DE MHENDSLK FAKLTES FEN ve MHENDSLK DERGS Cilt: 4 Say: 3 sh.

113-123 Ekim 2002 ALMNYUM, KAIT VE CAM ELYAF PETEK YAPILI KOMPOZTLERN RETM TEKNKLER VE MEKANK ZELLKLERNN ARATIRILMASI (PRODUCTION TECHNICS OF HONEYCOMB FROM ALUMINUM, GLASS FIBER AND PAPER COMPOSITES AND INVESTIGATION OF THE MECHANICAL PROPERTIES) Nurettin ARSLAN*, Mete Onur KAMAN* ZET/ABSTRACT
Petekli kompozit yaplar, zellikle arpma sonucu ortaya kan enerjinin absorbe edildii yksek mekanik dayanm gerektiren konstrksiyonlarda kullanlr. Olduka hafif sistemler elde etmek iin, sandvi yaplarn i ve d tabakalar arasna bu petekli yaplar yerletirilir. Tabakalar arasna petekli yapnn yerletirilmesi, yapnn atalet momentinin ve eilme dayanmnn artmasn salar. Ondle edilmi plakalarn birletirilmesi sonucu elde edilen petek yapl hcreler, sandvi yaplarn i (dolgu) malzemesini oluturur. Bu almada, alminyum folyo (ticari alminyum, 3000 serisi alminyum alam), polyerster reine emdirilmi kat ve cam elyaf kullanlmtr. Deneyler sonucu petek yapl kompozitlerin, maksimum dayanm, krlma ve deformasyon deerleri ve enerji absorbe zellikleri basma ve arpma ykleri altnda elde edilmitir. Petek yapl hcrelerin farkl hcre boyutu ve malzeme seimi birlikte ele alnarak, optimum deerler bulunmutur. zellikle uzay, otomotiv ve savunma sanayinde pratik uygulamalar iin eitli ipular sunulmutur. Honeycomb composite materials are used in the high strength mechanical structures especially in the case of energy absorption that is revealed after the impact of the parts. They are being inserted to laminates of the inner and the outer wall sandwich structures in order to obtain fairly lighter systems. Substituting of the honeycombs between laminae is lead to increase the moment of inertia and resulting increase to the bending strength of the structure. They are generally used for internal material that is obtained by combining corrugated plates in sandwich constructions. In this work, aluminium folio materials (commercial grade aluminium or 3000 series aluminium alloy) and polyester sucked glass fiber and paper are used. After testing, the maximum strengths, fracture and deformations values and the energy absorption ability are obtained under compression and crush loads . The optimisation will be obtained together with different choice of material and size of the honeycomb cells. It is presented various clues for the practical applications especially in aerospace, automotive and defence industry.

ANAHTAR KELMELER/KEYWORDS Petekli kompozit yap, Alminyum, Cam elyaf Honeycomb composite structure, Aluminium, Glass fiber *Frat niversitesi, Makine Mhendislii Blm, ELAZI

Sayfa No: 114 1. GR

N. ARSLAN, M. O. KAMAN

Kompozit imalatnda kullanlan petekli yap, ok ince tabakalarn ekillendirilmesi sonucu elde edilen hcrelerin birletirilmesi ile oluturulur. Bu tr yaplar bal arlarnn doal olarak yaptklar bal petekleri ile birebir benzerlik gstermektedir. Petekli kompozit yaplar yaklak olarak 1940 ylndan sonra havaclk sektrnde, uaklarn gvde panellerinde kullanlmaya balanmtr.

ekil 1. Altgen hcreli petekli yap

Gnmzde kullanlan petekli yaplarn byk bir ounluu bir yaptrc sayesinde hcrelerin birbirleri ile yaptrlmas sonucu oluturulurlar (ekil 1). Petekli yaplar genellikle sandvi yaplarda dolgu eleman olarak kullanlrlar. Buradan hareketle sandvi panellerden sz etmek yerinde olacaktr. Bir sandvi panel, petekli yapnn alt ve st yzeylerin yaptrc kullanlarak yzey rtleri ile yaptrlmas sonucu elde edilir (ekil 2). elik, titanyum ve nikel alaml metal hcre yapl petekli yaplar yaptrc yerine daha ok kaynak ve lehimleme ile birletirilirler. Bu tr hcreler ncelikle yksek scaklk uygulamalarnda kullanlr. Yksek rijitlik ve dayanm/arlk oranna sahip olan sandvi yaplar son derece hafif konstrksiyonlardr. Petek yapl kompozitler, dier sandvi konstrksiyon ara malzemelerine oranla daha pahaldr ve sandvi yap haline dntrlmesi daha zel iilik gerektirmektedir. Bu nedenle, genellikle denizcilik, havaclk ve uzay sektrnde yksek mekanik dayanm salamak amacyla kullanlmaktadr.

ekil 2. Sandvi panelin yaptrlarak elde edilmesi

Denizcilik sektrnde, tekne imalat srasnda sandvi teknii kullanlarak, teknenin mekanik dayanm artrlmaktadr. Havaclk ve uzay sanayiine ynelik uygulamalarda ise, hafiflik ve rijitlik zellikleri nem tamakta ve genellikle uan taban kaplamalar, kanat ve kuyruk paralar, helikopter pervanesi gibi paralar sandvi konstrksiyon teknii ile retilmektedir. Son yllarda bir ok binek ve spor otomobillerin tavan, direk ve gvdesinin bir ok ksmlarnda, spor aletlerinde (yar bisikleti kaburgas) ve rzgar trbini pervanesi gibi bir ok alet ve makine imalatnda petekli yaplar yaygn olarak kullanlmaktadr. Sandvi

Fen ve Mhendislik Dergisi

Cilt : 4 Say : 3

Sayfa No: 115

yaplardaki kullanma ilave olarak, petekli yaplar enerji snmleme, radyo dalgas kalkan, uydularn gne panelleri ve hava akm dorultucusu vb. olarak da yaygn bir kullanma sahiptir (ekil 3). Petekli yap endstrisi, mteri taleplerini de dikkate alarak petekli yap hcrelerinin deiik ynlerini (ekil, boyut vb.) tanmlamak iin kendi terminolojisini belirli standartlarda gelitirmitir. lgili geometrik parametreler ekil 4 de verilmitir.

1. Kanat, 7. Gvde, 8. Kargo kaplar, 9 Kuyruk: 1. Gne panelleri, 2. Yanstc antenler ve 3. Gvde: Epoksi-karbon, Cam elyaf petekli yap. Alminyum petekli yap ve epoksi-karbon kompozit.

2. ve 6. Gvde d ksm, 4. Asma tavanlar, 7.Kamara blmeleri, 9. Hava kalkan: Petek 1. Aramid kadndan yaplm petek kompozit. 2. Karbon fiber kompoziti yapl kompoziti ekil 3. eitli petek yapl kompozit uygulamalar

yapl

ekil 4. Petekli yap terminolojisi

Bu konuda yaplan baz almalar u ekilde sralanabilir: Yeh ve Wu tarafndan yaplan bir almada, kompozit malzemelerin sandvi yaplarnn eilme karakteristikleri aratrlmtr. Sandvi yapnn rt ksm fiber takviyeli kompozitlerden, petek yapl ksm ise 6061-T6 alminyumundan yaplmtr (Yeh vd.,1991). Vinsor, petek yapl kompozitlerden yaplm silindirik kabuklarn analiz ve optimizasyonunu yapmtr.

Sayfa No: 116

N. ARSLAN, M. O. KAMAN

Minimum arlkl sandvi yaplara ulamak iin kompozit yzey ve petekli yap ekirdek malzemelerinin seimi iin olduka kullanl kriterler ortaya konmutur (Winsor, 1992). Aromatik film tabakasndan (UPILEX R) hazrlanm petekli yap panellerin mekanik zellikleri (basma, arpma, kesme ve eilme dayanmlar) incelenmitir (Toshio vd., 1993). Aromatik poliamidlerin dk sl genlemeleri, iyi elektriksel izolasyonu gibi stn zellikleri n planda tutulmutur. Aramid petekli yaplarn mekanik zellikleri (basma dayanm ve kayma modlleri) Yasutaka tarafndan kuramsal ve deneysel olarak belirlenmitir (Yasutaka vd., 1996). Martin ve arkadalar, scaklk (20-100C) ve basn (100-600 kPa) altnda petekli sandvi yaplarn srtnme direnci lmnde kullanlan tipik bir test cihaz gelitirmitir. Petek yapl kompozitin malzemesi karbon fiber/epoksi dir (Martin vd.,1996). Karbon fiber takviyeli aramid petek yapl sandvi kompozit plaklarn noktadan eilme deneyi yaplmtr (Kenjiro vd., 1995). Hexcel firmas petek yapl kompozit retimi iin hexagonal, OX, flex, tp vb. hcre tipleri kullanmtr. Malzeme olarak cam fiber ve alminyum seilmitir. Petek yaplardan retilen sandvi levhalarda ekirdek et kalnlnn mekanik zelliklere etkisi aratrlmtr. Yine ayn firmann TSB 122 nolu blteninde ifade edildii gibi, enerji absorbe eden sistemlerde kullanlan petekli yaplarn tipinin seiminde tasarm parametreleri verilmitir. Petekli yaplarn zellikle arpma yk altndaki dinamik etkileri aratrlmtr (Hexcel, 2000). Panel biimli petek yapl kompozitlerin mekanik zelliklerine dk scakln etkisi Jianke tarafndan incelenmitir (Jianke vd., 1998). Alteneder, petekli kompozit yaplarn ileme ve karakteristik zelliklerinin belirlenmesi konusunu aratrmtr. Petekli yap ekirdek ksmnn yrtlmas, kompozit yzey gzeneklilii ve yzey ileme srasnda apak oluumu hem laboratuar hem de retim aamasnda incelenmitir. Aratrma sonucunda otoklav basnc altnda yaplan retim yardm ile yzey ileme kalitesi artrlrken, yzey gzeneklilii de azaltlmtr (Alteneder vd., 1998). Hexagonal hcre yapl Nomex (Nomex T412 kad)/termoset petekli yapnn basma yk altnda mekanik davran aratrlmtr. Yaptrc olarak epoksi asll reine kullanlmtr (Su vd., 1997). Changqing tarafndan yaplan bir almada ise, petek yapl sandvi ubuklarn yapma yerlerinden ayrlma problemlerinin mekanik analizi yaplmtr. Yapmam ksma ait ekirdek ksmn kayma deformasyonu ihmal edilerek, basitletirilmi bir zm ortaya konulmutur (Changqing vd., 1998). Glass, grafit/epoksi petekli sandvi yaplarn mekanik yk altnda hava geirgenliini aratrmtr. ekirdek yap olarak Hexcel HRP-3/16-8.0 veya DuPont Korex-1/8-4.5 (1.27 cm kalnlnda), yzey rt eleman olarak da grafit-epoksi (Hercules AS4/8552), (0.15 cm kalnlnda) malzemeleri seilmitir. Sandvi numunelerin geirgenlikleri hem statik hem de dinamik kayma ykleri altnda llmtr (Glass vd., 1999). Bitzer tarafndan yaplan bir almada ise, petekli sandvi yaplarn tasarm ve testleri yaplmtr (Bitzer, 1980). Bu almada altgen eklinde (hegzagonal) krtrlarak ondle ekline getirilen (korrge edilmi) plakalarn birletirilmesi sonucunda petek yapl kompozitlerin retimi gerekletirilmitir. Malzeme olarak; alminyum ve bakr folyo, polyester reine emdirilmi kat ve cam elyaf kullanlmtr. Farkl malzeme seeneklerine ilave olarak, hcre boyut ve et kalnlklar da deitirilerek elde edilen petek yapl kompozitlerin mekanik zellikleri tespit edilmitir. Petekli yaplarn basma ve arpma ykleri altnda krlma deerleri, deformasyon miktarlar ve enerji absorbe edebilme kabiliyetleri aratrlmtr. 2. PETEKL YAPI RETM YNTEMLER Petekli yaplarn retiminde uzatma ve kvrarak ekil verme olmak zere genellikle iki temel teknik kullanlr. Dier teknikler yaygn olarak kullanlmadndan burada sz edilmemitir. Uzatarak ekil verme yntemi ematik olarak ekil 5de grlmektedir. Bu

Fen ve Mhendislik Dergisi

Cilt : 4 Say : 3

Sayfa No: 117

yntem metal ve metal olmayan hcre imalatnda kullanlr. Petek yapl hcrelerin byk bir ounluu bu yntemle retilir. Bu yntem genel olarak; erit halinde levhalarn kesilmesi ve yaptrcnn srlmesi, levhalarn st ste dizilmesi ve petekli yap blounun seilen scaklkta pres ierisinde ilenmesi aamalarn ierir. Alminyum bloklar ekme ileminden nce genellikle istenilen kalnlkta dilimlere ayrlrlar. Dilimler kalpta ekilirken, her bir erit halindeki plaka, komu hcrelerle birletirmenin olmad noktalarda akma gsterir ve bylece levhalara ekil verilmi olur. Ayn yntem dier metalik malzemeler iin de rahatlkla kullanlabilir (Hexcel, 2000).

ekil 5. Uzatarak ekil verme yntemi ile petekli yap hcre retimi

Metal olmayan erit levhalar da benzer biimde hazrlanmasna ramen baz nemli farklar sz konusudur. Metal d malzemeler yaptrc srme ilemi ncesi korozyona kar diren artrc ilemler gerektirmez. Ancak baz malzemelerin reineye iyice doyurulmas iin bir ilave n ilem gerekebilir. Metalik malzemelerin aksine metal d petekli yap malzemeleri kalp ierisinde kalbn eklini almas iin gerekli ekme ilemi sonunda kendi ekillerini koruyamazlar (Toshio vd., 1993; Yasutaka vd., 1996). Bu malzemelerde kalplama daha fazla srede yaplmal ve ekil alma ilemi gerekleene kadar bir frn ierisinde stlmaldr. Daha sonra ekilmi ve stlm blok sv reineye daldrlr ve hcrelerin oluumu tamamlana kadar stma ilemi srdrlr. Daldrma sreci bloklarn istenilen younlua ulancaya kadar tekrarlanr. Petekli yap imalat bu bloklardan istenilen kalnlkta dilimlerin kesilmesi ile tamamlanm olur (Bitzer, 1980). Bu almada kullanlan cam elyaf ve kat takviyeli polyester reineli petekli yap hcrelerin imalat bu yntem ile gerekletirilmitir. Petekli yaplarn imalatnda olduka yaygn olarak tercih edilen dier bir yntem kvrma metodudur (ekil 6). Bu yntem yksek scaklk altnda alan, et kalnl ve younluu olduka fazla olan petekli yaplarn imalatnda tercih edilir. Bu yntemde erit levhalar istenilen biimde kvrlarak dm noktalarna yaptrc tatbik edilir.

ekil 6. Kvrma yntemi ile petekli yap hcre retimi

Sayfa No: 118

N. ARSLAN, M. O. KAMAN

Ardndan ekil verilmi erit levhalar st ste konur ve kvrlm blok seilen scaklkta bekletilir. stenilen kalnlkta dilimler bloktan kesilerek elde edilir. Yine bu almada kullanlan alminyum ve bakr hcrelerin retimi bu yntem yardm ile yaplmtr. Yukarda verilen yntemler kullanlarak, retimi gerekletirilen petekli yaplar kullanlacak yerin zellikleri de dikkate alnarak; temizleme (kenar tralama), kesme ve gerekirse ekil verme ve ekleme ilemlerine de maruz braklrlar (ekil 7) (Hexcel, 2000).

ekil 7. zel ilem yaplm petek yapl paneller

3. HCRE KARAKTERSTKLER Genel olarak metalik hcre malzemeleri alminyum, korozyona kar dayankl elik, titanyum ve nikel esasl alamlardr. En yaygn metal d hcre malzemeleri ise nomex, cam elyaf, termoplastikler ve kraft kaddr. Metal olmayan hcreler son younlua ulaabilmek iin sv fenolik, polyester veya poliamid reineye daldrlr. deal olan reine orannn %50 civarnda olmasdr. Bu nedenle erit kalnlklarnn eitli younlukta hcre yapmna imkan vermesine dikkat edilmelidir (Hexcel, 2000). Gnmze kadar petekli yap retiminde 500 den fazla farkl malzeme kullanlmtr. Son zamanlarda grafit, aramid ve seramik zerine almalar younlatrlmtr. Ar uzatlm, altgen ve eip bklebilir yap (flex-core) olmak zere temel hcre biimi vardr. Bu hcre tipi ve pek yaygn olmayan kare ve takviyeli eitleri de ekil 8de verilmitir.

Altgen petekli yap

Ar uzatlm (dikdrtgen)

Az uzatlm (altgen)

Takviye edilmi (altgen)

Kare petekli yap

Flex petekli yap

ekil 8. Petekli yap hcre trleri (Bitzer,1980; Hexcel, 2000)

Ar ekilmi hcre yaps, altgen hcrenin dikdrtgen biime gelinceye kadar ekilmesi ile elde edilir. Bu hcre tipinin en nemli avantaj L dorultusunda kolayca ekil verilebilmesidir (ekil 4). Altgen hcre yapsnda sadece bu dorultuda ekil verilebilir.

Fen ve Mhendislik Dergisi 4. YAPILAN DENEYLER

Cilt : 4 Say : 3

Sayfa No: 119

retimi yaplan petekli kompozit yaplardan seilen boyutlarda numuneler hazrlanarak aada aklanan deneyler yaplmtr. 4.1. arpma Deneyi m ktleli cisim belirli bir ykseklikten ilk hz sfr (Vo=0) olacak ekilde petekli yaplarn zerine dey olarak braklmtr. Cismin sahip olduu kinetik enerji petekli yap tarafndan absorbe edilmitir. Yutulan kinetik enerji, Ek = 1 mV 2 2 (1)

eitliinden bulunabilir. Burada m, cismin ktlesi, V ise hzdr. Genel mekanik enerji denklemi U=T+Ve+Vg (2)

eklinde ifade edilebilir. Burada U, d kuvvetin yapt i olup sfrdr. T ise kinetik enerji deiimidir. Vf ve Vo , m ktleli cismin sras ile son ve ilk hzlar olmak zere T = 1 1 m(Vf2 Vo2 ) = mV 2 2 2 (3)

elde edilir. Ve, elastik sistemin potansiyel enerjisindeki deiimi olup deeri sfrdr. Vg ise gravitasyonel potansiyel enerjideki deiimdir. Vg=mg(sf - so)=mg(-s)= -mgs (4)

Burada s, arpma ykseklii, sf ve so deerleri ise dey uzaklklardr. Eitlik 3 ve Eitlik 4 Eitlik 2de yerine yazlacak olursa
V = 2gs

(5)

ifadesi elde edilir (Hexcel, 2000). Elde edilen bu eitlik yardm ile cismin arpma anndaki hz belirlenir. Buradan Eitlik 1 yardmyla yutulan kinetik enerji miktar hesaplanr. Yaplan deneylerde kullanlan saysal deerler izelge 1de verilmitir. Ayrca arpma mukavemeti deeri (fcr) de aadaki forml yardmyla bulunabilir (Jianke vd., 1998).
izelge 1. arpma deneyinde kullanlan saysal deerler

M S G V Ek

Cismin ktlesi arpma ykseklii Yerekimi ivmesi Hz Kinetik enerji

0.9 kg 0.9 m 9.81 m/s2 4.2 m/s 7.94 J

Sayfa No: 120 f cr = F A

N. ARSLAN, M. O. KAMAN (6)

Burada F arpma kuvveti, A ise petek yapl panelin arpma yzeyi alandr (Hexcel, 2000). Malzeme ve geometrik zellikleri verilen her bir petek yapl panele arpma deneyi uygulanmtr. Her bir panele 7.94 Jlk sabit bir kinetik enerji uygulanmtr. Panellerin kme deerleri elde edilmitir (izelge 2).
izelge 2. arpma deneyi numune boyutlar ve deformasyon miktarlar (EK=7.94 J)

Malzeme Alminyum Alminyum Alminyum Alminyum Bakr Cam Elyaf/poly. Cam Elyaf/poly. Cam Elyaf/poly. Kat/poly.
*

Et Kalnl mm 0.12 0.1 0.1 0.18 0.1 0.75 0.75 1 1

Hcre Boyutu mm 9 9 15 9 9 14 18 24 24

lk Ykseklik (kalnlk) mm 20.825 20.565 20.4 20.82 20.875 36 35 32 36

Son Ykseklik mm 18.015 15.15 12.055 19.815 18.7 36 35 32 36

kme Miktar mm 2.81 5.415 8.345 1.005 2.175 0.0 0.0 0.0 0.0

*: Ticari alminyum (3000 serisi).

4.2. Basma Deneyi Yaklak ayn kesit alanna sahip ve izelge 2de verilen farkl tip ve malzemedeki petek yapl panellerden hazrlanan deney numuneleri basma cihazna yerletirilmitir. Numunelerin kademeli olarak artrlan basma ykleri altndaki kme miktarlar tespit edilmitir. Basma yk, numunelerin tayabilecei maksimum yk deerine ulap daha sonra azald ve numune zerinde ykseklik boyunca gzle grlr bir deformasyon elde edildii (hcre duvarlarnn basld) deere kadar artrlmtr (Su vd., 1997). Deney her bir numune iin ayn ekilde tekrarlanmtr. Kuvvet-bzlme veya gerilme-ekil deitirme grafikleri izilmitir. Bylece farkl parametrelere gre maksimum dayanm deerleri elde edilmitir. 5. ELDE EDLEN SONULAR VE TARTIMA Geometrik zellikleri izelge 2de verilen metal (ticari alminyum, bakr) ve metal d (cam elyaf ve kat/polyester kompozit) malzemelerden retilmi farkl et kalnlklar ve hcre boyutuna sahip petek yapl panellerin mekanik dayanmlar basma ve arpma ykleri altnda test edilmitir. Elde edilen deerler grafikler halinde sunulmutur.

Fen ve Mhendislik Dergisi

Cilt : 4 Say : 3

Sayfa No: 121

ekil 9. Tipik basma deneyi (alminyum panel, h ekil 10. Tipik basma deneyi (alminyum panel, t sabit) sabit)

Sabit hcre boyutunda (h=9 mm) alminyum petek yapl panellerin 0.06, 0.10, 0.12 ve 0.18 mm farkl et kalnl deerlerinde basma deneyi altnda gerilme-ekil deitirme deiimleri elde edilmitir. Yk art ile ekil deiimleri belli bir deere kadar yaklak olarak lineer kalmtr. Maksimum yk deerinden sonra artan ekil deiimine karlk yk deerlerinde belirgin bir d gzlenmitir. Ardndan bu yk deeri yaklak olarak sabit kalmtr. Farkl et kalnl deerlerinde karakteristik olarak bu deiimin benzer olduu gzlenmitir (ekil 9). Bu durum literatrde elde edilen almalar ile de rtmektedir (Hexcel, 2000). Et kalnl fazla olan panellerin maksimum dayanm deerleri de daha byk olmutur. rnek olarak 0.1 ve 0.18 mm et kalnlklarna kar gelen maksimum dayanm deerleri sras ile 0.45 ve 4.75 MPa dr. Et kalnl sabit tutulup, hcre boyutu artrlr ise ayn ekil deiimine daha dk yklemelerde ulalr (ekil 10). Bu durum artan hcre boyutu ile birim alana den ve yk tayan kaburga miktarnn azalmas ile aklanabilir. 9 ve 15 mm hcre boyutuna kar gelen maksimum dayanm deeri sras ile 0.28 ve 0.40 MPadr.

ekil 11. Tipik basma deneyi (cam elyaf panel, t sabit)

ekil 12. Tipik basma deneyi (h, t sabit)

Sayfa No: 122

N. ARSLAN, M. O. KAMAN

ekil 11de cam elyaf/polyester kompoziti iin 14 ve 18 mm hcre boyutunda gerilme-ekil deitirme deiimi verilmitir. Metal petek yapl panellerde olduu gibi maksimum yk deerinden sonra bir d sz konusu deildir. nk bu yk deerinden sonra kompozit paneli oluturan matris ve fiberin trnden dolay paralanarak dalmtr. Yani gevrek malzeme zellii gstermitir. Byk hcre boyutuna sahip paneller daha dk yklerde deforme olmulardr. Bu sonu alminyum petekli yapda da grlmt. ekil 12de ayn hcre boyutu ve et kalnlna sahip metal (alminyum ve bakr) petek yapl kompozitlerin gerilme-ekil deitirme grafii verilmitir. Bakr petek yapl panel alminyumdan ok daha fazla bir dayanm sergilemitir. Ancak bakrn zgl arlnn alminyumdan ok daha fazla olduu gz ard edilmemelidir. ekil 13de alminyum ve cam elyaf kompozit petek yapl panellerin gerilme-younluk deiimi verilmitir. Her iki malzeme iin de artan younluk deerine karlk panelin maksimum dayanm deerlerinde de bir art gzlenmitir. nk younluun artmas hcre boyutunun klmesi ve et kalnlnn artmas ile mmkndr. Bu artlar salandnda zaten dayanm deerlerinde bir art sz konusu olmakta idi (ekil 9-10). ekil 14de cam elyaf ve kat/polyester kompozit petek yapl panellerin gerilme ekil deitirme deiimi verilmitir. Ayn hcre boyutu ve et kalnl artlarnda cam elyaf panel ok daha yksek bir dayanm gstermitir. Bu panellerin ekil deiimlerinin metal olanlara gre ok daha kk olduuna dikkat edilmelidir.

ekil 13. Gerilme-younluk deiimi.

ekil 14. Tipik basma deneyi (h sabit, metal d komp.)

Alminyum, bakr, polyester emdirilmi cam elyaf ve kat petek yapl panellerin arpma deneyi sonular izelge 2de verilmitir. Belirli bir m ktleli cismin numunelere arparak ortaya kan kinetik enerjinin (7.94 J) snmlenmesi istenmitir. Bu arpma sonucu numunelerin deformasyon miktarlar (ortalama dey kmeler) llmtr. Buna gre ayn hcre boyutuna sahip alminyum panellerde, et kalnl arttka daha kk kmeler elde edilmitir. nk d yke daha kaln bir kaburga diren gstermektedir. Bu durum basma yknde de grlmt. Ayn et kalnlna sahip alminyum paneller ele alnacak olursa, hcre boyutu arttka kme deerleri de artmtr. 0.1 mm et kalnl iin 9 ve 15 mm hcre boyutlarnda sras ile 5.415 ve 8.345 mmlik dey kmeler elde edilmitir. Ayn et kalnl ve hcre boyutuna sahip bakr ve alminyum karlatrlacak olursa (t=0.1 mm, h=9mm); ayn enerjiyi alminyum petek yapl panel 5.415 mmlik dey kme ile snmlerken, bakrda bu deformasyon 2.175 mmde kalmtr. Polyester reine emdirilmi cam elyaf ve kat panellerde bu enerji deerinde herhangi bir dey deplasmana

Fen ve Mhendislik Dergisi

Cilt : 4 Say : 3

Sayfa No: 123

rastlanmamtr. Cam elyaf panelin ykn arpt rt tabakasnda ok az atlak grlrken, kat panelde bu atlan petekli hcrelerin kalnl dorultusunca yayld tespit edilmitir. Bu durum bu malzemelerin krlgan yapya sahip olmalar ile aklanabilir. Petekli yaplarn hcre boyutlarnn daha da eitlendirilmesi ve farkl hcre ekilleri iin alma geniletilebilir. Ayrca ASTM test yntemleri de dikkate alnarak kayma testi, sl geirgenlik vb. deneyler de yaplabilir. KAYNAKLAR Alteneder A.W., Renn D.J., Seferis J.C.; Curran R.N. (1998): Processing and Characterisation Studies of Honeycomb Composite Structure, Advanced Materials: Performance Through Technology Insertion Int. SAMPE-Symposium and Exhibition, USA, V.38, N.1, p.1034-1067. Bitzer N. (1980): Honeycomb Sandwich Design and Testing, PhD thesis, Century University, Los Angeles, USA. Changqing, M., Xing Z. (1998): Mechanical Analysis for Debonding Problem of Honeycomb Sandwich Beams, Beijing-Hankong-Hangtion-Daxue-Xuebao Journal of Beijing University of Aeronautics and Astronautics, V.24, N.1, p.54-57. Glass D.E., Raman V.V., Venkat V.S., Sankaran N. (1999): Graphite/epoxy Honeycomb Core Sandwich Permeability under Mechanical Loads, Composite-Structures, V.44, N. 4, p.253-261. Hexcel Corporation (2000): Mechanical Properties of Hexcel Honeycomb Materials, Tech. Report. No. TSB 120, TSB 122, USA. Jianke Z., Youngfu J., Zhihua L. (1998): Mechanical Properties of Honeycomb Sandwich Panels at Low Temperatures, Proceedings of the Conference on Cryogenics and Refrigeration, Paris, p.470-473. Kenjiro K., Sohei S., Gilles K. (1995): Influence of Water on Mechanical Properties and Fracture Mechanism of FRP/aramid Honeycomb Core Sandwich Material, Zairyo Journal of the Society of Materials Science Japan, V.44, N. 505, p. 1273-1278. Martin C.F., Seferis J.C., Wilhelm M.A. (1996): Frictional Resistance of Thermoset Prepregs and its Influence on Honeycomb Composite Processing, Composites, Part A 27 A, p. 943-951. Su K.D., Rock L.J. (1997): Compressive Mechanical Properties of the Nomex/thermoset Honeycomb cores, Polymers for Advanced Technologies, V.8, N.1, p.1-7. Toshio O., Noriomi O. (1993): Mechanical Properties of Honeycomb Prepared from Aromatic Polyimid Film,. Journal of Applied Polymer Science, V.48, N.10, p.17391748. Winsor J.R. (1992): Analysis and Optimisation of Composite Honeycomb Sandwich Cylindrical Shells, Proceedings of the 7th Technical Conference of the American Society for Composites, University Park, PA, USA, p.576-586. Yasutaka T., Kiyoshi T, Yoshiteru N. (1996): Analysis of Mechanical Properties of Aramid Honeycomb Core (Investigation on the Compression Strength and the Shear Modulus), Transaction of the Japan Society of Mechanical Engineers, Part A., V.61, N.587, p.16081614. Yeh W.N., Wu Y.E. (1991): Enhancement of Buckling Characteristics for Sandwich Structure with Fiber Reinforced Composite Skins and Core Made of Aluminium Honeycomb and Polyurethane Foam, Theory Appl. Fracture Mech., V.15, N.1, p.63-74.