarlar.
llklarn bilincine varr.
1 Zmer suresi, 9. ayet. 2 Sd suresi, 29. ayet.

13

NTE

1.

nsanlarn ou; evreni ve evrendeki her eyi yaratan yce bir gcn yani Allahn varlna inanmaktadr. Allaha inanmak, ona gvenmektir. Onun asla hakszlk yapmayacana, doru iler yaptmz zaman daima yanmzda olacana inanmaktr.

Arkadamza Ben sana inanyorum. dediimizde unlar ifade etmi oluruz: Sana gveniyorum. Szne bal olduuna inanyorum. Doru sylediine inanyorum. Seim ve kararlarnn doru olduuna inanyorum. Dzenli, planl ve programl i yaptna inanyorum. Allaha inanyorum. szyle de unlar kastederiz: Allah, gvenilir ve adildir. Asla kimseye hakszlk yapmaz. Allahn ei ve benzeri yoktur. ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ Verilen ynergeye uygun bir ekilde dncelerinizi yukardaki boluklara yaznz.

YAZALIM

2. Evrende Bir Dzen Vardr


Yamurun ve karn oluumu, Gne ve ayn hareket etmesi, Gece ve gndzn birbirini takip etmesi, Mevsimlerin oluumu, Gezegenlerin kendi yrngelerinde belli bir hzla dnmesi, Meyve-sebzelerin farkl tat ve renklerde olmas,

Her eyin bir yapan, bir yaratcs vardr. Her resmin bir ressam, her heykelin bir heykeltra olduu gibi bu muhteem evrenin de bir yaratan vardr. Yaz tahtasnda veya bilgisayar ekrannda anlaml bir cmle veya bir ocuk resmi grdnz varsayn. Ne dnrsnz? Bunu biri, yazm veya izmi olmal, deil mi? Yediimiz yemekler ve giydiimiz giysiler tesadfen veya kendiliinden meydana gelmi olabilir mi? Ya binlerce bitki ve hayvan trleri, milyonlarca gezegen, usuz bucaksz evren! Bunlar yaratan bir g olmal. O da sonsuz g sahibi

14

ALLAH NANCI

olan Yce Allahtr. Kuranda Rm suresinin 8. ayetinde bu konuya yle dikkat ekilmitir: YAZALIM Allah, gkler ile yeri ve ikisi arasndakileri Sen Yarattn ancak hak ve hikmete uygun olarak ve beBaharlar, yazlar, lirli bir sre iin yaratmtr Gnei, yldzlar, Allahn yaratt evrende bir dzen vardr. EvHakka tapan bizleri ren, zerinde yaadmz dnya ile tm yldz Sen yarattn Allahm! ve gezegenleri iine alan varlklar btndr. inde yaadmz doay gzlemlediimiz Bahemdeki glleri, ve zerinde dndmz zaman, varlklar arasnda bir denge, dzen ve uyum olduunu ten blblleri, anlarz. Dua eden dilleri! Varlklar amasz yaratlmamtr. Her varln Sen yarattn Allahm! bir yaratl amac ve grevi vardr. Sd suresiYaar KANDEMR, Allaha nin, 27. ayetinde bu konuya yle deinilmitir: nanyorum, s. 19. Biz g, yeri ve ikisi arasndakileri bo yere yaratmadk Yukardaki iire gre Allah, neleri ve kimleri yaratmtr? Doadaki varlklar arasnda bir uyum varYaznz. dr. Gne ve ay, belli bir dzen iinde hareket eder. Bu gerek, Kuranda yle ifade edilmitir: Gnei parlak bir k (kayna) ve ay aydnlk klan ve yllarn saysn bilesiniz, (zaman) lebilesiniz diye ona evreler koyan odur. Bunlarn hibirini Allah, bir anlam ve amatan yoksun yaratm deildir. (Allah) bilmek isteyen bir topluluk iin ayetlerini ayrntl olarak (ite byle) aklyor.1 Akarsular, gller, denizler, dalar, ovalar, vadiler, karada ve denizlerdeki binlerce canl, eit eit sebzeler, meyveler, doaya esiz bir gzellik katar. Bu gzelliklerin meydana gelmesinde, yaamasnda suyun ve yamurun nemli bir rol vardr. Bu durumun Allahn koyduu belli bir l ve dzene bal olduu bir ayette yle dile getirilmitir: Gkten uygun bir lde yamur indirdik ve (faydalanmanz iin) onu yeryznde tuttuk2 nsan ve hayvanlarn yaamas iin gerekli olan her ey doada yeterli miktarda vardr. Doada canl ve cansz pek ok varlk bulunmaktadr. nsan, hayvan, bitki, toprak, su, hava bunlardan birkadr. Dnya, Allah tarafndan canllarn yaayabilecei biimde yaratlmtr. Dnya; suyu, havas ve toprayla insanlar ve dier canllar iin ideal bir ortamdr.
1 Ynus suresi, 5. ayet. 2 Mminn suresi, 18. ayet.

15

NTE

1.

Nasrettin Hoca, yazn scanda eekle bir kye gidiyormu. Yolda biraz dinlenmek istemi. Koca bir ceviz aacnn altna uzanm. O srada koca koca bal kabaklarna bakm bir de koca aataki kk cevizlere, Yce Rabbim, u incecik kabak sapnda kocaman kabak yaratmsn. u dallar gkyzne km, koca ceviz aacnda ise kck ceviz yaratmsn. Koca kabaklar, ceviz aacnda, ceviz tanelerinin de kabakta bitmesi daha uygun olmaz myd, demi. Derken bir ceviz tanesi Hocann tam alnna dmez mi! Hocann gznde imekler akar. Hemen kavuu bana geirip, Tvbe Yce Rabbim, bir daha senin iine karmam. Ne yaratmsan bir hikmet zere yaratmsndr. imdi aata ceviz yerine kabak olsayd ne olurdu hlim, demi. Osman SEVM, Nasrettin Hoca Fkralar, s. 209, 210. (Ksaltlmtr.) Yukardaki metni okuduktan sonra aadaki sorular cevaplaynz. Bu fkra size neler dndryor? Yer ekimi olmasayd ne olurdu? Gne dnyamza u ankinden daha yakn olsayd ne olurdu?

YORUMLAYALIM

16

ALLAH NANCI

Ayn sudan beslenen; fakat farkl renk, tat ve kokulara sahip meyve ve sebzelerdeki olaanstle Kuranda yle dikkat ekilmitir: Yeryznde birbirine komu kara paralar, zm balar, ekinler, bir kkten ve eitli kklerden dallanm hurma aalar vardr ki hepsi ayn su ile sulanr. (Byle iken) verdikleri rnlerde onlarn bir ksmn bir ksmna stn klarz. te bunlarda akllarn kullanan bir toplum iin ibretler vardr.1 Evrendeki dzen, milyonlarca yldr bozulmadan devam etmektedir. Gne, ay, yldz ve gezegenler de kendi yrngelerinde hareket etmektedir. Dnyann kendi ekseni etrafnda dnmesiyle gece ve gndz; Gne etrafnda dnmesiyle de mevsimler meydana gelir. Gece-gndz ve mevsimlerin devamll bu dzene baldr. Allah, bu dzene Ftr suresinin 13. ayetinde yle iaret etmitir: Allah, geceyi gndze katar, gndz de geceye katar. Gnei ve ay da koyduu kanunlara bal klmtr. Her biri belirli bir vakte kadar akp gitmektedir. te Rabbiniz Allah, budur Evrendeki mkemmel dzen ve uyum her varln Allah tarafndan belli bir plan dhilinde, belli bir l erevesinde, birbiriyle uyumlu ve deimez yasalara uygun yaratldn gstermektedir.

Mevsimlerin birbiri ardsra gelmesi evrende bir dzenin olduunun kantdr.


1 Rad suresi, 4. ayet.

17

NTE

1.

Vcudumuzdaki organlarmz birbiriyle dzenli ve uyumlu alr. Bu sayede salkl bir yaam sreriz. rnein vcut scaklmz 40 derece ve zerine ksa ailemiz ateimiz ykseldii iin bizi hemen doktora gtrr. nk insanlarn ortalama vcut scaklklar 37 derecedir. te bu, Allahn insan vcuduna koyduu bir ldr. Allahn yaratmas her an devam etmektedir. Evrendeki dzenin devam etmesi de bunun sonucudur. Eer Allahn yaratmas dursayd dnyadaki yaam devam edemezdi. Bu konuda bir ayette yle buyrulur: Allahn, yaratmay nasl balattn, sonra bunu (nasl) tekrarladn grmediler mi? phesiz bu, Allaha gre kolaydr.1 Yaratma durursa dnyadaki yaamn devam etmesi mmkn deildir. Bizler bir eyi yoktan var edemeyiz; ancak var olan kullanarak yeni eyler yapabiliriz. rnein aatan kereste, keresteden mobilya yaparz. Topraktaki demir tozlarn demire dntrr, demirden aralar ve yaplar retiriz. Akarsu zerine baraj kurar, enerji elde ederiz. Ynden giysiler, stten yourt, sebzeden yemek yaparz. Elverili topraa tohum eker ve aa fidan dikeriz. Geliimlerini gzler ve rnlerinden yararlanrz. Buradan yola karak meyveleri ve sebzeleri insann yarattn syleyemeyiz.

DEERLENDRELM
Yedi g birbiriyle tam bir uyum iinde yaratan odur. Rahmann yaratnda hibir aksaklk gremezsin. Gzn evir de bir bak, bir bozukluk grebiliyor musun? Mlk suresi, 3. ayet. Evrendeki dzen asndan yukardaki ayeti deerlendiriniz.

1 Ankebt suresi, 19. ayet.

18

ALLAH NANCI

Topra, suyu, , gnei, yamuru ve rzgr yaratan Allahtr. Bir ayette bu konuya iaret edilNOT EDELM mitir: Sizin iin gkten rzk indiriyor, (rzkn se1 bebi olan yamur, gne ve hava veriyor) Tekvin Allahn Nahl suresinin 17. ayetinde de bu konuya yle yaratma sfatn ifade dikkat ekilmitir: O hlde, yaratan (Allah), hibir eder. ey yaratamayan herhangi bir (varlkla) kyaslanabilir mi? Artk t alp dnmez misiniz? Bitkileri, hayvanlar, insanlar, yeri, g, yldzlar, her eyi ama her eyi Allah yaratt. Peki, bu ne anlama geliyor? Bizi de Allah yaratt, arkadalarmz da. Hepimiz yaratlmz, tek bir Yaradan var; o da Allahtr.

FLM RAPORU
Evrendeki dzeni ileyen bir belgesel izleyiniz ve aadaki formu kullanarak bir rapor hazrlaynz. 1. Adm soyadm: 2. Filmin ad: 3. Film hakkndaki duygu ve dncelerim: 4. Filmin beenmediim blmleri: 5. Filmin beendiim ynleri: 6. Filmin bana rettikleri: 7. Filmden kardm en nemli sonu:

1 Mmin suresi, 13. ayet.

19

NTE

1.

3. Allah Vardr ve Birdir


Allahn birlii ile evrendeki dzen arsnda nasl bir iliki vardr?

Allahn bir olmas, onun ei ve benzeri olmad anlamna gelir. Allahn ei, benzeri, orta ve dengi yoktur. Kurann birok ayetinde bu konu sk sk vurgulanmtr. Bu ayetlerden birinde yle buyrulmutur: Onun benzeri hibir ey yoktur1 Her ili bir vali, ileyi bir kaymakam, mahalleyi bir muhtar ynetir. Her okulda bir mdr, her snfta bir snf bakan olur. Eer bunlar birden fazla olsayd yetki karmaas sonucu toplumda, snfta byk bir dzensizlik yaanrd. Gn gelir, birinin evet dediine dieri hayr diyebilirdi. Dzeni salamak mmkn olamazd. Ayn ekilde birden ok tanr olsayd zamanla birinin dediini dieri reddeder ve evrende kargaa meydana gelirdi. Bu husus Kuran- Kerimde yle ifade edilmektedir: Eer yerde ve gkte Allahtan baka ilahlar olsayd, kesinlikle ikisinin de dzeni bozulurdu. Demek ki arn Rabbi Allah, onlarn nitelemelerinden uzaktr, ycedir.2 Evrenin ve evrendeki dzenin salkl ileyii, kinatta tek yaratcnn Allah olduunu gsterir. Buna tevhit inanc da denir. Bu inanca gre Allah, tektir. Tek ilah ve tek Rab odur. Evrenin ve evrenin iindekilerin yaratcs odur. Din, kitap ve peygamber gnderme konusunda tek sz sahibi de odur.

YORUMLAYALIM
Aye, her akam babasna o gn okulda ne olduunu anlatrd. Bu konumalarn birinde babasna, Babacm, bugn retmenimiz Ferhat ile Serhat yine kartrd. Birbirlerine o kadar benziyorlar ki hepimiz onlar kartryoruz. dedi. Babas, Aslnda her insan birbirine az ok benzer; ama ikizlerde bu benzerlik daha fazla oluyor. Allah, ikizleri byle yaratm. karln verince Aye, Acaba Allahn da benzeri var m? diye sordu. Babas, Hayr kzm, Allahn benzeri yoktur. O, hibir eye benzemez. nk Allah birdir. dedi. Aye, Allahn bir olduunu nasl anlyoruz? diye bir soru daha sordu. Babas, Eer birden fazla tanr bulunsayd, aralarnda anlamazlk kard. Biri yamur yadrmak isterken dieri kar yadrmak isteyebilirdi. O zaman da evrendeki dzen bozulur, her ey altst olurdu. cevabn verdi. lkretim Din Kltr ve Ahlak Bilgisi retim Klavuzu 5, s. 8. Yukardaki ykye gre Allahn dengi ve benzeri olsayd evrende neler yaanrd? Yorumlaynz.
1 r suresi, 11. ayet. 2 Enbiy suresi, 22. ayet.

20

ALLAH NANCI

Yce Allahn sfatlarnda ve fiillerinde de ei ve benzeri yoktur. Her eyi duyan, her eyi gren, gzeten ve her eyi bilen, Allahtr. Allah, bizim her eyimizi bilmektedir. Nelere ihtiya duyduumuzu, istek ve beklentilerimizi iyi bilendir. Sahip olduumuz ve sahip olamadmz her eyin farkndadr. Duyduklarmz, duymadklarmz, grdklerimizi, gremediklerimizi, bildiklerimizi, bilmediklerimizi ve bizim iin gizli olan her eyi bilmektedir. Kuran- Kerimde bu gerek yle dile getirilmitir: O, karada ve denizde ne varsa bilir, onun ilmi dnda bir yaprak bile dmez. O, yerin karanlklar iindeki tek bir taneyi dahi bilir1 Bizler baz nlar gremeyiz. Kulaklarmz belli seviyenin altndaki ve stndeki sesleri iitemez. rnein fsltl konumalar ve baz hayvanlarn kard sesleri duyamayz. Ancak bu sesler ok hassas aygtlarla tespit edilebilmektedir. Bilgi edinme aralarmz snrl olunca elimizdeki bilgi de snrl kalmaktadr. Hlbuki Allahn grmesi, duymas ve bilgisi, snrsz ve sonsuzdur. Allahn bilgisi snrsz olduu gibi gc de snrsz ve sonsuzdur. nk Allah her istediini yapabilme ve gerekletirme gcne sahiptir. rnein Allah, her eyi yoktan var eder ve btn canllarn her trl ihtiyacn karlar. Dier taraftan Allahn yapmak istediinin nne kimse geemez. Allahn engellemek istedii bir ii de kimse gerekletiremez. bir En m Allah bir insana iyilik yapmak istiyorsa hibir g buna engel olamaz. Enm suresinin 17. ayetinde bu konu yle dile getirilmitir: Allah sana bir hayr verirse NOT EDELM (bunu da geri alacak yoktur.) O, her Vahdaniyet: Allahn bir olmas, eye gc yetendir. Basar: Allahn her eyi grmesi, Bizler Allahn her eyi bildiine, grSemi: Allahn her eyi iitmesi, dne, duyduuna ve her eye gc Kudret: Allahn her eye yettiine inanrz. Bu nedenle kt ve zagcnn yetmesi, rarl davranlardan uzak durmal, iyi ve lim: Allahn her eyi bilmesi yararl iler yapmalyz. anlamna gelir.
1 Enm suresi, 59. ayet.

21

NTE

1.

DEERLENDRELM
Gzel bir yaz gnyd. Metin ile Mine baheye ktlar. ki karde, aatan kays topladlar. Gzelce ykayp yemee baladlar. Meyveler ok lezzetliydi. Tadna doyum olmayan bu meyveleri yerken birdenbire Mine, Allahm! dedi, Sana krler olsun. Biz insanlar iin ne gzel eyler yaratmsn Gerekten yle. diye tamamlad Metin, Allaha ne kadar kretsek azdr. Sonra bir kays ekirdeini iki parma arasnda tutarak Mineye sordu: Bak kardeim. Bu ekirdei topraa gmersek bundan ne kar? Mine yant verdi: Bir kays aac kar. Peki, bu kays aac ne kadar meyve verir? Ooo Yzlerce meyve verir. Seneleri hesaba katarsak binlerce kays verir. Peki, o binlerce kaysnn ekirdeini topraa ekersek ne olur? Binlerce kays aac kar. Bir kays orman olur. Metin, Mineye bakt. Elindeki kays ekirdeini tekrar ona gstererek, Demek ki u ekirdein iinde nice ormanlar sakl deil mi? dedi. Mine: Oh Bu ne akl almaz bir ey! diye mrldand. Allahm sen ne byksn, bir ekirdee ormanlar sdrmsn. Evet, dedi Metin. Onun gc, onun esrarl kudreti pek byk. Bu konuma iki kardei duygulandrmt. Yedikleri kaysnn tad daha da gzellemiti. Gkyz mavi mavi onlara bakyor gibiydi. Hafif bir rzgr salarn okad. lerine bir sevin yayld. Gkhan EVLYAOLU, ocuk ve Dua, s. 39,40. Yukardaki metnin vermek istedii mesaj bularak arkadalarnzla deerlendiriniz.

22

ALLAH NANCI

BULALIM
... Hazreti mer, halifelii zamannda stlerin ste su katmasn yasaklam ve bu emrini her tarafa duyurmutu. ehrin asayiini kontrol etmek iin bir gece Medinede dolarken yoruldu ve biraz dinlenmek zere bir evin duvarna yasland. Evin iinde anne ile kz arasnda geen u konumay duydu: Anne: -Haydi kzm, kalk da stlere biraz su katver. Kz: -Halifenin stlere su katlmasn yasakladn bilmiyor musun? Anne: -Evet biliyorum. Kz: -yle ise halifenin yasaklad ii nasl yapabilirim? Anne: -Kalk da su koy u stlere. mer seni nereden grecek? Kz: -mer grmez ama Rabbim grr. Vallahi ben onun grecei yerde yapmadm bir ii grmedii yerde de yapmam Seyfettin YAZICI, Temel Din Bilgiler, s. 35. Yukardaki metne bir balk bulunuz.

4. alrm, Allahn Yardmna Gvenirim ve Baarrm


almadan baarl olunabilir mi?

Allah bizlere renme, tercih etme ve tercih ettiimiz ii gerekletirme gc vermitir. nsan ihtiya sahibi bir varlktr. Su, ekmek, oksijen, bilgi, sevgi onu canl ve diri tutar. Bunlardan bir ksm Allah tarafndan insana ltfedilmitir. Bir ksmn ise insan ancak alarak, emek harcayarak elde edebilir. nsan, gc nispetinde kendisine, ailesine ve topluma faydal olmaya alr. Hayatnda mutlu, huzurlu ve baarl olma konusunda aba gsterir. Dinimiz alkanl vmekte, insann, almadan ve gayret etmeden isteklerine ulamasnn mmkn olamayacan dile getirmektedir. Derslerde baarl olmak ve snf gemek ancak dzenli almakla mmkndr. Dnya ve ahiret mutluluuna ulamann yolu da almaktan gemektedir.

23

NTE

1.

DEERLENDRELM
Sakn oturduunuz yerde, Allah rzkm ver. deyip durmayn. Biliyorsunuz ki gkten ne altn yaar ne de gm. Hz. mer Bilal EREN, Gzel Szler Antolojisi, C 2, s. 30. Her iinde Allaha gven ki baariya ulaasn.
Gazali Mahmut YILMAZ, hyadan Hikyeler, C 2, s. 117. Yukardaki szleri tevekkl asndan deerlendiriniz.

Allah insanlara, aba ve almalarna gre karlk verir. Kuranda bu konu olduka ak biimde ifade edilmitir: nsana almasndan baka bir ey yoktur.1 Bir baka ayette ise Kim de ahireti ister ve inanarak ona yarar biimde alrsa ylelerinin almalarnn karl verilir.2 buyrulur. yleyse bizler her konuda, her yerde ve her zaman hak ve adalet llerine dikkat ederek drste almalyz. nsan ihtiyalarn karlamak iin ncelikle almaldr. Gerekli gayreti gsterdikten sonra Allaha gvenmelidir. Bu durum bir ayette yle belirtilmektedir: Kararn verdiin zaman artk Allaha dayanp gven. nk Allah, kendisine dayanp gvenenleri sever.3 rnein derslerimizde baarl olmak iin almal ve Allaha gvenmeliyiz. Bylece Allaha tevekkl etmi oluruz. Allah, kendisine gvenerek alanlar elbette baarya ulatrr.

PAYLAALIM
Gazete, dergi ya da internetten yaanm baar hikyelerine rnekler bulunuz. Bu hikyelerden yaama dair kardnz tleri arkadalarnzla paylanz.

1 Necm suresi, 39. ayet. 2 sr suresi, 19. ayet. 3 l-i mrn suresi, 159. ayet.

24

ALLAH NANCI

5. hls Suresi ve Anlam


hls suresini ezbere biliyor musunuz?

hls suresi, Kuran- Kerimin 112. suresidir. En ksa surelerden biri olup Mekke Dneminde indirilmitir. Allahn birliini, ei ve benzeri olmadn yani tevhidi anlatan bir suredir. hls; samimiyet, itenlik, her trl hurafe ve batl inanlardan uzak durmak demektir. Dier bir ifadeyle Allaha ve onun bildirdiklerine gnlden ballktr.
Okunuu Anlam Bismillhirrahmnirrahm Rahman ve Rahm olan Allahn adyla 1. Kul huvallhu ehad. 1. De ki: O, Allahtr, bir tektir. 2. Allhus Samed. 2. Allah Sameddir (Her ey ona muhtatr; o, hibir eye 3. Lem yelid ve lem muhta deildir.). yled. 3. Ondan ocuk olmamtr (Kimsenin babas deildir.). 4. Ve lem yekun leh Kendisi de domamtr (Kimsenin ocuu da deildir.). kfven ehad. 4. Hibir ey ona denk ve benzer de deildir.

KONUALIM
hls suresinin anlam zerinde arkadalarnzla konuunuz.

25

NTE

1.

NTEMZ DEERLENDRELM A. Aadaki ak ulu sorular cevaplaynz. 1. nsan dier varlklardan ayran zellikleri sralaynz. 2. Allaha inanmak, davranlarmz nasl etkiler? rneklerle aklaynz. 3. hls suresinin anlamnn ne ifade ettiini aklaynz. B. Aadaki oktan semeli sorunun doru seeneini iaretleyiniz. 1. Aadaki kelimelerden hangisi hls suresinde geen Samed szcnn karldr? A) ok merhametli B) htiyac olmayan C) Cmert D) Adaletli C. Aadaki bilgilerin dorularn D yanllarn, Y ile iaretleyiniz. () Ahlaki deerlerin nemini aklmz kullanarak anlayabiliriz. () Evrendeki dzen ve uyum bir tesadf eseridir. () Akl, Allahn insana ltfettii en byk nimetlerden biridir. () nsan, her eyi iitir ve grebilir. . Aadaki szckleri bulmacada iaretleyiniz.

ALLAH LAH RAHM RAHMAN RAB BAILAYICI MERHAMETL

26

ALLAH NANCI

Z DEERLENDRME Allah nanc nitesinin sonunda neleri ne kadar rendiinizi anlamak iin kendinizi deerlendiriniz. Bunun iin size uygun olan seeneklere X iareti koyunuz.

Z DEERLENDRME

Bunu ok iyi yapabiliyorum.

Bunu ksmen yapabiliyorum.

Bunu yapamyorum.

nsan dier varlklardan ayran zellikleri listeleyebilirim. nsann inanan ve akll bir varlk olduu konusunda bir paragraf yazabilirim. Evrendeki dzenden hareketle yaratcnn varln aklayabilirim. Allahn bizi ve her eyi yarattn fark edebilirim. Kuran- Kerimden evrendeki dzeni ifade eden bir ayet meali syleyebilirim. Allahn ei ve benzeri olmadn aklayabilirim. Allahn isimlerinden bazlarn anlamlaryla birlikte syleyebilirim. almann Allah tarafndan karlksz braklmayaca bilinci ile iyi iler yapabilirim. Allahn her eyi iittiini, bildiini, grdn ve her eye gcnn yettiini fark edebilirim. hls suresini ezbere okuyabilir ve anlamn syleyebilirim.

27

NTE

2.

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

NTEMZE HAZIRLANALIM 1. badet, farz, snnet ve dua szcklerinin anlamlarn aratrp reniniz. 2. Ettiiniz bir duayla ilgili annz defterinize yaznz. 3. Sevdikleriniz iin nasl dua edersiniz? Bir rnek bulunuz.

28

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

1. badet Nedir ve Niin Yaplr?

Allaha kulluk etmek ne demektir? Syleyiniz.


badet; Allaha kulluk etmek, sayg gstermek, buyruklarn yerine getirmek ve yasaklarndan kanmaktr. badet yapmakla, Allaha olan sevgi, sayg, inan ve ballmz ortaya koymu oluruz. Kuran, ibadet konusu zerinde nemle durur. Allah, Rabbinize ibadet edin ve iyi iler yapn ki kurtulua eresiniz.1 buyurmaktadr. Namazlarda okunan, Yalnz sana ibadet ederiz ve yalnz senden yardm dileriz.2 ayetiyle de ibadetin sadece Allah iin yaplmas gerektii ifade edilmektedir. Namaz, oru, hac ve zekt slamn temel ibadetlerindendir. Bunlarn zaman, yeri ve yapl ekli dinimizce belirlenmitir. badetler bunlarla snrl deildir. nsann inanc gerei Allahn honutluunu kazanmak iin kulluk bilinciyle yapt her olumlu ve faydal davran ibadet saylr. rnein Kuran okumak, dua etmek, tevhit okumak, Peygamberimiz ve ehl-i beytine salavat getirmek, almak, iyilii zendirmek, ktle engel olmak ve gler yzl olmak birer ibadettir. Ayrca Allahn yasaklad her trl davrantan kanmak da ibadettir.
1 Hac suresi, 77. ayet. suresi, 5. 2 Ftiha suresi, 5. ayet.

ZELM
Kk bir tebessm, iten bir selam, Dosta hatr soran, bir iki kelam, Ksaca diyor ki insana slam, hlsla yaptn, her ey ibadet Cengiz NUMANOLU, uur, s. 232,233. Yukardaki drtlkte yer alan ibadetle ilgili kavramlarn altn iziniz.

29

NTE

2.

Hibir ibadet baka bir ibadetin yerini tutmaz. Bu nedenle inanan insan, namazn klp orucunu tuttuu gibi almak ve yardm etmek gibi gzel davranlar da ihmal etmemelidir. badet, Allah emrettii iin yaplr. Allah, Ey insanlar! Sizi ve sizden ncekileri yaratan Rabbinize kulluk ediniz1 buyurarak insanlarn kendisine ibadet etmelerini istemektedir. Bu durumda Mslman olan herkes, Allahn yaplmasn istedii eyleri yapmaldr. Yaplmasn istemedii eylerden de uzak durmaldr.

RNEKLER VERELM
Allahn sevgisini kazanmak iin yaplan her i ibadettir. szne rnekler veriniz. nsanlara yardmc olmak ........................................................ ........................................................ ........................................................

nsann, Rabbine ibadet etmeyi ve onun rzasn kazanmaya almas gerekir. Bu, insann yaratlna da uygundur. Bir ayette bu durum yle ifade edilmitir: nsanlar ancak bana kulluk etsinler diye yarattm.2

1 Bakara suresi, 21. ayet. 2 Zriyt suresi, 56. ayet.

30

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

b d tl l All h h tl k ki i l B h bi badetler, yalnzca Allahn honutluunu kazanmak iin yaplr. Bu husus bir ayette yle belirtilmektedir: De ki: Benim namaz De namazm, ibadetlerim, hayatm ve lmm, hepsi lemlerin Rabbi Al Allah iindir.1 badet, badet, Allahn verdii nimetlerden dolay ona kretmek amaverdii cyla edilir. Allah, insana saysz nimetler vermi ve pek ok iyilikcyla edilir. Allah, insana nimetler vermi te bulunmutur. Ona dnebilme yetenei verm bulunmutur. dnebilme yetenei vermitir. Dnyadaki canl ve cansz varlklar, onun hizmetine sunmu canl sunmutur. Bunca iyilie karlk iinsan da Allaha inanmal ve yalnzca o ibadet etmekarlk nsan da Allaha inanmal yalnzca ona lidir. lidir.
Allahn, kullarnn yapt ibadete ihtiyac yoktur. Ama kulyapt larn ibadet etmeye ihtiyalar vardr. nk ibadetlerin biihtiyalar nk reysel ve toplumsal pek ok yarar vardr. rnein, namaz ok ktlklerden uzaklatrr, cemaatle nama klmak birlik ve ktlklerden namaz beraberlik duygularn pekitirir, zekt dayanmay salar. pekitirir, zekt daya

badet eden insan, Allahn buyru badet buyruuna uymu ve sorumluluunu yerine getirmi olur Bylece Allahn sorumluluunu getirmi olur. sevgisini ve honutluunu kazan Allahn kendisisevgisini honutluunu kazanr. ne kulluk edenler iin dl olara hazrlad cenolarak nete de llayk olur. nete de ayk olur.

YAZALIM
Allaha niin ibadet ederiz? sorusu erevesinde bir paragraf yaznz.

y 1 Enm suresi, 162. ayet.

31

NTE

2.

badetlerle lgili 2. badetlerle lgili Kavramlar: Farz, Vacip, Snnet Farz, Vacip, Snnet
Farz, vacip ve snnet kavramlarn daha nce hi duydunuz mu? Bunlarn anlamlarn biliyor musunuz?

badetle ilgili kavramlarn balcalar farz, vacip ve snnettir. Farz: Allahn Kuranda kullarndan kesinlikle yapmalarn istedii i ve davranlara denir. rnein, gnde be vakit namaz klmak, ramazan aynda oru tutmak, zekt vermek farzdr. Vacip: Farz kadar kesin olmamakla birlikte yaplmas gerekli olan i ve davranlara denir. Vitir namaz klmak, kurban kesmek ve bayram namaz klmak vacip olan ibadetlere rnektir. Mslmanlarn bunlar da yapmalar gerekir. Snnet: Farzn dnda Peygamberimizin yapt bizim de yapmamz istedii i ve davranlara denir. Ramazan ay dnda oru tutmak, umre yapmak, be vakit namazlarn snnetlerini klmak ve selamlamak snnettir.

LSTELEYELM
Snnet olan davranlara rnekler vererek listeleyiniz. Yemekten nce ve sonra elleri ykamak .. ..

32

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

3. Balca badetler

Balca ibadetler hangileridir?


Allahn, yerine getirilmesini emrettii balca ibadetler; namaz, oru, hac ve zekttr. Peygamberimiz bir hadisinde yle buyurmutur: slam be temel esas zerine kurulmutur: Allahtan baka ilah bulunmadn ve Muhammedin Allahn kulu ve elisi olduunu kabul etmek, namaz klmak, zekt vermek, hacca gitmek, oru tutmak.1

BLG KUTUSU

D YANET TAKV M

Namaz Namaz, Mslmanlarn yerine getirmekle zorunlu olduklar ibadetlerden biridir. Tekbir ile balayp selam ile biten ve Allaha kulluk etmek amacyla yaplan bir ibadettir. Namaz sayesinde Allah anar, ona kreder ve ondan yardm dileriz.

Hicr: 28 Zilhicce 1432 Rum: 11 Te rn-i San 1427 Kas m: 17

Ay Do u : 05 56 Ay Bat : 15 53

11. Ay 30 Gn Y l n 328. Gn Kalan Gn 37 retmenler Gn retmenler Haftas (24-30 Kas m)

KASIM 2011
PER EMBE
Maltepe Pendik Sancaktepe Silivri Sultanbeyli Sultangazi ile Tuzla 16 49 16 51 16 50 16 51 16 48 16 50 16 48 16 50 18 14 09 59 18 15 09 57 18 14 09 57 18 15 09 57 18 12 10 01 18 14 09 58 18 12 10 00 18 14 09 58 05 22 05 22 05 22 05 26 05 22 05 23 05 20 05 21

24

STANBUL msak : 05 23 Gne : 06 54 le : 11 58 kindi : 14 25 Ak am : 16 49 Yats : 18 13


K ble S.
06 53 06 53 06 53 06 57 06 53 06 55 06 52 06 52 11 57 11 57 11 57 12 01 11 56 11 58 11 55 11 56

10 00

LELER msak Gne le kindi Ak am Yats K ble S LELER msak Gne le kindi Ak am Yats K ble S
Arnavutky Beylikdz Bykekmece atalca ekmeky Esenyurt Kartal Kkekmece 05 24 05 24 05 24 05 25 05 22 05 24 05 22 05 24 06 56 06 55 06 56 06 57 06 53 06 55 06 53 06 55 11 59 11 59 11 59 12 00 11 57 11 59 11 57 11 58 14 25 14 26 14 26 14 26 14 24 14 26 14 24 14 25 14 24 14 24 14 24 14 27 14 24 14 25 14 22 14 24 16 48 16 48 16 48 16 52 16 48 16 49 16 46 16 48 18 12 10 00 18 12 10 00 18 12 10 01 18 16 09 56 18 12 10 01 18 13 09 59 18 10 10 04 18 12 10 01

*Takvimde yer almayan ilelerin namaz vakitleri, illeriyle ayn d r.

, , Buhar, man, 8.

Namaz vakitlerini gsteren takvim.

33

NTE
amaz fa Allah, ergenlik ana gelmi, akl sal yerinde olan her Mslmana namaz farz ergenlik ana gelmi, sal namaz farz 1 klmtr Allah yle buyurmaktadr: Namaz kln, zekt verin Namaz kln verin klmtr.
Namaz belli vakitlerde yaplan bir ibadettir. Gnde be vakit namaz, haftada bir defa cuma namaz, ylda iki kez bayram namaz ve ramazan aynda yats namazyla birlikte teravih namaz da klnr.

2.

BULALIM
Namaz Namaz dinin direi, Aydnlatr yrei. Kulluun bir gerei, Mminler klar onu. Rabbimizin istei, Peygamberimizin snneti, Betir namazn vakti, Mminler klar onu. Sabah, le, ikindi, Akam ile yatsy, Arkasndan vitiri, Mminler klar onu. Haftada bir Cuma var. Ylda iki bayram var. Affedilir gnahlar; Mminler klar onu. Ramazan ay gelir, Teravihe gidilir, Nee ile klnr. Mminler klar onu. Murat KESZ lkretim Din Kltr ve Ahlak Bilgisi retim Klavuzu 5, s. 39. Yukardaki iirde hangi namazlar gemektedir? Bulunuz.
y 1 Hac suresi, 78. ayet.

34

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

Oru Oru
Oru, slamn be temel esasndan biridir. Oru, ibadet niyetiyle tan yerinin aarmasndan akam gne batncaya kadar herhangi bir ey yiyip imemektir. Ergenlik ana ulam, akll ve salkl Mslmanlar, oru tutmakla ykmldrler. Allah, orucun farz bir ibadet olduunu Kuran- Kerimde yle belirtir: Ey iman edenler! Oru sizden ncekilere farz klnd gibi size de farz klnd...1

y 1 Bakara suresi, 183. ayet.

35

NTE

2.

RPORTAJ YAPALIM
evrenizde hacca giden biri varsa ziyaret ettii yerler ve yapt ibadetlerle ilgili duygu ve dncelerini ieren bir rportaj yapnz. Rportajnz grsel unsurlarla destekleyerek bir metin hline getiriniz.

Hac Allahn yaplmasn istedii ibadetlerden biri de hacdr. Hac, gerekli artlar tayan Mslmanlarn, mrlerinde bir defa Kbe ve evresindeki kutsal yerleri ibadet niyetiyle ziyaret etmeleridir. Hac ibadeti sayesinde dnyann birok lkesinden gelen Mslmanlar, bir araya gelerek birlikte Allah anar, ona kreder ve dua ederler. Haccn farz bir ibadet olduunu Allah u ayette belirtmektedir: Gc yetenlerin o evi (Kbe) haccetmesi, Allahn insanlar zerinde bir hakkdr1 Zekt slam dininde emredilen ibaDEERLENDRELM detlerden biri de zekttr. Zekt; zengin olanlarn, sahip olduklar Oru insan iin koruyucu bir kalkandr, mal ve parann belli bir miktarn sadaka bir glgedir, zekt bir nurdur. ihtiyac olan kimselere vermesiGazali dir. Yce Allah bu konuda yle Mahmut YILMAZ, hyadan Hikyeler, C 2, s. 194. buyurmaktadr: Namaz kln, zekt verin; kendiniz iin yapYukardaki sz oru ve zekt ibadetinin tnz her iyilii, Allahn yannnemi asndan deerlendiriniz. da bulursunuz. phesiz Allah 2 btn yaptklarnz grr. Zekt sayesinde muhtalara yardm edilir ve Allahn honutluu kazanlr.
1 l-i mrn suresi, 97. ayet. 2 Bakara suresi, 110. ayet. y

36

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

Sultanahmet Camii / stanbul

4. Camiyi Tanyalm
Camilerin Mslmanlar iin nemi nedir?

badet etmek amacyla yaplan yerlere mabet denir. Mabetler btn dinlerde sembol hline gelmitir. Mslmanlarn mabetlerine cami veya mescit ad verilir. Kuran- Kerimde cami ve mescitler, Allaha ibadet edilen ve onun adnn anld yerler olarak nitelendirilir. Camilerde namaz klnr, Kuran okunur, dua edilir, vaaz ve hutbe dinlenir. Cami ve mescitler, mimari zellikleri bakmndan dier binalardan farkldr. Caminin minare, mihrap, minber ve vaaz krss gibi ksmlar vardr. Minber: Camide cuma ve bayram namazlarnda hatibin hutbe okumak iin kt merdivenli ykseke yerdir. Mihrap: Cami ve mescitlerde Kbe ynn gsteren ksmdr. mam, cemaate namaz kldrrken mihrapta durur. Vaaz krss, caminin iinde vaaz verip cemaati din konularda aydnlatan kiinin oturduu ykseke yerdir.

37

NTE

2.

Mi kti i ldii bildirmek iin camide mezzinin ezan okuduki i id i i k d Minare; namaz vaktinin geldiinii bildi u, sal verdii, erefesi olan, ounlukla tatan yksek ve ince yapdr.

R YAZALIM
Minare caminin eli, Be vakit konuan dili, Ezan, seslerin gzeli, Uzun, ince minareler. Seyit Ahmet ARICI, Diyanet Dergisi, S 25, s. 25. Minare hakknda bir iir yazm olsaydnz hangi zelliklerine dikkat ekerdiniz? Akrosti tekniine gre siz de bir iir yaznz.

M N A R E

38

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

C il All h ib d t t k i l l di C i l i l b d Camiler, Allaha ibadet etmek iiin yaplm yerlerdir. Camiye gelen insanlar, beden ve kyafet temizliine dikkat etmelidirler. Yce Allah, Ey demoullar! Mescide her gidiinizde, gzel elbiselerinizi giyiniz1 buyurmaktadr. Camiler, Mslmanlarn bireysel ve toplumsal yaaynda nemli bir yere sahiptir. nsanlarn toplanp birbirleriyle kaynat, aralarndaki sevgi ve dayanma balarnn glendii yerlerdir. Bu ynyle camiler, birlik ve beraberliin pekimesinde nemli grevler stlenmektedir. nsanlar cami ve mescitlerde birbirleriyle grr, tanr ve kaynarlar. Birbirlerinin sorunlarndan haberdar olurlar. Bunlar zmek iin aba harcarlar. Bu da toplumsal bar ve dayanmaya katk salar.

YAZALIM
Aadaki fotorafta rakamlarla gsterilen ksmlarn isimlerini yaznz. 1)....................... 2)....................... 3).......................

1 3
y 1 Arf suresi, 31. ayet.

39

NTE

2.

5 D 5. Dua
z? Dua ettiinizde neler hissettiniz?

vin Dua, istekleri Allaha iletmektir. Sevin ve zntleri Yaram kurmak, ondan yardan ile paylamaktr. Allah ile iletiim kurmak, ondan yardi in dm istemek ve ona snmaktr. Verdiii nimetler iiin ona an kretmektir. Dua, yaplan hatalardan dolay Allahtan balanma dilemektir.
Rabbimiz yalnzca kendisinden yardm istememizi ve yalnzca kendisine dua etmemizi istemitir. Bu konuda Kuranda yle buyurmu tur: Gerek dua ancak onadr1 arYce Allah, byle yaplan dualara karduanlk vereceini, Bana dua edin, duan2 bildirmitir. za karlk vereyim buyurarak bildirmitir.

BULALIM Doru Davranmayan Kimlerdir?


( ) Annem hastalanmt. Doktora gitti. Onun abuk iyilemesi iin dua ettim. () Aabeyimin zor bir snav vard. Gnlerce alt. Sonra Allaha dua etti. Snav kazand. (X) Evini salam yapmayan birisi depremden korunmak iin Allaha dua etmenin yeterli olacan dnd. () Uzak bir lkede deprem olmutu. ocuklar evsiz kalmt. Harlklarmz topladk onlara gnderdik. Onlar korumas iin Allaha dua ettik. () Ali almad. Sadece dua etti. Ama snavda ok baarsz oldu.
1 Ra d suresi, 14. ayet. Rad suresi, 14. 2 Mmin suresi, 60. ayet. ayet.

40

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

NOT EDELM
Dua Bir ihtiyar Yorgun argn kt yere Susadm, dedi. Bir rpda Kotum eve Su getirdim ti ve Su gibi aziz ol! dedi... Ahmet EFE, In Yrei, s. 33.

5.1. Dua badetin zdr


Dua etmenin de bir ibadet olduunu biliyor muydunuz?

Dua; kalbin, Allaha ynelmesi ve ondan yardm istemesidir. Ancak bu yardm istei, Allaha saygyla sunulmaldr. Allah sevmenin ve ona sayg duymann en gzel ifadesi ise ibadettir. nsan, ibadet etmekle Allah ile iletiim kurarak isteklerini ona iletir. Kulun Allah ile iletiim kurduu ibadetlerin banda ise dua gelir. Bu nedenle dua, mminler iin bir ibadettir, denilebilir. Kuran- Kerimde pek ok ayette ibadetle dua bir arada yer almtr. Btn ibadetlerin iinde veya sonunda dua edilmesi tlenmitir. Dua eden kii, duadan nce zerine den grevi yapmaldr. Hibir ey yapmadan, almadan, tehlikelere kar tedbir almadan ve gnahlardan korunmadan Allahtan istekte bulunmak doru deildir. nce, Rabbimize kar grevlerimizin banda gelen ibadetleri yapmal, sonra da ona dua ederek ondan yardm istemeliyiz. Dua ile ibadetin ayrlmaz bir btn olduunu Peygamberimiz bir sznde yle ifade etmitir: Dua, ibadetin zdr.1 Nitekim kii, dua etmekle Allaha olan inancn, Allahn merhametine olan gvenini ve onun karsndaki acizliini itiraf eder. Gcn aan konularda Allahtan yardm ister. Eksiklerinin tamamlanmas, hatalarnn aff iin Allaha snr, tvbe eder. Allaha balln ve sevgisini dua ile ortaya y y g y g koyar. Bylece Allaha kar kulluk grevi olan ibadetini de yerine getirmi olur.
1 Tirmiz, Daavat, 1. Tirmiz, Daavat,

1 41

NTE

2.

BELRTELM
Rabbiniz yle buyurdu: Bana dua edin, karlk vereyim... Mmin suresi, 60. ayet. Sabr ve namaz ile Allahtan yardm isteyin Bakara suresi, 45. ayet. Onlarn mallarndan kendilerini temizleyecein, arndracan bir sadaka al ve onlara dua et; senin duan onlarn kalbini yattrr ve huzur verir. Allah iitir ve bilir. Tevbe suresi, 103. ayet. Hac ibadetlerinizi bitirince atalarnz andnz gibi hatta ondan daha kuvvetli bir ekilde Allah ann. nsanlardan yleleri var ki: Ey Rabbimiz! Bize dnyada ver, derler. Byle kimselerin ahiretten hi nasibi yoktur. Bakara suresi, 200. ayet. Yukardaki ayetlerde hangi ibadetlere vurgu yaplmtr? Belirtiniz.

5.2. Niin ve Nasl Dua Edilir?

Gece Duas
Geldi uyku zaman, Huzur gnder ya Rabbi, Btn yaratklara, Rahatlk ver ya Rabbi. i Temiz yatamzda, Sa yatp sa kalkalm.m. Sabahleyin neeyle, Yolumuza kalm Gkhan EVLYAOLU LU ocuk ve Dua, s. 9. Yukardaki iir sizlere neleri hatrlatmaktadr?

42

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

All h bi l bi k i t i ti Bi l Allah bizlere birok nimet vermitir. Bizler, verdii bu nimetler iin Allaha kretmeliyiz. Verdii nimetler sebebiyle onu anmal, bizleri bu nimetlerden mahrum brakmamas iin ona itenlikle dua etmeliyiz. Yce Allah, kendisine yaplacak dualar kabul edeceini haber vermektedir. Kuran- Kerimde, Kullarm sana benden sorduklar zaman bilsinler ki ben onlara ok yaknm. Benden isteyenin, dua ettiinde duasn kabul ederim. Artk onlar da benim davetime uysunlar...1 buyrulmaktadr.
Dua, insann Allah katndaki deerini artrr. Ey Muhammed, de ki: Duanz olmasa Rabbim size niye deer versin?..2 ayeti bunu belirtmektedir. Peygamberimiz de Allahn ltfundan isteyin. nk Allah kendisinden istenmesini sever. badetin en deerlisi dua edip kurtulu beklemektir.3 buyurmaktadr.

YORUMLAYALIM
Belaya uramaktan korkan kii Allaha dua etsin. Cafer-i Sadk Tabersi, Mekriml-Ahlak, C 2, s. 10. Yukardaki sz duann nemi asndan yorumlaynz.

BLG KUTUSU

1 Bakara suresi, 186. ayet. 2 Furkn suresi, 77. ayet. 3 Tirmiz, Daavat, 126.

43

NTE
Bazen ekebilir, aresiz Bazen insan yalnzlk ekebilir, derdini paylaacak kimse bulamayabilir. aresiz ve paylaacak skntl zamanlarnda insan, elini ve gnln Yce Rabbine aarak btn itenlii ile insan derdini ona dker, dua eder. Ona snarak ondan yardm ister. Allahn yardmnn kendisi ile birlikte olduunu dnr ve manevi g kazanr. Bylece i dnyas ferahlar, gnl huzur ve mutlulukla dolar. Bu konuda Hz. Ali, Bela dalgalarn dua ile uzaklatrn. Bela ile karlamam olan kiinin, bela ile karlaandan daha fazla duaya ihtiyac bulunmaktadr.1 diyerek duann nemine dikkat ekmitir.
nsan, bir ihtiyac olduunda Allaha dua eder, ondan yardm ister. stenmeyen bir davran yaptnda Allaha dua ederek balanmasn diler. Anne-babasnn, kardelerinin ve btn inananlarn iyiliini ister. Kimsesiz, fakir ve zor durumda olanlar ile yallarn daha iyi olmalar, mutlu ve rahat bir hayat srmeleri iin Allaha dua eder. slam dininde duaya byk nem verilmitir. nsan istedii zaman ve iinden geldii gibi Allaha dua edebilir. steklerini ve iinde bulunduu durumu dorudan Allaha iletebilir. Hibir aracya ya da zel bir yer ve zamana ihtiya duymakszn Allahtan yardm isteyebilir. Duada nemli olan, insann samimiyetle iinden gelenleri Rabbine sylemesidir.

2.

DEERLENDRELM
Bir mmin Allaha ortak komakszn gnah ilerse ona merhamet edip iledii gnahn aff iin dua edilmelidir. Ebu Hanife el-lim vel-Mteallim, s. 17-18. Yukardaki sz duann nemi asndan deerlendiriniz.

Allah, Kuranda insanlardan dua etmelerini istemekte ve dua edenlere de karlk vereceini belirtmektedir. Allah; insann iinden geirdii gzel duygu ve dnceleri de bilir. Allaha hangi dilde ve ne ekilde dua edilirse edilsin o, herkesi duyar. Rabbimize ksk sesle ve iten gelerek dua ederiz. Nitekim bir ayette yle buyrulmaktadr: inden yalvararak ve rpererek yksek olmayan bir sesle sabah ve akam Rabbini an. Sakn umursamaz kimselerden olma.2 Allaha, gzel adlarn anarak dua etmeliyiz. Bir ayette Yce Allah yle buyurmaktadr: De ki: ster Allah diye dua edin, ister Rahman diye dua edin3 Dua ederken sadece kendimiz iin deil, annemiz, babamz, kardelerimiz ve arkadalarmz iin de dua etmeliyiz. Duann sonunda Allahm duam kabul et! anlamnda min! deriz. Tek bana dua edilebildii gibi topluca da dua edilebilir. rnein yemeklerde, dnlerde, snnet trenlerinde, camide ve bayram namazlarnda topluca dua edilir.

1 Bihrul-Envar, C 93, s. 288. 2 Arf suresi, 205. ayet. 3 sr suresi, 110. ayet. sr ayet.

44

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

YAZALIM
Dualarmza Allahn gzel adlarnn anlamlarn ieren u ifadelerle balayabiliriz: Rabbim! ....... Ey Allahm! .. Ya Rabbi ......

Yukardaki ifadelerden biriyle balayan bir dua yaznz.

5.3. Kurandan ve Hz. Peygamberden Dua rnekleri


Rabbim! lmimi artr. Ayetteki dua cmlesinden ne anlyorsunuz? T-H suresi, 114. ayet.

Kuran- Kerimde birok dua rnei vardr. Allah kendisine nasl dua edileceini Kuran- Kerimde retmektedir. Kurandan Dua rnekleri: Allahm! Yalnz sana ibadet ederiz ve yalnz senden yardm dileriz. Bizi dosdoru yola ilet. Kendilerine nimet verdiklerinin yoluna, gazaba urayanlarn ve doruluktan sapmlarn yoluna deil.1 Rabbimiz! Bize dnyada iyilik ver, ahirette de iyilik ver. Bizi ate azabndan koru.2 Rabbim! Beni ve soyumdan gelecekleri namaz devaml klanlardan eyle; ey Rabbimiz! Duam kabul et.3 Ey Rabbimiz! Hesabn grlecei gn beni, ana-babam ve mminleri bala!4 Ey Rabbimiz! Bizi ve bizden nce gelip gemi imanl kardelerimizi bala! Kalplerimizde iman edenlere kar hibir kin brakma! Rabbimiz! phesiz ki sen ok efkatli, ok merhametlisin.5
1 2 3 4 5 Ftiha suresi, 5-7. ayetler. Bakara suresi, 201. ayet. brahim suresi, 40. ayet. brahim suresi, 41. ayet. y Har suresi, 10. ayet.

45

NTE

2.

Rabbim! Anne-babama ve bana verdiin nimetlere kretmemi ve raz olacan yararl iler yapmam sala1 Rabbimiz! Biz iman ettik. Bizim gnahlarmz bala...2 Rabbim! Yreime genilik ver. imi bana kolaylatr.3 Rabbim! Bana hikmet ver ve beni iyiler arasna kat.4 Ey Rabbimiz! Unutur ya da yanlrsak bizi sorumlu tutma! Ey Rabbimiz! Bize gcmzn yetmedii eyleri ykleme! Bizi affet, bizi bala, bize ac! Sen bizim mevlamzsn, inkrclara kar bize yardm et.5 Hz. Peygamber dua etmeye nem vermi; baz szleriyle de dua etmeye tevik etmitir. Kendisi de sk sk dua etmitir. Peygamberimizin yapt dualar bizim iin de rnektir. Hz. Peygamberden Dua rnekleri: Allahm! Sen affedicisin, affetmeyi seversin. Beni de affet.6 Allahm! Kuran okumak, seni anmak, sana kretmek ve sana gzelce ibadet etmek iin bana yardm et.7 Allahm! Senden faydal bilgi, temiz rzk ve kabul edilmi bir ibadet dilerim.8
1 2 3 4 5 6 7 8 Ahkf suresi, 15. ayet. l-i mrn suresi, 16. ayet. T-H suresi, 25-27. ayetler. uar suresi, 83. ayet. Bakara suresi, 286. ayet. Tirmiz, Daavat, 85. Ebu Davut, stifar, C 4, 5318. brahim Canan, Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, C 17, s. 32.

46

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

Bi i di Bizi yediren, i i iiren, k koruyan ve barndran Allaha krler olsun.1


Allahm! Sen benim Rabbimsin, senden baka ilah yok. Beni sen yarattn ve ben senin kulunum... Beni bala.2 Allahm! zntden, cimrilikten, korkaklktan, acizlikten, tembellikten ve ktlkten sana snrm.3

SYLEYELM
Byle Ol Byle Syle Allahm! O gzeller gzeli, Hangi iyilik diledi senden, Dilerim ben de ylelerini. Allahm! Peygamber Efendimiz, Hangi erlerden sndysa sana, Upuzak tut benden onlar. Cahit ZARFOLU, airin Duas-Dua iirleri Antolojisi, (hz. Mustafa ZELK) s. 143-144. Yukardaki iirin ana temasn syleyiniz.

1 Mslim, Zikr, 64; Tirmiz, Daavat, 16. 2 Buhar, Daavat, 2. 3 Ebu Davut, Salat, 367.

47

NTE

2.

5 4 Klt d D 5.4. Kltrmzden Dua rnekleri kl i


mtihana gireceini syleyen bir arkadanza nasl dua edersiniz?

Kltrmzde birok dua rnei vardr. Bu dua rnekleri Allaha nasl dua edeceimiz hususunda bize yol gstermektedir. rnein yemek yedikten sonra yle dua edebiliriz: Rabbimize hamt, Peygamberimize salat ve selam olsun. Ey Yce Allahm! Bize hayat verdin. Yiyecek, iecek, bol rzk verdin. Bizi inananlardan kldn. Hamt olsun verdiin nimetlere, salk ve afiyete. Yiyiniz, iiniz; fakat israf etmeyiniz!1 buyuran Rabbimiz! Kimseyi kimseye muhta brakma. Hastalara salk, milletimize dnyada ve ahirette mutluluk ver. nsanl doru yola ilet. Dnyada bar hkim kl. phesiz sen, dualara karlk verensin. Bizim de dualarmz kabul et.

y 1 Arf suresi, 31. ayet.

48

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

Yce Yce Yaradan Kuranda, Allah ve ve melekleri, Peygambere ok salat ederler. Ey mminler! Siz de ona salavat getirin ve tam bir teslimiyetle selam verin1 buyuruyor. Yce Allah, bu ayetle btn mminlerden Hz. Peygambere ve onun ehl-i beytine salat ve selam etmelerini istemektedir. Bu ayetin ierisinde geen salavat: Allahmme salli al seyyidin Muhammedin ve l-i seyyidin Muhammed eklinde sylenir.2 Allahm! Efendimiz Hz. Muhammede ve onun ehl-i beytine rahmet et! anlamna gelir. Salavat Alevi-Bektai geleneinde de nemli bir yer tutar.

NOT EDELM
Yaplan her eyin karln veren Allahm! Beni cehennem ateinden ve ona yaklatracak gnahlardan koru! Ve bana merhamet et. Ebu Hanife Vehbi Sleyman Gavci, Ebu Hanifetn-Numan, s. 90.

Alevi-Bektailikte bir baka dua rnei de akam yatarken okunan u duadr: Bismiah Allah Allah! Yattm Allah kaldr beni, rahmetine daldr beni, eer vadem yetti ise iman ile gnder beni. Yattm sama, dndm soluma. Sndm Sbhanma. Kalkarsam Allah, kalkmazsam ament billah. Destur Allah, eyvallah. Kltrmzde yukardakilere benzer daha pek ok dua rnekleri vardr. rnein asker uurlamada, al trenlerinde, cenaze, mevlit ve snnet merasimlerinde ve Kuran hatmettikten sonra yaplan eitli dualar bunlardan bazlardr.

TAMAMLAYALIM
Ben olsaydm akam yatarken yle dua ederdim: Ya Rabbi! ........................................................ ................................................................................ ................................................................................

1 Ahzb suresi, 56. ayet. 2 Ferit Develliolu, Osmanlca-Trke Lgat, Salat ve Salavat maddesi.

49

NTE

2.

6. Gzel ve Gzel Davran: Salih Amel


(nsanlar) Allaha aran, iyi i yapan ve Ben Mslmanlardanm. diyenden daha gzel szl kim olabilir? Fussilet suresi, 33. ayet. Yukardaki ayette alt izili ksmlara birer rnek veriniz.

slam dininde insann gzel davranlar serk gilemesine ve gzel ahlakl olmasna byk nem verilir. nsanlar, iyilik yapmaya ve bakalarnn yararna olacak davranlarda bulunmaya tevik edilir. nsann kendisine ve evresine yararl olmak amacyla Allah rzas iin yapt her gzel i ve davran, salih amel olarak adlandrlr. nsanlar ve dier varlklar iin yararl olan her i Allah honut eder. Salih amel de hi kimseden karlk beklemeksizin sadece Allahn honutluunu kazanmak iin yaplr. Onun iin namaz klmak salih amel olduu gibi birine gler yz gstermek, ihtiyac olan bir hastaya kan vermek ve selam vermek de salih amel saylr. Bir yaknmzn eksik veya yanl davranlarnn dzeltilmesine yardmc olmak salih ameldir.

50

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

A h Allah, insanlardan, ktlkten kanp gzel iler yapmalarn istemektedir. Kur ana d n t kte anp gz iler yapmalarn istemekt di ur an zel apma n stem kte ur Allah, insanlardan, ktlkten kanp gzel iler yapmalarn istemektedir. Kuran- Kerimde salih amel yapanlar, yani gzel i ve davranlarda bulunanlar vlmektedir. i davranlarda Allaha inanp gzel iler yapanlarn Allah tarafndan dllendirilecekleri bildirilmekbildirilmek Allaha tedir. Bununla ilgili olarak Kuran- Kerimde, man edip salih ameller ileyenlere gelince halkn en hayrls da onlardr Allah kendilerinden honut olmu, onlar da Allahtan honut olmulardr1 buyrulmaktadr.
Dinimiz; yallar, kimsesizleri koruyup gzetmeyi, yoksullara, muhtalara ve zor durumda olanlara yardmc olmay emreder. Bir Mslman; annesine, babasna ve dier byklerine saygl olmal, kklerini sevmeli ve korumaldr. evresindekilerle iyi geinmeli, kt sz sylememeli, kimseyi krp incitmemelidir. Dinimiz, bunun gibi btn erdemli davranlar, salih amel kabul eder ve bunlarn yaygnlamasn ister.

LSTELEYELM
Salih amel olarak nitelendirebileceiniz davranlarnz listeleyiniz. Bir zamanlar grme engelli birine caddenin karsna geerken yardmc oldum. .. ..

1 Beyyine suresi, 7, 8. ayetler. suresi, 7, 8.

51

NTE

2.

7 b d tl D 7. badetler Davranlarmz G ll ti i l Gzelletirir


(Resulm!) Sana vahyedilen Kitab oku ve namaz kl. Kesinlikle namaz, ahlakszla ve ktle engel olur. Allah anmak elbette en byk ibadettir. Allah yaptklarnz bilir. Ankebt suresi, 45. ayet. Yukardaki ayette verilmek istenen mesaj nedir?

badetlerin insan davranlar zerinde olumlu katklar vardr. badet, insan kt davranlardan uzak tutar ve iyi davranlara yneltir. badet etmesine ramen kt davranlardan uzaklamayan insan, ibadet bilincine ulamam demektir. badetler; davranlarmz gzelletirir, Allaha olan sevgi ve saygmz gelitirir. Allaha saygl olan insanlar, onun yarattklarna kar da saygl olurlar. rnein namazn bilinli bir ekilde klan insan, Allahn yceliini daha iyi fark eder. Onun her an kendisini grp gzettiini dnr. Bu bilinle her zaman iyiliklere ynelmeye alr, insanlara yardm eder. Kimseyi kmsemez. Yumuak huylu, anlayl, hogrl olmaya zen gsterir. Ktlklerden uzak durur, temizlii, drst ve adil olmay alkanlk hline getirir.

52

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

Oru ibadeti de davranlarmz gzelletirmeye katk salar. Oru tutan insan, aln ve susuzluun zorluunu kavrar. Sabrl ve anlayl olmay davran hline getirir. Peygamberimiz bu konuda yle buyurur: Sizden biri orulu olduu zaman kt sz sylemesin, barp armasn, bir kimse kendisine kt sz syleyecek olursa yahut satarsa ona, Ben oruluyum. desin.1 Ayrca oru tutan kii, yoksullarn durumunu daha iyi anlar ve onlara yardm etmeye alr. Hacda dnyann drt bir yanndan gelen insanlar ayn giysiler ierisinde beraberce ibadet ederler. Dil, renk ve rk fark gzetmeden birbirleriyle kaynarlar. Aralarnda dostluk, sevgi, sayg ve bar duygular geliir. nsan hacda; dili, rengi ve rkndan dolay kimseyi kmsememesi gerektiini renir. Hac ibadeti, her trl snf ve cinsiyet ayrmnn ortadan kalkmasn ve Mslmanlarn dnya apnda birbirleriyle kaynamasn salar. Zekt veren insan; paylama, cmertlik ve yardmseverlik gibi gzel davranlar edinir. Zekt, zengin ve fakir arasndaki ayrm kaldrr, insanlarn birbirlerine kar gzel duygular beslemelerini salar. badetler, insan ktlklerden, zararl alkanlklardan uzaklatrr. nsan dzenli ve sabrl olmaya altrr. nsann grev bilinci kazanmasna katkda bulunur ve zaman iyi kullanmay retir. nsanlar arasndaki sevgi ve kardelik balarn gelitirerek btn bunlar davran hline getirir. Toplumsal bar iin insanlarn din, vicdan ve ibadet zgrlne sahip olmalar ok nemlidir. lkemizde din, vicdan ve ibadet zgrl cumhuriyet ynetimiyle devlet gvencesi altna alnmtr. Herkes, istedii dine inanabilir ve inand dinin ibadetlerini serbeste yerine getirebilir.
1 Buhar, Savm, 2.

53

NTE

2.

TAMAMLAYALIM
Pankartlardaki anlatmlar tamamlaynz.
Temiz li hlin i alkan e l ktl getirir ve k e en olur. gel

lmay Sabrl o retir.

Kardelik duygusunu gelitirir.

Dayanma ve yardmlamay artrr.

Din, vicdan ve ibadet zgrl herkesin doal hakkdr. Bu laikliin de bir gereidir. nk laiklik, din ve devlet ilerinin birbirinden ayr yrtlmesini, herkesin inan ve ibadetlerinde zgr olmasn ngrr. Ayrca laiklik anlayna gre devlet btn dinlere ve inanlara kar eit mesafededir. Hibir din ya da inancn yannda veya karsnda deildir. Bu nitelii ile de laiklik ilkesinin kabul edildii bir ortamda btn vatandalarn din, vicdan ve ibadet hrriyeti gvence altndadr. Cumhuriyetimizin kurucusu Atatrk de yapt konumalarda din ve vicdan hrriyetine verdii nemi dile getirmitir. rnein o bir sznde, Laiklik yalnz din ve dnya ilerinin ayrlmas demek deildir. Tm yurttalarn vicdan, ibadet ve din zgrl de demektir.1 demitir. Atatrkn bu konuyla ilgili baka bir sz de yledir: Trkiye Cumhuriyetinde, her yetikin, dinini semekte hr olduu gibi belirli dinin merasimi de serbesttir. Yani, ibadet hrriyeti vardr2 Bylece o, din ve vicdan zgrlne ne kadar nem verdiini, herkesin vicdannn emrine uymakta serbest olduunu aka ifade etmitir.
1 Atatrklk, C 1, s. 111. 2 Atatrklk, C 3, s. 227.

54

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

8 Rabben D l 8. R bb Dualar ve A l Anlam


Rabben dualarnn namazda okunduunu biliyor musunuz?

Rabben ile balayan bu dua, Kuranda ayet olarak yer almaktadr. ok ksa olmasna ramen ok kapsamldr. Peygamberimizin en ok yapt dualardan biridir. Namazlarn son rektnda selam vermeden nce okunur.

Okunuu
Rabben tin fiddny haseneten ve filhireti haseneten ve kn zbennr. Rabbenafirl ve li vlideyye ve lil mminne yevme yekmlhisb.

Anlam
Ey Rabbimiz! Bize dnyada iyilik ver. Ahirette de iyilik ver. Bizi cehennem azabndan koru. Ey Rabbimiz! Hesabn grlecei gnde beni, annemi, babam ve btn mminleri bala.

KONUALIM
Rabben duasnn anlam zerinde arkadalarnzla konuunuz.

55

NTE

2.

NTEMZ DEERLENDRELM A. Aadaki ak ulu sorular cevaplaynz. 1. badet ne demektir? Aklaynz. 2. Balca ibadetler nelerdir? Sralaynz. 3. Caminin toplumsal birlik ve dayanmaya katklarn aklaynz. 4. Nasl dua edilir? Aklaynz. 5. Dualarmzn kabul edilmesi iin dua etmeden nce bize den grevler nelerdir? Aklaynz. 6. Salih amel nedir? Yaznz. B. Aadaki oktan semeli sorularn doru seeneklerini iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi slamda belli zamanlarda yerine getirilen ibadetlerden biri deildir? A) Namaz B) Hac C) Oru D) Dua 2. Aadakilerden hangisi Allahn Kuranda insanlardan kesinlikle yaplmasn istedii i ve davranlara verilen addr? A) Snnet B) Farz C) Vacip D) Sadaka 3. Aadaki kelimeler bulunduklar yer itibaryla gruplandrldnda hangisi darda kalr? A) Kurban B) Mihrap C) Minber D) Krs

C. Aadaki bilgilerin dorularn D, yanllar Y ile iaretleyiniz. (...) Mslmanlar hac ibadetlerini yerine getirmek iin Kbeyi ziyaret ederler. (...) Dua sadece namazdan sonra yaplr. (...) badetlerimizi yalnzca Allah rzas iin yaparz. . Aadaki tabloda numaralandrlm bilgileri eletiriniz. 1 2 3 4 5 Minare Minber Mihrap Krs adrvan 1 vaaz verilen yer abdest alnan yer imamn namaz kldrd yer hutbenin okunduu yer ezan okunan yer

56

BADET KONUSUNDA BLGLENELM

Z DEERLENDRME badet Konusunda Bilgilenelim nitesinin sonunda neleri ne kadar rendiinizi anlamak iin kendinizi deerlendiriniz. Bunun iin size uygun olan seeneklere X iareti koyunuz.

Z DEERLENDRME

Bunu ok iyi yapabiliyorum.

Bunu ksmen yapabiliyorum.

Bunu yapamyorum.

badet kelimesini tanmlayabilirim. badetle ilgili kavramlar aklayabilirim. Niin ibadet edilir? sorusu erevesinde bir paragraf yazabilirim. Balca ibadetlerle ilgili bir kavram haritas oluturabilirim. Hacla ilgili bir szl tarih almas yapabilirim. Caminin blmlerini anlatan bir grsel tasarlayabilirim. Kuran- Kerimden bir dua ayeti syleyebilirim. Salih amel ile ilgili rnekler verebilirim. badetlerin davranlar zerindeki etkisini syleyebilirim. Rabben dualarnn ana dncesini syleyebilir ve Rabben dualarn ezbere okuyabilirim.

57

NTE

3.

HZ. MUHAMMED VE ALE HAYATI

NTEMZE HAZIRLANALIM
1. Yardmlama ve dayanma ile ilgili bir rnek bulunuz. 2. Komuluk ilikilerini konu alan ataszleri ve deyimler bularak defterinize yaznz. 3. Hz. Hatice ve Hz. Fatma hakknda bilgi toplayarak arkadalarnzla paylanz. 4. Bir akraba ziyaretindeki izlenimlerinizi yaznz. 5. Misafir, ikram, erdem, ho geldiniz ifadelerini kullanarak bir paragraf yaznz.

58
HZ. MUHAMMED VE ALE HAYATI

1. Hz. Muhammedin Evlilii ve ocuklar


Fatma ve Zeynep isimlerinin toplumumuzda niin yaygn olduunu hi dndnz m?

Hz. Muhammed (s.a.v.)1 yirmi be yandayd. Geimini salamak amacyla ticaretle urayordu. Drst ve gvenilir bir kiilii vard. Bundan dolay da insanlar ona Gvenilir Muhammed (Muhammedl-Emin) diyorlard. Hz. Hatice ise zengin bir kadnd ve ticaretle urayordu. Mekkenin soylu bir hanmefendisiydi. Hz. Hatice, stn ahlakndan dolay tertemiz kadn (tahire) ismiyle anlyordu. Ticaretle ilgili ilerini yrtecek gvenilir bir kiiye ihtiyac vard. Gvenirliiyle tannm olan Hz. Muhammede ilerini yrtmesi iin teklifte bulundu. Hz. Muhammed, bu teklifi kabul etti ve ama gidecek olan ticaret kervannn bana geti. Yapt ticarette drst ve baarl bir kiilik ortaya koydu. Hz. Hatice ile Hz. Muhammed sade bir trenle evlendiler. Sevgi ve sayg zerine kurulu olan bu mutlu evlilik yirmi be yl srd. Bu aile yuvas ayn zamanda dier insanlar iin rnek bir aile olmutur. Hz. Muhammed ile Hz. Haticenin evliliklerinden alt ocuklar dnyaya gelmitir. Bunlardan ilki Kasmdr. Kasm, henz bebekken vefat etti. Aile byk bir hzne bouldu. Daha sonralar Zeynep, mm Glsm, Rukiye, Fatma ve Abdullah dnyaya geldi.
1 Okunuu: Sallallahu aleyhi ve sellem. Anlam: Allahn rahmeti ve bereketi onun zerine olsun.

59

NTE

3.

Hz. Haticenin vefatndan sonra Sevgili Peygamberimiz, Hz. Mariye ile evlenmitir. Bu evlilikten de brahim adnda bir ocuk dnyaya gelmitir. Peygamberimizin Fatma dndaki dier btn ocuklar kendisinden nce vefat etmitir.

BULALIM
Aadaki kutularda Hz. Muhammedin ocuklarnn isimleri gizlidir. Her kelime heceler hlinde kutulara yazlmtr. Ben birini buldum: Zeynep Bir kutuda Zey- dier kutuda -nep yazyor. Dierlerini de siz bulun ve renklendirin.

60
HZ. MUHAMMED VE ALE HAYATI

2. Hz. Muhammedin Ailesi indeki rnek Davranlar


Ailenizde en ok kimleri kendinize rnek alrsnz?

Aile, toplumun temel tadr. Aile balar gl olan toplum salam bir toplumdur. Hz. Muhammed, hayatn her alannda olduu gibi aile hayatnda da bizlere rnek olmutur. Bu husus Kuran- Kerimde yle belirtilmitir: Andolsun ki Resulullah sizin iin Allaha ve ahiret gnne kavumay umanlar ve Allah ok anan kimseler iin gzel bir rnektir.1 Hz. Muhammedin aile iindeki davranlar sayg ve sevgiye dayaldr. Hogr, merhamet ve adalet Peygamber ailesinin en nemli zellikleridir. Hz. Muhammedin yannda uzun sre kalan Enes yle sylemektedir: Ben Resulullah kadar oluk ocuuna merhamet ve efkatle davranan hibir kimse grmedim.2 ocuklarn ilk eitim yerleri aile ortamdr. Aile ortamnn huzuru iin herkesin sorumluluunu yerine getirmesi gerekir. Sevgi, sayg, dayanma ve fedakrlk gibi gzel davranlar aile ortamnda renilir. Sevgili Peygamberimiz de baba ve e olarak ailesinin mutluluu iin aba sarf etmitir. Sz ve hareketleriyle hem aile bireylerine hem de dier Mslmanlara rnek olmutur. Hz. Muhammedin ailesi mutlu ve huzurlu bir aileydi. Hem bir peygamber hem de efkatli bir aile reisi olan Hz. Muhammed, bu mutluluun kaynayd. nsanlar krmaktan ve azarlamaktan saknan Sevgili Peygamberimiz, aile bireylerinin tamamn ayrm yapmadan sevmi ve onlara gler yzl davranmtr. Nitekim Hz. Peygamber, Kardeini gler yzle karlaman da bir iyiliktir.3 buyurmutur. Ayn ekilde gzel szl olmu ve Gzel sz de bir sadakadr.4 buyurarak bu ekilde davranmay tevik etmitir.
1 2 3 4 Ahzb suresi, 21. ayet. Mslim, Fedail, 62. Tirmiz, Birr, 45. Buhar, Edeb, 34.

61

NTE

3.

Hz. Muhammed kz ocuklarna hi deer verilmeyen bir dnemde, ocuklar arasnda ayrm yapmay kesinlikle doru bulmamtr. ocuklarna ve eine sevgiyle yaklam, gnl krc sz ve davranlardan saknmtr. Ei Hz. Haticeye olan sevgi ve saygsn her zaman dile getirmitir. Hz. Hatice vefat ettikten sonra bile onun desteini, dostluunu ve fedakrln srekli hatrlamtr. Kz Fatmay ne zaman grse onun iin kalkar, alnndan per ve yanna alrd. ocuklarn ve torunlarn kucana alr, barna basar ve zaman zaman onlarn oyunlarna katlrd. Sevgili Peygamberimiz bir gn torunlar Hz. Hasan bir dizine Hz. Hseyini de dier dizine alm ve Allahm! Ben bunlar seviyorum. Sen de onlar sev.1 buyurmutu. Hz. Muhammed ev iindeki her trl sorumluluunu yerine getirirdi. Ailenin tm bireyleriyle konuur ve onlarn fikirlerini alrd. Aileyi ilgilendiren herhangi bir konuda tek bana karar vermezdi. rnein, kzlarn evlendirirken onlarn grlerini alm ve istekleri dorultusunda hareket etmitir.

DEERLENDRELM
Peygamberimiz namaz klarken secdeye vardnda torunlar Hasan ve Hseyin gelip srtna binince secdeyi uzatt. Oradakiler, Ya Resulullah! Secdeyi uzatm olmadnz m? dediler. Peygamber Efendimiz de Onlar srtma binince acele etmekten ekindim. eklinde cevap verdi. Hz. Peygamberin ok sevdii kz Hz. Zeynep gen yata vefat etmi ve geride mame isimli bir kz ocuu brakmt. Hasan ve Hseyin gibi mame de bazen namaz esnasnda Peygamberimizin srtna kyordu. Peygamberimiz ise onlar incitmeden srtndan indiriyordu. Yurdagl MEHMETOLU, Diyanet Dergisi, s. 46. Yukardaki metni Peygamberimizin rnek davran asndan deerlendiriniz.
1 Buhar, Edeb, 22.

62
HZ. MUHAMMED VE ALE HAYATI

Hz. Peygamber, Kuran- Kerimin, Onlarn ileri, aralarnda danma iledir.1 ilkesini hayatn her alannda uygulamtr. Hem aile bireylerinin hem de arkadalarnn gr ve tekliflerine ak olmutur. Hz. Peygamberin yakn arkada Ebu Hureyre onun bu zelliini u ekilde dile getirmitir: Arkadalarna Resulullahtan daha ok danan hibir kimse grmedim.2 Hz. Muhammed, sosyal hayatta karlat bir sknty gidermek iin evresiyle srekli danma hlinde olmutur. rnein Uhut ve Hendek savalarndan nce nasl bir yntem uygulayaca hakknda arkadalarnn grn almtr. Hendek Savanda arkada Selmann nerisini beenmi ve uygulamaya koymutur. Buna gre ehrin etrafna derin ve geni hendekler kazdrmtr.

YORUMLAYALIM
Hicretin 6. ylnda Mslmanlar, Kbeyi ziyaret etmek istedi. Ancak Mekkeli mrikler bu ziyareti engellemeye alt. Onlara amacn sava deil, sadece Kbeyi ziyaret etmek olduu sylendii hlde yine de kar koydular. Uzun sren grmeler sonucunda iki taraf arasnda bir anlama imzaland. Bu anlamaya gre; Kbe ertesi yl ziyaret edilecekti. O yl ziyaretin yaplmamas Peygamberimizin arkadalarn zd. Peygamberimizin ihramdan kma emrini dinlemek istemediler. Hz. Peygamber ok zld ve bu hususu ei mm Selemeye aktard. Einin bu zgn durumunu gren mm Seleme yle dedi: Ya Resulullah! Sen kalk ve kurbann kes. Onlar da sana uyacaklar ve kurbanlarn kesecekler. Hz. Peygamber einin dediini yapt. Arkadalar da ona itaat etti. Bylece yaplan anlamaya sadk kalnd ve ertesi yl Kbe ziyaret edildi. Buhar, urut, 15. (zetlenmitir.) Hz. Muhammedin ei mm Selemeye danmas kendisine nasl bir kolaylk salamtr? Arkadalarnzla yorumlaynz.

1 r suresi, 38. ayet. 2 Tirmiz, Cihad, 34.

63

NTE

3.

3. Hz. Muhammedin Ailesinin rnek Davranlar


Ailede rnek davranlar sizce neler olabilir?

Hz. Muhammedin ailesi, Mslmanlar iin rnek bir ailedir. Onlar birok skntya gs germitir. Birlikte sevindikleri ve zldkleri zamanlar olmutur. Ancak hayatlarnn her alannda gsterdikleri tutum ve davranlaryla evrelerine rnek olmulardr. Hz. Peygamber toplumun temel ta olan aileyi en gzel ekilde korumutur. Sz ve davranlaryla aile bireylerine rnek olmutur. Aile bireylerini her zaman iyiye ve gzele ynlendirmitir. Hz. Muhammedin ailesi de onun tlerini dinleyerek rnek bir aile olmulardr. Bu ailenin bakalarna rnek olacak birok davran ve zellii vardr.

KARILATIRALIM

KONUALIM
Mslman Mslmann kardeidir. Ona zulmetmez, onu (dmanna) teslim etmez. Kim, (mmin) kardeinin bir ihtiyacn giderirse Allah da onun bir ihtiyacn giderir. Kim bir Mslman skntdan kurtarrsa bu sebeple Allah da onu kyamet gn skntlarnn birinden kurtarr. Kim bir Mslmann kusurunu rterse Allah da kyamet gn onun kusurunu rter. Buhar, Mezalim, 3. Yukardaki hadisi dikkate alarak Mslmanlarn birbirlerine nasl davranmas gerektiini arkadalarnzla konuunuz.

64
HZ. MUHAMMED VE ALE HAYATI

3.1. Hz. Muhammedin Ailesinde Sevinler ve Skntlar Paylalrd


Sevin ve zntler niin paylalmaldr?

nsan sevin ve zntlerini bakalaryla paylama ihtiyac hisseder. nk sevinler paylaldka oalr, skntlar da azalr. Sevin ve skntlarn paylalaca en nemli yer aile ortamdr. Anne ve babalar, ocuklarnn her trl skntsn gidermek ve mutluluk iinde yaamalarn salamak isterler. Hz. Muhammedin ailesinde yardmlama ve dayanmaya nem verilirdi. Aile bireyleri birbirlerinin sevin ve zntlerini paylarlard. zellikle dn ve bayram gibi mutlu gnlerde Hz. Peygamber, aile bireylerinin tamamn sevindirirdi. Ayrca aile bireylerinden birinin sknts olduunda en ksa zamanda o sknty gidermeye alrd. Kendi skntsn da ailesiyle paylard. rnein Peygamberimiz, kz Zeynepin ocuu hastalannca hemen yanna komu ve onu teselli etmitir. Vefat ettii zaman onun acsn yreinde hissetmi ve gzya dkmtr. Her seyahatten sonra ehre dndnde kz Hz. Fatmaya uram, onun hl-hatrn sormutur. evresindeki insanlarn sknt ve aclarn sabr tavsiye ederek paylaan Peygamberimiz, felaketlere kar da direnli olmak gerektiini tlerdi. Hz. Muhammed, arkadalarndan biri hastalandnda hemen onun ziyaretine gider, tedavi olmas gerektiini syler ve yle dua ederdi: Ey btn insanlarn Rabbi olan Allahm! Bu kulunu iyiletir ve ona ifa ver.1 Hz. Peygamber hem aile fertlerinin hem de evresindeki insanlarn sevin ve zntlerine ortak olmutur.

1 Buhar, Tb, 40.

65

NTE

3.

HKYE HARTASI IKARALIM zlme!


Hz. Muhammede ilk vahiy Hira Danda gelmitir. Peygamberimiz, vahiy melei Cebraili grnce heyecanlanmt. Tela iinde evine dnerek ei Haticeye bandan geenleri anlatmt. Hz. Hatice de einin bu skntlarn paylam ve ona destek olmutur. Ona u szleriyle moral vermitir: Korku ve endie duymana gerek yok. zlme, Allah senin gibi bir kulunu utandrmaz. nk sen szn dorusunu sylersin ve emaneti korursun. Yoksula yardm eder, misafire ikramda bulunursun. Skntda yardmna koarsn. Buhar, Bedl-Vahy, Enbiya 21. (zetlenmitir.) Hz. Peygamberin hayatndan bir blm ieren yukardaki metnin hikye haritasn karnz.

66
HZ. MUHAMMED VE ALE HAYATI

3.2. Hz. Muhammedin Ailesinde Misafire Cmert Davranlrd


Evinize bir misafir geldii zaman neler yaparsnz?

Her toplumun bir misafirperverlik anlay vardr. Misafir arlamak, ona ikramda bulunmak toplumsal dayanmann bir gereidir. Dost, akraba ve komular birbirlerini ziyaret ederek toplumsal balar glendirirler. Misafire kar gler yzl ve gzel szl olmak, ona iyi davranmak dinimizin bir emridir. Toplumsal ilikileri nemseyen Hz. Muhammed, misafirlerine kar cmert davranmtr. Ailesi de evine misafirlie gelenlere kar iyi davranr ve gler yz gsterirdi. Evine gelen misafirlere en gzel ekilde ikramda bulunulur ve onlarn ihtiyalar karlanrd. Cmertlii ve paylamay kendine ilke edinen Peygamberimiz, misafirperverlik konusunda da bizlere rnek olmutur. Allaha ve ahiret gnne iman eden kimse misafirine ikramda bulunsun1 buyurarak bizleri de bu konuda tevik etmitir. Hz. Peygamberin ailesinde misafirlerden hibir ey esirgenmezdi. Maddi imknlar kstl olmasna ramen gelenlere gler yzl davranlr ve misafirlerine cmerte ikramda bulunulurdu. Hz. Muhammed evresindekilere kar her zaman cmert davranmtr.

PAYLAALIM
Ellerimle Dokudum Hz. Peygamber Dneminde bir kadn vard. Bu kadn kuma dokumaclyla urayordu. Peygamberimize kar bir sevgi ve saygs vard. Bir gn dokuduu kuma Hz. Peygambere hediye etmek zere geldi. Kuma ona uzatarak yle dedi: Bu kuma giymen iin ellerimle dokudum. Hz. Peygamber kuma ald ve elbise yapp giydi. Bu elbiseyi Hz. Muhammedin zerinde gren bir adam yle dedi: Bu elbise ne kadar da gzelmi! Verseniz de ben giysem. Bunun zerine Hz. Peygamber Peki diyerek evine gitti. zerindeki elbiseyi kard, gzelce katlad ve ona gnderdi. Buhar, Libas, 18. (ykletirilmitir.) Yukardaki metinden kardnz sonular arkadalarnzla paylanz.

1 Buhar, Edeb, 31.

67

NTE

3.

3.3. Hz. Muhammedin Ailesinde sraftan Kanlrd


Evimizdeki yiyeceklerin israf edilmemesi iin neler yapabiliriz?

Dinimizin yasaklad kt davranlardan biri israftr. sraf gereksiz yere harcama yapmak ve savurganlktr. slam dini sahip olduumuz imknlar ll bir ekilde kullanmamz ister. Kuran- Kerimde israftan kanmamz gerektii hususu u ekilde belirtilir: ...Yiyiniz, iiniz; ancak israf etmeyiniz. Bilin ki Allah israf edenleri sevmez.1 Ayrca bizlere verilen her trl nimet ve imknlar tutumlu olarak kullanmay tleyen Hz. Muhammed sade yaamyla bizlere rnek olmutur. Hz. Muhammedin ailesinde her ey tutumlu bir ekilde kullanlmtr. Yiyecek, iecek ve giyecek bata olmak zere ihtiya duyulan eylerde israfa gidilmemitir. Hz. Muhammed ve aile bireyleri lks ve gereksiz harcamalardan kanmlar, rnek bir hayat srmlerdir. htiyalarndan fazla giyim ve ev eyas bulundurmamlardr. htiyalarndan fazla olan pek ok eyi bakalarna vermilerdir. Hz. Peygamberin ailesinde herkese yetecek kadar yemek yaplr ve artan yemekler atlmazd. Hz. Muhammed, evin ihtiyalarn kendisi karlard ve bunun iin alverie kard. Alveri yaparken ihtiyac gzetir ve ihtiyatan fazlasn almazd. Bir gn kz Fatma, babasndan kendisine bir giysi daha almasn istedi. Ancak Hz. Peygamber, kzna kulland giysilerin yeterli olduunu syledi. Ona ihtiya sahibi insanlar hatrlatan Peygamberimiz, onun isteini nazik bir ekilde geri evirmitir. Hz. Muhammedin ailesinde gereksiz yere para, gda ve giyecek harcanmad gibi zaman israfndan da kanlmtr. nk kiinin sahip olduu en deerli hazine zamandr. Zamann boa harcamayp uygun bir ekilde deerlendiren kii, dnyann en deerli kazancn elde eder. Bizler de Hz. Peygamberin ailesini rnek almal ve vaktimizi en iyi ekilde deerlendirmeye almalyz. Elimizdeki imknlar ll bir ekilde kullanmalyz. htiyalarmz karlarken tutumlu olmal ve arya kamamalyz. htiyacmzdan fazlasn ihtiyac olan kimselerle paylamalyz.

YAZALIM
sraf edilen bir ekmek ile portakaln p kutusunda karlamalarn hayal edip aralarndaki konumay diyalog eklinde yaznz.
1 Arf suresi, 31. ayet.

68
HZ. MUHAMMED VE ALE HAYATI

3.4. Hz. Muhammedin Ailesinde Akrabalk ve Komuluk likilerine nem Verilirdi


Akrabalarmz ve komularmz denilince aklmza kimler gelir?

Sosyal evrenin en nemli gelerinden biri akrabalardr. slam dini akrabay ziyaret etmeyi ve onlara yardmda bulunmay tlemitir. Bu konu hakknda Kuran- Kerimde, phesiz Allah; adaleti, iyilik yapmay, yaknlara yardm etmeyi emreder...1 buyrulmutur. Hz. Peygamber, akraba ilikilerine verdii nemi yle ifade etmitir: Allaha ve ahiret gnne iman eden kimse akrabalarn ziyaret etsin2 Peygamberimiz kendi yaknlar ile einin yaknlarna zel ilgi gsterirdi. Yetimesinde byk emekleri olan amcas Ebu Talip ve onun ei Fatmaya her zaman sayg ve sevgi beslerdi. Onlar ziyaret eder ve gnllerini alrd. Hatta onlara yardmc olmak amacyla onlarn ocuklar olan Hz. Aliyi kendi yanna almt. Hz. Peygamber, Hz. Alinin bakmn stlenmi ve her trl ihtiyacn karlamt. Hz. Muhammed, stannesi, amcas ve dier tm akrabalaryla ilikilerini srdrmtr. ocukluunda dedesine daima saygl olmutur. Onlara iyi davranarak gler yz gstermi ve gzel sz sylemitir. Skntlar olduu zaman onlarn yardmlarna komutur. Hastalandklarnda ziyaret etmi ve onlarn iyilemesi iin elinden geleni yapmtr. Bayramlarda ve zel gnlerde dost ve akrabalarn ziyaret ederek onlarn mutluluklarn paylamtr.

YORUMLAYALIM
Hz. Peygamber stannesi Halime ile zaman zaman grrd. Ona kar derin bir sevgi beslerdi. Onu her grdnde Anneciim! diyerek saygsn dile getirirdi. Oturmas iin ona yer gsterir ve ihtiyalarn karlamaya alrd. Halimenin yaad kyde kuraklk sonucu ktlk olmu ve hayvanlar hastalktan lmt. Bundan dolay da yoksulluk ba gstermiti. Geim sknts eken Halimenin aklna Hz. Muhammed geldi. Onu ziyaret etti ve derdini anlatt. Hz. Muhammed, Hatice ile evliydi ve maddi durumu iyiydi. Stannesi Halimeyi misafir etti ve ona ikramda bulundu. Hatice, einin stannesi Halimeye krk koyun ve bir deve hediye etti. Bu durumdan oka memnun olan Halime, ald hediyelerle birlikte kyne mutlu bir ekilde dnd. bn Sad, Tabakat, C I, s. 113,114. (zetlenmitir.) Yukardaki metni Peygamberimizin akrabalar ile ilikileri asndan yorumlaynz.

1 Nahl suresi, 90. ayet. 2 Buhar, Edeb, 31.

69

NTE

3.

Sosyal evrenin en nemli gelerinden bir dieri de komulardr. slam dini de komuluk ilikilerine byk nem verir. Komularla iyi geinmeyi ve her trl dayanma iinde bulunmay tler. Bu konuda Yce Allah yle buyurmaktadr: Allaha ibadet edin ve ona hibir eyi ortak komayn. Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakn komuya, uzak komuya, yakn arkadaa iyi davrann. Allah kendini beenen ve daima vnp duran kimseyi sevmez.1

NOT EDELM
Cebrail bana komu hakknda o kadar ok tavsiyede bulundu ki ben Yce Allahn komuyu komuya miras klacan zannettim. Buhar, Edeb, 28.

BLG KUTUSU
Bir gn Hz. Peygamberin arkadalarndan biri ona yle sordu: -Ey Allahn Elisi, komunun komu zerindeki haklar nelerdir? Hz. Peygamber bu soruya u ekilde cevap verdi: Bor istedii zaman bor vermek Yardm istediinde yardmna komak Hastalandnda ziyaretine gitmek Muhta olduunda ihtiyacn gidermek Fakirlie dtnde ona yardm etmek Sevincine ortak olup zntsn paylamak Taziyesinde bulunup cenazesine katlmak Evinde piirdiin yemekten ona ikram etmektir.

brahim CANAN, Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, C 10, s. 211. (zetlenerek dzenlenmitir.)

1 Nis suresi, 36. ayet.

70
HZ. MUHAMMED VE ALE HAYATI

Hz. Muhammed, komularna iyi davranmtr. Onlar ziyaret ederek komuluk balarn glendirmitir. Onlara kar nazik ve gler yzl davranmtr. Hz. Peygamber ve ailesi, komularn rahatsz eden davranlardan kanmlardr. Onlarn bir ihtiyac olduunda hemen yardmlarna komu; onlar sevinli ve zntl anlarnda yalnz brakmamlardr. Sevgi ve saygya dayal bir komuluk ilikisi iinde herkese rnek olmulardr. Hz. Peygamber, komularla iyi geinme konusunda birok tavsiyede bulunmutur. nsanlarn birbirleriyle karde olduklarn belirterek hi kimseye hakszlk yaplmamasn tlemitir. Arkadalk ve komuluk ilikilerine nem veren Peygamberimiz bu konuda yle buyurmutur: Allah katnda arkadalarn en hayrls, arkadalarna en hayrl olandr. Komularn en hayrls da komusuna en hayrl olandr.1 Hz. Muhammedin ailesi, komular arasnda bir ayrm yapmadan hepsiyle iyi geinmitir. Bizler de onlarn bu gzel davranlarn kendimize rnek almalyz.

TAMAMLAYALIM
Aadaki boluklar verilen kelimelerden uygun olanlaryla tamamlaynz. (Komunun, komusu, komu.) .. a iken tok yatan bizden deildir. Beyhaki, C 10, s. 3. Ev alma al. Komu . klne muhtatr.

1 Tirmiz, Bir, 28.

71

NTE

3.

3.5. Hz. Muhammedin Ailesinde kszler ve Yoksullar Gzetilirdi


Peygamberimiz iaret parma ve orta parmayla iaret ederek, Gerek kendisine ve gerekse bakasna ait herhangi bir yetimi grp gzetmeyi zerine alan kimse ile ben, cennette ite byle yan yanayz. buyurmutur. Buhar, Talak, 25. Yukardaki hadiste neler anlatlmaktadr?

nsann en nemli sorumluluklarndan biri ksz, yoksul ve kimsesizleri gzetmesidir. inde yaadmz toplumun huzur ve mutluluu iin ksz ve yoksullarn korunmas gerekir. ksz, yetimi ve kimsesizi gzetmeyen toplumlar salkl ve huzurlu bir toplum olamazlar. slam dininin nemle vurgulad hususlarn banda ksz ve yetimlerin gzetilmesi gelir. Bu konuda Kuran- Kerimde yle buyrulmaktadr: Yetimi sakn ezme! steyeni de sakn azarlama!1 Dinimiz, yetimi azarlamay ve yoksulu incitmeyi byk bir su saymtr. rnein, u ayetler bu hususu ak bir ekilde dile getirmektedir: Dini yalanlayan grdn m? te o, yetimi itip kakar. Yoksulu doyurmay tevik etmez.2 Kuran- Kerimin bu konudaki tlerini hayatnda uygulayan Hz. Muhammedin ailesi, kszleri ve yoksullar gzetmitir. Onlara ikramda bulunmu ve en gzel ekilde davranmtr. Ellerindeki yiyecek ve giyecekleri onlarla paylamtr. Ayn ekilde Peygamberimiz, ehit yaknlaryla da ilgilenmi ve onlarn ihtiyalarn gidermitir. Hz. Muhammed ve ailesi, ksz, yetim ve kimsesiz ocuklara sahip kmtr. Sevgi ve efkatle onlara yaklamtr. Bizler de bu konuda Hz. Muhammedin ailesini kendimize rnek almalyz. evremizdeki yetim, yoksul ve kszleri gzetmeliyiz. Onlara, incitmeden yardmda bulunmalyz. Sahip olduumuz nimetleri onlarla paylamalyz. Sevgili Peygamberimiz, En hayrl ev, iinde yetime iyilik ve ikram edilen evdir.3 buyurarak bizleri bu konuda tevik etmitir.

KONUALIM
Hz. Muhammedin ksz ve yetim olarak bymesi onun ksz ve yetimlerin durumunu anlamasna nasl katk salam olabilir? Arkadalarnzla konuunuz.

1 Duh suresi, 9, 10. ayetler. 2 Mn suresi, 1-3. ayetler. 3 Seme Hadisler, s. 234.

72
HZ. MUHAMMED VE ALE HAYATI

Okuma Metni
Peygamberimiz ve Yetim ocuk Hz. Peygamber, bir bayram sabah Medine sokaklarn dolayordu. ocuklar bayramlk elbiselerini giymi ve sevin ierisinde kendi aralarnda oynuyorlard. Kenarda yalnz bana oturmu kk bir ocuk Peygamberimizin dikkatini ekti. Elbiseleri yamal ve ayakkablar yrtk olan bu ocuk elleriyle yzn kapatarak alyordu. Peygamberimiz hemen onun yanna gitmi ve yle demiti: Yavrucuum! Bu gzel bayram gnnde niin alyorsun? Kk ocuk, ban kaldrmam ve soruyu sorann kim olduuna bakmamt. ini ekerek yle cevap verdi: Babam hatrladm. Geen bayramda beraberdik. Ama imdi aramzda deil. Peygamberimizle savaa gitti ve ehit oldu. Keke bu bayram da yanmzda olsayd. Kk ocuun bu szlerini dinleyen Peygamberimiz ok zlmt. Onun ban okayarak yle dedi: zlme yavrucuum. Eer istiyorsan ben baban olaym, Aye annen, Fatma da ablan olsun. stemez misin? Bu teklif karsnda akna dnen kk ocuk, karsndaki kiinin Hz. Muhammed olduunu anlamt. Hemen Peygamberimizin bu teklifini kabul etmi ve onunla birlikte evine gitmiti. Hz. Aye ve Hz. Fatma kk ocuu barlarna bastlar. Salarn tarayarak gzel elbiseler giydirdiler ve yemek yedirdiler. Sevin ierisinde tekrar sokaa koan bu kk ocuk, arkadalarnn yanna gitmi ve onlarla beraber oyuna katlmt. Kendisine aknlkla bakan ve durumu merak eden arkadalarna sevinle yle demiti: Artk benim de dnyalar iyisi ve kalbi merhametle dolu bir babam var. Bir de salarm tarayan efkatli bir annem ve elbiselerimi giydirip beni seven bir ablam var. Dr. Ramazan YILDIRIM (Bu ders kitab iin hikyeletirilmitir.)

73

NTE

3.

TAMAMLAYALIM
Peygamberimiz ok merhametliydi. Yetimler her zaman onun kanatlarnn altnda oldu. Bu konuda Peygamberimizin ne sylediini merak ediyorsanz hecelerin yolunu izleyerek tamamlaynz.

4. Salavat Dualar ve Anlam


Salavat dualar ne zaman okunur?

Hz. Peygambere sevgimizi, ballmz ve saygmz belirtmek iin yaptmz duaya salavat denir. Salavat, peygamberimizin deerini bilmek ve onu rahmetle anmaktr. Yce Allah, Hz. Peygambere salavat getirilmesini, yardm edilmesini ve ona sayg gsterilmesini u ekilde buyurmutur: Allah ve melekleri, Peygambere ok salat getirirler. Ey mminler! Siz de ona salavat getirin. Tam bir teslimiyetle selam verin.1 Peygamberimize salavat getirmek onu, aile bireylerini ve arkadalarn hatrlayarak selamlamaktr. Ayrca Salavat dualarn okuyanlar, tm Mslmanlara yardm, rahmet ve esenlik dilemi olurlar. Peygamberimizin isminin anld durumlarda ksaca Allahmme salli al Muhammedin ve al li Muhammed denilir. Namazlarn son oturuunda da aadaki salavat dualar okunur: Allahmme Salli Duas Anlam Allahmme salli al Muhammedin Allahm! brahim Peygambere ve ve al li Muhammed. Kem salleyte yaknlarna merhamet ettiin gibi Hz. al brhme ve al li brhm. nneke Muhammede, ailesine ve yaknlarna hamdn mecd. da rahmet et. phe yok ki an yce ve vlmeye layk olan sensin.
1 Ahzb suresi, 56. ayet.

74
HZ. MUHAMMED VE ALE HAYATI

Allahmme Brik Duas Anlam Allahmme brik al Muhammedin Allahm! brahim Peygamberi ve ve al li Muhammed. Kem brekte yaknlarn mbarek kldn gibi Hz. al brhme ve al li brhm. nneke Muhammedi, ailesini ve yaknlarn da hamdn mecd. mbarek kl. phe yok ki an yce ve vlmeye layk olan sensin.

KONUALIM
Salavat dualarnn anlam zerinde arkadalarnzla konuunuz.

Okuma Metni
Hz. Muhammedin Hz. Hasan ve Hz. Hseyin Sevgisi Hz. Peygamber (s.a.v.) torunlar Hz. Hasan ile Hz. Hseyini ok seviyordu. Onlarla akalayor ve oynuyordu. Bir gn torunlarndan birini kucana alm ve onu pmt. Bir arkada onun bu davrann aknlkla seyrediyordu. Sonunda dayanamayarak, Benim on tane ocuum var ama bugne kadar hibirini pmedim. dedi. Hz. Peygamber onun bu szlerini hayretle dinledikten sonra yle buyurdu: Merhamet etmeyene, merhamet edilmez. Peygamberimizin torunlarna olan sevgisini ifade eden bir baka rnek de yledir: Bir grup sahabe, Peygamberle birlikte davet edildikleri bir yemee giderken yolda, torunu Hseyine rastladlar. O, ocuklarla oynuyordu. Peygamberimiz Hz. Hseyini grnce ona doru ilerledi ve arkadalarnn nne geip onu tutmaya alt. Hz. Hseyin ise saa sola kamaya balad. Peygamberimiz de onu yakalamak iin peinden kotu. Hz. Hseyini yakalayan Peygamberimiz ellerinden birini enesinin altna dierini de ensesine koyup onu pt ve Hseyin bendendir, ben de Hseyindenim! Kim Hseyini severse Allah da onu sevsin buyurdu. Peygamberimiz sk sk Hz. Fatma validemizin evine giderdi. Ona torunlarn kastederek, Oullarm bana ar, onlar kucaklayaym. Benim ieklerimi getirin. derdi. Torunlar gelince de onlar kucaklar ve perdi. Salarn okar, barna basar, omuzlarna alrd. Bir defasnda torunlarndan biri Hz. Peygamberin ayaklarnda oturuyordu. Efendimiz Ayaa kalk. dedi. O da kalkt ve ayaklarn Peygamberimizin gsne koydu. Dedesi onu yanaklarndan pt ve Allahm, ben bunlar seviyorum, sen de sev! buyurdu. Buhar, Edeb, 22.

75

NTE

3.

NTEMZ DEERLENDRELM A. Aadaki kelimelerde baz sesli harfler dmtr. Kelimeleri uygun harflerle tamamladnzda Peygamberimizin sahip olduu sekin zellikleri tanmlayan kelimeleri bulacaksnz.

B. Aadaki ak ulu sorular cevaplaynz. 1. Hz. Muhammedin ev ilerine yardmc olmasn bir rnekle aklaynz. 2. Hz. Muhammedin ailesinde misafirler nasl karlanrd? Bir rnekle aklaynz. 3. Hz. Muhammed, tutumlu olmak konusunda bizlere nasl rnek olmutur? Aklaynz. 4. Hz. Muhammed, hangi szyle akraba ziyaretini tevik etmitir? 5. sraftan niin kanmalyz? Aklaynz. C. Aadaki sorular sorarak bir arkadanzla rportaj yapnz. Adnz soyadnz: Hz. Muhammed kimdir? Hz. Muhammed adn duyduunuzda aklnza gelen ilk ey nedir?

76
HZ. MUHAMMED VE ALE HAYATI

Hz. Muhammedin aile bireylerinden kimleri biliyorsunuz? Salavat dualarn nerede okuruz? Salavat dualarnn anlamlarn biliyor musunuz? Salavat dualarn okurken neler hissettiniz? (Eklemek istediiniz farkl sorularla rportajnza devam edebilirsiniz.) . Aada eitli sorumluluk rnekleri verilmitir. Bunlarn iinden yaptklarnz seerek nne X iareti koyunuz. (...) Canlya eziyet eden birini grdmde onu uyarrm. (...) Arkadalarmla oyun oynarken grlt yaptmz iin komumuz baka yerde oynamamz istediinde zr dileyerek duyarl davranrm. (...) Kardeimin ev devlerine yardm ederim. (...) Anneme sofray hazrlamada yardm ederim. (...) Yiyecek ve ieceklerimi israf etmem. D. Aadaki oktan semeli sorularn doru seeneklerini iaretleyiniz. 1. Aada verilen isimlerden hangisi Hz. Muhammedin ocuklarndan biri deildir? A) Ali B) brahim C) Zeynep D) Fatma 2. Her yl nisan aynda dzenlenen Kutlu Doum Haftas etkinlikleri kimin doum gn iin yaplmaktadr? A) Hz. Ebu Bekir B) Mimar Sinan C) Hz. Muhammed D) Mevln 3. Aadakilerden hangisi Hz. Muhammedin ailesinin sekin zelliklerinden deildir? A) Hz. Muhammedin ailesinde misafire cmert davranlrd. B) Hz. Muhammedin ailesinde komuluk ilikilerine nem verilirdi. C) Hz. Muhammedin ailesinde israftan kanlrd. D) Hz. Muhammedin ailesinde yaplan iyilikler baa kaklrd.

77

NTE

3.

Z DEERLENDRME Hz. Muhammed ve Aile Hayat nitesinin sonunda neleri ne kadar rendiinizi anlamak iin kendinizi deerlendiriniz. Bunun iin size uygun olan seeneklere X iareti koyunuz.

Z DEERLENDRME

Bunu ok iyi yapabiliyorum.

Bunu ksmen yapabiliyorum.

Bunu yapamyorum.

Hz. Muhammedin evlilii ve ocuklar hakknda bir yaz yazabilirim. Hz. Muhammedin ailesi iindeki rnek davranlarndan rnekler verebilirim. Aile bireylerine danarak i yapmann ok nemli olduunu fark ettim. Hz. Muhammedin ailesinin rnek davranlarndan birini aklayabilirim. sraftan kanmann gereklilii ile ilgili bir ayet meali syleyebilirim. Salavat dualarn okuyup ana dncesini anlatan bir iir yazabilirim.

78

NTE

4.

KURAN-I KERMN TEMEL ETC NTELKLER

NTEMZE HAZIRLANALIM
1. Rab ve vahiy kelimelerinin anlamlarn szlkten bulunuz. 2. Kuran- Kerimin meali ve tefsirlerinden neden faydalanmamz gerektiini reniniz. 3. Kurandan bir ayetin meali nasl bulunabilir? Aratrnz. 4. Allahn, insanlara niin kitap gnderdiini aratrp elde ettiiniz bilgileri defterinize yaznz.

79

NTE

4.

1. slam Dininin Temel Kayna: Kuran


Sen, sana vahyedilene smsk sarl. phesiz sen, dosdoru yoldasn. Zuhruf suresi, 43. ayet. Yukardaki ayette hangi dnce vurgulanmaktadr?

Kuran- Kerim, Allah tarafndan son peygamber Hz. Muhammede gnderilen son kitaptr. slam dininin temel kaynadr. Kuran, hi deimeden ve gvenli bir ekilde bize kadar ulamtr. O, btn insanlara hitap eden evrensel bir kitaptr. nsanlarn dnyada mutlu bir hayat srmelerini ve ahirette de mkfata ulamalarn salayacak ilkeleri kapsar. nsanlar doru ve gvenilir bilgilerle aydnlatr. Kuran, insanlar karanlktan aydnla karr. nsanlara inan, ibadet ve ahlak konularnda sorumluluklarn hatrlatr. Konuyla ilgili olarak bir ayette yle denilmitir: Allah, inananlarn dostudur, onlar karanlklardan aydnla karr...1 nsan, kendisi ve yaratl ile ilgili bilgi sahibi olmak ister. Hayatn amac, lmden sonra ne olaca ve dier canllarla ilikilerinin nasl olmas gerektii hususunda srekli sorular sorar. te bu ve benzeri sorular, en gzel ekilde Kuran cevaplar. Kuran, insann dnyada imtihan edildiini ve yapp ettiklerinden sorumlu tutulacan bildirir. Kuranda bu konu yle ifade edilir: O ki hanginizin daha gzel davranacan snamak iin lm ve hayat yaratmtr...2 Kuran, inan, ibadet ve ahlak ile ilgili pek ok konuda bilgiler ierir. Kuran, zellikle inan konularnda tek ldr ve bu konuda aklad esaslarla insan baboluk ve kararszlktan kurtarr. Doru ve gzel olana ynlendirir.
1 Bakara suresi, 257. ayet. 2 Mlk suresi, 2. ayet.

80
KURAN-I KERMN TEMEL ETC NTELKLER

Kuran, ibadet konusunda da temel kaynaktr. Allaha nasl ibadet edeceimizi Kurandan reniriz. badetler, insann iyilii iindir ve onun gzel bir hayat srmesine yardmc olur. Kuranda, Allahn insan yaratt ve ona eitli imknlar verildii aklanr. Bunun karlnda da insann, Allah tanyp ona iman ve ibadet etmesi gerektii bildirilir. Ahlak konusunda da temel kaynak Kurandr. nsann kendisiyle ve evresiyle iyi ilikiler iinde olmas gerekir. Ahlakl olmak, insan iin vazgeilmez bir zelliktir. Kuranda, insann kendisine ve evresine kar sorumluluklar bildirilmitir. Allah, yaptmz her ite gzel ahlakl olmamz ister ve buna uygun davranlarda bulunmamz tler. Bir ayette yle buyrulur: Dorusu Kuran, sana ve toplumuna bir ttr. leride ondan sorumlu tutulacaksnz.1 Kuran, anlalmak iin gelmi ve BLG KUTUSU anlalsn diye de kolaylatrlmtr. Kuran, dinin anlalp yaanmas iin Kuranda Kamer suresinin 32. ayetinde en temel ve en gvenilir kaynaktr. bu konu yle ifade edilir: Andolsun ki biz Kuran, anlalp t alnmas Kuran okumak ve anlamaya aliin kolaylatrdk. O hlde dnp mak bir ibadettir. t alan yok mu? Kuran, ilk muhataplar Arapa konutuundan, onlar tarafndan anlalsn diye, Arapa olarak indirilmitir. Arapa bilmeyen milyonlarca Mslman ise Kuran anlayabilmek iin meallerden faydalanmaktadr. Kuran ayetlerinin, yaklak anlamyla baka bir dile evrilmesine meal, aklamalarna ise tefsir denir. Mealler, Kurann anlalmas iin gereklidir. Kuran, dnyann belli bal btn dillerine evrilmitir. Trkede de birok meal ve tefsir vardr. Bizim de Kuran anlayabilmemiz iin meallerden ve tefsirlerden faydalanmamz gerekir.
1 Zuhruf suresi, 44. ayet.

81

NTE

4.

Bizler, slam dininin temel kayna olarak Kuran dikkate almalyz. Dinimizin temel ilkelerini Kurandan renirsek hem yanl anlalmalara engel olur hem de batl inan ve hurafelerden uzaklam oluruz.

TARTIALIM
Allah, kitaplar ve peygamberler gndermeseydi ne olurdu? Arkadalarnzla tartnz.

2. Kuran yiye ve Gzele Ynlendirir, Ktlklerden Sakndrr


Grmedin mi Allah nasl bir misal getirdi: Gzel bir sz, kk (yerde) sabit, dallar gkte olan gzel bir aaca (benzetti). (O aa), Rabbinin izniyle her zaman yemiini verir. t alsnlar diye Allah insanlara misaller getirir. Kt bir szn misali, gvdesi yerden koparlm, o yzden ayakta durma imkn olmayan (kt) bir aaca benzer. brahim suresi, 24-26. ayetler. Yukardaki ayette anlatlmak istenen nedir?

Kurana gre iyi ve gzel olan eyler, Allahn yaplmasn istedikleridir. Allahn iyi ve gzel grd her ey, bizler iin faydaldr. Allah, hayr yapmaya ve hayr ilerinde yarmaya nem verir. alkan cmert ve iyi bir insan olmay tler. Kuranda l-i mrn suresinin 92. ayetinde, Sevdiiniz eylerden (Allah yolunda) harcamadka iyilie eremezsiniz. Her ne harcarsanz, Allah onu hakkyla bilir. denilerek sevdiimiz eyleri, ihtiyac olanlarla paylamak, gerek iyilik olarak tanmlanr. nsanlar, birbirlerine severek ve isteyerek yardm etmelidir. Kuran, her zaman, insan haklarna sayg gsterilmesini ister. Kuranda bakalarnn mallarna zarar vermek yasaklanmtr. Ayrca kimse sahibinin izni olmadan bakasnn eyalarn almamaldr. nsanlara zarar vermekten kanmaldr. Btn bunlar, Kurann insan doruya, gzele ve faydal olana ynlendirdiini gstermektedir. Kuran; kardelii, dostluu, yardmseverlii tler. Sevgi, merhamet ve hay (utanma) duygusunu ne karr.

82
KURAN-I KERMN TEMEL ETC NTELKLER

YAZALIM
...yilik ve (Allahn yasaklarndan) saknma (takva) zerinde yardmlan, gnah ve dmanlk zerinde yardmlamayn... Mide suresi, 2. ayet. Yukardaki ayetten anladklarnz yaznz.

Kuran yol gstericidir. nsanlar doruya iletir. zellikle peygamberleri; drstlkleri, gvenirlikleri ve temiz ahlaklaryla bize rnek gstererek gzel davranlar sergilememizi ister. nsan, verdii sz yerine getirmelidir. rnein insan yapmayaca eyleri sylememelidir. Kuranda konuyla ilgili olarak yle buyrulmaktadr: ...Verdiiniz sz yerine getirin. nk verilen sz sorumluluk gerektirir.1 nsann, iinde yaad topluma ve dier insanlara kar birtakm sorumluluklar vardr. Kuran- Kerim, insanlarn bu sorumluluklarn yerine getirmelerini ister. Allah, gnahlardan kanmay ve gnah ilemeyi alkanlk hline getirenlerden uzak durmay tler. Tvbe etmeyi tavsiye eder. Ayrca Kuranda, yilikler, ktlkleri (gnahlar) giderir2 denilerek iyilik yapmamz istenir. Kuran, iyi ile kty ayrr ve insann iyi olan semesinde ona yardmc olur. nsan, yapt iyiliklerin Allah tarafndan dllendirileceini de bilmelidir. Bu konuda Kuranda yle buyrulur: O, nce (yoktan) yaratr, sonra da iman edip iyi iler yapanlara adaletle mkfat vermek iin (onlar huzuruna) geri evirir3 Ancak, iyiliin ve gzelliin karlnn sadece bu dnyada deil, ahirette de beklenmesi gerektiini syler. nsann iyi dncelerinin, davranlarna da y yansmasn ister.

SYLEYELM
Mallarn Allah yolunda harcayanlarn durumu, yedi baak bitiren ve her baakta yz dane bulunan bir tohum gibidir. Allah, dilediine kat kat verir. Allah, ltfu geni olandr, hakkyla bilendir. Bakara suresi, 261. ayet. Yukardaki ayette anlatlmak istenen nedir? Syleyiniz.
1 sr suresi, 34. ayet. 2 Hd suresi, 114. ayet. 3 Ynus suresi, 4. ayet.

83

NTE

4.

3. Kurann Aklaycl ve Yol Gstericilii


Ya aar Nazm- Celilin bakarz yaprana; Yahut fler geeriz bir lnn toprana nmemitir hele Kuran, unu hakkyla bilin: Ne mezarlkta okunmak ne de fal bakmak iin. Mehmet kif ERSOY Yukardaki iirde Kurann hangi ynne dikkat ekilmitir?

Allah, insanlara gnderdii kitaplar ve peygamberlerle doru yolu gstermitir. Kuran da bu amala gnderilen bir kitaptr. Dnya ile ahiret dengesini kurmamza ve iyiyle kty, doru ile yanl ayrt etmemize yardmc olur. yiliklere zendirir ve ktlklerden sakndrr. Yce Allah, Nahl suresinin 89. ayetinde yle buyurur: ...Sana bu kitab (Kuran) her eyi aklayan ve Mslmanlara yol gsterici, rahmet ve mjde olarak indirdik... Kuran, sorumluluk sahibi olmamz ister. PAYLAALIM Hem bireysel hem de toplumsal yaamKurann gnlk hayatmzmzda ihtiya duyacamz ilkeleri belirtir. Bu u daki yeri ve nemi ile ilgili rynyle Kuran, aklayc ve yol gstericinekler bulup snfta arkadaladir. Doruyu arayan ve bulmaya alanlar, , rnzla paylanz. onun ilkelerine uyduklarnda mutlu ve huzurlu u bir yaama kavuurlar. Allah, uyarlarn dikkate alp doruyu bulmak iin gayret gsterenlere yardm eder. Fakat doru yolu aramas ve bulmas gereken insann kendisidir. Kuran, insan gzel davranlar edinmeye tevik edip ynlendirir. Ankebt suresinin 69. ayetinde bu konu yle dile getirilir: Hi phe yok ki Allah, iyilik yapanlarla beraberdir.

NOT EDELM KURAN niin indirilmitir?

Okumamz, Anlamamz, Dnmemiz, Doru yolu bulmamz, Yaayp mutlu olmamz iin.

84
KURAN-I KERMN TEMEL ETC NTELKLER

BLG KUTUSU

Yaratr. Nimet verir. Yol gsterir.

nanr. kreder. Tercih eder.

Allah, gnderdii vahiylerle kendisini insanlara tantmtr. Kurana gre Allah her eyi iitir, grr ve bilir. Hibir eyi unutmaz ve hibir ey ona zor gelmez. Kimse onun dengi, ei ve benzeri deildir. O, mutlak g ve hikmet sahibidir ve doru yolu seenlerle beraberdir. Allah, her eyi insan iin yaratm ve onun hizmetine sunmutur. Bize saysz nimetler vermitir. Allahn bizim her trl ihtiyalarmz karlayabileceimiz bir dnya yaratmas da onun bize olan sevgisinin bir iaretidir. nsan, kendisi iin yaratlan eyleri, Allahn bir ltfu olarak grmelidir. O, insanlardan kaldramayacaklar bir ey de istememitir. Bu konuda yle buyurmutur: Allah, kimseye gcnn stnde bir ey yklemez1 nsan, yalnzca Allaha inanmal, ibadet etmeli ve dua ederek ondan yardm istemelidir. Allah, insann iinde bulunduu nimetleri hatrlamasn ve nankr olmamasn ister. nsan, kendisine sunulan imknlar karsnda, teekkr etmeyi ihmal etmemelidir. Allah, krn karl olarak da nimetlerini artracan brahim suresinin 7. ayetinde yle ifade etmektedir: ...Eer krederseniz, elbette size (nimetlerimi) artracam

1 Bakara suresi, 286. ayet.

85

NTE

4.

LSTELEYELM
Kurann bireylerden nasl bir insan olmalarn istedii konusu tartarak ulatnz sonular listeleyiniz. Kuran; yilik yapan ktlklerden uzak duran bir insan olmamz ister. ........................................................................................................... ........................................................................................................... ...........................................................................................................

Allah, insan yaratp onu tek bana brakmamtr. nsanlarn bir arada huzurlu yaamalarn salayacak tler gndermitir. nsanlar kendi aralarnda uyumu bozacak davranlardan sakndrmtr. Dostluk, kardelik ve arkadalk ierisinde yaamalarn tlemitir. Krc sz ve davranlardan uzak durmalarn istemitir. Kuranda, Syle o kullarma: Hep en gzel szleri sylesinler...1 denilerek insanlar arasndaki iyi ilikilerinin bozulmamas iin kiilerin szlerine dikkat etmeleri emredilmitir.
1 sr suresi, 53. ayet.

86
KURAN-I KERMN TEMEL ETC NTELKLER

Kan ba, insanlar arasndaki yardmlamann en gzel rneklerinden biridir.

Kuran, her konuda iyi ve gzeli tercih etmemizi ister. Bu nedenle bizler de birbirimize n yargl davranmamal ve hogrl olmalyz. Kendimize yaplmasn istemediimiz eyleri bakalarna da yapmamalyz. Nitekim Kuranda, bakalarn kt isimle armann, alay etmenin, kmsemenin ve hakaret etmenin doru olmad ifade edilir. Kuran; gsz, yetim, yoksul ya da engelli insanlarn da toplumun bir paras olduunu syler. Onlarla yardmlamay ve paylamay emreder. Hatta kendi ihtiyac olduu hlde bakalarnn ihtiyalarn dnp onlar kendilerine tercih edenleri ver. Kuran, insann insanla ilikilerinde rehberlik ettii gibi evrenle ilikilerinde de yol gsterir. Kuran- Kerim, insan evren hakknda dnmeye ve ondan yararlanmaya arr. nsan, evreni iyice gzlemlediinde her eyin kendisi iin yaratldn ve hibir eyin bo ve anlamsz olmadn fark eder. Kuranda insann, evreni tanmas ve ondan ll bir ekilde yararlanmas tlenir. brahim suresinin 32-34. ayetlerinde yle buyrulur: (O yle ltufkr) Allahtr ki gkleri ve yeri yaratt, gkten suyu indirip onunla rzk olarak size trl meyveler kard, izni ile denizde yzp gitmeleri iin gemileri emrinize verdi, nehirleri de sizin (yararlanmanz) iin aktt. Dzenli seyreden gnei ve ay size faydal kld, geceyi ve gndz de emrinize verdi. O, size istediiniz her eyden verdi. Allahn nimetini sayacak olsanz sayamazsnz Allah, evreni bir dzen ve uyum iinde yaratmtr. nsan, evrenin bu ileyiini ve ahengini bozacak davranlardan uzak durmaldr. nsan kendisi iin yaratlan nimetlerden yararlanrken arlklardan kanmaldr. htiyalarn abartarak israfta bulunmamaldr.

87

NTE

4.

Btn evren, Allahn belirledii yasalara gre hareket etmekte ve onun emrine boyun emektedir. Allahn yaratt tabiatn yasalarnda bir deime olmaz. Onun bilgisi olmadan bir yaprak dahi dmez. Evrendeki her ey, Allahn kendileri iin takdir ettii grevi aksatmadan srdrr. rnein aalar fotosentez yapar, suyun kaldrma kuvveti vardr. Allah, Neml suresinin 64. ayetinde, Peki, yaratl ilk defa balatan ve sonra da onu aralksz devam ettirip yenileyen kimdir?.. diyerek insan yaratl dnmeye ve anlamaya davet eder. Hatta insann, bu ilk yaratln, ahiretteki diriliin delili olarak grmesini ister. Baka bir ifadeyle ilk defa yaratan yeniden yaratmaya da kadirdir. Evren ve iindeki varlklarn bir balangc olduu gibi bir sonu da vardr. Evren, sonsuz deildir. Her ey varln ve varlnn devamn Allaha borludur. Zaman geldiinde Allahn dilemesiyle son bulacaktr. Kuranda her eyin bir sresi ve sonu olduu Rm suresinin 8. ayetinde yle aklanr: Kendi kendilerine, Allahn, gkleri, yeri ve ikisinin arasnda bulunanlar ancak bir hakikat olarak ve belirli bir sre iin yarattn hi dnmediler mi?..

KONUALIM
Ya itiiniz suya ne dersiniz? Buluttan onu siz mi indirdiniz, yoksa indiren biz miyiz? Dileseydik onu tuzlu yapardk. kretmeniz gerekmez mi? Vka suresi, 68-70. ayetler. Yukardaki ayetlerde verilmek istenen mesaj nedir? Arkadalarnzla konuunuz.

88
KURAN-I KERMN TEMEL ETC NTELKLER

4. Allah Arayan nsan: Hz. brahim


Hz. brahim ismi size neler artryor?

Allah, insanlara doru yolu gstermesi iin birok peygamber gnBLG KUTUSU dermitir. Hz. brahim Kuranda hayat Hz. brahim gzel huylu, iyilikgenie anlatlan peygamberlerden sever ve cmert biriydi. Misafirbiridir. Hz. brahimin peygamber olalerini arlamay, onlara ikram rak grevlendirildii toplum, gnee, ve yoksullara yardm etmeyi ok aya, yldzlara ve kendi elleriyle yaptkseverdi. lar putlara tanr diye tapyordu. Hz. brahim, peygamber olmadan nce bir gece gkyzndeki yldzlara ve aya bakarak, Nasl oluyor da insanlar bunlara tanr diye tapyor? diye dnd. Geceleri l l parlayan yldzlar ve gkyznn gzel ss olan ay, gndz olunca kayboluyordu. Bir grnp bir kaybolan ay ve yldzlar benim Rabbim olamaz. dedi. Srekli dnyordu. Bir sabah alaca karanlkta kalkt ve gnein douunu seyretti.

NOT EDELM
nsan, evrende meydana gelen olaylar dndnde bunlar gerekletiren bir yaratcnn var olduunu anlar.

89

NTE

4.

Gn boyunca gnei izleyip durdu. Gne akamzeri sessizce szlerek kayboldu. brahim, gnein de insanlarn Rabbi olamayacan dnd. nsanlar anlamakta glk ekiyordu. Her eyi; insanlar, gnei, ay, yldzlar yaratan ve varl sonsuz olan yce bir yaratc olmalyd. Gnlerce bunlar dnd. Sonunda evrenin yaratcs olan Allaha inandn aklad. Hz. brahimin babas da puta tapyordu. Bu duruma ok zlen brahim, bir gn babasn, Babacm, iitmeyen, grmeyen ve sana hibir faydas olmayan bu putlara neden tapyorsun? diyerek uyard. Bu duruma ok kzan babas, brahimi yanndan uzaklatrd. brahim Peygamber, halkna bkmadan usanmadan yalnzca bir olan Allaha inanmalar ve ona ibadet etmeleri gerektiini anlatt.

SYLEYELM
Gecenin karanl onu kaplaynca (brahim) bir yldz grd, Rabbim budur. dedi. Yldz batnca, Batanlar sevmem. dedi. Ay doarken grnce Rabbim budur. dedi. O da batnca, Rabbim bana doru yolu gstermezse elbette yoldan sapan topluluklardan olurum. dedi. Gnei doarken grnce de Rabbim budur, nk bu daha byk. dedi. O da batnca yle dedi: Ey kavmim! Ben sizin (Allaha) ortak kotuunuz eylerden uzam. Ben itenlikle yzm, gkleri ve yeri yoktan var edene evirdim ve ben asla Allaha ortak koanlardan deilim. Enm suresi, 76-79. ayetler. Hz. brahim; yldzlar, ay ve gnein tanr olamayacan halkna nasl anlatmtr? Yukardaki ayetleri okuduktan sonra dncelerinizi syleyiniz.

90
KURAN-I KERMN TEMEL ETC NTELKLER

Hz. brahimin yaad lkenin kral Nemrut adnda biriydi. Hz. brahim bir gn Nemruta giderek onu Allaha inanmaya ard. Nemrut kendini beenmi bir tavrla, Bu lkenin tanrs benim. Senin tanrn da kim? dedi. brahim, Benim Rabbim Allahtr. O ldrr ve yeniden diriltir, deyince, Nemrut, Ben de ldrr ve diriltirim, dedi. (Nemrut iki mahkmu yanna artarak birini ldrtm ve dierini de serbest brakarak gya kendisinin hem ldrmeye hem de diriltmeye gc yettiini ispatlamaya almt.) brahim, Allah gnei doudan getiriyor, sen de batdan getirsene? dedi. Nemrut bu szler zerine arp kald. Ne diyeceini bilemedi. Ancak yine de Allaha inanmad.

LSTELEYELM
Hatrla ki brahim yle demiti: Rabbim! Bu ehri (Mekkeyi) gvenli kl, beni ve oullarm putlara tapmaktan uzak tut. brahim suresi, 35. ayet. Ey Rabbim! Beni ve soyumdan gelecekleri namaz devaml klanlardan eyle. Ey Rabbimiz! Duam kabul et! Ey Rabbimiz! (Amellerin) hesap olunaca gn beni, anne babam ve mminleri bala! brahim suresi, 40, 41. ayetler. Hz. brahim duasnda hangi istekleri dile getirmitir? Listeleyiniz. Balanmay ............................... ...............................

91

NTE

4.

BLG KUTUSU
brahim Peygamber, olu smail ile birlikte, ilk defa Hz. dem zamannda yaplan Kbeyi ayn yerinde yeniden yapmtr.
Kbenin temsil resmi

Okuma Metni
Atete Gl Bahesi Hz. brahim srekli halkna putlara tapmann tutarszln anlatmaya alt. Ancak halk Hz. brahimin szlerini anlamyor veya anlamak istemiyordu. Hz. brahim halkn daha farkl yntemlerle uyarmaya devam etti. Hz. brahimin yaad ehirde putlarn bulunduu byk bir tapnak vard. nsanlar buraya gelerek putlara hediyeler sunar ve onlara dileklerini yerine getirmeleri iin dua ederlerdi. Bir bayram gn btn halk elenceye dald bir vakitte brahim Peygamber gizlice tapnaa girdi. Elindeki baltayla byk put hari, btn putlar bir bir krd. Sonunda baltay byk putun boynuna asarak kimseye grnmeden tapnaktan ayrld. nsanlar geri dndnde putlarn krldn grnce dehete kapldlar. Hz. brahimin putlara inanmadn bildikleri iin ondan phelendiler. Hemen onu tapnaa arp putlar kimin krdn sordular. Bu durum Kuran- Kerimde yle anlatlr: Belki onu u bykleri yapmtr, konuabiliyorlarsa onlara sorun, dedi. Bunun zerine, kendi vicdanlarna dnp (kendi kendilerine) Zalimler sizlersiniz, sizler! dediler. Sonra tekrar eski inan ve tartmalarna dndler ve Sen de bilirsin ki bu putlar konuamaz. diye karlk verdiler. Hz. brahim, Peki o hlde ne diye Allah brakp da size hibir faydas ve zarar dokunmayan bu cansz varlklara tapyorsunuz. Size de Allah brakp taptklarnza da yazklar olsun! Hl akllanmayacak msnz? dedi.1 Dnemin kral Nemrut, verecek bir cevap bulamad. Etrafnda bulunan kiilerden bazlar, Eer i yapacaksanz, onu yakn da tanrlarnza yardm edin!2 dediler. Sonunda kocaman bir ate yaktlar. Peygamberi de alev alev yanan atein ortasna attlar. Herkes nefesini tutmu olanlar izliyordu. Ate bir anda gl bahesine dnverdi. nk Allah, Ey ate! brahim iin serinlik ve esenlik ol! dedik.3 buyurarak atee Hz. brahimi yakmamasn emretmiti. Her eyi yakan ate, Hz. brahime serin bir gl bahesi olmutu. Hz. brahim bu mucize karsnda Allaha yrekten teekkr etti. Dr. Ahmet EK (Bu kitap iin hazrlanmtr.)

1 Enbiy suresi, 6367. ayetler. 2 Enbiy suresi, 68. ayet. 3 Enbiy suresi, 69. ayet.

92
KURAN-I KERMN TEMEL ETC NTELKLER

KISSADAN ANLADIKLARIMIZ
Kssann ad: ............................................................................................. Kssann kahramanlar: ............................................................................. Kssann ana fikri: ..................................................................................... Kssadan karlabilecek dersler: ...............................................................

Okuduunuz kssay gz nnde bulundurarak yukardaki boluklar doldurunuz.

5. Fil Suresi ve Anlam


Bu sureye niin byle bir isim verilmi olabilir? Dnnz.

Fil suresi, Kuran- Kerimin 105. suresidir. Toplam be ayettir. Mekkede inmitir. Adn birinci ayette geen fil kelimesinden almtr. Surede Fil Olay anlatlmaktadr. Fil Olay yledir: Habeistan (Etiyopya) Krallnn Yemen valisi Ebrehe, Hristiyanl Arabistanda yaymak ve insanlarn Kbeyi ziyaret etmelerini engellemek iin bir kilise yaptrmtr. Ancak insanlar bu kiliseye fazla ilgi gstermeyince Kbeyi ykmaya karar vermitir. Fillerle destekledii ordusuyla Mekkeyi kuatmtr. Mekkenin yneticileri ise Kbenin sahibi Allahtr. Onu sahibi koruyacaktr. diyerek Ebrehenin ordusuna kar koymamlardr. Ebrehenin ordusu Kbeye yaklanca gklerde beliren sr sr kular, ordunun zerine talar yadrarak onlar yerle bir etmilerdir. Bylece Allah Kbeyi dmanlara kar korumutur.1 Okunuu Bismillhirrahmnirrhm 1. Elem tera keyfe feale rabbke bieshbil-fl. 2. Elem yecal keydehm f tadll. 3. Ve ersele aleyhim tayran ebbl. 4. Termhim bi-hicratin min siccl. 5. Fe-cealehm ke-asfin mekl. Anlam Rahman ve Rahm Allahn adyla 1. (Ey Muhammed! Kbeyi ykmaya gelen) fil sahiplerine Rabbinin ne ettiini grmedin mi? 2. Onlarn tuzaklarn boa karmad m? 3. Onlarn stne, sr sr kular gnderdi. 4. Onlara amurdan sertlemi talar atyorlard. 5. Sonunda onlar yenilmi ekin gibi yapt.

KONUALIM
Fil suresinin anlam zerinde arkadalarnzla konuunuz.

1 Elmall M. Hamdi Yazr, Hak Dini Kuran Dili, C 9, s. 449.

93

NTE

4.

NTEMZ DEERLENDRELM A. Aadaki ak ulu sorular cevaplaynz. 1. Dorusu Kuran, sana ve toplumuna bir ttr ve ondan sorulacaksnz. (Zuhruf suresi, 44. ayet.) ayetiyle anlatlmak istenen nedir? Yaznz. 2. Kuran, slamn temel kaynadr. szn aklayan ksa bir paragraf oluturunuz. 3. Kuran hangi konularda bizlere aydnlatc bilgiler verir? Aklaynz. B. Aadaki oktan semeli sorularn doru seeneklerini iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi iyi bir insan iin sylenemez? A) Cmert B) Yardmsever C) Merhametli D) Bencil 2. Hz. brahimin peygamber olarak gnderildii toplum daha nceleri aadaki inanlardan hangisine sahipti? A) Mslman B) Yahudi C) Hristiyan D) Putperest 3. nsann skntlarla ba etmesine ve skntlara sabretmesine yardmc olan ey aadakilerden hangisi olamaz? A) Dua B) Dostluk C) Arkadalk D) Tembellik 4. Aadakilerden hangisi insanlar aras iyi ilikilere rnek verilebilir? A) Paylamak B) Alay etmek C) Hakaret etmek D) Kmsemek C. Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri verilen kelimelerden uygun olanlar ile doldurunuz. (Fil, Kuran, Hz. Muhammed, Hz. brahim.) 1. nmemitir hele , unu hakkyla bilin. Ne mezarlkta okunmak ne de fal bakmak iin. 2. , bir gn Nemruta giderek onu Allaha inanmaya ard. 3. Kuran- Kerimin 105. suresi suresidir. . Aadaki bilgilerin dorularn D, yanllarn Y ile iaretleyiniz. (...) nsan- evren ilikisinde sorumlu olan insandr. (...) Kuran insanlar sadece ibadetler konusunda aydnlatr. (...) nsan, ihtiyalarn abartarak israf etmemelidir. (...) stnlk, sadece soydadr.

94
KURAN-I KERMN TEMEL ETC NTELKLER

Z DEERLENDRME Kuranda Kssalar nitesinin sonunda neleri ne kadar rendiinizi anlamak iin kendinizi deerlendiriniz. Bunun iin aadaki sorular cevaplandrmalsnz. Sorulardan size uygun olan seenekleri (X) iareti koyunuz.

Z DEERLENDRME

Bunu ok iyi yapabiliyorum.

Bunu ksmen yapabiliyorum.

Bunu yapamyorum.

Kurann slam dinindeki nemini yorumlayabilirim. Kurann hayatmzdaki yerini nemini ifade edebilirim. ve

Kurann iyiye ve gzele ynlendirip ktlklerden sakndrdn rneklerle aklayabilirim. Kurann yol gstericiliinin ne alama geldiini aklayabilirim. Hz. brahimin Allaha inan konusunda ne tr abalar gsterdiini anlatabilirim. Fil suresini ezbere okur ve anlamn syleyebilirim.

Buhar, Fezail'l-Kur'an, 21.

95

NTE

5.

SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

NTEMZE HAZIRLANALIM 1. Paylamak ile ilgili bir atasz ve bir deyim bularak defterinize yaznz. 2. Kandil, mira, mevlit ve cuma kelimelerinin anlamlarn szlkten bularak defterinize yaznz. 3. Kandil gecelerinde neler yapldn byklerinizden reniniz. 4. Hasta ziyaretinde bulundunuz mu? Bulunduysanz neler hissettiinizi arkadalarnzla paylanz.

96
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

1. Paylamak Niin nemlidir?

Oturduunuz srann retiminde kimlerin ne ekilde katks olmutur?


Toplumsal hayat paylama zerine kuruludur. htiyalarmz tek bana karlayamayz. Kahvalt sofrasndaki bir ekmein, budaydan un hline, sonra da ekmek hline gelii ancak yzlerce insann emeiyle olur. Birok kiinin katksyla kk bir pamuk bitkisi zerimizdeki elbiseye dnr. nsan, doas gerei tek bana yaayamaz. Bakalaryla birlikte yaamak ise karlkl dayanmay ve paylamay gerektirir. Eitim grmemiz iin retmene, salmz iin doktora, bozulan eyamz iin tamirciye ihtiya duyarz. Toplumu oluturan bireyler maddi imkn asndan ayn artlara sahip olmayabilir. Salkl bir toplumda varlkl insanlar, sahip olduklar imknlar ihtiya sahibi kimselerle paylarlar. Yoksul insanlar gzetip kollar, eitim ve retimlerinde kendilerine yardmc olurlar. Bylece toplumsal huzur ve mutlulua katk salam olurlar. Yaplan iyiliklerin unutulmayaca ve karlksz kalmayaca konusunda Yce Allah yle buyurur: Sevdiiniz eylerden (Allah yolunda) harcamadka iyilie eremezsiniz. Her ne harcarsanz, Allah onu hakkyla bilir.1 Paylamak, sevgi kaynakldr. Her birimiz, evremizdeki insanlarla paylaacak bir eyler bulabiliriz. yi niyetli olmak, gler yzl davranmak, bakasna sz hakk tanmak ve hastal sebebiyle okula gelememi olan arkadamz ziyaret etmek paylamaya rnek davranlardr. Bu konuda Sevgili Peygamberimiz yle buyurur: Kardeini gler yzle karlamak eklinde bile olsa hibir iyilii kk grme.2 Paylaan insanlar, evreleri tarafndan daha fazla sevilir ve takdir edilirler. Paylamay sevmeyen insanlar ise gittike yalnzlarlar. Paylamann znde iyilik vardr. Kalemtramz dn vermek, arkadamzla yiyeceimizi paylamak ve kk kardeimize yemek yerken yardmc olmak gibi davranlarn znde sevgi ve iyilik yapma arzusu yatar. Bu sevgi ve iyilik duygusundan dolay yaknlarmz ve arkadalarmzla znt ve sevincimizi paylarz.
1 l-i mrn suresi, 92. ayet. Et ime, 2 Mslim, Birr, 144; Tirmiz, Etime, 30.

97

NTE

5.

Vatann btnl ve milletin bamszl iin dayanmann byk bir nemi vardr. Bu nedenle hepimiz zor durumda olanlara yardm etmeli ve muhta durumda olanlar gzetmeliyiz. Dayanma olmadnda toplumda yoksulluun artacan, mill birlik ve btnln zarar greceini bilmeliyiz. Bu konuda dinimizin tlerini her zaman dikkate almal, toplumda yaayan dier fertlerle bar iinde yaamal ve dayanmaya nem vermeliyiz. Dayanmann znde iyilii sevme ve ktlkten kanmann yer aldn bilmeliyiz. Sevin ve zntlerde millete dayanma iinde olmann bizi glendireceini unutmamalyz. Atalarmz Kurtulu Savanda birlik, beraberlik ve dayanma iinde vatanmz dmana kar korudular. Bizlere bamsz bir vatan brakmak iin canlarn ve mallarn seve seve feda ettiler. Atatrk, yardmlama ve dayanmann nemini, Bakasna olan bir iyilik, bize de iyiliktir. Bakasna olan ktlk, bize de ktlktr. Bu sebeple iyilii sevmek ve ktlkten kanmak lazmdr.1 szyle aka ifade etmitir. O, bu konuyla ilgili baka bir sznde ise, Ksaca ballk, herkes kendi iin yerine herkes herkes iin dncesini ortaya koyar. Bu dnce sosyaldir, milldir, geni ve yksek anlam ile insancldr.2 demitir. Bylece kendimizle birlikte bakalarn da dnmenin nemini vurgulamtr.

YAZALIM
Cafer-i Sadkn, Birbirinizle dosta ilikilerinizi gelitirin; birbirinize iyilik yapn. Allahn emrettii gibi birbirinize devaml efkatli ve merhametli olun. sznden anladklarnz yaznz. Kuleyni, el-Kfi, C 2, s. 175.

1 Atatrklk. C 1, s. 377. 2 Atatrklk, C 1, s. 377. Atatrklk, 1,

98
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

Sevin ve mutluluklar bireysel olduu gibi toplumsal da olabilir. Bilim ve teknoloji, ekonomi ve spor alanndaki baarlar millete paylatmz onur ve kvan verici durumlardr. Deprem, sel ve yangn gibi afetlerde yardmlama ve dayanmaya nem vermeliyiz. Yaplan hayr ve iyiliin karlksz braklmayacan bilmeliyiz. Yce Allah bu konuda yle buyurur: Onlarn yaptklar hibir iyilik, karlksz braklmayacaktr. Allah, sorumluluk sahiplerini ok iyi bilir.1 Mutlu ve hznl olduumuz zamanlarda millet olarak dayanma ierisinde olmann bizleri birbirimize kenetleyeceini unutmamalyz.

LSTELEYELM
Sevin ve mutluluunuzu ilk nce kimlerle paylarsnz? Listeleyiniz. Ailemizle .. ..

2. Sevinlerimizi Paylaalm

Sevinli bir haber duyduunuzda ncelikle ne yaparsnz?


nsan hayat tatl ve ac anlarla doludur. Bizi mutlu klan bir durumla karlatmzda iimizde bir coku hisseder, bunu yaknlarmzla paylamak isteriz. Anne, baba, dost ve arkadalarmzn, iimizdeki sevin ve mutlulua ortak olmalar iin yan bamzda bulunmalarn arzularz.
1 l-i mrn suresi, 115. ayet.

99

NTE

5.

Gzel bir haber aldmz zaman mutlu oluruz. rnein, bir kardeimiz dnyaya geldiinde gnlmz sevin ve mutlulukla dolar. Bu sevinli anlarmz ailemiz ve arkadalarmzla paylarz. Bylece onlarn sevincimize ortak olmas bizleri daha mutlu eder. Peygamberimiz konuyla ilgili yle buyurmutur: Sizden biriniz, kendisi iin istediini kardei iin de istemedike gerek anlamda inanm olmaz.1 Bakalarna yanstlan sevin ve mutluluk, byk bir cokuya dnr. Bundan dolay sevin ve mutluluumuzu paylama ihtiyac hissederiz. Millet olarak birlikte sevindiimiz ve huzur bulduumuz gnler vardr. Din ve mill bayramlarmz, kandil gecelerimiz, cuma gn ve ramazan ay bunlarn banda gelir. Bu gnlerde toplum olarak birlikte sevinir ve mutluluk iinde birbirimizi tebrik ederiz. Bu da birlik ve dayanmamz glendirir. Toplumsal ilerlememize katk salar. 2.1. Din Bayramlarmz

Bayram ve ocuk
Bayram geldi hep birleti ocuklar. eker yedi ekerleti ocuklar. Kimisi tomurcuk, kimisi iek, Kimi daldan dala uan kelebek. Neeli bir gl, pamuka bir el, Bayramlar sizinle daha da gzel. Ac, keder hi yakmaz yzne, Annen baban kurban olsun gzne. Sevgi sizin, nee sizin, haz sizin, Doyulmayan eda sizin, naz sizin. Siz doacak gnn pembe afa, Siz yuvann ss, adam ufa. Bayram geldi hep birleti ocuklar, eker yedi ekerleti ocuklar. Bestami YAZGAN, ocuk iirleri, s. 43, 44. Yukardaki iirde bayramlarn hangi ynne deinilmitir?
1 Buhar, man 7; Mslim, man 71.

100 100
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

yardmlama, Bayramlar, yardmlama, dayanma ve paylamann youn olarak yaand sevinli gnlerdir. Bu gnler, toplumsal huzur ve mutluluu artrr. Bu gnlerde eitli kutlama ve trenler dzenleriz. Bizim de millete kutladmz ve sevinlerimizi paylatmz din ve mill bayramlarmz vardr.
Din bayramlarmz iki tanedir. Bunlardan biri Ramazan Bayram dieri ise Kurban Bayramdr. Her iki bayram, isimlerini dinimizce nemli saylan ibadetlerden alr. Ramazan Bayramna verilen isim, ramazan orucu ibadetiyle; Kurban Bayramna verilen isim de kurban ibadetiyle ilikilidir. Ramazan Bayram: Din bayramlarn ilki Ramazan Bayramdr. Ramazan aynda Allahn buyruuna uyarak oru tutarz. Be vakit namaza ilaveten teravih namaz klarz. Yardma muhta olanlara, kimsesiz ve yoksul kimselere bu ayda daha ok yardm ederiz. Zengin Mslmanlar fitre ve zektlarn ounlukla bu ayda vererek ihtiya sahiplerini sevindirirler. badet ve iyiliklerle dolu bir ayn bitiminde Ramazan Bayramna ularz.

101 101

NTE
Ramazan aynn son gn bayram hazrlna balanr. Evler temizlenir, bayramlk giysiler, hazrlna tatl ve kurabiyeler hazrlanr Bayramn ilk gn sabah camiye gidilir sabah namaz ve bay hazrlanr. gidilir, bayram namaz huzur ierisinde klnr. Bayram namaz sonrasnda insanlar, kendi aralarnda bayramlarlar. Evimizde anne, baba ve byklerimizin ellerini per, bayramlarn tebrik ederiz. Akraba ve komularmzn da bayramlarn kutlar sevinlerine ortak oluruz. Mslmanlar arasnda hediyelemenin en youn yaand gnler, bayram gnleridir. Gelen konuklara tatl, eker veya ikolata ikram eder, kolonya tutarz. Bylece bir aylk oru ve dier ibadetleri yerine getirmenin dl olarak Ramazan Bayramn yaknlarmzla sevin ve coku ierisinde kutlarz. Kurban Bayram: Din bayramlarmzdan biri de Kurban Bayramdr. Ramazan Bayramndan iki ay on gn sonra kutlanr. Bayramn ilk gn sabah camiye gidilir, sabah namaz ve bayram namaz huzur ierisinde klnr. Bayram namaz sonrasnda cemaat, kendi aralarnda bayramlar. Kurban Bayram drt gn srer ve adn kurban ibadetinden alr. Bu bayramda ekonomik durumu iyi olanlar, Allahn honutluunu kazanmak iin kurban keserler. Kesilen kurban genellikle e blnr. Bunlardan biri kurban kesemeyen ihtiya sahiplerine verilir. Bir dieri; akraba, komu ve gelen misafirlere ikram edilir. Kalan ksm ise ev halk iin ayrlr. Komular ve akrabalar ziyaret edilerek bayramlar tebrik edilir. Byklerin elleri plr ve kkler hediyelerle sevindirilir. Birbirlerine dargn ve krgn olanlar, bayram sebebiyle barrlar. ksz, yetim ve kimsesizler, verilen hediyelerle mutlu olurlar. Yal ve hasta kimseler, yaplan bayram ziyaretine sevinirler. Uzakta olanlarn bayramlar mesajla veya telefonla kutlanr. Bayramlarmz, herkesin sevincini paylat gzel gnlerdir.

5.

GNLK YAZALIM
Ramazan ve Kurban bayramlarnda neler yaadnz? Bayramda en ok neler yapmak istersiniz? Arkadalarnz, akrabalarnz ve dostlarnz grmediiniz bir bayram geirdiinizi dnn. Kendinizi nasl hissetiinizi gnlk hlinde yaznz.

102 102
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

2.2. Mill Bayramlarmz 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayramnn dnya ocuklarnn katlmyla kutlanan bir bayram olduunu biliyor musunuz? Tarihimizde milletimizin baar salad nemli gnler vardr. Bu gnler, mill bayram olarak kutlanr. Mill birlik ve beraberliimiz bu bayramlarla glenir. Dzenlenen trenler, birlikte yaamann mutluluunu hissettirir. Evlerimizi ve okullarmz sslediimiz bayraklar, zgrlk ve bamszlmzn kolay kazanlmadn hatrlatr. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram Bu bayram, 23 Nisan 1920de Trkiye Byk Millet Meclisinin al nedeniyle kutlarz. Atatrk, bu gn 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram olarak Trk ocuklarna armaan etmitir. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayramnn kutland hafta ocuk Haftasdr. Ayn hafta iinde Uluslararas ocuk enlii dzenlenir. enlik nedeniyle lkemize gelen ocuklar arlanr. 23 Nisan gn ocuklar rengrenk elbiseler giyerler. Okullarmz, sokak ve caddelerimiz, bayrak ve ieklerle sslenir. Yurdumuzun her yannda folklor gsterileri ve etkinlikler dzenlenir. Bylece 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram, sevin ve cokuyla kutlanr.

103 103

NTE

5.

19 Mays Atatrk Anma ve Genlik ve Spor Bayram Atatrk, 19 Mays 1919da Samsuna km ve Kurtulu Savan balatmtr. Anadolunun birok ilini dolaarak halkn dmana kar mill mcadeleye katlmasn salamtr. Atatrkn Samsuna kt 19 Mays gn, yurdumuzda her yl 19 Mays Atatrk Anma ve Genlik ve Spor Bayram olarak kutlanr. Atatrk, bu mill bayram Trk genliine armaan etmitir. Okullarda ve kutlama alanlarnda spor ve folklor gsterileri yaplr. Televizyon ve radyolarda bu gnn nemini belirten konumalar yaplr ve iirler okunur. Mill bayram, yurdun her yerinde cokuyla kutlanr. 30 Austos Zafer Bayram Byk Taarruz 26 Austos 1922de balam ve 30 Austosta zaferle sonulanmtr. Vatanmzn her kar topra dman igalinden temizlenmitir. 30 Austos Zafer Bayramn kahraman ordumuza armaan eden Atatrk, bu gn mill bayram ilan etmitir. Kazanlan bu zaferden dolay her yl 30 Austos gn Zafer Bayram olarak kutlanr. Bayramda askerlerimiz ve savalarda kahramanlk gsteren gazilerimiz tren geii yaparlar. 30 Austos Zafer Bayram yurdumuzda cokuyla kutlanr.

104 104
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

Eki C h i tB 29 Ekim Cumhuriyet Bayram


lkemizde 29 Ekim 1923te Cumhuriyet ilan edilmi ve Atatrk ilk cumhurbakan seilmitir. Milletin egemenliine dayanan Cumhuriyetin ilan edildii gn, halkmz iin nemli bir gndr. lkemizde her yl 29 Ekim gn Cumhuriyet Bayram olarak kutlanr. Cumhuriyet Bayramnda okullarmzda konumalar yaplr ve iirler okunur. Halkmz, kutlamalar yaparak sevin ve nee ierisinde bayram yaar, gazi ve ehitlerimizi rahmetle anar. Mill bayramlar, kardelik duygularmz gelitirir ve dayanma ierisinde olmamza katk salar.

PAYLAALIM
Geen yl Cumhuriyet Bayramn okulunuzda nasl kutladnz? Yaptklarnz anlatarak arkadalarnzla paylanz.

2.3. Cuma Gn ve Ramazan Ay Cuma gn ve ramazan ay Mslmanlar iin niin nemlidir? Dinimizin nem verdii baz gnler ve zamanlar vardr. nemli gnlerimizin banda cuma gn gelir. Bu gnn deerli olmas, o gnde klnan cuma namazndan dolaydr. Cuma gnlerinde giysilerin ve bedenlerin temizliine daha fazla zen gsterilir. Cuma namaz vaktinde temiz giysiler giyilir ve gzel kokular srlr. Camiye gidilir ve topluca ibadet edilir. Cuma gnyle ilgili Yce Allah yle buyurmutur: Ey iman edenler! Cuma gn namaza arldnz (ezan okunduu) zaman, hemen Allah anmaya koun ve alverii brakn. Eer bilirseniz elbette bu, sizin iin daha hayrldr. Namaz klnnca artk yeryzne daln ve Allahn ltfundan isteyin. Allah ok ann ki kurtulua eresiniz.1 Peygamberimiz de zerine gne doan gnlerin en hayrls, cuma gndr2 szyle cuma gnnn nemine dikkat ekmitir.
1 Cuma suresi, 9, 10. ayetler. 2 Riyazs-Salihin, C 2, s. 440.

105 105

NTE

5.

C Cuma namaz, le namaz vaktinde cemaatle klnr. Sal yerinde olan Mslmanlar l kti d tl k l S l i d l M l l namaz klmak zere camiye giderler. Sal yerinde olmayanlar ise cuma namaz vaktinde bulunduklar yerde sadece le namazn klarlar. mam, cuma ezanna kadar eitli konularda vaaz eder. Cuma namaz vaktinde ise minber denilen ykseke bir yerden hutbe okur. Konumasnda slam dininin gzelliklerinden, dostluk, kardelik, sevgi, bar ve toplumsal dayanma gibi konulardan bahseder. Cuma namaz sonrasnda Mslmanlar gnlk ilerine geri dner ve almalarna devam ederler. Cuma namaznn en nemli zellii, cemaatle klnan bir namaz olmas ve hutbe okunmasdr. slam dini insanlarn birlik, beraberlik ve dayanma ierisinde yaamalarna nem vermitir. nsanlar o gn bir araya gelirler ve ibadet ederler. Dertlerini ve sevinlerini paylarlar. Birbirlerinin hl ve hatrlarn sorarlar. Bundan dolay cuma gn ve cuma namaz Mslmanlar asndan nemlidir.

BELRTELM
Cuma namazn dier vakit namazlarndan ayran en nemli zellik nedir? Belirtiniz.

Dinimizde nem verilen zaman dilimlerinden biri de ramazan aydr. nk ilah kitalamtr. bmz Kuran- Kerim, Peygamberimize bu ayda inmeye balamtr. Ramazan ay hakknda Allah yle buyurmutur: Ramazan ay; inay; inmann sanlara yol gsterici, dorunun ve doruyu eriden ayrmann n ak delilleri olarak Kurann indirildii aydr. yle ise sizden raeya mazan ayna ulaanlar oru tutsun. Kim o anda hasta veya e yolcu olursa (tutamad gnler saysnca) baka gnlerde 1 kaza etsin. Allah sizin iin kolaylk ister, zorluk istemez...

SYLEYELM
Mminlere mjde olsun, Geliyor mbarek ramazan. Camiler hep nurla dolsun, Geliyor mbarek ramazan. Bildiiniz ramazan manileri varsa syleyiniz.

suresi, 185. 1 Bakara suresi, 185. ayet.

106 106
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

NOT EDELM
Ramazan aynda iki minare arasna Ho Geldin Ramazan, On Bir Ayn Sultan, Allahu Ekber, Bismillhirrahmnirrahm gibi yazlarn yazlmas geleneklerimiz arasndadr. Minareler arasna kl bir ekilde yazlan bu yazlara mahya denilmektedir. Ramazann son gnlerinde ise Elveda Ey ehri Ramazan yazsyla ramazan ayna veda edilir.

Peygamberimiz, Ramazan ay geldiinde cennet kaplar alr1 hadisiyle ramazan aynn nemine deinmitir. Mslmanlar, oru ibadetini bu ayda yerine getirirler. Bundan dolay ramazan ay halkmz arasnda oru ay olarak da bilinmektedir. Ramazan ay gelmeden nce oru hazrlna balanr. Evler temizlenir ve iftar iin yiyecekler hazrlanr. msak vaktiyle balayan oru, iftar vaktine kadar devam eder. Gn boyunca yemek ve imekten uzak durulur. Akam ezannn okunmas heyecanla beklenir. Ezanla birlikte aile fertleri, orularn besmele ekerek ve dua ederek aarlar.
1 Riyazs-Salihin, C 2, s. 489.

107 107

NTE

5.

R Ramazan ayna camiler temizlenerek ve mahyalarla sslenerek girilir. Ramazan ay boil t i l k h l l l k i ili R b yunca camiler namaz klmak ve Kuran dinlemek iin gelen mminlerle dolup taar. Mslmanlar oru ibadeti yannda gnde be vakit namaz klmaya da zen gsterirler. Yats namazyla birlikte ramazan ay boyunca teravih namaz klnr. Belli vakitlerde camilerde hatim okunur. Ramazan ay boyunca her gn birer cz okunarak Kuran- Kerim batan sona bitirilir. Ramazan aynda yaknlarmz, komularmz, dost ve arkadalarmz iftar yemeine davet edilir. Bylece akrabalk ve dostluk balar kuvvetlenir. Yoksul ve kimsesiz insanlar unutulmayp iftara davet edilir. Yardma muhta insanlara zekt, fitre ve sadaka verilir. Fakir kimselere onurlar krlmadan yiyecek, giyecek ve nakit yardm yaplr. Bunlar, toplumsal dayanma ve yardmlama duygularn gelitirir.

LSTELEYELM
Ramazan ayn karlamak zere evremizde ne gibi hazrlklar yaplr? Listeleyiniz. ftar ve sahurluk yiyecekler hazrlanr. .. .. ..

2.4. Kandil Geceleri Sleyman elebi (1351-1422)nin Hz. Peygambere duyduu sevgiyi dile getirdii iirin, gnmzde okunan Mevlit olduunu biliyor musunuz?

slam dininde nemli saylan ve eitli etkinliklerle kutlanan geceler; Mevlit, Regaip, Mira, Berat kandilleri ile Kadir Gecesidir. Kandil gecelerinin ilki hicri takvime gre rebiylevvel aynda, dierleri ise aylar olarak bilinen Recep, aban ve Ramazan aylarnda kutlanr.

108 108
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

BLG KUTUSU
Osmanl padiah II. Selim Dneminde (1566-1574) camiler aydnlatlp minarelerde kandiller yaklarak kutland iin bu gecelere kandil geceleri denilmitir. Bunlar Mevlit, Regaip, Mira, Berat kandilleri ve Kadir Gecesidir. Trkiye Diyanet Vakf slam Ansiklopedisi, C 24, s. 300, 301.

Mevlit Kandili Mevlit, doum ve doum gn anlamna gelmektedir. Mevlit Kandili denildiinde Hz. Muhammedin doduu gecenin yl dnm akla gelir. Peygamberimiz hicri takvime gre rebiylevvel aynn on ikinci gnnde domutur. Miladi takvime gre ise Sevgili Peygamberimiz 20 Nisan 571de dnyaya gelmitir.

Mslmanlar Hz. Muhammedin doum gn ne nem verirler. Hz. Muhammedin doum gn lkemizde Mevlit Kandili ve Kutlu Doum Haftas n olarak kutlanr. Yurt genelinde Hz. Muhammedin e hayat ve insanla olan ars konumalarla dile u getirilir. Mslmanlar, Hz. Muhammedin doduu geceyi mevlit ve Kuran okuyarak kutlarlar.
Regaip Kandili

PAYLAALIM
Kutlu Doum Haftasnda evrenizde yaplan etkinlikleri gzlemleyerek izlenimlerinizi arkadalarnzla paylanz.

Recep aynn ilk cuma gecesi Regaip Kandilidir. Regaip; rabet edilen, ok istenilen ey anlamna gelir. Regaip Kandilinde Allahtan balanma isteyen Mslmanlar, manevi ynden aylara da hazrlanrlar. Allahn rahmet ve bereketinin okluuna gnlden inanrlar. Bu nedenle dua eder, Allahtan af dilerler. Mira Kandili Mira Kandili, Recep aynn yirmi yedinci gecesinde kutlanr. Peygamberimiz Miraa bu gecede kmtr. Mekkeden alnarak gece yryyle Kudste bulunan Mescid-i Aksaya getirilmi, oradan da Allaha yaknlamtr. te bu olaydan dolay bu gece, Mira Kandili olarak kutlanmaktadr. Mslmanlara be vakit namaz bu gecede emredilmitir. Mslmanlar bu geceyi Allaha ibadet ve dua ederek geirirler.

109 109

NTE

5.

NOT EDELM
Peygamberimiz Kadir Gecesinde u duann yaplmasn tavsiye etmitir: Allahm! Sen affedicisin, affetmeyi seversin, beni affet. Tirmiz, Daavat, 89.
Berat Kandili aylarn ikincisi olan aban aynn on beinci gecesi, Berat Kandili olarak kutlanr. Gnahlardan kurtulu gecesi diye de bilinen bu gecede Mslmanlar, gnahlarnn balanacana inanrlar. Geceyi dua ve ibadet ederek, Kuran ve mevlit okuyarak deerlendirirler. Kadir Gecesi Kutsal kitabmz Kuran- Kerim, Kadir Gecesinde indirilmeye balanmtr. Bu gece, ramazan aynn yirmi yedinci gecesine rastlamaktadr. Kadir Gecesi ismini Kuran- Kerimin 97. suresinin isminden almtr. Kuran- Kerim, Kadir Gecesinden, onun faziletinden, o gecede meleklerin yeryzne iniinden yle bahseder: Biz onu (Kuran) Kadir Gecesinde indirdik. Kadir Gecesinin ne olduunu sen bilir misin? Kadir Gecesi, bin aydan daha hayrldr. O gecede, Rablerinin izniyle melekler ve Ruh (Cebrail), her i iin iner dururlar. O gece esenlik, gn aarncaya kadar srer.1 Kandiller, slam dnyasnda hicri 3. asrdan sonra zamanla gelenek hlini alarak kutlanmtr. Kandil gecelerinde camilerimiz Mslmanlarla dolup taar, namaz klnr, dua edilir, mevlit ve Kuran- Kerim okunur. Kandil gnlerinde yoksullara yardm eli uzatlr, hastalar ve akrabalar ziyaret edilir, hl ve hatrlar sorulur. Byklerin kandilleri tebrik edilir, uzakta bulunan yaknlarmzn kandilleri mesaj ve telefon gibi eitli iletiim kanallaryla kutlanr. Kandil gecelerinde ikram edilen kandil simitleri, tatl ve eitli hediyeler, toplumsal dayanmaya katk salar.
1 Kadr suresi, 1-5. ayetler. y

110 110
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

25 N 2.5. Nevruz ve H d ll Hdrellez

Nevruz kutlamalarnda en ok dikkatinizi eken unsurlar nelerdir?

Nevruz, yeni gn anlamna gelir ve baharn geliini mjdeler. 21 Mart gn, gemiten gnmze kadar eitli Trk boylarnca tabiatn yeniden uyan ve tarmsal faaliyetlerin balangc olarak kabul edilmi ve nevruz adyla kutlanmtr. Nevruz, Orta Asyadan Orta Douya ve Balkanlara kadar geni bir corafyada kutlanmaktadr. Nevruz kutlamalarnda en ok ate ve su ile ilgili unsurlar yer almaktadr. Nevruz gnn kutlamak isteyenler o gnn akamnda meydanlarda yaklan ate etrafnda toplanrlar. Kendilerine mutluluk getirmesi iin ate zerinden atlarlar. Nevruz geleneklerinden biri de atete demirin stlp dvlmesidir. Nevruz szl ve yazl kltrn en nemli konusu olmu; pek ok air ve ozan, bu gn konu alan iirler yazm ve sylemilerdir. Halk inanlarna gre nevruz, eitli tarih ahsiyetler ve olaylarla ilikilendirilmektedir. Alevilere gre Hz. Ali, 21 Mart gn domu ve bu gnde Hz. Fatma ile evlenmitir. Bu nedenle 21 Mart nevruz enlikleri gerek Asya Trk boylarnda gerekse Seluklu ve Osmanl Trklerinde ou zaman kutlanmtr. Halk arasndaki baz inanlara gre yl ikiye ayrlr. 6 Maystan 8 Kasma kadar geen sre yaz, 8 Kasmdan 6 Maysa kadar geen sre de k mevsimidir. 6 Mays gn Hzr ve lyas peygamberlerin bir araya geldii, kn sona erdii ve yazn balad gn olarak kabul edilir.1
y y 1 Ekrem zbay, Trkmenistandan Anadoluya rf, det ve Halk nanlar, s. 353.

111 111

NTE

5.

H d ll Hdrellez, halk dilinde Hzr ve lyas isimlerinden oluan din bir muhtevaya brnm h lk dili d H l ii l i d l di bi ht b bayramn addr. Bu nedenle her yl 6 Mays gn bayram olarak kutlanr. Halk arasnda Hzr a a yardm ettiklerine a ve lyasn biri karada, dieri denizde darda kalanlara ya d e e e inanlr. Gerek Anadoluda ve gerekse Anadolu dndaki Trk topluluklarnda Hdrellezin yaklaman syla birlikte eitli hazrlklar yaplmaktadr. Btn e hazrlklar tamamlandktan sonra mesire yerlerine u gidilir. Buralarda yemeklerin hazrlanmas ve bu yemeklerin hep birlikte yenilmesi det hline gelmitir. nsanlar Hdrellez gnn oyun ve elencelerle mutlu bir ekilde geirmeye alrlar. 3. zntlerimizi Paylaalm Sevincinizi ya da zntnz evrenizdekilerle paylamanz gerektiren bir olay banzdan geti mi? Sevin ve mutluluklarmzn yannda znt ve skntlarmz da bir bakasyla paylamak isteriz. nsan bazen istemedii birtakm olaylarla karlaabilir. Bunlarn bir ksm bizi olumsuz etkileyip zebilir. Bu durumda evremizdeki insanlarn bize yardmc olmasn ve zntmz paylamasn bekleriz. Sevgili Peygamberimiz, Mminler, birbirlerini sevmekte, birbirlerine acmakta ve biri dierini koruma konusunda bir vcut gibidir. Vcudun herhangi bir organ rahatsz olunca dier organlar da bu yzden rahatsz olur.1 szyle birbirimize kar duyarl olmamz tler. znt ve skntlar bireysel veya toplumsal olabilir. Yaknmzn hastalanmas veya vefat etmesi sadece bizi zerken deprem ve sel gibi doal afetler, orman yangn gibi felaketler ise btn toplumu olumsuz etkiler. rnein 17 Austos 1999 Marmara depreminde zarar gren insanmza devlet ve millet olarak yardma kotuk. Maddi ve manevi btn imknlarmz seferber ederek onlarn ac ve zntlerini dindirmeye altk.

KONUALIM
Nevruz ve Hdrellez gibi gnlerin toplumsal birlie ne gibi katklar saladn arkadalarnzla konuunuz.

LSTELEYELM
Sevin ve zntlerimizi paylatmz anlar listeleyelim. Karnemi aldmda sevincimi nce ailemle paylarm. .. Hasta olan snf arkadam ziyaret ederek zntsn paylarm. ..

y 1 Riyazs-Salihin, C 1, s. 271.

112 112
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

3 1 H t l Zi 3.1. Hastalar Ziyaret Ederiz t Ed i Hastalandnzda yannzda en ok kimleri grmek istersiniz? Sevin ve mutluluk, hastalk ve salk bizler iindir. nsann her an ayn olmayabilir. zellikle zor ve katlanlmas g bir durum olan hastalk, insann arkada ve yaknlarn yannda grmek istedii anlarn banda gelir. Sevgili Peygamberimiz hasta ziyaretinin gereini yle aklar: Mslmann, Mslman zerinde be hakk vardr: Selamn almak, hastalandnda ziyaretine gitmek, cenazesine katlmak, davetini kabul etmek, haprnca Yerhamkallah (Allah salk ve afiyet versin.) demek.1 Hasta ziyaretinde Gemi olsun. Allah ifa versin. nallah yaknda iyileirsin. ve Seni daha iyi grdm. gibi hastann moralini ykseltici szler kullanmalyz. Hasta ziyaretinde iek ya da baka bir hediye gtrmeliyiz. Hastann yannda uygun olmayan ifade ve davranta bulunmak ve uzun sre kalmak doru olmaz. Ayrca hastanede yatan hastalar ziyaretimiz srasnda ise grlt yapmamal ve hastanenin belirledii kurallara uymalyz.

SYLEYELM
Hasta ziyaretinde uyulmas gereken kurallar nelerdir? Syleyiniz.

1 Buhar, Cenaiz, 2; Mslim, Selam, 4.

113 113

NTE

5.

Hastalara ilgi ve sevgi gstererek onlarn gnllerini almalyz. Peygamberimiz bu konuda yle buyurur: Bir hastann yanna girince ona salk ve uzun mr temennisinde bulunarak onu rahatlatn. Zira byle yapmak onun gnln ho eder.1 Bizler de hasta ziyaretine nem vermeli, bunun din ve ahlaki bir grev olduunu unutmamalyz. Onlarn ihtiyalarn elimizden geldii lde gidermeye almalyz.

PAYLAALIM
ki hasta adam, bir hastanenin ayn odasnda yatyorlard. Adamlardan birine, her gn bir saatliine oturma izni veriliyordu. Bu hastann yata odadaki pencerenin yanndayd. Dier hastann ise hastalndan dolay srtst yatmas gerekiyordu. Bu iki hasta birbirleriyle saatlerce konuur ve birbirlerine ailelerini, evlerini, ilerini ve askerlik anlarn anlatrlard. Pencerenin yanndaki adam, her leden sonra pencereden grebildiklerini dier hastaya anlatrd. Pencere, iinde ok gzel bir gl olan parka bakyordu. rdekler ve kuularla birlikte ocuklar da glde yzyorlard. nsanlar, iekler arasnda dolayorlard. Etraftaki yksek aalar adeta bir orman grntsn andryordu. Pencere kenarndaki adam bunlar btn ayrntlaryla anlatrken odann dier ucunda yatan adam gzlerini kapar ve bu muhteem manzaray hayalinde canlandrrd. Gnler ve haftalar geti. Pencere kenarnda yatan hasta iyileip hastaneden ayrld. Dier hasta biraz iyileince pencerenin kenarndaki yataa tanmasn istedi. Hemire memnuniyetle isteini yerine getirdi. Adam yavaa, duyduu acya aldrmadan, dirseine yaslanarak darya bakmak iin doruldu. Sonunda, dary kendi gzleriyle grme zevkini yaayabilecekti. Pencereden dar bakabilmek iin yavaa dnmeye alt. Bir de ne grsn! Pencere, bo bir duvara bakyordu. Adam, hemireye daha nceki oda arkadann niin pencerenin dnda gzel eyler grdn sordu. Hemire, nceki adamn kr olduunu ve pencerenin nndeki duvar grmediini belirterek, Sanrm sizin zntnz hafifletmek istemitir. dedi. Ali KUAT, Din Kltr ve Ahlak Bilgisi Dersi retim Klavuzu 4, s. 107. Sizce gz grmeyen adam niin byle yapmtr? Dncelerinizi arkadalarnzla paylanz.

1 Tirmiz, Tb, 35.

114 114
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

32 G i l i i i Anarz 3.2. Gemilerimizi A


Gemilerimizi hatrlamak bize ne kazandrr? lm kanlmaz bir gerektir. Her birimizin yaamn yitirmi yaknlar olabilir. Allah bu konuda yle buyurmaktadr: Her canl lm tadacaktr1 Dinimizde lm bir son ve yok olu deildir. Aksine yeni bir hayatn balangcdr. Gemilerimizin mezarlarn ziyaret eder, onlar iyi ve gzel ynleriyle hatrlarz. Sevgili Peygamberimiz mezar ziyaretinin anlam ve nemini yle dile getirmitir: Kabirleri ziyaret etmek isteyen ziyaret etsin. nk kabir ziyareti bize ahireti hatrlatr.2 Gemilerimizi andmzda veya kabirlerini ziyaret ettiimizde onlar iin Allahtan rahmet ve balanma dileriz. Bizden nce ahirete gm olanlara dua etme ve balanmalarn dileme konusunda Allah yle buyurmaktadr: Bunlarn arkasndan gelenler yle derler: Rabbimiz! Bizi ve bizden nce gelip gemi imanl kardelerimizi bala; kalplerimizde, iman edenlere kar hibir kin brakma! Rabbimiz! phesiz ki sen ok efkatli, ok merhametlisin!3 iek ve aalarla mezarlklar yeillendirilmelidir. Kabir ziyaretinde evre temizliine zen gstermeliyiz. Gemilerimizi hayrla anp onlara dua etmeliyiz. Bizler de hayr dua almak istiyorsak gnlk hayatmzda gzel sz ve davranlarda bulunmalyz.

BULALIM
Biz dnyadan gider olduk Kalanlara selam olsun Bizim iin hayr dua Klanlara selam olsun Yunus Emre Yukardaki iirin ana temasn bulunuz.

1 l-i mrn suresi, 185. ayet. 2 Tirmiz, Cenaiz, 60; Ebu Davut, Cenaiz, 77. y 3 Har suresi, 10. ayet.

115 115

NTE

5.

33 Z D d Ol l Y d Ed i 3.3. Zor Durumda Olanlara Yardm Ederiz


Zor durumda kaldnzda neler hissedersiniz? nsanlar zaman zaman sknt yaarlar. Deprem, sel ve yangn gibi felaketlerden zarar grebilirler. Kaza ve hastalktan dolay isiz kalabilirler. Bazen bu gibi durumlardan tek bana kurtulamazlar. Bu durumda olanlara yardm etmeyi dinimiz gerekli grmtr. Yaplan iyiliklerin karlksz kalmayaca konusunda Yce Allah yle buyurur: Siz hayra ne harcarsanz, Allah onun yerine bakasn verir. O, rzk verenlerin en hayrlsdr.1 evremizdeki insanlarn sosyal ve ekonomik adan ayn dzeyde olmadklar grlr. Toplumu oluturan fertler, zengin ve yardma muhta insanlardan oluabilir. slam dini; yetim, ksz, yoksul, yal ve kimsesiz olanlara yardm etmeyi ibadet saymtr. Ayrca insanlara yardmc olmak iyiliktir. Yce Allah, Kim iyilikle gelirse ona o (getirdii)nin on kat vardr...2 szyle iyiliin karlnn, yalnz iyilik olacan vurgular. Yce Allah varlkl olanlarn; yoksullara, zorda kalm yaknlarna yardm etmelerini ister. Kuran- Kerim ihtiya sahiplerine verilen ncelii yle dile getirir: ...Kendilerinin ihtiyalar olsa bile onlar (kardelerini) kendilerine tercih ederler... 3 Sevgili Peygamberimiz karde olduumuzu ve skntlarn giderilmesinde gsterilen abay yle dile getirir: Mslman, Mslmann kardeidir. Ona zulmetmez, hakszlk yapmaz, onu dmana teslim etmez. Mslman kardeinin ihtiyacn gideren kimsenin Allah da ihtiyacn giderir. Kim bir Mslmandan bir sknty giderirse Yce Allah o kimsenin kyamet gnndeki skntsn giderir. Kim bir Mslmann ayp ve kusurunu rterse Allahu Tel da o kimsenin ayp ve kusurunu rter.4
1 2 3 4 Sebe suresi, 39. ayet. Enm suresi, 160. ayet. Har suresi, 9. ayet. Buhar, Mezalim, 3; Mslim, Birr, 58.

116 116
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

Y d l t B d Yardmlama, sevgii ve saygy artrr. Bu durum kardelik duygusunun gelimesine ve toplumsal birlik ve beraberliin salanmasna katk salar. Zor durumda olanlara yardm etmek, sadece maddi yardmla snrl deildir. Yal veya ocuklu birine otobste yer vermek, okula gelemeyen hasta arkadamz ziyaret etmek ve engelli kimselere yardmc olmak gibi davranlar iyiliklerden saylr.

TARTIALIM
Zorda kalmlara ve yoksullara niin ve nasl yardm ederiz? Tartnz.

Toplumsal huzur, zorluklarn bireyler tarafndan paylalmasyla salanr. Zor durumda kalan bir insana yardma komak, kendimize olan saygmz gsterir. Bu nedenle zor durumda olanlara kar duyarl davranmal ve onlara yardmc olmalyz.

3.4. Engellilere Sevgi ile Bakar, Skntlarn Paylarz Engelli szcnden ne anlyorsunuz? Engelli; doutan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel ve sosyal yeteneklerini eitli derecelerde kaybeden kimsedir. Bu nedenle engelli, toplumsal yaama uyum salama ve gnlk gereksinimlerini karlamada glkler ekebilir. nsan, doutan veya sonradan engelli olabilir. Bundan dolay engelliler konusunda duyarl olmak ve onlara nasl davranlmas gerektiini bilmek gerekir.1 Sevgili Peygamberimiz engelli olan kimselerin sknt ekmemelerini istemi ve yle buyurmutur: Sizden kim halka namaz kldrrsa namaz uzatmasn. Zira cemaatte zayf, engelli, hasta ve ihtiya sahibi bulunabilir. Namaz yalnz kldnda diledii kadar uzatabilir.2 Hz. Peygamber engelli olan kimselere daha fazla efkat ve merhamet gsterirdi. Bunlardan biri grme engelli Abdullah bin mmi Mektm idi. Peygamberimiz, onu her grdnde kendisine iyilikte bulunur, ihtiyac olup olmadn sorard.3 Peygamberimiz engellilere yeteneklerine gre kamu alannda grev vermi, onlar topluma kazandrmaya almtr. rnein fiziki enCebel gelli Muaz bin Cebelii Yemen blgesine vali olarak gndermitir.4

PAYLAALIM
Engelliler Haftasnda evrenizde yaplan etkinlikleri gzlemleyip arkadalarnzla paylanz.

1 2 3 4

smail Karagz, Engelliler, s. 9-11. Buhar, Ezan, 62; Mslim, Salat, 186. Elmall M. Hamdi Yazr, Hak Dini Kuran Dili, C 8, s. 5571. g g smail Karagz, Engelliler, s. 81

117 117

NTE

5.

Di i i llil l l kl h d bi t k k l l kl l t Nit ki H P Dinimiz engellilere sorumluluklar hususunda birtakm kolaylklar salamtr. Nitekim Hz. Peygamber nasl namaz klacan soran engelli birine, Namazn ayakta kl. Eer gcn yetmezse oturarak... kl.1 buyurmutur. Dier taraftan engelli kimseye yardm etmeyi sadaka vermek gibi ibadet sayan Peygamberimiz, unlar ifade etmitir: ...Yolunu kaybeden kimseye yolu tarif etmen sadakadr. Gz grmeyen kimseye yardmc olman sadakadr2
Engelli kimselere sevgiyle yaklap onlara yardmc olmalyz. Kendimizi zaman zaman onlarn yerine koyarak skntlarn paylamalyz. Onlarn sevin ve zntlerinde yanlarnda bulunmamz onlar mutlu ettii gibi bizleri de huzurlu klacaktr. Yaplan iyiliklerin karlksz kalmayacan hibir zaman aklmzdan karmamalyz. nk Yce Allah, Kim zerre miktar bir hayr yapmsa onu grecektir.3 ayeti ile iyilikte bulunanlar mjdelemektedir.

YAZALIM
Gznzn grmediini veya kulanzn duymadn ya da yryemediinizi dnn. Bu durumda ranmalarn evrenizdeki isterdiniz? insanlarn size nasl davDncelerinizi yaznz.

1 Buhar, Taksirus-Salat, 19. 2 Tirmiz, Birr, 36. y 3 Zilzl suresi, 7. ayet.

118 118
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

4. Tahiyyat Duas ve Anlam Tahiyyat duasnn namazda nerede okunduunu biliyor musunuz? Namaz klarken ilk ve son oturuta Tahiyyat duasn okuruz. Rahmet ve esenlik ieren bu dua, kelime-i ehadetle son bulur.

Okunuu Ettahiyytu lillhi vessalavtu vettayyibt. Esselmu aleyke eyyuhennebiyyu ve rahmetullhi ve berektuh. Esselmu aleyn ve al ibdillhisslihn. Ehedu en lilhe illallh ve ehedu enne Muhammeden abduh ve resluh.

Anlam Selam, rahmet ve btn gzellikler, iyilikler Allah iindir. Ey Peygamber! Allahn rahmeti, bereketi ve selam senin zerine olsun. Selam, bize ve Allahn iyi kullarna olsun. Tanklk ederim ki Allahtan baka ilah yoktur. Yine tanklk ederim ki Muhammed onun kulu ve elisidir.

KONUALIM
Tahiyyat duasnn anlam zerinde arkadalarnzla konuunuz.

119 119

NTE

5.

NTEMZ DEERLENDRELM A. KELME AVI: KANDLLERMZ Aadaki kelimeleri tabloda bularak iaretleyiniz. MEVLT-REGAP-MRA-BERAT-KADR GECES

B. Aadaki ak ulu sorular cevaplaynz. 1. Sevin ve zntlerinizi kimlerle paylarsnz? Yaznz. 2. Cuma gnnn dier gnlerden fark ve nemi nedir? Belirtiniz. 3. Ramazan aynda neler yaplr? Sralaynz. 4. Deprem, sel gibi doal afet ve yangn gibi felaketlerde zntlerinizi nasl paylarsnz? Aklaynz. 5. Hastalar niin ziyaret edilmelidir? Syleyiniz. 6. Gemilerimizi anmak iin neler yaplr? Aklaynz. 7. Engellilere kar davranlarmz nasl olmaldr? rnek vererek aklaynz. C. Aadaki oktan semeli sorularn doru seeneklerini iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi din bayramlarmzdandr? A) 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram B) Ramazan Bayram C) 30 Austos Zafer Bayram D) 29 Ekim Cumhuriyet Bayram

120 120
SEVN VE ZNTLERMZ PAYLAALIM

2. Aadakilerden hangisi kandil gecelerimiz arasnda yer almaz? A) Mevlit Kandili B) Regaip Kandili C) Hdrellez D) Mira Kandili .Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri verilen kelimelerden uygun olanlar ile doldurunuz. (oru, Kurban, Mevlit, nevruz, hdrellez.) 1. 2. 3. 4. Din bayramlarmz Ramazan Bayram ve Bayramdr. Ramazan aynda . tutulur. 21 Mart gn baharn geliini mjdeler ve olarak adlandrlr. Hz. Muhammedin doduu gn ansna kutlanan gece Kandilidir.

Z DEERLENDRME Sevin ve zntlerimizi Paylaalm nitesinin sonunda neleri ne kadar rendiinizi anlamak iin kendinizi deerlendiriniz. Bunun iin aadaki sorular cevaplandrmalsnz. Sorulardan size uygun olan seenekleri (X) iareti koyunuz.

Z DEERLENDRME

Bunu ok iyi yapabiliyorum.

Bunu ksmen yapabiliyorum.

Bunu yapamyorum.

Paylamann toplumsal yaama olumlu etkisini anlatabilirim. Din ve mill bayramlarn neler olduunu syleyebilirim. Bayram gnlerinde yapmamz gerekenleri aklayabilirim. Kandil geceleri ve nemi ile ilgili bilgi verebilirim. Cuma gnnn Mslmanlar asndan nemi zerinde konuabilirim. Tahiyyat duasn okuyabilir ve y y anlamn syleyebilirim.

121 121

NTE

6.

VATANIMIZI VE MLLETMZ SEVYORUZ

NTEMZE HAZIRLANALIM 1. Vatan, millet, ehit ve gazi kelimelerinin anlamlarn reniniz. 2. Vatan sevgisiyle ilgili bir iir bularak snfnzda okuyunuz. 3. stikll Marnn yazl ve kabulyle ilgili bilgi toplaynz. 4. Kurtulu Savann nasl kazanldn byklerinizle konuunuz.

122 122
VATANIMIZI VE MLLETMZ SEVYORUZ

1. Vatan ve Millet Kavramlarn reniyoruz


Blbl altn kafese koymular, Ah vatanm! demi. szyle ne anlatlmak istenmi olabilir?

Vatan, bir milletin bamsz olarak zerinde yaad, snrlar belli olan toprak parasna denir. Vatan, sadece bir toprak paras deildir. Ayn zamanda mill ve manevi deerlerimizi zgrce yaayabildiimiz bir yerdir. Millet ise ayn topraklar zerinde hayat sren, birbirlerine ortak deerlerle bal olan insan topluluudur. nsanlar; yeme, ime ve barnma gibi ihtiyalarn karlamak iin birlikte yaarlar. Hayatlarn, dayanma iinde ve beraberce srdrrler. nsanlarn bir arada yaama arzu ve iradesi, birtakm ortak deerlerde birleerek millet olma dncesini dourmutur. Bir milleti oluturan ortak deerlerin banda dil, tarih, vatan ve inan birlii gelir. Bunlar, rf ve detlerden de beslenerek zamanla toplumun ac ve tatl gnlerinde paylat ortak deerlere dnr. Milletleri ayakta tutan, lkelerin bamszlnn temelinde yer alan bu ortak deerler; birlik ve beraberlie katk salar. Toplumlarn yaamnda bir vatana sahip olmann deeri olduka byktr. Vatan sevgisi, bir lkeye sahip olmann ve onu korumann en nemli sebebidir. Dnyann en gzel yerlerinden birinde yayoruz. zerinde yaadmz corafyann her kesinin ayr bir nemi ve deeri olduunu biliyoruz. Bu gzel vatanda yaayan millet olarak birbirimizi severek bymenin ve gelimenin nemli olduunu fark ediyoruz. Ortak kltrmzle bir arada yaayarak var olmann sevincini paylayor ve halkmzla mutlu oluyoruz. yleyse sahip olduumuz bu deerlerin nemini kavramal ve ancak bylelikle mutlu olabileceimizi bilmeliyiz. y y

TARTIALIM
Her toprak paras vatan mdr? Arkadalarnzla tartnz.

123 123

NTE

6.

2. Biz Vatanmz ve Milletimizi ok Severiz


Kim bu cennet vatann uruna olmaz ki fed? hed fkracak topra sksan, hed! Cn, cnn, btn varm alsn da Huda, Etmesin tek vatanmdan beni dnyada cd. Mehmet kif ERSOY Yukardaki drtlklerde geen ana tema nedir?

Her insan, rahat ve gven iinde zgrce hayatn srdrmek ister. En ok rahat edeceimiz ve huzur iinde yaayacamz yer, vatanmzdr. Sevin ve zntlerimizi paylaacamz, btn ihtiyalarmz karlayacamz yer yine vatanmzdr. nsan iin yaknlarnn ve dostlarnn yannda bulunmak, mutluluk sebebidir. Bu mutluluk, birlik ve beraberlik iinde, ancak bamsz bir vatan zerinde srdrlebilir. Milletleri ayakta tutan ve bireyleri arasndaki birlii salayan en nemli duygulardan birisi, vatan sevgisidir. Bu nedenle yurdumuzun her kar topra bizim iin ok deerlidir.

LSTELEYELM
Vatanmza ve milletimize kar grevlerimiz neler olabilir? Listeleyeniz. Vatanmz ve milletimizi sevmek ve korumak ................................................ ................................................

124 124
VATANIMIZI VE MLLETMZ SEVYORUZ

Ayn bayraa ve tarihe sahip olan milletimiz, tarihin her dneminde vatan iin gereken sevgiyi gstermitir. Bu vatan, atalarmzn byk emeklerle koruyup bize miras brakt bir emanettir. Bize den, bu emaneti koruyup gzetmektir. Emaneti korumak iin oka almalyz. Atatrk bu konuda yle demitir: Gelecee hazrlanan yurt ocuklarna hibir glk karsnda boyun ememelerini, olanca gleriyle bkmadan ve ylmadan almalarn... tlerim.1 Vatanmz sevmek ve korumak, onun kalknmas iin elimizden geleni yapmak demektir. Hz. Alinin, lkeler, vatan sevgisiyle kalknp geliir.2 sz de bu gerei ifade eder. Bir milletin kalknp gelimesi iin birlik iinde hareket etmesi gerekir. Salkl bir toplum ancak birlik ve beraberlikle oluabilir. Birbirini koruyup kollayan ve bu halkn bir paras olmaktan sevin duyan insanlar olmalyz. Kurtulu Sava da bu sevgiyle birbirine kenetlenmi insanlar nderliinde balam ve baaryla sonulanmtr. Bu baarnn anahtar, vatan ve millet sevgisidir. Vatan sevgisi, vatan ve milletimize sahip kmakla geliir. Biz de vatanmza ve milletimize sahip kmal ve bu milletin bir ferdi olarak onu el stnde tutmalyz. Vatanmz ve milletimizi korumak iin elimizden geleni yapmal, zerimize den grevleri yerine getirmeliyiz. rnein Mustafa Kemal Atatrk, Kurtulu Sava kazanlp cumhuriyet ilan edildikten sonra vatanmzn geliip glenmesi iin zveriyle almtr. Hukuk, eitim, salk ve ulam alanlarnda almalar balatmtr. Vatanmzn her tarafnda okullar, hastaneler, fabrikalar amtr. Eitim ve retimde birlik salayarak kz ve erkek tm ocuklarmzn eitim grmesini hedeflemitir. Atatrk, milletimizin kalknmas, refah ve huzur iinde yaamas iin hibir fedakrlktan kanmamtr.

Allah insanlar yaratrken onlara yle bir zorunluluk vermitir ki her insan dier insanlarla birlikte almaya mecbur ve mahkmdur blm, insanlar arasnda mevcut olan doal ve tarihi balara, yeni ok kuvvetli balar ilave etmitir. Bu yeni balar, insanlara birbirlerinin eksiklerini tamamlatan, yalnz bugn deil, yarn da salamaya alan balardr. ATATRK Atatrklk, C 3, s. 167.

BLG KUTUSU

1 T Tayyip D i Duman, Atatrkn Eitim G s.17. At t k Eiti Gr, 17 2 Tuhefl-Ukl, s. 147.

125 125

NTE

6.

YORUMLAYALIM
Hz. Ali, halife iken bir gece, millete ait iler iin alyordu. O srada birisi, zel bir i iin yanna girerek sze balad. Hz. Ali hemen ayaa kalkt ve orada yanmakta olan kandili sndrp baka bir kandil yakt. Bu durumdan bir ey anlamayan misafir Hz Aliye, Her ikisi de kandil, durup dururken birini sndrp dierini niin yaktn? diye sormu. Hz. Ali, adama u cevab vermi: Sndrdm kandil, millet paras ile alnmtr. Seninle zel olarak grrken onu kullanmaya hakkm yoktu. Onun iin, o kandili sndrdm. Kendi paramla aldm kandili yaktm. Seyfettin YAZICI, Temel Din Bilgiler, s. 238. Yukardaki metni milletin ortak maln tasarruflu kullanma asndan yorumlaynz.

3. Bu Vatanda Hepimiz Bir Milletiz


Uluslararas bir yarmada sporcularmzdan biri yar sonunda ampiyon oluyor. Bayramz gndere ekiliyor ve stikll Marmz syleniyor. Ne hissedersiniz?

Vatanmzda eitli rk ve dinlere mensup insanlarla beraber, bu lkenin bir vatanda olarak yzyllardr bar ve kardelik iinde yaamaktayz. Bu bar ve kardelik ortamn korumak iin aba sarf etmeliyiz. nan ve dnce zgrlne saygl olmalyz. Beraberliimizi bozan davranlardan kanmalyz. Kendimiz iin istediimiz eyleri, bakalar iin de istemeliyiz. Herkesin, eit hak ve zgrlklere sahip olduunu bilmeliyiz.

126 126
VATANIMIZI VE MLLETMZ SEVYORUZ

NOT EDELM
Ben yalnz kendi dncemi sylemek istemiyorum. Hepinizin dncelerini anlamak istiyorum. Mill emeller, mill irade yalnz bir ahsn dnmesinden deil, millet fertlerinin tamamnn arzularnn, emellerinin bilekesinden ibarettir M. Kemal ATATRK, Balkesir Hutbesinden.

lkemizde yaayan herkese, sayg ve sevgiyle yaklamalyz. Vatan, evimiz ve burada yaayan btn insanlar da evimizin bir bireyi olarak grmeliyiz. Hz.Ali de (Vatan evinizdir.) Kendi evinizi savunmadktan sonra nereyi savunacaksnz?1 diyerek bu gerei dile getirmitir. nsanlarn dncelerine, kiiliklerine ve inanlarna deer vermeliyiz. Bu vatanda bulunan herkesin, ortak bir kltrn paras olduunu unutmamalyz. lkemizin ilerlemesi iin birlikte almalyz. Vatanmz, bize atalarmzdan kalan bir mirastr. Bu miras, deerli bir emanettir. Emanete sahip kmak; Allahn bize ltfettii bu topraklar sevmek ve korumakla gerekleebilir. Bu vatan sevmek, insanlarn sevmektir. Fertleri birbirini seven bir milleti, hibir ey yldramaz. yleyse birbirimizi korumal ve zor zamanlarda, hibir ayrm gzetmeden birbirimizin yardmna komalyz. Mutlu ve huzurlu bir ekilde hayatmz srdrebilmek iin birlik ve beraberlik iinde hareket etmeliyiz. Milletimiz, her zaman saduyulu davranm ve birliini korumutur. Bylece, her trl gl yenmesini bilmitir. Bizler, birlikte mutlu oluruz ve ancak sevgiyle bu birlikteliimizi koruyabiliriz.

YAZALIM
Glen yurdun kymeti, konulan yurtta bilinir. Vatan, alkan insanlarn omuzlar zerinde ykselir. Vatan shhat gibidir, kymeti kaybedilince anlalr. El, eli ykar, iki el birleir, yz ykar. ..................................... Siz de vatan ile ilgili yukardaki ifadelere benzer szler bularak yaznz.

1 Nehcl-Bela, 29. Hutbeden

127 127

NTE

6.

TAMAMLAYALIM
Snfmzdaki arkadalarmz ok seviyoruz. Pek ok eyi beraber yapyoruz. Bir arkadamzn baarsna hep beraber seviniyoruz. Birimiz zlse hepimiz zlyoruz. Bireysel farkllklarmz zenginlik olarak gryoruz. yleyse; Bu snfta olmaktan mutluyuz. Vatanmz ve milletimizi ok seviyoruz. Pek ok eyi beraber yapyoruz. Milletimizin baarsna hep beraber seviniyoruz. Birimiz zlse hepimiz zlyoruz. Bireysel farkllklarmz zenginlik olarak gryoruz. yleyse: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . Yukardaki bo braklan yeri doldurarak metni tamamlaynz.

4. Manevi Deerlerimizi Koruyup Sayg Gsteririz Toplumlara, millet olma Ben ezelden beridir hr yaadm, hr yaarm. zellii kazandran nemli Hangi lgn bana zincir vuracakm? aarm! deerler vardr. Ancak bu Kkremi sel gibiyim, bendimi iner, aarm. deerlerle ortak bir ama Yrtarm dalar, enginlere smam, taarm. ve bilin oluturulabilir. Bu Mehmet kif ERSOY bilin, toplumun fertlerini Yukardaki drtln ana temasn belirtiniz. birbirine balar ve onlar dier toplumlardan ayrr. Btn toplumlar, vazgeilmez saydklar bu deerlerini, koruyup yaatmaya alr ve bu ynde aba gsterirler. Bizi birbirimize balayan kendimize zg zelliklerimizi ve bize ait deerlerimizi bilmemiz gerekir. Kendi toplumunun deerlerinden habersiz olmak, toplumuna yabanc kalmaktr. Bu durum ise birlikteliimizi zedeler. Kendi toplumunu ve deerlerini bilmek, bar ve huzur iinde yaamann ilk artdr. Sayg ve sevgi, ancak bundan sonra gelir.

128 128
VATANIMIZI VE MLLETMZ SEVYORUZ

Trkiye Cumhuriyeti vatandalarn birbirine balayan baz etkenler vardr. Vatan, bayrak, stikll Mar, ehitlerimiz, gazilerimiz, inanlarmz ve kltrmz bunlardandr. Bizi biz yapan bu deerlere her zaman sahip kmal, onlar yaatmak iin almalyz. Hepimiz bilmeliyiz ki bu deerler, vicdanmzda tadmz manevi kuvvetle glenerek bizi bir arada tutar ve bir millet yapar.

BELRTELM
anakkale Savalarn Kazandran Ruh Size Bomba srt olayn anlatmadan geemeyeceim. Karlkl siperler arasnda mesafeniz sekiz metre, yani lm kanlmaz Birinci siperdekiler, hibiri kurtulmamacasna tamamen ehit oluyor, ikinci siperdekiler onlarn yerine gidiyor. Fakat zenilecek byk bir sknet ve inanla biliyor musunuz? leni gryor, dakikaya kadar leceini biliyor, en ufak bir korku bile gstermiyor; sarslmak yok! Okuma bilenler, ellerinde Kuran- Kerim, cennete girmeye hazrlanyorlar. Bilmeyenler kelime-i ehadet getirerek yryorlar. Bu, Trk askerindeki ruh kuvvetini gsteren hayran olunacak ve tebrik edilecek bir rnekliktir. Emin olmalsnz ki anakkale Muharebesini kazandran bu yksek ruhtur. M. Kemal ATATRK, Atatrklk, C 1, s. 463. Yukardaki metinde hangi konulara dikkat ekilmitir? Belirtiniz.

129 129

NTE

6.

4.1. Bayramza ve stikll Marmza Sayg Duyarz Bayrak bir vatan zerinde var olmann ve bamszlDalgalan sen de afaklar gibi ey anl hill! n semboldr. Bayramz Olsun artk dklen kanlarmn hepsi hell. bize, bamsz bir vatan zeEbediyen sana yok, rkma yok izmihll: rinde birlikte yaamann anHakkdr, hr yaam, bayramn hrriyet; lam ve nemini hatrlatr. O, Hakkdr, Hakka tapan, milletimin istikll! Trkiye Cumhuriyetinin baMehmet kif ERSOY mszlk semboldr. ManeYukardaki dizeler hangi duygular ierisinde yavi deerlerimizden biridir. Her zlmtr? milletin farkl renk ve ekillerde kendine zg bir bayra vardr. Bayramz, krmz renk zerine yerletirilmi beyaz ay ve yldzdan oluur. Bayramzn, bamszlmzn sembol olduunu bilmeli ve ona kar saygl olmalyz. Onun, temiz ve dzenli olmas konusunda gereken zeni gstermeliyiz. Milletimiz, bayramz gklerde dalgalandrmak iin her trl fedakrlkta bulunmutur. Bu yzden Mehmet kif, Hakkdr hr yaam bayramn hrriyet. diyerek bayrak ve bayran temsil ettii deerlerin nemini vurgulamtr. Bu lkeyi sevmek, bayran sevmektir. Bu bayra sevmek, bamszlmzn ne kadar nemli olduunu bilmektir. yleyse onun, gklerde her zaman dalgalanmasna zen gstermeliyiz. Bayramz zgrlmzn, zgrlmz mutluluumuzun, mutluluumuz ise bu vatanda tek bir millet olarak var olduumuzun ifadesidir. O, bizlere gemiimizi, tarihimizi, bu vatan uruna verilen mcadeleleri hatrlatr. Bu nedenle bayramza sevgi ve sayg gstermemiz gerekir.

130 130
VATANIMIZI VE MLLETMZ SEVYORUZ

stikll Marmz, bayramz gibi milletimizin ve bamszlmzn simgesidir. Bundan dolay saygya layktr ve trenlerde hep beraber, cokuyla sylenir. Her milletin bayra ve mill mar, kendisi iin deerlidir. Bunun iindir ki dier milletlerin bayraklarna ve mill marlarna da sayg duymamz gerekir. stikll Marmz, mill airimiz Mehmet kif Ersoy tarafndan yazlmtr. Milletimizin kahramanln ve bamszlk mcadelesini dile getiren marmz, bu halkn esir edilemeyeceinin aka ilan edilmesidir. Bu ilan, ayn zamanda, Kurtulu Savana girmi ve bu mcadeleyi kazanm bir milletin, tam bir birlik ierisinde, dimdik ayakta olduunun seslendirilmesidir. Nitekim biz, bayramz gklerde dalgalandka ve stikll Mar sylendike bamszlmzn ve her ikisiyle de tek bir millet olarak var olduumuzun nemini kavrarz. O okunurken sayg ile durur ve okunuuna elik ederiz.

R YAZALIM

Akrosti tekniine uygun olarak bir bayrak iiri yaznz. B................................................ A................................................ Y................................................ R................................................ A................................................ K................................................

131 131

NTE

6.

EMPAT YAPALIM Mehmet kif ERSOY 1873 ylnda stanbulda dodu. 1889 ylnda veteriner olarak almaya balad. 1920de Burdur milletvekili olarak Meclise girdi. Srat- Mstakim ve Sebilr-Reat bata olmak zere eitli dergilerde iir ve yazlar yaynland. iirlerini Safahat adl bir kitapta toplad. 1921 ylnda Mill Eitim Bakanlnn at mar yarmasna para dll olduu iin katlmad. 724 iir katlmt. Fakat hibiri, istenilen nitelikte deildi. Ona bavurdular. Arkadalar tarafndan yarmaya katlmaya ikna edildi. Mar Ankara Taceddin Derghnda 48 saatte yazd. Yazd mar, 1 Mart 1921de dnemin Mill Eitim Bakan tarafndan, Mecliste okundu. 12 Mart 1921de, resm mill marmz olarak kabul edildi. Okunurken defalarca alkland. Kazand dl kabul etmeyerek ihtiya sahiplerine ve rencilere datlmak zere ilgili kuruma verdi. Yazd mar, milletin mal olduu gerekesiyle iir kitabna almad. 1936 ylnda stanbulda vefat etti. stikll Mar ve Manevi Boyutu, s. 36-39. (Fikret KARAMANn yazsndan dzenlenmitir.)

Mehmet kifin yerinde siz olsaydnz ne yapardnz?

4.2. Gazilerimize Sayg Gsterir ehitlerimizi Rahmetle Anarz


Bastn yerleri toprak! diyerek geme, tan: Dn altndaki binlerce kefensiz yatan. Sen ehit olusun, incitme, yazktr, atan: Verme, dnyalar alsan da, bu cennet vatan. Mehmet kif ERSOY Yukardaki iirde kefensiz yatan ifadesiyle kimler kastedilmitir?

Allah yolunda, vatan koruma urunda dmanla savap hayatta kalanlara gazi, lenlere ise ehit denir. Gazilerimize sayg gsterir ehitlerimizi rahmetle anarz. Vatan savunmas nemlidir. Allah yolunda vatan iin lnebileceini kantlayan ehitler, lkesinin deerini ykselten kiilerdir. Bundan dolay, ehitler lmezler. Urunda ldkleri eye, hayat verirler. Bir toprak parasn vatan yapp onu deerli klan da ite bu manevi anlamdr. stelik ehitlik, hibir maddi deerle llemeyecek kadar deerlidir.

132 132
VATANIMIZI VE MLLETMZ SEVYORUZ

Dnmeyi dnmediler... Dnmeyi dnmediler...

ehitlerimizi, kalplerimizde yaatr ve srekli hatrlarz. Dinimizde de ehitler nemli bir yere sahiptir ve onlardan vgyle sz edilir. Bu konuda Yce Allah yle buyurur: Allah yolunda ldrlenleri l saymayn, bilakis Rabbleri katnda diridirler. Allahn bol nimetinden onlara verdii eylerle sevin iinde rzklanrlar...1 ehitlik ve gazilik, vatann dmana kar korunmasnda kazanlan iki byk rtbedir. ehitlerimize kar sayg gstermek; onlarn, urunda canlarn verdikleri vatanmz korumak ve onlar rahmetle anmak anlamna gelir. ehitlerimizden geride kalan yaknlarn, koruyup kollamak da bizim iin nemli bir vazifedir. Gazilerimiz vatan savunmas konusunda olaanst yararllklar gstermi kimselerdir. Saygy fazlasyla hak ederler. Onlara her konuda yardmc olmak, onlarn gze aldklar tehlikenin yannda, sadece kk bir teekkrden ibarettir. Onlar, toplumun en nde gelen yeleridirler. Bizim rahatmz iin pek ok zorluklara katlanan gazilere, her yerde ncelik vermeli ve onlara her konuda yardmc olmalyz. Bunun bir vefa borcu olduunu da unutmamalyz.

YAZALIM
anakkale Savalar ile ilgili olarak izlediiniz bir film ya da okuduunuz bir kitap hakknda dncelerinizi ksaca yaznz.

1 l-i mran suresi 169, 170. ayetler.

133 133

NTE

6.

4.3. Askerlik Yapmak Vatan Borcumuzdur


Asker Trks Asker yolu beklerim Gn gne eklerim Sen git yrim talime de Ben slay beklerim. Yozgat yresinden Trklerin oluumunda askerlik nemli bir yer tutar. Siz de askerlikle ilgili bir trk biliyor musunuz?

Askerlik; dmanlara kar, vatanmz koruma ve savunma sanatdr. Askerlik grevi, yurdumuzun dtan gelen saldrlara kar korunmasnda hazrlkl olmak iin yaplr. Asker uurlama treni Tarih boyunca milletimiz, bu savunma grevinin deerini kavram ve yerine getirmitir. Milletimizin lke savunmasna gsterdii zen ve bu sahadaki kahramanl, herkes tarafndan bilinir. Yurt savunmas, Kurtulu Savanda olduu gibi bu millet iin vazgeilmez bir grevdir. Bu nemli grev, kendisine devredilen deerleri, kendisinden sonra gelecek olanlara teslim etmektir. Bu amac gerekletirmek iin zaman geldiinde askerlik grevini yerine getirilmeliyiz. Bunun, lkemizi korumak iin yapmamz gereken bir vatandalk grevi olduunu unutmamalyz.

134 134
VATANIMIZI VE MLLETMZ SEVYORUZ

BLG KUTUSU
Sakarya Meydan Muharebesi Mustafa Kemal Atatrkn komutasnda zaferle sonulandnda, Byk Millet Meclisi, 19 Eyll 1921de kabul ettii bir kanunla, Mustafa Kemal Atatrke Trk milletinin kran duygularnn bir ifadesi olarak mareallik rtbesiyle gazi unvan vermitir.

Yaadmz bu vatan ncelikle askerlerimiz tarafndan savunulur. Bu nedenle askerlik grevi, bir milletin varln gven iinde srdrebilmesi iin gereklidir. Atatrk vatan savunmas yannda askerlii de kutsal bir grev olarak grmtr. O, birok konumasnda ordumuzdan ve askerlerimizden vgyle sz etmitir.1 Atatrk bir sznde, Millet ve kahraman ocuklarndan meydana gelen ordu, o derece birbiriyle kaynamtr ki dnyada ve tarihte bunun rnei ok enderdir. Bu mill grn ile daima vnebiliriz.2 demitir. Bata Atatrk olmak zere milletimizin btn fertleri, vatan savunmasnn nemli olduuna inanmtr. Bu inan, Kurtulu Savann kazanlmasnda etkili olmutur. Atalarmz; dmann, vatan topraklarn igal ettii Kurtulu Sava yllarnda aylarca cepheden cepheye komutur. Vatan topraklarn igalden kurtarmak iin hibir fedakrlktan kanmamtr. Trk milleti, tarih sahnesinde var olduu gnden itibaren, askerlie nem vermitir. Bu nem, her zaman bir vatan borcu olarak milletimizin vicdannda var olmutur. Atatrk, vatanmz ve milletimizi ok seven bir liderdi. O, anakkale Savalar ve 1. Dnya Savanda byk yararlklar gstermi ve vatanmz igalden kurtarmak iin Kurtulu Savan balatmtr. Yllarca cephelerde bulunmu ve dmanla arpmtr. Gerektiinde vatan uruna cann ortaya koymaktan kanmamtr. Btn bunlar onun vatan sevgisiyle dolu olduunu gstermektedir.

PAYLAALIM
Bizim milletimiz vatan iin hrriyeti ve egemenlii iin fedakr bir halktr M. Kemal ATATRK, Atatrklk, C I, s. 49. Yukardaki sznde Atatrk fedakr kelimesiyle neyi kastetmi olabilir? Dncelerinizi arkadalarnzla paylanz.

1 Atatrklk, C. 1, s. 195. 2 Atatrklk, C. 1, s. 197.

135 135

NTE

6.

Atatrk, yapt konumalarda pek ok kez vatanmza ve milletimize duyduu sevgi ve hayranl dile getirmitir. rnein o, bir sznde yle demitir: Ben 1919 ylnn Mays ay iinde Samsuna ktm gn, elimde madd hibir kuvvet yoktu. Yalnz, byk Trk milletinin asaletinden doan ve benim vicdanm dolduran yksek ve manevi bir kuvvet vard. te ben, bu ulusal kuvvete, bu Trk milletine gvenerek ie baladm.1 5. Yurtta Bar, Dnyada Bar Temel lkemizdir
Sava sadece insanlara m zarar verir?

Yurtta bar ve dnyada bar, temel ilkemizdir. Milletimiz; birbirine bal, byklerine saygl, kklerine sevgi gsteren insanlardan oluur. Ortak bir mirasn tayclar olarak bizler, ayn mahallede, ayn ehirde ve ayn lkede bir arada yayoruz. Bunun bize, bir sorumluluk yklediinin de farknda olmalyz. Birbirine kenetlenmi, herkesi kendisi gibi bilen ve sayan bir milletin fertleriyiz. Bazen selamlaarak, bazen hediyeleerek, bazen de hl-hatr sorarak birbirini gzeten bir btnn paras durumundayz. Bizler, sevgiyle karsndakilere tahamml gsteren onlar dinleyen ve sabretmesini bilen bir milletin ocuklaryz. Bar nemseyen bir milletin fertleri olarak mutluluu hak ettiimizi bilmeliyiz. Bunu ancak, zgr insanlardan olumu bir lke ve dnyada elde edebiliriz. Milletimizin yardma muhta insanlara olan ilgisi ve destei hi bitmemitir. evresindeki farkl din, dil ve rklara sahip olanlara da hogr gstermitir. zellikle komularnn dinlerine, dillerine, rf ve detlerine saygsn esirgememitir. Farkl milletlerin zgrlklerine sayg duymu ve onlarla yzyllarca bar iinde yaamtr. Btn insanlarn, gven iinde yaamas, dnyada barn, herkes iin ve her yerde yaygnlamasna baldr. yleyse bu ilkenin gereklemesi iin, gerekli abay gstermeyi ihmal etmemeliyiz. lkemizde salayacamz barn, dnya barna da katk salayacan asla aklmzdan karmamalyz.

NOT EDELM
Harp zorunlu ve hayati olmaldr. Milletlerin hayat tehlikeye dmedike harp bir cinayettir. M. Kemal ATATRK Suat LHAN, Atatrk ve Askerlik, s. 192.

1 Atatrklk, C. 1, s. 49.

136 136
VATANIMIZI VE MLLETMZ SEVYORUZ

YAZALIM
lkemizde ve dnyada barn salanmas iin bize den grevler neler olabilir? Yaznz. nsanlara hogryle yaklamak

.......................... .......................... ..........................

SYLEYELM
Bir vatan brakn biz ocuklara Islanm olmasn gzyalaryla Oynaya oynaya gelin ocuklar El ele el ele verin ocuklar Bir bahe brakn biz ocuklara Gklerde yer an uurtmalara Oynaya oynaya gelin ocuklar El ele el ele verin ocuklar Bir bar brakn biz ocuklara Ulasn arkmz gnee ve aya Oynaya oynaya gelin ocuklar El ele el ele verin ocuklar Bir dnya brakn biz ocuklara Yazalm stne SEVGL DNYA Oynaya oynaya gelin ocuklar El ele el ele verin ocuklar

Adnan AKMAKIOLU, iirler, s. 40. Yukardaki iiri okuduktan sonra koro hlinde syleyiniz.

137 137

NTE
NTEMZ DEERLENDRELM A. Aadaki bulmacay znz.
1 3 2 5 4 7 6

6.

1. Dmanla savap yaral veya sa olarak geri dnen kii. 2. Bir kimsenin doup byd, bir milletin egemen olarak zerinde yaad snrlar belli toprak paras. 3. Din, dil, kltr ve tarih birlii ile ayn rf ve detleri, ayn duygu ve dnceleri paylaan topluluklara verilen isim. 4. Mill Marmz. 5. Yurt savunmasnda grev alan kii. 6. Allah yolunda, vatan urunda savarken len kimse. 7. Vatan, yurt. 8. Bamszlmzn sembol. B. Aadaki ak ulu sorular cevaplaynz. 1.nsana vereceimiz deer, barseverliimizin en nemli gstergesi olmaldr. cmlesinden ne anlyorsunuz? Aklaynz. 2.Kendi toplumunun deerlerinden habersiz olmak, toplumuna yabanc kalmaktr. cmlesini aklaynz. C. Aadaki oktan semeli sorularn doru seeneklerini iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi bir milleti oluturan gelerden deildir? A) Din B) Tarih C) Dil D) Sinema 2. Aadakilerden hangisi vatanmz sevdiimizi gsterir? A) Mill Marmz saygyla dinlemek B) Bayramza sayg gstermemek C) Milli servete zarar vermek D) Akarsular kirletmek

138 138
VATANIMIZI VE MLLETMZ SEVYORUZ

. Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri verilen kelimelerden uygun olanlar ile doldurunuz. (bar, bamszln, dardan, sava.) 1. Bayrak, bir vatan zerinde var olmann ve ................. semboldr. 2. Askerlik grevi, yurdumuzun gelen saldrlara kar korunabilmesinde hazrlkl olmak iin yaplr. 3. Yurtta bar dnyada .............. temel ilkemizdir. D. Aadaki kavramlar rnekte olduu gibi anlam ilikilerine gre eletiriniz. (1) Bamszlk ( .. ) Yurt (2) Halk ( .. ) Yurtta (3) Kanun ( 1 ) stiklal (4) Vatanda ( .. ) Millet (5) Egemenlik ( .. ) Yasa (6) Vatan ( .. ) Hkimiyet Z DEERLENDRME Vatanmz ve Milletimizi Seviyoruz nitesinin sonunda neleri ne kadar rendiinizi anlamak iin kendinizi deerlendiriniz. Bunun iin aadaki sorular cevaplandrmalsnz. Sorulardan size uygun olan seenekleri X iareti koyunuz.

Z DEERLENDRME

Bunu ok iyi yapabiliyorum.

Bunu ksmen yapabiliyorum.

Bunu yapamyorum.

Vatan ve millet kavramlarn tanmlayabilirim. Vatan ve millet sevgisinin nemini aklayabilirim. Vatan ve millete kar zerime den grevi yerine getirebilirim. Bayraa ve ulusal mara sayg gstermenin nedenlerini aklayarak Bayramza ve stikll Marmza sayg gsteririm. Askerlik yapmann neden vatan borcu olduunu aklayabilirim.

139 139

SZLK

A adalet: Hak ve hukuka uygunluk, hakk gzetme, doruluk. Yasalarla sahip olunan haklarn herkes tarafndan kullanlmasnn salanmas. Hakl olana hakkn vermek, suluyu da cezalandrmak. det: Topluluk iinde eskiden beri uyulan kural, tre, grenek. af dilemek: Balanmay istemek. afet: eitli doa olaylarnn sebep olduu ykm. ahiret: nsann ldkten sonra dirilip sonsuza dek kalaca ve Allaha hesap verecei yer, br dnya. m: Grme engelli. min: yle olsun, Allah kabul etsin. anlamlarnda, dualarn arasnda ve sonunda kullanlan bir sz. ana fikir: Bir yaznn temeli olan asl dnce. arife: Belirli bir gnn, olayn bir nceki gn veya ona yakn gnler, n gn. Bayram ncesi gn. Ashab- Kehf: Maara arkadalar, Kuran- Kerime gre saylar belirsiz olup Allaha inanmayan kavimlerini terk edip bir maaraya snan genler. azap: slam inanna gre dnyada gnah ilemi olanlara ahirette verilecek ceza. Byk sknt, eziyet. B bamszlk: Bamsz olma durumu veya nitelii, istiklal. bar: Gs. baak: Tahl tanelerini tayan ksm, smble. Buday baa. besili: Besiye ekilmi, semiz, semirtilmi. bilge: Bilgili; iyi, geni ve derin bilgi sahibi. buyruk: Belirli bir davranta bulunmaya zorlayc sz, emir, ferman. Egemenlik. bhtan: Kara alma, iftira. C- cami: Mslmanlarn namaz klmak iin toplandklar yer. Cebrail: Allah tarafndan peygamberlere vahiy getirmekle grevlendirilen, drt byk melekten biri.

cemal: Yz gzellii. cmert: Para ve maln esirgemeden veren, eli ak. cd: Ayrlmak, uzak kalmak. aldamak: Sular akarken talara, kayalara arparak al al ses karmak. l: Susuz ve kumlu byk dzlk, sahra. D-E dalamak: Kzgn bir demirle hayvan derisine damga vurmak. Akan kan dindirmek veya hasta blmleri ortadan kaldrmak iin vcudun bir yerini kzdrlm bir metal arala yakmak. dehete kaplmak: ok armak. ders karmak: Olanlardan ibret almak. derya: Deniz. destan: Bir kahramanlk hikyesini veya bir olay anlatan halk iiri. dua: Yakar. Allaha yalvarma, yakar iin sylenen din metin. ezan: Namaz vaktini bildirmek iin mezzinin yksek sesle yapt ar. F-G farz: zr olmadka yaplmas zorunlu, yaplmamas gnah olan ibadet. fazilet: Erdem. feda: Bir ama urunda bir deer veya varlktan vazgeme, uruna verme. firavun: Eski Msr hkmdarlarna verilen unvan. Zalim, merhametsiz, kibirli, inkrc, inat. fitre: Ramazan ay iinde verilen, miktar belirli sadaka. folklor: Halk bilimi; bir lkede yaayan halkn kltr rnlerini inceleyerek bunlarn birbirleriyle ilikilerini belirten ve yasalar bulmaya alan bilim dal. gazi: Mslmanlkta dmanla savaan veya sava yapm kimse. Savatan sa olarak dnen kimse. gnah: Din bakmdan su saylan i veya davran, vebal. H hakikat: Bir iin dorusu, gerek, asl, esas. hamt: Allaha kretme. harp: Sava.

140 140

SZLK

hasret: zlem. hatim: Kurann tamamn okuma. hatip: Bir topluluk karsnda etkili, ak, dzgn konuarak dncesini anlatmada, duygusunu alamada yetenekli kimse, konumac. Cuma ve bayram namazndan nce camilerde hutbe okuyan kimse. hazret: Yce kabul edilen kimselerin adlarnn bana sayg, vme, yceltme amacyla getirilen unvan. hazine: Devlet parasnn bulunduu ve muhafaza edildii yer. hendek: Gemeye engel olacak biimde uzunlamasna kazlm derin ukur. hicret: Kutsal g. Hz. Muhammedin Mekkeden Medineye g. hikye: Bir olayn szl veya yazl olarak anlatlmas. Gerek veya tasarlanm olaylar anlatan dz yaz tr, yk. hikmet: t verici ve retici ksa ahlaki sz. hogr: Her eyi anlayla karlayarak olabildii kadar ho grme durumu, msamaha. hutbe: Cuma ve bayram namazlarnda minberde okunan dua ve verilen t. hkmdar: Devlet bakan, padiah, sultan, kral. hrriyet: zgrlk. ibret: Yanl, kt davranlardan saknmay salayan olgu veya bu gibi olgulardan alnmas gereken sonu. icabet: Bir ary yerine getirme. Bir arya gitme. idrak etmek: Akl erdirmek, anlamak, kavramak. Erimek, ulamak. iftar: Oru ama. Oru ama zaman. ihlas: Temiz sevgi ve yrekten ballk. badetlerdeki itenlik. ihram: Haclarn rtndkleri dikisiz rt. ikram: yilik yapmak, arlamak, hrmet gstermek. lah: Tanr. imam: Cemaate namaz kldran kimse. inan: Bir dnceye gnlden bal bulunma. Birine duyulan gven, inanma duygusu.

nanlan ey, gr, reti. Allaha, bir dine inanma, iman, itikat. israf: Gereksiz yere para, zaman, emek vb.ni harcama, savurganlk, tutumsuzluk. istiklal: Bamszlk. igal: Bir yeri ele geirme. K-L Kbe: Mekkede bulunan, Hz. brahim ve olu Hz. smail tarafndan ina edilen, hac ve umre iin Mslmanlarca ziyaret ve tavaf edilen kutsal mekn. Allahn evi. kabir: Mezar. karakter: Ayrt edici nitelik. Bir bireyin kendine zg yaps, onu bakalarndan ayran temel belirti ve bireyin davran biimlerini belirleyen, stn ana zellik, z yap. kaza: Can veya mal kaybna, zararna neden olan kt olay. Vaktinde klnmayan namaz veya tutulmayan orucu sonradan yerine getirme. keder: Ac, znt, dert, sknt, strap, tasa. kelam: Sz. kelime-i ehadet: slamn be artndan biri olan ve Tanklk ederim ki Allahtan baka ilah yoktur ve Muhammed onun kulu ve peygamberidir. anlamndaki sz. kervan: Uzak yerlere yolcu ve ticari eya tayan kafile. kssa: Peygamberlerin bandan geen olaylar anlatan Kuran haberleri. Kendisinden ders alnmas gereken peygamber hikyeleri. kssadan hisse: Anlatlan bir olaydan alnacak ders. kyamet: Dnyann sonu ve btn llerin dirilerek maherde toplanaca zaman, kyamet gn, maher gn. kilise: Hristiyanlarn ibadet etmek iin toplandklar yer. kle: Hr olmayan, baka birinin bals olan, bir gcn tahakkm altnda olan. krallk: Kral olma durumu veya grevi, kraliyet. Kral tarafndan ynetilen devlet ve bu devletin topra. kul: Allaha gre insan. kulluk etmek: Allaha ibadet etmek.

141 141

SZLK

kurban: Dinin buyruunu veya bir ada yerine getirmek iin kesilen hayvan. ltuf: nem verilen, saylan birinden gelen iyilik, yardm, ihsan. M-N mabet: inde ibadet edilen, tapnlan yap, ibadethane. mahkm: Mahkeme tarafndan hakknda karar verilmi kii, cezalandrlm ahs, mecbur, aresiz. mahya: Ramazan gecelerinde, camilerde iki minare arasna gerilen ipler zerine kandil veya elektrik ampulleriyle yazlan yaz veya yaplan resim. melek: Allah ile insan arasnda araclk yapan manevi varlk. merhamet: Bir kimsenin veya bir baka canlnn karlat kt durumdan dolay duyulan znt, acma. mescit: Genellikle minaresiz, kk cami. Mevla: Efendi, sahip, malik anlamlarna gelen Allahn isimlerinden biri. mevlit: Hz. Muhammedin doumunu, hayatn anlatan mesnevi. Bu mesnevinin okunduu din tren. mihrap: Cami, mescit vb. yerlerde Kbe ynn gsteren, duvarda bulunan ve imama ayrlm olan oyuk veya girintili yer. minare: Namaz vaktinin geldiini bildirmek iin camide mezzinin ezan okuduu, sala verdii, erefesi olan, ounlukla tatan, yksek ve ince yap. minber: Camilerde hatibin kp hutbe okuduu merdivenli, ykseke yer. millet: ounlukla ayn topraklar zerinde yaayan, aralarnda dil, tarih, duygu, lk, gelenek ve grenek birlii olan insan topluluu. misafirperver: Konuksever. model: rnek olmaya deer kimse veya ey. mucize: nsanlar hayran ve aciz brakan, doast saylan olay. nsan aklnn almayaca olay. Olaanst, artc. muhabbet: Sevgi, dosta konuma. mezzin: Namaz vakitlerini bildirmek iin ezan okuyan din grevlisi. mmin: nanan, inanl, imanl.

nankrlk: Kendisine yaplan iyiliin deerini bilmeme, iyilik bilmezlik. Nemrut: nanszl ve zalimliiyle tannan Hz. brahim dneminin Babil hkmdar. nezaket: Bakalarna kar saygl ve incelikle davranma, incelik, naziklik, zarafet. nimet: yilik, ltuf, ihsan. yi yaamak iin gerekli her ey. Yiyecek, iecek, zellikle ekmek. O- oru: badet amacyla yeme, ime vb. eylerden belli bir sre veya biimlerde kendini alkoyma. t: Bir kimseye yapmas veya yapmamas gereken eyler iin sylenen sz, nasihat. ksz: Anas veya hem anas hem babas lm olan. neri: Bir sorunu zmek zere ne srlen gr, dnce, teklif. ncelenmek iin ileri srlen ey. vg: Birini, bir eyi vmek iin sylenen sz veya yazlan yaz, methiye. P put: Baz toplumlarda doast g ve etkisi olduuna inanlan canl veya cansz nesne, tapnacak, sanem, feti. putperest: Puta tapan. R Rab: Allah, yaratan, yaatan, byten ve yneten. rahmet: Birinin suunu balama, merhamet etme. ramazan: Ay takviminin dokuzuncu ay, aylarn sonuncusu, oru tutulan ay. recep: Ay takviminin yedinci ay, aylarn birincisi. rehberlik: Klavuzluk. resm daire: Devlet kuruluu. rzk: Yiyecek, iecek ey, azk. Allahn btn yarattklarna verdii nimet. rya: Uyurken zihinde beliren olaylarn, dncelerin btn, d. S sabr: Karlalan zorluklar karsnda midi kaybetmeme durumu.

142 142

SZLK

salavat: Hz. Muhammede sayg bildirmek iin okunan dua. salih amel: Allahn honutluunu kazandracak gzel davranlar. savurganlk: Sahip olunan imknlar gereksiz yere harcama, israf. selam: Bir kimseyle karlaldnda, birinin yanna gidildiinde veya yanndan uzaklaldnda kendisine sz ve iaretle bir nezaket gsterisi yapma, esenleme, merhaba. sla: Bir sre ayr kald bir yere veya yaknlarna kavuma. Gurbetteki bir kimse iin doup byd ve zledii yer. sultan: Hkmdarlarn kullandklar unvan, padiah. snnet: Hz. Muhammedin Mslmanlarca uyulmas gerekli saylan davranlar ve herhangi bir konuda sylemi olduu sz. aban: Ay takviminin sekizinci ay, aylarn ikincisi. afak: Gne domadan az nce beliren aydnlk. efkat: Acyarak ve koruyarak sevme, sevecenlik. ehit: Kutsal bir lk veya inan urunda len kimse. er: Ktlk, fenalk. ifa: Bedensel veya ruhsal bir hastaln son bulmas, hastalktan kurtulma, onma. irk: Allahn birden ok olduuna inanma, Allaha ortak tanma, e koma. kran: yilik bilme, gnl borcu, minnettarlk. kretmek: Allaha duyulan minneti dile getirme. Mutlu bir olay veya durumdan, yaplan iyilikten duyulan honutluu bildirme. T tapnak: ok tanrl dinlerde ibadet yeri, mabet. tapmak: badet etmek, ar ballk gstermek. tavsiye: tleme, yol gsterme. Teala: Yce, ulu anlamlarna gelen Allahn bir sfat. tebessm: Glmseme. tekbir: Mslmanlkta Allahn bykln,

yceliini anmak iin sylenen ve Allahu ekber. sz ile balayan dua. tembih: Bir eyin belli biimde ve yolda yaplmasn syleme, bunu steleyerek hatrlatma, uyar. tembihlemek: Tembihte bulunmak, tekrar tekrar hatrlatmak. teravih: Ramazan ay boyunca, yats namazndan sonra klnan namaz. tevik: steklendirme, zendirme. tomurcuk: Bir bitkinin zerinde bulunan ve ileride sap, iek veya yaprak verecek olan filiz. iek aacak gonca. tvbe: ledii bir gnah veya sutan piman olarak bir daha yapmamaya karar verme. -V mmet: Hz. Muhammede inanarak, onun yaptklarn ve sylediklerini uygulayarak evresinde toplanan Mslmanlarn tm. vaaz: Cami, mescit vb. yerlerde vaizlerin yapt, genellikle t nitelii tayan din konuma. vahiy: Bir buyruk veya dncenin Allah tarafndan Peygamberlere bildirilmesi. vasiyet: lmden sonra yaplmak zere smarlanan ey. vatan: Bir halkn zerinde yaad, kltrn oluturduu toprak paras, yurt. vezir: Bakan. vitir namaz: Yats namazndan sonra klnan rektlk namaz. Y-Z yetim: Babas lm olan (ocuk), babasz. yoksul: Yokluk iinde olan, geim sknts eken, muhta, fakir. zekt: Mslmanlkta, zenginlerin sahip olduu mal ve parann krkta birinin datlmasn ngren slamn be artndan biri. zerre: ok kk parack. zilhicce: Ay takviminin on ikinci ay, kurban ay. ziyaret: Birini grmeye, biriyle grmeye gitme, grme.

143 143

KAYNAKA

KAYNAKA
Ahmet Bin Hanbel, Msned, ar Yaynlar, stanbul, 1982. Atatrklk, Cilt 1-3, Mill Eitim Bakanl Yaynlar, stanbul, 2001. ATE, Sleyman, Kuran- Kerim ve Yce Meali, Yeni Ufuklar Neriyat, stanbul. Buhar, Edebl-Mfred , (ev.: Fikri Yavuz), Snmez Matbaas, stanbul, 1979. Buhar, Sahih, ar Yaynlar, stanbul, 1992. CANAN, brahim, Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, Aka Yaynlar, stanbul. AKMAKIOLU, Adnan, iirler, Bu Yaynevi, stanbul, 2003. DUMAN, Tayyib, Atatrkn Eitim Gr, Bilim ve Akln Aydnlnda Eitim, Atatrk zel Says, Mill Eitim Bakanl Yaynlar, Ankara, 2006. Ebu Ali Eminddin Fazl Tabersi, Mekriml-Ahlak, el-Matbaatl-Ezheriyye, 1893. Ebu Davut Snen, ar Yaynlar, stanbul, 1992. Ebu Hanife, el-lim vel-Mteallim, Tahkik Muhammed Zahid el-Kevseri, Kahire, 1948. EREN, Bilal, Gzel Szler Antolojisi, Cilt 2, Cihan Yaynlar, stanbul, 1983. ERSOY, Mehmet kif, Safahat, Diyanet leri Bakanl Yaynlar, Ankara, 1990. ESED, Muhammed, Kuran Mesaj, aret Yaynlar, stanbul, 2000. EVLYAOLU, Gkhan, ocuk ve Dua, Trkiye Diyanet Vakf Yaynlar, Ankara, 2006. GAVC, Vehbi Sleyman, Ebu Hanifetn-Numan, Darul Kelam, Dmak, 1999. Hasan bin Ali el-Harrani,Tuhefetl-Ukl, (ev.: Fahrettin Altan), Tuba Yaynlar, stanbul. 1998. bn Mace, Snen, ar Yaynlar, stanbul, 1981. bn Sad, et-Tabakatl-Kbra, Cilt 1-8, Beyrut, 1985. LHAN, Suat, Atatrk ve Askerlik, Trk Tarih Kurumu Basmevi, Ankara, 1990. lkretim Din Kltr ve Ahlak Bilgisi retim Klavuzu 4-8, Mill Eitim Bakanl Yaynlar, stanbul, 2002. slam Ansiklopedisi, Cilt 1-31, Trkiye Diyanet Vakf, stanbul, 1988-2006. KANDEMR, Yaar, Allaha nanyorum, Damla Yaynevi, stanbul, 2006. KARAGZ, smail, Ayet ve Hadisler Inda Engelliler, Diyanet leri Bakanl Yaynlar, Ankara, 2001. KARAMAN, Fikret, stikll Mar ve Manevi Boyutu, Diyanet Aylk Dergi, Mart, 2004. KEMAL, Ali (Derleyen), Yunus Emre, Parlt Yaynlar, stanbul, 2004. KKSAL, M. Asm, Peygamberler Tarihi, Cilt 1-2, Trkiye Diyanet Vakf Yaynlar, Ankara, 2004. Kuleyn, Muhammed bin Yakub, el-Kf, Darus-Sab, Beyrut, 1980. Kuran- Kerim ve Aklamal Meali, (Heyet), Diyanet leri Bakanl Yaynlar, Ankara, 2001. Mehmedolu, Yurdagl, Hz. Peygamberin Merhametinden efkat rnekleri, Diyanet Dergisi, Ankara, Mays 2004. Muhyiddin Nevevi, Riyazs-Salihin, Cilt 3, Diyanet leri Bakanl Yaynlar, Ankara, 1991.

144 144

KAYNAKA

Muhyiddin Nevevi, Riyazus-Salihin, (ev.: Y. Kandemir, . L. akan, R. Kk), Erkam Yaynlar, stanbul, 1997. Mslim, Sahih, ar Yaynlar, stanbul, 1992. NUMANOLU, Cengiz, uur (Btn iirleri), Sahaflar Kitap Saray, stanbul, 2006. ZBAHE, Osman, Kitabm reniyorum, Diyanet leri Bakanl Yaynlar, Ankara, 2006. ZBAY, Ekrem, Trkmenistandan Anadoluya rf Adet ve Halk nanlar, IQ Yaynlar, stanbul, 2007. ZELK, Mustafa, airin Duas-Dua iirleri Antolojisi, Selis Kitaplar, stanbul, 1997. SARICIK, Murat, Hz. Muhammedin ars (Mekke Dnemi), Nesil Yaynlar, stanbul, 2006. Seme Hadisler, Diyanet leri Bakanl Yaynlar, Ankara, 1975. SEVM, Osman, Nasrettin Hoca Fkralar, Bilge Sanat Yapm Yaynlar, stanbul, 2005. RN, Mustafa Ruhi, Yldz Sayan Aa, z Yaynlar, stanbul, 2002. T.C. Anayasas, Beir Kitabevi, stanbul, 2005. Tirmiz, Snen, ar Yaynlar, stanbul, 1992. TOPALOLU, Aydn, Ateizm ve Eletirisi, Diyanet leri Bakanl Yaynlar, Ankara, 2004. Trke Szlk, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara, 2005. YAZGAN, Bestami, ocuk iirleri, Trkiye Diyanet Vakf Yaynlar, Ankara, 1991. YAZICI, Seyfettin, Temel Din Bilgiler, Diyanet leri Bakanl Yaynlar, Ankara, 2002. Yazm Klavuzu, Trk Dil Kurumu, Ankara, 2005. YAZIR, Elmall Hamdi, Kuran- Kerim ve Yce Meali, (Sadeletiren: M. Sadi enli), Huzur Yaynlar, stanbul, 2005. YAZIR, Elmall Muhammed Hamdi, Hak Dini Kuran Dili, Azim Datm, stanbul, 1992. YILDIRIM, Suat, Kuran- Hakimin Aklamal Meali, Ik Yaynlar, stanbul, 2004. YILMAZ, Mahmut, hyadan Hikyeler, Cilt 2, Harf Yaynlar, stanbul, 2004.

You might also like