Modernizm/Postmodernizm likisi

Postmodernizm szc ilk olarak Avrupada Jean-Franois Lyotardn 1979 La condition postmoderne (Postmodern durum) adl kitabnda grlr ve daha sonra Avrupada yaygn olarak kullanlr. Lytard postmodernlii, modernliin geldii en u nokta olarak tanmlamaktadr. Bu kavram eitli anlamlar iermektedir. zellikle mimarlk alannda modernlie kar k olarak alglanan postmodernlik kavram , aydnlanma ana ve akln zgrlne dayanan anlaya geri dnn bir belirtisi olarakta kullanlmaktadr. Aydnlanma dneminde sanat yaptlar ile ortaya kan modernizm anlay gibi postmodernist anlay da sanatla birlikte deerlendirmeli, postmodernizmin u bir bak as teknii ve esnek bir yorumlama biimi olduunu dnmeliyiz. Genel anlamda postmodernizmi, son birka yzyldr Batnn kabul olan kltrel varln toptan reddi eklinde yorumlamak olanakldr. Postmodernistler, politik basklarla ve ekonomik yoksullukla insann zgrleimini salamaya alan liberal politikalar kastederek sk sk Aydnlanma ya gnderme yaparlar. Aydnlanma ann iyi niyetli dnrlerinin ngrlerini 20.yzylda yaanan iki dnya sava, nkleer yokolma tehditleri, HiroimaNagazaki deneyimleri yoketmitir. Daha da kts, Adorno ve Horkheimern szn ettii, Aydnlanma projesinin kendi amaladnn tersine yol alarak, insann zgrlemesi hedefini, insanlarn kurtuluu adna evrensel bir bask sistemine dntrmeye daha batan mahkum oluudur. Modernizm ve Postmodernizm ikilemini hangi alanda zmlemek gerektiini henz bilememekle beraber, en byk etkiler yine sanat rnlerinde grlmtr. Postmodernizmin balang gstergelerini ve ilk tartmalar Mehmet Kk(Modernite Versus Postmodernite) kltrel teori alannda, modernist sanat biimleri ve pratiklerinden koptuu iddia edilen bir dizi kltrel yapnty tanmlayan mimari, edebiyat, resim vb. alanlarda yeni postmodern kltr biimlerinin iaretleri olarak ortaya ktn savunmutur. Modernizm-Postmodernizm karlatrmasnda ise postmodernizmi toplumsal bir teori olarak konumlandran Douglas Kellner, modernizmin yksek sanatn yasas ve bir paras haline geldiini sylerken, postmodernizm pop artda ayn zamanda dnemin mimarisinde, filminde ve edebiyatnda grlebilen anything goes (her ey uyar) yollu bir poplist estetik sergilediinden bahsetmitir. Modernizm yapt aa kltr-yksek kltr ayrmn Postmodernizmde

popler ve yksek kltrn karm; pop kltrnn yeni deerler kazanmas olarak grebiliriz. Aslnda bakldnda her ey popler olmaya yatkndr. Herkes bilimle ve sanatla uraabilir dncesi, amzdaki iletiim aralarnn kuvvetliliinden dolay somut rnekler ile karmza kmaktadr. Modernizm ile Postmodernizmin belirgin farklarndan biri de kent planlamasnda grlmektedir. Modernist kent planlamaclar, gerekten de, bilinli olarak bir kapal biim tasarm araclyla, metropol zerinde bir btnsellik olarak hakimiyet kurmay hedeflerken, postmodernistler kentsel sreci , anari ve deiim in btnyle ak durumlarda oyun oynad denetlenemez ve kaotik bir ey olarak grme eilimdedirler. Berman(1982) kentsel deiim sreci iin yle der : yle grnyor ki, kentsel gelime srecinin kendisi, bir yandan orak araziyi mamur bir fiziksel ve toplumsal mekana dntrrken, bir yandan da mteahhidin kendi iindeki orak araziyi yeniden yaratmaktadr. te, gelimenin trajedisi byle iler. Postmodernizm , postmodernite ve postmodern terimleri, tanmlanmalar g olmakla kalmaz, ayn zamanda kendi (modern) kartlar gibi, tanmlama ve yeniden tanmlama srelerine gndermede bulunurlar. Modernizm/postmodernizm tartmalarnn znde anlam sorunu ve belirli anahtar terimlerin anlamlar zerine bir yn ateli argman yatar. Baudrillard , anlamla yaayan anlamla lr der. Postmodern dnya anlamdan yoksundur; postmodernite teorilerin bolukta srndkleri, gvenli herhangi bir limana demirlemedikleri bir nihilizm evrenidir. Anlam derinlii gizli bir boyut, henz grlmemi bir alt tabaka gerektirir; gelgelelim, postmodern toplumda her ey grlebilir, belirgin, effaf, rlplaktr. Postmodern sahne l anlam iaretlerini, paralanmay ve effafl, bok kltrn, ayn olann yeni karmlarna ve bileimlerine dnen donmu biimleri sergiler. (Baudrillard, 1984b:39) Modernizm ve Postmodernizm srelerinin her bilimde olduu gibi Fizik bilimi ile de balantsnn olduu yok saylamaz. Metafizik eleri ve teolojiye yer vermeyen, sadece fiziksel ve elle tutulur gereklere nem veren Positivist bilim anlaynn sanatla btnleen yn, eserlerin net ve sade olmasn salamtr.Modernizmin getirdii hiyerarik dzen ve merkeziletirilmi kontrol, siyasetten iktisadi yaama, sanattan toplumsal bilimlere tm yaamsal fonksiyonlar etkilemitir.Fizikteki ilerleme 1930lu ve 40l yllara gelindiinde yani Heisenbergin belirsizlik ilkesinin formle edildii zamana dek, Kuantum mekaniinin

temeli deimemitir.Kuantum Fiziinin olaslklar dnyas, tm bilimleri ve sanat yaptlarn da derinden etkilenmitir ve postmodernizme geite nemli bir yer tutmutur. 1900lerde ise kuantum fiziindeki gelimeler ve 1950lerde kaos teorileri, pozitif bilime ilikin soru iaretlerini arttrmtr. Yeni bilimlerin ortaya kmas ile birlikte, organik dnya gr mekanik dnya grn eletirmeye balamtr. Kaos teorisi lineerletirme eilimimizi, kuantum fizii ise mekanistik neden-sonu ilikilerini sorgular. Ayrca determinizm de eletirilir. Kaos, basit olaylarn basit eylere neden olduu anlayn ykp basit eylerin ok karmak ve byk olaylara neden olabileceini (rnein kelebek etkisi) kantlamtr.Postmodernizmin bu btnsel anlay iindeki yntemi de, hibir para btnden ayr incelenemeyecei gibi hibir birey de toplumdan ayr incelenemez dncesidir. Ksaca sylemek gerekirse postmodernizm, kuantum sramas yapm bir modernizmdir.