Trkiyede Gne Pilleri

Hasan Hseyin Erkaya Eski ehir Osmangazi niversitesi

UGHEK2008

Trkiyede Gne Pilleri

Tarihsel Geli me al ma lkesi Kullan c ya Maliyeti Ekonomideki Yeri Piyasa ve Te vikler AR-GE al malar Beklentiler

Tarihsel Geli me
1839: Alexandre-Edmond Becquerel
I ktan elektrik retmenin ke fi

1883: Charles Fritts

Alt n-Selenyum konta (%1 verim)

1946: Russel Ohl

Modern gne pili patenti

1954: Bell Laboratuvarlar

Silisyum gne pilleri yap m
(Kaynak: Wikipedia)

Tarihsel Geli me
1958: Peter Iles
lk uydu iin gne pili yapt e itli lkeler aras nda ortak gne pili ara t rmas ba lad Silisyum, %6 verim

1970: Zhores Alferov

GaAs Hetero-eklem gne pili

Zhores I. Alferov:
Heterostructure-based solar cells were created by us as far back as 1970. And when American scientists published their early works, our solar batteries have been already mounted on the satellites (sputniks) and their industrial production was in full swing. The cells, when being employed in space, proved their efficiency.

Tarihsel Geli me
1973-74: Petrol Krizi
Alternatif enerji kaynaklar aray Gne pillerine artan ilgi Petrol firmalar gne pili AR-GE ve retimi yap yor

Kriz getikten sonra ilgi ve AR-GE yava lad . (Son y llarda artan petrol fiyatlar , gne
enerjisini n plana ekti.)

Tarihsel Geli me
1988: Applied Solar Energy Corp.
GaAs seri retim (%17 verim)

1989: Applied Solar Energy Corp.

Ge taban zerinde GaAs (%19 verim)

1993: Applied Solar Energy Corp.

ki-eklemli pil seri retim (%20 verim)

2000 -eklemli pil (%24 verim) 2002 -eklemli pil (%26 verim) 2005 -eklemli pil (%30 verim)

Tarihsel Geli im
2007: Yksek verimli piller reten iki firma var:
Emcore Photovoltaics

 2007: Yksek verimli piller reten iki firma var:

Spectrolab

Tarihsel Geli me
Birinci nesil gne pilleri
Silisyum tabanl (tek kristal) Tek eklemli Geni alanl Verim %20nin alt nda Ticari piyasan n %86s na hakim

Tarihsel Geli me
kinci nesil gne pilleri
nce film teknolojisi Taban kafes yap s na uyumlu Uzay/uydu uygulamalar nda yayg n
AM0 artlar nda %28-30 verim Pahal

Yeryz uygulamalar nda

AM0 artlar nda %7-10 verim Ucuz

Tarihsel Geli me
kinci nesil piller (devam)
Silisyum malzeme
Amorf silisyum ok kristalli sislisyum Mikro kristalli sislisyum

Kadmiyum Tellrid Bak r ndiyum Selenid GaAs tabanl (%37 verim amalan yor) Esnek tabanlara ince film yap

Tarihsel Geli me
nc nesil gne pilleri
ok eklemli Kuantum noktas Karbon nano boru Nanokristal yap Elektrokimyasal yap Organik yap AM0 artlar nda %45 verim hedefleniyor

Kaynak: Martin Green

Tarihsel Geli me
Trkiyede gne enerjisi
1960l y llar n ba nda akademik ilgi ba lad
Bilgen,E., Gne I nlar ndan Enerji Elde Edilmesi ile bu Enerjinin So utmada Kullan lmas , Doktora Tezi, T, 1966. Seluk, M. K., Solar Stills for Agricultural Purposes, Solar Energy, V17,2:pp103-109,1975

lk al malar
Gne enerjisi potansiyeli tespiti lgili teknolojinin geli tirilmesi

Tarihsel Geli me
Trkiyede gne enerjisi
1975: lk ulusal kongre ( zmir) 1975: ODTde pasif gne enerjisi uygulamas 1978: Ege niversitesi Gne Enerjisi Enstits kurulu u 1982: Meteoroloji + Elektrik leri Etd daresi ortak al ma (potansiyel tespiti) TB TAK MAM

Tarihsel Geli me
Trkiyede Gne Pilleri
1989: Gne pili ile al an s pompas (Ege) 1990lar: Haberle me sistemlerinde g kayna (50 kWp g) 1998: E E Didim Lab G Santral
ebeke Ba lant l 4,8 kWp Gne Pili Sistemi

2005: 1.3 MWp kapasite 2010: 3 MWp kapasite hedef

10 May s 2008
Trkiye'nin Gne Enerjisi Potansiyel Atlas haz rland Y ll k elektrik retim potansiyeli 380 milyar kWh Gne piliyle elektrik retim maliyeti 20 cent gibi yksek bir rakam oldu u iin tm potansiyel de erlendirilemiyor. %20 verim ile 56 bin MW (megavat) kurulu gcnde bir do algaz evrim santraline denk Bundan sonra gne tarlalar olacak Yenilenebilir Enerjisi Yasas ile bu yat r mlara 10 y l al m garantisi var.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Hilmi Gler:

al ma lkesi

I k Tanecikleri (Fotonlar)

Elektrik Enerjisi

Gne Pili (Yar iletken)

al ma lkesi
yal tkanlar GaAs Si yar iletkenler Ge iletkenler

zgl iletkenlik - Yar iletkenlerin iletkenli i katk lama ile ayarlan r. - Katk lama p veya n tipi olabilir. - Bir para yar iletkenin bir k sm p di er k sm n tipi katk lan rsa pn-eklemi olu ur.

al ma lkesi
Katk s z silisyum
1 cm3 silisyumda 1022 atom var Her bir silisyum atomu 4 kom usuyla kovalent ba olu turur. 0 derece Kelvin s cakl nda bu ba lar n hepsi tamam Oda s cakl nda (300 K) 1.5x1010 valans elektronu ba n kopar r ve yap iinde dola abilir. Kopmu valans ba a delik ad verilir (hole, de ik, bo luk diyenler de var). Delikler de yer de i tirebilir.

al ma lkesi
Katk s z silisyum
Valans elektronunun ba n koparmak iin almas gereken en az enerji =enerji bant aral Silisyum bant aral 1.12 eV (elektron volt).

Katk l silisyum
Periyodik cetvel 5. stun elementleri: n-tipi Periyodik cetvel 3. stun elementleri: p-tipi 1015-1019 cm-3 gibi katk lamalar kolay

al ma ilkesi
Yar iletken yap ya giren bir fotonun enerjisi yeteri kadar yksek ise, bir valans elektronunun ba n koparabilir (elektron-delik ifti retme) Bu ekilde retilen elektronlar bir tarafta, delikler de kar tarafta toplan rsa, gne pili elde edilir. Toplama iin bir elektrik alan gerekir. PN ekleminde bu alan kendili inden olu ur.

al ma lkesi
elektrik alan fakirle me blgesi p - + - + - + - + - + n

Aktif blgede olu acak elektrondelik iftleri fakirle me blgesine girdi inde elektrik alan n n yard m yla ayr larak kar tarafa geirilir.

aktif blge

al ma lkesi

al ma lkesi

Gne Pili E de er Devresi

al ma lkesi
Ak m gerilim ili kisi
+ v P N i v ayd nl kta i karanl kta

al ma lkesi
Elektrik Gc Gne ten Gelen G

Verim =

Neden %100 de il?

Fotonlar n bir k sm d a yans yor Bir k sm aktif blge d nda so ruluyor Bir k sm n n enerjisi az Fazlal k enerji s ya dn yor Kontak direnleri/kaak ak mlar

al ma lkesi
Gne ten yer yzne gelen ma ortalama 1000 W/m2 %10 verimli pillerden olu an panel varsayal m 1m2 panel k gc 100 W/m2 100 wattl k ampul yakmak iin 1 m2 panel gerekli 2400 wattl k f r n iin 24 m2

Akla gelen sorular:

Panel ka volt verecek? DC mi AC mi? Hava karar nca ne olacak? Buzdolab n al t r r m ? Elektri i depolamak mmkn m? TEDA a da sat l yormu , do ru mu? Kilowatt-saati ka kuru olacak?

Kullan c ya Maliyeti
Gne pili paneli doldurma sistemi evirici
Panel . . . . . . $$$ Doldurucu . . $$ Evirici . . . . . . $$ Ak grubu . .$$$ Destek yap s $ ilik . . . . . $$ _____________ Toplam . . . $$$$

AC ykler

Ak grubu

DC ykler

Kullan c ya Maliyeti
Gnlk enerji gereksiniminden panel miktar belirlenir:
Buzdolab 150 watt, 3 h al ma: 0.45 kWh Ayd nlatma 100 watt, 6 h al ma: 0.60 kWh Televizyon 80 watt, 10 h al ma: 0.80 kWh Frn 2400 watt, 0.5h al ma: 1.20 kWh Di er . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0.15 kWh Toplam: 3.20 kWh

Kullan c ya Maliyeti
Panel Miktar
Gnlk enerji gereksinimi, gne in oldu u sre ierisinde retilecektir (k sa gnlerde 6 saat)
gnlk kWh (3.20 kWh)

Panel gc=
gnlk gne li sre (6 h)

= 0.53 kW

Yakla k panel alan = panel gc (kW) x 10 m2 = 5.3 m2 (%10 verimli panel)

Kullan c ya Maliyeti
Ak miktar
Depolanacak enerji miktar na gre ekilecek en fazla g miktar na gre

Ak kapasitesi
12 V,150 Amper-saatlik ak ne kadar enerji depolar? (1 saat sreyle 150 amper verebilir demek)
Enerji = 12 V x 150 A x 1 h = 1.8 kWh

Kullan c ya Maliyeti
Ak Doldurma Sistemi ve Evirici ekilecek gce gre hesaplanacak Verimler hesaba kat lacak nce hesap iin E E verileri kullan labilir: www.eie.gov.tr

Gne Enerjisi Potansiyeli

Gne Enerjisi Potansiyeli

BLGE G.DO U ANADOLU AKDEN Z DO U ANADOLU ANADOLU EGE MARMARA KARADEN Z TOPLAM GNE ENERJ S (kWh/m2-y l) 1460 1390 1365 1314 1304 1168 1120 GNE LENME SRES (Saat/y l) 2993 2956 2664 2628 2738 2409 1971 ORTALAMA GNE LEN ME SRES (Saat/gn) 8.2 8.1 7.3 7.2 7.5 6.6 5.4 Kaynak: E E

Gne li Su Is t c Kullan m
Yl 1998 1999 2000 2001 2004 2007 Gne Enerjisinden Is retimi (bin TEP ) 210 236 262 290 375 420

TEP: 1 ton petrol enerjisine denk enerji Is t c panel kullan m : 12 milyon m Is t c panel retim kapasitesi: y lda 750 bin m (bir k sm d a sat l yor) Kaynak: E E

Ekonomideki Yeri
Energy Sources and Proven Reserves in Turkey as of December 2006
Source Reserve / Potential Comments
Present electric power production potential in terms of installed capacity. The potential is expressed in different numbers as high as 80 000 MW. Present economical reserve Estimated potential for electric power production (Total potential 31 500 MW) Maximum power production if all known sources are utilized. Usable total potential (mtep: million ton equivalent of petroleum) Proven reserve Proven reserve

Wind Coal Geothermal Hydro Solar Natural Gas Oil

10.000 MW 9 Billion ton 550 MW 129 Billion kWh/year 76 Mtep/year 8 Billion m3 43 Million ton

Ekonomideki Yeri
2007 de gne enerjisinden faydalanma (Su s tmada) 420 000 TEP Potansiyel: 76 000 000 TEP Oran: %0.55 1 TEP = 11630 kWh = 11.63 MWh

Ekonomideki Yeri
Gne Pilleri ile Enerji retimi
1.5 MWp kapasite, gnde 7.2 saat, 365 gn Y ll k retim = 3942 MWh Petrol dengi: 339 TEP Potansiyel: 76 000 000 TEP Oran: milyonda 4.46 (devede kirpik)

Shares of Fuels in Electricity Generation

RESOURCES COAL OIL NATURAL GAS HYDRO NON-HYDRO RENEWABLES TOTAL PRODUCTION IMPORT EXPORT TOTAL CONSUMPTION (TURKEY) 2000 Million kWh 38.186,40 9.531,00 46.216,90 30.878,50 108,90 124.921,70 3.791,30 437,30 128.275,60 % 30,6 7,6 37,0 24,7 0,1 2002 Million kWh 32.149,30 10.917,40 52.496,50 33.683,70 152,60 129.399,50 3.588,20 435,10 132.552,70 % 24,8 8,4 40,6 26,0 0,1

Shares of Fuels in Electricity Generation

RESOURCES COAL OIL NATURAL GAS HYDRO NON-HYDRO RENEWABLES TOTAL PRODUCTION IMPORT EXPORT TOTAL CONSUMPTION (TURKEY) 2004 Million kWh 34.448,00 7.774,00 62.242,00 46.083,50 150,80 150.698,30 463,40 1.144,00 150.017,40 % 22,9 5,2 41,3 30,6 0,1 2006 Million kWh 46.649,70 4.494,40 80.691,20 44.244,00 220,50 176.299,80 573,20 2.235,70 174.637,40 % 26,5 2,5 45,8 25,1 0,1

Gne Pillerinin Katk s

2006 Toplam elektrik enerjisi tketimi 174 637 000 MWh 2006 Gne Pilleriyle retilen enerji
3942 MWh Oran = milyonda 22.5 (devede kulak)

2020 Y l na Kadar Dnya Genelinde Gne Pili retim ngrleri

Kaynak: E E

Dnyada Gne Pili Sat lar

Kaynak: E E

Kullan m Yerleri
ebekeden uzaktaki binalar Sulama tesisleri Sokak ayd nlatmas Karayolu sinyalizasyonu Yol eridi ikaz lambas Otomobiller (Formula-G Yar lar )

Panel Fiyatlar
Modl Tipi 20W 30W 40W 50W 80W 90W 100W 150W 200W 245W Boyutlar (UxGxD)mm 530*360*28 630*430*28 624*300*28 1000*460*28 1200*570*35 1200*553*35 1200*694*35 1575*814*35 1650*1000*35 1250*1625*50 Hcre Say s 36 36 36 36 36 36 45 72 60 216 Fiyat (USD) 145 205 275 335 535 590 655 975 1300 1595

Baz Firmalar

Baz Firmalar

ARAR-GE al malar
Ege niv Gne Enerji Enstits Mu la niversitesi Tbitak MAM

Beklentiler
ebekeden uzak yerlerde Gne pilleri kullan m artacak

Eski ehir Osmangazi niversitesinde spray prolysis ile gne pilleri retilecek

Sr-i lisan ettikse affola.

Hasan Hseyin Erkaya Eski ehir Osmangazi niversitesi
Elektrik-Elektronik Mhendisli i Blm 13 Haziran 2008 UGHEK2008