Prof. Dr.

Kadir BAHAR

1. Yar

13.02.2012

BULANTI VE KUSMA
Bulant; kiinin kusma ncesi hissettii ho olmayan duygudur. Bu his kusma olmakszn da hissedilebilir. Bunun yannda itahszlk, yemeklere kar tiksinme vardr. Souk terleme elik edebilir. Hastay ok rahatsz eden bir durum sz konusudur. Durum daha da ilerlerse hasta suprasternal-epigastrik blgede bir ekilme hissedebilir. Fizyopatolojide nemli olan duodenal motilitenin ters dnmesi yani yukardan aa doru olmas gereken peristaltizmin aadan yukar doru olmasdr. Gastrik tonus azalmtr. Kusma; mide ieriinin (veya mide ierii + duodenal ieriin) az yoluyla dar atlmasdr. Buna bazen burun yoluyla atlma da elik edebilir (Burundan kusmuk geliyorsa zellikle serebral patolojileri dnmek gerekir). Kusma nemli bir mekanizmadr, vcudu savunmaya yneltir. Toksik maddelerin, kimyasal maddelerin, bakterilerin vb. darya atlmasna yardmc olur ve bu maddelerin sistemik dolama katlmasna engel olur. Birtakm uyaranlar ile otonomik bir dearj olur. Bunu takiben; Bradikardi veya taikardi elik edebilir. Tkrk salgs artar. Souk terleme ve hipotansiyon grlr. Soukluk olur. Duodenal kontraktilite ters ynde artar. Kontraksiyonun ters dnmesine paralel olarak barsak ierii-duodenal ierik mideye geer. erik mideye getikten sonra pilor kanalnda bir kontraksiyon olur ve ieriin tekrar barsaklara gemesi nlenir. Abdominal ve diyafragmatik kaslar kaslarak karn ii basn artrlr. Alt zofagus sfinkteri gever ve gastrik ierik zofagusa geer. Glottis kapatlarak gdann hava yoluna kamas nlenmeye allr. (Buna ramen zaman zaman, zellikle de yallarda, kusma srasnda akciere gda ka olabilir. Bu durum ar aspirasyon pnmonilerine yol aar. zellikle reanimasyon-youn bakm hastalarnda nemli bir lm sebebidir.) Yumuak damak ykseltilerek burun boluu kapatlr ve bylece gdann da gastrik ieriin de kabilecei tek yer olarak az boluu kalr. Gdalar az yoluyla dar atlr.

Prof. Dr. Kadir BAHAR

1. Yar

13.02.2012

Kusma merkezi; kusmann esas koordinasyonunu yapan yerdir. Bu merkez beyin sapnda retikler formatioda lokalizedir. Kusma olabilmesi iin bu merkeze 4 farkl yerden uyar gelir: 1. Kemoreseptr Tetik Blgesi (KTB) = Chemoreceptor Trigger Zone (CTZ) 4. Ventrikln tabannda lokalizedir. 2. Vestibler Merkez 3. Beyin Korteksi 4. ntraabdominal Organlar Bu drt yerden gelen uyarlarla kusma merkezi uyarlr ve kusma mekanizmas balar. Kemoreseptr tetik blgesi (KTB) daha ok kimyasal ve toksik maddelerden etkilenir. Kimyasal maddeler, toksik maddeler, metabolik bozukluklara bal olarak gelien hipokalsemi gibi hipopotasemi gibi kan kompozisyonundaki deiiklikler, ilalar, bakteriyel toksinler(sistemik enfeksiyonlar), kafa ii basncndaki artlar direkt olarak buray etkiliyor denebilir Vestibler merkez de beyin sapnda yer alr. kulaktaki denge merkezine gzden gelen uyarlarn karlatrmasn yapar. Tat tutmas durumundaki gibi denge merkezine grme merkezinden gelen uyarlarn koordinasyonundaki bozukluklar sonucu kusma meydana gelebilir. Daha nce bulantya neden olmu bir uyaran hatrlamak, dnmek, duymak, grmek, tatmak sonucu korteks uyarlarak kusma merkezine sinyal gider. Kiide kusma balar. ntraabdominal organlardan da vagal ve sempatik aktiviteyle uyarlar gelir. Bu uyaranlar ok eitli hastalklardan kaynaklanabilir. Bunlardan en sk grdmz barsak lmeninin ani distansiyonu yani barsak tkanmasdr. Bunun dnda kapsll bir organn yani safra kesesinin, pankresn, karacierin (kalp yetmezlii, enfeksiyon gibi nedenlerle), dalan veya bbrein ani bymesiyle kapslnn gerilmesine bal olarak bir uyar kar ve merkezi uyarr. Bu uyarlar, refleks yol dediimiz, organlarn afferent vagal ve sempatik sinirleri araclyla olur. Kusma merkezi; elektriksel olarak uyarlmasyla kusma gerekleebilir dopamin antagonistlerine duyarldr opiyatlara duyarldr GIS kanalna gelen uyarlara duyarldr Vagal ve sempatik uyarlara duyarldr

Prof. Dr. Kadir BAHAR

1. Yar

13.02.2012

Kemoreseptr tetik blgesi (KTB); Elektriksel uyarlara duyarll yoktur yani cevap vermez Toksik maddelere ve kimyasal maddelere ar duyarldr

Santral Sinir Sistemi; Grme Koku Tat ile direkt uyarlr

(ayn eyleri tekrarladmn farkndaym ama hocann ders akn birebir takip ediyorum) Kusmann en sk nedeni barsakta obstrksiyondur. Santral Sinir Sistemi hastalklar (tmr, enfeksiyonlar...), vcuttaki her trl enfeksiyon, her trl ilacn kullanm, visseral arlar (gerilme arlar), metabolik bozukluklar, gebelik, psikiyatrik bozukluklar ve nadir olarak grlen baka birok sebep kusmaya yol aabilir. Obstrksiyon yapan sebepler; ocukluk anda ya da ileri dnemde pilorda darlk olmas (ileri dnemde en sk duodenal lserden kaynaklanr), yapklklar(=brid ileus), tmrler, invajinasyon (barsak ksmlarnn birbirinin iine gemesi) volvulus ( barsan kendi etrafnda bklmesi), diyabetik gastroparezi (gastroparezi=mide motilitesinin yavalamas) psdoobstrksiyon sendromlardr.

Santral Sinir Sisteminden kaynaklanan sebepler; migren vaskler sebepler ( Hipertansiyon gibi) kafa ii basn art menenjit oklovestibler uyarlardr (Meniere hastal, tat tutmas gibi).

Enfeksiyonlarn her trls endotoksinler araclyla, ilalar (dijitaller, kemoteraptikler, narkotikler) ve alkol KTByi uyararak kusmaya sebep olur. Visseral arlar (peritonit, pankreatit, kolesistit, hepatit vb.) kusmaya sebep olabilir.

Prof. Dr. Kadir BAHAR

1. Yar

13.02.2012

Kusma, metabolik bozukluklarda (Kronik bbrek yetmezlii, akut bbrek yetmezlii, metabolik asidoz, adrenal yetmezlik) nemli bir semptomdur. Psikiyatrik bozukluklar ( anoreksiya nervoza, idiyopatik siklik kusma, artlanm refleksler, eitli psikiyatrik hastalklar) kusmaya sebep olabilir. Blumia (yemek yedikten sonra kendi kendini kusturtma) da sk grlen bir durumdur. Radyoterapi de kusma sebebidir. Bir hasta kusma ile geldii zaman; ncelikle kusma sebebi olan her ey gz nnde bulundurularak ok iyi bir hikaye almak gerekir. Hasta kimyasal bir madde alm m? Bir enfeksiyon durumu var m? Son zamanlarda ateli bir hastalk geiriyor mu? Karn ars var m? Herhangi bir ila kullanm m? Kemoterapi alyor mu? Ba ars var m? Ense sertlii var m? Grme bozukluu- ift grme var m? Yemekle ilikisi var m(a karnna m tok karnna m) ? Atei var m? shal var m? (akut enfeksiyon gsterir) Kusmuun ierii nasl? Hematemez var m? inde ilalar var m? Rengi nasl? Safra var m yok mu? Semptomlar ne zamandr var? (<1 hafta akut, >1 hafta kronik) (Akut hastalklar; basit akut enfeksiyonlar, gda zehirlenmesi, yani balayan ila kullanm, kafa travmas, iskemi, obstrksiyon, akut barsak tkankl vb.dir) (Kronik hastalklar; pilor stenozu, gastroparezi, psikolojik bozukluklar, SSSnin yava seyreden hastalklar) Kusma ok basit bir durum olabilecei gibi ok ciddi komplikasyonlar da olabilir. Mallory- Weiss yrt, kusma srecinde ok fazla rmeye bal olarak gastrozofageal bilekede meydana gelen yrtklardr. Bu yrtk bazen ok derin olur ve perforasyona sebep olur dolaysyla gastrointestinal kanama grlr. Kanama ok ciddi boyutlara ularsa acil ameliyat gerekebilir. Aspirasyon pnmonileri grlebilir. Ar kusma durumlarnda dehidratasyon olabilir. Dehitratasyon tbler nekroza, bbrek yetmezliine sebep olabilir. Yal hastalarda ateroskleroz varsa, eilim varsa, lme sebep olabilir.

Prof. Dr. Kadir BAHAR

1. Yar

13.02.2012

Fizik muayenede btn bu hastalklara bal olarak gelien bulgular grlebilir. Enfeksiyon varsa hastada ate vardr, hasta dehidratedir. Hipotansiyon Taikardi Kitle varlnn hissedilmesi Barsak seslerinde aktivite art / azalmas (paralitik ileusta barsak sesleri hi alnmaz, mekanik ileusta aktif duyulur) Mide alkant sesi ( pilor stenozunda) Abdominal hassasiyet Nrolojik bulgular Ense sertlii (menenjit varlnda )

Labaratuvarda da dnlen hastalklara ynelik tetkikler yaplr. re Lkosit Tomografi Ultrason karacier fonksiyon testleri endoskopi EKG (infarkts ihtimali iin) Amilaz (pankreatit) Gebelik testi (ultrasonla da anlalabilir)

Hoca slayt brakmad iin tamamen ses kayd notu oldu arkadalar. Hocann anlatt her eyi yazdm ama bulant ve kusmayla ilgili hereyi renmek isteyenler iin yetersiz bi not oldu. Kitaplardan ekleme yapmak da istemedim, renmek isteyenler kendileri bakabilirler.

Hibir zafere iekli yollardan gidilmez.

"Her eye ramen muhakkak bir a doru yrmekteyiz. Bende bu iman yaatan kuvvet, yalnz aziz memleket ve milletimin hakkndaki sonsuz sevgim deil, bugnn karanllar, ahlkszlklar, arlatanlklar iinde srf vatan ve hakikat akyla k serpmeye ve aramaya alan bir genlik grmemdir." Mustafa Kemal ATATRK 19 Mays ulusal egemenliin balang gndr. Her sene olduu gibi bu sene de yine 19 Maysta Ulusal egemenliin balad yerde SAMSUNdayz. EVRM SAYIN