T. C.

stanbul niversitesi Sosyal Bilimler Enstits zel Eitim Anabilim Dal stn Zekllarn Eitimi Bilim Dal

Yksek Lisans Tezi

BLSEL DEERLENDRME SSTEMNN (CAS) 12 YA GRUBU N GEERLK, GVENRLK VE N NORM ALIMASI LE STN ZEKLI VE YETENEKL OCUKLARIN NORMAL YAITLARIYLA KARILATIRILMASI

zeyir OURLU 2501040516

Tez Danman Prof. Dr. mit DAVASLIGL

stanbul, 2007

Z
Bu aratrmann temel amac, PASS teorisine dayal olarak J. A. Naglieri ve J. P. Das (1997) tarafndan gelitirilmi nropsikolojik bir deerlendirme arac olan Bilisel Deerlendirme Sistemi (Cognitive Assessment System CAS) Testinin oniki yanda olan Trk rencileri zerinde gvenirlik, geerlik ve n norm almasnn yaplmasdr. Bunun yannda Bilisel Deerlendirme Sistemi (Cognitive Assessment System CAS) Testinin tantm yaplmtr. Ayrca normal renciler ile stn zekal rencilerin CAS sonular karlatrlmtr. Aratrmann rneklemini, stanbul ili dhilinde eitim gren 202 renci oluturmutur. 12 yandaki rencilerin oluturduu bu rnekleme Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) bireysel olarak uygulanmtr. Ayrca normal zekya sahip rencilerle stn zekl rencilerin Bilisel Deerlendirme Sistemi leinde (CAS) elde ettikleri puanlar karlatrrken Rehberlik Aratrma Merkezleri tarafndan belirlenen 30 stn zekl renci aratrmaya katlmtr Aratrmada verilerin analizinde gvenirlik almalar iin test-tekrar test gvenirlik katsaylar, i tutarllk katsaylar ve lmenin standart hata deerleri bulunmutur. Geerlik almalarnda; ierik, yap ve kriter geerlii ilemleri gerekletirilmitir. deerlendirilmitir. Aratrma sonucunda, Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) gvenilir ve geerli bir deerlendirme arac olduu saptanmtr. Elde edilen n norm deerlerinin Amerika rneklemi ile benzer olduu belirlenmitir. Anahtar Kelimeler: PASS Teorisi, Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS), Nropsikolojik Deerlendirme Aralar, stn Zekl ocuklar. Sonular SPSS Sosyal Bilimler statistik Program ile

iii

ABSTRACT
The main goal of this research is to make the reliability, validity and prenorm studies of the Cognitive Assessment System (CAS) -a neuropsychological assessment system which is based on PASS Theory- which was developed by Jack A. Naglieri and J. P. Das (1997), on 12 years old Turkish children. In addition to main goal, another aim of this resarch is to introduce this system to Turkish literature. Also, CAS results of 12 year old gifted children and 12 year old normal children were compared The sample of the study is composed of 202 children from schools in stanbul. Cognitive Assessment System (CAS) was administered individually to this sample. Additionally, 30 gifted students identified by RAM also included in this research in order to compare the Cognitive Assessment System (CAS) scores of students within a normal IQ range with the CAS scores of gifted students. In the data analyses, for the reliability studies test-retest reliability coefficients, content validity coefficients and standard deviation have been identified. In the validity studies, content validity, construct validity and criterion validity procedures have been carried out. The results were evaluated by the SPSS Social Sciences Statistical Program. The results of the research reveal that Cognitive Assessment System (CAS) is a reliable and valid instrument. The pre-norm results also indicate a similarity with the American sample. Keywords: PASS Theory, Cognitive Assessment System (CAS),

Neuropsychological Assessment Tools, Gifted Children.

iv

NSZ
PASS teorisini temel alarak gelitirilmi olan Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) 517 yalar iin planlanan standardizasyon almasnn bir paras olarak 12 ya grubu rencileri iin yaplm olan standardizasyon almasnn, bu alandaki boluu doldurmak zere atlan admlar asndan nemli olduunu dnmekteyim. Bilisel zellikleri deerlendirme aralarnn lkemize kazandrlmas zel gereksinim gerektiren ocuklarn daha net tanlanmasn ve bu ocuklarn ihtiyalarnn daha iyi karlanmasn salayacaktr. Bu tr almalarn hem eitim sistemimize hem de toplumsal geliimize katk salayaca kansndaym. Bu almann balangcndan bitimine kadar gsterdii ilgi, destek ve ynlendirmeler iin stn zekllarn eitimi denince hemen akla gelen blm bakanmz ve tez danmanm, Sayn Prof. Dr. mit DAVASLIGLe ok teekkr ederim. PASS teorisi ve CAS konusunda gerekli bilgileri ulamamda bana yardmc olan, bilgi ve deneyimlerini hi esirgemeden benimle paylaan Sayn Yrd. Do. Tamer ERGNe, Tezimin istatistik ilemleri srasnda youn almalarna ve tm zorluklara ramen bana zaman ayran ve desteini esirgemeden yardmc olan hocam Sayn Dr. Yasemin DERELOLUna. Okullarda yaptm uygulamalar sresince desteini grdm rehber retmen ve okul idarecilerine, katlmc aileler ve ocuklara, Eitimime devam etme konusunda beni yreklendiren ve bana hep destek olan Blent aabeyime, Ayrca bu aratrmam devam ettirirken kaybettiim anneme ok teekkr ediyorum. zeyir OURLU, 2007

NDEKLER
Sayfa Z .......................................................................................................................... iii ABSTRACT.............................................................................................................iv NSZ.....................................................................................................................v NDEKLER..........................................................................................................vi TABLOLAR LSTES .............................................................................................. x EKLLER LSTES ..............................................................................................xvi KISALTMALAR LSTES .....................................................................................xvii GR....................................................................................................................... 1 BLM 1 LGL LTERATR ................................................................................ 8 1.1. Zihinsel levler ve lgili Testler ..................................................................... 8 1.1.1. Zek Kavram ....................................................................................... 8 1.2. Zek ile lgili Baz Kuramlar .........................................................................10 1.2.1. Geriye Bak ........................................................................................11 1.2.1.1. g faktr.....................................................................................11 1.2.1.2. Thurstonenun Zek Kuram .........................................................12 1.2.1.3. Guilfordun Zihin Yaps Kuram....................................................13 1.2.1.4. Akc ve Kristallemi Zek Teorisi ...............................................14 1.2.2. Gnmze Bak .................................................................................16 1.2.2.1. Sternbergin Zek Kuram.............................................................16 1.2.2.2. Carrollun Zeknn Katman Teorisi (Carrolls Three Stratum Theory of Intelligence)...............................................................................16 1.2.2.3. Zeknn Biyolojik Modeli...............................................................17 1.2.2.4. Baar Zeks ...............................................................................18 1.2.2.5. oklu Zek Kuram.......................................................................18 1.2.3. leriye Bak .........................................................................................19 1.2.3.1. Duygusal zek..............................................................................19 1.2.3.2. PASS teorisi .................................................................................19 1.3. Zek Testlerinin Tarihesi ...........................................................................20 1.4. Zeknn Deerlendirilmesi ve Zek Testleri.................................................23 1.4.1. Bireysel Olarak Uygulanan Zek Testleri .............................................24 1.4.1.1. Stanford Binet Zek Testi ..........................................................25 1.4.1.2. Wechsler Zek lei (WISC-R Zek Testi).................................25 1.4.1.3. Kaufmannnn ocuklar iin Deerlendirme Bataryas (K- ABC)...26 1.4.1.4. Bilisel Deerlendirme Sistemi (Cognitive Assessment System CAS) .........................................................................................................26 1.4.2. Grup Olarak Uygulanan Zek Testleri..................................................26 1.4.2.1. Cattelin Kltrden Arndrlm Zek Testi....................................26 1.4.2.2. Ravenn Standart Progresif Matrisler Testi (RSPMT)...................27 1.5. Beyin ve Nropsikolojik Deerlendirme .......................................................27 1.5.1. Beyin ...................................................................................................27 1.5.1.1.1. Luriann Beyin Fonksiyonlar Teorisi.....................................28 Birinci Birim ...................................................................................................29 kinci Birim .....................................................................................................30 nc Birim .................................................................................................31 Birimler Arasndaki likiler.............................................................................31 1.5.2. Nropsikolojik Deerlendirme ..............................................................33
vi

1.6. Planlama, Dikkat, E Zamanllk ve Ardllk (PASS) Teorisi ve Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) ............................................................................40 1.6.1. Bilisel levlere Ait PASS Teorisi: .......................................................41 1.6.2. PASS levlerinin Aralarndaki likiler..................................................43 1.6.3. PASSn CAS ile levselletirilmesi .....................................................44 1.6.4. PASS Alt Testlerinin Gelitirilmesi........................................................45 1.6.5. CAStaYer Alan Bilisel Deerlendirme Alt Testleri ..............................45 1.6.5.1. Planlama lmleri ......................................................................45 1.6.5.2. Dikkat lmleri ...........................................................................46 1.6.5.3. E Zamanl Ve Ardl levlerin lmleri.......................................47 1.6.6. PASS ve CAS ile Geleneksel IQ Testleri Arasndaki Farklar ve Benzerlikler....................................................................................................48 1.7. PASS Teorisini Oluturan Bilisel lemler...................................................50 1.7.1. Planlama..............................................................................................50 1.7.2. Dikkat ..................................................................................................54 1.7.2.1. Dikkatin Balca eitleri ve Bileenleri ........................................56 1.7.2.1.1. Uyarlma (Arousal) ................................................................56 1.7.2.1.2. Dikkatte Devamllk (Sustained Attention) .............................57 1.7.2.1.3. Seici Dikkat (Selective Attention).........................................57 1.7.3. E Zamanl Bilisel lemler .................................................................58 1.7.3.1. Uzamsal Yetenekler ve mgelem ..................................................59 1.7.3.2. Anlamsal lemler .........................................................................61 1.7.3.3. Muhakeme ...................................................................................62 1.7.4. Ardl Bilisel lemler............................................................................63 1.8. Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) Tantm ......................................64 1.8.1. Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) Malzemeleri.........................66 1.8.2. CAS Uygulamas ve Puanlamas .........................................................67 1.8.2.1. Uygulama.....................................................................................67 1.8.2.2. Puanlama.....................................................................................70 1.8.3. Kullanclarn Nitelikleri ve Kullanm Snrlamalar ................................71 1.8.4. CAS Alt Testlerinin Gelitirilmesi..........................................................72 1.8.5. PASS lemlerinin Arasndaki likiler...................................................73 1.8.6. Planlama Alt Testleri (Planning Subtests) ............................................74 1.8.6.1. Saylar Eletirme (SE) (Matching Numbers)............................74 1.8.6.2. Planlanm Kodlar (PK) (Planned Codes)..................................75 1.8.6.3. Planlanm Balantlar (PB) (Planned Connections)..................76 1.8.7. Dikkat Alt Testleri (Attention Subtests) .................................................76 1.8.7.1. fadesel Dikkat (D) (Expressive Attention) ................................77 1.8.7.2. Say Bulma (SB) (Number Detection) ........................................78 1.8.7.3. Algsal Dikkat (AD) (Receptive Attention) ..................................79 1.8.8. E Zamanl Bilisel lem Alt Testleri (Simultaneous Subtests) ............80 1.8.8.1. Matrisler (M) (Nonverbal Matrices) ............................................80 1.8.8.2. Szel-Uzamsal likiler (SU) (Verbal-Spatial Relations) ............80 1.8.8.3. ekil Hafzas (H) (Figure Memory) .........................................81 1.8.9. Ardl lem Alt Testleri (Successive Subtests) ......................................82 1.8.9.1. Kelime Serileri Alt Testi (KS) (Word Series)...............................82 1.8.9.2. Cmle Tekrar Alt Testi (CT) (Sentence Repetition)...................82 1.8.9.3. Konuma Hz Alt Testi (KH, 57 yalar) (Speech Rate)............83 1.8.9.4. Cmleye likin Sorular ( CS, 817 yalar) (Sentence Questions) ..................................................................................................................83 1.8.10. CASin Uygulama ve Kullanm Alanlar ..............................................84

vii

1.8.10.1. Dikkat Eksiklii ve Hiperaktivitesi Olanlarn Deerlendirilmesi ....84 1.8.10.2. renme Gl Olanlarn Deerlendirilmesi...........................85 1.8.10.3. Zek Engelli Olanlarn Deerlendirilmesi ....................................87 1.8.10.4. Travmatik Beyin Hasar Olanlarn Deerlendirilmesi...................88 1.8.10.5. Ciddi Duygusal Rahatszlklar Olanlarn Deerlendirilmesi ........88 1.8.10.6. stn Zekl ocuklarn Deerlendirilmesi .................................88 1.8.10.7. Planlama Problemleri Olanlarn Belirlenmesi..............................89 1.8.10.8. Duyma Problemi Olanlarn Deerlendirilmesi .............................89 1.8.11. Baar ile likisi .................................................................................89 1.8.12. PASS Teorisi Ve Yaratclk ...............................................................90 1.8.13. PASS Teorisine Gre Irksal ve Cinsiyet Farkllklar...........................92 1.8.14. renme Gl Olan stn Yetenekli ocuklar (GLD) ..................93 1.8.15. CASin Gelitirilmesi ve PASS Teorisi ile lgili Aratrmalar ................97 1.9. stn Zekl ocuklarn Tanm ve CAS .....................................................98 BLM 2 ALIMAYA LKN YNTEM..........................................................103 2.1. Aratrma Modeli .......................................................................................103 2.2. Evren.........................................................................................................103 2.3. rneklem ..................................................................................................103 2.3.1. rneklem Listesi ................................................................................105 2.4. Veri Toplama Aralar................................................................................105 2.4.1. Kiisel Bilgi Formu .............................................................................106 2.4.2. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) 817 Ya Bataryas ................106 2.4.3. WISC-R Zek Testi ............................................................................106 2.4.4. Ravenn Standart Progresif Matrisler Testi (RSPMT) ........................107 2.5. Verilerin Toplanmas .................................................................................108 2.6. Verilerin Analizi .........................................................................................108 2.6.1. rneklemin Demografik zelliklerini Belirleme...................................108 2.6.2. Gvenirlik (Reliability) ........................................................................109 2.6.3. Geerlik (Validity)...............................................................................111 2.6.4. n Norm ............................................................................................113 BLM 3 BULGULAR.........................................................................................114 3.1. rneklemin Yaps ve Demografik zellikleri.............................................114 3.2. Gvenirlik le lgili Bulgular ........................................................................120 3.3. CAS Alt Testlerine likin Gvenirlik almalar........................................123 3.3.1. Saylar Eletirme (SE) Alt Testi (Matching Numbers) ......................123 3.3.2. Planlanm Kodlar (PK) Alt Testi (Planned Codes) ............................127 3.3.3. Planlanm Balantlar (PB) Alt Testi (Planned Connections) ............137 3.3.4. Matrisler (M) Alt Testi (Nonverbal Matrices) .......................................141 3.3.5. Szel-Uzamsal likiler (SU) Alt Testi (Verbal-Spatial Relations).......145 3.3.6. ekil Hafzas (SH) Alt Testi (Figure Memory)....................................150 3.3.7. fadesel Dikkat (D) Alt Testi (Expressive Attention) ...........................154 3.3.8. Say Bulma (SB) Alt Testi (Number Detection)...................................159 3.3.9. Algsal Dikkat (AD) Alt Testi (Receptive Attention) .............................165 3.3.10. Kelime Serileri (KS) Alt Testi (Word Series) .....................................170 3.3.11. Cmle Tekrar (CT) Alt Testi (Sentence Repetition) .........................175 3.3.12. Cmleye likin Sorular (CS) Alt Testi (Sentence Questions) ..........179 3.4. CAS Alt Testleri, lekleri ve Bataryalarna likin Gvenirlik almalar .183 3.5. Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) Geerliine likin Bulgular........186 3.5.1. CAS erik (Kapsam) Geerlii ..........................................................186 3.5.2. Drt PASS leinin Alt Testleri ile Olan likileri ..............................187 3.5.3. CAS Yap Geerlii ............................................................................189

viii

3.5.3.1. CASin Yap Geerlii almalarnda Faktr Analizine Ait Bulgular ................................................................................................................189 3.5.3.2. rneklemin Demografik zelliklerine Gre Yaplan lemlerin Bulgular..................................................................................................191 3.5.4. CASin Dier leklerle likileri .........................................................252 3.5.4.1. CAS Kriter (lt) Geerliine likin Bulgular ............................252 3.5.4.2. D ltler Yoluyla CASin Kriter Geerliine likin almalar 253 3.5.4.2.1. Saylar Eletirme Alt Testi Puanlar le Strateji Kullanm Arasndaki liki...................................................................................257 3.5.4.2.2. Planlanm Kodlar Alt Testi Puanlar le Strateji Kullanm Arasndaki liki...................................................................................260 3.5.4.2.3. Planlanm Balantlar Alt Testi Puanlar le Strateji Kullanm Arasndaki liki...................................................................................265 3.6. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) n Norm almalar .....................267 SONU VE NERLER........................................................................................284 KAYNAKA .........................................................................................................299 EK I KSEL BLG FORMU ...............................................................................310 EK II ZN DLEKES ............................................................................................. 1

ix

TABLOLAR LSTES
Sayfa Tablo 1. Tablo 2. Tablo 3. Tablo 4. Tablo 5. Tablo 6. Tablo 7. Tablo 8. Tablo 9. Tablo 10. Tablo 11. Tablo 12. Tablo 13. Tablo 14. Tablo 15. Tablo 16. Tablo 17. Tablo 18. Tablo 19. Tablo 20. Tablo 21. Tablo 22. Tablo 23. Tablo 24. Alt Test temlerinin Verili ekli (Naglieri, 1997) ..............................67 Strateji Deerlendirme Kontrol Listesi (rnek Tablo)......................69 Baar ve deiik zek testleriyle llen yetenek arasndaki iliki (Naglieri, 2003) ....................................................................................89 KMO ls ve nerilen Deer (Sharma,1996)..............................105 Eitim Kurumu Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm ..114 Ya Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm .....................114 Cinsiyet Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm ..............115 Okul ncesi Eitimden Yararlanma Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm ...............................................................................115 Okul ncesi Eitimden Yararlanma Sresi Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm............................................................116 Karde Says Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm.....116 Evdeki Kii Says Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm ...........................................................................................................117 Anne Ya Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm...........117 Annenin Doum Ya Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm ..............................................................................................117 Annenin alma Durumu Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm ..............................................................................................118 Annenin Eitim Durumu Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm ..............................................................................................118 Babann Ya Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm......118 Baba Eitim Durumu Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm ..............................................................................................119 Aylk Gelir Durumu Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm ...........................................................................................................119 Okul Baars Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm .....120 CAS Planlama leine Ait Saylar Eletirme Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular ...123 CAS Planlama lei Saylar Eletirme Alt Testi Devamllk (testtekrar test) Katsaylar ......................................................................124 CAS Planlama lei Saylar Eletirme Alt testi Tutarllk Katsaylar .........................................................................................125 CAS Planlama leinin Saylar Eletirme Alt Testi Ayr Blmnn Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler ...........................................................................................................125 CAS Planlama leinin Saylar Eletirme Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Ayr Blmnn Toplam Puanlar Arasndaki likiler ...........................................................................................................126 CAS Planlama leinin Saylar Eletirme Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular .........................................................126 CAS Planlama leine Ait Planlanm Kodlar Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular ...127 CAS Planlama lei Planlanm Kodlar Alt Testi Devamllk (testtekrar test) Katsaylar ......................................................................132
x

Tablo 25. Tablo 26. Tablo 27.

Tablo 28. CAS Planlama lei Planlanm Kodlar Alt testi Tutarllk Katsaylar .........................................................................................133 Tablo 29. CAS Planlama leinin Planlanm Kodlar Alt Testi ki Ayr Blmnn Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler ...........................................................................................................133 Tablo 30. CAS Planlama leinin Planlanm Kodlar Alt Testinin Kurall ve Kuralsz ki Blmnn Toplam Puanlar Arasndaki likiler .......134 Tablo 31. CAS Planlama leinin Planlanm Kodlar Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular .........................................................134 Tablo 32. CAS Planlama leine Ait Planlanm Balantlar Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular ...137 Tablo 33. CAS Planlama lei Planlanm Balantlar Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar .............................................................138 Tablo 34. CAS Planlama lei Planlanm Balantlar Alt testi Tutarllk Katsaylar .........................................................................................139 Tablo 35. CAS Planlama leinin Planlanm Balantlar Alt Testine Ait Btn temlerin Birbirleri le likisi.................................................139 Tablo 36. CAS Planlama leinin Planlanm Balantlar Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular ............................................140 Tablo 37. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Matrisler Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular ...141 Tablo 38. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Matrisler Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar ...........................................142 Tablo 39. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Matrisler Alt Testi Tutarllk Katsaylar..........................................................................143 Tablo 40. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Matrisler Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler............................143 Tablo 41. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Matrisler Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular ............................................144 Tablo 42. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular ...........................................................................................................145 Tablo 43. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar..................................147 Tablo 44. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler Alt Testi Tutarllk Katsaylar ............................................................148 Tablo 45. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler .148 Tablo 46. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular............................148 Tablo 47. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular ...150 Tablo 48. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar ...........................................151 Tablo 49. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas Alt Testi Tutarllk Katsaylar..........................................................................152 Tablo 50. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler ................152 Tablo 51. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular ............................................153

xi

Tablo 52. CAS Dikkat lei fadesel Dikkat Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular ..........................................154 Tablo 53. CAS Dikkat lei fadesel Dikkat Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar.................................................................................156 Tablo 54. CAS Dikkat lei fadesel Dikkat Alt Testi Tutarllk Katsaylar ...........................................................................................................157 Tablo 55. CAS Dikkat lei fadesel Dikkat Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler ...............................................157 Tablo 56. CAS Dikkat lei fadesel Dikkat Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular......................................................................158 Tablo 57. CAS Dikkat lei Say Bulma Alt Testi temlerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular ..........................................159 Tablo 58. CAS Dikkat lei Say Bulma Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar .........................................................................................160 Tablo 59. CAS Dikkat lei Say Bulma Alt Testinin Tutarllk Katsaylar ...........................................................................................................160 Tablo 60. CAS Dikkat lei Say Bulma Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler ...............................................161 Tablo 61. CAS Dikkat lei Say Bulma Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular .................................................................................162 Tablo 62. CAS Dikkat lei Algsal Dikkat Alt Testi temlerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular ..........................................165 Tablo 63. CAS Dikkat lei Algsal Dikkat Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar.................................................................................165 Tablo 64. Dikkat lei Algsal Dikkat Alt Testinin Tutarllk Katsaylar ..166 Tablo 65. CAS Dikkat lei Algsal Dikkat Alt Testi temlerinin Toplam Puanlar Arasndaki likiler .............................................................166 Tablo 66. CAS Dikkat lei Algsal Dikkat Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular......................................................................167 Tablo 67. CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri Alt Testi temlerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular.......170 Tablo 68. CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri Alt Testinin Devamllk (Test-Tekrar test) Katsaylar .........................................171 Tablo 69. CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri Alt Testinin Tutarllk Katsaylar..........................................................................172 Tablo 70. CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler............................173 Tablo 71. CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular ............................................173 Tablo 72. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt Testi temlerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular.......175 Tablo 73. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt Testinin Devamllk (Test-Tekrar test) Katsaylar .........................................176 Tablo 74. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt Testinin Tutarllk Katsaylar..........................................................................177 Tablo 75. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler............................177 Tablo 76. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular ............................................178 Tablo 77. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testi temlerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular.......179

xii

Tablo 78. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testinin Devamllk (Test-Tekrar test) Katsaylar...........................180 Tablo 79. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testinin Tutarllk Katsaylar .......................................................181 Tablo 80. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler .181 Tablo 81. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular.....................................182 Tablo 82. CAS Alt Testleri ve leklerinin Standart Puana Dntrlm Test-Tekrar Test Sonular...............................................................183 Tablo 83. CAS Alt Testleri Tutarllk Katsaylar (Ortalama r Deerleri) ve lmenin Standart Hatas ..................................................................184 Tablo 84. CAS Alt Testleri ile Temel ve Standart Bataryalarna Ait leklerin Trkiye ve Amerika Birleik Devletleri rneklemi Gvenirlik Katsaylar ve lmenin Standart Hata Deerleri ...........................185 Tablo 85. CAS Alt Testleri Arasndaki likiler ................................................186 Tablo 86. Planlama leinin Alt Testleri Arasndaki likiler .......................187 Tablo 87. Dikkat leinin Alt Testleri Arasndaki likiler ............................188 Tablo 88. Ezamanl Bilisel lemler leinin Alt Testleri Arasndaki likiler ...........................................................................................................188 Tablo 89. Ardl Bilisel lemler leinin Alt Testleri Arasndaki likiler ...188 Tablo 90. Faktr Analizine Ait Bulgular...........................................................189 Tablo 91. Faktr Analizi lemlerine Gre CAS leklerinin zdeerleri ile Aklanan ve Toplaml Varyans Yzdeleri.......................................190 Tablo 92. Ana Faktrleri Oluturan leklere Ait Alt Testlerin Dalm .......191 Tablo 93. Eitim Kurumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t Testi Sonular ....................................192 Tablo 94. Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar............................193 Tablo 95. Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular ..............................196 Tablo 96. Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-Hoc LSD Testi Sonular .........................................................198 Tablo 97. Cinsiyet Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t Testi Sonular ...........................................198 Tablo 98. Okul ncesi Eitim Kurumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t Testi Sonular .............200 Tablo 99. Okul ncesi Eitimden Yararlanma Sresi Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar.................................................................................201 Tablo 100. Okul ncesi Eitimden Yararlanma Sresi Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular ...........................................................................204 Tablo 101. Okul ncesi Eitimden Yararlanma Sresi Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-Hoc LSD Testi Sonular ...........................................................................................206 Tablo 102. Karde Says Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar........208 Tablo 103. Karde Says Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular .........210

xiii

Tablo 104. Karde Says Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-Hoc LSD Testi Sonular.....................................212 Tablo 105. Evdeki Kii Says (Aile Yaps) Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t Testi Sonular .......213 Tablo 106. Anne Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t testi Sonular ............................................214 Tablo 107. Annenin Doum Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar........215 Tablo 108. Annenin Doum Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular ...........................................................................................................218 Tablo 109. Annenin alma Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t Testi Sonular .............219 Tablo 110. Annenin Eitim Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar........221 Tablo 111. Annenin Eitim Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular ...........................................................................................................224 Tablo 112. Annenin Eitim Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-Hoc LSD Testi Sonular......................226 Tablo 113. Babann Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Bamsz grup t testi Sonular...................................228 Tablo 114. Babann Eitim Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar........230 Tablo 115. Babann Eitim Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular ...........................................................................................................232 Tablo 116. Babann Eitim Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-hoc LSD Testi Sonular ......................234 Tablo 117. Aylk Gelir Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar........237 Tablo 118. Aylk Gelir Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular ...........................................................................................................239 Tablo 119. Aylk Gelir Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-Hoc LSD Testi Sonular......................241 Tablo 120. Okul Baars Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar........243 Tablo 121. Okul Baars Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular .........246 Tablo 122. Okul Baars Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-Hoc LSD Testi Sonular.....................................247 Tablo 123. Zek Blm Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t Testi Sonular ....................................251 Tablo 124. CAS Alt Testleri Temel ve Standart Bataryalarnn WISC R SZEL Puan ile likisi.................................................................................253 Tablo 125. CAS Alt Testleri Temel ve Standart Bataryalarnn WISC R PERFORMANS Puan ile likisi.......................................................254 Tablo 126. CAS Alt Testleri Temel ve Standart Bataryalarnn WISC-R TOPLAM Puan ile likisi.................................................................................255

xiv

Tablo 127. CAS Alt Testleri, Temel ve Standart Bataryalarnn Raven Toplam Puan ile likisi.................................................................................256 Tablo 128. Saylar Eletirme Alt testi Gzlenen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri ...........................................................................................257 Tablo 129. Gzlenen Stratejilere Gre Saylar Eletirme Alt Testi Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular..................258 Tablo 130. Saylar Eletirme Alt testi Belirtilen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri ...........................................................................................259 Tablo 131. Belirtilen Stratejilere Gre Saylar Eletirme Alt Testi Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular..................259 Tablo 132. Planlanm Kodlar Alt Testi 1. tem Gzlenen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri ...........................................................................................260 Tablo 133. Gzlenen Stratejilere Gre Planlanm Kodlar Alt Testi 1. tem Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular ....261 Tablo 134. Planlanm Kodlar Alt Testi 1. tem Belirtilen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri ...........................................................................................261 Tablo 135. Belirtilen Stratejilere Gre Planlanm Kodlar Alt Testi 1. tem Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular ....262 Tablo 136. Planlanm Kodlar Alt Testi 2. tem Gzlenen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri ...........................................................................................262 Tablo 137. Gzlenen Stratejilere Gre Planlanm Kodlar Alt Testi 2. tem Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular ....263 Tablo 138. Planlanm Kodlar Alt Testi 2. tem Belirtilen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri ...........................................................................................264 Tablo 139. Belirtilen Stratejilere Gre Planlanm Kodlar Alt Testi 2. tem Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular ....264 Tablo 140. Planlanm Balantlar Alt Testi Gzlenen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri ...........................................................................................265 Tablo 141. Gzlenen Stratejilere Gre Planlanm Balantlar Alt Testi Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular..................266 Tablo 142. Planlanm Balantlar Alt testi Belirtilen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri ...........................................................................................266 Tablo 143. Belirtilen Stratejilere Gre Planlanm Balantlar Alt Testi Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular..................267 Tablo 144. Standart Batarya lekleri ve Tam Puanlara Ait Merkezi Eilim ve Dalm lleri Sonular ...............................................................267 Tablo 145. Standart Batarya lekleri ve Tam Puanlara Ait Standart ve Yzdelik Puanlar..............................................................................269 Tablo 146. Temel Batarya lekleri ve Tam Puanlara Ait Merkezi Eilim ve Dalm lleri Sonular ...............................................................271 Tablo 147. Temel Batarya lekleri ve Tam Puana Ait Standart Puanlar .......273 Tablo 148. Standart Batarya leinin Ham ve Standart Puanlara Ait Yzdelik Puanlar .............................................................................................275 Tablo 149. Temel Batarya leinin Ham ve Standart Puanlara Ait Yzdelik Puanlar .............................................................................................279

xv

EKLLER LSTES
Sayfa ekil 1. ekil 2. ekil 3. Bilisel lemler Modelinin emas (Naglieri, 1989).........................32 Standart Batarya lekleri ve Tam Puanlara Ait Normal Dalm Erisi Grafii.....................................................................................268 Temel Batarya lekleri ve Tam Puanlara Ait Normal Dalm Erisi Grafii................................................................................................272

xvi

KISALTMALAR LSTES
AD CAS CS CT GLD ID KH KS MG M PASS PB PK SB SE SH SU DEHB : Algsal Dikkat : (Cognitive Assessment System) Bilisel Deerlendirme Sistemi : Cmleye likin Sorular : Cmle Tekrar : (Gifted with Learning Difficulty) renme Gl Olan stn Yetenekli ocuklar : fadesel Dikkat : Konuma Hz : Kelime Serileri : Matematiksel renme Gl : Matrisler : (Planning, Attention, Simultaneous, Successive) Planlama, Dikkat, Ezamanl, Ardl : Planlanm Balantlar : Planlanm Kodlar : Say Bulma : Saylar Eletirme : ekil Hafzas : Szel-Uzamsal likiler : Dikkat Eksiklii ve Hiperaktivite Bozukluu

xvii

GR Problem
nsan davran incelenirken, zerinde en ok aratrma yaplan

yeteneklerden birisi de zekdr. Zeknn nasl bir yetenek olduu ve lm konusunda tartmalar hl srmektedir Bireylerde zek, zek testleriyle llmekte; IQ (Intelligence Quotient) ile ifade edilmektedir. Zeknn llmesi ve test edilmesi, Sir Francis Galton (1863) ve James Cattle'n (1888) almalarna kadar uzanmaktadr. Zek testleri konusunda Terman, Cattell, Spearman, Binet, Stern, Thorndike, Thrustone ve Wechsler bilinen dier nemli isimlerdir. Gelitirilen zek testlerinden sonra gnmzde bilisel psikoloji, zellikle nropsikoloji ve zek ile ilgili almalar alannda nemli aratrma bulgularna ulalmtr. Son zamanlardaki eletiriler, deerlendirilen yetenek alannn ok dar olduu ynndedir (Gardner, 1993; Sternberg, 1997) Naglieriye (2001) gre bugnk zek testlerinin birou Binet ve Wechslerin gelitirdii zek testine bal teori ve dncelere dayanmaktadr. Gnmzde nropsikolojik uygulamalar artmakta ve zellikle insan tanma, anlama ve bilisel sreler konusunda salkl bilgiler edinmek amacyla nropsikolojik yaklaml testler gelitirilmeye ve nropsikolojinin kullanm alanlar geniletilmeye allmaktadr. Nropsikoloji bilim dalnn amac, beyinde meydana gelen ilev

bozukluklarnn zihinsel ve davransal srelere etkisini ve ortaya kan deiiklikleri belirlemek, beyin alanlaryla ilikili olan zihinsel sreleri bilimsel adan deerlendirebilmektir. Nropsikolojik yaklam, insan anlamak ve bu konuda doru deerlendirmeler yapabilmek asndan byk nem tamaktadr. Naglieri (2001) geleneksel zek testlerine alternatif olabilecek bilisel sreleri ieren yeni testler sunmaktadr. Kaufman ve Kaufmann (1985), K-ABC Testi , yine Kaufman ve Kaufmann (1993) Kaufman Ergen ve Yetikin Zek Testi (Kaufman Adolecent and Adult ntelligence Test-KAIT), ayrca WoodcockJohnsonn (1991) Bilisel Yetenek Testi (Woodcock-Johnson Test of Cognitive Ability) ve Naglieri ve Dasn (1997) Bilisel Deerlendirme Sistemini (Cognitive Assessment System - CAS) rnek olarak gstermektedir (Naglieri, 2001).

Luria'nn (1973, 1980) fonksiyonel sreler modeline dayanan Das-Naglieri Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS; Naglieri ve Das, 1997), geleneksel testlerden; genel ereve, gelitirme ve yorum asndan nemli derecede farkldr. Das ve arkadalar (1994), planlama, dikkat, ezaman ve ardkl PASS modeli olarak tanmlamtr. Bu modelde temel bilgi, srelere bir temel ya da arac olarak hizmet etmektir (Daniel, 1997). PASS teorisinde insann bilisel aktivitelerinin drt paradan olutuu belirtilmitir: Bilisel kontrol salayan planlama ilemleri. stenilen amaca ulamak iin ilemlerin kullanm, kararllk ve kendini kontrol, belli bir sre iinde odaklanm ve seici bilisel aktiviteyi salayan dikkat ilemleri. Bilgi zerinde ilem yapmann iki formu olan e zamanl ve ardl bilisel ilemler. Bireysel zeky lmenin eitim alanndaki amalar; a) rencileri bilisel gllkleri ve zayflklarna gre snflamaya katkda bulunma (genellikle, baar dzeyleri gibi dier bilgilerle birlikte), b) eitimle ilgili sorunlar saptama, c) retme yntemlerini seme d) bilisel yetersizlikleri iyiletirme abalarna rehberlik (zel eitim gibi) etme eklinde sralanabilir (Daniel,1997). Yukardaki amalar gz nnde bulundurulduunda PASS teorisi,

ocuklarn olumlu veya olumsuz bireysel farkllklarn tanlanmasnda geni bir yelpaze sunmaktadr. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) kullanlarak stn yetenekli, zihinsel engelli, zel renme gl, hiperaktivite, travmatik beyin hasar ve ciddi duygusal glkleri olan ocuklarla yaplan birok alma sonucunda ayrc tanya ulalmtr. meroluna (1993) gre stn yetenekli bireyin var olan kapasitesinin iyi bir ekilde deerlendirilebilmesi iin bireyin kapsaml bir deerlendirme srecinden geirilmesi gerekmektedir (Ersoy ve Avc, 2004). Bu lmlerin gvenilir olmas iin
2

ncelikle lkemiz artlarna gre testler, envanterler ve teknikler gelitirmek veya mevcutlarn lkemiz artlarna gre ayarlanmas yaplmaldr (alar,2004). CAS testi stnln deerlendirilmesi iin gerekli olan bilisel ilemlerin deerlendirilmesine olanak salar. CAS, bilisel ilemlerin geni kapsaml bir ekilde lmne imkan salar ve geleneksel zek testleriyle llemeyen bilisel alanlarda stn olan bireyleri tanlayabilir. llen fonksiyonlarn daha geni kapsaml olmas, geleneksel testlerle belirlenenlere gre daha eitli alanlarda stn olan ocuklar belirlenebilmesine imkan salamaktadr (Naglieri ve Das, 1997). Bilisel Deerlendirme Sistemi (Cognitive Assessment System CAS), Amerikada yalar 517 arasnda deien 3072 rencinin oluturduu bir rneklem grubu zerinde standardizasyon almalarnn gerekletirildii bireysel uygulanan bir deerlendirme aracdr. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS), PASS Teorisine gre dzenlenmi drt ayr lekten oluur (Planlama, Dikkat, E Zamanl ve Ardl Bilisel lemler lei). Bu drt lekten elde edilen puanlarla birlikte, genel bir standart puan olarak bilinen Tam Puan da ayrca belirlenmektedir. Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) 57 ve 817 yalara gre dzenlenmi iki ayr formu vardr. lkemizde ilk olarak Ergin (2003), 5 ya grubu zerinde CASin geerlik, gvenirlik ve n norm almalarn gerekletirmitir. Daha sonra 8,9,10, ve 11 ya ocuklar zerinde geerlik, gvenirlik ve n norm almlara yaplmtr. Yaplan bu almalarn bir devam olarak, bu aratrmada ise 12 yandaki ocuklarn bilisel performanslarn belirlemek amacyla PASS Teorisine dayandrlarak gelitirilmi olan CASin kullanlmas ve yine bu ya grubu iin CASin geerlik, gvenirlik ve n norm almalarnn yaplmas hedeflenmitir. Bu sayede 12 ya grubundaki rencilerin de zihinsel performanslarn olumlu ya da olumsuz ynde etkileyebilecek bilisel ilem dzeylerinin deerlendirilebilmesi iin yeni bir lme aracnn kazandrlmas hedeflenmitir.

Ama
Bu alma, Bilisel Deerlendirme Sistemi (Cognitive Assessment

System-CAS) ile 12 yandaki ocuklarn PASS Teorisi ile tanmlanan bilisel ilemlerdeki dzeylerinin llmesi ve Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS)

geerlik, gvenirlik ve n norm almalarnn yaplmas amacyla yaplmtr. Aratrmann genel amac erevesinde, u sorulara yant aranmaya allmtr. 1. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS); Alt Testleri, Standart ve Temel Bataryalar ve Tam Puanlar asndan 12 yandaki ocuklarla yaplacak uygulamalar sonucunda gvenirlik zelliklerini gsterecek midir? 1.1. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS); Alt Testleri, Standart ve Temel Bataryalar ve Tam Puanlar asndan 12 yandaki ocuklarla yaplacak uygulamalar sonucunda test-tekrar test gvenirliine sahip midir? 1.2. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS); Alt Testleri, Standart ve Temel Bataryalar ve Tam Puanlar asndan 12 yandaki ocuklarla yaplacak uygulamalar sonucunda i tutarllk gvenirliine sahip midir? 2. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS); Alt Testleri, Standart ve Temel Bataryalar ve Tam Puanlar asndan 12 yandaki ocuklarla yaplacak uygulamalar sonucunda geerlik zelliklerini gsterecek midir? 2.1. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) alt testleri ierik geerlilii asndan birbirleri ile ilikisi var mdr? 2.2. Bilisel Deerlendirme Sistemini (CAS) oluturan PASS leklerinin kendi alt testleri ierik geerlilii asndan birbirleri ile ilikisi var mdr? 2.3. Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) faktr analizi ilemleri yap geerliine ait bulgular verir mi? 2.4. 12 ya ocuklarnn Bilisel Deerlendirme Sisteminden (CAS) elde edilen puanlar ile WISC-R Zek Testi genel puan arasnda benzer lek geerlii asndan anlaml bir iliki var mdr? 2.4.1. 12 ya ocuklarnn Bilisel Deerlendirme Sisteminden (CAS) elde edilen puanlar ile WISC-R Zek Testi Performans Puan arasnda benzer lek geerlii asndan anlaml bir iliki var mdr? 2.4.2. 12 ya ocuklarnn Bilisel Deerlendirme Sisteminden (CAS) elde edilen puanlar ile WISC-R Zek Testi Szel Puan arasnda benzer lek geerlii asndan anlaml bir iliki var mdr?

2.5. 12 ya ocuklarnn Bilisel Deerlendirme Sisteminden (CAS) elde edilen bilisel ilem performanslaryla Ravenn Standart Progresif Matrisler Testinin (RSPMT) puanlar arasnda benzer lek geerlii asndan anlaml bir iliki var mdr? 2.6. 12 ya ocuklarnn Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) Planlama lei'nden elde edilen bilisel ilem performanslaryla bu lein uygulamas srasnda ocuklarn strateji kullanp kullanmama durumlarna gre kriter geerlilii asndan anlaml bir iliki var mdr? 2.7. Zek Blmleri normal dalm erisine gre belirlenen 12 yandaki stn zekl ocuklar ile 12 yandaki normal zek blmne sahip ocuklar, Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) puanlarnn geerliine ilikin anlaml bir fark gsterecek midir? 2.8. 12 yandaki ocuklarn demografik zelliklerine gre (ya, cinsiyet, karde says, annenin eitim durumu, annenin ya, annenin ocuun doumu srasndaki ya, annenin eitim dzeyi, annenin alma durumu, Babann ya, babann eitim dzeyi, ailenin gelir dzeyi ailenin yaps gibi) Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) puanlar geerlie ilikin anlaml bir fark gsterecek midir? 3. CAS 12 ya Standart ve Temel Batarya stanbul n normlar nedir? 4. CAS 12 ya Standart ve Temel Batarya Trkiye n normlar ile Amerika sonular karlatrldnda aralarnda anlaml bir fark var mdr?

nem
Zek testleri, zellikle klinik ve eitim ortamlarnda tan koyma, yordama ve doru bir tedavi veya eitim uygulamak iin kiinin gl ve zayf yanlarn belirlemede nemli aralardr. Zeknn lmndeki yeni gelimeler, ocuklara ve genlere sunulan eitimsel ve psikolojik hizmetlerin deiimine k tutmulardr. Ancak bu yeni gelimelerin uygulama alanna tam olarak yanstlmad gzlenmektedir. Bu nedenle, zek blmnn uygulama alannda, 30 yl ncesinde olduu gibi, temelde pek bir deiiklie uramadan kullanld grlmektedir (Esters ve Ittenbach, 1999).

Zek kavramyla ilgili ortaya kan yeni teorik yaklamlar nda gelitirilmi olan alternatif lme aralarndan bireysel farkllklar destekleyebilecek eitim programlarnn oluturulmasnda ve oluturulan eitim programlar iin daha doru olan eitimsel hedeflerin belirlenmesinde faydanlmaktadr. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) eitim alannda uzman olarak kabul edilen kiilerin uygulayabilecei bir lme aracdr. lkemizde okul a ocuklarnn nropsikolojik deerlendirmesini yapabilecek lme arac bulunmamaktadr. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS), bilisel yetenekleri belirlemede nropsikolojik temelli yeni bir yaklam sunmaktadr. Bu nedenle bu aratrmann ocuklarn okul ortamnda deerlendirilmesinde nemli bir boluu dolduracak bir alma olaca dnlmektedir. Ayrca sz konusu aratrma Trkiyede bu konuya ilikin yaplm olan sayl almalardan biri olmas dolaysyla da nem arz etmektedir

Sayltlar
1. kavramlardr. 2. stanbul ili evreninden seilen 202 ocuun istatistiksel adan uygun PASS Teorisi ile belirlenen bilisel ilemler, bilimsel olarak llebilen

normlar elde etmek iin yeterli olduu varsaylmaktadr. 3. Aratrmaya katlan ocuk velilerinin Kiisel Bilgi Formunu

samimiyetle doldurduklar varsaylmaktadr.

Snrllklar
Bu aratrma; 1. PASS Teorisine dayal, "Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS)"nin 12 ya ocuklar zerindeki geerlik, gvenirlik ve n norm almas ile 2. 3. stanbul ili ile Uygulama almalarnn 20062007 retim ylnda

gerekletirilmesi ile

4.

Kriter geerliliinin CAS Bataryas dnda uygulanan dier testlerle

belirlenmesi ile 5. CAS Bataryasna ocuklarn, Kiisel Bilgi Formuna ise ailelerin

verdii bilgilerle snrldr.

BLM 1 LGL LTERATR 1.1. Zihinsel levler ve lgili Testler

1.1.1. Zek Kavram Psikoloji alannda alan uzmanlar, zeky, oluturduunu dndkleri yeteneklerden yola karak farkl ekillerde tanmlamlardr (Budak, 2000). Trk Dil Kurumu, zeky yle tanmlamaktadr: "nsann dnme, akl yrtme, objektif gerekleri alglama, yarglama ve sonu karma yeteneklerinin tamam, anlak, dirayet, zeyreklik, feraset" (http://www.tdk.gov.tr) Homer, Plato, Aristotle, Augustine, Aguinas, Montaigne, Hobbes, Pascal, Locke, Smith, Kant, Mill, James gibi nemli filozoflar zek ile ilgili grlerini aklamlardr. Bu grler, modern dncenin temelini oluturmaktadr.

Gnmzde zek kavram ile ilgili kullanlan anlama, yarglama, bilgi gibi anahtar ifadeler yzyllar ncesine dayanmaktadr. Boringin (1923) yapm olduu zek, zek testlerinin lt eydir tanm ok aydnlatc olmasa da zeknn tanmn aratran pek ok bilim adam iin nemli bir tevik niteliindedir. Anne Anastasi, zeky davrann kalitesine balamtr. Zek davran, uyumlu, evre koullarna gre deien gereksinimleri karlamak iin etkili davranlar iermektedir. Jonathan Baron, zeky, rasyonel olarak seilen hedefe ulamay kapsayan davran kmesi olarak tanmlamaktadr. J.P. Dasa gre zek, planlama, dikkat, e zamanl ve ardl ilemleri ieren drt bilisel ilemin toplamdr. Hans Eysnek, zeknn biyolojik ynne vurgu yapmaktadr. Sternberg, zek iin zihinsel olarak kendini ynetme tanmn yapmaktadr. Bundan dolay Sternberg, zek ile ynetim birimleri arasnda paralellikler kurar. Edward Ziglere gre zeknn tanm doru veya yanl olmaz sadece (Sternberg,1990). Terman, zeky, soyut dnme becerisi olarak tanmlamtr. Terman, sadece bir testin sonucuna ar gvenmenin tehlikeli olduunun farkndayd. Binete (Binet ve Simon, 1905) gre yarglama, pratik duygu, giriimcilik, artlara ayak
8

tanmn faydallk ynne baklr

uydurma gibi blmlerin toplam zeky oluturmaktadr. Wechslerin zek tanmna gre zek, niteliksel olarak farkl yeteneklerden olumaktadr. Fakat zek, sadece yeteneklerin toplamndan meydana gelmemektedir. nk zek davran, yeteneklerin birbiriyle olan balantnn eklinden, kiinin niyet ve gdlerinden

etkilenmektedir. Wechslere gre zeknn deiik boyutlarn farkl zek testleriyle lmek mmkn iken zek testi puanlaryla zeknn tanm tpatp ayn deildir (Sattler, 1988). Bu tanmlar, iinde bulunduklar dnem ve kltrden etkilendikleri gibi beyin ve beynin ileyii konusundaki bilimsel gelimelerden de etkilenmektedirler. Zek tanmnn iinde bulunulan dnemden nasl etkilendiini akademisyenlerin zeky nasl tanmladklar zerine 1921 ve 1986 yllarnda yaplm olan iki almann sonularna deinerek grebiliriz (Sutarso, 1998). 1921 ylnda akademisyenlere yaplan almann sonular, akademisyenlerin zeky oluturan temel yeteneklerin problem zme, karar verme gibi st dzey beceriler, renebilme yetenei ve evreye uyum yetenei olduunu dndn gstermektedir. 1986 ylndaki almada ise zeky oluturan yetenekler st dzey beceriler, kltr tarafndan deer verilen yetenekler ve ynetici sreler olarak sralanmaktadr. Buradan da grld gibi zek tanm st dzey beceriler gibi temel bir yetenei ierse de dier boyutlar asndan zaman iinde byk farkllklar gsterebilmektedir (akar ve Arbak, 2004). Sternberg (1981), zeknn tanmn insan zeks zerinde alan psikologlardan ve psikolojiyle ilgisi olmayan kiilerden oluan iki farkl gruba sormutur. Her iki grubun zeknn ne olduuna verdikleri cevaplar tpatp ayn olmasa da benzerlik gstermekte ve zeknn yn ortaklaa vurgulanmaktadr. Problem zme becerisi Szel zek Pratik zek veya sosyal yeterlilik. Spearman (1927), zeknn tek bir faktre bal olduunu savunurken baz aratrmaclar (Thurstone, 1938 gibi) farkl zek faktrlerinden bahsetmekteydi. Bu aratrmaclardan bazlar, insan zeksnn temelinde soyut akl yrtme yeteneinin olduunu iddia ederken, Gardner (1993) gibi aratrmaclar ise mziksel zek, sosyal zek, bedensel zek gibi zek trlerinin nemini vurgulamaktadr.

Gardner (1993) ve Sternberg (1985,1990) gibi baz bilisel psikologlar IQ nn tesine (IQ nn tesi Sterbergin (1985) kitabnn ismidir.)gemek iin yeni zek teorileri gelitirmilerdir. IQ testinin ve Spearman tarafndan balatlan faktr analizinin nemini kabul etmekle beraber Sternberg, ne IQ testleri ne de deneysel bilisel psikologlarn kulland laboratuar paradigmalar zek kavramn anlamamz iin yeterli olmadn savunmaktadr. Gardnere (1993) gre ise IQ testleri sadece oklu zek trlerinin bir alt kmesini lmek iin kullanlabilir (Macintosh,1998). Wesmana (1968) gre zeknn tanm ve lmyle ilgili farkllk zeknn bir zellik olmad gereinden kaynaklanmaktadr. Zek kiinin renme tecrbelerinin toplamn yanstmaktadr (Sattler, 1988).

1.2. Zek ile lgili Baz Kuramlar

Zek ile ilgili yaklamlar farkl aamalardan geerek bugne kadar gelmitir. Zek kuramlarna genel olarak bakldnda zaman ierisinde farkl eilimlerin olutuu grlmektedir. Zek kuramlar, basit bir kategori iinde incelenebilir (Plucker, 2001). Geriye bak: Geen yzylda ortaya atlm, psikoloji ve eitim bilimlerinde yaygn olarak kullanlan klasik teorileri ifade eder. Spearmann (1927) g Faktr kuram, Cattellin (1971) Gf-Gc Teorisi, Guilfordun (1967) Zihin Yaps kuram bu gruba girmektedir. Gnmze bak: Son yirmi ylda ortaya atlm ve yeni analiz edilmi modern zek teorilerini ierir. Carrollun (1993) Katmanl Zek teorisi, Gardnern (1983,1993, 1995) oklu zek teorisi, Sternbergin (1985) Zeknn l Bileeni ve Baar Zeks, Cecinin (1990) Biyolojik Modeli rnek olarak gsterilebilir. leriye bak: Henz ortaya kmakta olan eitimde etkisini gsteren veya gsterme potansiyeli grlen kuramlar kapsar. PASS teorisi ve Duygusal Zek bu grup iinde yer almaktadr.

10

1.2.1. Geriye Bak 1.2.1.1. g faktr Faktr analizini ortaya koyan Charles Spearman, kiilerin deien miktarlarda bir genel zek faktrne (g faktr) sahip olduunu ileri srmtr. Kii sahip olduu g miktarna bal olarak, parlak ya da snk olarak tanmlanabilir. Spearmana gre g faktr, zek test maddelerinde performans belirleyen temel unsurdur. Ayrca her birine s denilen zel faktrler de belli yetenek ya da testlerde belirleyici rol oynamaktadr (Atkinson ve Hilgard, 1995). Genel yetenek g faktr, tm zihinsel faaliyetlerde rol oynayan, ortak ve genel bir zihinsel enerji; zel yetenek s faktr ise, bir iin yaplmasnda gerekli olan, genel zihinsel yetenekten ayr olarak ihtiya duyulan zihinsel bir g olarak alglanmtr. Buna gre, zihinsel bir etkinliin meydana gelebilmesi iin, zihinsel etkinliklerde ortak olan bir genel yetenee ve sz konusu zihinsel etkinlie zg zel yeteneklere gereksinim vard. Bir baka deyile, zihinsel etkinlik, genel ve zel faktrlerin toplamdr. Spearmana gre genel yetenek (g); bireyden bireye deiiklik gstermesine ramen, ilikili yetenekler asndan her bireyde ayn kalr. zel faktr (s) ise, bireyden bireye ve her bireyde yetenekten yetenee farkllk gsterir. Bireyin zeks llmek istendii zaman, bu g faktrnn llmesi anlamna gelir. Spearmana gre g faktr zekdr ( zgven,1994). Spearmann genel zek faktr diye adlandrd kavram, baka kaynaklarda Genel Yetenek; zel faktr diye adlandrd kavram da zel Yetenek olarak gemektedir. Yine baz kaynaklarda faktr analizi kuram, ki Etmen Kuram eklinde yer almaktadr. Bu kaynaklarda da genel yetenek, bireyin her trl zihin etkinliinde rol oynayan genel bir zihni enerjidir olarak tanmlanrken zel yetenek ise, belirli bir zihin etkinliinin gsterilebilmesi iin genel zihni yetenein dnda ihtiya duyulan zihin gcdr eklinde tanmlanmaktadr (Baaran, 1984: 90). Thorndike zeky, soyut zek, mekanik zek ve toplumsal zek olmak zere gruba ayrmtr. Buna gre soyut zek, szck ve saylar anlamada; mekanik zek eitli ara, gere ve makineleri kullanmada; toplumsal zek ise bakalaryla iyi ilikiler kurmada yeterlilii salar. Ayrca, zeknn dzeyi, genilii ve hz vardr. Zeknn dzeyi ve genilii zeknn alann oluturur. Zeknn hz ise bu alann ilerliini gsterir (Baaran, 1984: 90).

11

1.2.1.2. Thurstonenun Zek Kuram 1938 ylnda Thurstone, Spearman eletirmitir. Spearman zeknn tek bir birimden olutuunu savunurken Thurstone, zeknn belli sayda birincil yetenekten olutuunu ileri srmtr. Bu yetenekler, ayr ve belirgin durumdadrlar (Heilman, 2005: 25). Thurstone, zeknn 52 faktr olduunu dnm, 12 faktr bulabilmi ve bunlardan 7 tanesini Temel Yetenekler olarak adlandrmtr. Bu faktrler Thurstonenun birincil zihinsel yetenekler olarak bilinen alt testlerini oluturmutur. Bu faktrler: 1. Szel Malzemenin Anlalmas (Verbal Comprehension): Szel

materyali anlama yeteneidir. Bu yetenek, kelime bilgisi ve okuduunu anlama gibi testlerle llebilir. 2. Kelime Akcl (Verbal Fluency): Bu yetenek, akc bir ekilde

kelime veya cmle retmeyi kapsamaktadr. Belli bir srede belli bir harfle balayan kelime retme gibi testlerle bu yetenek llr. 3. Saysal Yetenek (Numerical Ability): Hzl ve doru bir ekilde saysal

hesaplama yapabilme yeteneidir. Saysal aritmetik problemleri zme testleri kullanlmaktadr. 4. Yer Mekn likileri ya da Uzaysal Grselletirme (Spatial

Visualization): ekilleri veya bir nesnenin rotasyonunu imgeleyebilme, gz nnde canlandrabilme veya bir yap-bozun nasl yaplacan tasarlama gibi yetenekleri kapsar. Bu yetenek, bir geometrik eklin zihinden rotasyonunu yaplmasn veya farkl ekillere evrilmesini gerektiren testlerle llmektedir. 5. Bellek (Memory): Harflerden, kelimelerden, saylardan veya dier

sembol ve itemlerden oluan dizileri, serileri hatrlayabilme yeteneidir. Seri veya serbest hatrlama testleriyle bu yetenek llmektedir. 6. Akl Yrtme (Reasoning): zelden genele doru akl yrtme

yeteneini kapsamaktadr. lmek iin kelime serisi (b,d,g,k,.bundan sonra hangi harf gelmeli? gibi) veya say serisi (4,12,10,30,28,84,.. bundan sonra hangi say gelmeli? gibi) testleri kullanlmaktadr.

12

7.

Algsal Hz (Perceptual Speed): Harfleri, saylar ve dier sembolleri

hzl bir ekilde tanyabilme yeteneidir. Harfler serisi ierisinden belli bir harfi bulma gibi testler kullanlarak bu yetenek llmektedir. (Sternberg, 2003:18) Kme Etmen Kuram adyla da baz kaynaklarda yer alan Thurstonenun kuramna gre, yukarda yedi faktr olarak sralanan bu yeteneklerde bireysel

farkllklarn var olduu, bireysel farkllklarn nedeninin ise kaltm ve geliim olduu belirtilmektedir (Baaran, 1984: 91). Thurstonenun birincil zihinsel yetenekleri birbiriyle balantl olduu iin

Spearman tarafndan g faktrnn farkl bir versiyonu olduu savunulmaktadr. Thurstone ise, bu yeteneklerin daha temel nitelikte olduunu iddia etmektedir (Sternberg, 2003:18). 1.2.1.3. Guilfordun Zihin Yaps Kuram Zihinsel yetenekler zerinde faktr analizi teknikleri ile yaplan uzun aratrmalardan sonra, zihinsel niteliklerin ilikilerini basit olarak ifade etme amacna ynelik modeller dnlmtr. Bunlar arasnda, Guilford (1967) Zihin yaps olarak boyutlu bir model ileri srmtr. Guilfordun bu modeli bilgisayar sistemlerindeki ileyie benzemekte, Girdi, lem, ktlar eklinde sral bir dzenleme getirmektedir. Guilfordun zihin yapsna ilikin boyutlu modelinde, zihinsel nitelikler erik, lem ve rn olmak zere boyuta gre snflandrlmtr ( zgven,1994). Zek ieriini, alglanan duyumlar; anlamlatrlan szck, kavram ve saylar gibi simgeler; anlatlabilen dnceler ve yaplan davranlar oluturur. Zek ilemlerini, ierii bilme, bellek, yaratclk yaantlara dayal olarak yaplan tepkiler ve bunlarn deerlendirilmesi oluturur. Zek rnlerini ise zek ilevi sonucunda yaplan davranlar oluturur (Baaran, 1985) Guilford (1967) 120 farkl faktr bulunan modelinde faktrlerin saysn 1985 ylnda 150ye ve daha sonralarda ise 180 e kadar 2003:20). oaltmtr (Sternberg,

13

En fazla bilinen modeli, bili (cognition), bellek, ayrlan dnme (divergent thinking), birleen dnme (convergent thinking) ve deerlendirmeden (evaluation) oluan be ilem; ekilsel (figural), sembolik (symbolic), anlamsal (semantic) ve davransal (behavioral) olmak zere drt ierik ve birimler (units), snflar (classes), ilikiler (relations), sistemler (systems), dnmler (transformations), karmlar (implications) ieren alt rnden meydana gelmitir. (4x5x6= 120 faktr) (Sternberg, 2003:20) 1.2.1.4. Akc ve Kristallemi Zek Teorisi Weschler ve Stanford-Binet testleri balangta herhangi bir zek teorisini temel alp gelitirilmemelerine ramen, Horn ve Cattellin Akc ve Kristallemi Zek Teorisinin meydana gelmesine nemli lde dayanak olmutur (Esters ve Ittenbach, 1999). Akc zek (Gf), bireyin kltrden ve evreden bamsz problem zme becerisi olarak tanmlanmaktadr. Kristalize zek ise semantik hafza ile ilikili olarak bireyin genel bilgisini ifade eder. Kristalize zek (Gc), akc zeknn eitli renme deneyimlerinde yatrmyla sonulanan zihinsel yetenek olarak tanmlanabilir (Johnson,Thomas ve Bouchard, 2005). Akc zek, kiinin yeni ve allmadk durumlarda karsna kan problemleri zme becerisini ve akl yrtme yeteneini kapsar. Kristalize zek ise yaad kltr iinde edindii bilgileri ifade eder (Yekovich, 1994). sminden yola karak bu teorinin zeky akc ve kristallemi olarak iki bileene ayrd sylemek ok doru olmaz. nk Gf-Gc teorisine gre, Akc ve Kristallemi Zeknn zn oluturan dokuz faktr vardr (Esters ve Ittenbach, 1999). Bunlar: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Akc Akl Yrtme (Fluid Reasoning -Gf) Kristallemi Zek (Crystallized Intelligence-Gc) Grsel lem (Visual Processing- Gv) itsel lem (Auditory Processing- Ga) lem Hz (Processing Speed- Gs) Ksa sreli Bellek (Short-Term Memory-Gsm)

14

7. 8. 9.

Uzun sreli Bellek( Long-Term Retrieval- Glr) Niceliksel Bilgi (Quantitative Knowledge -Gq) Doru Karar Verme Hz (Correct Decision Speed- CDS)

Akc yetenek, say serileri ve ekilsel analoji gibi testler ile llrken, kristalize yetenek ise kelime daarc ve genel bilgi gibi testler ile llmektedir (Jensen, 1998). Pek ok zek testi bu teoriye dayanmaktadr. Bunlardan bazlar, Cattelin Kltrden Arndrlm g Testi, Kaufmannn Ergen ve Yetikin Zek Testi ve Ravenin Standart Progresif Matrisler Testidir (RSPMT). Daha sonralar grsel yetenein de dhil edilmesiyle (gv) bu teori, zeknn en yaygn yeteneklerini kapsamtr. Bu konuda eitli aratrmalara nclk eden pek ok aratrmac, bu teoriye dayanan zek testlerinin dier zek testlerine gre, kltrden daha ok arndrlm olduklarn savunmaktadr (Sternberg, 2004). Kristalize zek, New Yorkun en nemli ehrinin Albany olduunu bilme gibi hafza becerisini veya herhangi bir kelimenin anlamn bilme gibi semantik bilgiyi ierir. Akkan zek ise problem zme yeteneini ifade eder. ou zek testi, hem kristalize hem de akkan zeky test eder. rnein, Wechsler zek testinde Kelime Bilgisi alt testiyle kristalize zek deerlendirilirken, Benzerlikler alt testiyle akkan zek llmektedir. Cattelle gre, kristalize zek yaratclk iin nemli olmasna ramen yaratcl akkan zek belirlemektedir (Heilman, 2005: 20). Gf-Gc teorisine dayanan zek testinin banda Woodcock-Johnson PsikoEitimsel Bataryas ve Bilisel Yetenek Testi gelmektedir. (WJ-R; Woodcock & Johnson, 1989). Yirmi bir bilisel alt testten oluan testin, yedi alt testi direk olarak Gf-Gc teorisiyle balantldr. Bunun yannda 14 baar alt testinden ikisi Niceliksel Bilgi (Quantitative Knowledge -Gq) faktrne karlk gelmektedir. Gf-Gc teorisine dayanan dier zek testi ise Universal Szel Olmayan Zek Testidir.(Universal Nonverbal Intelligence Test) (McCallum & Bracken, 1997). Adndan da anlalaca gibi dilden bamsz olarak el ve ba hareketleri gibi mimiklerle uygulanmaktadr (Esters ve Ittenbach, 1999).

15

1.2.2. Gnmze Bak 1.2.2.1. Sternbergin Zek Kuram Sternbergin (1985a, 1988) Zeknn Ana Bileeni kuram, zek ile isel dnya, dsal dnya ve tecrbe arasndaki ilikiyi birletirici bir yolla aklamaya almaktadr (Sternberg, 1990). Sternbergin (1985) teorisi, balamsal (zek ile kiinin dsal dnyas arasndaki iliki), yaamsal (zek ile kiinin tecrbe arasndaki iliki) ve bilienli (zek ile kiinin isel dnyas arasndaki iliki) zek davran olmak zere boyut iermektedir. Bu boyut, insan zeksn oluturmaktadr. Balamsal boyut (Contextual Subtheory): Belirli bir kltr veya evre iinde zek kavramn belirlemeye alr. Sternberge gre, kltrel zek davran ya bulunduu ortama uymaya alma, daha uygun bir ortam seme yada bulunduu ortam tekrar ekillendirme anlamna gelmektedir. Yaamsal boyut (Experiential Subtheory): Zek davrannn gstergesi, test edilebilen belirli faaliyetleri yerine getirmedeki tecrbelerin toplamdr. Sternberg, yeni veya bilinmeyen bir grev olduunda zeknn daha net anlalabileceini savunmaktadr. Bileenli boyut (Competential Subtheory): Zek davrann meydana getiren bilisel sre ve yaplar tanmlar. Sterberge gre, zek davrann oluturan tip bileen bulunmaktadr. Meta bileenler, kontrol etme ve izleme srelerini iermektedir. Performans bileenler, aksiyon planlarn uygulama srelerini kapsar. Bilgi kazanm bileenleri ise yeni bilgileri bir araya getirme ve kodlama srelerini ifade etmektedir (Yekovich, 1994). Bu teorinin dier teorilerden en nemli farkll, lme, teoriyi takip eder. Bu yzden testlerin analizinden veya herhangi bir faktrden teori karmak yerine testler bir teoriyi temel olarak gelitirilmitir (Sternberg,1997: 92). 1.2.2.2. Carrollun Zeknn Katman Teorisi (Carrolls Three Stratum Theory of Intelligence) Carrollun(1993) Zeknn Katman Teorisi, en anlalr ve kapsaml iinde

zek teorisidir. Bu teori son 50 ylda zek zerine yaplan yaklak be yz

16

aratrmann tekrar analizi sonucu ortaya kmtr. Gnmze kadar, insann bili yapsyla ilgili en geni kabul gren zek teorisidir. Bu teoriye gre, eer birbiriyle rekabet halinde olan zeky tek faktre balayan (g) gr ile oklu faktre gre temellendiren (Gf-Gc) gr birletirilse bilisel yetenekler daha iyi anlalabilir. Carrollun teorisi, seviye veya katmandan oluan teoriler st hiyerarik bir yapya sahiptir. nc katman, Spearmannn (1927) kavramlatrd g faktrn hatrlatan genel zihinsel ilevin lmn ifade etmektedir. kinci katman veya seviye ise Hornun (1994) ortaya att Gf-Gc faktrel yaklamna benzer ekilde birok yetenei kapsamaktadr. Bu katman akc zek, kristalize zek, genel renme ve hafza, geni grsel alglama, geni duyumsal alglama, bilisel hz ve karar hz gibi yetenekleri ierir. Birinci katman ise kelime akcl, algsal hz, hafza ve dinleme becerisi gibi daha zel ve dar kapsaml yetenekleri kapsamaktadr. Bu katmanlarn arasnda ara faktrler de bulunabilir. Carrollun teorisini tamamen temel alan test henz gelitirilmemitir. Teorinin alanna bakldnda sadece bir test ile etkili bir lm yapmakta zor grnmektedir. Zek deerlendirmelerinde son zamanlardaki aratrmaclara gre "apraz testler deerlendirmesi" (cross-battery assessment) nemli grnmektedir (Flanagan ve McGrew, 1997). Testlerin alt testlerini farkl testlerdeki alt testler ile tekrar ilikilendirme sonucu birok farkl durumlara uyarlanabilir (Esters ve Ittenbach, 1999). 1.2.2.3. Zeknn Biyolojik Modeli Ceciye (1996) gre, bilisel potansiyeller ve bilgi, performanstaki bireysel farkllklarn temelini oluturmaktadr. Bilisel potansiyellerin her biri, belirlenen bir alanda ilikilerin kefedilmesini, dncelerin izlenmesini ve bilgilerin kazanmn salamaktadr. Bu potansiyeller, biyolojik temelli olmasna ramen potansiyellerin gelimesi ile evresel artlar birbiriyle balantldr. Bundan dolay zek zerinde biyolojik ve evresel etkenleri birbirinden ayrmak zordur. Bunun yannda yetenekler kendilerini farkl ortamlarda ok farkl gsterebilirler. rnein, ocua ayn grevi bir video oyunu ortamnda bir de laboratuar ortamnda verildiinde ocuk video oyunu iinde daha iyi performans sergileyecektir (Sternberg, 2003:18).

17

1.2.2.4. Baar Zeks Sternberg ve Lubarta (1995) gre baar zeks, bireyin gl ve zayf yanlarn fark etmesini ve daha sonra da gl ynlerinden faydalanma yollarn bulup zayf ynlerini de dengelemesini veya dzeltmesini ifade eder. Baar zeksnda nemli yetenek alan vardr. Bunlar; analitik, yaratc ve pratik yetenekler olarak sralanr. Analitik yetenekler, hayatta kiinin var olan seenekleri deerlendirip incelemeyi gerekmektedir. Analitik yetenekler, bir problemin varln ve doasn tanmlama, zm iin stratejiler belirleme ve zm aamalarn izleme gibi eyleri iermektedir. Yaratc yetenekler, ilk olarak problem zme seeneklerini oluturmak iin gereklidir. McClelland ve arkadalar'na (1973) gre; seenekleri ortaya koymak ve onlar kullanmak iin pratik zek gereklidir. Pratik zek iin nemli olan, genel olarak aka retilmeyen ama szel olarak belirtilen ve iinde bulunulan ortamda baarl olmak iin kiinin bilmesi gereken geerli bilginin kazanlmas ve uygulanmasdr. Aratrmalar, bu yeteneklerin en azndan ksmen de olsa geleneksel zek blm (IQ) testlerinden farkl olduunu ve belli bir alana zg olduunu gstermektedir. Bu da bir alandaki yaratcln (resim gibi) baka bir alandaki yaratcl (yazma gibi) belirtmedii anlamna gelmektedir (Sternberg ve Kaufman, 1998). 1.2.2.5. oklu Zek Kuram Gardnern (1983) oklu Zek Teorisinin zek ile ilgili temel prensibi bulunmaktadr Zek tek bir ey deildir, fakl yeteneklerin birlemesinden meydana gelir oklu zek eitleri birbirinden bamszdrlar. oklu zek eitleri birbiriyle iliki iindedirler Gardnera gre szel-dil, mantksalmatematiksel, grsel-uzamsal,

mziksel-ritmik, bedenselkinestetik, bireyler aras, birey ii, doac gibi farkl zek trleri bulunmaktadr. Gardner (1983) oklu zeknn farkl eitlerinin birbirinden ayrmak baz kriterler sunmutur. Bunlar; iin

18

 Beyin hasaryla potansiyel izolasyon Tanmlanabilir ekirdek ilemler seti Bir sembol sistemine ifrelemede hassasiyet Tannabilir son aama ve ayrc geliimsel eri zel bir becerinin varl ile ayrt edilmi bireylerin varl(dahiler, idiotlar) Deneysel psikolojik grevlerle desteklenme Psikometrik bulgularla desteklenme (Sternberg, 1990). 1.2.3. leriye Bak 1.2.3.1. Duygusal zek 1990 ylnda New Hampshire niversitesinden John D. Mayer ve Yale niversitesinden Peter Salovey tarafndan ortaya atlan duygusal zek kavram, 1920 ylnda Thorndike tarafndan oluturulan sosyal zek kavramnn temeline dayanmaktadr. Mayer ve Salovey (1990) duygusal zeky, sosyal zeknn bir formu olarak bireyin kendine ve bakalarna ait duygular izleyebilme, bunlar arasnda ayrm yapabilme ve bu srelerden elde ettii bilgiyi dnce ve davranlarnda kullanabilme yetenei olarak tanmlamaktadrlar (Akt: Acar, 2002). Goleman, duygusal zeky be ana balkta toplamtr; (Goleman,1998:51) Benlik bilinci; bireyi saran duygularnn farknda olmas, Duygularn kontrol; duygu ykl olaylara gsterilen tepkinin kontrol edilmesi bylece, verilen tepkilerin duruma uyum salamas, Kendi kendini motive etmek; amalanan hedeflere ulamak iin duygularn ynlendirilmesi, Empati; bakalarnn duygularnn farknda olmak, likiyi yrtmek; dierlerinin duygularn ynetmek 1.2.3.2. PASS teorisi PASS teorisi (The Planning, Attention, Simultaneous ve Successive) (Das, Naglieri, & Kirby, 1994) ada bili teorilerindendir. rnden ok srece
19

younlaan PASS teorisi bir probleme verilebilecek geni bir tepki yelpazesi sunmaktadr. PASS teorisinin E zamanl ve Ardl ilemlerinden faydalanarak Kaufmannnn ocuklar iin Deerlendirme Bataryas (K- ABC) ve Kaufmann Ergen ve Yetikin Zek Testi (KAIT) (Kaufman & Kaufman, 1983, 1993) gelitirilmitir. PASS teorisinden faydalanan dier test ise Bilisel Deerlendirme Sistemidir. (CAS; Naglieri & Das, 1997). CASde PASS teorisinin btn ilemleri (Planlama, Dikkat, E zamanl ve Ardl lemler) kullanlmtr. Her ilem farkl alt testlerden oluan lekler ile deerlendirilmektedir (Esters ve Ittenbach, 1999). Bu teori aada ayrntl olarak anlatlacaktr.

1.3. Zek Testlerinin Tarihesi

Eysencke (1953) gre zek, somut bir ey deil bir kavram veya bir dncedir. Bundan dolay zeknn tanmlanmas ve llmesi gtr. ki kiinin boyunu veya kilosu karlatrmak ok kolaydr. nk herkes tarafndan kabul edilmi standart lmler vardr. Fakat zeknn llmesi elle tutulur ve somut eyler gibi kolaylkla llemez. Bu yzden zek iin zel lek veya lekler gelitirilmesi gerekmektedir (Schofield,1972: 63). nsan bilisel yeteneklerini deerlendirme denemelerinin tarihi antik ine dayanmaktadr. inliler devlet hizmetine alnacak ve orduda grevlendirilecek kiiler zerinde bu tr lmeler yapmtr. 19. yzyln sonlarna doru ngiltere ve ABD kamu hizmetine eleman seme testlerini kendilerine uyarlamlardr. ki nemli gelime zek testlerinin ilerlemesine nemli katk salamtr. Birisi, tm dnyadaki zorunlu eitim anlay; ikincisi ise, psikolojiyi fizik gibi niceliksel bir bilim haline getirme abasdr (Thorndike, 1997: 4). Zihinsel yetenek ya da zek testleri gelitirmeye aba gsteren ilk kii Darvinin kuzeni ve Herbert Spencerin arkada olan Sir Francis Galton olmutur. Doa bilgini ve matematiki olan Galton, bireysel farkllklarla ilgileniyor ve baz ailelerin biyolojik olarak stn, daha gl ve daha akll olduuna inanyordu. Zeknn bir nesilden dierine geen istisnai algsal motor becerilere bal olduunu dnyordu. Galtona gre tm bilgiler duyular aracl ile edinildiinden, bireyin algsal aygt ne kadar duyarl ve doru alyorsa kii o kadar zeki olmaktadr. Galton, 1884teki Londra Sergisinde dokuz binin zeninde ziyaretiye bir grup test
20

uygulad; bu testlerle kafa boyutu, tepki sresi, grsel keskinlik, grsel ekiller ile ilgili bellek, nefes alma kapasitesi ve bilek skma gc gibi deikenler llyordu. Bulduu sonular, Galtonu hayal krklna uratt. Kafa boyutunu temel alarak nl ngiliz bilim adamlarn sade vatandalardan ayrt etmek olanakszd. Ayrca bilek skma gc, dier zek lleri ile pek balantl deildi. Testlerin pek yararl olmad ortaya km olsa bile Galton psikolojide nemli bir rol oynayan korelsyon katsaysn kefetti (Atkinson ve Hilgand, 1995). Galton'un zek yaklam 1880lerden 20. yzyla kadar geerliliini korudu Galtonun Amerikal meslekta Cattell (1890) duyusal-devinimsel

(sensorimotor) lekleri kullanarak bir zek testi gelitirdi. Millere (1962) gre bu test, dinamotor basn (dynomotor pressure), hareket oran (rate of movement), duyu alan (sensation areas), acya sebep olan basn (pressure causing pain), hissedilebilecek an az arllk farkll (least noticeable difference in weight), sese tepki verme sresi (reaction-time for sound), renkleri isimlendirme sresi (time for naming colours), 10 cmlik uzunluu tam ortadan ikiye blme (bisection of a 10 cm line), 10 saniyeyi kestirebilme (judgement of 10 sec. time), bir kere duymayla harf hatrlama says (number of letters remembered on once hearing) gibi lekleri iermekteydi (Richardson, 1991:19). lk kez Cattell, psikolojik test kavramn kullanmtr (Ergn ve elik ,1998). 1905 ylnda Fransa Eitim Bakanl Alfred Binet ve Theodore Simondan okul programlarna uyum gsteremeyen rencilerin belirlenmesine ynelik, bir yntem bulunmas istenmitir (Hunt, 1993). Binet, Galton ve Cattellin eksikleri nda yarg, kavrama ve uslamlama gibi daha yksek zihinsel ilevleri deerlendirerek ilk zek testi olan Zek leini (Scale of Intelligence) (Binet & Simon, 1905) gelitirmitir. lek birka defa yeniden dzenlenerek Stanford-Binet Testi olarak bugnk standart biimini almtr ve gnmzde en ok kullanlan standart zek testlerinden biridir (Esters ve Ittenbach,1999). Stanford-Binet Testinin 90 Yllk Gemii (Naglieri, 1999) 1905, Binet ve Simon tarafndan gelitirilen ilk Binet testi, 1908de yeniden dzenlendi 1909, Goddard, Binet-Simon Testini Franszcadan ngilizceye evirdi.

21

 1916, Terman, Amerikan ocuklar ve ergenleri zerinde standardize edilen Binet-Simon Testinin Geniletilmesi ve Stanfordun Yeniden Dzenlemesini (the Stanford Revision and Extension of the Binet-Simon scales) yaynlad ve geni apta kullanlmaya baland 1937, Terman ve Merrill 1916 ylndaki lei yeniden dzenleyerek Stanford- Binet Zek Testini gelitirdi 1960, Stanford-Binet, Form LM (kinci Basm) yaynland 1972, Stanford-Binet, Form LM (nc Basm) yaynland. 1986, Stanford-Binet Drdnc Basm (Thorndike, Hagen ve Sattler, 1986) Erginin (2003) Kaufmanndan aktardna gre, zek blmnn llmesi Esquirolun almalarna dayanmaktadr. Esquirol, dilin kullanmnn zeky lmek iin en iyi lt olduuna inanm ve buna dayanarak zihinsel geriliin seviyelerini moron, embesil ve idiot olarak snflamtr 1912 ylnda Stern zihin yann takvim yana oranndan faydalanarak zek blm (IQ) kavramn ortaya atmtr. IQ = zek ya / takvim ya x 100 (Richardson, 1991:19) Wechsler, Binet testlerinin yetikinler iin ok fazla szel olduunu eletirmi ve szel ve szel olmayan yetenekleri len alt testlerin bulunduu zek testini gelitirmitir. Szel itemlerin ve alt testlerin birounu Ordu Alfa (The Army Alpha) testinden almtr. Performans testinin alt testlerini ise Ordu Beta (The Army Beta) ve Kochun Kpler Testinden (The Kochs Blocks Test) faydalanarak gelitirmitir. lk Wechsler Bellevue Bireysel Zek leinin (1939), sivil ve askeri uygulamalarda baarl olduu kantlanmtr (Thorndike, 1997: 4). Wechsler leklerinin 60 Yllk Gemii (Naglieri, 1999) 1939, Wechsler-Bellevue, Form I yaynland 1946, Wechsler-Bellevue, Form II gelitirildi. 1949, Wechsler ocuklar iin Zek Testi yaynland.(WISC) 1955, Wechsler Yetikinler iin Zek Testi yaynland.(WAIS) 1967, Wechsler Okulncesi ve lkokul iin Zek Testi gelitirildi.(WPPSI)
22

 1974, WISC yeniden dzenlendi.(WISC-R) 1981, WAIS yeniden dzenlendi. (WAIS-R) 1989, WPPSI yeniden dzenlendi. (WPPSI-R) 1991, WISC III yaynland 1997, WAIS III yaynland. ngilterede Spearman ve Pearson test gelitirme zerine almalar yaptlar. Almanyada Krapelin ve rencisi Oehrn ocuklara, alg, aritmetik, yanl bulma, bellek, arm testleri ve hareki testleri uyguladlar (Ergn ve elik, 1998). lkemizde ise psikolojik testlerin bilimsel olarak ilk balangc olarak brahim Gvsann 1915 ylnda, Binet zek testinin 1911 revizyonunun Arap harfleri ile Zek Mikyas adl evirisi kabul edilmektedir. Sonraki yllarda; S.C. Antel, Binet testinin Amerikada Terman tarafndan adapte edilen ve 1916 revizyonu olan Terman-Binet-Simon bireysel zek testini 1934 ylnda Trkeye evirmitir. Baar testlerinin gelitirilmesi ve kullanlmasyla devam eden srete, 1940l yllarda Refia emin Uurel Ordu Alfa Testini, Muzaffer erif Baol da Stanford Binet Zek Testinin 1937 Amerikan revizyonunu tercme ederek Trrkeye kazandrmlardr. Psikolojik lme aralarndaki bu gelimelerin sonucunda Ankarada Milli Eitim Bakanlna bal Erkek retmen Okulunda bir psikoteknik laboratuar 1946 ylnda kurularak kurumsallamann ilk aamas gereklemi oldu (zgven,1994).

1.4. Zeknn Deerlendirilmesi ve Zek Testleri

Kullanlllklarna gre standart testler sralandnda ilk ondaki testlerin drd, zek testidir. Yaplan bir aratrmada okul psikolojik danmanlar en kullanl ve en fazla kullanlan standard test olarak WISC-R testini birinci sraya koymulardr. (Giordano, Schwiebert, & Brotherton, 1997 Akt: Esters ve Ittenbach, 1999) Genel bir profesyonel ve bilimsel havuzdan (Matarazzo, 1972) youn bir dn bilgi alm hem grup hem de bireysel zek testlerinin birbirleriyle benzer olmasna neden oldu. Belki de bireysel IQ testlerinde genel bilimsel havuza en nemli katky David Weschler, Weschler- Bellevue Zek Testini (Wechsler, 1939) gelitirerek yapmtr. Weschlerin en nemli katks, Binetin almasn ve Ordu (Army) zihinsel test programnn grup ve bireysel test prosedrlerini klinik
23

psikologlarnn yetikinleri deerlendirmede kullanabilecei bireysel zek testine evirmesidir. Binet ve Weschler leklerinin ilk yaplndan dolay, zek, bu testlerin lt eydir diye bir dnce hakimdi. eriklerinin benzer oluu ve her birinin geerliliini ispat iin dierinin kullanlmasndan dolay zeknn en iyi bu testlerle llebilecei dncesi glenmi ve yaklak 100 yldr kullanlmaktadr (Naglieri, 1999). Brodye (1997) gre yirminci yzyln ilk zamanlarnda gelitirilen bu testler daha ok zeknn yapsn tanmlamaya almlardr. nk bu testler ocuk ve yetikinlerin deerlendirilmesi iin yaplandrlm ve yararl metotlar sunmutur. Aratrmalara gre bilgiyi elde etme baars ile IQ arasnda yksek bir korelsyon olmasndan dolay bu testler ok uzun zamandan beri kullanlmaktadr (Naglieri, 2001). 1900l yllarn banda en yaygn olan teoriler tek faktre dayanmaktayd Spearman (1927)a gre, bilisel yetenek lekleri arasndaki yksek korelsyondan dolay zek tek bir temel faktrden (g) gelmektedir. Fakat istatistik biliminin gelimesi ve zellikle faktr analizindeki yeni teknikler, insan zeksn tek bir faktre dayandrma hususunda bu teorinin teknik ve kavramsal eksiklerin olduunu ortaya kard (Esters ve Ittenbach, 1999). 20. yzyln ikinci yarsnda zeknn yaps konusunda ciddi aratrmalar yapld. zellikle genel ve blnmez zeknn tesinde zel yetenekler zerine youn deerlendirmeler yapld. Birok bilisel teorisyen, nropsikoloji, nrolojik bilimler ve yksek zihinsel sreler zerinde aratrmalar yaptlar. Bilisel devrim (Miller, Galanter, & Pribram, 1960), diye ifade edilen bu dnemde ilk olarak Kaufmannnn ocuklar iin Deerlendirme Bataryas (Kaufman & Kaufman, 1983) yaynlad ve 1997 ylnda da CAS gelitirildi (Naglieri, 1999).

1.4.1. Bireysel Olarak Uygulanan Zek Testleri StanfordBinet, WISCR, Kaufmannn ocuklar iin Deerlendirme lei ve Bilisel Deerlendirme Sistemi zek testleri Trkiyede yaplan eitli aratrmalarda, stn zekl ocuklar belirlemek iin kullanlan bireysel olarak uygulanan testlerdir. Bu testlere ilikin bilgi aada verilmektedir.

24

1.4.1.1. Stanford Binet Zek Testi 1095 ylndaki ilk Binet testinin tarihsel geliimi eklinde devam eden Stanford-Binet Zek testleri, ilk yaynlanmasndan itibaren yeniden gzden geirilerek gncelletirilmitir. Test, 1986 ylnda Thorndike, Hagen, ve Sattler tarafndan daha geni ve farkl temsil zellii olan rneklem zerinde cinsiyet ve rksal farkllklar azaltarak tekrar dzenlenmi ve Stanford-Binet Zek Testi-4 (The Stanford-Binet Intelligence Scale: Fourth Edition) olarak yaynlanmtr. 2 - 23 ya aras iin kullanlabilen Stanford-Binet- 4 testinin 15 farkl alt testi, zeknn gstergeleri kabul edilen szel yarglama, soyut/grsel yarglama, niceliksel yarglama ve ksa sreli bellek olmak zere drt tr zihinsel yetenei lecek ekilde dzenlenmitir. Kiinin yana ve verilen alt testlerin saysna gre test 45-90 dakika srmektedir. Son olarak 2003 ylnda gnmzdeki lme ve zihinsel deerlendirme konusundaki aratrmalar dikkate alnarak test, tekrar Stanford-Binet Zek Testi - 5 olarak dzenlenmitir (Becker, 2003). 1.4.1.2. Wechsler Zek lei (WISC-R Zek Testi) Wechsler tarafndan 1949 ylnda gelitirilen Wechsler ocuklar in Zek lei'nin (WISC) gzden geirilmi ekli olan WISC-R (Wechsler 1974), szel ve performans olmak zere iki blmden olumakta; bu blmlerden her birinde 6'ardan toplam 12 alt test bulunmaktadr. Szel blm, srasyla, genel bilgi, benzerlikler, aritmetik, szck daarc, yarglama ve say dizilerinden olumaktadr. Performans blm ise, yine srasyla, resim tamamlama, resim dzenleme, kplerle desen, para birletirme, ifre ve labirent alt testlerinden olumaktadr. Ancak WISC-R'nin uygulama formunda deerlendirmenin say dizisi ve labirent alt testi darda braklarak 10 alt test zerinden yaplmakta; bu iki alt test dier alt testlerin uygun olmad durumlarda verilmektedir (Savar ve ahin 1995, Wechsler 1974). Szel alt testler iin elde edilen standart puanlarn toplamndan bireyin Szel Zek Blm (ZB), Performans alt testlerden elde edilen standart puanlarn toplamndan Performans Zek Blm elde edilmektedir. Szel ve Performans puanlarn toplanmasndan da Toplam Zek Blm hesaplanmaktadr. WISC-R' da sonular bir profil olarak gsterilmektedir (Kiri ve Karaka, 2004).

25

Yakn zamanda yaplan bir aratrma sonucuna gre, okul psikolojik danmanlar WISC-R testini en yararl ve en fazla kullanlan test olarak ilk sraya koymulardr. (Giordano, Schwiebert, & Brotherton, 1997 Akt: Esters, Ittenbach, 1999) 1.4.1.3. Kaufmannnn ocuklar iin Deerlendirme Bataryas (K- ABC) Kaufmannnn ocuklar iin Deerlendirme Bataryas (K-ABC; Kaufman ve Kaufman, 1983) Luriann bilisel sreler teorisine dayal gelitirilen ilk testlerdendir. Bu testte zek, yaygn olan genel zek anlayndan farkl olarak bilisel ve nropsikolojik perspektiften ele alnr. K-ABC testinde iki nemli anlay bulunmaktadr. Birincisi szel IQ zeky yanstmamaktadr ve szel IQ iin baar kavram daha uygundur. kincisi ise zek en iyi temel bilisel srelerle tanmlanabilir (Naglieri,2003). K-ABC-2 (2004) testi 3- 18 yalar arasndaki ocuklarn zek dzeyini lmektedir. Ezamanl, Ardl, Planlama, renme ve Bilgi leklerinden oluan testte 16 alt test bulunmaktadr. 1.4.1.4. Bilisel Deerlendirme Sistemi (Cognitive Assessment System CAS) CAS, (Naglieri & Das, 1997) 5-17 yalar aras ocuklara bireysel olarak uygulanmaktadr. PASS teorisini temel alan CASin Planlama, Dikkat, E Zamanl ve Ardl bilisel ilem olmak zere drt lei bulunmaktadr. Her lein alt testleri bulunmaktadr. Bu test ile ilgili geni bilgi, Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) Tantm bal altnda verilmitir. 1.4.2. Grup Olarak Uygulanan Zek Testleri Bu zek testleri, ayn anda birden fazla kiiye uygulanacak ekilde tasarmlanmtr. 1.4.2.1. Cattelin Kltrden Arndrlm Zek Testi Seriyi tamamlama, tasnif ve yerletirme alt testlerinden oluan bu test 6 20 yalar arasnda olan bireylere grup olarak uygulanabilmektedir. Testten elde edilen toplam puan, bireyin zek yan gstermektedir (ner, 1997).

26

1.4.2.2. Ravenn Standart Progresif Matrisler Testi (RSPMT) RSPMT (Raven Standart Progresif Matrisler Testi) genel zeky len bir test olarak literatrde gemektedir. Soyut dnme ve analitik zeky da len RSPMTnin, szel malzeme iermeyen ve kltrel faktrlerden etkilenmeyen bir test olduu bilinmektedir (Lezak, 1995). Ayrca, sosyoekonomik durumdan, duyu ve motor yeteneklerden dier testlere gre daha az etkilenmektedir. RSPMT, akademik baar ve szel yetenek olmakszn muhakeme etme becerisini, dzenli ve doru dnme yeteneini, zihinsel beceri ve faaliyet hzn lmektedir. RSPMT zerinde yaplan faktr analizi almalarnda, testin ayrca K faktr olarak adlandrlan grsel meknsal alglama yeteneklerini de lt gsterilmitir (Kurt ve Karaka, 2000 Akt: enel,2006) Ravenn Matrisleri grup olarak uygulanabilen oktan semeli kt-kalem testidir. ok az bir ynergeyle herkesin yapabilecei kolay itemlerle balayp zorlaarak devam etmektedir. Conrada (1979) gre bu test, farkl dillere sahip kiilere ve sar olanlara rahatlkla uygulanabilir. rnein sar olanlarn Wechsler testinin szel IQ puan ortalamann altnda karken Ravenin Matrislerinden normal aralkta puan elde etmilerdir (Macintosh,1998: 83).

1.5. Beyin ve Nropsikolojik Deerlendirme

1.5.1. Beyin Ortalama arl 1.4 kg olan ve insan dier trlerden farkl yapan insan beyni insanlk iin gizemli bir organ olma zelliini devam ettirmektedir. Tm vcudun kontrol merkezi ve insan vcudundaki en nemli organ olan beyin, en gelimi bilgisayardan ok daha karmak bir yapya sahip olduu ve daha hzl alt dnlmektedir (enel,2003). Aadaki beynin baz zellikleri beynin ne kadar karmak olduu gstermektedir (Ergin,2003: 52). Beyin nron ad verilen ve yaklak says yz milyar olan hcrelerden oluur Bu hcrelerin her biri kendisinin dnda yaklak altm bin nronla balant kurabilir.

27

 Beyin hcreleri bir zincir benzeri art arda balanabildikleri gibi beynin iinde dolaabilen ve ksa dalga denilen elektriksel alan oluturan hcre gruplar eklinde de organize olabilirler. Hcrelerin balant saylar renme miktarna bal olarak art gstermektedir (Kirby ve Willlams, 2000). Canl bir insan beyninin tam anlamyla tm fonksiyonlarnn direk olarak gzlenmemesi belki de hi mmkn olmayacaktr (Lezak, 1995:15). Fakat tp teknolojisindeki yenilikler ve zellikle beyindeki tm etkinliin izlenmesini salayan FMRI (functional magnetic resonans imaging) ve pozitron emisyon tomografi gibi aletler yzyllar boyu kara kutu olarak gizemini koruyan beynin dier organlar gibi incelenmesini kolaylatrmaktadr (Akarsu, 2004). Doal olarak byle bir gelime beyin yaps hakknda daha ok bilgi sahibi olmamz salamtr. 1.5.1.1.1. Luriann Beyin Fonksiyonlar Teorisi Solso and Hoffmana (1991) gre Luria, Amerika, ngiltere ve Kanadadaki psikoloji ili ilgili sreli yaynlarda en fazla kaynak gsterilen Sovyet bilim adamdr. (Naglieri, 2001) Luriann nemli eserleri arasnda Higher Cortical Functions in Man (1966a), Human Brain and Psychological Processes (1966b), The Working Brain (1973) ve Language and Cognition (1982) bulunmaktadr. ada nro-psikoloji biliminin temellerini atan Luria, Nroloji ve Psikoloji biliminin birbiri ile ilikilendirilmesi sonucunda Bilisel Psikolojide nemli bir yeri olan Bilgi lem Modelini ortaya koymutur (Naglieri ve Das, 1997). Luriaya gre, beyin bir btnn farkl ynlerinden sorumlu olan ilevlerden meydana gelen ayrtrlm bir sistemden olumaktadr. Luria (1980) beynin nemli birimden olutuunu ileri srmektedir. (Sternberg, 2000:31) Luria, Vygotskynin nerdii ilev (process) grn benimsemitir. Bu gr, Piagetin ilemler (formal ve somut gibi) modeline de benzemektedir. (Das ve Jarman, 1979) Fakat yap (structure) ve ilevi (function) birbirinden ayrmak gerekir. Nropsikolojide yap, beynin nroanatomik ve nropsikolojik temelini ifade ederken ilev ise dinamik, deiken ve uyumludur (Das, 1984). Luria (1973), herhangi bir zihinsel aktive iin gerekli olan beynin ilevsel alannn bulunduunu ne srmtr. Bunlardan ilki, zihinsel srelerin tonunu ve uyankl salayan birimdir. kinci alan ise bilginin alnmas, analiz edilmesi ve
28

depolanmas ile ilgilidir. nc ilevsel alan ise bilinli aktivitenin planlanmas, dzenlenmesi ve dorulanmasn salamaktadr. Her ilevsel alann beyindeki temel yaplarla ilikili olduunu belirtmesine ramen aratrmaclar kendi bak asn keskin ayrmc (lokalizasyoncu) olarak deerlendirmemeleri iin uyarmaktadr. Luriann teorisi bilisel srelerin fonksiyonel olarak nasl organize olduklar temeline dayanmaktadr (Langus ve Miller,1992). Luriann modeli, sol yarmkrede yaplan aratrmalarla tanmlanm olmasna ramen Goldberg (1989) sa yarmkrede de benzer ilevsel alanlarn olduunu savunmaktadr (Naglieri ve Das, 1990). Birinci Birim Zihinsel ilevlerin tonunu ve uyankl salayan birincil ilev, retikler formasyon (reticular formation) , orta beyin (midbrain), pons ve medullay iine alan beyin sapndaki aktiviteleri kapsar. Bu birim insann btn zihinsel srelerinin temelini oluturmaktadr. nk kiinin harekete geebilmesi ve seici dikkat oda oluturabilmesi iin gerekli olan uygun kortikal ton(uyarlma) durumunu ayarlar. Ancak optimal koullar var olduu zaman bilgi alabilir ve ileyebilir. Bu birimdeki hasar dier iki birimdeki bilisel ilevlerin zarar grmesine neden olabilir. (Naglieri ve Das, 1990) Etkili bir aktivite iin uyarlma durumunu belli bir seviyede tutmak ok nemlidir. nk ok az veya ok fazla olmas uygun kodlama ve planlama ilevini engellemektedir. Ayrca dikkati belli bir yne younlatrmak iin de uyarlma durumunun belli bir seviyede olmas gerekmektedir (Naglieri, 1989). Enerji dzeyini ve korteksin tonunu dzenleyen birinci birimin bileenleri zellikle uyarlma durumunu kontrol eden retikler formasyon iine yerlemitir (Luria, 1970). Birinci ilevsel alann uyarlma yn, dikkatin istemli olma durumu iin nem arz etmektedir. Dikkat, istemli bir hareket olmasna ramen kortikal uyarlma durumu tarafndan etkilenmektedir. Uygun dzeydeki uyarlma durumunda seici ve blnm olmak zere iki farkl dikkat durumu ortaya kar. Seici dikkat, belli bir uyarana younlap dier uyaranlar yok saymay gerektirirken blnm dikkat ise verimi drmeden farkl aktivitelerin hangi oranda gerekletirildiini ler (Kahneman ve Treisman, 1984 Akt: Naglieri, 1989)

29

kinci Birim Davrann meydana gelmesindeki etkisi zerine en fazla aratrma yaplan ikinci ilevsel alan, dardan gelen bilginin alnmas, kodlanmas ve depolanmas ile ilgilidir (Luria, 1970). Bu birim tam olarak "Ardkafa Lobu (Oksipital Lobe)", "Yankafa Lobu (Parietal Lobe)" ve "akak Lobun (Temporal Lobe)" kesiim noktasnda yer alr (Langus ve Miller,1992). Uyankl salama gibi genel vazifesi olan birinci birimin aksine ikinci blok daha spesifik grevlerden sorumludur. Bu birimdeki alanlar grsel, iitsel, dokunsal ve kinestetik gibi uyaranlarn deerlendirilmesiyle grevlidirler. Kortikal alanlarn her birinin hiyerarik organizasyonlar vardr. lk blge, duyu organlar araclyla gelen bilgileri kaydeder, ikinci blge, bilgiyi organize ederek kodlar ve nc blgede ise, tm kaynaklardan gelen bilgiler birletirilerek davrann organizasyonu hazr hale getirilir (Luria, 1970). Erginin (2003) aktardna gre ikinci ilev alan d dnyann bir yansmas gibidir. Ayrca bellek de geni lde burada temsil edilir (Korkmaz, 2000). Luria, E zamanl ve Ardl Bilisel lemleri, serabral korteksteki birletirici faaliyetlerin iki temel ilevi olarak sunmutur. E zamanl ilev, uyarann farkl paralarn hemen kavrayp btnletirme etkinliini iermektedir. Ardl ilevde ise nceden oluturmu belli bir diziye, uyarcy sraya uygun olarak btnletirme aktivitesini kapsamaktadr. Bu iki ilem, ikinci ilev alannn temelini oluturmaktadr (Naglieri ve Das,1990). E zamanl bilisel ilem, algsal, kavramsal ve bellekle ilgili grevleri kapsayan grup iine uygun uyarann btnletirilmesini gerektirmektedir. Herhangi bir deseni kopya etmek algsal grev alanna girerken, rnek ekle bakp daha sonra ayn ekli tekrar yapmak hafza ile ilgili grev olmaktadr. Herhangi bir matris problemini zmek, e zamanl kavramsal ilemlere rnek verilebilir. Bu rnekler, bilisel ilem ayn kalrken faaliyet ieriinin nasl deitiini ortaya koymaktadr. Ardl bilisel ilem, uyaranlar zincir benzeri zel bir dizi oluturacak ekilde bir araya getirmeyi gerektiren zihinsel ilemdir. Bu ilemde nemli olan, uyarcdaki elerin bir sralama yaplmasdr. E zamanl ilemlerde eler birbiriyle ilikili

30

olduklar halde ardl ilemlerde ise e dieriyle dorusal olarak balantldr (Naglieri, 1989). nc Birim Bilinli etkinliin planlanmasn salayan nc ilev, Frontal Lob ve Prefrontal korteksin birleim alannda bulunmaktadr. nc ilevsel alan, bir davrann rgtlenmesini ve amalarn olumasn ierir (Luria, 1980). Dasa (1980) gre bu nc blok, insan zeksnn temelini

oluturmaktadr. nk istendik ama ve plan oluturma kapasitesini, yeni sorular sorabilme ve problem zme becerisini ve kendi kendini denetleme gibi ilevleri kapsamaktadr (Langus ve Miller,1992). Frontal lob, motor ve duyusal ilevler yerine alglama, konuma, hareket ve duyusal srelerle ilgilidir. Frontal loblar, insan beyninde hibir zaman sessiz deildir. Her trl kompleks davran srelerine hayli yksek derecede katlrlar (Luria, 1970). nc bilisel alann birinci ve ikinci bilisel alana ihtiyac vardr. Ancak birinci ve ikinci bilisel alanlar ilevlerini yerine getirirlerse bir insan aksiyon plann yapar, performansn kontrol eder ve davranlarn plan dorultusunda dzenleyip amaca giden plandaki hatalarn dzeltir. Bu nc birim, ayn zamanda drtlerin kontrol, istemli hareketlerin dzenlenmesi ve dilsel ilevlerin yerine getirilmesinden de sorumludur (Naglieri, 1989). Birimler Arasndaki likiler Bu birim, birbiriyle balantl bir sistem eklinde ilevlerini yerine getirmektedir. Her ilevsel alann kendine gre belli ilevleri olmasna ramen birim de birlikte almaktadr. rnein bilinli bir zihinsel aktivite iin birim de beraberce grev almaktadr. Birincisi gerekli uyarlma durumunu salayarak, ikinci birim, gelen bilgiyi analiz ve sentez ederek nc blok ise bilinli aktiviteyi dzenleyerek ve rgtleyerek iletiim iinde grevlerini yerine getirirler. Bu ilevsel alanlar bir basketbol takmna benzetilebilir. Bir takmda her oyuncunun yerine getirmesi gereken grevleri (pivot,savunma, atak gibi) vardr. Fakat her oyuncunun sadece kendi grevini yapmas bir takm iin yeterli deildir. Etkili bir takm iin tm
31

oyuncularn organizeli bir ekilde birbirleriyle iletiim iinde kendi grevini yerine getirmesi gerekmektedir. Miller,1992). ekil 1. Bilisel lemler Modelinin emas (Naglieri, 1989)
GRD
BRNC LEVSEL ALAN DKKAT VE UYANIKLIK

Ayn rnek orkestra iin de geerlidir (Langus ve

BLG

KNC LEVSEL ALAN E ZAMANLI VE ARDIL

NC LEVSEL ALAN PLANLAMA

IKTI

Yukardaki ekilde de grlecei gibi her ilev alann kendine zg grevleri bulunmasnn yannda hepsi birbiriyle karlkl balantldr. Bunun yannda tm birimler, bireyin bilgi temeline dayanmaktadr. Kodlama ve planlama eitli grevlerini yerine getirirken etkileim iinde hareket eder ve bilginin kazanlmasn hzlandrrlar. Fakat bunun yannda bu tr yksek seviyeli bilisel ilevlerin, renmeye imknlar salamas iin yeterli uyarlma durumu gereklidir. Bilgilerin kodlanma biimi, planlamay etkilemektedir. Planlama yaplrken bilgiyi nasl kullanaca, yararland kodlama biimine gre deimektedir. E zamanl ve ardl bilisel ilevlerin uygulanmas da nc bilisel alann fonksiyonlarndan ve nceki tecrbelerden etkilenmektedir (Naglieri,1989). Bilgiyi temel alarak bu ilevsel alannn etkileimi sonucu performans veya kt meydana gelmektedir. kt, tepki veya davran olarak bilgi, motor planlama ve motivasyon gibi en az byk faktrden etkilenmektedir. Fakat
32

bireylerin bazen bildikleri ve yaptklar arasnda farkllk olabilmektedir. Bunun iin bildiklerimizi ortaya koymadan nce kt veya performans uygun ekilde dzenlenmelidir (Das, Parrila ve Papadopoulos, 2000). Birimler arasndaki karlkl iliki beyindeki dikkat mekanizmasnn gelimesinde de grlebilir. Erken ocukluk dneminde bir faaliyeti yerine getirmek beynin uyarlma ve dikkat blgesi olan birinci blok ile kontrol edilirken; ergenlikle beraber prefrontal loblar geliimini tamamlar ve dikkat birimine baskn hale gelir. Bylelikle dikkat ve uyarlmlk durumunun dzenlenmesi birinci ve ikinci ilevsel alanlarnn ortak sorumluluundadr. Yine nc bloun grevi olarak gsterilen planlama, rgtleme ve ama oluturma gibi ilevler aslnda her birimin de birbiriyle olan ilikisiyle meydana gelmektedir. Birinci ve nc bilisel ilevlerin arasndaki iliki hem teorik hem anatomik olarak daha yakndr (Luria,1980). nk planlama iin belli seviyede uyarlma durumu arttr. Luriann teorisine dayanarak Damasio,Tranel ve Damasio (1994) bellek modeli ortaya koymulardr. Bu modele gre, beyindeki iletiimin derecesi bellei belirlemektedir. Beyindeki hiyerarik ilevler bellei ortaya kartmaktadr. Hiyerarik yapda en altta duyusal kayt bulunmaktadr. Bu alan dardan ham bilgi alnr. Hiyerarinin ortasndaki dntrc blge dardan alnan bilgiyi rafine edip en st blgeye gnderir. Bu blgeye bilgi ilenerek davrana dntrlr. Yine Luriann teorisi temel alnarak Planlama, Dikkat, Ezamanl ve Ardl Bilisel lemlerden meydana gelen PASS teorisi ve CAS gelitirildi (Langus ve Miller,1992). 1.5.2. Nropsikolojik Deerlendirme Zihin ve beden gibi iki temel eden oluan canl varlklar eitli ynleriyle ele alan bilim dallar olduu gibi konuyu bir btn olarak alan bilim alanlar da vardr. Bu btnletirici dallardan bir grubunda ise, beden ve zihin bir arada ele alnmaktadr. Canly oluturan bu iki temel yn birlikte ele alan bilim dallar arasnda psikofizyoloji, fizyolojik psikoloji, biyopsikoloji ve nropsikoloji bulunmaktadr. Bu dallarn her biri, temelde, beden ve zihnin ilikisini ele almaktadr. Beyni ieren hastalklarla bilisel ve davransal olaylarn ilikisinin ortaya konmasn ieren faaliyetler btnne 'nropsikolojik deerlendirme' ad verilir (Karaka, 1996).
33

D.O. Hebb, 1949 ylnda yazd Davrann Organizasyonu: Nropsikolojik Teori isimli kitabnda nropsikoloji terimine ilk defa atfta bulunmutur. Fakat herhangi bir tanm yaplmamtr. Nropsikolojinin nroloji biliminin alt dallarndan biri olduu 1950lerde psikoloji terminolojisine yerlemitir (Kolb ve Whishaw,1996: 111). Lezaka (1983) gre, psikolojinin alt dallarndan olan nropsikoloji, insan zihnini ve davranlarn, beyin-davran temelinde aklamaya alan ve bunu yaparken de nroloji, fizyolojik psikoloji, nroanatomi, biyopsikoloji gibi dier disiplinlerle ibirlii ierisinde olan bir bilim daldr. Beynin ilevsel organizasyonunu inceleyen nropsikoloji bilim alannda iki temel ama vardr. Birincisi; belli bir davransal bozuklua neden olan beyin lezyonunu tespit edip gelitirilecek aralarla beyin hasarn tanlayp gerekli mdahaleyi yapmak. kinci ama ise; beynin deiik blgelerinde meydana gelen ilevlerdeki kark psikolojik bileenleri daha iyi anlamak (Luria,1970). Nropsikolojik deerlendirmenin temel konusu da davran olduu iin psikolojik deerlendirmedeki teknik, varsaym ve teorileri kullanmaktadr. Ayrca hem nropsikoloji hem de psikoloji ayn test tekniklerinden (standart testler, grme, anket) faydalanarak bireyin davranlar hakknda yordamalar yapmaktadrlar. Nropsikolojik deerlendirmenin temel ayrc zellii, kavramsal ereveyi olutururken beyin fonksiyonlarn temel k noktas olarak almasdr. rnein zek, duygusal ve kontrol bozukluklarnn temelinde beyindeki meydana gelen hasarn yol at davransal bozukluklar yatmaktadr (Lezak, 1995:85). Betona (1994) gre nropsikolojik deerlendirmenin temel amac, klinik nropsikolojinin en temel ilevlerinden olan nropsikolojik deerlendirme; kaza, hastalk ya da beynin anormal geliimi sonucu oluan zihinsel ve davransal ilev bozukluklarnn doasn ve bu bozukluklarn beyindeki nroanatomik yaplarla ilikilerini ortaya koymaktr. Nropsikolojik deerlendirmenin amalar u ekilde sralanabilir: Asl problemin ne olduunu tehis etmek. rnein hafza bozukluuna beyindeki organik bir hastaln neden olup olmadna karar vermek. Nropsikolojik bozukluun verdii rahatszl azaltmak Yaplan tedavi sonucundaki deiimi deerlendirmek
34

 Zihinsel ilevlerle ilgili beyindeki bozukluklar aratrmak (Miller, 1992). Nropsikolojik deerlendirmenin amalar 3 ana balk altnda toplanabilir. Bunlar; Tan, Hasta Takibi ve Rehabilitasyon, Aratrmadr ( Lezak, 1995). Her amacn deerlendirme stratejileri bakmndan fakllklar bulunmaktadr. Tan: Nropsikolojinin uyguland alanlar arasnda en fazla bilineni tan koyma ile ilgili olandr. Nropsikolojik deerlendirme birincil olarak beyin hasarna bal davransal bozulmalarn varlnn zamannda ve doru olarak saptanmasna ve psikiyatrik ve psikopatolojik belirtilerle ayrmna ynelik bir deerlendirmedir (Erkal, 1995). Nropsikolog bu grevini yerine getirirken de belli lme ve deerlendirme aralarn (nropsikolojik testler) kullanr. Bu testler, beyindeki ilev bozukluuna bal olarak ortaya kan zihinsel ve davransal bozukluklarn tr ve bozulmann derecesinin belirlenmesine yardmc olur. Daha sonra da bu bozukluklara yol aan beyin alan ve alann bulunduu beyin yarkresi ve de hasarn tr konularnda, bilimsel temele dayanan yordamalarda bulunur. Erkaln (1995) aktardna gre beyin hasarl hastalarn ounda yaplmas olas baz tan hatalar bulunmaktadr. Bunlar balca grupta toplanabilir. 1. tip hata grubunda, fonksiyonel/psikolojik zm gerektiren, rnein, psikososyal strese dayal bir belirti veya belirtiler rntsne fiziksel bir hastalk tansnn konmas, 2. tip hata grubunda, organik temelli belirtilere fonksiyonel/psikolojik bozukluk tansnn konmas, 3. tip hata grubunda ise organik kkenli bozukluklar arasnda da ayrc bir tanya gidilememesi yer almaktadr (Goldstein ve Hersen, 1990). Beyindeki bozukluun yeri ve trnn belirlenmesi faaliyetinde hibir tetkik tek bana yeterli olamamakta, btn bulgularn bir arada deerlendirilmesi gerekmektedir. Bundan dolay nropsikolojik deerlendirmenin yannda klinik muayene, nrolojik muayene ve zellikle de radyolojik tetkikler nemli yer tutar. Hastaln Takibi ve Rehabilitasyon: Nropsikolojinin uyguland ikinci alan, hastann takip ve rehabilitasyonudur. Nropsikolojik deerlendirmeden elde edilen bulgular, hastann kiilik, yetenek ve becerileri hakkndaki bilgiler, hastann yaad psikolojik deiimler ve bu deiimlerin hastann bilisel ve davransal durumuna yapt etkiler, hastann bakm ve verimli bir rehabilite plan iin byk nem tar (Lezak, 1995:9). Hastann takibi ve rehabilitasyonu, hastaln seyri iinde meydana gelen deiikliklerin de belirlenmesini gerektirir. Hastaln neden olduu deiikliklerde
35

saptamann yaplabilmesi iin, ilgili zelliin hastalk-ncesi durumunun bilinmesi gerekir. Nropsikoloun buradaki ilevi, hastalkla meydana gelen deiiklie duyarsz olan fakat hastalkla etkilenen sre veya zellik konusunda bilgi salayabilen testleri kullanmaktr. rnein, beyinde meydana gelen bir hasarn zekya etkisini belirleyebilmek iin, nropsikolog, zek testi puanlar ile yakndan ilikili olan fakat hasardan etkilenmeyen testler konusunda bilgi sahibi olmaldr (Karaka, 1996). Belli aralklarla tekrarlanan nropsikolojik deerlendirmeden elde edilen veriler; nrolojik zel ilevlerin deiip deimediini ve bu deiikliklerin, artma veya azalma gibi hangi ynde olduu veya hangi yollarla meydana geldii gibi nitelikleri hakknda bilgi sahibi olmay salar. Ayrca tekrarlanan nropsikolojik deerlendirmeler tpsal mdahalenin verimliliinin llmesi iin de kullanlabilir. Aratrma: Nropsikolojide belirli beyin bozukluklar ile bilisel /davransal deiiklik ve bozukluklar arasdaki ilikiyi konu alan aratrmalar yaplmaktadr. Bunun yannda nropsikolojik deerlendirme aralarnn gelitirilmesi ve

standardizasyonunu ile ilgili aratrmalar da devam etmektedir. Ancak nropsikoloji alanndaki aratrmalar salt uygulamal bilim niteliinde deildir. Nitekim uygulamada kullanlan baz testler temel bilim almalar kapsamnda ele alnmakta ve bunlarn faktr yaplarnn ortaya konmasna allmaktadr. Bylece de ilgili psikolojik ilev konusunda sonulara varlmakta; temel bilim aratrmalarnda normal zihinsel ilevleri aratrmada kullanlan testler yeniden dzenlenerek hastalarla ilgili uygulamal almalarda kullanlabilir hale getirilmektedir (Karaka, 1996). Lezakn (1995) aktardna gre nropsikolojik aratrmalar zeknn yeniden tanmlanmasna yardmc olmutur. Bu aratrmalardan elde edilen ilk nropsikolojik bulgu, genel olarak standart zek testlerinden elde edilen zek puanlarnn, lezyonlar, dorudan geni bir beyin yelpaze lezyonlarnn halinde snrlarn belirlemediidir. Beyin yol zihinsel ilevlerde bozulmalara

atklarndan, bu bozulmalar yalnzca bir alandaki bozulmayla aklanamaz olmutur ( Hebb, 1949; Maher, 1963). Sinir sistemindeki sreler ile zihinsel ilevler ve insan davranlar arasnda nasl bir iliki olduunu inceleyen nropsikolojide temel yaklam bulunmaktadr ( Beamount,1988:10).
36

 Klinik nropsikoloji: Merkezi sinir sisteminde meydana gelen bozukluklar inceler. Beyindeki hasarn bykl ve yeri ile davransal bozukluun arasndaki korelsyonu bulmay amalar. Deneysel nropsikoloji: Laboratuar ortamnda normal beyin ilevlerini ve beynin fizyolojik organizasyonunu zmeyi amalar. Alglama, tanlama, semantik arm, bellek gibi bilisel sreler zerinde durur. rnein disleksi olan bir rencinin beyni ile ok gzel okuyan bir renci beyni arasndaki organizasyonel farkllklar bulmaya alr. Fizyolojik almalar: fizyolojik srecin de Sadece sinir sistemindeki deil herhangi bir davran zerinde etkisi vardr. Fizyolojik

nropsikoloji, fizyolojik srelerin davranlar nasl etkilediini aratrr. Nropsikolojik deerlendirme iin nelerin gerekli olduu iki basamakta belli olmaktadr. Birincisi, hastann yaad zorluklar tanmlamak. rnein civardaki alveri marketinin yolunu bulamamas veya ald eylerin ounu markette unutmas gibi. Dier basamakta ise, yaanan zorluu aklayacak spesifik Byle bir analiz sonucunda da tedavi de nropsikolojik rahatszl lmek iin kullanlacak yol ve yntemleri tespit etmek gerekmektedir (Miler,1992:9). kullanlabilecek en uygun stratejiler de ortaya kacaktr. Genel yetenek, renme ve bellek, dil becerileri, dikkat ve konsantrasyon, yaplandrma, soyut akl yrtme becerileri, planlama, sralama, algsal ilevler gibi genel zihinsel ilevler "Nropsikolojik Testler" olarak adlandrlan lme ve deerlendirme tekniklerinden yararlanlarak llmektedir. Bu testler beyin davran ilikilerine duyarl olup beyinde meydana gelen hasar ve bozukluklarn, zihinsel ilev ve davranlar nasl etkilediini ortaya koymay amalamaktadrlar (Lezak, 1995). Nropsikolojik testler, bilisel yapnn psikolojik srelerini lmede kullanlan psikometrik aralardr. Psikolojik testlerden farkl olarak nropsikolojik testler belirtilen trden ilevlerle ilikili beyin yaplar ve sreleri konusunda da bilgi verir. Bu bakmdan nropsikolojik testler, bilisel ve psikolojik olaylarla organizmann yaps ile ilevlerin ilikisini inceleyen psikofizyoloji gibi dallar iin de yararl aralar niteliindedir ( Karaka ve Baar, 1995).

37

Herhangi

bir

nrolojik

deerlendirmenin

belli

temel

alt

boyutlar

bulunmaktadr(ktem, 1994). Bunlar; Mental ileme hz (reaksiyon zaman) Dikkat: iitsel dikkat aral, konsantrasyon ve mental izleme, dikkati baka yne kaydrabilme Bellek (yakn, uzak kaydetme) Grsel-yersel yetiler Uygulayc ilevler(planlama, eylem balatabilme, amaca ynelme) Duygusal durum, motivasyon, kiilik ve duygu tonu Dil ve konuma Toplumsal yeterlilik ve zbakm nce motor becerisi: el gz koordinasyonu Akademik beceri: renme, genel bilgi(okuma,yazma, hesaplama) Akl yrtme ve karar verme Benzerlikler Nropsikolojik deerlendirmede yukardaki alt boyutlar nropsikolojik testler araclyla deerlendirilir. Nropsikolojik deerlendirme bataryalar, szel ve szel olmayan zihinsel yetenekler, kelime bilgisi, anlama, hafza, alglama ve motor becerileri ieren algsal motor yetenekler hakknda bilgi salar. Ayrca nropsikolojik deerlendirme okuldaki gelime, ilerleme ve gerektiinde yaplacak mdahalenin ekillenmesi iin de fayda salamaktadr. Nropsikolojik deerlendirme, klinik hikye, davran gzlemi, gncel ve gemi test sonular ve nrolojik incelemeyi iermektedir (Sattler, 1988). Etkili bir nropsikolojik testin en azndan aadaki zellikleri tamas gerekmektedir (Kolb ve Whishaw,1996 :452). Hassaslk: Bir testin faydal olabilmesi iin farkl fonksiyonlar

kapsamaldr. rnein, etkili bir test, konuma alann ieren yarmkreyi tanmlayan, genel zek, hafza, duyusal, algsal ve motor fonksiyonlar

38

len; dil becerisini deerlendiren ve frontal lobdaki hasarlara duyarl testlerdeki performans gz nnde tutan zellikleri iermelidir. Kolaylk ve maliyet: Bir test, kolay uygulanabilir ve puanlanabilir olmasnn yannda maliyeti de ok yksek olmamaldr. Zaman: Hastalar genellikle gsz olduklar ve abuk yorulduklar iin testin uygulanmas ok uzun zaman almamaldr. artlara ve evreye uyabilme zellii (adaptability): Hastalarn

bazlarnn hareket becerileri kstl olabilmektedir. rnein tekerlekli sandalye kullanmalar gerekebilir veya yatalak olabilirler. Bu yzden testin portatif ve bu trl salk zorluklarna uyabilecek zellikte olmas gerekir. Esneklik: Bilimsel gelimeler nda testin kendisini yenileyebilecek esneklikte olmas testin faydasn artracaktr. eit temel nropsikolojik test bataryas bulunmaktadr. Klinik Temelli Bataryalar: Beyin hasar olan kiilerle olmayanlar birbirinden ayrmada baarl bir ekilde kullanlmaktadr. Fakat bu testlerin teorik dayana olmad iin eletirilmektedir. Halstead- Reitan Bataryas bu testlere gzel bir rnektir. Teorik Psikometrik Bataryalar: Testler direk aratrma bulgularna

dayandrlmaktadr. Psikometrik testlerde performans nceden belirlenen standart normlarla karlatrlr ve nropsikolojik hasar nicel, kantitatif olarak tanmlanr. Montreal Nrolojik Enstits Test Bataryas gibi nropsikolojik bataryalarn ou bu tr testlerden olumaktadr. Psikometrik Olmayan Teorik Bataryalar: Bu testleri, psikometrik testlerden ayran zellik nropsikolojik hasar farkl deerlendirmeleridir. Psikometrik testler hasar niceliksel deerlendirirken psikometrik olmayan testler ise niteliksel olarak deerlendirmektedirler. Bu testlerde performans saylardan oluan normlarla deil iyi derecede standardize edilmi testlerin belirledii davranlardan sapmalara gre sbjektif olarak deerlendirilir. Luriann nropsikolojik incelemesi bu tre gzel bir rnek oluturur (Kolb ve Whishaw,1996 :452).

39

Anastasi (1988), beyin hasarlarnn davransal etkileri hakkndaki ilk Nropsikolojik test bulgularnn, 1920li yllarda Kurt Goldstein ve arkadalar tarafndan yaynlandn belirterek, Nropsikolojik testlerin uzun yllardr kullanldna dikkati ekmektedir. Nropsikolojinin gelimeye balad dnemlerde, nropsikolojik

deerlendirmelerde ilk olarak zek testleri kullanlmtr. Ancak, beynin farkl alanlarn ve ilevlerini deerlendirmede bu testler yetersiz kalmtr. Ortaya kan gereksinimler dorultusunda, beynin farkl alanlarnn ilevlerini deerlendirmek amacyla yeni nropsikolojik testler ve test bataryalar gelitirilmitir (Filskov ve Boll, 1981 Akt: enel, 2006) yi bir nropsikolojik deerlendirme iin deerlendirmenin hangi amalar iin yapldnn ve hangi ara ve yntemlerle yaplacann netletirilmesi gerekmektedir (Miller, 1992).

1.6. Planlama, Dikkat, E Zamanllk ve Ardllk (PASS) Teorisi ve Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS)
Her bilim dalnn en nemli amac, evremizdeki olaylar aklamak ve olaylar ngrebilmek amacyla teoriler gelitirmek olmaldr. sayesinde kk paralardan yola karak daha aklanabilmektedir. Teori temelli alma zellikle psikoloji gibi uygulamal bilim dalnda ve en nemlisi de zek alanndaki almalar iin gereklidir. Bir yaklamn seilmesinin (teori ya da IQ testi) elde edilecek bilgi zerinde dorudan etkisi olmaktadr. Zekya bak amz kullandmz teste gre deiebilmektedir. Bununla birlikte geerli bir test daha iyi aklamay; daha iyi aklama, daha iyi ngry beraberinde getirmektedir. Kullanlan metotlar neyin gzlemlenip neyin gzlemlenemeyecei zerinde belirleyici olduundan, edinilen bilginin geerlilii ve kullanlabilirlii zerinde dorudan etkilidir. Zek lmnde kullanlan geleneksel testler ok dar bir zek kavram sunmaktadrlar. Eitim psikologlarna kstl bilgi salamalarnn yannda bu testler, alternatif testler gelitirmek iin de diren gstermektedirler. Bilisel becerileri inceleyerek yeni testler retme yerine eskiye bal kalmak iin sergilenen srarc nk bu teoriler fenomenlerin karmak

40

tutum, zek deerlendirme alannda durgunlua yol amtr. Geleneksel testlerin yeniden dzenlenip yaynlanmasndan daha baka yaplacak eylerin olduu aka grlmektedir.(Sternberg, 1984). Zek testlerinin nasl ilevselletirildiinin ve neleri kapsadnn tekrar incelenmesi gerekmektedir. Zek testi, ilevselletirilebilir, test edilmi bir teoriye dayanmaldr (Naglieri, 1997). Zeky, bilisel yeterlilik olarak deerlendirme psikoloji ve eitim alannda yeni bir eilimdir.(Dillon, 1986; Hunt, 1980; Sternberg, 1984,1986). PASS teorisi bireyi bilisel ilev perspektifinden deerlendirmeyi amalamaktadr. Bu sayede kiinin akademik ve i performans hakknda daha etkili kararlar verilebilir. Ayrca bireysel bilisel farkllklar daha iyi anlalmas testlerin tanlayc zelliklerinin glenmesini salayacaktr.(Anastasi, 1982; Sterberg, 1979 Akt:Naglieri, 1989) 1.6.1. Bilisel levlere Ait PASS Teorisi: PASS teorisi, dnya genelinde birok lkede uygulanm yirmi be yllk teorik ve deneysel almalarn rndr. (Das, Naglieri & Kirby, 1994). Das ve arkadalar, zeky bilisel bir yap olarak grlmesi gerektiini savunarak Luria'nn almalar (1966, 1970, 1973, 1976, 1980, 1982) ile zek alan arasnda balant kurmulardr. (Das, Kirby & Jarman, 1979). Naglieri ve Slovtsky'ye gre (1995), bilisel teori, nropsikolojik bulgular (Anohkin, 1969, 1978; Luria, 1966), bilisel ilem aratrmalarn (Broadbent, 1958; Das, 1994; Hunt & Lansman, 1986; Simon, 1981) ve insan davrannn sosyokltrel bileenlerini (Luria, 1976; Vygotsky, 1978; Vygotsky & Luria, 1993) iine dhil etmitir. lk zamanlarda bu alma, bilgi ileme modeli (Das 1973; Das, Kirby & Jarman, 1975) diye tanmlanyordu, daha sonra bilgi birletirme modeli (Das, 1979) ve yakn zamanlarda ise PASS diye adlandrlan (Naglieri, 1989; Naglieri & Das, 1990) zeknn bilisel ilevi teorisi olarak tanmland. PASS teorisi ve CAS; nropsikoloji, bilisel psikoloji ve psikometrinin, insann bilisel ilevlerinin llmesine dayal bir teori ile sentezinin sonucudur. nsan zeksnn lm iin aralar gelitirirken dikkat edilmesi gereken birka nokta bulunmaktadr. Birincisi, geleneksel IQ testlerinin yetersizliklerinin stesinden gelmek isteniyorsa, zek teorik olarak tanmlanmal ve daha geni bir lmle deerlendirilmelidir. Dikkat edilmesi gereken sz konusu noktalar, uzmanlarn, ocuklarn akademik sorunlarnn geleneksel IQ testlerince ele alnamadna dair grlerine yneliktir (Kaufman,1994). Bu lmleri daha kullanl hale getirmek iin psikologlar, Wechsler lei gibi testler iin detayl
41

yorumlar gelitirip zeknn zayf ve gl yanlar ile ilgili hipotezler ortaya koydular.. Bu hipotezleri gelitirmek iin, Wechsler alt testlerini ve leklerini tartan saysz makale ve sayfa yazld (rn. Kaufman, 1979, 1990, 1994; Sattler, 1988; Wielkiewicz, 1990). Bu metotlarn klinik yararllna karn (Kaufman, 1994), IQ, faktr ve alt test profilleri zellikle ayrc tan iin faydal olduunu ortaya koymamtr.(McDermott, Fantuzzo ve Glutting,1990) . Son olarak, yorumlayc iddialarnn geerliliini salamak iin mantksal analize gre daha az kaliteli deneysel geerlilik kantlar bulunmaktadr.(Lipsitz, Dworkin ve Erlenmeyer- Kimling, 1993, Stewart ve Moely, 1983). Bu konularn hepsi birbiriyle balantldr. nk bir test salam bir zek teorisine sahip olsa bile, uygulamaclar, alt testlerin neleri ltnn ve ayrc tany hem teorik hem pratik seviyede gsterip gstermediinin tartmasn yapacaklardr (Naglieri, 1997). PASS bileenleri, insan zeksnn temel talarn oluturmaktadr (Naglieri, 1999). PASS ilemleri birbiriyle balantl bilisel ilevler sistemini oluturur. Drt temel yap aada tanmlanmtr. Planlama: Bilisel kontrol, ilemlerin kullanmn, faaliyetlerin kastl bir ekilde yaplmasn bilgi, yetenek ve kendini izlemeyi ieren zihinsel aktivitedir. Dikkat: Belli bir zaman diliminde odaklanm ve seici bilisel faaliyetleri ve ilgi datclara kar koymay ieren zihinsel aktivitedir E zamanl levler: Uyarcy grupla btnletirme ilemini iermektedir. Ardl levler:Uyarcy belli bir serideki sralamayla btnletirip zincirleme balantlar oluturmay kapsar. Planlama Planlama, deiik zorluktaki problemleri zebilme becerisini, dikkat, e zamanl ve ardl ilevlerin kontroln kapsamaktadr. Ayrca bilgi ve beceri kazanmn da iermektedir. Kiinin karlat problemi nasl zeceine karar verme srecinde bu ilem kritik rol oynamaktadr. Bu ilem, bir eylem plannn gelitirilmesi, kullanlan metotlarn verimliliin deerlendirilmesi ve gzlemlenmesi gibi ilevleri de temsil eder. Plan uygulayabilmek iin etkili stratejileri gelitirmek ve karlat yeni problemlerde karkl veya zorluu azaltmak iin bu stratejilerden faydalanmak gerekmektedir (Naglieri & Das, 1997b). Dikkat
42

Dikkat, kiinin belirli bir uyarn seip odaklamasn ve dier uyaranlar engellemesini ifade eden zihinsel sretir. Dikkat bir etkinlie odaklamay, seici olmay, etkinlie devam ve amac gerektirmektedir. Odaklanm dikkat, belirli bir etkinliine ynlendirilmi konsantrasyonu ierirken; seici dikkat, uyarcy rahatsz eden etkileri engellemeyi gerektirir. Dikkatin srdrlmesi belirli bir zaman diliminde harcanan abaya gre performansn deiimini ifade eder. E zamanl lemler E zamanl ilemler, ocua bir uyarcy uygun bir btne veya grup iine yerletirme imkn veren zihinsel ilemdir. Bu ilem, bir btn veya grup iindeki uyarc topluluunun her bir esinin birbirleriyle balantlarnn nasl olduunu bilmeyi gerektirir. Bu yzden e zamanl ilemler testlerinin kat uzamsal ynleri bulunmaktadr. Bu uzamsal zellik, uyarcy bir btn olarak alglamay ierir. rnein bir dnceyi ifade etmek iin kelimelerin dilbilgisine uygun bir cmle haline getirilmesi e zamanl ilemleri iermektedir. Bunu yaparken de kelimeler

arasndaki ilikinin, edatlarn bilinmesi ve tonlamann yaplmas gerekmektedir. Ardl lemler Ardl ilemler, uyaranlarn zincirleme bir geliim oluturacak ekilde art arda sralanmasn ieren zihinsel ilemdir. Ardl ilemler, kiinin bir eyi nceden kat bir ekilde tanmlanm bir sralama yapmasn gerektirmektedir. Bu sralamada eler sadece kendisinden bir sonraki eyle balantldr ve bu eler birbiriyle balantl deildir. Bu ilem, belirli bir sra iinde uyarcnn alglanmasn, ses ve hareketlerin bir sra halinde dzenlenmesini kapsar (Naglieri, 2003). 1.6.2. PASS levlerinin Aralarndaki likiler PASS ilevleri, yaplar gerei dinamiktirler, bireyin kltrel deneyimlerine gre farkllk gsterebilirler, geliimsel deiimlere ak ve kendi ilerinde anlaml bir sistem meydana getirirler. PASS ilevleri interaktif olduklarndan, gnlk hayattaki hemen her ite uyum iinde alrlar. Bu ilevlerin kullanm, iin gereklerinin, bireyin deneyimlerinin ve seimlerinin ve ortamdaki etkilerin bir sonucudur. Etkin ilev, sadece temel bilginin, planlama, dikkat, e zamanl ve ardl ilemler ile birlemesi sayesinde ortaya kar. Her ne kadar her ilev kendi fonksiyonlarn ieren ayr birer bileense de, karmak bir ilemler sistemi eklinde bilisel bir aktivite olutururlar. E zamanl ve ardl ilemler, planlama ile birlikte
43

bilginin edinilmesine yardmc olur ve ayn zamanda bu st fonksiyonlar, renmeye olanak salayabilmeleri iin belli bir dikkat seviyesine ihtiya duyarlar. lenecek olan bilgi, duyularn herhangi biri ile alglanabilir (gzler, kulaklar, deri, kas hareketleri vb.) ve bu art arda (zamanla) veya senkronize (ayn anda) olabilir. Bilginin kazanlmas, iin gereklerine baldr ve bu kazanm bilginin sunuluunda kullanlan yntemlerden (art arda veya ayn zamanda) etkilenmez. PASS ve sosyokltrel sistem arasndaki ilikiler Naglieri ve Sloutski (1995) tarafndan belirtilmitir. Sosyokltrel alt sistem, bireye bilisel aralar (semboller, iaretler ve gl sosyokltrel bileenleri olan teknolojiler) ve sunum, ilem ve yeni bilgi edinimini salayan bir bilgi taban (rn. Dil, edebiyat, matematiksel ilemler, teknolojiler ve problem zme metotlar) salar. Sosyokltrel bilgi vardr veya darda saklanr, fakat eitim ve geliim srecinde iselletirilir (Vyotski, 1978). Kiinin henz kazanmad fakat topluma ak olan tm bilgileri kapsayan d bilgi, gnmzn ileri iletiim ve bilgi sistemleri dnldnde, modern toplumlar iin gittike daha ulalabilir hale geliyor. selletirilmi bilgi, kiinin hafzasnda ksa veya uzun sreli olarak yer alr. Bu bilgi, kiinin kendi bilisel ilemleri zerinde istemli ve bilinli kontrol salamasna imkan tanyan bilisel aralar kapsar. Bu bilisel aralar, eylem planlar gelitirilmesi, istemli dikkat, e zamanl ilemler ve ardl ilemler asndan nemli rol oynar (Naglieri & Sloutsky, 1995). D bilginin iselletirilmesi ve bilisel aralarn gelitirilmesi, geliimsel dnmler ile ilgili adm adm ileyen bir sretir (Galperin, 1989). 1.6.3. PASSn CAS ile levselletirilmesi PASS Teorisinde yer alan ilevler, CASin Bilisel levler leklerinde ele alnmaktadr. PASS leklerine ait her alt test, teorideki ve pratikteki durumlar dikkate alnarak gelitirilmitir. Bundan dolay her lek, bilisel ilevleri eitli boyutlarda deerlendirmektedir. rnein, planlama testleri, farkl detay seviyelerinde eitlilik gsterirler (detay boyutlar); dikkat lmleri, uyarann alglanmas noktasndaki seici dikkate ait boyutlar ierirler (algsal dikkat), ya da szel tepkiye ait boyutlar ierirler (ifadesel dikkat); e zamanl ilemlere ait alt testler, szel olmayan (ekil hafzas) ve szel olan (e zamanl szel) ierikleri lerler; ardl lekler ise tekrar, hafza (kelime serileri), yazlara ait daha karmak alglar (cmle tekrarlar ve sorular) ve en az hafza gereksinimlerini (ardl konuma lm) ler.

44

1.6.4. PASS Alt Testlerinin Gelitirilmesi PASS teorisini ilevselletirmek iin yirmi be ylk bir zaman periyodunda CASin alt testleri gelitirilmitir. CASin oluturulmas aamasnda her alt testin PASS teorisinin teorik yapsyla tutarl olmasna ve alt testler arasndaki ilikiye dikkat edilmitir. rnein, planlama testleri, gerekletirilmesi kolay olan, fakat bireyin problemin zm ile ilgili kararlar almasn gerektiren testler olmaldr. Dikkat testleri, bireyin sadece hedef olarak belirlenmi uyaranlara cevap vermesini gerektiren testler olmaldr. E zamanl ilemleri len testlerde, birey bir btnn paralar arasnda ilikiler kurmaldr. Ardl ilemleri len testlerde ise var olan art arda ilikilerin farkna varlmaldr. Bu trl bir sistemli alma bilisel sreleri etkili bir ekilde len alt testlerin tanmlanmasn salamtr (Das, 1994, Naglieri ve Das,1997c). 1.6.5. CAStaYer Alan Bilisel Deerlendirme Alt Testleri 1.6.5.1. Planlama lmleri Naglieri ve Dasa (1997b) gre, planlama kiinin karlat problemlere zmn bulunmasn, seilmesini uygulanp deerlendirilmesini ieren zihinsel ilevdir. Bu ilev, deien glk derecesindeki problemlere zm bulma aralarn salar. CAS iindeki planlama alt testleri, ocuun eylem planlar yapmasn, bu planlar gerekletirmesini ve bu planlarn gerek hedefle uyutuunu grerek herhangi bir hata varsa dzeltmesini gerektirir. Planlama testlerini zmek iin kullanlabilecek stratejiler fazlasyla Naglieri ve Das tarafndan belgelendirilmitir. Planlama testleri tamamlanmas zor testler deillerdir, ocuun grevi tamamlamada hangi yolu setiinin puanlandrld testlerdir (Naglieri, 2001). CAS Planlama lei ile deerlendirilen bilisel ilemler u ekilde sralanmaktadr; Stratejilerin oluturulmas Planlarn uygulanmas Sonularn tahmini Drt kontrol Faaliyetin organizasyonu
45

 Yeni karlalm bir durum karsnda planl tepkide bulunma Kendini kontrol etme Kendini deerlendirme Kendini gzleme Strateji kullanma Geribildirimde bulunma (Naglieri,1997). 1.6.5.2. Dikkat lmleri CAS ile deerlendirilen dikkat ilemleri odaklanm, seici, devaml ve amal faaliyeti temsil etmektedir. Odaklanm dikkat, belirli bir etkinliine ynlendirilmi konsantrasyonu ierirken seici dikkat uyarcy rahatsz eden etkileri engellemeyi gerektirir. Dikkatin srdrlmesi belirli bir zaman diliminde harcanan abaya gre performansn deiimini ifade eder (Naglieri, 1999). CAS iindeki dikkat alt testleri seici dikkati lerler, yani bireyin ok boyutlu uyaranlarn tek bir boyutuna odaklanp dier boyutlar grmezden gelmesini gerektirirler. Testlerle ilgili yapsal analizler, ocuun hedef uyaran inceleyip cevap verirken, yanltc uyaranlara cevap vermekten kanmas gerektiini gsteriyor. CAS Dikkat lei ile deerlendirilen bilisel ilemler u ekilde sralanmaktadr; Konsantrasyon Temel noktaya odaklanma nemli bilgiye odaklanma lginin dalmasn engelleme Seici dikkat Dikkatin uzun sre devam ettirilmesi abann srdrlmesi (Naglieri,1997).

46

1.6.5.3. E Zamanl Ve Ardl levlerin lmleri E zamanl ilemlerde temel esas, bir btn iindeki elemanlarn birbiriyle ilikili olmasdr. E zamanl ilemlerin szel veya szel olmayan ierikli uzamsal boyutlar bulunmaktadr. Ardl ilemler ise farkl uyaranlar dzenli ve dzlemsel seriler halinde bir araya getirir. Bu iki ilev tipi, grsel ve iitsel uyaranlarla yakndan balantldr, nk e zamanl sentez vcudun uzaydaki durumunu aklayan grsel, kinetik ve gzlemsel bileenlerle ilikilidir, bunun tersine, ardl sentez motor ve iitsel sistemlerle ilikilidir. Bu sebeple, bir kelime grubu szel olarak sunulduunda, grsel bir sunumdan daha az e zamanl ilem kullanlr. Yani, uyaranlarn sunulu biimi, ilevlerin llmesinde ne derece verimli olabileceimizle dorudan balantldr. CAS iin bu dengeler mmkn olan en uygun ekilde ayarlanmtr. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei ile deerlendirilen bilisel ilemler u ekilde sralanmaktadr; Kelimelerden bir fikir btnl oluturma Paralardan bir btn oluturma ya da onlar gruplama Ayn anda birden fazla eyi grme Kelimeler arasndaki ilikileri anlama Vurgunun anlalmas Kavramlar ve szel ilikileri anlama Uzamsal bilgi ile ilem yapma (Naglieri,1997) CAS Ardl Bilisel lemler lei ile deerlendirilen bilisel ilemler u ekilde sralanmaktadr; Ardk bir serideki birbirinden bamsz seslerin doru telaffuz edilmesi Kelimelerin anlamsz olarak dizilimlerini kavrama Ardk uyaranlar anlama Seslerin zel dizilimli ekli ile alma Konumann seri organizasyonu (Naglieri,1997)

47

1.6.6. PASS ve CAS ile Geleneksel IQ Testleri Arasndaki Farklar ve Benzerlikler Zihinsel deerlendirme alannda son elli yldr Wechslerin gelitirdii leklerin ortaya koyduu genel zek yaklam hkim durumdadr (Wilson & Reschly, 1996). Bunun sonucu olarak eitim ve psikoloji alannda alan uzmanlarn ou, szel ve szel olmayan diye iki tip zeknn varln hemen kabul etmektedirler. Psikolojik deerlendirme alannda zeky lme konusunda bir gelenei temsil eden Wechsler yaklam, Wechsler-Bellevue Testinin basm yl olan 1939 ylnda balamasna karn 1900l yllarn ilk zamanlarnda U.S. ordusunda kullanlan metotlar temel almtr ( Yoakum & Yerkes, 1920). Bundan dolay Wechsler testleri 1. Dnya sava ncesi zek deerlendirme dncesini yanstmaktadr. Son zamanlarda baz aratrmaclar, genel zek yaklamn sorgulamaya baladlar ve zayf ynlerini tespit etmeye altlar. (Das, Naglieri & Kirby, 1994; Naglieri, 1999 ve Sternberg, 1988) Szel ve szel olmayan zek yaklamnn zellikle dilsel ve kltrel olarak farkl gruplarda zayf taraflarnn olduu ortaya karld. ngilizce dil becerisi dk olanlar ve renme gl gibi akademik problemler yaayan ocuklar iin de bu yaklamn yeterli olmad vurgulanmtr (Naglieri, 2000). renme gl olan ocuklarn yaad akademik skntlarla balantl zel zihinsel problemlerin deerlendirilmesinde szel ve szel olmayan zek yaklamnn kstl kullanm alannn olmas zek testlerinin renme glnn tanlanmas iin yeterli olmad tartmasn balatmtr. (Siegle, 1989). Kaufman ve Lichtenberger (2000) yaptklar aratrma sonucunda WISC-III alt test profillerinin dikkat eksiklii ve hiperaktivite bozukluu veya renme gl gibi rahatszlklara ayrc tan koyma konusunda yeterli gc olmadn ortaya koymulardr (Naglieri, 2003). WISC ve CAS arasndaki temek farkllklar u grlere dayanmaktadr. Zek, bilisel sreler olarak yeniden tanmlanmaldr. Zek, genel yetenek veya g faktr yerine, ok faktrl teoriyle kavramsallatrlmal ve llmelidir.

48

 Zek, akademik bilgi iirmeyen(aritmetik, genel bilgi, kelime bilgisi gibi)

testlerle llmelidir (Naglieri ve Rojahn, 2003). Geleneksel zek testlerinin stn zekl ocuklarn tespiti konusunda iki nemli zayf yn bulunmaktadr. Birincisi, geleneksel IQ testlerinin, son elli ylda zek ile ilgili ortaya kan gelimeleri kullanmaya uygun olmamalardr. kinci olarak da teorik temellerinin zayf olmasdr. (Naglieri, 1999). Bu iki konu akademik performans belirlemede ve aznlk ocuklarnn deerlendirilmesinde nemli etkisi bulunmaktadr. Bunun yannda bu tr problemler yaratcln tanlanmasnda da geleneksel testlerin etkisini azaltmaktadr(Minhas, 1981 Akt: Naglieri, 2001) Geleneksel IQ testleri ile CAS arasndaki en byk benzerlik e zamanl ilemler alanndadr. Weschler testleri ve SB-IV testleri, Kplerle Desen(WISC-R) ve rnek Analizi(SB-IV) gibi szel olmayan uzamsal testler ierirler. Bu testler algsal organizasyon veya soyut-grsel faktrler diye tanmlanmaktadr. Performans testleri (WISC-R) ve Soyut-Grsel lekler (SB-IV) e zamanl ilemleri iermektedir diye dnlebilir. WISC-R Kplerle Desen ile Das ve Naglierinin benzer bir testi PASS Teorisinden yola klarak oluturulmutur. Hurt ve Naglieri (1992), Kplerle Desen (WISC-R) testi ile PASS teorisindeki e zamanl ilemleri ieren Matrisler ve ekil Hafzas testlerini ilikilendirmitir. Bu tr testlerde e zamanl ilemler kullanlr nk ancak tasarmdaki tm bileenler bir arada dnlrse doru sonuca ulalabilir. Szel olmayan testlerin yannda geleneksel IQ testlerinde szel ve saysal bilgi ierikli testler de bulunmaktadr. rnek olarak, WISC-R testindeki Kelime Daarc ve Aritmetik testleri ile SB-IV testindeki Szel Balantlar ve Niteliksel lm testleri gsterilebilir. Bu tr testler sayma ve/veya szel bir problemi zme gibi grevler ierir. PASS Teorisine gre bu tr grevler tek bir ilem ile yeterince temsil edilemez. rnein bir matematik hesap testi iin nemli olan planlama ilemi iken, dier testler (szel ve saysal) iin tm PASS ilemleri gerekmektedir (Warrick,1989). Bundan dolay geleneksel IQ testlerindeki szel ve baar testleri IQ puan belirlemesi yerine genel akademik baar lmlerinde kullanlmaldr. Hafza ve sralama lekleri, baz testlerde ayr birer ksm olarak (Binet), bazlarnda szel testlerin iine dhil edilmi ekilde (WISC-R testindeki Say Dizisi testi), bazlarnda da tm teste yaylm ekilde (SB-IV Hafza lei) grlmektedir. Tipik olarak bu testlerde puan iin belli bir olay srasn tekrar etmeyi gerektirir.

49

rnein kelime veya saylar ocua sylendikten sonra ocuun sylenen say ve kelimeleri ayn srada tekrar etmesi gerekir. Bu tr tekrarlar ardl ilemler ierdii kabul edilir, fakat sz konusu testler, gittike artan bir zorluk derecesi ile tasarlanm olduklarndan bu testlerin cevaplandrlabilmesi iin ardl ilemler tek bana yeterli olamamaktadr. rnein Schofield ve Ashmana (1986) gre, WISC-R testindeki Say Dizisi alt testi sadece ardl ilemi deil ilemlerin birleimini gerektirmektedir. nk Say Dizisi testinde saylarn normal dzende sralama ve geriye doru sralama olmak zere iki grev bulunmaktadr. Normal dzende sralama ardl ilemleri ierirken geriye doru sralama iin hem ardl ilemler hem de ezamanl ilemler eit derecede gerekmektedir. Yukardaki deerlendirmelere bakldnda, insann bilisel fonksiyonlarnn en nemli ilemleri olan planlama ve dikkat tamamen darda braklmtr. PASS asndan bakldnda, geleneksel IQ testleri sadece snrl bir zek lm yapabilmektedirler. Kaufmannn ocuklar iin Deerlendirme Bataryas (K-ABC) ile CAS karlatrldnda ise dier grlere gre teorik adan daha fazla kavramsal benzerlikler bulunmaktadr. Fakat PASSa gre, K-ABC testinin eletirilecek yn, ieriine e zamanl ve ardl ilemleri dhil edip planlama ve dikkati gz nnde bulundurmamasdr. sunmaktr. Fakat (Naglieri, temelde 1997) K-ABC, e faktrlerinin zamanl ve ardl bilisel tekrardan yorumlanmasna ilemelerden faydalanarak geleneksel bilisel psikometrik leklere alternatif WISC-R dayand iin WISC-R testinden tamamen farkl dnlemez. Baka bir ifadeyle KABC testi WISC-R testi ile ayn faktrleri lmektedir (Keith & Novak, 1987; Naglieri & Jensen, 1987 Akt:Naglieri ve Das, 1990)

1.7. PASS Teorisini Oluturan Bilisel lemler

1.7.1. Planlama Bu bilisel ilem, sadece insana zg olan hayli gelimi frontal lob ile balantldr. Planl davranlarda grlecek aksaklklar frontal lobdaki ilemlerdeki problemlere ilikilidir (Luria, 1966a, 1966b). Planlama, bir hedefe ulamak iin veya bir problemi zmek iin karar ve stratejiler gelitirme gerektiinde bu karar ve stratejilerle ilgili deiiklikler yapmay
50

ieren

davrann

programlanmasn,

dzenlenmesini

ve

dorulanmasn

kapsamaktadr (Das, 1980). Planlama, bir aksiyon programnn almam, rutine bal olmadan seimini ieren ve denetleyici dikkat sistemi diye adlandrlan bir sretir (Shallice, 1982). Davransal yaklam asndan planlama, bilginin en nemli yn olan aratrmay, bilginin paralarn dier paralarla karlatrp alglanan objenin gerek zellii hakknda hipotez gelitirerek hipotezin

dorulanmasn iermektedir (Ashman & Das, 1980). Nropsikoloji ve bilisel psikoloji, planlamaya kavramsal ereve iinde deerlendiren ve planlamadaki bireysel fakllklar irdeleyen iki nemli bilim daldr. lki, klinik almalara dayal olarak beyin blgelerinin fonksiyonlarn aratrrken ikincisi insann bilgi srelerini ve biliteki bireysel farkllklar inceler. Planl davrantaki bireysel farkllklar lmek zordur. Bu problem, planlamay (karar verme, yarglama, deerlendirme) bilgi kodlama ve dikkat ilevlerinden ayrmaktan kaynaklanmaktadr. nk tm davranlar bilinli veya bilinsiz planlamay gerektirmektedir. Fakat kodlamas ve yaplmas kolay planlamay gerektiren faaliyetler dizayn ederek lme baarlabilir. Bilisel yaklam benimsemi Miller, Galanter, ve Pribramn (1960) planlama ilgili grleri zetlenecek olursa, Bilgisayar programlar ile planlamay eit tutamayz nk organizmann bilgisayar gibi allt henz ispat edilmi deildir. Bilmenin asl amac uygulamadr. Bilgi, bir uygulamaya rehberlik yapt srece bir deer ifade eder. Planlama aamasnda kendimizce hipotezler gelitiririz fakat ou zaman alternatif hipotezleri ayrntl bir ekilde deerlendirmeyiz. Bu yzden sistematik planlar her zaman aratrma amacyla kullanlmaz. Son olarak, bir plann deerlendirilmesi ve uygulamas ayr eylerdir. Luriann klinik almalar(1969a, 1969b, 1973) nropsikolojik yaklam temsil etmektedir. Luria bilin ve planl davran arasndaki ilikiyi tartmaya balaynca planlamann nemi ortaya kmtr. Luriaya gre bilin, duyusal bilgiyi deerlendirme, duyusal bilgiye eletirel dnce ve davranla karlk verme ve gelecekte kullanabilmek iin bu davranlar ve izleri hafzada saklayabilme yeteneidir. Bilin, konumayla da sk
51

balantldr. Bir insann davranlarn dzenleyen karmak sreler dile bal olarak ekillenir. Bu beyin aktivitelerinin karmak ekli, gelen bilginin analiz edilmesini, deerlendirip nemli ksmlarnn seilmesini, hafza kalntlarnn kullanlmasn, hedefe ynelik davrann kontrol edilmesini ve son olarak sonucun deerlendirmesini gerektirmektedir. Nropsikolojik ve bilisel psikoloji bilimlerinin planlama hakkndaki grleri arasndaki benzerlikler hemen gze arpmaktadr. Luriann karar vermeyi, hipotezleri deerlendirmeyi ve problem zmedeki esneklii kapsayan planlama yeteneinin tanm ile Piagetin formal ilemler kavram arasnda benzerlikler bulunmaktadr. Piagete gre formal ilemler dnemi hipotetik tmdengelimli akl yrtmeyi, soyutlama yeteneini ve yksek derecede akl yrtme becerisini kullanarak yeni problemleri zebilme yeteneini kapsamaktadr (Kaufman ve Lichtenberger, 2005: 523). Planlamann, yap (structure), ilev (process), temel bilgi (knowledge base) olmak zere yn bulunmaktadr. Yap, planlamann kortikal yapsn ifade etmektedir. Planlama ilevi ise, bir plan veya programa balanmas, seilmesi, uygulanmas ve kiinin kendi davranlarn deerlendirmesini ierir. Temel bilgi daha etkili planlarn dzenlenmesi ve daha gzel kararlarn ortaya kmasn kolaylatrmaktadr (Das, 1984). PASS, Luriann (1966b; 1970; 1973; 1974; 1980) beyin yaps analizine dayanan planlama, dikkat, e zamanl ve ardl olarak ifade edilen zihinsel ilemler modelidir. Luria, beyni ilevler birime ayrmtr. Birinci ilevsel alan; dikkat ve kortikal uyarlma birimi; ikinci ilevsel alan, e zamanl ve ardl ilemleri kullanarak bilgi kodlama birimi ve nc ilevsel alan ise planlama, kendini izleme ve bilisel aktiviteleri yaplandrma gibi grevleri ierir. Planlamay ieren nc birim beynin frontal lobundaki prefrontal blmnde yer alr. (Luria, 1980). Luriaya gre frontal lob d dnyadan gelen bilgileri sentezleme ve organizmann davranlarn dzenleme aracdr (Luria, 1980 :263) Bir davrann programlanmas, dzenlenmesi ve dorulanmas planlama sreleri tarafndan salanr. Ayrca planlama ilevi soru sorma, problem zme iin hipotezler gelitirme gibi davranlardan ve kendini izleme kapasitesinden sorumludur. (Luria, 1973). stemli davranlarn dzenlenmesi, drt kontrol ve spontane konuma gibi dilsel beceriler nc birimin dier sorumluluklardr.
52

nc ilevsel alann, kiilik ve bilin gibi insanolunun en karmak davranlarna da etkisi bulunmaktadr (Das, 1980). Bir problemi zmek iin baz kararlar almas ve bir yaklam uygulamasn gerektiren, dikkat, e zamanl ve ardl ilemleri harekete geiren, yaklamn verimini izleyen ve gerektiinde davran deitirebilecek zellikleri tayan bir test, planlama ilevlerini gz nne karabilir. Bir testi nasl yapacann karar kiiye braklrsa planlama ilevi harekete geer fakat nasl yapaca kat kurallarla belirlenirse planlama nlenmi olur. rnein bir kompozisyon yazma bir plan yapmay, dnceleri organize etmeyi, istenen hedefe ynelik bir sonu karmay ve gidiat kontrol etmeyi gerektirir. Planlama ilemleri amaca ulamak iin dikkat, e zamanl,ardl ilemlerden ve temel bilgiden yararlanmay salar. Temel bilgi, (knowledge base) PASS modelinin bir paras olup kiinin kendi yaad toplumsal ve kltrel evreden edindii bilgileri ifade eder. Ayrca dil gibi nemli bilisel arac iermektedir. ocuun dili kullanmas temel bilginin en nemli belirleyicisidir. nk sosyal hayattan uzak zihinsel ilevler gelimez. Luriaya gre okulun nemi sadece yeni bilgiler kazanmak deil bunun yannda tecrbeden yararlanarak dzensiz olan szel ve mantksal dnmeyi ekillendirmek ve yeni gdler oluturmaktr. Luria, bu dncesiyle ok ak bir ekilde sosyal iletiimin nemini vurgulamtr. Bu ifade, insan yaamnda bilginin ve planlama ilevinin roln de aklamtr. PASS teorisi her trl kaynaktan( pratik, teorik, tecrb) elde edilen bilginin ve bu bilgilerin tm bilisel ilemler iin neminin farkndadr. Planlama, kodlama ve dikkat ilemlerinden farkldr. nk kiiye bilisel faaliyetleri analiz etme, problem zme metotlar gelitirme, zmn etkinliini deerlendirme ve yaklam tarzn deitirme frsat vermektedir. Bir problemi zmek iin sistemli ve etkili bir yaklam bulmak iin bu ilem gereklidir. Dier bir ifadeyle planlama, kiinin elde ettii temel bilgisiyle balantl dikkat, e zamanl ve ardl ilemlerden faydalanarak karlat bir probleme etkili bir zm yolu bulmasn salar (Naglieri ve Das, 1990). Kodlama ve planlama birbiriyle balantldr. Kodlanm bilgi olmadan planlama yaplamaz ve plan olmadan da temel bilgi kr saylr (Das, 1984). Planlamann yapsal analizini gsteren bir testin belli zellikleri tamas gerekmektedir. ncelikle ksmen daha kolay bir ii zmek iin baz yaklamlar gelitirilmelidir. Fakat bu yaklam belirlenmi olmamaldr. Kii farkl seeneklerden

53

istediini seebilmelidir. Ayrca dier ilemlerin (e zamanl ve ardl) gereklilii en az dzeyde olmas gerekir. Problemi zebilmek iin baz etkili yollar gelimede bireysel farkllklar ortaya karacaktr. PASS teorisindeki planlama testleri bu zellikleri tamaktadr. rnein Planlanm Balantlar testi, kiiden sral olan saylar ve harfleri balamak iin etkili stratejiler gelitirmeyi gerektirmektedir. Bu testte kullanlan baz stratejiler, bir sonraki say ya da harf iin sayfay tarama, son sayya veya harfe tekrar bakma , say dizsinin veya harfleri sesli olarak tekrarlamadr. Stratejinin verimliliinin derecesini en iyi gsteren bilgi dizinin tamamlanmasna kadar harcanan sredir. Testin puan itemleri tamamlamak iin kullanlan saniye olarak sredir. Murphy and Das (1986) yaptklar aratrma sonucuna gre problem zme esnasnda zlen problem says ayn olmasna ramen planlamas zayf olanlar iyi planlayclara gre daha az strateji kullanmtr (Das ve Naglieri, 1995). 1.7.2. Dikkat Naglieri ve Dasa (1997c) gre dikkat, bireyin belirli bir zaman diliminde dier uyarclar engelleyip belirli bir uyarcya seici olarak odaklanmay salayan zihinsel sretir. Birey, devaml olarak, evreden ve organizmann iinden gelen, deiik fiziksel ve ruhsal uyarclarn etkisindedir. Ancak, btn bu d ve i uyarclar ok snrl olarak bilinli olmakta, bir baka ifadeyle fark edilmektedir. Dikkat, bu uyarclardan biri zerinde toplandnda ak, seik ve bilinli olmaktadr (Kknel ve zuurlu, 1983). Solso (1979) dikkati, zihinsel abann duyusal veya zihinsel olaylara konsantrasyonu olarak ifade etmektedir. Konu ile ilgili yaplan aratrmalarda dikkatin drt nemli yn vurgulanmaktadr. Bunlar; sre kapasitesi veya seici dikkat, uyarlma seviyesi, dikkatin kontrol ve bilinli olmadr. Psikolojik sreler balamnda algnn seici ynyle ilgili olan dikkat, algnn bir anda bir veya birka uyarcya ynelmesini, dierlerini darda brakmasn ifade etmektedir. Yapsal bilgi ileme modellerinde de dikkat, uyarcnn bilgi ileme srecine girmesinde darboaz veya szge, kstl kapasiteli sistemin uyarc bombardmanna tutulmasn engelleyen bir bilgi ileme sreci olarak deerlendirilmektedir (Karaka 1997, Baddeley 1990, Ellis ve Hunt 1993). Gnein
54

(2004) aktardna gre Bilgi ilem paradigmas asndan seici (selective) dikkat, blnm (divided) dikkat ve srdrlen (sustained) dikkat olarak ayrlmaktadr. Seici dikkat, zel bir noktada dikkatin odaklanmas iken, blnm dikkat, e zamanl iki girdi arasnda dikkatin paylamn anlatmaktadr. Srdrlen dikkat ise kiinin zaman iinde performansn srdrme yetenei olarak ele alnmaktadr (Sergeant 1996). Odaklam dikkat (focused attention), kiinin sadece bir uyarcya veya bilgiye nem verip dierlerini darda brakmasdr. Blnm dikkatte (divided attention) ise, kii iki veya daha fazla uyarcya veya bilgiye zaman paylatrmas durumu mevcuttur (Davies, Jones, & Taylor, 1984). Blnm dikkat, kiinin verimini drmeden ka farkl uyarcya nem vereceini lmektedir. (Kahneman & Treisman, 1984). Grltl bir ortamda kitap okumaya almak seici dikkati gerektirirken, bir odada televizyon izlerken bakalarn dinlemek blnm dikkati gerektirir (Naglieri ve Das, 1990). Mirsky (1996), Mirsky ve arkadalar (1999) ise dikkat bozukluklarn da ieren ok sayda kiinin nropsikolojik test verilerinin faktr analizlerinin sonularna dayanarak dikkat ilevlerini yle snflandrmaktadr; odaklanma/ynetme (focus/execute), srdrme (sustain), sabitleme (stability), kaydrma (shift), kodlama (encode). Her bir ilevin nropsikolojik testler kullanlarak llebileceini ve bu testlerin bir Dikkat Bataryas oluturduunu belirtmektedir. Mirskynin dikkat modelindeki kodlama ilevi, birok bellek modelinin de nemli bir paras olarak yer almaktadr (Fletcher ve ark. 1996 Akt: Kl, 2002) Kuramsal olarak bilisel sreleri ok odakl nral alarla ele alan Mesulam (1990) dikkati, kortikal oda ieren geni bir ala aklamaktadr. Bunlar frontal gz alanlar (FEFs-frontal eye fields), posterior parietal korteks ve singulat kortekstir. Bu an frontal bileeni dikkatin odaklanmas, posterior parietal bileeni duyusal, singulat bileeni motivasyonel ynleriyle ilikili bulunmutur. Bu bileenlerden herhangi birinde veya ara balantlarnda ortaya kan hasar lezyonun kar tarafnda ihmal (neglect) sendromuyla sonulanabilmektedir. Dikkatle ilgili bu yaplarda sa hemisfer baskn bir role sahip bulunmutur (Morecraft ve ark. 1993). Beyin grntleme literatrndeki nral alarn yerleimine dayanarak Posner ve arkadalar dikkatin farkl ilevi zerinde durmaktadr. Bu yaklamda her bir dikkat ilevi tek bir beyin blgesine lokalize deildir ve birbirleriyle balantl
55

beyin blgelerinin rn alar oluturmaktadr. Bunlar; srasyla duyusal olaylara ynelim, bilinli ilemler iin uyaranlarn saptanmas ve uyanklk durumunun srdrlmesi olarak ifade edilmektedir (Posner ve Petersen 1990, Berger ve Posner 2000). Akt: Kl, 2002 Dikkatin istemli ve istem d bileenleri bulunmaktadr. (Luria, 1973). Luria, dikkati zihinsel ilemlerin seicililik ve ynelme yetenei olarak tanmlamtr. Dikkatin en temel seviyesi olan uyarlma (arousal) retrikler aktivasyon sistemi tarafndan idare edilmektedir. Uyarcnn seici olarak seilmesi ve uygun olmayan dier uyarclarn engellenmesi frontal lob ve limbik sistem tarafndan organize edilmektedir. Luriaya gre bu sre, yksek seviyede dikkat ilemi olarak grmektedir (Wolfe, 2004). 1.7.2.1. Dikkatin Balca eitleri ve Bileenleri 1.7.2.1.1. Uyarlma (Arousal) Dikkat, bilgi ileme srecini kuvvetlendiren serabral korteksin daha fazla odaklam aktivasyonunu ierir. (Mesulam, 1990; Mountcastle,1978; Parasuraman, 1998; Posner and Petersen,1990) Bilim adamlar tarafndan farkl ekilde tanmlanan uyarlma terimi ise, uyuma ve uyanklk durumuyla (sleep- wake state) ilikili olarak serabral korteksin zellikli olmayan (non-specific) aktivasyonunu ifade etmektedir (Oken, Salinsky ve Elsas ,2006). Uyarlma ve dikkat birbiriyle sk balantlar olan farkl ilemlerdir. Uyarlma, tm kortikal sistemde uyankl ve kortikal tonu ifade eder. Dikkat ise, istem kontrol altnda olan karmak bilisel durumdur. Dikkat, beynin dier bilisel birimlerin birlikteliiyle kii tarafndan ynlendirilebilir. Kahneman veTreismana (1984) gre, iki eit (odaklam ve blnm) dikkatin ortaya kmasndan nce yeterli kortikal uyarlmann olmas gerekmektedir (Naglieri ve Das, 1990). Uyarlma (arousal) aktif olma durumudur. rnein, bir kii uykulu olduunda uyarlma dk, birey kahve itikten sonra uyarlma yksektir. Bilisel etkinlikler srasnda zor bir problemi zerken ok daha fazla uyarlmaya ihtiya vardr. Bu belirli bir uyanklk halinden ok genel bir uyanklk halidir. Dier yandan dikkat spesifiktir. Genel olarak uyank (alert) olmamza ramen biz zellikle bir eye
56

dikkatimizi veririz. Her ne kadar uyarlmay dikkatten ayrmak kolay olmasa da uyarlmann beynin i ksmlar (subcortial) tarafndan kontrol edilirken dikkatin beynin d ksmlar tarafndan, zellikle de beynin n ksmlar (frontal lob) tarafndan, kontrol edildiini sylemek mmkndr (Naglieri, 2001). Uyarlma da kaynaktan etkilenir: (1) hipotalamus tarafndan dzenlenen bireyin metabolik ilemleri (baz insanlar tembel ve uykuluyken bazlar enerji dolu olabilirler, baka bir deyile farkl insanlar farkl metabolik srelere sahipler.); (2) uyarc yeni, youn veya karmak olduunda dardan gelen uyarcnn ulamas gereken yere gitmesini kaydederek tepkiyi saptama, (3) niyet, plan vb. gibi beynin n ksmndan gelen dier dncelerin uyarclarnn isel kaynaklar. Bu kaynaktan en ok son ikisi dikkatle ilikilidir (Naglieri 2001). Eer uyarlma seviyesi dk ise seicilik de dk olacaktr. Uyarlma seviyesi ykseldike kii uygun uyarcya younlap dierlerini grmezden gelecektir. Fakat uyarlma durumu ykselmeye devam ederse seicilik dmeye balayacaktr (Solso, 1979). 1.7.2.1.2. Dikkatte Devamllk (Sustained Attention) Dikkatte devamllk ile uyanklk (alertness) ou zaman e anlaml olarak kullanlr. Dikkatte devamllk, dikkatin uyanklk sistemiyle balantsnn en sk olduu bileendir. Dikkatte Devamllk normal olarak uyank (awake) olan birisinin belirli bir sre kesintisiz olarak tek bir uyarana dikkatini srdrmesi eklinde tanmlanmaktadr. Dikkatte devamll etkileyen nemli faktrler arasnda motivasyon, stres, uyarcnn fiziki zellikleri, alma ve kiinin fizyolojik durumu bulunmaktadr (Oken, Salinsky ve Elsas ,2006). 1.7.2.1.3. Seici Dikkat (Selective Attention) Seici dikkat, bilisel fonksiyonun ana bileeni olarak deerlendirilmektedir (Merit ve ark., 2007). Seici dikkat, uygun bilgiye younlap uygun olmayan uyarclar engellemeyi ifade etmektedir. Sadece baz uyarclar sememizin sebebi kanal kapasitemizin yetersiz olmas veya tm duyusal iaretlerin ezamanl olarak ileme alnamamasndan kaynaklanmaktadr (Solso, 1979).

57

Eysenck ve Keane (1995) ayn anda iki veya daha fazla faaliyet yapabilme yeteneini faaliyetlerin benzerlii, faaliyetlerin zorluu ve pratik olmak nemli faktrn etkilediini vurgulamaktadr (Lund, 2001). Dikkatin seicilii olmasayd, organizma, evresinde bulunan birok uyaran karsnda tutarl bir ekilde davranamazd. te yandan dikkatin bu bileeni sadece dsal uyaranlar deil, isel uyaranlara da odaklanmay iermektedir. Davransal olarak ilgisiz olan birok d uyarann, bellekteki anlarn, dncelerin arasndan davransal olarak uygun olanlarn seilmesini salayan, beynin bu zihinsel yetenei seici dikkat olarak tanmlanmaktadr (Gne, 2004). 1.7.3. E Zamanl Bilisel lemler Luriaya gre, E zamanl ilemler kiinin belli bir uyarcy bir btn veya grup iine entegre etmesini ieren zihinsel sreci ifade etmektedir. E zamanl ilemlerde temel husus, kiinin bir btn iindeki uyarclarn birbiriyle ilikilerinin nasl olduunu grmesidir. E zamanl ilemler, hem szel hem de szel olmayan ierikli uzamsal ve mantksal boyut iermektedir. Uzamsal boyut, uyarcy bir btn olarak alglamay ve iselletirilmi karmak bir imaj oluturulmay ierir. E Zamanl ilemlerin mantksal-gramatik boyutunu, kelime ilikileri, edatlar ve ekimlerin anlalmas yoluyla kelimelerin fikirler halinde bir araya getirilmesine olanak salar ve bylece kii sylenen eyi anlayabilir (Naglieri,1999). Kirby ve Das (1975) birincil zihinsel yetenekler ile e zamanl ve ardl ilemler arasndaki ilikiyi aratrmlardr. Bu aratrma sonucunda e zamanl ilemlerin uzamsal yeteneklerle balantl olduu ortaya kmtr. Bu bilgi ezamanl ilemlerin uzamsal doas olduunu desteklemektedir. Ezamanl ilemler ile tmevarml akl yrtme arasnda da iliki bulunmutur fakat aradaki iliki e zamanl ilemleri tanmlayacak derecede deildir. Yine e zamanl ilemler ve arml bellek de birbiriyle balantldr (Das ve Jarman, 1979). E zamanl ilemleri gerektiren faaliyetler tetkik edilebilme (surveyability) zelliine sahiptirler. Faaliyetin uyaranlar benzerini kopya etme ve matrisler testinde olduu gibi faaliyet srasnda gerek uyaran denemek yoluyla tetkik edilebilir. Bunun yannda hafzadan bir ekli tekrardan izme faaliyetinde olduu gibi uyarann hafzaya kaydedilmesi yoluyla da tetkik edilebilir. Bir problemin doru zlmesi iin e zamanl ilem gerektiren elerin birbiriyle ilikili olmas gerekir. rnein

58

matrisleri ve mantksal gramer ilikilerini (babann ocuu ve ocuun babas gibi) zmek iin e zamanl ilemlere ihtiya vardr. Szel e zamanl ilem gerektiren problem iin genin sandaki karenin altndaki daireyi iaretle gibi ynergeler rnek verilebilir. Bu durumda kii daire, kare ve gen arasndaki mantksal gramer yap ilikisi bilmesi gerekmektedir (Das, Kirby, & Jarman, 1975) Akt: Naglieri ve Das, 1990). E Zamanl Bilisel lemler; uzamsal yetenekler ve imgelerle (spatial skills and imagery), anlamsal ilemlerle (semantic processing) ve muhakeme (reasoning) ile zetlenmektedir. 1.7.3.1. Uzamsal Yetenekler ve mgelem Uzamsal yetenek kavram ksaca uzayn ve geometrik formun kullanm ile ilgili becerileri iermektedir (Olkun, 2003a). Uzamsal yetenein uzamsal ilikiler ve uzamsal grselletirme olmak zere iki alt boyutundan bahsedilmektedir (McGee, 1979; Burnett & Lane, 1980; Elliot & Smith, 1983; Pellegrino, Alderton, Shute, 1984; Clements & Battista, 1992). Uzamsal ilikilerde kiinin iki ve boyutlu geometrik formlar bir btn olarak zihninde evirip evirebilmesi ve onlar eitli konumlanlarda tanyabilmesi gerekmektedir. Uzamsal ilikileri len testlerde kiinin doru karar vermesi kadar abuk karar vermesi de beklenmektedir. Uzamsal grselletirme ise bir ya da birden ok paradan oluan iki ve boyutlu nesneler ve bunlarn paralarna ait grntlerin boyutlu uzayda hareket ettirilmesi sonucu oluacak yeni durumlarnn zihinde canlandrlabilmesi becerileri ele alnmaktadr (Burnet & Lane, 1980; Olkun, 2003a). Bu zihinde canlandrma paralarn katlanmas, geri almas (McGee, 1979), yeniden dzenlenmesi, yzeyin kaplanmas (Battista, Wheatley & Talsma, 1989; Smith, stan & Middleton, 1999)

gibi etkinlikleri ierebilmektedir. Bu beceriyi len testlerde uzamsal ilikilerde olduunun aksine hzdan ok gittike karmaklaan maddelerdeki dorulua nem verilmektedir. Her iki beceri iin de verilen aklamalardan anlald gibi uzamsal dnmenin bireyin nesnelere ait grntler zerinde zihinsel oynamalar yapabilme yetenei ile ilgili olduu grlmektedir (Oklun ve Altun, 2003). mgelem, gzlemlenebilen motor performans veya duyusal uyarlma olmadan, uzun sreli hafzada saklanan alglarn veya aksiyonlarn
59

canlandrmalarnn ksa sreli hafza da tekrar aktifletirilmesi, srdrlmesi ve deitirilmesini ieren dinamik durum olarak tanmlanabilir (Helene ve Xavier, 2006). Grsel-uzaysal imgeler nceden alglanm nesneler ve olaylar hakkndaki bilgilerin hatrlanmasna; nesnelerin uzaysal ve grsel zellikleri hakknda muhakemede bulunmaya ve yeni bilgilerin renilmesine yardmc olmaktadr (Kosslyn ve ark. 1990). mgeleme bir nesnenin temsilini ya da isel alglamay iermektedir. Bu isel temsil nesne grme alan ierisinde bulunduunda veya nesne grme alan ierisinde bulunmadnda da oluabilmektedir. Yaplan deneysel almalar grsel imgenin dnmeye sklkla elik ettiini gstermitir. mgeler ne sadece grseldir ne de sadece uzaysaldr. mgeler her ikisini de iermektedir. mgeler ksa ve uzun sreli bellekte depolanabilmektedir (Kurt, 2002). mgelem becerileri pek ok alanda nemli rol oynamaktadr. Matematik ve Fen problemlerini zme bunlara rnek olarak verilebilir. Birok aratrma, uzamsal problemleri zme yetenei yksek olanlarn matematik ve fen bilimlerinde daha baarl olduklarn ortaya koymutur (Siemonkowski & MacKnight, 1971). Baker ve Talleye (1972, 1974) gre, boyutlu nesnelerin maniplasyonu, kavramlarn anlalmasna yardmc olan imgesel analojilerin gelimesini salamaktadr. Etkili bilimsel iletiim iin nemli olan diyagram ve rneklerin yorumlamas iin de uzamsal yetenekler nemli rol oynamaktadr (Hill, 1988; Symington, 1984). Ayrca matematik alannda, kiinin uzamsal ekiller ile szel nermeler arasnda balant kurma becerisi matematiksel akl yrtmeyi gelitirmektedir (Battista, 1994; Bishop, 1989; Hermelin & OConnor,1986; Krutetskii, 1976). Fakat uzamsal yetenek ounlukla bir bataryann faktr analizi sonucu olarak psikometrik aratrmalarda tanmlanan belirsiz bir yapdr ve herhangi bir kabul gren teorinin temel elerinden deildir (Eliot, 1987; Lohman, Pellegrino, Alderton & Regian, 1987). Uzamsal yeteneklerin anlalmas ve uzamsal yeteneklerdeki bireysel farkllklarn ortaya kmas Luriann (1973) nropsikolojik teorisi sayesinde olacaktr (Watters ve English, 1995). Erginin (2003) aktardna gre, Zihinsel engelli ocuklarda E Zamanl bilisel ilemlerin yetersizliinden sz edilebilir. Ancak, E Zamanl bilisel ilemlerin yetersizlii her zaman zihinsel engeli olarak tanmlamada yeterli olmaz. rnein, normal zekya sahip ancak zel renme Gl olan ocuklarla yaplan
60

almalarda grsel verilere dayal ekillerin alglanlmas gibi E Zamanl bilisel ilemlerden dk puanlar elde edilmitir (Kirby ve Williams, 2000). Uzamsal betimleme szel alana ar yklenmeyip beyni btn olarak kullanmay salar. hatrlama kolaylar. 1.7.3.2. Anlamsal lemler Uzamsal ierikli rneklerin yan sra szel alanda, bilgileri birbirleriyle ilikilendirme ya da bu bilgilerin btnletirilmesi de e zamanl bilisel ilemler ierisinde yer alan rneklerdir. Haris ve Wachsn (1986) yaptklar aratrma sonularna gre; ardl ilemlerde iyi olan rencilerin daha az cmle hatas yaparken ezamanl ilemleri yksek olan renciler ise cmle ve paragraflar arasnda daha iyi balant kurmulardr. Yine bu aratrmann sonucunda matematik alannda baarl niversite rencilerinin yksek derecede e zamanl ilemlere sahip olduklar bulunmutur (Watters ve English, 1995). Szcklerden oluan bir listeyi kategorize ederken ocuk e zamanl bilisel ilem yapmaktadr. Bu snflama ilemi srasnda renci sandalye, masa gibi kelimeleri anlam asndan analiz etmekte ve sahip olduklar ortak zelliklere gre (ev eyas gibi) uygun bir ekilde snflamaktadr. E zamanl bilisel ilemlere verilebilecek bir dier rnek ise; Kurun kalem ile bira birbirine nasl benzer? sorusu olabilir. Burada da ortak noktalara ulaabilmek iin baz zelliklerin tanmlanlas gerekmektedir. Ortak zellik olarak her ikisinin de karbon iermesidir. Verilen iki rnekte de iki farkl nesnenin ayn anda anlamsal zellikleri kodlanarak ortak zelliklere ulalmaktadr (Kirby ve Williams, 2000). Anlamlandrma, kelimelere yeni bir anlam yklemede de kullanlr. siyah ve kedi kelimelerini birlikte kullandmzda siyah kedi gibi yeni bir anlama ularz. Ahmet, Aliden uzundur ya da Kitap masann zerindedir cmlelerindeki anlam hem szel hem de uzamsal etkileim belirlemektedir. Bu btnletirme ilemi soyut kavramlarda da ie yarar. rnein, cesur kelimesine denk grsel bir nesne yoktur, ancak Cesur Asker gibi birbiri ile anlam olarak balanabilen iki kelime bu sorunu zebilmektedir (Kirby ve Williams, 2000). Dinleme ve okuma srasnda szel mesajlarn anlalabilmesi iin ok sayda anlamsal balantnn kurulmas, ilikilendirmenin yaplmas ve
61

Szel ierikli bilgilerin ikinci kez kodlanmas salanr ve

ekillendirilmesi gerekmektedir. Bu amala; kelime baznda, isim ile sfat arasnda balant kurmak, cmle baznda; isimle fiil ya da isimle isim arasnda balant kurmak, paragraf baznda ise; bir zamirle ismin balantsn kurmak ya da bir olayn rntsn anlamak ve olay akndaki dzensizlikleri belirlemek gerekmektedir. Bu durumu bir soruya verilebilecek cevaplar zerinden rneklemek mmkndr. rnein almak doru bir davran mdr? sorusuna gelebilecek cevaplar ele alabiliriz. Hayr, almak yanltr, Evet, nk mecbursun., Evet, ama yakalanmamak kouluyla. Duruma gre bu cevaplarn hepsi doru kabul edilebilmektedir. Bu farkl cevaplar birletirmek de mmkndr. Genel anlamda almak yanltr. Ancak insan hayat sz konusu olduunda ve bir hayat kurtarmak zorunda kalndnda hrszlk yaplabilir. Bu tip cevaplar Biggs ve Collis (1982) tarafndan Balantl Dnce olarak adlandrlmtr (Kirby ve Williams, 2000 Akt: Ergin, 2003) 1.7.3.3. Muhakeme Tmdengelim ve Tmevarm, bilimsel srece yardmc olan ve zerinde younlukla allan iki muhakeme eklidir. (Chalmers, 1982) Tmevarm srecinde gzlenebilen zelliklerin dikkate alnmasyla anlama gerekleir. Kii gzlem yoluyla olgular genelleyebilir. Tmdengelim, herhangi bir deneye dayal veya pratik doruya bakmadan faraziyeler arasndaki ilikiler zerine temellendirilmi teoriden veya dnceden mantksal olgu veya sonular karma srecini kapsayan geni bir terimdir (Watters ve English, 1995). CASde yer alan E Zamanl Bilisel ilem alt testleri, paralarn anlaml bir btn halinde alglanmasn, mantksal-gramatik ilikilerin anlalmasn ve

paralarn btnlemi gruplar eklinde sentezlenmesini gerektirmektedir. Bu ilemler ya faaliyetler srasnda uyaranlarn incelenmesi yoluyla veya uyaranlarn hatrlanmas yoluyla salanabilir. E Zamanl bilisel ilemlerde muhakeme, Tmden Gelim ve Tme Varm olarak iki ekilde dnlmektedir. Tmden gelim; bir ngr eklindeki varsaymlarn formel sonularnn resminden oluur. rnein; 1. varsaym Ahmet, Aliden uzundur, 2. varsaym Ali, Mehmetten uzundur. En uzun kimdir?. Bu sorunun cevab iin e zamanl bilisel davran gereklidir. Pelegroniye (1993) gre tme varm; bir dizi uyarc benzerlik ve farkllklar belirlemek iin kullanlr. rnein; aadaki kelimelerden hangisi dierleri ile uyumaz?
62

a) testere

b) odun

c) eki

Bu rnekte bir cismin zellikleri dier cisimlerle benzerlik ve farkllklar ynnden karlatrlarak ele alnmakta ve ayn zamanda belirlenen zelliklerin listesi doru kyaslama yapabilmek iin ileyen hafzada deerlendirilmektedir (Naglieri ve Das, 1997). E zamanl ilemlerde daha iyi olan ocuklar hem tmevarm hem de tmdengelim muhakemede dolaysyla genel bilimsel muhakeme de daha baarl olduklar ortaya kmtr (Watters ve English, 1995). 1.7.4. Ardl Bilisel lemler Ardl ilemler, uyaranlarn zincirleme bal olduu bir seriye belli bir uyarcnn entegre edilme ilemini ieren zihinsel sreleri kapsar. Bu ilemin en nemli yn uyaranlarn bir sraya bal olmasdr. Paralarn karlkl iliki iinde olduu e zamanl ilemlerin aksine ardl ilemlerde dorusal iliki vardr. Her bir para sadece kendinden nce olanlarla (yani arkasnda braktklaryla) ilikilidir. Yaz gibi beceri gerektiren hareketler iin ardl kodlamaya ihtiya vardr. nk kat kurallarla belirlenmi bir sralamaya gre hareket serisinin yaplmas gerekir. Beceri gerektiren hareketlerin ilk aamalarnda her ardl balant ayr bir birim olarak grnr ve daha geni hareket kmesi iinde belli bir basamak olarak retilir. Her taraf otomatik zellii kazand zaman zincirdeki ilk uyarc, ardl faaliyeti otomatik tamamlamak iin bir iaret grevi grr. rnein kz erkee vurdu cmlesini anlamak ve kim vurdu sorusunu cevaplamak iin ardl ilemler kullanlr. nk cmle iindeki kelimelerin sralamasnn anlalmas gerekir. Ardl ilemler, say dizisi gibi kelime veya saylarn belli bir sra dzeninde tekrar edilmesi iin de gereklidir. Bilginin hatrlanmas, depolanmas ve kazanlmas iin hem ezamanl hem de ardl ilemlere ihtiya vardr. Faaliyetin ierii, biimi ve sunum metodundan ziyade faaliyetin neyi istedii, hangi ilemin kullanlmas gerektiini belirler. rnein Dasa (1979) gre, duyusal (WISC-R testindeki Say Dizisi alt testi) ve grsel (Grsel Ksa Sreli Hafza) biimler ardl ilemleri gerektirmektedir. Jarman (1980a) ve Luriann (1966) aratrmalarna gre e zamanl ve ardl ilemler hatta planlama ve dikkat de dil kullanmnda grev almaktadrlar. Bilisel aktivitelerin bu ekilde ayrtrlmas geleneksel szel ve szel olmayan kategorisine gre daha faydaldr (Naglieri ve Das, 1990).

63

Ardl ilemler, hem uyaranlarn dizilimini alglamay hem de ses ve hareketlerin sral bir biimde oluumunu ierir. Bundan dolay ardl ilemler, cmle yapmak iin seslerin dzenlenmesiyle ve dilin anlamyla yakn bir ilikiye sahiptir. Luria ve Tsvetkova (1990) bu durumu yle belirtmektedir: Konumann seri organizasyonu, ardl diziler iindeki motor uyaranlar ve ayr seslerin retilmesi ardl bilisel ilemleri ieren grevlerdir. Luria (1966) ayrca unu da belirtmitir ki, ardl ilemler btn bir hikyenin ayr paralar, ardl dizilim iinde organize edildiinde konumann ieriinin kavranmas mmkn olur. nk hikyenin seri bir ekilde sunumu anlam belirlemektedir (Naglieri, 2001).

1.8. Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) Tantm

Naglieri ve Das (1997a) PASS teorisini ilevselletirmek iin bireysel olarak uygulanabilen ve PASS ilemlerini etkili bir ekilde lebilen deneysel ve sistematik olarak CASi gelitirdiler. CAS, PASS teorisini temellendirdii iin gemi zek yaklamlaryla snrl kalmamtr. CAS, zeky bilisel sreler olarak tekrar tanmlayan teorisiyle kolay uygulanabilir ve pratik olmas dolaysyla psikometrik test gelitirme metotlar iinde en iyi rneklerden birisidir CAS gelitirilirken baz varsaym ve hedefler gz nnde bulundurulmutur. Bunlar; Teori bir yetenek testini meydana getirmelidir. Bir zek testi salam bir teoriye dayandrlmaldr. IQ, zek, yetenek, istidat gibi terimler bilisel sreler kavram yerine kullanlabilmelidir. Kullanlacak muhtemel bilisel srelerle ilgili teorinin farkl ekilde geerliliinin ispat edilmesi gerekir. Bilisel srelerle ilgili bir teori kullancy akademik baar ve baarszlkla alakal yetenekler konusunda bilgilendirmelidir. Ayrca, teorinin ayrc tan ve etkili bir tedavi program gelitirmek iin uygun zellikleri olmas gerekir. Bilisel sreler testi, kazanlm bilgiden olabildiince uzak olan itemlerle kiiyi deerlendirmelidir (Naglieri, 2003).

64

Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS), 5-17 yalar arasndaki ocuklar iin bireysel uygulanabilen ve ABDyi temsil eden rneklemle standardizasyonu yaplan bir bataryadr. CAS, drt PASS leinden (Planning-Planlama, Attention-Dikkat, Simultaneous-E Zamanl, Successive-Ardl) ve Tam lek Standart Puanndan olumaktadr. Her lek, kendine karlk gelen sreleri deerlendirmek iin alt testlerden meydana gelmektedir. Bu alt testler iin birok geerlilik deerlendirmesi yaplmtr (Naglieri, 2001). Bu drt lek iinde belli bir dzenle uygulanan on iki alt test bulunmaktadr. Her bir alt test lek puannn ortalamas 10, standart sapmas ise 3tr. Drt PASS leinin her biri ve toplam puan ifade eden Tam lek Standart Puan; ortalamas 100 olan standart puan ve ortalamas 15 olan standart sapmay verir CASin Temel Batarya ve Standart Batarya olmak zere iki formu vardr. Temel Batarya; iki PASS leini ieren sekiz alt testten oluurken Standart Batarya, on iki altestin hepsini de kapsamaktadr. Tam lek (Full Scale) : CAS bilisel fonksiyonlarn Tam lek Puan eklinde adlandrlan genel bir lmn salar. Her iki bataryann (Standart ve Temel ) alt test lek puanlarnn toplamndan Tam lek Standart Puan elde edilir. Tam lek puan, bireyin bilisel fonksiyonlarnn genel dzeyinin gsterilmesini salar. PASS lekleri (PASS scales): CAS, Planlama, Dikkat, E Zamanl ve Ardl Bilisel lemler olarak anlan drt bilisel ilem alann kapsar. PASS lek puan, her ilemi temsil eden alt testlerin toplamndan elde edilen puan demektir. Bu lekler ocuun belirli alanlardaki bilisel srelerini temsil eder ve gl ve zayf bilisel yanlarn test eder. Tam lek puanlarnda olduu gibi, her bir PASS lei 100 puanlk ortalama norm deerine ve 15 puanlk standart sapma deerine sahiptir Alt testler (subtest): On iki altestin her biri, iinde bulunduu PASS ilemine karlk gelen bilisel sreleri ler. Bu alt testler, her biri kendilerine zel belirli bir yetenek kmesini lme yerine drt farkl ilemden herhangi birini ler. Alt testlerin ierii deiebilirken (rnein bazlar szel olurken baz alt testler hafzay gerektirmektedir) her biri PASS ilemlerini etkili bir ekilde lmektedir. Her bir alt testin ortalama norm deeri 10, Standart Sapma deeri 3 puan olacak ekilde deerlendirilmitir
65

Bu lei uygulayan kii,

bireyin gl ve zayf olduu bilisel ilem

alanlar, akranlarna gre bilisel ilem alanlardaki yeterlilii, PASS lem Puanlar ve baar arasndaki ilikiler ve bu bilgilerin ocuk asndan anlam gibi konularda bilgi sahibi olabilir. 1.8.1. Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) Malzemeleri CAS Uygulama ve Puanlama El Kitab (CAS Administration and Scoring Manual): Bu el kitab, genel bilgiyi, alt testlerin uygulanmas ve puanlanmas ile ilgili ynergeleri, norm tablolarn, yorumlama tablolarn ve CAS ile WJ-R baar karlatrma tablolarn kapsar. CAS Yorumlama El Kitab (Interpretive Handbook): CASin

standardizasyonu, normlar, geerlii, gvenirlii, yorumlama bilgilerini ve PASS Teorisi konusundaki aklamalar kapsar. Ayrca bu testin organizasyonu ve geliimi ile ilgili aklamalarla birlikte testi kullanmak iin gerekli olan her trl sunulmaktadr. Soru Kitab (Stimulus Book): Testin uygulamas srasnda kullanlan alt test sorularndan oluan soru kitabnda Matrisler, Szel-Uzamsal likiler, ekil Hafzas ve fadesel Dikkat alt testlerinin itemleri yer alr. Cevap Kitaplar (Response Book): adet olan cevap kitaplar, test srasnda kt-kalem tr faaliyetler iin oluturulmutur. Biri, 57 yalar iin, dieri ise 817 yalar iin hazrlanm olan ilk iki cevap kitabnn her biri Saylar Eletirme, Planlanm Kodlar, Planlanm Balantlar, Say Bulma ve Algsal Dikkat alt testleri iin gelitirilmi ve ierdikleri yalara uygun itemlerle yaplandrlmlardr. 517 aras tm yalar iin olan nc cevap kitab ise, ekil Hafzas alt testinin cevabn oluturacak itemleri iermektedir. Cevap Anahtar Puanlama ablonu Kitap (Scoring Templates): 19 puanlama ablonundan oluan kitapk; cevap kitab sayfalarnn kolay ve doru puanlanabilmesi iin uygulayclara kolaylk salamak iin gelitirilmitir. Kayt Formu (Record Form): Test sonularnn puanlanmas ve kalc bir dokman haline getirilmesinin yan sra, her bir alt test iin, cevaplarn kaydedilebilecei uygun yeri oluturur. bilgi

66

Krmz Kalemler: Kt-kalem alt testlerinde kullanmak zere iki adet krmz kalem, her test takmnda yer alr (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.2. CAS Uygulamas ve Puanlamas 1.8.2.1. Uygulama CAS Uygulama ve Puanlama El Kitabnda (Naglieri ve Das, 1997c) uygulama ynergeleri sunulmutur. Bu talimatlar, ocuklarn anlayabilecei

seviyede uygulayc tarafndan yerine getirilecek szel ifadeleri ve szel olmayan davranlar iermektedir (Naglieri, 2005). Her ocuk iin ayn deneysel koullar salamak iin aadaki neriler dikkate alnmaldr Ynergelerde kullanlan kelimeler deitirilmeden aynen kullanlmal, Sre snrlamas olan testler, kesinlikle belirlenen sreye uyulmal, Sorular, belirtilen hzda sorulmal, Puanlama kurallar tam olarak uygulanmal, ocua gerekli materyaller verilmeli (rnein; krmz kalem), Alt testler belirtilen srayla verilmeli, Faaliyetlerde belirtilmi olan ynergelere tam olarak uyulmal (Naglieri ve Das, 1997). Alt testlerin gvenirliini salamak ve ocuun performansn etkileyecek harici deikenleri azaltmak iin dikkatlice alt testlerin sralamas yaplmtr. lk olarak en ksa ve karmak olmayan planlama alt testi uygulanmaktadr. nk ocua alt testi istedii yolla zebilmesi iin esneklik verilmektedir. Daha karmak yapda olan dikkat alt testleri, belirtilen ynergeye (soldan saa, aadan yukarya doru gibi) gre tamamlanmas gerektii iin daha sonra ocua verilmektedir. Her bir alt testin verili sras, puanlama, testi brakma ve sreyle ilgili kurallar aadaki tablodaki zetlenmitir (Naglieri, 2005). Tablo 1. Alt Test temlerinin Verili ekli (Naglieri, 1997)

67

Alt Test temlerinin Verili ekli temler Alt Testler Planlama * Saylar Eletirme (SE) Deneme, rnekler: A-B, temler: 1-2 rnekler: A-B, temler: 1-2 Deneme, rnek A, temler: 1-5 Deneme, rnekler: A-B, temler: 2-4 rnekler: A-B, temler: 1-2 rnek A, temler: 4-6 rnek B, temler: 7-8 5-7 Yalar 8-17 Yalar

* Planlanm Kodlar (PK) Planlanm Balantlar (PB) E Zamanl * Matrisler (MT) * Szel-Uzamsal likiler (SU) ekil Hafzas (H) Dikkat * fadesel Dikkat (D)

rnek, temler: 1-D rnek, temler: 1-D Deneme, rnek, temler: 1-D

rnek, temler: 7-D rnek, temler: 7-D Deneme, rnek, temler: 3-D

Deneme, rnekler: A-C, temler: 1-3 rnekler: A-B, temler: 1-2 rnekler: A-B, temler: 1-4

rnekler: D-F, temler: 4-6 rnekler: C-D, temler: 3-4 rnekler: C-D, temler: 5-6

* Say Bulma (SB)

Algsal Dikkat (AD) Ardl * Kelime Serileri (KS)

rnek, temler: 1-D rnekler: A-B, temler: 1-D

rnek, temler: 4-D rnekler: A-B, temler: 1-D

* Cmle Tekrar (CT)

68

Konuma Hz (KH) Cmleye likin Sorular (CS)

rnek, temler: 1-8 rnekler: A-B, temler: 1-D

Yldzla iaretlenmi olan alt testler temel bataryay oluturmaktadr. Standart batarya ise btn alt testleri iermektedir. Not: D Testi brakma kural uygulanncaya kadar...

Tm planlama alt testleri, her alt testin uygulama esnasnda veya uygulama sonrasnda yaplabilecek strateji deerlendirmesi iermektedir. Gzlenen strateji, uygulaycnn ocuun itemleri tamamlarken dikkatli bir ekilde gzlemlemesini ifade eder. Belirtilen strateji ise item tamamlandktan sonra ocua Bunu nasl yaptn bana anlat!, Bu aradn nasl buldun? gibi sorular sorularak elde edilir. ocuk stratejisini szel ve hareketlerle ifade edebilir. Kayt formunda bulunan Strateji Deerlendirme Kontrol Listesindeki gzlenen ve belirtilen blmlere stratejiler kayt edilir (Naglieri, 2005). Tablo 2. Strateji Deerlendirme Kontrol Listesi (rnek Tablo) Strateji Deerlendirme Kontrol Listesi Gzlemlenen Belirtilen Stratejilerin Tanmlanmas 1. nce birinciye, sonra sonuncuya, daha sonra da ortadakine bakt. 2. Her saynn nce birinci sonra da ikinci hanesine bakt. 3. Her saynn ilk iki hanesine bakt. 4. nce son sayya, sonra da ilk sayya bakt. 5. Her saynn ilk hanesine bakt. 6. Saynn zerine parman koydu ve eini bulmaya alt. 7. nce birinci, sonra ikinci sayy eletirdi ve eini buluncaya kadar sra boyunca devam etti. 8. Sesli olarak saylar arad. 9. Eini bulmak iin saylarn son hanelerine bakt. 10. Eini bulmak iin sadan sola veya soldan saa satr tarad.
69

11. Strateji kullanmad. Dier: Gzlenen: ___________________________________________________________ Belirtilen: ___________________________________________________________ Her alt testin ynergeleri ve materyalleri yalara gre belirlenmi item gruplarna ayrlmtr. Bu ayrm, kk ocuklar tarafndan (57 yalar) itemlerin ieriinin kolay anlalmasn salamay hedeflerken, daha byk ya gruplarndaki ocuklar tarafndan da (817 yalar) ok kolay olarak deerlendirilmemesi iin gereklidir. rnein; fadesel Dikkat alt testinin bir versiyonu 57 ya ocuklar iin hayvan resimleri kullanlarak oluturulurken, 817 ya ocuklar iin ise kelimeler kullanlarak oluturulmutur (Naglieri, 1997). ocuktan neler istendiini anlatan ynergeyi ocuun anlamas iin farkl metotlar kullanlmaktadr. rnek uygulamalar yannda uygulayc neyin yaplmas gerektii net bir ekilde ifade etmektedir. Eer ocuk verilen ynergeyi anlamamsa gerektii kadar tekrar ek ynerge verebilir ( Naglieri ve Das, 1997c). Uygulayc ek ynergeyi verme biiminde zgrle sahiptir. Fakat alternatif ynergeler vermedeki ama; ocuun ne yapacan anlamasn salamaktr yoksa ocuun testi nasl yapacan retmek olmamaldr (Naglieri, 2005). 1.8.2.2. Puanlama CAS puanlamas, standart metotla yaplmaktadr. Ham puanlardan alt test lek puan ve alt test lek puanndan da standart puan hesaplanmaktadr. CAS alt testlerinin ham puanlarnn hesaplanmas deiik yntemlerle yaplmaktadr. rnein Matrisler, Szel-Uzamsal likiler, ekil Hafzas, Kelime Serileri, Cmle Tekrar, Cmleye likin Sorular alt testlerinde doru cevaplarn toplam ham puan vermektedir. Planlanm Balantlar ve Konuma Hz alt testinde saniye cinsinden kullanlan sreye gre ham puan hesaplanmaktadr. Saylar Eletirme, Planlanm Kodlar ve fadesel Dikkat alt testinde sre ve doru cevaptan meydana gelen oran puan, ham puan verirken Say Bulma ve Algsal Dikkat alt testinde ise sre, doru cevap ve yanl iaretlemenin iinde bulunduu oran puan, ham puan vermektedir. Yanl iaretleme ise ocuun istenen say dnda baka bir sayy iaretlemesidir.

70

CAS Alt Test lek Puan, ocuklarn kronolojik yalarn yl,ay, gn olarak gsteren ya tablosundan faydalanarak elde edilmektedir. PASS Standart lek Puan ve Tam lek Puan ise Standart Bataryann (on iki alt test) veya Temel Bataryann (sekiz alt test) kapsad alt testlerin toplamndan olumaktadr. Ham puan, standart puana dntrmek CAS Hzl Puanlama (CAS Rapid Score) sistemi ile daha kolay yaplabilmektedir (Naglieri, 2005). 1.8.3. Kullanclarn Nitelikleri ve Kullanm Snrlamalar CASi kullanma yeterliliine sahip olabilmek iin bu arac uygulayabilme ve yorumlayabilme becerilerine sahip olmak arttr. Profesyonel test uygulama kurallar ve eitim dzeylerinde olduu gibi dnyann farkl lkelerinde hatta bir lkelerin farkl blgelerinde bile birbirinden farkl zel profesyonel unvanlar kullanlabilmektedir. Bu nedenle CASi uygulayacak kiilerin bir listesini oluturmak zordur. Ancak, CASin kullanm iin genel olarak baz unvanlar sayabiliriz: Psikologlar (rnein; klinik, okul, geliim, danman, nro-psikolog ve rehabilitasyon psikologlar), sertifikal uzmanlar, pedagoglar, psikometri uzmanlar ve WISC lei gibi zek testlerini kullanmak zere sertifika alm olan dier eitilmi profesyoneller. CASin doru kullanm ve sonularn yorumlanmasndaki sorumluluk uygulaycya aittir. CASi kullanan her profesyonel gerekli yeterlilik dzeyini ve etik sorumluluu yeterince anlayarak ve aklamalar inceleyerek uygulama yapmas gerekmektedir (Naglieri ve Das, 1997). Herhangi bir psikolojik testin uygulanmas iin o testin elkitabndaki ynergelere ve test uygulama ve yorumlama ile ilgili kabul edilmi genel ilkelere uyulmas zorunludur. Yoksa test hatal kullanlm olacaktr. CAS puanlar sadece uygun eitimi alm ve deneyimli uzmanlar tarafndan yorumlanabilir. Bunun yannda bilisel ilemlerdeki muhtemel zayfln tespit edilmesi kii iin nemli anlamlara gelecei iin belirlenen metoda ve yorumlama ilkelerine ok dikkat edilmesi gerekir. Test malzemesinin koruyamayacak kiilerin ellerine gememesi CASi kullanlan uzmann sorumluluundadr. Uygulayc test sonular hakknda yorum yaparken testin yaps hakknda bilgi verebilir fakat test itemleri, kayt formu veya dier test materyalleri hakknda ayrntl aklama yaplmamal ve bunlar oaltp kopyas verilmemelidir. Yoksa CASin gvenlii ve gvenirlilii tehlikeye girmi olur (Naglieri ve Das, 1997).

71

1.8.4. CAS Alt Testlerinin Gelitirilmesi PASS ilemlerini lmek iin test gelitirmeye, zek gerilii olan ve olmayanlar arasndaki farkllklar hakknda Das (1972) tarafndan yazlan makale ile balanmtr. Bu alma sadece ezamanl ve ardl ilemleri iermektedir. Fakat bu iki ilemin bir bilisel ilemler modeli iin kullanlabilecei nerilmektedir. (Das, Kirby, & Jarman, 1975). Das, Kirby, and Jarman (1979) Ezamanl ve Ardl Bilisel lemler (Simultaneous and Successive Cognitive Processes) isimli kitaplarnda ezamanl ve ardl bilisel ilemleri ieren etkinlikler ieren bir model sunarken planlama ve dikkati kapsayan bir testin gelitirilmesi gerektiini vurgulamlardr. Daha sonra Kirbynin (1984) kitaplar (Cognitive Strategies and Educational PASS Zek Teorisi (The PASS Theory of Performance ve Assessment of Cognitive Processes) yaynland. 1994 ylnda Das, Naglieri ve Kirby tarafndan Intelligence)isimli kitap piyasaya kt. Bu kitap, 1972 ile 1994 yllar arasnda PASS teorisiyle ilgili yaplan tm aratrmalarn zeti niteliindedir (Naglieri, 2001). Planlama, E Zamanllk ve Ardl Bilisel ilemlerin deneysel almalarda birlikte kullanlmas ilk kez Ashman ve Dasn (1980) almalarnda rastlanlmtr. Bu almalar, Planlama, E zamanl ve Ardl Bilisel ilemleri lmek iin kullanlan testlerin ayr edici olduunu gstermitir. Sonraki yllarda Naglieri ve Das (1987, 1988) tarafndan Dikkat ve Planlama faaliyetleri gelitirilip test edilerek ilk olarak literatre gemitir. CAS Alt testleri, Planlama, Dikkat, E Zamanllk ve Ardl Bilisel lem (PASS) Teorisini pratie dntrmek iin gelitirilmitir. CAS Alt testlerinde yer alan faaliyetlerin seiminde, dier bilisel yetenek teorilerinde ya da zek testlerinde yer alp almadklarna gre deil, PASS Teorisinin ieriine ve fonksiyonel yapsna uyup uymadna baklarak seilmitir. Bu esnada ynergeler, itemler ve dier boyutlar gzden geirilirken, nce itemlerin oluturulmas, denenmesi, gzden geirilmesi ve yeniden denenmesi eklinde bir sralama takip edilmitir. Alt testlerin her biri, ncelikli olarak bir seri pilot deneme ve aratrma almasndan geirilmi ve daha sonra da lke apnda bir deneme ve standardizasyon almalarndan geirilerek deerlendirilmitir. Bu ilemler, belirli bir bilisel alanla snrl olmayp, ilgili bilisel alann arlkl olan faaliyetlerinden meydana gelmektedir. Alt testlerin oluturulmasnda bu yaklam temel alnmtr.

72

Bu bilisel ilemleri len testlerin kullanllnn

ve geerliinin

dzenlenmesine ilikin deneysel almalar yzden fazla makalede ve birka kitapta yer almaktadr. Bu almalarda yer alan kiiler unlardr: Ashman (1978, 1982), Commins and Das (1977, 1978 ve 1980), Das (1973, 1980, 1983, 1984a, 1984b, 1993) Das ve Commins (1979, 1982) Jarman (1978, 1980a, 1980b), Kirby (1982, 1984), Kirby ve Das (1977, 1978, 1990), Kirby (1982, 1984), Kirby ve Das (1977, 1978, 1990), Kirby ve Williams (1991), Leong (1980, 1984), Naglieri (1989a, 1989b, 1992, 1997), Naglieri ve Das (1987, 1988, 1990). PASS teorisi ve CAS ile ilgili en son aratrmalar, CAS Yorumlama Elkitab (the CAS Interpretive Handbook ;Naglieri & Das, 1997b ve CAS Deerlendirmesinin Temelleri (Essentials of CAS Assessment (Naglieri, 1999). Kitaplarnda bulunabilir. Naglieri (1999), Naglieri ve Das(1997b) PASS teorisinin lei olarak

CASin kullanm ile ilgili uzun bir tartma ortaya koymulardr (Naglieri,2001). 1.8.5. PASS lemlerinin Arasndaki likiler Drt PASS ilemi istenen faaliyete bal olarak deien seviyede bir btn olarak ilevlerini birbiriyle balantl olarak yerine getirmektedirler . Baka bir ifadeyle PASS ilemleri hem kendilerine zg hem de birbiriyle balantldr. rnein, okumann ilk safhalarnda ocuk ne okuyacana karar vermek , ilk sayfay bulmak ve harf kodlarn renmek iin planlama ilemlerini kullanr. Dikkat, uygun uyarcya younlap dierlerini engellemek iin gereklidir. Cmleyi bir btn olarak alglama ezamanl ilemleri ierirken ardl ilemler, kelimelerin kodlanmas ve szdizimine ya da olaylarn sralamasna dayanan bilgileri anlamak iin kullanlr. Belirli bir etkinlikte PASS ilemlerinin katklar farkllk gsterebilir. rnein ocuk bilmedii bir kelimeyle karlatnda ocuk kelimeyi fonetik olarak kodlamaya(ardl ilemler) karar verebilir (planlama). Eer bu yntem ie yaramazsa kelimeyi bir btn olarak veya harflerden oluan bir grup olarak (ezamanl ilemler) grmeye alr. Okuma faaliyetinde kelimenin anlamn bulmak iin farkl zamanlarda farkl ilemler kullanlabilinir. Bu yzden PASS ilemlerinin almas bilisel aktivitelerden meydana gelen takmyldzna benzemektedir (Luria, 1966) Akt: Naglieri, 2001

73

1.8.6. Planlama Alt Testleri (Planning Subtests) Planlama alt testleri, ocuun bir hareket plan oluturmas ve bu plann uygulamasn dzenlemesi, yapt faaliyetin hedefine uygun olup olmadn deerlendirmesi ve gerektiinde yanln dzeltmesi iin gelitirilmitir. Bu yzden CAS Planlama Alt Testleri dier alt testlere gre uygulamas nispeten daha kolaydr fakat kiinin faaliyeti nasl yapt nemlidir. Planlama ilemini iyi kullanan ocuklar karlatklara problemleri zmek iin etkili stratejiler gelitirip uygularlar (Naglieri, 1997). Problem zme stratejilerinin kullanmn ve gelitirilmesini gerektiren bir sre olarak planlama, Bilisel Deerlendirme Sisteminde (CAS) yer alan Planlanm Kodlar Alt Testi ile olduka iyi bir ekilde gsterilmektedir. Bu test denk den harfin altna (rnein: A veya B) bir kod (00 veya XO) yazmay gerektirir. ocuklar, faaliyeti en iyi yapabileceklerini dndkleri herhangi bir ekli tamamlamalar konusunda serbesttirler ve genellikle testleri tamamlayabilmek iin, zaman iyi ve etkili bir ekilde kullanmay salayan stratejiler kullanrlar. ocuklarn ou, planlama alt testlerinde yksek puan salayan bir strateji kullanrlar ve harflerden yola karak sayfay tamamlarlar (Naglieri & Das, 1997b). yi planlar retebilen ocuklar muhtemelen daha ok puan kazanacaktr. Buna karlk, strateji kullanamayan ocuklar dk puanlar alacaktr (Naglieri & Das, 1997b). Buradaki en nemli nokta, bu test planlamaya duyarldr, nk puanlar ocuklarn faaliyetlerinin gereklerini hangi yntemi kullanarak gerekletirdiini yanstr (Naglieri, 2001). Planlama testlerinin puanlama metodu sre hzn veya algsal hz lmek gibi anlalmaktadr. Fakat iki sebepten dolay byle bir yorum kabul edilemez. Birincisi, planlama ve hz testlerinin gerektirdii bilisel sre farkldr. kincisi ise bu yorumu desteklemeyen birok deneysel aratrmann bulunmasdr. Das ve Dash (1983) ve Naglieri, Prewett ve Bardos (1989) planlama ve hz faaliyetlerinin ayn faktre dayanmadklarn ak olarak ortaya koymulardr (Naglieri, 1997). 1.8.6.1. Saylar Eletirme (SE) (Matching Numbers) Drt sayfalk kt-kalem testi olan Saylar Eletirme testinde itemlerin her biri iinde alt say bulunan sekiz satrdan meydana gelir. Her bir satrdaki alt saydan ikisi ayndr. Ayrca bir satrdaki saylarn uzunluu dier bir baka satra gre farkl olmakta ve giderek artmaktadr. Bu fark, birinci itemin ilk satrndaki tek

74

basamakl saylarla balar ve drdnc itemin sekizinci satrndaki yedi basamakl saylara kadar ykselir. Her bir basamak grubu drt satrdan olumaktadr. ocuklarn, her bir satrdaki birbiri ile ayn olan iki saynn altn izmeleri gerekir. Her item iin sre snrlamas vardr. tem 1den item 3e kadar sre 150 saniyedir. tem 4te ise 180 saniyedir. 57 (tem1 ve tem 2) ile 817 (tem 2, tem 3 ve tem 4) yalar arasndaki ocuklara farkl itemler uygulanr. Saylardan oluan satrlarn her biri, doru iftlerin bulunmasnda strateji kullanmann nemini en st dzeye karmak iin dikkatli bir ekilde dzenlenmitir. Bunun sonucunda, belli bir satr iine, son haneye gre ilk hanesi ayn say ile balayan daha fazla say konulmu ve saylarn birbirine daha fazla benzemesi salanmtr. Bylece iinde birbirine ok benzeyen saylarn yer ald satrlar ile itemler ortaya kmtr. temlerde cevaplarn stunlara gre dalm asndan bir denge oluturulmasna dikkat edilmitir (Naglieri ve Das, 1997). Alt Testin Gemii: Saylar Eletirme Alt testi PASS Teorisi ile ilgili ilk aratrma almalarnda kullanlm ve dier planlama testleriyle ilikili olduu tespit edilmitir (Naglieri ve Das 1988; Naglieri, Prewett ve Bardos 1989). 1.8.6.2. Planlanm Kodlar (PK) (Planned Codes) Planlanm Kodlar Alt Testi iki itemden meydana gelmektedir. temlerin her biri kendine zg iaretler setinden oluan satr ve stunlar eklinde dzenlenmitir. Sayfann st ksmnda yer alan rnek eklin hemen altnda, iaretlenmemi bo kutulardan oluan ve zerlerinde harfler bulunan yedi sra ve sekiz stun bulunmaktadr. (A,B,C,D harflerinin her birine srasyla OX, XX, 00 ve XO iaretleri doldurulur). ocuklardan her bir harfin altndaki bo kutuya (sayfann en stnde rnek olarak verildii gibi) uygun iaretleri yerletirmesi istenir. Her item ayr ayr uygulanr ve puanlanr. temler, harflerin kodlarla ilikisi asndan ve harflerin sayfa zerindeki yeri asndan farkllk gsterir. temlerin her ikisinde de 8-17 yalar iin 60 saniye 5-7 yalar iin ise 120 saniye olmak zere sre snrlamas bulunmaktadr (Naglieri ve Das, 1997). Alt Testin Gemii: Planlanm Kodlar Alt Testi, literatrde yer alan kodlama alt testlerinin bir benzeri olarak gelitirilmitir (Yoakum ve Yerkes, 1920). Fakat, baz farkl ynleri bulunmaktadr. Bunlar:

75

 Kodlar sistematik bir ekilde dzenlenebilir (birinci sayfa dikey, ikinci sayfa diyagonal olarak), ocuun herhangi bir ynergeye bal kalarak kodlamay tamamlamas gerekmez (soldan saa, yukardan aa gibi), Ayrca, sayfay en iyi nasl tamamlayacana karar vermesi iin ocuk uyarlr ( rnein, nce Alar, sonra Bleri yapmaya karar verebilir). 1.8.6.3. Planlanm Balantlar (PB) (Planned Connections) Sekiz itemden meydana gelen Planlanm Balantlar Alt Testinde ilk alt item saylarn srayla ard arda balanmasn gerektirir. Son iki item ise say ve harflerin deiik bir ekilde ard arda balanmasn gerektirir (rnein; 1-A, 2-B, 3-C, ... gibi). Eer ocuk hata yaparsa uygulayclar ocuu bir nceki doru pozisyona dnmesi iin uyarmaldrlar. 57 yalar arasndaki ocuklardan bu alt testi tem 1den item 5e kadar; 817 yalar arasndaki ocuklardan ise item 4ten item 8e kadar yapmalar beklenir. temlerin iinde yer alan say ya da harfler ocuklarn bir dizilimi tamamlarken hibir zaman bir baka izginin zerinden geemeyecek ekilde dzenlenmitir. Bunun ocuk tarafndan anlalmas, bir sonraki say ya da harfi ararken taranmas gereken alann azalmasn salar (Naglieri ve Das, 1997). Alt Testin Gemii: Bu kt-kalem alt testi, The Army Individual Test of General abilitiy (Adjutant Generals Office, 1944)nin bir paras olan ve Armitage (1946), Reitan (1955) ve Spreen ve Gaddes (1969) tarafndan kullanlan The Trail Making prosedrne benzemektedir. Birok aratrma almasnda bu alt testin planlama alt testleri ile ilikili olduu grlmtr. (Ashman ve Das 1980; Naglieri ve Das 1988; Naglieri, Prewett ve Bardos 1989). Trail Making Test gibi Planlanm Balantlar Alt Testine benzer testler ile Frontal Lob fonksiyonlar deerlendirilmitir (Lezak, 1995). 1.8.7. Dikkat Alt Testleri (Attention Subtests) CASte yer alan dikkat alt testleri, seici dikkati lmek iin gelitirilmitir. Beyni aktivite iin hazrlayan kortikal sistemin genel uyanklk durumunun aksine seici dikkat aktivasyonun zelletirilmi ve ynlendirilmi ekli (Luria, 1973) olarak ifade edilmitir. Dikkat alt testlerinde kii seici olarak bir bilisel aktiviteye

76

younlamas ve ok boyutlu uyarcnn dier ynlerini yok saymas gerekmektedir (Naglieri, 1997). CAS Dikkat alt testlerinin tm; ocuklara, dikkat etmelerini gerektiren rekabet halindeki uyaranlar ieren faaliyetler sunar ve faaliyetlerin uygulanmas sresince de odaklanmann srdrlmesini gerektirir (Naglieri ve Das, 1997). Planlama ve dikkat birbiriyle ilikilidir. nk uygun olmayan uyarcya verilecek tepkinin engellenmesi hedefe ynelik programlanm davrann korunmasn gerektirir. Bundan dolay dikkat testlerinde planlama ilemi ikincil

neme sahiptir (Luria, 1973). 1.8.7.1. fadesel Dikkat (D) (Expressive Attention) fadesel Dikkat Alt Testi, seici ve ayrt edici dikkat yeteneini lmek iin dzenlenmitir. Bu alt test karmak olmayan itemlerle balayp karmak olarak dzenlenmi itemle bitirilir. ocuun hata yapma olasln arttran bu item, bir uyarcya tepki verirken, allm bir baka uyarcya tepki vermekten kanma zelliini lmek iin kullanlr. Bu alt test ocuklarn yana bal olarak iki farkl item setinden oluur. 57 yalar arasndaki ocuklara sunulan uyarlar yaygn olarak rastlanlan hayvan resimlerini kapsar. ocuklardan resmi gsterilen her bir hayvann byk m yoksa kk m olduunu belirtmesilu istenir. lk itemde hayvanlarn tm benzer boyuttadr (yaklak olarak bir in boyunda ve geniliindedir). kinci itemdeki hayvanlar gerek boyutlarna benzer orantdadrlar (byk hayvanlar bir in boyunda ve eninde iken kk hayvanlar da yarm in boyunda ve enindedir). Seici Dikkatin lld nc itemde ise, hayvanlar gerek hayattaki boyutlarndan genellikle farkl boyutlarda grnmektedir. ocuun her bir hayvan resmine, sayfada grnen boyutlarna gre deil, gerek hayattaki boyutlarna gre cevap vermesi gerekir. Bu alt testin 8 ya ve zerinde olan ocuklar iin hazrlanm olan versiyonunda da benzer bir etkinlik vardr ve faaliyetin gerektirdii beceriler ayndr. lk itemde ocuklardan sayfadaki 40 kelimeyi okumalar istenir. Bu kelimeler renklerin isimlerinden oluur (mavi, sar, yeil ve krmz) ve bu renk isimlerinden oluan kelimeler sayfaya rast gele datlmtr. Bir sonraki itemde ocuklardan sayfaya rast gele datlm olan dikdrtgenlerin renklerini sylemeleri istenir (mavi, sar, yeil ve krmz renklerle baslm olan dikdrtgenler). Son item olan nc itemde ise; mavi, sar, yeil ve krmz gibi renk isimlerinden oluan kelimeler ifade ettii renkten farkl bir renk ile baslmtr. ocuk kelimeyi okumak yerine kelimenin
77

basld rengi sylemelidir. Tm ya gruplarnda fadesel Dikkat alt testinin son itemi seici dikkatin lm iin kullanlr. Puanlamada kullanlan bu itemlerin her ikisinde de ocuklar otomatik bir ekilde cevap vermeyi engellemek durumundadrlar. rnein 817 yalarda ocuklar gelen uyarann belirli bir ynne seici olarak dikkatini ynlendirerek oluan atma durumunu zmleyebilirler. Bu alt test ilk olarak Posner ve Snyder (1975) tarafndan fadesel Dikkat olarak isimlendirilmitir. nk ifadesel bir tepki srasnda uyaranlara bal olarak atma olumaktadr (Naglieri ve Das, 1997). Alt Testin Gemii: fadesel Dikkat alt testi, Stroop Testin bir benzeridir (Stroop, 1935). The Stroop Test dikkatin geliimsel bir lm olarak kullanlmaktadr (Das, 1970). Birok aratrmada bu alt testin dikkati etkili bir ekilde lt belirlenmitir (Naglieri ve Das 1988; Naglieri, Braden ve Gottling 1993). 1.8.7.2. Say Bulma (SB) (Number Detection) Say Bulma alt testi, seici dikkati, belli bir uyarana odaklamay ve dikkat datc uyaranlara gsterilen direnci lmek iin dzenlenmitir. ocuklara iinde eitli saylarn dizilmi olduu bir sayfa verilir. ocuklardan sayfann st ksmnda belirtilen saylar sayfada bulup altn izmeleri istenir. Her itemde ocuklar pek ok dikkat datc faktrn bulunduu sayfada belirli uyarclar bulmalar gerekmektedir. 57 yalar arasndaki ocuklarn birinci itemde 1, 2 ve 3 saylarnn altn izmeleri, ikinci itemde ise, 4, 5 ve 6 saylarnn altn izmeleri istenmektedir. 817 yalar arasndaki ocuklardan, ilk itemde ii bo biimde baslm olan 1, 2 ve 3 saylarnn altnn izilmesi istenir. Bir sonraki itemde ise normal bir ekilde baslm olan 1, 2 ve 3 saylar ile ii bo biimde baslm olan 4, 5 ve 6 saylarnn altn ayn anda izmeleri istenir. lk iki itemin her biri 18 satrdan olumaktadr. Her satrda on say bulunmaktadr. Her item bulunup alt izilmesi gereken 45 saydan olumaktadr. Bulunmas gereken bu 45 say sayfada yer alan saylarn % 25ini oluturmaktadr. 3. ve 4. itemlerde her biri 12 saydan oluan 15 satr vardr. Her item bulunup alt izilmesi gereken 45 saydan olumaktadr. Bulunmas gereken bu 45 say sayfada yer alan saylarn % 25ini oluturmaktadr. ocuklar her bir sayfada, soldan saa ve yukardan aaya doru alarak sayfay tamamlamaldrlar. Sayfay kontrol etmek iin geri dnmelerine izin verilmez (Naglieri ve Das, 1997). Alt Testin Gemii: Say Bulma alt testi Sneider, Dumais ve Shiffrin (1984) tarafndan tanmlanm olan ok boyutlu dikkat faaliyetlerine benzemektedir.
78

Naglieri, Braden ve Gottlingin (1993) ilk aratrmalarnda da kullanlmtr (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.7.3. Algsal Dikkat (AD) (Receptive Attention) Algsal Dikkat alt testi ocuun yana gre iki ayr ekilde dzenlenmi bir kt-kalem testidir. 57 yalar arasndaki ocuklar iin hazrlanan alt test, iftler halinde dzenlenmi resimlerin bulunduu drt sayfadan olumaktadr. Her sayfa bir item bulunmaktadr. Bu drt sayfada ocuklardan istenen belirlenen iki koula gre resim iftlerinin altn izmektir. lk koulda ocuktan istenen, ilk iki sayfadaki birbiri ile ayn olan ve yan yana konmu resimlerin altn izmesidir. kinci koulda ise ocuktan ayn snf ismine sahip nesne iftlerinin altn izmesi istenir. rnein, grnm farkl ama ad ayn olan ve cevap olarak alt izilmesi gereken iki aa resmini ierir. Bu faaliyet, her sayfada 50 resim iftinden oluan uyarann bulunduu drt itemden oluur. Her sayfann % 25i alt izilmesi gereken resim iftlerinden olumaktadr. 8 ya ve zerindeki ocuklar iin hazrlanan alt testlerde iki koul vardr. Birincisinde harflerle ilgili fiziksel bir karlatrma yapmas gerekmektedir. kincisinde ise ayn harfin byk ve kk formunda ve yan yana yazlm olanlarn bulmas gerekmektedir. Her sayfada 200 ift harf vardr ve bunlarn 50 tanesi (%25) cevap olarak alt izilmesi gereken seenekleri oluturmaktadr. lk sayfada ocuk satrdan satra fiziksel grnts ile birlikte ayn olan harf iftlerinin altn izmelidir (rnein, TT, tt, gibi. Ancak, nt gibi deil). kinci sayfada ise ocuktan ayn harfin byk ve kk ekillerinin yan yana yazlm formlarnn altn izmesi istenir (rnein, Aa gibi. Ba gibi deil). Bylece harfler ilk eletirmede fiziksel grnlerine gre, ikinci eletirmede ise isimlerine gre birletirilmi olur. Bu alt testte btn ya dilimlerindeki ocuklar en st sradan balayarak soldan saa doru bir yn izlemeli ve sayfay kontrol etmek iin geri dnmelerine izin verilmemelidir. (Naglieri ve Das, 1997). Alt Testin Gemii: Algsal Dikkat alt testi Posner ve Baresin (1971) kulland faaliyetlerine benzemektedir. Bu alt test birka dikkat almasnda kullanlmtr. (Naglieri & Das 1988; Naglieri, Braden & Gottling 1993). Bu faaliyet, harfleri eletirmeyi gerektirdii iin Dikkat Eksiklii ve Okuma Gl gibi problem alanlarna duyarldr (Das, 1993).

79

1.8.8. E Zamanl Bilisel lem Alt Testleri (Simultaneous Subtests) E Zamanl Bilisel lem Alt Testleri birbiriyle ilikili bir grupta elemanlarn sentezini gerektirmektedir. Bunun yannda szel, soyut ekil ve hafza gibi gereksinimleri olmaktadr. eriklerinin farkl olmasna ramen bu alt testlerde doru cevaba ulamak iin kiinin belirli bir itemin paralarn birbiriyle balantlandrmas gereklidir (Naglieri, 1997). 1.8.8.1. Matrisler (M) (Nonverbal Matrices) 33 itemden oluan oktan semeli bir alt testtir. Her bir itemde geometrik ekiller uzamsal ve mantksal bir ilikilendirmeyle dzenlenmitir. ocuklarn itemi oluturan ekiller arasndaki ilikiyi zmeleri ve sayfann alt ksmnda yer alan seeneklerden en uygun olann semeleri gerekmektedir. Matrisler alt test itemleri, geometrik ekillerin tamamlanmas, benzerliklerden yararlanarak akl yrtme (analoji) ve uzamsal grselletirmeyi ieren eitli ekillerden olumaktadr. Alt Testin Gemii: Progressive Matrix faaliyetleri, 1970den beri srdrlen PASS aratrmalarnda yer almaktadr. Matrix faaliyetleri, otuzun zerinde yaynlanm E Zamanl Bilisel lem aratrmasnda kullanlmtr ( bu almalarn zetleri; Das, Kirby ve Jarman 1979; Das, Naglieri ve Kirby 1994). Matrixler alt testi, Matrix Anologies Test (Naglieri, 1985) ve Naglieri Szel Olmayan Yetenek Testi (1996b)nde bulunan; ekil tamamlama, benzerliklerden yararlanarak akl yrtme ve uzamsal grselletirmeyi ieren eitli ekiller kullanlarak oluturulmutur. Bu itemlerde, ocuklarn doru zme ulamalar iin faaliyetteki ekiller arasndaki ilikileri belirlemeleri gerekmektedir. Ayrca, itemler basitten karmaa doru sralanmtr. Bylece itemler, gittike daha karmak ve ok boyutlu ilikilerin sentezini gerektiren faaliyetler haline gelmitir. Sonu olarak itemler, Matrix iinde verilen bilginin dnda herhangi bilgiyi gerektirmeyecek ekilde yaplandrlmtr (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.8.2. Szel-Uzamsal likiler (SU) (Verbal-Spatial Relations) 27 itemden oluan Szel-Uzamsal likiler Alt Testi, uzamsal ilikilerin mantksal ve gramatik tanmlarnn kavranmasn gerektirmektedir. ocuklara, altnda sorusu yazl ve iinde altar tane resim bulunan sayfalar srasyla gsterilir. Her bir item sayfas, zel olarak uzamsal bir yapda dzenlenmi ekil ya da

80

resimleri iermektedir. Uygulayclar, sorular sesli olarak okur ve ocuklardan okunan tanmlamaya uyan seenei bulmalarn isterler. Alt Testin Gemii: Mantksal-Gramatik ilikilerin deerlendirmesi nemli bir E Zamanl Bilisel lem faaliyeti olarak kabul edilmektedir. zellikle szel ierie sahip oluu nedeniyle dier e zamanl bilisel faaliyetlerden ayrlr. Luriann yapt tanmlar (1966, 1970, 1980, 1982) bu alt testin gelimesinde balama noktasn oluturur. Bu tanmlarla potansiyel itemlerin ilk listesi oluturulmutur. temler kolaydan zora doru sralanmtr. Bu sralamada her item iin kullanlan szel kavramlarn says ile szel ve uzamsal ilikilerin karmakl gittike arttrlmtr. Bu itemlerde hafzaya den yk azaltmak iin sorular her bir item sayfasnn altna baslmtr. Szel-Uzamsal likiler Alt Testi, Token Test (De Renzi ve Vignolo, 1962) ile baz ortak zelliklere sahiptir (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.8.3. ekil Hafzas (H) (Figure Memory) Kt-kalem testi olan ekil Hafzas 27 itemden olumaktadr. ocuklara (5) saniye sreyle iki ya da boyutlu ekilleri ieren bir sayfa gsterilir. Bu ekil daha sonra kapatlr ve daha byk ve daha karmak bir eklin iine yerletirilmi olarak cevap kitabndaki sayfada ocua gsterilir. ocuklardan, daha byk bir eklin iine yerletirilmi olan ilk ekli bulup stn izmeleri istenir. Bir cevabn doru olarak kabul edilebilmesi iin, ilk gsterilen ekil zerine hibir ilave ya da eksiltme yapmadan olduu gibi ikinci gsterilen ekil zerinde izilmesi gereklidir. Alt Testin Gemii: Luria (1966), E Zamanl Bilisel lemlerin lmnde ekillerin kopyalanmas ve izginin hatrlanmas gibi etkinlikleri kullanmtr. Bunun yannda bir modelden ekil kopyalama, bir modelde grlen ekli yeniden oluturma gibi faaliyetler 1972den beri otuzdan fazla aratrmada E Zamanl Bilisel lemin bir gstergesi olarak ele alnmtr. ekil Kopyalama (Ilg ve Ames, 1964) ve ekillerin Hatrlanmas Testide (Graham ve Kendall, 1960) dhil olmak zere dier ekil kopyalama testleri CAS ekil Hafzas Alt Testi iin model olmulardr. Bu alt test hazrlanrken ama tannabilir ekillerden oluan itemler oluturmaktr. Bylece ocuklarn daha karmak bir ekil iinde bir btn olarak gsterilen ekli hatrlayabilecekleri dnlmtr (Naglieri ve Das, 1997).

81

1.8.9. Ardl lem Alt Testleri (Successive Subtests) CASte yer alan Ardl lem Alt Testleri ocuklarn olaylarn seri organizasyonunu korumalarn istemektedir. Bu sreci lmek iin kullanlan faaliyetler aadaki maddeleri gerektirmektedir. Kelime ve say serilerinin tekrar edilmesi seri faaliyetlerin dzgn performansn, Hafzay kullanarak iir renmeyi, Birbirine benzer sesleri ayrt etmeyi Ses ve sembollerin birleiminin ve konumann seri organizasyonunu Kelimenin anlam ile seslerin birleimini gerektirmektedir (Naglieri, 1997) 1.8.9.1. Kelime Serileri Alt Testi (KS) (Word Series) Gnlk konumalarda ska kullanlan ve bilinen kelimelerden oluan Kelime Serileri Alt Testi 9 adet tek heceli kelimelerden meydana gelmektedir. rnein GL CAM FL KU TOP MUM BOT KAR KIZ gibi. Kelimeler seilirken ve seilen bu kelimelerin seri olarak sylenirken kendiliinden mantkl bir iliki oluturmamasna dikkat edilmitir. (rnein; TOP-AL, kelimeleri birleerek TOPAL diye sylenebilmektedir). Alt testin tamamnda kullanlan kelimelerin her birinin ilk ve son srada bulunma skl 9 kelime arasnda dengelenmitir. 27 itemden oluan bu alt testte uygulayc itemleri ocua yksek sesle okur. Kelime serileri iki kelimeden balayarak dokuz kelimeye kadar kar. ocuktan beklenilen, uygulaycnn her saniyede bir kelime okuduu sra ile kelimeleri tekrarlamasdr. Alt Testin Gemii: Kelimelerin ve saylarn sral bir ekilde tekrar Luria (1966) tarafndan nerilmitir ve 1972den beri PASS Teorisi ile ilgili pek ok almada Ardl lemin bir gstergesi olarak otuzdan fazla aratrmada yer almtr (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.9.2. Cmle Tekrar Alt Testi (CT) (Sentence Repetition) Cmle Tekrar Alt Testi, ocuklara okunan 20 cmleden oluur. Her bir cmle renklerle ilgili kelimelerden meydana gelmitir. (rnein; Mavi sararyor). ocuklardan her bir cmleyi kendilerine sunulduu ekliyle tekrarlamalar beklenmektedir. Cmlelerin oluturulmasnda renklerle ilgili kelimelerin seilmesinin
82

sebebi; seilen cmlelerin az anlam tamas ve E Zamanl Bilisel lemin etkisini azaltmaya yardmc olmasdr. Bu faaliyetin baaryla tamamlanabilmesi iin cmledeki kelimelerin diziliminin anlalmas gerekmektedir (Naglieri ve Das, 1997). Alt Testin Gemii: Luria (1966), bir dilin sz dizimsel yapsnn ve konumadaki seri organizasyonun Ardl ilemler iin nemli bir fonksiyon olduunu ifade etmitir. Bu alt test, kelimeler arasndaki seri ilikiye dayal szdizimsel yapnn bir lm olarak gelitirilmitir. Bu testin eitli uyarlamalar birka aratrmada kullanlmtr (Naglieri ve Das,1988; Naglieri ve Reardon, 1993; Naglieri, Braden ve Gottling, 1993; Reardon ve Naglieri, 1992). Bu alt testin Kelime Serileri Alt Testi ile ilikili olduu tespit edilmitir (Das, Mishra ve Kirby, 1994). 1.8.9.3. Konuma Hz Alt Testi (KH, 57 yalar) (Speech Rate) Konuma Hz Alt Testi sekiz itemden olumaktadr ve her iteminde sre snrlamas bulunmaktadr. Uygulama srasnda nce ocuklara kelimelik bir seri okunur. Daha sonra ocuklardan bu kelimelik seriyi dur diyene kadar tekrarlamas istenir. ocuklarn tek ya da iki heceli kelimelerden oluan bu kelime serilerini on kez tekrarlamalar gerekmektedir. Bu kelimelerin yan yana geldiinde yeni bir anlam oluturmamas gz nnde bulundurulmutur. Serideki ilk kelime sylendiinde balayan sre onuncu tekrardaki son kelime sylendiinde durdurulur. Alt Testin Gemii: Konuma Hz Alt Testi birka almada Ardl Bilisel ilemlerin lm iin kullanlmtr. Das ve Mishra (1991); Das, Mishra ve Kirby (1994); Das, Mok ve Mishra (1994); Hulme, Thomson, Muir ve Lawrence (1984) tarafndan yaplan aratrmalarda da Ardl ilemlerle ilikili olduu belirlenmitir. Konuma Hz Alt Testinde ocuklar kelimeyi kolayca hatrlayabilmekte ve zellikle de hafza ok az kullanlmaktadr (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.9.4. Cmleye likin Sorular ( CS, 817 yalar) (Sentence Questions) 21 itemden oluan Cmleye likin Sorular alt testinde, Cmle Tekrar alt testinde kullanlan cmlelerden yararlanlmtr. nce ocuklara bir cmle okunur ve daha sonra bu cmleyle ilgili soru sorulur. rnein ocua Mavi sararyor cmlesi okunur ve hemen arkasndan Ne sararyor? diye sorulur. ocuun vermesi
83

gereken doru cevap Mavidir. Bu faaliyetin ocuk tarafndan baarl bir ekilde tamamlanmas iin kelimelerin seriler halinde yerletirilmesine dayanan cmlenin kavranmas gerekmektedir. Alt Testin Gemii: Bir cmlenin sz dizimsel organizasyonunun

anlalmas Ardl ilemin nemli bir fonksiyonudur (Luria, 1982). Bu alt test kelimelerin dizilimindeki ilikiye dayanan sz diziminin anlalmasnn bir lm olarak gelitirilmitir. Bu testin uyarlamalar birka aratrma almasnda kullanlmtr (Naglieri ve Das, 1988; Naglieri ve Reardon 1993; Naglieri, Braden ve Gottling 1993; Naglieri, Welch ve Braden 1994; Reardon ve Naglieri 1992). Ayrca bu alt testin Kelime Serileri Alt Testi ile ilikili olduu Das, Mishra ve Kirbynin (1994) aratrmalarnda ortaya kmtr (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.10. CASin Uygulama ve Kullanm Alanlar CASin kullanm alanlar ise u ekilde sralanabilir: renmede gl ve zayf olunan alanlarn tespit edilmesi, Snflandrma ( Dikkat Eksiklii, renme Gl Zihinsel Gerilik, stnlk...), Belirli tedavi, eitim ve saaltm programlarnn uygunluunun

deerlendirilmesi (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.10.1. Dikkat Eksiklii ve Hiperaktivitesi Olanlarn Deerlendirilmesi Dikkat Eksiklii ve Hiperaktivitesi (DEHB) olanlarn deerlendirilmesi, klinik grmelerini, davran oran leklerini, snf gzlemlerini ve genel zeknn llmesini ieren birok test ve metotlara dayanmaktadr. (Barkley, 1998). Bu prosedrler, sadece belirtileri saymak yerine tannn tam olarak yaplmas iin kullanlmaktadr. Yaklak 25 yl nce, birok aratrmac zeknn lm ile uyanklk ve konsantrasyon (Gardner, 1979), etkili zihinsel izleme (Lezak,1983) ve blnm dikkatin (Van Zomeren, 1981) de llebileceini savunmaktaydlar. Zek testlerindeki belirli alt testlerin deerlendirilmesiyle DEHBli ocuklarn ve dier rahatszlklarn belirlenebilecei rapor edilmitir.(Bowers, Risser, Suchaneck, Tinker, Raemer, ve Domoto, 1992; Lufi, Cohen ve Parrish-Plass, 1990)

84

Barkleye gre (1997, 1998) DEHB, davransal engelleme ve kendini kontrol etme gibi problemleri kapsamaktadr. Barkley ve dierleri (DuPaul ve Stoner, 1994), genel zek len testlerin DEHBli ocuklarn yaad bilisel problemler iin duyarl olmadklarn savunmaktadrlar. CAS, genel zek yerine bilisel sreleri deerlendirerek yetenee ok boyutlu yaklam olan geleneksel zek anlayna alternatif bir testtir.(Naglieri, 1999). Aratrmaclar bu yeni yaklamn DEHBli ocuklardaki bilisel zayflklar belirlemek iin yararl olduunu ortaya karmlardr. Paolittoya (1999) gre Planlama lei, DEHBli ocuklar belirlemede kullanlabilir. Dehn (2000) DEHB tans konmu ocuklarn planlama puan ortalamalarnn dk olduunu bulmutur. Naglieri, Salter ve Edwards (2002) normal eitim alan ocuklar, DEHBli ocuklar ve okuma gl olan ocuklar karlatrmlar. Buna gre DEHBli grup Planlama ileminde nemli bir glk yaarken, okuma gl olanlar ise Ardl ilemlerde sknt yaamtr. Bu aratrmalara ek olarak Naglieri, Goldstein, Iseman ve Schwebach (2003) yaptklar aratrma sonucuna gre, DEHBli ocuklar Planlama ileminde her zaman problem yaarken Dikkat ileminde her zaman problem olmayabilir. Bu sonu, Dikkat ve Planlama ileminin ayrlmas gerekliliini hem teorik hem de pratik olarak ortaya koymutur (Naglieri ve Ark., 2003) Ayrca CASte yer alan planlama testleri sayesinde ocuklarda DEHB sonucu ortaya kan drtsellik de llebilir. Dolaysyla CAS sonularna gre, ocuun yalnzca dikkat konusunda m, yoksa hem dikkat hem de planlama konularnda m skntlar yaad anlalabilir (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.10.2. renme Gl Olanlarn Deerlendirilmesi Davis ve arkadalarnn (2001) aktardklarna gre, baz uzmanlar ocuklarn renme problemlerini anlamak iin nropsikolojik yaklamn yararn savunmutur. (DAmato ve Dean, 1987a; Hartlage ve Reynolds, 1981; Hynd, 1983) Bunun yannda, baz aratrma sonular da birok renme problemlerinin nrolojik rahatszlktan kaynaklandn ortaya koymutur. (Adams ve Victor, 1977; Gaddes, 1986; Luria, 1966). Ayrca, baz aratrmaclar da renme glnn tanlanmas ve bu ocuklara uygulanacak tedavi programnn belirlenmesi iin nropsikolojik deerlendirmenin gerekliliini ortaya koymulardr. (Das, Jarman ve Kirby, 1979; Dean, 1982a; Gunnison, 1984; Kaufman, 1979a; Luria, 1980; Lyon, 1983)

85

IDEA97de (Individuals with Disabilities Education Act Amendments of 1997) zel renme glnn tanmn yapmtr. Buna gre, zel renme gl yazma, konuma ve dili kullanma veya anlama gibi temel psikolojik srelerden biri veya birkanda grlen rahatszlktr. Matematik ilemleri yapma, heceleme, yazma, okuma, dinleme ve dnme gibi becerilerde grlen bozukluk olarak kendisini gstermektedir. CAS, genel zek (szel- szel olmayan IQ) modeli yerine performans ile balantl temel psikolojik srelere dayanmaktadr. PASS teorisinin drt ilemi, IDEA97 de (Individuals with Disabilities Education Act Amendments of 1997) tanm yaplan zel renme glndeki temel psikolojik srelerin eitlerini temsil etmektedir. Bu drt temel psikolojik ilem; ocuun dnme kalitesini anlamak Ayrc tannn yaplabilmesi iin ocuun gl ve zayf yanlarn tespit etmek Uygun mdahale ilemini planlayp semek iin kullanlabilir (Naglieri, 2003). Bilim adamlarnn yapt almalar sonucunda genel ve zel okuma problemi olan ocuklarn baz planlama ilemleri ve ardl ilemler konusunda sorun yaadklar ortaya kmtr (Das, 1994; Kirby & Williams, 1991). CAS, okuma ve matematik alannda grlebilecek olas renme glklerini belirlemekte kullanlabilecek bir deerlendirme aracdr (Naglieri & Gottling, 1995). Geleneksel IQ testleri ile yaplan almalarda renme glkleri ile ilgili balantlar ortaya kmamtr (Siegel, 1989). PASS, eitli renme problemleri ile farkl bilisel bileenlere ait problemler arasnda ilikiler kurulmasna yardmc olabilecek bir lme aracdr (Naglieri, 1997). Yaplan aratrmaya gre, CAS, zel okuma gl olanlar (disleksi) ile okumas zayf olan ocuklar ayrt edilebilmektedir. Disleksi olan ocuklar, ardl ilemlerde problem yaadklar iin bunlarn problemi zeldir. Kelimeleri okurken fonetik hatalar yapmaktalar veya ok yava okumaktalar. Bazen de iki gl ayn anda yaamaktalar. Disleksiye benzer ekilde okumas zayf olan ocuklarn da Ardl puanlar dk olmakta fakat disleksiden farkl olarak bu ocuklarn dier PASS leinden aldklar puan da ortalamann altndadr. Okumas zayf olan

86

ocuklar da yava okuyup fonetik hata yapmaktalar fakat disleksiden farkl olarak bu ocuklar szdizimini ve anlam bilgisini kavramakta da glk yaamaktalar (Das, 2002). CAS kullanlarak matematik renme gl (MG) ile PASS ilemleri arasndaki iliki incelenmitir. MGl renciler akranlarna gre tm PASS

ilemlerinde daha dk puan almlardr. MGl rencilerin PASS profilleri normal profilden farkl kmtr. Bu durum CASin tanlayc zelliini gstermektedir (Kroesbergen, Luit ve Naglieri, 2003). 1.8.10.3. Zek Engelli Olanlarn Deerlendirilmesi CASi kullanarak kiinin zihinsel engelli olup olmadn deerlendirmek iki adan nem arz etmektedir. Birincisi, nceki IQ anlayna gre PASS teorisi insan ileyii ile ilgili daha geni yelpaze sunmaktadr. Zihinsel engelli olmasndan phelenilen ocuklar dk akademik baar gstermektedir ve zeky lmek iin ounlukla baar ierikli alt testler kullanlmaktadr.(rnein Wechsler Szel leindeki Aritmetik ve Genel Bilgi gibi). Fakat PASS testleri szel veya baar ierikli olmadklar iin akademik bilginin etkisinin en aza indirerek zek engelli kiinin bilisel seviyesi llebilir. kinci olarak, CAS, dier testlerde olmayan bilisel ilemleri lt iin zellikle de planlama ve dikkat bilisel ilemler ayrc tan koyulmasnda ve etkili tedavi ve saaltm yntemlerinin belirlenmesinde nemli bilgiler salayabilir (Naglieri,1997). Dasn (2002) aktardna gre CAS, deiik sebeplerden kaynaklanan zihinsel engelli kiilerin tanlanmasnda da kullanlabilir. Down Sendromuna sahip olanlar ile Down Sendromu bulunmayan fakat zek gerilii olan hastalar arasnda yaplan aratrmada, Down Sendromu olan hastalarn ardl ilemlerde ok fazla sknt ektikleri ortaya kmtr. Down Sendromlu kiiler sylenen kelimeleri sral olarak hatrlama becerisinde zayf olmalarndan dolay fonetik hafzadaki problemden phelenilebilir. Yine CAS sonularna gre, Down sendromlu hastalarda dikkat ve ardl ilemlerde yaa bal d Down Sendromu olmayanlara gre daha hzl olmaktadr. Down Sendromlu olan kiilerin ou 50 yandan sonra dementia rahatszlna yakalanmakta ve Down Sendromu olmayan zek geriliine sahip kiilere gre tm CAS testlerinde daha dk performans gstermektedirler (Das, Divis, Alexander, Parrila, ve Naglieri, 1995). de

87

Naglierinin (1989) 4. ve 5. snflar arasnda normal, okuma gl ve snrda zek gerilii olan rencilerden oluan rneklem zerinde yapt aratrma sonularna gre; normal renciler snrda zek gerilii olan rencilere gre drt PASS (Planlama, Dikkat, Ezamanl ve Ardl) ilemin hepsinde daha yksek puan elde etmilerdir. Okuma gl olan ocuklar, Dikkat, Ezamanl ve Ardl

lemlerde normal rencilerle ayn puan alrken Planlama testinde ise zek gerilii olan ocuklarla ayn puan almtr. 1.8.10.4. Travmatik Beyin Hasar Olanlarn Deerlendirilmesi Travmatik beyin hasarna kar hassas olan ok eitli bilisel ilemlerin deerlendirilmesinde de drt PASS lei kullanlabilir. Travmatik beyin hasar olan ocuklarda zellikle organizasyon, drt kontrol, dikkat, problem zme ve planlama gibi alanlarda problem yaanmaktadr (Savage ve Wollcott, 1994) ve CAS bu bilisel fonksiyonlar kapsamaktadr (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.10.5. Ciddi Duygusal Rahatszlklar Olanlarn Deerlendirilmesi CASin Planlama leinden elde edilen puanlar, ciddi duygusal

rahatszlklar olan ocuklar hakknda bilgi verebilir. zellikle yaadklar davran kontrol, dier kiilerle olan sosyal problemleri ve drtsellikle ilgili olarak yaadklar glkleri CASin Planlama leinden alnan dk puanlarla ilikilendirilebilir (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.10.6. stn Zekl ocuklarn Deerlendirilmesi CAS, stn ocuklar tanlamaya yardmc olmak iinde

kullanlabilmektedir. Terman (1925), stn tanmnda geleneksel anlaya dayal olarak en st yzdelik grubu belirtirken motivasyon (Feldhusen, 1986), yaratclk (Renzulli, 1986) ve liderlik yetenekleri (Marland, 1971) gibi farkl deikenler eklenerek stnlerin tanmlar geniletilmitir. Tipik olarak, IQ testlerinden 130 ve st puan elde edenler stn olarak kabul edilmektedir. 130 standart puan, farkl testler kullanlarak saptanabilir fakat seilen testin ierii ocuk hakknda yaplacak karmlar konusunda ok byk nem tamaktadr. rnein, WISC-III testinin kullanlmas szel ve szel olmayan testlere dayal genel yetenekle ilgili bilgi verecektir. Fakat PASS teorisinin ortaya

88

koyduu farkl boyutlar sayesinde stnln ortaya kmas iin daha fazla frsat sunulmu olacaktr. Daha da nemlisi, CASin akademik baarya uygun yeteneklerin tanmland teoriye dayal yaklam bulunmaktadr (Naglieri, 2001). 1.8.10.7. Planlama Problemleri Olanlarn Belirlenmesi CAS, ocuun planlama ve organizasyon dzeyini deerlendirme iin sistematik ve yapsal ynetim salar. (Weyandt ve Willis, 1994) Planlama alt testlerinin ocuun aktiviteleri organize etmesine, uygun stratejiler kullanmasna, drtselliine, davranlarn dzenlemesine ve deerlendirilmesine kar hassas olduu dnlmektedir (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.10.8. Duyma Problemi Olanlarn Deerlendirilmesi Welch (1992), duyma problemi olan ocuklarn oluturduu rneklem zerinde WISC-R , CAS ve SAT (Stanford Achievement Test) testlerini kullanarak aratrma yapmtr. Bu aratrma sonularna gre, duyma problemi olan rneklemde PASS ve baar arasnda yksek bir korelsyon bulunmaktadr. Naglieri, Welch, ve Braden e (1994) gre PASS modeli duyma problemli rencilerin bilisel ilemlerini geerli bir ekilde aklamaktadr ve geleneksel anlaya gre daya iyi bilgi salamaktadr (Naglieri ve Das, 1997). 1.8.11. Baar ile likisi PASS gibi bir teorinin geerliliini test etmenin bir yolu PASS leklerinin baar gibi nemli sonu deikeni ile ilikisine bakmaktr. Bu ilikiyi incelemek iin Naglieri (1999) nemli testlerle byk rneklem zerinde yaplan aratrmalar tablo halinde sunmutur. Tablo 3. Baar ve deiik zek testleriyle llen yetenek arasndaki iliki

(Naglieri, 2003) TEST

WISC-III N-NATT Woodcock-

N
1284 24108 888

Korelsyon
0,59 0,63 0,63

Varyans
35% 40% 40%

89

Johnson Testi K-ABC CAS 2636 160 0,63 0,7 40% 49%

Tabloda da grld gibi farkl testler ile baar arasndaki korelsyon incelendiinde en yksek korelsyona sahip CAS, baary nceden tahmin edebilen en gl testlerden birisidir. Geleneksel testlerle karlatrlnca aralarndaki farkllk daha fazla gze arpmaktadr. ki sebepten dolay bu bulgular byk nem tamaktadr. Birincisi bilisel beceriler testlerinin geerliliinin en nemli boyutu baar ile ilikisidir. ( Brody, 1992; Cohen, Swerdlik ve Smith, 1992). kincisi ise Wechsler testinden farkl olarak CAS ve K-ABC testlerinin kazanlm bilgiyi (aritmetik, genel bilgi ve kelime bilgisi gibi) len alt testlerinin olmamasdr (Naglieri, 2003). 1.8.12. PASS Teorisi Ve Yaratclk PASS teorisi, her ne kadar zeknn llmesi ve deerlendirilmesi

amacyla tasarlanm olsa da yaratcln lmnde de kullanlabilir. Uzmanlar tarafndan yaratclk ve zeknn arasndaki iliki bir tartma konusudur. Sternberg ve OHara (1999) zek ile yaratclk arasnda olabilecek drt farkl iliki ihtimalinden bahsetmilerdir. (a)-her ikisi de ayn eyler, (b)- biri dierinin alt bileeni, (c)- her ikisi de tamamen birbirinden bamsz (d)-birbiri iine girmi durumda olan bamsz setler (Heilman ,2005:19). Genellikle yksek IQ puanna sahip kiilerden yksek yaratclk beklenir. Fakat, IQ testlerindeki yksek puanlar yaratcl gstermiyor olabilir. Aratrmaclar, yksek dzeyde zeknn, yksek dzeyde yaratcl garanti etmediini, yaratclkla zek arasnda ok yksek bir korelsyon olmadn belirtmektedirler. Baz aratrmalar ise yaratclk iin minimum zek dzeyinin (IQ: 125) olmas gerektiini ortaya koymaktadrlar.(Diessener,1984). Getzels ve Jaksonun almasnda, bireysel yaratclk testi ile zek testi puan arasnda 0.30 bir korelsyon bulunmutur (Sungur, 1997: 54). Wallach ve Kagan (1965), zek ve yaratcl incelemek amacyla ocuklar zerinde yaptklar bir aratrmada, gelitirdikleri yaratcl lme testinden elde edilen sonularla zek testinden elde edilen sonular karlatrmlar ve ocuklar drt gruba ayrmlardr (lgen ve Fidan, 1989):
90

 Zek ve yaratclk dzeyi yksek olanlar, Zek ve yaratclk dzeyi dk olanlar, Zek dzeyi yksek, fakat yaratclk dzeyi dk olanlar, Yaratclk dzeyi yksek, fakat zek dzeyi dk olanlar. IQ puan 120 zeri olanlarla aradaki iliki azalmasna ramen yaratclk ve zek arasnda iliki bulunmaktadr. (Fuchs-Beauchamp, Kames, & Johnson, 1993). Baz aratrmaclara gre ise yksek IQ ya sahip olanlar yaratclklar dk olmakta veya en azndan yaratc dncelerini ifade etmekte zorlanmaktadrlar. (Simonton, 1994) bazlar ise aralarna gl bir iliki olduunu

savunmaktadr.( stan & Harrington, 1981), Albert ve Runcoya gre (1986) ise yksek yeteneklilerde aralarndaki ilikiyi tespit etmek ok zor olmaktadr. Deneysel ve teorik bulgulara dayal olarak planlama ve yaratclk arasnda balant bulunmaktadr. Guastello, Shissler, Driscoll, ve Hyde (1998) sekiz bilisel stil zerinde yaplan almada planlama yetenei ile yaratclk arasna pozitif korelsyon bulmulardr. Baker-Sennett (1995) planlama ve doalama ile yaratclk arasnda doru orant olduu savunmaktadr. Redmund, Mumford, ve Teach (1993)a gre bir projeyi planlama zerinde alma daha fazla reticilik ve daha yksek yaratclkla sonulanmaktadr. Amabile (1983,1996)nin yaratclk teorisinde bilgi, teknik beceri gibi alan yetenei, motivasyon ve yaratclk yeteneinden oluan bileen bulunmaktadr. nc bileen olan yaratclk yeteneinde yarglama, mmkn olduunca fazla cevap alternatifleri retme ve yeni yollar kefetme gibi beceriler iermektedir. Bu beceriler, yaratclk potansiyelinin yannda planlama yeteneini de gstermektedir. Feldhusen and Goh (1995) a gre yaratclk teorilerinin temel yn olan st bili, planlama ve yaratclk arasndaki dier ilikidir. st bili, kiinin kendi bilisel srelerini dnme ilemidir. (Feldhusen, 1995) planlama alt testinden yksek puan alan bir renci, st biliin iki temel esi olan yapaca grev-strateji ilikisinin ve strateji baarsn kontrol becerisinin farkndadr. (Das, Naglieri, & Kirby, 1994). Davidson and Steinberg (1998) st bilisel bilgi ve srelerin problem zme becerisini gelitirmeye nasl yardmc olduu aklamlardr (Naglieri, 2001).

91

1.8.13. PASS Teorisine Gre Irksal ve Cinsiyet Farkllklar Bilisel yeteneklerde cinsiyet farkllklar konusunda birok alan almas yaplmtr. ( Deaux, 1984, Fennema ve Sherman, 1977, Geary 1989,1994,1996, Halpem 1986,1989,1997, Linn ve Peterson, 1985, Maccoby ve Jacklin, 1974, Voyer ve Bryden,1995 gibi). Birok aratrmac, aratrmalarnn sonularn szel, kantitatif ve grsel-uzamsal beceriler alannda kavramsallatrmlardr. rnein, Maccoby ve Jacklin (1974)e gre, szel alanlarda kzlar, erkeklere gre daha baarldr. Geary (1996) ise matematiksel ilikileri ieren uzamsal becerilerde erkeklerin daha iyi olduunu savunmutur. Bunun aksine en azndan lise rencileri arasnda temel aritmetik testlerinde kzlarn daha baarl olduu ortaya konulmutur.(Hyde, Fennema ve Lamon, 1990). Cinsiyet farkllklar konusunda yaplan aratrmalarn sonular daha ok aratrmaclarn test yorumlarna gre deimektedir. Fakat ou aratrmac, henz test yapsn tam olarak tanmlam deildir. Zek konusunda cinsiyet farkllklar eitim ve psikoloji bilimlerinde yz yl akn sredir popler bir konu olmasna ramen aratrmalardaki eksiklik ak olarak grlmektedir.(Naglieri, 1999). Sternberg (1990) ve Naglieri (1999) zeky tanmlamak ve lmek iin zellikle de grup farkllklar konusunda yaklamn gerekli olduunu savunmaktadrlar. PASS teorisini kullanarak yaplan ilk almalar bilisel yeteneklerde cinsiyet farklln ortaya koymutur.(Bardos,1992; Warrick ve Naglieri, 1993) Fakat bu ilk almalarda rneklem grubunun temsil gcnn zayf olmas ve PASS teorisi ile ilgili almalarnn tamamlanmam olmasndan dolay snrl kalmtr. Naglieri ve Rojahn (2001)nin PASS teorisini kullanarak cinsiyet farkllklar konusunda yaptklar aratrma sonular aada verilmitir. E zamanl ve Ardl Bilisel testlerde kz ve erkekler arasnda farkllk yoktur. Planlama ve Dikkat alt testlerinde kzlar erkeklere oranla daha baarl olmulardr. (Naglieri ve Rojahn, 2001) Zek testlerinde en nemli konulardan birisi de rksal farkllklardr. Bu konudaki tartmalar, Wechsler zek testine dayanan sonulara dayanlarak yaplmaktadr. Fakat bu test, farkl sebeplerden dolay aznlk ocuklar iin uygun teorik bir

92

olmad konusunda eletirilmektedir.(Hilliard, 1979). Siyah renciler, beyaz rencilere gre daha dk Wechsler standart zek puan ortalamasna sahiptirler.(Kaufman, Harrison ve Ittenbach, 1990; Prifitera ve Saklofske, 1998). Fakat birok psikometrik uzman, ortalama puanlarn, testlerdeki nyargy belirlemek iin kullanlmasn reddetmektedirler (Reynolds ve Kaiser, 1990). Wasserman ve Becker (2000) sk kullanlan testler ile rksal fakllklar arasndaki ilikiyi inceleyen ve bu ilikinin testin yapsndan kaynaklanp kaynaklanmadn sonularna gre, Testlere gre rksal fakllklar deimektedir. Irksal farklln derecesi testin, ieriindeki akademik baarya dayal lmlere gre deimektedir. Szel baarya dayanan testlerde (WISC-III, WJ-R ve Stanford-Binet) farkllk ok yksek kmaktadr. Daha az szel baarya dayanan bilisel ilemleri len testlerde (CAS ve K-ABC) rksal fakllk azalmaktadr. Szel olmayan testlerde dk rksal farkllk gzkmektedir. Fakat baz aratrmaclar, szel baar iermeyen testlerin geerliliinin dk olduunu savunmaktadrlar. Szel olmayan testler, renme gl problemini tanlamada da nemli eksiklikleri bulunmaktadr. nk bu testler, tanlama ve tedavi planlama srecinde byk nem tayan farkl yetenekleri lmek yerine genel yetenei lmektedirler (Naglieri, 2003). 1.8.14. renme Gl Olan stn Yetenekli ocuklar (GLD) stn yeteneklilik ve zel renme glkleri ayr ayr aratrmalara konu olmutur. Fakat bu iki zelliin birlikte olduu durumlarla ilgili almalar snrl saydadr (Tannenbaum & Baldwin; 1983). Geleneksel olarak zihinsel stnlk, zek testlerinden elde edilen yksek puan sonucunda belirlenmektedir. Fakat gnmzde tanlama sreci geniletilmitir. En iyi stn ocuklar tanlama modeli olarak adlandrlan bu sre birok lei, farkl kriterleri (bilisel yetenekler, yaratclk, baar motivasyonu, liderlik gibi) ve deiik kaynaklar (ders notlar, retmen gzlemleri, test sonular,
93

aratran

bir

aratrma

yapmlardr.

Bu

aratrmann

portfolyalar, aile ve akran gzlemi gibi) kapsamaktadr. (Gallagher,1994; Pfeifer, 2001, 2002; Richert, 1997; Sternberg & Kaufman, 1998). Bununla birlikte test sonular yorumlanrken test olan kiinin kltrel gemii, muhtemel zr (motor, duyusal veya renme gibi), lein bilinen hatas (Kaufman & Harrison, 1986) ve zeknn geliimindeki potansiyel farkllklar gz nnde bulundurulmaldr. Baz teorisyenler, stnl tek boyutlu genel zek grne gre deerlendiren gre kar kmlardr. Baz teorisyenler zihinsel olmayan faktrleri dhil ederek deerlendirmeyi geniletirken ( rnein Renzulli ve Reis, 1997 gibi) bazlar da zek kavramn geniletmeye almlardr. rnein Gardnerin (1993) oklu zek teorisi; Sternbergin (1997) Zeknn ana bileeni teorisi, Cattell-HornCarroll (McGrew, 2005) teorisi; ve PASS (Naglieri & Das, 1997b) teorisi Alanda yaplm saysz almalar renme gl olan stn (GLD) ocuklarda WISC-R kullanmann tanlama iin yararl olduunu belirtmekle beraber (Tannenbaum & Baldwin; 1983) baz aratrmalar szel ve performans arasndaki anlaml farkn renme gln belirlemek iin tek gsterge olamayaca da belirtilmitir (Fox & Brody, 1983). zel renme gl olan stn ocuklarn tanlanmas g olmaktadr. Bunun nedenlerinden bir tanesi stn zekl ocuklarn kendilerini rahatlkla kamufle edebilmeleridir. Ayrca zel renme gl olan stn ocuklar nadiren stn baar gsterdiklerinden zaten stn olduklarnn anlalmas olduka zordur. Doleye (2000) gre, zel renme gl olan stn ocuklar bir ya da daha fazla alanda sra d bir yetenek veya beceri gsterirken, ilem srelerindeki sorunlar nedeniyle spesifik akademik zorluklar yaamaktadr. itsel ve grsel alg, hafza alanlarndaki zorluk gibi ilem srelerindeki sorunlar zel renme gl olan stn ocuklar stn olup baarsz olanlardan ayrmak iin nemli bir ayrt edicidir (zkarde, 2004) Silverman (2003), stn zekl ocuklarda en sk grlen renme glklerini, duyusal btnleme bozukluu, iitme sreci bozukluu, grme sreci bozukluu, disleksi, meknda ynelme zorluu ve dikkat eksiklii hiperaktivite bozukluu olarak belirlemitir. Szel kazanlm bilgiye dayanan geleneksel zek testlerinin aksine PASS teorisine dayanan CAS daha ok sre odakldr. Kazanlm bilginin neminin

94

azaltlmas ekonomik olarak olumsuz gemii olan veya aznlk durumundaki stn ocuklarn deerlendirilmesi adna yararl olmutur (Naglieri & Kaufman,2001). CAS zeknn deerlendirmesi srecinde en st seviyedeki genel zek ve alt seviyede drt PASS yeteneklerini gsteren iki seviyeli bir model sunmaktadr. PASS modeline gre, stn zihinsel performans stnlk veya kavram, potansiyel genel ve/veya zihinsel PASS

yeteneklerde gsterilen

ilemlerindeki zihinsel yeteneklerde gsterilen istisnai potansiyel veya performans olmak zere geniletilmitir. Ardl ve E zamanl ilemlerdeki zayflk ve okuma gl arasndaki iliki Snart, Das ve Mensink (1988) tarafndan incelenmitir. Bu aratrmada, GLD olan ve ortalama IQ/LD olan gruplar ile stn ve zel renme gl olmayan ve normal renme gl olmayan rencileri K-ABC (Kaufman ve Kaufman, 1983) leine gre ardl ve e zamanl bilisel ilemlerle karlatrmtr. Btn LDli renciler IQ su ayn olan akranlar ile karlatrldnda, LDli rencilerin ardl ve e zamanl ilemlerde gsz olduu grlmtr. Ayn zamanda; GLDli renciler e zamanl ilemlerde ortalama IQ su olan akranlarndan daha baarlyken, ardl ilemlerde nemli bir farkllk bulunamamtr. Yaplan bu aratrmalarn sonucuna gre, e zamanl faaliyetlerde GLDli rencilerin zel ilemlerdeki yetersizliklerini telafi etmek iin stn yeteneklerini kullanabildikleri fakat ardl grevleri yaptklarnda bu alandaki zel yetersizliklerinden dolay avantajsz duruma dtkleri belirlenmitir. Bu aratrmaclara gre; bu eksiklik akademik performans da etkileyebilmektedir. Okulun ilk yllarnda; GLDli renciler ifre zme ve ksa sreli hafza gibi alanlardaki zel zayflklarn, sezgi yetenekler, grsel kelime hazineleri, kavramsal yetenekler veya szel ifade alanlarnda gl olmalaryla telafi edebilmektedirler. Fakat zamanla bu ocuklarn var olan potansiyelleri ile sz konusu olan durumlar etkili bir ekilde telafi edemedikleri, dolaysyla bu noktada ardl ilemlerdeki sorunun belirgin hale gelebildii unutulmamaldr (Ergin,2004). Fakat stn ocuklar ve okuma gl problemi olan stn ocuklar deerlendirirken gz nnde bulundurulmas gereken baz hususlar bulunmaktadr. ncelikle, genel yetenek puan yksek olan ocuklar, genel yetenek kapsamndaki faktrlerin hepsinden eit derece yksek puan almazlar. rnein , stn ocuklar, WISC-IV testinde Szel Anlama (Verbal Comprehension Index) ve Algsal Akl Yrtme (Perceptual Reasoning Index) puanlar daha yksek almalarna karn bu

95

ocuklarn Ksa Sreli Hafza (Working Memory Index) ve Sre Hz (Processing Speed Index) puanlar nispeten daha dk olmaktadr (Wechsler, 2003b). kinci olarak, Ksa Sreli Hafza (Working Memory Index) ve Sre Hz (Processing Speed Index) gibi faktrler sadece stn olan ocuklar iin deil normal olarak okuma gl eken ocuklarda da dk olmaktadr (Flanagan, 2002). CASe gre stn ocuklarda E zamanl ve Ardl faktrler nispeten yksek olurken (Naglieri ve Das, 1997b), bu iki faktr okuma gl olan ocuklarda en azndan nispeten daha dk olmaktadr (Naglieri, 2004). Bu durumda okuma gl olan stnlerle ilgili literatrde karmza potansiyel lme problemi maskeleme (McCoach, 2001) kmaktadr. nk zihinsel stnlk ve sre zayfl etkili bir ekilde birbirini gizlemekte ve bundan dolay ocuun ne stnl ne de renme gl tans yaplamamaktadr. Baz durumlarda bu ocuklar herhangi bir deerlendirme srecinden gememekteler. nk bu ocuklarn kendilerine has gl ve zayf zelliklerin oluturduu bilisel yaplar ortalama baar performansn gstermektedir. Byle bir durumdan phelenildii zaman alternatif bileik puanlar, zel stn ynleri ve apraz batarya metodunu (cross-battery method) gz nnde tutmak gerekir. nc olarak, bilisel test uygulama srasnda stn zekl ocuk baz durumlarda zayf yeteneklerini gl yetenekleriyle telafi edebilir. rnein WISC-IV testinde Algsal Akl Yrtme puan yksek olan bir ocuk, Kodlama alt testindeki sre hzndaki zayfln gl grsel hafzasn kullanarak telafi edebilir. ocuk gl grsel hafzas sayesinde kodlar ezberler ve kodlara tekrar bakmadan hzl bir ekilde grevi tamamlar. Drdnc olarak, stn zekl olup da ortalama akademik baars bulunan ocuklarda renme gl probleminin olup olmad konusundaki teorik tartmalar devam etmektedir (McCoach, 2001 gibi). Bylelikle yetenek ve baar arasnda farkllk tartmas gndeme tekrar gelmi olacaktr. Eer bir ocuktan hem stn hem de renme gl olabilecei hakknda pheleniliyorsa yaplmas gerekenler eyler vardr. Bunlar aadaki maddeleri iermektedir (Brody & Mills, 1997; McCoach, 2001). Muhtemel sre zayflklarn (fonetik farkndalk, alan hafza gibi) deerlendirme ve bilisel testi kapsayan ok ynl psikoeitimsel deerlendirme,
96

 Tam donanml baar bataryas, ocuk, aile ve retmenle birebir grme, ocuun davranlarnn dorudan gzlemlenmesi, (Volker, Lopata, Ve Cook-Cottone, 2006) 1.8.15. CASin Gelitirilmesi ve PASS Teorisi ile lgili Aratrmalar PASS ilemlerini lmek iin test gelitirmeye, zek gerilii olan ve olmayanlar arasndaki farkllklar hakknda Das (1972) tarafndan yazlan makale ile balanmtr. Bu alma sadece E zamanl ve Ardl ilemleri iermektedir. Fakat bu iki ilemin bir bilisel ilemler modeli iin kullanlabilecei nerilmektedir. (Das, Kirby, & Jarman, 1975). Das, Kirby, and Jarman (1979) E zamanl ve Ardl Bilisel lemler (Simultaneous and Successive Cognitive Processes) isimli kitaplarnda E zamanl ve Ardl bilisel ilemleri ieren etkinlikler ieren bir model sunarken planlama ve dikkati kapsayan bir testin gelitirilmesi gerektiini vurgulamlardr. Daha sonra Kirbynin (1984) kitaplar Bilisel Stratejiler, Eitsel Performans ve (Cognitive Strategies and Educational Bilisel lemlerin Deerlendirilmesi

Performance ve Assessment of Cognitive Processes) yaynland. 1994 ylnda Das, Naglieri ve Kirby tarafndan PASS Zek Teorisi (The PASS Theory of Intelligence) isimli kitap karlmtr. Bu kitap, 1972 ile 1994 yllar arasnda PASS teorisiyle ilgili yaplan tm aratrmalarn zeti niteliindedir (Naglieri, 2001). Carroll (1995) PASS teorisini iki adan eletirmitir. Birincisi planlama, algsal hz (perceptual speed) ile daha iyi tanmlanabilir. kincisi ise kullanlan leklerin faktr analizlerinin yetersiz olmasdr (Kaufman, 2000). Keith ve Kranzler (1999) yaptklar aratrma sonucuna gre CASn standardizasyonunda kullanlmas gereken istatistiksel ilemlerin farkl olmas gerektiini savunmulardr. Yaptklar hiyerarik oklu rneklem dorulayc faktr analizini (Hierarchical multi-sample confirmatory factor analysis) destekleyen sonular aada gsterilmitir. CAS 5-17 ya aralndaki ocuklar iin ayn zellikleri lmektedir. Hiyerarik olmayan modelle incelendiinde PASS modeli ok uygun olmaktadr. CAS ile llen yaplar birbiriyle ilikili ve birbirinin stndedir.
97

 Gerekte Planlama ve Dikkat faktrleri birbirinden ayrlamaz Korelsyonlu PASS modeline gre, seviyeli hiyerarik model, CAS yapsn daha iyi aklamaktadr. PASS faktrleri, birazck bilisel yeteneklerin genel faktr ve

psikometrik g ile aklanabilir. Planlama ve Dikkat faktrleri geni olarak g ile beraber daha az genel faktrlerle aklanmaktadr. Planlama, E zamanl ve Dikkat faktrleri ok az kendine zg varyansa sahiptir. Bu yaplar ifade eden lek puanlar ayr ayr yorumlanamaz. Ardl, Planlama ve Dikkat yaplarn temsil eden puanlar ayr olarak yorumlanabilir.(Kranzler ve Keith, 1999) Keith, Kranzler ve Flanagana gre (2001) CAS gnin psikometrik lmn yapan Cattell-Horn-Carroll(CHC) teorisine gre, zellikle ilem hz, ksa sreli hafza ve akc zeknn deerlendirmesinde daha kolay ve daha anlalr sonular vermektedir. Fakat Naglieri (1999) bu grleri reddederek CASn geerlilii ile ilgili almalar sadece faktr analizine dayal olmayp bu konuda ok kapsaml almalarn yapldn vurgulamtr. Kotarsky ve Mason (1998)a gre, CAS zel eitime ihtiya duyan ocuklarn belirlenmesinde eitim ve klinik uzmanlarnn kolayca uygulayabilecei ve yaygn olarak kullanlabilecek potansiyele sahip bir test zellii tamaktadr. Gindis (1996) CASin geleneksel leklere alternatif olacan ifade etmektedir. Bunun yannda Roodin (1996) PASS teorisini zerine youn almalar yapldn vurgulayarak teorinin deneysel dayanann gl olduunu ifade etmektedir (Naglieri, 1999). PASS teorisi ile ilgili aratrmalarn en yeni zeti CAS Deerlendirilmesinin Temelleri ve CAS Yorumlama Elkitabnda bulunabilir (Naglieri, 1999).

1.9. stn Zekl ocuklarn Tanm ve CAS

Belirsiz stn tanmlar ve ok farkl tanlama prosedrlerinin sunulmas eitimciler ve danmanlar iin bu alann karmak ve iinden klmaz bir bilmeceye
98

dnmesine neden olmutur. stnlerin tanlanmas, yerletirilmesi ve uygun hizmet almas konusunda stnln tanm ve stnleri belirlemede kullanlacak lme aralar iki nemli engel olarak grlmektedir (Clasen, Middleton,&Connell, 1994; Maker, 1996; Pfeiffer, 2003; Sarouphim, 1999). Pfeifferin (2003) yapt aratrmaya gre, stnler konusunda uzman 64 kiinin %94 stnlerin tanm ve kavramsallatrlma konusunu birinci problem ve stnlerin tanlama srecini de ikinci problem (%41) olarak belirtmilerdir. Farkl kltrden gelenlerin, dk sosyo-ekonomik dzeyine sahip olanlarn ve anadili kullanma becerisi yetersiz olanlarn tanlanmas ve deerlendirilmesi konuyu daha da zorlatrmtr (Bracken&McCallum, 1998; Ford & Harmon, 2001; McCallum, Bracken, &Wasserman, 2001). Eit ve eksiksiz tanlama, tm stn rencilerin servislere, programlara ve kaynaklara ulamalarndaki adaleti salayacaktr. lk aratrmaclara (Terman, Hollingworth gibi) gre, stnlk, zihinsel g veya basite IQ olarak tanmlanmaktayd. stnlk kavram ile zihinsel stnlk e anlaml olarak kullanlmaktayd. Bu aratrmaclara gre tanlama iin minumum IQ puannn standart olarak belirlenmesi gerekmekteydi (Bracken ve Brown, 2006). Artk gnmzde, kiinin stn birey olma niteliini kazanmas iin, sadece yksek zek dzeyine sahip olmas yeterli deildir. Genelde stn bireyin birbiriyle etkileim halinde olan zellik kmesine sahip olduu kabul edilmektedir. Bu kmelerden birincisi genel ve zel yksek yetenek dzeyidir. Genel yksek yeteneklerden; soyut dnebilme, szel ve saysal muhakeme, bellek, szck akclk ve bilgilerin hzl, salkl ve seici olarak anmsanmas kastedilmektedir. zel yeteneklerden ise mzik, resim, bale, heykel, sinema, tiyatro, oyunculuk gibi sanat ve fen, matematik, kimya, fizik gibi teknik alanlardaki yetenekler amalanmaktadr. kinci zellik kmesi olarak, yeni dnceler oluturup bunlar yeni sorunlarn zmnde uygulayabilme yetenei olan yaratclk ileri srebilir. nc zellik kmesi olarak ise, bir ii bandan sonuna kadar gtrebilecek yksek gdlenme, yani buradaki anlamyla stn i, grev yklenme yeteneinden sz edilebilir. Bundan azimli, sabrl, kararl olma ok alabilme ve kendini belirli bir ie adayabilme kapasitesi, nemli bir iin stesinden gelebileceine ilikin bireyin kendisine olan inanc, gveni, baarma drtsne sahip olmas kastedilmektedir (Davaslgil, 2004).

99

stn yetenekli ocuklarn ileride nemli roller oynayacak yetikinler haline getirilebilmesi iin ncelikle onlarn erkenden bulunmas ve doru tan konulmas gerekmektedir. Bu ocuklarn bazlar stn geliimleri ve baarlar ile kendilerini daha kolay tannabilir hale getirmektedir. Fakat, bazlarnn yetenekleri eitli nedenlerden tr gizli kalmaktadr. Gerekten stn olan yeteneklerini bir trl ortaya koyamamlardr. Her toplumun her kuanda byle gizli kalm, kefedilmeden eriyip gitmi pek ok yetenekli birey bulunmaktadr. Sosyal, ekonomik ve kltrel dzeyi dk ailelerde, aznlk gruplarnda, okula gidememi ya da ok erken ayrlmak zorunda kalm olanlarda stn yeteneklerin fark edilmesi daha g olmaktadr. Hatta okula devam edenler arasnda farkna varlmayp tersine kanlarla damgalanm, gerek yetenekleri sonradan ortaya km olanlar bulunmaktadr. Galton, Churchil, Edison bu gruba verilebilecek en nemli rneklerdendir. Bu bakmdan stn yeteneklilerin seimi nemli bir konu olmaktadr (zsoy ve dierleri, 1989). stn zekl ocuklara has zellikleri saptamak iin ilmi metotlar ve eitli lekler kullanmlardr. Bunlar ksaca aadaki ekilde sralamak mmkndr. 1. eitli grup ve bireysel zek testleri. (a) Dile dayanan zek testleri, (b) Dile dayanmayan, dili gerektirmeyen zek testleri, 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Standart bilgi ve balar testleri. Kiilik testleri ve envanterleri. Sosyal olgunluk testleri. Teorik, ekonomik, estetik, politik ve dini lekler. Sosyometrik teknikler. Vaka incelemeleri eitli kiisel kaytlarn incelenmesi. Anketler. Gzlemler. eitli zellikleri len lekler. Takip aratrmalar.
100

13. mlakatlar.

Ana baba, retmen, renci ve renci yaknlar ile yaplan

Aratrmaclar mmkn olduu kadar yukarda yazl testler, lekler ve tekniklerin hepsini veya ounu kullanmlar ve bulduklar sonular daima normal ocuklarla mukayese etmilerdir. Aratrma srasnda zellikleri lmeye

yarayanlarn kullanlmasna devam edilmi, yaramayanlarn ayrlmasna ve yeniden gzden geirilerek gelitirilmesine allmtr. 1921 ylnda bu maksatla kullanlan testler,lek ve teknikler ile 1964 ylnda kullanlanlar mukayese edildiinde bu fark ok ak olarak grmek mmkndr. Fakat kullanlan metotta esasl bir deiiklik grlmemitir (alar, 2004). stnl genel zihinsel yetenek olarak gren tek boyutlu gre baz teorisyenler kar kmtr. Bazs (Renzulli & Reis, 1997 gibi) zihinsel olmayan faktrleri de gz nne alarak kapsam geniletmitir. Baz aratrmaclar ise zeka kavramn geniletmeye almlardr. Bu tr almalara oklu zeka teorisi

(Gardner, 1993), ana bileen kuram (Sternberg, 1997), Cattell-Horn-Carroll teorisi(CHC; McGrew, 2005) ve PASS teorisi (Naglieri & Das, 1997) rnek olarak verilebilir (Volker, Lopata, Ve Cook-Cottone, 2006). Luriann nropsikolojik modeline dayanan PASS teorisi, Naglieri ve Das (1997) tarafndan Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) testiyle ilevselletirilmitir. ou geleneksel test szel kazanlm bilgiye dayanrken CAS daha ok sre odakldr. (process-oriented). Testin daha az kazanlm bilgiye nem vermesi aznlk ve ekonomik dezavantaj olan ocuklarn deerlendirmesi iin olumlu katk salamaktadr (Naglieri & Kaufman, 2001). CAS, iki seviyeli model sunmaktadr. st seviyede genel zeka; alt seviyede ise drt PASS becerisi (Planlama, Dikkat, E zamanl ve Ardl Bilisel lemeler) bulunmaktadr (Volker, Lopata, Ve CookCottone, 2006). CAS in drt lei de stnln deerlendirilmesi iin gerekli olan bilisel ilemlerin deerlendirilmesine imkan salar. CAS, bilisel ilemlerin geni kapsaml bir ekilde lmne olanak salar ve geleneksel zek testleriyle llemeyen bilisel alanlarda stn olan bireyleri belirleyebilir. llen fonksiyonlarn daha geni kapsaml olmas, geleneksel testlerle belirlenenlere gre daha eitli alanlarda stn olan ocuklarn belirlenebilmesine imkan salamaktadr (Naglieri ve Das, 1997). Bu amala Naglieri ve Das (1997) Amerikada stn ocuklardan oluan bir rneklemde ocuklarn CAS performanslarn incelemilerdir. Bu renciler, devam ettikleri okullardaki farkl uzmanlk alanlarndan olan ekiplerce
101

yaplan tanmlamalara gre belirlenmilerdir. Bu ekipler, retmenlerden topladklar bilgileri, baar test puanlarn, zek test puanlarn kriter olarak kullanmlardr. rneklem, %50.9u erkek, %49.1i kz olmak zere 173 kiidir. rneklem 8-17 yalar arasnda dalm gstermektedir. stn ocuklarn oluturduu bu rneklemin CAS tam lek standart puanlar (E Zamanl ve Ardl leklerde olduu gibi) ortalamann bir standart sapmadan biraz daha zerinde olarak belirlenmitir. Planlama ve Dikkat leklerinin puan ortalamalar, standart sapma norm ortalamalarndan yaklak te iki orannda daha yksektir. Bu sonulara gre stn olarak tanmlanm olan ocuklar, CASin PASS leklerinden her birinde yksek puanlara ulamam olabilmektedirler. CAS E Zamanl ve Ardl lekleri, bu ocuklar belirlemek iin kullanlan geleneksel IQ testlerine ok benzemektedirler. Bu nedenle E Zamanl ve Ardl lek puan ortalamalarnn daha yksek olmas beklenmektedir (Naglieri ve Das, 1997).

102

BLM 2 ALIMAYA LKN YNTEM

Bu blm, Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) 12 ya Trk ocuklar zerinde yaplan n norm almalarndaki; aratrma modeli, evreni, rneklemi, veri toplama aralar ve verilerin toplanma ekli hakkndaki bilgileri kapsamaktadr.

2.1. Aratrma Modeli

Bu aratrma; Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) 817 Ya Bataryas kullanlarak 12 ya ocuklarnn bilisel ilemlerdeki mevcut durumlarn belirlemeyi amaladndan tarama modelindedir. Belirlenen alt amalar dnldnde ise, 12 ya grubunu kapsad iin tarama modelinin kesit alma yaklamna ve ayrca, bir takm deikenlere gre belirlenmi farkl gruplar karlatrldndan, ilikisel tarama yaklamna uygun olarak dzenlenmitir.

2.2. Evren
Bu aratrmann n norm almalarnda, 12 yandaki rencilere Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) 817 Ya Bataryas uygulanmtr. CAS 12 Ya Standart ve Temel Bataryasnn Trkiye n normlarn elde etmek iin evreni, 2005 2006 retim ylnda stanbul ilindeki zel ve devlet ilkretim okullarna devam eden 12 yandaki renciler oluturmaktadr.

2.3. rneklem
Aratrmann yaplaca ileler ve o ilelerdeki okullarn belirlenmesinde, T.C stanbul Valilii l Milli Eitim Mdrlne bal olan zel ve devlet okullar esas alnmtr. alma gruplarn oluturmak iin renci ve okul seimi random (rastgele) usul ile belirlenmitir. CAS gelitirilirken, 817 yalar arasnda bulunan ocuklardan her ya iin 200 ocuk rneklem olarak seilmitir. Ayrca, 57 yalar iin hazrlanan formun standardizasyon almasnda ise her ya iin 300 ocua uygulama yapld da ifade edilmitir. Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) ABDdeki rneklem seme ve uygulama sreci Aklama ve Yorumlama El Kitabnda ayrntl olarak
103

anlatlmtr. ABDdeki rneklem saysna bal kalarak bu alma iine 200 renci rneklem iin hedeflenmitir. Bu almada kullanlan rneklem, 20062007 retim ylnda stanbul ilindeki zel ve devlet ilkretim okullarna devam eden 12 yandaki 202 renciden olumaktadr Ayrca, stn zekal rencilerle normal zeka blm snrlar iindeki rencilerle karlatrmak iin Rehberlik Aratrma Merkezleri tarafndan belirlenen 30 stn zekal renciye CAS uygulanarak aratrmaya katlmtr. CAS, teori tabanl ve bireysel uygulanan bir lme aracdr. Aratrmann salkl yrtlebilmesi amacyla uygulamalar, lme aracna ve aracn dayand teorik bilgiye hkim olan aratrmac tarafndan gerekletirilmitir. Standardizasyon, testin uygulama ve puanlama ilemlerinin aynln (deimezliini) belirler. Bir testin standardize edilebilmesi iin sorularn, belirli, deimez ortam ve koullarda, testin lmeyi hedefledii grubu temsil eden deneklere uygulanmas gerekir (Aiken,1976). Standardizasyon, test koullarnn aka belirlenmesi; ilemlerin nesnel ve ayn olmas demektir. Standardizasyonda, lmeyi amaladmz bireyleri en iyi temsil edecek rneklem(ler)in seilmesi nemlidir. Byle bir grup, random (sekisiz) rnekleme yoluyla elde edilir. Random rneklemede evrendeki her birey eit seilme ansna sahiptir (ner, 1997: 13). Bu aratrmann n norm almalarnda istatistiksel adan anlaml sonular bulmak amacyla, rneklem seilirken evren ile benzer zellikleri tamas gz nnde bulundurulmutur. rneklem grubunu oluturan 202 ocuun; zek blm, sosyoekonomik ve kltrel dzey asndan oranlarnn normal dalm yanstmas hedeflenmitir. Tm bu sebeplerden dolay, uygulamann yaplaca okul trleri ve bu okullarda renim gren ocuk oranlar random olarak belirlenmitir. Faktr analizine ilikin verilerin bu tr analiz iin uygun olup olmadna ve rneklem byklnn yeterli olmasna karar verilmesi gerekmektedir. Buna karar verilirken de kullanlan en yaygn ve kullanl olan lt, deikenlerin homojenlii konusunda fikir veren Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ltdr. KMO ltlerini izelge 1deki gibi zetlemek mmkndr.

104

Tablo 4.

KMO ls ve nerilen Deer (Sharma,1996) nerilen Deer Olaanst yi Orta Kabul Edilebilir ok Kt Kabul Edilemez KMO ls olarak elde edilen deerlerin .60dan yukar kmas faktr

KMO ls .90 .80+ .70+ .60+ .50+ .50 alt

analizinin yaplmasnn uygun olduunu gstermektedir (Sharma, 1996:685). Aratrmada elde edilen KMO deerinin ,842 olmas bu almann rneklem byklnn yeterli olduunu gstermektedir. 2.3.1. rneklem Listesi Aratrmann rneklemi daha nce de belirtildii gibi stanbul ilinin 32 ilesinde yer alan okullarndan random (rastgele) usul ile yaplan seimler sonucunda oluturulmutur. ncelikle random usulyle ileler seilmi daha sonra da seilen ilelerden yine randon olarak bir devlet okulu bir zel okulu seilmitir. Seilen okullardan rastgele rencilere uygulama yaplmtr. Seilen okullarda uygulama yapabilmek iin l Milli Eitim Mdrlnden izin alnmtr. zin belgesi Ek IIde ayrca gsterilmitir. Uygulama yaplan ileler ve ilkretim okullarnn listesi aada sralanmtr. Bahelievler (Kocasinan O- zel Aka Koleji), Bakrky (Mevlana Ozel Eitimciler O), Beikta (Dikilita Mehmetik O- zel stanbul O), Beykoz (Halide Edip O-zel Beykoz Doa O), Esenler (Ressam evket Da O- zel Glten Nakipolu O), Fatih (Atikali O- zel Sultan Fatih O), Kathane (Ziyapaa O-zel Sadabat O), Saryer (Dumlupnar O-zel Tarabya Ufuk O), ili (Atatrk O- zel Boazii O), mraniye (30 Austos O- zel Akumut O), skdar (Halil Rt O- zel amlca O)

2.4. Veri Toplama Aralar

Aratrma boyunca verilerin topland lme aralar aadadr. 1. Kiisel Bilgi Formu
105

1. 2. 3.

Bilisel Deerlendirme Sistemi 817 Ya Bataryas WISC-R Testi Ravenn Standart Progresif Matrisler Testi (RSPMT)

Aada bu lme aralarnn her biri ile ilgili bilgi verilmitir. 2.4.1. Kiisel Bilgi Formu Aratrmaya katlan ocuklarn demografik zellikleri hakkndaki bilgileri elde etmek amacyla aratrmac tarafndan hazrlanmtr. Bu form ocuun velisi tarafndan dolduracak sorulardan olumaktadr. Bilgi formu; ocuklarn demografik zelliklerini belirlemeye ynelik bilgiler ve ailenin demografik zelliklerini belirlemeye ynelik bilgiler olmak zere ikiye ayrlmtr. Formda bulunan sorular; ocuun ad soyad, ocuun doum tarihi, cinsiyeti, daha nceden okul ncesi eitimden yararlanp yararlanmad, yararland ise sresi, aile yaps, karde says, ailenin gelir dzeyi, annenin ya, annenin ocuun doumu srasndaki ya, annenin eitim dzeyi, annenin alma durumu, babann ya, babann eitimi, ocuun okul baars eklinde bir sray izlemektedir. Bu formun bir rnei Ek-1de sunulmutur. 2.4.2. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) 817 Ya Bataryas Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) bu aratrmann ana konusunu oluturmaktadr ve birinci blmde ayrntl olarak tantlmtr. 2.4.3. WISC-R Zek Testi Wechsler revizyondan geirilmi ocuklar iin zek lei (WISC-R) 1974 ylnda Wechsler ocuklar Zek lei (WISC)in revizyonundan geirilmesi ile elde edilmitir. Alt ya ile on alt ya on bir ay arasndaki ocuklarn zek dzeylerini lmektedir. Bu revizyonda, WISCin yaps geni lde ayn kalm, zaman iinde deiiklie uram maddelerle, ayrt edici gc dk olduu anlalan maddeler karlp yerine yenileri konmutur. Ayrca testlerin uygulama sralar da deitirilerek, szel ve performans testler kartrlarak el kitabnda belirtildii sra iinde verilmesi kural gelitirilmitir. WISC-R testi 12 alt lekten olumaktadr. Bunlarn iki tanesi yedek olarak kullanlmakta, zek blmnn hesaplanmas 10 alt lek zerinden hesaplanmaktadr (Savar ve ahin, 1988).
106

WISC-R farkl zihinsel ilevleri deerlendiren testlerden olumaktadr. Bu testler gittike zorlaan sorular ierir. Szel ve Performans olmak zere iki blme ayrlmtr. Szel Blmde, Genel Bilgi, Yarglama, Aritmetik, Benzerlikler, Szck Daarc ve Say Dizisi olmak zere alt test; Performans Blmnde, Resim Tamamlama, Resim Dzenleme, Kplerle Desen, Para Birletirme, ifre olmak zere alt test vardr. Say Dizisi ve Labirentler yardmc alt testlerdir. Testin puanlama kurallar objektiftir. Alt testlerden alnan ham puanlar standardizasyon grubunda ayn ya dalmndaki deneklerin aldklar puanlarn dalmna gre hazrlanm cetvellere baklarak standart puanlara evrilir. Standart puanlarn toplamlar Weschler tarafndan dzenlenmi ayr bir cetveldeki IQlarla belirtilir. Bu ekilde lekten Szel IQ, Performans IQ ve Toplam IQ olmak zere elde edilir (Korkmazlar 1994). Savar ve yapmtr.
2.4.4. Ravenn Standart Progresif Matrisler Testi (RSPMT)

ahin (1988) Trk ocuklar iin uyarlama almalarn

Bu test, Raven Progresif Matrislerin (RPM: Raven Progresif Matrices) alt testinden biridir. RSPMT 1938de gelitirilmi olup, 1947 ve 1956 yllarnda alt testte baz kk deiiklikler yaplmtr. RSPMT dier iki teste gre daha yaygn olarak kullanlmakta olup (Raven ve ark. 1993) gelitirildii yldan itibaren 1600 civarnda aratrmaya konu olmutur (Raven 1989). RSPM testi dier iki alt testten farkl olarak erken ocukluk dneminden yalla kadar olan geni ya aral iindeki bireylere uygulanabilmektedir (Raven 2000). 1938 ylnda gelitirilen RSPMT test kitapnda toplam 60 madde vardr. Test maddeleri anlamsz ekillerden olumaktadr. RSPMTde 5 set (A, B, C, D ve E) ve her bir sette 12 madde vardr. Her maddede bir ksm eksik olan problem ekil ve bir tanesi bu eksik ksm tamamlayan seenek ekiller vardr. lk iki set olan A ve B setlerinde seenek ekiller 6ar tane, daha sonraki C, D ve E setlerinde ise seenek ekiller 8er tanedir. Her bir setteki ilk madde denein rahatlkla zebilecei problemlerdendir. Fakat birinci setten beinci sete doru ve her set iinde de ilk maddeden son maddeye doru testin glk derecesi artmaktadr. RSPMT uygulayc tarafndan deneklere bireysel olarak veya grup halinde uygulanabilmektedir. RSPMTde her set iin bir puan, puanlarn toplamndan bir

107

toplam puan hesaplanmaktadr. Testten alnabilecek en yksek puan 60dr. RSPMde ayrca testi tamamlama sresi puan hesaplanabilmektedir (Kiri ve Karaka, 2004).

2.5. Verilerin Toplanmas

Bu alma, 2004 ylnda stanbul niversitesi Hasan li Ycel Eitim Fakltesinde bulunan, zel Eitim Blm stn Zekllar Eitimi yksek lisans program kapsamnda doktora tezi olarak yaplmtr. Buna bal olarak, CAS deerlendirme balanmtr. Uygulamalar, 20062007 retim yl sresince stanbul ili snrlarnda bulunan ve tesadfen seilen semtler ve o semtlerdeki okullarda yaplmtr. Bu almalar aratrmacnn kendisi tarafndan bireysel olarak gerekletirilmitir. Tatil dneminde gerekleen uygulamalar srasnda velilerin bilgi formunu hemen doldurmalar salanm, eitim kurumlarnda yrtlen almalar srasnda ise velilere bir haftalk sre verilmitir. Kiisel bilgi formlar geri toplanrken uygulama yaplan okullarn idari ve rehberlik servisleri ve snf retmenlerinden yardm alnmtr. aracnn 12 ya grubu iin standardizasyon almalarna

2.6. Verilerin Analizi

Aratrmada uygulanan testlerin puanlanmas sonucunda elde edilen verilerin istatistik analizleri iin SPSS for Windows (Statistical Package of Social Sciences) program 14,0 srm kullanlmtr. Uygulama almasnn her aamas iin kullanlan farkl istatistik teknikler ilgili blmlerde verilmitir. 2.6.1. rneklemin Demografik zelliklerini Belirleme rneklemde yer alan ocuklarn demografik zelliklerini belirlemek amac ile aratrmac tarafndan gelitirilen Kiisel Bilgi Formundan yararlanlmtr. Buna gre; cinsiyet, ya, eitim kurumlarnn zellikleri, okul ncesi eitim alma, okul ncesi eitim alma sresi, ailenin gelir dzeyi, ailenin yaps, annenin ya, annenin ocuun doumu srasndaki ya, annenin eitim dzeyi, annenin alma durumu, babann ya, babann eitim durumu, karde says ve ocuun okul baars

108

eklinde sralanm olan deikenlerin frekans ve yzde dalm sonular verilmitir. 2.6.2. Gvenirlik (Reliability) Gvenirlik bir lme aracnn lt eyi tutarl, kararl bir ekilde lmesi biiminde tanmlamaktadrlar (zgven, 1994). Gvenirlikte u noktalara zen gsterilmelidir.(Uysal, 1975) Gvenirlik bir l aracnn sonular ile ilgilidir. Bylece de gvenirlik durumdan duruma, gruptan gruba farkllk gsterebilir. rnein ikinci snflara uygulanan bir testin gvenirlik katsays, drdnc snflarnkinden farkl olabilir. Gvenirlik bir tr ifade eder. Deiik gvenirlik trleri vardr ve her biri farkl amalar iin yararl olabilir Gvenirlik, geerlilik iin gereklidir, fakat yeterli deildir. Bir test lmek istediini lyor ancak devaml-tutarl bir lm vermiyorsa bu test geerlidir; ancak gvenilir olmadndan kullanlamaz. Geerlilikten farkl olarak gvenirlilik tamamen istatistiksel bir kavramdr. Gvenirlik katsaysnn deeri -1.00 ile +1.00 arasnda deiir (Balc, 2005: 100). Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) ile ilgili gvenilirlik almalarnda; ncelikli olarak her bir alt test iin madde aritmetik ortalamalar ve standart sapma sonular belirlenmitir. Test-tekrar test gvenilirlik katsaylar, lmenin standart hatas ve i tutarllk katsaylar, hem Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) Tam Puan iin, hem drt ayr PASS lei iin ve hem de her bir lein iinde yer alan er tane (toplam 12) alt test iin hesaplanmtr. 12 alt test ile Standart Batarya oluturulurken, drt PASS leinin her biri ikier alt teste indirilerek Temel Batarya oluturulmaktadr. Sz konusu hesaplamalar her iki batarya iin de ayr ayr yaplmtr. Test-tekrar test gvenilirlii ve Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) puanlarnn tutarll, rneklem grubundan rastgele seilen 32 ocuk zerinde incelenmitir. Seilen bu 32 ocuun her birine ortalama 15 gn arayla ikinci kez Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) uygulanmtr. ki uygulamann sonucunda
109

hem Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) Tam Puanlar hem de alt testler baznda ilikili grup t testi yaplmtr. Bylece Pearson arpm momentleri korelsyon katsaysna dayal korelsyon devamllk katsays belirlenmitir. Test-tekrar test uygulama sonular her bir alt testte yer alan kurall ve kuralsz uygulamaya gre kaydedilmitir. Kurall ve kuralsz uygulamalara gre elde edilen toplam puanlarn birbiri ile ilikisine baklm ve elde edilen puanlar arasnda anlaml bir ilikinin olup olmadna baklmtr. Ayrca, alt testler iki ayr yarya blnm ve bu iki ayr yarnn kurall ve kuralsz uygulamalar da karlatrlmtr. Bylece paralel testler yntemine gre puanlar arasnda anlaml bir ilikinin olup olmadna baklmtr. Elde edilen sonulara dayal olarak tane ayr i tutarllk katsays bulunmutur. Bunlar Cronbach-Alfa, Spearman-Brown ve Guttman katsaylardr. Ortalama r deerinin hesaplanmasnda CAS Yorumlama El Kitab kaynak olarak kullanlmtr. lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda ise ortalama r deeri kullanlmtr. lmenin Standart Hatalar ya gruplar asndan rneklem

byklklerindeki farkllklara yorumlamak zere arlkl ortalama kullanlarak hesaplanmtr. Gvenirlik ne kadar yksek olursa lmenin Standart Hatas o kadar kk olur (Naglieri ve Das, 1997). Bilisel Deerlendirme Sistemi gvenirlik katsaylarnn belirlenmesinden sonra madde analizi ilemleri yaplmtr. Alt test toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri iin srasyla madde-toplam ilikilerini belirlemek iin madde toplam katsays (Item-total) ve madde-kalan (item-remainder) katsays bulunmutur. Daha sonra, madde ayrt edicilik deerlerini ve madde glk derecelerini belirleme ilemlerine geilmitir. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen tekniklerin en az birinden ve istatistiksel adan da yine en az 0,05 dzeyinde anlaml olmak zere sonu vermesi gerekmektedir. Bilisel Deerlendirme Sisteminde (CAS) yer alan alt testlerin srasyla, alt test maddelerinin (itemlerinin) aritmetik ortalama ve standart sapma sonular, testtekrar test devamllk katsaylar, i tutarllk katsaylar, lmenin standart hatas deerleri, alt testin iki ayr yarsnn kurall ve kuralsz uygulamalar ve madde analizi ilemlerinin sonular tablolar halinde verilmitir.

110

2.6.3. Geerlik (Validity) Geerlik, lmek istenen eyin llebilmi olma derecesi, llmek istenenin baka eylerle kartrlmadan llebilmesidir (Karasar, 1984). Nunnally ve Bernsteina (1994) gre, lme aracnn bilimsel yararlln ifade eden geerlilik, lmeyi amalad eyi ne oranda lebildiini belirtir (Naglieri, 1999). Messick (1989) geerlilii, test sonularna dayanan yorumlarn ve karmlarn uygunluunu ve yeterliliini, deneysel kantlarn ve teorik yapnn ne derecede desteklediini deerlendiren btnleik yarglama eklinde tanmlamtr. Deneysel kantlar ifade eden faktr analizi gibi istatistiksel ilemlerden nce teorik yap dikkate alnmaldr (Das, 2005). Uysala (1975) gre geerlilikte aadaki hususlara dikkat edilmelidir. Geerlik, l aracna ilikin bir nitelik olmayp aksine aracn verdii sonulara ilikindir. Geerlik, bir seviye bir derece gsterir. Bir aracn geerlii vardr ya da yoktur demek uygun olmaz. Bir testin lme aracnn sonularnn geerlii, geerlik dzeyi dktr denmesi daha doru olur. Geerlik dzeyi bir amaca ilikindir. Bir lme arac hangi ama iin gelitirilmise onun iin kullanlabilir. Her ama iin kullanlamaz. Bir lme arac muhakeme yeteneini lmek iin hazrlanmsa, ancak muhakeme yeteneini lmek iin kullanlmaldr. Bu ara ezberleme gcn lmede kullanlrsa, aracn geerlik katsays dme gstermelidir (Balc,2005: 102). Kapsam Geerlii (Content Validity) Turguta (1987) gre kapsam geerlilii, bir lme aracnn konular ve buna ilikin davranlar ne kadar iyi lmekte olduunun kararlatrlmas olaydr. Bunun iin de test ieriinin llmesi istenen konu ve davranlarla karlatrlmas yaplr. Bu bir anlamda lme aracnn ieriinin hangi evrenden nasl bir rnekleme seildiinin test edilmesi olaydr (Balc, 2005: 105). Baka bir ifadeyle, testte yer alan itemlerin, deerlendirilmekte olan alanlar ne dereceye kadar temsil edebildii ile ilgilidir. Her bir alt testin, ait olduu PASS lei ile ilikisi ve bu alt testin kendi toplam puanndan yola karak dzeltilmi olan ilikileri verilmektedir (Naglieri ve Das, 1997). Bundan dolay, geerlik ilemleri srasnda, ncelikli olarak CAS alt

111

testlerinin birbirleri ile olan ilikileri incelenmitir. Daha sonra lekleri oluturan alt testlerin lek iindeki ilikileri ele alnm ve bu nedenle de, ayn bilisel ilemi lmek iin bir lek altnda ele alnan er alt testin arasndaki ilikiye baklmtr. Bu ilemler srasnda Pearson arpm momentleri korelsyon katsays kullanlmtr. Yap Geerlii (Construct Validity): Yap, birbirleriyle ilgili olduu dnlen belli elerin ya da eler arasndaki ilikilerin oluturduu bir rntdr. Bir lein yap geerliini belirleme sreci bir lde, bilimsel kuram gelitirme sreciyle ayndr (Tekin, 1991). Bu tr geerlikle ilgili bulgular, geliimsel deimeleri ve faktr analizini kapsar (Naglieri,1997). CASin yap geerlii almalarnda faktr analizine ait bulgular ele alnmtr. Faktr analizi sonularna gre Trkiye rneklemi ile Amerika rneklemi sonular karlatrlabilmitir. Aratrmann rneklemini oluturan ocuklarn sahip olduklar demografik zelliklere gre CAS alt testleri, temel ve standart batarya ortalamalar arasndaki farkllklar snamak zere ilikisiz grup t testi ve tek ynl varyans analizi (ONE WAY ANOVA) kullanlmtr. ANOVA ilemlerinde anlaml farklln elde edildii durumlarda, farlln hangi ikili gruplar arasndan kaynaklandn belirlemek tamamlayc hesaplama (post-hoc) yntemlerinden LSD Testi kullanlmtr. Kriter (lt) Geerlii (Criterion Validity): Bu geerlik tr, lekten elde edilen puanlarla belirlenen kriter arasnda, gelecekteki veya o andaki ilikiyi incelerler (Mehrens ve Lehmann, 1975: 57). Normal ve istisnai ocuklarda testin baar ve zek ile ilikisi buna bir rnektir (Naglieri ve Das, 1997). Tezbaarana (1996) gre gelitirmekte olduumuz leklerden farkl olan bir lek bulup, bu lekten elde ettiimiz puanlar lt ls olarak kullanabiliriz. Bu ltlere d lt denir. Gelitirilen lekten elde edilen puanlara ise i lt denir. (Akt: Ergin, 2003) CASin kriterle ilikili geerlii u noktalarn aratrlmasyla elde edilebilir; PASS leklerinin baar ve zek testleriyle olan ilikisi (D lt), Strateji kullanm ve strateji kullanm ile planlama alt testleri arasndaki iliki ( lt),

112

 stisnai ocuklarn ( rnein; stn Zekllk, Zihinsel Engel, renme Gl, Travmatik Beyin Hasarlar, Dikkat Eksiklii ve Ciddi Duygusal Bozukluu olanlar) PASS performans (Naglieri ve Das, 1997) CASin kriter geerliine ilikin yukarda belirtilen almalarn tamam Naglieri ve Das (1997) tarafndan gerekletirilmitir. Bu almada ise kriter geerlii almas iin WISC-R Zek Testi, Ravenn Standart Progresif Matrisler Testi (RSPMT) kullanlmtr. Ayrca strateji kullanm ve strateji kullanm ile Planlama alt testleri arasndaki iliki incelenmitir. Uygulama srasnda, rneklemi oluturan 202 ocuun Planlama alt testlerindeki kullandklarn belirttikleri strateji tercihleri kayt formuna kaydedilmi ve bu alt testlerden alnan puanlar ile kullanlan strateji tercihleri arasndaki ilikiye baklmtr. rneklemi oluturan grup ierisindeki dalm incelediimizde Rehberlik Aratrma Merkezleri tarafndan tespit edilen 30 stn zekl ve yetenekli renci haricinde istatistiksel adan anlaml sonulara ulamamzda yeterli olabilecek sayda istisnai ocuk yer almamtr. Bundan dolay, uygulamalardan elde edilecek puan farkllklar farkl niteliklerdeki gruplar asndan ele alnamamtr. stn zekl ve yetenekli rencilerden elde edilen veriler ile normal dalmda yer alan rencilerden elde edilen veriler karlatrlm, ulalan sonular bulgular blmnde yer alan ilgili tablolarda ayrntl olarak verilmitir. 2.6.4. n Norm Bu aratrmada, ncelikle 12 yaa gre Ortalama ve Standart Sapmalarn hesaplanmas (Mean Standard Deviation) ilemleri yaplm, sonrasnda da standart puanlar hesaplanmtr. Yaplan ilemler sonucunda, Standart ve Temel Bataryalarda yer alan leklerin toplam puanlarna ait merkezi eilim ve dalm leklerini gsteren tablolar oluturulmutur. Bunlarn yan sra, Temel ve Standart Bataryalar ile alt testlere ait standart puanlar belirlenerek yalara gre yzdelik puanlar (percentile score) hesaplanmtr.. Aratrma kapsamnda tm sonular ift ynl olarak snanm ve anlamllk dzeyi en az 0,05 olarak kabul edilmitir. Ayrca, ilgili tablolarda 0,01 dzeyinde anlaml kan sonular da gsterilmitir.

113

BLM 3 BULGULAR
Bu blmde aratrmada elde edilen verilerin istatistiksel analizlerine ilikin sonular bulunmaktadr.

3.1. rneklemin Yaps ve Demografik zellikleri

Bu blmde, rneklemde yer alan ocuklarn demografik zelliklerinin frekans ve yzdelik dalm sonular yer almaktadr. Bu bilgiler aratrmac tarafndan gelitirilen Kiisel Bilgi Formundan elde dilmitir. Buna gre elde edilen sonular; ocuun hangi tr eitim kurumuna devam ettii, ya, cinsiyet, okul ncesi eitim alp almama, okul ncesi eitim alma sresi, karde says, aile yaps, annenin ya, annenin ocuun doumu srasndaki ya, annenin alma durumu, annenin eitim dzeyi, babann ya, babann eitim dzeyi, ailenin gelir dzeyi, ocuun okul baars eklinde sralanmaktadr. Tablo 5. Eitim Kurumu Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Eitim Kurumu zel Devlet Toplam f 97 105 202 % 48,0 52,0 100,0

rneklem grubunun devam ettikleri eitim kurumu trne gre frekans ve yzdelik dalmlar Tablo 5te gsterilmitir. rneklem grubunu oluturan ocuklarn % 48i zel bir eitim kurumuna, % 52i ise devlet okuluna devam etmektedir. Tablo 6. Ya Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Ya 0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay f 54 73 48 % 26,7 36,1 23,8

114

10-12 ay Toplam

27 202

13,4 100,0

Tablo 6da ya grubunun aylk dilimlere ayrlmas olas geliimsel farkllklarn daha ayrntl grlebilmesi amacyla 0-3, 4-6 ay, 7-9 ay ve 10-12 ay ekilde ayrlmtr. 12 ya ocuklarnn 0-3 ay aralnda rneklem grubunun % 26.7si, 4-6 ay aralnda rneklem grubunun % 36.1i, 7-9 ay aralnda rneklem grubunun 23.8i, 10-12 ay aralnda ise rneklem grubunun % 13.4 bulunmaktadr. Tablo 7. Cinsiyet Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Cinsiyet Kz Erkek Toplam f 102 100 202 % 50,5 49,5 100,0

rneklem grubunun cinsiyet deikenine gre frekans ve yzdelik dalmlar Tablo 7te verilmitir. Kz ve erkek ocuklar cinsiyete gre dengeli bir dalm gstermektedir. Tablo 8. Okul ncesi Eitimden Yararlanma Deikenine Gre Frekans ve

Yzdelik Dalm Okul ncesi Eitimden Yararlanma Evet Hayr Toplam f 108 94 202 % 53,5 46,5 100,0

Tablo 8de rneklem grubunu oluturan ocuklarn okul ncesi eitimden yararlanma frekans ile yzdelik dalmlar gsterilmitir. Tabloda da grld gibi rneklemi oluturan ocuklarn % 53.5i okul ncesi eitimden yaralanmtr.

115

Bununla birlikte aratrma rneklemini oluturan ocuklarn % 46.5inin okul ncesi eitimden yararlanmadklar grlmektedir. Tablo 9. Okul ncesi Eitimden Yararlanma Sresi Deikenine Gre

Frekans ve Yzdelik Dalm O..E. Yararlanma Sresi Okul ncesi kuruma gitmemi 1 yl 2 yl ve zeri Toplam f 94 67 41 202 % 46,5 33,2 20,3 100,0

Tablo 9da rneklem grubunu oluturan ocuklarn okul ncesi eitimden yararlanma srelerine ilikin frekans ve yzdelik dalmlar verilmitir. ocuklarn %33.2si bir yl sreyle, % 20.3 iki yl ve daha fazla sreyle okul ncesi kuruma devam ederken % 46,5i ise okul ncesi bir kuruma devam etmemitir. Tablo 10. Karde Says Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Karde Says tek ocuk 1 karde 2 ve ok karde Toplam f 24 85 93 202 % 11,9 42,1 46,0 100,0

rneklem grubunu oluturan ocuklarn karde saylarna gre frekans ve yzdelik dalmlar Tablo 10da gsterilmitir. rneklem grubunu oluturan ocuklarn % 11,9u tek ocuk, % 42.1i bir kardee sahip, % 46s ise iki veya daha fazla kardee sahiptir.

116

Tablo 11. Evdeki Kii Says Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Aile yaps ekirdek aile kalabalk aile Toplam f 183 19 202 % 90,6 9,4 100,0

rneklem grubunu oluturan ocuklarn aile yaplarna ilikin frekans ve yzdelik dalmlar Tablo 11de gsterilmitir. rneklem grubundaki ocuklarn %9,4 kalabalk aile yapsna sahipken %90,6s ekirdek aileye sahiptir. Tablo 12. Anne Ya Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Anne Ya 40 ya ve alt 41 ve st Toplam f 167 35 202 % 82,7 17,3 100,0

rneklem grubunu oluturan ocuklarn annelerinin ya ile ilgili frekans ve yzdelik dalmlar Tablo 12de gsterilmitir. Annelerin % 82,7si 40 ya ve altnda iken, %17,3 41 ya ve stndedir. Tablo 13. Annenin Doum Ya Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Anne doum ya 20 yas ve ncesi 21-30 ya 31 ya ve st Toplam f 25 158 19 202 % 12,4 78,2 9,4 100,0

rneklem grubunu oluturan ocuklarn doumu srasnda annenin ya ile ilgili frekans ve yzdelik dalmlar Tablo 13de gsterilmitir. 20 ya ve ncesinde anne olanlarn dalm % 12,4; 21-30 yalar arasnda anne olanlarn dalm % 78,2; 31 ve st olan bir yata anne olanlarn dalm ise % 9,4dr.

117

Tablo 14. Annenin alma Durumu Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Annenin alma durumu almyor alyor Toplam f 142 60 202 % 70,3 29,7 100,0

rneklem grubunu oluturan ocuklarn annelerinin alma durumuna ilikin frekans ve yzdelik dalmlar Tablo 14de gsterilmitir. Buna gre alan annelerin grubun % 29,7sini; almayan annelerin ise grubun % 70.3n oluturduklar grlmektedir. Tablo 15. Annenin Eitim Durumu Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Annenin eitim durumu ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam f 75 34 63 30 202 % 37,1 16,8 31,2 14,9 100,0

rneklem grubunu oluturan ocuklarn annelerinin eitim dzeylerine ilikin frekans ve yzdelik dalmlar Tablo 15te gsterilmitir. Annelerin % 37.1i ilkokul mezunu, % 16.8i ortaokul mezunu, % 31.2si lise mezunu ve % 14,9u yksekokul ve zeri mezunudur. Tablo 16. Babann Ya Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Babann ya 40 ya alt 41 ve st Toplam f 106 96 202 % 52,5 47,5 100,0

118

rneklem grubunu oluturan ocuklarn babalarnn ya ile ilgili frekans ve yzdelik dalmlar Tablo 16da verilmitir. Babalarn % 52,5i 40 ya ve altnda; % 47,5i ise 41 ya ve stndedir. Tablo 17. Baba Eitim Durumu Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Baba eitim durumu ilkokul ortaokul lise y.okul ve zeri Toplam f 50 35 50 67 202 % 24,8 17,3 24,8 33,2 100,0

rneklem grubunu oluturan ocuklarn babalarnn eitim dzeylerine ilikin frekans ve yzdelik dalmlar Tablo 17de gsterilmitir. Babalarn % 24,8i ilkokul, % 17.3 ortaokul, % 24.8i lise ve % 33.2si yksekokul ve zeri mezunudur. Tablo 18. Aylk Gelir Durumu Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Aylk gelir orta alt orta orta st yksek Toplam f 81 53 47 21 202 % 40,1 26,2 23,3 10,4 100,0

Tablo 18de rneklem grubunu oluturan ocuklarn aylk gelir dzeylerine ilikin frekans ve yzdelik dalmlar gsterilmitir. Buna gre, ailelerin % 40.1i orta alt, % 26.2si orta, % 23.3 orta st ve % 10.4 ise yksek gelir dalm aralna denk dmtr.

119

Tablo 19. Okul Baars Deikenine Gre Frekans ve Yzdelik Dalm Okul Baars ok iyi iyi orta zayf Toplam f 40 76 67 19 202 % 19,8 37,6 33,2 9,4 100,0

Tablo 19de rneklem grubunu oluturan ocuklarn okul baarlarna ilikin frekans ve yzdelik dalmlar gsterilmitir. ocuklarn % 19,8inin okul baars ok iyi, % 37,6snn iyi, % 33,2sinin orta ve %9,4nn zayftr.

3.2. Gvenirlik le lgili Bulgular

Anastasiye (1988) gre gvenirlik, bir testin farkl zamanlarda veya e deer itemlerin oluturduu farkl formlarla veya durumlar deerlendirmek iin dier deikenler altnda tekrar uygulanmas sonucunda elden edilen puanlarn tutarldr. Gvenirlik, bir testin i tutarll hakknda bilgi verir. Ayrca lmenin standart hatas gibi yorumlayc istatistik bilgilerinin hesaplanmas iin kullanlr. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) ile ilgili gvenirlik almalarnda; Bilisel Deerlendirme Sistemi Tam Puan iin, drt ayr PASS lei iin ve her bir lein iinde yer alan12 alt test iin test-tekrar testi gvenirlik katsaylar ve i tutarllk katsaylar hesaplanmtr. (Naglieri ve Das, 1997). Gvenirlik, test puannn deiimindeki (varyansndaki) hata orann belirler. Gvenirlik katsays olarak kabul edilen r deerleri, test puanlarnda yansyan bireysel farkllklarn ne oranda gerek farklara, ne oranda ans ya da hata faktrne bal olduunu gsterir. Gvenirlik katsays ykseldike, testte llen farklarn gerek farklar yanstt dnlr. Bu durumda test puanndaki hata pay da az olur. Bylece gvenirlik ve hata kavramlar arasnda ters ynde bir ilikinin varl belirlenir (ner, 1997: 15). Test gvenirliinin bir baka gstergesi de testin hata paydr. zel bir formlle, testin gvenirlik katsays ve standart sapmas kullanlarak lmenin standart hatas hesaplanr. Standart hata puann kk olmas, test gvenirliinin
120

yksek olduu anlamna gelir. Testin standart hatas kk ise elde edilmi olan test puan gerek lme yakndr diye dnlr. (ner, 1997: 15). Test-tekrar test gvenirlii, bir lme aracnn uygulamadan uygulamaya tutarl sonular verebilme, zamana gre deimezlik gsterebilme gc eklinde ifade edilebilir.(Karasar, 1984). Bu ilemdeki tutarllk katsays, eitli puan iftlerinin srekli uyumunu ierir. Elde ettiimiz deerler arasndaki farklarn bykl, tesadf deiiklikler ve uygulamaya bal etkiler, puanlarn ne derece etkilendii konusunda bize bilgi verir (Naglieri ve Das, 1997). Ercan ve Kannn (2004) aktardna gre test-tekrar test yntemi, bir lme aracnn ayn denek grubuna ayn koullarda, nemli derecede hatrlamalar nleyecek kadar uzun, fakat llecek zellikte nemli deimeler olmasna izin vermeyecek kadar ksa bir zaman aralnda ikinci kez uygulanmasn ierir. Buna gre, test-tekrar test gvenirlii ve Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) puanlarnn tutarll, 202 ocuktan oluan rneklem grubundan tesadfen seilen 32 ocuk zerinde incelenmitir. Seilen bu 32 ocuun her birine ortalama 15 gn arayla ikinci kez Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) uygulanmtr. Yaplan iki ayr uygulama sonrasnda, hem Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) Tam Puanlar hem de alt testler baznda likili Grup T Testi yaplarak, korelsyon katsays bulunmu ve iki ayr uygulamann sonular arasndaki farkszlk derecesi belirlenmitir. Korelsyon katsays, iki deiken arasndaki ilikinin derecesi ve yn hakknda bilgi verir. Hesaplanan korelsyon katsaylar -1 ile +1 arasnda deerler alr. Korelsyon katsaysnn +1 olmas iki lm arasnda pozitif ve mkemmel bir iliki olduunu, -1 olmas ise negatif ve mkemmel bir iliki olduunu, 0 ise iliki olmadn gsterir (Tavancl, 2002). Test maddeleri ya da alt test puanlar ile toplam test puanlar arasndaki anlaml korelsyon katsaylar, itutarlk gstergesi olarak ifade edilir. tutarlln temel dayana her lme aracnn belli bir amac gerekletirmek ve bir btn oluturmak zere birbirinden deneysel olarak bamsz nitelerden olutuu ve bunlarn bir btn iinde, bilinen ve birbirine eit arlklarla sahip olduu varsaymdr.(Karasar, 1984) Elde edilen sonulara dayal olarak Cronbach-Alfa, SpearmanBrown ve Guttman olmak zere tane ayr i tutarllk katsays bulunmutur. Cronbach Alfa katsays lek iinde bulunan maddelerin i tutarllnn, homojenliinin lsdr. lein alfa katsays ne kadar yksek olursa bu lekte bulunan maddelerin o lde birbirleriyle tutarl ve ayn zelliin
121

elerini yordayan maddelerden olutuu varsaylr.(zgven, 1994) Cronbach (1951) tarafndan gelitirilen Cronbach-Alfa katsays yntemi, maddeler doruyanl olacak ekilde puanlanmadnda ve her madde iin bir deer dizisine (1-3, 14, 1-5 gibi) gre puanlama yapldnda kullanlmas uygun olan bir i tutarllk yntemidir. (Mehrens ve Lehmann, 1975: 47) Testin iki yars test olarak kabul edilerek arasndaki iliki SpearmanBrown forml ile hesaplanr. Bu tekniin temelinde iki yarmdan oluan her bir test ieriinin eit olduu varsaym bulunmaktadr. (ner, 1997:16). Louis Guttman (1945) gvenirlik katsaysnn alt snrlarn veren alt katsay tanmlamtr. Guttman, formun ksmlar arasndaki doal iliki hakknda varsaymda bulunmadan, katsaylarn gvenirliin alt snrn verdiini ispatlamtr.(Akt: Ercan ve Kan, 2004) Ortalama lmenin Standart Hatas (SH) ya gruplar asndan rneklem byklklerindeki farkllklara aklama getirmek zere arlkl ortalama kullanlarak hesaplanmtr. Objektif test maddelerine verilmi olan cevaplarn analizi, test gelitirmede ve testi daha iyi hale getirmede etkili ve gl bir aratr. (Tekin,1991). nk madde analizi ilemleri, lekteki maddelerin, lein lmeyi amalad bir zellii baka zelliklerle kartrmadan lp lmediini belirleyerek, bu belirleme sonucunda bu tr maddeleri seerek kendi iinde tutarl bir lek oluturmak iin yaplmaktadr (Tavancl, 2002). Bu nedenle, lein gvenirlik katsaylarnn belirlenmesinden sonra madde analizi ilemlerine geilmitir. Alt test toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri iin srasyla; madde-toplam (itemtotal), madde-kalan (item-remainder), madde ayrt edicilik ve madde glk derecelerine ilikin deerler bulunmutur. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi beklenmektedir. Madde-toplam ve madde-kalan korelsyon katsaylar teknikleri para (madde) ile btn arasndaki ilikinin bulunmas yoluyla tutarll belirlemektedir (Tavancl, 2002). Madde-toplam, testten alnan toplam puan ile her bir sorudan alnan puann korelsyonudur. Madde-kalan ilemleriyle ise her bir sorunun deeri toplamdan karlmakta ve geriye kalan deer ile madde arasndaki korelsyon hesaplanmaktadr.

122

Bilisel Deerlendirme Sisteminde yer alan alt testlerin srasyla, alt test maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapma sonular, test-tekrar test devamllk katsaylar, i tutarllk katsaylar, alt testin iki ayr yarsnn kurall ve kuralsz uygulamalar ve madde analizi ilemlerinin sonular tablolar halinde ve bu tablolara ilikin aklamalarla birlikte verilmitir.

3.3. CAS Alt Testlerine likin Gvenirlik almalar

CASi oluturan 12 alt testin her biri iin ayr ayr yaplm olan gvenirlik almalar srasyla aada verilmitir. 3.3.1. Saylar Eletirme (SE) Alt Testi (Matching Numbers) Tablo 20. CAS Planlama leine Ait Saylar Eletirme Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular Ortalama 1,0000 ,9950 ,9901 1,0000 ,9703 ,9257 ,9406 ,9406 ,7921 ,9208 ,8911 ,8762 ,8416 ,7178 ,8960 ,8069 ,9703 ,9455 ,9604 ,7426 ,9158 ,9158 ,8812 ,6980 SS ,00000 ,07036 ,09926 ,00000 ,17019 ,26284 ,23697 ,23697 ,40683 ,27073 ,31230 ,33013 ,36604 ,45118 ,30597 ,39569 ,17019 ,22748 ,19551 ,43830 ,27831 ,27831 ,32437 ,46026 N 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

SE2A SE2B SE2C SE2D SE2E SE2F SE2G SE2H SE3A SE3B SE3C SE3D SE3E SE3F SE3G SE3H SE4A SE4B SE4C SE4D SE4E SE4F SE4G SE4H

123

toplam

20,9307

2,64013

202

Tablo 20de CAS Planlama lei Saylar Eletirme alt testi maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapmalar verilmitir. Alt testte yer alan maddeler kolaydan zora doru sralanmaktadr. Saylar Eletirme alt testinde yer alan maddelerin kolaydan zora doru dizildii tablodaki aritmetik ortalama sonularndan da grlmektedir. Saylar Eletirme alt testi madde ortalamalar bu alt testin madde glk deerini vermektedir. Alt testin toplam glk deeri, toplam puann alt testte yer alan madde saysna blmyle bulunur. Bu ilemin sonunda Saylar Eletirme alt testi toplam puannn glk derecesi 0,872 olarak belirlenmitir. Tablo 21. CAS Planlama lei Saylar Eletirme Alt Testi Devamllk (testtekrar test) Katsaylar Devamllk Katsaylar SE2TOP SE3TOP SE4TOP SE2TOP (Kuralsz) SE3TOP (Kuralsz) SE4TOP (Kuralsz) SETOP I. I. II. II. Uygulama Uygulama Uygulama Uygulama Ortalama SS Ortalama SS 7,5938 6,5625 6,9688 7,5938 6,6875 7,1250 21,1250 ,61484 1,18967 1,14960 ,61484 1,14828 1,00803 2,22522 7,9063 7,2500 7,2500 7,9063 7,2500 7,3125 22,4063

N 32 32 32 32 32 32 32

,29614 0,493 p<,01 ,87988 0,601 p<,01 ,95038 0,746 p<,01 ,29614 0,493 p<,01 ,87988 0,623 p<,01 ,85901 0,736 p<,01 1,72008 0,770 p<,01

Tablo 21de CAS Planlama lei Saylar Eletirme alt testi devamllk katsaylar verilmitir. Bu katsaylara rneklem grubu iindeki 32 ocuktan her birine deiik zamanlarda Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) iki kez uygulanmas suretiyle ulalmtr. rneklem grubu ile yrtlen almalar srasnda alt testlerin sonular zaman snrlamas (150 sn) kuralna uygun olarak kaydedilmitir. Ayn zamanda, ocuk uygulama sresi dolduunda alt testi tamamlayamamsa da

124

uygulama devam ettirilmi ve alt testin ocuk tarafndan tamamland sre ile tamamland sredeki doru saylar ayrca kaydedilmitir. Bylelikle alt testin yukarda belirtilen kurala gre ve kuralsz olarak yaplan uygulama sonular karlatrlmtr. Saylar Eletirme alt testinde tm maddelerin toplamna gre (SETOP) birinci ve ikinci uygulama sonular arasnda 0,01 dzeyinde anlaml iliki bulunmutur ve testin devamllk katsays 0,770dir. Tablo 22. CAS Planlama lei Saylar Eletirme Alt testi Tutarllk Katsaylar Tutarllk Katsaylar Cronbach alpha Spearman-Brown Guttman Ortalama r N 202 202 202 202 r 0,601 0,733 0,465 0,599 p p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 1,671 SH

CAS Planlama lei Saylar Eletirme alt testi iin elde edilen Tutarllk Katsaylar Tablo 22de yer almaktadr. En yksek gvenirlik katsaylar Spearman-Brown katsaysna (0,733), en dk gvenirlik katsays ise Guttman katsaysna aittir (0,465). lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda da ortalama r deeri kullanlmtr. Ortalama r deeri 0,559 olarak hesaplanmtr. Saylar Eletirme alt testinde lmenin standart hata deeri 1,671 olarak belirlenmitir. Tablo 23. CAS Planlama leinin Saylar Eletirme Alt Testi Ayr Blmnn Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler N SE2TOP (Kuralsz) ve SE2TOP (Kurall) SE3TOP (Kuralsz) ve SE3TOP (Kurall) SE4TOP (Kuralsz) ve SE4TOP (Kurall) 202 202 202 r 0,877 0,824 0,808 p p<,01 p<,01 p<,01

Tablo 23de Saylar Eletirme alt testinin , ikinci, nc ve drdnc iteminin kurall ve kuralsz uygulamas sonucunda elde edilen bulgular karlatrlmaktadr. uygulamada da yer alan bulgular arasnda anlaml iliki
125

bulunmutur (p<,01). Dolaysyla kurall yani sreli uygulama ile kuralsz yani sre snrlamas olmadan yaplan uygulamalar arasnda anlaml ilikinin olduu anlalmtr. Planlamaya dayal bilisel ilemin lm iin kullanlan Saylar Eletirme alt testinde sre tutulmas kural, uygulamann kolayl asndan da gereklidir. Tablo 24. CAS Planlama leinin Saylar Eletirme Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Ayr Blmnn Toplam Puanlar Arasndaki likiler N SE2TOP ve SE3TOP (Kurall) SE3TOP ve SE4TOP (Kurall) SE2TOP ve SE4TOP (Kurall) SE2TOP ve SE3TOP (Kuralsz) SE3TOP ve SE4TOP (Kuralsz) SE2TOP ve SE4TOP (Kuralsz) 202 202 202 202 202 202 r 0,300 0,440 0,268 0,261 0,385 0,156 P p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 p<,05

Kurall ve kuralsz uygulama puanlamalar temel alnarak SE2TOP, SE3TOP ve SE4TOP puanlar Tablo 24de karlatrlmtr. Bylece bir testin iki ayr yarsnn paralel test gvenirlii asndan anlaml sonular verip vermediine baklmtr. Tablo 25. CAS Planlama leinin Saylar Eletirme Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular N SE2A SE2B SE2C SE2D SE2E SE2F SE2G SE2H 202 202 202 202 202 202 202 202 Madde Toplam .(a) -,015 ,139* .(a) ,203** ,190** ,224** ,310** ,230** ,170* ,148* ,260** 2,058 2,806 2,806 3,250 108 108 108 108 p<.05 p<.01 p<.01 p<.01 -,023 ,097 1,427 108 p>.05 Madde Kalan Ayrt edicilik t Sd p

126

SE3A SE3B SE3C SE3D SE3E SE3F SE3G SE3H SE4A SE4B SE4C SE4D SE4E SE4F SE4G SE4H
*p<.05 ** p <.01

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

,287** ,390** ,391** ,422** ,255** ,425** ,380** ,332** ,323** ,358** ,293** ,418** ,425** ,262** ,398** ,555**

,237** ,303** ,306** ,348** ,164* ,280** ,299** ,202** ,353** ,282** ,268** ,270** ,318** ,241** ,306** ,406**

3,055 2,946 4,088 4,656 4,232 5,935 4,500 4,869 2,324 3,032 2,806 6,971 3,600 2,723 3,812 9,257

108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01

Tablo 25de alt test toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri srasyla madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri bulunmutur. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi istenmektedir. CAS Planlama lei Saylar Eletirme Alt Testi ikinci, nc ve drdnc itemdeki sekizer adet srann her biri iin yaplan madde analiz ilem sonular incelendiinde ikinci itemdeki 1. madde (SE2A) ve 4. madde (SE2D) hari tm maddelerin en az 0,05 dzeyinde anlaml sonu verdii grlmektedir. SE2A ve SE2D maddelerini ise, tm renciler doru yantlam olduu iin madde kalan, madde toplam ve ayrt edicilik deerleri hesaplanamamtr. 3.3.2. Planlanm Kodlar (PK) Alt Testi (Planned Codes) Tablo 26. CAS Planlama leine Ait Planlanm Kodlar Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular

127

Sorular PKA1 PKA2 PKA3 PKA4 PKA5 PKA6 PKA7 PKA8 PKA9 PKA10 PKA11 PKA12 PKA13 PKA14 PKA15 PKA16 PKA17 PKA18 PKA19 PKA20 PKA21 PKA22 PKA23 PKA24 PKA25 PKA26 PKA27 PKA28 PKA29 PKA30 PKA31

Ortalama 1,0000 1,0000 1,0000 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9950 ,9901 ,9851 ,9901

SS ,00000 ,00000 ,00000 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,07036 ,09926 ,12126 ,09926

N 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202
128

PKA32 PKA33 PKA34 PKA35 PKA36 PKA37 PKA38 PKA39 PKA40 PKA41 PKA42 PKA43 PKA44 PKA45 PKA46 PKA47 PKA48 PKA49 PKA50 PKA51 PKA52 PKA53 PKA54 PKA55 PKA56 PKATOPZ PKB1 PKB2 PKB3 PKB4 PKB5 PKB6

,9901 ,9901 ,9901 ,9901 ,9901 ,9901 ,9851 ,9950 ,9901 ,9901 ,9901 ,9901 ,9901 ,9901 ,9851 ,9901 ,9901 ,9901 ,9901 ,9901 ,9901 ,9901 ,9851 ,9901 ,9901 55,5792 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 ,9950 1,0000

,09926 ,09926 ,09926 ,09926 ,09926 ,09926 ,12126 ,07053 ,09926 ,09926 ,09926 ,09926 ,09926 ,09926 ,12126 ,09926 ,09926 ,09926 ,09926 ,09926 ,09926 ,09926 ,12126 ,09926 ,09926 4,21631 ,00000 ,00000 ,00000 ,00000 ,07036 ,00000

202 202 202 202 202 202 202 201 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202
129

PKB7 PKB8 PKB9 PKB10 PKB11 PKB12 PKB13 PKB14 PKB15 PKB16 PKB17 PKB18 PKB19 PKB20 PKB21 PKB22 PKB23 PKB24 PKB25 PKB26 PKB27 PKB28 PKB29 PKB30 PKB31 PKB32 PKB33 PKB34 PKB35 PKB36 PKB37 PKB38

1,0000 1,0000 ,7673 ,7673 ,7723 ,7822 ,7921 ,7871 ,7970 ,7970 ,7970 ,8020 ,7871 ,8020 ,8020 ,8069 ,8020 ,8168 ,8069 ,7970 ,8020 ,8020 ,7970 ,8119 ,8218 ,8267 ,9901 ,9950 ,9901 ,9901 ,9802 ,9802

,00000 ,00000 ,42359 ,42359 ,42040 ,41379 ,40683 ,41035 ,40321 ,40321 ,40321 ,39950 ,41035 ,39950 ,39950 ,39569 ,39950 ,38777 ,39569 ,40321 ,39950 ,39950 ,40321 ,39178 ,38365 ,37942 ,09926 ,07036 ,09926 ,09926 ,13967 ,13967

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202
130

PKB39 PKB40 PKB41 PKB42 PKB43 PKB44 PKB45 PKB46 PKB47 PKB48 PKB49 PKB50 PKB51 PKB52 PKB53 PKB54 PKB55 PKB56 PKBTOPZ PKTOP

,9802 ,9802 ,8119 ,8218 ,8218 ,8317 ,8366 ,8317 ,8317 ,8267 ,8218 ,8218 ,8317 ,8366 ,8317 ,8366 ,8317 ,8267 48,2772 103,8564

,13967 ,13967 ,39178 ,38365 ,38365 ,37508 ,37062 ,37508 ,37508 ,37942 ,38365 ,38365 ,37508 ,37062 ,37508 ,37062 ,37508 ,37942 14,56235 15,25714

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

Tablo 26da CAS Planlama lei Planlanm Kodlar alt testi maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapma sonular verilmitir. Planlanm Kodlar alt testinde her biri 56 maddeden oluan iki item vardr. Birinci itemi oluturan ilk 56 maddeden (PKA) ilk 3 madde rneklemi oluturan 12 ya ocuklarnn hepsi tarafndan doru yaplmtr. Kalan maddeler ise ocuklar %99 ile %98i tarafndan baarl bir ekilde tamamlanmtr. kinci itemi oluturan dier 56 maddeden (PKB) ise ilk 4 madde ve 6., 7., ve 8. maddeler rneklemi oluturan ocuklarn hepsi tarafndan doru ekilde tamamlanmtr. Verilen tm maddelere ounluun doru cevap verdii grlmtr. temlerin iinde yer alan maddelerin zorluk derecesi ayndr. Ancak, birinci itemdeki (PKA) maddelerin dizili ekli ikinci itemdeki (PKB) maddelerin dizili ekline gre

131

daha kolay baarlabilmektedir. Tablodaki yzdelere bakldnda, alt testte yer alan ilk item ortalamalar ikinci item ortalamalarna gre daha yksektir. Bu nedenle de ikinci itemin zorluk derecesi birinci itemden daha yksektir. Planlanm Kodlar alt testi toplam puannn glk derecesi 0,927 olarak belirlenmitir. Tablo 27. CAS Planlama lei Planlanm Kodlar Alt Testi Devamllk (testtekrar test) Katsaylar Devamllk Katsaylar PKATOP(Kurall) PKBTOP(Kurall) PKGENEL I. I. II. II. Uygulama Uygulama Uygulama Uygulama r p Ortalama SS Ortalama SS 32 42,2188 8,17050 49,1563 7,24284 0,797 p<,01 N 56,0000 25,6250 48,9063 67,8438 ,00000 10,21621 14,51220 15,33310 56,0000 36,2500 51,1875 85,4063 ,00000 11,22497 0,827 p<,01 12,28279 0,854 p<,01 16,00576 0,830 p<,01 32 32

PKATOP(Kuralsz) 32 PKBTOP(Kuralsz) 32

CAS Planlama lei Planlanm Kodlar alt testi devamllk katsaylar Tablo 27de gsterilmitir. rneklem grubuyla yrtlen almalar srasnda alt testte yer alan zaman snrlamas (60 sn) kuralna uygun olarak kayt tutulmutur. Fakat, sre (60 sn) dolduunda test ocuk tarafndan henz tamamlanmam ise uygulama durdurulmam ve testin tamamland sre ile testin tamamland sredeki doru saylar ayrca kaydedilmitir. Bylece alt testin kurall ve kuralsz olarak yaplan uygulama sonular karlatrlabilmitir. Planlanm Kodlar alt testinin birinci test uygulamalarndaki bulgular ile ikinci test uygulamalarndaki bulgular karlatrldnda, iki uygulama arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu grlmektedir. Tablo 25e gre, Planlanm Kodlar alt testindeki tm maddelerin toplamnn (PKGENEL) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,830dur. PKATOP (Kuralsz) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 1,00dr. zellikle PKATOP (Kuralsz)da bu oranlarn yksek olmas bu itemin dier iteme gre daha kolay baarlabildiini gstermektedir.

132

Tablo 28. CAS Planlama lei Planlanm Kodlar Alt testi Tutarllk Katsaylar Tutarllk Katsaylar Cronbach alpha Spearman-Brown Guttman Ortalama r N 202 202 202 202 r 0,749 0,285 0,089 0,374 p p<,01 p<,01 p>,01 p<,01 1,201 SH

CAS Planlama lei Planlanm Kodlar alt testi iin elde edilen i tutarllk katsaylar Tablo 28de gsterilmitir. En yksek gvenirlik katsaylar Cronbach alfa katsaysna (0,749), en dk gvenirlik katsays ise Guttman katsaysna aittir (0,089). lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda da ortalama r deeri kullanlmtr ve r deeri 0,374 olarak hesaplanmtr. Planlanm Kodlar alt testinde lmenin standart hata deeri 1,201 olarak belirlenmitir. Tablo 29. CAS Planlama leinin Planlanm Kodlar Alt Testi ki Ayr Blmnn Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler N 202 202 r 0,352 0,534 p p< ,01 p< ,01

PKATOP (Kuralsz) ve PKATOP (Kurall) PKBTOP (Kuralsz) ve PKBTOP (Kurall)

Tablo 29da Planlanm Kodlar alt testinin birinci ve ikinci iteminin kurall ve kuralsz uygulanmas sonucunda elde edilen bulgular karlatrlmaktadr. Tabloda yer alan bulgular arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu grlmektedir. Dolaysyla kurall yani sreli uygulama ile kuralsz yani sre snrlamas olmadan yaplan uygulamalar arasnda anlaml ilikinin olduu belirlenmitir. Planlamaya dayal bilisel ilemin lm iin kullanlan Planlanm Kodlar alt testinde sre tutulmas uygulamann kolayl asndan da gereklidir.

133

Tablo 30. CAS Planlama leinin Planlanm Kodlar Alt Testinin Kurall ve Kuralsz ki Blmnn Toplam Puanlar Arasndaki likiler N 202 202 r 0,431 0,024 p p< ,01 p> ,05

PKATOP ve PKBTOP (Kurall) PKATOP ve PKBTOP (Kuralsz)

Kurall ve kuralsz puanlamalar temel alnarak PKATOP ve PKBTOP arasndaki iliki Tablo 28de aratrlmtr. Bu sonularn da anlaml olmas alt testin gvenilir olduunun dndrmektedir. Tablo 31. CAS Planlama leinin Planlanm Kodlar Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular tem no PKA1 PKA2 PKA3 PKA4 PKA5 PKA6 PKA7 PKA8 PKA9 PKA10 PKA11 PKA12 PKA13 PKA14 PKA15 PKA16 PKA17 PKA18 PKA19 PKA20 PKA21 N 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 Madde Toplam .(a) .(a) .(a) ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 Madde Kalan Ayrt edicilik t Sd p

134

PKA22 PKA23 PKA24 PKA25 PKA26 PKA27 PKA28 PKA29 PKA30 PKA31 PKA32 PKA33 PKA34 PKA35 PKA36 PKA37 PKA38 PKA39 PKA40 PKA41 PKA42 PKA43 PKA44 PKA45 PKA46 PKA47 PKA48 PKA49 PKA50 PKA51 PKA52 PKA53 PKA54 PKA55 PKA56 PKB1 PKB2

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,208** ,324** ,254** ,324** ,324** ,324** ,324** ,324** ,324** ,324** ,254** ,324** ,324** ,324** ,324** ,324** ,324** ,324** ,254** ,324** ,324** ,324** ,324** ,324** ,324** ,324** ,254** ,324** ,324** .(a) .(a)

,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,206** ,321** ,251** ,321** ,321** ,321** ,321** ,321** ,321** ,321** ,251** ,321** ,321** ,321** ,321** ,321** ,321** ,321** ,251** ,321** ,321** ,321** ,321** ,321** ,321** ,321** ,251** ,321** ,321**

1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,427 1,765 1,427 1,427 1,427 1,427 1,427 1,427 1,427 1,765 1,427 1,427 1,427 1,427 1,427 1,427 1,427 1,765 1,427 1,427 1,427 1,427 1,427 1,427 1,427 1,765 1,427 1,427

108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05

135

PKB3 PKB4 PKB5 PKB6 PKB7 PKB8 PKB9 PKB10 PKB11 PKB12 PKB13 PKB14 PKB15 PKB16 PKB17 PKB18 PKB19 PKB20 PKB21 PKB22 PKB23 PKB24 PKB25 PKB26 PKB27 PKB28 PKB29 PKB30 PKB31 PKB32 PKB33 PKB34 PKB35 PKB36 PKB37 PKB38 PKB39

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

.(a) .(a) -,028 .(a) .(a) .(a) ,747** ,802** ,813** ,836** ,849** ,844** ,857** ,857** ,865** ,875** ,898** ,915** ,872** ,852** ,839** ,880** ,874** ,913** ,887** ,907** ,900** ,909** ,920** ,902** ,229** ,250** ,229** ,229** ,211** ,211** ,211** ,741** ,797** ,808** ,832** ,845** ,840** ,854** ,854** ,862** ,872** ,895** ,913** ,869** ,849** ,835** ,877** ,871** ,911** ,885** ,905** ,898** ,906** ,918** ,900** ,226** ,247** ,226** ,226** ,207** ,207** ,207** 13,910 15,588 15,588 14,697 13,208 13,208 12,000 12,000 12,575 12,000 13,910 12,000 11,473 10,536 10,536 10,536 11,473 12,575 12,000 11,473 12,000 10,987 10,115 9,721 1,427 1,000 1,427 1,427 2,058 2,058 2,058 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p<.05 p<.05 p<.05 -,031

136

PKB40 PKB41 PKB42 PKB43 PKB44 PKB45 PKB46 PKB47 PKB48 PKB49 PKB50 PKB51 PKB52 PKB53 PKB54 PKB55 PKB56
*p<.05 ** p <.01

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

,265** ,879** ,903** ,903** ,897** ,910** ,887** ,887** ,871** ,898** ,884** ,913** ,914** ,895** ,907** ,904** ,888**

,261** ,876** ,901** ,901** ,895** ,908** ,884** ,884** ,868** ,896** ,881** ,911** ,911** ,892** ,905** ,902** ,885**

2,058 10,536 9,721 9,721 9,000 9,000 9,350 9,350 9,350 10,115 9,721 9,350 9,000 9,350 9,000 9,350 9,350

108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

p<.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01

Tablo 31de CAS Planlama lei Planlanm Kodlar Alt Testi toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri srasyla madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri bulunmutur. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi gerekmektedir. Birinci (PKA) ve ikinci itemdeki (PKB) elli altar adet uygulanmas gereken kodlama ileminin her birine yaplan madde analiz ileminin sonucunda, birinci itemdeki (PKA) ilk 3 madde ile ikinci itemdeki (PKB) 1., 2., 3., 4.,6., 7. ve 8. maddeler hari tm maddelerin 0,01 dzeyinde anlaml sonu verdii tabloda grlmektedir. Birinci itemdeki (PKA) ilk 3 madde ile ikinci itemdeki (PKB) 1., 2., 3., 4.,6., 7. ve 8. maddeler tm ocuklar tarafndan doru yantlanm olduu iin madde kalan, madde toplam ve ayrt edicilik deerleri hesaplanamamtr. Bu nedenle hibir madde testten kartlmamtr. 3.3.3. Planlanm Balantlar (PB) Alt Testi (Planned Connections) Tablo 32. CAS Planlama leine Ait Planlanm Balantlar Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular

137

Sorular PB4 PB5 PB6 PB7 PB8 PBTOP

Ortalama 9,0198 21,3267 36,5099 40,0792 73,2921 180,7376

SS 4,25898 8,19976 15,93058 18,47288 31,49633 67,86125

N 202 202 202 202 202 202

CAS Planlama lei Planlanm Balantlar alt testi maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapmalar Tablo 32de verilmitir. Verilen tm maddelere ounluun doru cevap verdikleri anlalmaktadr. CAS Planlama lei Planlanm Balantlar alt testi be itemden olumaktadr. kinci item (PB5)de birbirine balanmas gereken maddelerin (saylarn) miktar birinci itemden (PB4)den be tane fazladr. nc itemdeki (PB6) maddelerin (saylarn) miktar ise ikinci itemdekilerden (PB5) on tane fazladr. Drdnc ve beinci itemde saylarla uygun olan harflerin birbirlerine balanmalar gerekmektedir. Drdnc itemde (PB7) birbirine balanmas gereken say ve harflerin miktar sekiz iken drdnc itemde (PB8) bu maddelerin miktar on e kmaktadr. nce uygulanan itemlere oranla sonra uygulanan itemler daha fazla sreyi gerektirmitir. Bu sre fark itemlerin madde miktarlarnn giderek artan bir ekilde dzenlenmesinden kaynaklanabilir. Tablo 33. CAS Planlama lei Planlanm Balantlar Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar Devamllk Katsaylar PB4 PB5 PB6 PB7 PB8 Toplam I. I. II. II. Uygulama Uygulama Uygulama Uygulama r P Ortalama SS Ortalama SS 32 10,0313 3,70252 8,4063 2,21227 0,676 p<,01 N 32 32 32 32 32 23,7500 37,0000 45,8125 78,1563 194,7500 7,57330 10,90723 17,63691 31,06404 52,87417 20,4688 32,5313 42,1875 68,0313 171,6250 6,58926 0,818 p<,01 10,40156 0,841 p<,01 15,59867 0,949 p<,01 26,26476 0,975 p<,01 46,07970 0,953 p<,01

138

CAS Planlama lei Planlanm Balantlar alt testi devamllk katsaylar Tablo 33de gsterilmitir. Planlanm Balantlar alt testinin birinci test uygulama sonucu ve ikinci test uygulama sonular arasnda 0,01 dzeyinde anlaml bir iliki bulunmutur. Tablo 33e gre, Planlanm Balantlar alt testindeki tm maddelerin toplamnn (Toplam) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,95dir ve her iki uygulamann sonucunda % 95 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Tablo 34. CAS Planlama lei Planlanm Balantlar Alt testi Tutarllk Katsaylar Tutarllk Katsaylar Cronbach alpha Spearman-Brown Guttman Ortalama r N 202 202 202 202 r 0,776 0,885 0,511 0,724 p p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 4,774 SH

CAS Planlama lei Planlanm Balantlar alt testi iin elde edilen i tutarllk katsaylar Tablo 34de gsterilmitir. En yksek gvenirlik katsaylar Spearman- Brown katsaysna (0,885), en dk gvenirlik katsays ise Guttman katsaysna aittir (0,511). lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda da ortalama r deeri kullanlmtr. Ortalama r deeri 0,72 bulunmutur. Planlanm Balantlar alt testinde lmenin standart hata deeri 4,77 olarak belirlenmitir. Tablo 35. CAS Planlama leinin Planlanm Balantlar Alt Testine Ait Btn temlerin Birbirleri le likisi PB4 PB4
R P N R P N R P 1 202 ,664** ,000 202 ,555** ,000

PB5
,664** ,000 202 1 202 ,728** ,000

PB6
,555** ,000 202 ,728** ,000 202 1

PB7
,385** ,000 202 ,450** ,000 202 ,473** ,000

PB8
,402** ,000 202 ,638** ,000 202 ,645** ,000

PB5

PB6

139

PB7

PB8

N R P N R P N

202 ,385** ,000 202 ,402** ,000 202

202 ,450** ,000 202 ,638** ,000 202

202 ,473** ,000 202 ,645** ,000 202

202 1 202 ,650** ,000 202

202 ,650** ,000 202 1 202

** p <.01

Planlanm Balantlar alt testinde bulunan be itemin de birbirleriyle anlaml bir ilikide olduu Tablo 35de grlmektedir. CAS Planlama lei Planlanm Balantlar Alt testinde ikinci item (PB5)de birbirine balanmas gereken maddelerin (saylarn) miktar birinci itemden (PB4)den be tane fazladr. nc itemdeki (PB6) maddelerin (saylarn) miktar ise ikinci itemdekilerden (PB5) on tane fazladr. Drdnc ve beinci itemde saylarla uygun olan harflerin birbirlerine balanmalar gerekmektedir. Drdnc itemde (PB7) birbirine balanmas gereken say ve harflerin miktar sekiz iken drdnc itemde (PB8) bu maddelerin miktar on e kmaktadr. Tablo 36. CAS Planlama leinin Planlanm Balantlar Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular Madde No PB4 PB5 PB6 PB7 PB8
** p <.01 *p<.05

N
202 202 202 202 202

Madde Toplam
,587** ,776** ,825** ,777** ,921**

Madde Kalan
,565 ,752 ,774 ,721 ,874

Ayrt edicilik t
8,048 10,552 8,473 12,813 15,246

Sd
108 108 108 108 108

P
p< ,01 p< ,01 p< ,01 p< ,01 p< ,01

Alt test toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri srasyla madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri bulunmutur. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi istenmektedir. CAS Planlama lei Planlanm Balantlar Alt Testindeki be itemin her biri iin yaplan madde analiz ilem sonular incelendiinde tm maddelerin 0,01 dzeyinde anlaml sonu verdii grlmektedir (Tablo 36). Bu nedenle hibir madde testten kartlmamtr.

140

3.3.4. Matrisler (M) Alt Testi (Nonverbal Matrices) Tablo 37. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Matrisler Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular Madde no M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 M20 M21 M22 M23 M24 M25 M26 M27 M28 M29 M30 M31 Ortalama ,9950 1,0000 ,9950 ,9901 1,0000 1,0000 ,9703 ,9208 ,8911 ,8960 ,7426 ,8069 ,5149 ,6238 ,5545 ,4752 ,4851 ,4901 ,4653 ,4208 ,3564 ,3069 ,3663 ,2970 ,3020 ,2525 ,3317 ,1782 ,2921 ,2228 ,2277 SS ,07036 ,00000 ,07036 ,09926 ,00000 ,00000 ,17019 ,27073 ,31230 ,30597 ,43830 ,39569 ,50102 ,48564 ,49826 ,50063 ,50102 ,50114 ,50004 ,49491 ,48014 ,46237 ,48300 ,45809 ,46026 ,43551 ,47199 ,38365 ,45585 ,41714 ,42040 N 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

141

M32 M33 MTOPLAM

,1634 ,1139 17,0248

,37062 ,31843 4,89434

202 202 202

Tablo 37de CAS E Zamanl Bilisel lemler lei Matrisler alt testi maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapma sonular gsterilmitir. Matrisler alt testi toplam puannn glk derecesi 0,515 olarak bulunmutur. Matrisler alt testi 33 sorudan olumaktadr. CASin bu alt testinde yer alan 33 soru 517 yalarndaki ocuklardan elde edilen aritmetik ortalamaya gre kolaydan zora doru sralanmtr. 7. item (M7), 817 ya grubu iin balang maddesi olarak kabul edilmektedir. Tablodaki aritmetik ortalamalar bu sralamann doruluunu gstermektedir. Tablo 38. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Matrisler Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar Devamllk Katsaylar MTOP(Kurall) I. I. II. II. N Uygulama Uygulama Uygulama Uygulama r P Ortalama SS Ortalama SS 18,0313 5,69937 18,9688 5,28225 0,975 p<.01 32 19,4063 4,89805 19,2813 5,19450 0,955 p<.01

MTOP(Kuralsz) 32

Tablo 38de CAS E Zamanl Bilisel lemler lei Matrisler alt testi devamllk katsaylar gsterilmitir. Bu katsaylar rneklem grubu iindeki 32 ocuktan her birine deiik zamanlarda Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) iki kez uygulanarak elde edilmitir. Uygulama srasnda bu 33 soruya verilen cevaplar kaydedilmitir. Doru cevaplarn toplam MTOPu oluturmaktadr. rneklem grubuyla yrtlen almalar srasnda alt testteki ard arda yaplan drt yanltan sonra testin uygulanmasna devam edilmez kuralna gre MTOP (Kurall) doru saylar belirlenmitir. Uygulama srasnda rneklem grubundaki ocuklar ard arda drt yanl yaptklarnda test durdurulmam ve alt testin tm itemleri tamamlanncaya kadar uygulamaya srdrlmtr. Bunun sonucunda MTOP (Kuralsz) uygulamasna ilikin toplam puanlar belirlenmiler. Bylece alt testin kurall ve kuralsz olarak yaplan uygulama sonular karlatrlabilmitir.

142

Matrisler alt testinin birinci test sonular ile ikinci test sonular karlatrldnda, iki uygulama arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu grlmektedir. Tablo 38e gre, Matrisler alt testindeki kurall uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (MTOP-Kurall) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,975dir. Ayrca, Matrisler alt testindeki kuralsz uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (MTOP-Kuralsz) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,955dir ve her iki uygulamann sonucunda % 95 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Kuralsz uygulamalardaki bu oran, testin uygulama sresini daha ekonomik kullanabilmek iin kural uygulamann gereklilii olduunu ortaya koymutur. Tablo 39. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Matrisler Alt Testi Tutarllk Katsaylar Tutarllk Katsaylar Cronbach alpha Spearman-Brown Guttman Ortalama r N 202 202 202 202 r 0,739 0,717 0,691 0,716 p p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 2,61 SH

Tablo 39da CAS E Zamanl Bilisel lemler lei Matrisler alt testi iin elde edilen i tutarllk katsaylar gsterilmitir. En yksek gvenirlik katsays Cronbach alfa katsaysna (0,739), en dk gvenilirlik katsays Guttman katsaysna aittir (0,691). lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda da bu ortalama r deeri kullanlmtr ve r deeri 0,71 bulunmutur. Matrisler Alt Testinde lmenin standart hata deeri 2,61 olarak belirlenmitir. Tablo 40. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Matrisler Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler N MTOP (Kurall) ve MTOP (Kuralsz) 202 r 0,906 p p< ,01

143

CAS E Zamanl Bilisel lemler lei Matrisler alt testi iin, test uygulanlan ocuk st ste drt itemde baarsz olursa testin uygulanlmasna devam edilmez.. eklinde bir kural sz konusudur. rneklem grubunu oluturan 202 ocua uygulanan test sonular hem bu kural dikkate alnarak kaydedilmi hem de ocuklara testin tamam uygulanarak sz konusu kural dikkate alnmadan kaydedilmitir. Tablo 40a gre Matrisler alt testindeki kurall ve kuralsz toplam puanlar arasnda 0,906 dzeyinde anlaml ilikinin olduu belirlenmitir. Bu verilerin nda alt testteki kuraln uygulanmasnn puanlamay olumsuz etkilemediini gstermektedir. sylenebilir. Tablo 41. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Matrisler Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular Madde Topla m ,185** .(a) ,185** ,240** .(a) .(a) ,227** ,183** ,174* ,264** ,411** ,401** ,260** ,521** ,507** ,311** ,450** ,514** ,300** Madde Kalan ,178* ,000 ,178* ,230** ,000 ,000 ,202* ,134* ,117 ,214** ,303** ,347** ,178* ,426** ,412** ,192** ,346** ,420** ,225** 2,324 1,470 2,324 4,023 6,592 6,220 3,165 10,578 9,063 3,852 7,091 10,465 4,293 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 p<.05 p>.05 p<.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 1,000 1,427 108 108 p>.05 p>.05 Ayrt edicilik t 1,000 Matrisler alt testinin kurall olarak uygulanmasnn testin uygulanmasndaki srenin ekonomik kullanm asndan olumlu katks olaca

N M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

Sd 108

p p>.05

144

M20 M21 M22 M23 M24 M25 M26 M27 M28 M29 M30 M31 M32 M33
*p<.05 ** p <.01

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

,340** ,457** ,276** ,134 ,463** ,423** ,203** ,533** ,366** ,390** ,383** ,298** ,220** ,103

,270** ,367** ,171* ,010 ,381** ,332** ,145* ,455** ,290** ,297** ,351** ,255** ,191* ,025

4,347 8,730 3,513 ,582 6,673 5,702 2,483 10,509 3,699 4,762 5,095 4,921 3,845 2,008

108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

p<.01 p<.01 p<.01 p>.05 p<.01 p<.01 p<.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.05

Tablo 41de CAS E Zamanl Bilisel lemler lei Matrisler Alt test toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri iin srasyla madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri verilmitir. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi istenmektedir. Bu alt testin her maddesi iin yaplan madde analiz ilem sonular incelendiinde 2., 5., 6.,23., ve 33., maddeler hari dier tm maddelerin en az 0,05 dzeyinde anlaml sonu verdii grlmektedir. Alt testteki 2., 5., ve 6. maddeler tm ocuklar tarafndan doru yaplmtr. 23. ve 33. maddeler ise ok az sayda ocuk tarafndan doru yaplmtr. 3.3.5. Szel-Uzamsal likiler (SU) Alt Testi (Verbal-Spatial Relations) Tablo 42. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular

SUI1 SUI2 SUI3 SUI4

Ortalama 1,0000 1,0000 ,9950 1,0000

SS ,00000 ,00000 ,07036 ,00000

N 202 202 202 202

145

SUI5 SUI6 SUI7 SUI8 SUI9 SUI10 SUI11 SUI12 SUI13 SUI14 SUI15 SUI16 SUI17 SUI18 SUI19 SUI20 SUI21 SUI22 SUI23 SUI24 SUI25 SUI26 SUI27 Toplam

1,0000 1,0000 ,9901 ,9802 ,9950 ,9851 ,8564 ,4950 ,7030 ,7772 ,7525 ,7030 ,4356 ,6832 ,6436 ,2871 ,3267 ,3564 ,3614 ,3861 ,5248 ,3416 ,3416 18,9208

,00000 ,00000 ,09926 ,13967 ,07036 ,12126 ,35152 ,50122 ,45809 ,41714 ,43265 ,45809 ,49707 ,46640 ,48014 ,45355 ,47018 ,48014 ,48160 ,48807 ,50063 ,47542 ,47542 3,92766

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

CAS E Zaman Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler alt testi maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapmalar Tablo 42de gsterilmitir. Szel-Uzamsal likiler alt testi toplam puannn glk derecesi 0,7 olarak belirlenmitir. CAS E Zamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler alt testi 27 sorudan olumaktadr. CASin 5-17 ya uygulamalarnn tmnde ayn sorular kullanlm ve kolaydan zora doru sralanmtr. Tablo 42deki aritmetik ortalama puanlar alt testin 11. maddesinden itibaren dmesi bu durumu desteklemektedir. 8-17 ya grubu iin testin balang maddesi 7. maddedir.

146

Tablo 43. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar Devamllk Katsaylar SUTOP (Kurall) SUTOP (Kuralsz) I. I. II. II. Uygulama Uygulama Uygulama Uygulama Ortalama SS Ortalama SS 19,0938 19,9375 4,78141 4,16543 20,6563 20,4688

N 32 32

4,65319 0,768 p<.01 4,36248 0,919 p<.01

Tablo 43de CAS E Zamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler alt testi devamllk katsaylar gsterilmitir. Bu katsaylar rneklem grubu iindeki 32 ocuktan her birine deiik zamanlarda Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) iki kez uygulanarak elde edilmitir. Uygulama srasnda 27 soruya verilen cevaplar kaydedilmitir. Doru cevaplarn toplam SUTOPu oluturmaktadr. rneklem grubu ile yrtlen almalar srasnda alt testteki ard arda yaplan drt yanltan sonra testin uygulanmasna devam edilmez kuralna gre SUTOP (Kurall) doru saylar belirlenmitir. Uygulama srasnda rneklem grubundaki ocuklar ard arda drt yanl yaptklarnda da test durdurulmam ve alt testin tm sorular tamamlanncaya kadar uygulamaya srdrlmtr. Bunun sonucunda SUTOP (Kuralsz) uygulamasna ilikin toplam puanlar belirlenmitir. Bylece alt testin kurall ve kuralsz olarak yaplan uygulama sonular karlatrlabilmitir. Szel-Uzamsal likiler alt testinin birinci test sonucu ile ikinci test sonucu arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu grlmektedir. Szel Uzamsal likiler alt testindeki kurall uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (SUTOP-Kurall) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,768dr ve her iki uygulamann sonucunda % 76 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Ayrca Szel-Uzamsal likiler alt testindeki kuralsz uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (SUTOP-Kuralsz) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,91dir ve her iki uygulamann sonucunda % 96 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr.

147

Tablo 44. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler Alt Testi Tutarllk Katsaylar Tutarllk Katsaylar Cronbach alpha Spearman-Brown Guttman Ortalama r N 202 202 202 202 R 0,787 0,702 0,497 0,662 p p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 2,27 SH

Tablo 44de CAS E Zamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler alt testi iin elde edilen i tutarllk katsaylar gsterilmitir. En yksek gvenirlik katsays Cronbach alfa katsaysna (0,787), en dk gvenilirlik katsays ise Guttman katsaysna aittir (0,497). lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda da bu ortalama r deeri kullanlmtr. r deeri 0,66 olarak hesaplanmtr. Szel-Uzamsal likiler Alt Testinde lmenin standart hata deeri 2,27 olarak belirlenmitir. Tablo 45. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler N SUTOP (Kurall) ve SUTOPK (Kuralsz) 202 r 0,956 p p< ,01

Tablo 45e gre CAS E Zamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler alt testi kurall ve kuralsz toplam puanlar arasnda 0,95 dzeyinde anlaml ilikinin olduu belirlenmitir. Szel-Uzamsal likiler Alt Testinin kurall olarak uygulanmasnn testin uygulanmasndaki srenin ekonomik kullanm asndan olumlu katk salayaca dnlebilir. Tablo 46. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular Madde Toplam .(a) Madde Kalan ,000
148

N SUI1 202

Ayrt edicilik t

Sd

SUI2 SUI3 SUI4 SUI5 SUI6 SUI7 SUI8 SUI9 SUI10 SUI11 SUI12 SUI13 SUI14 SUI15 SUI16 SUI17 SUI18 SUI19 SUI20 SUI21 SUI22 SUI23 SUI24 SUI25 SUI26 SUI27
*p<.05 ** p <.01

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

.(a) ,143* .(a) .(a) .(a) ,087 ,106 ,071 ,186** ,392** ,422** ,468** ,411** ,439** ,402** ,576** ,565** ,515** ,429** ,491** ,500** ,557** ,413** ,611** ,510** ,582**

,000 ,134 ,000 ,000 ,000 ,075 ,088 ,062 ,171 ,353 ,367 ,421 ,366 ,393 ,351 ,531 ,522 ,468 ,380 ,443 ,453 ,513 ,360 ,568 ,463 ,540 1,000 1,000 ,581 1,000 1,427 5,085 6,765 8,037 4,921 5,935 5,953 11,016 9,647 8,570 6,060 7,770 6,261 10,681 6,602 15,062 7,770 10,063 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 1,000 108 p>.05

Tablo 46da CAS E Zamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler alt testindeki 27 maddenin her biri iin madde analiz ilemleri iin srasyla madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri bulunmutur. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi istenmektedir. CAS E Zamanl Bilisel lemler lei Szel-Uzamsal likiler alt testindeki maddelerin her biri iin yaplan madde analiz ilem sonular incelendiinde 1., 2., 4., 5., 6., 7., 8., ve 9. maddeler hari tm maddelerin uygulanan ilemden en az birinde, en az 0,05 dzeyinde anlaml sonu verdii grlmektedir. 1., 2., 4., 5. ve 6. maddeleri

149

rencilerin hepsi yapmtr. 7.,8., ve 9, maddeleri de rencilerin ok byk bir ounluu doru olarak yantlamlardr. Bu nedenle hibir madde testten kartlmamtr. Bu alt testteki 27 soru kolaydan zora doru dizilmitir. 3.3.6. ekil Hafzas (SH) Alt Testi (Figure Memory) Tablo 47. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular Madde no SH1 SH2 SH3 SH4 SH5 SH6 SH7 SH8 SH9 SH10 SH11 SH12 SH13 SH14 SH15 SH16 SH17 SH18 SH19 SH20 SH21 SH22 SH23 SH24 SH25 SH26 SH27 Ortalama 1,0000 1,0000 1,0000 ,9703 ,9703 ,8515 ,8812 ,8267 ,8812 ,7723 ,7129 ,7525 ,4406 ,2129 ,3713 ,2376 ,3119 ,3416 ,4307 ,2129 ,3614 ,1832 ,2376 ,1881 ,1683 ,0396 ,0644 SS ,00000 ,00000 ,00000 ,17019 ,17019 ,35649 ,32437 ,37942 ,32437 ,42040 ,45355 ,43265 ,49769 ,41035 ,48435 ,42668 ,46441 ,47542 ,49640 ,41035 ,48160 ,38777 ,42668 ,39178 ,37508 ,19551 ,24600 N 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

150

Toplam

14,4109

3,86134

202

CAS E Zamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas alt testi maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapmalar Tablo 47da verilmitir. Alt testin toplam glk deeri toplam puann alt testte yer alan madde saysna blnmesiyle bulunur. Bu ilemin sonucunda ekil Hafzas alt testi toplam puannn glk derecesi 0,533 olarak bulunmutur. CAS E Zamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas alt testi kolaydan zora doru sralanm ve 517 yalar arasndaki ocuklar iin hazrlanm 27 maddeden olumaktadr. Tablo 48. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar Devamllk Katsaylar SHTOP (Kurall) SHTOP (Kuralsz) I. I. II. II. Uygulama Uygulama Uygulama Uygulama SS Ortalama SS Ortalama 13,5938 14,2188 4,58510 4,11711 14,9063 15,2500

N 32 32

4,11417 0,880 p<,01 4,04810 0,918 p<,01

Tablo 48de CAS E Zamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas alt testi devamllk katsaylar verilmitir. Bu katsaylar rneklem grubu iindeki 32 ocuktan her birine deiik zamanlarda Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) iki kez uygulanarak elde edilmitir. Uygulama srasnda bu 27 maddeye verilen cevaplar kaydedilmitir. Doru cevaplarn toplam SHTOPu oluturmaktadr. rneklem grubu ile yrtlen almalar srasnda alt testte var olan ard arda yaplan drt yanltan sonra testin uygulanmasna devam edilmez kuralna gre SHTOP (Kurall) doru saylar belirlenmi. Uygulama srasnda rneklem grubundaki ocuklar ard arda drt yanl yaptnda da test bitirilmemi ve alt testin tm itemleri tamamlanncaya kadar uygulamaya devam edilmitir. Bunun sonucunda SHTOP ( Kuralsz ) uygulamasna ilikin toplam puanlar elde edilmitir. Bylece alt testin kurall ve kuralsz olarak yaplan uygulama sonular karlatrlabilmitir. ekil Hafzas alt testinin birinci test uygulamalarndaki bulgular ile ikinci test uygulamalarndaki bulgular, iki uygulama arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde
151

anlaml olduu grlmektedir. ekil Hafzas alt testindeki kurall uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (SHTOP-Kurall) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,88dir ve her iki uygulamann sonucunda % 88 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Ayrca ekil Hafzas alt testindeki kuralsz uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (HTOPKuralsz) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,91dir ve her iki uygulamann sonucunda % 91 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Tablo 49. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas Alt Testi Tutarllk Katsaylar Tutarllk Katsaylar Cronbach alpha Spearman-Brown Guttman Ortalama r N 202 202 202 202 R 0,776 0,694 0,613 0,694 p p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 2,13 SH

Tablo 49da CAS E Zamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas alt testi iin elde edilen Tutarllk Katsaylar gsterilmitir. En yksek gvenirlik katsays Cronbach alfa katsaysna (0,776), en dk gvenilirlik katsays Guttman katsaysna aittir (0,613). lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda da bu ortalama r deeri kullanlmtr ve r deeri 0,69 bulunmutur. ekil Hafzas Alt Testinde lmenin standart hata deeri 2,13 olarak belirlenmitir. Tablo 50. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler N SHTOP (Kurall) ve SHTOPK (Kuralsz) 202 R 0,954 p p< ,01

Tablo 50de CAS Ezamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam puanlar arasndaki ilikiler incelenmitir. ekil

152

Hafzas alt testi iin, test uygulanlan ocuk st ste drt itemde baarsz olursa testin uygulanlmasna devam edilmez.. eklinde bir kural bulunmaktadr. rneklem grubunu oluturan 202 ocua uygulanan test sonular hem bu kural dikkate alnarak kaydedilmi hem de ocuklara testin tamam uygulanarak sz konusu kural dikkate alnmadan kaydedilmitir. ekil Hafzas alt testindeki kurall ve kuralsz toplam puanlar arasnda yksek dzeyde anlaml ilikinin olduu belirlenmitir. (p<,01) Bu verilere gre, alt testteki kuraln uygulanmasnn puanlamay olumsuz etkilemediini grlmektedir. ekil Hafzas alt testinin kurall olarak uygulanmasnn testin uygulanmasndaki srenin ekonomik kullanm asndan olumlu katk salayaca dnlebilir. Tablo 51. CAS Ezamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular Madde Toplam .(a) .(a) .(a) ,140* ,140* ,261** ,329** ,334** ,349** ,159* ,238** ,401** ,361** ,412** ,533** ,587** ,422** ,479** ,624** ,572** Madde Kalan ,000 ,000 ,000 ,118 ,118 ,215** ,292** ,290** ,308** ,106 ,183* ,353** ,302** ,367** ,485** ,549** ,370** ,432** ,581** ,535** 2,058 1,014 2,992 4,233 4,876 4,707 2,167 2,284 6,083 6,123 6,334 10,335 8,750 5,329 7,049 11,781 7,597 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 p<.05 p>.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.05 p<.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 Ayrt edicilik t

N SH1 SH2 SH3 SH4 SH5 SH6 SH7 SH8 SH9 SH10 SH11 SH12 SH13 SH14 SH15 SH16 SH17 SH18 SH19 SH20 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

Sd

153

SH21 SH22 SH23 SH24 SH25 SH26 SH27

*p<.05 ** p <.01

202 202 202 202 202 202 202

,562** ,421** ,593** ,488** ,467** ,249** ,354**

,517** ,379** ,555** ,448** ,428** ,225** ,332**

9,330 5,525 9,000 6,713 6,708 2,571 2,946

108 108 108 108 108 108 108

p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.05 p<.01

Alt test toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri iin srasyla madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri bulunmutur. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi istenmektedir. CAS E Zamanl Bilisel lemler lei ekil Hafzas alt testindeki 27 maddenin her biri iin yaplan madde analiz ilem sonular incelendiinde ilk 3 madde hari dier tm maddelerin yaplan ilemden en az birinde, en az 0,05 dzeyinde anlaml sonu verdii grlmektedir (Tablo 51). 1-3 aras maddeleri tm renciler doru yantlam olduu iin madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri hesaplanamamtr. 3.3.7. fadesel Dikkat (D) Alt Testi (Expressive Attention) Tablo 52. CAS Dikkat lei fadesel Dikkat Alt Testi Maddelerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular Madde no ID1 ID2 ID3 ID4 ID5 ID6 ID7 ID8 ID9 ID10 ID11 ID12 ID13 Ortalama 1,0000 1,0000 1,0000 ,9851 1,0000 ,9950 ,9554 ,9950 ,9950 ,9901 ,9752 ,9851 ,9950 SS ,00000 ,00000 ,00000 ,12126 ,00000 ,07036 ,20684 ,07036 ,07036 ,09926 ,15576 ,12126 ,07036 N 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202
154

ID14 ID15 ID16 ID17 ID18 ID19 ID20 ID21 ID22 ID23 ID24 ID25 ID26 ID27 ID28 ID29 ID30 ID31 ID32 ID33 ID34 ID35 ID36 ID37 ID38 ID39 ID40 TOPLAM

,9950 ,9901 ,9851 ,9752 ,9802 ,9901 ,9802 ,9802 ,9752 ,9802 ,9802 ,9950 ,9950 ,9950 ,9901 ,9802 ,9901 ,9851 ,9950 ,9950 ,9950 ,9851 ,9851 ,9851 ,9802 ,9703 ,9505 39,4554

,07036 ,09926 ,12126 ,15576 ,13967 ,09926 ,13967 ,13967 ,15576 ,13967 ,13967 ,07036 ,07036 ,07036 ,09926 ,13967 ,09926 ,12126 ,07036 ,07036 ,07036 ,12126 ,12126 ,12126 ,13967 ,17019 ,21746 1,01260

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

CAS Dikkat lei fadesel Dikkat alt testi maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapmalar Tablo 52de yer almaktadr. fadesel Dikkat alt testi madde ortalamalar bu alt testin madde glk deerini vermektedir. Alt testin toplam puan ise alt testin glk derecesini vermektedir. Alt testin toplam glk deeri toplam puann alt testte yer alan madde saysna blnmesiyle bulunur. Bu ilemin sonucunda fadesel Dikkat alt testi toplam puannn glk derecesi 0,986 olarak belirlenmitir. Verilen tm maddelere byk bir ounluun doru cevab verdikleri anlalmaktadr. CAS Dikkat lei fadesel Dikkat alt testi 5-7 ve 8-17 yalarndaki ocuklar iin ayr formlar olarak hazrlanmtr. On iki ya grubundaki 202 ocuun rneklemi oluturduu aratrmamzda, zerinde 40 adet renk isimlerinin kendilerinden farkl

155

bir renkte yazlarak yer ald 8-17 ya formu kullanlmtr. Sayfada yer alan 40 renk ismi arasnda uygulamay olumsuz etkileyebilecek dzeyde aritmetik ortalamaya sahip yazlm bir renk grlmemitir. Bu nedenle alt testte yer alan resimlerin tamamnn kalmasnn uygun olduu dnlmtr. Tablo 53. CAS Dikkat lei fadesel Dikkat Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar Devamllk Katsaylar DTOP (Kurall) DTOPK (Kuralsz) I. I. II. II. Uygulama Uygulama Uygulama Uygulama Ortalama SS Ortalama SS 39,7500 39,8125 ,56796 ,39656 39,9063 39,9063

N 32 32

,39015 0,619 p<,01 ,29614 0,395 p<,05

CAS Dikkat lei fadesel Dikkat alt testi devamllk katsaylar Tablo 53de verilmitir. Bu katsaylar rneklem grubu iindeki 32 ocuktan her birine deiik zamanlarda Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) iki kez uygulanarak elde edilmitir. rneklem grubu ile yrtlen almalar srasnda alt testte var olan zaman snrlamas (180 sn) kuralna uygun olarak kayt tutulmakla birlikte sre dolduunda test ocuk tarafndan henz tamamlanmam ise uygulama durdurulmam ve testin tamamland sre ile testin tamamland sredeki doru saylar ayrca kaydedilmitir. Bylece alt testin kurall ve kuralsz olarak yaplan uygulama sonular karlatrlabilmitir. Doru cevaplarn toplam DTOPu oluturmaktadr. rneklem grubu ile yrtlen almalar srasnda alt test iin belirlenen sre iindeki doru saylar ile testin tamamlanma sresi DTOP (Kurall) saylarn oluturmaktadr. Uygulama srasnda rneklem grubundaki ocuklar item iin belirlenen sreyi atklarnda testin uygulamasna devam edilmi ve alt testin bitirme sresi ile toplam doru saylar ayrca kaydedilmitir. Bunun sonucunda DTOP (Kuralsz) uygulamasna ilikin toplam puanlar belirlenmitir. Bylece alt testin kurall ve kuralsz olarak yaplan uygulama sonular karlatrlabilmitir. fadesel Dikkat alt testinin birinci test uygulamalarndaki bulgular ile ikinci test uygulamalarndaki bulgular karlatrldnda, iki uygulama arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu grlmektedir. Tablo 53'e gre, fadesel Dikkat alt testindeki kurall uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (DTOP-Kurall) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,61dir ve her

156

iki uygulamann sonucunda % 61 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Ayrca fadesel Dikkat alt testindeki kuralsz uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (DTOP-Kuralsz) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,39dur. Tablo 54. CAS Dikkat lei fadesel Dikkat Alt Testi Tutarllk Katsaylar Tutarllk Katsaylar Cronbach alpha Spearman-Brown Guttman Ortalama r N 202 202 202 202 r 0,635 0,721 0,535 0,630 P p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 SH

0,615

Tablo 54de CAS Dikkat lei fadesel Dikkat Alt Testi iin elde edilen Tutarllk Katsaylar gsterilmitir. En yksek gvenirlik katsaysn SpearmanBrown katsays (0,721), en dk gvenilirlik katsaysn ise Guttman katsays vermektedir (0,535). lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda da bu ortalama r deeri kullanlmtr. r deeri 0,630 bulunmutur. fadesel Dikkat Alt Testinde lmenin standart hata deeri 0,615 olarak belirlenmitir. Tablo 55. CAS Dikkat lei fadesel Dikkat Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler N DTOP (Kurall) ve DTOPK (Kuralsz) 202 r 1,000 p p< ,01

CAS Dikkat lei fadesel Dikkat alt testi 180 sn iinde ocuun sayfada yer alan 40 adet farkl renkte yazlm renk (sar, yeil, mavi ve krmz) hakknda rengin ismini okumadan ne renk olduuna karar vermesini gerektiren bir kural ile uygulanmaktadr. 202 adet dokuz ya ocuu ile yaplan aratrma almasnda sre dolduunda da uygulama durdurulmam ve kuralsz uygulamann sresi ile doru says ayrca kaydedilmitir. Yukarda belirtilen kurala uygun olarak elde edilen toplam puan ile kuralsz olarak elde edilen toplam puan arasnda 1,0 orannda anlaml bir iliki belirlenmitir.

157

Tablo 56. CAS Dikkat lei fadesel Dikkat Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular N ID1 ID2 ID3 ID4 ID5 ID6 ID7 ID8 ID9 ID10 ID11 ID12 ID13 ID14 ID15 ID16 ID17 ID18 ID19 ID20 ID21 ID22 ID23 ID24 ID25 ID26 ID27 ID28 ID29 ID30 ID31 ID32 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 Madde Toplam .(a) .(a) .(a) ,177* .(a) ,241** ,454** ,102 ,102 ,045 ,450** ,177* ,032 ,171* ,194** ,258** ,356** ,099 ,095 ,205** ,240** ,293** ,381** ,275** ,102 ,311** ,032 ,293** ,099 ,144* ,096 ,032 Madde Kalan ,000 ,000 ,000 ,118 ,000 ,208** ,367** ,067 ,067 -,004 ,386** ,118 -,003 ,137 ,146 ,201** ,286** ,030 ,046 ,137 ,173* ,220** ,319** ,210** ,067 ,279** -,003 ,247** ,030 ,096 ,036 -,003 1,000 3,032 1,000 1,000 1,427 2,324 1,765 1,000 1,000 1,427 1,765 2,058 1,765 1,427 1,765 2,058 2,324 1,765 2,058 1,000 1,000 1,000 1,427 2,058 1,427 1,427 1,000 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 p>.05 p<.01 p>.05 p>.05 p>.05 p<.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p<.05 p>.05 p>.05 p>.05 p<.05 p<.05 p>.05 p<.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p<.05 p>.05 p>.05 p>.05 1,427 108 p>.05 Ayrt edicilik t Sd p

158

ID33 ID34 ID35 ID36 ID37 ID38 ID39 ID40

*p<.05 ** p <.01

202 202 202 202 202 202 202 202

,311** ,102 ,177* ,055 ,217** ,451** ,454** ,464**

,279** ,067 ,118 -,005 ,159* ,394** ,384** ,374**

1,000 1,000 1,427 1,427 1,427 2,058 2,571 3,464

108 108 108 108 108 108 108 108

p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p<.05 p<.05 p<.01

Tablo 56da CAS Dikkat lei fadesel Dikkat Alt test toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri iin srasyla madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri bulunmutur. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan en az 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi istenmektedir. CAS Dikkat lei fadesel Dikkat alt testindeki 40 adet maddenin her biri iin yaplan madde analiz ilem sonulan incelendiinde 1., 2., 3., 5., 8., 9., 10., 12., 13., 18., 19., 25., 27., 29., 31., 32., 34., 36. maddeleri hari dier tm maddelerin yaplan ilemden en az birinde, en az 0,05 dzeyinde anlaml sonu verdii grlmektedir. 1., 2., 3. ve 5. maddeleri rencilerin tm tarafndan baaryla yapld iin madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri hesaplanamamtr. Dier maddeler de, maddetoplam, madde-kalan veya madde ayrt edicilik tekniklerinde anlaml sonu vermemilerdir. 3.3.8. Say Bulma (SB) Alt Testi (Number Detection) Tablo 57. CAS Dikkat lei Say Bulma Alt Testi temlerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular Ortalama SB3TOP SB4TOP Toplam 42,5644 30,2376 72,8020 N 202 202 202 SS 3,66214 10,26383 11,76006 SH 0,257 0,722 0,827

CAS Dikkat lei Say Bulma alt testi maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapmalar Tablo 57de gsterilmitir. Alt testin toplam glk deeri toplam

159

puann alt testte yer alan madde saysna blnmesiyle bulunur. Bu ilemin sonucunda Say Bulma alt testi toplam puannn glk derecesi 0,880 olarak belirlenmitir. Tablo 58. CAS Dikkat lei Say Bulma Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar Devamllk Katsaylar SB3TOP (Kurall) SB4TOP (Kurall) SBTOP (Kurall) I. I. II. II. Uygulama Uygulama Uygulama Uygulama Ortalama SS Ortalama SS 43,4375 30,2500 73,6875 1,60518 8,72520 8,90247 44,1250 35,7188 79,8438

N 32 32 32

1,58114 0,524 p<,01 7,04929 0,743 p<,01 7,53533 0,704 p<.01

Tablo 58de CAS Dikkat lei Say Bulma alt testi devamllk katsaylar verilmitir. Bu katsaylar rneklem grubu iindeki 32 ocuktan her birine deiik zamanlarda Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) iki kez uygulanarak elde edilmitir. Say Bulma alt testinin birinci test sonular ile ikinci test sonular arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu grlmektedir. Say Bulma alt testindeki nc itemin tm maddelerin toplamnn (SB3TOP) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,52dir. Say Bulma alt testindeki ikinci itemin tm maddelerin toplamnn (SB4TOP) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,74tr. Ayrca Say Bulma alt testinin toplamna (SBTOP) bakldnda testin devamllk katsays 0,70 olarak hesaplanmtr ve her iki uygulamann sonucunda % 70 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Tablo 59. CAS Dikkat lei Say Bulma Alt Testinin Tutarllk Katsaylar Tutarllk Katsaylar Cronbach alpha Spearman-Brown Guttman Ortalama r N 202 202 202 202 r 0,839 0,444 0,480 0,587 P p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 SH

0,827

160

Tablo 59da Say Bulma alt testinin i tutarllk katsaylar hesaplanmtr. Buna gre, en yksek gvenirlik katsaysn Cronbach Alpha katsays (0,839), en dk gvenilirlik katsaysn ise Spearman-Brown katsays vermektedir (0,444). lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda da bu ortalama r deeri kullanlmtr. r deeri 0,587 bulunmutur. fadesel Dikkat Alt Testinde lmenin standart hata deeri 0,827 olarak belirlenmitir. Tablo 60. CAS Dikkat lei Say Bulma Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler N SB3TOP (Kurall) ve SB3TOPK (Kuralsz) SB4TOP (Kurall) ve SB4TOPK (Kuralsz) SBTOP (Kurall) ve SBTOPK (Kuralsz) 202 202 202 r 0,671 0,645 0,676 p p< ,01 p< ,01 p< ,01

CAS Dikkat lei Say Bulma alt testi maddelerinin kurall ve kuralsz uygulamalar arasndaki iliki Tablo 60da gsterilmitir. Say Bulma alt testi iki itemden olumaktadr. Birinci item (SB3) ile ikinci item de (SB4) bulunmas gereken say miktar eittir ve her ikisinde de bulunmas istenen 45 tane say vardr. Her iki itemin kurall uygulanmasndaki sre snrlamas 150 sndir ve kurall uygulama ocuklarn bu sre boyunca bulduklar doru saylarnn kaydnn tutulmas esasna dayanr. Ancak her iki item iin de ocuklarn 150 sn dolduktan sonra bulduklar doru saylarn da kayd tutulmu olup toplam kullandklar sre de kaydedilmitir. Bu ekilde bu Say Bulma alt testinin iki itemi iin de kuralsz uygulama gerekletirilmitir. Buna gre yukardaki tabloda da grld gibi her SBTOP3 ve SBTOP4 puanlarnn kurall ve kuralsz uygulamalar arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu belirlenmitir. Tm bu sonulara bakldnda Say Bulma alt testinin kurall olarak uygulanmasnn testin uygulanmasndaki srenin ekonomik kullanmna olumlu katk salayaca dnlebilir.

161

Tablo 61. CAS Dikkat lei Say Bulma Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular Madde Topla m ,006 ,143* ,153* ,113 ,230** ,027 ,032 ,211** ,196** ,247** ,009 ,084 ,274** ,088 -,036 ,242** .(a) ,058 ,051 ,125 ,054 ,077 ,120 ,081 ,208** ,274** ,174* ,199** ,281** ,167* ,110 ,030 Madde Kalan ,002 ,135 ,131 ,092 ,196 ,015 ,026 ,206 ,193 ,217 ,003 ,080 ,244 ,081 -,043 ,239 ,000 ,041 ,042 ,114 ,017 ,057 ,109 ,078 ,205 ,258 ,158 ,183 ,274 ,128 ,103 ,013 2,008 1,014 1,427 ,581 ,581 1,325 1,000 1,427 2,571 2,058 2,806 2,806 2,992 1,427 1,427 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 p<.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p>.05 p<.05 p<.05 p<.01 p<.01 p<.01 p>.05 p>.05 2,992 1,427 -1,000 2,058 108 108 108 108 p<.01 p>.05 p>.05 p>.05 1,000 2,058 1,765 3,250 108 108 108 108 p>.05 p<.05 p>.05 p<.01 1,014 2,233 1,970 2,551 108 108 108 108 p>.05 p<.05 p>.05 p<.05 ayrt edicilik t

N SBC1 202 SBC2 202 SBC3 202 SBC4 202 SBC5 202 SBC6 202 SBC7 202 SBC8 202 SBC9 202 SBC10 202 SBC11 202 SBC12 202 SBC13 202 SBC14 202 SBC15 202 SBC16 202 SBC17 202 SBC18 202 SBC19 202 SBC20 202 SBC21 202 SBC22 202 SBC23 202 SBC24 202 SBC25 202 SBC26 202 SBC27 202 SBC28 202 SBC29 202 SBC30 202 SBC31 202 SBC32 202

Sd

162

SBC33 202 SBC34 202 SBC35 202 SBC36 202 SBC37 202 SBC38 202 SBC39 202 SBC40 202 SBC41 202 SBC42 202 SBC43 202 SBC44 202 SBC45 202 SBD1 202 SBD2 202 SBD3 202 SBD4 202 SBD5 202 SBD6 202 SBD7 202 SBD8 202 SBD9 202 SBD10 202 SBD11 202 SBD12 202 SBD13 202 SBD14 202 SBD15 202 SBD16 202 SBD17 202 SBD18 202 SBD19 202 SBD20 202 SBD21 202 SBD22 202 SBD23 202 SBD24 202

,247** ,229** ,129 ,278** ,240** ,241** ,216** -,007 ,007 ,014 ,301** ,019 ,011 ,091 ,120 ,180* ,250** ,278** ,207** ,260** ,102 ,307** ,078 ,147* ,232** ,168* ,287** ,367** ,287** ,258** ,384** ,364** ,262** ,283** ,406** ,332** ,409**

,206 ,222 ,118 ,267 ,228 ,231 ,206 -,018 -,005 ,005 ,298 ,008 ,001 ,073 ,097 ,164 ,228 ,253 ,178 ,235 ,087 ,285 ,069 ,134 ,198 ,146 ,255 ,329 ,271 ,245 ,368 ,352 ,245 ,248 ,382 ,318 ,392

2,324 2,806 1,765 2,717 1,748 2,324 2,324 1,000 1,014 ,000 2,571 1,765 1,000 1,427 2,233 3,032 3,207 3,386 2,483 3,812 1,372 3,699 1,765 2,058 2,946 2,551 2,481 5,777 2,946 3,674 3,808 3,808 3,808 4,023 4,876 4,023 6,014

108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

,022 p<.01 ,080 p<.01 ,083 ,022 ,022 ,320 ,313 1,000 ,011 ,080 ,320 ,156 p<.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.05 p<.01 ,173 p<.01 ,080 p<.05 p<.01 p<.05 p<.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01

163

SBD25 202 SBD26 202 SBD27 202 SBD28 202 SBD29 202 SBD30 202 SBD31 202 SBD32 202 SBD33 202 SBD34 202 SBD35 202 SBD36 202 SBD37 202 SBD38 202 SBD39 202 SBD40 202 SBD41 202 SBD42 202 SBD43 202 SBD44 202 SBD45 202
*p<.05 ** p <.01

,509** ,514** ,299** ,306** ,447** ,326** ,440** ,396** ,359** ,518** ,391** ,441** ,424** ,372** ,330** ,370** ,479** ,427** ,416** ,379** ,364**

,476 ,484 ,286 ,286 ,436 ,309 ,409 ,380 ,345 ,509 ,376 ,428 ,407 ,358 ,312 ,349 ,457 ,414 ,388 ,362 ,336

5,303 7,516 4,023 2,992 4,707 3,366 5,752 4,648 4,656 5,555 4,869 5,525 4,773 4,057 4,057 3,699 5,339 4,232 4,294 4,921 4,057

108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01

Alt test toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri iin srasyla madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri bulunmutur. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan en az 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi istenmektedir. CAS Dikkat lei Say Bulma alt testindeki 1. itemin (SBC) 45 maddesinin her biri iin yaplan madde analiz ilem sonulan incelendiinde 4., 7.,14.,15.,19., 20., 21., 22., 23., 24., 32., 35., 40., 41., 42., 44., ve 45. maddeleri hari dier maddelerin uygulanan tekniklerin en az birinde, en az 0,05 dzeyinde anlaml sonu verdii grlmektedir. Alt testin 2. itemindeki (SBD) 1., 8. ve 10. maddeler hari dier maddelerin uygulanan tekniklerin en az birinde, en az 0,05 dzeyinde anlaml sonu verdii bulunmutur. (Tablo 61). CAS bataryas 5-17 ya grubu iin dzenlenmitir ancak bu alma 12 ya grubu ile snrlandrlmtr. Bu nedenle, Say Bulma alt testinin anlaml sonu

164

vermeyen maddelerin testten karlp karlmama kararnn bataryann tamam iin yaplacak standardizasyon almalarndan sonra verilmesinin doru olacana inanldndan, hibir madde testten kartlmamtr. 3.3.9. Algsal Dikkat (AD) Alt Testi (Receptive Attention) Tablo 62. CAS Dikkat lei Algsal Dikkat Alt Testi temlerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular Ortalama AD5TOP AD6TOP Toplam 44,0495 36,1139 80,1634 N 202 202 202 SS 5,90029 7,65824 11,70185 SH 0,415 0,538 0,823

CAS Dikkat lei Algsal Dikkat alt testi maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapmalar Tablo 62de verilmitir. Alt testin toplam glk deeri toplam puann alt testte yer alan madde saysna blnmesiyle bulunur. Algsal Dikkat alt testi beinci itemde alnabilecek en yksek puan 50 ve altnc itemde ise 51dir. Buna gre Say Bulma alt testi toplam puannn glk derecesi 0,793 olarak hesaplanmtr. Tablo 63. CAS Dikkat lei Algsal Dikkat Alt Testi Devamllk (test-tekrar test) Katsaylar Devamllk Katsaylar AD5TOP AD6TOP ADTOPLAM I. I. II. II. R P Uygulama Uygulama Uygulama Uygulama Ortalama SS Ortalama SS 32 45,6563 3,45113 46,5625 3,90151 0,671 p<,01 32 37,3750 5,91744 39,9375 5,73578 0,765 p<,01 32 83,0313 7,70624 86,5000 8,13198 0,719 p<,01 N

CAS Dikkat lei Algsal Dikkat alt testi devamllk katsaylar Tablo 63de gsterilmitir. Bu katsaylar rneklem grubu iindeki 32 ocuktan her birine deiik zamanlarda Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) iki kez uygulanarak elde edilmitir.

165

Algsal Dikkat alt testinin birinci test ile ikinci test uygulamalarndaki bulgular karlatrldnda, iki uygulama arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu grlmektedir. Algsal Dikkat alt testindeki tm maddelerin toplamnn (AD Toplam) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,71dir ve her iki uygulamann sonucunda % 71 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Tablo 64. Dikkat lei Algsal Dikkat Alt Testinin Tutarllk Katsaylar Tutarllk Katsaylar Cronbach alpha Spearman-Brown Guttman Ortalama r N 202 202 202 202 r 0,886 0,605 0,536 0,676 p p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 6,65 SH

Tablo 64de CAS Dikkat lei Algsal Dikkat alt testi iin elde edilen i tutarllk katsaylar gsterilmitir. En yksek gvenirlik katsays Cronbach alfa katsaysna (0,886), en dk gvenilirlik katsays Guttman katsaysna aittir (0,536). lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda da bu ortalama r deeri kullanlmtr. r deeri 0,676 bulunmutur. Algsal Dikkat Alt Testinde lmenin standart hata deeri 0,823 olarak belirlenmitir. Tablo 65. CAS Dikkat lei Algsal Dikkat Alt Testi temlerinin Toplam Puanlar Arasndaki likiler Tutarllk AD5TOP ve AD6TOP N 202 r 0,481 P p<,01

Algsal Dikkat alt testi itemlerine ait puanlamalar temel alnarak aralarndaki iliki Tablo 63te yer almaktadr. AD5 ve AD6 itemleri arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu belirlenmitir. Bu ekilde itemler arasndaki ilikinin anlaml olmas alt testin gvenilir olduunun farkl bir ispat olmutur.

166

Tablo 66. CAS Dikkat lei Algsal Dikkat Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular N ADC1 202 ADC2 202 ADC3 202 ADC4 202 ADC5 202 ADC6 202 ADC7 202 ADC8 202 ADC9 202 ADC10 202 ADC11 202 ADC12 202 ADC13 202 ADC14 202 ADC15 202 ADC16 202 ADC17 202 ADC18 202 ADC19 202 ADC20 202 ADC21 202 ADC22 202 ADC23 202 ADC24 202 ADC25 202 ADC26 202 ADC27 202 ADC28 202 ADC29 202 ADC30 202 ADC31 202 ADC32 202 Madde Toplam
,298** ,285** ,046 ,034 ,080 ,224** ,143* ,116 ,047 ,253** ,145* ,254** ,072 -,029 ,187** ,107 ,365** ,245** ,058 ,030 ,051 ,220** ,272** ,111 ,216** ,210** ,176* ,375** ,205** ,206** ,289** ,161*

Madde Kalan
,281 ,259 ,035 ,022 ,068 ,204 ,129 ,094 ,034 ,230 ,115 ,220 ,055 -,035 ,145 ,082 ,343 ,221 ,036 ,014 ,032 ,194 ,236 ,091 ,193 ,180 ,145 ,348 ,186 ,179 ,265 ,135

Ayrt edicilik t
3,032 2,946 1,000 1,000 1,427 3,032 2,058 1,970 1,000 3,674 2,058 3,065 ,835

Sd
108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

p
p<.01 p<.01 p>.05 p>.05 p>.05 p<.01 p<.05 p>.05 p>.05 p<.01 p<.05 p<.01 p>.05

3,207 1,847 4,500 2,233 1,014 ,581 1,000 2,717 4,484 1,372 2,946 3,250 2,493 3,633 2,233 3,032 3,464 2,008

108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

p<.01 p>.05 p<.01 p<.05 p>.05 p>.05 p>.05 p<.01 p<.01 p>.05 p<.01 p<.01 p<.05 p<.01 p<.05 p<.01 p<.01 p<.05

167

ADC33 202 ADC34 202 ADC35 202 ADC36 202 ADC37 202 ADC38 202 ADC39 202 ADC40 202 ADC41 202 ADC42 202 ADC43 202 ADC44 202 ADC45 202 ADC46 202 ADC47 202 ADC48 202 ADC49 202 ADC50 202 ADD1 202 ADD2 202 ADD3 202 ADD4 202 ADD5 202 ADD6 202 ADD7 202 ADD8 202 ADD9 202 ADD10 202 ADD11 202 ADD12 202 ADD13 202 ADD14 202 ADD15 202 ADD16 202 ADD17 202 ADD18 202 ADD19 202

,075 ,237** ,230** ,214** ,326** ,416** ,199** ,221** ,241** ,307** ,215** ,400** ,222** ,382** ,327** ,296** ,329** ,208** ,383** ,352** ,231** ,188** ,328** ,063 ,349** ,220** ,347** ,424** ,229** ,288** ,381** ,395** ,215** ,371** ,384** ,274** ,257**

,057 ,214 ,209 ,191 ,292 ,388 ,174 ,193 ,211 ,278 ,190 ,381 ,192 ,353 ,314 ,272 ,302 ,188 ,343 ,311 ,213 ,161 ,287 ,034 ,311 ,186 ,303 ,388 ,201 ,250 ,341 ,363 ,195 ,335 ,345 ,233 ,222

,387 2,008 1,325 1,686 3,633 4,869 1,748 2,717 2,723 2,551 1,686 3,464 2,774 4,659 2,058 2,571 2,946 2,058 5,318 5,787 1,970 2,493 4,232 1,470 5,603 1,961 5,289 6,334 2,324 3,787 6,000 5,095 1,686 5,752 4,484 4,337 3,845

108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

p>.05 p<.05 p>.05 p>.05 p<.01 p<.01 p>.05 p<.01 p<.01 p<.05 p>.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.05 p<.05 p<.01 p<.05 p<.01 P<.01 p>.05 p<.05 p<.01 p>.05 p<.01 p>.05 P<.01 P<.01 p<.05 p<.01 p<.01 p<.01 p>.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01

168

ADD20 202 ADD21 202 ADD22 202 ADD23 202 ADD24 202 ADD25 202 ADD26 202 ADD27 202 ADD28 202 ADD29 202 ADD30 202 ADD31 202 ADD32 202 ADD33 202 ADD34 202 ADD35 202 ADD36 202 ADD37 202 ADD38 202 ADD39 202 ADD40 202 ADD41 202 ADD42 202 ADD43 202 ADD44 202 ADD45 202 ADD46 202 ADD47 202 ADD48 202 ADD49 202 ADD50 202 ADD51 202
*p<.05 ** p <.01

,416** ,151* ,271** ,369** ,255** ,459** ,312** ,507** ,258** ,330** ,469** ,485** ,360** ,457** ,271** ,439** ,258** ,269** ,342** ,402** ,357** ,407** ,430** ,343** ,430** ,331** ,345** ,337** ,400** ,328** ,274** ,305**

,378 ,117 ,231 ,329 ,209 ,423 ,266 ,469 ,219 ,287 ,442 ,444 ,313 ,425 ,244 ,404 ,220 ,222 ,296 ,362 ,319 ,378 ,396 ,303 ,396 ,293 ,307 ,300 ,364 ,296 ,238 ,256

5,863 1,847 3,595 5,318 3,872 8,938 4,323 6,014 4,232 5,605 4,876 6,444 4,751 6,713 1,847 5,318 2,968 2,821 4,883 5,329 4,659 4,915 5,329 4,996 4,876 3,488 4,788 4,337 4,648 3,421 3,277 3,872

108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

p<.01 p>.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p>.05 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01

Alt test toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri iin srasyla madde ,madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri bulunmutur. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan en az 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi istenmektedir. CAS Dikkat lei
169

Algsal Dikkat alt testindeki iki itemin her biri iin yaplan madde analiz ilem sonular incelendiinde birinci itemin 3., 4., 5., 8., 9., 13., 16., 19., 20., 21., 24., 33. maddeleri ile ikinci itemin 6. maddesi hari dier maddelerin yaplan ilemden en az birinde, en az 0,05 dzeyinde anlaml sonu verdii Tablo 66da grlmektedir. CAS bataryas 5-17 ya grubu iin dzenlenmitir ancak bu alma 12 ya grubu ile snrlandrlmtr. Bu nedenle, Algsal Dikkat alt testinin itemlerdeki anlaml sonu vermeyen maddelerin testten karlp karlmama kararnn bataryann tamam iin yaplacak standardizasyon almalarndan sonra verilmesinin doru olacana inanldndan, hibir madde testten kartlmamtr. 3.3.10. Kelime Serileri (KS) Alt Testi (Word Series) Tablo 67. CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri Alt Testi temlerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular Madde no KS1 KS2 KS3 KS4 KS5 KS6 KS7 KS8 KS9 KS10 KS11 KS12 KS13 KS14 KS15 KS16 KS17 KS18 KS19 KS20 KS21 Ortalama 1,0000 1,0000 1,0000 ,9950 1,0000 ,9109 ,9604 ,8663 ,8762 ,9010 ,4752 ,5594 ,4604 ,2723 ,2475 ,1386 ,2178 ,0396 ,0594 ,0941 ,0594 SS ,00000 ,00000 ,00000 ,07036 ,00000 ,28561 ,19551 ,34114 ,33013 ,29942 ,50063 ,49769 ,49967 ,44624 ,43265 ,34640 ,41379 ,19551 ,23697 ,29264 ,23697 N 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202
170

KS22 KS23 KS24 KS25 KS26 KS27 KSTOPLAM

,0297 ,0198 ,0099 ,0050 ,0050 ,0000 12,0990

,17019 ,13967 ,09926 ,07036 ,07036 ,00000 2,79304

202 202 202 202 202 202 202

CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri alt testi maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapmalar Tablo 67de yer almaktadr. Kelime Serileri alt testi madde ortalamalar bu alt testin madde glk deerini vermektedir. Alt testin toplam puan ise alt testin glk derecesini vermektedir. Alt testin toplam glk deeri toplam puann alt testte yer alan madde saysna blnmesiyle bulunur. Bu ilemin sonucunda Kelime Serileri alt testi toplam puannn glk derecesi 0,447 olarak belirlenmitir. Tablo 68. CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri Alt Testinin Devamllk (Test-Tekrar test) Katsaylar Devamllk Katsaylar KSTOP (Kurall) KSTOP (Kuralsz) I. I. II. II. Uygulama Uygulama Uygulama Uygulama Ortalama SS Ortalama SS 11,6875 11,7813 2,63277 2,66076 11,9375 11,9375 2,75842 2,75842

N 32 32

0,912 p<,01 0,925 p<,01

Tablo 68de CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri alt testi devamllk katsaylar verilmitir. Kelime Serileri alt testi 27 itemden olumaktadr. Bu katsaylar rneklem grubu iindeki 32 ocuktan her birine deiik zamanlarda Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) iki kez uygulanarak elde edilmitir. Uygulama srasnda bu 27 iteme verilen cevaplar kaydedilmitir. Doru cevaplarn toplam KSTOP ile gsterilmitir. rneklem grubu ile yrtlen almalar srasnda alt testte var olan ard arda yaplan drt yanltan sonra testin uygulanmasna devam edilmez kuralna gre KSTOP (Kurall) doru saylar belirlenmi. Uygulama srasnda rneklem grubundaki ocuklar ard arda drt yanltan sonra test bitirilmemi ve alt testin tm itemleri tamamlanncaya kadar uygulamaya devam
171

edilmitir. Bunun sonucunda KSTOP (Kuralsz) uygulamasna ilikin toplam puanlar belirlenmitir. Bylece alt testin kurall ve kuralsz olarak yaplan uygulama sonular karlatrlabilmitir. Kelime Serileri alt testinin birinci test ile ikinci test sonular arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu grlmektedir. Tabloya gre, Kelime Serileri alt testindeki kurall uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (KSTOPKurall) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,91dr ve her iki uygulamann sonucunda % 91 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Ayrca Kelime Serileri alt testindeki kuralsz uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (KSTOP-Kuralsz) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,92dr ve her iki uygulamann sonucunda % 92 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Tablo 69. CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri Alt Testinin Tutarllk Katsaylar Tutarllk Katsaylar Cronbach alpha Spearman-Brown Guttman Ortalama r N 202 202 202 202 r 0,704 0,861 0,682 0,749 p p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 1,39 SH

Tablo 69da CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri alt testi iin elde edilen i tutarllk katsaylar gsterilmitir. En yksek gvenirlik katsays Spearman-Brown katsaysna (0,861), en dk gvenilirlik katsays Guttman katsaysna aittir (0,682). lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda da bu ortalama r deeri kullanlmtr. r deeri 0,749 bulunmutur. Kelime Serileri Alt Testinde lmenin standart hata deeri 1,39 olarak belirlenmitir.

172

Tablo 70. CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler N KSTOP (Kurall) ve KSTOP (Kuralsz) 202 r 0,995 p p<,01

Tablo 70de CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri alt testindeki kurall ve kuralsz toplam puanlar arasndaki iliki belirlenmitir. CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri alt testi iin, test uygulanlan ocuk st ste drt itemde baarsz olursa testin uygulanlmasna devam edilmez. eklinde bir kural sz konusudur. rneklem grubunu oluturan 202 ocua uygulanan test sonular hem bu kural dikkate alnarak kaydedilmi hem de ocuklara testin tamam uygulanarak sz konusu bu kural dikkate alnmadan kaydedilmitir. Kelime Serileri alt testindeki kurall ve kuralsz toplam puanlar arasnda 0,99 dzeyinde anlaml ilikinin olduu belirlenmitir. Bu verilerin nda alt testteki kuraln uygulanmasnn puanlamay olumsuz etkilemediini gstermektedir. Kelime Serileri Alt Testinin kurall olarak uygulanmasnn testin uygulanmasndaki srenin ekonomik kullanm asndan olumlu katks olaca sylenebilir. Tablo 71. CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular N KS1 KS2 KS3 KS4 KS5 KS6 KS7 KS8 KS9 KS10 KS11 KS12 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 Madde Toplam .(a) .(a) .(a) ,080 .(a) ,300** ,113 ,410** ,363** ,276** ,435** ,520** Madde Kalan ,000 ,000 ,000 ,068 ,000 ,245 ,079 ,355 ,313 ,231 ,354 ,457 3,674 ,835 5,555 4,707 3,386 8,730 12,537 108 108 108 108 108 108 108 ,000 ,406 ,000 ,000 ,001 ,000 ,000 1,000 108 ,320 Ayrt edicilik t Sd p

173

KS13 KS14 KS15 KS16 KS17 KS18 KS19 KS20 KS21 KS22 KS23 KS24 KS25 KS26 KS27
*p<.05 ** p <.01

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

,520** ,572** ,606** ,489** ,565** ,342** ,533** ,564** ,533** ,376** ,335** ,263** ,299** ,299** .(a)

,449 ,517 ,554 ,444 ,517 ,315 ,505 ,529 ,501 ,349 ,313 ,255 ,288 ,288 ,000

10,089 9,257 9,099 5,085 8,420 2,806 3,882 5,125 3,674 2,571 2,058 1,427 1,000 1,000

108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,006 ,000 ,000 ,000 ,011 ,042 ,156 ,320 ,320

Alt test toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri iin srasyla madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri bulunmutur. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi istenmektedir. CAS Ardl Bilisel lemler lei Kelime Serileri alt testindeki 27 maddenin her biri iin yaplan madde analiz ilem sonular incelendiinde 1-3. maddeler aras, 5., 7. ve 27. maddeler hari dier tm maddelerin 0,01 dzeyinde anlaml sonu verdii grlmektedir (Tablo 71). 1., 2., 3., ve 5. maddeler rneklemi oluturan tm ocuklar tarafndan doru cevaplandrld iin ve 27. madde ise ocuklarn hepsi tarafndan yanl cevaplandrld iin madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri hesaplanamamtr. 7. maddeyi de ocuklarn byk ounluu doru cevaplamtr. Testten hangi maddelerin karlp karlmayaca karar 8-17 yan tamamna uygulandnda verilmelidir. Bu nedenle hibir madde testten

kartlmamtr.

174

3.3.11. Cmle Tekrar (CT) Alt Testi (Sentence Repetition) Tablo 72. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt Testi temlerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular Madde no CT1 CT2 CT3 CT4 CT5 CT6 CT7 CT8 CT9 CT10 CT11 CT12 CT13 CT14 CT15 CT16 CT17 CT18 CT19 CT20 CTTOPLAM Ortalama 1,0000 1,0000 ,9901 ,9505 ,8713 ,8168 ,7525 ,7970 ,7327 ,4307 ,3663 ,0495 ,1040 ,0446 ,0000 ,0000 ,0000 ,0000 ,0000 ,0000 8,8960 SS ,00000 ,00000 ,09926 ,21746 ,33571 ,38777 ,43265 ,40321 ,44366 ,49640 ,48300 ,21746 ,30597 ,20684 ,00000 ,00000 ,00000 ,00000 ,00000 ,00000 2,11229 N 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar alt testi maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapmalar Tablo 72de yer almaktadr. Cmle Tekrar alt testi madde ortalamalar bu alt testin madde glk deerini vermektedir. Alt testin toplam puan ise alt testin glk derecesini vermektedir. Alt testin toplam glk deeri toplam puann alt testte yer alan madde saysna blnmesiyle bulunur. Bu ilemin sonucunda Cmle Tekrar alt testi toplam puannn glk derecesi 0,444 olarak belirlenmitir.

175

CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar alt testi, iinde giderek artan sayda kelimenin olduu cmlelerden oluan itemleri iermektedir. Bu nedenle dier itemlerin aritmetik ortalamalar giderek dmtr. Tablo 73. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt Testinin Devamllk (Test-Tekrar test) Katsaylar
Devamllk Katsaylar CTTOP (Kurall) CTTOP (Kuralsz) N 32 32
I. Uygulama Ortalama I. Uygulama SS II. Uygulama Ortalama II. Uygulama SS

r 0,866 0,858

p p<,01 p<,01

8,9063 8,9375

2,37404 2,31318

9,0938 9,0938

2,26273 2,26273

Tablo 73de CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt Testi devamllk katsaylar verilmitir. Cmle Tekrar alt testi 20 itemden olumaktadr. Uygulama srasnda bu 20 iteme verilen cevaplar kaydedilmitir. Doru cevaplarn toplam CTTOP ile gsterilmitir. rneklem grubu ile yrtlen almalar srasnda alt testin orijinalinde var olan ard arda yaplan drt yanltan sonra testin uygulanmasna devam edilmez kuralna gre CTTOP (Kurall) doru saylar belirlenmitir. Uygulama srasnda rneklem grubundaki ocuklar ard arda drt yanl yaptklarnda da test bitirilmemi ve alt testin tm itemleri tamamlanncaya kadar uygulama srdrlmtr. Bunun sonucunda CTTOP (Kuralsz) uygulamasna ilikin toplam puanlar belirlenmitir. Bylece alt testin kurall ve kuralsz olarak yaplan uygulama sonular karlatrlabilmitir. Cmle Tekrar alt testinin birinci test ile ikinci test uygulama arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu grlmektedir. Tablo 73e gre, Cmle Tekrar alt testindeki kurall uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (CTTOP-Kurall) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,86dr ve her iki uygulamann sonucunda % 86 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Ayrca Cmle Tekrar alt testindeki kuralsz uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (CTTOP-Kuralsz) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,85dr ve her iki uygulamann sonucunda % 85 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr.

176

Tablo 74. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt Testinin Tutarllk Katsaylar Tutarllk Katsaylar Cronbach alpha Spearman-Brown Guttman Ortalama r N 202 202 202 202 R 0,696 0,961 0,946 0,867 p p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 0,77 SH

Tablo 74de CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar alt testi iin elde edilen i tutarllk katsaylar gsterilmitir. En yksek gvenirlik katsays Spearman-Brown katsaysna (0,961), en dk gvenilirlik katsays Cronbach alpha katsaysna aittir (0,696). lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda da bu ortalama r deeri kullanlmtr. Ortalama r deeri 0,86 olarak hesaplanmtr. Cmle Tekrar Alt Testinde lmenin standart hata deeri 0,77 olarak belirlenmitir. Tablo 75. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler N CTOP (Kurall) ve CTOP (Kuralsz) 207 r 0,999 p p<,01

CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt Testi iin, test uygulanlan ocuk st ste drt itemde baarsz olursa testin uygulanlmasna devam edilmez.. eklinde bir kural sz konusudur. rneklem grubunu oluturan 202 ocua uygulanan test sonular hem bu kural dikkate alnarak kaydedilmi hem de ocuklara testin tamam uygulanarak sz konusu bu kural dikkate alnmadan test sonular kaydedilmitir.tablo 75e gre, Cmle Tekrar alt testindeki kurall ve kuralsz toplam puanlar arasnda 0,01 dzeyinde anlaml ilikinin olduu belirlenmitir. Testin devamllk katsays ise 0,999 olarak bulunmutur. Cmle Tekrar alt testinin kurall olarak uygulanmasnn testin uygulanmasndaki srenin ekonomik kullanm asndan olumlu katks olaca sylenebilir.

177

Tablo 76. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular N CT1 CT2 CT3 CT4 CT5 CT6 CT7 CT8 CT9 CT10 CT11 CT12 CT13 CT14 CT15 CT16 CT17 CT18 CT19 CT20
*p<.05 ** p <.01

Madde Toplam .(a) .(a) ,234** ,393** ,498** ,504** ,549** ,588** ,631** ,632** ,337** ,441** ,296** .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a)

Madde Kalan ,000 ,000 ,212** ,348** ,434** ,430** ,471** ,520** ,529** ,551** ,555** ,290** ,379** ,250 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000

Ayrt edicilik t

Sd

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

1,427 3,250 5,752 6,220 8,420 7,309 9,647 14,818 14,018 3,464 5,339 3,032

108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

,156 ,002 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,001 ,000 ,003

Tablo 76da CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar Alt test toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri iin srasyla madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri bulunmutur. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi istenmektedir. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmle Tekrar alt testindeki 20 maddenin her biri iin yaplan madde analiz ilem sonularna gre 1. ve 2. madde ve 14 - 20. arasndaki maddeler hari dier maddelerin 0,01 dzeyinde anlaml sonu verdikleri grlmektedir. Cmle Tekrar alt testinde bulunan 20 item kolaydan zora doru sralanmtr. 1. ve 2. item bu aratrmann rneklemini oluturan tm ocuklar tarafndan doru olarak

178

cevapland iin madde-toplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri hesaplanamamtr. 14 - 20 arasndaki maddeleri ise rneklemi oluturan ocuklarn hi biri doru olarak cevaplayamadklar grlmtr. Bu da, sz konusu itemlerin rneklemi oluturan 12 ya grubu iin zor olarak nitelendirilebileceklerini gstermektedir. CASin orijinal bataryasnn 5-17 ya arasnda ocuklar iin oluturulduu dnldnde bu itemlerin testten karlp karlmama kararnn testin 8-17 yan tamamna uygulandnda verilmesinin doru olacana inanlmaktadr. 3.3.12. Cmleye likin Sorular (CS) Alt Testi (Sentence Questions) Tablo 77. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testi temlerinin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Sonular Madde no CIS1 CIS2 CIS3 CIS4 CIS5 CIS6 CIS7 CIS8 CIS9 CIS10 CIS11 CIS12 CIS13 CIS14 CIS15 CIS16 CIS17 CIS18 CIS19 CIS20 CIS21 CISTOPLAM Ortalama ,9901 ,9851 ,8713 ,9752 ,7772 ,6931 ,5396 ,5248 ,5545 ,7426 ,3564 ,8416 ,4109 ,2723 ,1337 ,0842 ,1535 ,1386 ,0347 ,0000 ,0000 9,7525 SS ,09926 ,12126 ,33571 ,15576 ,41714 ,46237 ,49967 ,50063 ,49826 ,43830 ,48014 ,36604 ,49322 ,44624 ,34114 ,27831 ,36133 ,34640 ,18335 ,00000 ,00000 3,25807 N 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202
179

CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular alt testi maddelerinin aritmetik ortalama ve standart sapmalar Tablo 77de yer almaktadr. Cmleye likin Sorular alt testi madde ortalamalar bu alt testin madde glk deerini vermektedir. Alt testin toplam glk deeri toplam puann alt testte yer alan madde saysna blnmesiyle bulunur. Bu ilemin sonucunda Cmleye likin Sorular alt testi toplam puannn glk derecesi 0,464 olarak hesaplanmtr. Tablo 78. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testinin Devamllk (Test-Tekrar test) Katsaylar Devamllk Katsaylar CSTOP (Kurall) CSTOP (Kuralsz) I. I. II. II. Uygulama Uygulama Uygulama Uygulama Ortalama SS Ortalama SS 9,8438 10,6563 4,01698 3,39458 10,4375 10,5000

N 32 32

3,40718 0,913 p<,01 3,43605 0,936 p<,01

Tablo 78de CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testi devamllk katsaylar gsterilmitir. Bu katsaylar rneklem grubu iindeki 32 ocuktan her birine deiik zamanlarda Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) iki kez uygulanarak elde edilmitir. Cmleye likin Sorular alt testi 21 itemden olumaktadr. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testi iin, test uygulanlan ocuk st ste drt itemde baarsz olursa testin uygulanlmasna devam edilmez.. eklinde bir kural sz konusudur. nce ocuklarn her bir item iin verdikleri cevaplar bu kurala gre kaydedilmitir. Bylece CSTOP (Kurall) saylar belirlenmitir. ocuklarn ard arda yaptklar drt yanl cevaptan sonra test bitirilmemi ve daha sonra aldklar puanlar da ayrca kaydedilmitir. Bu ekilde de CSTOP (Kuralsz) verileri belirlenmitir. Cmleye likin Sorular alt testinin birinci test uygulamalarndaki bulgular ile ikinci test uygulamalarndaki bulgular karlatrldnda, iki uygulama arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu grlmektedir. Cmleye likin Sorular alt testindeki kurall uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (CSTOPKurall) birinci ve ikinci uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,91dir ve her iki uygulamann sonucunda % 91 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Ayrca Cmleye likin Sorular alt testindeki kuralsz uygulama sonucundaki tm maddelerin toplamnn (CSTOP-Kuralsz) birinci ve ikinci
180

uygulama sonularna gre testin devamllk katsays 0,93tir ve her iki uygulamann sonucunda % 93 dzeyinde benzer lmlere ulalmtr. Tablo 79. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testinin Tutarllk Katsaylar Tutarllk Katsaylar Cronbach alpha Spearman-Brown Guttman Ortalama r N 207 207 207 207 r 0,703 0,886 0,764 0,784 p p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 1,51 SH

Tablo 79da CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular alt testi iin elde edilen i tutarllk katsaylar verilmitir. En yksek gvenirlik katsays Spearman-Brown katsaysna (0,886), en dk gvenilirlik katsays Cronbach alpha katsaysna aittir (0,703). lmenin standart hatasnn hesaplanmasnda da bu ortalama r deeri kullanlmtr ve ortalama r deeri 0,78 olarak hesaplanmtr. Cmleye likin Sorular Alt Testinde lmenin standart hata deeri 1,51 olarak bulunmutur. Tablo 80. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testinin Kurall ve Kuralsz Toplam Puanlar Arasndaki likiler N CSTOP (Kurall) ve CSTOP (Kuralsz) 207 r 0,962 p p<,01

CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testi iin, test uygulanlan ocuk st ste drt itemde baarsz olursa testin uygulanlmasna devam edilmez.. eklinde bir kural sz konusudur. Cmleye likin Sorular alt testi 21 itemden olumaktadr. nce ocuklarn her bir item iin verdikleri cevaplar bu kurala gre kaydedilmitir. Bylece CSTOP (Kurall) saylar belirlenmitir. ocuklarn ard arda yaptklar drt yanl cevaptan sonra test bitirilmemi ve daha sonra aldklar puanlar da ayrca kaydedilmitir. Bu ekilde de CSTOP (Kuralsz)

181

verileri belirlenmitir. CSTOP (Kurall) puanlar ile CSTOP (Kuralsz) puanlar arasndaki ilikinin 0,01 dzeyinde anlaml olduu belirlenmitir. (Tablo 80) Tablo 81. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testi in Yaplan Madde Analiz lem Sonular N cis1 cis2 cis3 cis4 cis5 cis6 cis7 cis8 cis9 cis10 cis11 cis12 cis13 cis14 cis15 cis16 cis17 cis18 cis19 cis20 cis21
*p<.05 ** p <.01

Madde Toplam ,222** ,307** ,404** ,230** ,544** ,579** ,410** ,437** ,444** ,493** ,482** ,441** ,571** ,441** ,191** ,347** ,512** ,410** ,150* .(a) .(a)

Madde Kalan ,206 ,288 ,355 ,205 ,492** ,523** ,336** ,365** ,373** ,434** ,416** ,390** ,511** ,378** ,135* ,304** ,465** ,359** ,120 ,000 ,000

Ayrt edicilik t 1,427 1,765 4,444 2,058 7,239 9,257 6,159 5,586 7,589 6,186 7,891 4,876 13,863 7,516 2,191 3,882 6,958 6,000 2,058

Sd 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108 108

p ,156 ,080 ,000 ,042 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,031 ,000 ,000 ,000 ,042

202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202 202

Tablo 82de CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt test toplamn oluturan maddelerin madde analiz ilemleri iin srasyla maddetoplam, madde-kalan ve madde ayrt edicilik deerleri bulunmutur. Bir maddenin testte yer alabilmesi iin bu ad geen teknikten en az birinde istatistiksel adan 0,05 dzeyinde anlaml sonu vermesi istenmektedir. CAS Ardl Bilisel lemler lei Cmleye likin Sorular Alt Testindeki maddenin her biri iin yaplan madde

182

analiz ilem sonular incelendiinde yaplan ilemden en az birinde 20. ve 21. maddeler dnda tm maddelerin en az 0,05 dzeyinde anlaml sonu verdikleri grlmektedir. 20. ve 21. maddeler ise rneklerim oluturan ocuklarn hibirisi tarafndan doru cevaplanamamtr.

3.4. CAS Alt Testleri, lekleri ve Bataryalarna likin Gvenirlik almalar

Bu ksmda CASi oluturan 12 alt testi ile birlikte iinde drt PASS lei bulunan Temel ve Standart Bataryalara ilikin gvenirlik almalar verilmitir. Srasyla alt testler ve bataryalara ilikin test-tekrar test bulgular, i tutarllk katsaylar ve lmenin standart hatas ele alnmtr. Tablo 82. CAS Alt Testleri ve leklerinin Standart Puana Dntrlm Test-Tekrar Test Sonular
ALT TESTLER Saylar Eletirme Planlanm Kodlar Planlanm Balantlar Matrisler Szel-Uzamsal ilikiler ekil Hafzas fadesel Dikkat Say Bulma Algsal Dikkat Kelime Serileri Cmle Tekrar Cmleye likin Sorular TEMEL BATARYA T. B. Planlama lei I. Uygulama Ortalama 15,4063 9,5625 8,5625 9,5625 11,6875 9,7813 8,9063 12,7500 18,1563 10,4063 9,8750 8,7500 I. Uygulama SS 1,58337 1,24272 2,38189 3,23227 4,37321 2,77935 ,29614 1,48106 1,22104 2,19764 2,10606 3,00537 II. Uygulama Ortalama 16,2813 10,8438 9,5625 10,1250 13,0938 10,8125 9,0000 13,9063 18,4688 10,6875 10,0938 9,2188 II. Uygulama SS 1,11397 1,34667 2,53921 2,90439 4,18414 2,68133 ,00000 1,32858 1,13548 2,41551 1,97336 2,47222 0,725 0,667 0,912 0,818 0,880 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 r 0,811 0,845 0,895 0,961 0,781 0,860 p p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01

24,9688

2,20680

27,1250

2,02803

0,808

p<.01

183

T. B.E zamanl Bilisel lemler lei T. B.Dikkat lei T. B.Ardl Bilisel lem lei Temel B.Tam Puan STANDART BATARYA S. B. Planlama lei S. B. E Zamanl Bilisel lemler lei S. B. Dikkat lei S. B. Ardl Bilisel lemler lei Standart B. Tam Puan

21,2500 21,6563 20,2813 88,1563

7,05737 1,59858 3,93688 11,73665

23,2188 22,9063 20,7813 94,0313

6,38413 1,32858 3,93278 10,81064

0,913 0,698 0,908 0,941

p<.01 p<.01 p<.01 p<.01

33,5313 31,0313 39,8125 29,0313 133,4063

4,08762 9,05711 2,23517 6,46821 17,43719

36,6875 34,0313 41,3750 30,0000 142,0938

3,97117 8,59664 2,12132 6,11186 16,33788

0,911 0,954 0,662 0,951 0,957

p<.01 p<.01 p<.01 p<.01 p<.01

Tablo 82de Bilisel Deerlendirme Sisteminin tm alt testlerin, temel ve standart bataryalarn standart puanlara dntrlm test-tekrar test sonular yer almaktadr. Tablo incelendiinde, Bilisel Deerlendirme Sisteminin fadesel Dikkat alt testi dnda tm alt testlerin, temel ve standart bataryalarnda yer alan tm leklerin ve tam puanlarn 0,01 dzeyinde anlaml sonular verdii grlmektedir. Tablo 83. CAS Alt Testleri Tutarllk Katsaylar (Ortalama r Deerleri) ve lmenin Standart Hatas Alt testler
Saylar Eletirme Planlanm Kodlar Planlanm Balantlar Matrisler Szel-Uzamsal ilikiler ekil Hafzas fadesel Dikkat Say Bulma Algsal Dikkat Kelime Serileri

tutarllk 0,59 0,74 0,72 0,71 0,78 0,77 0,63 0,58 0,67 0,74

SH 1,67 1,20 4,77 2,61 2,27 2,13 0,61 0,82 6,65 1,39

184

Cmle Tekrar Cmleye likin Sorular

0,86 0,78

0,77 1,51

Tablo 83de, CAS alt testlerine ilikin i tutarllk katsaylar (ortalama r deerleri) ve lmenin standart hatas deerleri toplu halde verilmitir. Tablo 84. CAS Alt Testleri ile Temel ve Standart Bataryalarna Ait leklerin Trkiye ve Amerika Birleik Devletleri rneklemi Gvenirlik Katsaylar ve lmenin Standart Hata Deerleri Gvenirlik Katsaylar Alt testler
Saylar Eletirme Planlanm Kodlar Planlanm Balantlar Matrisler Szel-Uzamsal likiler ekil Hafzas fadesel Dikkat Say Bulma Algsal Dikkat Kelime Serileri Cmle Tekrar Cmleye likin Sorular TEMEL BATARYA T. B. Planlama lei T. B.E zamanl Bilisel lemler lei T. B.Dikkat lei T. B.Ardl Bilisel lem lei Temel B.Tam Puan STANDART BATARYA S. B. Planlama lei

SH Trkiye 1,67 1,20 4,77 2,61 2,27 2,13 0,61 0,82 6,65 1,39 0,77 1,51 ABD 1,5 1,8 1,3 1,0 1,3 0,9 1,1 1,8 1,8 1,0 1,3 1,1

Trkiye 0,59 0,74 0,72 0,71 0,78 0,77 0,63 0,83 0,67 0,74 0,86 0,78

ABD 0,78 0,75 0,81 0,89 0,86 0,92 0,88 0,77 0,71 0,90 0,89 0,86

0,67 0,75 0,73 0,80 0,73

0,84 0,92 0,88 0,94 0,90

1,4 2,4 0,7 1,8 1,4

6,9 4,8 6,0 3,9 5,5

0,69

0,89

2,6

5,5

185

S. B. E Zamanl Bilisel lemler lei S. B. Dikkat lei S. B. Ardl Bilisel lemler lei Standart B. Tam Puan

0,75 0,71 0,80 0,73

0,95 0,90 0,95 0,97

2,3 2,7 1,2 2,2

3,9 5,7 3,6 3,0

Tablo 84de, Trkiye 12 rnekleminin Cronbach alpha katsaylar temel alnarak hesaplanm olan CAS alt testleri ile Temel ve Stanadart Batarayalara ilikin i tutarllk katsaylar ile SH (lmenin Standart Hatas) deerleri, A.B.D. 12 ya rneklemi deerleri ile birlikte zet olarak verilmitir. Bu sonulara gre CAS alt testleri ile Temel ve Standart Bataryalara ait leklerin Trkiye ve Amerika Birleik Devletleri rneklemi gvenirlik katsaylar ile benzerlik gsterdii grlmektedir.

3.5. Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) Geerliine likin Bulgular

3.5.1. CAS erik (Kapsam) Geerlii Bu blmde ilk olarak CAS alt testlerinin birbiri ile olan ilikilerine baklmtr. Daha sonra lekleri oluturan alt testlerin lek iindeki ilikileri ele alnmtr. Bunun iin de, ayn bilisel ilemi lmek iin bir lek altnda ele alnan er alt testin arasndaki ilikiye baklmtr. Tablo 85. CAS Alt Testleri Arasndaki likiler
SE SE r p N PK r p N PB r p N D r p N SB r 202 ,319 ,000 202 ,391 ,000 202 ,272 ,000 202 ,386 202 ,683 ,000 202 ,192 ,006 202 ,521 202 ,262 ,000 202 ,567 202 ,231 1 PK ,319 ,000 202 1 PB ,391 ,000 202 ,683 ,000 202 1 D ,272 ,000 202 ,192 ,006 202 ,262 ,000 202 1 SB ,386 ,000 202 ,521 ,000 202 ,567 ,000 202 ,231 ,001 202 1 AD ,450 ,000 202 ,521 ,000 202 ,573 ,000 202 ,238 ,001 202 ,549 M ,320 ,000 202 ,358 ,000 202 ,400 ,000 202 ,264 ,000 202 ,304 SU ,392 ,000 202 ,311 ,000 202 ,391 ,000 202 ,260 ,000 202 ,312 SH ,364 ,000 202 ,214 ,002 202 ,330 ,000 202 ,198 ,005 202 ,188 KS ,179 ,011 202 ,161 ,022 202 ,281 ,000 202 ,153 ,030 202 ,252 CT ,197 ,005 202 ,367 ,000 202 ,273 ,000 202 ,234 ,001 202 ,297 CS ,233 ,001 202 ,265 ,000 202 ,307 ,000 202 ,181 ,010 202 ,282

186

p N AD r p N M r p N SU r p N SH r p N KS r p N CT r p N CS r p N

,000 202 ,450 ,000 202 ,320 ,000 202 ,392 ,000 202 ,364 ,000 202 ,179 ,011 202 ,197 ,005 202 ,233 ,001 202

,000 202 ,521 ,000 202 ,358 ,000 202 ,311 ,000 202 ,214 ,002 202 ,161 ,022 202 ,367 ,000 202 ,265 ,000 202

,000 202 ,573 ,000 202 ,400 ,000 202 ,391 ,000 202 ,330 ,000 202 ,281 ,000 202 ,273 ,000 202 ,307 ,000 202

,001 202 ,238 ,001 202 ,264 ,000 202 ,260 ,000 202 ,198 ,005 202 ,153 ,030 202 ,234 ,001 202 ,181 ,010 202 202 ,549 ,000 202 ,304 ,000 202 ,312 ,000 202 ,188 ,007 202 ,252 ,000 202 ,297 ,000 202 ,282 ,000 202

,000 202 1 202 ,364 ,000 202 ,436 ,000 202 ,269 ,000 202 ,316 ,000 202 ,285 ,000 202 ,313 ,000 202

,000 202 ,364 ,000 202 1 202 ,613 ,000 202 ,482 ,000 202 ,192 ,006 202 ,275 ,000 202 ,353 ,000 202

,000 202 ,436 ,000 202 ,613 ,000 202 1 202 ,447 ,000 202 ,289 ,000 202 ,322 ,000 202 ,392 ,000 202

,007 202 ,269 ,000 202 ,482 ,000 202 ,447 ,000 202 1 202 ,110 ,121 202 ,169 ,016 202 ,195 ,005 202

,000 202 ,316 ,000 202 ,192 ,006 202 ,289 ,000 202 ,110 ,121 202 1 202 ,568 ,000 202 ,554 ,000 202

,000 202 ,285 ,000 202 ,275 ,000 202 ,322 ,000 202 ,169 ,016 202 ,568 ,000 202 1 202 ,643 ,000 202

,000 202 ,313 ,000 202 ,353 ,000 202 ,392 ,000 202 ,195 ,005 202 ,554 ,000 202 ,643 ,000 202 1 202

CAS Alt Testleri Arasnda hesaplanan Pearson arpm Momentler Korelsyon katsaylar dikkate alndnda, alt lekler arasnda 0,01 ve 0,05 aras anlaml bir ilikinin olduu grlmektedir. 3.5.2. Drt PASS leinin Alt Testleri ile Olan likileri Bu ksmda Bilisel Deerlendirme Sisteminde yer alan ve drt PASS leini oluturan alt testlerin birbirleriyle olan ilikileri ele alnmtr. Tablo 86. Planlama leinin Alt Testleri Arasndaki likiler Planlama SE PK PB SE X=20,93 p<.01 p<.01 PK 0,319 X=69,14 p<.01 PB 0,391 0,683 X=180,7

187

Tablo 86 incelendiinde CAS Planlama lei Alt Testlerinin birbiri arasndaki ilikilerin 0,01 dzeyinde anlaml olduu grlmektedir. Tablo 87. Dikkat leinin Alt Testleri Arasndaki likiler Dikkat D SB AD D
X=39,45 p<.01 p<.01

SB
0,231 X=72,80 p<.01

AD
0,238 0,549 X=80,16

CAS Dikkat lei Alt Testlerinin birbirleri ile aralarndaki ilikilerinin istatistiksel adan 0,01 dzeyinde anlaml olduu Tablo 87de grlmektedir. Tablo 88. Ezamanl Bilisel lemler leinin Alt Testleri Arasndaki likiler EZB M SU H M X=17,02 p<.01 p<.01 SU 0,613 X=18,26 p<.01 H 0,482 0,447 X=13,76

Tablo 88de CAS E Zamanl Bilisel lemler lei Alt Testlerinin birbirleri ile aralarndaki ilikilerin istatistiksel adan 0,01 dzeyinde anlaml olduu bulunmutur. Tablo 89. Ardl Bilisel lemler leinin Alt Testleri Arasndaki likiler AB KS CT CS KS X=12,09 p<.01 p<.01 CT 0,568 X=8,89 p<.01 CS 0,554 0,643 X=9,75

CAS Ardl Bilisel lemler lei Alt Testlerinin birbirileri ile aralarndaki ilikilerin 0,01 dzeyinde anlaml olduu Tablo 89da gsterilmitir.

188

3.5.3. CAS Yap Geerlii Yap geerlilii, llmek istenen kuramsal yapya ilikin belirtilerin doruluunun bilimsel olarak gsterilmesidir. Yap geerlilii iki yolla yaplr: (a) Faktr analizi ile (b) Bilinen grup ile ya da nceden geerlii saptanm bir l arac ile karlatrma yoluyla. (Balc, 2005) Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) Testinin yap geerlilii ile ilgili almalarnda faktr analizine ait bulgular ile demografik zelliklere gre puanlardaki deiimlerin anlamllk dzeyi ele alnmtr. 3.5.3.1. CASin Yap Geerlii almalarnda Faktr Analizine Ait Bulgular Faktr analizi, bata sosyal bilimler olmak zere pek ok alanda ska kullanlan ok deikenli analiz tekniklerinden biridir. Borg ve Galla (1989) gre faktr analizi birbiriyle orta dzeyde ve ya olduka ilikili deikenleri birletirerek az sayda ancak bamsz deiken kmeleri elde etmede ampirik bir temel salayan tekniktir. Bylece pek ok deikenin birka kme veya boyuta indirgenmesi mmkn olmaktadr. Bu boyut veya kmelerin her birine faktr denir. Bu analizin en nemli amalarndan biri, deikenler arasndaki bamlln kkenini aratrmaktr. Bu analizlerde, tm deikenler arasndaki ilikiler incelenir. Bu ilikilere dayanlarak verilerin daha anlaml ve zet olarak sunulmas salanr.(Balc, 2005) Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) faktr analizi Amerikada yaplm ve bylece Temel ve Standart olmak zere iki batarya, drt lek ve on iki alt test oluturulmutur. Bu aratrma kapsamndaki gvenirlik almalarnda da bu faktr analizi ilemleri temel alnarak istatistiksel ilemler yaplmtr. Bu aamada sadece aratrma kapsamndaki bulgularn Amerikada yaplan faktr analizi ilemleri ile Trkiye rneklemi sonularnn rtp rtmediini aratrmak amalanmtr. Tablo 90. Faktr Analizine Ait Bulgular statistik Kaiser-Meyer-Olkin Deeri Barlett Test Kaykare Sd p Deer ,842 918,516 66 ,000

189

rneklem byklnn, faktr analizi yapmak iin uygun olup olmadn belirtmek iin KMO deerine (Kaiser-Meyer-Olkin Deeri) baklr. KMO deeri ,05den bykse rneklem bykl yeterlidir. Tablo 90da grld gibi ,842 deeri, bu almann rneklem byklnn yeterli olduunu gstermektedir. Barlett test ise, evrende llen deikenin ok boyutlu bir deikenden gelip gelmediini snar. Anlamllk dzeyi .05den kk olan tm deerler, ok boyutluluk iin yeterli kabul edilmektedir. Bu almada Barlett test sonucu istatistiksel adan 0,01 dzeyinde anlamldr. Bu verilerden hareketle, lein faktr analizi ilemlerine uygun olduu dnlmektedir. Tablo 91. Faktr Analizi lemlerine Gre CAS leklerinin zdeerleri ile Aklanan ve Toplaml Varyans Yzdeleri

lekler 1. lek 2. lek 3. lek 4. lek

zdeer 4,750 1,507 1,235 ,864

Aklanan Varyans Yzdesi 39,580 12,558 10,295 7,197

Toplaml Yzde 39,580 52,137 62,432 69,629

Faktr analizi ilemleri Varimax rotaded yntemi ile yaplmtr ve CASin 12 alt testinin hepsi tabi tutulmutur. Tablo 91deki faktr analizi sonucuna gre zdeeri 4,750 olan 1. lein, toplam varyansn % 39,580nini aklad grlmektedir. zdeeri 1,507 olan 2. lein ise toplam varyansn % 12,558ini aklamaktadr. zdeeri 1,235 olan 3. lek toplam varyansn % 10,295ini, zdeeri 0,864 olan son lek ise toplam varyansn % 7,197sini aklamaktadr. Birinci lek en yksek zdeere (4,750) sahiptir. En dk zdeere sahip lek, drdnc lektir. (0,864)

190

Tablo 92. Ana Faktrleri Oluturan leklere Ait Alt Testlerin Dalm lekler Ardl Ezamanl Bilisel Bilisel lemler lemler lei lei

Alt Testler PK PB SB AD SE CT KS CS SH M SU D

Planlama lei ,818 ,802 ,776 ,721 ,428

Dikkat lei

,827 ,818 ,816 ,803 ,774 ,739 ,938

CAS; Bilisel Deerlendirme Sisteminin dayand PASS teorisinin nda drt alt testten olumaktadr. Bu alt testlerden Planlama ve Dikkat alt testleri, teorik olarak da birbirleri ile dier leklerden daha youn etkileim iindedir. Bu nedenle Dikkat leine ait Say Bulma (SB) ve Algsal Dikkat (AD) alt testleri, faktr analizi sonucunda Planlama leini oluturan alt testleri ile ayn faktrde km olduu dnlmektedir. 3.5.3.2. rneklemin Demografik zelliklerine Gre Yaplan lemlerin Bulgular Bu ksmda rneklemin demografik zelliklerine gre yaplan ilemlerin bulgular ele alnmaktadr. Ele alnan demografik zellikler srasyla; eitim kurumu, ya, cinsiyet, okul ncesi eitim kurumundan yararlanp yararlanmama, okul ncesi eitimden yararlanma sresi, karde says, ekirdek veya kalabalk aile yaps, anne ya, annenin doumdaki ya, annenin alp almad, annenin eitim durumu, babann eitim durumu, ailenin gelir dzeyi ve ocuun okul baarsdr. Bu deikenlere gre, CAS Temel ve Standart Batarya ortalamalar ile alt testleri iin yaplan; ilikisiz grup t testi sonular, aritmetik ortalama ve standart sapma deerlerinin yaplan ANOVA sonularna gre anlaml farkllklar gsterip gstermedii belirlenmitir.
191

Tablo 93. Eitim Kurumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t Testi Sonular
kuru m zel devlet PK PB D SB AD M SU SH KS CT CS PLANLAMA DKKAT ESZAMAN ARDL TPLANLAMA TDKKAT TESZAMAN TARDL TEMEL zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel devlet zel N 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 105 97 Ortalama 21,4124 20,4857 72,9691 65,6190 437,9691 401,9810 39,6495 39,2762 74,8247 70,9333 83,5361 77,0476 19,2577 14,9619 19,9175 16,7429 14,9794 12,6381 12,3918 11,8286 9,2887 8,5333 10,6701 8,9048 532,3505 488,0857 198,0103 187,2571 54,1546 44,3429 32,3505 29,2667 94,3814 86,1048 114,4742 110,2095 39,1753 31,7048 21,6804 20,3619 269,7113 SS 2,37939 2,79806 15,87874 17,45399 47,68592 78,57101 ,62984 1,24418 10,75970 12,37263 8,90115 13,08065 4,84828 3,95631 4,16251 4,07391 4,26219 3,70323 2,70246 2,86040 2,16487 2,00512 3,23948 3,05250 60,57589 92,32833 17,00459 22,90072 10,30811 9,61652 7,08584 6,54168 16,59408 18,57983 10,80614 12,77896 7,87138 7,11299 4,39589 4,23839 29,97776 SHx ,24159 ,27306 1,61224 1,70334 4,84177 7,66775 ,06395 ,12142 1,09248 1,20745 ,90377 1,27654 ,49227 ,38610 ,42264 ,39757 ,43276 ,36140 ,27439 ,27915 ,21981 ,19568 ,32892 ,29789 6,15055 9,01032 1,72655 2,23488 1,04663 ,93848 ,71946 ,63840 1,68487 1,81321 1,09720 1,24710 ,79922 ,69416 ,44634 ,41362 3,04378 t 2,525 3,122 3,896 2,657 2,377 4,088 6,922 5,476 4,176 1,436 2,574 3,988 3,994 3,764 6,999 3,216 3,329 2,551 7,085 2,170 4,806 Sd 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 p ,012 ,002 ,000 ,009 ,018 ,000 ,000 ,000 ,000 ,153 ,011 ,000 ,000 ,000 ,000 ,002 ,001 ,012 ,000 ,031 ,000

SE

192

devlet STANDART zel devlet

105 97 105

248,3810 816,8660 748,9524

32,86815 79,31880 116,76780

3,20760 8,05360 11,39537 4,796 200 ,000

Tablo 93de eitim kurumu deikenine gre (zel ve devlet kurumlar) CAS alt testleri, Temel ve Standart batarya ortalamalar iin yaplan ilikisiz grup t testi sonular verilmitir. Bu sonulara gre, Kelime Serileri (KS) alt testi hari dier btn alt testlerde istatistiksel adan anlaml farka rastlanmtr. Bu fark, zel okula devam edenlerin lehinedir. zel okula devam eden rencilerin CAS puanlar (belirtilen alt test hari), devlet okullarna giden rencilerden anlaml dzeyde yksektir. Tablo 94. Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar
N Ortalama 20,5000 20,9452 21,1458 21,3704 20,9307 65,6667 71,9041 68,7917 69,2963 69,1485 404,4074 427,2329 417,5417 430,4815 419,2624 39,5185 39,3562 39,3542 39,7778 39,4554 70,0556 74,1096 73,2083 74,0370 SS 2,76603 2,81805 2,35191 2,37208 2,64013 19,24519 17,97542 15,15587 11,93835 17,07629 77,62939 73,46078 55,88512 44,20700 67,86125 ,88469 1,19455 1,06170 ,42366 1,01260 12,37834 12,50507 9,94444 11,07486 SHx ,37641 ,32983 ,33947 ,45651 ,18576 2,61894 2,10386 2,18756 2,29754 1,20148 10,56402 8,59793 8,06632 8,50764 4,77470 ,12039 ,13981 ,15324 ,08153 ,07125 1,68448 1,46361 1,43536 2,13136

SE

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27

PK

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

PB

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

SB

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12

193

ay Toplam 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 72,8020 77,4074 81,1370 81,0000 81,5556 80,1634 16,9074 17,1370 17,1250 16,7778 17,0248 18,0370 18,4795 17,9167 18,7778 18,2673 13,8704 13,8630 13,9375 12,9630 13,7624 11,2778 12,4795 11,9792 12,9259 12,0990 8,4444 9,1096 9,0833 8,8889 8,8960 8,8333 10,1644 10,3125 9,4815 9,7525 490,5741 520,0822 507,4792 521,1481 509,3416 11,76006 12,27287 12,36630 9,54720 11,89807 11,70185 4,73951 5,21034 4,63853 5,01792 4,89434 4,12522 4,26585 4,79287 4,75017 4,40351 3,83650 4,50097 4,43586 3,18025 4,14092 2,39036 2,90646 2,00520 3,93139 2,79304 2,51536 1,97598 1,84314 2,00640 2,11229 3,70492 3,08227 2,61059 3,54499 3,25807 93,09877 88,94454 66,74562 51,09622 81,57679 ,82743 1,67013 1,44737 1,37802 2,28978 ,82334 ,64497 ,60982 ,66951 ,96570 ,34436 ,56137 ,49928 ,69179 ,91417 ,30983 ,52208 ,52680 ,64026 ,61204 ,29135 ,32529 ,34017 ,28943 ,75660 ,19652 ,34230 ,23127 ,26603 ,38613 ,14862 ,50418 ,36075 ,37681 ,68223 ,22924 12,66914 10,41017 9,63390 9,83347 5,73972

AD

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

SU

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

SH

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

KS

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

CT

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

CS

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

PLANLAMA

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

194

DKKAT

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73 48 27 202 54 73

186,9815 194,6027 193,5625 195,3704 192,4208 48,8148 49,4795 48,9792 48,5185 49,0545 28,5556 31,7534 31,3750 31,2963 30,7475 86,1667 92,8493 89,9375 90,6667 90,0792 109,5741 113,4658 112,5625 113,8148 112,2574 34,9444 35,6164 35,0417 35,5556 35,2921 19,7222 21,5890 21,0625 21,8148 20,9950 250,4074 263,5205 258,6042 261,8519 258,6238 754,9259 795,9178

21,38726 23,05654 16,70763 19,85553 20,93953 10,58670 11,56156 11,47150 10,55888 11,07918 7,47995 6,83492 5,21710 8,27794 6,96477 20,00637 19,28202 15,92724 13,13832 18,09191 12,53463 12,95943 10,18949 11,17359 12,03449 8,00805 8,49776 8,56752 8,67505 8,35284 4,30628 4,44046 3,29026 5,43519 4,35433 37,02652 35,13273 29,51360 22,71682 33,20114 120,25646 115,96632

2,91044 2,69856 2,41154 3,82120 1,47330 1,44067 1,35318 1,65577 2,03206 ,77953 1,01789 ,79997 ,75302 1,59309 ,49004 2,72252 2,25679 2,29890 2,52847 1,27294 1,70575 1,51679 1,47073 2,15036 ,84674 1,08976 ,99459 1,23662 1,66951 ,58770 ,58601 ,51972 ,47491 1,04600 ,30637 5,03867 4,11197 4,25992 4,37185 2,33602 16,36483 13,57283

ESZAMAN

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

ARDL

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

TPLANLAMA

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

TDKKAT

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

TESZAMAN

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

TARDL

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

TEMEL

0-3 ay 4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay Toplam

STANDART

0-3 ay 4-6 ay

195

7-9 ay 10-12 ay Toplam

48 27 202

781,3958 796,3333 781,5644

85,54400 66,97474 105,90866

12,34721 12,88929 7,45171

Tablo 94de ya deikenine gre CAS Alt Testleri, Temel ve Standart Bataryalar aritmetik ortalamalar ve standart sapma deerleri gsterilmitir. Bu aratrmada kullanlan ya deikeni ile rneklemi oluturan 202 ocuk drt ayr gruba ayrlmtr. Birinci grubu; 12 ya 12 ya 2 ay (30 gn) arasndaki kronolojik yata olan ocuklar, ikinci grubu; 12 ya; 4 ay 12 ya; 5 ay (30 gn) arasndaki kronolojik yata olan ocuklar, nc grubu; 12 ya; 7 ay 12 ya; 8ay (30 gn ); drdnc grubu 12 ya 10 ay 12 ya 11 ay (30 gn) arasndaki kronolojik yata olan ocuklar oluturmaktadr. Tablo 95. Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular KT SE
Gruplar aras Grup ii Toplam 17,473 1383,556 1401,030 1215,669 57395,875 58611,545 20094,359 905540,736 925635,094 4,232 201,867 206,099 581,243 27216,836 27798,079 565,275 26958,334 27523,609 3,792 4811,084 4814,876 19,086 3878,478 3897,564

Sd
3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201

KO
5,824 6,988 405,223 289,878 6698,120 4573,438 1,411 1,020 193,748 137,459 188,425 136,153 1,264 24,298 6,362 19,588

F
,834

p
,477

PK

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,398

,245

PB

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,465

,225

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,384

,249

SB

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,409

,241

AD

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,384

,249

Gruplar aras Grup ii Toplam

,052

,984

SU

Gruplar aras Grup ii Toplam

,325

,807

196

SH

Gruplar aras Grup ii Toplam

20,096 3426,498 3446,594 66,136 1501,884 1568,020 16,027 880,790 896,817 75,043 2058,581 2133,624 31371,334 1306238,097 1337609,431 2242,663 85888,570 88131,233 24,314 24648,087 24672,401 360,349 9389,775 9750,124 1397,078 64393,655 65790,733 565,359 28545,255 29110,614 19,090 14004,677 14023,767 131,604 3679,391 3810,995 5677,263 215888,143 221565,406 59248,974 2195296,690 2254545,663

3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201

6,699 17,306 22,045 7,585 5,342 4,448 25,014 10,397 10457,111 6597,162 747,554 433,781 8,105 124,485 120,116 47,423 465,693 325,220 188,453 144,168 6,363 70,731 43,868 18,583 1892,421 1090,344 19749,658 11087,357

,387

,762

KS

Gruplar aras Grup ii Toplam

2,906

,036

CT

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,201

,311

CS

Gruplar aras Grup ii Toplam

2,406

,069

PLANLAMA

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,585

,194

DKKAT

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,723

,163

ESZAMAN

Gruplar aras Grup ii Toplam

,065

,978

ARDL

Gruplar aras Grup ii Toplam

2,533

,058

TPLANLAMA

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,432

,235

TDKKAT

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,307

,273

TESZAMAN

Gruplar aras Grup ii Toplam

,090

,965

TARDL

Gruplar aras Grup ii Toplam

2,361

,073

TEMEL

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,736

,161

STANDART

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,781

,152

Bu aratrmada kullanlan ya deikeni er aylk drt dilime ayrlarak yaplmtr. ANOVA sonular, deiik ya gruplarna sahip ocuklarn CAS alt test
197

ve bataryalar bakmndan anlaml bir farkllk gsterip gstermediini ortaya koymaktadr. CAS alt test ve bataryalar iinde Kelime Serileri Alt Testi (KS) hari ya gruplar asndan anlaml farkllklar bulunmamtr. Tablo 96. Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-Hoc LSD Testi Sonular KS 0-3 ay
4-6 ay 7-9 ay 10-12 ay

0-3 ay
X =11,27

4-6 ay
-1,20167*

7-9 ay

10-12 ay
-1,64815*

X =12,47 X =11,97 X =12,92

Tablo 96da ya deikenine gre yaplan CAS alt testleri, Temel ve Standart bataryadaki leklerin LSD testi sonular verilmektedir. Tabloya gre, 4-6 ay grubunda yer alan rencilerin Kelime Serileri (KS) puan ortalamalar, 0-3 ay grubundaki rencilerden anlaml dzeyde yksek; 10-12 ay grubunda yer alan rencilerin puan ortalamalar da 0-3 ay rencilerinden anlaml dzeyde yksek bulunmutur. Ancak dier alt testlerde ve toplam puanlar baznda bir farka rastlanmamtr.

Tablo 97. Cinsiyet Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t Testi Sonular

SE PK PB D SB AD

kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek

N 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100

Ortalama 21,0686 20,7900 73,9020 64,3000 429,9804 408,3300 39,4314 39,4800 73,7353 71,8500 81,5784 78,7200

SS 2,56503 2,72028 16,23193 16,61963 63,80027 70,41351 1,04843 ,97938 11,22491 12,26506 10,25655 12,90453

SHx ,25398 ,27203 1,60720 1,66196 6,31717 7,04135 ,10381 ,09794 1,11143 1,22651 1,01555 1,29045

t ,749 4,154 2,291 -,340 1,140 1,745

Sd 200 200 200 200 200 200

p ,455 ,000 ,023 ,734 ,256 ,083

198

M SU SH KS CT CS PLANLAMA DKKAT ESZAMAN ARDL TPLANLAM A TDKKAT TESZAMAN TARDL TEMEL STANDART

kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek kiz erkek

102 100 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100 102 100

16,9804 17,0700 17,8235 18,7200 14,2549 13,2600 12,3529 11,8400 9,0588 8,7300 9,7745 9,7300 524,9510 493,4200 194,7451 190,0500 49,0588 49,0500 31,1863 30,3000 94,9706 85,0900 113,1667 111,3300 34,8039 35,7900 21,4118 20,5700 264,3529 252,7800 799,9412 762,8200

4,74285 5,06773 4,17539 4,60145 4,05577 4,18661 2,76344 2,81310 1,98421 2,23315 3,15885 3,37206 75,53773 84,75195 18,47325 23,03944 10,87537 11,33812 6,69081 7,23976 16,86842 18,01296 11,39835 12,64037 8,15085 8,56620 4,21067 4,47723 30,21364 35,19113 96,20840 112,37126

,46961 ,50677 ,41343 ,46014 ,40158 ,41866 ,27362 ,28131 ,19647 ,22332 ,31277 ,33721 7,47935 8,47519 1,82912 2,30394 1,07682 1,13381 ,66249 ,72398 1,67022 1,80130 1,12861 1,26404 ,80705 ,85662 ,41692 ,44772 2,99160 3,51911 9,52605 11,23713

-,130 -1,451 1,716 1,307 1,107 ,097 2,793 1,599 ,006 ,904 4,025 1,085 -,838 1,377 2,509 2,524

200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200

,897 ,148 ,088 ,193 ,270 ,923 ,006 ,111 ,996 ,367 ,000 ,279 ,403 ,170 ,013 ,012

Cinsiyet deikenine gre CAS alt testleri, Temel ve Standart batarya ortalamalar iin yaplan likisiz Grup t Testi sonular Tablo 99da gsterilmitir. Bu sonulara gre, PK, PB, PLANLAMA, TPLANLAMA, TEMEL VE STANDART Puan hari tm alt testlerde ve test toplam sonularnda cinsiyet deikenine gre anlaml bir fark grlmemitir. Planlanm Kodlar, Planlanm Balantlar alt testlerinde, Temel Planlama ve Standart Planlama lei , Temel Toplam ve

Standart Toplam puanlarnda kzlar lehine istatistiksel adan anlaml farka rastlanmtr. Planlanm Kodlar, Planlanm Balantlar alt testlerinde, Temel

199

Planlama ve Standart Planlama lei, Temel Toplam ve Standart Toplam puanlarnda kz rencilerin puan erkek rencilerden anlaml dzeyde yksektir.

Tablo 98. Okul ncesi Eitim Kurumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t Testi Sonular
oonc esi evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet hayir evet N 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 94 108 Ortalam a 21,1204 20,7128 71,3796 66,5851 434,6574 401,5745 39,4722 39,4362 73,6574 71,8191 81,0093 79,1915 18,4444 15,3936 19,2685 17,1170 14,6759 12,7128 12,5185 11,6170 9,1481 8,6064 10,5000 8,8936 527,1574 488,8723 194,1389 190,4468 52,3889 45,2234 32,1667 29,1170 92,5000 87,2979 113,1296 111,2553 37,7130 SS 2,74021 2,51713 17,11463 16,75722 56,60870 75,33031 ,93187 1,10287 11,44688 12,09635 11,62859 11,77228 5,10513 4,09358 4,23736 4,33008 4,31218 3,68555 2,88561 2,61553 2,23320 1,93562 3,05250 3,29048 71,99041 87,33845 20,89379 20,92877 10,93381 10,00017 7,09284 6,47552 18,47125 17,32785 11,75855 12,33052 8,14133 SHx ,26368 ,25962 1,64686 1,72838 5,44717 7,76973 ,08967 ,11375 1,10148 1,24764 1,11896 1,21422 ,49124 ,42222 ,40774 ,44661 ,41494 ,38014 ,27767 ,26977 ,21489 ,19964 ,29373 ,33939 6,92728 9,00827 2,01051 2,15864 1,05211 1,03144 ,68251 ,66790 1,77740 1,78723 1,13147 1,27180 ,78340 t 1,095 2,005 3,555 ,252 1,109 1,102 4,639 3,563 3,451 2,313 1,829 3,598 3,414 1,252 4,833 3,173 2,055 1,105 4,635 Sd 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 p ,275 ,046 ,000 ,801 ,269 ,272 ,000 ,000 ,001 ,022 ,069 ,000 ,001 ,212 ,000 ,002 ,041 ,271 ,000 200

SE PK PB D SB AD M SU SH KS CT CS PLANLAMA DKKAT ESZAMAN ARDL TPLANLAM A TDKKAT TESZAMAN

TARDL TEMEL STANDART

hayir evet hayir evet hayir evet hayir

94 108 94 108 94 108 94

32,5106 21,6667 20,2234 265,0093 251,2872 805,8519 753,6596

7,74006 4,56725 3,98155 33,87346 30,99241 97,12395 109,1662

,79833 ,43948 ,41067 3,25947 3,19662 9,34576 11,25963

2,377 2,987 3,596

200 200 200

,018 ,003 ,000

Okul ncesi Eitim Kurumlarndan yararlanm olan ocuklardan oluan grup ile okul ncesi eitim almam olan ocuklardan oluan grup karlatrldnda CAS alt testlerinden Planlanm Balantlar (PB), (Matrisler (M), Szel-Uzamsal likiler (SU), ekil Hafzas (SH), Cmleye likin Sorular (CS), Standart Batarya Planlama lei (PLANLAMA), Standart Batarya E Zamanllk lei (ESZAMAN), Standart Batarya Ardl lemler lei (ARDIL), Temel Batarya E Zamanllk lei (TESZAMAN), Temel (TEMEL) ve Standart Batarya (STANDART) toplam puanlar sonularnda okul ncesi eitimden yararlanm ocuklardan oluan grubun puanlar okul ncesi eitimden yararlanmam ocuklarn puanlarndan anlaml derecede yksek bulunmutur. (p<,01). Ayrca, Planlam Kodlar (PK), Kelime Serileri (KS), alt testlerinde Temel Batarya Planlama lei (TPLANLAMA) ve Temel Batarya Ardl lemler lei (TARDL), sonularnda okul ncesi eitimden yararlanm ocuklardan oluan grubun puanlar, okul ncesi eitimden yararlanmam ocuklarn puanlarndan istatistiksel adan anlaml derecede farkl bulunmutur (p<,05). Tm bu sonulara baktmzda sz konusu lek ve alt testlerde okul ncesi eitim kurumundan yararlanan ocuklarn daha yksek puan aldklar grlmtr. Fakat Saylar Eletirme (SE), fadesel Dikkat (D), Say Bulma (SB), Algsal Dikkat (AD), Cmle Tekrar (CT) alt testleri ile Temel Batarya Dikkat (TDKKAT) ve Standart Batarya Dikkat (DKKAT) leklerinde istatistiksel adan anlaml bir farka rastlanmamtr.

Tablo 99. Okul ncesi Eitimden Yararlanma Sresi Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar N
SE
gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri 94 67 41

Ortalama
20,7128 20,9552 21,3902

SS
2,51713 2,65394 2,88858

SHx
,25962 ,32423 ,45112

201

Toplam

202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94

20,9307 66,5851 71,8507 70,6098 69,1485 401,5745 432,7463 437,7805 419,2624 39,4362 39,5522 39,3415 39,4554 71,8191 72,9254 74,8537 72,8020 79,1915 81,1493 80,7805 80,1634 15,3936 19,0000 17,5366 17,0248 17,1170 19,3582 19,1220 18,2673 12,7128 15,1343 13,9268 13,7624 11,6170 12,5522 12,4634 12,0990 8,6064 9,2687 8,9512 8,8960 8,8936 10,7761 10,0488 9,7525 488,8723

2,64013 16,75722 15,93762 19,06420 17,07629 75,33031 50,04766 66,50696 67,86125 1,10287 ,72370 1,19603 1,01260 12,09635 10,68745 12,63638 11,76006 11,77228 10,68878 13,15772 11,70185 4,09358 4,91442 5,33900 4,89434 4,33008 4,53171 3,75630 4,40351 3,68555 4,40694 4,09506 4,14092 2,61553 2,70960 3,18667 2,79304 1,93562 2,19215 2,31248 2,11229 3,29048 3,19953 2,77445 3,25807 87,33845

,18576 1,72838 1,94709 2,97733 1,20148 7,76973 6,11429 10,38664 4,77470 ,11375 ,08841 ,18679 ,07125 1,24764 1,30568 1,97347 ,82743 1,21422 1,30584 2,05489 ,82334 ,42222 ,60039 ,83381 ,34436 ,44661 ,55364 ,58663 ,30983 ,38014 ,53839 ,63954 ,29135 ,26977 ,33103 ,49767 ,19652 ,19964 ,26781 ,36115 ,14862 ,33939 ,39088 ,43330 ,22924 9,00827

PK

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

PB

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

SB

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

AD

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

SU

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

SH

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

KS

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

CT

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

CS

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

PLANLAMA

gitmemis

202

1 yil 2 yil ve zeri Toplam

67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202 94 67 41 202

525,5522 529,7805 509,3416 190,4468 193,6269 194,9756 192,4208 45,2234 53,4925 50,5854 49,0545 29,1170 32,5970 31,4634 30,7475 87,2979 92,8060 92,0000 90,0792 111,2553 112,4776 114,1951 112,2574 32,5106 38,3582 36,6585 35,2921 20,2234 21,8209 21,4146 20,9950 251,2872 265,4627 264,2683 258,6238 753,6596 805,2687 806,8049 781,5644

63,86380 84,39476 81,57679 20,92877 18,43649 24,61248 20,93953 10,00017 11,33160 10,12664 11,07918 6,47552 7,04329 7,20450 6,96477 17,32785 17,03227 20,82306 18,09191 12,33052 10,81716 13,22539 12,03449 7,74006 8,32430 7,81860 8,35284 3,98155 4,37252 4,91414 4,35433 30,99241 30,97082 38,54544 33,20114 109,16620 86,45415 113,57513 105,90866

7,80220 13,18025 5,73972 2,15864 2,25238 3,84382 1,47330 1,03144 1,38438 1,58152 ,77953 ,66790 ,86047 1,12515 ,49004 1,78723 2,08082 3,25202 1,27294 1,27180 1,32153 2,06546 ,84674 ,79833 1,01698 1,22106 ,58770 ,41067 ,53419 ,76746 ,30637 3,19662 3,78369 6,01979 2,33602 11,25963 10,56206 17,73746 7,45171

DKKAT

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

ESZAMAN

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

ARDL

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

TPLANLAMA

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

TDKKAT

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

TESZAMAN

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

TARDL

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

TEMEL

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

STANDART

gitmemis 1 yil 2 yil ve zeri Toplam

Okul ncesi Eitimden yararlanma sresi deikenine gre CAS Alt Testleri, Temel ve Standart Bataryalar aritmetik ortalamalar ve standart sapma deerleri Tablo 99da gsterilmitir. Okul ncesi eitimden yararlanma sreleri

203

olarak, bir, iki ve yl ve st srelerle eitim alanlar ile grubun tamam deerlendirilmitir.

Tablo 100. Okul ncesi Eitimden Yararlanma Sresi Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular
KT Gruplar aras 13,163 1387,866 1401,030 1194,462 57417,083 58611,545 55650,404 869984,690 925635,094 1,195 204,904 206,099 264,405 27533,674 27798,079 169,524 27354,085 27523,609 522,245 4292,631 4814,876 234,058 3663,506 3897,564 230,778 3215,816 3446,594 41,045 1526,975 1568,020 17,314 879,503 896,817 143,143 1990,480 2133,624 Sd 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 71,572 10,002 7,155 ,001 8,657 4,420 1,959 ,144 20,522 7,673 2,675 ,071 115,389 16,160 7,140 ,001 117,029 18,410 6,357 ,002 261,122 21,571 12,10 5 ,000 84,762 137,458 ,617 ,541 132,202 138,360 ,955 ,386 ,598 1,030 ,580 ,561 27825,202 4371,782 6,365 ,002 597,231 288,528 2,070 ,129 KO 6,582 6,974 F ,944 p ,391

SE

Grup ii Toplam Gruplar aras

PK

Grup ii Toplam Gruplar aras

PB

Grup ii Toplam Gruplar aras

Grup ii Toplam Gruplar aras

SB

Grup ii Toplam Gruplar aras

AD

Grup ii Toplam Gruplar aras

Grup ii Toplam Gruplar aras

SU

Grup ii Toplam Gruplar aras

SH

Grup ii Toplam Gruplar aras

KS

Grup ii Toplam Gruplar aras

CT

Grup ii Toplam Gruplar aras

CS

Grup ii Toplam

204

Gruplar aras

74119,371 1263490,060 1337609,431 731,351 87399,881 88131,233 2795,395 21877,006 24672,401 500,096 9250,027 9750,124 1376,595 64414,137 65790,733 251,586 28859,028 29110,614 1433,655 12590,112 14023,767 108,885 3702,110 3810,995 9499,456 212065,950 221565,406 136962,954 2117582,710 2254545,663

2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201

37059,686 6349,196 365,676 439,195

5,837

,003

PLANLAMA

Grup ii Toplam Gruplar aras

,833

,436

DKKAT

Grup ii Toplam Gruplar aras

1397,697 109,935 250,048 46,483 688,298 323,689 125,793 145,020

ESZAMAN

12,71 4

,000

Grup ii Toplam Gruplar aras

5,379

,005

ARDL

Grup ii Toplam Gruplar aras

2,126

,122

TPLANLAMA

Grup ii Toplam Gruplar aras

,867

,422

TDKKAT

Grup ii Toplam Gruplar aras

716,828 63,267 54,442 18,604 4749,728 1065,658 68481,477 10641,119

TESZAMAN

11,33 0

,000

Grup ii Toplam Gruplar aras

2,926

,056

TARDL

Grup ii Toplam Gruplar aras

4,457

,013

TEMEL

Grup ii Toplam Gruplar aras

6,436

,002

STANDART

Grup ii Toplam

Tablo 100de 12 ya grubu ocuklarnn okul ncesi eitimden yararlanma sresi deikenine gre test puanlarnda farkllama olup olmadn belirlemek iin tek ynl varyans analizi (ANOVA) yaplmtr. Planlanm Balantlar (PB), (Matrisler (M), Szel-Uzamsal likiler (SU), ekil Hafzas (SH), Cmleye likin Sorular (CS) , Standart Batarya Planlama lei (PLANLAMA), Standart Batarya E Zamanllk lei (ESZAMAN), Standart Batarya Ardl lemler lei (ARDIL), Temel Batarya E Zamanllk lei (TESZAMAN), ve Standart Batarya (STANDART) Tam Puanlarnda anlaml bir farka rastlanmtr (p<,01). Ayrca yine, Temel Batarya (TEMEL) Tam puannda istatistiksel adan anlaml fark bulunmutur (p<,05). Bunlarn yan sra, Saylar Eletirme (SE), Planlam Kodlar (PK), fadesel
205

Dikkat (D), Say Bulma (SB), Algsal Dikkat (AD), Kelime Serileri (KS), Cmle Tekrar (CT) alt testleri ile Temel Batarya Dikkat (TDKKAT), Temel Batarya Planlama lei (TPLANLAMA), Temel Batarya Ardl lemler lei (TARDL) ve Standart Batarya Dikkat (DKKAT) leklerinde istatistiksel adan anlaml bir farka rastlanmamtr. Elde edilen farkllklarn hangi gruplar arasnda olduunu saptamak zere, ad geen test gruplar iin tek ynl varyans analizini tamamlayc hesaplardan Post-Hoc LSD testi yaplmtr.

Tablo 101. Okul ncesi Eitimden Yararlanma Sresi Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-Hoc LSD Testi Sonular PB
gitmemi 1 yl 2 yl gitmemi 1 yl -31,17180* 2 yl -36,20602*

X =401,5745

X =432,7463 X =437,7805
gitmemi 1 yl -3,60638* 2 yl -2,14297*

M
gitmemi 1 yl 2 yl

X =15,3936

X =19,0000 X =17,5366
gitmemi 1 yl -2,24119* 2 yl -2,00493*

SU
gitmemi 1 yl 2 yl

X =17,1170

X =19,3582 X =19,1220
gitmemi 1 yl -2,42156* 2 yl

SH
gitmemi 1 yl 2 yl

X =12,7128

X =15,1343 X =13,9268
gitmemi 1 yl -1,88250* 2 yl

CS
gitmemi 1 yl 2 yl

X =8,8936

X =10,7761 X =10,0488
gitmemi 1 yl 2 yl

PLANLAMA

206

gitmemi 1 yl 2 yl

X =488,8723

-36,67990*

-40,90815*

X =525,5522 X =529,7805
gitmemi 1 yl -8,26913* 2 yl -5,36196*

EZAMAN
gitmemi 1 yl 2 yl

X =45,2234

X =53,4925 X =50,5854
gitmemi 1 yl -3,47999* 2 yl

ARDL
gitmemi 1 yl 2 yl

X =29,1170

X =32,5970 X =31,4634
gitmemi 1 yl -5,84757* 2 yl -4,14790*

TEZAMAN
gitmemi 1 yl 2 yl

X =32,5106

X =38,3582 X =36,6585
gitmemi 1 yl -14,17545* 2 yl -12,98106*

TEMEL
gitmemi 1 yl 2 yl

X =251,2872

X =265,4627 X =264,2683
gitmemi 1 yl -51,60908* 2 yl -53,14530*

STANDART
gitmemi 1 yl 2 yl *p<.05 ** p<.01

X =753,6596

X =805,2687 X =806,8049

Tablo 101de Okul ncesi Eitimden yararlanma sresi deikenine gre yaplan CAS alt testleri, Temel ve Standart bataryadaki leklerin LSD testi sonular verilmektedir. 12 ya ocuklarn CAS puanlar, okul ncesi kuruma devam etme sresine gre incelendiinde Planlanm Balantlar (PB), Matris(M), Szel-Uzamsal likiler(SU), ekil Hafzas(H), Cmleye likin Sorular (CS) alt testleri ve Standart Batarya Planlama lei(PLANLAMA), Standart Batarya Ezamanl Bilisel lemler lei(EZAMAN), Standart Batarya Ardl Bilisel lemler

207

lei(ARDIL), Temel Batarya

Ezamanl Bilisel lemler lei(TESZAMAN),

Standart (STANDART) ve Temel Batarya (TEMEL) toplam testlerinde istatistiksel adan anlaml farka rastlanmtr. Bu farka gre okul ncesine bir yl devam eden rencilerin puan okul ncesine hi gitmemi rencilerin puanlarndan anlaml dzeyde yksek bulunmutur. PB, M, SU, PLANLAMA, EZAMAN, TEZAMAN, TEMEL ve STANDART bataryalarda da okul ncesine iki yl devam eden rencilerin puan okul ncesine hi gitmemi rencilerin puanlarndan anlaml dzeyde yksek bulunmutur. Ancak, 2 yl okul ncesi kuruma devam eden rencilerin puanlar ile 1 yl devam edenlerin arasnda anlaml farka rastlanmamtr.

Tablo 102. Karde Says Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar
N Ortalama
24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 20,2917 21,0235 21,0108 20,9307 64,2917 69,6235 69,9677 69,1485 409,1250 423,8824 417,6559 419,2624 39,2917 39,5529 39,4086 39,4554 68,2083 73,4824 73,3656 72,8020 72,6250 81,8000 80,6129 80,1634

SS
3,82758 2,17111 2,67230 2,64013 23,06414 15,71470 16,47953 17,07629 108,41559 57,08690 64,01639 67,86125 1,42887 ,77928 1,07579 1,01260 15,26570 11,05679 11,22573 11,76006 17,26220 10,06503 10,70862 11,70185

SHx
,78130 ,23549 ,27710 ,18576 4,70795 1,70450 1,70885 1,20148 22,13024 6,19194 6,63819 4,77470 ,29167 ,08453 ,11155 ,07125 3,11610 1,19928 1,16405 ,82743 3,52363 1,09171 1,11043 ,82334

SE

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

PK

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

PB

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

SB

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

AD

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

208

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24

15,5000 17,3529 17,1183 17,0248 18,4167 18,5059 18,0108 18,2673 12,1667 14,1882 13,7849 13,7624 12,0833 12,2353 11,9785 12,0990 8,6250 8,9529 8,9140 8,8960 9,4167 9,8588 9,7419 9,7525 493,7083 514,5294 508,6344 509,3416 180,1250 194,8353 193,3871 192,4208 46,0833 50,0471 48,9140 49,0545 30,1250 31,0471 30,6344 30,7475 84,5833

4,59679 5,01831 4,83162 4,89434 4,07449 4,71478 4,21822 4,40351 3,34491 4,24683 4,16729 4,14092 3,99909 2,58036 2,63331 2,79304 2,79460 2,05233 1,98174 2,11229 3,94436 3,35642 2,99602 3,25807 130,35086 69,72695 75,91568 81,57679 30,76038 18,61889 18,95018 20,93953 8,38693 12,07704 10,68589 11,07918 9,79491 6,81194 6,27934 6,96477 25,70724

,93831 ,54431 ,50102 ,34436 ,83170 ,51139 ,43741 ,30983 ,68278 ,46063 ,43213 ,29135 ,81631 ,27988 ,27306 ,19652 ,57045 ,22261 ,20550 ,14862 ,80514 ,36405 ,31067 ,22924 26,60776 7,56295 7,87209 5,73972 6,27894 2,01950 1,96504 1,47330 1,71197 1,30994 1,10807 ,77953 1,99938 ,73886 ,65114 ,49004 5,24747

SU

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

SH

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

KS

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

CT

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

CS

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

PLANLAMA

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

DKKAT

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

ESZAMAN

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

ARDL

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

TPLANLAMA

tek ocuk

209

1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202 24 85 93 202

90,6471 90,9785 90,0792 107,5000 113,0353 112,7742 112,2574 33,9167 35,8588 35,1290 35,2921 20,7083 21,1882 20,8925 20,9950 246,7083 260,7294 259,7742 258,6238 750,0417 790,4588 781,5699 781,5644

16,15675 17,39439 18,09191 16,15684 11,19784 11,39902 12,03449 6,92768 9,04375 8,05852 8,35284 6,27957 4,03111 4,08194 4,35433 47,75798 31,57470 29,75521 33,20114 169,48271 93,42524 94,99066 105,90866

1,75245 1,80371 1,27294 3,29800 1,21458 1,18202 ,84674 1,41411 ,98093 ,83563 ,58770 1,28181 ,43724 ,42328 ,30637 9,74856 3,42476 3,08547 2,33602 34,59551 10,13339 9,85007 7,45171

TDKKAT

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

TESZAMAN

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

TARDL

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

TEMEL

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

STANDART

tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var Toplam

Tablo 102de Karde Says deikenine gre CAS Alt Testleri, Temel ve Standart Bataryalar aritmetik ortalamalar ve standart sapma deerleri verilmitir.

Tablo 103. Karde Says Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular
KT SE
Gruplar aras Grup ii Toplam 11,129 1389,901 1401,030 647,730 57963,815 58611,545 4520,656 921114,438 925635,094 1,656

Sd
2 199 201 2 199 201 2 199 201 2

KO
5,565 6,984 323,865 291,275 2260,328 4628,716 ,828

F
,797

p
,452

PK

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,112

,331

PB

Gruplar aras Grup ii Toplam

,488

,614

Gruplar aras

,806

,448

210

Grup ii Toplam

204,443 206,099 575,327 27222,752 27798,079 1610,319 25913,290 27523,609 65,766 4749,111 4814,876 11,495 3886,070 3897,564 76,574 3370,020 3446,594 2,935 1565,084 1568,020 2,068 894,749 896,817 3,678 2129,946 2133,624 8199,726 1329409,705 1337609,431 4210,849 83920,384 88131,233 297,444 24374,957 24672,401 18,117 9732,007 9750,124 827,531 64963,202 65790,733 619,462 28491,152 29110,614 75,176 13948,591

199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199

1,027 287,664 136,798 805,160 130,218 32,883 23,865 5,747 19,528 38,287 16,935 1,468 7,865 1,034 4,496 1,839 10,703 4099,863 6680,451 2105,425 421,710 148,722 122,487 9,059 48,905 413,765 326,448 309,731 143,172 37,588 70,093 ,536 ,586 2,163 ,118 1,267 ,284 ,185 ,831 1,214 ,299 4,993 ,008 ,614 ,542 ,172 ,842 ,230 ,795 ,187 ,830 2,261 ,107 ,294 ,745 1,378 ,255 6,183 ,002 2,103 ,125

SB

Gruplar aras Grup ii Toplam

AD

Gruplar aras Grup ii Toplam

Gruplar aras Grup ii Toplam

SU

Gruplar aras Grup ii Toplam

SH

Gruplar aras Grup ii Toplam

KS

Gruplar aras Grup ii Toplam

CT

Gruplar aras Grup ii Toplam

CS

Gruplar aras Grup ii Toplam

PLANLAMA

Gruplar aras Grup ii Toplam

DKKAT

Gruplar aras Grup ii Toplam

ESZAMAN

Gruplar aras Grup ii Toplam

ARDL

Gruplar aras Grup ii Toplam

TPLANLAMA

Gruplar aras Grup ii Toplam

TDKKAT

Gruplar aras Grup ii Toplam

TESZAMAN

Gruplar aras Grup ii

211

Toplam

14023,767 6,124 3804,871 3810,995 3907,413 217657,993 221565,406 30572,803 2223972,860 2254545,663

201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 15286,402 11175,743 1,368 ,257 1953,707 1093,759 1,786 ,170 3,062 19,120 ,160 ,852

TARDL

Gruplar aras Grup ii Toplam

TEMEL

Gruplar aras Grup ii Toplam

STANDART

Gruplar aras Grup ii Toplam

Tablo 103d3 Karde Says deikeni ile tek ocuk olanlar, bir kardei olan ocuklar ve iki veya daha fazla kardei olan ocuklardan oluan gruplar karlatrlmtr. Bu sonulara gre, Algsal Dikkat alt testi ile Standart Dikkat lei hari karde says deikenine gre tm alt testler ve toplam test puanlarnda anlaml bir farka rastlanmamtr. Algsal Dikkat (AD) alt testi ile Standart Dikkat leinde (DKKAT) istatistiksel adan anlaml bir farka rastlanmtr (p<,01).

Tablo 104. Karde Says Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-Hoc LSD Testi Sonular 2 ve daha ok kardesi var
-7,98790*

AD
tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var

tek ocuk
X =72,6250

1 kardesi var
-9,17500* X =81,8000

X =80,6129

DKKAT
tek ocuk 1 kardesi var 2 ve daha ok kardesi var

tek ocuk
X =180,1250

1 kardesi var
-14,71029* X =194,8353

2 ve daha ok kardesi var

-13,26210* 55,22* X =193,3871

212

Tablo 104de LSD testi sonularna gre ailede tek ocuk olanlarn Algsal Dikkat (AD) alt testinden ve Standart Dikkat (DKKAT) leinden aldklar puan ortalamalar bir veya daha fazla kardei olan ocuklarn puan ortalamalarndan anlaml derecede yksektir. Ancak, Algsal Dikkat alt testinde 2 ve daha ok kardei olan rencilerin puanlar ile 1 kardei olanlarn arasnda anlaml fark bulunurken Standart Dikkat leinde bu iki grup arasnda anlaml farka rastlanmamtr.

Tablo 105. Evdeki Kii Says (Aile Yaps) Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t Testi Sonular
evkisi N 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 Ortalama 20,9563 20,6842 69,8142 62,7368 419,6612 415,4211 39,4536 39,4737 73,4973 66,1053 80,6230 75,7368 17,0984 16,3158 18,3661 17,3158 13,8033 13,3684 12,1366 11,7368 8,9235 8,6316 9,7705 9,5789 510,4317 498,8421 193,5738 181,3158 49,2678 47,0000 30,8306 29,9474 90,7705 SS 2,66608 2,42791 17,10981 15,75804 68,32240 64,87536 ,96464 1,42861 11,71262 10,24638 11,64658 11,60863 4,93041 4,59532 4,47365 3,62173 4,24064 3,07698 2,85317 2,15618 2,16481 1,53516 3,36135 2,06332 81,94835 79,25715 20,96317 17,58172 11,30348 8,59586 7,19346 4,20943 18,14780 SHx ,19708 ,55700 1,26479 3,61514 5,05054 14,88343 ,07131 ,32775 ,86582 2,35068 ,86094 2,66320 ,36447 1,05424 ,33070 ,83088 ,31348 ,70591 ,21091 ,49466 ,16003 ,35219 ,24848 ,47336 6,05780 18,18284 1,54964 4,03352 ,83558 1,97203 ,53176 ,96571 1,34152

t
,427 1,728 ,259 -,082 2,646 1,741 ,662 ,990 ,435 ,593 ,572 ,243 ,588 2,459 ,849 ,525 1,693

Sd
200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200

p
,670 ,086 ,796 ,935 ,009 ,083 ,508 ,324 ,664 ,554 ,568 ,808 ,557 ,015 ,397 ,600 ,092

SE PK PB D SB AD M SU SH KS CT CS PLANLAMA DKKAT ESZAMAN ARDL

TPLANLAMA

cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile

213

kalabalik aile

19 183 19 183 19 183 19 183 19 183 19

83,4211 112,9508 105,5789 35,4645 33,6316 21,0601 20,3684 260,2459 243,0000 784,1038 757,1053

16,53386 12,00974 10,34041 8,50065 6,72649 4,44894 3,33684 33,31649 28,31176 106,6981 7 97,18819

3,79313 ,88779 2,37225 ,62839 1,54316 ,32888 ,76552 2,46283 6,49516 7,88736 22,29650 ,658 2,175 200 200 ,511 ,031 2,577 200 ,011

TDKKAT TESZAMAN TARDL TEMEL STANDART

cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile cekirdek aile kalabalik aile

,910

200

,364

1,058

200

,291

Tablo 105de aile yaps deikenine gre CAS alt testlerinde ve bataryalarndaki puan ortalamalar arasndaki farkll belirlemek zere yaplan ilikisiz grup t testi sonular yer almaktadr. Bu sonulara gre, aile yaps deikenine bal olarak ekirdek aile yapsndaki grup ile kalabalk aile yapsna sahip grup arasnda Say Bulma (SB) alt testi ve Standart Dikkat lei (DKKAT) hari anlaml bir farka rastlanmamtr. ekirdek aileye sahip ocuklarn CAS

ortalamalarna bakldnda Say Bulma (SB) alt testi ve Standart Dikkat lei (DKKAT) puanlar kalabalk aileye sahip ocuklara gre anlaml dzeyde yksektir.

Tablo 106. Anne Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t testi Sonular
anneyas SE PK PB D SB AD M SU 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st N 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 Ortalama 20,8503 21,3143 69,2695 68,5714 421,4910 408,6286 39,4311 39,5714 72,8623 72,5143 80,0479 80,7143 16,8862 17,6857 18,0958 19,0857 SS 2,64946 2,59832 17,06664 17,36000 65,68727 77,57125 1,07254 ,65465 11,41702 13,45662 11,53977 12,60852 4,73442 5,62438 4,42778 4,25214 SHx ,20502 ,43920 1,32066 2,93438 5,08303 13,11193 ,08300 ,11066 ,88348 2,27458 ,89297 2,13123 ,36636 ,95069 ,34263 ,71874 t -,945 ,219 1,020 -,744 ,159 -,306 -,878 1,211 Sd 200 200 200 200 200 200 200 200 p ,346 ,827 ,309 ,457 ,874 ,760 ,381 ,227

214

SH KS CT CS PLANLAMA DKKAT ESZAMAN ARDL TPLANLAMA TDKKAT TESZAMAN TARDL TEMEL STANDART

40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st

167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35 167 35

13,6587 14,2571 12,1317 11,9429 8,7844 9,4286 9,6407 10,2857 511,6108 498,5143 192,3413 192,8000 48,6407 51,0286 30,5569 31,6571 90,1198 89,8857 112,2934 112,0857 34,9820 36,7714 20,9162 21,3714 258,3114 260,1143 783,1497 774,0000

4,02967 4,66743 2,93617 1,99916 2,18185 1,66779 3,22868 3,39178 79,21785 92,50099 20,32856 23,96419 10,87454 11,97666 7,12251 6,16891 18,06474 18,48492 11,72646 13,59362 8,22022 8,93468 4,56468 3,19085 32,86773 35,20676 103,03243 120,03921

,31183 ,78894 ,22721 ,33792 ,16884 ,28191 ,24984 ,57332 6,13006 15,63552 1,57307 4,05069 ,84150 2,02442 ,55116 1,04274 1,39789 3,12452 ,90742 2,29774 ,63610 1,51024 ,35323 ,53935 2,54338 5,95103 7,97289 20,29033

-,777 ,363 1,647 1,065 ,863 -,118 1,160 -,849 ,069 ,093 1,153 -,561 -,291 ,464

200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200

,438 ,717 ,101 ,288 ,389 ,907 ,247 ,397 ,945 ,926 ,250 ,575 ,771 ,643

Tablo 106da Anne Ya deikeni; 40ya ve alt ile 41 ya ve st olarak iki gruba ayrlmtr. Anne Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t testi Sonularna gre CAS tm alt test ve toplam puanlarnda anne ya deikenine gre anlaml bir fark grlmemitir.

Tablo 107. Annenin Doum Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar
N 25 158 19 202 25 Ortalama 20,8000 20,9051 21,3158 20,9307 69,5600 SS 2,82843 2,58311 2,96372 2,64013 15,76409 SHx ,56569 ,20550 ,67992 ,18576 3,15282

SE

PK

20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi

215

PB

SB

AD

SU

SH

KS

CT

CS

PLANLAMA

21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st

158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19

69,0380 69,5263 69,1485 424,8000 420,5759 401,0526 419,2624 39,6800 39,3987 39,6316 39,4554 74,2800 72,7785 71,0526 72,8020 83,3600 79,8608 78,4737 80,1634 16,3200 16,9873 18,2632 17,0248 18,7600 17,9810 20,0000 18,2673 13,7200 13,6582 14,6842 13,7624 12,4400 12,0570 12,0000 12,0990 8,9600 8,7722 9,8421 8,8960 9,5200 9,6582 10,8421 9,7525 515,1600 510,5190 491,8947

17,08871 19,42326 17,07629 45,33211 67,71487 91,00761 67,86125 ,62716 1,08809 ,68399 1,01260 9,19021 11,93754 13,50915 11,76006 11,83174 11,15637 15,45376 11,70185 4,93896 4,63851 6,70690 4,89434 5,00233 4,26580 4,49691 4,40351 4,05709 4,04241 5,09959 4,14092 2,61534 2,92419 1,79505 2,79304 2,35372 2,10519 1,64192 2,11229 3,34315 3,20980 3,51605 3,25807 57,03996 81,24177 109,65597

1,35950 4,45600 1,20148 9,06642 5,38711 20,87858 4,77470 ,12543 ,08656 ,15692 ,07125 1,83804 ,94970 3,09921 ,82743 2,36635 ,88755 3,54534 ,82334 ,98779 ,36902 1,53867 ,34436 1,00047 ,33937 1,03166 ,30983 ,81142 ,32160 1,16993 ,29135 ,52307 ,23264 ,41181 ,19652 ,47074 ,16748 ,37668 ,14862 ,66863 ,25536 ,80664 ,22924 11,40799 6,46325 25,15681 216

DKKAT

ESZAMAN

ARDL

TPLANLAMA

TDKKAT

TESZAMAN

TARDL

Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam 20 yas ve ncesi 21-30 yas
31 yas ve st Toplam

202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158 19 202 25 158
19 202 25 158 19 202 25 158 19 202

509,3416 197,3200 192,0380 189,1579 192,4208 48,8000 48,6266 52,9474 49,0545 30,9200 30,4873 32,6842 30,7475 90,3600 89,9430 90,8421 90,0792 113,9600 112,1772 110,6842 112,2574 35,0800 34,9684 38,2632 35,2921 21,4000 20,8291
21,8421 20,9950 260,8000 257,9177 261,6316 258,6238 792,2000 781,6709 766,6842 781,5644

81,57679 18,88059 20,30685 27,89716 20,93953 11,28421 10,59052 14,31578 11,07918 6,80025 7,08343 6,14684 6,96477 16,80000 18,01070 21,17720 18,09191 9,07598 12,24512 13,88865 12,03449 9,04120 7,91710 10,63455 8,35284 4,21307 4,50646
3,11383 4,35433 27,52726 33,36957 39,57161 33,20114 77,77264 105,21652 142,25800 105,90866

5,73972 3,77612 1,61553 6,40005 1,47330 2,25684 ,84254 3,28426 ,77953 1,36005 ,56353 1,41018 ,49004 3,36000 1,43285 4,85838 1,27294 1,81520 ,97417 3,18628 ,84674 1,80824 ,62985 2,43973 ,58770 ,84261 ,35851
,71436 ,30637 5,50545 2,65474 9,07835 2,33602 15,55453 8,37058 32,63622 7,45171

TEMEL

20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam

STANDART

20 yas ve ncesi 21-30 yas 31 yas ve st Toplam

Annenin Doum Ya deikenine gre CAS Alt testleri, Temel ve Standart Bataryalar aritmetik ortalamalar ve standart sapma deerleri Tablo 107de gsterilmitir. rneklem grubunu oluturan ocuklarn annelerinin doum srasndaki yalarna ilikin deiken; 20 ya ve ncesinde anne olanlar, 2130 yalar arasnda anne olanlar ve 31 ve st yalarda anne olanlar eklinde gruplanmtrlar.

217

Tablo 108. Annenin Doum Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular
KT 3,348 1397,681 1401,030 8,876 58602,669 58611,545 7339,558 918295,53 925635,09 2,358 203,741 206,099 112,845 27685,234 27798,079 324,175 27199,434 27523,609 41,777 4773,099 4814,876 76,061 3821,503 3897,564 17,904 3428,690 3446,594 3,372 1564,647 1568,020 19,533 877,284 896,817 25,313 2108,311 2133,624 6848,838 1330760,593 1337609,431 825,494 87305,738 88131,233 Sd 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 KO 1,674 7,024 4,438 294,486 3669,779 4614,550 1,179 1,024 56,423 139,122 162,088 136,681 20,889 23,985 38,031 19,204 8,952 17,230 1,686 7,863 9,767 4,408 12,657 10,595 3424,419 6687,239 412,747 438,722 F ,238 p ,788

SE

PK

PB

SB

AD

SU

SH

KS

CT

CS

PLANLAMA

DKKAT

Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam

,015

,985

,795

,453

1,152

,318

,406

,667

1,186

,308

,871

,420

1,980

,141

,520

,596

,214

,807

2,215

,112

1,195

,305

,512

,600

,941

,392

218

ESZAMAN

ARDL

TPLANLAMA

TDKKAT

TESZAMAN

TARDL

TEMEL

STANDART

Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam

318,485 24353,916 24672,401 82,704 9667,420 9750,124 15,959 65774,774 65790,733 120,511 28990,103 29110,614 185,401 13838,366 14023,767 22,083 3788,912 3810,995 369,055 221196,351 221565,406 7036,672 2247508,991 2254545,663

2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201 2 199 201

159,243 122,381 41,352 48,580 7,980 330,527 60,255 145,679 92,701 69,540 11,041 19,040 184,527 1111,539 3518,336
11294,015

1,301

,275

,851

,428

,024

,976

,414

,662

1,333

,266

,580

,561

,166

,847

,312

,733

Tablo 108de rneklem grubunu oluturan ocuklarn annelerinin doum srasndaki yalarna ilikin deiken; 20 ya ve ncesinde anne olanlar, 2130 yalar arasnda anne olanlar ve 31 ve st yalarda anne olanlar eklinde gruplanmtrlar. Bu sonulara gre, CAS alt test ve bataryalarnn puanlarnda annenin ocuun doumu srasndaki ya deikenine bal olarak anlaml bir fark grlmemitir.

Tablo 109. Annenin alma Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t Testi Sonular
anneis SE PK PB alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor N 142 60 142 60 142 60 Ortalam a 21,0775 20,5833 69,1690 69,1000 419,6549 418,3333 SS 2,48991 2,95899 16,07561 19,38609 60,61155 83,11329 SHx ,20895 ,38200 1,34903 2,50273 5,08641 10,72988 t 1,217 ,026 ,126 Sd 200 200 200 p ,225 ,979 ,900

219

D SB AD M SU SH KS CT CS PLANLAMA DKKAT ESZAMAN ARDL TPLANLAMA TDKKAT TESZAMAN TARDL TEMEL STANDART

alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor alismiyor alisiyor

142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60 142 60

39,5211 39,3000 72,9014 72,5667 80,5563 79,2333 17,4014 16,1333 18,5563 17,5833 14,0070 13,1833 12,1408 12,0000 8,9437 8,7833 9,8380 9,5500 509,9014 508,0167 192,9789 191,1000 49,9648 46,9000 30,9225 30,3333 90,2465 89,6833 112,4225 111,8667 35,9577 33,7167 21,0845 20,7833 259,7113 256,0500 783,7676 776,3500

,85650 1,30579 11,54535 12,34994 10,26149 14,61525 4,69806 5,26410 4,43315 4,29146 4,03266 4,36664 2,69644 3,03091 2,02738 2,31496 3,13217 3,55788 72,46269 100,59914 18,82750 25,37896 10,87740 11,34468 6,70246 7,59274 16,75488 21,07090 11,68883 12,90968 8,15269 8,67510 4,15735 4,81907 30,23632 39,50817 93,53428 131,39819

,07188 ,16858 ,96886 1,59437 ,86113 1,88682 ,39425 ,67959 ,37202 ,55403 ,33841 ,56373 ,22628 ,39129 ,17013 ,29886 ,26285 ,45932 6,08093 12,98729 1,57997 3,27641 ,91281 1,46459 ,56246 ,98022 1,40604 2,72024 ,98090 1,66663 ,68416 1,11995 ,34888 ,62214 2,53738 5,10048 7,84922 16,96343

1,422 ,184 ,733 1,690 1,439 1,294 ,327 ,492 ,573 ,150 ,582 1,807 ,548 ,202 ,299 1,751 ,448 ,715 ,454

200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200

,157 ,854 ,464 ,093 ,152 ,197 ,744 ,623 ,567 ,881 ,561 ,072 ,584 ,840 ,765 ,081 ,654 ,475 ,650

Tablo 109daki sonularna gre; CAS alt test ve bataryalarnn puanlarnda annenin alma deikenine bal olarak anlaml bir fark grlmemitir.

220

Tablo 110. Annenin Eitim Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar
Anne eitim SE
ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

N
75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63

Ortalama
20,5333 21,2647 20,9683 21,4667 20,9307 67,5867 66,2941 71,4444 71,4667 69,1485 404,5467 408,3235 436,4286 432,4000 419,2624 39,4267 39,2059 39,5556 39,6000 39,4554 70,6133 73,5588 73,6349 75,6667 72,8020 77,4800 79,9706 81,9048 83,4333 80,1634 15,4400 16,7353 17,8095 19,6667 17,0248 16,7467 18,4118 18,9048

SS
2,82045 1,79745 2,88471 2,38867 2,64013 16,45805 15,23857 18,70378 16,87833 17,07629 76,75607 62,60493 59,28953 58,22880 67,86125 ,91789 1,45184 ,92941 ,77013 1,01260 12,14094 12,16351 11,23689 11,00261 11,76006 11,84284 11,37377 11,14670 11,91835 11,70185 4,33477 4,30158 4,39889 6,36441 4,89434 4,28099 4,15690 4,14929

SHx
,32568 ,30826 ,36344 ,43611 ,18576 1,90041 2,61339 2,35646 3,08155 1,20148 8,86303 10,73666 7,46978 10,63108 4,77470 ,10599 ,24899 ,11709 ,14061 ,07125 1,40192 2,08602 1,41572 2,00879 ,82743 1,36749 1,95059 1,40435 2,17598 ,82334 ,50054 ,73771 ,55421 1,16198 ,34436 ,49433 ,71290 ,52276

PK

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

PB

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

SB

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

AD

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

SU

ilkokul ortaokul lise

221

yksekokul ve zeri Toplam

30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30

20,5667 18,2673 12,7733 12,7941 15,0952 14,5333 13,7624 11,6533 11,8529 12,3968 12,8667 12,0990 8,4933 8,3529 9,2381 9,8000 8,8960 9,0667 8,9412 10,0635 11,7333 9,7525 492,6667 495,8824 528,8413 525,3333 509,3416 187,5200 192,7353 195,0952 198,7000 192,4208 44,9600 47,9412 51,8095 54,7667 49,0545 29,2133 29,1471 31,6984 34,4000

4,33656 4,40351 3,93039 3,16016 4,18413 4,74693 4,14092 2,75825 2,50009 2,90461 2,84948 2,79304 1,94779 1,93661 2,29807 1,95466 2,11229 3,29346 3,24683 3,16673 2,49044 3,25807 89,77409 72,84053 75,77326 72,27979 81,57679 20,67860 20,09268 21,10856 20,42843 20,93953 10,34857 9,64504 10,25774 12,31395 11,07918 6,65216 6,60639 7,24154 6,05492

,79174 ,30983 ,45384 ,54196 ,52715 ,86667 ,29135 ,31849 ,42876 ,36595 ,52024 ,19652 ,22491 ,33213 ,28953 ,35687 ,14862 ,38030 ,55683 ,39897 ,45469 ,22924 10,36622 12,49205 9,54653 13,19642 5,73972 2,38776 3,44587 2,65943 3,72970 1,47330 1,19495 1,65411 1,29235 2,24821 ,77953 ,76812 1,13299 ,91235 1,10547

SH

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

KS

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

CT

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

CS

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

PLANLAMA

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

DKKAT

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

ESZAMAN

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

ARDL

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri

222

Toplam

202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202 75 34 63 30 202

30,7475 88,1200 87,5588 92,4127 92,9333 90,0792 110,0400 112,7647 113,1905 115,2667 112,2574 32,1867 35,1471 36,7143 40,2333 35,2921 20,1467 20,2059 21,6349 22,6667 20,9950 250,4933 255,6765 263,9524 271,1000 258,6238 754,3600 765,7059 807,4444 813,2000 781,5644

6,96477 17,46267 15,63832 19,91971 18,06298 18,09191 12,40253 12,37069 11,57703 11,24012 12,03449 7,64180 7,92056 7,47777 9,43465 8,35284 4,06931 4,17626 4,59418 4,22091 4,35433 31,08592 30,10459 34,92269 33,64249 33,20114 112,29457 90,85904 101,12174 98,03391 105,90866

,49004 2,01642 2,68195 2,50965 3,29783 1,27294 1,43212 2,12156 1,45857 2,05216 ,84674 ,88240 1,35837 ,94211 1,72252 ,58770 ,46988 ,71622 ,57881 ,77063 ,30637 3,58949 5,16289 4,39985 6,14225 2,33602 12,96666 15,58220 12,74014 17,89846 7,45171

TPLANLAMA

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

TDKKAT

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

TESZAMAN

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

TARDL

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

TEMEL

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

STANDART

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

Tablo 110da Annenin Eitim Durumu deikenine gre CAS Alt Testleri, Temel ve Standart Bataryalar aritmetik ortalamalar ve standart sapma deerleri gsterilmitir. rneklem grubunu oluturan ocuklarn annelerinin eitim dzeyleri ilkokul, ortaokul, lise , yksekokul ve zeri olarak gruplanmtr.

223

Tablo 111. Annenin Eitim Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular
KT SE
Gruplar aras Grup ii Toplam 24,342 1376,687 1401,030 953,277 57658,268 58611,545 44052,438 881582,656 925635,094 3,438 202,661 206,099 668,640 27129,439 27798,079 1053,123 26470,486 27523,609 439,398 4375,479 4814,876 358,347 3539,217 3897,564 234,993 3211,601 3446,594 40,222 1527,797 1568,020 54,077 842,740 896,817 181,462 1952,162 2133,624 58640,155 1278969,275 1337609,431 3438,166 84693,066 88131,233

Sd
3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201

KO
8,114 6,953 317,759 291,203 14684,146 4452,438 1,146 1,024 222,880 137,017 351,041 133,689 146,466 22,098 119,449 17,875 78,331 16,220 13,407 7,716 18,026 4,256 60,487 9,859 19546,718 6459,441 1146,055 427,743

F
1,167

p
,323

PK

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,091

,354

PB

Gruplar aras Grup ii Toplam

3,298

,022

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,120

,342

SB

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,627

,184

AD

Gruplar aras Grup ii Toplam

2,626

,052

Gruplar aras Grup ii Toplam

6,628

,000

SU

Gruplar aras Grup ii Toplam

6,683

,000

SH

Gruplar aras Grup ii Toplam

4,829

,003

KS

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,738

,161

CT

Gruplar aras Grup ii Toplam

4,235

,006

CS

Gruplar aras Grup ii Toplam

6,135

,001

PLANLAMA

Gruplar aras Grup ii Toplam

3,026

,031

DKKAT

Gruplar aras Grup ii Toplam

2,679

,048

224

ESZAMAN

Gruplar aras Grup ii Toplam

2756,558 21915,843 24672,401 720,803 9029,321 9750,124 1091,294 64699,439 65790,733 704,035 28406,579 29110,614 1583,892 12439,875 14023,767 184,780 3626,215 3810,995 11711,661 209853,745 221565,406 136276,969 2118268,694 2254545,663

3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201

918,853 110,686 240,268 45,603 363,765 326,765 234,678 143,468 527,964 62,828 61,593 18,314 3903,887 1059,867 45425,656 10698,327

8,301

,000

ARDL

Gruplar aras Grup ii Toplam

5,269

,002

TPLANLAMA

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,113

,345

TDKKAT

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,636

,182

TESZAMAN

Gruplar aras Grup ii Toplam

8,403

,000

TARDL

Gruplar aras Grup ii Toplam

3,363

,020

TEMEL

Gruplar aras Grup ii Toplam

3,683

,013

STANDART

Gruplar aras Grup ii Toplam

4,246

,006

Tablo 111de Annenin Eitim Durumu deikenine gre CAS toplam ve alt test puanlar iin yaplan tek ynl varyans analizi (ANOVA) sonular yer almaktadr. Elde edilen sonulara gre, Matrisler (M), Szel-Uzamsal likiler (SU), ekil Hafzas (SH), Cmle Tekrar (CT) Cmleye likin Sorular (CS), alt testlerinde Standart Batarya E Zamanllk lei (ESZAMAN), Standart Batarya Ardl lemler lei (ARDIL), Temel Batarya E Zamanllk lei (TESZAMAN) ve Standart Batarya (STANDART) toplam puanlar sonularnda istatistiksel adan anlaml bir farka rastlanmtr (p<,01). Bunun yannda Planlanm Balantlar (PB), Standart Batarya Planlama lei (PLANLAMA), Standart Batarya Dikkat (DKKAT) lei Temel Batarya Ardl lemler lei (TARDL), Temel (TEMEL) tam puanlar sonularnda da istatistiksel adan anlaml bir farka rastlanmtr (p<,05). Fakat, Saylar Eletirme (SE), Planlam Kodlar (PK), fadesel Dikkat (D), Say Bulma (SB), Algsal Dikkat (AD), Kelime Serileri (KS) alt testlerinde , Temel Batarya Planlama lei (TPLANLAMA) ve Temel Batarya Dikkat (TDKKAT)

225

leinde annenin eitim durumu deikenine gre istatistiksel adan anlaml bir farkllk gstermedii grlmektedir.

Tablo 112. Annenin Eitim Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-Hoc LSD Testi Sonular PB lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st M lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st SU lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st SH lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st CT lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st CS lkokul Ortaokul lkokul
X =9,0667 X =8,9412 lkokul X =16,7467 X =18,4118 X =18,9048 X =20,5667 Ortaokul

lkokul
X =404,5467

Ortaokul

Lise
-31,88190*

Y.okul ve st

X =408,3235

-28,10504*

X =436,4286 X =432,4000

lkokul
X =15,4400

Ortaokul

Lise
-2,36952*

Y.okul ve st
-4,22667* -2,93137*

X =16,7353 X =17,8095

X =19,6667 Lise
-2,15810*

niversite
-3,82000* -2,15490*

lkokul
X =12,7733

Ortaokul

Lise
-2,32190*

Y.okul ve st
-1,76000*

X =12,7941

-2,30112*

X =15,0952 X =14,5333

lkokul
X =8,4933

Ortaokul

Lise
-,74476*

Y.okul ve st
-1,30667* -1,44706*

X =8,3529

-,88515*

X =9,2381 X =9,8000

Ortaokul

Lise

Y.okul ve st
-2,66667* -2,79216*

226

Lise Y.okul ve st PLANLAMA lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st DKKAT lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st EZAMAN lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st ARDIL lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st TEZAMAN lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st TARDIL lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st lkokul
X =20,1467 X =20,2059

X =10,0635

-1,66984*

X =11,7333

lkokul
X =492,6667

Ortaokul

Lise
-36,17460*

Y.okul ve st

X =495,882 X =528,8413 X =525,3333

lkokul
X =187,5200

Ortaokul

Lise
-7,57524*

Y.okul ve st
-11,18000*

X =192,7353 X =195,0952 X =198,7000

lkokul
X =44,9600

Ortaokul

Lise
-6,84952*

Y.okul ve st
-9,80667* -6,82549*

X =47,9412 X =51,8095

X =54,7667

lkokul
X =29,2133

Ortaokul

Lise
-2,48508*

Y.okul ve st
-5,18667* -5,25294*

X =29,1471 X =31,6984

X =34,4000

lkokul
X =32,1867

Ortaokul

Lise
-4,52762*

Y.okul ve st
-8,04667* -5,08627*

X =35,1471 X =36,7143

X =40,2333

Ortaokul

Lise
-1,48825*

Y.okul ve st
-2,52000* -2,46078*

X =21,6349 X =22,6667
227

TEMEL lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st STANDART lkokul Ortaokul Lise Y.okul ve st

lkokul
X =250,4933

Ortaokul

Lise
-13,45905*

Y.okul ve st
-20,60667*

X =255,6765 X =263,9524 X =271,1000

lkokul
X =754,3600

Ortaokul

Lise
-53,08444*

Y.okul ve st
-58,84000*

X =765,7059 X =807,4444 X =813,2000

Tablo 112de annenin eitim durumu deikenine gre CAS toplam ve alt test puanlar iin yaplan Post-Hoc LSD testi sonucunda, eitim durumu lise ve zeri olan annelerin ocuklar Planlanm Balantlar, Matrisler, Szel Uzamsal ilikiler, ekil Hafzas, Cmle Tekrar ve Cmleye likin Sorular alt testinde Standart

Planlama, Standart Dikkat, Standart Ezamanl Bilisel lemler, Standart Ardl lemler ve Temel Ardl lemler, Temel Ezamanl Bilisel lemler leklerinde, Temel ve Standart Batarya toplam puanlarnda eitim durumu ilkokul olan annelerin ocuklarna gre daha yksek puan almlardr. Ayrca yksek okul ve zeri mezunu olan annlerin ocuklar Matrisler, Szel Uzamsal likiler, Cmle Tekrar, Cmleye likin Sorular alt testlerinde, Standart E Zaman, Standart Ardl, Temel E Zaman ve Temel Ardl lemler leinde ortaokul mezunu annelerin ocuklarna gre daha yksek puan elde etmilerdir.

Tablo 113. Babann Ya Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Bamsz grup t testi Sonular
babayas SE PK PB D 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st N 101 96 101 96 101 96 101 96 Ortalama 21,1188 20,7292 68,5347 70,1042 423,8812 417,2292 39,6139 39,3229 SS 2,28161 2,94325 15,49682 18,59682 58,38327 72,85031 ,87144 1,09058 SHx ,22703 ,30039 1,54199 1,89803 5,80935 7,43525 ,08671 ,11131 t 1,041 -,645 ,709 2,074 Sd 195 195 195 195 p ,299 ,520 ,479 ,039

228

SB AD M SU SH KS CT CS PLANLAMA DKKAT ESZAMAN ARDL TPLANLAMA TDKKAT TESZAMAN TARDL TEMEL STANDART

40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st 40 yas ve alti 41 yas ve st

101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96 101 96

73,1881 72,3125 80,4752 80,0625 17,0000 17,1563 18,3267 18,1875 13,5545 14,0208 12,1485 11,9688 8,8515 8,9271 9,8020 9,7917 513,5347 508,0625 193,2772 191,6979 48,8812 49,3646 30,8020 30,6875 89,6535 90,8333 112,8020 111,6354 35,3267 35,3438 21,0000 20,8958 258,7822 258,7083 786,4950 779,8125

10,90111 12,58179 10,37554 12,59642 4,61519 5,17957 4,43195 4,34635 3,72149 4,59743 2,93048 2,61756 2,27326 1,98014 3,24968 3,25388 69,26508 89,13288 18,28722 23,07522 10,53688 11,58140 7,30893 6,61309 15,95270 20,03611 11,06528 12,94533 8,31037 8,35127 4,64758 4,03792 28,72929 36,87616 88,41670 117,19029

1,08470 1,28412 1,03241 1,28562 ,45923 ,52864 ,44100 ,44360 ,37030 ,46922 ,29159 ,26715 ,22620 ,20210 ,32335 ,33210 6,89213 9,09709 1,81965 2,35510 1,04846 1,18202 ,72727 ,67495 1,58735 2,04493 1,10104 1,32123 ,82691 ,85235 ,46245 ,41212 2,85867 3,76366 8,79779 11,9606

,523 ,252 -,224 ,222 -,784 ,453 -,248 ,022 ,482 ,534 -,307 ,115 -,458 ,681 -,014 ,168 ,016 ,453

195 195 195 195 195 195 195 195 195 195 195 195 195 195 195 195 195 195

,602 ,802 ,823 ,824 ,434 ,651 ,804 ,982 ,630 ,594 ,759 ,908 ,647 ,497 ,989 ,867 ,987 ,651

Baba ya deikeni 40 ya ve alt ile 40 ya ve st eklinde gruplandrlmtr. Babann ya deikenine gre CAS toplam ve alt test puanlar iin yaplan bamsz grup t testi sonular Tablo 120de grlmektedir. Bu sonulara gre, CAS alt test ve bataryalarnn puanlarnda babann ya deikenine bal olarak anlaml bir fark grlmemitir.

229

Tablo 114. Babann Eitim Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar
babaegitim N 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 Ortalama 20,5000 20,5429 21,2000 21,2537 20,9307 66,9800 66,8000 68,1200 72,7612 69,1485 397,4600 410,7714 422,9400 437,2239 419,2624 39,2800 39,3429 39,6600 39,4925 39,4554 69,6200 73,3714 73,7400 74,1791 72,8020 76,2600 77,8857 81,5400 83,2388 80,1634 14,4000 15,5143 17,5000 19,4179 17,0248 16,5800 17,3714 18,4000 19,8955 18,2673 12,2400 12,9429 SS 3,00510 2,94402 2,16654 2,48842 2,64013 18,24157 16,88856 16,11520 16,75500 17,07629 79,64390 74,42015 54,64520 59,23958 67,86125 1,22957 1,23533 ,62629 ,92725 1,01260 13,30627 11,31133 10,73961 11,30289 11,76006 13,49348 10,88380 10,30199 10,80276 11,70185 3,59137 3,52613 3,97569 5,72911 4,89434 4,05619 4,33919 4,29523 4,26094 4,40351 3,65089 3,42948 SHx ,42498 ,49763 ,30639 ,30401 ,18576 2,57975 2,85469 2,27903 2,04695 1,20148 11,26335 12,57930 7,72800 7,23727 4,77470 ,17389 ,20881 ,08857 ,11328 ,07125 1,88179 1,91196 1,51881 1,38087 ,82743 1,90827 1,83970 1,45692 1,31977 ,82334 ,50790 ,59603 ,56225 ,69992 ,34436 ,57363 ,73346 ,60744 ,52056 ,30983 ,51631 ,57969

SE

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

PK

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

PB

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

SB

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

AD

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

SU

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

SH

ilkokul ortaokul

230

lise yksekokul ve zeri Toplam

50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50

14,0200 15,1343 13,7624 11,7400 11,6857 12,0600 12,6119 12,0990 8,4800 8,4857 8,9600 9,3731 8,8960 8,9600 8,8857 9,6200 10,8955 9,7525 484,9400 498,1143 512,2600 531,2388 509,3416 185,1600 190,6000 194,9400 196,9104 192,4208 43,2200 45,8286 49,9200 54,4478 49,0545 29,1800 29,0571 30,6400 32,8806 30,7475 87,4800 87,3429 89,3200 94,0149 90,0792 108,9000 112,7143 113,4000

4,41468 4,21000 4,14092 2,81258 2,57558 2,70608 2,92821 2,79304 1,99223 2,04898 2,24935 2,06585 2,11229 3,48150 3,11327 3,08313 3,01076 3,25807 95,02168 87,02527 65,52420 73,91377 81,57679 23,34686 20,28793 18,44508 19,97630 20,93953 9,44434 9,38862 9,05728 11,82740 11,07918 7,01221 6,62412 6,62943 6,92716 6,96477 19,83631 17,03101 16,78610 17,91181 18,09191 13,71168 11,69357 10,68854

,62433 ,51433 ,29135 ,39776 ,43535 ,38270 ,35774 ,19652 ,28174 ,34634 ,31811 ,25238 ,14862 ,49236 ,52624 ,43602 ,36782 ,22924 13,43809 14,70996 9,26652 9,03000 5,73972 3,30174 3,42929 2,60853 2,44049 1,47330 1,33563 1,58697 1,28089 1,44495 ,77953 ,99168 1,11968 ,93754 ,84629 ,49004 2,80528 2,87877 2,37391 2,18828 1,27294 1,93912 1,97657 1,51159

KS

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

CT

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

CS

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

PLANLAMA

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

DKKAT

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

ESZAMAN

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

ARDL

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

TPLANLAMA

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

TDKKAT

ilkokul ortaokul lise

231

yksekokul ve zeri Toplam

67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202 50 35 50 67 202

113,6716 112,2574 30,9800 32,8857 35,9000 39,3134 35,2921 20,2200 20,1714 21,0200 21,9851 20,9950 247,5800 253,1143 259,6400 268,9851 258,6238 742,5000 763,6000 787,7600 815,4776 781,5644

11,59988 12,03449 6,92081 6,96534 6,99052 9,04402 8,35284 4,19567 4,04741 4,40542 4,47380 4,35433 34,93264 29,66952 28,92126 34,03452 33,20114 120,62325 107,07480 83,38344 98,82083 105,90866

1,41715 ,84674 ,97875 1,17736 ,98861 1,10490 ,58770 ,59336 ,68414 ,62302 ,54656 ,30637 4,94022 5,01506 4,09008 4,15798 2,33602 17,05870 18,09894 11,79220 12,07289 7,45171

TESZAMAN

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

TARDL

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

TEMEL

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

STANDART

ilkokul ortaokul lise yksekokul ve zeri Toplam

Babann Eitim Durumu deikenine gre CAS Alt Testleri, Temel ve Standart Bataryalar aritmetik ortalamalar ve standart sapma deerleri Tablo 114de gsterilmitir. rneklem grubunu oluturan ocuklarn babalarnn eitim dzeyleri ilkokul, ortaokul, lise, yksekokul ve zeri olarak gruplandrlmtr.

Tablo 115. Babann Eitim Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular
KT SE
Gruplar aras Grup ii Toplam 25,157 1375,872 1401,030 1355,505 57256,039 58611,545 48582,041 877053,053 925635,094 4,167 201,932

Sd
3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198

KO
8,386 6,949 451,835 289,172 16194,014 4429,561 1,389 1,020

F
1,207

p
,308

PK

Gruplar aras Grup ii Toplam

1,563

,200

PB

Gruplar aras Grup ii Toplam

3,656

,013

Gruplar aras Grup ii

1,362

,256

232

Toplam

206,099 688,657 27109,422 27798,079 1671,847 25851,762 27523,609 819,335 3995,541 4814,876 348,944 3548,620 3897,564 268,817 3177,777 3446,594 30,126 1537,893 1568,020 30,002 866,814 896,817 146,112 1987,512 2133,624 66735,269 1270874,162 1337609,431 4419,830 83711,403 88131,233 4052,602 20619,799 24672,401 528,293 9221,830 9750,124 1666,502 64124,231 65790,733 770,195 28340,419 29110,614 2234,327 11789,441 14023,767

201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 744,776 59,543 12,508 ,000 256,732 143,133 1,794 ,150 555,501 323,860 1,715 ,165 176,098 46,575 3,781 ,011 1350,867 104,140 12,972 ,000 1473,277 422,785 3,485 ,017 22245,090 6418,556 3,466 ,017 48,704 10,038 4,852 ,003 10,001 4,378 2,284 ,080 10,042 7,767 1,293 ,278 89,606 16,049 5,583 ,001 116,315 17,922 6,490 ,000 273,112 20,180 13,534 ,000 557,282 130,564 4,268 ,006 229,552 136,916 1,677 ,173

SB

Gruplar aras Grup ii Toplam

AD

Gruplar aras Grup ii Toplam

Gruplar aras Grup ii Toplam

SU

Gruplar aras Grup ii Toplam

SH

Gruplar aras Grup ii Toplam

KS

Gruplar aras Grup ii Toplam

CT

Gruplar aras Grup ii Toplam

CS

Gruplar aras Grup ii Toplam

PLANLAMA

Gruplar aras Grup ii Toplam

DKKAT

Gruplar aras Grup ii Toplam

ESZAMAN

Gruplar aras Grup ii Toplam

ARDL

Gruplar aras Grup ii Toplam

TPLANLAMA

Gruplar aras Grup ii Toplam

TDKKAT

Gruplar aras Grup ii Toplam

TESZAMAN

Gruplar aras Grup ii Toplam

233

TARDL

Gruplar aras Grup ii Toplam

119,479 3691,517 3810,995 14405,178 207160,228 221565,406 166572,927 2087972,736 2254545,663

3 198 201 3 198 201 3 198 201

39,826 18,644 4801,726 1046,264 55524,309 10545,317

2,136

,097

TEMEL

Gruplar aras Grup ii Toplam

4,589

,004

STANDART

Gruplar aras Grup ii Toplam

5,265

,002

Tablo 115de CAS alt test ve bataryalarnn puanlar zerinde yaplan ANOVA sonularna verilmitir. Babann eitim durumu deikenine gre Algsal Dikkat (AD), Matrisler (M), Szel Uzamsal likiler (SU), ekil Hafzas (SH), Cmleye likin Sorular (CIS) alt testlerinde ve Standart Batarya Ezamanllk (EZAMAN), Temel Batarya Ezamanllk (TESZAMAN) leklerinde ve Standart ve Temel Tam Puanlarnda istatistiksel adan yksek dzeyde fark bulunmutur (p<,01). Bunun yannda Planlanm Balantlar(PB), Standart Batarya Planlama (PLANLAMA), Standart Batarya Dikkat (DKKAT), Standart Batarya Ardl lemler leklerinde de istatistiksel adan anlaml fark grlmtr.(p<,05).

Tablo 116. Babann Eitim Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-hoc LSD Testi Sonular PB lkokul Ortaokul Lise Y. okul ve zeri AD lkokul Ortaokul Lise Y. okul ve zeri M lkokul Ortaokul lkokul
X =14,4000 X =15,5143

lkokul
X =397,4600

Ortaokul

Lise

Y. okul ve zeri
-39,76388*

X =410,7714 X =422,9400 X =437,2239

lkokul
X =76,2600

Ortaokul

Lise
-5,28000*

Y. okul ve zeri
-6,97881* -5,35309*

X =77,8857 X =81,5400

X =83,2388

Ortaokul

Lise
-3,10000* -1,98571*

Y. okul ve zeri
-5,01791* -3,90362*

234

Lise Y. okul ve zeri SU lkokul Ortaokul Lise Y. okul ve zeri SH lkokul Ortaokul Lise Y. okul ve zeri CS lkokul Ortaokul Lise Y. okul ve zeri PLANLAMA lkokul Ortaokul Lise Y. okul ve zeri DKKAT lkokul Ortaokul Lise Y. okul ve zeri EZAMAN lkokul Ortaokul Lise Y. okul ve zeri ARDIL lkokul Ortaokul
lkokul X =43,2200 X =45,8286 Ortaokul

X =17,5000

-1,91791*

X =19,4179

lkokul
X =16,5800

Ortaokul

Lise
-1,82000*

Y. okul ve zeri
-3,31552* -2,52409*

X =17,3714 X =18,4000

X =19,8955

lkokul
X =12,2400

Ortaokul

Lise
-1,78000*

Y. okul ve zeri
-2,89433* -2,19147*

X =12,9429 X =14,0200

X =15,1343

lkokul
X =8,9600

Ortaokul

Lise

Y. okul ve zeri
-1,93552* -2,00981*

X =8,8857 X =9,6200

-1,27552*

X =10,8955

lkokul
X =484,9400

Ortaokul

Lise

Y. okul ve zeri
-46,29881* -33,12452*

X =498,1143 X =512,2600

X =531,2388

lkokul
X =185,1600

Ortaokul

Lise
-9,78000*

Y. okul ve zeri
-11,75045*

X =190,6000 X =194,9400 X =196,9104 Lise

-6,70000*

niversite
-11,22776* -8,61919*

X =49,9200

-4,52776*

X =54,4478

Lise

Y. okul ve
235

zeri lkokul Ortaokul Lise Y. okul ve zeri TEZAMAN lkokul Ortaokul Lise Y. okul ve zeri TEMEL lkokul Ortaokul Lise Y. okul ve zeri STANDART lkokul Ortaokul Lise Y. okul ve zeri
*The mean difference is significant at the .05 level.

X =29,1800 X =29,0571 X =30,6400

-3,70060* -3,82345*

X =32,8806

lkokul
X =30,9800

Ortaokul

Lise
-4,92000*

Y. okul ve zeri
-8,33343* -6,42772*

X =32,8857 X =35,9000

-3,41343*

X =39,3134

lkokul
X =247,5800

Ortaokul

Lise

Y. okul ve zeri
-21,40507* -15,87079*

X =253,1143 X =259,6400

X =268,9851

lkokul
X =742,5000

Ortaokul

Lise
-45,26000*

Y. okul ve zeri
-72,97761* -51,87761*

X =763,6000 X =787,7600

X =815,4776

Tablo 116deki LSD sonularna gre, lise ve st mezunu babalarn ocuklarnn Algsal Dikkat (AD), Matrisler (M), Szel Uzamsal likiler (SU), ekil Hafzas (SH) alt testleri, Standart Batarya Ezamanllk (EZAMAN), Standart Batarya Dikkat (DKKAT), Temel Batarya Ezamanllk (TESZAMAN) lekleri ve Standart Batarya Tam (STANDART) puanlar ilkokul mezunu babalarn ocuklarnn puanlarndan daha yksektir. Ayrca yksek okul ve st mezunu babalarn

ocuklarnn yukarda ad geen alt test ve leklerle birlikte Planlanm Balantlar(PB), Cmleye likin Sorular (CIS) Standart Batarya Planlama

(PLANLAMA), Standart Batarya Ardl lemler

(ARDIL) leklerinde ve Temel

Batarya Tam (TEMEL) puanlar ilkokul mezunu olan babalarn ocuklarnn puanlarndan daha yksektir

236

Tablo 117. Aylk Gelir Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar N SE
ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53

ortalama
20,6543 20,8113 21,8511 20,2381 20,9307 68,5432 68,3396 69,9149 71,8095 69,1485 404,4444 420,6604 437,3404 432,4286 419,2624 39,2716 39,4906 39,7021 39,5238 39,4554 71,9506 72,6981 75,0851 71,2381 72,8020 78,1728 79,6038 82,6809 83,6190 80,1634 15,2469 16,8302 19,2766 19,3333 17,0248 16,7531 18,7736 19,8511 19,2857 18,2673 12,7901 13,9623

SS
2,49079 3,03224 1,95580 3,11295 2,64013 16,13385 19,24632 17,13480 15,45839 17,07629 75,27234 74,22884 48,40018 45,38565 67,86125 1,19386 1,06740 ,58662 ,74960 1,01260 12,07363 13,20196 10,65431 8,64815 11,76006 11,69700 13,61749 10,27049 7,73612 11,70185 4,32588 4,92144 4,92863 4,07840 4,89434 4,27940 4,55581 3,97262 3,79662 4,40351 3,89460 4,23339

sHx
,27675 ,41651 ,28528 ,67930 ,18576 1,79265 2,64369 2,49937 3,37330 1,20148 8,36359 10,19612 7,05989 9,90396 4,77470 ,13265 ,14662 ,08557 ,16358 ,07125 1,34151 1,81343 1,55409 1,88718 ,82743 1,29967 1,87051 1,49810 1,68816 ,82334 ,48065 ,67601 ,71891 ,88998 ,34436 ,47549 ,62579 ,57947 ,82849 ,30983 ,43273 ,58150 237

PK

PB

SB

AD

SU

SH

KS

CT

CS

PLANLAMA

DKKAT

ESZAMAN

ARDL

TPLANLAMA

TDKKAT

ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st

47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47

15,1702 13,8571 13,7624 11,6543 12,2075 12,5957 12,4286 12,0990 8,6420 8,8491 9,1064 9,5238 8,8960 8,8765 9,8868 10,6809 10,7143 9,7525 493,6420 509,8113 529,1064 524,4762 509,3416 189,3951 191,7925 197,4681 194,3810 192,4208 44,7901 49,5660 54,2979 52,4762 49,0545 29,1728 30,9434 32,3830 32,6667 30,7475 89,1975 89,1509 91,7660 92,0476 90,0792 111,2222 112,1887 114,7872

4,20310 3,97851 4,14092 2,54047 3,42703 2,09201 3,23375 2,79304 1,93202 2,30715 2,18924 2,06444 2,11229 3,30296 3,18446 3,21076 2,61042 3,25807 87,12051 92,05246 62,64261 57,50010 81,57679 20,63412 25,31369 17,79088 14,40304 20,93953 10,18543 11,26518 10,35020 9,54264 11,07918 6,59126 7,62691 6,44897 6,82153 6,96477 16,75218 21,17182 17,77053 16,09496 18,09191 12,33795 13,74921 10,67695

,61309 ,86818 ,29135 ,28227 ,47074 ,30515 ,70566 ,19652 ,21467 ,31691 ,31933 ,45050 ,14862 ,36700 ,43742 ,46834 ,56964 ,22924 9,68006 12,64438 9,13736 12,54755 5,73972 2,29268 3,47710 2,59507 3,14300 1,47330 1,13171 1,54739 1,50973 2,08237 ,77953 ,73236 1,04764 ,94068 1,48858 ,49004 1,86135 2,90817 2,59210 3,51221 1,27294 1,37088 1,88860 1,55739 238

TESZAMAN

TARDL

TEMEL

STANDART

yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam ortanin alti orta ortanin st yksek Toplam

21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202 81 53 47 21 202

110,7619 112,2574 32,0000 35,6038 39,1277 38,6190 35,2921 20,2963 21,0566 21,7021 21,9524 20,9950 252,7160 258,0000 267,3830 263,3810 258,6238 757,0000 782,1132 813,2553 804,0000 781,5644

8,43744 12,03449 7,62561 8,51546 7,69138 7,32445 8,35284 3,93524 5,17916 3,74116 4,74843 4,35433 31,94614 39,52312 29,51680 24,17328 33,20114 109,72682 122,59465 80,46913 72,55619 105,90866

1,84120 ,84674 ,84729 1,16969 1,12190 1,59833 ,58770 ,43725 ,71141 ,54570 1,03619 ,30637 3,54957 5,42892 4,30547 5,27504 2,33602 12,19187 16,83967 11,73763 15,83306 7,45171

Tablo 117de Ailenin Gelir Dzeyi deikenine gre CAS alt test ve batarya ortalamalar ve standart sapma deerleri yer almaktadr. Ailelerin gelir dzeyleri; ortann alt, orta, ortann st ve yksek olarak drt gruba ayrlmtr.

Tablo 118. Aylk Gelir Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular
KT Sd
3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 1,920 1,012 1,898 ,131 12296,504 4488,614 2,739 ,045 80,220 294,802 ,272 ,845

KO
18,943 6,789

F
2,790

p
,042

SE

PK

PB

Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam

56,829 1344,201 1401,030 240,661 58370,883 58611,545 36889,511 888745,583 925635,094 5,761 200,338 206,099

239

SB

AD

SU

SH

KS

CT

CS

PLANLAMA

DKKAT

ESZAMAN

ARDL

TPLANLAMA

TDKKAT

TESZAMAN

TARDL

Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras

355,638 27442,441 27798,079 886,184 26637,425 27523,609 608,272 4206,604 4814,876 338,976 3558,588 3897,564 172,028 3274,566 3446,594 30,520 1537,500 1568,020 15,701 881,116 896,817 123,039 2010,585 2133,624 43146,994 1294462,437 1337609,431 2040,503 86090,730 88131,233 3024,882 21647,519 24672,401 405,940 9344,183 9750,124 323,723 65467,010 65790,733 434,819 28675,795 29110,614 1806,902 12216,866 14023,767 82,494

3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3

118,546 138,598 295,395 134,532 202,757 21,245 112,992 17,973 57,343 16,538 10,173 7,765 5,234 4,450 41,013 10,154 14382,331 6537,689 680,168 434,802 1008,294 109,331 135,313 47,193 107,908 330,641 144,940 144,827 602,301 61,701 27,498

,855

,465

2,196

,090

9,544

,000

6,287

,000

3,467

,017

1,310

,272

1,176

,320

4,039

,008

2,200

,089

1,564

,199

9,222

,000

2,867

,038

,326

,806

1,001

,394

9,762

,000

1,460

,227

240

TEMEL

STANDART

Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam

3728,501 3810,995 6928,878 214636,528 221565,406 106665,406 2147880,257 2254545,663

198 201 3 198 201 3 198 201

18,831 2309,626 1084,023 35555,135 10847,880 3,278 ,022 2,131 ,098

Tablo 118de Aylk Gelir Durumu deikenine gre CAS alt test ve bataryalarnn ANOVA sonular gsterilmitir. Daha ayrntl sonular elde etmek iin LSD testi yaplmtr.

Tablo 119. Aylk Gelir Durumu Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-Hoc LSD Testi Sonular SE
ortann alt orta ortann st yksek ortann alt orta ortann st
-1,19674* -1,03974*

yksek

X =20,6543 X =20,8113

X =21,8511 X =20,2381
ortann alt orta ortann st
-32,89598*

PB
ortann alt orta ortann st yksek

yksek

X =404,4444 X =420,6604

X =437,3404 X =432,4286
ortann alt orta ortann st
-4,02968* -2,44641*

M
ortann alt orta ortann st yksek

yksek
-4,08642* -2,50314*

X =15,2469 X =16,8302

X =19,2766 X =19,3333
ortann alt orta ortann st
-2,32190* -2,30112*

SU
ortann alt orta ortann st yksek

yksek
-1,76000*

X =16,7531 X =18,7736

X =19,8511 X =19,2857
ortann alt orta ortann st yksek

SH

241

ortann alt orta ortann st yksek

X =12,7901 X =13,9623

-2,38009*

X =15,1702 X =13,8571
ortann alt orta ortann st
-1,80431*

CS
ortann alt orta ortann st yksek

yksek
-1,83774*

X =8,8765 X =9,8868

X =10,6809 X =10,7143
ortann alt orta
-4,77591*

EZAMAN
ortann alt orta ortann st yksek

ortann st
-9,50775* -4,73183*

yksek
-7,68607*

X =44,7901

X =49,5660

X =54,2979 X =52,4762
ortann alt orta ortann st
-3,21014*

ARDIL
ortann alt orta ortann st yksek

yksek
-3,49383*

X =29,1728 X =30,9434

X =32,3830 X =32,6667
ortann alt orta
-3,60377*

TEZAMAN
ortann alt orta ortann st yksek

ortann st
-7,12766* -3,52389*

yksek
-6,61905*

X =32,0000

X =35,6038

X =39,1277 X =38,6190
ortann alt orta ortann st
-56,25532*

STANDART
ortann alt orta ortann st yksek

yksek

X =757,0000 X =782,1132

X =813,2553 X =804,0000

Tablo 119da yer alan LSD Testi sonularna gre; yksek gelir dzeyine sahip ailelerin ocuklarnn Matrisler (M), Szel Uzamsal likiler (SU) ve Cmleye likin Sorular (CIS) alt testi, Standart Batarya E Zamanl(ESZAMAN), Standart Batarya Ardl (ARDIL) ve Temel Batarya E Zamanl (TESZAMAN) Bilisel lemler lei puanlarnn gelir dzeyi ortann altnda ailelerin ocuklarnn puanlarndan

242

anlaml derecede farkl bulunmutur. Buna gre, sz konusu alt test ve leklerde yksek gelir dzeyine sahip ailelerin ocuklarnn puanlar, gelir dzeyi ortann altnda olan ailelerin ocuklarnn puanlarndan daha yksektir. Ayrca yine ortann st gelir dzeyine sahip ailelerin ocuklarnn, Saylar Eletirme (SE), Planlanm Balantlar (PB), ekil Hafzas (H) alt testi ve Standart Batarya Tam (STANDART) puanlarnn gelir dzeyi ortann alt olan ailelerin ocuklarnn puanlarndan anlaml dzeyde farkl olduu grlmtr. Buna gre, sz konusu alt test ve leklerde ortann st gelir dzeyine sahip ailelerin ocuklarnn puanlar, gelir dzeyi ortann altnda olan ailelerin ocuklarnn puanlarndan daha yksektir.

Tablo 120. Okul Baars Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlarnn Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Puanlar Okul Baars ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi N
40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76

SE

PK

PB

SB

AD

Ortalama 21,7500 21,3026 20,2090 20,2632 20,9307 80,8000 69,3684 65,7463 55,7368 69,1485 458,1250 424,6316 402,5373 374,9474 419,2624 39,8000 39,5789 39,2836 38,8421 39,4554 80,4250 72,7895 70,0299 66,5789 72,8020 86,8000 81,0921

SS 2,74329 2,20919 2,98754 1,99561 2,64013 14,70775 14,77822 17,01990 16,74927 17,07629 50,17926 61,73402 72,39775 65,40937 67,86125 ,51640 ,69787 1,22852 1,57280 1,01260 9,83684 10,36059 12,12682 12,23073 11,76006 9,26311 9,19301
243

SU

SH

KS

CT

CS

PLANLAMA

DKKAT

ESZAMAN

orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta

67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67

77,9104 70,4211 80,1634 21,0250 17,0921 15,6119 13,3158 17,0248 21,6000 18,5395 16,9552 14,7895 18,2673 16,1000 13,8816 12,7313 12,0000 13,7624 13,6000 11,8421 11,8657 10,7895 12,0990 10,5750 8,5395 8,5522 8,0000 8,8960 12,3750 9,7632 9,0896 6,5263 9,7525 560,6750 515,3026 488,4925 450,9474 509,3416 207,0250 193,4605 187,2239 175,8421 192,4208 58,7250 49,5132 45,2985

12,02615 15,49665 11,70185 4,88056 4,12530 4,38992 4,09678 4,89434 4,08123 4,28778 3,77565 2,71986 4,40351 4,14358 4,04299 3,81616 3,65148 4,14092 3,36498 2,59770 2,59309 1,58391 2,79304 1,23802 2,02939 2,26491 1,56347 2,11229 2,37171 2,98828 2,93222 3,11570 3,25807 61,48896 71,87916 85,99478 79,07976 81,57679 16,45738 16,45474 21,72195 24,12298 20,93953 10,62167 9,57983 9,35336
244

ARDL

TPLANLAMA

TDKKAT

TESZAMAN

TARDL

TEMEL

STANDART

zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam ok iyi iyi orta zayif Toplam

19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202 40 76 67 19 202

40,1053 8,79327 49,0545 11,07918 36,5500 5,74657 30,1447 6,45539 29,5075 6,58366 25,3158 4,93348 30,7475 6,96477 102,5500 15,34885 90,6711 15,25812 85,9552 18,49524 76,0000 17,33974 90,0792 18,09191 120,2250 9,92662 112,3684 10,44074 109,3134 12,50843 105,4211 12,37523 112,2574 12,03449 42,6250 7,65502 35,6316 7,35362 32,5672 7,06726 28,1053 6,44545 35,2921 8,35284 24,1750 3,99928 20,3816 4,10517 20,4179 4,35246 18,7895 2,63690 20,9950 4,35433 289,5750 26,39628 259,0526 25,06360 248,2537 32,53080 228,3158 28,32559 258,6238 33,20114 862,9750 76,80194 788,4211 87,37708 750,5224 109,24276 692,2105 99,80903 781,5644 105,90866

Tablo 120de okul baars deikenine gre CAS alt testler ile batarya puanlarnn aritmetik ortalamalar ve standart sapmalar yer almaktadr. rneklem grubunu oluturan ocuklarn okul baar durumlar; ok iyi, iyi, orta ve zayf olmak zere drt gruba ayrlmtr.

245

Tablo 121. Okul Baars Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Sonular KT SE
Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam
80,731 1320,298 1401,030 9627,090 48984,455 58611,545 118657,431 806977,663 925635,094 15,034 191,065 206,099 3575,101 24222,978 27798,079 3970,759 23552,850 27523,609 1035,530 3779,346 4814,876 795,059 3102,505 3897,564 349,896 3096,698 3446,594 131,366 1436,654 1568,020 145,593 751,224 896,817 502,312 1631,311 2133,624 202016,923 1135592,50 8 1337609,43 1 15645,208 72486,025

Sd
3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198

KO
26,910 6,668 3209,030 247,396 39552,477 4075,645 5,011 ,965 1191,700 122,338 1323,586 118,954 345,177 19,088 265,020 15,669 116,632 15,640 43,789 7,256 48,531 3,794 167,437 8,239 67338,974 5735,316

F
4,036

p
,008

PK

12,971

,000

PB

9,705

,000

5,193

,002

SB

9,741

,000

AD

11,127

,000

18,084

,000

SU

16,913

,000

SH

7,457

,000

KS

6,035

,001

CT

12,791

,000

CS

20,323

,000

PLANLAMA

11,741

,000

DKKAT

Gruplar aras Grup ii

5215,069 366,091

14,245

,000

246

ESZAMAN

ARDL

TPLANLAMA

TDKKAT

TESZAMAN

TARDL

TEMEL

STANDART

Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam Gruplar aras Grup ii Toplam

88131,233 6223,620 18448,781 24672,401 2037,964 7712,159 9750,124 11153,191 54637,542 65790,733 4008,905 25101,709 29110,614 3638,471 10385,296 14023,767 547,829 3263,166 3810,995 62991,050 158574,356 221565,406 484940,288 1769605,37 6 2254545,66 3

201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 3 198 201 161646,763 8937,401 18,087 ,000 20997,017 800,881 26,217 ,000 182,610 16,481 11,080 ,000 1212,824 52,451 23,123 ,000 1336,302 126,776 10,541 ,000 3717,730 275,947 13,473 ,000 679,321 38,950 17,441 ,000 2074,540 93,176 22,265 ,000

Tablo 121de yer alan ANOVA sonularna gre; CAS Alt Testleri Temel ve Standart Bataryalar asndan tm alt testlerde okul baars ok iyi olan rencilerin puanlar, okul baars iyi ve orta olan rencilerin puanlarndan anlaml dzeyde farkl bulunmutur (p<,01). Bu farkll daha ayrntl grebilmek amacyla ayrca LSD Testi yaplmtr.

Tablo 122. Okul Baars Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan Post-Hoc LSD Testi Sonular SE
ok iyi iyi orta zayf ok iyi iyi orta
1,54104(*) 1,09368(*)

zayf
1,48684(*)

X =21,7500 X =21,3026

X =20,2090 X =20,2632
ok iyi iyi orta zayf

PK

247

ok iyi iyi orta zayf

X =80,8000

11,43158(*)

15,05373(*)

25,06316(*) 13,63158(*)

X =69,3684 X =65,7463
ok iyi iyi orta
,51642(*)

10,00943(*)

X =55,7368
zayf
,95789(*) ,73684(*)

PB
ok iyi iyi orta zayf

X =458,1250 X =424,6316

X =402,5373 X =374,9474
ok iyi iyi
33,49342(*)

D
ok iyi iyi orta zayf

orta
55,58769(*) 22,09427(*)

zayf
83,17763(*)

X =39,8000

X =39,5789

X =39,2836 X =38,8421
ok iyi iyi
7,63553(*)

SB
ok iyi iyi orta zayf

orta
10,39515(*) -1,03974*

zayf
13,84605(*) 6,21053(*)

X =80,4250

X =72,7895

X =70,0299 X =66,5789
ok iyi iyi
5,70789(*)

AD
ok iyi iyi orta zayf

orta
8,88955(*)

zayf
16,37895(*) 10,67105(*)

X =86,8000

X =81,0921 X =77,9104
ok iyi iyi
3,93289(*)

7,48940(*)

X =70,4211
orta
5,41306(*) 1,48016(*)

M
ok iyi iyi orta zayf

zayf
7,70921(*) 3,77632(*) 2,29615(*)

X =21,0250

X =17,0921

X =15,6119
ok iyi iyi
3,06053(*)

X =13,3158
orta
4,64478(*) 1,58425(*)

SU
ok iyi iyi orta zayf

zayf
6,81053(*) 3,75000(*) 2,16575(*)

X =21,6000

X =18,5395

X =16,9552
ok iyi iyi
2,21842(*)

X =14,7895
orta
3,36866(*)

SH
ok iyi iyi orta zayf

zayf
4,10000(*)

X =16,1000

X =13,8816 X =12,7313 X =12,0000

ok iyi iyi orta zayf

KS

248

ok iyi iyi orta zayf

X =13,6000

1,75789(*)

1,73433(*)

2,81053(*)

X =11,8421 X =11,8657 X =10,7895

ok iyi iyi
2,03553(*)

CT
ok iyi iyi orta zayf

orta
2,02276(*)

zayf
2,57500(*)

X =10,5750

X =8,5395 X =8,5522 X =8,0000

ok iyi iyi
2,61184(*)

CS
ok iyi iyi orta zayf

orta
3,28545(*)

zayf
5,84868(*) 3,23684(*)

X =12,3750

X =9,7632 X =9,0896
ok iyi iyi
45,37237(*)

2,56324(*)

X =6,5263
orta
72,18246(*) 26,81009(*)

PLANLAMA
ok iyi iyi orta zayf

zayf
109,72763(*) 64,35526(*)

X =560,6750

X =515,3026

X =488,4925 X =450,9474
ok iyi iyi
13,56447(*)

DKKAT
ok iyi iyi orta zayf

orta
19,80112(*)

zayf
31,18289(*) 17,61842(*)

X =207,0250

X =193,4605 X =187,2239
ok iyi iyi
9,21184(*)

11,38178(*)

X =175,8421
orta
13,42649(*) 4,21465(*)

ESZAMAN
ok iyi iyi orta zayf

zayf
18,61974(*) 9,40789(*) 5,19324(*)

X =58,7250

X =49,5132

X =45,2985
ok iyi iyi
6,40526(*)

X =40,1053
orta
7,04254(*)

ARDIL
ok iyi iyi orta zayf

zayf
11,23421(*) 4,82895(*)

X =36,5500

X =30,1447 X =29,5075
ok iyi iyi
11,87895(*)

4,19167(*)

X =25,3158
orta
16,59478(*)

TPLANLAMA
ok iyi iyi orta zayf

zayf
26,55000(*) 14,67105(*)

X =102,5500

X =90,6711 X =85,9552
ok iyi iyi orta

9,95522(*)

X =76,0000
zayf

TDKKAT

249

ok iyi iyi orta zayf

X =120,2250

7,85658(*)

10,91157(*)

14,80395(*) 6,94737(*)

X =112,3684 X =109,3134

X =105,4211
ok iyi iyi
6,99342(*)

TESZAMAN
ok iyi iyi orta zayf

orta
10,05784(*) 3,06441(*)

zayf
14,51974(*) 7,52632(*) 4,46190(*)

X =42,6250

X =35,6316

X =32,5672
ok iyi iyi
3,79342(*)

X =28,1053
orta
3,75709(*)

TARDIL
ok iyi iyi orta zayf

zayf
5,38553(*)

X =24,1750

X =20,3816 X =20,4179 X =18,7895

ok iyi iyi
30,52237(*)

TEMEL
ok iyi iyi orta zayf

orta
41,32127(*) 10,79890(*)

zayf
61,25921(*) 30,73684(*) 19,93794(*)

X =289,5750

X =259,0526

X =248,2537
ok iyi iyi
74,55395(*)

X =228,3158
orta
112,45261(*) 37,89866(*)

STANDART
ok iyi iyi orta zayf

zayf
170,76447(*) 96,21053(*) 58,31186(*)

X =862,9750

X =788,4211

X =750,5224

X =692,2105

Okul Baars deikenine gre CAS Toplam ve Alt Test puanlar iin yaplan Post-Hoc LSD tablosu sonular Tablo 130da yer almaktadr. Bu sonulara gre; Saylar Eletirme, Planlanm Kodlar, Planlanm Balantlar, Matris, Szel Uzamsal likiler, ekil Hafzas, fadesel Dikkat, Say Bulma, Algsal Dikkat, Kelime Serileri, Cmle Tekrar ve Cmleye likin Sorular alt testlerin her birinde okul

baars ok iyi olan ocuklar ile okul baars orta ve zayf olan ocuklar arasnda istatistiksel adan anlaml farka rastlanmtr. Buna gre, okul baars ok iyi olan ocuklarn puanlar sz konusu alt testlerde okul baars iyi ve orta olan ocuklarn puanlarndan daha yksektir. Ayrca yine, Temel Batarya Planlama lei, Temel Batarya Dikkat lei, Temel Batarya E Zamanl Bilisel lemler lei, Temel Batarya Ardl Bilisel lemler lei ve Temel Batarya Tam Puanlar ile Standart Batarya Planlama lei, Standart Batarya Dikkat lei, Standart Batarya E

250

Zamanl Bilisel lemler lei, Standart Batarya Ardl Bilisel lemler lei ve Standart Batarya Tam Puanlar asndan okul baars ok iyi olan ocuklar ile okul baars orta ve zayf olan ocuklar arasnda da anlaml bir farka rastlanmtr. Baka bir deyile, sz konusu leklerde okul baars ok iyi olan ocuklarn puanlar okul baars iyi ve orta olan ocuklarn puanlarndan daha yksektir. Sonularn 0.01 dzeyinde okul baars ok iyi olan ocuklarn lehine anlaml farka sahip olduu grlmtr. Bunun yannda okul baars arttka Matris ve Szel Uzamsal likiler alt testleri, Temel Batarya E Zamanl Bilisel lemler lei, Temel Batarya Tam Puanlar, Standart Batarya E Zamanl Bilisel lemler lei, Standart Batarya Tam Puanlar da artmaktadr.

Tablo 123. Zek Blm Deikenine Gre CAS Toplam ve Alt Test Puanlar in Yaplan likisiz Grup t Testi Sonular
Testler SE PK PB M SU SH D SB AD KS CT CS TPLANLAMA TESZAMAN ZB normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal N 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 Ortalama 20,6000 23,4667 63,7000 98,5333 102,7333 194,3333 14,8000 26,5667 16,2000 24,9333 13,3667 21,3000 39,3333 39,7667 70,7667 84,4667 78,7000 92,6667 11,5333 15,1333 8,5667 12,1667 8,8333 13,5667 84,3000 122,0000 31,0000 SS 2,29843 ,89955 16,04981 12,35044 53,23075 21,95031 3,22062 2,09570 3,36718 1,72073 3,83705 2,29166 1,21296 ,50401 10,80448 4,45462 10,28608 4,23722 1,85199 1,25212 1,92414 ,98553 3,36394 1,52414 16,11200 12,61636 5,62016 SHx ,41963 ,16424 2,93028 2,25487 9,71856 4,00756 ,58800 ,38262 ,61476 ,31416 ,70055 ,41840 ,22145 ,09202 1,97262 ,81330 1,87797 ,77361 ,33813 ,22861 ,35130 ,17993 ,61417 ,27827 2,94164 2,30342 1,02610 t -6,361 -9,421 -8,714 -16,773 -12,650 -9,722 -1,807 -6,421 -6,877 -8,820 -9,121 -7,020 -10,091 -17,488 Sd 58 58 58 58 58 58 58 58 58 58 58 58 58 58 p ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,076 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000

251

TDKKAT TARDL TEMEL PLANLAMA ESZAMAN DKKAT ARDL STANDART

stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn normal stn

30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30

51,5000 110,1000 124,2333 20,1000 27,3000 245,5000 325,0333 187,0333 316,3333 44,3667 72,8000 188,8000 216,9000 28,9333 40,8667 449,1333 646,9000

3,10450 10,98070 4,50045 2,86898 1,91455 24,61111 14,88226 65,78569 26,71734 8,21472 4,29434 17,85845 6,38074 5,71105 3,01414 78,71281 24,66514

,56680 2,00479 ,82167 ,52380 ,34955 4,49335 2,71712 12,01077 4,87790 1,49980 ,78404 3,26049 1,16496 1,04269 ,55030 14,37093 4,50322

-6,523 -11,434 -15,146 -9,974 -16,801 -8,116 -10,122 -13,132

58 58 58 58 58 58 58 58

,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000

Tablo 123de zek blm deikenine gre yaplan ilikisiz t testi sonular incelendiinde, fadesel Dikkat alt testi hari dier tm alt testlerde stn zek dzeyindeki renciler ile normal zek blmne sahip renciler arasnda CAS Alt Testleri, Temel ve Standart Bataryalar asndan anlaml farka rastlanmtr. Buna gre, stn zek dzeyindeki rencilerin ortalamalarnn daha yksek olduu grlmtr.

3.5.4. CASin Dier leklerle likileri 3.5.4.1. CAS Kriter (lt) Geerliine likin Bulgular
Kriter geerlii, bir testin belirli bir alanda bireyin performansyla ne derecede ilikili olduunun incelenmesini kapsar (Naglieri ve Das, 1997). Benzer amal testlerle geerlii snamak d ltler kullanlarak yaplan geerlik almas olarak kabul edilir. Bu aratrmada kriter geerlii almas iin WISC-R Zek Testi ve Raven Progresif Matrisler Testi kullanlmtr. Ayrca strateji kullanm ve strateji kullanm ile planlama alt testleri arasndaki ilikiye baklmtr. Bylece i ltlerle geerliin snanmas hedeflenmitir.

252

3.5.4.2. D ltler Yoluyla CASin Kriter Geerliine likin almalar

CAS kriter geerlii almalarnda d lt olarak iki lme aracndan yararlanlmtr. Bunlar; WISC-R Zek Testi ve Raven Progresif Matrisler Testidir

Tablo 124. CAS Alt Testleri Temel ve Standart Bataryalarnn WISC R SZEL Puan ile likisi
Testler SE PK PB D SB AD M SU SH KS CT CS PLANLAMA DKKAT ESZAMAN ARDL TPLANLAMA TDKKAT TESZAMAN TARDL TEMEL STANDART n 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 r ,323 ,593(**) ,603(**) ,251 ,614(**) ,608(**) ,684(**) ,741(**) ,436(**) ,340(*) ,326 ,441(**) ,621(**) ,667(**) ,785(**) ,437(**) ,595(**) ,618(**) ,808(**) ,380(*) ,751(**) ,698(**) p p>,05 p<,01 p<.01 p>,05 p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 p<,05 p>,05 p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 p<,05 p<,01 p<,01

rneklem grubu iindeki 34 ocua CAS uygulamasndan sonra ayrca WISC-R Zek Testi uygulanmtr. CAS alt testleri temel ve standart bataryalarnn WISC-R testi Szel puan arasnda istatistiksel olarak belirlenen Pearson arpm momentleri korelsyon katsays Tablo 132de sunulmutur. Tablodaki sonulara gre, Planlanm Kodlar (PK), Planlanm Balantlar (PB), Say Bulma (SB), Algsal

253

Dikkat (AD), Matrisler (M), Szel Uzamsal likiler (SU), ekil Hafzas (SH), Cmleye likin Sorular (CS) alt testleri, Standart Batarya Planlama, Standart Batarya Dikkat, Standart Batarya Ezamanllk lek Puanlar ve Temel ve Standart Batarya Tam Puanlar ile WISC-R Szel Puan arasnda istatistiksel adan yksek dzeyde anlaml iliki bulunmutur.(P<,01). Ayrca, Kelime Serileri (KS) alt testi ve Temel Batarya Ardl lemler lei ile WISC-R szel puan arasndaki iliki istatistiksel adan anlaml bulunmutur.(P<,05) .Fakat Saylar Eletirme

(SE),fadesel Dikkat (D), Cmle Tekrar (CT) alt testleri ile WISC-R szel puan arasnda istatistiksel adan anlaml bir ilikiye rastlanmamtr.

Tablo 125. CAS Alt Testleri Temel ve Standart Bataryalarnn WISC R PERFORMANS Puan ile likisi Testler SE PK PB D SB AD M SU SH KS CT CS PLANLAMA DKKAT ESZAMAN ARDL TPLANLAMA TDKKAT TESZAMAN TARDL TEMEL STANDART n 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 r
,488(**) ,656(**) ,763(**) ,296 ,713(**) ,642(**) ,653(**) ,419(*) ,630(**) ,174 ,161 ,036 ,766(**) ,739(**) ,721(**) ,124 ,675(**) ,719(**) ,633(**) ,192 ,771(**) ,795(**)

p p<,01 p<,01 p<.01 p>,05 p<,01 p<,01 p<,01 p<,05 p<,01

p>,05 p>,05 p>,05 p<,01 p<,01 p<,01 p>,05 p<,01 p<,01 p<,01 p>,05 p<,01 p<,01

254

Tablo 133de WIS-R testi Performans Toplam Puanlar ile CAS alt testleri puanlar arasndaki ilikileri incelemek iin Pearson Korelsyon katsay teknii sonular verilmitir. Bu sonulara gre, Saylar Eletirme (SE), Planlanm Kodlar (PK), Planlanm Balantlar (PB), Say Bulma (SB), Algsal Dikkat (AD), Matrisler (M), ekil Hafzas (SH) alt testleri, Standart Batarya Planlama(PLANLAMA), Standart Batarya Dikkat (DKKAT), Standart Batarya Ezamanllk (EZAMAN) lek Puanlar ve Temel (TEMEL) ve Standart Batarya (STANDART) Tam Puanlar ile WISC-R Performans Puan arasnda istatistiksel adan yksek dzeyde anlaml iliki bulunmutur.(P<,01). Ayrca, Szel Uzamsal likiler (SU) alt testi ile WISC-R Performans puan arasndaki iliki istatistiksel adan anlaml bulunmutur.(P<,05) . Fakat fadesel Dikkat (D), Kelime Serileri (KS), Cmle Tekrar (CT) Cmleye likin Sorular (CS) alt testleri, Standart Batarya Ardl lemler (ARDIL) ve Temel Batarya Ardl lemler (TARDIL) lei Puanlar ile WISC-R Performans puan arasnda istatistiksel adan anlaml bir ilikiye rastlanmamtr.

Tablo 126. CAS Alt Testleri Temel ve Standart Bataryalarnn WISC-R TOPLAM Puan ile likisi Testler SE PK PB D SB AD M SU SH KS CT CS PLANLAMA DKKAT ESZAMAN ARDL TPLANLAMA TDKKAT TESZAMAN TARDL n
34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34

r
,446(**) ,673(**) ,744(**) ,295 ,725(**) ,690(**) ,732(**) ,636(**) ,580(**) ,280 ,266 ,265 ,754(**) ,772(**) ,824(**) ,308 ,686(**) ,730(**) ,789(**) ,312

p
p<,01 p<,01 p<.01 p>,05 p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 p<,01 p>,05 p>,05 p>,05 p<,01 p<,01 p<,01 p>,05 p<,01 p<,01 p<,01 p>,05

255

TEMEL STANDART

34 34

,828(**) ,814(**)

p<,01 p<,01

Tablo 134de WIS-R testi Toplam Puanlar ile CAS alt testleri puanlar arasndaki ilikileri incelemek iin Pearson Korelsyon katsay teknii sonular verilmitir. Bu sonulara gre fadesel Dikkat (D), Kelime Serileri (KS), Cmle Tekrar (CT), Cmleye likin Sorular (CS) alt testleri ile Standart ve Temel Batarya Ardl ilemler lei (ARDIL, TARDL) hari dier tm alt testler ile WISC-R toplam puanlar arasnda istatistiksel adan yksek dzeyde anlaml iliki

bulunmutur.(p<,01)

Tablo 127. CAS Alt Testleri, Temel ve Standart Bataryalarnn Raven Toplam Puan ile likisi Testler Saylar Eletirme Planlanm Kodlar Planlanm Balantlar fadesel Dikkat Say Bulma Algsal Dikkat Matrisler Szel-Uzamsal likiler ekil Hafzas Kelime Serileri Cmle Tekrar Cmleye likin Sorular Standart Batarya Planlama lei Standart Batarya Dikkat lei Standart Batarya E Zamanl Bilisel lemler lei Standart Batarya Ardl Bilisel lemler lei Temel Batarya Planlama lei Temel Batarya Dikkat lei Temel Batarya E Zamanl Bilisel lemler lei Temel Batarya Ardl Bilisel lemler lei TEMEL BATARYA STANDART BATARYA n 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30
30 30 30 30 30 30 30 30

r
,190 ,414(*) ,500(**) ,138 ,319 ,162 ,685(**) ,435(*) ,427(*) ,120 ,193 ,012 ,498(**) ,301 ,701(**) ,115 ,424(*) ,328 ,678(**) ,168 ,559(**) ,530(**)

p p>,05 p<,05 p<,01 p>,05 p>,05 p>,05 p<,01 p<,05 p<,05 p>,05 p>,05 p>,05 p<,01 p>,05
p<,01 p>,05 p<,05 p>,05 p<,01 p>,05 p<,01 p<,01

256

CAS Alt testleri, Temel ve Standart Bataryalarnn Raven Toplam Puan ile ilikisi Tablo 135de gsterilmitir. rneklem grubu iindeki 30 ocua CAS uygulamasndan sonra ayrca Raven Standart Progresif Matrisler Testi

uygulanmtr. Aratrmada hem Temel hem de Standart Bataryadan elde edilen Tam Puanlar ile rneklemdeki 30 ocua uygulanan Raven Standart Progresif Matrisler Testi puanlar arasnda istatistiksel adan anlaml ilikiye rastlanmtr. Yaplan istatistiksel ilemler sonucunda, Standart Batarya Planlama (PLANLAMA), Standart Batarya E Zamanl (EZAMAN), Temel Batarya E Zamanl Bilisel lemler (TESZAMAN) lei, Temel Batarya (TEMEL) ve Standart Batarya (STANDART)Tam Puanlar arasnda anlaml bir iliki bulunmutur (p<,01). Temel Batarya Planlama (TPLANLAMA) lei ile Standart Progresif Matrisler Testi puanlar arasnda anlaml bir ilikiye rastlanmtr (p<,05). Tablo 135de Bilisel Deerlendirme Sistemi iindeki 12 alt testin Raven Standart Progresif Matrisler Testi ile olan ilikileriyle ilgili bulgular da yer almaktadr. Buna gre; Planlanm Balantlar (PB) ve Matrisler (M) alt testleri ile Raven Standart Progresif Matrisler Testi Puanlar arasnda istatistiksel adan anlaml bir iliki bulunmutur (p<,01). Ayrca Planlanm Kodlar (PK), Szel Uzamsal likiler (SU) ve ekil Hafzas (H) alt testleri ile Raven Standart Progresif Matrisler Testi puanlar arasnda da yine istatistiksel adan anlaml bir ilikiye rastlanmtr (p<,05).

3.5.4.2.1. Saylar Eletirme Alt Testi Puanlar le Strateji Kullanm Arasndaki liki
CAS Kriter geerliine ilikin deerlendirmelerden biri Planlama leine ait Saylar Eletirme alt testinin gzlenen ve belirtilen stratejilerinin i lt olarak kullanlmasdr.

Tablo 128. Saylar Eletirme Alt testi Gzlenen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri
Gzlenen Stratejiler 1. nce birinciye, sonra sonuncuya, sonra da ortadaki sayya bakt. 2. Her saynn nce birinci, sonra da ikinci hanesine bakt. 3. Her saynn ilk iki hanesine bakt. f 12 20 46 % 5,9 9,9 22,8 Geerli yzde 5,9 9,9 22,8 Toplaml Yzde 5,9 15,8 38,6

257

4. nce son sayya sonra da ilk sayya bakt. 5. Her saynn ilk hanesine bakt. 6. Saynn zerine parman koydu ve eini bulmaya alt. 7. nce birinci sonra ikinci sayy eletirdi ve eini buluncaya kadar sra boyunca devam etti. 8. Sesli olarak saylar arad. 9. Eini bulmak iin saylarn son hanelerine bakt. 10. Eini bulmak iin sadan sola veya soldan saa satr tarad. 11. Stratejisi yok. Toplam

6 6 24 20 6 25 34 3 202

3,0 3,0 11,9 9,9 3,0 12,4 16,8 1,5 100,0

3,0 3,0 11,9 9,9 3,0 12,4 16,8 1,5 100,0

41,6 44,6 56,4 66,3 69,3 81,7 98,5 100,0

Tablo 136da Saylar Eletirme alt testi uygulanrken, uygulayc tarafndan ocukta gzlenen stratejiler gsterilmitir. Bu tablodaki veriler

incelendiinde ocuklar tarafndan en ok 3. stratejinin (%22,8), en az ise 4.,5. ve 8. stratejinin tercih edildii gzlenmitir. 3 renci ise hi strateji kullanmamtr.

Tablo 129. Gzlenen Stratejilere Gre Saylar Eletirme Alt Testi Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular Gzlenen Stratejiler SETOP
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

N
12 20 46 6 6 24 20 6 25 34 3 202

Sralama Ortalamas
92,75 112,75 97,59 84,67 145,08 114,15 106,68 99,08 94,70 95,01 67,33

Kaykare

Sd

8,302

10

p>,05

Toplam

Tablo 137de Saylar Eletirme alt testinin uygulamas srasnda uygulayc tarafndan ocukta gzlenen stratejiler ve bu stratejileri kullanan ocuklarn puanlar verilmitir. Bu tablodaki veriler incelendiinde kullanld gzlenmi olan stratejilerle bu alt testten alnan puanlar arasnda istatistiksel adan anlaml bir ilikiye rastlanmamtr.

258

Tablo 130. Saylar Eletirme Alt testi Belirtilen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri
Belirtilen Stratejiler 1. nce birinciye, sonra sonuncuya, sonra da ortadaki sayya bakt. 2. Her saynn nce birinci, sonra da ikinci hanesine bakt. 3. Her saynn ilk iki hanesine bakt. 4. nce son sayya sonra da ilk sayya bakt. 5. Her saynn ilk hanesine bakt. 7. nce birinci sonra ikinci sayy eletirdi ve eini buluncaya kadar sra boyunca devam etti. 9. Eini bulmak iin saylarn son hanelerine bakt. 10. Eini bulmak iin sadan sola veya soldan saa satr tarad. 11. Stratejisi yok. Toplam f 15 21 66 9 7 29 43 9 3 202 % 7,4 10,4 32,7 4,5 3,5 14,4 21,3 4,5 1,5 100,0 Geerli yzde 7,4 10,4 32,7 4,5 3,5 14,4 21,3 4,5 1,5 100,0 Toplaml Yzde 7,4 17,8 50,5 55,0 58,4 72,8 94,1 98,5 100,0

Saylar Eletirme alt testi uygulanrken ocuklarn belirttikleri stratejilere ilikin veriler Tablo 138de yer almaktadr. ocuklarn en fazla 3. (% 32.7) stratejiyi kullandklarn belirtirken hi strateji kullanmamtr. 5. strateji en az kullanlan strateji olmutur. 3 renci ise

Tablo 131. Belirtilen Stratejilere Gre Saylar Eletirme Alt Testi Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular Belirtilen Stratejiler 1. 2. 3. 4. 5. 7. 9. 10. 11. Toplam N
15 21 66 9 7 29 43 9 3 202

Sralama Ortalamas
106,33 98,38 102,39 73,28 144,07 96,41 105,07 91,39 93,17

Kaykare

Sd

SETOP

6,848

10

p>,05

259

Tablo 139de Saylar Eletirme alt testinin ocuklar tarafndan kullanld belirtilen stratejiler, bu stratejinin kullanm skl ve kullanlan stratejilerin elde edilen puanlarla ilikili olup olmadnn belirlenmitir. Strateji kullanm ile Saylar Eletirme alt testinde alnan puanlar arasnda istatistiksel adan anlaml bir iliki bulunamamtr.

3.5.4.2.2. Planlanm Kodlar Alt Testi Puanlar le Strateji Kullanm Arasndaki liki
CAS Planlama leinin ikinci alt testi olan Planlanm Kodlar alt testinde de iki ayr item vardr. Strateji deerlendirmeleri her bir item iin ayr ayr yaplmtr. Stratejiler uygulayc tarafndan gzlenenler ve ocuk tarafndan belirtilenler olarak ayr ayr deerlendirilmitir.

Tablo 132. Planlanm Kodlar Alt Testi 1. tem Gzlenen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri
Gzlenen Stratejiler 1. Soldan saa, yukardan aaya btn satr kodlad. (ABCDABCD) 2. Sesli olarak kodlar syledi. 3. nce satrn yarsn (lk ABCDyi) sonra da dier yarsn soldan saa, yukardan aaya kodlad. 4. nce ilk stundaki Alar, sonra ikinci stundaki Bleri .. eklinde kodlad. 5. Sadan sola veya aadan yukarya kodlad. 6. nce her iki A stununu, sonra da her iki B stununu eklinde kodlad. 7. rnek yerine kendi tamamlad satra bakt. 8. Sray takip ederek yava alt. 9. Stratejisi yok. Toplam f 104 1 7 66 0 13 4 6 1 202 % 51,5 ,5 3,5 32,7 0 6,4 2,0 3,0 ,5 100,0 Geerli yzde 51,5 ,5 3,5 32,7 0 6,4 2,0 3,0 ,5 100,0 Toplaml Yzde 51,5 52,0 55,4 88,1 88,1 94,6 96,5 99,5 100,0

Planlanm Kodlar alt testinin 1. iteminde gzlenen stratejilerin dalm Tablo 140da yer almaktadr. Tablodaki veriler incelendiinde ocuklarn % 51,5nin 1. stratejiyi kulland gzlenmitir. 5. strateji hi kullanlmazken en az kullanlan strateji ise 2. stratejidir (%0,5). 1 rencinin hi strateji kullanmad gzlenmitir.

260

Tablo 133. Gzlenen Stratejilere Gre Planlanm Kodlar Alt Testi 1. tem Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular
Gzlenen Stratejiler 1. 2. 3. 4. 6. 7. 8. 9. Toplam N 104 1 7 66 13 4 6 1 202 Sralama Ortalamas 93,11 16,50 119,57 120,88 126,77 73,63 7,42 1,00 Kaykare Sd p

PK1TOP

34,205

p< ,01

Tablo 141e gre Planlanm Kodlar alt testinde ocuklarn kullandklar gzlenen stratejiler ile bu alt testten alnan puanlar arasnda istatistiksel adan anlaml bir iliki bulunmutur (p<,01). 1. stratejinin ocuklar tarafndan kullanldnn en fazla gzlenmesine ramen puan getirisi en yksek stratejinin 6. strateji olduu belirlenmitir. Puan getirisi en dk strateji 9. stratejidir.

Tablo 134. Planlanm Kodlar Alt Testi 1. tem Belirtilen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri
Belirtilen Stratejiler 1. Soldan saa, yukardan aaya btn satr kodlad. (ABCDABCD) 2. Sesli olarak kodlar syledi. 3. nce satrn yarsn (lk ABCDyi) sonra da dier yarsn soldan saa, yukardan aaya kodlad. 4. nce ilk stundaki Alar, sonra ikinci stundaki Bleri .. eklinde kodlad. 5. Sadan sola veya aadan yukarya kodlad. 6. nce her iki A stununu, sonra da her iki B stununu eklinde kodlad. 7. rnek yerine kendi tamamlad satra bakt. 8. Sray takip ederek yava alt. 9. Stratejisi yok. Toplam f 101 0 8 65 0 12 12 3 1 202 % 50,0 0 4,0 32,2 0 5,9 5,9 1,5 ,5 100,0 Geerli yzde 50,0 0 4,0 32,2 0 5,9 5,9 1,5 ,5 100,0 Toplaml Yzde 50,0 50,0 54,0 86,1 86,1 92,1 98,0 99,5 100,0

261

Planlanm Kodlar alt testinin 1. iteminde ocuklar tarafndan belirtilen stratejilerin dalm Tablo 142de yer almaktadr. Tablodaki veriler incelendiinde ocuklarn % 50,sinin 1. stratejiyi kullandklarn belirtmilerdir. ocuklar tarafndan en az kullanld belirtilen strateji ise 8 sidir (%1,5). ocuklarn belirttiine gre 2. ve 5. stratejiler ocuklar tarafndan hi kullanlmamtr. 1 renci ise stratejisinin olmadn belirtmitir.

Tablo 135. Belirtilen Stratejilere Gre Planlanm Kodlar Alt Testi 1. tem Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular
Belirtilen Stratejiler 1. 3. 4. 6. 7. 8. 9. Toplam N 101 8 65 12 12 3 1 202 Sralama Ortalamas 91,03 119,75 121,47 127,25 76,21 4,17 1,00 Kaykare Sd p

PKATOP

27,603

p<,01

Tablo 143 incelendiinde Planlanm Kodlar alt testinin 1. iteminde ocuklarn kullandklarn belirttikleri stratejiler ile bu alt testten alnan puanlar arasnda istatistiksel adan anlaml bir iliki bulunmutur (p<,01). 1. stratejinin daha fazla ocuk tarafndan kullanlmasna ramen puan getirisi en yksek stratejinin 6. strateji olduu grlmektedir. Puan getirisi en az olan strateji ise 9. strateji olmutur.

Tablo 136. Planlanm Kodlar Alt Testi 2. tem Gzlenen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri
Gzlenen Stratejiler 1. Btn satr soldan saa ve yukardan aaya kodlad. 2. Btn satr sadan sola ve aadan yukarya kodlad. 3. A, B, C, Dyi soldan saa , yukardan aaya ve apraz olarak kodlad. 4. Sesli olarak kodlar syledi. f 89 1 5 1 % 44,1 ,5 2,5 ,5 Geerli yzde 44,1 ,5 2,5 ,5 Toplaml Yzde 44,1 44,6 47,0 47,5

262

5. nce Alar sonra Bleri apraz olarak kodlad. 6. Btn Alar apraz olarak kodlad. 7. Soldan saa ve yukardan aaya (AB,CD) ift ift kodlad. 8. Sray takip ederek ve yava alt. 9. Birinci itemdeki dizili ile aynym gibi kodlad. 10. Stratejisi yok. Toplam

17 8 2 9 64 6 202

8,4 4,0 1,0 4,5 31,7 3,0 100,0

8,4 4,0 1,0 4,5 31,7 3,0 100,0

55,9 59,9 60,9 65,3 97,0 100,0

Tablo 144te Planlanm Kodlar alt testinin 2. iteminde gzlenen stratejilerin dalm yer almaktadr. Tablodaki veriler incelendiinde ocuklarn % 44,1nin 1. stratejiyi kulland gzlenmitir. En az kullanlan stratejiler ise 2. ve 4. stratejilerdir (% 0,5). ocuklarn %3 ise hi strateji kullanmamlardr.

Tablo 137. Gzlenen Stratejilere Gre Planlanm Kodlar Alt Testi 2. tem Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular
Gzlenen Stratejiler PKBTOP 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Toplam N 89 1 5 1 17 8 2 9 64 6 202 Sralama Ortalam as 124,28 72,50 122,70 80,50 150,26 179,50 191,00 43,11 50,20 117,00 Kaykar e Sd p

104,307

p< ,01

Tablo 145 incelendiinde Planlanm Kodlar alt testinin 2. iteminde ocuklarn kullandklar gzlenen stratejiler ile bu alt testten alnan puanlar arasnda istatistiksel adan anlaml bir iliki bulunmutur. (p<,01) 1. stratejinin daha fazla ocuk tarafndan kullanlmasna ramen puan getirisi en yksek stratejiler 5., 6. ve 7. stratejiler olmutur.

263

Tablo 138. Planlanm Kodlar Alt Testi 2. tem Belirtilen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri
Belirtilen Stratejiler 1. Btn satr soldan saa ve yukardan aaya kodlad. 2. Btn satr sadan sola ve aadan yukarya kodlad. 3. A, B, C, Dyi soldan saa , yukardan aaya ve apraz olarak kodlad. 4. Sesli olarak kodlar syledi. 5. nce Alar sonra Bleri apraz olarak kodlad. 6. Btn Alar apraz olarak kodlad. 7. Soldan saa ve yukardan aaya (AB,CD) ift ift kodlad. 8. Sray takip ederek ve yava alt. 9. Birinci itemdeki dizili ile aynym gibi kodlad. 10. Stratejisi yok. Toplam f 147 1 6 0 17 8 3 4 9 7 202 % 72,8 ,5 3,0 0 8,4 4,0 1,5 2,0 4,5 3,5 100,0 Geerli yzde 72,8 ,5 3,0 0 8,4 4,0 1,5 2,0 4,5 3,5 100,0 Toplaml Yzde 72,8 73,3 76,2 76,2 84,7 88,6 90,1 92,1 96,5 100,0

Planlanm Kodlar alt testinin 2. iteminde ocuklar tarafndan belirtilen stratejilerin dalm ise Tablo 146te verilmitir. Tablodaki veriler incelendiinde ocuklarn % 72,8i 1. stratejiyi kullandklarn belirtmilerdir. ocuklar tarafndan en az kullanld belirtilen stratejiler ise 2. stratejidir (%0,5). Ayrca 4. strateji her hangi bir ocuk tarafndan kullanld ifade edilmemitir. Bununla beraber ocuklarn %3,5i stratejilerinin olmadn belirtmitir.

Tablo 139. Belirtilen Stratejilere Gre Planlanm Kodlar Alt Testi 2. tem Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular
Belirtilen Stratejiler PKBTOP N Sralama Ortalamas Kaykare Sd p

1. 2. 3. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Toplam

147 1 6 17 8 3 4 9 7 202

95,39 72,50 114,92 150,26 179,50 176,67 20,88 45,28 100,93

49,282

p< ,01

264

Tablo 147 incelendiinde Planlanm Kodlar alt testinin 2. iteminde ocuklarn kullandklarn belirttikleri stratejiler ile bu alt testten aldklar puanlar arasnda anlaml bir ilikiye rastlanmtr (p<,01). 1. stratejinin daha fazla ocuk tarafndan kullanlmasna ramen puan getirisi en yksek stratejinin 6. ve 7. stratejiler olduu grlmektedir. Puan getirisi en dk strateji ise 9. stratejidir.

3.5.4.2.3. Planlanm Balantlar Alt Testi Puanlar le Strateji Kullanm Arasndaki liki
Planlanm Balantlar Alt Testi Puanlar le Strateji Kullanm Arasndaki liki CAS Planlama leinin nc alt testi Planlanm Balantlardr. Bu alt testin uygulanmas srasnda uygulaycnn gzledii stratejiler ile ocuklarn belirttii stratejiler kayt formuna kaydedilmitir.

Tablo 140. Planlanm Balantlar Alt Testi Gzlenen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri
Gzlenen Stratejiler 1. Bir sonraki say ya da harf iin sayfay tarad. 2. Son sayy ya da harfi hatrlad. 3. Sayfay daha iyi grebilmek iin elini sayfadan ekti. 4. Son say veya harfe yeniden bakt. 5. Say dizisini veya harfi sesli olarak tekrarlad. 6. Say dizisini veya harfleri kendi kendine tekrarlad. 7. Stratejisi yok. Toplam f 111 7 13 4 21 45 1 202 % 55,0 3,5 6,4 2,0 10,4 22,3 ,5 100,0 Geerli yzde 55,0 3,5 6,4 2,0 10,4 22,3 ,5 100,0 Toplaml Yzde 55,0 58,4 64,9 66,8 77,2 99,5 100,0

Planlanm Balantlar alt testinin 2. iteminde gzlenen stratejilerin dalm Tablo 148de yer almaktadr. Tablodaki veriler incelendiinde ocuklarn %55inin 1. stratejiyi kulland gzlenmitir. Bir rencinin hi strateji kullanmad

gzlemlenirken en az kullanlan strateji ise 4. stratejidir (%2).

265

Tablo 141. Gzlenen Stratejilere Gre Planlanm Balantlar Alt Testi Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular
Gzlenen Stratejiler 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Toplam N 111 7 13 4 21 45 1 202 Sralama Ortalamas 100,21 104,07 137,62 92,50 110,00 90,24 121,50 7,355 6 p>,05 Kaykare Sd p

PBTOP

Tablo 149e gre Planlanm Balantlar alt testinde ocuklarda gzlenen stratejiler ile bu alt testten alnan puanlar arasnda istatistiksel adan anlaml bir ilikiye rastlanmamtr.

Tablo 142. Planlanm Balantlar Alt testi Belirtilen Stratejiler ve Kullanm Yzdeleri
Belirtilen Stratejiler 1. Bir sonraki say ya da harf iin sayfay tarad. 2. Son sayy ya da harfi hatrlad. 3. Sayfay daha iyi grebilmek iin elini sayfadan ekti. 4. Son say veya harfe yeniden bakt. 5. Say dizisini veya harfi sesli olarak tekrarlad. 6. Say dizisini veya harfleri kendi kendine tekrarlad. 7. Stratejisi yok. Toplam f 146 36 1 4 5 1 9 202 % 72,3 17,8 ,5 2,0 2,5 ,5 4,5 100,0 Geerli yzde 72,3 17,8 ,5 2,0 2,5 ,5 4,5 100,0 Toplaml Yzde 72,3 90,1 90,6 92,6 95,0 95,5 100,0

Planlanm Balantlar alt testinde ocuklar tarafndan belirtilen stratejilerin dalm Tablo 150da yer almaktadr. Tablodaki veriler incelendiinde ocuklarn % 72,3 1. stratejiyi kullandklarn belirttikleri grlmektedir. ocuklar tarafndan en az kullanld belirtilen stratejiler ise 3. ve 6. stratejilerdir (%0,5). ocuklarn %4,5i stratejilerinin olmadn ifade etmilerdir.

266

Tablo 143. Belirtilen Stratejilere Gre Planlanm Balantlar Alt Testi Toplam Puanlar in Yaplan Kruskal Wallis Testi Sonular
Belirtilen Stratejiler 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Toplam N 146 36 1 4 5 1 9 202 Sralama Ortalamas 100,61 106,33 75,00 53,13 65,30 85,00 143,00 9,759 6 p>,05 Kaykare Sd pr

PBTOP

Tablo 151 incelendiinde Planlanm Balantlar alt testinde ocuklarn kullandklarn belirttikleri stratejiler ile bu alt testten alnan puanlar arasnda istatistiksel adan anlaml bir iliki rastlanmamtr.

3.6. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) n Norm almalar

Bir testten elde edilen ham puanlarn standart ve yzdelik puanlara dntrlmesi gereklidir. Evrene uygun seilmi rneklemin puanlarnn normal dalma uygun merkezi eilim ve dalm lleri vermeleri beklenir.

Tablo 144. Standart Batarya lekleri ve Tam Puanlara Ait Merkezi Eilim ve Dalm lleri Sonular
Standart Batarya 202 0 781,5644 7,45171 798,5000 735,00(a) 105,90866 -1,414 ,171 3,569 Planlama 202 0 509,3416 5,73972 522,0000 419,00(a) 81,57679 -1,491 ,171 3,851 ,341 Dikkat 202 0 192,4208 1,47330 196,5000 209,00(a) 20,93953 -1,027 ,171 1,594 ,341 Ezamanl Bilisel l. 202 0 49,0545 ,77953 48,5000 55,00 11,07918 ,314 ,171 -,403 ,341 Ardl Bilisel l. 202 0 30,7475 ,49004 31,0000 32,00 6,96477 ,055 ,171 ,053 ,341

Geerli Eksik

A. Ortalama Std. Hata Medyan Mod Std. Sapma Skewness Skewness Std. Hata Kurtosis

Kurtosis Std. Hata ,341 a: oklu mod. En kk deer grlmektedir.

267

Tablo 152de Bilisel Deerlendirme Sistemi Standart Batarya leklerine ilikin merkezi eilim ve dalm sonular verilmektedir. Bu verilere gre, Planlama, Dikkat ve Standart Batarya toplam puanlarnn hafif derecede negatif arpklk gsterdii grlmektedir. Skewness deerlerine bakldnda, deerler 0dan uzaklatka arpklk olduu grlmektedir. Bu durumda rencilerin puanlarnn daha yksek deerlere yakn bir yerde, ykseklerde topland sylenebilir. Ezamanl ve Ardl Bilisel lemler lekleri ise normal dalma yakn zellikte olduu sylenebilir. Ayrca rneklemin normal dalma uygunluunu grmek amacyla, Standart Batarya lekleri ile Tam Puanlara ait deerlerle elde edilen grafik aada verilmitir.

ekil 2.

Standart Batarya lekleri ve Tam Puanlara Ait Normal Dalm

Erisi Grafii

standart

50

40

Frequency

30

20

10

0 300,00 400,00 500,00 600,00 700,00 800,00 900,00 1000,00

Mean = 781,5644 Std. Dev. = 105,90866 N = 202

standart

268

Tablo 145. Standart Batarya lekleri ve Tam Puanlara Ait Standart ve Yzdelik Puanlar
Standart Top. N Geerli Eksik 10 20 30 40 Yzdeler 50 60 70 80 90 202 0 215,3000 233,0000 243,0000 252,0000 260,0000 267,6000 278,0000 286,4000 298,0000

Frekans
Geerli 125,00 161,00 170,00 182,00 190,00 191,00 196,00 200,00 201,00 203,00 207,00 208,00 209,00 211,00 212,00 215,00 216,00 218,00 222,00 223,00 224,00 225,00 226,00 229,00 231,00 233,00 234,00 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 2 3 1 1 1 1 2 3 2 2 2 3 2 2 2 2

Yzde
,5 ,5 ,5 ,5 ,5 ,5 1,0 ,5 ,5 ,5 ,5 1,0 1,5 ,5 ,5 ,5 ,5 1,0 1,5 1,0 1,0 1,0 1,5 1,0 1,0 1,0 1,0

Geerli Yzde
,5 ,5 ,5 ,5 ,5 ,5 1,0 ,5 ,5 ,5 ,5 1,0 1,5 ,5 ,5 ,5 ,5 1,0 1,5 1,0 1,0 1,0 1,5 1,0 1,0 1,0 1,0

Kmltif Yzde
,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 4,0 4,5 5,0 5,4 5,9 6,9 8,4 8,9 9,4 9,9 10,4 11,4 12,9 13,9 14,9 15,8 17,3 18,3 19,3 20,3 21,3

269

236,00 237,00 238,00 239,00 241,00 242,00 243,00 244,00 245,00 246,00 247,00 248,00 249,00 250,00 251,00 252,00 253,00 255,00 257,00 258,00 259,00 260,00 261,00 262,00 263,00 264,00 265,00 266,00 268,00 269,00 270,00 271,00 272,00 273,00 274,00 275,00 276,00 278,00 279,00 281,00 282,00 283,00 284,00 285,00 286,00 287,00

2 2 4 3 2 1 5 1 2 2 1 2 2 3 5 3 1 2 4 4 4 5 3 2 4 2 3 4 2 2 2 2 1 2 4 2 2 3 1 3 4 4 5 1 1 1

1,0 1,0 2,0 1,5 1,0 ,5 2,5 ,5 1,0 1,0 ,5 1,0 1,0 1,5 2,5 1,5 ,5 1,0 2,0 2,0 2,0 2,5 1,5 1,0 2,0 1,0 1,5 2,0 1,0 1,0 1,0 1,0 ,5 1,0 2,0 1,0 1,0 1,5 ,5 1,5 2,0 2,0 2,5 ,5 ,5 ,5

1,0 1,0 2,0 1,5 1,0 ,5 2,5 ,5 1,0 1,0 ,5 1,0 1,0 1,5 2,5 1,5 ,5 1,0 2,0 2,0 2,0 2,5 1,5 1,0 2,0 1,0 1,5 2,0 1,0 1,0 1,0 1,0 ,5 1,0 2,0 1,0 1,0 1,5 ,5 1,5 2,0 2,0 2,5 ,5 ,5 ,5

22,3 23,3 25,2 26,7 27,7 28,2 30,7 31,2 32,2 33,2 33,7 34,7 35,6 37,1 39,6 41,1 41,6 42,6 44,6 46,5 48,5 51,0 52,5 53,5 55,4 56,4 57,9 59,9 60,9 61,9 62,9 63,9 64,4 65,3 67,3 68,3 69,3 70,8 71,3 72,8 74,8 76,7 79,2 79,7 80,2 80,7

270

288,00 289,00 290,00 291,00 293,00 294,00 295,00 296,00 297,00 298,00 299,00 300,00 301,00 307,00 311,00 315,00 316,00 317,00 320,00 321,00 324,00 332,00 Toplam

3 1 2 2 2 2 3 1 1 3 1 4 1 2 1 1 2 1 1 2 2 1 202

1,5 ,5 1,0 1,0 1,0 1,0 1,5 ,5 ,5 1,5 ,5 2,0 ,5 1,0 ,5 ,5 1,0 ,5 ,5 1,0 1,0 ,5 100,0

1,5 ,5 1,0 1,0 1,0 1,0 1,5 ,5 ,5 1,5 ,5 2,0 ,5 1,0 ,5 ,5 1,0 ,5 ,5 1,0 1,0 ,5 100,0

82,2 82,7 83,7 84,7 85,6 86,6 88,1 88,6 89,1 90,6 91,1 93,1 93,6 94,6 95,0 95,5 96,5 97,0 97,5 98,5 99,5 100,0

Tablo 146. Temel Batarya lekleri ve Tam Puanlara Ait Merkezi Eilim ve Dalm lleri Sonular
Temel Batarya 202 0 258,6238 2,33602 260,0000 243,00(a) 33,20114 -,522 ,171 ,857 Planlama 202 0 90,0792 1,27294 89,0000 89,00 18,09191 -,266 ,171 ,247 ,341 Dikkat 202 0 112,2574 ,84674 114,0000 126,00 12,03449 -,777 ,171 ,578 ,341 Ezamanl Bilisel l. 202 0 35,2921 ,58770 35,0000 37,00 8,35284 ,308 ,171 -,552 ,341 Ardl Bilisel l. 202 0 20,9950 ,30637 21,0000 20,00 4,35433 ,247 ,171 ,444 ,341

N A. Ortalama Std. Hata Medyan Mod Std. Sapma Skewness

Geerli Eksik

Skewness Std. Hata Kurtosis

Kurtosis Std. Hata ,341 a: oklu mod. En kk deer grlmektedir.

271

Tablo 154de Bilisel Deerlendirme Sistemi Temel Batarya leklerine ilikin merkezi eilim ve dalm sonular gsterilmektedir. Bu verilere gre, Dikkat ve Temel Batarya Toplam puanlarn negatif arpklk gsterdii grlmektedir. Skewness deerlerine bakldnda, deerler 0dan uzaklatka arpklk olduu grlmektedir. Deerlerin negatif veya pozitif oluu ise arpkln ynn belirlemeye yardmc olmaktadr. Yani rencilerin puanlar daha yksek deerlere yakn, ykseklerde toplanmtr. Planlama, Ezamanl ve Ardl Bilisel lemler lekleri ise normal dalm erisine yakn bir eilim gstermektedir. Ayrca rneklemin normal dalma uygunluunu grmek amacyla, Temel Batarya lei ile Tam Puanlara ait deerlerle elde edilen grafik aada verilmitir.

ekil 3. Grafii

Temel Batarya lekleri ve Tam Puanlara Ait Normal Dalm Erisi

temel

30

25

20

Frequency

15

10

5 Mean = 258,6238 Std. Dev. = 33,20114 N = 202 100,00 150,00 200,00 250,00 300,00 350,00

temel

272

Tablo 147. Temel Batarya lekleri ve Tam Puana Ait Standart Puanlar
N Geerli Eksik 10 20 30 40 Yzdeler 50 60 70 80 90 202 0 215,3000 233,0000 243,0000 252,0000 260,0000 267,6000 278,0000 286,4000 298,0000

Frekans
Geerli 125,00 161,00 170,00 182,00 190,00 191,00 196,00 200,00 201,00 203,00 207,00 208,00 209,00 211,00 212,00 215,00 216,00 218,00 222,00 223,00 224,00 225,00 226,00 229,00 231,00 233,00 234,00 236,00 237,00 238,00 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 2 3 1 1 1 1 2 3 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 4

Yzde
,5 ,5 ,5 ,5 ,5 ,5 1,0 ,5 ,5 ,5 ,5 1,0 1,5 ,5 ,5 ,5 ,5 1,0 1,5 1,0 1,0 1,0 1,5 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 2,0

Geerli Yzde
,5 ,5 ,5 ,5 ,5 ,5 1,0 ,5 ,5 ,5 ,5 1,0 1,5 ,5 ,5 ,5 ,5 1,0 1,5 1,0 1,0 1,0 1,5 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 2,0

Kmltif Yzde
,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 4,0 4,5 5,0 5,4 5,9 6,9 8,4 8,9 9,4 9,9 10,4 11,4 12,9 13,9 14,9 15,8 17,3 18,3 19,3 20,3 21,3 22,3 23,3 25,2

273

239,00 241,00 242,00 243,00 244,00 245,00 246,00 247,00 248,00 249,00 250,00 251,00 252,00 253,00 255,00 257,00 258,00 259,00 260,00 261,00 262,00 263,00 264,00 265,00 266,00 268,00 269,00 270,00 271,00 272,00 273,00 274,00 275,00 276,00 278,00 279,00 281,00 282,00 283,00 284,00 285,00 286,00 287,00 288,00 289,00 290,00

3 2 1 5 1 2 2 1 2 2 3 5 3 1 2 4 4 4 5 3 2 4 2 3 4 2 2 2 2 1 2 4 2 2 3 1 3 4 4 5 1 1 1 3 1 2

1,5 1,0 ,5 2,5 ,5 1,0 1,0 ,5 1,0 1,0 1,5 2,5 1,5 ,5 1,0 2,0 2,0 2,0 2,5 1,5 1,0 2,0 1,0 1,5 2,0 1,0 1,0 1,0 1,0 ,5 1,0 2,0 1,0 1,0 1,5 ,5 1,5 2,0 2,0 2,5 ,5 ,5 ,5 1,5 ,5 1,0

1,5 1,0 ,5 2,5 ,5 1,0 1,0 ,5 1,0 1,0 1,5 2,5 1,5 ,5 1,0 2,0 2,0 2,0 2,5 1,5 1,0 2,0 1,0 1,5 2,0 1,0 1,0 1,0 1,0 ,5 1,0 2,0 1,0 1,0 1,5 ,5 1,5 2,0 2,0 2,5 ,5 ,5 ,5 1,5 ,5 1,0

26,7 27,7 28,2 30,7 31,2 32,2 33,2 33,7 34,7 35,6 37,1 39,6 41,1 41,6 42,6 44,6 46,5 48,5 51,0 52,5 53,5 55,4 56,4 57,9 59,9 60,9 61,9 62,9 63,9 64,4 65,3 67,3 68,3 69,3 70,8 71,3 72,8 74,8 76,7 79,2 79,7 80,2 80,7 82,2 82,7 83,7

274

291,00 293,00 294,00 295,00 296,00 297,00 298,00 299,00 300,00 301,00 307,00 311,00 315,00 316,00 317,00 320,00 321,00 324,00 332,00 Toplam

2 2 2 3 1 1 3 1 4 1 2 1 1 2 1 1 2 2 1 202

1,0 1,0 1,0 1,5 ,5 ,5 1,5 ,5 2,0 ,5 1,0 ,5 ,5 1,0 ,5 ,5 1,0 1,0 ,5 100,0

1,0 1,0 1,0 1,5 ,5 ,5 1,5 ,5 2,0 ,5 1,0 ,5 ,5 1,0 ,5 ,5 1,0 1,0 ,5 100,0

84,7 85,6 86,6 88,1 88,6 89,1 90,6 91,1 93,1 93,6 94,6 95,0 95,5 96,5 97,0 97,5 98,5 99,5 100,0

Tablo 148. Standart Batarya leinin Ham ve Standart Puanlara Ait Yzdelik Puanlar
Tam Puan Standart Puan Pers. Puan Ham Puan Planlama lei Standart Puan Pers. Puan Ham Puan Dikkat lei Standart Puan Pers. Puan Ham Puan Ezaman lei Standart Puan Ham Puan Ham Puan Pers. uan Ardl lei Standart Puan 47 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 49 49 49 49 Pers. Puan 1 1 2 2 2 3 3 3 5 5 5 8 8 8 8

307 329 391 458 518 553 558 572 590 602 605 606 613 616 618

46 46 46 47 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48

1 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7

119 182 198 279 304 332 337 339 346 364 366 367 370 381 384

45 46 46 47 47 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48

1 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7

101 117 139 142 143 147 148 152 153 153 154 155 158 158 158

46 46 47 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48

1 1 1 2 2 3 3 4 5 5 5 6 7 7 7

28 28 29 29 30 30 31 31 31 32 32 32 32 34 34

48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 49 49

1 1 2 2 3 3 4 4 4 6 6 6 6 8 8

12 14 15 15 16 17 17 17 19 19 20 21 21 21 21

275

621 626 627 639 647 650 657 658 664 664 665 670 672 675 680 680 681 684 687 691 699 702 703 707 708 714 714 722 725 727 732 734 735 735 735 738 738 740 741 742 743 743 747 747 751 752 753 754 755

48 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

8 8 9 9 10 10 11 11 12 12 13 13 14 14 15 15 16 16 17 17 18 18 19 19 20 21 21 21 22 22 23 23 24 24 24 26 26 26 27 27 28 28 29 29 30 30 31 31 32

389 390 390 398 415 419 419 419 419 420 420 421 424 428 428 437 440 443 443 445 446 450 452 452 456 456 457 457 460 461 462 470 472 473 473 475 477 479 481 482 483 484 484 485 487 488 489 491 491

49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

8 9 9 9 10 11 11 11 11 13 13 13 14 15 15 15 16 17 17 17 18 18 19 19 20 20 21 21 22 22 23 23 24 25 25 25 26 26 27 27 28 28 28 29 30 30 31 31 31

158 160 160 162 164 165 166 167 169 170 171 171 171 171 172 173 173 173 174 174 174 174 174 176 176 176 176 177 178 178 178 178 179 179 180 180 180 180 180 181 181 182 182 182 182 183 183 183 183

48 48 48 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 50 50 50 50 50 50 50 50

7 9 9 9 10 10 11 11 12 12 14 14 14 14 15 16 16 16 18 18 18 18 18 20 20 20 20 21 23 23 23 23 24 24 26 26 26 26 26 27 27 29 29 29 29 31 31 31 31

34 34 34 34 34 35 35 35 36 36 36 36 36 36 36 37 37 37 37 38 38 38 38 38 38 39 40 40 40 40 40 41 41 41 41 41 41 41 42 42 42 42 42 42 42 42 42 43 43

49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49

8 8 8 8 8 11 11 11 13 13 13 13 13 13 13 16 16 16 16 19 19 19 19 19 19 20 22 22 22 22 22 25 25 25 25 25 25 25 29 29 29 29 29 29 29 29 29 32 32

21 21 21 21 22 22 22 22 23 23 23 23 23 24 24 24 24 24 24 24 25 25 25 25 25 25 25 26 26 26 26 26 26 26 26 26 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27

49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49

8 8 8 8 11 11 11 11 13 13 13 13 13 16 16 16 16 16 16 16 19 19 19 19 19 19 19 23 23 23 23 23 23 23 23 23 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29

276

756 757 758 759 761 762 763 764 767 769 771 772 774 774 781 782 783 783 783 784 784 785 787 788 789 789 790 790 791 791 793 793 795 795 798 798 798 799 799 800 802 803 804 804 804 806 806 808 808

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

32 33 33 34 34 35 35 36 36 37 37 38 38 38 39 40 41 41 41 42 42 43 43 44 44 44 45 45 46 46 47 47 48 48 50 50 50 51 51 51 52 52 53 53 53 55 55 56 56

492 494 496 497 497 497 497 498 499 499 500 501 501 501 502 504 506 507 507 509 510 511 512 513 514 515 517 517 517 519 519 519 520 520 521 521 522 522 522 523 523 523 524 525 525 526 527 529 529

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

32 33 33 34 34 34 34 36 36 36 37 38 38 38 39 40 40 41 41 42 42 43 43 44 44 45 46 46 46 47 47 47 48 48 49 49 51 51 51 52 52 52 53 54 54 54 55 56 56

184 184 185 186 186 186 186 186 186 188 188 188 188 188 189 189 189 189 189 189 190 190 190 191 191 192 193 193 193 194 195 195 196 196 196 196 196 197 197 197 197 198 198 198 199 200 200 200 200

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

32 32 33 35 35 35 35 35 35 38 38 38 38 38 40 40 40 40 40 40 43 43 43 44 44 45 46 46 46 47 47 47 49 49 49 49 49 51 51 51 51 53 53 53 54 55 55 55 55

43 43 43 43 44 44 44 44 44 44 44 45 45 45 45 45 46 46 46 46 46 47 47 47 47 47 47 47 47 48 48 48 48 48 48 48 48 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 50 50

49 49 49 49 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

32 32 32 32 36 36 36 36 36 36 36 39 39 39 39 39 41 41 41 41 41 44 44 44 44 44 44 44 44 48 48 48 48 48 48 48 48 53 53 53 53 53 53 53 53 53 53 56 56

27 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 30 30 30 30 30 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 32 32

49 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

29 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 47 47 47 47 47 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 59 59

277

808 809 812 813 815 816 817 818 819 821 823 824 824 826 826 827 828 828 829 831 832 832 834 834 837 838 839 841 841 842 843 843 845 845 846 846 847 849 850 850 852 852 852 854 855 856 860 861 863

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51

56 57 57 58 58 59 59 60 60 61 61 62 62 63 63 64 65 65 65 66 67 67 68 68 68 69 69 70 70 71 72 72 73 73 74 74 74 75 76 76 77 77 77 78 78 79 79 80 80

530 531 531 531 535 535 535 536 537 538 541 541 543 544 544 546 548 548 548 549 549 551 552 554 556 557 557 558 558 559 559 560 560 561 561 562 562 562 563 565 566 566 567 567 568 569 570 571 571

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51

56 57 57 57 59 59 59 60 60 61 62 62 62 63 63 64 65 65 65 66 66 67 67 68 68 69 69 70 70 71 71 72 72 73 73 74 74 74 75 76 76 76 77 77 78 79 79 80 80

200 201 201 201 201 201 201 202 202 202 202 202 203 203 203 203 204 204 204 204 204 204 205 205 205 205 206 206 207 207 207 207 208 208 208 209 209 209 209 209 209 209 210 210 210 210 210 211 211

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51

55 58 58 58 58 58 58 61 61 61 61 61 63 63 63 63 66 66 66 66 66 66 68 68 68 68 70 70 71 71 71 71 73 73 73 75 75 75 75 75 75 75 78 78 78 78 78 80 80

50 51 51 51 51 51 51 51 52 52 52 52 53 53 53 53 53 53 53 53 53 54 54 54 54 54 54 55 55 55 55 55 55 55 55 55 55 55 56 56 56 57 57 57 57 57 57 58 58

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51

56 58 58 58 58 58 58 58 61 61 61 61 64 64 64 64 64 64 64 64 64 68 68 68 68 68 68 72 72 72 72 72 72 72 72 72 72 72 76 76 76 78 78 78 78 78 78 81 81

32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 33 33 33 33 33 33 33 33 33 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 35 35 35 35 35 35 35 36 36 36 36 36 36 36 37 37

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51

59 59 59 59 59 59 59 59 59 59 59 59 59 59 65 65 65 65 65 65 65 65 65 70 70 70 70 70 70 70 70 70 70 74 74 74 74 74 74 74 78 78 78 78 78 78 78 81 81

278

864 865 865 866 867 869 869 871 872 872 874 876 876 877 880 886 890 891 891 891 896 897 897 905 907 910 914 915 919 928 928 930 931 934 937 938 951 953 954 957

51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 52 52 52 52

81 81 81 82 83 83 83 84 85 85 86 86 86 87 88 88 89 90 90 90 91 91 91 92 93 93 94 94 95 95 95 96 97 97 98 98 99 99 100 100

572 572 574 575 576 576 577 579 580 581 581 585 587 588 588 590 595 596 596 597 597 598 602 603 604 605 608 611 612 612 617 619 623 626 627 627 629 630 630 633

51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 52

81 81 82 82 83 83 84 84 85 85 85 86 87 87 87 88 89 89 89 90 90 91 92 92 93 93 94 94 95 95 96 96 97 97 98 98 99 99 99 100

211 211 212 212 212 212 212 212 213 213 213 213 213 213 213 214 214 214 215 215 216 216 217 217 217 217 218 218 218 219 220 220 221 221 221 222 223 223 224 225

51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 52 52

80 80 83 83 83 83 83 83 86 86 86 86 86 86 86 89 89 89 90 90 91 91 92 92 92 92 94 94 94 95 96 96 97 97 97 98 99 99 100 100

58 58 58 59 59 59 59 60 60 61 61 62 62 62 63 63 64 64 64 64 65 65 66 66 67 68 68 68 69 69 70 70 71 71 72 73 74 75 77 77

51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 53 53

81 81 81 83 83 83 83 84 84 85 85 87 87 87 88 88 89 89 89 89 91 91 92 92 93 94 94 94 95 95 96 96 97 97 98 98 99 99 100 100

37 37 37 37 37 38 38 38 38 38 39 39 39 39 39 40 40 40 40 40 40 41 41 41 41 41 42 42 42 42 42 43 43 43 44 44 45 45 46 53

51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 53

81 81 81 81 81 84 84 84 84 84 87 87 87 87 87 89 89 89 89 89 89 92 92 92 92 92 95 95 95 95 95 97 97 97 98 98 99 99 100 100

Tablo 149. Temel Batarya leinin Ham ve Standart Puanlara Ait Yzdelik Puanlar
Tam Puan Planlama lei Dikkat lei Ezaman lei Ardl lei

279

Standart Puan

Standart Puan

Standart Puan

Standart Puan

Standart Puan 47 47 47 48 48 48 48 48 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49

Pers. Puan

Pers. Puan

Pers. Puan

Pers. Puan

125 161 170 182 190 191 196 196 200 201 203 207 208 208 209 209 209 211 212 215 216 218 218 222 222 222 223 223 224 224 225 225 226 226 226 229 229 231 231 233 233 234 234 236 236 237 237

46 47 47 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49

1 1 1 2 2 3 4 4 4 5 5 6 7 7 8 8 8 9 9 10 10 11 11 12 12 12 14 14 15 15 16 16 17 17 17 18 18 19 19 20 20 21 21 22 22 23 23

24 36 46 53 54 55 59 59 60 63 63 63 65 65 66 67 68 68 68 68 69 69 69 70 70 70 71 71 72 72 72 72 72 72 72 73 73 73 73 74 75 75 76 76 76 76 76

46 47 48 48 48 48 48 48 48 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49

1 1 1 2 2 3 4 4 4 5 5 5 7 7 7 8 9 9 9 9 11 11 11 12 12 12 14 14 16 16 16 16 16 16 16 19 19 19 19 20 21 21 22 22 22 22 22

65 74 82 83 84 86 89 90 90 90 91 91 92 93 94 95 95 96 96 97 97 97 98 98 98 98 98 99 99 100 100 100 100 101 101 101 101 101 102 102 102 102 102 102 102 103 103

46 47 47 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49

1 1 1 2 2 3 3 4 4 4 6 6 6 7 7 8 8 9 9 10 10 10 12 12 12 12 12 14 14 16 16 16 16 18 18 18 18 18 21 21 21 21 21 21 21 23 23

20 20 20 21 21 22 22 22 22 22 23 23 23 23 23 23 23 24 24 24 24 24 24 25 25 25 25 26 26 26 26 27 27 27 27 27 27 27 28 28 28 28 28 28 28 28 28

48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49

1 1 1 2 2 4 4 4 4 4 7 7 7 7 7 7 7 10 10 10 10 10 10 13 13 13 13 15 15 15 15 17 17 17 17 17 17 17 22 22 22 22 22 22 22 22 22

9 10 10 11 12 13 14 14 15 15 15 15 15 15 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 18 18 18

1 1 1 2 2 3 4 4 6 6 6 6 6 6 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 26 26 26

280

Pers. Puan

Ham Puan

Ham Puan

Ham Puan

Ham Puan

Ham Puan

238 238 238 238 239 239 239 241 241 242 243 243 243 243 243 244 245 245 246 246 247 248 248 249 249 250 250 250 251 251 251 251 251 252 252 252 253 255 255 257 257 257 257 258 258 258 258 259 259 259 259 260

49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

25 25 25 25 26 26 26 27 27 28 30 30 30 30 30 31 32 32 33 33 34 34 34 35 35 37 37 37 39 39 39 39 39 41 41 41 42 42 42 44 44 44 44 46 46 46 46 48 48 48 48 50

77 77 77 77 77 78 78 78 78 78 79 79 79 80 80 80 80 80 81 81 81 82 82 82 82 83 83 83 84 84 84 84 85 85 85 86 86 87 87 87 87 87 87 88 88 88 88 89 89 89 89 89

49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

25 25 25 25 25 27 27 27 27 27 29 29 29 31 31 31 31 31 33 33 33 35 35 35 35 37 37 37 38 38 38 38 40 40 40 41 41 43 43 43 43 43 43 46 46 46 46 49 49 49 49 49

103 104 104 104 104 105 105 105 105 105 105 106 106 106 106 107 107 107 107 107 107 108 108 108 109 109 109 109 109 110 110 110 110 110 110 111 111 111 111 111 112 112 112 112 112 113 113 113 113 113 113 113

49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

23 25 25 25 25 27 27 27 27 27 27 30 30 30 30 32 32 32 32 32 32 35 35 35 37 37 37 37 37 39 39 39 39 39 39 42 42 42 42 42 45 45 45 45 45 48 48 48 48 48 48 48

28 29 29 29 29 30 30 30 30 30 30 30 31 31 31 31 31 31 31 31 31 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 33 33 33 33 33 33 33 33 33 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34

49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

22 25 25 25 25 28 28 28 28 28 28 28 32 32 32 32 32 32 32 32 32 37 37 37 37 37 37 37 37 37 37 37 42 42 42 42 42 42 42 42 42 47 47 47 47 47 47 47 47 47 47 47

18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 21

49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 53

281

260 260 260 260 261 261 261 262 262 263 263 263 263 264 264 265 265 265 266 266 266 266 268 268 269 269 270 270 271 271 272 273 273 274 274 274 274 275 275 276 276 278 278 278 279 281 281 281 282 282 282 282

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51

50 50 50 50 52 52 52 53 53 55 55 55 55 56 56 57 57 57 59 59 59 59 61 61 62 62 63 63 64 64 64 65 65 67 67 67 67 68 68 69 69 70 70 70 71 72 72 72 74 74 74 74

89 89 89 90 91 91 91 91 91 91 92 92 92 93 93 94 94 95 95 95 95 96 96 96 96 97 97 97 97 97 97 98 98 98 98 99 99 99 99 100 101 101 101 101 101 102 102 102 102 103 103 103

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51

49 49 49 51 53 53 53 53 53 53 55 55 55 56 56 57 57 59 59 59 59 61 61 61 61 63 63 63 63 63 63 66 66 66 66 68 68 68 68 69 70 70 70 70 70 73 73 73 73 75 75 75

113 114 114 114 114 114 114 114 115 115 115 115 115 115 115 116 117 117 117 117 117 117 117 117 118 118 118 118 118 118 118 119 119 119 120 120 120 120 120 120 121 121 121 121 121 121 121 122 122 122 122 122

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51

48 51 51 51 51 51 51 51 55 55 55 55 55 55 55 57 59 59 59 59 59 59 59 59 63 63 63 63 63 63 63 65 65 65 68 68 68 68 68 68 71 71 71 71 71 71 71 75 75 75 75 75

34 35 35 35 35 35 35 35 35 35 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 37 37 37 37 37 37 37 37 37 37 37 37 37 38 38 38 38 38 38 38 38 39 39 39 39 39 39 39 39 40 40 40

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 51 51 51

47 52 52 52 52 52 52 52 52 52 57 57 57 57 57 57 57 57 57 57 62 62 62 62 62 62 62 62 62 62 62 62 62 68 68 68 68 68 68 68 68 72 72 72 72 72 72 72 72 74 74 74

21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 24 24 24 24 24

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 51 51 51 51 51

53 53 53 53 53 53 53 53 53 53 53 53 53 53 53 53 53 53 62 62 62 62 62 62 62 62 62 62 62 62 62 62 62 62 62 70 70 70 70 70 70 70 70 70 70 70 70 76 76 76 76 76

282

283 283 283 283 284 284 284 284 284 285 286 287 288 288 288 289 290 290 291 291 293 293 294 294 295 295 295 296 297 298 298 298 299 300 300 300 300 301 307 307 311 315 316 316 317 320 321 321 324 324 332

51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52

76 76 76 76 78 78 78 78 78 80 80 81 82 82 82 83 83 83 84 84 85 85 86 86 88 88 88 89 89 90 90 90 91 92 92 92 92 94 94 94 95 96 96 96 97 98 98 98 99 99 100

103 103 104 104 104 104 104 105 105 106 106 106 106 107 107 108 108 108 109 109 109 109 110 110 111 111 112 112 113 113 113 114 115 115 117 118 118 118 119 119 119 120 120 120 121 121 123 125 126 126 131

51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52

75 75 77 77 77 77 77 79 79 80 80 80 80 82 82 83 83 83 85 85 85 85 86 86 87 87 88 88 90 90 90 91 91 91 92 93 93 93 95 95 95 96 96 96 97 97 98 99 99 99 100

122 122 122 122 123 123 123 123 123 124 124 124 125 125 125 125 125 125 125 126 126 126 126 126 126 126 126 126 126 126 126 127 127 127 127 127 127 127 127 127 127 128 128 128 128 128 128 129 129 130 130

51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51

75 75 75 75 78 78 78 78 78 80 80 80 83 83 83 83 83 83 83 87 87 87 87 87 87 87 87 87 87 87 87 93 93 93 93 93 93 93 93 93 93 97 97 97 97 97 97 99 99 100 100

41 41 42 42 42 42 42 43 43 43 43 43 44 44 44 44 45 45 45 45 45 45 46 46 46 46 46 47 47 47 47 47 48 48 49 49 49 49 50 50 50 50 50 51 51 52 52 54 54 55 56

51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52

76 76 77 77 77 77 77 80 80 80 80 80 82 82 82 82 84 84 84 84 84 84 87 87 87 87 87 90 90 90 90 90 91 91 93 93 93 93 95 95 95 95 95 97 97 98 98 99 99 100 100

24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 26 26 26 26 27 27 27 27 27 27 27 28 28 28 28 28 29 29 29 29 29 30 30 31 31 32 36

51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 51 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 53 53

76 76 76 76 76 76 76 76 76 76 83 83 83 83 83 83 83 83 83 83 83 83 83 83 88 88 88 88 91 91 91 91 91 91 91 94 94 94 94 94 96 96 96 96 96 98 98 99 99 100 100

283

SONU VE NERLER
Bu aratrmada, gnmzde kullanlan geleneksel zek testlerine alternatif olarak PASS teorisini temel alarak gelitirilmi olan Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) 12 ya grubu iin geerlik, gvenirlik ve n norm almalar gerekletirilmitir. Bu blmde nce, Bilisel Deerlendirme Sistemini (CAS) oluturan alt testlerin gvenirlik, geerlilik ve n norm almasna ait bulgular zetlenecek ve tartlacaktr. Daha sonra bu aratrmayla ilgili neriler sunulacaktr.

CAS Alt Testleri ve leklerine Ait Bulgularn Tartlmas

Bulgular gvenirlik, geerlik ve n norm almalar eklinde bir srayla tartlmtr.

CAS Alt Testleri ve leklerinin Gvenirliine likin Bulgularn Tartlmas

Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS), Temel ve Standart Batarya adnda iki edeer formdan olumaktadr. Hem Temel hem de Standart Bataryada srasyla Planlama, E Zamanl Bilisel lemler, Dikkat ve Ardl Bilisel lemler olmak zere drt lek vardr. Ancak Temel Batarya Formunda ikier alt test Standart Batarya Formunda ise er alt test bulunmaktadr. Bu aratrmada 12 ya grubunda yer alan ocuklara er alt testten oluan Standart Batarya Formu uygulanmtr. nk Standart Batarya Formu, Temel Batarya Formunu da kapsamaktadr. Ancak, n norm almalar her iki batarya iin ayr ayr yaplmtr. CAS leklerini oluturan 12 alt testin gvenirliine ilikin bulgular aada tartlmtr. Temel Batarya ve Standart Bataryada yer alan Planlama lei ve Planlama leini oluturan Saylar Eletirme, Planlanm Kodlar ve Planlanm Balantlar alt testleri iin yaplan test-tekrar test sonular ve i tutarlk sonular gvenilir bulunmutur (p<,01). Gvenirlik almas iin i tutarllk katsaylar Cronbach Alfa tekniine gre hesaplanmtr. Cronbach Alfa tekniine gre Temel Batarya Planlama legi i tutarllk katsays .67, Standart Batarya i tutarllk
284

katsays .69 olarak bulunmutur. Planlama legindeki Saylar Eletirme alt testi i tutarllk katsays .59, Planlanm Kodlar alt testi i tutarllk katsays .74, Planlanm Balantlar alt testi i tutarllk katsays .72 olarak bulunmustur. Ayrca, her alt test iin kurall ve kuralsz uygulamalardan elde edilen sonular karlastrlm ve sonular arasndaki ilikilerin anlaml olduu grlmtr. Amerika rnekleminde gvenirlik almas iin yaplan ilemlerin sonucunda gvenirlik katsays Temel Batarya Planlama legi i tutarllk katsays .84, Standart Batarya Planlama legi i tutarllk katsays .89 olarak bulunmutur. Planlama leindeki Saylar Eslestirme alt testi iin .78, Planlanm Kodlar alt testi iin .75, Planlanm Balantlar alt testi iin ise .81 olarak bulunmustur (Naglieri ve Das, 1997). Her iki lkede yaplan gvenirlik alsmas sonular karlatrldnda, bu aratrma rneklemindeki tm katsaylarn birbirine yakn olduu grlmektedir. Bu sonular, Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) iindeki Planlama legi ile bu legi olusturan Saylar Eletirme, Planlanm Kodlar ve Planlanm Balantlar alt testlerinin 12 ya Trk ocuklar iin gvenilir olduunu gstermektedir. Temel Batarya ve Standart Bataryada yer alan E Zamanl Bilisel lemler lei ve bu lei oluturan Matrisler, Szel-Uzamsal likiler ve ekil Hafzas alt testleri iin yaplan test-tekrar test sonular ve i tutarllk sonular gvenilir bulunmutur (p<,01). Gvenirlik almas iin i tutarllk katsaylar Cronbach Alfa tekniine gre hesaplanmtr. Cronbach Alfa tekniine gre Temel Batarya E Zamanl Bilisel lemler legi i tutarllk katsays .75, Standart Batarya E Zamanl Bilisel lemler lei i tutarllk katsays .75 olarak bulunmutur. E Zamanl Bilisel lemler legindeki Matrisler alt testi i tutarllk katsays .71, Szel-Uzamsal likiler alt testi i tutarllk katsays .78, ekil Hafzas alt testi i tutarllk katsays .77 olarak bulunmutur. Ayrca, her alt test iin kurall ve kuralsz uygulamalardan elde edilen sonular karlatrlm ve sonular arasndaki ilikilerin anlaml olduu grlmtr. Amerika rnekleminde gvenirlik almas iin yaplan ilemlerin sonucunda gvenirlik katsays Temel Batarya E Zamanl Bilisel slemler legi i tutarllk katsays .92, Standart Batarya E Zamanl Bilisel lemler legi i tutarllk katsays .95 olarak bulunmutur. E Zamanl Bilisel lemler legindeki Matrisler alt testi iin .89, Szel-Uzamsal likiler alt testi iin .86, ekil Hafzas alt testi iin ise .92 olarak bulunmutur (Naglieri ve Das, 1997). Her iki lkede yaplan gvenirlik alsmas sonular karslastrldgnda, bu arastrma rneklemindeki tm katsaylarn birbirine yakn oldugu grlmektedir. Bu

285

sonular, Bilisel Deerlendirme Sistemi iindeki E Zamanl Bilisel lemler lei ile bu legi oluturan Matrisler, Szel-Uzamsal likiler ve ekil Hafzas alt testlerinin 12 ya Trk ocuklar iin gvenilir olduunu gstermektedir. Temel Batarya ve Standart Bataryada yer alan Dikkat lei ve Dikkat leini oluturan fadesel Dikkat, Say Bulma ve Algsal Dikkat alt testleri iin yaplan test-tekrar test sonular ve i tutarllk sonular gvenilir bulunmutur (p<,01). Cronbach Alfa tekniine gre Temel Batarya Dikkat legi i tutarllk katsays .73, Standart Batarya i tutarllk katsays .71 olarak bulunmustur. Dikkat leindeki fadesel Dikkat alt testi i tutarllk katsays .63, Say Bulma alt testi i tutarllk katsays .83, Algsal Dikkat alt testi i tutarllk katsays .67 olarak bulunmutur. Amerika rnekleminde gvenirlik almas iin yaplan ilemlerin sonucunda gvenirlik katsays Temel Batarya Dikkat legi i tutarllk katsays .88, Standart Batarya Dikkat legi i tutarllk katsays .90 olarak bulunmutur. Dikkat legindeki fadesel Dikkat alt testi iin .88, Say Bulma alt testi iin.77, Algsal Dikkat alt testi iin ise .77 olarak bulunmutur (Naglieri ve Das, 1997). Her iki lkede yaplan gvenirlik almas sonular karslatrldnda, bu aratrma rneklemindeki tm katsaylarn birbirine yakn oldugu grlmektedir. Bu sonular, Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) iindeki Dikkat legi ile bu lei oluturan fadesel Dikkat, Say Bulma ve Algsal Dikkat alt testlerinin 12 ya Trk ocuklar iin gvenilir olduunu gstermektedir. Temel Batarya ve Standart Bataryada yer alan Ardl Bilisel lemler lei ve bu lei oluturan Kelime Serileri, Cmle Tekrar ve Cmleye likin Sorular alt testleri iin yaplan test-tekrar test ve i tutarllk ilemlerinden elde edilen sonularn gvenilir olduu grlmtr (p<,01). Cronbach Alfa tekniine gre Temel Batarya Ardl Bilisel lemler legi i tutarllk katsays .80, Standart Batarya Ardl Bilisel lemler legi i tutarllk katsays .71 olarak bulunmutur. Ardl Bilissel lemler legindeki Kelime Serileri alt testi i tutarllk katsays .74, Cmle Tekrar alt testi i tutarllk katsays .86, Cmleye likin Sorular alt testi i tutarllk katsays .78 olarak bulunmutur. Ayrca, her alt test iin kurall ve kuralsz uygulamalardan elde edilen sonular karlatrlm ve sonular arasndaki ilikilerin anlaml olduu grlmtr. Amerika rnekleminde gvenirlik almas iin yaplan ilemlerin sonucunda gvenirlik katsays Temel Batarya Ardl Bilisel lemler legi i tutarllk katsays .94, Standart Batarya Ardl Bilisel lemler legi i tutarllk katsays .95 olarak bulunmutur. Ardl Bilisel lemler legindeki Kelime Serileri
286

alt testi iin .90, Cmle Tekrar alt testi iin .89, Cmleye likin Sorular alt testi iin ise .86 olarak bulunmutur (Naglieri ve Das, 1997). Her iki lkede yaplan gvenirlik almas katsaylarn sonular birbirine karlatrldnda, yakn olduu bu aratrma Bu meklemindeki sonular, tm

grlmektedir.

Bilissel

Deerlendirme Sistemi iindeki Ardl Bilisel lemler legi ile bu legi oluturan Kelime Serileri, Cmle Tekrar ve Cmleye likin Sorular alt testlerinin 12 ya Trk ocuklar iin gvenilir olduunu gstermektedir. CASin hem Temel Batarya hem de Standart Bataryaya ait Tam Puanlar iin yaplan test-tekrar test ve i tutarllk ilemlerinden elde edilen sonularn gvenilir olduu grlmtr. Temel Batarya ve Standart Bataryaya ait Tam Puanlar iin elde edilen bulgular le Naglieri ve Das (1997) tarafndan yaplan aratrmadaki ABD rnekleminden elde edilen bulgularla benzerlik gstermektedir. Yaplan madde analizi ilemlerinde baz maddelerin norm kapsamnda tekrar gzden geirilmesi gerektiini gstermektedir. Bu duruma CASin 57 ve 8 17 ya olarak iki ayr form eklinde dzenlenmi olmas ve itemlerdeki maddelerin kolaydan zora doru sralanmas sebep olarak gsterilebilir. rnein fadesel

Dikkat, Algsal Dikkat, Cmleye likin Sorular gibi alt testler sadece 8-17 yalar arasn kapsamaktadr. Bunun yannda Matrisler, Szel-Uzamsal ilikiler, ekil

Hafzas, Kelime Serileri, Cmle Tekrar, Cmleye likin Sorular alt testler de tm ya araln (5-17) kapsamaktadr. Fakat bu alt testlerde kanc maddeden balanaca ya aralklarna gre deimektedir. rnein Matrisler ve Szel Uzamsal likiler alt testinde 5-7 ya aralndaki ocuklar 1. maddeden; 8-17 ya aralndaki ocuklar ise 7. maddeden balatma kural bulunmaktadr. Ancak alma srasnda bu kurala uyulmam alt testlerdeki tm maddeler rneklem grubundaki 12 ya ocuklarna verilmitir. Bu yzden ocuklarn baz alt testlerin ilk maddelerini genellikle baardklar, fakat sonlardaki maddeleri yapmakta

zorlandklar veya yapamadklar grlmtr. rnein; ekil Hafzas alt testinde 12 yandaki ocuklarn hepsi ilk 3 maddeyi kolaylkla yapabilirken sonlardaki maddelere kadar kamamlardr. Dolaysyla 517 ya gibi geni bir ya aralna gre hazrlanm olan alt testler kolaydan zora doru dizilmi ve 12 ya grubu ocuklar da ortalara yakn bir yerde bulunduklarndan baz alt testlerin ilk maddelerini kolaylkla yapabilirken zor zellikteki maddelerde baarl

olamamlardr. Bu alt testte yer alan baz maddelere ilikin madde analiz ilem sonular, bu nedenle anlaml kmam olabilir. Bu yzden 5-17 yalar arasna
287

uygulanan ve alt testin balarnda ve sonlarnda yer alan bu maddeler, ayrt edici olmamasna ramen alt ve st yalar iin planlandklarndan lme aracndan karlmamlardr. Aratrmadan elde edilen sonular ile ABD rnekleminden elde edilen bulgularn tutarl olmas, CASin geleneksel zek testlerinden farkl olarak bilisel sreleri deerlendirmesi ile aklanabilir. nk geleneksel zek testlerinde kltre bal olarak kazanlm bilgi de deerlendirme kapsamna alnmaktadr. Bu durumda zel gereksinim gerektiren renciler ve olumsuz ortamda byyen ocuklar iin objektif bir deerlendirme olmamaktadr. Fakat CASde eitim ve deneyime dayal bilgiden arndrlm alt testlerden yararlanlmaktadr. Bu nedenle, CAS farkl iki kltrel ortamda doal bilisel srelere dayal ilemler zerinde lmler yapmakta ve bu lmlerden elde edilen sonularn da bu nedenle tutarl olduu dnlmektedir. Ayrca aratrmann rneklemini oluturan say ABD rnekleminde yer alan say ile de ayndr. rneklemin yeterli sayda olmas da aratrma sonularnn gvenilir kmasna nemli katk salad dnlmektedir.

CAS Alt Testleri ve leklerinin Geerliine likin Bulgularnn Tartlmas

CASin geerliine ilikin almalar; ierik, yap ve kriterle ilikili yntemlerin kullanlmasyla snanmtr.

erik Geerlilii
erik geerliinde, alt testlerin bilisel ilemleri ne derece temsil ettiine baklmtr. Bu amala CASi oluturan 12 aIt test arasnda hesaplanan Pearson arpm Momentleri Korelsyon Katsaylar dikkate alnarak alt testler arasndaki ilikiye baklmtr. Alt testlerin tamam istatistiksel adan anlaml iliki gstermitir. Ayrca, drt lein her birinin kendisini oluturan er alt testin birbiriyle ilikisi asndan deerlendirilmitir. Bu deerlendirmenin sonucunda da her bir lei oluturan er alt testin birbirleriyle ilikilerinin anlaml olduu belirlenmitir (p<,01). CASin gelitirildii 3072 kiilik Amerika rnekleminde bulunan ilikilere gre, PASS leklerinin her birindeki alt testler ait olduklar leklerle yksek dzeyde ilikiye sahiptir(p<,01).(Naglieri, 1997)

288

Ergin (2003) tarafndan CASin 5 ya ocuklar zerindeki geerlilik, gvenirlik ve norm almasnn yapld 306 kiilik rneklemi ieren

aratrmasnda, PASS leini oluturan her bir alt testtin birbiriyle ilikileri 0,01 dzeyinde anlaml bulunmutur Tm bu deerlendirmeler nda CASin ierik olarak geerli zellikte olduu sylenebilir.

Yap Geerlilii
Yap geerlilii, bir testin lmeyi hedefledii teorik yap ve zellikleri ne derecede ltyle ilgilidir. Bu tr geerlilikle ilgili bulgular, faktr analizini ve geliimsel deerlendirmeyi ierir (Naglieri, 1997). CASin yap geerlii

almalarnda faktr analizine ait bulgular ve demografik zellikler ele alnmtr. CASin faktr analizi Amerikada yaplm ve bylece Temel ve Standart olmak zere iki batarya, drt lek ve on iki alt test oluturulmutur. Bu aratrma kapsamndaki geerlik almalarnda bu faktr analizi ilemleri temel alnarak istatistiksel ilemler yaplmtr. Bu aamada sadece aratrma kapsamndaki bulgularn Amerikada yaplan faktr analizi ilemleri ile Trkiye rneklemi sonularnn rtp rtmedii aratrlmak istenmitir. rneklem byklnn, faktr analizi iin yeterli byklkte olup olmadn belirlemek iin Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) deeri bulunmutur. Elde edilen KMO deeri aratrmann rneklem saysnn yeterli byklkte olduunu gstermektedir. Ayrca, Barlett testi kullanlarak, CASin ok boyutlu bir lm yapp yapmad belirlenmitir. Anlamllk dzeyi ,05den kk olan tm deerler, ok boyutluluk iin yeterli kabul edilmektedir. Bu almada Barlett test sonucunun istatistiksel adan anlaml olduu grlmtr (p<,01). Bu iki test sonucundan elde edilen bulgu, faktr analizi yapabilmek iin zerinde allan rneklem

byklnn yeterli ve verilerin ise faktr analizi yapabilmek iin uygun olduunu gstermektedir (Snbl, 2004). CAS, dayand PASS teorisinin nda drt lekten meydana gelmitir: Planlama lei; Ezamanl Bilisel lemler lei; Dikkat lei; Ardl lemler lei. 12 ya rneklemi iin yaplan faktr analizi ilemleri sonucunda Planlama leini oluturan alt testler ile Dikkat leini oluturan alt testlerden Algsal Dikkat ve Say Bulma alt testinin dier leklere gre birbirleriyle daha youn ilikili olduu belirlenmitir.
289

Naglieri ve Das, Planlama ve Dikkat ilemlerinin dier leklere gre birbiriyle daha youn ilikide olduunu ifade etmilerdir. Bu iliki, hem teorik beklentiyle hem de Luriann (1966) belirttii birinci ve nc birimlerin arasndaki yakn anatomik ilikiyle de uyumludur. Bu iliki birok aratrmada tartlmtr. (Das, 1992; Das & Varnhagen, 1986; Naglieri & Das, 1988; Naglieri, Das, & Jarman, 1990) Naglieri ve Das (1997b) tarafndan toplam standart rneklem zerinde PASS lekleri arasndaki karlkl korelsyon incelenmitir. Buna gre, CASin standart puanlarna gre Planlama ve Dikkat arasndaki korelsyon .68

bulunmutur.(Naglieri,1999) Ergin (2003) tarafndan CASin 5 ya ocuklar zerindeki geerlilik, gvenirlik ve norm almasnda, Planlama leini oluturan alt testler ile Dikkat leini oluturan alt testler dier leklere gre daha youn ilikili olduu belirlenmitir. CAS alt testleri ve lekleri eitli demografik zellikler asndan karlatrlmtr. Bu demografik zellikler; ocuun hangi tr eitim kurumuna devam ettii, ya, cinsiyet, okul ncesi eitim alp almama, okul ncesi eitim alma sresi, karde says, aile yaps, annenin ya, annenin ocuun doumu srasndaki ya, annenin alma durumu, annenin eitim dzeyi, babann ya, babann eitim dzeyi, ailenin gelir dzeyi, ocuun okul baars eklinde sralanmaktadr. 12 ya ocuklarnn CAS puanlar, eitim kurumu deikenine gre incelendiinde, Kelime Serileri (KS) alt testi hari dier btn alt testlerde istatistiksel adan anlaml farka rastlanmtr. Bu fark, zel okula devam edenlerin lehinedir. zel kuruma devam eden rencilerin puanlarnn devlet okullarna gre yksek olmasnda, eitim retim ortamndaki uyarc zenginliinin, bunun bir sonucu olarak dnce becerilerinde gelimenin ve farkl problemlere uygun zmler retebilme becerisinin etkili olabilecei sylenebilir. CAS ve alt test puanlarnn cinsiyet deikenine gre farkllap farkllamadn incelemek iin yaplan iliiksiz grup testi sonularna gre,

Planlanm Kodlar, Planlanm Balantlar alt testlerinde, Temel Planlama lei, Standart Planlama lei , Temel Toplam ve Standart Toplam puanlarnda kzlar lehine istatistiksel adan anlaml farka rastlanmtr. Planlanm Kodlar, Planlanm Balantlar alt testlerinde, Temel Planlama lei, Standart Planlama lei , Temel

290

Toplam ve Standart Toplam puanlarnda kz rencilerin puan erkek rencilerden anlaml dzeyde yksektir. lk olarak, Bardos, Naglieri, ve Prewett (1992) PASS teorisini kullanarak kzlar ve erkeklerin performanslarn karlatrmtr. 2., 4., 5., 6., ve 10. snflarlara devam eden 546 renci zerinde yaplan bu aratrmada, planlama, e zamanl ve ardl bilisel ilemler lekleri kullanlmtr. lk aratrma sonucuna gre, 6. snf dzeyinde kzlar, erkeklere gre planlama leinde daha yksek performans gstermilerdir. kinci aratrma sonucunda ise, 4. ve 5. snf dzeyinde yine kzlar planlama leinde erkeklerden daha iyi yapmlardr. Fakat bu ilk aratrmalarn rnekleminin kk olmas ve PASS teorisinin Dikkat leini deerlendirmeye almamas gibi eksikleri bulunmaktayd. Warrick ve Naglierinin (1993), PASS teorisinin drt leini de kullanarak 3., 6., ve 9. snfa devam eden 197 renciden oluan rneklem grubu zerinde yaptklar aratrma sonucunda 3. snf seviyesinde kz rencilerin dikkat lei puanlar erkek rencilerden anlaml dzeyde yksek kmtr. Planlama leinde de cinsiyet farkllklarna rastlanmtr fakat sonular anlaml dzeyde deildir. Bu aratrmalar, PASS teorisinin temel bilisel ilemlerde cinsiyet farklln anlamak iin nemli bir taksonomi

salayabileceini ortaya karmtr. rneklemin yeterli olmamas ve kullanlan PASS leklerinin eski srm olmas nedeniyle bu aratrmalar kstl kalmtr. (Naglieri ve Rojahn, 2001), Naglieri ve Rojahn (2001), ya, cinsiyet, rk, aile eitimi, sosyo- ekonomik dzey ve corafi yap gibi deikenleri dikkate alarak A.B.D. nfusunu temsil edebilecek 5-17 yalar arasnda toplam 2,200 kz ve erkek renciden oluan rneklem grubu zerinde cinsiyet farklln incelemilerdir. Naglieri ve Rojahn (2001) tarafndan yaplan CAS alt testlerine ynelik cinsiyet farkllnn olup olmadn belirlemek iin yaplan almada, kzlarn erkeklere oranla Planlama ve Dikkat alt testlerinde daha yksek puan elde ettikleri ortaya kmtr. Kzlarn puanlarnn Planlama alt testlerinde erkek rencilerden yksek olmas Naglieri ve Rojahn (2001) tarafndan yaplan aratrma sonularyla tutarldr. Okul ncesi Eitim Kurumlarndan yararlanma deikenine ile CAS puanlar karlatrldnda CAS alt testlerinden Planlanm Balantlar, Matrisler, Szel-Uzamsal likiler, ekil Hafzas, Cmleye likin Sorular, Standart Batarya Planlama lei, Standart Batarya E Zamanllk lei, Standart Batarya Ardl lemler lei, Temel Batarya E Zamanllk lei, Temel ve Standart Batarya toplam puanlar sonularnda okul ncesi eitimden yararlanm ocuklardan oluan
291

grubun puanlar okul ncesi eitimden yararlanmam ocuklarn puanlarndan anlaml derecede yksek bulunmutur. (p<,01). Ayrca, Planlam Kodlar, Kelime Serileri alt testlerinde Temel Batarya Planlama lei ve Temel Batarya Ardl lemler lei, sonularnda okul ncesi eitimden yararlanm ocuklardan oluan grubun puanlar, okul ncesi eitimden yararlanmam ocuklarn puanlarndan istatiksel adan anlaml derecede farkl bulunmutur. (p<,05). Tm bu sonulara baktmzda sz konusu lek ve alt testlerde okul ncesi eitim kurumundan yararlanan ocuklarn daha yksek puan aldklar grlmtr. Okul ncesi eitimi gnmzde btn uzmanlarn zerinde durduu bir konudur. Barnette gre (2002) okul ncesi eitimin ocuklarn renme ve geliimine katks aratrmalar tarafndan net bir ekilde ortaya koyulmutur. Fakat aratrmaclar, bu katknn sreklilii konusunu tartmaktadrlar. Okul ncesi eitimin, ekonomik durumu kt olan ocuklarn IQ puanlar zerindeki etkisi konusunda birok aratrma yaplmtr. Aratrmalar sonucunda az sayda okul ncesi programnn IQ puanna kalc bir katk salad grlmtr. Bunlarla birlikte aratrmalar okul ncesi eitimin baar testleri puanlarna kalc bir katk saladn ortaya karmtr. (Barnett & Camilli, 2002). Ayrca daha az dersten kalma, daha az zel eitim programlarna

yerletirme, liseden daha yksek dereceyle mezun olma oran, daha az su ileme ve sua yatknlk oran okul ncesi eitimin uzun sreli yararlar arasnda gsterilebilir. (Barnett ve Hustedt, 2003). Aratrma sonularnn okul ncesi eitimini desteklemesi, ocuklarn bilisel geliimini desteklemeye ynelik her trl almada okul ncesinin nemini bir kez daha vurgulamaktadr. Ayrca Erginnin (2003) aratrma sonularna gre okul ncesi eitimden yararlanma deikeni ile CAS puanlar karlatrldnda okul ncesi eitimden yararlanan ocuklar lehine sonular kmtr. CAS ve alt test puanlarnn annenin eitim durumu deikenine gre incelendiinde, Matrisler, Szel-Uzamsal likiler, ekil Hafzas, Cmle Tekrar, Cmleye likin Sorular alt testlerinde, Standart Batarya E Zamanllk lei, Standart Batarya Ardl lemler lei, Temel Batarya E Zamanllk lei ve Standart Batarya toplam puanlar sonularnda istatistiksel adan anlaml bir farka rastlanmtr (p<,01). Bunun yannda Planlanm Balantlar, Standart Batarya Planlama lei, Standart Batarya Dikkat lei Temel Batarya Ardl lemler lei, Temel Batarya toplam puanlar sonularnda da istatistiksel adan anlaml bir farka rastlanmtr (p<,05). Eitim dzeyi lise ve zeri olan annelerin ocuklar

292

yukarda belirtilen alt testlerde ilkokul mezunu annelerin ocuklarna gre daha yksek puan almlardr. Aratrmaclar, ailenin eitimi deikeninin 216 ya aras ocuklarn IQ puanlarn nceden kestirimi iin ok iyi bir ara olduu sonucuna varmlardr (Sellers ve di., 1996; Vanderploeg, ve di., 1998). Clarke-Stewart, Perlmutter ve Friedmana (1988) gre bu sonularn temel nedeni, aile tutumunun ocuun bilisel geliimi zerindeki etkisinin en fazla olduu dnem okul ncesi dnem olmasdr. Eitim dzeyi yksek olan annelerin ocuklarna kar daha duyarl olduklar gzlenmi ve bu da ocuun bilisel geliimine katk salamtr. Eitim durumu yksek olan ailede ocuun ev ortamnn zenginlemesi daha fazla olacaktr (Laucht, Esser, & Schmidt, 1997; Wolf,1966). Ailenin eitimi arttka sadece kendi zeklar gelimeyecek ayn zamanda ocuklarna daha zengin bir ortam salamak iin istek ve arzular da artacaktr. (Sellers ve Guyrke, 2002) Babann eitimi deikeni ile CAS puanlar karlatrldnda Algsal Dikkat, Matrisler, Szel Uzamsal likiler, ekil Hafzas, Cmleye likin Sorular alt testlerinde ve Standart Batarya Ezamanllk, Temel Batarya Ezamanllk leklerinde ve Standart ve Temel Tam Puanlarnda istatistiksel adan yksek dzeyde fark bulunmutur (p<,01). Bunun yannda Planlanm Balantlar(PB), Standart Batarya Planlama (PLANLAMA), Standart Batarya Dikkat (DKKAT), Standart Batarya Ardl lemler leklerinde de istatistiksel adan anlaml fark grlmtr.(p<,05). Eitim dzeyi lise ve st olan babalarn ocuklarnn Algsal Dikkat, Matrisler, Szel Uzamsal likiler, ekil Hafzas alt testleri, Standart Batarya Ezamanllk, Standart Batarya Dikkat, Temel Batarya Ezamanllk lekleri ve Standart Batarya Tam puanlar ilkokul mezunu babalarn ocuklarnn puanlarndan anlaml dzeyde yksektir. Ayrca yksek okul ve st mezunu babalarn

ocuklarnn yukarda ad geen alt test ve leklerle birlikte Planlanm Balantlar, Cmleye likin Sorular alt testleri, Standart Batarya Planlama, Standart Batarya Ardl lemler lekleri ve Temel Batarya Tam puanlar ilkokul mezunu olan babalarn ocuklarnn puanlarndan daha yksektir. Bir uyarc olarak bireylerin, zellikle ebeveynlerin uygun modeller olmalarnn ve eitim retim asndan geliime destek olabilecek uygun ortam salamalarnn ocuklarn bilisel gelimelerinde nemli katklar salad dnlmektedir. Okul baars deikenine gre CAS alt testler ile batarya puanlar arasnda yaplan karlatrma sonucunda CAS Alt Testleri Temel ve Standart Bataryalar asndan tm alt testlerde okul baars ok iyi olan renciler lehinde anlaml
293

sonular elde edilmitir (p<,01). Naglieriye (2005) gre CAS ile akademik baar arasnda yksek bir iliki bulunmaktadr. Naglieri (1999) tarafndan iinde CASin de bulunduu zek testleri (WISC-III, N-NATT, Woodcock-Johnson ve K-ABC testleri) ile akademik baar arasndaki iliki incelenmi ve CASin dier zek testlerine gre akademik baaryla aralarnda daha yksek bir korelsyon olduu belirlenmitir.

Kriter Geerlilii
Kriter geerliliini belirlemeye ynelik almalarda CAS ile elde edilen puanlar ile rneklemdeki 32 ocua uygulanan WISC-R testinden elde edilen puanlar karlatrlmtr. Karlatrma yaplrken CAS alt test ve bataryalarnn puanlar ile WISC-R Szel Puan, WISC-R Performans Puan ve WISC-R Toplam Puan arasndaki ilikiye baklmtr. Buna gre, Planlanm Kodlar, Planlanm Balantlar, Say Bulma, Algsal Dikkat, Matrisler, Szel Uzamsal likiler, ekil Hafzas, Cmleye likin Sorular alt testleri, Standart Batarya Planlama, Standart Batarya Dikkat, Standart Batarya Ezamanllk lek Puanlar ve Temel ve Standart Batarya Tam Puanlar ile WISC-R Szel Puan arasnda istatistiksel adan yksek dzeyde anlaml iliki bulunmutur.(P<,01). Ayrca, Kelime Serileri alt testi ve Temel Batarya Ardl lemler lei ile WISC-R szel puan arasndaki iliki istatistiksel adan anlaml bulunmutur.(P<,05). WISC-R testi Performans Toplam Puanlar ile CAS temel ve standart batarya puanlar arasndaki ilikiye bakldnda, Saylar Eletirme, Planlanm Kodlar, Planlanm Balantlar, Say Bulma, Algsal Dikkat, Matrisler, ekil Hafzas alt testleri, Standart Batarya Planlama, Standart Batarya Dikkat, Standart Batarya Ezamanllk lek Puanlar ve Temel ve Standart Batarya Tam Puanlar ile WISC-R Performans Puan arasnda istatistiksel adan yksek dzeyde anlaml iliki bulunmutur.(P<,01). Ayrca, Szel Uzamsal likiler alt testi ile WISC-R Performans puan arasndaki iliki istatistiksel adan anlaml bulunmutur.(P<,05) . WISC-R testi Toplam Puan ile Standart ve Temel Batarya Ardl ilemler lei hari dier tm alt testler ve bataryalar arasnda istatistiksel adan yksek dzeyde anlaml iliki bulunmutur.(P<,01). CASin gelitirilmesi almalar srasnda Amerika Birleik Devletleri rneklemi ile yrtlen almalarda CAS, WPPSI-R (Wechsler Preschool and Primary Scale of Intclligence-Revised) ve WISC-III (Wechsler Intelligence Scale of Children) zek testleri ile karlatrlmtr. CAS, Ardl Bilisel lemler ve E Zamanl Bilisel lemler lei ve Standart Tam puanlar ile WPPSI-R Szel ve WPPSI-R Tam puanlar arasnda anlaml bir iliki olduu belirlenmitir. WPPSI-R
294

Performans puan ile E Zamanl Bilisel lemler ve Ardl Bilisel lemler lei puanlar arasndaki iliki anlamldr. WISC III (Wechsler Intelligence Scale of Children) ile CAS arasndaki iliki de incelenmitir. Buna gre, WISC III Szel puan ile Standart Ezamanl lemler, Standart Ardl lemler lei ve Standart Tam puan arasnda yksek bir iliki bulunmaktadr. WISC III Performans Puan ve WISC III Tam Puan ile Standart Planlama, Standart Dikkat, Standart Ezamanl lemler, Standart Ardl lemler lei ve Tam puan arasnda yksek dzeyde ilikiye rastlanmtr. Aratrmada elde edilen bulgular ile Naglieri ve Das (1997) tarafndan yaplan aratrmadaki ABD rnekleminden elde edilen bulgularla benzerlik gstermektedir. CAS leinden elde dilen puanlar ile Raven Standart Progresif Matrisler Testinden elde edilen puanlar da karlatrlmtr. Yaplan istatistiksel ilemler sonucunda, Temel Batarya Planlama lei, Standart Batarya Planlama lei, Standart Batarya E Zamanl Bilisel lemler lei, Temel Batarya E Zamanl Bilisel lemler lei, Temel Batarya Tam Puanlar ve Standart Batarya Tam Puanlar arasnda anlaml bir iliki bulunmutur. Ayrca Bilisel Deerlendirme Sistemi iindeki 12 alt testin Raven Standart Progresif Matrisler Testi ile olan ilikileri de incelenmitir. Buna gre; Planlanm Balantlar ve Matrisler alt testleri ile Raven Standart Progresif Matrisler Testi Puanlar arasnda istatistiksel adan anlaml bir iliki bulunmutur (p<,01). Bunun yannda Planlanm Kodlar, Szel Uzamsal likiler ve ekil Hafzas alt testleri ile Raven Standart Progresif Matrisler Testi puanlar arasnda da yine istatistiksel adan anlaml bir ilikiye rastlanmtr (p<,05). Ayrca Planlama alt testleri ile strateji kullanm arasndaki ilikiye bakldnda CAS puanlarnn strateji kullanmna gre farkllat bulunmutur.

Testin strateji kullanmna ilikin blmnn ocuklarn farklln belirlemede nemli olduu, farkl deikenlerle farkl sonular alnd ve bu anlamda i lt geerliinin saland grlmtr. Naglieri (1997) CAS Amerika Birleik Devletleri rneklemindeki 517 yalarndaki tm ocuklarn strateji kullanm oranlarn deerlendirmitir. Strateji kullanan ocuklar ile kullanmayan ocuklarn aldklar puanlar arasnda anlaml derecede farkllklar olduunu tespit etmilerdir. Aratrma almalar srasnda rencilerde gzlenen stratejilerin bilisel performans yksek olan renciler ile dk performans gsteren rencilerde farkllat

gzlemlenmi ve kaydedilmitir. Yksek bilisel performans gsteren rencilerin kullandklar stratejiler genel olarak yksek skorlar elde etmelerini salayacak
295

ekilde ilevsel olurken, dk bilisel performansa sahip rencilerin kullandklar stratejilerinin performansa olan etkisinin dk ve olduu gzlemlenmitir. Bu durum yksek bilisel performansa sahip rencilerin, yeni karlat duruma uygun seri bir biimde plan gelitirme ve problem zme becerilerine sahip olmalar, dier rencilerin ise bu yeni karlalan problem durumlara uygun strateji retememeleri ile aklanabilir. Buna gre, ocuklarn karlatklar problemler karsnda eitli stratejiler gelitirerek zm retmeleri durumunda daha baarl olabilecekleri akla gelmektedir. Normal zek blmne sahip renciler ile stn zek dzeyinde olan rencilerden oluan grup karlatrldnda CAS Alt Testleri Temel ve Standart Bataryalar asndan fadesel Dikkat hari dier tm alt testlerde stn zek

dzeyinde olan renciler lehinde anlaml sonular elde edilmitir. fadesel Dikkat alt testinde normal zek dzeyinde olan rencilerle stn zekl renciler karlatrldnda anlaml bir farka rastlanmamtr. Bunun sebebi fadesel Dikkat alt testinin zellikle renme gl olan rencileri ayrt etmede belirleyici bir test olmasndan kaynaklanyor olabilir. Karlatrma gruplarndaki normal ve stn zek dzeyine sahip rencilerden oluan rneklemde renme gl yaayan rencilerin bulunmamas, bu alt testteki puanlarn birbirlerinden ok farkl olmamasnda etkili olduu dnlmektedir. CASde llen fonksiyonlarn daha geni kapsaml olmas, geleneksel testlerle belirlenenlere gre daha eitli alanlarda stn olan ocuklarn belirlenebilmesine imkan salamaktadr (Naglieri ve Das, 1997). Bu amala Naglieri ve Das (1997) Amerikada stn ocuklardan oluan bir rneklemde ocuklarn CAS performanslarn incelemilerdir. stn ocuklarn oluturduu bu rneklemin CAS tam lek standart puanlar ortalamann bir standart sapmadan biraz daha zerinde olarak belirlenmitir. Planlama ve Dikkat leklerinin puan ortalamalar, standart sapma norm ortalamalarndan yaklak te iki orannda daha yksektir. Bu sonulara gre stn olarak tanmlanm olan ocuklar, CASin PASS leklerinden her birinde yksek puanlara ulamam olabilmektedirler. CAS E Zamanl ve Ardl lekleri, bu ocuklar belirlemek iin kullanlan geleneksel IQ testlerine ok benzemektedirler. Bu nedenle E Zamanl ve Ardl lek puan ortalamalarnn daha yksek olmas beklenmektedir (Naglieri ve Das, 1997). Bunun yannda enel (2006) CASin 9 ya grubu iin n norm almas konulu yksek lisans tez almasnda 9 ya iin normal zek dalmndaki rencilerden oluan grup ile stn zek dzeyinde olan rencilerden oluan grubu karlatrm ve

296

CAS Alt Testleri Temel ve Standart Bataryalar asndan fadesel Dikkat hari dier tm alt testlerde stn zek dzeyinde olan renciler lehinde anlaml sonular elde etmitir.

CAS Alt Testleri ve leklerine likin n Norm alma Bulgular

CAS iin yaplan n norm almasnda, Standart Batarya leklerinden Planlama ve Dikkat leklerinin merkezi eilim ve dalm puanlarnda hafif derecede negatif arpklk grlmektedir. Buna gre rencilerin puanlarnn daha yksek deerlere yakn bir yerde topland sylenebilir. E Zamanl ve Ardl Bilisel lemler lekleri ise normal dalm erisine yakn bir eilim gstermektedir. Bu arpklk, rencilerin bu alt testlerden greceli olarak yksek puan almalarndan kaynaklanyor olabilir. Temel Batarya leklerine ilikin merkezi eilim ve dalm sonularna gre de, Dikkat ve Temel Batarya Toplam puanlarnn hafif derecede negatif arpklk gsterdii grlmektedir. rencilerin puanlar daha yksek deerlere yakn bir yerde toplanmtr. Planlama, E Zamanl ve Ardl Bilisel lemler lekleri ise normal dalm erisine yakn bir eilim gstermektedir. Bu arpklk, rencilerin bu alt testlerden grece olarak yksek puan almalarndan kaynaklanyor olabilir. Bu arpklk, rencilerin bu alt testlerden grece olarak yksek puan almalarndan kaynaklanyor olabilir. Ayrca, sz konusu alt testlerin 12 ya grubuna olduka kolay gelebilmi olmas, bu deerlerin dier ya gruplaryla karlatrarak yeniden deerlendirilmesinin daha doru olaca dnlmektedir.

neriler
Bu aratrmada Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) 12 ya grubu Trk ocuklar iin n norm almas gerekletirilmitir. Elde edilen bulgulara gre, Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) Testinin 12 ya ocuklar zerinde geerli ve gvenilir bir ara olduuna dair bulgulara ulalmtr. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS) Testinin lkemiz 12 ya ocuklar zerinde yaplacak uygulamalarda baz alt test ve maddelerin tekrar gzden geirilmesi ve yaplacak uygulamalarda daha byk rneklem almasnn yararl olaca dnlmektedir. Bu aratrmann bundan sonra yaplacak norm almalar iin nemli veri salad grlmektedir.
297

Bu aratrma 12 ya ocuklar ile snrl olduundan dolay dier yalar iin de uyarlama almalarnn devam etmesi yararl olacaktr. Bu alma stanbul ili ile snrl bir n norm almasdr. CASin lke genelindeki rneklem grubunda uygulanp lkemiz standardizasyonunun yaplmas lkemizde says az olan bilisel ilemleri deerlendirme aralarnn saysn arttracaktr. Bilisel Deerlendirme Sistemi (CAS), okullarda alan psikolog, psikolojik danman, ocuk geliimi ve eitim uzmanlar iin okul a ocuklarn renme problemlerini belirlemeye dnk geni kapsaml bir aratr. Bu testin kullanlmas, ocuklarn farkl zelliklerinin tespit edilmesinde, buna bal olarak mfredat ve eitim programlarnn gelitirilmesinde ve ocuklarn deerlendirilmesinde faydal olacaktr. Bu test orijinalinde olduu gibi lkemizde de kullanlabilecek ekilde gelitirilmelidir. Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) bulgularndan yola karak gelitirilen zel eitim program PASS Mdahale Program (PASS Remedial Program-PREP) eitim ve retim almalarna dhil edilmesi hedeflenmelidir. Bu sayede zel gereksinim gerektiren ocuklarn ihtiyalar daha etkili karlanabilir. PASS teorisine dayal olarak tespit edilen zayf alanlarda ocuklara verilecek bilisel strateji eitiminin ocuun performansn ne derece etkiledii konusunda almalar yaplmaldr. Naglieri ve Gottling (1997) tarafndan yaplan aratrma sonucuna gre planlama ileminde zayf olan rencilere ihtiya duyduklar bilisel strateji eitimi verildiinde matematik performanslar artmtr. CASin orijinal almasnda yer alan kriter geerlii almasnn lkemizde de yaplmas gerekir. Zihinsel engellilik, zel renme gl, dikkat eksiklii ve hiperaktivite gibi zel gereksinimi olan ocuklarn Bilisel Deerlendirme

Sisteminden (CAS) elde edilen puanlarnn hangi problem trnde ve hangi ynde farkllat aratrlmaldr. Ayrca, stn zekal ocuklarn tanlanmas ve bu ocuklarn ihtiya duyduu gereksinimlerin karlanmas iin bu tr almalarn artmas

gerekmektedir.

298

KAYNAKA

ACAR, F., 2002

Duygusal Zek Ve Liderlik. Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Say : 12 (53-68 s.) stn Yetenekliler, Yer ald eser R. irin, A. Kulakszolu ve A. E. Bilgili (Ed.) stn Yetenekli ocuklar: Seilmi Makaleler Kitab, (ss. 127 154). stanbul: ocuk Vakf Yaynlar: 63, I. Trkiye stn Yetenekli ocuklar Kongresi Yayn Dizisi:1.

AKARSU, F., 2004

ATKINSON, R.L., HLGARD. E.R., 1995 BALCI A, 2005

Psikolojiye Yaynlar,

Giri

II,

stanbul:

Sosyal

Sosyal Bilimlerde Aratrma Yntem, Teknik Ve lkeler, 5. Bask.Ankara: Pagema Yaynclk

The Most Important Grade

BARNETT W. S. & HUSTEDT J.T., Preschool: 2003

Educational Leadership. April 2003 Volume

60. Number 7, 54-57

BAARAN, . E., 1985 BEAMOUNT, J., G, 1988 BECKER, K. A. (2003).

Eitim Psikolojisi, Ankara: Sevin Matbaas, Understandng Neuropsychology, Oxford UK. Basil Blackwell, History Of The Stanford-Binet ntelligence Scales: Content And Psychometrics.Stanford-Binet Intelligence Scales, Fifth Edition Assessment Service Bulletin No. 1. Itasca, IL: Riverside Publishing.

BRACKEN B.,A.& BROWN, E. F. Behavioral Identification and Assessment of Gifted and Talented Students. Journal of 2006 Psychoeducational Assessment. Volume 24 Number 2,112-122 BRANDON,D., 2001 VE DERLER, Neuropsychological Clusters Wthn Intellgence Levels For Learnng Dsabled Chldren., International Journal of Neuroscience, 00207454, 2001, Vol. 106, Issue

299

BUDAK, S., 2000 ALAR, D., 2004

Psikoloji Szl. Bilim ve Sanat Yaynlar: Ankara.

stn Zekl ocuklarn Seimi Yer Ald Eser R. irin, A. Kulakszolu Ve A. E. Bilgili (Ed.) stn Yetenekli ocuklar: Seilmi Makaleler Kitab, (Ss. 343-350). stanbul: ocuk Vakf Yaynlar: 63, I. Trkiye stn Yetenekli ocuklar Kongresi Yayn Dizisi:1. stn Zekl ocuklarn zellikleri Yer Ald Eser R. irin, A. Kulakszolu Ve A. E. Bilgili (Ed.) stn Yetenekli ocuklar: Seilmi Makaleler Kitab, (Ss. 343-350). stanbul: ocuk Vakf Yaynlar: 63, I. Trkiye stn Yetenekli ocuklar Kongresi Yayn Dizisi:1. Modern Yaklamlar Inda Deien DuyguZeka likisi Ve Duygusal Zek, Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6, Say:3

ALAR, D., 2004

AKAR, U. & ARBAK, Y. ,2004

DANIEL G, 1998 DANIEL, M. H., 1997

banda Duygusal Zeka. stanbul: Varlk Yaynlar

Intelligence Testing: Status and Trends. American Psychologist, 52(10), 1038-1045.

DAS, J. P., PARRLA, R. K. & Cognitive Education And Reading Disability. In A. Kozulin & B. Y. Rand (Ed.), Experience PAPADOPOULOS, T. C. (2000). Of Mediated Learning: An Impact Of Feuersteins Theory In Education And Psychology. (p 274-291). Oxford: Pergamon Pres DAS, J.,P., 1984 Cognitive Strategies And Educational Performance. In J. R. Kirby (Ed) Cognitive Strategies And Educational Performance. Orlando, Academic Pres. Aspects of Planning. In J. R. Kirby (Ed) Cognitive Strategies And Educational Performance. Orlando, Academic Pres. Coding and Planning Processes. In M.P. Friedman, J.P. Das, N. OConner (Ed) Intelligence and Learning. New York:
300

DAS, J.,P., 1984

DAS, J.P. , JARMAN R.F. 1979

Plenum Press DAS, J.P., 2002 A Better Look At Intelligence Current Drectons In Psychologcal Scence Volume 11, Number 1 Individual Differences n Cognitive Processes Planning: A Personality Variable?, , Psychological Record, 00332933, Summer95, Vol. 45, Issue 3 stn ocuklar Yer Ald Eser R. irin, A. Kulakszolu Ve A. E. Bilgili (Ed.) stn Yetenekli ocuklar: Seilmi Makaleler Kitab, (Ss. 211-218). stanbul: ocuk Vakf Yaynlar: 63, I. Trkiye stn Yetenekli ocuklar Kongresi Yayn Dizisi:1. leklerde Gvenirlik ve Geerlik Uluda niversitesi Tp Fakltesi Dergisi 30 (3) 211-216, 2004 zel renme Gl Olan stn ocuklarn (Gld) Deerlendirilmesinde Yeni Bir Bilisel Yaklam: Pass Teorisi Yer Ald Eser R. irin, A. Kulakszolu Ve A. E. Bilgili (Ed.) stn Yetenekli ocuklar: Seilmi Makaleler Kitab, (Ss. 215-228). stanbul: ocuk Vakf Yaynlar: 63, I. Trkiye stn Yetenekli ocuklar Kongresi Yayn Dizisi:1. Bilisel Deerlendirme Sistemi (Cognitive Assessment System CAS): Be Ya ocuklar zerinde Geerlik, Gvenirlik ve Norm almas, Yaynlanmam doktora tezi, stanbul niversitesi, stanbul. Zek Testlerinde Son Gelimeler Ve Evde Zek Testi Uygulamalar Yaadka Eitim 59,1998. 2-9 Nropsikolojik Testlerin Klinik Psikolojide Tan Ve Tedavide- Kullanm Kriz Dergisi 3 (1-2) 155-158 stn Zekl ve stn Yetenekliler Yer Ald Eser R. irin, A. Kulakszolu Ve A. E. Bilgili (Ed.) stn Yetenekli ocuklar: Seilmi Makaleler Kitab, (Ss. 196-210).

DAS, J.P., NAGLER, J., A.,1995

DAVASLIGL, ., 2004

ERCAN, . &KAN, ., 2004

ERGN T, 2004

ERGN, T., 2003

ERGN, M & ELK, L,1998

ERKAL B, 1995

ERSOY, & AVCI, N, 2004

301

stanbul: ocuk Vakf Yaynlar: 63, I. Trkiye stn Yetenekli ocuklar Kongresi Yayn Dizisi:1. ESTERS, I. G. & ITTENBACH, R. F., 1999

Contemporary Theories And Assessments Of Intelligence: A Primer. Professional School Counseling, Vol. 2 Issue 5, p373, 4p http://search.epnet.com Contemporary Intellectual Assessment / Theories, Tests and Issues, New York: The Guilford Pres
Models for Identfying Giftedness In L. H. Fox & L. Brody & D.Tobin (Ed). LearningDisabled Gifted Children,.(p. 101-116) Baltimore: University Park Pres

FLANAGAN, P. D., GENSHAFT, J. L. & HARRSON, P. L., 1997

FOX, L. H. & BRODY, L. (1983)

GOLEMAN, D, 1998 GNE, E., 2004

Isbasinda Duygusal Zeka . stanbul: Varlik Yayinlari,

Dikkat Mekanizmalar, Ankara niversitesi Tp Fakltesi Mecmuas, cilt ,57 say, 2 8188

HELMAN K.M., 2005

Creativity and The Brain. New York, N.Y. : Psychology Pres,

Workng Memory And Acquston Of Implct Knowledge By Imagery Tranng, Wthout Actual Task Performance Neuroscience 139 (2006) 401413 The structure of human intelligence: t is verbal, perceptual, and image votation (VPR) not fluid and crystallized. Intelligence 33 (2005) 393416 Nropsikoloji Bilimi: Tanm, Faaliyet Alanlar, lkemizdeki Durumu. Trk Psikoloji Blteni, 2 (4), 21-26. Nropsikolojik Testlerin Trk rneklemi zerinde Deiik Ya Ve Eitim Dzeylerine Gre Standardizasyonu Kriz Dergisi 3 (1-2) 159-166

HELENE A. F. & XAVIER G. F., 2006

JOHNSON, W.& BOUCHARD, T., J., (2005).

KARAKA, S. (1996).

KARAKA, S., BAAR, E (1995)

KARASAR, N., 1984

Bilimsel Aratrma Yntemleri. Hacettepe Ta Kitaplk Ltd.ti.,

Ankara,

302

KAUFMAN A. S. &. LCHTENBERGER. E.O.,2005

Assessing Adolesecent and Adult ntelligence. 3. Edition. New Jersey John Wiley and Sons, Inc.

KETH, T., Z., KRANZLER, J., H., What Does the Cognitive Assessment System FLANAGAN, D. P., 2001 (CAS) Measure? Joint Confirmatory Factor Analysis of the CAS and the WoodcockJohnson Tests of Cognitive stanbul i (3rd Edition)., School Psychology Review, 02796015, 2001, Vol. 30, Issue 1 KILI, B.,G.,2002 Ynetici levler Ve Dikkat Srelerine likin Kuramsal Modeller Ve Nroanatomi Klinik Psikiyatri 2002;5:105-110 Dikkat Eksiklii Hiperaktivite Bozukluunun Zeka Testlerinden ve lgili Dier Nropsikolojik Aralardan Yordanabilirlii Klinik Psikiyatri 2004;7 s:139-152
Fundamentals Of Human Neuropsychology New York, N.Y.:W.H. Freeman.

KR,N., KARAKA, S, 2004

KOLB, B., WHSHAW. I., Q., 1996

KORKMAZLAR, . 1994.

zel renme Bozukluu. stanbul: Ta Ofset Tpda Ruhbilim. 2. Bask. stanbul Ta Matbaas
Independent confirmatory factor analysis of the Cognitive Assessment System (CAS): What does the CAS measure?, School Psychology Review, 02796015, 1999, Vol. 28, Issue 1.http://search.epnet.com Mathematical Learning Difficulties and PASS Cognitive Processes, Journal of Learning Disabilities, 36: 574-582. http://search.epnet.com Grsel-Uzaysal Yeteneklerin Bileenleri Klinik Psikiyatri 2002;5:120-125

KKNEL, .&ZUURLU K.,1983

KRANZLER, J H.& KETH, T.,Z., 1999

KROESBERGEN, H. E., VAN LUIT, E. H. & NAGLIERI, J. A., 2003

KURT M.,2002

Lurias Theory of Brain Functioning: A Model LANGUIS, M., L.,MLLER D., C., for Research in Cognitive Psychology 1992 Educational Psychologist, 27 (4) 493-511

303

LEZAK, M. D., 1995

Neuropsychological Assessment, 3. Ed. New York: Oxford Unversity Pres.

Attention And Pattern Recognition, Great Britain. Routledge The Functional Organization Of The Brain. Scientific American, 222(3), 66-78.)

LUND, N., 2001 LURA, A.R. ,1970 MACINTOSH N.J. 1998

IQ and Human Intelligence. University Pres , New York

Oxford

Standardized Tests n Education New MEHRENS, W.A., LEHMANN, I.J., York: Holt, Rinehart And Winston. 1975
MERRTT, P., HRSHMAN, E. VE DERLER, 2007 Evidence For Gender Differences n Visual Selective Attention. Personality And Individual Differences 43 (2007) 597609 Some Basic Principles Of Neuropsychological Assessment In J. R. Crawford, D. M. Parker, W. W. Mckinlay (Ed) A Handbook Of Neuropsychological Assessment (p. 9-13) Hove, UK ; Hillsdale, USA : L. Erlbaum Associates

MLLER, E,1992

NAGLIERI, J. A. & DAS, J. P., 1997

Cognitive Assessment System Administration and Scoring Manual, Itasca, Illinois: Riverside Publishing. Cognitive Assessment System Interpretive Itasca, Illinois: Riverside Handbook. Publishing.
How Valid is The PASS Theory and CAS? School Psychology Review, 1999, Vol. 28 Issue 1, p145, 16p, 6 charts. 3 graphs. http://search.epnet.com

NAGLIERI, J. A. & DAS, J. P., 1997

NAGLIERI, J. A., 1999

NAGLIERI, J. A., 1999 NAGLIERI, J. A., 2001

Essentials of CAS Assessment. Wiley&Sons, Inc. New York

John

Understanding Intelligence, Giftedness and Creativity Using the PASS Theory. Roeper Review , Arp 2001, Vol. 23 Issue 3, p151, 6p, 1 chart. http://search.epnet.com Understanding Intelligence, Giftedness and Creativity Using the PASS Theory. Roeper Review , Arp 2001, Vol. 23 Issue 3, p151, 6p, 1 chart. http://search.epnet.com

NAGLIERI, J. A., 2001

304

NAGLIERI, J., A., DAS, J.P., 1990

Planning, Attention, Simultaneous, And Successive Cognitive Processes As A Model For Assessment., School Psychology Review, 02796015, 1990, Vol. 19, Issue 4.http://search.epnet.com Current Advances In Assessment And Intervention For Children With Learning Disabilities. Advances In Learning And Behavioral Disabilities Volume 16 , 2003, Pages 163-190. http://search.epnet.com

NAGLIERI, J.A, 2003

NAGLER, J. A., & ROJAHN, J. Evaluation of African-American and White (2001). Children in Special Education Programs for Children With Mental Retardation Using the WISC-III and Cognitive Assessment System. American Journal of Mental Retardation, 106, 359-367. http://search.epnet.com NAGLER, J.A & ROJAHN, J., 2001 Gender Differences in Planning, Attention, Simultaneus,and Successive (PASS) Cognitive Processes and Achievement. Journal of Educational Psychology Vol: 3 No: 2 430-437

Performance of Children With Attention NAGLER, J.A., GOLDSTEN, S. Deficit Hyperactivity Disorder and VE DERLER, 2003 Anxiety/Depression on The WISC-III and Cognitive Assessment System (CAS). Journal of Psychoeducational Asessment 2003, 21, 32-42). NAGLER, J.A.,1989 A Cognitive Processing Theory For The Measurement of Intelligence. Educational Psychologist; 24(2), 185-206, The Cognitive System In Dawn P. Flanagan ve Patti L. Harrison (Ed) Contemporary Intellectual Assessment, Theories, Tests And Issues, (p:441-460) Second Edition New York: Guilford Publications Mathematics instruction and PASS cognitive processes: An intervention study Journal of Learning Disabilities; 30, 5; Academic Research Library pg. 513 Planning, Sucessive Attention, Simultaneous and Theory and the Cognitive
305

NAGLER, J.A.,2005

NAGLER, J.A; GOTTLNG, S.H.,1997

NAGLER,1997

Asessment System: A NewTheory-Based Measure of Intelligence n P. D. Flanagan, J. L. Genshaft, & P. L., Harrison, (Ed) Contemporary Intellectual Assessment / Theories, Tests and Issues,(p:247-267) New York: The Guilford Press OKEN B.S., SALNSKY, ELSAS, S.M., 2006 M.C. Vigilance, Alertness, Or Sustained Attention: Physiological Basis And Measurement. Clinical Neurophysiology 117 (2006) 1885 1901 lkretim rencilerinin Bilgisayar Deneyimleri ile Uzamsal Dnme ve Geometri Baarlar Arasndaki liki. The Turkish Online Journal of Educational Technology TOJET October 2003 ISSN: 1303-6521 Volume 2, Issue 4, Article 13 Nropsikolojik Testler ve Nropsikolojik Deerlendirme, Trk Psikoloji Dergisi, 9: 33-44.

OLKUN S. & ALTUN A., 2003

KTEM, ., 1994

NER, N., 1997

Trkiyede Kullanlan Psikolojik Testler: Bir Bavuru Kayna (3.basm). stanbul: Boazii niversitesi Yaynlar. Psikolojik Testler. Ankara: Yeni Dou Matbaas.
ki Kere Farkl: stn Yetenekli Olan ocuklarda zel renme Gl Sorunlar, Yer ald eser A. Kulakszolu, A. E. Bilgili ve M. R. irin (Ed.), I. Trkiye stn Yetenekli ocuklar Kongresi Bildiriler Kitab (333 347). stanbul: ocuk Vakf Yaynlar. M. & zel Eitime Muhta ocuklar. II. Bask, Ankara: Karatepe Yaynlar. Intelligence Theories on Gifted Education. Roeper Review, 02783193, Apr2001, Vol. 23, Issue 3. http://search.epnet.com

ZGVEN, .E., 1989 ZKARDE, O., 2004

ZSOY, Y., ZYREK, ERPEK, S. (1989) PLUCKER, J., A., 2001

Separating Planning and Attention Evidential PUHAN G., DAS J. P. & NAGLER and Consequential Validity Canadian J. A., 2005 Journal of School Psychology Volume 20 Number December 2005, 75-83

306

RICHARDSON, K.,1991 SATTLER, J. M., 1988

Understanding ntelligence. Milton Keynes. Philadelphia. Open University Pres. Assessment of Children, USA: San Diego State University Weshler ocuklar in Zeka lei (WISCR) Trk Standartizasyonu. Ankara:Milli Eitim Basmevi Assessment and Testing. An Introduction. London:George Allen and Unwin Ltd.

SAVAIR, I. & AHN, N. 1988

SCHOFELD, H., 1972

Differences in Young Childrens IQs on the SELLERS A. H. VE GUYRKE W J. Wechsler Preschool and Primary Scale of 2002 IntelligenceRevised as a Function of Stratification Variables. Applied Neuropsychology, Vol. 9, No. 2, 6573 SHARMA, S., 1996

Applied Multivariate Techniques, New York:John Wiley&Sons Inc.

Gifted Children with Learning Disabilities, In N. Colangelo ve G. Davis (Ed.), Handbook of Gifted Education, (p: 533 543). Boston: Allyn and Bacon.

SILVERMAN, L. K., 2003

SOLSO, R.,L., 1979

Cognitive Psychology, Harcourt Jovanovich, Inc. New York,

Brace

STERNBERG, J,1997

The Triarchic Theory of Intelligence n P. D. Flanagan, J. L. Genshaft, & P. L., Harrison, (Ed) Contemporary Intellectual Assessment / Theories, Tests and Issues,(p:92-104) New York: The Guilford Press Metaphors of Mind Conceptions of the Nature of Intelligence. Cambridge University Pres. United Kingtom.
North American Approaches to Intelligence In R. J. Sternberg (Ed.), International Handbook of Intelligence, (411 444). Cambridge, UK: Cambridge University Pres.

STERNBERG, R. J., 1990

STERNBERG, R. J., 2004

Human Abilities. Annuel STERNBERG,R.J.&KAUFMAN,J.C. Psychology, 49, p: 479-502 (1998)

Review

Of

307

SUNGUR, N., 1997

Yaratc Dnce, kinci Bask, Yaynevi, Ynetim Dizisi: 6, stanbul,

Evrim

SNBL, A. M. (2004).

Dnce Stilleri leinin Geerlilik ve Gvenirlilii Eitim ve Bilim. Cilt 29, say, 132, s:25-42 Beynin Gizemi, Bilim ve Teknik Dergisi, Eyll 2003 Bilisel Deerlendirme Sisteminin (CAS) Dokuz Ya Grubu iin n Norm almas ve stn Zekallar ve Yeteneklilerin Bilisel Deerlendirilmesi, Yaynlanmam doktora tezi, stanbul niversitesi, stanbul. Giftedness and Learning Disabilities.In L. H. Fox & L. Brody & D.Tobin (Ed). LearningDisabled Gifted Children, (p. 11-36). Baltimore: University Park Pres.

ENEL, F., 2003 ENEL, F., 2006

TANNENBAUM, A. J. & BALDWN, L. J. (1983).

TAVANCIL, E., 2002

Tutumlarn llmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara:Nobel Yayn No: 399 Eitimde lme ve Deerlendirme.6. Bask Ankara: Yarg Yaynlar
The Early History Of Intelligence Testing n P. D. Flanagan, J. L. Genshaft, & P. L., Harrison, (Ed) Contemporary Intellectual Assessment / Theories, Tests and Issues,(p:3-16) New York: The Guilford Press.

TEKN H. 1991. THORNDKE, R.M., 1997

LGEN, G. VE FDAN, E, 1989.

ocuk Geliimi, Beinci Bask, stanbul: Milli Eitim Bakanl Yaynlar 57,

VOLKER M., A., LOPATA C, & Assessment Of Chldren Wth Intellectual COOK-COTTONE C., 2006 Gftedness And Readng Dsabltes Psychology In The Schools, Vol. 43(8), WATTERS, J. J. & ENGLSH, L. S. Childrens Application Of Simultaneous And Successive Processing n nductive And ,1995 Deductive Reasoning Problems: Implications For Developing Scientific Reasoning. Journal Of Research n Science Teaching, 32(7),699-714.

308

WOLFE, M.E., 2004

Executve Functon Processes: Inhbton, Workng Memory, Plannng And Attenton In Chldren And Youth Wth Attenton Defct Hyperactvty Dsorder A Dissertation For The Degree Of Doctor Of Phlosophy Texas A&M University

YEKOVCH, F., R. 1994

Current Issues in Research on Intelligence. ERIC Document Reproduction Service No. ED385605. ERIC/AE Digest. [http://ericae.net/db/edo/ED385605.htm]

309

EK I KSEL BLG FORMU

Sayn Veli, Vereceiniz cevaplar gizli tutulacak ve bilimsel amalar iin

kullanlacandan tm sorular itenlikle yantlamanz bekliyorum. Bu sorular yantlarken sizin durumunuz iin en uygun olan seenein karsndaki iareti koyunuz. Gstereceiniz ilgi ve tm yardmlarnz iin teekkr ederiz. zeyir OURLU
1) ocuun ad soyad: 9) Evdeki kii says? a) b) ekirdek aile(anne-baba ve
ocuklar)

iine

2) ocuun doum tarihi: gn/ay./19. 3) ocuun cinsiyeti: a) Kz a) Erkek Eitim kurumunun ad:

Kalabalk aile(anne-baba, ocuklar ve dier yetikinler)

10) Annenin u andaki ya? a) b) c) 11) Annenin ya? a) b) c) 12) Anne? a) b) almyor alyor 20 ya ve ncesi 21-30 ya 31 ya ve st 20-30 ya aras 31-40 ya aras 41 ya ve st ocuun doumundaki

4)

5) ocuun devam ettii eitim kurumu a) b) c) 6) ocuk zel Devlet Dier (Belirtiniz) herhangi bir okul ncesi

kurumundan yararland m? a) b) 7) Evet Hayr

Cevap Evet ise yararlanma sresi? a) b) c) Bir yl ki yl yl ve st

13) Annenin eitim durumu? a) b) c) d) e) f) g) h) Okur-Yazar lkokul Ortaokul Lise Yksek Okul niversite Y. Lisans Doktora

8)

ocuun ka kardei var? a) b) c) Tek ocuk Bir kardei var ki ve daha fazla sayda kardei var

14) Babann ya?

310

a) b) c)

20-30 ya aras 31-40 ya aras 41 ya ve st

a) b) c) d) e)

Dk (500 YTL ye kadar) Ortann altnda(501-1500

YTL aras)

15) Babann eitim durumu? a) b) c) d) e) f) g) h) Okur-Yazar lkokul Ortaokul Lise Yksek Okul niversite Y. Lisans Doktora

Orta(1501-3000 YTL aras) Ortann st(3001-5000 YTL

aras)

Yksek(5001 ve st)

17) ocuunuzun okul baars? a) b) c) d) ok iyi yi Orta Zayf

16) Ailenin aylk toplam geliri (YTL)?

EK II ZN DLEKES