Osmanlica Metinleri Okumaya Giris

2010
OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

OSMANLICA
METNLER
OKUMAYA

GR
MFREDT (
)
2010

Tekin Akel

Bu bir TDAD yayndr.

TDAD
2010
TDAD NEDR
(TM DN ADAMLARI DERNE)
TDAD, dini renim grm; bilimsel, dini, ahlaki, sosyal, kltrel ynden kendini yetitirmeye ve
toplum iin bu konularda aydnlatc almalarda bulunmaya alan; yaad an farknda olan,
yaad a slamn bak asyla deerlendirebilen, vizyon ve misyon sahibi, bilinli bir ahsiyet olmay
kendine ilke edinmi kiilerden oluan, gnlllk esasna dayal bir sivil toplum rgtdr.
TDAD NASIL KURULDU

TDAD bir grup din grevlisi arkadan halka, zellikle genlere ynelik yapm olduklar faaliyetleri
yaygnlatrmak amacyla derneklemeye karar vermesiyle kurulmutur.
TDAD LKELER
Gnlllk
Samimiyet
alkanlk
Objektiflik
dealistlik
PARTLER CEMAATLER VE GRUPLARDAN BAIMSIZ KONUMU
TDAD, somut projelerini gerekletirirken; siyasi partiler, dini cemaatler ve gruplardan bamszln
korur. Dorularn yannda, yanllarn karsnda olabilmek iin, zgrlnden asla dn vermez.
VZYONUMUZ
Bamsz, objektif, sz sahibi uluslararas dini kltrel bir dnce ve alma kuruluu olmaktr.
MSYONUMUZ
slam' anlamaya ve slam'n anlalmasn salamaya ynelik almalar yapmak; dnya barna katkda
bulunmaktr.
AMACIMIZ
TDADn amac toplumun sosyal, kltrel, sportif, eitim, mesleki, bilimsel yaantlarna katkda
bulunmak, dini bilgi ve kltrlerini artrmak; camileri birer eitim, kltr, sosyal yardm ve yardmlama
merkezi haline getirmek amacyla Diyanet leri Bakanlnn faaliyetlerini destekleyici almalar
yapmak, toplumun sorunlaryla ilgilenmek, dier kurulu ve dernekler ile ibirliini gelitirmek, yelerin
birikimlerini lkenin ve toplumun sosyal, teknik ve kltrel geliimine katkda bulunacak ekilde
ynlendirmek, bu amala organizasyonlar yapmaktr.
TDAD
2
2010
indekiler
S U N U M .............................................................................................................................................. 6
I. BLM ................................................................................................................................................ 8
Birinci Ders ............................................................................................................................................ 8
kinci Ders ........................................................................................................................................... 10
nc Ders ........................................................................................................................................ 13
Drdnc Ders ..................................................................................................................................... 15
Beinci Ders ......................................................................................................................................... 16
Altnc Ders.......................................................................................................................................... 17
Yedinci Ders ......................................................................................................................................... 18
Sekizinci Ders....................................................................................................................................... 19
Dokuzuncu Ders ................................................................................................................................... 20
Onuncu Ders ........................................................................................................................................ 22
On Birinci Ders..................................................................................................................................... 24
On kinci Ders ...................................................................................................................................... 24
METN ALIMALARI ......................................................................................................................... 25
Birinci Metin........................................................................................................................................ 25
kinci Metin......................................................................................................................................... 25
nc Metin ...................................................................................................................................... 26
Drdnc Metin ................................................................................................................................... 27
Beinci Metin ....................................................................................................................................... 28
Altnc Metin ....................................................................................................................................... 29
Yedinci Metin ....................................................................................................................................... 30
Sekizinci Metin .................................................................................................................................... 31
Dokuzuncu Metin................................................................................................................................. 32
Onuncu Metin ...................................................................................................................................... 33
On Birinci Metin .................................................................................................................................. 34
METN EVRLER............................................................................................................................. 35
II. BLM............................................................................................................................................. 39
On nc Ders ................................................................................................................................... 41
On Drdnc Ders ................................................................................................................................ 41
On Beinci Ders .................................................................................................................................... 42
On Altnc Ders .................................................................................................................................... 42
On Yedinci Ders .................................................................................................................................... 43
On Sekizinci Ders ................................................................................................................................. 43
TDAD
3
2010
On Dokuzuncu Ders .............................................................................................................................. 44

Yirminci Ders ....................................................................................................................................... 45
Yirmi Birinci Ders ................................................................................................................................. 45
Yirmi kinci Ders .................................................................................................................................. 46
Yirmi nc Ders ............................................................................................................................... 46
Yirmi Drdnc Ders ............................................................................................................................ 47
Yirmi Beinci Ders................................................................................................................................. 47
METN ALIMALARI ......................................................................................................................... 49
Birinci Metin........................................................................................................................................ 49
kinci Metin ......................................................................................................................................... 52
nc Metin ...................................................................................................................................... 57
Drdnc Metin ................................................................................................................................... 60
Beinci Metin ....................................................................................................................................... 61
Altnc Metin ....................................................................................................................................... 62
Yedinci Metin ....................................................................................................................................... 63
Sekizinci Metin .................................................................................................................................... 64
METN EVRLER............................................................................................................................. 65
III. BLM ........................................................................................................................................... 71
Yirmi Altnc Ders ................................................................................................................................. 72
Yirmi Yedinci Ders ................................................................................................................................ 73
Yirmi Sekizinci Ders .............................................................................................................................. 74
Yirmi Dokuzuncu Ders .......................................................................................................................... 75
Otuzuncu Ders ..................................................................................................................................... 76
Otuz Birinci Ders.................................................................................................................................. 77
Otuz kinci Ders ................................................................................................................................... 78
Otuz nc Ders ................................................................................................................................ 79
Otuz Drdnc Ders ............................................................................................................................. 80
Otuz Beinci Ders ................................................................................................................................. 81
Otuz Altnc Ders ................................................................................................................................. 82
Otuz Yedinci Ders ................................................................................................................................. 87
Otuz Sekizinci Ders .............................................................................................................................. 89
Otuz Dokuzuncu Ders........................................................................................................................... 90
Krknc Ders ........................................................................................................................................ 91
Krk Birinci Ders .................................................................................................................................. 91
Krk kinci Ders.................................................................................................................................... 92
TDAD
4
2010
Krk nc Ders ................................................................................................................................. 92

Krk Drdnc Ders .............................................................................................................................. 93
Krk Beinci Ders .................................................................................................................................. 94
Krk Altnc Ders .................................................................................................................................. 95
METN ALIMALARI ......................................................................................................................... 96
Birinci Metin........................................................................................................................................ 96
kinci Metin ......................................................................................................................................... 97
nc Metin ...................................................................................................................................... 98
Drdnc Metin ................................................................................................................................... 99
Beinci Metin ..................................................................................................................................... 100
Altnc Metin ..................................................................................................................................... 101
IV. BLM.......................................................................................................................................... 103
Krk Yedinci Ders ............................................................................................................................... 105
Krk Sekizinci Ders ............................................................................................................................. 106
Krk Dokuzuncu Ders ......................................................................................................................... 107
Ellinci Ders ........................................................................................................................................ 107
Elli Birinci Ders ................................................................................................................................. 108
METN ALIMALARI ................................................................................................................... 110
Birinci Metin...................................................................................................................................... 110
kinci Metin ....................................................................................................................................... 111
nc Metin .................................................................................................................................... 112
Drdnc Metin ................................................................................................................................. 113
Beinci Metin .................................................................................................................................... 114
Altnc Metin..................................................................................................................................... 115
Yedinci Metin .................................................................................................................................... 116
Sekizinci Metin .................................................................................................................................. 117
L G T E ................................................................................................................................... 119
K A Y N A K A ............................................................................................................................... 128
TDAD
5
2010

SUNUM
Bu kitap, Alt yz yl gibi uzun bir sre edebiyatta
nc blmde Arapa dil kaidelerine yer
ve sanatta, limde ve gnlk hayatn iinde

kullanlm olan Osmanlcay ve onunla yazlm
olan yazl metinleri okumaya ynelik, siz merakl
rencilere yardmc olmas amacyla TDADn
destei ile kaleme alnmtr.
verilmitir. Zira Osmanlcadaki Arapa kelimeler,

Arap dilinden mastar haliyle aynen alnm ve
yazl kaideleri bozulmamtr.
Osmanl tarihi, anl Trk tarihi iinde bizler iin
gemi kalplar ve ekler yer verilmitir. nk Alt

yz ksur yl iinde Osmanl edebiyatnda
ziyadesiyle Fars etkisini
grmekteyiz.
apayr bir yeri olan ve

her dneminde byk
zaferler ve mjdeler
barndran bir tarihtir.
Her Trk evlad bu anl
gemiini merak etmeli
ve ona yabanc
kalmamaldr. te
bundan dolay
tarihimizin dilini ve
yazsn renmeli ve
bunu bir fazilet
bilmeliyiz.
Drdnc blmde Farsadan Osmanlcaya
Bunlar incelerken yeri geldike

dile ait saylar, gnler ve aylarn
yazmna yer verilmi, almalar
rnek metinlere yer verilerek
zenginletirilmitir.
Bu eserin dier eserler ile
Bu alma drt
blmden olumutur:
lk blmde Osmanlca alfabesi tantlmtr. Bunu

yaparken alfabenin yazm kurallar zerinde pek
durulmam, bu bilgilerin renci tarafndan
bilindii varsaylmtr. Yalnzca harflerin bata,
ortada ve sondaki halleri tablolarla gsterilmitir.
Osmanl Alfabesi incelenirken bilinen klasik

yollarla gidilmemi, bunun yerine yeni bir yntem
olan ses sistemi takip edilmitir. Bylelikle
rencinin bugnk alfabede karlk gelen sesleri
abuk kavramas amalanmtr.
kinci blmde ise Trke yazmda kullanlan
kyaslandnda gze arpan en

nemli fark; konular incelerken
srasyla matbu, rika, divani ve
talik yaz eitlerinin ayr ayr
ilenmesidir. Bu sayede gerek
metinleri incelerken okuyucuya kolaylk
salanmas amalanmtr.
Uzun bir almann sonucunda tamamlam

olduumuz bu eserin, mkemmel ve eksiksiz
olduu iddiasnda deiliz. Fakat mmkn olduu
kadar dikkatle hazrladmz bu eserde aradnz
her konuyu bulmanz ve ulamanz hedeflenmitir.
Buna ramen tesbit ettiiniz hatalar ve eksikleri
tarafmza bildirmeniz bir ltuf olacaktr.
lim Mslmann yitik maldr, dncesi ile

kitabmzn tamamn veya bir ksmn isim ve
kaynak belirtmek artyla oaltabilir veya
kullanabilirsiniz.
dilbilgisi kaideleri yer verilmitir. Buradaki

hedefimiz Osmanlcann yazmn renmek deil,
yazl olan metinleri daha iyi okuyabilmektir.
Tekin Akel
zmir
2010
tekin_acikel@hotmail.com
TDAD
6
2010
OSMANLI ALFABES
TDAD
7
2010
I. BLM
OSMANLI ALFABES
Birinci Ders
Osmanlca
28 harflik Arap alfabesini temel alan bir dildir. Arapadan farkl
olarak Trke sesleri karlamak iin Farsadan (pe)

almtr.
, (e) ve (je) harflerini
Osmanl alfabesinde drt adet okutucu harf vardr. Bu harfler Trkedeki sesli
harfleri karlar. Bunlar (Elif)
, (He) , (Vav) , ve (Ye)
harfleridir.

e-a
e-a
o--u-
-i
TDAD
8
2010
Gelin imdi hep birlikte Osmanlca Elifbay srasyla inceleyelim.

OSMANLICA ELFBA
SE
TE
PE
BE
ELF
DAL
HI
HA
CM
SN
JE
ZE
RA
ZEL
ZI
TI
DAD
SAD
IN
ARAB KEF
KAF
FE
GAYN
AYN
MM
LAM
TRK KEF
YAY KEF
FARS KEF
YE
LAM ELF
HE
VAV
NUN
ESRE
STN
UN - N
IN - N
AN - EN
MED
CEZM
EDDE
TRE
TDAD
9
2010
kinci Ders
OKUTUCU HARFLER
ELF
HE
Arap alfabesinin de ilk harfi olan elif harfi, Osmanl Trkesinde esas olarak kelime
balarnda (e), kelime orta ve sonlarnda (a) seslerini karlar.
Trke kkenli kelimelerin banda (a) sesini
harfi karlar.

TDAD
10
2010
Kelime ortalarnda (He) harfi (e) sesini karlarken, kelime sonlarnda (a) sesini karlad da
grlr.
(Elif) ve( He) harfleri kelime ortalarnda okutucu harf olarak bazen yazlmaz ise yanl olmaz.
Arapa ve Farsa kkenli kelimelerde ise elif harfi; kelime banda (e), kelime ortalarnda ve
sonlarnda uzun () olarak okunur.
Arapa
Farsa
Ess
Ecel
Emr
Edeb
Emn
Esrr
Ezber
Eek
Efkr
Ebr
Eyvh
Endm
TDAD
11
2010
OKUYALIM
Ay
Akam
Sakal
Araba
Arslan
Av
At
Ar
A
bdal
dem
mir
hir
te
rzu
yna
vaz
suman
Ev
Ekmek
Elli
Elma
E
Et
Erkek
Erken
Eri
TDAD
12
2010
nc Ders
VAV
YE
Trke kelimelerin banda (elif) ve (vav) harfleri (o,,u,) seslerini karlar.

Trke kelimelerin ortasnda (vav) harfi, kendinden nceki harf kaln ise (o,u), ince ise (,)
seslerini karlar.
Trke kelimelerin banda (elif) ve (ye) harfleri (,i) seslerini karlar.
Bu zellikler Arapa ve Farsa kelimelerde geerli deildir. Zira bu tr szckler kendi

dillerinin kurallaryla okunurlar.
Trke kelimelerin ortasnda (ye) harfi, kendinden nceki harf kaln ise (), ince ise (i) seslerini
karlar.
TDAD
13
2010
Ucuz
Uak
t
Ot - t
rt
Uzun
Otuz
Otlak
Odun
le
zm
kz
stn
Olan
Ocak
fke
Olgun
Orak
Boru
Bodur
Dolab
Zor
Ilk
Ik
Irmak
Islk
zci
i
p
ki
lik
ne
plik
Isrk
se
lemek
te
nce
Islak
n
le
Bilirim
ri
Demir
TDAD
14
2010
Drdnc Ders
BE
PE
Arap alfabesinin ikinci harfi olan (be) harfi, noktal olursa (pe) harfine dnr. Osmanl
alfabesi (pe) harfini, Fars (ran) alfabesinden almtr. Bundan dolay (pe) harfi ieren
kelimelerin birou Farsa kkenlidir.
Baba
Ba
Balk
Sabun
Cevb
Kitb
Bahar
Beyz
Pide
Pancr
Sapan
Pamuk
Pazar
p
Prlanta
Perest
.
.
.
.
TDAD
15
2010
Beinci Ders
CM
E
Arap alfabesinin beinci harfi olan (Cim) harfi, noktal olursa (e) sesine dnr. (e)
harfi tpk (pe) harfi gibi Farsadan Osmanlcaya gemi bir harftir.
Cack
Hc
Cmi
Cansz
Cihn
Cce
Cevherdr
Cokun
Ucuz
Tac
Ocak
ncir
Trke
Cemal
Nci
Cesret
akmak
ocuk
orba
ehre
n (in)
ark
avu
eme
rek
ilek
iek
oban
ar
Dalg
akl
rak
TDAD
16
2010
Altnc Ders
TE
TI
DAL
Trke sesli uyumuna gre (te) harfi ince, (t) harfi ise kaln ses deeri tar. Baz Trke
kelimelerde (t) harfi kaln (d) eklinde okunur.
Trke kelimelerde (dal) harfi ince okunurken, Arapa ve Farsa kelimelerde kendi dil
kaidelerine gre ince veya kaln okunabilir.
Trk
Tepe
Tarih
Tarla
Tedbir
Tefsir
Dede
Dere
Dershane
Takmak
Takm
Takn
Anadolu
Dokuz
Da
Deste
Dhil
Dad
Ada
Doru
Dolu
Dayak
Doramak
Domates
Dakika
Deersiz
Disiz

. . .
. . .
. .

TDAD
17
2010
Yedinci Ders
SE
SN
SAD
Peltek (Se) de denilen (Se)
harfi sadece Arapa kkenli kelimelerde
kullanlr. Trke kelimelerde asla kullanlmaz.

Trke kelimelerde (Sin)
harfi ince okunurken (Sad) harfi kaln okunur.
Arapa ve Farsa kelimelerde ise o dilin kurallarna gre ince veya kaln
okunabilir.
Saniye
Sebat
Sena
Servet
Sevab
Eser
Osmanlca
Sabit
Sekiz
Sert
Sefer
Silah
Saat
Sahte
Sere
Kesret
Kesir
Misal
Miras
Soymak
Salam
Sama
Satc
Sahib
Salata
Stma
TDAD
18
2010
Sekizinci Ders
HA
HI
HE
Noktal (H)
harfi tpk (Se) harfi gibi Trke kelimelerde kullanlmaz.
Arapa ve Farsa kelimelerde kullanlan bu harf (Ha) gibi okunur.
Trke kelimelerde (Ha)
harfi kaln, (He) harfi ise ince olarak okunur.
Arapa ve Farsa kelimelerde ise o dilin kurallarna gre okunur.
Okutucu (He) kendisinden sonra gelen harfle birlemez.
Hdim
Htrlamak
Hlis
Haberci
Harbe
Huss
Hilfet
Huysuz
Hayl
Rahmet
Hac
Hazr
Hazret
Hakikat
Hile
Mahlk
Hep
Hcum
ahadet
Hi
Heykel
hanet
ehre
TDAD
19
2010
Kelime sonlarnda kullanlan (He) harfi e-a alarak okunur.
Araba
Tarla
Sra
te
ne
Ahane
Atmaca
Balama
Perde
Dokuzuncu Ders
ZEL
DAD
ZI
ZE
JE
Arapa kelimelerde kullanlan (Zel)
, (Dad)
ve (Z)
harfleri Trke
kkenli kelimelerde kullanlmazlar.
harfine peltek (Ze) de denir. Fakat Osmanlcada okunurken normal

(Ze) olarak okunur.
(Je) harfi (Ze) harfinin noktal halidir ve bize bu harf Fars alfabesinden
(Zel)
gemitir. Trke kelimelerde kullanlmayan bu harf ya Fars kkenli

kelimelerde veya dilimize Bat dillerinden gemi kelimelerde kullanlr.
(Dad
ve (Z)
harfleri Arapada kullanld gibi Farsada da
kullanlmtr. Fakat Farslar (Dad) harfini mahreten dolay (Zad) olarak

isimlendirmiler ve kaln (Za) olarak seslendirmilerdir. Bundan dolay
Osmanlcada (Dad) harfiyle yazlm kelimelerin bir ksm (Da) sesiyle
okunurken, bir ksm da (Za) sesiyle okunmutur.
Trke kelimelerin yazmnda ze ve za seslerini sadece (Ze)
harfi karlar.
TDAD
20
2010
Zade
Zahmet
Zeki
Zorlamak
Zrt
Ziyade
Kaz
Yaz
Gz
Ejderha
Mjde
Nejad
Ramazan
Zabta
Darbe
Kad
Fazilet
Arz
Jilet
Pejmrde
Zalim
Zarafet
Zafer
Zuhur
Mazlum
Zahir
Yz
Dz
Jri
Jlide
Jandarma
Zat
Zakir
Zemin
Mezheb
Zevk
Azab

TDAD
21
Kz
Jale
2010
Onuncu Ders
KAF
GAYN
ARAB KEF
FARS KEF
YAY KEF
TRK KEF
Osmanl Trkesinde kaln (ka) sesini (kaf)

(kef)
harfi verirken ince (ke) sesini
harfi vermektedir.
Kz
Kabak
Kak
Karga
Akn
Kar
Kaz
Kol Kul
Krk
akl
Korkak
K
Keskin
Kelam
yilik
Kelebek
Kyl
Osmanl Trkesinde kaln (ga a) seslerini (gayn)
(gee) sesini (Farsi Kef)
Kitab
harfi verir. (Yayi Kef) harfi
Ekin
ekil
Zeki
Krem
Trke
Kilim
harfi verirken ince

ise baz keli-
melerin okunularnda (ye) sesini karlar.

(Yayi Kef) aslnda ayr bir harf olmayp (Kef) harfinin kullanld baz Trke
kelimelerin telaffuzunda kullanlr.

TDAD
22
2010
Da
Salam
Soan
Bala
lk
Yal
Garb
Garaj
Yorgan
Guru
Gazi
Gayret
Eri
Deil
Eer
ne
Dme
Deime
(Kfi Nuni), (Nazal Ne), (Sar Kaf) da denilen (Trk Kef)
Gya
Git
Gnah
Gne
Glge
Girdab
( Nun) harfi gibi
okunursa da asl sylenii genizdendir. Trke kelimelerde kullanlan bu harf

kelimelerin banda bulunmaz. Daha ok tamlamalarda, mlkiyet bildiren
eklerde ve baz kelimelerin yazmnda kullanlr. Kullanld kelimelerde (Trk
Kef) in noktalar ou kez gsterilmeyebilir.
Andrmak
nl
Senin
Yanl
Szn
Deniz
ene
Tanr
Son
Karanlk
Geldin
Yaznz
Benzer
Bana
Anla
n
nce
Onarmak
Ona
Ana(Ona)
Yeni
Sonra
En
Kolun
(Kef) Harfinin (Vav) gibi okunduu birka istisna kelime de vardr. Buna (Vavi
Kef) de denir.
Gvercin
Gvde
Dvmek
Gverte
Svmek
vez

TDAD
23
2010
On Birinci Ders
AYIN
(Ayn)
harfi Arapaya mahsus bir harftir. Trke kkenli kelimelerde asla
kullanlmaz.
Arapa kelimelerde (a,
, i, o, , u, ) seslerinin hepsini karlar.
Kelimelerin sonunda yer alrsa cezimli okunur ve kesme iareti ile ifade edilir.
k
Irak
badet
Osman
Asker
Irk
lac
mer
Abid
Irz - Arz
bret
Ulema
lim
Iyal
rfan
Unvan
On kinci Ders
IN
FE
MM
NUN
erbet
emsiye
yle
ehir
Fatih
Fra
Fakat
Fakir
Mmkn
Memleket
Memur
Milyon
Ne
Nazl
Nezaket
Niin
TDAD
24
2010
METN ALIMALARI
Birinci Metin

.
. . .
. .
. .
. . .
.
.
.
kinci Metin

.

.

.

.
TDAD
25
2010
nc Metin

.

:

!

.

.

...
TDAD
26
2010
Drdnc Metin
. .
: ( )
.
. .

.

.
.
. . . .
TDAD
27
2010
Beinci Metin
:

.
!
:

.
! !
TDAD
28
2010
Altnc Metin

.

.

.
:

.
TDAD
29
2010
Yedinci Metin

.

.

!

:
.
TDAD
30
2010
Sekizinci Metin

!

:

!
!

:

!

TDAD
31
2010
Dokuzuncu Metin

:
!

:
!

.

.

TDAD
32
2010
Onuncu Metin
TDAD
33
2010
On Birinci Metin
: .
. . .
:
. .
. .
: ( )
TDAD
34
2010
METN EVRLER
BRNC METN
KUZU VE BEBEK
Kuzunun ynn krpdlar, hayvancaz sesini karmad. Fakat esvab alnnca kederlendi. nk hava soudu. Kuzu
d, ac ac meledi. Hemen gne kd, kuzuyu stt. Hayvancaz sevindi, sramaya balad.
Kuzu bir kadncazn idi. Kadnn da bir kk ocuu vard. Gler, oynard. K geldi, ocuk evkini kard. Zira
ok souk vard. Zavallck donuyordu. Bunun zerine annesi kaln, stc, oraplar rd, amar dikti, ona giydirdi.
Bebek yine ferahland, glmeye balad.
KNC METN
BLMECE
Kadifeden elbisesi,
Zabt gibi mehmzl.
Pek gzeldir ince sesi,
Krmzca Hotozlu.
Her gn sabah afaklarla,

Bizden evvel uyanr.
Bunu bilen abukca,
Aferini kazanr!
NC METN
FTNN NASHATI
Vaktiyle bir ifti varm,
Tecrbeli ihtiyarm.
Hastalanp yatm bir gn
ocuklar mahzun, kskn
Toplanmlar etrafna
Demi: Kulak verin bana
nk artk yavrularm
leceim, ihtiyarm.
Son szleri babanzn
Aklnzda iyi kalsn!
Tarlamzda hazine var
Kazarsanz altn kar.
ifti lr gn sonra
Tarla kalr ocuklara.
Kazma, krek kouarak
indeki ta toprak
DRDNC METN
NSAN
nsann bir ba vardr. Ba salarla rtldr. Ban ksmlar unlardr: Aln, iki gz (sa gz ve sol gz) gz
kapaklar, kalar, kirpikler, iki kulak, iki yanak, burun, az, dudaklar ve ene.
Dedemin sakal ve by vardr. Azda dil ve diler bulunur. nsann omuzlar, kollar, elleri, parmaklar, srt, gs,
karn, bacaklar, ayaklar da vardr.
Gz grr, kulak iitir, burun koklar, dil ile tatarz, el ile tutarz.
Az ile konuuruz, ayak ile yrrz. Akcier gstedir, onun ile nefes alrz. Kalbimiz arpar. Mide karnmzdadr.
Yemekleri mide tr.
BENC METN
SABAH
afak skd il horozun kalk diyor,
Yeil krlar penbe renge boyand,
Yavru kular yuvalarda uyand,
Kuzucuklar otlanmaya gidiyor.
Yavrucuum sen de artk kalk uyan!
Bu saatte her yerde sesler var:

Kimi insan sapann srkler,
Kimi insan ocan krkler,
Her kes ie kendisini hazrlar
Yavrucuum! Sen de ie hazrlan.
TDAD
35
2010
ALTINCI METN
PAPATYA
Bahar olsun da seyr edin
Nasl ssler bayrlar
Zmrd gibi ayrlar
Yze glen o nazenin
Gelin yzl papatyalar,
Altn gzl papatyalar.
Yapraklar kvr kvr;

O da ayr bir gzellik.
Boy bos, boyun ip incecik;
Hem gzel, hem de nazldr
Gelin yzl papatyalar,
Tarlalarda hoa giden

Sar,turuncu,penbe,mor
Birok dilber iek olur;
Bence dilberdir hepsinden
Gler yzl papatyalar,
Rzgar eser: Gah o yana,;

Gah bu yana, hep beraber
Dalga dalga eilirler;
Ferah verirler insana
Gler yzl papatyalar,
YEDNC METN
PARMAKLAR
ki elde on parmak
Lzmsuz mu grnr?
El dursun buna bak
El parmakla nr.
Kimdir yap ustas?
Kim yontuyor mermeri?
Kim iler elmas,
Tahta veya demiri?
Kanun, def, ud, piyano
Seslerini kim verir?
Kalemi tutan bu
neyi de evirir.
Kazanlan paray
Sayan bile bu parmaklar.
Kanayan yaray,
Yine budur saracak!
Harp gnleri geldikde
Vatan da kim korur?
Parmakdr tetikte:
Dmanlar bu vurur.
SEKZNC METN
GL ON PARA
Gl on para, gl on para
Kolunda bir gzel sepet,
inde gl be on sra
Temiz, sevimli bir ocuk
Diyor: malm deil soluk,
Gelin, aln abuk abuk
Hanmlara gl on para!
Sepet boald da yine
Deyip dururdu maskara:
Gl on para, aln hele,
Dikersiniz de mendile,
Kemer yaparsnz bele;
TDAD
36
2010
DOKUZUNCU METN
ALLAH
Yeri g yaratan,
Aalar donatan,
iekleri atran:
Bir Allahtr, bir Allah!
Doyuran her hayvan,

Yaatan her insan,
Koruyan u vatan:
Bir Allahtr, bir Allah
Allah her yerde hazr,

Ne yaparsam O grr,
Ne sylersem iitir;
Vardr, birdir, byktr.
Ben Allah severim,
Her emrini dinlerim.
Sabri Cemil
ONUNCU METN
SALINCAK
Bu gn Cuma mektep yok
Her tarafta oyun ok;
En gzelidir ancak
Bahedeki salncak!
Kk karde gl, sevin

Ferahlansn yrein.
Ne var bunda korkacak?
Oh, ne gzel salncak!
Syleyelim trkler,
Kular da bak, hep ter;
Bizi salam yapacak
Kurduumuz salncak.
ON BRNC METN
VAKT
Bir gn ikiye ayrlr: Gndz ve gece. Gndzn gne, geceleyin ay ve yldzlar k verirler. Bir gn yirmi drt
saattir. Bir hafta yedi gndr. Gnlerin isimleri unlardr: Cuma, Cumartesi, Pazar, Pazartesi, Sal, aramba,
Perembe. Cuma tatil gndr.
Bir sene on iki aydr. Baz aylar otuz, baz aylar otuz bir gndr. Bir senede drt mevsim vardr: lkbahar, Yaz,
Sonbahar (Gz), K.
TDAD
37
2010
OSMANLI TRKES
TDAD
38
2010
II. BLM
OSMANLI TRKES
Osmanl
Trkesi kendi arasnda kronolojik olarak snfa ayrlmtr. Bu
dnemlerde gerek konuma ve gerekse yaz dili asnda deiiklikler olmutur. Birinci
dnem Eski Osmanlca dediimiz 11. 15. yy. Trkesidir. kinci dnem Klasik Osmanlca
16. 19. y.y. arasnda grlr. Son olarak Yeni Osmanlca dnemi ise 20. y.y. Osmanlcasdr.
Bu kadar uzun bir gemie sahip Osmanl yaz dili elbette bir takm deiimlere ve kalc
kalplara sahip olmutur.
Kitabmzn bu blmnde
Osmanl
Trkesinin
son
dnemdeki
gramer
yapsn
inceleyeceiz.
Ayrca
Rika
dediimiz el yazsn renerek,
elimizdeki matbu metinlerle
kendimizi snrlamayacaz.
Rika Yazsnn zellikleri:

Tevknin kurallarna bal olup onun nesih gibi kk yazlan, szlkte kk sayfa
ve mektu anlamna gelen rika, vakf ilerinden baka Kuran- Kerimin sonunda dua
sayfasnda; yani hattatn kendi adn and ve eseri yazd yeri, tarihi ve Allaha duasn
bildiren bir veya iki sayfalk yerinde oklukla kullanlmtr
Osmanl Trklerinin icad olan rika divan hattndaki dikey harflerin boylarnn
biraz kltlmesi, sadelemesi, kavis ve meyillerinin azalmasyla meydana gelmitir.
Kalemin tabiatna uygun, sratli ve kolay yazma ihtiyacn karlad iin harf yaplar
basitlemi; fe, kaf, mim, vav gibi harflerin balar ufalm, dileri yok olmutur. Sola doru
dik ve keli izgiler, kelimelerin satrlara meylederek yaptklar akclk, bu yaz eidinin
karakteristik zelliklerindendir.
Rika yazsnn yazmda salad btn bu kolaylklar yani; yaz tr olarak daha
dz ve daha keskin olmas ve ayrca noktalarn birleik yazlmas yazan kiiye byk
kolaylk salamtr.
Sarayda doan bu hat en ok gnlk yazmalarda ve mektuplarda kullanlmtr.

En eski rneklerine 18. asrn ilk yarsnda rastlanan rika 19. asrda Bblide gelimi ve asl
hviyetini orda bulmutur.
Bblide Mmtaz Efendi (. 1871) tarafndan yazlan Mmtaz Efendi rikas ve

Mehmet zzet Efendi ( 1903) tarafndan gelitirilen ve sk kaidelere bal kalan bir eit
rika (Ki daha sonra Arap leminde cel ekliyle reva bulmutur) en tannmlarndandr.
TDAD
39
2010
TDAD
40
2010
On nc Ders
oul Ekleri
Pireler
Saatler
Dereler
Szler
Kelimeler
Avclar
Kaplar
Sofralar
Koyunlar
Kitaplar
imdilerde
ocuklara
Geceleri
Dedelere
unlar
On Drdnc Ders
smin Halleri
Kitaptan
Kitapta
Kitaba
Kitab
Kitap
Dereden
Derede
Dereye
Dereyi
Dere
Sokaktan
Sokakta
Sokaa
Soka
Sokak
Kayadan
Kayada
Kayaya
Kayay
Kaya
Okutucu (He) harfinden sonra gelen ekler birleik olarak yazlmazlar.

TDAD
41
2010
On Beinci Ders
sim Tamlamalar ve Mlkiyet Ekleri

Onun Kalemi
Senin Kalemin
Benim Kalemim
Onlarn Kalemi
Sizin Kaleminiz
Bizim Kalemimiz
Dedenin
Muhammedin
Alinin
antann
Ninenin
Okulunu
Yolunu
Tuzun
Arkadan
On Altnc Ders
Sfat Kelimeleri
unlar
Bunlar
Bu
Kanc
Ka
Kimi
Her
Onlar
Baz
Hangi
Nasl
Birka
Hi

TDAD
42
2010
On Yedinci Ders
Zamir Kelimeler ve(Ne) ile Balayan Zarflar
Siz
Biz
Sana
Sen
Ben
Ne
Hangi
Hangisi
Kim
Onlar
Nedir
Neden
Neyse
Niin
Neyi
Nihayet
Neci
Neyine
Ne Kadar
Ne Trl
On Sekizinci Ders
Ki Balac ve Ki Eki
Ki balac okutucu (he) ile gsterilirken aitlik eki olan ki eki (ye)okutucuyla gsterilir.
nsan ki
nki
Yok ki
Ta ki
Dedi ki
Sus ki
De ki
htimal ki
Madem ki
Belki
Seninki
Benimki
Dnk
Arkadaki
Onunki

TDAD
43
2010
On Dokuzuncu Ders
Fiil ekimleri
Gelir
Gelecek
Geliyor
Gelmi
Geldi
Gelmek
Kalr
Kalacak
Kalyor
Kalm
Kald
Kalmak
Arar
Arayacak
Aryor
Aram
Arad
Aramak
Vermez
Vermeyecek
Vermiyor
Vermemi
Vermedi
Vermemek
Balamaz
Balamayacak
Balamyor
Balamam
Balamad
Balamamak
Olumsuz emir kipleri yledir.
Grme
izme
Girme
Silme
Verme
Kama
Sorma
Yazma
Arama
Bakma
Ba - Fiiller yledir.
Geldiinde
Gelirken
Gelirse
Gelerek
Gelip
Grdnde
Grrken
Grrse
Grerek
Grp
Kaldnda
Kalrken
Kalrsa
Kalarak
Kalp
TDAD
44
2010

stek kipleri yledir.
Kalsn
Kalsa
Alsn
Alsa
Grsn
Grse
Sorsun
Sorsa

Sormayasn
Grmeyesin
Gresin
Grmesen
Yirminci Ders
Mi Soru Ekinin Yazm
Ben mi
Sevecekler mi
Misafir mi
Kalm m
Geldi mi
Gelir misin
Yok mu
Deil mi
imdi mi
Byle mi
Yirmi Birinci Ders

De eki ve De Balac

Bende bir at var
Yzde dokuz
Gnde iki kere yer
Git de gr
Bir kere de siz gidin
Bir de yle demiim

TDAD
45
2010
Yirmi kinci Ders
St
Kitabc
ieki
Avc
Tuzcu
Bilgisiz
Kalemsiz
Susuz
ekersiz
Tuzsuz
Olanck
Ufack
Minicik
Kck
Biricik
Bence
Ksaca
Yaa
Kabaca
Trke
Yirmi nc Ders
Baz Kelimelerin Yazl
Ada
Kale
Padiah
Terzi
Bahe
Etmek
Yirmi
Gece
El
Vermek
in
Ona
Ermek
Etmek
Demek

.
TDAD
46
2010
Yirmi Drdnc Ders

Saylar
Yirmi Beinci Ders

Gnler- Aylar - Mevsimler
TDAD
47
2010

<

>
<

> .
TDAD
48
2010
METN ALIMALARI
Birinci Metin
TDAD
49
2010
TDAD
50
2010
TDAD
51
2010
kinci Metin
TDAD
52
2010
TDAD
53
2010
TDAD
54
2010
TDAD
55
2010
TDAD
56
2010
nc Metin
TDAD
57
2010
TDAD
58
2010
TDAD
59
2010
Drdnc Metin
TDAD
60
2010
Beinci Metin
TDAD
61
2010
Altnc Metin
TDAD
62
2010
Yedinci Metin
TDAD
63
2010
Sekizinci Metin
TDAD
64
2010
METN EVRLER
BRNC METN
STKLAL MARI
Kahraman ordumuza
Korkma, snmez bu afaklarda yzen al sancak;
Snmeden yurdumun stnde tten en son ocak.
O benim milletimin yldzdr parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Arkada! Yurduma alaklar uratma sakn!

Siper et gvdeni, dursun bu hayaszca akn.
Doacaktr sana vaadettii gnler Hak'kn;
Kimbilir, belki yarn, belki yarndan da yakn.
atma, kurban olaym ehreni ey nazl hilal!

Kahraman rkma bir gl! Ne bu iddet bu celal?
Sana olmaz dklen kanlarmz sonra helal,
Hakkdr, Hak'ka tapan, milletimin istiklal!
Bastn yerleri 'toprak' diyerek geme, tan!

Dn, altnda binlerce kefensiz yatan.
Sen ehit olusun, incitme, yazktr atan;
Verme, dnyalar alsan da bu cennet vatan.
Ben ezelden beridir hr yaadm, hr yaarm.

Hangi lgn bana zincir vuracakm? aarm;
Kkremi sel gibiyim, bendimi iner aarm;
Yrtarm dalar, enginlere smam, taarm.
Kim bu cennet vatann uruna olmaz ki feda?

heda fkracak topra sksan, heda!
Can, canan, btn varm alsn da Hda,
Etmesin tek vatanmdan beni dnyada cda.
Garbn afakn sarmsa elik zrhl duvar,

Benim iman dolu gsm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasl byle bir iman boar.
'Medeniyyet! ' dediin tek dii kalm canavar?
Ruhumun senden, ilahi udur ancak emeli;

Demesin mabedimin gsne na-mahrem eli!
Bu ezanlar ki ahadetleri dinin temeli,
Ebedi yurdumun stnde benim inlemeli
O zaman vecd ile bin secde eder varsa tam;

Her cerihamdan, ilahi, boanp kanl yam,
Fkrr ruh-i mcerret gibi yerden nam;
O zaman ykselerek ara deer belki bam!
Dalgalan sen de afaklar gibi ey anl hilal;
Olsun artk dklen kanlarmn hepsi helal!
Ebediyyen sana yok, rkma yok izmihlal.
Hakkdr, hr yaam bayramn hrriyet;
Hakkdr, Hak'ka tapan milletimin istiklal!
Mehmet kif Ersoy
TDAD
65
2010
KNC METN
HIZLI OKUMA FASLI
Ar ara ar ara ara Ar ara. Araba ara. Baba araba ara. Ar burada. Araba adada. Kaz derede. Baba yaz yazar. Baba
dedi. Adada araba ara. Derede ar ara. Baba dedi. Baba yazd. Dede kaza yaz dedi. Kaz yazmad. Baba armud arad.
Kuzu aramad. Durma, yaz yaz. Damardan kan akar. Nuri oyun oynad. Baba yaz yazd. Dede ormanda odun
arad. Ay kaz arad. Kuzu korktu, ormanda durmad. Dede kzd, yay krd. Baba bak! Ay burada. zm burada,
armut, nar orada. Dedem bu kaza bak dedi. Babam yaz yazar. Adam arabay krd. Dereden adadan kardan buzdan
ormandan. Anam babam kuzumu dedemi ararm. Babam marul arad. Nuriye dedim: Arabay al. Bu yol adam
yorar. Kuzu marul arar.
Elmay yedim, hurmay kardeime sakladm. Tarlalarda buday, arpa baaklar sarard. Oraklar baaklar bitiler,
harman kuruldu. Hanm kzlar hamarat olur. Kardeim tarih kitabn okuyor. Kfeci yk tar. Laf laf aar.
Evimizde fare vard. Mutfakta hrszlk ederlerdi. Tekir kedi birer birer fareleri yakalad. Aferin Tekire! Geldim.
Gittim. Grdm. Gldm. Gtrdm. Damla damla gl olur . u zm salkm ne gzel? Kk kedi glgesi ile
oynuyor. Bugn bayram, toplar atlyor. Gkyz mavidir. El ele verelim. Okuyalm yazalm.
zm aldm. Nuri bir byk arabaya bindi. Day yalya kum ald. adi yolda bir ddk buldu. Bu adada ay yok.
Ormanda odun yararlar. Kuzu kartaldan korkar. rdek derede yzer. Terzi kz i iler, anneme yardm eder. Kedi
kelebek ile oynuyor. Kmr yanar, kl olur. Kmr temizdir. Kedi uyudu. Kular yuvada uyurlar. Ben ku
yuvalarn bozmam. u yavru kuzuya bak, ne ekerli! rdekler derede yava yava yzyorlar. u adam ormanda
av bulamad. Balklar suda yaarlar. Dere kabard, tarlalar su bast. Ben ona kadar sayarm: Bir, iki. Karga gagas
ile dary yedi. ocuklar kn kzak ile kayarlar. Kuzular ayrda otlar. oban kaval alar. Tenbel a kalr, alan
kazanr. Annem amarlar sandkta saklar. Avc av arad. Kular utu. Tavuk yumurtlad. Sereden korkan dar
ekmez.
Alt on rakamlar yedi drt dokuz bir be iki sekiz al bak ara bul durma krma kzma yaz oyna. Kuzular aylardan
korkar. Kazlar derede yzyorlar. Day arabay ald. Nuri derede yrd. Dede ormanda kuru dal arad, buldu.
Annem kuru dallar yakt. zm zme baka baka kararr. Dede Nuriye dedi: adi kotu, dt; Ba dii kanad.
u kza bak, yere dt. Ko! ko! Kz kaldr. Ben de koarm. Vurdu. Ben ok ile bir kartal vurdum. Ben sen biz
siz. Sami, ben senden bym. Biz kediye st verdik. Benim iki kuzum var. Kara kuzumu severim. koyunlar
nekler sr ile kye dnyorlar. Babam bize dedi: imdi sokak yasak! u yaramaz kedi size bakyor. Ekrem et ile
ekmek yedi. Bu kyde deve var m? Deve yok, eek var. Kuzular, koyunlar, inekler, kzler, kye dnyorlar.
Kyl trk sylyor. Kzlar oynuyorlar. Tarlada baak var. Sokakta alay yryor. u dolapta iyi bal var. Bu ders
kolaydr. Bu ekerci ucuz eker verir. Boru dt, cam krld. Arabac atlarna ot arad, dede bize bir bilmece
syledi: Yz deriden, kulaklar demirden? Ben adiye bir boru, Nuriye bir ddk aldm. Day bize brek ald.
Bu kaz m, u rdek mi byk? Kz yaz yazd. Kazlar derede yzyorlar. Kuzular yolda yryorlar. Kzlar oyun
oynuyorlar. Kazlar, rdekler krda uyurlar. Terzi kz anneme yardm eder. Taze brek yedim. Anne bu kza bak!
Borumu krd.
TDAD
66
2010
NC METN
BRNC SZ
Ey karde! Benden birka nasihat istedin. Sen bir asker olduun iin askerlik temsiltiyle, sekiz hikyecikler ile
birka hakikat nefsimle beraber dinle. nki ben nefsimi herkesten ziyade nasihta muhta gryorum. Vaktiyle
sekiz yetten istifade ettiim sekiz sz biraz uzunca nefsime demitim. imdi ksaca ve Avm lisanyla nefsime
diyeceim. Kim isterse beraber dinlesin.
Birinci Sz
Bismillah her hayrn badr. Biz dahi bata ona balarz. Bil ey nefsim, u mbarek kelime slm nian olduu
gibi, btn mevcudatn Lisan- hliyle vird-i zebndr. Bismillah ne byk tkenmez bir kuvvet, ne ok bitmez bir
bereket olduunu anlamak istersen, u temsil hikyecie bak dinle!. yle ki:
Bedev Arab llerinde seyahat eden adama gerektir ki, bir kabile reisinin ismini alsn ve himeyesine girsin. T
aklerin errinden kurtulup hctn tedrik edebilsin. Yoksa tek bayle hadsiz dman ve ihtiyactna kar
perian olacaktr. te byle bir seyahat iin iki adam, sahraya kp gidiyorlar. Onlardan birisi mtevazi idi. Dieri
marur... Mtevazii, bir reisin ismini ald. Marur, almad... Alan, her yerde selmetle gezdi. Bir kt't-tarka rast
gelse, der: "Ben, filn reisin ismiyle gezerim." ak defolur, iliemez. Bir adra girse, o nam ile hrmet grr.
teki marur, btn seyahatinde yle belalar eker ki, trif edilmez. Daima titrer, daima dilencilik ederdi. Hem
zell, hem rezil oldu.
te ey marur nefsim! Sen o seyyahsn. u dnya ise, bir ldr. Aczin ve fakrn hadsizdir.
Dmann,hctn nihayetsizdir. Mdem yledir; u sahrann Mlik-i Ebed'si ve Hkim-i Ezel'sinin ismini al. T,
btn kinatn dilenciliinden ve her hdisatn karsnda titremeden kurtulasn.
Evet, bu kelime yle mbarek bir definedir ki: Senin nihayetsiz Aczin ve fakrn , seni nihayetsiz kudrete, rahmete
raptedip Kadr-i Rahm'in derghnda aczi, fakr en makbul bir efaat yapar. Evet, bu kelime ile hareket eden, o
adama benzer ki: Askere kaydolur. Devlet namna hareket eder. Hibir kimseden pervs kalmaz. Kanun namna,
devlet namna der, her ii yapar, her eye kar dayanr.
Bata demitik: Btn mevcudat, Lisan- hl ile Bismillah der. yle mi?
Evet, nasl ki grsen: Bir tek adam geldi. Btn ehir ahalisini cebren bir yere sevketti ve cebren ilerde altrd.
Yaknen bilirsin; o adam kendi namyla, kendi kuvvetiyle hareket "etmiyor. Belki o bir askerdir. Devlet namna
hareket eder. Bir padiah kuvvetine istinad eder. yle de her ey, Cenb- Hakk'n namna hareket eder ki;
zerrecikler gibi tohumlar, ekirdekler balarnda koca aalar tayor, da gibi ykleri kaldryorlar. Demek herbir
aa, Bismillah der. Hazine-i Rahmet meyvelerinden ellerini dolduruyor, bizlere tablaclk ediyor. Her bir bostan,
Bismillah der. Matbaha-i kudretten bir kazan olur ki: eit eit pekok muhtelif leziz taamlar, iinde beraber
piiriliyor. Herbir inek, deve, koyun, kei gibi mbarek hayvanlar Bismillah der. Rahmet feyzinden bir st emesi
olur. Bizlere, Rezzak namna en ltif, en nazif, b- hayat gibi "bir gday takdim ediyorlar. Herbir nebat ve aa ve
otlarn ipek gibi yumuak kk ve damarlar, Bismillah der. Sert olan ta ve topra deler geer. Allah namna,
Rahman namna der, her ey ona musahhar olur. Evet havada dallarn intiar ve meyve vermesi gibi, o sert ta ve
topraktaki kklerin keml-i shletle intiar etmesi ve yer altnda yemi vermesi; hem iddet-i hararete kar
aylarca nzik, yeil yapraklarn ya kalmas; tabiiyynun azna iddetle tokat vuruyor. Kr olas gzne parman
sokuyor ve diyor ki: En gvendiin salbet ve hararet dahi, emir tahtnda hareket ediyorlar ki; o ipek gibi yumuak
damarlar, birer as-yi Ms (A.S.) gibi
emrine imtisl ederek
TDAD
67
2010
talar akk eder. Ve o sigara kd gibi ince nazenin yapraklar, birer a'z-yi brahim (A.S.) gibi ate saan hararete
kar
yetini okuyorlar.
Mdem her ey mnen Bismillah der. Allah namna Allah'n ni'etlerini getirip bizlere veriyorlar. Biz dahi Bismillah
demeliyiz. Allah nmna vermeliyiz. Allah nmna almalyz. yle ise, Allah nmna vermeyen gafil insanlardan
almamalyz...
Sual: Tablac hkmnde olan insanlara bir fiat veriyoruz. Acaba asl mal sahibi olan Allah, ne fiat istiyor?
Elcevab: Evet o Mn'im-i Hakiki, bizden o kymettar ni'metlere, mallara bedel istedii fiat ise; eydir. Biri:
Zikir. Biri: kr. Biri: Fikir'dir. Bata "Bismillah" zikirdir. hirde "Elhamdlillah" krdr. Ortada, ''bu
kymettar hrika-yi san'at olan nimetler Ehad- Samed'in mu'cize-i kudreti ve Hediye-i rahmeti olduunu
dnmek ve derk etmek'' fikirdir. Bir pdiahn kymettar bir hediyesini sana getiren bir miskin adamn ayan
pp, hediye sahibini tanmamak ne derece belhet ise, yle de; zhir mn'imlere medih ve muhabbet edip,
Mn'im-i Hakiki'yi unutmak; ondan bin derece daha belhettir.
Ey nefis! byle ebleh olmamak istersen; Allah nmna ver, Allah nmna al, Allah namna bala, Allah nmna ile.
Vesselm.
DRDNC METN
BERAT
ZN- HMAYUNUM OLMUDUR
ARZ-I BENDE- B MKDAR OLDUR K,
EVKETL, KERAMETL, MEHABETL, KUDRETL, VEL NMET EFENDM.
ERBAB-I STHKAKDAN SEYYD BRAHM HALFE ARZ-I HAL SUNUB STANBULDA VAKI KARAK
HSEYN ELEB CAM ERFNN HITABET MAHLL OLMAKLA;
MAHLLNDEN KENDYE(KENDSNE) SADAKA BUYURULMAK BABINDA STD YI NAYET
ETMEKLE BALASI ZN- HMAYUNUM OLMUDUR;
DEY HATT-I HMAYUNUM EVKET MAKRUNLARIYLA TEZYN BUYURULMAK BABINDA EMR
FERMAN
EVKETL KERAMETL MEHABETL KUDRETL VEL NMET EFENDM PADAHIMINDIR.
BENC METN
Hu
Bab- Ali
Dahiliye Nezareti
Emniyet-i umumiye mdiriyeti
Umumi : .
Hususi :..
115
Haleb Vilayetine
Haleb'de bulunan yabanc Ermenilerin bil istisn Raka, Zor ve Kerek cihetlerine sevklerine Muhcirn Mdr kr Bey
tarafndan lzm gsterilmi ve keyfiyet nezretce de mnsib grlerek mm ileyhe teblt- lzime f olunmu olmala
vilyetcede tedbr-i mukteziyenin ittihz.
F 4 Tern-i evvel sene [1]331 (17 Ekim 1915 )
Nazr
mza
ifre
TDAD
68
2010

ALTINC METN
Hu
ifre
Bab- Fetva
Daire-i Meeyhat- slamiye
Tahrirat Kalemi
Diyarbekir vilayeti merkez kads Ali Necib Efendiye
Tezkire
168
Faziletl Efendm.
Umur- mevduanza mbaeret tarihinden itibaren maaa mstahak olacanzn ol babdaki istidadnz
zerine muhasebe ifadesiyle iarna mbaderet klnd.
Fi 23 Muharrem sene 1333(1914) ve Fi 29 Terin-i Sani sene 1330 ( 12 Aralk 1914 )
eyhl-slam namna
Mstear
YEDNC METN
KTAB-I BAHRYE
..Eer vak olub mezkur (zikredilen) eski Foaya varur olsalar zikr olan Hzr lyas Adasnn kbleden
yanndan girb karlar. Mezkur yer ifratla (ar) derindr. Andan sonra mezkur Eski Foanun liman Hudayi
bedel (tabii gzellik) limandur. Ulu baralar (byk sava sandal) girr kar yz pare (para) gemiye
mtehammil (dayanan) limandur. ri gemiler ta kala nne varurlar. Kenara ( ? ) olub yaturlar. Mezkur kalanun
gn dousu tarafnda kadrga dolab ol kala dibinde yaturlar. Zira mezkur kalanun taraf deryadur ve bir
taraf karyedr (ky) (veya karayadur) ve bade (sonra) mezkur limanun bucana Tekir Bahas dirler ol bucak
(taraf) sdur kenara kayk varmaz. Mezkur Tekir Bahasn gn bats lodos tarafna doladkda Deve Boynu
dirler bir burun var. Ol burnun kble tarafnda bir bucak var. Mezkur bucakda poryazlu gnlerde yaturlar. Mezkur
bucaun tekrar kble tarafnda Keklik Liman dirler hudayi (doal) bir liman vardur. Mezkur limanun iinde kble
taraf sdur. Ana (ona) varan gemiler yldz tarafnda yatur ve bade (sonra) mezkur limanun tekrar kble
tarafnda bir mil mikdar denizde Venedik Kayalar dirler yldza kbleye yatur birka azim talar vardur. Ol
talarun baz su yznde..
SEKZNC METN
MAKALAT
Bu bab Marifetn maruflarn (bilinen) cevablarn beyan klur.
Ol kutb- alem buyurur kim (ki) : Gnl bir ehristandur. Hak Subhanehu ve Tela ardan srayaya (topran
altna) dein neki yaratd ise ol gnl ehristanda vardur iki sultan Var bir Rahmanidr ve birisi eytanidr.
Rahmani sultanun ad akldur nayibi imandur suba miskinlikdr (fakirlikdir) ve hem yren sa kulanda yedi
kala vardur her bir kalaya Hak Telann bir dizdar mekkeldr ve ol dizdarun ad malumdur (bildirilmidir)
evvelki (birinci) dizdar ilimdr ikinci dizdar sabrdur nci dizdarun ad edeb hayadur drdnci dizdarun ad
sabrdur beinci dizdarun ad perhizdr altnc korkudur yedinci oddur (atetir).
Pes her bir dizdarun yz bin cesedi var yani hzmetkar var bular kamus (bunlarn hepsi) iman bekcileridr .
Bu ileri temam klduk Hak Teladan diledk marifet yari kld ve hem be nesne yani be hilat ta geldi.
Ol hilat ilhamdur ikinci fehmdr nci akdur drdnci evkdr beinci muhibb olmakdur.
Pes bunlar cana kond can dirildi akl marifet old geleni varan.
Zira kim cmle nesneler canile dirildi can marifetle diridir .
mdi marifetler can erenler candur marifetsz can hayvanlar candur.
Pes aziz canlar dirsin (dersin) can ka drldr ?
Ve hem can dirildi dersin
Pes can ld ? l nite (nasl) ola ?
Ho (gzel) sordun ya can arif
Anlar kim (onlar ki) .
TDAD
69
2010
ARAPA KELMELERN
OKUNUU
TDAD
70
2010
III. BLM
ARAPA KELMELERN OKUNUU
Osmanl
Trkesinde zellikle Klasik dnemde Arapa isimlere, sfatlara ve
tamlamalara ok sk yer verilmitir. Hatta baz beratlarn dua ksmnda ekimli fiiller dahi
kullanlmtr.
Arapa kelimeler, mastar olarak harflik kk kelimelerden oluur. Yeni retilen

btn kelimeler, balangtaki bu harflik kk kelimelere dayanr. Bylece kelimenin
kkenini bildiimizde yeni retilen kelimeleri okumak ve anlamak kolaylar. Buradaki
amacmz sizlere Arapay retmek deil, sadece Osmanlca kelimeleri daha iyi
kavramanz salamaktr.
Kitabmzn bu blmne kadar Matbu ve Rika yaz eitlerini grdk ve rendik.

Bu blmde Osmanlnn zellikle Klasik Dneminde, Mhimme Defterlerinde ve Berat gibi
resmi yazlarda kulland ve tamamen Mslman Trklerin oluturduu Divani Yaz
eidini, rnekleriyle birlikte greceiz. Bu yaznn Celi Divani ve Divani krmas gibi
eitleri vardr
imdi gelin Divani yazy, Rika ile karlatrarak hep beraber yakndan inceleyelim.
TDAD
71
2010
Yirmi Altnc Ders

sm-i Fil
Arapada btn kelimeleri ve fiilleri
Yapan Kii
( yapmak) mastaryla gstereceiz.
>=
mil
Zlim
kir
Hbir
rif
Ktil
sm-i Filin ekilde cemi
mir
Chil
Tlib
hid
bid
lim
Hlk
Ktib
Nzr
(oulu) olur. Bunlardan biri veya bir ka mehur
olabilir.
TDAD
72
2010
Yirmi Yedinci Ders

sm-i Mefl
Yaplan
>=
Maml
Mazlm
Mahlk
Memn
Malm
Maktl
Mektb
Matlb
Mechl
Memr
Meln
sm-i Mefln iki ekilde cemi
Marf
( oulu) olur. Bunlardan biri veya ikisi mehur
olabilir.

TDAD
73
2010
Yirmi Sekizinci Ders

fl Bb
Geili Fiil
>=
krm
lm
rd
dhl
btl
snd
hrc
krr
ftr
Btn harfli kkleri, fal babna sokamayacamz gibi; Btn bablarda,

kelimelerin Fail ve mefulleri olmayabilir veya Osmanl Trkesinde
kullanlmayabilir.
>=
>=
>=
muhbir
mfrit
mslim
msrif
muhbir
mnkir
mkrem
murad
mnker
msbet

ihbarat
idhalat

.
TDAD
74
2010
Yirmi Dokuzuncu Ders

Tefl Bb
Geili Fiil
>=
Tevhd
Tekzb
Tarf
Talm
Tedrs
Taksm
Tekl
Tebrk
Teslm
=> => =>
Muharrib
Muvahhid
Mfessir
Mceddid
Mderris
Muallim
Mkerrer
Mreffeh
Mukaddem
Mrekkeb
Mukarrer
Msellem

Tekilat
Talimat
Taksirat
Tahribat
Teklifat
Tedrisat
.
TDAD
75
2010
Otuzuncu Ders
Mufale Bb
delik Fiili
>=
Muhkeme
Mukvele
Muhfaza
Muhrebe
Msbaka
Mrcaat
Mzkere
Mnsebet
Muhlefet
Bu Bbn meful ok az gelir.
=> => =>
Mlyim
Muhcir
Mnsib
Muhfz
Muhbir
Mhid

Mukyest
Muvent
Mukvelt
Muhbert
Mhed
Muhtab

.
TDAD
76
2010
Otuz Birinci Ders

nfil Bb
=>
nklb
Dnllk Fiili
nkif
nksm
nfilk
nkisf
nfihm
Bu Bbn meful ve cemi yoktur.
=>
Mnkesir
Mnhasr
Mncemid
Mnharif
Mnhall
Mnhasif

.
. .
.
TDAD
77
2010
Otuz kinci Ders

ftil Bb
Dnllk Fiili
>=
tirk
ntizm
htim
ftihr
ctihd
rtic
ctim
tirz
htiml
Bu babn dzensiz kalptaki fiillerinden bazlar unlardr.
ftir
ttifk
zdivc
ttihd
ddi
Izdrb
=> =>
Mntakil
Mctemi
Mrtezk
Mrtehin
Mttefik
Mctehid
Mntahab
Muhtemel
Muhterem
Muhteem
Mterek
Muntazam
TDAD
78
2010
Otuz nc Ders
Tefel Bb
Dnllk Fiili
>=
Tahamml
Tecessm
Tevelld
Teekkr
Tevecch
Tesettr
Tasarruf
Tereddd
Tebessm
=> =>
Mteaddid
Mutasavvf
Mtevekkil
Mtefekkir
Mutahasss
Mteekkir
Mutasavver
Mutaassb
Mtevekkil
Mtevellid
Mteveccih
Mutasarrf

TDAD
79
2010
Otuz Drdnc Ders

Tefl Bb
telik Fiili
>=
Tesadf
Tevazu
Tevatr
Bu Bbn meful ve cemi yoktur.
=>
Mtezyid
Mtesnid
Mtebih
Mtemd
Mtecsir
Mtevzi

TDAD
80
2010
Otuz Beinci Ders

stifl Bb
Geili Fiili
>=
stikll
stimlk
stikbl
stihdm
stifr
stikrr
Bu babn fail ve mefullerinin yazl ayn olup cmle ierisindeki anlamna gre
okunur.
=> =>
Mstakill
Mstakim
Msterik
Mstafi
Mstahsil
Mstecil
Mstear
Mstehakk
Mstehcen
Mstesna
Mstakbel
Mstacel

TDAD
81
2010
Otuz Altnc Ders

Arapa simlerin oul Yaplmas
Arapa simler halde bulunur. Mfret(Tekil), tesniye(kili oul) ve cem(oul).
Tesniye Arapaya zg bir ouldur.
Arapada isimlerde Cem ise dzenli (cemi Salim) ve dzensiz (Cemi Mkesser)
olmak zere ikiye ayrlr.
Arapada isimler erkek (mzekker) ve dii (mennes) olmak zere ikiye ayrlr. Bu
yzden cemi salim de mzekker ve mennes olarak ikiye ayrlr.
1. Tesniye(kili oul)
Berreyn
Bahreyn
Tarafeyn
Memleketeyn
Devleteyn
2. Cemi Mzekkeri Salim (Dzenli Erkek oul)
rifn
Gfiln
Tlibn
Muallimn
Mslimn
rifn
Gfiln
Tlibn
Muallimn
Mslimn
3. Cemi Mennesi Salim (Dzenli Dii oul)
rift
Gfilt
Tlibt
Muallimt
Mslimt
TDAD
82
2010
Efl Vezni
Efl Vezni
Ahbb
Akrn
Enhr
Evkf
Evrk
Esbb
Erzk
Efkr
Emlk
Erkn
Efil Vezni
Asfiy
Ekiy
Akrab
Enbiy
Evliy
Fut Vezni
Duht
Guzt
Vult
Kuzt
Ust
Ful Vezni
Kubr
Hurf
Buyt
Umr
Ulm
Nukl
Suyf
Mlk
Futh
Kulb

TDAD
83
2010
Fil Vezni
Ricl
Diyr
bd
Bild
Cibl
Efile Vezni
Esliha
Elbise
Elsine
Emkine
Ezmine
Feil Vezni
Vesit
Akid
Resil
Netic
Vezif
Fevail Vezni
Tavif
Havdis
Cevhir
Kavid
Sevhil
TDAD
84
2010
Fevl Vezni
Devvn
Havtn
Havkn
Tevrh
Kavnn
Felil Vezni
Tercim
Ansr
Cevhir
Askir
Deftir
Fell Vezni
eytn
Karbn
Kandl
Seltn
Cemhr
Tefl Vezni
Tekrr
Teklf
Terkb
Temsl
Tevsr
TDAD
85
2010
Fual Vezni
Tuhaf
Zmer
Dvel
mem
Cmel
Fuul Vezni
Sufun
Turuk
Suhuf
Ktb
Rsul
Efl Vezni
Ebhr
Elsn
Ehr
Enfs
Encm
TDAD
86
2010
Otuz Yedinci Ders

Arapa sim Tamlamalar
Arapa isimler belirli ve belirsiz olarak ikiye ayrlr. Kelimeyi belirli klan ek ise ()
(Harf-i Tarif) taksdr. Bu ngilizcedeki (The), Almancadaki (Das), Franszcadaki (La)
taks gibidir.
Arapa harfler 14 emsi ve 14 Kameri olmak zere toplam 28 harftir.
ki kelimelik tamlamalarda Harfi Tarif ikinci kelimenin banda gelir ve birinci kelime
ile birlemez.
Tamlamalarn okunuu ikinci kelimenin bandaki (Harfi Tariften sonra) ilk harfe
gre okunur.
emsi Tamlamalar
Birinci kelimenin son harfi tre, ikinci kelimenin ilk harfi (Harfi tarif okunmadan)
eddeli ve stn okunur.
Arapa emsi Harfler

Nrems
Tcttevrh
Drssaade
Hayrnns
Katuttark
Ulmuddn
Abdullah
Mrzzikr
Drttalm
TDAD
87
2010
Kameri Tamlamalar
Birinci kelimenin son harfi tre, ikinci kelime Harfi tarif ile birlikte eddesiz okunur.
Arapa Kameri Harfler

Nrlkamer
Beytlml
eyhlislm
Drlfnn
Guztlmslimn
Hrkulde
Reblevvel
Sliflbeyn
Drlbedyi
Birinci kelime zaman veya mekn zarflarndan biri ise ilk kelime tre deil stn
okunur.
Beynelmilel
Beynenns
Kablettrh
Badelyevm
Tahtelbahr
Fevkelde
Minelbb
Hasbelkader
TDAD
88
2010
Birinci kelime ( ) harfi ise (Bi) eklinde, ( ) eki ise (Fi) eklinde okunur.
Bilahire
Bilklliye
Bizzt
Bilakis
Filhakika
Filasl
kelimelik tamlamalarda ikinci kelimenin sonu mutlak esre ile okunur.
F nefsilemir
Hdimlharameynilerefeyn
l ahirilmr
Al tarkilinhisr
Kitb meslihilmslimn
Dvnllugtittrk
Otuz Sekizinci Ders

sm-i Mekan
Arapa fiilerin cereyan ettikleri yerleri bildiren kelimelere ism-i mekan denir.
sm-i mekan ikisi kyasi ve ikisi semavi olmak zere toplam drt vezindir.
sm-i mekan (Mefil) ( )vezni ile oalr.
Mefal ve Mefil Vezni
Menba
Mahrec
Mabed
Mesken
Mekteb
Merci
Mescid
Mevzi
Menzil
Meclis
TDAD
89
2010
Mefale ve Mefile Vezni
Memleket
Medrese
Mahkeme
Matbaa
Marifet
Mehlike
Mesre
Menzilet
Mefil Vezni
Mehkim
Merkiz
Meclis
Mektib
Marif
Mertib
Menzil
Memlik
Otuz Dokuzuncu Ders

sm-i Alet
Arapa kelimeler (Mifal)( ), (Mifl)( )ve (Mifale) ( ) vezinleri ile ism-i
alet olurlar.
sm-i alet (Mefil) ( )vezni ile oalrlar.
Misma
Mirebe
Mifer
Mirc
Mkta
Mikys
Misvk
Mimea
Mimliha
TDAD
90
2010
Krknc Ders
sm-i Mensub
Arapa kelimelerde ism-i mensub bir ismin bir yere, bir kiiye, bir meslee aitliini
ifade eder.
sm-i mensub kelimenin sununa ( ) eki getirilerek yaplr.
Fkr
Mekk
Mill
lm
Arab
Msr
Semav
Dnyev
Manev
Alev-Ulv
Meden
Bursev
Krk Birinci Ders

sm-i Mbalaa
Trke kelimelerin bana ok, pek, fazla gibi zarflar getirilerek yaplan isimlerdir.
Arapa kelimelerde ism-i mbalaa drt vezinde oluturulur. Bunlar (Fal) ( ) ,
(Fale) ( ) , (Fal) ( ) , (Mifl) ( ) vezinleridir.
Bunlarn dnda da mbalaa bildiren isimler vardr.
Fehhme
Allme
Kahhr
Ayy
Rezzk
Seyyh
Minm
Mimr
Mikdm
ekr
Gafr
Cesr
Miskn
Rahmn
Kayym
Sddk
Rahm
Alm
TDAD
91
2010
Krk kinci Ders

sm-i Tafdil
Arapa kelimeleri (Efal) ( ) veznine sokularak yaplan mukayese ve stnlk
gsteren kelimelerdir.
Trkede sfatlarn bana daha,en,ok,en ok gibi zarflar getirilerek yaplr.
sm-i Tafdil Efal vezni ile oalr.
Elzem
Ekrem
Esfel
Asgar
Ekber
Azam
Ender
Ahsen
Ekmel
Ahmak
Ebleh
Efdal
Elzim
Ekrim
Esfil
Esgir
Ekbir
Ezim
Endir
Ehsin
Ekmil
Ehmk
Eblih
Efdl
Krk nc Ders
Baz Arapa Kelimelerin Okunuu
Baz Arapa kelimelerde yer alan Elif-i Maksure ( ) ve Elif-i Memdude ( ) harfin
normal okunuunun dndadr. rnein;
Man
Dav
Yahy
Mustaf
Mus
Aks
Al
Kbr
ur
Fetv
Bek
Sen
Bin
mer
Sef
Cef
TDAD
92
2010
Krk Drdnc Ders

Arapa Saylar & Gnler & Aylar
Aere
Tisa
Semniye
Seba
Sitte
Hamse
Erba
Selse
sneyn
Vahid
Irn
Tisa
Aere
Semniye
Aere
Seba
Aere
Sitte
Aere
Hamse
Aere
Erba
Aere
Selse
Aere
sna
Aere
Ehad
Aere
Mie
Tisn
Semnn
Sebn
Sittn
Hamsn
Aere
Erban
1205
1304
1119
EYYAM
Selsn
Irn
Essebt
Elcuma
Elhams
Elerbia
Esslse
Elisneyn
Elehad
HUR
Cmadelhire
Cmdelevvel
Reblahir
Reblevvel
Safer
Muharrem
Zilhicce
Zilkade
Ramazn
abn
Receb
evvl
TDAD
93
2010
Krk Beinci Ders

Mali Takvim ve Rumi Aylar
Mali Takvim; Miladi 1840 - Hicri 1256 ylna kadar Hz. Muhammed'in Mekke'den
Medine'ye hicretini balang kabul eden ve ayn dnya evresinde dolanmn esas alan
354.367 gnlk Kameri Takvim sistemi zerine, Miladi 1840 - Hicri 1256 ylndan itibaren de
dnyann gne etrafnda dolanmn esas alan 365.2422 gnlk emsi Takvim sistemi
zerine kurulmu karma bir takvim sistemidir.
Mali Takvimin Tarihi Geliimi

* 1677 ylnda Ba Defterdar Hasan Paa'nn (vefat 1684) teklifi zerine 33 senede 1 sene
atlanmak suretiyle Kameri Takvim ile emsi Takvim arasndaki fark dikkate alarak, mali
kaytlarn buna gre dzeltilmesini istenmitir.
* 1333 Rumi yl teknik sebeple 1 Mart'tan balamakla beraber 10 ay devam ederek, 31
Kanunievvel (Aralk) 1333 (miladi 1917) gn sona ermi ve 1 Knunusani (Ocak) 1334 =1
Knunusani (Ocak) 1918 olarak balatlmtr. 1840 ylndan beri Jlyen usulne gre
yryen mali ve resmi muamelattaki tarihi kaytlar, 1918 tarihinden itibaren Gregoryen
usulne gre devam ettirilmi ve ylba 1 Ocak tarihine alnmtr. 1334 Rumi (1918 Miladi)
ylndan itibaren, Mali ve Miladi takvimlerdeki ay ve gn fark kalmam ayn olmutur.
Artk sadece sene fark vardr (584 yl).
* 10 Ocak 1945 tarih ve 4696 sayl Kanunla da terinievvel, terinisani, knunuevvel ve
knunusani aylarnn adlar ekim, kasm, aralk ve ocak olarak deitirilmitir.
Rumi Aylar
1. Ay
Mart
7. Ay
Eyll
2. Ay
Nisan
8. Ay
Terin-i
Evvel
3. Ay
Mays
9. Ay
Terin-i Sani
4. Ay
Haziran
10. Ay
Kanun-
Evvel
5. Ay
Temmuz
11. Ay
Kanun- Sani
6. Ay
Austos
12. Ay
ubat
TDAD
94
2010
Krk Altnc Ders

Rumi ve Hicri Yllarn Miladi Yla evrilmesi
RUM YILIN MLAD YILA EVRLMES
1 Knunusani (Ocak) 1334 = 1 Knunusani (Ocak) 1918 olarak ylba eitlenmitir. Bu

tarihten nceki tarihlerin hesaplanmasnda ylbana dikkat edilmesi gerekmektedir. Rumi
Takvim'de ylba mart aydr. Miladi Takvim'de ise ylba ocak aydr. Hesap yaplrken,
Rumi Takvim'de mart ay 1.ay, ocak ay 11.ay ve ubat ay da 12. ay olarak hesaplanr.
a) Rumi 1 Mart 1256 - 15 ubat 1332 (Miladi 13 Mart 1840 - 28 ubat 1917) tarihleri arasndaki
tarih dnmleri iin;
*** Rumi tarih eer ocak veya ubat aylarnda bir tarih ise, yl ksmna 585 rakam (dier
aylar iin 584 rakam) eklenir. Ay ksmna da 13 rakam eklenir ve Miladi tarih bulunur.
b) Rumi 1 Mart 1333 - 31 Kanunievvel 1341 (Miladi 1 Mart 1917 - 31 Aralk 1925) tarihleri
arasndaki tarih dnmleri iin;
*** Miladi yldan 584 rakam karlrsa Rumi tarih bulunur. Ay ve gn fark yoktur, isimleri
ayndr.
1 MART 1333 NCES
584 + 13 GN
1 MART 1333 SONRASI
584 EKLENECEK
HCR YILIN MLAD YILA EVRLMES
Hicri yl 33'e blnz. 1420 : 33 = 43.03 (=43) (A says)

A saysn hicri yldan karnz. 1420 - 43 = 1377 (B says)
B saysn 622 ile toplaynz. 1377 + 622 = 1999
TDAD
95
2010
METN ALIMALARI
Birinci Metin
Osmnl
Mnsib
Kuvve-i bahriyemizi
Teekkl
Sirede
Bulunanlar
Muhfaza
Osmniye
Edilmi
Etmi
Derece-i kemle
Posta
Gur
Bin yz yedi
Sene
El-yevm
Velikram
Hazretlerine
Pdiah
Hmynumu
Mdrn
Memrlarndan
Efendi
rif Efendi
TDAD
96
2010
kinci Metin
Olunmas
Olundu
Olan
Olanlar
skelelerin
Sanca
Oldur ki
Olunub
Huss
El-beynn
Tahrr
Donanma
le
Fevkel-de
Tbi
Gnderb
stanbul
zmir
brz
Arz- hal
Ana
Sretiyle
Havle-nme
ngiltere
TDAD
97
2010
nc Metin
Rum Beler beine hkm ki:

Bundan akdem sana nice defa ahkam- erife gnderilb mnasib olan mahalde cemiyet
zere olasn dey emrim olman ol emr-i hmayunum mukarrer olub buyurdum ki:
stanbul kadsna ve defterdar Kasm Bee ve mimara hkm ki:

Haliya sen ki defterdarsn mektub gnderb bundan akdem cami-i erif
TDAD
98
2010
Drdnc Metin
Trabzon beine hkm ki:

Haliya olum Bayezid isyan zere olub asker cem edb bundan akdem olum selim tale
bekahu zerine varub
Siverek beine hkm ki:

Siverek kads mektub gnderb Siverekde vak olan ekrad (Krd) taifesi benim hatunum
veya kzm falan nam na mahrem ile kelimat eyledi dey ol kimesneyi hilaf- er-i erif katl
edb harmlerin ve damlarn ihrak edb
Sultan Selim Hazretlerine hkm ki:

Bundan akdem sana hkm hmayunum irsal olunub te canibde bir sahih haber malum
olunca mahruse-i amire
TDAD
99
2010
Beinci Metin

TAHRREN F EVL EHR RAMAZN SENE SEMNE VE ME VE ELF - 1108 (NSAN 1697)

TAHRREN F EVASITI ZLHCCE SENE AERE VE ME VE ELF 1110 (HAZRAN 1699)

REBLAHR(E) SENE HDA AERE VE ME VE ELF 1111 (EKM 1699)
TDAD
100
2010
Altnc Metin

TAHRREN F EVL ZLKADE SENE TSA VE ME VE ELF - 1109 (MAYIS 1698)

TAHRREN F EVASITI REBLEVVEL SENE AERE VE ME VE ELF 1110 (EYLL 1698)

CEMAZYEL ULA SENE HDA AERE VE ME VE ELF 1111 (KASIM 1699)
TDAD
101
2010
FARSA KELMELERN
OKUNUU
TDAD
102
2010
IV. BLM
FARSA KELMELERN OKUNUU
Farsa dil zellikleri bakmndan Trkeye yaknlk arz eder. Fars dili sondan eklemeli
bir dildir. Cmleler ise bata zne, sonda yklem eklindedir. Yklemler ahs ekleri ve
zaman eklerini tarlar.
Btn
bu zellikleriyle beraber gl bir edebiyat diline sahip olan Farsay
Osmanllar kullanm ve edebi eserlerinde yer vermitir. Hatta Seluklular zamannda

tamamyla Farsa eserlerin yazld grlmtr (Mesnevi gb.).
Kitabmzn bu blmnde Osmanlcada kullanlm olan Farsa ekleri ve kelimelerin

yazln greceiz. Ayrca ran kkenli olan Hatt- Talik yazsn inceleyeceiz. Tevk
hattnn 14. asrda randa kazand deiiklikle ortaya km olan bu yaz daha ok resmi
yazmalarda kullanlmtr.
Talik
asma, aslma anlamna gelmektedir. Bu ad almasnn sebebi harflerin
birbirine aslm gibi bir manzara arz etmesinden ileri gelmektedir. Talik yaz her eyden
nce harf ekillerinin oranl ve izgilerinin musikisi ile dikkati eker.
Talik yazda slup vardr. ran Talik slubu ve Osmanl Talik slubu. Anadoluda
hattatlar 14. yzyla kadar ran slubunun etkisinde kald. Fakat Trk hattatlar bu yazda
kendi gr ve sanat anlaylarn uygulamlardr. Yesrnin ncl ve olu Yesr-zade
Mustafa zzetin gayreti ile yeni bir slup meydana geldi. Hametli slsn yannda ince,
kavisli, narin yaps ve harekesiz yazlyla ho ve iir gibi grne sahip olan bu talik
hattnn hurde(kk) ve hafi(ince) denilen ekli edebi eserlerde ve divanlarda kullanlm,
fetvahanenin de resmi yazs olmutur.
Talik yaznn en nemli zelliklerinden biri, eri izgilerdir. Yer yer incelip kalnlaan
harfler ve balantlar, canllk, akclk verir. Her trl hareke ve tezyinat klfetinden
kurtulmu, sade, plak, incelerek eilen izgiler, aslp duran son derece ll anaklar,
uzayp giden keideler (ekililer) meleklemi, zengin dou kltrnn ve ruhunun ortaya
k olarak grnrler. Talik hattnda elif ve lamlar soldan saa doru meyletmi; vay, fe,
kaf, mim gibi harflerin gzleri kapanarak klmtr. Be, sin, fe, kaf gibi harflerin kollar
uzayp gitmi, harfler aslp kalmtr.
Kalnl sls kadar olan bu yazy rivayete gre Hoca Ebul Al , Pehlevi ve Kufi
yazlarn birletirmek suretiyle icat etmitir.
TDAD
103
2010
TDAD
104
2010
Krk Yedinci Ders

Farsa n Ekler
Farsada en sk kullanlan n eklere burada yer vereceiz.
Farsa olumsuzluk ekleri olan ( )ve ( )ekleri, kelimelere n ek olarak gelir.
Arapada buna benzer olumsuzluk bildiren( )eki vardr.
Bi hesab
Bi nemek
Bi perva
Bi sud
Bi kar
Bi hude
Bi haber
Na dan
Na mahrem
Na makbul
Na msaid
Na iz
Na ar
Na aina
Bila kayd
Bila fasla
Bila tehlike
Bila perva
Bila mazeret
Bila mhlet
Bila cret
Farsa (zere) anlam tayan ( ) eki kelimelerin nne gelir.

Arapada buna benzer ( )eki vardr.
Ber mucib
Ber vech
Ber bad
Ber kemal
Ber karar
Ber hurdar
Alelekser
Alelhusus
Alelicmal

Alelitlak
Ber du

Alelade
Alelacele
Aleddevam
Farsa (den) (dan) anlam tayan ( ) eki kelimelerin nne gelir.

Arapada buna benzer ( )eki vardr.
Ez can
Ez nev
Ez kadim
Ez ber
Ez dil
Ez kaza
Ez cmle

Minel
evvel

Min gayri
hadden
Min
tarafillah
Minelak

Minelan
Min cmle
Min bad
TDAD
105
2010
Der pey
Der miyan
Der kemin
Der kenar
Der hal
Der an
inde
Der uhde
Hem fikir
Hem sal
Hem ehri
Hem ire
Hem zemin
Hem an
Hem cins
Ayniyet
Krk Sekizinci Ders

Farsa Son Ekler
Peygam-ber
Renc-ber
Sefer-ber
Reh-ber
Bar-ber
Name-ber
Dil-ber
Ber
Yek-var
Seza-var
Har-var
st-var
ah-var
Var
mid-var
Ab-gir
Avare-var
eb-gir
Pi-gir
Kef-gir
Bar-gir
Cihan-gir
Taraf-gir
Gr
Hacet-mend
Gile-mend
Gayret-mend
Erc-mend
Derd-mend
Dani-mend
Behre-mend
Mend
ah-ane
Peder-ane
Mest-ane
Merd-ane
Masum-ane
Ane
Marur-ane
Gnah-kar
Feda-kar
Cefa-kar
Beste-kar
Sanat-kar
Hdmet-kar
Hile-kar
Kr
Gl-zar

Dost-ane
Mekan bildiren ekler ise unlardr.
Har-zar
re-zar
Ney-zar
Lale-zar
Kit-zar
Kuh-istan
Bu-istan
eb-istan
Zem-istan
Kabr-istan
kamet-gah
badet-gah
Gzer-gah
Dest-gah
emen-zar
Zar
Gl-istan
Acem-istan
stan
Der-gah
Dani-gah
Karar-gah
Gah
TDAD
106
2010
Krk Dokuzuncu Ders

Farsa simlerin oul Yaplmas
Farsa isimlerde tpk Arapada olduu gibi Erkek ve Diilik zellii yoktur. Bu
ynyle Arapaya nazaran Farsa kelimelerin oul yaplmas daha kolaydr.
Yalnz Farsa kelimelerde, canl ve cansz nesnelerin oul yaplmas srasnda kelime
sonuna getirilen ekler farkllk arz eder.
Canl varlklarn oulunda kelimenin sonuna veya eki , cansz varlklarn
oul yaplmasnda ise kelime sonlarna eki getirilir.
Ahuan
ahan
Hacegan
Merdan
An
Tasmeha
Tkmeha
Mahha
Asiyabha
Ha
Bendegan
Baheha
Ellinci Ders
Farsa sim Tamlamalar
Farsa sim tamlamar ana esaslaryla blmde incelenir. Srasyla :
a. zafet kesresi ile
b. zafet yesi ile
c. Kesik izafet ile tamlamadr.
Eer tamlama birden fazla kelimeden oluuyorsa buna Zincirleme Tamlama denir.
l tamlamalarda bazen son iki kelime kesik tamlama olabilir.
l tamlamalarn birounda son iki tamlamann Arapa kurallara gre
yaplandn grrz.
l tamlamalarn bazlarnda son iki tamlamann arasn ve balac girer.
Meydan- harb
Devlet-i Aliyye
Hatt- hmayun
Umur- devlet
Divan- hmayun
Asakir-i slamiye
Kulb- nas
Serdar- ekrem
TDAD
107
2010
Derya-y siyah
Ordu-y hmayun
Umera-y memleket
Vzera-y izam
Der-saadet
Ser-asker
Alem-penah
Mir-alay
Vali-yi vilayet-i Msr
Memalik-i devlet-i aliye

Asakir-i zafer-rehber
Vezir-i dur-endi
Mektub- mergubul slub
Devlet-i iled devam
Dman- din devlet
emir-i gaza ve cihad
Elli Birinci Ders

Farsa Saylar & Gnler & Aylar
Penc (be)
ehar (drt)
Se ()
D (iki)
Yek (bir)
Deh (on)
Neh (dokuz)
Het (sekiz)
Heft (yedi)
e (alt)
ehardeh (ondrt)
Sizdeh (on)
Devazdeh (oniki)
Yazdeh (onbir)
Nevazdeh (ondokuz)
Hejdeh (onsekiz)
Heftdeh (onyedi)
azdeh (onalt)
Panzdeh (onbe)
Bist (yirmi)
TDAD
108
2010
Pencah(elli)
ihil(krk)
Si(otuz)
Bist(yirmi)
Deh (on)
Sad(yz)
Neved(doksan)
Hetad(seksen)
Heftad(yetmi)
ast(atm)
esad(altyz)
Pansad(beyz)
eharsad(drtyz)

Sisad(yz)
Dvist(ikiyz)
Du hezar(ikibin)
Hezar(bin)
Nhsad(dokuzyz)
Hetsad(sekizyz)
Heftsad(yediyz)
RUZHA
enbe
Cuma
Pencenbe
eharenbe
Denbe
Yekenbe
MAHHA
Seenbe
6. ehriver
5. Mordad
4. Tir
3. Hordad
2. Urdibihit
1. Ferverdin
12. spend
11. Behmen
10. Dey
9. Azer
8. Aban
7. Mihr
TDAD
109
2010
METN ALIMALARI
Birinci Metin
Ah mineel mevt
Kakclar kethdas
Hac Emin Aann
Mahdumu maliye mmeyyizlerinden
Merhum Hac Baki Efendinin
Zevcesi salihat- mmetden
Merhume Hadice Hayriyye
TDAD
110
2010
kinci Metin
Ah minel mevt
On sekiz yamda Balkanlar ettim rezm-gh
Hainann sai mhinleri oldu mania
Ya ehid ya intikam sevdasna kodum bu dem
Yirmi bir yamda eridi hayata hatime
Zabitan kardalarmla Mslimanlardan ricam
Tevfik Paa Zade Hasan Neete bir Fatiha
1333
Sene
TDAD
111
2010
nc Metin
Ya Hazreti Muhammed Mevlana Celaleddini Rumi

skdar mevlevihanesi
Post-niini readetl
Ahmed Arif Efendi
Hazretlerinin kerimesi
Ve Hafz Sleyman Efendinin
Halilesi merhume ve mafurun leha
erife Saliha Hrmz Hanm
Ruhu erifi in El-Fatiha
Fi 15 Safer
1284
Sene
TDAD
112
2010
Drdnc Metin

Hvelbki
eyhlislam- esbak
Arab Zade Arif Efendi
Ahmed Arif Efendi
Merhumun necl-i mkerremleri
Reisl-ulema sabkan sadr-
Rumeli merhum ve mafur
El-Hac Muhammed Sadullah Efendi
Ruhin El-Fatiha
1259
Sene
TDAD
113
2010
Beinci Metin
Darl-irfan
Hakan- zaman- sultani Muhammed Read Han Hamis hazretlerinin
Devr-i celil-i saltanatlarnda Edirne valisi Hac Adil Be Efendi
Hazretlerinin measir-i hayriyyelerine ilaveten ve mceddeden ina olunmudur
1332
sene
TDAD
114
2010
Altnc Metin

1329
Ab- hayatn ayn olan u emenin
Asar gedi varmad kimse farkna
Buldu emanet eyledi ihya mceddeden
Verdi hayat dorusu Glhane Parkna
TDAD
115
2010
Yedinci Metin
Ve minel mi klli eyin hay*

Sahibl-hayrat vel-hasenat sadrazam- esbak
Merhum mafurleh Siyav Paa ruhin rzalillah
El-Fatiha
1011
*Diri olan her ey sudandr.
TDAD
116
2010
Sekizinci Metin
Kble-i hacat ola ahan- dehre daima

Arz odasn kld nev-bnyad Sultan Mustafa
TDAD
117
2010
LUGTE
TDAD
118
2010
LGTE
(F) : Su
(F) : Hayat suyu
(F) : Su biriken yer, havuz
A) : Nihayet, son olarak
(F) : Su deirmeni
(F) : Gk, sema
(F) : Serseri, isiz, aylak
(F) : Ses, seda
A) : Halk
(F) : Ceylan, karaca
(F) : Ka
(A) : Aptal
(A) : Meydana karma, gsterme
(A) : Bir olma, birleme, ayn fi-kirde olma
(A) : Kabul etme
(A) : Giyecek eyler
(A) : Toplanma, bir araya gelme,
toplant
(A) : Yakma, yaklma
(A) : Padiaha ait hkm ve emirler
(A) : Diriltme, canlandrma
(A) : Edebli, terbiyeli, terbiye alm, edebiyat
(A) : Hak kazanm olanlar, hak
sahipleri
(F) : tibarl, erefli, muhterem
(A) : Bir eyi birisi iin yapt deme, iftira etme

(A) : Doru yolu gsterme, uyarma
(F-A) : Bu arada, balca, zellikle
(A) : Evlenme
(F-A) : Eskiden beri
(A) : Balangc olmayan
(F) : Yeniden
(A) : ncekinden daha nceki, daha eski
(A) : Yalvararak isteme, dileke
(A) : Kendi bana olma, kimseye
baml olmama
(A) : Dayanma, gvenme
(F) : Salam, kuvvetli, dayankl
(A) : En sefil, en aa
(A) : Yazl haber verme
(A) : En kk
(A) : yi bir hale koyma, iyiletirme, dzeltme
(A) : Yok olma
(A) : Asrlar, yzyllar
(A) : Ar, ar gitme, ileri gitme
(A) :lk, nce, nceki, daha nceki
(A) : Birine zorla i yaptrma,
tiksinme
(A) : Bugn, u anda, hala, imdi
(A) : Emanet edilmi iler
(A) : Bir eyi, bir eyi bakas yapmamak zere bir kiiye, bi messeseye verme
TDAD
119
2010
(F) : Vcut, boy bos

(A) : Fehmedilme, anlalma
(A) : Taksim etme, paralanma,
ayrlma, blnme
(A) : Gne tutulmas
(A) : Alma, meydana kma
(A) : Son gnler, Ayn 20-30.
gnleri
(A) : Orta gnler, Ayn 10-20.
gnleri
(A) : lk gnler, Ayn 1-10.
gnleri
(A) : Sonra, sonradan
(A) : eyhl-slam kaps
(A) : Kendi kendisi

(A) : Aksine, tam tersi
(A) : Bsbtn, btn btn
stanbulda Osmanl zamannda
sadrazamlk ile i ve d ileri bakanlnn bulunduu bina
(F) : Yk, Tanr, yadran, saan,
dken
(F) : Yksek, yukar (rtbe)

(A) :Ei ve benzeri olmayan gzel
(F) : Olduu gibi olarak

(A) : Sonra
(A) : stisnasz
(A) : Aptallk
(F) : Kul, kle
(F) : Temel, esas, bina, yap
(F) : Hisseli
(F-A) : Kymetsiz, nemsiz

(A) : Ara, aralk, arasnda
F) : Tuzsuz, tatsz
F) : Bouna, bo yere
(F) :Para, para

(F) : General
(F) : Rtbe, derece
(F) : Snma, snlacak yer
(F) : Tapan
(F) : mdi, yle ise
(F) : Posta oturan tekke eyhi
(F) : z, iaret, arka, ard
(F) : Yal, ihtiyar
(F) : Haber getiren
(F) : Yk tutan (eek,at)
(F) : Gereince
(F) : siz, bekar
(F) : Yk tayan (hamal)
(F) : Mesut olan
(F) : Bo, faydasz, neticesiz
(F) : Tasma, kay halka

(A) : Bir eyi etraflca tekik etme,
mahiyetini anlamaya alma, bir
ey hakknda geni bilgi edinme
(A) : Alt, aa
(A) : Yaz ile, yazmak suretiyle
(A) : Vilayetlerde bulunan resmi
ilemler kalemi
(A) : Hediye, armaan
(A) : Hkmetten alnan izin kad
(A) : Ykselme, ykseltme, rtbe
verme, rtbe alma
(A) : Sslendirme
(A) : Yalanlama, yalan olduunu
syleme
TDAD
120
2010
(A) : Asma, aslma, askda brakma, geciktirme

(A) : Doma, doum
(A) : Hareketsiz, kmldamayan

(A) : kinci
(A) : Yerinde durma, kmldamama, kararndan vazgememe
(A) : Baha, kymet
(A) : Meyve, mahsl, netice
(A) : vme, v
(A) : Taraf, cihet, yan

(A) : Dalar
(A) : Zorla
(A) : Yara
(A) : Byklk, kzgnlk
(F) : Cihan zapteden
(A-F) : Elmasl, bir tr kl
(F) : Drt taraf, dnya

F) : Drt dost (Hz. Ebubekir,
mer, Osman ve Ali)
(F) : Tekerlek, felek, gk
(F) : Gz
(F) : O kadar
(F) : Ne
(F) : Yz, surat
(A) : stekler, dilekler

(A) : Vezir, amir, kapc, perde
(A-F) : htiya sahibi
(A) : imdiki zamanda, imdiki
halde
A) : Arap yarm adasnda Mekke
ve Medinenin bulunduu yer
(A) : Snr, derece, deer
(A) : Kaderden
(A) : Zevce, nikahl kadn
(F) : Hoca, efendi, mderris
(A) : Diri, canl, Allahn isimlerinden biri
(A) : Aslan, Hz. Ali, cesur, yiit
F) : Sevgili, gnl verilmi
(F) : Dme
(A) : Son, nihayet
(A) : Hizmet eden
(F) : Eek yk
(A) : Beinci
F) : Tanr
F) : Tabii gzellik
(F) : Dikenlik, allk
(A) : Yaz, satr, yol
(A) : Hutbe irad etme ii
(A) : Padiah ferman
(A) : Kar, zt
(A) : Birinin yerine geen kimse
(F) : Hoca, profesr, efendi
(T) : Banda geni tepesi olan
(ku)
(A) : Hyanet eden, nankrlk
eden
TDAD
121
2010
(F) : Bilgili, medrese rencisi

(F) : Kap
(F) : Ard sra
(F) : Dert sahibi
(F-A) : Saadet kaps, stanbul
(F-A) : stne alma, yklenme
(F) : Pusuda bekleyen
(F) : Kenara yazlm olan yaz
(F) : Ortada arada
(F) : Kale muhafz
(F) : El
(A) : Rey, fikir, oy

(A) : Erkekler, belli bir makama
sahip kimseler
(F) : Sava meydan
(A) : eyhler ve elebiler hakknda kullanlan lakap
(F) : Ar ve sknt eken, rgat,
ii
(A) : Gzetleme, bekleme
(A) : Yksek, yce
(A) : Arkada, yolda
(F) : Yol, usul, meslek
(F) : Yol gsterici, klavuz
(F) : Demet, tutam, on adet

(F) : Gnl, yrek, kalp
(F) : Gnl alan (gzel)
(A) : Dnya, alem, cihan, devir,
zaman
(A-F) : Padiah huzuru, meclisi
(A) : Zikreden, Allah oka zikreden

(A) : Sahip, malik (kadn)
(A) : Aslnda, asl olarak, esasen
(A) : Kiiye ait, kiiye zel
(A) : Kovma
(F) : Evlat, oul

(A) : ok olsun, artsn anlamnda
bir dua sz
(F) : Alayan, inleyen
(A) : Sofu, zhd sahibi
(A) : Sona eren, devaml olmayan
(F) : Dil, lisan
(F) : Altn, sar
(F) : K mevsimi
(F) : Kadn
(A) : Yerinden ayrlma, gitme,
sona erme, le vakti
(A) : Pek ufak para

(A) : Zihin keskinlii, zeka
(A) : Hor, hakir, alak, aa
(A) : Kiiler, ahslar, kimseler
A) : Sahip anlamna gelen Arapa
n ek
A) : Hayat sahibi, canl
(F) : Gece yaan ince nem

(F) : Sama, bo sz
(F) : Derin
(F) : Eski, yrtk, yamal hrka
(F) : Kark, taranmam, birbirine dolanm
TDAD
122
2010
(F) : Kzgn, kkremi

(F) : Gl, havuz
(F) : Yamur damlas
(A) : Evvelce, bundan nce

(F) : Yl, sene
(A) : Geen, gemi
(A) : Seyreden, hareket eden, dier, baka, gayri
(F) : Ba, kafa, bakan
(F-A) : Hudut, snr
(F-A) : Ordu Kumandan
(A) : alan
(A) : Gemi, vapur
(F) : Padiah, hkmdar

(F) : Hkmdara yakr biimde
(F) : Gece
(F) : Yatak odas, harem dairesi
(F) : Gece uyumayan, gece giden
kervan, sabah vakti
(A) : Gs, bakan, kazasker,

sadrazmn kasltlm
(A) : Rumeli kazaskeri
(A) : Ak , meydanda, belli
(A) : Kk
(A) : Ha
(A) : Tasavvuf ehli, sofu
(A) : Yazlk, yazlk ev
(A) : in
(A) : Yaz mevsimleri
(F) : Mnasip, uygun, yarar

(A) : Yolculuk, sava, savaa
gitme
(A-F) : Savaa hazrlanma durumu
(A) : ocuklar
(A) : Subaylar
(A) : Bir ehrin dnda kalan aklk ve orak yer
(A) : Saptm, doru yoldan km, gnaha girmi
(A) : Elden kan, kaybolan, yitik
(A) : Sk tutma, idare altna alma, kayt altna alma
(A) : Dvme, vurma
(A) : Zayflk, kuvvetsizlik, meyil
(A) : Arttrma, katma, ekleme
(A) : Aktan olmayarak, kapalca, st kapal olarak
(A) : Ik, aydnlk
A) : Haydut, yol kesen

(F) : Kl
(F) : orak yer, l

(A) : iddetli arzu, istek
(A) : ehitler
(F) : Aslan, haydar
(A) : Allahn emirlerini yerine getirme

(A) : mr uzun olsun (anlamnda dua)
(A) : Blk, takm, frka, kavim,
tayfa, gemi iisi
(A) : Tabiat, huy, basma, mhr
TDAD
123
2010
(A-F) : Bir taraf tutan

(A) : Yemek, a
(A) : Kk ocuk
(A) : Boama, nikah bozma
(A) : Yz, ehre, surat
(A) : Uzunluk, boy, uzun mddet
(A) : Grnen, ak, belli

(A) : Glge, korumak, sahip kmak
(A) : Glge, karanlk, zulm, hakszlk
(A) : le vakti
(A) : Alemin snaca yer

(A) : Askerler
(A) : Bykler, ulular
(A) : Alimler, ilim sahipleri, bilginler
(A) : Topluca, toplu olarak
(A) : Galip gelme, stnlk,

okluk
(A) : Gizli olan, gzle grlmeyen
ey
(A) : Ayr, baka, dier, Arapa
sfatlarn bana gelerek olumsuzluk anlam verir
(A) : Gen, delikanl, yiit, mert

(A) : vnme, bbrlenme, eref,
onur, kvan
(A) : Fazla, ziyade, fazlalk, stnlk, iyilik, fazilet, erdem
(A) : Fkh ilminin stad
(A) : Feshetme, bozma, koparma,
kesme
(A) : Gkyz, sema
(A) : Blk, takm, cemaat
(A) : st, st taraf, yukar
(A) : Aslnda
(A) : Hakikatte, gerekten
(A) : Adet zere, basite

(A) : Umumiyetle, genel olarak
(A) : Gayretli, zenli
(A) : ok iki ien
(A) : Bir kimsenin geindirmek zorunda olduu kimseler
(A) : Kle, esir
(A) : Kullarnn gnahlarn affeden Allah
(A) : Gelecek, gelecek zaman

(A) : Bat
(A) : Hedef, gaye, maksat,istek
(A) : Arabi ayn birinci gecesi ve
gn
(A) : Kesici, kesen, durduran

(A) : Denizin ortas, lgat, szlk
(A) : n, nce, nceki, evvel
(A) : Ayak, adm, uur
(A) : Yakn, yakn olan
(A) : Ky, kasaba
(A) : Kalpler, gnller
(A) : Kuvvetler, gler
(A) : Kesici, kesen, durduran
(A) : Ebedi ve ezeli olan Allah
(A) : Akn, cenk, sava
TDAD
124
2010
(A) : Kurallara uygun yaz yazma

(A) : Bir konan veya bir iin idaresine memur olan gvenilir kimse
(A) : okluk, bolluk
(F) : Geilen yer, geit
(A) : Kz evlat
(F) : Ekin
(F) : Ekin tarlas
(A) : Zahmet, sknt, zorluk
(F) : ikayet eden
(F) : Szge, kevgir
(F) : Dalk olan yer
(A) : Olagelen i
(F) : Kimse (17. yy. kadar)
(A) : Arapa olumsuzluk edat

(A) : den dolay, iin, maskadyla
(F) : Dudak
(A) : Dil
(F) : Asker, yiit, kahraman
(A) : Kelime, sz, szlk
(A) : Bayrak, sancak, tugay, tugay komutan
(A) : Onun iin, ona, kendisine
(F) : Lakin
(A) : Gece
A) : Gzel eserler , nianlar , izler

A) : Geen, gemi olan
(F) : Ylan, iki yzl
(A) : Men eden ey, engel, zr,

zorluk
(F) : Ay, kamer, senenin on ikide
biri
(A) : Srat ve gayretle balama
(A) : Bir ie balama
(A) : Cret eden, -e kalkan, yeltenen, kstah
(A) : Dayanan
(A) : Tezayd eden, ziyadeleen,
artan, oalan
(A) : Dayanan, dayank
(A) : Birbirine benzeyen
(A) : Tasavvur edilmi, tasarlanm, dnlm, mmkn olan
(A) : Toplanan, toplanm, toplu,
birikmi, birlemi
(A) : Toplanan, toplanm, toplu,
birikmi, birlemi
(A) : Yeni olarak , yeni batan
(A) : Yenileyen, yenileyici
(A) : Soyulmu, plak, tek,
kark olmayan, soyut
(A) : Muhafaza edilen, gzetilen,
kounan
(A) : Hallolunmu, zlm
(A) : Seven, dost
(A) : Oul, evlat, hizmet edilmi
(A) : Harbeden, ykan, yok eden
(A) : Rzklanan, azklanan
(A) : Rehin olarak alan
(F) : Adam, insan, erkek, yiit
(A) : Rabet edilmi, beenilmi,
istenilen, sevilen
(A) : Zikredilen
(A) : Yetitiren, yetitirici, retici
(A) : Acele, hemen yaplmas gereken ey
(A) : stifa eden, iinden kendi arzusu ile ayrlan, suunun balanmasn isteyen
(A) : Teslim edilmi, doruluu
TDAD
125
2010
kabul edilmi
(A) : Teslim eden, Mlkiye kaymakam veya Nahiye mdr
(A) : Kulak
(A) : Bir eyi gzle grme
(A) : Marapa
(A) : amdan
(A) : ler
(A) : Yardm yardm etme, yardmclk
(A) : Bilinen
(A) : Bildirilmi
(A) : Kapal, kilitli, karmak
(A) : Allah tarafndan gnah-lar
nn affedilmi olmas iin dua edilen kimse
(A) : Allah tarafndan gnah- lar
affedilmi (erkek)
(A) : Allah tarafndan gnah- lar
affedilmi (kadn)
(A) : frat eden, snr geen, ar,
ileri vardran
(A) : Karlk verme, karlkl
(Kuran) okuma
(A) : Szleme, yazl szleme
(A) : Lazm gelen, gerektiren, icab
eden, gereken
(A) : ok abalayan
(A) : Kararlam, salam
(A) : Yakn, yaknlatrlm
(A) : Bak
(A) : Kyas edecek alet, l aleti,
l aleti
(A) : Muhterem, aziz saygn
(A) : Tuzluk
(A) : Bir dairede yazclar yazd
yazlar dzelten, seen, ayran
(A) : -Den, -den beri
(A) : Bundan sonra, bundan byle
(A) : Seilmi, sekin
(A) : ntikal eden, geen, miras

kalm, lm
(A) : Donmu, buz tutmu
(A) : nhiraf eden, sapan, doru
gitmeyen, salam olmayan
(A) : nhisar eden, snrlanm, bir
kimseye mahsus olan
(A) : nhilal eden, alan, zlen,
ak olan, memuru olmayan yer
(A) : nhisaf eden, snkleen,
ksz kalan
(A) : Derece, rtbe, ykseklik derecesi
(A) : ok bata bulunan
(A) : Nimet veren, yedirip iiren,
Allah
(A) : Haddim olmayarak
(A) : nkisar eden, krlan, krk
(A) : Vekil klnm
(A) : Yukarda ad geen, ima edilen, bahsedilen
(A) : Azamet, heybet
(A) : Helak olacak yer, tehlikeli
yer
(A) : hanet eden, hor, hakir, alak, hayin
(A) : Alay beyi, albay
(F) : aresiz
(F) : Hi hkmnde olan, deersiz
(F) : Bilmez, terbiyesi kt
(A) : nsanlar, halk, herkes
(A) : Bakan
(F) : Mektup, kitap
(F) : Mektup gtren
(A) : Vekil
(A) : Oul, evlat, ocuk
(A) : Tabut, cenaze
(F) : Yeni
TDAD
126
2010
(A) : Terki caiz olmayan, yaplmas dinen lzumlu olan

(A) : Olan, vuku bulan, gerekleen
(F) : Yksek, yce, bala
(A) : Kendinden geecek derecede
dalgnlk, ilahi aka dalma
(A) : Yalnzlk, teklik, birlik, Allaha yaknlk
(A) : Yaprak, kat
(A) : Vezirler
(A) : Orta, iki eyin aras
(A) :Vergi, balama, hediye
(F) : Altst, karmakark, allak

bullak, darmadan
(F) : Zerdtlerin hayr tanrs, eski ran takviminin ilk gn
(A) :Byle, bunun gibi, bylece, yine yle
(F) : Padiaha ait
(F) : Yat
(F) : Stleri bir olan Kzkarde
(A) :Geometri
(F) : Zaman, a, vakit, mevsim
(F) : Kavga, grlt
(A) :Heves, istek, arzu, sevgi, holanma
(A) : Yz, surat, ehre
(F) : Hatrlama, anma, hatr, gnl

(F) : Dost, ahbab, sevgili
F) : Yardmc, imdat
(A) :Ey Allahm, dervi selam
(A) :El, kuvvet, kudret, yardm,
vasta, mlk
(F) : Hayr tanrs, Allah
(A) :Salam bilgi, kati olarak
bilme
(A) :Toplam
(A) :Gn
(A) :Deniz
TDAD
127
2010
KAYNAKA
I II , ECDAD YAYINLARI ,
emseddin SAM , KMUS-I TRK , ENDERUN KTAP EV , STANBUL ,
Ylmaz KURT, OSMANLICA DERSLER

ANKARA , 1993
1989
Ferit DEVELLOLU , OSMANLICA TRKE ANSKLOPEDK LGAT ,

AYDIN KTAPEV YAYINLARI , 12. BASKI , ANKARA , 1993
Serdar MUTALI , ARAPA TRKE SZLK , DAARCIK YAYINLARI

STANBUL , 1995
3 NUMARALI MHMME DEFTER (966-968/1558-1560) , DEVLET

ARVLER GENEL MDRL , ANKARA , 1993
Ncmi LKER , XVII. YZYILIN KNC YARISINDA ZMRDEK NGLZ

TCCARINA DAR TCAR PROBLEMLERLE LGL BELGELER , TRK TARH
BELGELER DERGS , C. 14 S. 18 , 1992
Muhammed Ali ENSAR , OSMANLICA ML MFREDATI , HAYRAT

NERYAT , STANBUL , 2003
BEDZZAMAN SAD NURS , SZLER , STANBUL , 1993
Mehmet EMNOLU , OSMANLI VESKALARINI OKUMAYA GR , TDV

YAYINLARI , ANKARA , 1992
Mustafa HAMD , RESML ELFBA , NAZR MATBAASI , STANBUL ,

1340(1924)
Faik RET UNAT , HCR TARHLER MLAD TARHE EVRME

KILAVUZU , TTK YAYINLARI , 1974
Mehmet AKF ERSOY , SAFAHAT , STANBUL , 1343
OSMANLICA KTAPII , www.islamharfleri.com , 2009
Esad COAN , MAKALAT (HACI BEKTA VEL) , KLTR BAKANLII ,

ANKARA , 1996
TDAD
128

Osmanlica Metinleri Okumaya Giris

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Osmanlica Metinleri Okumaya Giris

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2010

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

TDAD NASIL KURULDU

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

On Dokuzuncu Ders .............................................................................................................................. 44

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

Krk nc Ders ................................................................................................................................. 92

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

Bu kitap, Alt yz yl gibi uzun bir sre edebiyatta

nc blmde Arapa dil kaidelerine yer

ve sanatta, limde ve gnlk hayatn iinde

verilmitir. Zira Osmanlcadaki Arapa kelimeler,

Osmanl tarihi, anl Trk tarihi iinde bizler iin

gemi kalplar ve ekler yer verilmitir. nk Alt

apayr bir yeri olan ve

Drdnc blmde Farsadan Osmanlcaya

Bunlar incelerken yeri geldike

Bu eserin dier eserler ile

lk blmde Osmanlca alfabesi tantlmtr. Bunu

Osmanl Alfabesi incelenirken bilinen klasik

kinci blmde ise Trke yazmda kullanlan

kyaslandnda gze arpan en

Uzun bir almann sonucunda tamamlam

lim Mslmann yitik maldr, dncesi ile

dilbilgisi kaideleri yer verilmitir. Buradaki

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

28 harflik Arap alfabesini temel alan bir dildir. Arapadan farkl

olarak Trke sesleri karlamak iin Farsadan (pe)

, (e) ve (je) harflerini

, (He) , (Vav) , ve (Ye)

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

Gelin imdi hep birlikte Osmanlca Elifbay srasyla inceleyelim.

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

Trke kkenli kelimelerin banda (a) sesini

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

Trke kelimelerin banda (elif) ve (vav) harfleri (o,,u,) seslerini karlar.

Trke kelimelerin banda (elif) ve (ye) harfleri (,i) seslerini karlar.

Bu zellikler Arapa ve Farsa kelimelerde geerli deildir. Zira bu tr szckler kendi

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

Peltek (Se) de denilen (Se)

harfi sadece Arapa kkenli kelimelerde

kullanlr. Trke kelimelerde asla kullanlmaz.

harfi ince okunurken (Sad) harfi kaln okunur.

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

harfi tpk (Se) harfi gibi Trke kelimelerde kullanlmaz.

Arapa ve Farsa kelimelerde kullanlan bu harf (Ha) gibi okunur.

Trke kelimelerde (Ha)

harfi kaln, (He) harfi ise ince olarak okunur.

Arapa ve Farsa kelimelerde ise o dilin kurallarna gre okunur.

Okutucu (He) kendisinden sonra gelen harfle birlemez.

OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR

Kelime sonlarnda kullanlan (He) harfi e-a alarak okunur.

Arapa kelimelerde kullanlan (Zel)

kkenli kelimelerde kullanlmazlar.

harfine peltek (Ze) de denir. Fakat Osmanlcada okunurken normal