DENEY 5: FREKANS MODLASYONU

AMA: Matlabda frekans modlasyonunun uygulanmas ve incelenmesi. N HAZIRLIK 1. TEMEL TANIMLAR Frekans Modlasyonu: Tayc genliinin sabit tutulduu ve tayc frekansnn bildiri iaretiyle orantl deitirildii modlasyon trdr. Faz Modlasyonu: Tayc faznn bildiri iareti genliiyle orantl olarak deitirildii modlasyon trdr ve burada da tayc genlii sabit tutulmaktadr. Faz: Dnen bir vektrn ya da fazrn konumudur. Carson kural: Frekans modlasyonu yaplm bir iaretin bant genilii sonsuzdur ancak pratikte frekans ekseninde belli snrlar ierisinde kalan ksm kullanlarak iaret yeniden elde edilebilmektedir. 2. MATEMATKSEL ANALZ A modleli bir iaret iin modle edilmi tayc:

xc (t ) = A.Cos[wc t + (t )]

(1)

eklindedir. Burada A ve wc sabit saylar, (t ) ise mesaj iaretinin bir ilevidir. (1) eitlii aadaki ekilde ifade edilebilir.
xc (t ) = A cos( (t ))

(t ) = wc t + (t )
Buna gre xc (t ) nin asal ani frekans wi ,
wi = d (t ) d (t ) = wc + dt dt

(2)

(3)

olarak elde edilir. Burada

(t ) : ani faz sapmas,

d (t ) : ani frekans sapmas, dt

wmax = wi wc

max

ise maksimum asal frekans sapmas olarak tanmlanr.

Faz modlasyonunda:

(t ) = k p m(t )
Burada kp faz sapmas sabiti olup birimi rad
Frekans modlasyonunda:

(4) V dur ( m(t ) in biriminin V olduu varsaylarak).

d (t ) = k f m(t ) veya (t ) = k f m( )d + (t 0 ) dt t0
Burada k f frekans sapma sabiti olup birimi Hz olarak t0 = ve ( ) = 0 olarak alnr. V

(5)
dur. (t 0 ) , t = t 0 iin balang fazdr. Genel

Faz Modlasyonu ve Frekans Modlasyonu iin genel ifadeler

x PM (t ) = ACos wc t + k p m(t )
x FM (t ) = ACos wc t + 2k f
t

(6)

m( )d

(7)

eklinde verilebilir. PM ve FM iin Ani frekans sapmalar wi = wc + k p dm(t ) PM dt (8) (9)

wi = wc + 2k f m(t ) FM biimindedir. m(t ) = A cos(2f m t ) iareti iin FM yapda

(t ) = 2 k f

m( )d =

kf A fm

sin(2 f mt )

(10)

olup, f = k f A frekans sapma indeksi olarak adlandrlr. Frekans sapmas f in modlasyon frekans f m e oran modlasyon indeksi dir. ile gsterilen modlasyon indeksi

f fm

(11)

eitlii ile tanmlanr. Frekans modlasyonlu iaret s(t) = A c cos(2f ct + sin(2f m t )) olarak elde edilir. (12)

FM uygulamalarnda genelde bant genilii snrldr ve FM iaretlerin frekans spektrumunda ok dank olmas, frekans sapma indeksi iin belli bir snrlama getirilmesini gerektirebilir. Kullanlan frekans sapma indeksinin maksimum kullanlabilecek indekse oranna modlasyon yzdesi ad verilir. f (13) % Modulation = f max
3. FM ARETLERN BANT GENL
Genel olarak frekans modlasyonlu bir iaret iin sinyal gcnn yaklak %98 ini ieren bant genilii ifadesi Bc = 2( + 1) f m (14)

eklinde verilmektedir (Carson Kural). (12) ifadesi Bessel fonksiyonlar zellikleri kullanlarak yeniden yazlrsa u ifade elde edilir,

s (t ) = Ac

n =

( ) cos( wc + nwm )t

(15)

burada J n ( ) , n inci dereceden, argmanl birinci tip Bessel fonksiyonudur.

4. BANT GEREN ARETLERN TEMEL BANT EDEER
Merkez frekans f c etrafnda younlaan bant geiren z+ (t ) iaretinin, xl (t ) temel bant edeeri o ( aadaki ekilde bulunabilir. x t ) , x (t ) 'in Hilbert dnm ( 90 faz kaym) olmak zere, Z + ( f ) = 2u ( f ) X ( f )
F 1 {2u ( f )} = (t ) + j t

(16) (17) (18) (19)

z+ (t ) = x (t ) + jx (t ) x1 (t ) = z+ (t ) exp( j 2 f ct )

Ve asl sinyalimiz x (t ) , xl (t ) 'den u ekilde elde edilebilir, x (t ) = Re [ x1 (t ) exp( j 2 f c t )] ( x t ) = Im [ x1 (t ) exp( j 2 f c t )] veya, 1 X ( f ) = [ X l ( f f c ) + X l* ( f f c )] 2 (22) (20) (21)

5. FM DEMODLASYON LEM

(7) eitliinde x (t ) iin faz bilgisi 2k f

2 k f ile blnrse m(t ) elde edilebilir.

m( )d

eklinde verilmiti, bu ifadenin trevi alnp

6. FREKANS KAYDIRMALI ANAHTARLAMA (FREQUENCY SHIFT KEYING ,M-FSK)

Frekans modlasyonunda, bildiri iareti olarak analog bir iaret yerine, ayrk saysal data dizisi kullanlmas durumunda FSK modlasyonu elde edilir. Her bir semboln karlk geldii bit says n, ve modlasyon seviyesi M arasndaki iliki,
M M = 2 n veya n = log 2 eklindedir. Sinyalin matematiksel ifadesi, sinyal enerjisi olmak

zere,

s (t ) = Re[ sl (t )e j 2f ct ] , 1 m M + ,

0t T (23)

2 cos(2f c t + 2mft ) T

DENEYN YAPILII Matlab Program

%-------------------------------------------------------------------------% program deney5.m close all clear all clc fm=10; % Isaretin frekansi 10 Hz fs=1000*fm %Sinyalin ornekleme frekansi Hz; ts=1/fs; n=[0:(1/fs):1]; % Sinyal 0'dan 1 saniyeye kadar % n=[0:(1/fs):1-ts]; % FSK iin % n=[0:(1/fs):37478*ts]; %WAV dosyas iin nl=length(n)-1; faz=0; % pi/2 deneyiniz. a=cos(2*pi*n*fm+faz); %bildiri iareti % a=wavread('thermo.wav')'; int_a(1)=0; for i=1:length(n)-1; int_a(i+1)=(int_a(i)+a(i)*ts); % t ye gore integral % int_a(i+1)=(int_a(i)+a(i)); end % int_a=int_a/max(int_a); %-------------------------------------------------------------------------kf=50; fc=100; beta=kf/(fm); tsy=cos(2*pi*n*fc+2*pi*kf*int_a); % FM modleli isaret %..................4FSK..................................................... % tc=1/fc; % nm=[0:ts:10*tc-ts]'; %1 sembol periyodu = 10 tasiyici periyodu % b=ceil(4*rand(1,10)); % 10 sembolluk data dizisi % b=nm*b; % b=b(:)'; % bildiri isareti % tsy=cos(2*pi*n*fc+2*pi*fm*b)); % FM moduleli isaret %............... FM modulasyon Frekans izgesi gosterimi...................... tsyf=fft(tsy)/length(tsy); % Sinyalin frekans izgesinde gsterilimi tsyfm=abs(tsyf); % Sinyalin fourier dnm yaplnca elde edilen genlik %spektrumu % tsyfm=fftshift(tsyfm); % tsyfa=fftshift(tsyfa); % eks=[-fs/2:1:fs/2]; %....................Guc Hesaplamasi.......................................... PFM_SG=0; PFM_SL=0; for kk=1:1:beta+1; PC=norm(tsyfm(fc+1))^2; PFM_SG=norm(tsyfm((fc+1)+kk*fm))^2+PFM_SG; PFM_SL=norm(tsyfm((fc+1)-kk*fm))^2+PFM_SL; end PT=PFM_SL+PC+PFM_SG % FM isaretinin gucunun %99 nun kumelendigi kisim gucF=norm(tsyfm(1:5000))^2 % FM isaretinin + frekanslardaki toplam gucu PT/(gucF) % Bessel ifadesinden yararlanarak bulunan guc'un toplam

% gucun %99 oldugunun ispati. %..................FM isaretin Demodulasyonu.................................. t=[0:ts:ts*(length(tsy)-1)]; z=hilbert(tsy); xl=z.*exp(-j*2*pi*fc*t); % Geis Bandinda olan bir Sinyalin Temel Banta Indirilmis Hali phase=angle(xl); % Fazi cevabi Bulunur phi=unwrap(phase); % Faz Cevabi Surekli Hale Getirilir. 'Turevleme Islemi Yapilacak' dem=(1/(2*pi*kf))*(diff([phi])/ts); % Turevleme Islemi Yapiliyor. %--------------------------------------------------------------------------

Deneyde Yaplacaklar

1. Programn demodlasyon ilemini doru yapp yapmadn grafik izerek kontrol ediniz. 2. arete faz kaymas ekleyerek FM modleli iaretin genlik spektrumundaki deiimi gzleyiniz. 3. fm deeri deitirilerek deeri deitirilmektedir. fm = 10, 20 ve 50 Hz deerleri iin 3 l ekil oluturarak bu durumlardaki genlik spektrumunu gsteriniz ve sonucu yorumlaynz. 4. thermo.wav dosyas iin; 3 l ekil oluturunuz. a. lk ekilde; Mesaj iareti, b. kinci ekilde; Frekans modlasyonlu iaret, c. nc ekilde; Frekans modlasyonlu iaretin genlik spektrumu olacaktr. izimlerden sonra axis komutu kullanarak rahat okunabilmesi iin x ve y eksenlerini leklendirin. Carson kural hala geerli mi? Genlik spektrumu neden ayrk deil ama srekli? 5. 10 sembolluk 8-FSK iareti iin genlik spektrumunu ayr bir pencereye izdiriniz, spektrumun normal FMinkinden farkl yanlarn ve bu farkllklarn sebeplerini yorumlaynz. Neden tayc frekans etrafnda simetrik bir spektrum grnmyor?