GEM MANEVRASI TEMEL KONULARI

Kaptan Ali CMERT

M 700 ASURLULAR

M 200 MISIRLI USTALAR

GEM MANEVRASI
Gemiye manevra yapt rmak, gemiyi etkileyen tm kuvvetlerin etkilerini, sonuta gemiye istenilen hareketi yapt racak bile keyi ortaya karacak biimde ynetmektir.

GEM MANEVRASI
Do ru ve ba ar l gemi manevras , kullan c n n kulland gemi ve geminin hareketini olu turan ve etkileyen birok faktr hakk nda gerekli, yeterli ve do ru bilgilere sahip olmas na ba l d r. Bu etkilerin bir k sm na gemi kullan c taraf ndan kumanda edilebilir bir k sm na edilemez, bir k sm na ise dolayl olarak kumanda edilebilir.

Gemi kullan c geminin manevra karakteristikleri ve bulundu u evre ko ullar hakk nda yeterli bilgiye sahip ise; kumanda edilebilen faktrlerin (pervane, ba iter, k iter, dmen, rmorkrler, halatlar, demir zincir........... vs.) olu turdu u vektre ek olarak kumanda edilemeyen ak nt ve rzgar gibi faktrleri, kuvvet ve ynlerinin do ru de erlendirilmesi art yla, o u kez bir avantaj olarak kullan p, dolayl kumanda edilebilen ykllk, meyil, trim nedeniyle olu an manevra zelliklerini de hesaba katarak, geminin istenilen manevray yapmas n sa lar.

B R GEM N N DNME ZELL KLER

Geleneksel gemiler belirli bir rota zerinde belirli bir h zla ileri yolal rken, dmenleri sabit bir a ile bas ld nda, tekne dmene cevap verene kadar, ileriye do ru momentumlar n etkisiyle, bir sre ilk rotalar zerinde ilerlerler.

B R GEM N N DNME ZELL KLER

Daha sonra dmen bas lan taraf n d na do ru gvdesel bir d a kayma yapar; hemen ard ndan da, belirli bir savrulma noktas evresinde, dmen bas lan tarafa do ru savrulup, dnmeye ba larlar. Bylece a rl k merkezlerinin dnme ba lang c ndan itibaren izdi i e ri giderek kapan r ve yakla k doksan derece dndklerinde, hemen hemen bir ember yay biimini al r.

B R GEM N N DNME ZELL KLER

Srekli dn s ras nda, normal ko ullarda, gemilerin ba lar dnme emberinin i taraf nda, k lar ise d taraf nda kal r. Rzgar ya da ak nt gibi, dn etkileyen d etkenler olmad nda, dnme emberlerini izen gemiler, 360 derece dnerek yeniden ilk rotalar na geldiklerinde, dmenlerinin ilk bas ld noktan n biraz daha ilerisinde ve biraz daha i taraf nda bulunurlar; buna, dnme ba lang c ndaki, dmene yan t verme sresinde al nan yol, d a kayma ve savrulma etkileri neden olur.

DNME EMBER (TURNING CIRCLE):

Sabit h zdaki bir gemi, sabit dmen a s yla rotas n 360 derece de i tirdi i zaman, geminin a rl k merkezinin, dmenin bas ld andan geminin tekrar ayn rotaya gelmesine dek durgun suda izdi i ize DNME EMBER denir.

BORDASAL DI A KAYMA:
Dnme ba lang c nda, geminin dmen bas lan taraf n tersine do ru, gvdesel olarak ilk rota do rultusundan ayr lmas yla, gemi a rl k merkezi ile ilk rota aras nda olu an dikey uzakl a BORDASAL DI A KAYMA ya da k saca Bordasal kayma ad verilir.

LERLEME (ADVANCE):
Geminin a rl k merkezinin dmene bas ld andan itibaren ilk rotas ynnde katetti i mesafedir.

GE

(TRANSFER):
Geminin a rl k merkezinin dmene bas ld andan itibaren ilk rotas na dik a yla katetti i mesafedir.

Taktik ap (TACTICAL DIAMETER):

Ba lang rotas ndan 180 derece uzakla ld nda, geminin a rl k merkezinin, ilk rotaya dikey uzakl d r. Ba ka bir deyi le 180 derecedeki GE tir. ( kinci gei olarak da isimlendirilir.)

SON AP (FINAL DIAMETER):

lk rotadan 90 derece uzakla t ktan sonra sabitle en ve dairesel bir ekil alan emberin ap na denir. Srekli dnme emberi ap veya dnme emberi ap olarak da isimlendirilir.

P VOT NOKTASI (SAVRULMA NOKTASI) (PIVOTING POINT):

Srekli dn n herhangi bir an nda, dnme emberi merkezinden geminin ba -k izgisine indirilen dikmenin, bu izgiyi kesti i noktaya denir.

GEM LER N DNME DE ERLER

Denizciler aras nda sylenegelen ve e itli kitaplarda belirtilen, gemi boyunun katlar olarak verilen dnme emberi de erleri vard r. Bu de erler, ayr nt l hesap yap lmas n gerektirmeyen durumlarda, gemi kullan c ya kabaca bir fikir vererek yard mc olurlar.

GEM LER N DNME DE ERLER

Ortalama ilerleme 3 ila 5 gemi boyu, taktik ap 4 gemi boyu, ilk gei iki gemi boyu, srekli dnme emberi ap yakla k 3 gemi boyu dolay ndad r. Bir dnme emberinin tamamlanmas iin ticaret gemilerinin 6 dakikadan 30 dakikaya kadar de i en zamanlara ihtiya duyduklar bilinir.

GEM LER N DNME DE ERLER

Bu bilgiler dar sular veya iyi hesap edilmesi gereken dn lerde yetersizdir. Bu durumlarda kullan lan geminin bulunulan ko ullardaki kesin dnme emberi de erlerini bilmek gerekir. Bu da ancak de i ik h z ve farkl ko ullarda mmkn oldu unca ok sancak ve iskeleye dnme deneyi yap p; elde edilen bilgilerin yanlar na gerekle ti i ko ullar kaydedilmek art yla kprst bilgi kart na i lenmesiyle elde edilir.

GEM LER N DNME DE ERLER

Dnme konusunda di er yakla k de erler h z hakk nda verilebilir. Dnmenin de i ik evrelerinde h zlar birbirinden farkl ve dmen bas lmadan nceki h zdan d ktr. H zdaki azalma 180 dereceye dnene kadar devam eder ve hemen hemen sabitle ir. En byk h z kayb 20 ile 90 derece aras ndad r. Alabanda dmenle dnen orta byklkteki ticaret gemisi ilk h z n n, 90 derece dndkten sonra 1/4 n, 180 derece dndkten sonra 1/3 n kaybeder. Gemi bydke bu kay p fazlala r.

GEM KULLANMADA RZGARIN ETK S

GEM KULLANMADA RZGARIN ETK S

Gemi kullanmada rzgar n etkisi a a daki zelliklere ba l olarak de i ir: .Rzgar n h z na .Rzgar n grece ynne .Geminin sust alan ve aerodinamik (ak mizgililik) biimine .Geminin draft ve trimine .Geminin yol alma durumuna (ileri veya tornistan yol almas na, suda durmas na)

RZGARIN HIZI:

Gemiyi etkileyen toplam kuvvet rzgar h z n n karesiyle artar. Yani belli bir gemiye de en belirli grece ynl rzgar n h z iki kat na karsa gemiye uygulanan toplam rzgar kuvveti drt kat na kar.

RZGARIN GRECE YN:

Ayn gemi ayn rzgar pruvas ndan, pupas ndan veya bordas ndan ald nda gemiyi etkileyen toplam rzgar kuvveti farkl farkl olur. Belirli bir gemide rzgaryznn byyp klmesi geminin omurgas ile rzgar ynnn yapt a ya, yani rzgar n grece ynne ba l d r.

RZGARIN GRECE YN:

Bu a 90 derece oldu unda, yani rzgar kemere ynnden geldi inde, rzgaryz en geni yzlmne; s f r oldu unda, yani pruva ya da pupadan geldi inde ise en kk yzlm de erine ula r.

RZGARIN GRECE YN:

Ayn gemi ayn rzgar bordadan ald nda pupa veya pruvas ndan ald iin daha geni bir rzgaryz gsterece inden, pupas ndan al nca da pruvas na gre ayn geni likte rzgaryz gsterse bile, aerodinamik yap n n (ak mizgilili in) farkl olmas nedeniyle, yani pupadan gelen rzgar n daha girintili k nt l bir sust yap ya etki etmesi nedeniyle geminin zerindeki toplam kuvvet ba ka ba ka olur.

GEM N N SUST ALANI VE AEROD NAM K (AKIM ZG L L K) B M :

Bir geminin zerindeki toplam rzgar itme kuvvetinin de eri geminin sustnde kalan yap s n n hava ak m izgilerine gre al nan dik kesitinin (rzgaryznn) yzlmne ve hava ak m izgileri iinde bulunan gemi st yap s n n aerodinamik biimlili ine (ak mizgililik durumuna) ba l olarak de i ir. Rzgaryz de eri ne kadar byk olursa, rzgar n gemiye u rayaca kuvvet de o kadar byk olur.

GEM N N SUST ALANI VE AEROD NAM K (AKIM ZG L L K) B M :

Geminin sustnde kalan yap s n n aerodinamik biimlili i (ak mizgililik durumu) gemi zerinde olu an toplam rzgar itme kuvvetinin bykl n etkiler. Ayn rzgaryz alan na sahip ve ayn grece rzgar n etkisindeki iki ayr gemiden, st yap s daha girintili k nt l olan geminin zerinde, styap s daha dzgn ve uygun ak mizgililik durumuna sahip olan gemiye gre daha byk bir rzgar itme kuvveti olu ur.

RZGAR ve GEM N N DRAFT VE TR M :

Rzgar, geminin sust blmn iterek onu rzgaralt na do ru hareket ettirmeye, su ise geminin sualt blmne diren gstererek, onunun rzgaralt na do ru hareket etmesini nlemeye al r. Bu yzden rzgar n etkisi bu alanlar n bykl ne, yani geminin draft ve trimine ba l d r.

RZGAR ve GEM N N DRAFT VE TR M :

Rzgar bo gemiler zerinde byk, ykl gemiler zerinde daha kk etki olu turur. Ayn ekilde trime ba l olara sustndeki rzgaryz ve sualt ndaki d me yz alanlar n n bykl de i ti i taktirde, rzgar n da etkisi farkl olur.

RZGAR ve
GEM N N YOLALMA DURUMU ( LER VEYA TORN STAN YOLALMASI, SUDA DURMASI):

Gemiye kuvvet uygulayan rzgar, geminin yolalma ya da suda serbest durma durumuna gre a a daki etkilerden bir k sm na ya da tmne neden olur:

RZGAR ve
GEM N N YOLALMA DURUMU ( LER VEYA TORN STAN YOLALMASI, SUDA DURMASI): .H z de i tirme
.D rme .Savurtma .Bay ltma Bu etkilerin olu mas nda s ras yla rzgar n grece yn, geminin yolalma durumu, e im durumu, geminin sust yap s n n gemi boyunca da l m etkili olur.

RZGARIN LER YOLALAN B R GEM ZER NDEK ETK LER :

A) PRUVA RZGARI: leri yolalan bir gemiye de en pruva rzgar geminin h z n azalt r. Gemi havadakinden daha etkili bir dmen dinleme kuvveti kazan r. Kolay dmen tutar. Ba rzgaralt na kama e ilimindedir. H z azald ka rzgara ayk r lamak ister. Durma mesafesi k sal r, kolay durur.

RZGARIN LER YOLALAN B R GEM ZER NDEK ETK LER :

B)BA OMUZLUK RZGARI: H z azaltma ve rzgaralt na d rme yan nda savrulma olu turur. Ba omuzluk rzgar n n etkileri, geminin sust yap s n n gemi boyunca da l m na da ba l olarak de i ir. rne in ba tan kasaral bir gemide, rota tutmak iin srekli rzgarst dmeni kullanmak gerekir. Ba rzgaralt na kamak ister; rzgarstne zor dner. Gemi rzgaralt na d er.

RZGARIN LER YOLALAN B R GEM ZER NDEK ETK LER :

B)BA OMUZLUK RZGARI: K tan kasaral bir gemide ise, yani savrulma noktas n n k taraf ndaki rzgaryz-d meyz rzgaryzetkile im de eri ba takinden daha byk olan gemilerde ise rotada tutmak iin srekli rzgaralt dmeni kullanmak gerekir. Ba rzgarstne kamak ister. Rzgaralt na zor dner. Gemi rzgaralt na d er.

RZGARIN LER YOLALAN B R GEM ZER NDEK ETK LER :

C)KEMERE RZGARI: Kemere rzgar , geminin sust yap s n n gemi boyunca da l m na gre geminin h z n biraz azalt r veya o alt r. Ba tan kasaral gemilerde, ba ka bir ifadeyle savrulma noktas n n ba taraf ndaki rzgaryz-d meyz etkile im rzgaryzde eri k takinden daha byk olan gemilerde, dmen tutma zerindeki etkisi az olmakla birlikte, ba rzgaralt na kama e ilimindedir. Gemiyi rotada tutmak iin az da olsa rzgarst dmeni gerekir. Yksek de erde d me olur.

RZGARIN LER YOLALAN B R GEM ZER NDEK ETK LER :

C)KEMERE RZGARI:

K tan kasaral gemilerde, yani savrulma noktas n n k taraf ndaki rzgaryz-d meyz rzgaryzetkile im de eri ba takinden daha byk olan gemilerde, dmen tutma zerindeki etkisi az olmakla birlikte, ba rzgarstne kama e ilimindedir. Yksek de erde d me olur.

RZGARIN LER YOLALAN B R GEM ZER NDEK ETK LER :

D)KIOMUZLUK RZGARI: K omuzluk rzgarlar ileri yolalan gemilerin h z nda artmaya neden olur. Ba tan kasaral gemilerde, di er bir ifadeyle savrulma noktas n n ba taraf ndaki rzgaryz-d meyz etkile im rzgaryzde eri k takinden daha byk olan gemilerde, rotada tutmak iin rzgarst dmeni gerekir. Ba rzgaralt na kama e ilimindedir. Ancak h z azald nda rzgara ayk r lama e ilimi a r basmaya ba lar. Durma uzakl byr.

RZGARIN LER YOLALAN B R GEM ZER NDEK ETK LER :

E) PUPA RZGARI: Pupa rzgar ileri yolalan geminin h z n artt r r. Pupa rzgar n n etkisi alt ndaki gemiler kolay dmen tutar. zellikle h z azald ka rzgara ayk ralamak ister, durma uzakl byr; zor durur.

F)TORN STAN YOLALAN GEM LER ZER NDE RZGARIN ETK LER :
Rzgar n tornistan yolalan gemiler zerinde olu turdu u en nemli iki etki d rtme ve savurtmad r. Geri yolalan gemilerde savrulma noktas iyice k a yak n yerle ir.

F)TORN STAN YOLALAN GEM LER ZER NDE RZGARIN ETK LER :
Geminin sust ve sualt blmlerinin gemi boyunca da l m nas l olursa olsun, yer de i tiren savrulma noktas nedeniyle rzgaryznn byk bir blm savrulma noktas n n ba taraf nda olaca iin rzgar hangi grece ynden gelirse gelsin, geri yolalan gemilerin tmnde rzgar ba rzgaralt na savurup, d rr.

F)TORN STAN YOLALAN GEM LER ZER NDE RZGARIN ETK LER :
Geminin k rzgar n gzne do ru ynelir. Geri yolalan gemilerde, k n rzgar arama e ilimin ba lang taki iddeti, rzgar kemerenin gerisinden ya da kemereye yak n ynlerden gelirken ok, kemerenin nnden gelirken ise azd r. Manevralarda k n rzgar arama e ilimi her zaman hesaba kat lmal d r.

RZGARIN SUDA DURAN GEM LER ZER NDEK ETK S :

Ba l veya demirli olmadan suda duran gemiler rzgar etkisiyle rzgara kar en byk direnci gsterecek duruma gelinceye dek savrulurlar. Bu durum da rzgar hemen hemen kemere istikametinde almalar d r.

AKINTI:

Geminin her noktas n ayn ekilde etkileyen ktle halinde bir ak nt sz konusu oldu unda suya gre geminin manevra zellikleri ayn kal r.

KME (SQUAT):

S = CB x V2 / 100 (A k deniz) S = 2CB x V2 / 100 (S su)

SI

SU:

SI SU OMURGA ALTI MESAFE = < 1/2 x DRAFT VEYA DER NL K = < 1.5 x DRAFT

DAR SU:

BANK ETK S KANALA AYKIRILAMA INTERACTION

B R GEM N N MANEVRA KAB L YET

DMEN:

Sanca a dn

iskeleye dn

Pad l pervane (ark)

Uskur Pervane

PERVANE:
SAB T ADIM PERVANELER DE KEN ADIM PERVANELER

YNLEND R LEB L R FT

PERVANE:

YNLEND R LEB L R

PERVANE:

YNLEND R LEB L R

PERVANE:

Ba ve k iterler

Rmorkrlerin Kullan m

Rmorkrlerin Kullan m

TAHR K S STEMLER NE G R : FARKLI T P ANA MAK NELER N NCELENMES

TAHR K S STEMLER NE GR :

FARKLI T P ANA MAK NELER N NCELENMES

ANA MAK NE
Bir geminin manevras nda en etkin kuvvet kayna ana makine(ler)dir. Bu yzden ba ar l bir manevra iin ncelikle kullan lan makinenin manevra ynnden karakteristiklerini bilmek gerekir.

SEVK S STEMLER N N TAR H

Pistonlu Buhar Makineleri

Pistonlu Buhar Makineleri

Yeni gemilerde hemen hemen kullan lmamaktad rlar. Bu ekilde in a edilmi az say da gemide vard r. Manevras kolayd r. abuk yan t verir. (alma sresi k sad r) Tersinebilir. D k tornalarda al t r labilir Do rudan pervaneye ba lanabilir.

Dizel Makineler

Dizel Makineler
Alak h zl : 100 RPM civar Orta h zl : 300-500 RPM civar 300Yksek h zl : 500 RPM zeri Alma sresi 5 - 50 saniye En d k manevra tornas en yksek tornadan %60 d ktr. Tam yoldan tornistana zor al r veya almayabilir. Eski tiplerde manevra say s s n rl d r.

Buhar Trbin Makineleri

Verimli torna :3000 - 6000 RPM Tersinemez. Tornistan trbininin gc 2/3 dr. Srekli 5 - 8 dakika al abilir. D k tornalarda al t r labilir.

Gaz Trbin Makineleri

zellikleri Buhar trbinleriyle hemen hemen ayn d r. ok daha k sa srede haz r edilebilir. Yksek yak t tketimi vard r.

Turbo Elektrik - Dizel Elektrik

Kullan c ynnden tam bir kontrol sz konusudur.

Pervane ve makine tipi ili kisi

De i ken ad m pervane kullan ld nda manevra ynnden makinelerin bu zellikleri nemlerini yitirir