Atullah skender Hikmetler Kitab

evirenler Orhan Parlak Cemil ifti

Atullah skender Hikmetler Kitab

Sunu
Atullah skender, Hicr 7. yzyln ikinci yarsnda yaam (l. 709), dneminin ve sonrasnn en nemli mritlerinden biridir. Kendisi hayatn skenderiye ve Kahirede srdren bir azel olmakla birlikte n geni bir corafyaya yaylm, dnceleri birbirinden ok farkl evreler zerinde etkinlik salamtr. En nemli eseri saylan Hikmetler Kitabndan baka drt kitab daha vardr: Letifl Minen, Et-Tenvir fi skatl-Tedbir, Tacl Arus ve Kamn-Nfs, Mifthl-Felh ve Misbhl-Ervh. Hakkatler bilgisi olarak tanmlanabilecek olan hikmet, bir yanyla Tanr bilgisine ilikindir. Bir yan da nesnelerin hakkatini, aralarndaki ilikilerin, balantlarn bilgisini ierir. Bu iki yan, sanld gibi tmyle birbirinden ayr ve yabanc deildir. Nesnelerin gereklii kendilik bilgisi ile ve giderek Tanr bilgisi ile balantldr. Kendini bilen Rabbini bilir erefli sz ile Bana nesnelerin gerekliini gster dilei arasndaki iliki de bu nedenledir. Kendini bilmenin yollarndan biri nesnelerin gerekliinin bilinmesinden gemektedir. Kendini bilmenin sonu ise Rabbi bilmektir. Gerekliin aratrlmas srecinde nesneler dnysna taklp kalmak, bu abay kendi bana bir ama edinmek gibi bir yanla dmek de mmkn. Bu yanln yabancs deiliz; byle bir sapmann egemenlik kurduu bir dnyda yayoruz nk. Ve hepimiz denize arkasn dnp kpkle oynayan ocuun gafletini simgelemekteyiz. Oysa bize, insana yaraan kpkle oynamak deil, gereklik denizine ulamaktr. nsan z bakmndan ar, duru, prl-prl bir su gibidir. Ne re ki giderek bulanm, arln safln yitirmitir. Yani bilgiden uzaklam, unutmutur. Budur yanln, sapmann temel nedeni. yleyse yaplmas gereken ona hakkatinin, aslnn hatrlatlmas ve uyarlmasdr. Peygamberler ve veller bunu yapmlardr hep; yoksa insann yapsna, mayasna yeni bir ey katmamlardr. Hikmetler Kitab da bunu yapmaktadr; akledebilenler, kavrama yeteneini yitirmeyenler ve kalbi tmyle karartlmayanlar iin. nsana Hakk gstermekte, iret etmektedir. Onu gereklik bilgisine, arnmaya gtrecek yola k tutmaktadr. Soylu konumunu, varlk nedenini, grev ve amalarn hatrlatmaktadr. ou hikmet anlalmaz, bir bl de ok basit hatt gereksiz gibi grlebilir. Bu doaldr ama gerekte yle olduklarndan deil, konumumuzun kanlmaz sonucu olduu iin. Belirli bir aba harcamadan, artlanmalarmzdan, kafamz dolduran aykr bilgilerden kendimizi kurtarmadan hakkatle, gerek bilgisiyle yz yze gelmemiz, bilgilenmemiz imknszdr. renmenin ilk koulu istemekse, ikincisi de teslmiyet ve zihni gereksiz fazlalklardan temizlemektir. unu unutmamal: Testi denizden iindeki boluk ve nasibi kadarn alr. Dolu bir testiye kalansa yalnzca nasipsizliidir. Doruyu en iyi bilen ve szn en gzelini syleyen Allahtr: Hikmeti dilediine verir. Kime hikmet verilmise kukusuz ona oka hayr verilmitir.1

Resm sralamaya gre 2. Bakara sresi 269. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Y'til Hkmete men yea'* ve men y'tel Hkmete fekad tiye hayren kesiyr* ve m yezzekker ill ll elbb yni (O) Hikmeti dilediine verir... Kime Hikmet verilirse, gerekten (ona) pek ok hayr verilmitir... (Bunu) z (vehimden ar) akl sahiplerinden bakas anlayamaz.

Atullah skender Hikmetler Kitab

1. Hikmet
Bir kimsenin amellerine gvenmesinin belirtisi, bir gnah iledii zaman yalvarnn eksik oluudur.

2. Hikmet
inde bulunduun sebepler leminden tecrd lemine gemek isteyiin bu lemden gizli bir honutluk duyduun iindir. Yaadn tecrd leminden sebepler lemine gemek isteyiin ise yksek bir himmet mertebesinden aa dmektir.

3. Hikmet
En ileri ve keskin himmetler bile kaderleri evreleyen surlar delemez.

4. Hikmet
Tedbr almakla uramaktan vazge. Bakasnn Tanrnn- seni iin yerine getirdii ii kendine ykleme.

5. Hikmet
Sana karlksz olarak verilecei nceden belirlenen ve gvence altna alnan rzk- iin btn gcnle alarak senden istenilen kulluk grevlerini savsaklaman kalp gznn krln gsterir.

6. Hikmet
Israrla dilediin hlde balarn gecikmesi seni umutsuzlua drmemelidir. nk Allah dularn kabul olunacan sz vermitir. Ancak kabul edecei dilek senin kendin beendiin deil, Onun senin iin beenecei olacaktr. Ve kabul, senin istediin zaman deil, Onun istedii zaman olacaktr.

7. Hikmet
Zaman belirlenmemi bile olsa verilen szn yerine gelmemesi seni kukuya drmesin.
3

Atullah skender Hikmetler Kitab

nk kuku, basreti yok eder ve srrn nrunu sndrr.

8. Hikmet
Sana kendini bildirmek iin Hakkn ftuht yz gsterince ibdetlerin azl okluu nemli deildir. nk ftuhtn yz gstermesi ancak kendini sana bildirmek iindir. Bilmiyor musun ki, sana kendini bildiren de ihsnda bulunan da Odur. Amel ve ibdetleri ise sen Onun iin yapyorsun. Senin Ona yaptn kulluk nerede, Onun balar nerede?

9. Hikmet
Sliklerin amelleri birbirinden farkldr. Bu durum, hllerin varidlerinin2 farkllndan kaynaklanmaktadr.

10. Hikmet
Ameller birtakm sretlerden olumutur. Bunlarn rhlar ise ilerinde bulunan ihlsn srrdr.

11. Hikmet
Varln bilinmezlik toprana Filizlenmezse de tam bir sonu vermez. gm. Topraa gmlmeyen tohum filizlenemez.

12. Hikmet
Kalp iin hibir ey kendisiyle tefekkr meydanlarna girilen uzlet3 kadar yararl deildir.

13. Hikmet
Aynasnda varlklarn sretlerini yanstan kalp, hikmet nrlaryla parlayamaz. Eli aya ehvet bukalaryla bal insan Allaha doru nasl gidebilir? Gaflet kirlerinden arnmayan insan lh huzra varmak dileinde nasl bulunsun? Sama sapan ilerden tvbe edip uzaklamayanlar esrrn inceliklerini anlayamazlar.
2 3

Vsl olan, ulaan. Yalnzlk.

Atullah skender Hikmetler Kitab

14. Hikmet
Varlk karanlktr. Bunlar klandran bunlarda Allahn grnmesidir. Kim varl grr de iinde ya da berberinde, evvelinde yada sonunda Allah mhede etmezse, nrlarn kendisini geip gitmi, bilgi gneleri nesnelerin bulutlaryla perdelenmi olur.

15. Hikmet
Varlk karanlktr. Bunlar klandran bunlarda Hakkn grnmesidir. Kim varl grr de iinde ya da berberinde, evvelinde yada sonunda Hakk mhede etmezse, nrlarn kendisini geip gitmi, bilgi gneleri nesnelerin bulutlaryla perdelenmi olur.

16. Hikmet
Sana Hakkn kahrn bildirecek kant; yannda varlklarnn hibir gereklii olmayan nesnelerle gzlerini perdeleyerek, seni, kendisini mhede etmekten mahrm etmesidir.

17. Hikmet
Her eyi aa karan Hakktr. Her eyle grnen (zuhr eden) Odur. Her eyde grnmtr. Ve her ey iin grnen yine Odur. Byleyken bir eyin Onu rtmesi, gizlemesi nasl dnlebilir?

18. Hikmet
O, varlklarn ortaya kndan nce vard. Her eyin en ak olan Odur. O, tektir, vahiddir ve Onunla birlikte baka hibir ey yoktur. O sana her eyden daha yakndr. Ve O olmasayd hibir ey var olamazd. Bir ey Onu nasl rter, perdeler, gzden saklar?

19. Hikmet
Asl alacak konu udur: Gerekte yok hkmnde olan lemde varlklar nasl ortaya kabiliyor? Sonradan ortaya kan varlk kdem4 sfatn tayana/Tanrya kar nasl durabilir?
4

ncesizlik.

Atullah skender Hikmetler Kitab

20. Hikmet
Bir kimse iinde bulunduu vakte gre Allahn verdii ve aklad hlin dnda bir hl isterse bilgisizlikten bir ey terk etmemi demektir.

21. Hikmet
Kulluk grevlerini ileride bulunacak bo bir zamana ertelemek nefsin ahmaklndandr.

22. Hikmet
Cenb- Hakktan, seni iinde bulunduun bir hlden baka bir hle aktarmasn isteme. Eer O isteseydi, seni bulunduun hlden karmakszn dier bir hlde de bulundurabilirdi.

23. Hikmet
Slikin himmeti, mkefede durmak isteyince hakkat arclar Aradn ileridedir diye seslenirler. Evrenin d yznn (zhirinin) gzellikleri tecell eder, seni ekerse hakkati de yle seslenir: Bizler ancak birer fitneyiz, sakn kfre dme.5

24. Hikmet
Hakktan isteyiin Hakk iin bir sulamadr. Hakk isteyiin Hakktan habersizliini gsterir. Hakktan baka bir varl istemen Ona kar hyszlk; Ondan baka bir varlktan isteyiin ise
5

Resm sralamaya gre 2. Bakara sresi 102. yet: Bismillahirrahmnirrahm. Vettebe m tetlueytyn al mlki Sleymane, ve m kefere Sleyman ve lakinneeytyne kefer yallimunenNasesshr* ve m nzile alel melekeyni Bibbile hrute ve mrut* ve m yallimani min ehadin hatt yekl innem nahn fitnetn fel tekfr* feyeteallemne minhm m yferrikne bihi beynelmer'i ve zevcihi, ve mahm Bidarryne bihi min ehdin ill Biiznillah* ve yeteallemne ma yedurrhm ve la yenfehm* ve lekad lim lemeniterah m leh fiyl hreti min halak* ve le bi'se ma erv bihi enfsehm* lev knu ya'lemn yni Sleymann mlk (Rahmniyetten kaynaklanan gc; ku dilini bilmesi, cinler zerinde tasarrufu, rzgara hkmetmesi) hakknda onlar, o (ins ve cinn) eytnlarn okuduklarna (tlsmlara; evhm, hayl rnlerine) tbi oldular (Halbuki) Sleyman kfretmemi/kfir olmamtr (mlkyle gfil deil; kudret ve kuvvetin, her trl tesir ve tasarrufun yalnz Allaha ait olduundan emin, mutmain) Lkin o eytnlar kfir olmulardr; insanlara sihri (nesnelere g isnd etmek) ve Babilde Harut ve Marut adl iki melek zerine inzl olunan retiyorlard Oysa (o iki melek): Biz yalnzca bir fitneyiz/imtihn vesilesiyiz, sakn (sihir yaparak) kfretmeyin/kfir olmayn, demedike hibir kimseye retmezlerdi (nsanlar da) onlardan (Hrut ve Mruttan) kendisi ile erkek kii ile einin arasn aacak eyleri reniyorlard Oysa onlar (sihir renmi kiiler) onunla Allahn izni (Bi-iznillah) olmadka hibir kimseye zarar veremezler Onlar kendilerine zarar vereni ve fayda vermeyeni reniyorlard Andolsun ki onu (sihri) satn alanlarn hirette (kudret-bilin boyutunda msbet) hibir nasibi olmayacan kati olarak bilmilerdir (Karlnda ) nefslerini/benliklerini sattklar (zdeletikleri) ey ne ktdrKeke bilselerdi.

Atullah skender Hikmetler Kitab

Hakktan uzaklndandr.

25. Hikmet
Alp verdiin hibir nefes yoktur ki, o nefeste Hakkn sende gerekletirecei bir kaderi olmasn.

26. Hikmet
Ayarn kalbini terk edip boaltmasn bekleme. Bu bekleyiin bulunduun hl iinde hakkn yerine getirmen gereken murkabeye engel olur.

27. Hikmet
Dnyda bulunduun srece sana gelip atan aclar tuhaf karlama. nk dnynn aklad ey ancak hak edilenin ve kanlmaz olann zelliidir.

28. Hikmet
Rabbin ile aradn istek zorlap gecikmez. Nefsin ile aradn ise gereklemez.

29. Hikmet
in banda Allaha ynelmek iin sonunda baarya ulamann belirtisidir.

30. Hikmet
Balangc parlak olann sonu da parlaktr.

31. Hikmet
Gizli srlara emnet edilen, zevhirin6 tanklklaryla ortaya kar.
6

Grlenlerin

Atullah skender Hikmetler Kitab

32. Hikmet
Hakk ile delil getirmek ve Hakk zerine delil aratrmak birbirinden ok farkl ve uzak eylerdir. Hakk ile delil getiren Onu yaknen bilmi ve ii kknden hlletmitir. Hakk zerine delil getirmek ise Ona ulamamann sonucudur. Yoksa O, ne zaman gizlidir ki, eserlerde aratrlsn. Ne zaman uzaklamtr ki, eserler ona eritirebilsin.

33. Hikmet
Varlkl olan kimse varlna gre versin ifdesi Allaha ulaanlar iin, rzk ancak kendisine yetecek kadar verilmi olan kimse Allahn kendisine verdiinden versin (65/7)7 de Allah yolunda yryen slikler iindir.

34. Hikmet
Allaha gidenler Ona ynelmenin, nrlaryla hidyet buldular. Yeryzne gelmenin nrlar ise Ona ulaanlar iindir. Allaha gidenler nrlar iin; nrlar ise ulaanlar iindir. nk onlar yalnz Allah iindir. Allah de, sonra da onlar daldklar sapklkta brak, oynasnlar (6/91)8.

35. Hikmet
Sana almam gizlileri kurcalayacana, kendi gizli ayplarn aratr. Bu daha hayrldr.
7

Resm sralamaya gre 65. Talk sresi 7. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Liynfk z se'atin min se'atih* ve men kudire 'aleyhi rizkuh felyunfk mimm atahllah* l yukellifullah nefsen ill ma atha* seyec'alullah ba'de 'usrin ysr yni Sea (g, zenginlik) sahibi olan, kendi zenginliinden (imknlarnn bolluuna gre) nafka versin... Rzk kendisine daraltlm/kslm kimse de Allahn kendisine verdiinden infk etsin (nafkasn versin)... Allah hibir nefse ona verdiinden bakasn mkellef klmaz... Allah bir zorluk-glkten sonra bir kolaylk oluturacaktr (yani muhakkak oluturur). 8 Resm sralamaya gre 6. Enm sresi 91. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Ve m kaderullahe hakka kadrihi iz klu m enzelAllah al beerin min ey'* kul men enzelel Kitabelleziy ce bihi Ms nren ve hden linNsi tec'aluneh karatyse tbduneh ve tuhfne kesiyr* ve ullimtm m lem ta'lemu entm ve l abkm* kulillah smme zerhm fiy havdhim yel'abun yni Allah hi bir beere bir ey inzal etmemitir demekle, Allah hakkyla (gerei gibi) takdir edemediler (tanyamadlar)... De ki: Msnn insanlar iin Nr ve Hd olarak getirdii Kitab kim inzl etti?... (Ki) siz Onu katlar hline getirip (O Kitab yazl katlar olarak grp) gsteriyorsunuz, bir ounu da gizliyorsunuz... Ve ne sizin ne de babalarnzn bilmedii eyler retildi size... Allah de, sonra brak onlar daldklarnda oynayadursunlar.

Atullah skender Hikmetler Kitab

36. Hikmet
Hakk perdelenmi deildir. Gremiyorsan, perdelenmi olan sensin demektir. Eer bir ey perdelenmi olsayd, Onu rtm olurdu. Bir eyi rtmek onu kuatmak, kuatmaksa hkim ve khir olmak demektir. Oysa, O, kullar zerinde tek kahhrdr (6/18).9

37. Hikmet
Kulluk grevlerini engelleyen beer niteliklerinden arn ki, Hakkn arsna uymu ve huzruna yaknlam olasn.

38. Hikmet
Her trl gnhn, gafletin, ehvetin temeli nefisten raz olmak; olmamaksa her ibdetin, uyankln, iffetin temelidir.

39. Hikmet
Nefsinden honut olmayan bir bilgisizle arkadalk etmen, nefsinden honut olan bir bilginle arkadalk etmenden daha hayrldr. Nefsinden honut olan bilgin nerede, nefsinden honut olmayan bilgisiz nerede?

40. Hikmet
Kalp gznn Onun sana yaknln, kalp gznn z Onun varl ile senin yokluunu, kalp gznn hakkati ise Onun varln senin ise ne var, ne yok olduunu gsterir.

41. Hikmet
Allah vard, Onunla berber hibir ey yoktu. O, imdi de eskiden olduu gibidir.

Resm sralamaya gre 6. Enm sresi 18. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Ve Hvel Kahir fevk badih, ve Hvel Hakiyml Habyr yni Odur, kullarnn fevkinde (stnde) Kaahir... Odur, Hakiym, Habr.

Atullah skender Hikmetler Kitab

42. Hikmet
Hakktan bakasndan himmet dileme. nk dilekler Kerm olandan bakasna ulaamaz.

43. Hikmet
Hakkn giderebilecei bir ihtiycn iin bakasndan dilekte bulunma. Onun senin iin vermediini bakas nasl verebilir? Kendi ihtiycn gidermekten ciz olan bakasnnkine nasl g yetirebilir?

44. Hikmet
Gzel sfatlarndan dolay zannn gzelletiremiyorsan, senin olan ilikilerinden dolay gzel zanda bulun. nk O sana srekli iyiliklerde bulunmu, nimetler balamtr.

45. Hikmet
alacak olan, insann kendisinden kopmak mmkn olmayandan kamas, buna karlk kendisiyle kalc olmayan istemesidir. Yalnz gzler kr olmaz, lkin gslerde olan kalpler de krleir (22/46).10

46. Hikmet
Bir varlktan dierine gidip durma. Dolap beygirine dnersin. Onun gittiini sand yerler aslnda az nce getii yerlerdir. Varlktan, onlar yaratana doru yr. Dorusu son var Rabbinedir (53/42).11

47. Hikmet
Allah Reslnn (s.a.v.) Kim Allah ve resl iin hicret ederse hicreti Allah ve reslnedir. Bir dnyala ya da bir kadna sahip olmak niyetiyle hicret edenin hicreti ise istedii eyedir
10

Resm sralamaya gre 22. Hac sresi 46. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Efelem yesiyr fiyl Ard fetekne lehm kulbn ya'klune bih ev aznn yesmene bih* feinneh l ta'mel ebsr ve lkin ta'mel kulblletiy fiyssudur yni Arzda hi gezip seyretmediler (ibret almadlar; seyr-i slk yapmadlar) mi ki, onlarla akledecekleri kalpleri yaht kendileri ile iitecekleri kulaklar olsun... nk basarlar ama olmaz, sadrlarn iindeki kalpler ama olur. 11 Resm sralamaya gre 53. Necm sresi 42. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Ve enne il Rabbikel mnteh yni Ve muhakkak ki mnteh (nihyet, en son var) Rabbinedir.

10

Atullah skender Hikmetler Kitab

szne bak. Anla ve derin-derin dn zerinde.

48. Hikmet
Sz Allah yolunu gstermeyen, hli Allaha ulatrmayan kimse ile arkadalk etme.

49. Hikmet
Hli senden daha kt olan birisiyle arkadalk yaparsan ona kyasla sendeki ktlkleri iyi grmeye balayabilirsin.

50. Hikmet
Zhidin kalbinden doan amel azalmaz, dny isteklisinin kalbinden doan ise oalmaz.

51. Hikmet
Amellerin gzellii, hllerin gzelliinin sonucudur. Hllerin gzellii ise kalplere inen makmlarn gereklemesinden dolaydr.

52. Hikmet
Allah ile huzr hline ulaamadn gerekesi ile zikirden uzaklama. nk zikirden uzaklaman zikir iindeki gafletinden daha ktdr. Kald ki, gafletle yaplan zikirden uyankla, uyanklk hlindeki zikirden huzr mertebesindeki zikre, huzr ile yaplan zikirden ayardan uzaklaarak zikretmek hline ykseltilebilirsin. Bu, Allah iin g deildir (14/20).12

53. Hikmet
Kalbin lm belirtisi: Karlan ameller iin zlmemek, ilenilen sulardan dolay pimnlk duymamak.
12

Resm sralamaya gre 14. brhim sresi 20. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Ve m zlike alellahi bi aziyz yni Bu, Allaha aziyz (zor, meakktli) deildir.

11

Atullah skender Hikmetler Kitab

54. Hikmet
lediin suu, Allahn balamas konusundaki zannn sarsacak lde bytme. Rabbini bilen, keremi yannda hibir gnhn byk olmayacan da bilir.

55. Hikmet
Onun adletiyle karlanca gnhn k olmaz. Fazlna gre byk gnh yoktur.

56. Hikmet
Varl sence deersiz grlen ve gze batmayan ameller, kabule en yakn olanlardr.

57. Hikmet
Varidi getirmesi, onunla Ona ulaman iindir.

58. Hikmet
Seni ayarn, Ondan bakalarnn elinden ve eserlerin tutsaklndan kurtarmak iin sana varidler gnderir.

59. Hikmet
Sana varidi getirmesi, seni beden zindnndan karp mhede mertebesine ulatrmak iindir.

60. Hikmet
Nrlar; kalplerin ve esrrn binekleridir.
12

Atullah skender Hikmetler Kitab

61. Hikmet
Zulmet nefsin askerleri, nrlar ise kalbin askerleridir. Allah kuluna yardm dilediinde ona nrlarn askerlerini gnderir. Zulmet ve ayarn yardmn da ondan keser.

62. Hikmet
Nr iin keif, kalp gz iin hkm, kalp iin ykselmek ve alalmak vardr.

63. Hikmet
Tat ve ibdet seni sevindirmesin. Fakat onlarn, sende ortaya kan Allahn ihsn olmas nedeniyle sevin. De ki, Bunlar, Allahn bol nimetiyle ve rahmetiyledir. Buna sevinsinler. O, onlarn topladklarndan daha hayrldr (10/58).13

64. Hikmet
Allah kendisine doru gidenlerin ve kendisine vsl olanlarn bzsn yaptklar ibdetleri grmekten ve hllerini mhede etmekten alkoymutur. Nedeni udur: Ona doru gidenler henz amellerinde doruluu, sdk gerekletirememi; vsl olanlar ise Onu mhedelerinden dolay kendilerini kaybetmilerdir.

65. Hikmet
Alaklk aacnn dallar ancak agzllk ve tamah ekirdeinden boy atar.

66. Hikmet
Hibir ey kuruntularn kadar srklememitir seni.

67. Hikmet
13

Resm sralamaya gre 10. Ynus sresi 58. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Kul bi fadlillahi ve bi Rahmetih fe bi zlike felyefrah* hve hayrun mimm yecmen yni De ki: Allah fazl ve Onun rahmetiyle, ite onunla sevinip ferhlasnlar (hayli, fn, cz eylerle deil)... O, onlarn cem ettiklerinden daha hayrldr.

13

Atullah skender Hikmetler Kitab

Sahip olmak iin iddetle istediin nesnelere tutsak, istemediin eylere kar ise zgrsn.

68. Hikmet
hsn ve nimetleriyle Allaha ynelemeyen kimse snanmann zincirleriyle Ona doru ekilir.

69. Hikmet
Nimetlere kretmeyen onlarn tkenmesi iin uram olur. kreden kimse ise onlar salam balarla balam olur.

70. Hikmet
Ktlk ilemeye devam ettiin hlde Allahn balarnn kesilmemesi seni korkutmaldr. nk bu, senin iin yava-yava helke yaklamaktr. Biz onlar bilmedikleri yerden yava-yava azba yaklatracaz (68/44).14

71. Hikmet
Edebe aykr davrann cezs geciktirilince, Eer bu irkin davran olsayd yardn kesilirdi ve Allahn rahmetinden uzaklatrlrdm demesi mrdin bilgisizliindendir. Oysa yardm bilinmeyen bir nedenden dolay da kesilebilir. Kald ki yardmn oalmamas bile cez olarak yeter. Bu bile uzaklama belirtisidir. Mrdse durumun farknda deildir. Hatt Allahn seni isteklerinle ba baa brakmas da felket olarak yeterlidir.

72. Hikmet
n yce Allahn bir kulunu evrad makmnda bulundurduunu, uzun sre yardm edip onu o makmda tuttuunu grdn hlde onda riflerin zelliini ve sevgi ehlinin neesini gremeyebilirsin. Bundan dolay mevlsnn ona olan ltfunu sakn kmseme. O, lh tecell olmasayd, o makma eremezdi.

73. Hikmet
14

Resm sralamaya gre 68. Kalem sresi 44. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Fezerniy ve men ykezzib Bihazelhadiys* senestedrichm min hays l ya'lemun yni (Reslm) artk beni ve bu hadsi (Kurn) yalanlayan (ba-baa) brak... Onlar hi bilmedikleri taraftan tedrici olarak helke gtreceiz

14

Atullah skender Hikmetler Kitab

Hakk Tel bir ksm insan hizmetinde tutmu, bir ksm insan da muhabbetine tahss etmitir. Onlarn ve bunlarn her birine Rabbinin nimetinden ulatrrz. Rabbinin nimeti kimseye yasak klnm deildir (17/20).15

74. Hikmet
Kullar her eyi yeteneklerine balamasnlar diye, kimi zaman lh hller birdenbire tecell eder.

75. Hikmet
Her sorulana cevap vereni, her grdn anlatan, her bildiini syleyeni grrsen onun bilgisizliini anla.

76. Hikmet
hiret evi mmin kullar mkfatlandrmak iin yaratlmtr. nk bu dny Allahn onlara vermek istediklerini tayamaz. Hem de onlarn deerini, kalc olmayan dnyda mkfatlandrmaktan yce tutmutur.

77. Hikmet
Bir amelin meyveleri abuk grlrse, bu durum onun ilerde, br dnyda da kabul greceini gsterir.

78. Hikmet
Allah indindeki deerini, dereceni bilmek istiyorsan, seni hangi ite bulundurduuna bak.

79. Hikmet
Allah sana emrine uymay rzk olarak verir, seni dnyya kar tok klarsa zhir ve btn
15

Resm sralamaya gre 17. sr sresi 20. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Kllen nmidd hali ve hali min atai Rabbik* ve m kne atu Rabbike mahzr yni Hepsine, onlara da bunlara da Rabbinin ats (verii, ltfu, ba)ndan imdd ederiz (ard arda veririz)... Rabbinin ats mahzr (menedilmi) deildir (Rabbinin verii engellenemez).

15

Atullah skender Hikmetler Kitab

nimetlerini sende tamamlam demektir.

80. Hikmet
Allahtan dilediin eylerin en hayrls, Onun senden istediidir.16

81. Hikmet
Yerine getirilmeyen ibdetleri gerekletirmek iin aba harcamamak, buna ramen znt duymak gurur gstergesidir.

82. Hikmet
rif, Hakka iret ettii zaman Onu iretinden kendine daha yakn bulan kimse deildir. uhdunda gizlenmesi ve varlnn yok olmas nedeniyle ireti bile olmayan kimse riftir.

83. Hikmet
rif, Hakka iret ettii zaman Onu iretinden kendine daha yakn bulan kimse deildir. uhdunda gizlenmesi ve varlnn yok olmas nedeniyle ireti bile olmayan kimse riftir.

84. Hikmet
Ric, bir amel ve ibdetle olan dilektir. Yoksa o, ancak bir umuttur.

85. Hikmet
riflerin n yce Allahtan istedikleri udur: Kullukta tam bir doruluk ve rubbiyet haklarn yerine getirmek.

86. Hikmet

16

Hads erf: "Allahmme inni eselke m teselu minni" - Allah'm benden istediin eyi muhakkak Sen'den isterim.

16

Atullah skender Hikmetler Kitab

Seni kabz17 hlinde brakmamak iin bast18 eyledi. Bast hlinde terk etmemek iin de kabz eyledi. Sonra, kendisinden baka bir eyle ilgilenmemen iin seni bu iki hlden de kard.

87. Hikmet
rifler bast hlinde iken, kabz hlindekinden daha ok korkarlar. nk bast hlinde edep snrlarn koruyabilenler ok azdr.

88. Hikmet
Nefsin bast hlinden holanaca eyler oktur. Kabz hlinde ise nefsin holanabilecei bir ey yoktur.

89. Hikmet
Kimi vergiler gerekte mahrm braklman; mahrm braklman da gerekte sana verildiini gsterir.

90. Hikmet
Alkonulmak senin iin anlay kaplarn ayorsa bu mahrmiyet senin iin ihsnn ta kendisidir.

91. Hikmet
Varlklarn grn (zhir) gaflete gtrr. yzleri (btn) ise ibret vericidir. Nefis grnteki gaflete, kalp ise iteki ibrete bakar.

92. Hikmet
Kalc olan bir izzetle ereflenmek istersen lml bir izzetle azz olmak isteme.
17 18

Skk Ferh.

17

Atullah skender Hikmetler Kitab

93. Hikmet
Gerek tayy, sende varolan dny mesfelerini amaktr. yle ki, te dnynn sana senden daha yakn olduunu grrsn.

94. Hikmet
Halkn vermesi mahrmiyet, Hakktan gelen mahrmiyet ise batr, ihsndr.

95. Hikmet
Kendisi ile olan alveriini pein olarak yapan kula, karln veresiye veren Rabbimizin n ne ycedir.

96. Hikmet
Allahn seni kullua ehil saymas, sana dl olarak yeter.

97. Hikmet
tatleri konusunda Allahn onlarn kalplerini amas ve dostluunu gstermesi, kullukta bulunanlara karlk olarak yeter.

98. Hikmet
Bir eyler umarak ya da gelecek cezy defetmek amacyla ibdet eden, Hakk gerek anlamda bilmiyor demektir. O, bata bulunduu zaman iyiliini, bulunmad zaman da kahrn gsteriyordur. Bu demektir ki, O her iki durumda da sana Kendini tantyor; dolaysyla her durumda da sana ltfu ile yneliyor.

99. Hikmet
Allahn sana olan ban kesmesinden dolay zlmen, bunun Allahtan geldiini bilmediin iindir.

18

Atullah skender Hikmetler Kitab

100. Hikmet
Allah sana tat kapsn atn hlde kabul kapsn amayabilir. Buna karlk ilemeni takdr ettii bir gnh da Ona ulamana neden olabilir.

101. Hikmet
Aalanmay ve alak gnlll douran gnh, bykl ve bbrlenmeyi douran tattan daha hayrldr.

102. Hikmet
ki nimet vardr ki hibir varlk bunlarn dnda kalmamtr: cd ve imdt nimetleri.

103. Hikmet
lk olarak seni yaratmakla (icd), ikinci olarak da varln srdrebilmen iin pe-pee yardm elini uzatmakla (imdt) seni nimetlendirdi.

104. Hikmet
Sendeki yoksulluk ztdir. Sebeplerin gelii sende gizli olan yoksulluu hatrlatmak iindir.

105. Hikmet
Vakitlerin en hayrls, kendisinde yoksulluunun bilincine vardn ve sendeki zillete geri evrildiin vakittir.

106. Hikmet
Seni yarattklarndan uzaklatrd zaman bil ki, sana dostluunun kapsn amak istiyor.

19

Atullah skender Hikmetler Kitab

107. Hikmet
stemek iin dilini zdnde sana vermek istiyor demektir.

108. Hikmet
rif, Allaha zorunluluu hibir zaman eksilmeyen, karar da Allahtan bakasyla olmayandr.

109. Hikmet
Onun eserlerinin nrlar grnen nesneleri, sfatlarnn nrlar ise kalplerdeki srlar aydnlatt. Bunun iin grnen nesnelerin nrlar batt, kalp ve srlarnkiler batmad. yle bir sz sylenmitir: Gndzn gnei geceleyin batar, fakat kalplerin gnei iin batmak diye bir ey yoktur.

110. Hikmet
Seni belya drenin Allah olduunu bilmen, belnn acsn hafifletir. Kaderlerden sana ynelecek olanlar sana seimlerin en gzelini kazandrmaldr.

111. Hikmet
Allahn balarnn kaderinden ayr olduunu sanmak dnce ksrlndandr.

112. Hikmet
Senin iin yollarn karklndan deil, dnyev istek ve eilimlerin baskn kmasndan korkulur.

113. Hikmet
Beer niteliklerin ortaya kyla velilere zg hakkatin srrn rten ve kulluu ortaya kararak Rablnn ululuunu gsteren Allah tesbh ederim.
20

Atullah skender Hikmetler Kitab

114. Hikmet
steinin gecikmesi nedeniyle Rabbine itirz edip steim neden gecikti deme. Edebinin gecikmesinden dolay nefsine k.

115. Hikmet
Seni zhirde emrine uyan kld, btnda ise kahrna teslimiyetle rzklandrd zaman sana olan balarn oaltm demektir.

116. Hikmet
Gr sabit olann kurtuluu tam olmamtr.

117. Hikmet
Virdi19 ancak bilgisizler kk grr. Varide20 gelince o, hiret yurdunda da varln srdrr. Vird bu dnynn toparlanp gitmesiyle son bulur. yleyse ncelikle zen gsterilmesi gereken varlnda halefi olmayandr. Virdi senden isteyen Odur. Varidi ise sen Ondan istemektesin. Senin ondan istediin nerede, Onun senden istedii nerede!

118. Hikmet
mddn gelmesi yetenein gcne, nrlarn douu ise kalplerin arlna gredir.

119. Hikmet
Gfil sabahladnda o gn ne yapacan, akll ise Allahn kendisine ne yaptracan dnr.

19 20

Dzenli bir ekilde gnlk olarak yaplan ders ve zikir demektir. Vsl olan, ulaan.

21

Atullah skender Hikmetler Kitab

120. Hikmet
bid ve zhidler her eyin kendilerini Allahtan alkoyacan sandklar iin bu eylere kar yabanclatlar. Eer her eyde Onu grebilselerdi hibir eyden uzaklamalar gerekmezdi.

121. Hikmet
Bu dny yurdunda yapacan i, Ona perde olan evren konusunda dnmendir. br dnyda ise Onun Ztnn yetkinlii sana gsterilecektir.

122. Hikmet
Bu dny yurdunda yapacan i, Ona perde olan evren konusunda dnmendir. br dnyda ise Onun Ztnn yetkinlii sana gsterilecektir.

123. Hikmet
Senin, kendisini grmeden edemeyeceini bildii iin sana kendinden ortaya kan eyleri gsterdi.

124. Hikmet
Sende, yapnda usan olduunu bildiinden ibdetleri eit-eit kld. Bz konulardaki dknln bildii iin de kimi vakitlerde ibdet etmeyi sana yasaklad. Szgelimi namaz salt namaz klm olmak iin deil, btn varlnla klasn. Her namaz klan gerek anlamda namaz klm olmaz.

125. Hikmet
Namaz kalpler iin gnh kirlerinden temizlenmek ve gayb21 kaplarnn almasdr.

126. Hikmet
Namaz yakarlar mahalli, somluklar madenidir. Onda srlarn alanlar geniler, nrlarn
21

Gizlilik.

22

Atullah skender Hikmetler Kitab

klar onda doar.

127. Hikmet
Allah sendeki zayfl bildi de namazn saylarn azaltt. Fazlna olan ihtiycn bildiinden de namaz konusundaki yardmlarn oaltt.

128. Hikmet
Yaptn amele karlk istersen, senden de o amelde doru olman istenir. Kuku edene ise hl esenlikte oluu yeterlidir.

129. Hikmet
Yapm grndn fakat gerekte Allahn yapt-yaptrd bir amele karlk isteme. Amelin kabul edilmesi karlk olarak yeterli deil midir?

130. Hikmet
Fazln senin zerinde grmeyi diledii zaman onu yaratr ve sana nispet eder.

131. Hikmet
Eer seni sana dndrecek olursa ileyecein ktlklerin sonu gelmez. Eer sende cmertliini ortaya karacak olursa vglerin sonu gelmez.

132. Hikmet
Rablnn nitelikleriyle Hakka ait ol. Kulluunun nitelikleriyle de kendini aratr.

133. Hikmet
Yaratlmlara zg olan bir eyi kendininmi gibi gstermeni Allah yasaklamtr. O, btn lemlerin Rabb iken Ona zg bir vasf kendininmi gibi gstermeni nasl mubh klar?
23

Atullah skender Hikmetler Kitab

134. Hikmet
Dilekte bulunmak insan iin n deildir. n ancak insann edep gzellii ile rzklanmasdr.

135. Hikmet
Hibir ey seni resizlik kadar istememitir. Zillet ve yoksulluk kadar hibir ey de lh balarn zerine geliini abuklatrmamtr.

136. Hikmet
Eer sen kt ileri yok edip, gttn dvlar ortadan kaldrdktan sonra Ona ulaacan sanyorsan Ona ebediyen ulaamayacaksn demektir. O seni kendine ulatrmak isterse Kendi nitelikleriyle seni brr, nimetiyle sarar. Bylece senden Ona gidenle deil, Ondan sana gelenle seni kendine ulatrr.

137. Hikmet
Eer Onun gzel rtsyle rtlmemi olsayd hibir amel kabule yn olmazd.

138. Hikmet
Bakaldrdndan daha ok boyun ediinde Allahn hilmine muhtasn.

139. Hikmet
rtnmek iki eittir: Bir gnahtan rtnmek, dieri gnhta rtnmek. Avm, halk nazarnda derecelerin dmesinden korkarak gnhta rtnmek isterler. Sekinler ise Hakkn nazarndan dmekten korkarak gnhtan rtnmek isterler.

140. Hikmet
Sana ikrmda bulunan gerekte sana deil, sendeki Allahn gzel rtsne ikrmda
24

Atullah skender Hikmetler Kitab

bulunmutur. Dolaysyla hamd seni rtenedir. Sana ikrm edip de teekkr bekleyene deil.

141. Hikmet
Seninle gerek anlamda ancak senin ayplarn bilen sohbet eder ki bu da kerem shibi Mevldan bakas olamaz. Sohbet ettiklerinin en hayrls ona senden dnebilecek hibir ey istemeyen ancak seni isteyen Allahtr.

142. Hikmet
Eer kesin bilginin sende dosayd daha gp gitmeden hiretin nasl daha yakn olduunu, dny gzellikleri stndeki fnilik gneinin nasl tutulduunu grrdn.

143. Hikmet
Onunla birlikte bir varln varoluu seni Ondan perdelemitir. Onunla birlikte bir varolduunu sanmak da yle.

144. Hikmet
Onun olular iindeki zuhru olmasayd o perdeler zerine bak sz konusu bile olmazd. Eer sfatlar dorudan tecell etseydi evrendeki tm olular dalp hilie giderdi.

145. Hikmet
Btn olduu iin her eyi aa kard. Zhir olduu iin de her eyi drp gizledi.

146. Hikmet
Varlklar hakknda dnmen iin sana izin verdi. Fakat o varlklarn ztlaryla birlikte durmana izin vermedi. Gklerde olana baknz (10/101)22 diyerek sana anlay kaplarn at. Yoksa srf gklerde olan varlklar sana gstermek iin gklere bakn demedi.
22

Resm sralamaya gre 10. Ynus sresi 101. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Kul inzru m za fiys Semvati vel Ard* ve m tunil ayt vennzru an kavmin la yu'minn yni De ki: Semvatta ve Arzda ne oluyor, bir bakn!... O yetler ve uyarmalar imn etmeyen kavme fayda vermez.

25

Atullah skender Hikmetler Kitab

147. Hikmet
Evren Onun var etmesiyle var, ztnn birliine gre mahvolmutur, yok hkmndedir.

148. Hikmet
nsanlar iyiliin bizzt sende olduunu sandklar iin seni verler. Ama sen kendi durumundaki gerei bildiin iin nefsini knamay srdr.

149. Hikmet
Gerek mmin vlnce, gerekte kendinde olmayan nitelikler yznden vldn bildii iin Allahtan utanr.

150. Hikmet
nsanlarn en bilgisizi halktaki bir san uruna kendindeki yakn23 bilgiyi terk edendir.

151. Hikmet
Lyk olmadn hlde Allah halkn dilini seni vmek zere boandrrsa sen Allaha lyk olduu ekilde hamd et!

152. Hikmet
Zhidler vlnce vgnn halktan geldiini sandklarndan sklrlar. rifler vlnce bunun Hakktan geldiini bilirler ve ferhlarlar.

153. Hikmet
Sana bir ey verildii zaman ferhlyor, verilmedii zaman ise skntya dyorsan bundan
23

Kesin.

26

Atullah skender Hikmetler Kitab

ocukluunun srdn ve kulluunda doruluk bulunmadn kar.

154. Hikmet
Bir gnh ilediinde bunun Rabbine doruca yollanmana engel olacan dnerek zlme, umudunu yitirme. nk bu gnh sana takdr edilen son gnh olabilir.

155. Hikmet
Rec24 kaplarnn almasn istediin zaman Allahtan sana gelen nimetleri hatrla. Havf25 kaplarnn almasn istediin zaman ise, senden Ona gidenlere bak.

156. Hikmet
Bast gnnn klarnda elde edemediini kabz gecesinin karanlnda yakalayabilirsin. Fayda asndan hangisi size daha yakn bilemezsiniz (4/11).26

157. Hikmet
Kalpler ve srlar nrlarn dou yerleridir.

158. Hikmet
Gayb haznelerindeki nrlar akmaya balaynca kalplere emnet edilen nrlar kabarp comaya balar.
24 25

Umut. Korku. 26 Resm sralamaya gre 4. Nis sresi 11. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Yusykmllah fiy evldikm lizzekeri misl hazzl nseyeyn* fein knne nisen fevkasneteyni felehnne sls m tereke, ve in knet vahdeten felehen nsf* ve liebeveyhi liklli vahdin minhmessds mimm tereke in kne leh veled* fein lem yekn leh veledn ve veriseh ebevh felimmihissls* fein kane leh hvetn feli mmihissds min ba'di vasyyetin yusy bih ev deyn* abkm ve ebnkm* l tedrne eyyhm akrbu lekm nef'* feriydten minellah* innAllahe kne Aliymen Hakiym yni Allah, evldlarnz hakknda size (yle) vasiyyet ediyor: Erkek iin iki diinin paynn mislidir... Eer (ocuklar) ikinin fevkinde kadnlar iseler, (o zaman) onlar iin (mirs brakan) ne terk etti ise onun te ikisidir; eer (ocuk) bir tek (kadn) ise, mirsn yars onundur... Eer (lp) mirs brakann (baba-anas yan sra bir de) ocuu varsa, baba-anann her birine mirsn altda biridir; yet hi ocuu (ve kardeleri) yok ve baba-anas kendisine vris olmusa, (bu takdirde) anasna mirsn te biridir (demek ki babasna da kalan te ikisi)... Eer (miras brakann) kardeleri varsa, anasnn (miras pay), yapt vasiyyetten ve borcundan sonra (kalann) altda biridir... Babalarnz ve oullarnz (var)... Bilemezsiniz, onlarn hangisi faydaca size daha yakndr... (Bunlar) Allahtan bir fariza (tyin edilmi, farz)dr... Muhakkak ki Allah Aliymdir, Hakiymdir.

27

Atullah skender Hikmetler Kitab

159. Hikmet
Bir nr vardr onunla Hakkn eserlerini kefedersin. Bir nr da vardr ki onunla sana Hakkn sfatlar bildirilir.

160. Hikmet
Nefisler Hakktan bakalarnn younluu ile perdelenirler. Gnller de bzen nrlarla perdelenirler.

161. Hikmet
Kalplerin nrlarn zhir rtlerle gizlemesi bunlarn ayaa derek deersizlemelerini nlemek ve hret bulmaktan koruyarak deerlerini yceltmek iindir.

162. Hikmet
Yalnzca kendisine delil olan vel kullar iin delil klan ve kendisine ulamasn istedii kiiyi onlara ulatran tesbh ederim.

163. Hikmet
O, kimi zaman melekt leminin gizliliklerini sana aar da kullarnn srlarn senden gizler.

164. Hikmet
Kullarn gizli ilerini bilen kimse eer lh merhmetten pay almamsa, onunla ahlklanmamsa, bu bilgisi fitneye ve gnh kendi zerine ekmeye neden olur.

165. Hikmet
Nefsin holanaca eyler yasaklarda ak ve belli, buyruklarda ise gizli ve belirsizdir. Gizli olan illetin giderilmesi ok daha etindir.
28

Atullah skender Hikmetler Kitab

166. Hikmet
Riy27 bzen, ibdet ederken halk seni grmese bile yolunu kesebilir.

167. Hikmet
Hakktan sana gelen balar halkn bilmesini istemen kulluunda doruluun yokluunu kantlar.

168. Hikmet
Allahn baklar seni kuatyorken halkn baklarn nasl nemseyebilirsin? Halkn yneliinin bir yana brak, Hakkn yneliini grmeye al.

169. Hikmet
Hakk bilen her eyde Onu mhede eder. Hakkta yok olan iin her ey yok olur. Onu seven kimse Ona kar hibir eyi seemez.

170. Hikmet
Hakkn olaanst yaknldr Onu senden perdeleyen. Perdelenmi olmas zuhrunun iddetinden gzlerden gizlenmesi de nrunun byklndendir.

171. Hikmet
Dularnn nedeni Onun ihsnlar olmasn. Bu, Tanr konusundaki bilginin yetersizliini gsterir. Dularn rubbiyet haklarn yerine getirmek ve kulluunu aklamak iin olsun.

172. Hikmet
27

Gsteri.

29

Atullah skender Hikmetler Kitab

Nasl olur da sonradan yaplan isteklerin nceden belirlenmi ihsnlarn nedeni olabilir? Ezel hkmler bir takm nedenlere bal olmaktan ok ycedirler.

173. Hikmet

Nasl olur da sonradan yaplan isteklerin nceden belirlenmi ihsnlarn nedeni olabilir? Ezel hkmler bir takm nedenlere bal olmaktan ok ycedirler.

174. Hikmet
Allahn sana olan balar senden, senin ilerinden dolay deildir. Seni balaryla karladnda, gzetmesiyle sana yneldiinde sen neredeydin? Onun ncesizliinde ne amellerin ihls ne de hllerin varl sz konusu idi. Orada olan yalnzca lh bir ba ve byk vergiden baka bir ey deildir.

175. Hikmet
O, kullarn balarn srrnn aklanmasn zleyeceklerini bildii iin Allah rahmetini dilediine tahsis eder (2/105)28 buyurmutur. Onlar babo brakacak olursa kullarn ezel hkmlere gvenerek kulluk grevlerini yerine getirmeyeceklerini bildiinden Dorusu Allahn rahmeti iyi davrananlara yakndr (7/56)29 buyurmutur.

176. Hikmet
Her ey lh irdeye dayanr. O irde ise hibir eye dayanmaz.

177. Hikmet
Edep, kimi zaman ksmetine gvenerek istekte bulunmay terki, kendi sorunlarn bir yana brakarak Onun zikri ile uramay gerekli klar.
28

Resm sralamaya gre 2. Bakara sresi 105. yet: Bismillahirrahmnirrahm, M yeveddlleziyne kefer min ehlilKitabi ve lelmrikiyne en ynezzele aleykm min hayrin min Rabbikm* vAllah yahtassu Birahmetih men yea', vAllah zlfadlil azym yni Ehl-i Kitabtan kfir olanlar ile mrikler, Rabbinizden size bir hayr indirilmesini istemezler... (Ancak) Allah rahmetini dilediine has klar... Allah, ZlFadlilAzymdir. 29 Resm sralamaya gre 7. Arf sresi 56. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Ve l tfsid fiyl Ard ba'de slahh ved'uh havfen ve tamen, inne rahmetAllahi kariybn minel muhsiniyn yni Islh edildikten sonra Arzda ifsd yapmayn... Korkarak ve umarak Ona du edin/Onu arn... Muhakkak ki Allah Rahmeti muhsinlere/muhsinlerden (size) yakndr.

30

Atullah skender Hikmetler Kitab

178. Hikmet
Ancak gaflet edebilecek olana hatrlatlr, ihml edecek olan da uyarlr.

179. Hikmet
Fakrliin gelii mrdlerin bayramdr.

180. Hikmet
Fakrliin artmasyla olacak kazanlar namaz ve oruta bulamayabilirsin.

181. Hikmet
Fakrlik balarn sergileridir. Eer sana balar gelmesini istiyorsan nce fakr ve zorunluluk durumunu gerekletir. nk Sadkalar ancak yoksullar iindir (9/60).30

182. Hikmet
Sen beer niteliklerinin gereini gerekletir ki, O da kendi nitelikleriyle senin yardmna yetisin. Sen zilletini gerekletir ki, izzetiyle seni yardmna gelsin. Aczini ortaya koy ki, kudretiyle sana yardm etsin. Zayfln gerekletir ki, O da kuvvetiyle sana yetisin.

183. Hikmet
stikmet shibi, istikmetinde kemle ermemi olsa bile, kermetle rzklanabilir.

184. Hikmet
Hakkn seni bir hlde kim klmasnn ireti, senin iin o durumda sonularn ortaya kmasdr.
30

Resm sralamaya gre 9. Tevbe sresi 60. yet: Bismillahirrahmnirrahm, nnemes sadkat lilfkrai velmesakiyni vel amiliyne aleyh vel mellefeti kulbhm ve fiyrrikbi vel arimiyne ve fiy sebiylillhi vebnis sebiyl* feriydaten minAllah* vAllah Aliymun Hakiym yni Sadkalar Allahtan bir farz olarak ancak fakirler, miskinler, sadakalar zerine miller (sadka ileri ile ilgili alanlar), kalpleri altrlp sndrlacak olanlar, kleler, borlular, Allah yolunda (harcama) ve yolun olu (yolcular) iindir... Allah Aliymdir, Hakiymdir

31

Atullah skender Hikmetler Kitab

185. Hikmet
Kendi iyiliklerinden sz edip duranlar yapm olduklar bir hat susturuverir. Oysa Allahn balarndan sz edenleri hi hat susturamaz.

186. Hikmet
Hikmet shiplerinin nrlar szlerinden nde yrr. Aydnlatma nerede olursa sz de oraya tanr.

187. Hikmet
Sylenen her sz iinden kt kalbin kln zerinde tar.

188. Hikmet
Kime hakkatlere zg sz syleme izni verilirse szleri halkn gnllerince anlalr, iretleri aklanr.

189. Hikmet
Aklanmasna izin verilmeyen hakkatlerin nrlar tutulmu biimde ortaya kar.

190. Hikmet
Erenlerin szleri ya bir vecdin cokunluu ya da bir mrde ngrlen yolun doruluunu gstermek iindir. Birincisi sliklerin, ikincisi temkn ehli muhakkklerin hlleridir.

191. Hikmet
Szler dinleyenler ailesinin gdsdr. Yiyebildiinden bakas senin deildir.
32

Atullah skender Hikmetler Kitab

192. Hikmet
Bir makmdan sz eden kii o makm uzaktan gren birisi olabilecei gibi o makma ulam birisi de olabilir. Bunu ancak basret shipleri ayrt edebilir.

193. Hikmet
Slikin kendi varidlerinden sz etmesi doru deildir. nk, onlarn kalpteki etkileri azalr ve Rabbi ile aralarnda olan itenliini zedeler.

194. Hikmet
Sakn, halktan bir ey almak iin elini uzatma. Eer verenin gerekte halk deil Mevln olduunu gryorsan o zaman bilginin uygun grd lde alabilirsin.

195. Hikmet
rif, ou zaman, Allahn kendisine yeterli olduunu bildii iin, ihtiycn Ona bile amaktan utanr. Bu ihtiycn halka bildirmekten dolay Hakktan nasl utanmasn?

196. Hikmet
Yapacan iki iten hangisini yapacana karar veremezsen nefsine ar geleni se. nk ancak hak olan nefse ar gelir.

197. Hikmet
Nfile ibdetlerle uraman buna karlk zerine vcip olanlar yapmakta tembellik gstermen nefsin isteklerine uymann gstergelerindendir.

198. Hikmet
Allah ibdetler iin belli vakitler tespit etti. leride yaparm dncesinin seni ibdetten
33

Atullah skender Hikmetler Kitab

alkoymamas iin de seme nasbini sana brakarak vakti geniletti.

199. Hikmet
Kullarn ibdetlerinde yava davranacaklarn bildii iin kendine ibdeti vcip kld ve onlar zorunluluk zincirleriyle kendisine yneltti. Zincirlerle cennete yneltilen toplulua Rabbin hayret etti.

200. Hikmet
O, grnte kendisine kulluu gerekli kld ise de, gerekte gerekli kld, yalnzca kullarnn cennete girmeleridir.

201. Hikmet
Kim ehvetine dkn birini, Allahn onu bu ehvet ve gafletinden karp kurtaracana aarsa Onun kudretine acz isnt etmi olur. Allah her eyin stnde bir kudret shibidir (18/45).31

202. Hikmet
Sana balarn deerini bildirmek iin karanlklar da gelebilir.

203. Hikmet
Nimetlerin deerini varlklarnda bilmeyen yokluklarnda anlar.

204. Hikmet
Nimetlerin pe-pee gelileri, krn yerine getiremeyecein endiesiyle seni dehete drmesin. Nefsini kr iin gsz grmekle deerini drm olursun.
31

Resm sralamaya gre 18. Kehf sresi 45. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Vadrib lehm meselel haytid dny kemin enzelnah mines Semi fahtelet bhi nebtl Ard feasbeh heiymen tezruhrriyh* ve knAllah al klli eyin muktedir yni (Reslm) onlara dny haytnn mislini ver Semdan indirdiimiz bir su gibidir ki, onunla Arzn nebt birbirine kart Derken rzgarn savurduu p krnts hline geldi Allah her eye muktedirdir

34

Atullah skender Hikmetler Kitab

205. Hikmet
Dnyev zevklerin kalpte yerlemesi giderilmesi g dertlerdendir.

206. Hikmet
ehveti kalpten meclsiz brakacak bir korku -cell tecellsi- ile dayanlmaz bir evkten -ceml tecellsi- baka bir ey karamaz.

207. Hikmet
inde irk bulunan ibdeti sevmedii gibi, iinde Kendisinden bakas iin yer ayrlan kalpi de sevmez. Byle bir ibdeti kabul etmedii gibi, byle bir kalbe de ynelmez.

208. Hikmet
Kimi zaman sana doru aan nrlar kalbini varlk sretleriyle dopdolu grnce geri dnp giderler. Kalbini bu putlardan temizle ki, bilgi ve srlarla doldurabilesin.

209. Hikmet
lhi balar gecikmezler. Gecikme ancak senin Ona ynelmende sz konusudur.

210. Hikmet
Vakitlere bal kimi lh haklarn kazs mmkndr. Bizzt vakitlerin haklarnn kazs ise mmkn deildir. nk gelip geen her bir vakitte, Allahn senin zerinde yeni bir hakk ve pekitirilmi bir buyruu vardr. Sen Allahn bu vakitteki hakkn yerine getiremezken dier vakitlerin hakkn nasl yerine getirebilirsin?

211. Hikmet
35

Atullah skender Hikmetler Kitab

mrnden geen ksmn bir bedeli olmayaca gibi geen mrnden elde edebildiin eylerin de bir deeri yoktur.

212. Hikmet
Bir eyi seven onun tutsa olmu demektir. Allah, kulunun Kendisinden bakasna tutsak olmasn istemez.

213. Hikmet
Buyruklarna boyun eiin Ona bir yarar salamaz, bakaldrn ise bir zarar vermez. Bununla birlikte sana bz eyleri buyurmas ve bz eyleri yasaklamas, bunlardan dolay sana dnecek olan yararlar iindir.

214. Hikmet
Kiinin ynelmesi Onun ululuunu artrmaz, yz evirmesi de ululuunu eksiltmez.

215. Hikmet
Vuslat, Allaha kavumak deil, Onun bilgisine ulamak demektir. Rabbimiz bir eyin Kendisine ya da Kendisinin bir eye ulamas durumundan mnezzehtir.

216. Hikmet
Ona yaknlaman, Onun sana olan yaknlnn bilincine varmandr. Yoksa sen nerede, Onun sana yaknl nerede?

217. Hikmet
Hakkatler, tecell annda, toplu olarak gelirler. Kalpte korunup ezberlendikten sonra anlamlar aa kavuur. Biz onu okuttuumuz zaman onun okunmasn dinle. Sonra sana aklamak bize der (75/18-19).32
32

Resm sralamaya gre 75. Kymet sresi: Bismillahirrahmnirrahm, 18. Feiz kare'nah fetteb Kur'neh yni Onu okuduumuzda, Onun Kurnna (okumasna) tbi ol! 19. Smme inne 'aleyn beyneh yni Sonra, muhakkak ki Onun beyn (mnnn kelimeler ile aa karlmas)

36

Atullah skender Hikmetler Kitab

218. Hikmet
lhi varidler geldii zaman sendeki alkanlklar ykp yok ederler. Dorusu hkmdrla bir ehre girdikleri zaman orasn bozarlar, onurlu kimselerini aalk yaparlar (27/34).33

219. Hikmet
Varidler Kahhar olan Hakktan geldii iin dokunduu eyleri yok ederler. Gerei btln bana arparz ve onun beynini paralar; bylece btl ortandan kalkar (21/18).34

219. Hikmet
Hakk bir eyle perdelenmi olamaz. nk O, perde olacak eyde bile ak, mevct ve hazrdr.

220. Hikmet
Kendisinde huzr bulamadn bir ibdetin kabul konusunda tasalanma. Karln peinen alamadn ibdetler de kabul grebilir.

221. Hikmet
Sonularn bilmediin bir varidi sakn vp durma. Buluttan beklenen sonu yamur deil meyvelerin olgunlamasdr.

222. Hikmet
da bizim zerimizedir. 33 Resm sralamaya gre 27. Neml sresi 34. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Kalet innel mlke iz dehlu karyeten efsedh ve celu ezzete ehlih ezilleten, ve kezlike yeflun yni (Sebe melikesi) dedi ki: Muhakkak ki melikler bir karyeye (ehre, lkeye) girdikleri vakit, onu ifsd ederler ve onun ehlinin azzlerini zeliller klarlar... Bylece yaparlar (snnetleri budur) 34 Resm sralamaya gre 21. Enbiy sresi 18. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Bel nakzif bil Hakk alel btli feyedmeuh feiz hve zhikn, ve lekml veyl mimm tasfn yni Bilkis biz, Hakk (gerei; vahyi, kefi delilleri) btln (gerek olmayan, vehmi dnce ve inanlarn) zerine indiririz de onun diman (beynini) paralar... Bir de bakarsn ki o can ekierek lr/yok olup gider... Vasflamalarnz dolaysyla veyl olsun size!

37

Atullah skender Hikmetler Kitab

lh varidlerin nrlarn saa sola sap srlarn akladktan sonra bunlarn srekliliini bekleme. nk n yce Allahn hibir ihtiyc yoktur. Sen ise srekli Ona muhtasn.

223. Hikmet
Onun gayrnn kalc olmasn isteyiin Onu bulamadn gsterir. Fnliklerinin sonucu olarak Onun dndakileri yitirdiin zaman yabanclaman da Ona ulamam olduunun kantdr.

224. Hikmet
Grnleri baka-baka da olsa nimetler yalnzca Onun mhedesi ve yaknl ile elde edilir. Grnleri deiik olsa bile azplar da Onun senden perdelenmesinden dolaydr. yleyse azbn nedeni perdenin varl, nimetlerin kayna ise Onun Kerim olan yznn mhedesidir.

225. Hikmet
Kalplerde bulunan endie ve hznn kayna hakkati ak olarak grmekten alkonulmaktr.

226. Hikmet
Allahn sana, isynna neden olabilecek lde deil de ancak yetecek lde rzk vermesi, senin zerindeki nimetini tamamladn gsterir.

227. Hikmet
Varlklarnda sevindiin eyler az olsun; yokluklarnda zldn eyler de az olur.

228. Hikmet
Hibir zaman grevden alnmamay istiyorsan senin iin srekli olmayan hibir grevi stlenme. O grevin balangc seni kkrtsa da sonular sakndrmaktadr. Zhiri seni arsa da btn yasaklamaktadr.

229. Hikmet
38

Atullah skender Hikmetler Kitab

Seni dnyy terke yneltmek iin dnyy hastalklar mahalli, aclar kayna yapt.

230. Hikmet
Soyut tlerden ders almayacan bildii iin dnyy terk etmeni kolaylatrmak zere sana sknt ve bely tattrd.

231. Hikmet
Hayrl bilgi, nrlar gste yaylan ve kendisiyle kalp zerindeki rtnn ald bilgidir.

232. Hikmet
Bilginin hayrls Allaha kar sayg ile korku uyandrandr.

233. Hikmet
Bilgi, Allah saygs ve korkusu ile berberse senin yannda, deilse karndadr.

234. Hikmet
nsanlarn sana ynelmeyileri ya da seni ktleme biimindeki ynelileri seni incitirse sendeki Allah bilgisine bavur, onunla yetin. Eer Onun bilgisinden nasibine deni yetersiz buluyorsan, bu yetersizliin yznden ortaya kabilecek msibet halkn ktlemesinden doacak dertten daha beterdir.

235. Hikmet
Halkn eliyle sana eziyet ettirmesi onlarla durup kalmaman iindir. Seni her eyden tiksindirmek istiyor ki, hibir ey seni Ondan alkoymasn.

236. Hikmet
eytnn senden gfil olmadn bildiin lde varln kudreti elinde olan Allahtan gfil
39

Atullah skender Hikmetler Kitab

olma.

237. Hikmet
Senin kendisine doru ilerlemen iin eytn sana dman etti. Ve nefsi zerine kkrtt ki, yneliin kendisine srekli olsun.

238. Hikmet
Kendisinin alak gnlln ispata alan kimse gerekte tam bir kibirlidir. nk tevz yksek bir dereceden aa initir. Bu yzden nefsine tevz nispet ettiin anda kibirli saylrsn.

239. Hikmet
Kendisini yapt iin zerinde gren kimse mtevz deildir. Alak gnll insan kendisini yapt iin altnda grendir.

240. Hikmet
Gerek tevz Onun byklnn mhedesinden ve sfatlarn tecellsinden doandr.

241. Hikmet
Seni baya niteliklerinden ancak ilh sfatlarn mhedesi kurtarr.

242. Hikmet
Mminin Allah zikir ve vg ile uramas kendisini nefsine deer vermekten alkoyar. Allahn haklar ile uramas da nefsinin holanaca eyleri hatrlamasn engeller.

243. Hikmet

40

Atullah skender Hikmetler Kitab

Sevdiinden bir karlk bekleyen ve bir ama iin seven kimse gerek muhib 35 nk muhib her eyini senin uruna harcayandr, senden bir eyler bekleyen deil.

244. Hikmet
Nefsin meydanlar olmasayd sliklerin seyir ve sulku gereklemezdi. nk byle bir durumda Onunla senin aranda bir mesfe olmayacakt ki, yolculuunla bir mesfe alm olsun. Yine seninle Onun arasnda bir ayrlk bulunmayacakt ki, vusltnla bir aralk yok edilmi olsun.

245. Hikmet
Yaratlmlar arasndaki deerinin yceliini bildirmek iin seni mlk lemi ile melekt lemi arasnda bir ara lem (berzh) kld. Sen bir incisin. lemler seni koruyan sedeflerdir.

246. Hikmet
Evren seni ancak bedensel olarak kuatabilir. Yoksa ruhniyetin asndan evren seni iine alamaz.

247. Hikmet
Varlklara taklp kalan, kendisine gaybn meydanlar almayan kimse ztnn heykeli ile kuatlm, evresi iine hapsedilmitir.

248. Hikmet
Yaratcsn mhede edemediin srece varlklara baml ve muhtasn. Onu mhede ettikten sonra ise onlar sana baml ve muhtatr.

249. Hikmet
Vellere zg hakkatlerin ortaya kndan dolay beer niteliklerin yok olmas gerekmez. Hussiyet gndz gneinin douu gibidir: Ufuktan doduu hlde ufuktan deildir. Kimi zaman Onun sfatlarnn gneleri senin varlnn gecesi zerine doar, kimi zaman da onlar senden ekilir ve sen kendi snrlarna, niteliklerine dndrlrsn. yleyse gne ne sendendir, ne de seninle ilgisi vardr. Fakat senin zerine gelmitir.
35

Hub kknden, muhabbet sevgi- duyan, seven.

41

Atullah skender Hikmetler Kitab

250. Hikmet
Eserlerinin varl ile isimlerinin varlna, isimlerinin varl ile sfatlarnn gereklemesine, sfatlarnn gereklemesi ile ztnn varlna delil gstermemitir. nk sfatlarn kendi balarna varolmalar mmkn deildir. Cezbe ehline ztnn kemlini aar, sonra sfatlarnn mhedesine evirir. Daha sonra da isimleriyle ilgilendirmeye dndrr. Nihyet onlar eserlerinin mhedesine yneltir. Sliklerin36 durumu ise bunun tersidir. nk sliklerin nihyeti meczblarn37 bidyetidir38. Sliklerin balanglar da meczblarn son noktalardr. Bu, iki cmlenin ayn anlam tamalar demek deildir. Biri iner, dieri de karken yolda karlam olabilirler.

251. Hikmet
simlerin nrlar, iinde bulunduumuz dnyda aa kar. Kalplerin nrlar ile srlarn deerleri de ancak melekt leminin gaybnda (hirette) bilinir.

252. Hikmet
Buyruklara ba emenin karln hemen bulmak hatlarn cezsn ise tehirli olarak ekmek Onun Slihlere bir mutusudur.

253. Hikmet
Sana sadka olarak vermi olduu bir amel iin nasl karlk bekleyebilirsin? Yine sana Onun hediye ettii dorulua karlk dllendirilmeni nasl isteyebilirsin?

254. Hikmet
Bir topluluk vardr, nrlar zikirlerini gemitir. Bir topluluk vardr, nrlar zikirleri denktir. Bir topluluk da vardr, nrlar da zikirleri de yoktur. Bylelerinden Allaha snrz.
36 37

Sluk edenler. Cezbeye kaplm. 38 ptid, balama, balang.

42

Atullah skender Hikmetler Kitab

255. Hikmet
Bir kimse kalbinin nrlanmas iin zikreder, zkir olur. Bir kimse de nce kalbini nrlandrr sonra zikreder, zkir olur. Zikri ile nru eit olann zikri ile hidyet bulunur, nruna da uyulur, yol alnr.

256. Hikmet
Zikrin ortaya k ancak Btn tefekkr ve mhedeye baldr.

257. Hikmet
Senin tankln istemeden nce sana Kendini gsterdi (tecell etti). Onun ilhln grnler lemi dile getirdi. Kalpler ve srlar ise Onun birliini gerekletirdi.

258. Hikmet
Sana kermet ikrm etti. Seni, kendisini zikredenlerden eyledi: Eer Onun ba olmasayd zerine zikrinin gereklemesine ehil olamazdn. Seni, kendisiyle zikredilen kld: Kendisini sana nispet ederek bu durumu gerekletirdi. Nihyet seni yannda zikretmekle zerindeki nimetini tamamlad.

259. Hikmet
Nice mrler vardr ki, zaman uzun, deeri ksa; nice mrler vardr ki, zaman ksa deeri oktur.

260. Hikmet
mr bereketlendiren kimse ksa bir zaman iinde Allahn yle himmetlerini mhede eder ki bunlar ne szle anlatlabilir, ne de iretler onlara ulaabilir.

261. Hikmet
En umutsuz durum ileri bitirdikten sonra da olsa Ona ynelmemek ve engeller azaldktan sonra Ona doru gitmemektir.
43

Atullah skender Hikmetler Kitab

262. Hikmet
Tefekkr kalbin ayar39 meydanlarnda gezintisidir.

263. Hikmet
Tefekkr iki eittir: Tasdik ve imn tefekkr, uhd ve ayn tefekkr. Birincisi itibr ehli, ikincisi mhede ve basret ehli olanlar iindir.

264. Hikmet
Balang sonularn tecell yeridir. Kimin balangc Allah ile olursa sonucu da Onunla olur.

265. Hikmet
Uraman gereken i sevdiin ve kendisine kotuun itir. Kanacan i ise, nefsin zerinde etkili olandr.

266. Hikmet
Allahn kendisini istediini iyice bilen kimse Ona kar isteini gerekletirmi demektir. Btn ilerin Allahn kudret elinde olduunu bilen kimse Ona tevekkl ederek kendisini toparlam olur.

267. Hikmet
Kukusuz varlk binsnn direkleri yklacak ve gzellikleri soyulup alnacaktr.

268. Hikmet
Akll kimse geici eylerle deil, kalc olan eylerle sevinir. nk daha kalc olann nru parlar, mutular zuhr eder.

269. Hikmet
39

Gayr.

44

Atullah skender Hikmetler Kitab

Akll kii bu dnydan yz eviren ve ona arkasn dnendir. Bu dnyy ne bir yurt ne bir barnak kabul edendir. Tersine, orada himmetini Allaha doru ynelten, Ondan yardm dileyerek Ona doru yryendir.

270. Hikmet
Onun azim binei hibir yerde karar klmadan mukaddes huzrun nnde ns yaygsna diz knceye kadar yryn srdrr. Buras mfeteh, mvcehe 40, mclese41, muhdese42, mhede ve mtalaa yeridir. O mukaddes huzr kalplerin yuvalar ve ancak onun skn bulacaklar barnaklardr.

271. Hikmet
Bunlar haklarn semsna ya da hazlarn zeminine izin ile, temkin ve yakn ile indikleri zaman, haklara gaflet ve edep d bir durumla inmedikleri gibi hazlara da ehvet ve kar dncesiyle inmezler. Tersine buralara Allah ile, Allah iin, Allahtan ve Allaha doru gitmek iin hareket etmilerdir.

272. Hikmet
De ki, Rabbim beni girdirecein yere dorulukla girdir ve karacan yerden dorulukla kar (17/80).43 Ta ki, girdirdiin zaman greceim ey senin gcn ve kuvvetin olsun. kardn zaman ise teslimiyetimin ve boyun eiimin btnyle sana olduu anlalsn.

273. Hikmet
Bana katndan yardm edici bir g ver (17/80). Ki, bana benimle yardm etsin. Nefsimi grmeye yaramakla birlikte duygu dairesinde beni fn klsn.

274. Hikmet
Kalp gz Allahn nimetlerinde esiz olduunu gryorsa, eratn gerei olarak o nimetlere
40 41

Yzleme, yz yze gelme. Clstan, berberce birlikte oturma. 42 Gnlk konumalar. 43 Resm sralamaya gre 17. sr sresi 80. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Ve kur Rabb edhlniy mdhle sdkn ve ahricniy muhrce sdkn vec'al liy min lednke sultnen nasyr yni Rabbim girdiim yere (vahdete) sdk zere girdir ve (tafsil iin) ktm yerden sdk ile kart... Ve bana lednnden nasyr (zafere erdirici) bir sultn (kudretkuvvet-hccet; fetih, bek) kl (olutur).

45

Atullah skender Hikmetler Kitab

kretmelidir. Bu konuda insanlar blktr: Birinci blk tmyle gaflete batm, duygular krelmi ve kalpleri kararmtr. Bunlar ihsn yaratklardan bilir, lemlerin Rabbi tarafndan geldiini grmezler. Bu grmezlikleri inan asndan ak irke, yaratklara isnttan dolay ise gizli irke dmlerdir. kinci blk bir hakkat shibidir. Hakk mhede ile yaratklardan, sebeplerin yaratcsn grmekle de sebeplerden fn olmulardr. te bunlar hakkate ynelmilerdir. Hakkatin parlts zerlerinde apak grlr. Tarkata girmiler ve yolun sonuna varmlardr. Eserleri yok olmu ve nrlara gark olmulardr. Bunlarn sekri sahvna, cemi farkna, fens beksna, gaybeti huzruna baattr. nc blk daha yetkindir. Bunlar itike, sahv gyb olduka huzrlar artar. Ne cemi farkna, ne de fark cemine perde olur. Fens beksndan alkoymaz, beks da fensndan. Her pay shibine payn verir, her hak shibinin hakkn yerine getirir.

275. Hikmet
uhd ile olan gz aydnl mehdun bilinmesi lsndedir. Selm, Ona olsun, Allah reslnn marifeti baka birisinin bilgisiyle e deildir. Dolaysyla gz aydnl da yle.

276. Hikmet
Biz deriz ki, Peygamberin namazlarnda hudu ile olan gz aydnl mhede edilenin, Allahn cell yn ile ilgilidir. nk O, namazla deil, namazda szyle buna iret etmitir, salt ve selm Ona olsun. nk Onun gzleri Rabbinden baka bir varlkla aydnlanamaz. Nasl oluyor da bir taraftan makm gsterip dier taraftan yle emrediyor.: Allaha sanki Onu gryormuasna ibdet et. Onu grrken Onunla birlikte bir bakasn mhede etmek imknszdr. Birisi yle syleyebilir: Gz aydnl namazla olabilir. nk o Allahn bir ihsndr. Allahn nimetlerinden biri olduu da aktr. Kul onunla nasl ferhlamaz, o nasl gz nru olmaz. nk Hakk Tel yle buyurmutur: De ki, Bunlar Allahn bol nimetiyle ve rahmetiyledir, buna sevinsinler (10/58).44 yi bilesin ki, bu hitbn srrn bilen iin yet, sorunun cevabna iret etmektedir. Bu yette sevinsinler buyrulmutur. Y Muhammed sen sevin denilmemitir. Yni onlara de ki Allahn ihsn ve keremi ile sevinsinler. Senin sevincin ise kerem shibi ile olsun. Nitekim bir baka bir yette yle buyrulmaktadr: Allah de, sonra da onlar daldklar sapklkta brak, oynasnlar (6/91).45
44

Resm sralamaya gre 10. Ynus sresi 58. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Kul bi fadlillahi ve bi Rahmetih fe bi zlike felyefrah* hve hayrun mimm yecmen yni De ki: Allah fazl ve Onun rahmetiyle, ite onunla sevinip ferhlasnlar (hayli, fn, cz eylerle deil)... O (ilhi zellikler ile hsl olan yaam), onlarn cem ettiklerinden daha hayrldr. 45 Resm sralamaya gre 6. Enm sresi 91. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Ve m kaderullahe hakka kadrih iz klu m enzelAllahu al beerin min ey'* kul men enzelel Kitabelleziy ce bihi Ms Nren ve hden linNsi tec'aluneh

46

Atullah skender Hikmetler Kitab

277. Hikmet
Nimetlerin gelii konusunda da insanlar blktr. Bir bl nimetlere sevinir. Bu sevinleri nimeti yaratana ve onlar balayana kar deil, o nimetlerden yararlandklar iindir. Bunlar gfillerdir. Allahn: Kendilerine hatrlatlan unuttuklarnda onlara her eyin kapsn atk; kendilerine verilene sevinince anszn onlar yakaladk da umutsuz kalverdiler (6/44)46 sz bunun iindir. Bir bl de gnderenden bir minnet ve eritirenden de bir nimet grmekle sevinirler. Allahn De ki, Bunlar Allahn bol nimeti ve rahmetiyledir. Buna sevinsinler. O, onlarn topladklarndan daha hayrldr (10/58)47 yeti de bunlar iindir. Dier blk ise Allah ile sevinirler. Nimetlerin ne zhir yararlar ne btn vergileri kendilerini ilgilendirmez. lgileri yalnzca Allaha yneliktir. Ondan bakasn grmezler. Allah de, sonra da onlar daldklar sapklkta brak, oyalansnlar (6/91)48 yeti de bunlar zerinedir.

278. Hikmet
n yce Allah, Davta yle vahyetti: Y Davd, doru kullarma syle benimle sevinsinler, benim zikrimle nimetlensinler.

279. Hikmet
n yce Allah, bizi-sizi honutluuyla sevindirsin. Bizi Kendisini bilenlerden eylesin. Gfillerden etmesin. Bizi nimet ve keremiyle takv shibi kimselerin yollarna iletsin.
karatyse tbduneh ve tuhfne kesiyr* ve ullimtm m lem ta'lem entm ve l abkm* kulillah smme zerhm fiy havdhim yel'abun yni Allah hi bir beere bir ey inzl etmemitir demekle, Allah hakkyla (gerei gibi) takdir edemediler (tanyamadlar)... De ki: Msnn insanlar iin Nr ve Hd olarak getirdii Kitab (ilmi) kim inzl etti?. (Ki) siz Onu katlar hline getirip (O Kitab yazl katlar olarak grp) gsteriyorsunuz, bir ounu da gizliyorsunuz... Ve ne sizin ne de babalarnzn bilmedii eyler retildi size... Allah de, sonra brak onlar daldklarnda oynayadursunlar. 46 Resm sralamaya gre 6. Enm sresi 44. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Felemm nes m zkkir bihi fetahn aleyhim ebvbe klli ey'* hatt iz ferih bi m ut ehaznhm bateten feizahm mublisn yni Ne zaman ki kendilerine hatrlatlan eyi unuttular, onlara her eyin (okluun, greselliin) kaplarn atk... Nihyet (kendilerine) verilenler ile ferahlayp mardklarnda, onlar anszn yakaladk... Birdenbire mitsiz kalverdiler. 47 Resm sralamaya gre 10. Ynus sresi 58. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Kul bi fadlillahi ve bi Rahmetih fe bi zlike felyefrah* hve hayrun mimm yecmen yni De ki: Allah fazl ve Onun rahmetiyle, ite onunla sevinip ferhlasnlar (hayli, fn, cz eylerle deil)... O (ilhi zellikler ile hsl olan yaam), onlarn cem ettiklerinden daha hayrldr. 48 Resm sralamaya gre 6. Enm sresi 91. yet: Bismillahirrahmnirrahm, Ve m kaderullahe hakka kadrih iz klu m enzelAllahu al beerin min ey'* kul men enzelel Kitabelleziy ce bihi Ms Nren ve hden linNsi tec'aluneh karatyse tbduneh ve tuhfne kesiyr* ve ullimtm m lem ta'lem entm ve l abkm* kulillah smme zerhm fiy havdhim yel'abun yni Allah hi bir beere bir ey inzl etmemitir demekle, Allah hakkyla (gerei gibi) takdir edemediler (tanyamadlar)... De ki: Msnn insanlar iin Nr ve Hd olarak getirdii Kitab (ilmi) kim inzl etti?. (Ki) siz Onu katlar hline getirip (O Kitab yazl katlar olarak grp) gsteriyorsunuz, bir ounu da gizliyorsunuz... Ve ne sizin ne de babalarnzn bilmedii eyler retildi size... Allah de, sonra brak onlar daldklarnda oynayadursunlar.

47