PLC İle Motor Kontrolü

T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
ELEKTRK ELEKTRONK TEKNOLOJS
PLC LE MOTOR KONTROL
ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ............................................................................................................... ii GR ..................................................................................................................................1 RENME FAALYET1.................................................................................................3 1. DJTAL GR IKI MODLLER.............................................................................3 1.1. PLCnin Giri k Saysnn Arttrlmas Gereken Durumlar ...................................3 1.2. Dijital Giri k Modllerinin Yaps ve zellikleri ................................................4 1.3. Dijital Giri k Modllerinin PLC ve evre Elemanlar ile Balants ...................6 UYGULAMA FAALYET.............................................................................................7 LME VE DEERLENDRME .................................................................................25 RENME FAALYET2...............................................................................................26 2. MOTORLU SSTEMLERN PLC LE KONTROL.....................................................26 2.1. Uygulamalar ...........................................................................................................26 2.1.1. Bir Asenkron Motorun leri Geri, Yldz / gen, Dinamik Frenlemeli Olarak altrlmas .............................................................................................................26 2.1.2. DC Motorun Devir Yn Deiimli altrlmas ............................................33 2.1.3. Drt Adet Asenkron Motorun alma stei Belirtilerek altrlmas ............39 2.1.4. Drt Adet 1~niversal Motorun Sras ile Periyodik Olarak altrlmas........49 LME VE DEERLENDRME .................................................................................57 RENME FAALYET3...............................................................................................58 3. PLC PROGRAMINI YAPMAK.....................................................................................58 3.1. Uygulamalar ...........................................................................................................58 3.1.1. lave Giri k Modl Kullanlarak Yaplan Motorlu Sistem alma Uygulamas ...............................................................................................................58 3.1.2. Motorlar ile altrlan Sistemin Tasarm ve Uygulamas ................................68 LME VE DEERLENDRME .................................................................................75 MODL DEERLENDRME...........................................................................................76 CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................78 KAYNAKA ....................................................................................................................79
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 523 EO 0024 Elektrik Elektronik Teknolojisi Otomasyon Sistemleri PLC le Motor Kontrol eitli motor ve motorlardan olumu sistemlere, PLC ile kontrol edebilme bilgi ve becerilerinin kazandrld renme materyalidir. 40/32 Operatr Panelleri modln tamamlam olmak. Motorlarn PLC ile kontroln yapmak. Genel Ama Gerekli ortam salandnda PLC kullanarak motor ya da motorlarn kontrollerini hatasz olarak yapabileceksiniz. Amalar MODLN AMACI 1. Motorun alma ekline uygun PLC ve donanm elemanlarn doru olarak tespit edebileceksiniz. 2. Motorun alma eklini salayan PLC programn hatasz hazrlayabileceksiniz. 3. Motorun alma eklini salayan devre elemanlar ve PLC balantlarn doru olarak yapabileceksiniz.
ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI
PLC kataloglar, otomasyon malzeme kataloglar, PLC deney seti, bilgisayar, PLC haberleme kablosu, PLC giri k donanmlar, el takmlar.
LME VE DEERLENDRME
Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmeniniz modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.
ii
GR GR
Sevgili renci, Son yllarda endstride PLC kullanmna olan talebin hzla artmasnn nedenleri, PLC nin zellikle fabrikalarda otomasyon, asansr tesisatlar, otomatik paketleme, tama band sistemlerinde, doldurma sistemlerinde ve daha birok alanda retimi destekleyen ve verim artnn yan sra rn maliyetinin minimuma ekilmesidir. Tm bu sistemlerin ortak zellikleri sistemin temel elemanlarnn motorlar olmasdr. Motor kontrol devrelerinde rle, entegre (IC) kullanmn bunlarn avantaj ve dezavantaj gibi zelliklerini biliyoruz. Kontrol devresi ister rlelerle isterse entegrelerle yaplm olsun baka bir kumanda devresinin yapm iin devre balantlarnn yeniden yaplmas gerekir. Ancak PLC kullanlan sistemlerde bu durumun minimum dzeyde olmas daha karmak kontrol devrelerinin kurulmas birok avantaj beraberinde getirmitir. PLC sistemlerinin gelitirmeleri ile otomatik kontrol sistemlerinde hz, kontrol, gvenlik, rn kalitesi yan sra, yeni bir rn imali iin kumanda devrelerinin yeniden oluturulmas montaj ve balantlar yerine sadece PLC programlama ile giderilmesi ok byk bir avantaj salamtr. Bu da PLC tabanl kontrol sistemlerinin endstriyel otomasyon, devrelerinden vazgeilmez bir sistem olarak kullanlmasn ve her geen gn yeni zellikler ile gncelletirilmesi gereini dourmutur. Bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler ile endstride youn olarak kullanlan motorlu sistemlerin tasarlanmasn ve PLC ile programlanmasn gerekletirebileceksiniz.
RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Temel elemanlar motorlar olan sistemlerin PLC ile programlanmasnda, ok sayda giri ve k elemannn kullanlmas gerekebilir. Bu eitim faaliyeti sonunda sistemin gerektirdii dijital giri k (I/O) modllerini seebilecek ve asenkron motorlarn temel yol verme ekilllerini PLC ile programlayp kontrol edebileceksiniz
ARATIRMA
Dijital giri k (I/O) modlleri hakknda bilgi toplaynz. Ayrca 3~asenkron motorlarn temel yol verme ekillerini aratrnz.
1. DJTAL GR IKI MODLLER

1.1. PLCnin Giri k Saysnn Arttrlmas Gereken Durumlar
Proje tasarmlarnda, PLCnin giri ya da k saysnn yetersiz kald durumlarda geniletme modl kullanlarak giri k saylar arttrlabilir. Uygulama gereksinimlerinizi karlamak zere, S7200 ailesi pek ok deiik genileme modlleri iermektedir. Bu genileme modllerini S7200 CPU nun ilevlerini arttrmak iin kullanabilirsiniz. Deiik sayda giri k genileme ilemlerinde ihtiyacn giderilmesi iin bir ok seenek bulunmaktadr. Giri ve k genileme modlleri ayr ayr retilebilecei gibi hem giri hem de k saysnn artrlma ilemi tek bir modllede mmkndr. EM223 genileme modl buna bir rnek olarak verilebilir. Giri ve k iin ayr ayr genileme modllerin kullanlmas yerine tek bir geniletme modl kullanlarak hem maliyetten hem de alandan tasarruf salanm olur.
Resim 1.1: EM 223 DC/RELAY Genileme modl
Resim 1.2: EM 221 DC Genileme modl
Resim 1.3: EM 222 RELAY genileme modl
1.2. Dijital Giri k Modllerinin Yaps ve zellikleri
Tablo 1.1: Dijital genileme modllerinin zellikleri
Tablo 1.2: Dijital genileme modl giri zellikleri
Tablo 1.3: Dijital genileme modl k zellikleri
1.3. Dijital Giri k Modllerinin PLC ve evre Elemanlar ile Balants

Genileme modlleri PLCye bir konnektr yardm ile balanr. Balant yaplan her modl kendinden bir nceki modln adresleme rakamn takip eder. (rn: I0.0---I1.0 vb.)
ekil 1.1: Genileme modllerinin PLC ve kendi aralarndaki balantlar
ekil 1.2de bir PLCye balanan genileme modllerinin balantnn yaplaca bara zerindeki durumlar grlmektedir. PLC ve genileme modlleri arasnda minimum 25mm mesafenin korunmas gerekmektedir.
ekil 1.2: PLCye balanan genileme modllerinin bara zerindeki durumu
Aada eitli dijital giri ve k modllerinin balant emalar grlmektedir.
ekil 1.3: Dijital giri ve k modllerinin balantlar
UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Bu uygulama faaliyetleri, alternatif akm motorlarndaki temel yol verme ekillerinin PLC ile kontrol edilmesine ait ileri kapsamaktadr. Toplam 4 (drt) uygulama iinden olumaktadr. UYGULAMA 1: Asenkron motorun ar akm rlesi ile altrlarak almann sinyalizasyon ile gsterilmesi. 3bir asenkron motor START butonu ile srekli altrlacaktr. Motor STOP butonuna basldnda duracaktr. Ayrca motor ar akm rlesi ile korunacaktr. Motor dururken krmz, alrken yeil, ar akm rlesi koruma yapp devreyi atnda ise sar lamba ile sinyalizasyon salanacaktr. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
lem Basamaklar
Asenkron motorun alma ekline gre ihtiya duyulan giri k saysn tesbit ediniz ve PLC ile dier donanmlar seiniz. Program admlarn belirleyiniz ve sitemin ak emasn kartnz. Probleminin kumanda ve g devresini iziniz. Elektrik emasnn, ladder diyagram kullanarak PLC programn yapnz. Yapm olduunuz simlasyonunu yapnz. PLC cihazna giri elemanlarn balaynz. programn k
neriler
Sistemde kullanlacak giri ve k elemanlarnn zelliklerini kataloglardan aratrnz. Devreye uygulanacak gerilime uygun elemanlar seiniz. Eer programda zamanlayc veya sayclar var ise bu elemanlara ait ak diyagramlarn da gstermelisiniz.
PLC programlama teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz. Simlasyonda PLCnin bilgisayarnza bal konumda olmas gerektiini unutmaynz. Devre elemanlarnn balant ularn, PLC cihaz giri k terminallerinin uygun blmlerine balaynz. Sistem besleme gerilimini ilgili yere dikkatli olarak balaynz. k elemanlarnn ekecei akm deerleri PLCnin karlayaca k akmndan yksek ise bir rle kart ya da solid state rleler ile klar srnz. Sistemin almas srasnda, emniyetiniz iin gerekli gvenlik nlemlerini almay unutmaynz.
ve
PLCyi Run konumuna sistemi altrnz.
alarak
Kullanlan Malzeme Listesi Malzemenin ad PLC cihaz 3 Asenkron Motor Kontaktr Sinyal lambas Start butonu Ar akm rlesi AC g kayna DC g kayna Balant kablolar Adedi 1 1 1 3 3 1 1 1 Malzemenin zellikleri S7-200 / CPU-222 A.A 3 ayr renk Ani temasl AC, 0-220 V, 5A DC, 0-24 V, 5A Deiik uzunlukta
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Tablo 1.4: Malzeme listesi
Sitemin Ak emas
ekil 1.4: Ak emas
Kumanda ve G Devresi
ekil 1.5: Kumanda ve g devresi
Sistemin PLC program Ladder ve STL yntemiyle, aadaki gibi yaplr. LADDER STL
NETWORK 1 LDN I0.2 AN I0.0 LD I0.1 O Q0.0 ALD = Q0.0 NETWORK 2 LDN Q0.0 = Q0.1
ekil 1.6.1: Ladder diyagram
NETWORK 3 LD Q0.0 = Q0.2
NETWORK 4 LD I0.2 = Q0.3

PLC Cihazna Giri ve k Elemanlarnn Balants
Devrede kullanlan giri ve k elemanlarnn PLCye balants ekil 1.7deki gibi olmaldr.
PLC Giri ve klar I 0.0 Stop Butonu I 0.1 Start Butonu I 0.2 AA Butonu Q 0.0 M Kontaktr Q 0.1 K Lambas Q 0.2 Y Lambas Q 0.3 S Lambas
Tablo 1.5 : PLC giri ve iki elemanlari
ekil 1.7: PLC giri ve k elemanlarnn balants
10
UYGULAMA 2: leri-Geri alan Asenkron Motora ki Kademeli Oto Trafosu ile Yol Verilmesi. 3bir asenkron motor ileri ve geri ynde altrlacaktr. Motor STOP butonuna basldnda duracaktr. Motorun her iki ynde almasna iki kademeli oto trafosu yardmyla yol verilerek devam edecektir. Motor yol aldnda oto trafosu devre d kalacaktr. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
lem Basamaklar
neriler
Asenkron motorun alma ekline Sistemde kullanlacak giri ve k gre ihtiya duyulan giri k saysn elemanlarnn zelliklerini kataloglardan tesbit ediniz ve PLC ile dier aratrnz. Devreye uygulanacak gerilime donanmlar seiniz. uygun elemanlar seiniz. Program admlarn belirleyiniz ve Eer programda zamanlayc veya sitemin ak emasn kartnz. sayclar var ise bu elemanlara ait ak diyagramlarn da gstermelisiniz. Problemin kumanda ve g devresini iziniz. Elektrik emasnn, ladder diyagram PLC programlama teknikleri kullanarak PLC programn yapnz. kitabndaki ilgili blme baknz. Yapm olduunuz simlasyonunu yapnz. modl
progrann Simlasyonda PLCnin bilgisayarnza bal konumda olmas gerektiini unutmaynz. PLC cihazna giri ve k Devre elemanlarnn balant ularn, elemanlarn balaynz. PLC cihaz giri k terminallerinin uygun blmlerine balaynz. Sistem besleme gerilimini ilgili yere dikkatli olarak balaynz. Oto trafosunun devreye balanmasna dikkat ediniz. k elemanlarnn ekecei akm deerleri PLC nin karlayaca k akmndan yksek ise bir rle kart ya da solid state rleler ile klar srnz. PLC yi Run konumuna alarak sistemi Sistemin almas srasnda, emniyetiniz altrnz. iin gerekli gvenlik nlemlerini almay unutmaynz.
11
Kullanlan Malzeme Listesi Malzemenin ad PLC cihaz 3 Asenkron Motor Kontaktr Start butonu AC g kayna DC g kayna Balant kablolar Oto Trafosu Adedi 1 1 6 3 1 1 1 Malzemenin zellikleri S7-200 / CPU-222 A.A Ani temasl AC, 0-220 V, 5A DC, 0-24 V, 5A Deiik uzunlukta ki Kademeli 0-380 V.
1 2 3 4 5 6 7 8
Sistemin Ak emas
ekil 1.8: Ak emas
12
ekil 1.9: Kumanda devresi
13
ekil 1.10: G devresi
Sistemin PLC program Ladder ve STL yntemiyle, aadaki gibi yaplr.
Aklama: Bu problemin PLC program yaplrken oto trafosunun yol verme ilemini, ileri
ve geri ynde de ayn ekilde olduuna dikkat edilmelidir. Bu yzden PLC programn da iki paraya ayrmak daha kolay bir programlama salayacaktr. Programn Main ksmnda, ileri ve geri hareket, Subroutine_0 ksmnda ise ortak ilem oto trafosunun yol vermesi yer almaldr. 14
MAIN
LADDER
STL
NETWORK 1 LD I0.0 S Q0.0, 1 R Q0.1, 1
NETWORK 2 LD I0.2 R Q0.0, 1 R Q0.1, 1
NETWORK 3 LD I0.1 S Q0.1, 1 R Q0.0, 1
NETWORK 4 LD Q0.0 O Q0.1 CALL SBR_0
ekil 1.11: Ladder diyagram (MAIN)
15
SUBROUTNE_0
LADDER:
STL:
NETWORK 1 LD Q0.0 O Q0.1 LPS AN T38 = Q0.2 LRD AN T37 = Q0.3 LPP A T37 AN T38 = Q0.4 NETWORK 2 LD Q0.0 O Q0.1 TON T37, +50
NETWORK 3 LD T37 TON T38, +50
NETWORK 4 LD T38 = Q0.5

ekil 1.12: Ladder diyagram (SUBROUTNE_0)
16
PLC Cihazna Giri ve k Elemanlarn Balants
PLC Giri ve klar I 0.0 leri Butonu I 0.1 Geri Butonu I 0.2 Stop Butonu Q 0.0 leri Kontaktr Q 0.1 Geri Kontaktr Q 0.2 A Kontaktr Q 0.3 B Kontaktr Q 0.4 C Kontaktr Q 0.5 M Kontaktr
Tablo 1.7: PLC giri ve k elemanlar
17
UYGULAMA 3: Fazl leri-Geri alan Dahlender Motorun Dk ve Yksek Devirli Olarak altrlmas. 3bir dahlender motor leri ve geri ynde altrlacaktr. Motor STOP butonuna basldnda duracaktr. Motor her iki ynde almasna nce dk devir ile balayacak, bir sre sonra yksek devire geecektir. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
lem Basamaklar
Asenkron motorun alma ekline gre ihtiya duyulan giri k saysn tesbit ediniz ve PLC ile dier donanmlar seiniz. Program admlarn belirleyiniz ve sitemin ak emasn kartnz. Probleminin kumanda devresini iziniz. ve g
neriler
Elektrik emasnn, ladder diyagram kullanarak PLC programn yapnz. Yapm olduunuz simlasyonunu yapnz. PLC cihazna giri elemanlarn balaynz. progrann
PLC Programlama Teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz. Simlasyonda PLCnin bilgisayarnza bal konumda olmas gerektiini unutmaynz. Devre elemanlarnn balant ularn, PLC cihaz giri k terminallerinin uygun blmlerine balaynz. Sistem besleme gerilimini ilgili yere dikkatli olarak balaynz. Oto trafosunun devreye balanmasna dikkat ediniz. k elemanlarnn ekecei akm deerleri PLC nin karlayaca k akmndan yksek ise bir rle kart ya da solid state rleler ile klar srnz. Sistemin almas srasnda, emniyetiniz iin gerekli gvenlik nlemlerini almay unutmaynz.
ve
PLC yi Run konumuna alarak sistemi altrnz.
18
Kullanlan Malzeme Listesi Malzemenin ad PLC cihaz 3 Dahlender Motor Kontaktr Start butonu AC g kayna DC g kayna Balant kablolar Adedi 1 1 5 3 1 1 Malzemenin zellikleri S7-200 / CPU-222 A.A Ani temasl AC, 0-220 V, 5A DC, 0-24 V, 5A Deiik uzunlukta
1 2 3 4 5 6 7
Sistemin Ak emas
ekil 1.14: Ak emas
19
20
21
LADDER:
STL
NETWORK 1 LD I0.0 AN Q0.2 AN Q0.3 AN Q0.1 S Q0.0, 1 NETWORK 2 LD Q0.0 TON T37, +50
ekil 1.17.a: Ladder diyagram
22
LADDER
STL
NETWORK 3 LD T37 LPS AN Q0.0 S Q0.1, 1 LRD R Q0.0, 1 LPP S Q0.2, 1 NETWORK 4 LD I0.1 R Q0.1, 1 R Q0.2, 1 NETWORK 5 LD I0.2 AN Q0.0 AN Q0.1 AN Q0.4 S Q0.3, 1
NETWORK 6 LD Q0.3 TON T38, +50
ekil 1.17.b: Ladder diyagram
23
LADDER
STL NETWORK 7 LD T38 LPS AN Q0.3 S Q0.4, 1 LRD R Q0.3, 1 LPP S Q0.2, 1
NETWORK 8 LD I0.1 R Q0.4, 1 R Q0.2, 1
ekil 1.17.c: Ladder diyagram
PLC Giri ve klar I 0.0 leri Butonu I 0.1 Stop Butonu I 0.2 Geri Butonu Q 0.0 leri DD Q 0.1 leri YD Q 0.2 Kpr Kont. Q 0.3 Geri DD Q 0.4 Geri YD
24
LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aada bir ksm doru bir ksmda yanl olan cmleler verilmitir. Doru olanlarn bandaki parantez iine ( D ) , yanl olanlarn ( Y ) harfi yaznz. 1. (.....) Proje tasarmlarnda, PLCnin giri ya da k saysnn yetersiz kald durumlarda geniletme modl kullanlarak giri k saylar arttrlabilir. 2. (.....) Dijital giri ve k genileme hem giri hem de k saysnn artrlma ilemi tek bir modllede mmkn deildir. 3. (.....) Dijital giri ve k Genileme modllerinin, giri ve k adres numaralandrlmas rastgele yaplabilir. 4. (.....) Bir PLCnin ya da genileme modlnn klarna direkt olarak bir alc balanamaz. 5. (.....) 6. (.....) Genileme modllerinin, dijital ve analog olarak eitleri mevcuttur. Genileme modlleri PLCye bir konnektr yardm ile balanr.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz sorular var ise faaliyetin ilgili konusuna dnerek tekrar ediniz. Eer sorular doru cevaplamsanz bir sonraki faaliyete gemek iin retmeniniz ile iletiime geiniz.
25

AMA
Farkl iletme ortamlarnda, alternatif akm ya da doru akmla alan motorlu sistemlerini PLC ile programlayp kontrol edebileceksiniz.
ARATIRMA
Alternatif akm motorlarndaki dinamik frenlemenin nasl yapld ve nerelerde kullanldn aratrnz. Doru akm motorlarnn devir ynnn deitirilmesinin artlarn aratrnz. Ayrca bir fazl motorlarn, zellikle niversal motorlarn kumanda ekillerini ve gnlk hayatmzda kullanm alanlarn aratrnz.
2. MOTORLU SSTEMLERN PLC LE KONTROL

2.1. Uygulamalar
Bu uygulama faaliyetleri, alternatif akm ve doru akmda alan eitli motorlarn yer ald ve ierisinde birka farkl ilemin gerekletirildii problemlerin PLC ile kotrol edilmesini kapsamaktadr. Toplam 4 (drt) uygulama iinden olumaktadr.
2.1.1. Bir Asenkron Motorun leri Geri, Yldz / gen, Dinamik Frenlemeli Olarak altrlmas
3~ bir asenkron motor ileri ve geri ynde altrlacaktr. Her iki ynde de motora yldz/gen olarak yol verilecektir. Motor stop butonuna basldnda dinamik frenleme kullanlarak frenlenecektir. Belirlenen sre sonunda frenleme otomatik olarak son bulacaktr. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
26
lem Basamaklar Asenkron motorun alma ekline gre ihtiya duyulan giri k saysn tesbit ediniz ve PLC ile dier donanmlar seiniz. Program admlarn belirleyiniz ve sitemin ak emasn kartnz. Probleminin kumanda devresini iziniz. ve g
neriler Sistemde kullanlacak giri ve k elemanlarnn zelliklerini kataloglardan aratrnz. Devreye uygulanacak gerilime uygun elemanlar seiniz. Eer programda zamanlayc veya sayclar var ise bu elemanlara ait ak diyagramlarn da gstermelisiniz.
Elektrik emasnn, ladder diyagram kullanarak PLC programn yapnz. Yapm olduunuz simlasyonunu yapnz. PLC cihazna giri elemanlarn balaynz. progrann k
PLC Programlama Teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz. Simlasyonda PLCnin bilgisayarnza bal konumda olmas gerektiini unutmaynz. Devre elemanlarnn balant ularn, PLC cihaz giri k terminallerinin uygun blmlerine balaynz. Sistem besleme gerilimini ilgili yere dikkatli olarak balaynz. Yldz/gen yol verilen motor kalk annda yksek akm ekebileceinden ekecei akm deerleri PLC klarn rle kart ya da solid state rleler ile srnz. Dinamik frenlemede motor k ularnn yldz balanmas gerektiini unutmaynz. Aksi halde motor sarglar yanacaktr. Ayrca yldz kontaktr ile yaplacak balantda yksek akm ekilebileceinden, frenleme ile farkl bir yldz balant kontaktr kullanlmas daha emniyetli olacaktr. Sistemin almas srasnda, emniyetiniz iin gerekli gvenlik nlemlerini almay unutmaynz.
ve
27
Kullanlan Malzeme Listesi Malzemenin ad PLC cihaz 3 Asenkron Motor Kontaktr Start butonu AC g kayna DC g kayna Balant kablolar Adedi 1 1 5 3 1 1 Malzemenin zellikleri S7-200 / CPU-222 / yol verilebilir gte A.A Ani temasl AC, 0-220 V, 5A DC, 0-220 V, 5A ayarl Deiik uzunlukta
1 2 3 4 5 6 7
Sistemin Ak emas
ekil 2.1: Ak emas
28
29
ekil 2.3: G devresi
30
LADDER:
STL:
NETWORK 1 LD I0.0 AN M0.1 LD I0.1 NOT A M0.0 OLD = M0.0
NETWORK 2 LD I0.2 AN M0.0 LD I0.1 NOT A M0.1 OLD = M0.1 NETWORK 3 LD M0.0 AN Q0.4 = Q0.3
NETWORK 4 LD M0.1 AN Q0.3 = Q0.4 NETWORK 5 LD M0.0 O M0.1 AN Q0.1 AN T37 = Q0.0
ekil 2.4.a: Ladder diyagram
31
LADDER :
STL:
NETWORK 7 LD M0.0 O M0.1 AN Q0.0 A T37 = Q0.1
NETWORK 8 LD I0.1 S Q0.2, 1
NETWORK 10 LD T38 R Q0.2, 1

ekil 2.4.b: Ladder diyagram
32
PLC Giri ve klar I 0.0 leri Butonu I 0.1 Stop(DF) Butonu I 0.2 Geri Butonu Q 0.0 Yldz Kont. Q 0.1 gen Kont. Q 0.2 Din.Fren Kont. Q 0.3 leri Kont. Q 0.4 Geri Kont.
2.1.2. DC Motorun Devir Yn Deiimli altrlmas

Bir DC nt motor ileri ve geri ynde altrlacaktr. Her iki ynde de motora yol verme direnci ile yol verilecek, motor yol aldktan sonra yol verme direnci devre d braklacaktr. Motorun nt sargs srekli devrede kalacaktr. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
33
lem Basamaklar Asenkron motorun alma ekline gre ihtiya duyulan giri k saysn tesbit ediniz ve PLC ile dier donanmlar seiniz. Program admlarn belirleyiniz ve sitemin ak emasn kartnz. Probleminin kumanda devresini iziniz. ve g
neriler Sistemde kullanlacak giri ve k elemanlarnn zelliklerini kataloglardan aratrnz. Devreye uygulanacak gerilime uygun elemanlar seiniz. Eer programda zamanlayc veya sayclar var ise bu elemanlara ait ak diyagramlarn da gstermelisiniz.
PLC Programlama Teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz. Simlasyonda PLCnin bilgisayarnza bal konumda olmas gerektiini unutmaynz. Devre elemanlarnn balant ularn, PLC cihaz giri k terminallerinin uygun blmlerine balaynz. Sistem besleme gerilimini ilgili yere dikkatli olarak balaynz. DC motorun devir ynnn deitirilmesinde ana sarg veya sadece nt sargdan geen akmn ynnn deitirilmesi gerektiini gz nne alnz. Sistemin almas srasnda, emniyetiniz iin gerekli gvenlik nlemlerini almay unutmaynz.
ve
PLC yi Run konumuna alarak sistemi altrnz. Kullanlan Malzeme Listesi Malzemenin ad PLC cihaz DC Motor Kontaktr Start butonu DC g kayna Balant kablolar Adedi 1 1 3 3 1 -
1 2 3 4 5 6
Malzemenin zellikleri S7-200 / CPU-222 nt sargl D.A Ani temasl DC, 0-220 V, 5A ayarl Deiik uzunlukta
34
Sistemin Ak emas
ekil 2.6: Ak emas
35
ekil 2.7: Kumanda ve g devresi
36
LADDER
STL NETWORK 1
LD I0.0 LD I0.1 NOT A M0.0 OLD = M0.0
NETWORK 2
NETWORK 3
LD AN = M0.0 Q0.1 Q0.0
NETWORK 4
LD AN =
M0.1 Q0.0 Q0.1
37
LADDER
STL NETWORK 5
LD Q0.0 O Q0.1 TON T37, +50
NETWORK 6
LD LD NOT A OLD =
ekil 2.8.2: Ladder Diyagram
T37 I0.1 Q0.2 Q0.2
PLC Giri ve klar I 0.0 leri Butonu I 0.1 Stop(DF) Butonu I 0.2 Geri Butonu Q 0.0 leri Kont Q 0.1 Geri Kont Q 0.2 A Kont.
38
2.1.3. Drt Adet Asenkron Motorun alma stei Belirtilerek altrlmas

Sistemde B1 butonu M1 motorunun, B2 butonu M2 motorunun, B3 butonu M3 motorunun, B4 butonu M4 motorunun alma isteini belirtecektir. almas istenilen motorun butonuna baslacak, istek sinyal lambas ile belirtilecek, B5 butonuna basldnda yalnz almas istenen motorlar alacaktr. B6 butonuna basldnda tm alan motorlar duracaktr. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
lem Basamaklar
neriler
Elektrik emasnn, ladder diyagram kullanarak PLC programn yapnz. Yapm olduunuz simlasyonunu yapnz. PLC cihazna giri elemanlarn balaynz. progrann
PLC Programlama Teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz. Simlasyonda PLCnin bilgisayarnza bal konumda olmas gerektiini unutmaynz. Devre elemanlarnn balant ularn, PLC cihaz giri k terminallerinin uygun blmlerine balaynz. Sistem besleme gerilimini ilgili yere dikkatli olarak balaynz. Sistemin almas srasnda, emniyetiniz iin gerekli gvenlik nlemlerini almay unutmaynz.
ve
39
Kullanlan Malzeme Listesi
1 2 3 4 5 6
Malzemenin ad PLC cihaz DC Motor Kontaktr Start butonu DC g kayna Balant kablolar
Adedi 1 1 3 3 1 -
Malzemenin zellikleri S7-200 / CPU-222 nt sargl D.A Ani temasl DC, 0-220 V, 5A ayarl Deiik uzunlukta
Sistemin Ak emas
ekil 2.10: Ak emas
40
41
Sistemin PLC program Ladder ve STL yntemiyle, aadaki gibi yaplr. Aklama: Bu problemin PLC program yaplrken drt motorunda alma sisteminin ayn olmasna ramen birbirinden bamsz olarak altklar ve almann istek artna bal olduu unutulmamaldr. Dolaysyla drt motorun da programlama kolayl asndan, programn Main ksmnda alma istei, Subroutine ksmlarn da ise motorlara yol verilmesi yer almaldr.
42
LADDER MAIN
STL
NETWORK 1
LD AN S I0.1 M5.0 M0.1, 1
NETWORK 2
LD SM0.0 CALL SBR_0
NETWORK 3
LD AN S I0.2 M5.0 M0.2, 1
NETWORK 4
LD SM0.0 CALL SBR_1
NETWORK 5
LD AN S I0.3 M5.0 M0.3, 1
NETWORK 6
LD SM0.0 CALL SBR_2
ekil 2.13.1: Ladder diyagram main
43
NETWORK 7
LD AN S I0.4 M5.0 M0.4, 1
NETWORK 8
LD SM0.0 CALL SBR_3
ekil 2.13.2: Ladder diyagram main
LADDER SUBROUTNE_0
STL
NETWORK 1
LD = M0.1 Q0.0
NETWORK 2
LD S I0.5 M5.0, 1
NETWORK 3
LD A S Q0.0 I0.5 Q0.4, 1
NETWORK 4
LD R R R I0.0 Q0.4, 1 M0.1, 1 M5.0, 1
ekil 2.14: Ladder diyagram subroutine 0
44
LADDER
STL
SUBROUTNE_1 NETWORK 1
LD = M0.2 Q0.1
NETWORK 2
LD S I0.5 M5.0, 1
NETWORK 3
LD A S Q0.1 I0.5 Q0.5, 1
NETWORK 4
LD R R R I0.0 Q0.5, 1 M0.2, 1 M5.0, 1
45
LADDER SUBROUTNE_2
STL
NETWORK 1
LD = M0.3 Q0.2
NETWORK 2
LD S I0.5 M5.0, 1
NETWORK 3
LD A S Q0.2 I0.5 Q1.0, 1
NETWORK 4
LD R R R I0.0 Q1.0, 1 M0.3, 1 M5.0, 1
46
LADDER SUBROUTNE_3
STL
NETWORK 1
LD = M0.4 Q0.3
NETWORK 2
LD S I0.5 M5.0, 1
NETWORK 3
LD A S Q0.3 I0.5 Q1.1, 1
NETWORK 4
LD R R R I0.0 Q1.1, 1 M0.4, 1 M5.0, 1
47
PLC Giri ve klar I 0.0 B6 I 0.1 B1 I 0.2 B2 I 0.3 B3 I 0.4 B4 I 0.5 B5 Q 0.0 M1 Kont Q 0.1 M2 Kont Q 0.2 M3 Kont. Q 0.3 M4 Kont. Q 0.4 S1 Lambas Q 0.5 S2 Lambas Q 1.0 S3 Lambas Q 1.1 S4 Lambas
48
2.1.4. Drt Adet 1~niversal Motorun Sras ile Periyodik Olarak altrlmas
Drt adet bir fazl niversal motor sras ile 1 dk alacak, sresi dolan motor durup kendinden sonraki motor alacaktr. Son motor alp durduktan sonra drt motor ayn anda 1 dk alp duracak ve sistem tekrar baa dnecek, stop anna kadar sistem bu ekilde almasn srdrecektir. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
lem Basamaklar
neriler
Sistemde kullanlacak giri ve k elemanlarnn zelliklerini kataloglardan aratrnz. Devreye uygulanacak gerilime uygun elemanlar seiniz. Eer programda zamanlayc veya sayclar var ise bu elemanlara ait ak diyagramlarn da gstermelisiniz. Devreyi izerken bir fazl oldunu gz nne alnz. PLC Programlama Teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz. Simlasyonda PLCnin bilgisayarnza bal konumda olmas gerektiini unutmaynz. Devre elemanlarnn balant ularn, PLC cihaz giri k terminallerinin uygun blmlerine balaynz. Sistem besleme gerilimini ilgili yere dikkatli olarak balaynz. Sistemin almas srasnda, emniyetiniz iin gerekli gvenlik nlemlerini almay unutmaynz.
ve
PLCyi Run konumuna sistemi altrnz.
alarak
49
1 2 3 4 5 6 7
Malzemenin ad PLC cihaz niversal Motor Kontaktr Start butonu AC g kayna DC g kayna Balant kablolar
Adedi 1 4 4 2 1 1 -
Malzemenin zellikleri S7-200 / CPU-222 Bir fazl A.A Ani temasl AC, 0-220 V, 5A DC, 0-24 V, 5A Deiik uzunlukta
Sistemin Ak emas
ekil 2.19: Ak diyagram
50
51
LADDER
STL NETWORK 1
52
NETWORK 2
LD AN AN AN S M0.0 Q0.1 Q0.2 Q0.3 Q0.0, 1
NETWORK 3
LD Q0.0 AN T41 TON T37, +600
NETWORK 4
LD S T37 Q0.1, 1
NETWORK 5
LD R T37 Q0.0, 1
NETWORK 6
LD Q0.1 AN T41 TON T38, +600
NETWORK 7
LD S T38 Q0.2, 1
53
NETWORK 8
LD R T38 Q0.1, 1
NETWORK 9
LD Q0.2 AN T41 TON T39, +600
NETWORK 10
LD T39 S Q0.3, 1
NETWORK 11
LD R T39 Q0.2, 1
NETWORK 12
LD Q0.3 AN T41 TON T40, +600
NETWORK 13
LD R T40 Q0.3, 1
54
NETWORK 14
LD T40 TOF T41, +600
NETWORK 15
LD = = = = T41 Q0.0 Q0.1 Q0.2 Q0.3
55
PLC Giri ve klar I 0.0 Start butonu I 0.1 Stop butonu Q 0.0 M1 Kont Q 0.1 M2 Kont Q 0.2 M3 Kont. Q 0.3 M4 Kont.
Tablo 2.8 : PLC Giri ve k Elemanlar
56

Aadaki cmlelerde bo braklan ksmlar doldurunuz. oktan semeli sorularda doru seenei iaretleyiniz. 1. 2. 3. 4. S7-222 CPUya maksimum ________ adet genileme modl taklabilir. S7-222 CPU ________ adet input ve _______ adet output a sahiptir. S7-200 CPU larda 4. kn adresi________dr. S7-200 serisi PLClerde, PC-PLC aras balant hangi arayz kablosu ile yaplr? A) PC/PPI 5. B) Paralel C) Seri D) MPI
EM-223 serisi genilememodllerinde en fazla ka adet input ve output bulunur? A) 8 input ve 10 output C) 14 input ve 10 output B) 8 input ve 6 output D) 16 input ve 16 output
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz sorular var ise faaliyetin ilgili konusuna dnerek tekrar ediniz. Eer sorular doru cevaplamsanz bir sonraki faaliyete gemek iin retmeniniz ile iletiime geiniz.
57

AMA
Bu faaliyette yaplan uygulamalar sonrasnda motorlarn arlkl olarak kullanld sistemleri tasarlayp PLC ile programn yapabilecek ve sistemleri kurabileceksiniz.
ARATIRMA
Snr anahtarlar, arlk alglayclar, eitli sensr ve sv seyiye alglayclar hakknda bilgi toplaynz.
3. PLC PROGRAMINI YAPMAK

3.1. Uygulamalar
Bu uygulama faaliyetleri, ok sayda giri ve ka sahip motorlu sistemlerin uygulamasna ait tasarmlarn PLC ile kotrol edilmesini kapsamaktadr. Toplam 2 (iki) sistem uygulamasndan olumaktadr.
3.1.1. lave Giri k Modl Kullanlarak Yaplan Motorlu Sistem alma Uygulamas
Bir atk su toplama haznesi iki pompa ile boaltlmaktadr. Sistemin alma ekli aada verilmitir. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz. Pompa 1 Balatma
Pompa manuel olarak S2 yayl butonuna baslarak ya da srekli alma halinde suyun B1 su seviye alglaycsnn bulundunu dzeye ulamas ile otomatik olarak almaya balar. Durdurma
Eer, su seviyesi B0 alglaycsnn bulunduu seviyenin altna inerse pompa otomatik olarak durur. Pompa ayn zamanda herhangi bir anda S1 butonuna baslarak ya da motorun ar akm ekmesi halinde ar akm rlesi kontaklarnn almas ile durdurulabilir. 58
Pompa 2 Balatma
Pompa manuel olarak S4 yayl butonuna baslarak ya da srekli alma halinde suyun B4 su seviye alglaycsnn bulunduu dzeye ulamas halinde otomatik olarak almaya balar. Durdurma
Su seviyesi B3 su seviye alglaycsnn bulunduu seviyenin altna dtnde pompa otomatik olarak durur. Pompa ayn zamanda herhangi bir anda S3 butonuna baslarak ya da motorun ar akm ekmesi halinde ar akm rlesinin normalde kapal olan kontaklarnn almas ile durdurulabilir. H0-H3 lambalar pompalarn alma durumlarn gsterirler. Her iki pompa da S0 durdurma butonuna baslarak durdurulabilirler. Su seviyesi B2 ye ulamsa ya da pompalardan biri ar akmdan dolay devre d kalmsa H4 alarm almaldr.
ekil 3.1: Atk su sisteminin fiziki durumu
59
Sistem yukarda grld gibi bir fiziki yapya sahiptir. Atk su deposu farkl seviyelerde alglayclar ile kontrol edilmektedir. Sv seviye alglayclarndan alnan sinyallere gre Pompa1 ve Pompa 2 devreye girerek atk suyu tahliye etmektedir.
lem Basamaklar
neriler
Elektrik emasnn, ladder diyagram kullanarak PLC programn yapnz. Yapm olduunuz simlasyonunu yapnz. PLC cihazna giri elemanlarn balaynz. programn k
ve
60
Kullanlan Malzeme Listesi Malzemenin ad 1 PLC cihaz 2 Asenkron Motor 3 Kontaktr 4 Start butonu 5 AC g kayna 6 DC g kayna 7 Balant kablolar 8 Sinyal Lambas 9 Alarm 10 Sv Seviye Alglayc 11 Ar Akm Rlesi Adedi 1 2 2 5 1 1 4 1 5 2 Malzemenin zellikleri S7-200 / CPU-222 fazl A.A Ani temasl AC, 0-220 V, 5A DC, 0-24 V, 5A Deiik uzunlukta -
61
Sistemin Ak emas
62
63
ekil 3.4: G devresi
64
LADDER
STL
NETWORK 1 LD I0.0 LD I0.2 O Q0.0 O I1.0 ALD A I0.7 A I0.1 A I0.5 = Q0.0
65
NETWORK 2
LD I0.0 LD I0.2 O Q0.1 O I1.3 ALD A I1.2 A I0.3 A I0.6 = Q0.1
NETWORK 3
LDN I0.5 ON I0.6 O I1.1 = Q1.1
NETWORK 4
LDN = Q0.0 Q0.2
NETWORK 5
LD = Q0.0 Q0.3
NETWORK 6
LDN = Q0.1 Q0.4
NETWORK 7 LD Q0.1
= 66 Q0.5
PLC Cihazna Giri ve k Elemanlarnn Balants
I 0.0 I 0.1 I 0.2 I 0.3 I 0.4 I 0.5 I 0.6 I 0.7 I 1.0 I 1.1 I 1.2 I 1.3
PLC Giri ve klar S0 Q 0.0 S1 Q 0.1 S2 Q 0.2 S3 Q 0.3 S4 Q 0.4 F1 Q 0.5 F2 Q 1.1 B0 B1 B2 B3 B4
K1 K2 H0 H1 H2 H3 H4
67
3.1.2. Motorlar ile altrlan Sistemin Tasarm ve Uygulamas

leri-geri, yukar-aa ve saa-sola olarak eksen zerinde, adet asenkron motor ile bir Vin hareket ettirilecektir. Hareketler ayr ayr butonlar tarafndan basl tutulduu srece kontrol edilecektir. Ayrca bir arlk sensr ile vincin kapasitesinden yk tamas nlenecektir. Vincin hareket alan snr anahtarlar ile salanacaktr. motordan herhangi birisi ar akm rlesi attnda sistem almayacaktr. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
lem Basamaklar
neriler
Elektrik emasnn, ladder diyagram kullanarak PLC programn yapnz. Yapm olduunuz simlasyonunu yapnz. PLC cihazna giri elemanlarn balaynz. programn k
ve
68
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Malzemenin ad PLC cihaz Asenkron Motor Kontaktr Start butonu AC g kayna DC g kayna Balant kablolar Arlk Alglayc Ar Akm Rlesi Snr Anahtar
Adedi 1 3 3 7 1 1 1 3 4
Malzemenin zellikleri S7-200 / CPU-222 fazl A.A Ani temasl AC, 0-220 V, 5A DC, 0-24 V, 5A Deiik uzunlukta -
Sistemin Ak emas
69
70
ekil 3.9: G devresi
71
LADDER
ekil 3.10: Ladder diyagram
STL
NETWORK 1 LDN AN AN AN LPS A AN AN = LRD A AN AN = LRD A AN AN = I0.0 I0.7 I1.0 I1.1 I0.1 I1.3 Q0.1 Q0.0 I0.2 I1.2 Q0.0 Q0.1 I0.3 I1.4 Q0.3 Q0.2 LRD A AN AN = LRD A AN AN = LRD A AN AN = LPP A AN AN = I0.3 I1.4 Q0.3 Q0.2 I0.4 I1.5 Q0.2 Q0.3 I0.5 I1.6 Q0.5 Q0.4 I0.6 I1.6 Q0.4 Q0.5
72
73
PLC Giri ve klar I 0.0 I 0.1 I 0.2 I 0.3 I 0.4 I 0.5 I 0.6 I 0.7 I 1.0 I 1.1 I 1.2 I 1.3 I 1.4 I 1.5 I 1.6 STOP M3 SAA M3 SOLA M2 GER M2 LER M1 YUKARI M1 AAI AA1 AA2 AA3 LS1 LS2 LS3 LS4 B1 (Arlk sns) Q 0.0 Q 0.1 Q 0.2 Q 0.3 Q 0.4 Q 0.5 M1 YUKARI M1 AAI M2 GER M2 LER M3 SAA M3 SOLA
74

Aada cmlelerin bandaki parantez iine ( D ) veya yanl olanlarn ( Y ) harfi yaznz.
1.(.....) PLCde bir sistemin programn yaparken, sistemi yapsal olarak ksmlara ayrp programlamalyz. 2.(.....) Dijital giri ve k genileme modllerini her PLC iin istediimiz kadar kullanabiliriz. 3.(.....) Kurduumuz sistemde sensrler var ise cpu nun izin verdii akm deerlerine kadar direkt cpu zerinden enerji beslemesi yaplabilir. 4.(.....) Sensrler dardan bir gerilim kayna ile beslenemezler. 5.(.....) CPU ve genileme modllerinin klarnda yksek akm eken elemanlar, rle kart veya solid state rle ile balanmaldr.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz sorular var ise faaliyetin ilgili konusuna dnerek tekrar ediniz. Eer sorular doru cevaplamsanz modl deerlendirmesi iin retmeninize bavurabilirsiniz.
75
MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aada belirtilen uygulama faaliyetini, gzlenecek davranlar dikkate alarak gerekletiriniz. Kazandnz bilgi ve becerilerin llmesi ve deerlendirilmesi iin kendinizi deerlendirme leine gre deerlendiriniz. UYGULAMA: adet motor aadaki artlara gre altrlacaktr. PLC programn tasarlaynz? Starta bir kere basldnda 1. motor, Starta iki kere basldnda 2. motor, Starta kere basldnda 3. motor alsn.
NOT: Motorlardan biri alrken dier ikisi almayacak. Giri k tablosu aadadr.
PLC Giri ve klar START Q 0.0 STOP Q 0.1 Q 0.2
I 0.0 I 0.1
MOTOR 1 MOTOR 2 MOTOR 3
Tablo MD : PLC giri ve k elemanlar
AIKLAMA: Aada listelenen davranlar gzlediyseniz gzleyemediyseniz HAYIR stununda bulunan kutucua (X) iareti koyunuz.
EVET,
DEERLENDRME LTLER
1 2 3 4 PLC ve dier donanmlarn seimini doru yapabildiniz mi? Program admlarna gre sitemin ak emasn karabildiniz mi? PLC programn yazabildiniz mi? Program PLC ye aktarabildiniz mi?
Evet
Hayr
5 Simlasyonu gerekletirebildiniz mi? 6 Giri k elemanlarn hatasz balayabildiniz mi? 7 8 9 PLC yi Run konumuna alarak sistemi altrabildiniz mi? gvenlii kurallarna ve alma disiplinine uydunuz mu? Verilen srede almay gerekletirbildiniz mi?
76
DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetlerini tekrarlaynz. Modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz.
77
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 D Y Y Y D D

1 2 3 4 5 2 8,6 Q 0.3 A D

1 2 3 4 5 D Y D Y D
78
KAYNAKA KAYNAKA
ETN, Recep, S7-200 PLC lerle Otomasyon, Ankara, 2004. KURTULAN, Salman, PLC ile Endstriyel Otomasyon. Birsen Yaynevi, stanbul, 1999. ZURUL, Volkan, Programlanabilir Lojik Kontroller (PLC) Ve
Uygulamalar, Lisans Bitirme Projesi, Dzce, 1998. TATAN, Mehmet, Semens S7-200 CPU 214 Programlanabilir Lojik Denetleyicisi le Deneysel Bir Endstriyel Sistemin Kontrolu, Yksek Lisans Bitirme Projesi, Nide, 2002. Siemens, S7200 Programlanabilir Otomasyon Cihaz Kullanm Klavuzu, stanbul, 2002.
79

PLC İle Motor Kontrolü

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PLC İle Motor Kontrolü

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK ELEKTRONK TEKNOLOJS

PLC LE MOTOR KONTROL

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

1. DJTAL GR IKI MODLLER

Resim 1.1: EM 223 DC/RELAY Genileme modl

Resim 1.2: EM 221 DC Genileme modl

Resim 1.3: EM 222 RELAY genileme modl

1.2. Dijital Giri k Modllerinin Yaps ve zellikleri

Tablo 1.1: Dijital genileme modllerinin zellikleri

Tablo 1.2: Dijital genileme modl giri zellikleri

Tablo 1.3: Dijital genileme modl k zellikleri

1.3. Dijital Giri k Modllerinin PLC ve evre Elemanlar ile Balants

ekil 1.1: Genileme modllerinin PLC ve kendi aralarndaki balantlar

ekil 1.2: PLCye balanan genileme modllerinin bara zerindeki durumu

Aada eitli dijital giri ve k modllerinin balant emalar grlmektedir.

ekil 1.3: Dijital giri ve k modllerinin balantlar

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

PLCyi Run konumuna sistemi altrnz.

Tablo 1.4: Malzeme listesi

ekil 1.4: Ak emas

ekil 1.5: Kumanda ve g devresi

ekil 1.6.1: Ladder diyagram

NETWORK 3 LD Q0.0 = Q0.2

NETWORK 4 LD I0.2 = Q0.3

PLC Cihazna Giri ve k Elemanlarnn Balants

ekil 1.7: PLC giri ve k elemanlarnn balants

Tablo 1.6: Malzeme listesi

ekil 1.8: Ak emas

ekil 1.9: Kumanda devresi

ekil 1.10: G devresi

Sistemin PLC program Ladder ve STL yntemiyle, aadaki gibi yaplr.

NETWORK 2 LD I0.2 R Q0.0, 1 R Q0.1, 1

NETWORK 3 LD I0.1 S Q0.1, 1 R Q0.0, 1

NETWORK 4 LD Q0.0 O Q0.1 CALL SBR_0

ekil 1.11: Ladder diyagram (MAIN)

NETWORK 3 LD T37 TON T38, +50

NETWORK 4 LD T38 = Q0.5

PLC Cihazna Giri ve k Elemanlarn Balants

ekil 1.13: PLC giri ve k elemanlarnn balants

PLC yi Run konumuna alarak sistemi altrnz.

Tablo 1.8: Malzeme listesi

ekil 1.14: Ak emas

ekil 1.15: Kumanda devresi

ekil 1.16: G devresi

Sistemin PLC program Ladder ve STL yntemiyle, aadaki gibi yaplr.

ekil 1.17.a: Ladder diyagram

NETWORK 6 LD Q0.3 TON T38, +50

ekil 1.17.b: Ladder diyagram

NETWORK 8 LD I0.1 R Q0.4, 1 R Q0.2, 1

ekil 1.17.c: Ladder diyagram

PLC Cihazna Giri ve k Elemanlarn Balants

ekil 1.18: PLC giri ve k elemanlarnn balants

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

2. MOTORLU SSTEMLERN PLC LE KONTROL

PLC yi Run konumuna alarak sistemi altrnz.

Tablo 2.1: Malzeme listesi

ekil 2.1: Ak emas

ekil 2.2: Kumanda devresi

ekil 2.3: G devresi

Sistemin PLC program Ladder ve STL yntemiyle, aadaki gibi yaplr.