CARNOT EVRM Yoktan enerji retmek iin yaplan almalarn baarszlkla sonulanmas termodinamiin birinci yasasnn domasna neden

olmutur. Termodinamiin birinci yasas enerjinin nicelii ile ilgilidir. Termodinamiin I. ve II. Yasalar sadece kapal sistemlerde geerlidir. Kapal sistemler d evre ile enerji, bilgi ve malzeme alveriinde bulunmazlar. Evren de bir kapal sistemdir. I. yasa evrendeki toplam enerjinin sabit olduunu ve enerjinin yok edilemeyeceini syler. Dier bir tanmlama ile enerjinin korunumu yasas olarak da bilinir. Bu yasaya gre enerji deiik formlarda bulunabilir. Is da bir enerji formudur. Radyasyon enerjisi, kimyasal enerji, mekanik enerji, elektrik enerjisi vb. dier enerji formlarna rnek olarak saylabilir. Saylan enerji eitleri yine I. yasaya gre birbirlerine dntrlebilir. Hibir kaynak kullanmadan enerji retecek bir makine yoktur. Birok enerji formu kaypsz olarak s enerjisine dnrken, s enerjisinin dardan destek olmakszn, rnein mekanik enerjiye kaypsz olarak dnm mmkn deildir. Kaypsz olarak enerji dnm tersinir (reversible) sre olarak adlandrlr. Potansiyel, kinetik, kimyasal ve nkleer enerjiler kendiliinden sya dnt halde, s hibir koulda kendiliinden dier enerji trlerine dnmemektedir. Isnn tmnn ie dntrlebilmesi iin yaplan almalarn baarszlkla sonulandrlmas termodinamiin ikinci yasasnn domasna neden olmutur. II. yasaya gre tm doal ve teknik enerji dnm sreleri tersinmezdir ve bu srelerin yn hep olasl yksek olan duruma dorudur. Enerji farklarnn azald ve ortadan kalkt durum olas durumdur. Is enerjisi hibir zaman tmyle bir dier enerji formuna, rnein mekanik enerjiye, dnmez. Is enerjisinin bir ksm i retme yeteneinden yoksun kalr ama enerji I. yasaya gre yok edilemez. Bunun anlam; Kapal sistemlerde s enerjisi hibir zaman tmyle dier bir enerji formuna (rnein mekanik enerjiye) dnmez. Is enerjisi, scakl yksek olan cisimlerden dk olanlara doru akar. Bu sre tersinmezdir. Yani dardan yardm

olmadan, dk scaklktaki cisimden yksek scaklktaki cisme s aktarmak mmkn olmaz. Scakl her tarafnda ayn olan bir s deposundan s alarak darya i vermek zere srekli olarak alan bir makinann yaplamayaca, makinaya gelen snn yalnzca bir ksmn ie dntrmek iin ise daha dk scaklkta ikinci bir s deposuna gerek olduu anlalmtr. 19. yzylda Nicolas Carnot adl bir bilim adam tm s makinalarnn temel evrimi olan bir termodinamik evrim tasarlamtr. Carnot evrimi s kayb olmadan alan dnml bir s makinesinin genleme ve sktrma dngsdr. Gazlarn genlemesi ve sktrlmas gibi termodinamik prosesler, termodinamik yasalarndaki deikenlerin deerlerini deitirir. Gazn yapt i ve s transferi, gazn balang ve son durumlarna baldr. Termodinamiin birinci yasas, s enerjisinin mekanik enerjiye dnmesine izin verir. Bununla birlikte, s enerjisinin mekanik enerjiye dnebilmesi iin s makinas adl bir alet gelitirilmitir. Bu alet s enerjisini mekanik enerjiye eviren geri dnml bir prosestir. Absorplanan s enerjisinin bir ksm mekanik enerjiye dntrlebilir.

Scaklklar Th veTl (Tl<Th) olan iki s deposu arasnda darya i vermek zere alan ve i makinas da denilen bir Carnot makinas ematik olarak gsterilmitir. makinas ile ters ynde alan Carnot makinasna s pompas denir. Ortamdan i alarak alan s pompas dk scaklktaki depodan s alarak yksek scaklktaki depoya s aktarmaktadr. makinas yksek scaklktaki s deposu iin soutucu,

dk scaklktaki s deposu iin ise stc ilevindedir. Carnot makinas stc ve soutucu olarak kullanlabilmektedir.

Carnot Dngs

Bu dngde a ve b haleri arasnda izotermik ve tersinir olarak genleen gaz, b ile c halleri arasnda adyabatik ve tersinir olarak genleir. Daha sonra c ile d halleri arasnda izotermik ve tersinir olarak sktrlan gaz, d ile a halleri arasnda ise adyabatik ve tersinir olarak sktrlarak ilk hale dnlmektedir. Bylece 4 basamak zerinden dng tamamlanmaktadr. Dng saat ynnde ilerler ve darya i verecek ekildedir. Herbir basamaktaki olaylar tersinir olduundan, dngnn tm de tersinirdir. Tersinir alan herhangi bir Carnot evrimi iin termodinamiin birinci ve ikinci yasalarndan srayla, dU = q1 + q2 + w = 0 dS = q1/ T1 + q2/ T2 = 0 eitlikleri yazlabilir. q = qab + qcd w = wab + wbc + wcd + wda

lk olarak, 1. durumda gaz yksek scaklk, yksek basn ve dk hacimdedir. (1) ZOTERMAL GENLEME; kaynaktan silindire s eklenir. Sabit scaklkta, Piston V1den V2ye hareket eder. (P1,V1)(P2,V2)

lk proses izotermal genleme prosesidir. Scaklk sabit kalr fakat hacim artar. Bas der. Birinci durumdan ikinci duruma geilirken kaynaktan gaza doru bir s transferi gerekleir. U=q + w U12= q12 + w12 = 0 (T sabit) q12 = q2= nRT2 ln (V2/V1) W12= -nRT2 ln(V2/V1) H12 = U12 + (P.V) = U12 + (P2V2 P1V1) = 0 (ideal gaz) q2/T2 = nRln (V2/V1) = S12 (2) s kayna uzaklatrlr. ADYABATK GENLEME, hacim V3e ulancaya kadar devam eder. (P2,V2)(P3,V3) q12 = -w12

 kinci proses adyabatik genleme prosesidir. Adiabatik proses boyunca s transferi gereklemez. Basn der. Scaklk azalr ve hacmin artmasyla gaz genleir. kinci durundan nc duruma geerken s transferi olmaz. q23 = 0 (adyabatik) w23 = nCv (T1-T2) = -nCv (T2-T1) U23 = w23 = nCv (T1-T2) = -nCv (T2-T1) H23 = nCp (T1- T2) = -nCp (T2-T1) S23= q23/T = 0/T= 0 (3) Gazn ZOTERMAL SIKITIRILMASINDA pistondaki sistem ile i yaplr. Scaklk sabittir. (P3,V3)(P4,V4)

nc proses izotermal sktrma prosesidir. Gaz basnc artar. Scaklk sabit kalr fakat hacim azalr. nc durumdan drdnc duruma geerken gazdan s kaynana s transferi olur. U34= q34+ w34 = 0 (ideal gaz) q34 = -w34

w34 = -nRT1 ln(V4/V3) = nRT1 ln(V2/V1) q34 = q1 = nRT1 ln(V4/V3) = -nRT1 ln(V2/V1) H34 = U34 + (P.V) = U34 + (P4V4 P3V3) = 0 (ideal gaz) S34 = q1/T1 = nR ln(V4/V3) = - nR ln(V2/V1)

(4) s kayna uzaklatrlr. Gaz sktrlr. ADYABATK SIKITIRMA hacim V1e ulancaya kadar devam eder. (P4,V4)(P1,V1)

Drdnc proses adyabatik sktrma prosesidir. Gaz basnc azalr. Scaklk artar ve sktrlan gazn hacmi azalr. Drdnc durumdan birinci duruma geerken s transferi olmaz. w41= nCv (T2-T1) q41= 0 (adyabatik)

U41= w41= nCv (T2-T1) H41= nCp (T2-T1) S41 = q41/T= 0/T= 0 Drdnc prosesin sonunda, gaz kendi orijinal durumuna geri dner. evrim boyunca, gaz tarafndan i retilir. Termodinamiin birinci yasasna gre, retilen iin miktar proses boyunca transfer edilen net sya eittir. W = q1 q2 Dngde btn basamaklardaki nicelikler toplanrsa; dw= w = w12+w23+w34+w412

w = -nRT2 ln(V2/V1)- nCv (T2-T1)+ nRT1 ln(V2/V1)+ nCv (T2-T1) w = -nR (T2-T1) ln(V2/V1)

dq = q12+q23+q34+q41

 dq = nRT2 ln(V2/V1)+ 0 nRT1 ln(V2/V1)+ 0 dq = nR(T2-T1) ln(V2/V1) dU = dq - dw = U12+ U23+ U34+ U41= 0

dU= 0 nCv (T2-T1) + 0 + nCv (T2-T1) = 0 dH = H12+ H23+ H34+ H41= 0

dH = 0 nCp (T2-T1) + 0 + nCp (T2-T1) = 0 dS = dqtr/T = q2/T2+ q1/T1 = nRln(V2/V1) nRln(V2/V1) = 0

ve s alverilerinin Carnot dngs boyunca toplamlar sfrdan farkl fakat ters iaretle birbirlerine eittirler. Termodinamiin birinci yasasna gre, Carnot dngs iin i enerji deiimi sfrdr. ve s hal fonksiyonu olmadklarndan Carnot dngs boyunca deiimleri sfrdan farkl, i enerji, entalpi ve entropi ise hal fonksiyonu olduklarndan deiimleri sfrdr.