STANBUL N VERS TES

elik Bileimler ve Bileim Aralar

Birleim detay tipleri ve tasarm Perinli Birleimler Bulonlu Birleimler Kaynakl Birleimler Birleim Analizleri

EL K YAPILAR I
Dr. Kaan YEMEZ KY.IU2008@gmail.com

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar 1

Birleim detay tipleri

Yk

Birleim detay tipleri Bileenler - Kaynak

Kaynak blgesine ulam iin geici platform gerekebilir. Hava koullar Elektrik hatt gerekli Geici bulonlar veya kebentler gerekebilir. Kontrol maliyeti... Daha uzun montaj sresi

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

Birleim detay tipleri Bileenler - Bulonlar

Birleim detay tipleri Bileenler L,T,levha,

Yerine gre bulonlar ekme, kesme veya kombinasyonuna kar kullanlabilir. Genelde montaj kolayl iin delik ap => D+2mm zel uygulamalar iin srtnmeli veya ngerilmeli bulon uygulamalar
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 5 STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 6

Birleim detay tipleri Bileenler L,T,levha,

Dolaysyla baz blgeleri glendirmek gerekebilir.

Birleim detay tipleri Birleim tipleri

Kiri-Kiri birleimler Kiri-Kolon birleimler Kolon ekleri Kolon tabanlar

Bileenlerin kapasiteleri dorultusunda zayflklar gme modunu, ve dolaysyla moment aktarm kapasitesini belirler.
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 7

aprazlarn birleimleri
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 8

Birleim detay tipleri Birleim tipleri

Kiri-Kiri birleimler Kiri-Kolon birleimler Kolon ekleri Kolon tabanlar aprazlarn birleimleri
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 9

Birleim detay tipleri Birleim tipleri

Kiri-Kiri birleimler Kiri-Kolon birleimler Kolon ekleri Kolon tabanlar aprazlarn birleimleri
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 10

Birleim detay tipleri Birleim tipleri

Kiri-Kiri birleimler Kiri-Kolon birleimler Kolon ekleri Kolon tabanlar aprazlarn birleimleri
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 11

Birleim detay tipleri Birleim tipleri

Kiri-Kiri birleimler Kiri-Kolon birleimler Kolon ekleri Kolon tabanlar aprazlarn birleimleri
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 12

Birleim detay tipleri Birleim tipleri

Kiri-Kiri birleimler Kiri-Kolon birleimler Kolon ekleri Kolon tabanlar aprazlarn birleimleri
STANBUL N VERS TES

Birleim detay tipleri Birleim Ekonomisi

Maliyetlerin dalm
Material Calculation Drawings Fabrication Protection Erection
STANBUL N VERS TES

Tasarm yklerinin elemanlar aras gvenli aktarm Yeterince gl olmal Yk ar gerilme birikmeleri yaratmayacak ekilde aktarmal Tasarlanan esneklik veya rijitlii salamal Birletirme elemanlar montaj kolayl salayacak ekilde tasarlanmal. (Kutu, boru elik Yaplar I profil birleimlerine dikkat) 13

20 - 40% } } } } }
elik Yaplar I

60 - 80%

14

Birleim detay tipleri Birleim Ekonomisi

Birleim detay tipleri Birleim Ekonomisi - neriler

Delik aplarn, cvata boylarn ve cvata kalitelerini mmkn olduu kadar azalt. Kaynak blgesine rahat ulam sala ki kaynak kolay yaplabilsin. nce ayar gerektiren dar tolerans uygulamalarn minimize et. Ayn tip standart birleim detaylarn kullanmaya al. Kolay antiye bulonlamas yaplabilecek montaj detaylar kullan. antiye vin kullanmn hzlandrmak iin elemann zati arln tayabilecek geici destek detaylar, elemanlar kullan. Dzgn ve dorusal montaj kolayl sala. Bakm gerekecek kritik yerleri dikkate al.
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 16

Karlk Maliyet Varsaymlar

1cm3 kaynak = 0,7 kg elik. Berkitme levhas imalat = kaynak maliyeti STANBUL N VERS TES elik Yaplar I Bir delik delme = 2 kg elik

B ve C alternatiflerinde daha az malzeme olmasna ramen yksek imalat maliyetinden dolay 15 daha pahal.

Birleim detay tipleri Tasarm Prensipleri

Yapsal Davran Gereksinimleri:
Dayanm, Rijitlik, Sneklik veya ekil deitirme kapasitesi

Birleim detay tipleri Tasarm Prensipleri

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

17

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

18

Birleim detay tipleri Tasarm Prensipleri

Birleim detay tipleri Tasarm Prensipleri

Dayanm
Birleim elemanlar tasarm yklerini aktaracak dayanmda olmal

Rijitlik

Esnek (mafsall) yeterli dnme kapasitesine sahip olacak kadar esnek, dk moment aktarm Rijit dnme rijitlii => ihmal edilebilir birleim dnmesi, yksek moment aktarm Yar-rijit

ekil deitirme kapasitesi

STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 19 STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 20

Birleim detay tipleri Tasarm Prensipleri

Birleimlerin snflandrlmas

Birleim detay tipleri Tasarm Prensipleri

Birleimlerin snflandrlmas

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

21

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

22

Birleim detay tipleri Tasarm Prensipleri

Birleimlerin snflandrlmas

Birleim detay tipleri Tasarm Prensipleri

Dayanm Ynnden

Rijitlik ynnden

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

23

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

24

Birleim detay tipleri

Tasarm Prensipleri Yk aktarm
kuvvetlerin uygulanan yk ile dengesi Her bileen kuvvetlere dayanacak kapasitede ekil deitirmeler birleim aralarnn (bulon, kaynak) ve dier bileenlerin ekil deitirme kapasitelerine gre dalr.

Birleim detay tipleri

Tasarm Prensipleri Yk aktarm

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

25

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

26

Birleim detay tipleri

Tasarm Prensipleri Yk aktarm

Birleim detay tipleri

Tasarm Prensipleri Yk aktarm

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

27

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

28

Birleim detay tipleri

Tasarm Prensipleri Yk aktarm

elik Bileimler ve Bileim Aralar

Birleim detay tipleri ve tasarm Perinli Birleimler Bulonlu Birleimler Kaynakl Birleimler Birleim Analizleri

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

29

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar 1

30

Perinli Birleimler

Perinli Birleimler

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

31

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

32

Perinli Birleimler

Perinli Birleimler

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

33

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

34

elik Bileimler ve Bileim Aralar

Birleim detay tipleri ve tasarm Perinli Birleimler Bulonlu Birleimler Kaynakl Birleimler Birleim Analizleri

STANBUL N VERS TES

EL K YAPILAR I
Dr. Kaan YEMEZ KY.IU2008@gmail.com

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar 1

35

36

Bulonlu Birleimler
Normal Bulonlu birleimler
Kesme ve Ezilmeye kar

Bulonlu Birleimler Kesme kuvveti aktarm

ngermeli Bulonlu birleimler

Srtnme ile Kesme ve Ezilmeye kar

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

37

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

38

Bulonlu Birleimler
ekme kuvveti aktarm ekme ve Kesme kuvveti aktarm

Bulonlu Birleimler
Kesme gerilmelerinin dzgn yayld varsaylr. Kesme dzlemi yivlere denk geliyorsa => Azaltlm Kesme Alan

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

39

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

40

Bulonlu Birleimler
Bulon aplar
Altgen Bal Bulonlar < 68 mm M ile adlandrlr
M20 x 60 => yivsiz ksmn ap 20 mm, yivli ve yivsiz ksmn toplam boyu 60 mm Boy aadaki koullar salayacak ekilde hesaplanacak;
Somun skldktan sonra en az bir diten fazlas somundan da uzayacak En az bir tam di somun ile yivsiz ksm arasnda kalacak.
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 41

Bulonlu Birleimler
Bulon Kaliteleri
Grade fyb (MPa) fub (MPa) 4.6 240 400 5.6 300 500 6.5 300 600 6.8 480 600 8.8 640 800 10.9 900 1000

6 x 8 x 10 = 480 => (fyb) 6 x 100 = 600 =>(fub)

Uygulamalarda 8.8 kalitesi sklkla kullanlr.

STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 42

Bulonlu Birleimler
Bulon aplar
Uygun bulonlar (D=d) dnda, kaba bulonlar iin;
d+1mm for M12 and M14 bolts
d+2mm aadaki koullarda izin verilebilir; 4.8, 5.8, 6.8 or 10.9 kaliteleri iin Fv,Rd kesme dayanm 0.85i kabul edilir. Azaltlm Fv,Rd > Fb,Rd ezilme dayanm

Bulonlu Birleimler Gerilmeler

d+2mm for M16 to M24 bolts d+3mm for M27 and larger bolts.

Matkap veya Zmbalama (d<25 mm)

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

43

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

44

Bulonlu Birleimler Gerilmeler

Nominal diameter db (mm) 8 10 12 14 16 18 20 22 24 27 30
STANBUL N VERS TES

Bulonlu Birleimler Kesme Dayanm

Kesme dzlemi yivli ksmda ise;
Fv,Rd = 0,6fubAs/Mb 4.6, 5.6 and 8.8 iin;
Fv,Rd = 0,5fubAs/Mb 36,6 58,0 84,3 115 157 192 245 303 353 459 561
45

Nominal area A (mm2) 50,3 78,5 113 154 201 254 314 380 452 573 707

Stress area As (mm2)

Kesme dzlemi yivsiz ksmda ise;

Fv,Rd = 0,6fubA/Mb
Delik boluk/toleranslar => kesme/ekme/lokal eilme ; bulon says => Fv,Rd (daha az) L => Fv,Rd
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 46

elik Yaplar I

Bulonlu Birleimler Uzun Birleimler

Yk dalm
Dtaki bulonlar daha fazla yk tayor ! Akma sonras daha dzgn kesme dalm Dtakiler koptuktan sonra ardk gme Birleim boyu kesme kapasitesini etkileyen nemli bir parametredir.
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 47

Bulonlu Birleimler Uzun Birleimler

Uzun birleimler

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar 1

48

Bulonlu Birleimler Uzun Birleimler

Uzun birleimler
Bulonlar rijitse;
Bulon 1 ve 4 tm yk tar.

Bulonlu Birleimler Uzun Birleimler

Uzun birleimler
neriler:
Levhann deformasyon kapasiteleri daha fazla olduu iin bulonlarn kesmesinden nce levhalarn ezilme dayanmna ulamas salanacak ekilde tasarm yaplmal.

Levha rijitse;
Eit dalm

Gerek durum uygun d/t oranlar (1,5~2) iin; (d~7tmin 2 mm)

4 bulon =>29-21-21-29 6 bulon => 25-15-10-10-15-25 8 bulon => 24-13-8-5-5-8-13-24
STANBUL N VERS TES elik Yaplar 1 49

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar 1

50

Bulonlu Birleimler Uzun Birleimler

Lj > 15 d ise kesme dayanm azaltma katsays:

Bulonlu Birleimler Ezilme Dayanm

Ezilme basnc; bulon ap ve levha kalnlna bal Yeteri kadar e1 mesafesi olmal Yivler direk etkilemez ama ekil deitirmeyi etkiler. Levha ekil deitirme kapasitesi yksekse Snek; Bulon kesilirse gevrek davran

Lf 1,0 ve Lf 0,75

Dzgn dalm varsa uygulanmaz ! (rn. Kiri gvdesinden kolon balna kesme kuvveti aktarm)
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 51

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

52

Bulonlu Birleimler Ezilme Dayanm

Fb.Rd = 2,5fudt/Mb
= min(1; )

Bulonlu Birleimler Ezilme Dayanm

Fb.Rd = 2,5fudt/Mb
= min(1; )
p2

e2 > 1,5do ve p2 > 3do olmal e2 = 1,2do ve/veya p2 = 2,4do ise kesme dayanm => 2/3 Fb.Rd
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 53

e2 > 1,5do ve p2 > 3do olmal e2 = 1,2do ve/veya p2 = 2,4do ise kesme dayanm => 2/3 Fb.Rd
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 54

Bulonlu Birleimler ekme Dayanm

Ft.Rd = 0,9fubAs/Mb Ayrlma etkisinden dolay ek ekme kuvveti
Birleimin geometrisine ve bulon ve birleim elemanlarnn rijitliine bal

Bulonlu Birleimler Kesme ve ekme Dayanm

1,0
V < %30 x Fv.Rd => T = Ft Yivler bulon imalats tarafndan standardna uygun almamas durumunda 0,85 katsays kullanlr.

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

55

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

56

Bulonlu Birleimler Bulon mesafeleri

1,2 do < e1 < 12t veya 150 mm 1,5 do < e2 < 12t veya 150 mm
t, min. Kalnlk Lokal burkulma gereklilikleri Korozyon koullar => 40 mm + 4t

Bulonlu Birleimler Bir kenar bal keebentler

Simetrik deil => azaltma
1 bulon: Nu,Rd = 2,0(e2 - 0,5do)tfu/M 2 bulon: Nu,Rd = 2Anetfu/M 3+ bulon: Nu,Rd = 3Anetfu/M
p1 2 3 2,5 do 0,4 0,5 5,0 do 0,7 0,7

Basnc durumu; 2,2 do < p1 < 14t veya 200 mm 3,0 do < p2 < 14t veya 200 mm
Lokal burkulma gereklilikleri

ekme durumu; D sra; 2,2 do < p1 < 14t veya 200 mm Sra; 2,2 do < p1 < 28t veya 400 mm
Korozyon yoksa => max deer x 1.5
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 57 STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

58

Bulonlu Birleimler
Normal Bulonlu birleimler
Kesme ve Ezilmeye kar

Bulonlu Birleimler ngermeli Bulonlu Birleimler

Daha fazla rijitlik Fatigue (Yorulma) yklemelerine kar daha iyi performance

ngermeli Bulonlu birleimler

Srtnme ile Kesme ve Ezilmeye kar

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

59

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

60

Bulonlu Birleimler ngermeli Bulonlu Birleimler

Levhalarn ayrlma rijitlii bulonun rijitliinin 4 kat

Bulonlu Birleimler ngermeli Bulonlu Birleimler

Genellilkle 10.9 kalite kullanlr. ngerme kuvveti;
Fp.Cd = 0,7 fub . As

ngerme yntemleri
Torq yntemi Somun skma turu yntemi Kombine yntem
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 61 STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 62

Bulonlu Birleimler ngermeli Bulonlu Birleimler

ngerme yntemleri
Torq yntemi
1. adm: tm bulonlar %75 x Ma 2. adm: tm bulonlar %100xMa

Bulonlu Birleimler ngermeli Bulonlu Birleimler

Somun ve Pul
Daha kaln somun Kopmay salamal Di atmamal

Somun skma turu yntemi

1. adm: tm bulonlar el skl" 2. adm: tm bulonlar 2. kez el skl" Son adm: gerekli tur says

Kombine Yntem
1. adm: tm bulonlar %75 x Ma 2. adm: tm bulonlar %75 x Ma Son adm: 90 - 120 tur

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

63

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

64

Bulonlu Birleimler ngermeli Bulonlu Birleimler

Delik aplar
d+2mm for M24 d+3mm for > M24

Bulonlu Birleimler ngermeli Bulonlu Birleimler

Kesme ve ekme Dayanm
Fs,Rd = n(Fp.Cd - 0,8Ft) /ms Moment aktaran birleimlerde ekme kuvveti basn ile karlanyorsa srtnme azaltmas uygulanmaz.

Srtnme dayanm
Fs,Rd = nFp.Cd /ms
lem grmemi yzey => Kumlanm yzey => Kumlanm, ethyl-zinc silicate (kalnlk 30 - 60 m) ile boyanm => Kumlanm, scak daldrma galvanizlenmi =>
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I

= 0,20 = 0,50 = 0,30 = 0,10

65 STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 66

Bulonlu Birleimler Pratik uygulama nerileri

Geni ve oval delikler

Bulonlu Birleimler Pratik uygulama nerileri

Geni ve oval delikler
malat sonras n montaj kontrol Ksa oval ve geni deliklerde %15 kayma dayanm azalmas Uzun oval deliklerde %30 kayma dayanm azalmas Fs,Rd = [(ks)n/ms]. Fp.Cd
Ksa oval ve geni ks = 0,85; uzun ks = 0,70 Ksa oval delik snrlar
(d (d (d (d + + + + 1) 2) 2) 3) mm mm mm mm by by by by (d (d (d (d + + + + 4) mm for M12 and M14 bolts 6) mm for M16 and M22 bolts 8) mm for M24 bolts 10) mm for M27 and larger bolts

Uzun oval delik snrlar

(d + 1) mm by 2,5 d for M12 and M14 bolts (d + 2) mm by 2,5 d for M16 and M24 bolts (d + 3) mm by 2,5 d for M27 and larger bolts

67

68

Bulonlu Birleimler Pratik uygulama nerileri

Bulonlu Birleimler Pratik uygulama nerileri

Uygun ve Enjeksiyonlu bulonlar

Step < 2 mm => dayanm azaltmas yok Ara plakas

Korozyon koulu yoksa t > 2 mm D hava koullar t > 4 mm

EC da zel hesap yntemi

69

STANBUL N VERS TES

elik Yaplar I

70

Bulonlu Birleimler Pratik uygulama nerileri

TC (ekme kontroll) Yk gstergeli pullar

Bulonlu Birleimler Pratik uygulama nerileri

Korozyon korumas yaplm levhalar;
Boya kalnl >15 m (rn. scak daldrma galvanizli levhalar) n gerilmeli bulonlar 1 veya 2 defa sklmal. Pratik olarak birincisi montajdan 2 hafta sonra ve ikincisi 3 ay sonra.

Korozyon korumas yaplm bulonlar;

Yivlerin sklatrr. Yalama yaplabilir.
STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 71 STANBUL N VERS TES elik Yaplar I 72