T.

C MLL ETM BAKANLII

YYECEK ECEK HZMETLER

KSEL BAKIM
815SBG001

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER NDEKLER
AIKLAMALAR .......................................................................................................iii GR ........................................................................................................................... 1 RENME FAALYET - 1....................................................................................... 2 1. VCUT TEMZL............................................................................................... 2 1.1. Banyoda Kullanlacak ampuan, Sabun, Lif ve Havlularn Hazr Hle Getirilmesi................................................................................................................ 3 1.2. Sa ve Vcudun Ykanmas .............................................................................. 4 1.3. Banyo Yaplan Meknn Temizlenmesi............................................................ 6 UYGULAMA FAALYET..................................................................................... 7 LME VE DEERLENDRME........................................................................... 9 RENME FAALYET-2....................................................................................... 11 2. EL VE AYAK BAKIMI ........................................................................................ 11 2.1. El ve Ayak Trnaklarnn Uygun ekilde Kesimi ve Bakm.......................... 12 2.2. El ve Ayaklarn Ykanmas ............................................................................. 12 2.3. Ayak Bakm ve Sal .................................................................................. 14 2.4. El Bakm ve Sal ....................................................................................... 15 UYGULAMA FAALYET................................................................................... 17 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 19 RENME FAALYET-3....................................................................................... 21 3. AIZ ve D BAKIMI ile SALII .................................................................... 21 3.1. Uygun Di Fras ve Macununun Seilmesi .................................................. 22 3.2. Yemeklerden Sonra Tekniine Uygun Olarak Dilerin Fralanmas ............ 23 3.3. Az Kokularna Kar Alnmas Gereken nlemler ...................................... 25 3.4. Az ve Di Sal Kontrolleri....................................................................... 26 UYGULAMA FAALYETLER ........................................................................... 27 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 29 RENME FAALYET-4....................................................................................... 31 4. SA BAKIMI ........................................................................................................ 31 4.1. Sa Bakmnn Yaplmas................................................................................ 31 4.2. Saa e Uygun ekil Verme........................................................................... 34 UYGULAMA FAALYET................................................................................... 36 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 38 RENME FAALYET-5....................................................................................... 40 5. CLT BAKIMI VE MAKYAJ ............................................................................... 40 5.1. Cilt Bakm ...................................................................................................... 40 5.1.1. Erkeklerde Cilt Bakmnda Yaplmas Gerekenler................................... 41 5.1.2. Bayanlarda Cilt Bakmnda Yaplmas Gerekenler.................................. 43 5.2. Makyaj Yaplmas ........................................................................................... 50 5.2.1. Yzn Makyaj in Hazrlanmas ............................................................ 50 5.2.2. Bayanlar in in zelliine Uygun Makyaj Yaplmas ......................... 51 UYGULAMA FAALYET................................................................................... 54 i

LME VE DEERLENDRME......................................................................... 57 RENME FAALYET-6....................................................................................... 60 6. FORMDA KALMA ............................................................................................... 60 6.1. Formda Kalmann nemi................................................................................ 60 6.2. Formu Korumak in Yaplmas Gerekenler................................................... 61 6.2.1. Boy/Kilo Dengesi ..................................................................................... 62 6.2.2. Salkl Beslenme..................................................................................... 63 UYGULAMA FAALYET................................................................................... 67 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 70 MODL DEERLENDRME .................................................................................. 73 CEVAP ANAHTARLARI......................................................................................... 75 KAYNAKA ............................................................................................................. 78

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 815SBG001 Yiyecek ecek Hizmetleri Alk, Pastaclk, Servis Eleman, Barmenlik, Hosteslik Kiisel Bakm Yiyecek ecek Hizmetleri alannda alacacak personelin kiisel bakmn yapmas konusunda bilgilerin verildii renme metaryalidir. 40/16 retmen kontrolnde okuldaki atlyelerde yaplan uygulamal ve teorik eitimdir (16 saat). retmen rehberliinde bireyin kendi kendine, grup olarak ve evreden faydalanarak ald eitimdir (24 saat). n koulu yoktur.

SRE

N KOUL YETERLK MODLN AMACI

Kiisel bakm yapmak

Genel Ama Uygun ortam salandnda salk ve hijyen kurallarna uygun olarak kiisel hazrlnz yaparak almaya hazr hle gelebileceksiniz. Amalar 1. Salk ve hijyen kurallarna uygun olarak vcut temizliini yapabileceksiniz. 2. Hijyen kurallarna uygun el ve ayak bakmn yapabileceksiniz. 3. Salk kurallarna uygun az ve di bakmn yaparak salnz koruyabileceksiniz. 4. Yntem ve kurallara uygun sa bakm yapabileceksiniz. 5. Yntem ve kurallara uygun cilt bakm ve tra/makyaj yapabileceksiniz. 6. Mesleinde formunu korumann nemini bilerek formda kalmak iin gerekli kurallar uygulayabileceksiniz. Ortam: Atlye Donanm: ampuan, sabun, lif, havlu, trnak makas, trp, ayak havlusu, ponza ta, ayak kokusu gidericisi, ayak pudras, di fras, di macunu, di ipi, fra, tarak, sa kurutma makinesi, parfm, makyaj malzemeleri, kremler, formu koruma ile ilgili yaynlar, internet Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

iii

GR GR
Sevgili renci, Salkl olmak, insan mutluluunun ncelik tayan bir esidir. Salkl bir yaam iin alnmas gereken nlemlerin pek ou, gnlk hayatnzda uygulamanz gereken kk ve kolay abalardan oluur. Nerede olursa olsun gnlk hayat dzenleyen baz temel kurallarn bilinerek uygulanmas, saln korunmasn ve dier bireylerle paylatnz hayat kolaylatrr. Bu kurallardan en nemlileri temizlik, salkl beslenme, bedensel ve zihinsel alma, dzenli hayat; sigara, alkol, uyarc ve uyuturucu maddelerden uzak durma, kazalardan korunma, sorunlarla baa kmada doru ve uygun yntemler kullanmadr. Her insan kendi temizliinden sorumludur. Temizliin sadece grnr kirlenme olduunda yaplmas, yeterli deildir. rnein uykudan uyannca yzn ykanmas, amarlarn deitirilmesi gnlk temizlik uygulamalardr. Bata kiinin kendi sal olmak zere bakalarnn da saln korumann en nemli arac temizliktir. Sadece beden temizlii deil, kullanlan her eyi ve her ortam temiz tutmak da temiz olmann gereidir. Gnlk yaamn temel kural olan kiisel bakm, i hayatnz iin daha nemlidir. Kiisel temizliini yapm olan personelin kendine gveni tam olur ve z gven ile iini yapar. nsanlara hizmet edildii hi bir zaman unutulmamaldr. Konuklarn sizden ikayeti olmas, hem size hem de altnz iletmeye zarar verebilir. Uygulayacanz hijyen ve salk kurallar sayesinde i ve ev hayatnz daha salkl olacaktr. Eer sizler kiisel temizliinize dikkat edip hijyen kurallarna uyarsanz, unutmaynz ki sizi takip eden alt kademe personeliniz de bu hijyen kurallarna uyacak ve bylece yetien yeni arkadalar, iletme verimini ykseltebileceklerdir. Kiisel bakm i disiplinini de beraberinde getirecek, bu da alan personelin kdemine, kademe ilerlemesine etkide bulunacaktr.

RENME FAALYET-1 RENME FAALYET - 1

AMA AMA
Salk ve yapabileceksiniz. hijyen (temizlik) kurallarna uygun olarak vcut temizliini

A ARATIRMA
evrenizde bulunan konaklama tesisleri ve restoran gibi iletmelerde alan personelin d grnlerine dikkat ediniz. Personelden sorumlu mdrlerle yaptnz grmelerde vcut temizlii ile ilgili iletmenin salad imknlarn neler olduunu reniniz. Siz kiisel bakmnza dikkat eder misiniz? Sebebini aklaynz. Kiisel bakmn nemini arkadalarnzla tartnz.

1. VCUT TEMZL
Kiinin gnlk hayatn ve i hayatn salkl bir ekilde srdrebilmesi iin mutlaka kiisel temizliine dikkat etmesi gerekir. Kiisel temizliin banda da vcut temizlii gelmektedir. Kiisel temizlik ile pek ok hastaln nne geilmektedir (shalli hastalklar, souk algnlklar, mikrobik hastalklar, mantar, uyuz ve bitlenme gibi parazitlerle oluan hastalklar ve baz alerjik hastalklar saylabilir.). Vcut temizliinin doru yaplmas, bir ok deri sorununu ve hastaln nleyici ve ortadan kaldrc bir nlemdir. Kiisel temizlik alkanlklarnn nledii dier bir sorun da vcut kokusudur. Vcut kokusu, vcut yzeyinde bulunan mikroplarn (bakteriler) teri paralamasna bal olarak meydana gelmektedir. Vcut kokusunu oluturan kl kklerinin youn olduu kask ve koltuk altlar, uygun yntemlerle temizlenmelidir. Banyo yaplamad durumlarda koltuk alt, nce sabunlu bir bezle sonra su ile iyice silinmeli ve temizlenmelidir. Vcudun terleme orannn artmas, kokunun da artmas anlamna gelecektir. Ancak insan bir sre sonra kendi kokusuna duyarszlar. Youn bedensel alma, vcuttan kan ter miktarnn artmasna sebep olmaktadr. Bedensel etkinlii fazla olmad hlde baz bireylerin ter bezi salgs fazla olabilir. Bu durum zellikle ergenlikte ortaya kar. Deodorantlar kokuyu sadece maskeler. Bu sebeple temizlik arac olarak deil, geici bir uygulama olarak deerlendirilmelidir.

Bunun iin dzenli aralklarla du alnmas ve banyo yaplarak vcut temizliinin yaplmas salanmaldr.

1.1. Banyoda Kullanlacak ampuan, Sabun, Lif ve Havlularn Hazr Hle Getirilmesi
Gelimi toplumlarda, kiisel temizlikte en fazla kullanlan malzemelerin banda su ve sabun gelmektedir. Su ve sabun olmadan temizlikten bahsetmek mmkn deildir. Bunun yan sra havlu, bornoz, ampuan, banyo kp, vcut losyonlar, banyo sngerleri, lifler, vcut du fralar ilk akla gelen temizlik aralardr. Bunlarn tm, bakalaryla paylalmamas gereken kiisel temizlik aralardr. Banyo veya du iin hazrlk yaplrken kiisel (size zel) temizlik aralar itinayla seilmelidir. Havlular, zellikle toplu yaanan yerlerde tek kullanmlk olmal ve her banyoda temiz havlu kullanlmaldr.

Resim 1.1: Doal lif, uzun sapl vcut fras, eitli malzemeden yaplm lifler

Resim 1.2: Kalp banyo sabunu

Resim 1.3: Sv sabun ve ampuan

1.2. Sa ve Vcudun Ykanmas

Salar, ba derisinde bulunan kl kklerinden uzayarak byr. Kl kklerindeki bezlerden salglanan maddeler, yal yapdadr. Salk yarar dnda salarn temizlik ve dzeni, insanlarla ilikilerde ve kendini iyi hissetmede etkisi olan, olumlu d grn asndan da nemlidir. Hizmet sektrnde alan personelin d grnnn bir ksmn oluturan salarn ykanmas (temiz grnmesi) son derece nemlidir. Salkl salara sahip olmak iin dikkat edilmesi gerekenler: Normal bir san haftada en az bir ya da iki kez ykanmas gerekir (Yal salar ise daha sk ykanmaldr.). Suyun scakl iyi ayarlanmaldr. Sabun ve ampuan seiminde sa tipine zel, alerjik reaksiyonlara sebep olmayan, gzel kokulu olanlar tercih edilmelidir. Sa diplerinde kepek varsa sk sk ve ok scak olmayan su ile ykanmal, iyi durulanmaldr bavurulmaldr.). Salar temiz ve bol su ile durulanmaldr. Salarn kurulanmas iin seilen havlu yumuak olmaldr (Sert havlular ve ovalama fazla yaplrsa salarda krklar oluur.). Salar elektrikli kurutucularla kurutulabilir ancak kurutucunun saa ok yakn ve scak olmamasna zen gsterilir. Sa temizliinde kiisel olarak kullanlan fra ve taraklar, sk aralklarla scak sabunlu su ile ykanmal ve durulanmaldr. Bata kiinin kendi sal olmak zere bakalarnn da saln korumann en nemli arac temizliktir. Mmkn olduunca sk ykanmak gerekir. zellikle deri yzeyinde bulunan mikroplar, kirler, ter ve dier bileiklerin uzaklatrlmas ve dklen yzeysel hcrelerin atlmas iin de bu uygulama gereklidir. (Kepek sorunu ileri boyutta ise hekim nerisine

Vcut temizliinde temel ama, kapanan gzeneklerin alarak derinin daha rahat nefes almasn salamaktr. Ykanma, su ve sabun kullanlarak deri yzeyinin ovulmas ve suyla durulanmas ilemidir. Ykanlan ortamn scak olmas, deri yzeyindeki gzeneklerin alarak vucut temizliinin daha rahat yaplmasna yardmc olur. Ykanma srasnda, ykanmay kolaylatracak ara gerelerden yararlanlabilir. Lifler sabunun vcuda daha etkin olarak uygulanmasn salamaktadr dolaysyla kolay kpren malzemelerden ve uygun byklkte olanlardan seilmelidir. Srt blgesinin sabunlanmasnda uzun sapl banyo fralarndan yararlanlabilir. Uzun sapl banyo fras ile vcuda slak ve kuru fralama uygulanr. Bu uygulama, gzeneklerin alp cildin derin temizliini salar ve kan dolamn hzlandrarak przsz bir cilde sahip olmanza yardmc olur. Kese, geleneksel ykanma aralarndandr. Derideki dknt hcrelerin uzaklatrlmasna ve bir dereceye kadar deri dolamna yardmc olabilir. Ancak soyucu etki yapacak iddette kullanlmamaldr. Cildinize uygun bir banyo sabunu veya vcut ampuan, kiri ve ter kokusunu temizler. Her banyodan sonra i amarlar ve giysiler deitirilmelidir. eitli sebeplerden dolay banyo yaplamad durumlarda da i amarlarnn sk sk deitirilmesi gerekmektedir. Spor ve ar yorucu iler yaparak fazla terlenildii durumlarda, muhakkak banyo yaplmal ve i amarlar deitirilmelidir. ncelikle personelin du problemi olmamaldr. zellikle hizmet sektrnde insanlarla daha yakn allan, hijyen gerektiren mesleklerde her sabah ie balamadan nce du alnmas gereklidir. Her gn alnan du, kiri uzaklatrmasnn yannda size ho bir koku verecektir. Kullanlan banyo malzemeleri ii bitince kaldrlmal, kirlenen havlular deitirilmeli ve her dutan sonra kullanlan lif temizlenmelidir.

Resim 1.4: Banyo, du, lavabo ve tuvaletlerin daima temiz tutulmas

1.3. Banyo Yaplan Meknn Temizlenmesi

Banyolar, slak ve scak olduu iin temizlenmedikleri zaman bakteri ve haerelerin kolayca redikleri yerlerdir. Mantar vb. deri hastalklar kirli banyolardan insanlara bulaarak yaylabilir. zellikle toplu yaanan yerlerde, periyodik olarak temizleyici kimyasallarla banyolarn temiz kalmas salanmaldr. Banyo, tuvalet ve lavabolarn temizliinde aadaki sra izlenmelidir: nce grnr kirler slatlarak temizlik fralaryla temizlenir. Toz, sv ya da ovucu bir deterjanla nce fralanarak temizlenir ve su ile durulanr. Musluk balar da toz ya da ovucu bir deterjanla baka bir fra ya da bez kullanlarak temizlenir. Sabunluklarn d yzey temizlii, her temizlikte yerine getirilmelidir. Sv sabunlar bittiinde sabunluklar fralanarak temizlenip kurulanmal ve bu ilemlerden sonra yeniden doldurulmaldr. Evyelerin dnda kalan yer ve yzeyler, yukarda belirtildii gibi temizlenir. Tuvalet ve lavabo fralar ayr olmal, baka yzeylerde kullanlmamal ve bir yere temas ettirilmemelidir. Temizlik srasnda kullanlan malzemeler ve bunlarn bakm da zen ister. Temizlik srasnda eldiven kullanmakta yarar vardr. Burada ama el cildinin korunmasdr. Eldiven giyilmeden nce eller, kurallara uygun olarak ykanr ve kurulanr. Kirliliin yaylmasnn eldivenler araclyla olabilecei

unutulmamaldr. Atk bulam eldivenler de birer bulatrc ara olurlar. Bu yzden temizlik srasnda eldivenler, fara ve fra gibi bir ara kullanmadan dorudan atklarla temas ettirilmemelidir. Deterjanlarn doa kirliliinde nemli pay olduu bilinmektedir. Bunun iin gereksinimi karlayacak en az miktarda kullanlmasna zen gsterilmelidir. Durulanarak yzeylerde bulank grnt yapmayacak ekilde temizlenirler. Temizlik bezleri sya dayankl, ty brakmayan, yumuak pamuklu kumalardan yaplm salam bezler olmaldr. Kuru veya nemlendirilmi olarak kirlendike su ve sabun veya deterjanla temizlenip durulanarak kullanlr. Temizlik fralar, esnek ve hareketli ancak kuvvet uygulayacak kadar salam ve sya dayankl olmaldr. Bu zellikleri bozulduunda kullanlmayp yenilenmelidir.

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET A FAALYET

Vcut temizliinizi yapnz. Bu faaliyeti evinizde (yatl iseniz okulunuzda) yapnz. Dzenli olarak vcut temizlii yapmay alkanlk hline getiriniz. lem Basamaklar neriler banyo malzemelerini

Banyoda kullanlacak malzemeleri Kendinize ait hazrlaynz. hazrlaynz.

Havlunuzu hazrlaynz. Sa tipinize uygun ampuannz hazrlaynz. Cilt zelliklerine hazrlaynz. uygun sabununuzu

Banyo lifinizi, vcut franz hazrlaynz. Suyun scaklnn uygun olup olmadna baknz. Vcut temizlii iin gerekli olan dier gereleri hazrlaynz. Pamuk veya hazrlaynz. kulak temizleyicinizi

Kullanacanz malzemelerin temiz olmasna dikkat ediniz. Eer banyoda ofben ayarlarn nce yapnz. Salkve hijyen kurallarna uygun olarak ykannz. Salarnz ampuanlaynz. Sa diplerine masaj yaparak kprtnz. Yeterince ovaladktan sonra salarnzn temizlendiinden emin oluncaya kadar durulaynz. Uzun sapl banyo fras ile vcudunuzu fralaynz. Banyo lifi ile tm vcudunuzu sabunlaynz. Kese yaparken vcudun tahri olmamas iin fazlaca bastrmaynz. kullanyorsanz

Salarnz ve vcudunuzu slatnz.

 Tm vcudunuzu durulaynz. Sa ve vcudunuzun temiz olduundan emin olunuz. Salarnz havlu ile kurulaynz. Elektrikli kurutucu kullanacaksanz sanza fazla yaklatrmaynz, yksek sda kurutmaynz. Vcudunuzu havlu ile kurulaynz. Ykanrken alt kaymayan terlik kullannz. Banyo malzemelerinizi olarak toplaynz. dzenli Banyo sonras kullandnz kiisel tm malzemeleri dzenli ve temiz braknz. Banyo yaptnz alan temiz braknz.

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1) Toplu yaanan yerlerde kullanlan sabun nasl olmaldr? A) Granl sabun B) Sv sabun C) Kt sabunu D) Arap sabunu Kepekli salarn ykanmasnda nelere dikkat edilmelidir? A) Kullanlan ampuan ve suyun ssna B) Scak su ile ykanmasna C) Souk su ile ykanmasna D) Ilk su ile ykanmasna

2)

3) ampuan ve sabun semede en az aranan zellik aadakilerden hangisidir? A) Gzel kokulu olmas B) Arndrc zelliinin olmas C) Kullananda alerjik sorun yaratmamas D) Fiyatnn ucuz olmas 4) Sa ve vcut havlularnn en nemli zellii aadakilerden hangisidir? A) Ebatlarnn byk olmas B) Kolay ykanabilir olmas C) Suyu iyi emmesi, yumuak olmas D) Sert olmas 5) Aadakilerden hangisi sa diplerinde kepek varsa yaplmas gerekenlerden biri

deildir? A) Salar sk sk ykanmal B) Salar ok scak olmayan su ile ykanmal, iyi durulanmal C) Kepek sorunu ileri boyutta ise hekim nerisine bavurulmal D) Salar scak su ile ykanmal

6)

Aadakilerden hangisi banyo ve evyelerin temizleinde yaplmamaldr? A) nce grnr kirler slatlarak temizlik fralaryla temizlenir. B) Toz, sv veya ovucu bir deterjanla nce fralanarak temizlenir ve su ile durulanr. C) Musluk balar toz ya da ovucu bir deterjanla baka bir fra ya da bez kullanlarak temizlenir. D) Bir bezle tuvalet, lavabo ve dier yzeyler silinmeli ve kurulanmaldr.

7) Aadakilerden hangisi banyo temizliinde temizlik bezi olarak kullanlmaz? A) Isya dayankl bezler B) Ty brakmayan bezler C) Salam bezler D) Keten kumatan bezler 8) Aadakilerden hangisi derideki dknt hcrelerin uzaklatrlmasna ve bir dereceye kadar deri dolamna yardmc olabilir? A) Du almak B) Kese yapmak C) Kpk yapmak D ampuanlamak 9) Toplu yaanan yerlerde kullanlan havlular nasl olmaldr? A) Yumuak olmal B) Farkl renkte olmal C) Tek kullanmlk olmal D) Kk olmal 10) Aadakilerden hangisi vcut temizliinde dikkat edilmesi gereken en nemli noktadr? A) Kapanan gzeneklerin alarak derinin daha rahat nefes almasn salamaktr. B) Gzel bir kokunun kazanlmasdr. C) Her gn du almann salanmasdr. D) Ter kokusundan arnmaktr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

10

RENME FAALYET-2 RENME FAALYET-2

AMA AMA
Hijyen kurallarna uygun el ve ayak bakm yapabileceksiniz.

ARATIRMA ARATIRMA
evrenizde bulunan otel ve restoran gibi iletmelerde alan personelin ellerine dikkat ediniz. Kendisine zen gstermi, bakml ve temiz ellere sahip personel niin nemlidir? Arkadalarnzla tartnz. Sizce bakml eller ve ayaklar nasl olmaldr? Siz, el ve ayak bakmnz nasl yapyorsunuz?

2. EL VE AYAK BAKIMI
Eller, iletiim esnasnda en nemli unsurlardan biridir. Kn soukla yazn da scakla her an temas hlinde olan eller ve trnaklar, en ok ypranan ve yamz ele veren organlarmzdr. Ellerin ve trnaklarn dayankl olmalar iin bakmlarna zen gsterilmesi gerekir. Btn gn bizi tayan ve ayakkab iinde kapal kalan ayaklarmzn dinlendirilmesi, temizlenmesi salmz iin arttr. Bayanlarn ellerine ve ayaklarna daha fazla nem verdikleri dnlse de gnmzde erkeklerin de bayanlar kadar nem verdikleri grlmektedir. Salk asndan herkesin, el ve ayak bakmna nem vermesi doru olur.

Resim 2.1: Erkeklerin el ve ayak bakmna nem vermesi

11

2.1. El ve Ayak Trnaklarnn Uygun ekilde Kesimi ve Bakm

Trnan etten ayrldktan sonraki blmnn altnda, kir ve ya kolayca birikir. Ayrca burada mikroplar barnabilir. Barsak parazitlerinin yumurtalar da bulunabilir. Trnaklarn dzenli kesilmesi, banyo yaparken de trnak fras ile fralanarak temizlenmesi gerekir. Trnak yemek, bu sebeple de sala zararl bir alkanlktr. El trnaklar yarm ay biiminde, ayak trnaklar ise dz olarak kesilir. Ayak trnaklarnn yarm ay biiminde kesilmesi, trnak batmalarna sebep olabilir. Ayak trnaklarnz keserken mutlaka nce slatnz ve ok fazla dipten kesmemeye dikkat ediniz. Trnanz fazla derinden keserseniz etinize gmlp trnak batmasna sebep olabilir. Batan ayak trnaklar, kapal ayakkablar ierisinde kaldka byk problemlere yol aar. Uzman kiiler tarafndan tedavi edilmelidir.

Resim 2.2 : El ve trnaklarn temizlii

2.2. El ve Ayaklarn Ykanmas

Gnlk hayatta en fazla kirlenen organlarn banda eller gelmektedir. Kirli yzeylere srtnen ve dokunan ellerin ykanmadklar srece birer mikrop barna olmaya balad bilinmelidir. Bu sebeple ellerin dzenli olarak ykanmas gerekmektedir. Ellerin temizliinde scak su kullanlmal ve eller, dirsee kadar ykanmaldr. mkn bulunan her ortamda eller akan su altnda sabunla el srt, avu ii ve parmak aralar kpklerle kaplanp 15 saniye ovuturularak (Yavaa 15'e kadar sayarak bu sre belirlenebilir.) ykanmal ve durulanmaldr. Bakas tarafndan kullanlmam havlu, kt havlu ya da kt mendille kurulanmaldr. Kurulama imkn yoksa elleri bir yere srmek yerine, havada kendiliinden kurumasn salamak en doru davrantr. Ellerin ykanma skl Yemeklerden nce ve sonra ykanmaldr. Yemek hazrlamadan nce ve sonra ykanmaldr. Di, az, yz ve gz temizlii yapmadan nce ykanmaldr. Tuvalet ziyaretinden nce ve sonra ykanmaldr.

12

Kirli, tozlu bir ii tamamladktan sonra ykanmaldr. Dardan eve ve ie geldikten sonra ykanmaldr. Hasta olan birinin ziyaretinden sonra ykanmaldr. Yukardakilere uyan hibir i yaplmasa dahi gn iinde eitli saatlerde her zaman temiz grnecek ekilde ykanmaldr. Ayaklar, her gnn sonunda ayakkab ayaktan karldnda souk su ve sabunla dize kadar ykanp ayak havlusu ile kurulanmaldr. Souk su, btn gn yorulmu olan ayaklarmzda kan dolamn hzlandrarak aya dinlendirir. Daima temiz ve pamuklu orap giyilmesi, ayak sal iin gereklidir. Ayaklar dzenli olarak ykanmal, her ykamadan sonra parmak aralar havlu hatta sa kurutma arac ile iyice kurutularak mantar enfeksiyonlar iin ortam olumas nlenmelidir. Ayak havlular, ellerin kurulanmasnda kullanlmamaldr. yerinde giyilen ayakkab, gn iinde bir kez veya her gn deitirilerek giyilmelidir. Bu hem ayak sal hem de ayakkabnn az ypranmas iin nemlidir. Manikr yapm aamalar

Resim 2.3: Krem ve solsyonla trnak etlerini yumuatma ve masaj

Resim 2.4: Ele bakm kr uygulanmas, yumuayan trnak diplerinin almas ve trpleme

Resim 2.5: Trnaklar fralayarak dzeltme ve l tabakay temizleme

13

Resim 2.6: Trnak bakm cilas ve gerekiyorsa oje srlmesi

Resim 2.7: Manikr seti

2.3. Ayak Bakm ve Sal

Ayaklar, her gn orap ve ayakkab ierisinde terlediinden dzenli olarak ykanmaldr. Ykanma ilemi yaplmazsa evreyi rahatsz edecek kokular, daha sonra da ayak saln bozabilecek nasr gibi sorunlar ortaya kabilir. Ayak sal ve temizlii iin kullanlan orap ve ayakkab da nemlidir. zellikle oraplarn pamuklu olmas, ayak sal iin tercih sebebidir. oraplarn temiz olmas ve gnlk olarak deitirilmesi gerekmektedir. alma esnasnda rahat, ortopedik, su geirmeyen ve kaymayan ayakkab giyilmelidir. Ayakta olabilecek kesik, yank ve yaralanma gibi durumlarda yneticiye haber verilerek doktora bavurulmaldr. Kapal ayakkablar ierisinde skp kalan ayaklarn zaman zaman rahat bir nefes almas iin scak bir ayak banyosu ile yumuatldktan sonra kat ve sert kll bir fra ile fralanarak masaj yaplr. Topuklar ya da ayak alt gibi daha sert blgeler ise ponza ta ile keselenir. Son adm olarak esansl ya ile ovularak ferahlatlr. Ayak problemlerinin en nemlisi nasrlardr. ncelikle nasr oluumuna sebep olan ayakkabdaki problem giderilmelidir. Aksi hlde nasr srekli tekrarlar. Ayaklarnz, ierisinde ampuan bulunan lk suda on dakika bekletiniz. Ayak derisini yumuatmak iin sudan karttnz ayaklarnza bitkisel yalar ya da kremlerle masaj yapnz. Daha sonra ponza ta ile ayaklarnz ovunuz. Nasrn stne vazelin srnz. Eer ac devam ediyorsa mutlaka bir doktora grnnz.

14

Pedikr yapm aamalar

Resim 2.8:Ayaklarn lk ampuanl suda yumuatlmas, etlerin ve trnaklarn kesilmesi

Resim 2.9:Ayaklarn vazelinle ovularak masaj yaplmas, topuktaki sert ve l ksmn temizlenmesi

Resim 2.10:Trnak bakm cilas ve gerekiyorsa oje srlmesi

2.4. El Bakm ve Sal

Bakml olmann en byk gstergelerinden biri trnaklardr. Bir kadnn elleri ne kadar gzel olursa olsun trnaklarnn ekilsiz ve krk olmas, bu gzellii glgeleyecektir. Bu yzden ellerin bakm yaplrken trnaklar ihmal edilmemelidir. Kimse atlam, ular bozulmu ojelerle etleri km, boylar birbirini tutmayan trnaklarla dolamay istemez. Kimi bu ii, gzellik salonlarnda hlletseler de basit bir trnak bakm herkesin yapabilecei bir itir. e trnaklar ve etleri yumuatmak iin elleri bir sre lk, tercihe gre sabunlu ya da kremli bir suda bekleterek balaynz. Yumuayan etler, iyi bir makasla kolaylkla alnabilir

15

ancak fazla derinden almamaya dikkat ediniz. Bu ilemi yaptka el alkanl kazanacaksnz. Etleri trnak diplerine doru itmekle de yetinebilirsiniz. Trnaklarnz, trplemeden nce istediiniz uzunlukta kesiniz. Eer krlm bir trnanz varsa dierlerini de ayn oranda ksaltnz, ok uzun trnaklar arasnda birinin ksa olmas daha ok gze batar. Hatta bu durumda koyu renk ojeler yerine beyaz, ak pembe ya da ten rengi gibi daha az dikkat eken renkleri tercih ediniz. Trplerken fazla sivri yapmaktan kannz ama kt trnaklardan holanmyorsanz nce kt trpleyip sonra keleri yuvarlatnz. Trnaklarn sararmasn nlemek iin trnaklar birka dakika limonlu suda bekletiniz. Trnaklarn krlmasn nlemek iin trnak diplerine vazelinle masaj yaplmaldr. Vazelin, kolayca emilip cildi nemlendirir ve trnaklarn gl olmasn salar. Trnaklarn bakml grnmesini salamak iin sk aralklarla manikr yapmal ayrca bir parlatc veya ojeyle trnaklarn canl ve bakml bir grnmesi salanmaldr. K aylarnda elleriniz abuk kuruyor ve atlyorsa kuruyan elleriniz iin doal bir maske kullanarak ellerinizi nemlendirebilirsiniz (Bir halanm patatesi ezip iine biraz vazelin ve kuru papatya iekleri katarak hazrlanan karm ellerinize srp pamuklu bir mendile sararak yarm saat kadar bekleyiniz. Ellerinizin yumuak ve przsz olacaktr.). Ayrca srekli olarak yannzda bulunduracanz koruyucu ve besleyici bir el kremi, ellerinizi nemlendirmede olduka etkili olacaktr. El kremini gn iinde az ama sk srnz. Bilekten balayarak parmaklarn eklem yerlerine kadar dairesel ve zenli hareketlerle masaj yaparak yediriniz. Eer ellerinizde istenmeyen enfeksiyonlar, kesik, yank gibi durumlarda yneticinize haber vererek doktora bavurunuz. Ellerinize zarar getirebilecek bir i gerekletiriyorsanz mutlaka eldiven kullannz. Elinize asit vb. kimyasal maddeleri dedirmeyiniz.

16

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYETLER

El ve ayak bakm yapnz. Bu faaliyeti evinizde yapnz. Okulda retmeninize gsteriniz. Periyodik olarak el ve ayak bakm yapmay ihmal etmeyiniz. Bakml olmay alkanlk hline getiriniz. neriler
hazrlaynz.

lem Basamaklar El ve trnaklarnz kesiniz.

ayak Kendinize ait trnak makas ve dier bakm ara gerelerini Ayak trnaklarnz keserken trna dzgn kesebilmek iin
mutlaka nce slatnz ve ok fazla dipten kesmemeye dikkat ediniz. El trnaklarn yarm ay biiminde, ayak trnaklarn ise dz olarak kesiniz. Ayak trnaklarn yarm ay biiminde keserseniz trnak batmalarna sebep olabilirsiniz. Eer trnanz fazla derinden keserseniz etinize gmlp trnak batmasna sebep olabilirsiniz. Trnaklarnz keserken hijyen kurallarna dikkat ediniz. Ellerinizi akar su altnda sabunla el srt, avu ii ve parmak aralarn kpklerle kaplayp 15 saniye ovuturarak (Yavaa 15'e kadar sayarak bu sre belirlenebilir.) ykaynz. Sabunlama ileminden sonra iyice durulaynz. Ellerinizi kurulaynz (Kt havlu ya da kt mendille kurulaynz.). Eer kurulama havlu ve ktlar uygun deilse havada kendiliinden kurumasn salaynz. Ayaklarnz souk su ve sabunla dize kadar parmak aralarn unutmadan ykaynz (Souk su, btn gn yorulmu olan ayaklarda kan dolamn hzlandrarak aya dinlendirir). Her ykamadan sonra parmak aralarn havlu hatta sa kurutma arac ile iyice kurutarak mantar enfeksiyonlar iin ortam olumasn nleyiniz (Ayak havlularn ellerin kurulanmasnda kullanmamaya zen gsteriniz.).

El ve ayaklarnz ykaynz.

17

 Ayak bakmnz Ayaklarnzn bakmn periyodik aralklarla yapnz. yapnz ve saln Ayaklarnz scak bir ayak banyosu ile yumuatnz. Ayaklarnza kat ve sert kll bir fra ile masaj yapnz. koruyunuz. Topuklarnz ya da ayanzn alt gibi daha sert blgeleri ponza El bakmnz yapnz ve saln koruyunuz.
ta ve trp ile temizleyiniz. Ayaklarnz esansl ya ile ovalayarak masaj yapnz. Ayanzda nasr varsa bakmna zen gsteriniz. oraplarnz sk sk deitiriniz. Ayak kokusunu ve terlemeyi nlemek iin krem ve spreyler kullannz. Pamuklu orap giymeye zen gsteriniz. El bakm (manikr) El trnaklarn ve etleri yumuatmak iin elleri bir sre lk, sabunlu suda bekletiniz. Yumuayan etler iyi bir makasla alnz ancak fazla derinden almamaya dikkat ediniz. Ayrca etleri kesmeyerek trnak diplerine doru da itebilirsiniz. Trnaklarnz trplemeden nce istediiniz uzunlukta kesiniz. Eer krlm bir trnanz varsa dierlerini de ayn oranda ksaltnz. Trplerken fazla sivri yapmaktan kannz. nce kt trpleyiniz sonra keleri yuvarlatnz. Trnaklarnzn sararmasn nlemek iin trnaklarnz birka dakika limonlu suda bekletiniz. Trnaklarnzn krlmasn nlemek iin trnak diplerine vazelinle masaj yapnz. Srekli yannzda koruyucu ve besleyici bir el kremi bulundurunuz. El kremini gn iinde az ama sk srnz, kremi elinize masaj yaparak datnz. Kurulama ileminde kt havlu kullanmaya zen gsteriniz. El ve ayak bakmn yaparken ara gerelerin temiz olmasna dikkat ediniz. Temizlik sonras tm malzemelerinizi yerine kaldrnz.

18

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. alma esnasnda rahat, ortopedik, su geirmeyen ve kaymayan ayakkab giyilmelidir. Ayakta olabilecek kesik, yank ve yaralanma gibi durumlarda yneticiye haber verilerek doktora bavurulur. 1. alma esnasnda giyilecek ayakkablar hangi zellikte olmaldr? A) Topuklu olmaldr. B) Terlik tipi (ak ) olmaldr. C) Ortopedik ve kaymaz tabanl olmaldr. D) Grn estetik (k) olmaldr. Hangi durumlarda eldiven kullanlmaldr? A) Du yaparken B) Kimyasal maddeleri kullanrken C) Krem srerken D) Aya ykarken Ayak trnaklar nasl kesilmelidir? A) Dz kesilmeli B) Kenarlar alnarak yuvarlatlmal C) Farketmez D) Ular sivri braklmal Ellerin temiz olmas iin ka saniye sreyle ykanmas gerekir? A) 10 saniye B) 15 saniye C) 3 saniye D) 25 saniye Ayaklarn iyi ykanmas ve kurulanmas niin gereklidir? A) Kokmamas iin B) Ayan dinlenmesi iin C) Mantar enfeksiyonlarn nlemek iin D) Hepsi Ellerin ve bakml olmas niin gereklidir? A) Trnaklarn krlmamas iin B) Eller iletiimde nemli olduu iin C) Mantar enfeksiyonlarn nlemek iin D) Yalanmamas iin

2.

3.

4.

5.

6.

19

7. Aadakilerden hangisi el ve ayak trnaklar kesildikten sonra ellerin ve ayaklarn ykanmasn gerektiren sebeplerden deildir? A) Trnan etten ayrldktan sonraki blmnn altnda kir ve

ya kolayca birikir. B) Mikroplar barnabilir. C) Barsak parazitlerinin yumurtalar da bulunabilir. D) Trnaklar daha gzel uzar. 8. yerinde ayakkabnz hangi sklkla deitirmelisiniz? A) Haftada bir B) Gnar C) Ayda bir D) Mevsimlik
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

9. ()El trnaklar dz, ayak trnaklar ise yarm ay biiminde kesilir. 10. ()Trnaklarn sararmasn nlemek iin trnaklar birka dakika limonlu suda bekletilir. 11. ( )Trnaklarn krlmasn nlemek iin trnak diplerine vazelinle masaj yaplmaldr. DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

20

RENME FAALYET-3 RENME FAALYET-3 -3

AMA

Salk kurallarna uygun az ve di bakm yaparak salnz koruyabileceksiniz.

ARATIRMA
Az ve di bakmnn salk asndan nemini aratrnz. Az ve di bakm nasl yaplmaldr? Di hekimlerinden yardm alarak bilgi edininiz. Siz az ve di bakmnz nasl yapyorsunuz? Bir probleminiz var m?

3. AIZ VE D BAKIMI ILE SALII

Resim 3.1: Di salnn vcut sal ile yakndan ilgisi ve dzenli olarak di hekimine gidilmesi

Diler sindirim sisteminin banda besinlerin ufalanp paralanmasna, koparlmasna yardm eder. Kendini evreleyen destek dokularn korur ve gelimelerini salar. Di ve di eti hastalklar, lkemizde ve dnyada en nemli salk sorunlar arasndadr. Azdaki olumsuzluklar di salnn bozulmasna, sindirimin olumsuz etkilenmesine yol aar. Dilerin besinlerin paralanmas, tlmesi grevlerinin yan sra konuma ve grnmmzde nemli etkileri vardr. Konumay ve seslerin doru bir ekilde kmasn salayan diler, estetik olarak yzle bir btnlk iindedir. Dileri eksilmi kiilerin baz sesleri karabilmeleri zorlar. Az ve di salnda en nemli iki hastalk; di rkleri ve di eti iltihaplanmalardr. Di salnn bozulmas, vcuttaki dier organlar da etkileyebilir. Diler neredeyse btn sistemleri olumsuz etkileyerek kalp, bbrek, eklemler vb. yaplarda nemli salk sorunlarna yol aabilen enfeksiyonlara sebep olabilir. Az ve dilerin grevlerini tam olarak yapabilmesi durumu, "az ve di sal"nn varln gsterir. Diler dzenli olarak fralanr ve bakmlarna zen gsterilirse di r

21

ve di eti hastalklar olumaz. Di r, dite oyuklar yaparak diin yapsn bozan ve kendi kendine iyilemeyen bir hastalktr. alma alan mteriyle birebir karlamay gerektiren hizmet personelinin az, di bakm ve salna ok fazla nem vermesi gerekir.

3.1. Uygun Di Fras ve Macununun Seilmesi

Gerek di fras gerekse di macunun seimi yaplrken onaylanm ve di hekiminin tavsiye ettii rnleri satn almaya zen gsteriniz. Di fras satn alrken dikkat edilmesi gerekenler: Di franz en fazla 6 ayda bir deitiriniz (Di franzn bozulduunu kl demetlerinin birbirinden ayrlmas, dalmas, saa sola eilmesinden kolayca anlayabilirsiniz.). Azn ulalmas zor yzeylerine erimemize yardmc olacak ekilde tasarlanm kllara sahip olmasna dikkat ediniz. Di frasnn balnn byk olmamasna dikkat ediniz (az iinde kolay hareket edebilmesi iin). Di ve di etlerinizi zedelemeyecek yumuaklktaki kll di fralarn satn alnz. En uygun olan, naylon ve orta sertlikteki fralardr. Sert kll fralar, di minelerine zarar verebilir. Islakken bile kaymayan, rahata kavranabilen sapl di fralarn seiniz. Eer mekanik (elektrikli, arjl, pilli) bir di fras satn alacaksanz; leri geri ve saa sola hareket teknolojisi ile alan di fralarn tercih ediniz. nk bu tip di fralar, bakteri plan temizlemede ve di iltihabn azaltmada manuel di fralarndan hem ksa srede hem de uzun vadede daha etkili olur. Di macunu seiminde dikkat edilmesi gerekenler: Az yaps di ta oluumuna yatkn olan kiiler, tartar nleyici zellikte di macunu semeye dikkat etmelidir. Az yaps rk oluumuna yatkn olan kiiler ise fluorid ieren di macunlarn tercih etmelidirler. Belirli aralklarla farkl zellikte macun seilerek her birinin iinde bulunan farkl maddelerden dilerin yararlanmas salanmaldr. Aza ferahlk hissi veren macunlar seilmelidir. Di eti sal iin haftada bir kullanlacak macun, beyazlatc, az gargaralar vb. maddeler di hekiminin tavsiyesi alnmadan uzun sreli kullanlmamaldr.

22

ekil 3.1: Uygun di fras seiminin yaplmas ve eskiyen fralarn deitirilmesi

3.2. Yemeklerden Sonra Tekniine Uygun Olarak Dilerin Fralanmas

Di fralamadaki ama, mekanik olarak besin artklarn az ortamndan uzaklatrmaktr. Doru fra ve macun seimi yapldktan sonra dilerin fralanmas aamasnda aadaki hususlara dikkat etmekte yarar vardr.
Di fras slatlmamaldr. Di fras zerine nohut byklnde di macunu konulur (Fazla macun konulursa dilerin daha temiz olaca dncesi doru deildir.). Di fras, 45 derece eimle di ve di etlerinin zerine konulur. Di eti hizasndan balanarak az boluuna doru kk dairesel hareketlerle fralama ilemine balanr. Fralama esnasnda normal dzeyde kuvvet uygulanmaldr. Fazla kuvvet uygulamak dilerin iyi temizlenecei anlamna gelmez aksine dilerde geri dn olmayan madde kayplarna ve di eti ekilmelerine sebep olur. Alt ve st diler ayr ayr fralanmaldr. st enede stten aaya, alt enede aadan yukarya sprge hareketi yaplarak di etlerine masaj yaplr. Dilerin yanaa, dudaa, dil ve damaa bakan yzeyleri ayn ekilde fralanr. ineyici yzeyler, ileri geri hareketlerle fralanr (ineyici yzeyler ihmal edilirse az dilerinin zerinde fissr denen girinti ve kntlara besinler yapr ve rk olumas kanlmazdr.). Dil yzeyinin fralanmas ile ilem bitirilir. Fralama ilemi sabah, yatmadan nce, her yemekten sonra yaplmal ve en az 2-3 dakika srmelidir.

23

ekil 3.2: Tekniine uygun di fralama ve di ipi kullanm

Salkl di etleri, fralama srasnda kanamaz. Di fras kiiye ait bir aratr, bakalaryla paylalmaz. Di fralar birka ayda bir, en ge alt ayda deitirilmelidir. Gerektiinde ara yzlerin etkin olarak fralanmasn salamak zere ara yz fralar kullanlr. Bunun dnda di aralarnda kalan yiyecek artklarnn uzaklatrlmas iin di ipi kullanlr. Di ipi kullanm

Diler fralandktan sonra, di ve di eti izgisi ile diler arasnda kalan yemek artklarnn temizlenmesi iin di ipi kullanlr. Bu artklar, en nemli rk sebeplerindendir. Otuz cm kadar di ipi alnr. Di ipinin bir blm bir elin orta parmana, dier ucu da dier elin orta parmana dolanr. pin bir blm ortada kalmaldr. Ortada kalan ip blm, iaret parma ile geriye doru itilir. p, diler arasndan geirilir. Bu hareket srasnda sert olunmamaldr. p, di etine kadar indirildikten sonra az boluuna doru di aralarn syracak biimde indirilir. Bu srada di etinin kesilmemesine zen gsterilmelidir.

24

Ayn uygulama, dier bir para ip alnarak alt diler iin de tekrarlanr.

3.3. Az Kokularna Kar Alnmas Gereken nlemler

Az kokusu ne kadar bakml olursanz olun, insanlarn sizden uzaklamasna yol aacak kadar ciddi bir problemdir. Hem zel hayatnz hem de sosyal hayatnz olumsuz ynde etkiler. Az kokusu % 90 orannda az ii sebeplerden kaynaklanr. Bunlar: Dzenli az bakm yaplmazsa yiyecek artklar diler arasnda, dilin ve di etlerinin zerinde birikerek azda kalr ve bir sre sonra kokuya sebep olur. Di eti hastal sonucu meydana gelen derin di eti ceplerine tam olarak ulalp temizlik salanamazsa bu cepler az kokusuna sebep olur. Azda bulunan rk diler, takn ve komu dilerle konta olmayan dolgular, anormal di temaslar ve di morfolojisinin kayb, yiyeceklerin bu blgelerde birikmesine sebep olarak az kokusu oluturur. Uyumsuz ve kt kullanlan protezler, az kokusuna sebep olur. Az iindeki tmrler, az kokusuna sebep olabilir. Sarmsak, soan gibi kt kokulu yiyecekler yendiinde vcut bu gday elimine edene kadar kt koku ortadan kalkmaz. Az kokusu, sosyal hayatta bireyin hem kendisini hem de evresini rahatsz edici bir durum olduu iin ihmal edilmemelidir. Di hekimi, az kokusunun sebebinin belirlenmesinde yardmc olur. Sebep az ii kaynakl ise bu sorunun giderilmesinde gerekli tedavi planlamasn yapar. Az kokusundan kurtulmak iin dikkat edilmesi gerekenler: Azdaki di eti hastalklar ve di rkleri tedavi edilmelidir. Az ve di salna dikkat edilmeli, gnde en az iki kez florrl bir di macunu ile diler fralanmal ve gnde bir kez di ipi kullanlmaldr. Di fralama srasnda dilin de fralanmas gerekir. Kullanlan protezlerin bakmna zen gsterilmelidir.

Az ve dilerinize yaplan mdahalelerden sonra hl az kokusundan ikyeti iseniz dier sebepleri de aratrmak ve zamannda nlem almak gerekir. Az kokusunun az ortam dndaki sebepleri unlardr:

25

Sins, bron ve akcier kaynakl enfeksiyonlar az kokusuna yol aar. eker hastalnda azda asetona benzer bir koku oluur. Karacier ve bbrek yetmezlii az kokusuna sebep olur. Metabolik bozukluklarn az kokusuna sebep olabilecei belirtilmitir. zellikle ocuklarda barsak parazitlerine bal olarak sabahlar az kokusu grlebilir. Diyet yapanlar ve oru tutanlarda dzensiz yemek yemeye bal olarak az kokusu oluabilir.

3.4. Az ve Di Sal Kontrolleri

Di hastalklar ve di salnn korunmas asndan erken tan ok nemlidir. Bu sebeple ylda en az iki kez di hekimine muayene olunmas nerilir. Di rmelerinin nlenmesinde sularda yeterli flor olmas, dzenli olarak dilerin fralanmas, di ipi kullanlmas, ar tatl ve ekerli yiyeceklerden olabildiince kanma ve bunlar yendiinde mutlaka dilerin fralanmas, di hekimi kontrollerine gidilmesi temel uygulamalardr. Di eti hastalklarnn nlenmesinde de di fralama ve dzenli di hekimi kontrolleri nemlidir. Dilerde geliim bozukluklar varsa erken dnemde zel di hekimlii dallarnda uzmanlam birimlere bavurularak gerekli tedavi salanmaldr. Ar asitli ve ekerli yiyecekler, mikroorganizmalarn etkisini artrr. Diler sert cisimlerle kartrlmamal, fndk, ceviz vb. kabuklu yiyecekler dilerle krlmamaldr. Bunlar di minesinin atlamasna ve bakterilerin etkisinin artmasna sebep olur. Di minesinin koruyucu etkisi ortadan kalkar.

Resim 3.2: Ylda en az iki kez di hekimine muayene olunmas

26

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYETLER

Az ve di bakm yapnz. Bu faaliyeti evinizde her gn sabah ve akam yapnz. Periyodik olarak az ve di kontrollerini yaptrmay ihmal etmeyiniz. Bakml olmay alkanlk hline getiriniz. neriler

lem Basamaklar Ara gere hazrlaynz. ve

ortam Di temizlii iin gerekli ara gerelerinizi hazrlaynz (di fras, di macunu, havlu, bardak, di ipi, arayz fras, az gargaras vb.).

Uygun di fras ve macunu Manuel veya mekanik di franz naylon ve normal seiniz. sertlikte seiniz. Diinizin yapsna uygun fluorid veya tartar oluumunu nleyici di macunu seiniz. Di parlatcs ve az gargarasn di hekimizin tavsiyesine gre seiniz. Tekniine uygun dileri fralaynz. olarak Di franz alnz (Islatmaynz.). zerine nohut byklnde di macunu koyunuz. Di franz, 45 derece eimle di ve di etlerinizin zerine koyunuz. Di eti hizasndan az boluuna doru kk dairesel hareketlerle fralaynz. Fralama esnasnda uygulaynz. normal dzeyde kuvvet

Alt ve st dileri ayr ayr fralaynz. Dilerin yanaa, dudaa, dil ve damaa bakan yzeylerini ayn ekilde fralaynz. ineyici yzeyleri fralaynz. ileri geri hareketlerle

Fralama ilemini en az 2-3 dakika boyunca yapnz. Gerektiinde di ipi, ara yz fras gibi yardmc gereleri tekniine uygun kullannz.

27

 Az kokularna kar nlem Az kokularnn az ii kaynakl olup olmadn alnz. aratrnz. Az ii kaynakl koku problemlerini gidermek iin yenilen yiyeceklere dikkat ediniz. Az ii kaynakl kokuyu nlemek iin dilerinizi dzenli fralaynz. Az ve di bakmnza ramen az kokusu devam ediyorsa hekim yardmna bavurunuz. Di ve az sal kontrol esnasnda herhangi bir di problemi ile yaptrnz. karlamamak iin dzenli olarak di hekimine kontrole gidiniz. Bu kontrolleri ylda en az iki defa periyodik olarak yaptrnz. Herhangi bir tedaviye balanmsa zlnceye kadar hekiminize gidiniz. sorun

28

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1) Diler hangi sklkla fralanmaldr? A) Yemeklerden nce ve sonra B) Sabah ve akam yemekten sonra C) Di hekimine giderken D) Hepsi Hangi durumlarda di ipi veya arayz fras kullanlmaldr? A) Di aralarndaki yiyecek artklarnn temizlenmesi iin B) Azda protez varsa C) Doktor nerdiyse D) Di fras olmadnda Di hekimine ne zaman gidilmelidir? A) 6 ayda bir B) Her zaman C) Farketmez D) Di arynca Dilerin temiz olmas iin ka dakika sreyle fralanmas gerekir? A) En az 10 dakika B) En az 3-3 dakika C) En az 3 saniye D) En az 25 saniye Di etlerinin sal niin gereklidir? A) Kanamamas iin B) Salkl diler iin C) Salkl az bakm iin D) Hepsi Aadakilerden hangisi di rmesinin sebebi deildir? A) Ar asitli ve ekerli yiyeceklerin tketilmesi B) Dilerle fndk, ceviz vb. kabuklu yiyeceklerin krlmas C) Di minesinin atlamas D) Yalanmadan dolay rmesi

2)

3)

4)

5)

6)

29

7) Aadakilerden hangisi az kokusunun az ortam dndaki sebeplerinden birisi deildir? A) Sins, bron ve akcier kaynakl enfeksiyonlar oluur. B) eker hastalnda azda asetona benzer bir koku oluur. C) Kullanlan protezlerin bakmna zen gsterilmemesidir. D) Karacier ve bbrek yetmezlii az kokusuna sebep olur.

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
8)( ) Yumuak kll fralar, di minelerine zarar verebilir. 9) ( ) Di fralarken ilk olarak di fras slatlmaldr. 10) ( ) Gnde en az iki kez florrl bir di macunu ile diler fralanmaldr. 11) ( ) Gnde kez di ipi kullanlmaldr. 12) ( ) Di fralama srasnda dilin de fralanmas gerekir. 13) ( ) Diler sert cisimlerle kartrlmamal; fndk, ceviz vb. kabuklu yiyecekler dilerle krlmamaldr. Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 14) Az ve di salnda en nemli iki hastalk; di rkleri ve di eti .dr. 15) ., dite oyuklar yaparak diin yapsn bozan ve kendi kendine iyilemeyen bir hastalktr. 16) Di fralarnn en uygun olan naylon ve fralardr. 17) Az yaps rk oluumuna yatkn olan kiiler, ieren di macunlarn tercih etmelidirler. 18) Di fralanrken st enede doru di etlerine masaj yaplr. 19) Alt enede .. sprge hareketi yaplarak di etlerine masaj yaplr.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

30

RENME FAALYET-4 RENME FAALYET-4 RENME FAALYET-4

AMA AMA
Yntem ve kurallara uygun olarak sa bakm yapabileceksiniz.

ARATIRMA ARATIRMA
Sa bakmnn insan ilikileri asndan nemini aratrnz. Sanz kirli ve bakmsz olduu zaman kendinizi nasl hissediyorsunuz? Hangi meslekler iin sa bakm daha nemlidir? Sa bakm nasl yaplmaldr? Kuafrlerden yardm alarak bilgi edininiz. Siz sa bakmnz nasl yapyorsunuz? Bir probleminiz var m?

4. SA BAKIMI
Salar, ba derisinde bulunan kl kklerinden uzayarak byr. Kl kklerindeki bezlerden salglanan maddeler, yal yapdadr. Salk yarar dnda salarn temizlik ve dzeni, insanlarla ilikilerde kendini iyi hissetme ve olumlu d grn asndan nemlidir.

Resim 4.1: Dzenli olarak kuafre gidilerek saa bakm yaplmas ve ekil verilmesi

4.1. Sa Bakmnn Yaplmas

Gzel ve bakml grnmenin ilk art prl prl, salkl salara sahip olmaktr. Yazn gne, kn souk hava salarn ypranmasna sebep olur. Boya, perma, jle, sprey gibi kimyasal ilemler fn, fra vb. uygulamalar da sa ypratr. Salar dinlendirmek ve korumak iin zaman zaman doal bir tarz izlenmelidir.

31

San canl bir organizma olduu unutulmamaldr. Ypranm salar iin mutlaka bir sa uzmanna bavurulup yalanma, kepeklenme ve krklarn sebepleri aratrlarak zm yollar aranmal ve bakm yaplmaldr. Salkl salara sahip olmak iin dzenli biimde salar ykamak gerekir. Normal bir san haftada en az bir ya da iki kez ykanmas gerekir. Yal salar ise daha sk ykanmaldr. Salar, temiz su ile iyice durulandktan sonra kurutulmadan nce nazik bir biimde taranmaldr. Salarn kurulanmasnda yumuak bir havlu kullanlmaldr. Kurulama ilemi de yumuak olmaldr. Sert bir havlu kullanlr ya da ok iddetli ovulursa salarn ular atallaabilir. Salar, elektrikli kurutucularla kurutulabilir ancak kurutucunun saa ok yakn tutulmamas gerekmektedir. Bu durumda sal deri ve salar, fazla scaktan olumsuz etkilenebilir. Salarn ykanmas iin kullanlan sabun ve ampuanlarn esasn kolay znebilir zellikteki ya eritici bir madde oluturur. ampuanlara ayrca koku, renk ve younlatrc maddeler eklenir. Bu ek maddeler, sal deride tahrie yol aabilir. Piyasada bulunan ampuanlarda kullanlan baz maddeler, alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Bu yzden ampuan seiminde, nitelii bilinmeyen maddelerden kanlmaldr. Sa bakm iin daha ok bitkisel zl doal ampuanlar kullanlmaldr. Sk sk ampuan deitirmek de sa ypratr. Sa diplerinde kepek varsa salar, sk sk lk su ve ampuanla ykanmaldr. Salar, bol su ile iyice durulandktan sonra da kepeklenme nlenemiyorsa bir salk kuruluuna danlmaldr. Hekim nerisi dnda salar iin yararl olduu ileri srlen maddeler, gvenli olmayabilir. Sa temizliinde kiisel olarak kullanlan fra ve taraklar, sk aralklarla scak sabunlu su ile ykanmal ve durulanmaldr.

Resim 4.3: Manken sa bakml ve modaya uygun; fuar ve stand hostesleri; hava hostesinin salar dzgn taranm, salar uzunsa toplanm

32

Resim 4.4: Hava hostesi; bayan ve erkek servis-bar personeli; salar ksa veya uzunsa toplanm, erkek personelin sa ksa ve dzgn taranm

Resim 4.5: Bayan ve erkek servis, mutfak personeli

Resim 4.6: Teknik personelin bana kask giymesi, bayan retmen ve emniyet personelinin salarnn her zaman bakml olmas

33

Resim 4.7: Sa her zaman ksa askeri personel, salar dzgn taranm veya toplanm bay ve bayan salk personeli

4.2. Saa e Uygun ekil Verme

Sa ekliniz kiiliinizi yanstr. Sa biimine bakarak kiinin tarz, kiilii, ya, meslei vb. konuda yorum yapabiliriz. Kadn veya erkeklerin sa ekilleri, meslekleri hakknda ipucu verir. Subay tra, devlet memuru tarz, retmen modeli, hostes topuzu vb. imizi rahat yapabilmemiz iin rahat, uygun sa kesimi yaplmaldr. Kamu kurum ve kurulularnda alan personelin klk ve kyafeti ynetmelikle belirlenmitir. Asla ok kabark, dank model, allmn dnda boyanm salarla ie gidilmemelidir. Kamu grevleri dnda, klasiklemi model isteyen pek ok meslek grubuna rastlamak da mmkndr. Servis ve bar personeli, mutfak personeli, dier otel grevlileri (resepsiyonist, kat grevlisi vb.), hostesler, altklar iletmenin istedii tarzda sa kesimi ve modeli uygulamaldrlar. Bu mesleklerde dank ve bakmsz sa uygun olmaz. Erkeklerin sa daima ksa ve bakml; bayanlarn salar ksa ise dzgn taranm, uzun ise toplanm ve bakml olmaldr. Mankenlik, stand hosteslii, sat elemanl gibi mesleklerde seilen sa modelleri ve sa rengi biraz daha gsterili olmaldr. Bu mesleklerdeki elemanlar, yeniliklere ak olmaldr. Sa kesimi yzn formuna gre yaplmaldr. Dominant bir burun, ift ene ya da ince bir boyun gibi zellikler; oval, uzun veya yuvarlak yz hatlar sa modelini ve kesimini belirler. Sa kesimine karar verirken profosyenel kuafrlerden yardm alnmaldr. Kilo, boy, giyim tarz hatta kiilik bile konumal; ona gre sa kesimi ve modeli yaptrlmaldr.

Resim 4.8: San eklinin yaa, tipe ve meslee uygun seilmesi

34

Resim 4.9: Meslee uygun sakal ve byk braklmas

35

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET A FAALYET

Sa bakm yapnz. Bu faaliyeti evinizde her gn yapnz. Periyodik olarak sa bakm yaptrmay ihmal etmeyiniz. Bakml olmay alkanlk hline getiriniz. lem Basamaklar neriler

Ara gere ve ortam Banyo, scak su, ampuan, sabun, havlu, fra, tarak, kurutma makinesi vb. hazrlaynz. hazrlaynz. Sanza uygun bakm malzemeleri kullannz. Sa bakm iin bitkisel zl doal ampuanlar kullannz.
Sk ampuan deitirmek sa ypratr, unutmaynz.

Sa temizliinde kiisel olarak kullanlan fra ve taraklar sk Sa bakmn yapnz. Sa bakmn (erkekler iin) yapnz. Sa bakmn (bayanlar iin) yapnz.
aralklarla scak sabunlu su ile ykanmal ve durulanmaldr, unutmaynz. Sanz haftada en az bir ya da iki kez ykaynz. Salarn kurulanmasnda yumuak bir havlu kullannz. Kurutma makinesini ok yakn tutmaynz (Sal deri ve salar fazla scaktan olumsuz etkilenebilir.). Yal, kepekli, krk ve ypranm salar iin bakm yapnz. Hekim nerisi dnda salar iin yararl olduu ileri srlen maddeler gvenli olmayabilir, unutmaynz. Sa eklinizin sizin yapnza uygun olmasna dikkat ediniz. Erkeklerin sa daima ksa ve bakml olmaldr, unutmaynz. Ensenizin ak, san ksa ve dzgn kesilmi ve taranm olmasna dikkat ediniz. Sa kesimine karar verirken profosyenel kuafrlerden yardm almalnz. Kilo, boy, giyim tarz ve kiiliinize gre sa kesimi ve modeli yaptrmalsnz. Sa renginizin doal olmasna zen gsteriniz. Sanza kendiniz doal ekil veriniz. Dzenli aralklarla kuafre gidiniz.

Sa eklinizin sizin yapnza uygun olmasna dikkat ediniz. Sa kesimini yzn formuna gre yaptrnz. Sa renginizin doal olmasna zen gsteriniz. Bayanlarn salarnn ksa ise dzgn taranm, uzun ise toplanm ve bakml olmasna dikkat ediniz. Sa kesimine karar verirken profosyenel kuafrlerden yardm almalsnz. Kilo, boy, giyim tarz ve kiiliinize gre sa kesimi ve modeli yaptrnz. Sanza kendiniz doal ekil veriniz. Dzenli aralklarla kuafre gidiniz.

36

 Meslee uygun (erkekler Erkeklerin sa ekilleri mesleklerine uygun olmaldr, unutmaynz. iin) ekil veriniz. Sanzn boyunu, iin ekline ve i yerinin kurallarna uygun
olarak kestiriniz.

Sa renginizin doal olmasna zen gsteriniz. Meslee uygun (bayanlar Kadnlarn sa ekillerinin mesleklerine uygun ve rahat alabilecekleri ekilde olmasna zen gsteriniz. iin) ekil veriniz. Sanzn boyunu, iin ekline ve i yerinin kurallarna uygun
olarak kestiriniz.

Salarnz uzunsa almalarnz olumsuz etkilemiyecek

ekilde toplaynz.

Sa renginizin doal olmasna zen gsteriniz.

37

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1) Salar hangi sklkla ykanmaldr? A) Her gn B) Haftada bir veya iki C) Sabah ve akam D) Ayda bir Hangi durumlarda sa bakm yaptrmalyz? A) Kepek varsa B) Dklyorsa C) Ular krlmsa D) Hepsi Kuafre ne zaman gidilmelidir? A) 6 ayda bir B) Her zaman C) Kesim veya bakm yaptrlacaksa D) Sadece fn ektirmek iin Meslee gre sa modeli ve kesimi nasl belirlenir? A) Ynetmelikler belirler. B) letme kural olduu iin uyulmaldr. C) Rahat allabilecek bir ekil verilir. D) Hepsi Sa modeli ve ekli niin nemlidir? A) nsan ilikilerinde nemlidir. B) Kendini iyi hissetmek iin nemlidir. C) D grnm iin nemlidir. D) Hepsi

2)

3)

4)

5)

6)

Sa modeli nasl belirlenir? A) Giyim, kiilik ve meslee gre B) Modaya gre C) Kuafrn belirlemesi D) Hepsi 7) Aadakilerden hangisi salar ypratan sebeplerdendir? A) Yazn gne, kn souk hava B) Boya, perma, jle, sprey gibi kimyasal ilemler C) Fn, fra vb. uygulamalar D) Hepsi

38

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 8) () San canl bir organizmadr. 9) () Salarn kurulanmasnda sert bir havlu kullanlmaldr.
10) () Sk sk ampuan deitirmek sa glendirir. 11) () Bayan servis personelinin salar modaya uygun ve serbest olmaldr. 12)() Hava hostesi, bayan ve erkek servis-bar personelinin salar ksa veya uzunsa toplanm; erkek personelin sa ksa ve dzgn taranm olmaldr. Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.

13) Sa bakm iin . doal ampuanlar kullanlmaldr.

14) Bayan ve erkek servis ve mutfak olmaldr. personeli salar toplanm, taklm

15) Sa kesimi . formuna gre yaplmaldr.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

39

RENME FAALYET-5 RENME FAALYET-5

AMA
Yntem ve kurallara uygun cilt bakm ve tra/makyaj yapabileceksiniz. .

ARATIRMA ARATIRMA
Yzn grnm insan ilikileri asndan nemlidir? Baylar ve bayanlar iin bakml yz nasl olmaldr? Hangi meslekler iin yzn grnm daha nemlidir? Cilt bakm nasl yaplmaldr? Kuafrlerden yardm alarak bilgi edininiz. Bayanlarda makyajn nemini aratrnz. yi bir makyajn zellikleri nelerdir? Ar boyanmak iyi makyaj yapmak mdr? Aratrnz. Gndz i makyaj nasl olmaldr? Aratrnz.

5. CLT BAKIMI VE MAKYAJ

Cilt bakm denildiinde yzn grnen ksmnn bakm anlalr. nk grnen ksm, en ok kirlenen ve ypranan ksmdr. Yz bakm gz temizlii ve bakm, kulak temizlii ve bakm, cilt temizlii ve bakm, tra olmay (erkeklerde) kapsar. Bayanlarda temiz bir cilt, hafif makyaj; erkeklerde temiz, tral yz bakml olmann gstergesidir.

5.1. Cilt Bakm

Yz temizlii, gzellik ve bakmn ilk admdr. Salkl, ltl ve taze bir cilde sahip olmak iin yz kirlerden, salglardan ve makyajdan arndrmak alkanlk hline getirilmelidir. Yz derisi ince ve hassastr. Vcudunuza oranla ok daha abuk bozulur ve ypranr. Bu yzden cilt temizlii, ya ve cilt tipi ne olursa olsun cilt gzelliini korumak iin arttr. Her sabah yataktan kalkldnda su ile yzn ykanmas gerekmektedir. Gece uykudan nce yzn sabunla ykanarak temizlenmesi yz derisi zerindeki gnn kirini arndrr. Cildin doal kimyasal yapsna uygun sabunlar veya temizleyiciler, yz temizlii iin tercih edilmelidir.

40

Resim 5.1: Sabahlar yz ve gz temizliinin yaplmas

Bazen gzelliini daha belirgin hle getirmek iin bata gz evresi ve kirpikler olmak zere makyaj amacyla yze eitli maddeler srlmektedir. ncelikle bu maddelerin kaliteli olmas ok nemlidir. Bunlar, gz evresinde ve yzde mikrobik ya da alerjik sorunlarla yol aabilir. Makyaj yaplyorsa her akam yatmadan nce muhakkak gz evresinde ve yzde kullanlan makyaj artklar, uygun krem ve solsyonlar kullanlarak ya da su ve sabunla temizlenmelidir. Makyaj temizliinde kullanlan malzemelerin nitelii de en az makyaj malzemeleri kadar nemlidir. Bu tr malzemeler yeterince kaliteli olmadnda cildin ypranmasna, sivilce ve siyah noktalarn olumasna ve lekelenmelere yol aabilir. Kulak temizliinde, kulak arkasnn temizlii unutulmamaldr. Kulak iine herhangi bir cisim sokulmamaldr. D kulak yolunun zedelenmesi, tehlikeli iltihaplanmalara sebep olabilir. Yzde bulunan istenmeyen tylerin uygun yntemlerle alnmas gerekir. Erkeklerde burun, kulak, yanaktaki fazla tyler bu iin uzmanlarnca temizlenmeli ve bakmsz bir grnt sergilenmemelidir. Bayanlarda ka, dudak st vb. genel grnm bozan tylerin uzman kiilerce alnmas gerekir. Ka dzeltilirken yzn ekline dikkat edilmelidir.

5.1.1. Erkeklerde Cilt Bakmnda Yaplmas Gerekenler

Bakm bir terapidir. Erkeklerin cildi, kadnlarn cildine oranla daha kaln ve dayankldr ancak erkek cildinin sakal ve tra yznden ypranmas sebebi ile bakm yaplmas gerekir. Gnlk trata yaralanma ve enfeksiyon problemleri ile kar karya olan erkek cildi, kadn cildine oranla daha ok zen ister. Erkek ciltleri de kendi aralarnda bireysel farkllklar gsterir. Sakal tra, ayn zamanda iyi bir cilt bakmdr. zellikle eski usul tra kp ve tra ba kullanarak tra olanlar iin tra fras, ciltte masaj etkisi yaratr. Dokular canlanr, kan dolam hzlanr, tra bann srtnmesiyle de her gn ciltteki l hcreler dkld iin (peeling yaplarak) cilt yenilenmi, canlandrlm olur. yi seilmi bir tra sabunu yada yumuak tra kp, tran ypratc etkisini ortadan kaldrr; cildi yumuatarak tahrileri nler ve cildi rahatlatr. Tra olma, gnlk bir bakmdr. Dolaysyla tra olurken tra sabunlar, losyonlar ve emlsiyon gibi yumuak ve serinletici rnlerin kullanm bir bakm oluturur. Kozmetiklerden sz edecek olursak erkekler ciltlerinin zel yaps sebebiyle youn ierikli,

41

yal etkisi olan kremler uygun olmaz. Bu sebeple erkeklere zel kozmetik rnleri genellikle serinletici etkisi olan ve ya duygusu vermeyen, jel dokusundaki bakm rnleridir. Birok kozmetik markasnn erkeklere zel bakm rnleri var. Gzellik salonlarnda erkeklere zel cilt bakm programlar uygulanr. Bu bakmlarda zellikle yal, yorgun ve donuk ciltlerin canlandrlmasna ynelik derinlemesine cilt temizlii, masaj, maske ile toksinleri srerek cilde renk getiren, tahrileri onarp cildi stresten arndran rahatlatc uygulamalara arlk verilir. Tra sonras bakm: Kullanlan after shave, parfm ve alkol iermemelidir. Alkol, cildin pul pul dklmesine ve kurumasna sebep olabilir. Alkolsz tonik veya after shave tercih edilmelidir. Yzn tra iin hazrlanmas

Tra ba veya tra makinas ile tra olmann cilt asndan pek fark olmamakla birlikte her iki hlde de gnlk tra, cildi gerginletirir. Nazik bir temizlikten sonra tra bann kolayca kaymas iin sakallar yumuatan bir eye ihtiya duyulur. Alkol yumuatmay, kremli kpkse ban kolay kaymasn salar. Cildinizin tipine gre tra kpne veya tra kremine karar verebilirsiniz. Cildi kprtmeden nce scak su ile ykaynz. Scak su, sakal yumuatr ve cildin gzeneklerinin alarak sakallarn kolayca kesilmesini salar. Mmknse banyodan sonra tra olunmaldr nk sakallar, iyice yumuam olur ve daha iyi sonu alnr. Scak su ile durulanm cilde, tra kremi veya tra kp iyice yaylarak masaj yaplr. Tra kp kullanlyorsa ayrca fra kullanmak gerekmez. Kpk, slatlm avuca sklarak yze yaylr.

Resim 5.2: Ayn zamanda iyi bir cilt bakm olan sakal tra

Erkeklerin gnlk sakal tra

Sakal tra ilem basamaklar: Tra malzeme ve aletlerini hazrlaynz. Tra ncesi yz kontrol ediniz. Sakal yumuatnz (sakal tra hazrlama).

42

Sakalnz kesiniz (Favorilerden balaynz, boyun ve eneyi sona braknz.). Bynz dzeltiniz. stenmeyen kllar temizleyiniz. Tra sonras ortaya kan sorunlar gideriniz. Yznz souk su ile ykaynz (Souk su cildin alan gzeneklerini kapatarak doal dengesini tekrar bulmasn salar.). Yznze kompres yapnz (Yze buhardan gemi havlu uygulaynz.) . Yznze kozmetik rnlerle masaj yapnz. Elektrikli tra makinesi, pratik tra iin ayr bir seenektir. Gnmzn tra makineleri, ok etkili ve kullanm kolaydr. En iyi zellikleri de tratan sonra yz, temiz ve przsz olarak brakmalardr. Tasarmda eitlilik gstermesine ramen elektrikli tra makinelerinin sahip olduu temel baz zellikler vardr. Hangi modelin size daha uygun olduunu belirlemek iin esneklik ve kontrol, farkl kesme seenekleri, voltaj uyumluluu ve arj sresi gibi zelliklerden yararlanabilirsiniz.

Resim 5.3 : Tra malzeme ve aletlerinin hazrlanmas

5.1.2. Bayanlarda Cilt Bakmnda Yaplmas Gerekenler

Cildinizi ypratan pek ok etken var. Uykusuzluk, hava kirlilii ve stresin cildinize etkileri karsnda doru ve srekli bir cilt bakm uygulamak gerekir. Cildinizin nemini yitirmesi, kurumas, krmas ve zamanndan nce yalanmas kanlmazdr. Cildinizin sal, genlii ve gzelliinin ilk koulu dzenli cilt temizlii yapmaktr. Temiz bir cilt, kirlerden tamamen arndrlarak rahat nefes alan cilttir. Bu da renginden, przsz dokusundan ve ltsndan belli olur. Cilt kirliliine yol aan sebepler Cildin kendisinden kaynaklanan doal sebepler (ter, ya salglanmas vb.) evreden kaynaklanan sebepler (hava kirlilii, eitli gazlar, sigara duman, toz toprak vb.) Kullanlan kozmetiklerin art (makyaj kalntlar vb.)

43

 Cildin yzeyinde kirlerin birikmesi sonucunda cilt, salkl nefes alamaz. Bu da cildin su ve gaz deiimini engeller. Cildin en st tabakas olan epiderma koruyucu grevini yerine getiremez. Cildin alt tabakalarnda, cilt yzeyinde biriken kirler gnein UV nlar etkisiyle okside olarak serbest radikallerin ve toksinlerin ciltten dar atlmn engeller. stelik derinlere giren toksinler, cildin st yzeyine yaylarak hcre fonksiyonlarn da bozar. te bu yzden cildin dzenli olarak kirlerden arndrlarak temizlenmesi gerekir. Bu temizlik sayesinde cilt, rahat nefes alaca ve tkanklk olmayaca iin przsz ve salkl grnecektir.

Cildi salkl tutmak iin yaplmas gerekenler

Gnde 2 litre su iiniz. Kalitesiz makyaj rnleri kullanmaynz. Sigara imeyiniz. Ar gnelenmeyiniz. Makyajnz karmadan yatmaynz. Cildinizi her gn nemlendiriniz. Her hafta bir peeling yapnz. 15 gnde bir maske uygulaynz. Sivilce ve komedonlar bilinsizce skmaynz. Uzun sre klimal ortamlarda bulunmaynz. 3 gnde bir eriyinceye kadar bir buz kalbn cildinizde gezdirerek dolam hzlandrnz. Baklan bir cilt ile baklmayan bir cilt arasndaki farkn ilerki yalarda daha ok kendisini gstereceini unutmaynz.

Gzel bir cilde sahip olmak iin

nce salkl bir hayat srmek gerekir. Dengeli besleniniz. Spor yapnz. Dzenli uyuyunuz. Alkol, kahve, ay ve sigaradan uzak durunuz. Souk hava, rzgar, kireli su ve korunmasz gnelenmekten kannz. Gnde iki kez, sabah ve akam cilt temizlii yapnz ve bakm rnlerinizi kullannz (Sabah temizlii, gece boyunca biriken sebum ve atklardan cildi temizlemek iin yaplmaldr. Akam temizlii, makyaj artklarndan ve gn boyu cilt zerinde birikmi olan kir ve tozlardan cildi temizlemek iin yaplmaldr.).

Cildin temizlenmesi

Yz temizlii, hem gzellik ve bakmn ilk adm hem de hijyenik bir harekettir. Salkl, ltl ve taze bir cilde sahip olmak iin yz kirlerden, salglardan ve makyajdan arndrmak bir alkanlk hline gelmelidir. Yz derisi olduka ince ve hassastr.

44

Vcudunuza oranla ok daha abuk bozulur ve ypranr. yi bir temizlik, yanz ve cilt tipiniz ne olursa olsun cilt gzelliinizi korumak iin ilk ve en nemli etaptr. Zamannz ne kadar kstl olursa olsun cildinize ayracanz be dakika, ilerde size yllar olarak geri dnecektir. htiyacnza uygun yapda ve ambalajda pek ok temizleyici rn eidi vardr (st ve losyonlar, jeller, yalar, makyaj temizleyici mendiller vb.). Bu temizleyicilerin byk ounluu ieriklerinde bulunan pek ok aktif madde sayesinde, cilt bakm yapma zelliklerine de sahiptir.

Cilt temizlii yaplrken dikkat edilecek noktalar

Cilt temizliinin ilk adm, temizleyici st veya krem ile kirleri yumuatp yerinden kopararak bir pamukla almaktr. Ardndan temizleyicinin kalntlar da bir tonik veya losyonla silinerek temizlenir. Tonik veya losyonun sktrc, nemlendirici ve ferahlatc etkisiyle cilt rahatlayp sonraki bakm malzemelerine hazrlanr. Cildin trne gre sabah ve akam temizlii yaplmaldr. Cilt trleri; karma/yal ciltler, normal/karma ciltler, normal/kuru ciltler, kuru/hassas ciltler gibi genellenerek ayrlr. Cilt temizlii, iyi bir cilt bakm iin de ok nemlidir. Gzenekleri alm bir cilt, bakm rnlerinin aktif maddelerinden daha iyi yararlanr. Genel olarak cilt temizlii ve bakm, akamlar st ve tonikle; sabahlar ise suyla kullanlan bir temizlik rn, tonik ve nemlendirici ile yaplmaldr. Su tercihiniz deilse zellikle kuru ciltler iin st veya krem, yumuak bir tonik ve nemlendirici ls kullanlabilir. Yaz aylarnda yz ykanarak da cilt temizlii yaplabilir. K aylarnda ise yz, yumuak bir rnle ykanp gndz kremi srlerek dardaki souk hava ile ierdeki kuru scak havaya kar korunmaldr.

Temizlikte kullanlan rnler

Cildi korumak iin kullanlan temizleyici rnler ve bakm kremleri, piyasada bol eitlidir. Bunlardan kendinize uygun olanlar seebilirsiniz. 1. Su: Su ile durulanabilen bir jel veya kpkl krem kullannz. Musluk suyu ok temiz de olsa, tek bana kir ve makyaj artklarn karmaya yeterli deildir. Yznz durularken lk su kullannz; lk su cilt snza daha yakn olduu iin temizleyicilerin ya ve kirleri daha iyi eritmesine yardmc olur. Yznz lk su ile iyice duruladktan sonra souk su uygulaynz. Bylece gzenekleriniz

45

sklaacak ve cildinize canllk gelecektir. Cildinizi temizledikten hemen kurulaynz. 2. Sabun: Klasik sabunlar cildi kuruttuklar iin genellikle nerilmez. Kurumu bir cilt dayankszlar, tahri ve izgi oluumuna meyilli bir hle gelir. Bu sebeple sabunsuz temizleyicileri tercih ediniz.

3. Jel: Hafif yapda olduklar iin zellikle karma ve yal ciltler iin uygundur. Cildi ypratmadan ve kurutmadan derinlemesine temizler. Tm yznze kk ve dairesel hareketlerle uygulaynz.

4. Krem: Hassas ve kuru ciltlerin temizlenmesi iin uygundur. Besleyici ve yumuatc aktifler ierdikleri iin kvamlar koyudur. Ayn zamanda yattrc ve kzarklk nleyici olduklarndan kuru ciltlere rahatlk salar.

5. Makyaj karc su: Hi makyaj yapmayanlar veya ok hafif yapanlar iin idealdir. Alkolsz ve renksizdirler. Yaplar ok hafiftir, her cilt tipine ve cildin pH oranna uygundur. Durulama gerektirmeden bir pamuk ile yze ve boyuna uygulamak yeterlidir.

6. Makyaj karc st: Youn makyajlar, cildi ypratmadan karmada ok etkilidir. Cilt tiplerine uygun deiik ieriklerde olanlar vardr. Akc yaps sayesinde yumuak bir temizlik salar. Yz ve boynunuza bir pamukla veya parmak ularnzla uygulayabilirsiniz. Sonrasnda st artklarn temizlemek iin tonik uygulaynz.

7. Makyaj karc ya: Youn ve suya dayankl makyaj yapanlar iin uygundur. Dayankll yksek ve yal rujlar, suya dayankl rimelleri tam anlamyla karan temizleyicilerdir.

8. Makyaj karc mendiller: Hafif makyaj yapanlar ve zaman az olanlar iin uygundur. Temizleyici ajanlarla nemlendirilmi ve alkolsz olan bu mendiller, gz dhil yz ve boyundaki makyaj hzla ve yumuaka karr.

9. Tonik: Baz temizleyicilerden sonra cilde tonik uygulamak gerekir. Tonikler, cilt tiplerine gre farkl hazrlanmtr. Temizleyici artklarn alr, gzenekleri sklatrr.

46

10. Derinlemesine temizlik: Normal, karma ve yal ciltler haftada 1 ile 2 kez; hassas ve kuru ciltler ise 15 gnde 1 kez peeling gibi derinlemesine temizlik salayan rnlerle temizlenmelidir.

11. Hazr rnlere alternatif olarak cilt temizlii ve bakm yapmak iin btn aktarlarda bulunan eitli bitkisel yalarn karmndan aileye zel kremler de yaplabilir. Bu kremler, hem daha az masrafl hem de doal olduu gibi ailenin tm bireyleri, her trl vcut bakmnda kullanabilir.

rnek 1: Vcut temizlii iin peeling (deri zerindeki l hcreleri temizleme) yntemi uygulanabilir. Bir kak msr ununu bir kak yourtla iyice kartrp el, yz ve ayaklarnza srnz ve gzelce ovunuz. Cildiniz temizlenir ve yumuar. Vcut temizlii iin de bu rn kullanlabilir ama en iyi yntem, geleneksel banyo detimizde yer alan kese yapmaktr. rnek 2: Buday z ya, lekeleri aar. Kays ya hcre canlandrr, cildi besler. Badem ya yumuatc, krk acdr. Portakal ya hcre canlandrr, temizler, kan dolamn salar. Lanolin suyu kolayca kendine eker. Balmumu krk aar, kreme younluk verir. rnek 3: Gl suyu, doal ve iyi bir toniktir. Baz bitki aylar, kekik suyu vb. temizleyici ve tonik olarak kullanlmaktadr. nemli olan uygun rn deneyerek tespit etmektir. Yzde problemlerinin giderilmesi (sivilce, akne, leke, ty vb.)

Sivilce ve akne tedavisi: Akneli cildin grnmn dzeltmek iin ilk adm temizliktir. Yzn sabah ve akam sktrc maddelerle zenginletirilmi, ok hassas bir ntr sabunla ykanmas gerekir. Temizleyici seiminde, cildin yan fazla almayacak bir malzeme olmasna zen gstermek ok nemlidir. Aksi takdirde, tersine bir etki grlebilir ve ya bezleri fazla ya retebilir. Cildin ar temizlenmesinden kaynaklanan bir tr akne de vardr. Tedavide genel kurallar
Cilt toniiniz ok az alkol iermelidir. Antiseptik ve ar dindirici maddelerle zenginletirilmi olanlar tercih ediniz. Koruyucu kremler iinde en uygun olanlar, cilde mat bir grnm veren ve abuk uanlardr. Temizlik maskeleri, cildi rahatlatan ve ya retimini azaltan A, E, F vitaminleri ve atkuyruu, lavanta, adaay, biberiye, mercankk gibi bitki zleri iermelidir.

47

Bir estetisyenin belli sklkta uygulayaca derinlemesine temizlik, cildin durumunu kontrol altnda tutmaya yardmc olacaktr. Akneli cilde makyaj yaparken zel hazrlanm rnler kullanmaya dikkat edilmelidir. Yasz bir toz fondteni, kuru bir snger yardmyla uygulayabilirsiniz. Sivilcelerin artt dnemlerde makyaj yapmamanz daha doru olur. Tahrie kar nlem alnz: Cilt genel olarak hava, evre ya da kozmetiklerin etkisi yznden tahri olur. Andrc rnler (peeling) bata olmak zere baz maddelerin hatal kullanm da cildi tahri edebilir.

Genlerin uymas gereken neriler: Sabun kullanma alkanln brakmak gerekir. Sabunun kurutucu etkisi vardr ve cildin kurumas, cildin dtan gelen tehlikeli mikroplara kar savunmasz kalmasna sebep olur. Sabun yerine temizleme st ve tonii, bu ya grubu iin en idealidir. Temizleme stleri st deride ve bir alt katmanda birikmi kirlerin, deri yolu ile atlm ifrazatlarn gidermesini salar. Tonik ise stn kalntlarn alr, gzeneklerin tekrar bzlmesini ve derinin bir sonraki ileme (krem srmeye) hazr ve emici olmasn salar. Sabah ve akam nemlendirici kullanlmas nerilir. Derinin siyah nokta yapma alkanl varsa ve gzenekler byk ise gzenek sklatrc kullanlmas tavsiye edilir. Haftada bir derin temizleme ve peeling yaplmaldr. Bylece ciltte ar l hcre ve kirin birikmesi engellenir, cilt nefes alr. Eer cilt ar yal ise haftada iki defa peeling yaplmas nerilir. Akneli ve sivilceli deriler tedavi edilmelidir. ncelikle sivilcelenmenin gerek sebebi tespit edilmeli ve tedavi buna gre yaplmaldr. ounlukla ana sebepler cildin mikrop almas, yanl beslenme, hormonal dengesizlikler, yemek alerjisi, gne alerjisi, ciltteki faydal vitaminlerinin eksilmesi ve strestir. Bu sebepler ounlukla kombine hlinde veya tek bana olabilir ama genelde bazlar dorudan sebep iken dierleri uyarcdr. Akne ve sivilce, erkeklerde de ayn sebeplere bal olarak oluur.

48

Deride ufak tefek sorunlar (sivilce, siyah nokta veya yalanma) karyorsa el srmemeye zen gsterilmelidir. Unutulmamas gerekir ki bu yalarda derinize yaplabilecek doru veya yanl tedaviler, ileride cildin przsz ve canl kalmasnn balca temelidir. Srekli siyah nokta ve sivilce sklmaya gidilir ve zerine kapatc malzeme kullanlr. Bu ilem derinin ypranmasna sebep olur. Siyah noktalar bile ok zel maskeler ile tahri yaratmadan temizlenebilir. Skma metodu ile hcrenin yaps tekrar dzelmeyecek ekilde bozulabilir ve ileride lekeli ve ak gzenekli kalmasna sebep olur. zellikle bu tr sorunlar, skma metodu ile tedavi edildiinde gne ve kimyasal deiimlere maruz kalmas ile deride pigment ve leke atar . Lekeler kalclar.

Beslenme, dardan yaplan tedaviler kadar nemlidir. Belirli vitamin, mineral ve oligo elementlerle takviye arttr. Bu i iin hem iyi bir diyet hem de bitkisel olarak hazrlanm ilalarn kullanlmas tavsiye edilir.

Yal derilerde genelde riboflavin B2 vitaminin eksiklii ile meydana gelebilir. Onun iin bol bol st tketilmeli, karacier kullanlmaldr. Ayrca kimi durumlarda hayvansal gda alerji etkisi yaratabilir. Bu tespit edilirse en az 1 ay krmz et yenilmemelidir.

Sokaa kldnda nemlendirici kullanmak gerekir. Zira bugnn hava artlar koruyucu malzemelerin kullanlmasn gerektirmektedir (kir, sigara, egsoz duman vb.). Sabah akam yz temizlemek arttr. Gen kzlarda yanl ve ucuz kozmetik rnleri, bu tr sorunlarn olumasna yol amaktadr.

Her gn organizmay temizleme zellii tayan bir bitki ay imek cilde faydal olacaktr. zellikle hlamur ve rezene ieren aylar yaraldr. 10 dakikalk bir buhar banyosunu haftada 1 kez hazrlaynz. Gzeneklerin genilemesini salayacandan, siyah noktalardan kurtulmanz kolaylaacaktr. Banzn zerine bir havlu rterek yarya kadar kaynar su doldurduunuz bir tencerenin zerine eiliniz. 10 dakika sonra yznz kurulaynz ve siyah noktalar sknz. Bu ilemi yaparken ellerinizin temiz olmasna dikkat ediniz. Parmak ularnza sarg bezi sarp noktalar skabilirsiniz. Ama skmakta zorlanrsanz fazla stelemeyiniz. Cildiniz tamamen kuruduunda tekrar buhara tutunuz. lem sona erdiinde yznz bir tonikle dezenfekte ediniz.

49

Resim 5.4: Gnlk hayatn ve i hayatnn bir paras olan makyaj

5.2. Makyaj Yaplmas

Makyaj, gnlk hayatn ve i hayatnn bir parasdr. Bakml olmann bir dier gstergesi, uygun zamanda ve yerinde yaplm makyajdr. Gece makyaj ve gnlk i makyaj farkl olmaldr. yerinde abartl makyaj ho olmaz.

5.2.1. Yzn Makyaj in Hazrlanmas

Bir nceki konuda ele alnan cildin temizlenmesi blmndeki kurallar dhilinde cilt temizlii yaplr ve uygun nemlendirici ile yz nemlendirilir. Kirli, temizlenmemi yze makyaj yaplmas yanltr. Cildin zerindeki kirli tabaka gzeneklere itilir, sivilce ve siyah noktalara zemin hazrlanm olur. Makyaj iin kaliteli malzemeler kullanlmal ve malzemeler iyi korunmaldr. Bayatlam ve kalitesiz rnler ciltte problem yaratr. Makyaj boyanmak deildir, yzdeki gzellikleri ortaya karmak ve kusurlar kapatmaktr. Makyajn vazgeilmez belisi fondten, pudra, allk, ruj ve rimeldir. Kendinize yakan renkleri deneyerek bulabilirsiniz fakat bir uzmandan bu konuda yardm alnmas daha doru olur. Bu malzemelerin doru uygulama tekniklerinin bilinmesi ve renk seimine dikkat edilmesi gerekir.

Resim 5.5 : Meslein gerektirdii makyaj ve bakmn yaplmas

50

5.2.2. Bayanlar in in zelliine Uygun Makyaj Yaplmas

Ortaretim kurumlarndaki rencilerin makyaj yapmalarnn, ynetmeliklere aykr olduunu belirtmek gerekir. Verilen bilgiler, size i hayatnzda yardmc olacaktr. Zaten gen kzlarn doal gzelliklerini makyaj bozabilir.

Mutfakta alanlarn makyaj yapmamalar gerekir. Servis elemanlar, ll ve abartsz makyaj yapmaldrlar. Sekreterlik, hosteslik gibi meslekler bakml olmay gerektirir. alan personel, altklar kurumu grnmleri ve davranlaryla temsil eder. Doru makyaj yapmak iin gidilecek yer, saat (gndz makyaj, gece daveti), giyilen kyafet, ten ve sa rengine yakan renklerin seilmesi nemlidir.

Resim 5.6: Makyajn tene ve sa rengine uygun renkler ve tonlamalarla yaplmas

Makyaj yaparken kullanlan rnler

Fondten: Uzmanlarn belirttiine gre fondten, mutlaka temiz ve nemlendirilmi cilde, nemli bir sngerle srlmelidir. Snger, her kullantan sonra ykanmal ve kurutulmaldr. Fondten aydnlk bir yerde srlmeli; gndz makyaj gn nda, gece makyaj da iyi aydnlatlm bir yerde yaplmaldr. Sa dipleri ile yzn birletii yerde renk farkll olmamaldr. Fondten, bu blgelerde kk dokunularla iyice yaylmaldr. Seilen fondten, ten rengine uygun olmal ve ince tabaka hlinde srlmelidir. Pudra: Fondten zerine srlecek pudrann effaf olmas gerektiini vurgulayan uzmanlar, tek bana kullanlacaksa ten rengine uygun olmas ve byk pudra fras ile ince tabaka hlinde srlmesi gerektiini sylemektedirler. Far: Uzmanlar, toz farlarn kullanm ve dayankllk asndan daha iyi olduunu belirterek sk sk temizlenen sngerli ubuk veya yumuak fralarla srlmesi gerektiini kaydediyorlar. Gzlerin renginde far srmenin her zaman ok iyi netice vermediini ifade eden uzmanlar, kiinin yakacak rengi deneyerek bulmas gerektiini vurgulamaktadrlar.

51

Resim 5.7: Far

Maskara: Siyah veya koyu kahverengi maskara srerek gzlerin daha byk ve anlaml gsterilebileceini belirten uzmanlar, maskara srerken ba hafife kaldrp aynaya bu ekilde bakarken boyamann gz evresine bulatrmamakk asndan iyi bir teknik olduunu sylemektedirler. Allk: Uzmanlar allk frasnn yumuak ve uzun tyl olmas, sk sk ykanmas gerektiini ifade etmektedirler. Alln rengi ten rengine uygun olarak pembemsi veya toprak tonlarnda olmaldr. Allk asla bir leke gibi durmamal, ok hafif kullanlmal, fra bastrlmadan hafife dedirilerek srlmelidir. Gece makyajnda kullanlan allk, biraz daha koyu olabilir. Ancak ok iyi datlmaldr. Ruj: Dudak makyajnda eklin ok nemli olduunu vurgulayan uzmanlar, unlar kaydediyor: Dudaklar ince ise fondtenlenen dudaklarn bitimine, kemik rengi bir kalemle ince bir ereve izilir ve parmak ularyla iyice datarak hattn keskinlii azaltlr. Daha sonra dudak kalemi ile ereve izilir ve ii uygun renk ruj ile boyanr. Ak renk rujlar duda daha dolgun gsterir. Kaln dudaklar, koyu renkli rujla daha ince gsterilebilir. Makyaj yaparken izlenecek yol Temizlenmi cilde iyi cins bir nemlendirici uygulanr. Avuca 2-3 damla alnr ve slak sngerle gz kapa dhil olmak zere yedirilir. Sv veya krem allk kullanlr ve yaylr. Kalara form verilip taranr, gerekirse doldurulur. Gz far almas hafif ve uyumlu ekilde uygulanr. Kalem, gerekirse eyeliner uygulamas yaplr. Rimel ve kirpikler, doal bir grnm kazanacak ekilde maskaralanr. Dudaklar kalemle ekillendirilir, ileri doldurulur ancak uyumlu olmasna zen gsterilir. Gerekirse pudra uygulamas yaplr. Fazlalklar kaln fra ile alnr. Gz far, allk, ruj renkleri birbirini tamamlayan tonlar ve kiiye ait bir kombinasyon olmaldr.

52

Resim 5.7: Makyaj malzemeleri

53

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Yz bakm (cilt bakm, tra, makyaj) yapnz. Bu faaliyeti evinizde her gn yapnz. Erkekler, dzenli olarak cilt bakm yapmay ve etmemelidirler. Bayanlar, dzenli olarak cilt bakm ve gerektiinde makyaj yapmay ihmal etmemelidirler. Bakml olmay alkanlk hline getiriniz. neriler Dzenli olarak (erkekler) cilt bakm yapmaya ve tra olmaya
(erkekler iin) hazrlaynz.

tra olmay ihmal

lem Basamaklar Yznz tra iin Yz problemlerini

gideriniz (sivilce, akne, leke, ty vb.).

Gnlk sakal tran

yapnz.

dikkat ediniz. Ara gere, scak su ve lavaboyu hazrlaynz. Tra malzeme ve aletlerini hazrlaynz. Tra ncesi yz kontrol ediniz. Sakal yumuatnz, scak su ile ykaynz. Hijyene zen gsteriniz. Akneye kar dezenfektan sabun ve tonik uygulaynz. Erkekler iin hazrlanm formlleri kullanmaya zen gsteriniz. Sk sk tra olunuz (Sakal uzamaya baladnda kllar, akne iltihabnn artmasna sebep olabilir.). Alkol iermeyen after shave kullannz (En iyisi alkolsz tonikleri tercih etmektir.). Yanak, kulak ve burundaki istenmeyen kllar temizletiniz veya kendiniz uygun aralarla alnz. Leke vb. iin uzmana bavurunuz. Mutlaka gnlk olarak sakal tra olunuz. Sakal tra olurken hijyen kurallarna uyunuz. Sakalnz, sakalnzn k ekline gre kesiniz. Sakalnz kesiniz (Favorilerden balaynz, boyun ve eneyi sona braknz.). Bynz dzeltiniz. Tra sonras ortaya kan sorunlar gideriniz (Kesik vb. iin kolonya, losyon, krem ve pamuk bulundurunuz.). Tra olduktan sonra yznz souk suyla durulaynz. Tra sonras pamukla sakalnz kontrol ediniz. Yznze kompres yapnz. Yze buhardan gemi havlu uygulaynz.

Yznze kozmetik rnlerle masaj yapnz.

54

 Losyon ya da krem
kullannz.

Tratan sonra cilt tipine uygun bir after shave hem cildi Jilet kesikleri ve tahri olan cildinizin sal ve przszl
iin tra losyonu kullanabilirsiniz. dinlendirir hem de besler, unutmaynz.

Cilt bakmn (bayan

iin) yapnz.

Cildinizi temizleyiniz.

Yz problemlerini
gideriniz (sivilce, akne, leke, ty vb.).

Yznz makyaj iin

hazrlaynz.

Ara gere ve ortam hazrlaynz. Cilt tipinizi tanynz. Cilt bakm malzemeleri hazrlaynz. Cilt tipinize uygun rnler seiniz. Gnde iki kez, sabah ve akam cilt temizlii yapnz ve bakm rnlerini kullannz. Temizleyici st veya krem ile kirleri yumuatp bir pamukla siliniz. Kalntlar tonik veya losyonla silerek temizleyiniz. Genel olarak cilt temizlii ve bakmnn akamlar st ve tonikle sabahlar ise suyla kullanlan bir temizlik rn, tonik ve nemlendirici ile yaplmas gerektiini unutmaynz. Cilt tipinize gre yaplmas gereken ilem varsa yapnz. Hijyene zen gsteriniz. Bayanlar iin hazrlanm formlleri kullanmaya zen gsteriniz. Leke vb. iin uzmana bavurunuz. Pudra ve allk kullanmaynz (Gzenekleriniz tkanr ve akneye zemin hazrlanm olur.). Bu dnemde rimel ve ruj yeterlidir. Leke, akne, sivilce vb. iin uzman bir hekime bavurunuz. Dudak st, ka vb. istenmeyen tyler ve ka dizayn iin nce bir uzmandan yardm alnz (Daha sonra kendiniz uygun aralarla alnz.). Cildinizi temizleyiniz ve uygun bir rnle nemlendiriniz. Kirli temizlenmemi cilde makyaj yapmaynz. Kaliteli makyaj malzemeleri kullannz. i, sa rengi ve ya dikkate alnz.

Makyaj yapnz.

Makyaj yaparken gideceiniz yer, kyafet, gece, gndz, davet, Makyaj malzemelerini uygun artlarda koruyunuz. Makyajn boyanmak deil, yzdeki gzellikleri ortaya akarmak
ve kusurlar kapatmak iin olduunu unutmaynz.

Makyajn vazgeilmez belisi fondten, pudra, allk, ruj ve

rimeldir. Kendinize yakan renkleri deneyerek bulabilirsiniz.

Uzmanlardan bu konuda yardm alnz. Malzemelerin doru uygulama tekniklerini reniniz ve doru
renk seimine dikkat ediniz.

Bayanlar iin iin

zelliine uygun makyaj yapnz.

Mesleinize ve konumunuza gre makyaj yapnz. Abartl makyaj, sizi olduunuzdan byk ve irkin gsterir,
unutmaynz.

Ortaretim kurumlarndaki rencilerin makyaj yapmalar

ynetmeliklere aykrdr, unutmaynz.

Gen kzlarmzn doal gzelliklerini makyaj bozabilir,

55

unutmaynz.

Devlet dairelerinde alanlar, abartsz ve sadece bakml

olduklarn gsterecek lde makyaj yapabilirler, unutmaynz.

Makyajl olmay gerektiren bir ite alyorsanz makyaj Personel kurumun prestijini belirler, altklar kurumu
grnmleri ve davranlaryla temsil etmeleri gerekir. malzemelerini doru kullanmay bilmelisiniz.

Doru makyaj, doal grnm sergileyen renk ve tonlamalarla

yaplmaldr, unutmaynz.

Uzmanlardan yardm veya ksa sreli bir kurs alnmas yararl

olur, unutmaynz.

56

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1. Yzn tra hangi sklkla yaplmaldr? A) Her gn sabah B) Haftada bir veya iki C) Sabah ve akam D) Ayda bir Cilt bakmnn yaplmasnn nedeni aadakilerden hangisidir? A) Cildin rahat nefes almas iin yaptrlmaldr. B) Cilt przsz grnr. C) Cilt ve dolaysyla kii salkl grnr. D) Hepsi Cildi salkl tutmak iin neler yaplmaldr? A) Gnde 2 litre su iiniz, ar gnelenmeyiniz. B) Sigara imeyiniz, makyajnz karmadan yatmaynz. C) Cildinizi her gn nemlendiriniz, dengeli besleniniz. D) Hepsi Gen erkeklerde sivilce ve akne iin neler yaplmamaldr? A) Sabun ve alkoll tonikten uzak durulmaldr. B) Sabun ve alkoll tonik kullanlmaldr. C) Sabah ve akam nemlendirici ve sktrc kullanlmaldr. D) Kesinlikle gelii gzel sklmamaldr. Kzlar, akneli cildin bakmn nasl yapmaldr? A) Her gn sabunla ykayp dzenli olarak sivilceleri skmak gerekir. B) Kesinlikle allk ve pudra kullanlamaz, uzman bir hekime bavurulmas gerekir. C) Her gn allk ve pudra ile akneli cildi kapatabilirler, bylece sivilceler grnmez. D) Hepsi

2.

3.

4.

5.

6.

Cilt lekeleri iin neler yaplmaldr?

A) Peeling yaplmaldr. B) Uzman hekime bavurulmaldr. C) il kremi kullanlmaldr. D) Hepsi

57

7.

Makyaj yapmak neden gereklidir? A) Gnlk hayatn bir parasdr. B) Gzel olmak iin gereklidir. C) Bakml olmann gstergesidir. D) Hepsi hayatnda makyaj nasl olmaldr? A) yerinde abartl makyaj olmaz, i kurallarna uygun yaplmaldr. B) Gzel olmak iin ok gzel boyanmak gerekir. C) Gnn modas olan makyaj yaplmaldr. D) Hepsi Makyaj ncesi cilde hangi ilem yaplr? A) Sabunla ykanr. B) Cilt kuralna gre temizlenir. C) Peeling yaplr. D) Kese yaplr. Okul hayatnda makyaj nasl olmaldr? A) Ortaretim kurumlarndaki rencilerin makyaj yapmalar ynetmeliklere aykrdr, makyaj yaplmamaldr. B) Kzlarn doal gzellikleri yeterlidir, makyaj yapmaya gerek yoktur. C) Erken yata makyaj yapmak, cildi bozar ve sizi olduunuzdan yal gsterir. D) Hepsi yi yaplm makyajn zellii nedir? A) Doal grnm sergilemelidir. B) Renkler ve tonlama iyi yaplmaldr. C) Gidilecek yer, saat, giyilen kyafet, sa renginize uygun olmaldr. D) Hepsi

8.

9.

10.

11.

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
12. ()Kulak iine herhangi bir cisim sokulmamaldr. 13. ()Erkek tra sonras dezenfektan olmas iin kolonya ya da alkoll after shave kullanr; bu cilde faydaldr, cildi rahatlatr. 14. ()Makyaj boyanmak deil, yzdeki gzellikleri ortaya karmak ve kusurlar kapatmaktr. Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 15. .doal kimyasal yapsna uygun sabunlar veya temizleyiciler, yz temizlii iin tercih edilmelidir.

58

16. Makyaj yaplyorsa .. muhakkak gz evresinde ve yzde kullanlan makyaj artklar, uygun krem ve solsyonlar kullanlarak ya da su ve sabunla temizlenmelidir. 17. Erkeklere zel kozmetik rnler, genellikle etkisi olan ve ya duygusu vermeyen jel dokusundaki bakm rnleridir.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

59

RENME FAALYET-6 RENME FAALYET-6 RENME FAALIYETI-6

AMA
Mesleinde formunu korumann nemini bilerek formda kalmak iin gerekli kurallar uygulayabileceksiniz.

ARATIRMA ARATIRMA
Genel grnm niin nemlidir? Olduundan kilolu veya olduundan zayf grnen kiiler hakknda ne dnrsnz? Arkadalarnzla tartnz. Bay ve bayanlar iin ideal kilo sizce nasl olmaldr? Hangi meslekler iin formu korumak daha nemlidir? Formda kalmak iin neler yaplmaldr? Aratrnz.

6. FORMDA KALMA
Formda kalmak, optimal salk ve iyi olma duygusudur. ok basit anlamda salmzn en st dzeyde olduu durumdur. Sadece fiziksel deil, ruhsal ve zihinsel sal da ifade etmektedir. zellikle hizmet sektrnde ve mteri ile birebir iliki iinde olunan mesleklerde vcut formunu korumak daha n plandadr (Konaklama tesislerinin servis, halkla ilikiler, n bro, animasyon, mini clup gibi departmanlarnda alan personel ile bro sekreterleri, konu mankenleri, hostesler vb.).

6.1. Formda Kalmann nemi

Kalitemizi ykseltmek; fiziksel, ruhsal ve zihinsel adan daha mutlu bireyler olmak iin formda kalmak birinci derecede nem tar. Bireyler formda olduunda gnlk yaamdaki duygusal ve beyinsel deiikliklere pozitif bir bak asyla yaklaacaklarndan sorunlar daha kolay zerler (Formda kalmak eker, kalp, kanser gibi ciddi hastalklara yakalanma riskini drr.). Kendini iyi hissetme ansna sahip olan bireylerin alma sresince g ve dayankllnn devam salanr, yksek kalitede ve belki de uzun bir yaam iin iyi bir ans yakalam olurlar. Ar kilolar sebebiyle hareketler kstlanr. Yine ar zayf olmamz da alrken daha abuk yorulmamza ve gerekli i performansn salayamamamza sebep olur. Beslenmemize dikkat ederek formu korumak yaplmas gereken en doru davrantr.

60

Beslenmede en nemli kural n dzenidir. Salkl bireyler, gnde 3 ana n (kahvalt, le ve akam) ve en az 2 ara n yapmaldrlar. n atlamak ve eksik yemek sal tehdit edici olabilmektedir. n atlamadan ve ihtiyacmz kadar yemek yiyerek formumuzu korumak gerekir. Salkl kalmak iin dzenli spor yapmak, sigaradan uzak durmak, stresten kanmak ve ideal kiloyu korumak ok nemlidir.

6.2. Formu Korumak in Yaplmas Gerekenler

.

Formu korumak iin aadaki konulara ncelik vermek doru bir davran olacaktr: Formu korumak iin ncelikle ideal ve salkl olduumuz kiloyu bilmeliyiz. nk nemli olan bu kilonun korunmasdr. Gnlk harcanlmas gereken kalori miktar iyi tespit edilmelidir (Gnlk kalori ihtiyac, bayan ve erkekte farkl olduu gibi allan iin niteliine gre de farkllk gsterir.). Doru beslenme yntemleri tespit edilmelidir. Salkl beslenmeye elverili besin gruplar ve tketilileri hakknda bilgi sahibi olunmaldr. Saylan bu hususlarn yan sra aadaki nlemleri almak personelin formunu korumas asndan nemlidir: Gn ierisindeki almalarnzda vcut hareketlerinizi bilinli yapnz (rnein asansr yerine merdiven kullannz, karn kaslarnz skp geveterek altrnz, dik durunuz ve tempolu yrynz, usulne uygun eiliniz, uzannz vb.). Lifli yiyecekleri daha ok tketmeye gayret ediniz. Bol su imeye zen gsteriniz (Bol su imek hem boaltm sisteminizi altrr hem de ter ve toksin atmanza yardmc olur.). Alkol kullanmaynz. Sigara kullanmaynz. Stresten uzak durunuz. Vcuttan atlmas zor olan ikinlie sebep olacak iecekler imeyiniz. Dzenli olarak spor yapnz (alma artlarnz olumsuz ynde etkilemeyecek spor dallarn seiniz.).

61

6.2.1. Boy/Kilo Dengesi

Her insann vcut yaps farkl olduundan ideal kilo hakknda kesin nerilerde bulunmak doru olmaz. Ancak kilonuzun boyunuza uygun olup olmad konusunda bir fikir sahibi olabilirsiniz. Vcut Ktle ndeksi (VK) ad verilen bir lm tablosuna gre kilonuzun salkl aralkta bulunup bulunmadn renmek mmkndr. Bunun iin kilonuzu boyunuzun cm cinsinden karesine blyorsunuz. Elde ettiiniz deer, sizin Vcut Ktle ndeksi (VK) deeriniz oluyor. 20-40 arasnda ifade edilen bu deere gre az kilolu veya obez olup olmadnz renebiliyorsunuz.

Resim 6.2: deal Kilo Hesab

Vcut kitle indeksi: VK hesaplamas Kilonuzu boyunuzla eletirdiiniz noktada bulduunuz VK deeri: 20nin altnda ise: Biraz kilo almanz sizin iin yararldr. 20-25 arasnda ise: Kilonuz salkl aralktadr. 25-30 arasnda ise: Ar kilolu kategorisindesiniz. Biraz kilo vermeniz salnz iin yararl olacaktr. 30-40 arasnda ise: Obez kategorisindesiniz. Kilo vermek iin bir diyetisyene bavurmanz gerekiyor. VK lmnz yaptktan sonra ideal kiloya sahip olup olmadnz hakknda bir fikir sahibi oldunuz.

62

6.2.2. Salkl Beslenme

Salkl yaamann temel kural yeterli ve dengeli beslenmedir. Vcudun ihtiyac olan besin elerinin her birinden vcudun bymesi, yenilenmesi ve almas iin gereken miktarlarda tketilmesi ve vcutta uygun biimde kullanlmas, yeterli ve dengeli beslenme olarak tanmlanr. Yeterli ve dengeli beslenmek iin bireylerin enerji ve besin gereksinmeleri ya, cinsiyet ve zel durumlara bal olarak farkllk gsterir. Salkl beslenmek ve salkl kilo vermek iin her besin grubundan gnlk ihtiyac karlayacak miktarda alnmas arttr. htiyacmz olan gnlk enerjinin fazlasn vcudumuz ya dokusu olarak depolar ve kilo almaya balarz.

Spor ve Egzersiz

Formda kalmak iin yaplacak dier bir etkinlik ise spor ve egzersiz yapmaktr. Egzersiz yapmak bir hayat biimi olmaldr. Dzenli bir ekilde egzersiz yapan bireyin hayat enerjisi artar, kendisini daha iyi hisseder ve birey gnlk hayatn programlarken temel gereksinimleri arasnda egzersize de yer am olur. Ancak yaplacak spor ve egzersizlerin dzenli bir ekilde yaplmas ve alma saatlerinden nce deil sonra yaplmasnda yarar vardr. Daha nceden hi egzersiz yapmam bir kii, hareketli hayata geerken sorun yaayabilir ancak bu gei dneminin ardndan kendi bedenindeki deiiklikleri ve bunun nemini kavrayarak egzersizi hayatnn bir paras hline getirecektir. Dzenli egzersiz yapmak, kas gc ve bedensel esnekliin yan sra kalp damar sistemini glendirerek dayankll da arttrr. Dzenli egzersiz yapmak, akl ve ruh sal asndan da faydaldr. Dzenli egzersizle kii gerilimini azaltabilir, gnlk basklardan uzaklaabilir ve zihnini zinde tutabilir. Egzersiz yapmak iin zaman ya da baka koullar sebebiyle imkn olmad dnldnde gn iindeki zorunlu hareket egzersize dntrlebilir. zel ara yerine toplu tatlar tercih etmek, gidilecek yere varmadan bir ka durak nce inip yola hedefe kadar hzl bir yry eklemek, asansre binmek yerine merdivenleri kullanmak, dans etmek hatta hzl yryle alveri yapmak dahi hafif formda egzersiz yerine geebilir. Belli bir program dhilinde ve profesyonel yardm almadan egzersiz yaplacaksa bilinmesi gereken baz kurallar vardr. Daha nce hi egzersiz yapmam olanlar, gn ar 10 dakika gibi srelerle balamal ve bunu zaman iinde en az 30 dakika olacak ekilde arttrmaldrlar. Egzersiz ncesinde yumuak ve yava hareketlerle gerilerek kaslar stlmaldr. Ani hareketler ve ar yklenme, zellikle daha nceden alk olmayan bireylerde spor yaralanmalarna sebep olabilir. Bilinsizce yaplan ar egzersiz ise salk iin hareketsizlik kadar zararldr.

63

Bilinen bir kronik hastal olanlar, egzersiz programlarna balamadan nce kendilerini izlemekte olan hekime bavurmaldrlar. Egzersizle birlikte gelen iddetli gs ars ve nefes darlnn kalp hastal belirtisi olabilecei bilinmelidir. Ak havada yaplacak sporlar iin hava kirliliinin youn olmad ortamlar semek dikkat edilmesi gereken bir dier nemli noktadr. Formu korumak iin dikkat edilmesi gereken hususlar: Mmkn olduunca ok hareket ediniz. Gnde en az yarm saat yrynz, asansr yerine merdivenleri tercih ediniz. Dula souk su masaj uygulaynz; dolam hzlandrr, hcre ii yenilenmeyi hareketlendirir ve ya eliminasyonunu hzlandrr. ok su iiniz; vcudunuza nem salar ve vcudun dayanklln artrr. Bol bol derin nefes alnz; stresi yok eder, sakinletirir, yanma ilemini hzlandrr ve zehirli maddelerin atlmasn kolaylatrr. Doru, dzenli ve dengeli besleniniz.

Formda kalmak iin yaplan sporlar: Jogging: Bacak, karn kaslarn altrr. Yzme: Vcuttaki hemen hemen tm kaslar altran komple bir spordur. 40 dakikalk bir yzme seans (kula atarak) kolayca netice almanza yardmc olacaktr. Kala ve bacaklarn sklatrlmasn salar. Su jimnastii: Suyun iinde yaplan hareketleri kaslar kuvvetlendirirken su masaj da gereklemi olur. Bisiklet: Spor salonunda veya ak havada, bacaklar sklatrr ve kaslandrr. Alt karn kaslarn altrr. Karate: Bacak ve karn kaslarn ok altrr. Haftada 2 seansla ok abuk netice almak mmkndr. Defans teknikleri: zellikle karate, dmdz bir karn iin idealdir. Trmanma: Karn kaslarn tam anlamyla altran bir spordur. Paten: Elence ve egzersizin birletii bir spordur. Tm alt grup kaslar alr ve kala kaslanr.

64

Ofis egzersizleri
Ayakta bacak hareketleri

Ayakta kala esnetme: Karnnz ierde, srtnz dik olarak ayakta durunuz. Bacanz, kalanzla ayn hizaya gelinceye kadar yukar kaldrnz. 2 saniye pozisyonu koruyup hareketi dier tarafta tekrarlaynz. Bacak kaldrma: Karnnz ierde, srtnz dik olarak ayakta durunuz. Sol bacanz yerden 10-15 cm ykselecek kadar yan tarafa aarak kaldrnz. 2 saniye pozisyonu koruyup hareketi dier tarafta tekrarlaynz.

65

Kol hareketleri

Kol kaldrma: Karnnz ierde, srtnz dik olarak sandalyede oturunuz. Su iesini sa elinize alnz ve kolunuzu omuz seviyesine kadar kaldrnz. 2 saniye pozisyonu koruyup hareketi dier taraftan tekrarlaynz. Kol uzatma: Dirseiniz bkl olarak su iesini sa elinizde tutunuz ve banzn yukarsna doru olabildiince uzatnz. Hareketi dier tarafta tekrarlaynz. Pazu: Su iesini sa elinize alnz ve srtnz dik, karnnz ierde tutarak ieyi omzunuza yaklatrnz. Hareketi dier taraftan tekrarlaynz. Karn hareketleri alma: Sandalyenin ucuna oturup kollarnz ileri doru uzatnz. Srtnz dik tutarak karn kaslarnz kasnz ve yavaa gvdenizi sandalyenin arkalna doru yaklatrnz. 2-3 saniye pozisyonu koruyup hareketi tekrarlaynz. Kapanma: Dik oturup kollarnz gsnzn zerinde apraz olarak kavuturunuz. Karn kaslarnz kasp karnnz ieri ekerek omuzlarnz kalalarnza doru alaltnz. 2 saniye pozisyonu koruyup hareketi tekrarlaynz.

66

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Formunuzu daima koruyunuz. Bu faaliyeti evinizde her gn yapnz. Yeterli besleniniz ve dzenli egzersiz yapnz. Boy ve kilo oranna dikkat ediniz. Bakml olmay alkanlk hline getiriniz.

Vcut kitle indeksi: VK hesaplamas

Kilonuzu boyunuzla eletirdiiniz noktada bulduunuz VK deeri: 20nin altnda ise: Biraz kilo almanz sizin iin yararldr. 20 25 arasnda ise: Kilonuz salkl aralktadr. 25 30 arasnda ise: Ar kilolu kategorisindesiniz. Biraz kilo vermeniz salnz iin yararl olacaktr. 30 40 arasnda ise: Obez kategorisindesiniz. Kilo vermek iin bir diyetisyene bavurmanz gerekiyor.

67

lem Basamaklar Boy/kilo hesaplamalarn

yapnz.

neriler deal ve salkl olduumuz kiloyu bilmemiz ve bu kiloyu

korumaya almamz nemlidir, unutmaynz.

Konuda yer alan tabloya gra ideal kilonuzu bulunuz.

Vcut kitle indeksini yaklak olarak bulunuz.

VK lmnz yaptktan sonra ideal kiloya sahip olup

olmadnz hakknda bir fikir sahibi olunuz.

Kilo vermeye ihtiyacnzn olduunu dnyorsanz Formda kalmak iin beslenme

kurallarn uygulaynz.

Formda kalmak iin diyet

program hazrlatnz.

Formda kalmak iin yaplmas

gerekenleri ve uygun spor hareketlerini sralaynz.

Jogging: Bacak, karn kaslarn altrr, unutmaynz. Yzme: Vcuttaki hemen hemen tm kaslar altran

uzman doktor veya diyetisyene bavurunuz. Kendiniz herhangi bir diyet uygulamaynz. Salkl beslenme konusundaki temel kurallar bilmeniz gerektiini unutmaynz. Kilonuz boyunuz ile orantl ise ve salk probleminiz yoksa beslenme kurallarna uygun besleniniz. Btn besin gruplarndan dengeli ve yeterli alnz. Kilo vermeye ihtiyacnz varsa yine btn besin gruplarndan alnz. Sadece kalorisi yksek besinleri azaltnz, asla tamamen kesmeyinz. Formunuzu korumak iin uzman bir doktora bavurarak diyet ve egzersiz program hazrlatnz. Bir sre doktor kontrolnde kalarak durum deerlendirmesi yapnz. stediiniz forma geldikten sonra formu koruma programna devam ediniz. Mmkn olduunca ok hareket ediniz. Gnde en az yarm saat yrynz, asansr yerine merdivenleri tercih ediniz. Dula souk su masaj uygulaynz (Dolam hzlandrr, hcre ii yenilenmeyi hareketlendirir ve ya eliminasyonunu hzlandrr.). ok su iiniz (Vcudunuza nem salar ve dayanklln artrr.). Bol bol derin nefes alnz (Stresi yok eder, sakinletirir, yanma ilemini hzlandrr ve zehirli maddelerin atlmasn kolaylatrr.). Doru, dzenli ve dengeli besleniniz.

komple bir spordur. 40 dakikalk bir yzme seans (kula atarak) kolayca netice almanza yardmc olacaktr. Kala ve bacaklarn sklatrlmasn salar, unutmaynz. Su jimnastii: Suyun iinde yaplan hareketler kaslar kuvvetlendirirken su masaj da gereklemi olur, unutmaynz. Bisiklet: Spor salonunda veya ak havada, bacaklar

68

sklatrr ve kaslandrr. Alt karn kaslarn altrr, unutmaynz. Karate: Bacak ve karn kaslarn ok altrr. Haftada 2 seansla ok abuk netice almak mmkndr, unutmaynz. Defans teknikleri: zellikle karate, dmdz bir karn iin idealdir, unutmaynz. Trmanma: Karn kaslarn tam anlamyla altran bir spordur, unutmaynz. Paten: Elence ve egzersizin birletii bir spordur. Tm alt grup kaslar alr ve kala kaslanr, unutmaynz.

Kendinize uygun olan spor ve

egzersizleri dzenli olarak yapnz.

ve gnlk hayatnza uygun yapabileceiniz spor ve

egzersizleri seerek dzenli yapnz.

Spor ve egzersiz yaparken salnza dikkat ediniz. Spor ve egzersiz yaparken hijyen kurallarna uyunuz.

69

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1. Aadakilerden hangisi formda kalmann nemidir? A) Gzel olmak iin B) Ruhsal, fiziksel ve zihinsel salk iin C) Kilo vermek iin D) Moda olduu iin Formu korumak iin neler yaplmaldr? A) Lifli yiyecekler ve bol su tketilmeli B) Merdiven yerine asansr kullanlmal C) ay, kahve ve kola iilmeli D) Hepsi Salkl beslenmek iin yaplmas gerekenler aadakilerden hangisidir ? A) Zayflatan besinlerden ok alnmal B) Yeterli ve dengeli beslenilmeli

2.

3.

C) Baz nler yemek yenmemeli D) Hepsi

4. Yeterli ve dengeli beslenme aadakilerden hangisidir? A)Bol et ve st rn yemektir. B) Bol sebze ve meyve yemektir. C) Be besin grubundan yeterli olarak almaktr. D) Kesinlikle ya ve eker almamaktr. Be besin grubu aadakilerden hangisidir? A) 1. Sebze-meyve, 2. Et -yumurta-kuru baklagil, 3. St, 4. Tahl, 5. Ya-eker, grubudur. B) Protein, karbonhidrat, vitamin, mineral, omega grubudur. C) Zayflatc bitkisel ay ve tabletlerdir. D) Hepsi Niin dzenli egzersiz yaplmaldr? A) Yaam enerjisi artar. B) Kalp ve damar hastalklarn azaltr. C) Kemik younluunu korur. D) Hepsi

5.

6.

70

7.

Diyet yaparken aadakilerden hangisi yaplmamaldr? A) nllerin diyetlerini takip etmek B) Egzersiz yapmak C) Besinlerin tamamndan almak D) Hepsi Karn kaslarn glendirmek iin hangi egzersiz yaplmaldr? A) Bisiklet B) Trmanma C) Yzme D) Hepsi Hangi mesleklerde formu korumak daha nemlidir? A) Sanatlar B) Btn meslekler C) Mankenlik, hosteslik, otelerdeki servis elemanlar vb. D) Hepsi Hangi durumlarda diyetisyene veya doktora bavurulmaldr? A) Salkl kilo vermek iin B) Hasta olunca C) Karn kaslarn glendirmek iin D) Hepsi

8.

9.

10.

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 11. ()Salkl bireyler, gnde 3 ana n (kahvalt, le ve akam yemei) ve en az 2 ara n yapmaldrlar. 12. ()Yeterli ve dengeli beslenmek iin bireylerin enerji ve besin gereksinmeleri herkeste ayndr. 13. ()Egzersiz ncesinde yumuak ve yava hareketlerle gerilerek kaslar stlmaldr. 14. ()Ani hareketler ve ar yklenme, zellikle daha nceden alk olmayan bireylerde spor yaralanmalarna sebep olabilir. 15. () Bilinen bir kronik hastal olanlar, egzersiz programlarna balamadan nce kendilerini izlemekte olan hekime bavurmaldrlar.
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.

16. Beslenmede en nemli kural dzenidir.

17. Beslenmemize dikkat ederek korumak, yaplmas gereken en doru davrantr. 18. Salkl kalmak iin dzenli spor yapmak, uzak durmak, stresten kanmak ve ideal kiloyu korumak ok nemlidir.

71

19. Vcudun ihtiyac olan besin elerinin her birinden vcudun bymesi, yenilenmesi ve almas iin gereken miktarlarda tketilmesi ve vcutta uygun biimde kullanlmas olarak tanmlanr. 20. htiyacmz olan gnlk enerjinin fazlasn vcudumuz deposu olarak depolar ve kilo almaya balarz.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

72

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Kiisel Bakm modlnde yer alan vcut temizlii, el ve ayak bakm, az, di bakm ve sal, sa ve cilt bakm, tra olma, makyaj yapma ve formu koruma ile ilgili aada verilen ilem basmaklarn uygulaynz.

MODL DEERLENDRME
KONTROL LSTES
Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

DEERLENDRME LTLER
Banyoda kullanlacak malzemeleri hazrladnz m? Havlunuzu hazrladnz m? ampuannz hazrladnz m? Suyun scakln kontrol ettiniz mi? Salk kurallarn uygun olarak ykandnz m? Banyo yaptnz yeri temizlediniz mi? Temizlik maddeleri kullandnz m? Temizlik maddeleri kullanrken eldiven, maske gibi koruyucu rnleri kullandnz m? El ve ayak trnaklarnz kestiniz mi? Trnaklarnz keserken hijyen kurallarna dikkat ettiniz mi? El ve ayak bakmn yaptnz m? Ellerinizi scak suda dirsee kadar ovalayarak ykadnz m? Ayaklarnz scak suda diz kapana kadar ykadnz m? El ve ayaklarnz ykarken saat, tak vb. malzemelerinizi kardnz m? El ve ayaklarnz ykadktan sonra kuruladnz m? Bakm yaparken nemlendirici kremler kullandnz m? El ve ayak trnaklarnz fraladnz m? Uygun di fras kullandnz m? Uygun di macunu kullandnz m? Di franz ii bitince temizlediniz mi? Teknie uygun olarak dilerinizi fraladnz m? Az kokularn nlemek iin gerekli tedbirleri aldnz m? Sanzn bakmn yaptnz m? Sanz ykadktan sonra kuruladnz m? Sanz iin ekline uygun kestirdiniz mi?

Evet

Hayir

73

Mesleinize ve konumunuza uygun ekillendirdiniz mi? Gnlk sakal tra (erkekler) oldunuz mu? Tra (erkekler) olduktan sonra yznz ykadnz m? Tra (erkekler) olduktan sonra krem, losyon gibi malzemeler kullandnz m? Cilt (yz) bakm yaptnz m? Cildinizi dzenli temizliyor musunuz? inize uygun makyaj yaptnz m? Formunuzu korumak iin beslenmenize dikkat ediyor musunuz? Formunuzu korumak iin egzersiz yapyor musunuz? Bakml olmay alkanlk hline getirdiniz mi? Her zaman ayn ekilde temiz grnml ve bakml msnz?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

74

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARII

UYGULAMA FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 B D D C D D D B C B

UYGULAMA FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 D B A B C B D B Y D D

75

UYGULAMA FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 B D A B C D C Y Y D Y D D iltihaplanmalar di r orta sertlikteki fluorid stten aaya aadan yukarya

UYGULAMA FAALYET-4N CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 B D C D D A D Y Y Y Y D bitki zl kep-bone yz

76

UYGULAMA FAALYET-5N CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 A D D B C B D A B D D D Y D cildin yatmadan nce serinletici

UYGULAMA FAALYET-6NIN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 B A B C A D A D C A D Y D D D n formu sigaradan yeterli ve dengeli beslenme ya

20

77

KAYNAKA KAYNAKA KAYNAKA

AKTA Ahmet, Mutfak Ynetimi, Detay Yaynclk, Ankara, 2005. GREL Mehmet, Glol GREL, Servis ve Bar, Ankara,1999. KAYA Ahmet, Temel Mutfak Bilgisi, 2000. KIRMIZI Hasan, Servis Teknikleri ve Uygulamas 1, MEB Yaynlar, 2004. TRKAN Cemal, Mutfak Teknolojisi, Detay Yaynclk, Ankara, 2004. Diverseylever, Kiisel Temizlik, 2004. Braun Oral-B, Az Sal Bror, 2005. Adolesan Sal ve Geliimi, T.C. Salk Bakanl, ASAP Genel Mdrl, UNICEF, Aydodu Ofset. http://www.bilkent.edu.tr/~bilheal/uremesagligi/eltirnaktem.html http://www.boun.edu.tr/services/gdb/saglyasam.htm www.maximum.com.tr/ images/content/2005/03/ken MEB Yaynlar,

78