Fakir Baykurt - Kara Ahmet Destanı

www.cizgiliforum.
com
Fakir Baykurt - Kara Ahmet Destan
TRK YAZARLARI DZS: 64 Birinci Basm: 1977 kinci Basm: 1979 FAKR BAYKURT'UN YAPITLARI YILANLARIN C (1958 Yunus Nadi dl) IRAZCA'NIN DRL KARA AHMET DESTANI (Orhan Kemal Roman dl) ONUNCU KY KAPLUMBAALAR AMERKAN SARGISI TIRPAN (1970 TRT, 1971 TDK dllen) EFKR TEPES KEREM LE ASLI EFENDLK SAVAI LL KARIN ARISI CCE ( kitap bir arada) ANADOLU GARAJI ON BNLERCE KANI CAN PARASI (1974 Sait Faik dl) KYGREN ERDEK OUL KEKLK
www.cizgiliforum.com
SINIRDAK L (1970 TRT Hikye Basan dl) AMAR OLANLARI SAKARCA YAYLA KALEKALE EVRM Matbaaclk Ltd. ti. Selvili Mescit S. 3 Caalolu-istanbul 1979 FAKR BAYKURT
Roman kinci Basm REMZ KTABEV ANKARA CADDES, 93 S T A N B U L FAKR BAYKURT (1929 doumlu) Burdur'un Akaky' ndendir. IspartaGnen Ky Enstits'n bitirip be yl ky retmenlii yapm; sonra Ankara Gazi Eitim Enstits'n bitirerek ortaokul retmeni kmtr. Uzun yllar ilkretim mfettilii de yapan Baykurt'un meslek hayat tedirginlik iinde gemitir. st ste bakanlk emrine alnm, srlmtr. Bunun nedeni, ya zlaryle, Trkiye retmenler Sendikas TS'n ve Trkiye retmen Dernekleri Milli Federasyonu TD-MP'nin genel bakan olarak gsterdii etkinliklerdir. 12 Mart 1971 dneminde tutuklanp yarglanan yazarlardan olan Baykurt, eserleriyle "Yunus Nadi", "TRT", "TDK" ve "Sait Faik" dllerini kazanmtr. Kara Ahmet Destan ile de 1978 Orhan Kemal Roman dl'n almtr. KARA AHMET DESTANI Drt yan dalarla evrili Karata, yollar yazn amur, kn toz, orada, Ylanl Belen'in altnda bir ky. Gzlerden rak olduu gibi, gnllerden de rak. Kurul yesi Haceli, Aa Mahallenin batandan kurtulaym diye ky iine, Kara Bayram'n evinin nne ev yapacak oldu. Arkasnda Koca Dumlu gibi bir www.cizgiliforum.com
desteivar, Muhtar! Muhtarn arkasnda parti. Karakol da ellerinde! Kara Bayram'sa kimsesiz. Ama anas Irazca diklendi. Yaptrmadlar evi. Irazcagil'in derdi Haceli'den, Muhtardan deildi sadece. Ylanlarla da savayorlard. Irazca'nn kocas Kara ali, ylanlarn kral ahmaran' ldrmt! imdi mala cana zarar verip alyorlard. Bayram' dodurdu Muhtar. Bayram'n kars Haa' nm ocuunu drtt.
Ylanlar ylanken alyor da, Kara Bayram psyordu, hayret! Hi olmazsa
mahkemeye gidecei yerde, dmanlanyle baryordu, ylgnlktan. Dmanlarysa, ykleniyorlard. Haceli'nin kardei mer'le Muhtarn olu Cemal, Bayram'n olu Ahmet'i kz gtt derede kirletmee kalktlar. Bayram karakola gitti, ama karakol dmanlarn arkalad. gnde kp geldiler damdan. Ky iinde Bayram' bir daha d-dler, ldresiye!'.. Cmbldak Muhtar, Bayram' hastaneye gtrd. mer'le Cemal'i de yeniden tutukladlar gya!.. Partiden habire destek geliyordu. Marshall Plam'ndan bir de traktr verip, iyice glendirdiler Muhtar. Bayram kt, bozuldu hastanede. ehre gmee karar verdi. Kendisi hastaneye igren, kars da dikii olacakt. ocuklarn okula verecekti. Anas Irazca'y da gtrecekti tabii. Ama gitmedi Irazca. cnden, hncndan kopmak istemiyordu.Gitmedi; ama dmanlarn ortasnda, kimsesiz evlerde tek basna kald. Temelli bozuldu dirlii.Acdnceleri, kinleri vard. Yakacakt Muhtarn ahrn, samanln. ehirdeki okulda gn gn aydnla kyordu Iraz-ca'nn torunu Kara Ahmet. Kknn stnde gr bir umut gibi byyordu. Savam' o srdrecekti; baka anlamda, baka boyutlarda! Ama onun da yolu yokularla doluydu. Tpk adaslarnnki, arkadaslarnnki gibi. Kara Ahmet'in, onunla birlikte hepsinin romandr bu. Yazp koyduk "Ylanlarn c" ile "Irazca'nn Dirliinin yanna. PANTOLON TS kindi styd. Gn yorulmutu. tnn bandayd Haa. ocuklar teki odada dersin banda, Bayram hastanedeydi Perembeyle pazartesileri nbeti olurdu. Bugn erken kp gelmiti. Hastanenin iini bitirmi, evin iine koyulmutu. Yemek, ekmek, bulak... En titizlendii temizlikti. tye de hevesliydi geleli.Be yl geti, bu yl alabildiler. Bir t, at deve deildi ya, nemsemedi Bayram.
Ohooo! tye gelesiye sabah olur! Hangi sabahlar diyordu acaba? Olmuyordu. ocuklarn carn, yakasn tlemek iin komulara gitmiyordu artk. Kendi nln, entarisini de tlyordu mis gibi. Bayram' in gmleini, pantolonunu... Bir pontur daha diktirmeli efendiye! Erimi dizleri. Kndaki de iyi deil... Sokak kaps tkrdad. (Kyden gelen var heralm!) diye geirdi iinden. Camn perdesini aralayp bakt. Bayram geti yel gibi. Hayrola? Nbeti deil miydin sen? Canm skld, sattm!.. Kime; kaa sattn? Sorup durma, Navrumlu Ali'ye sattm. Kendi nbeti cumaya! Cuma gn kye gidecekmi. Deielim dedi. Haggaten sklp duruyordum. Bissr hasta, i; iyoldu! Sen ne yapyorsun? tlyorum ocuklarn carn, senin ponturu... Sedire koymutu kn, akm var gibi ekti Bayram: Bak, tleme benimkini! Ka oldu sylediim? ty dikip brakt Haa: Ne oluyor sana be? Tutturdun, tleme tleme! Ne var tde? Eller arar
bulamaz, sen burun kvrrsn!.. Benim tlediimi beenmiyor musun yoksa?
Beenmediimden deil, tleme!.. Geldin ehre, eller be gnde kuyruu kula dorulttu, sen be ylda tye alamadn!.. Kuyruunu da, kulan da sinkaf edeyim... tleme!.. Heves gves t aldk, tleme diyorsun! Diyorum! Benim pontur tsz olacak!.. ehir, kyden kamaa iyi, adam olmaa iyi deil! Aferim Kara Bayram!.. Haa!.. Buyuur!..
Bak, gzelce Haa dedim! Eksik fazla konuup tepemin tasn attrma! Durduum yerde, azmdan da yanl bir laf karp gnln krm olmaym! tleme!.. Haa'nn elinden ekip ald, duvardaki iviye ast pantolonunu. tleme; byle giyerim ben! Nedenini de sorup durma! Nedense neden? Bana gvenin yok mu? Nedensiz i yapar mym? Geldik uraya, ayak uyduralm. Kyde uyduramadk,ehirde uyduralm. Vardn yerin demi elin olu gzleri korse sen de birini yumuver... Ykseltti sesini: eit t oldu hastanede personel! Bir Navrumlu Ali var deimeyen.'tekiler hem de at gibi koarak, cet gibi uarak deiip gittiler. Sen de o hastanedesin, haberin yok! Aada duymuyor musun yukarlarda olanlar? Dadurakl Hilmi kontrol kurdu stmzde. Bizim hastanenin namaz abdas avuu. Herif nurcularn kynden. Alay ediyor, ettiriyor: "Oooo Bayram Efendi! Ponturunun ts neden hi bozulmuyor? Neden olacak, namaz klmyorsun. Eilip dorulmuyorsun, diz kmyorsun!" Bir, iki, ! Kafam sinkaf ediyor her gn. Kyde sava, ehirde sava, savatan bktm Haa! Siktiret tleme... Irazca'nn yapt gibi ellerini kalalarna koydu Haa: Bak heleee!.. dedi. u bildiimiz Arap ey mi yapyor bunu? Evet, biraz Arabms... O mu alay ediyor, ettiriyor? Ba yerde yrdne bakma caddede! Hastanede ar gibi so kar, kedi gibi trmalar, it gibi srr drz! Sen de ylyorsun? Canm, yunuyorum da, ne lzum var cenge? Ellerini zd, gelip Bayram'n bana koydu: Aferim Kara Bayram! yi baslmsn!.. Baslmak deil Haa! Esas bozukluk yukardan. Herif nurcu. Personel efi olacak Salim Sar kavat da nurcu. Onun glgesinde dediini yaptryor. Sen de orda alyorsun, ben de. Bakarsn yarn kulana bir ey fsldar; gideriz gme! Bizi alan Bahekim gitti. Ahmet Bey'in adn kardlar solcu. Etkisizleti tm. Bahekim yardmcs Namk Bey onlardan. stedikleri ayar veriyorlar koca devlet hastanesine. Onun iin, gelmeden gelecei grp tedbirli yrmek iyi deil mi? Bazen oturuyoruz hastabakclarn odasna, herifolu soruyor: www.cizgiliforum.com
"Kydeyken klar miydin?" "Eh ite, cumalar klardm arada!" "Cumalar; o da arada! Ya vakit namazlarn?" "Onlar klmazdm." "Hi mi klmazdn?"
"Hayr..." "Cami mi yoktu, hoca m yoktu?" "Vard cami, hoca!" "Su mu yoktu,
abdes mi akmyordun?" "Su da vard!" "Neden klmazdn?" "Yahu, keyfimin khyas msn?" diyemiyorum, herif zddolacak. lyasl Hac gibi, Gebremli Tevfik gibi, ondan yana arkadalar da var. Bir bela karmayalm durduumuz yerde diye susuyorum. Bahusus kt ey deil dedii. Darda ta kr, buzlu gnlerde yer sil, yada her sabah cimnastik yap demiyor, namaz kl diyor sadece. "Namaz borcun!" diyor. Yedi yanda balarm ykmlk. Yedi deil, on yedimde bile klmyordum ben! Hatta yirmi yedimde!Doruldu otuzu geti yamz; bir gn nce hizaya girsek kt m? Dadurakl Hilmi diyor: "Hem yenileri klacaksn, hem borlar! Borcun bortur bitesiye! Belki snnetleri siler cenaballah. Farzlar klacaksn!" Byle byle kafam sinkaf ediyor her gn. Pontura da bunun iin takt: "Namaz klsan dizin kar!"Eee, sen de tlyorsun, herif bakyor biz gene klmamz, yeniden balyor... Gitti duvardaki pantolonu ald Haa: Neyse! dedi. Ben gene tleyim. Ayandakini giyer gidersin hastaneye. Bunu komulara oturmaa gittiimizde giyersin. Zaten t tutan kuma m? O srada ezan okunmaa balad Karasenir Mahallesi'nin yeni yaplan minaresinden.Sonra dibek, Oluklaralt, Delibaba, Gazi Mahallesi'nin ezanlar eklendi. Usulca kalkt Bayram. kard ceketini, orabn. Svad kollarn, emredi paalarn: Bir abdescik alp ikindini klaym! dedi. Bu da yazlmasn borca! Bir utan eksiltelim, kabartacamza! Leeni getir bakalm... Bir glecek oldu Haa. Skntlar iindeydi kocas. Byk korkular girmiti karnna. ten atarlarsa bir daha giremem diye d s-dyordu. Gryordu eli bo dolaanlar, i arayanlar. Haydi Haaaaa; abuk!.. Pantolonu bezin stne brakverdi, ty de yeniden dikti, kotu. Leeni rb ald dardan. Kapnn kysndaki ividen pekiri ald, Buyur madem! dedi kocasna. Bis...mill...hirrahmaa...nirrahiiim! ekti Bayram. inden iinden okumaa, elini kolunu, boynunu kulam er sefer ykamaa balad. Bana mes verdi. Ayaklarna geti. Bitirip kalkt, pekiri ald karsnn elinden. Sildi kurulad kollarn, ellerini. (imdiye kadar olan kusurlarmz hogr, simden sonra www.cizgiliforum.com
ileyeceklerimize de engel ol gzel Allahm!) dedi. Haa'nn verdii namazla'y serdi. Ellerini gbeinin altna balad: Durdum divana, uydum Kur'an'a! Niyyet ettim sekiz rekt ikindin namazna! dedi, ekledi ardndan: Drt rekt da gemi borlarmn farzlarndan demee!.. Haa, leeni rb dar kard, dudun dibine dkt Bayram' in abdes suyunu. Dnp geldi, tnn bana... TANRININ HUZURUNDA Hem klyor, hem dnyordu Bayram. Bazen yanlyor, okuduu duay batan alyordu. Borcun iyisi vermek, derdin iyisi lmek! diyordu Dadurakl Hilmi. Ne kadar borcun biriktiini hesaplamaa benim bilgim yetmez. Onu Delibaba Camisi'nin hocasndan soracaksn. Yenice Mahalle'nin hocas lhami Hafz gelip gidiyor hastaneye, ondan soracaksn. O hesaplayacak ka bin milyon rekt birikti. Baka kusurlarn varsa onlar balayabilir Allah. Namaz borlarn asla! Burda klmazsan, orda kzgn sacn stnde klacaksn. yisi mi rekt rekt de burda... Dnyordu Bayram: (Benimki demekle bitmez!"Sonra karn kzn, dur bakalm ka ocuun vard Bayram Efendi?" "ki olan, bir kz!" "Yalar?" "Olann biri on drdne girdi, kz on iki, ufak olan on!" "Klyorlar m?" "Hayr! Anam Irazca'nm damar var onlarda! Kolay kolay namaz klmazlar!" "Hepsinin klmas gerekir Bayram! Ara sra Ulu Cami'ye urasan, Tahir Hoca neler anlatyor, kulak versen ya! Hi olmazsa Gazi Camisi'ne ura, caddenin aznda, yeil badanal, orann imam Mehmet Hafz da iyidir. Yarn yerin altna gireceksin. Sorgu var. Ne cevap vereceksin? Allah ok ok kerim vede rahimdir ama sen de grevini bileceksin biraz. Ky yerinin en byk dvas cehalet! Bahusus Atatrk' t, Halk Frkas'yd, smet'ti, ok gevettiler
diniyeyi. Bu yzden bovermi olabilirsin.Ama burada dorultacaksn yolunu..."
Benimki dorulmaz! Bu kadar bor da denmez!..Ben klarm klmaa, ama Haa dnyada klmaz! Zorluk bende deil, onda! Onu nasl sokacam yola? kincisi, ocuklar. Ahmet Efeye nasl diyeceim olum namaz kl? Anas frlar hemen: "Datma ocuun zihnini, okusun brak!" erfe kanc bile okuyacam diye tutturuyor. Szck szck soktu hepsinin kafasna okumak iyi hnerdir. Buldun iyi hneri! Gryoruz okuyanlar. Neyse... Ufak Osman'a bari
imdiden egemen olup szmz geirmeli.Vede karya kza syleyip, efendime
syleyim, baka aresi yok, derdin iyisi lmek diyor herifiolu, neyse, bak gene kartrdk! Neyse! Nerde kalmtk?) Dnp besmele ekti, batan ald duasn. (Hem sonra biz, her koyun kendi bacandan aslr sanyorduk, asla aslmyormu! Kocadan soruluyormu karnnki. Babadan soruluyormu evladnki.Onlarn da sorumlusu oluyorum bu durumda. Ben kendi borlarmdan korkuyorum, onlarnkine nasl cevap yetireyim? Sylerim bir dengine getirip:
Haa, Ahmet,erfe, Osman! Haydin bakalm, yol u, yn bu! Balayn namaza!" Syleyip doru yolu gstermezsek kabahat bizim...) Geldiklerinin ikinci ylnda, Navrumlu Ali'nin nclyle bu yeri almlar, nce tek gz; sonra ikinci gz ekleyerek, iyi kt bu tnei yapmlard. Gene Ali'nin nclyle belediyenin, karakolun adamlarna gerekli paralar yedirmi, ykmdan kurtarmt yuvasn. Yer de Allahtan, Alinin Velinin deil, hazinenin kmt, ardn arayan olmad. Bir kk taktuk odas daha eklediler geen yl. Bir gz daha ekleyebilirlerse... Bayram dnd namazn arasnda: (Kyden gelip giden de eksik olmuyor canm! Koskoca Aali geldi birinde. Babamz yerinde adam. Dnya iyiliini grdk. Yatacak yerimiz yok emmi demek ayp deil mi? Ekiz smail kp geldi. Bahusus herkes bizi burda iki koldan dnyann parasn kesiyoruz biliyor. yisi mi, bir gz daha ekleyip, konuk geldiinde, iki kat yatak serip, "Buyrun arkadalar, skk mkk, kusura bakmayn!" demeli icabnda!..) Ekleyecek yeri de vard. Bahesiyle filan yarm dnm aknd tuttuu evyeri. ki ev tede Navrumlu Ali'nin kondusu. Yanyana olsa daha iyiydi ama ancak burasn bulabilmilerdi! teki odadan Osman kp geldi. Ardndan erfe. Yel gibi girdiler. Baktlar babalan namazda, fsltyla analarna sokuldular: Sokaa gidelim mi anaa, oynayacaz?.. Gidin anam! Oynayn akam olmadan... itti, kzd Bayram: (Bak una! Spas sokaa gidelim mi diyor, anas gidin oynayn akam olmadan diye srtlarn svazlyor! Neyse...) dedi brakt. Ahmet abim durmadan sktryor anaaa!.. Derse aln aln! alyoruz ama olmam diyor... Olmamtr gzel yavrum! Ahinizin dediini yapn... erfe'yle Osman frladlar. Bayram, dersle oyun arasndaki ocuklarn namaza ne kadar uzak olduklarn dnd. Ahmet girip geldi o srada: Kolay gelsin anaa... Saol yavrum, bitti mi dersin?
Benimki bitti, ok oluyor! erfe'yle Osman'nkilere baktm biraz. Tembel bunlar yahu ana!.. Sen ahilerisin gzel yavrum, gsteriver... Gsteriyorum ama, ilerinden gelmiyor! erfe azck iyi de, Osman haylaz! "Yazn dzelt abim!" diyorum, "yi benim yazm!" diyor. Biz boa konuuyoruz. Yaz insann aynasdr diyor retmen... Bayram dnyordu: (Hep o solcu retmenler deil mi sebep? Hep onlar bulandrmyor mu ocuklarn kafasn? Diyorlar m hi namaz u, slamlk bu! Dedikleri, "Suna topu tut, Ali topu bana at!" Srf babann sylemesiyle olur mu? Okula yolluyoruz, niin? Biraz da onlar sktracaklar. Vede analar byle salvermeyecek sokaa! Dersin bittiyse namazla al! Bilmiyorsan ren! Al abdesini, kl namazn... Neyse...) Haa: Git istersen azck da sen dola!.. Ck etti Ahmet: Nereyi dolaaym? Belediyenin nne git. Snamalara bak, ne oynuyor? (Akll bir ana bunu syler mi? Bundan birinci zihin datmak olur mu? Biz adam olmaynz!..) Ahmet, yan gzle szyordu babasn. Haa^ kocasnn pantolonunu tleyip bitirdi. ocuklarn basmayaca bir yer arad; duvarn dibine koydu ylece. Ahmet dikiliyordu. Bayram, dudaklar kpr kpr, yatp kalkyor, uzatyordu namazn. (En nemlisi de bu olann okulu! Bitiriyor bei! Ben desem bir hoca yanna verelim, direm direm direnir anas olacak. Desem okutmayalm, okuyanlarn ne boka yarad belli! Evin iinde isyan karr, yattrmak lm olur... "rakla verelim!" Kessen he demez. Byle as kar yoktur dnyada! Neyse...) Kald yerden srdryordu okumasn. Selam verdi sonra. El kaldrp dualarna balad: Hayrl evlaat, hayrl avraat, hayrl devleet!.. u Haa'ya da azck akl fikir ver yarabbii! Olann kzm geleceklerini hayrlara ynelt yarabbiii!.. Dmanlarn erlerinden, eytanlarn erlerinden, vede ykselmemizi www.cizgiliforum.com
ekemeyenlerin kuru iftiralarndan bizleri esirge yarabbiii, yarabbi, yarabbiii!.. Ahmet, gz gze geldi anasyla: (Ne oluyor byle buna? Ner-den kt bu uzun uzun namazlar, derin derin dualar, ana?) Ak vermeyen, kocasnn ktlne olmayan bir tavr taknmay uygun buldu Haa. Ciddi ciddi bakt olunun yzne. On drdnde, iri kemikli, karayaz, gzlerinde ktln izi tozu bulunmayan bir ocuktu. Kocaman kocamand aklarnn ortasnda gzleri. Sesi kalnlam, bir utan da byklar dorulup gelir, sakallar -kas olmutu. Kyde kz gtt derede bana gelen olayn etkileri silinmiti. Salkla bakyordu nne. Mutlanyordu Haa. Haydi biraz dola anam, alsn zihnin! Yorulmuundur koca sabahtr! Ne filim oynuyor bak gel! yi bir ey varsa akam git. Belki baban gnl olur, beraber gideriz, haydi... (Sordum Yenice Mahalleli lham Hoca'dan: "Ne olacak bizim gemi namazlar?" "Snnetlerini siler belki amma, farzlarn asla , silmez Cenaballah!" dedi. imdi her namazda gemi namazlardan birinin farzn klsam, yirmi ylda bitermi benimkiler! O kadar da yaar mym bilemem ki!) Ellerini yzne ald, ama namazla'nn stnde hl dnyordu: (Benimki ok mok, kolay gene. Ben kendim yola girmee girerim de; bir isavaa yol amadan kary kz nasl sokarm? Olann ynn nasl evirebilirim slamiyete? Vede hastanede Dadurakl Hilmi'nin alaylarndan nasl korunabilirim? En nemlisi, iten atlmaktan nasl saknabilirim? Vede yaamn cefas belli, iten atlrsam, haa huzurundan Cenaballah, bu ehrin ortasnda ne bok yerim?) Ellerini yznden indirip kalkt. Krk yllk namazc gibi apr aprd hl dudaklar. slah eyle yarabbii!.. Akl fikir ver yarab-bii!..Bala yarabbiii!.. deyip duruyordu. (Bu adam dinci olup km, haberimiz yok!) dedi Haa iinden. (Dinci olup kmas bir ey deil, bamza ekimese! oluk ocua bun vermese!..) Bayram, geti sedire, oturdu: Eee, naslsn bakalm Ahmet Efe? Nasl dersler? Okul bitiyor bu yl ha? Bacn erfe de bitiriyor... Bitiriyor babas ok kr! dedi Haa. Haggaten, sayl gnler, dedii gibi atalarn, tez geti!.. lerisi de byle geer iallah, taklmadan, kalmadan...
Bak Haa! Bak Ahmet! Bundan sonra siz de namazlarnz klacaksnz! erfe'yle Osman da klacaklar. Borlanp durmann lzumu yok. Yalarnz varaca yere vard. Nefsime ben, zindan karanlklarda geirmiim yllarm. Dalar kadar bor ymm. Siz ymayn asla! Ydklarnz deyip tketin bir an nce!.. (Allah Allaaah!..) diye iini ekti Haa. (Korktuklarm geliyor bama, Allah Allaah!..) Namaz klmay biliyor musun Ahmet? Biliyorum! Din dersinde rendik... Klyor musun? Hi kldn m? Kldm ara sra... Hi grmedim ya? Sen hastanedesin. Bundan sonra her gn klacaksn. Greceim! Aklar byk gzlerini bolukta dolatrd Ahmet. ittin mi? Tamam m evladm? Tamam, tamam!.. dedi Haa ondan nce. Dadurakl Hilmi'nin masallarn
haggat sanp bun verme bize Bayram! Klar, klmaz, serbes brak ocuu! Senin
benim bildiimi o da bilir... Kyde bunlarn hibiri yoktu, burda nerden kardn? Asla serbes brakamam! Onun sorumlusu benim. Senin de sorumlun benim. Sylemezsem grevimi yapmam olurum... Aferim! yi yapyorsun grevini!.. Beenmedin mi? Atalk grevimi yapyorum!.. Bir de evlatlk grevini yapsan! Ka yl oluyor, anan orda! Bir ynn dnp varmadn! Grp gelmedin ne yapyor, nasl?.. inden sabr ekti, fkesini bastrd Bayram: www.cizgiliforum.com
O i baka, bu i baka! Av yarenliiyle gn yarenliini boa kartryorsun. Gitmem kye. Kendi nefsime gidersem eeim. Gidersem bo olsun kanm. Asla gitmem. O gelsin evladn torunlarn zlyorsa... Hm gelsin! Nasl gelir? Ondan paal kocakarlar geliyor! Herkesin durumu kendine gre... Neyse, brak benimle tartmay, arpmay! Dediklerimi yap sen! Namazlarn klacaksn bundan sonra. Olan da hocaya gidecek. Soracam Dadurakl Hilmi'den.Hangisi uygunsa onun yanma katacam. Hem diniyesini ilerletecek, hem hocalk renecek. Yerin altn stn biliyor hocalar. Hemi de, Kur'an okuduk, Mevlt okuduk, doanlara ad koyduk, lenleri ykadk derken, cret bahi dnyann parasn alyorlar. Hocalk bele yaam! Hastanede gryorum lhami Hocay, kimi sa cebine koyuyor, kimi sol cebine... Ahmet, ellerini bana koydu, dirseklerini dizlerine dayad, sustu ylece. Bayram! Biraz bana bak bakaym sen! Kydeyken, t Aa Mahalle'deki Beytullah Hocaya dayanmazd ruhum, burda burnumun dibinde sen mi bittin yoksam? Namaz abdes diye sktrma bakalm bizi! Hem de hoca yan u bu diye skma benim canm! Hoca yanna filan veremem, okuyacak benim yavrum! Hoca yanna verip l yuyucu yapamam, haberin olsun!.. Ellerini birbirine arpp at Bayram: Dndm bama geliyor! Bir avrat bu Haa gibi zr cahil olursa, dourduu spann yannda kocasna byle konuur! Bizde kabahat. Haa Haa diye ok yzledik... Ne oldun, nasl deitin, eskiden byle deildin? Deitim, nk bilmediklerimi rendim! Eh, azck daha ren, azck daha dei! Ka yldr iimde mayalanp durur, gmbe gibi bir zlemdir: Kaymakam okuluna gidecek Ahmet! Ya kaymakam, ya doktor olacak. l yuyucu olmayacak...
Haha haha!.. diye gld Bayram. Konuursun cahilane! Hi senin benim ocuumu kaymakam, doktor yaparlar m? Onlar kendilerinden yapyorlar, gzn birazck ap grmedin mi? Kyden gp gelirken byle demiyordun, ille kaymakam yapacam diyordun? O zaman bilmiyordum, kolay sanyordum! Gene kolay! alr benim olum. Ben de alrm. sterse sklsn trnaklarm, hastaneden gelir asker giysileri ykarm... Muradn elinden ne kurtulmu? Direiyorsun benimleeen! Ne olur okumasa? "Okuyanlar gayet itaatsiz, hem de asi oluyor ana babasna!" diyor Dadurakl Hilmi. Bir sre hoca yanna gidip gelsin, itaat u bu rensin, sonra terzi yanna katalm, esnaf olsun! O da mis gibi, kolay kazan, oturduu yerden; vede bele yaam... erfe'yi ver terzi yanna! Ahmet kaymakam olacak... Canm Haa! erfe ev kz! Benim kaygm Ahmet... Yalnz senin kaygn deil; Ahmet okuyacak!.. (slah olacak hallerden kp gitmi! Temelli azm, yozmu bu avrat! Belimizden inme olumuz da domat, kara ta gibi susuyor, Allah hayr versin bakalm...) MESTAN HOCA OKULU Bir het ht, det dt gelip doldu evin iine. Siner dirlik uup gitti. Bayram'n ie gitmedii saatlerde boyna kavga oluyordu.
Derin dncelere dalyor, ne diyeceini, ne yapacan bilemiyordu Ahmet. Bir
bela, yuvarlana yuvarlana stne geliyor; gryordu, ama nasl savuturacan

bilemiyordu. Babasnn, Namaz kl! demesi deildi asl sorun. Onca dua vard
bildii. ki daha renir, klard. Brak ileri okullar, bir hoca yanna gir, hoca ol, hocalk bele yaam! demiyor mu, sular vuruluyordu. Bayram enmeden kalkp gitmi, Kozlucal Mestan Hocay bulmutu Balar Mahallesi'nde! Anlatp yalvarmt: Bir olum var, yksek zekl, al yanna okut, adam olsun aman Hocam!.. demiti. O da, Getir greyim, kavrayl ise okuturum!.. demiti. Ahmet biliyordu Balar Mahallesi'ni. Arkadalaryla gle gitmiti bir gn. ehrin dnda, ky gibi bir yerdi. Evlerin n ard gbrelikti. Krmz yznn alt yann dolduran sakallaryla iri yar bir adam grmt, geni bahenin kesindeki heladan kyordu, belki oydu Mestan Hoca. Elini filan ykamadan, rb idenin dibine koydu, gitti beli ald, tkrd avcuna, almaa balad. www.cizgiliforum.com
Sebze arklan yapacakt belledii yeri belki. Bir girerse yanna, bir kaptrrsa yakasn, nasl kurtulurdu? Hem de neye yarard bin umutla dolu gelecei, bin bir dle bezeli yaam?.. On gn kalmt derslerin bitmesine. Sonra snavlar balayacakt. ehirde bitip tkenmez iler mi var? Snavlar biter bitmez balarsn Mestan Hocann yannda derse! Balamak bitirmenin yars. Erken balarsan,erken bitirirsin. Kuran- Kerim'i ezberledin mi hatim duas yaparz. Geersin milletin nne, namaz kldrr, tler verirsin. En istediim nedir biliyor musun? Byle bir hocann babas olmak! Anana bakma sen. Anan kaymakamlk diyor. Onu bir zamanlar ben de istiyordum. Kylk akllaryd onlar. Cahillik kt ne olsa. Hem de kaymakam olmay kolay sanyordum. Nerdeee? Bir tane var m yoksullardan bu okullara trmanm! Bu okullar, gideri ok okullar! Sreleri uzun. Bizimki ksadan olmal. Eebilecei dala heveslenmeli insan. Fazla ykseine bakma Ahmet. Bugn ehirde oturduumuza bakma. Ne olsa yoksuluz.ehirliyiz filan deye iinmenin yaran yok... Ahmet'e gre asl cahillik buydu. Yoksul da olsa, yaparm dedi mi yapard insan. Tanr, daha yola kmadan pes eden ylgn insanlarn deil, gidecei yere tutkuyla yryen, kararl insanlarn yardmcsyd asl. Byle insanlarn karsna, paras bol, eli ak insanlar da karrd gerekirse. Nice varsllar vard ocuu yok, yada ocuu var, zekdan yaya. O varsllar, yanlarna almak iin, tpk Ahmet gibi gzlerinden zek fkran yoksullar aryorlard. Bunlardan biri Ahmet'e rastlayamaz myd? Kuru bir rastlant olmayacakt tabii bu. Ahmet'i sevip beenip Tanr ayarlayacakt bu rastlanty. Bunun iin babasnn dedii namaz iini Ahmet de gerekli gryordu, ama Tanrnn houna gitmek iin kesin bir zorunluk deildi namaz. Tanr namaz klnmasn isterdi ama sadece bir bortu o. Tanr insann amalarnn doru olup olmadna, davranna bakard. Ahmet okumay sadece kendisi iin istemiyordu. Anasna kardelerine yararl olacakt, ama en ok da, kyne koacakt okuyup byk adam olunca! Bata kynn yoksullar olmak zere, teki kylerin yoksullarna destek olacakt. Hele bir ilenin kaymakam olduunda yok mu, kulpte kasabada hioyalanmayacak, kylere koacakt. Tarlalarda yoksullarn yanma varacak, Kolay gelsin! Ne gibi dertleriniz varsa syleyin hepsini gidereyim! diyecek, yoksullarn yannda yer alacakt. Muhtardan, kuruldan bir yaknmalar olup olmadn aratracak, olanlar itenlikle dinleyecekti. Muhtar yada kurul yelerinden biri bir yoksula, bir dula kt m davranyor; hemen, Gel buraya! diyecekti. nce tatllkla t verecek, etkisi olmazsa, at, ut, iki sana,iki soluna, terbiyesini yapacakt. Karakollar anszn basacak, onbalar sk sk denetleyecekti. Onbalardan, yoksullar tutaca yerde varsllar tutan oldu mu, derslerini verecekti. Kavrayl, zekl ocuklarn okumasna yardmc olacakt. Beene beene bir kalacaklard kylerde: Yahu nasl kaymakam, hangi ana www.cizgiliforum.com
dourmu? diye soracaklard. Zaman zaman yanna alp gezdirecekti anasn. ok sayg gsterecekti ona. Anlatacakt ki ite beni bu ana dourdu. Sonra anasnn da beenecei bir yoksul kzyla evlenecek, bylece onun yazgsnn deimesine yardm etmi olacakt. Her okumu birer yoksul kz alsa, Trkiye'de yoksulluun beli krlrd. Byle gzel dnceleri olan bir ocuu niin desteklemesindi Tanr? Bunu desteklemeyecek de kimi destekleyecekti? Kim vard kendinden daha iyi, daha kusursuz? Bu yzden hi duraksamadan, bocalamadan, ortaokulun kapsna dayanmal, btn akimi, zeksn kullanarak retmenlerin anlattklarn renmeli, snavlarda en dolgun notlan alarak liseye gemeli, oray da bitirip hangi okulsa kaymakam okulu, tutmalyd yolunu. Doktorluk fazla etkili deildi. Anasyd doktorluu aklndan geiren... Kalk Ahmet! dedi babas. Gidiyoruz! Akamn an keini hazrlyordu Haa. Yeni pabularm filan giy! dedi, tuttu Ahmet'in kolundan. Biraz bekledi pabularn bulup taksn ayaklarna. stasyonun oradan, demiryolunun stnden, vagonlarn arasndan geip gnbatya yrdler. Anlamt Ahmet nereye gittiklerini. (yi!) dedi. (Birka gn giderim, sonra gitmem!..) Babas nden gidiyordu. Ahmet, ne kendi gese de Mestan Hocann evini bulabileceini sanyordu. Grd evdi; tamam! Ama o eve varnca saa saptlar! ki katl baka bjr evin nnde durdular. Kylerden gelen hocalarn hepsi bu yanlarda myd yoksa? Avlu kapsn sayglca at babas, girdiler. Orta yal bir kadn, kucandaki kuluka tavukla kmesin nne yrd. Mestan Hocay m aradnz? Gstereyim! dedi. Geni bahenin her yan ilenmiti. Kimi yerde aa, kimi yerde sebze tavalar vard. Bir tahta kapy ap evin nnde durdular. Tavuu kucandan
brakmyordu kadn. Kap alnca yukardan sesler gelmee balad. Bir bolukta
durup merdiveni gsterdi: Yukarda; ocuklar okutuyor! Baba oul pabularn kardlar orada. Kinin boyasyla tahtalar sarartlm merdivenlerden nde Bayram, arkada Ahmet ktlar. kinci katta, kilim kee kapl tahtalkta durdular. Dinlediler seslerin geldii oday. Bir ar kovannn iinden, yada deirmenin domuzluundan geliyor gibiydi sesler. Kapy tklatt Bayram. Ahmet, geldikleri bu yerin nasl bir okul olduunu anlamaa alt. Okuduu derslerde, ders www.cizgiliforum.com
kitaplarnda bunlarn ok ncelerden tarihe kart syleniyordu. Yaam baka, kitaplar bakayd demek. Kapy bir daha tklatt Bayram. arka vuran sularn bir dzlkte giden sesi. Yada ktklar seferden ok ykl dnmlerdi ii arlar. ok sesli bir iniltiydi duyulan. Bayram, usulca at kapy. Girdiler. Geni bir odayd. ki penceresi vard. Biri baheye, biri gln tesindeki Koca Dumlu'ya bakyordu. Ak bulutlarn altnda kp duruyordu koca da. Kede, yn dein stnde oturuyordu Mestan Hoca. ocuklar yerde, kilimin stndeydiler. Alt olan, iki kzd hepsi. Kzlar baann rtmler, eteklerini smsk kapatmlard. Yenlerini de adamakll uzatmlard. Ne salar grnyordu, ne topuklar. On , on drt yalarndaydlar. Balarn emiler, okuyorlard srayla. Olanlar diz kmler, biraz nlerindeki kitaplara, biraz Mestan Hocaya, biraz da kzlara bakarak dinsel renim gryorlard. Hogeldin olum! Ramazan myd adn? Saol Hocam, Bayram'd... Bu da olun mu, yanndaki? Olum. Glgende okuyup hoca olacak... Aferim! Muvaffak olur inaallah! Adn ne evladm senin? Gel bakaym yle yaknma!.. itmemi gibi sustu Ahmet. Hiit Ahmet, adn soruyor Hocafendi!.. Edi ban, sustu gene. Yakla bakaym, ocuum!.. Yaklat, dibinde durdu Hocann. Diz k uraya! yeri gsterdi. Olum senin kulan iitmiyor mu? kmedi. yle bakt, baknd Ahmeeeet!.. Can skld Bayram'm, bard. Ahmet diyorum!.. Mahcup oldu. Elini kaldrp arpacakt az daha. Yakk almazd Hocann huzurunda.
Kula iitir Hocam, ama biraz sklgandr. O yzden dili tutuldu yksek makamnda... Mestan Hoca, elini Ahmet'in omzuna koydu, bast. Ahmet kt. Boynunu ban okad hafif hafif. Ensesini kar gibi yapt. Yzne, yanaklarna gtrd elini. Ate alm yanyordu Ahmet. Nar iei gibi allanmt her yan. Durgun, ne dnd belli olmayan bir grnmdeydi ocuun gzleri. Bayram, ok istiyordu u i dnd gibi sonulansn. Olu herkesin sayg duyduu bir hoca olsun. Ama byle hocann nne gelir gelmez donuklaan ocuk o ans batan yitiriyor demekti. Yoksa kastl m yapyordu? Ahmet! p olum Hocann elini!.. Ahmet'in eilip pmesini beklemeden, ald Hocann elini, kendisi pt, gene yerine brakt sayglca. Haydi, sen de p babam... dedi. Hayr, ses karmyordu Ahmet. Ses karmyor, sadece bakyordu Hocaya, kzlara, olanlara. Duvarda Kuran- Kerim torbalar aslyd. iek naklaryle ssl beyaz Amerikanlardan yaplmt torbalar. Tahta tavan bir tr toprak boyayla boyanmt. Eski cami sslerini andryordu. Hoca da bir ky camisinde cuma namazlar kldran hocalara benziyordu. Siyah cbbe giymi, kuak kuanm, bol donunun iinde oturuyordu. Sar bandayd. ipil gzlerine tel sapl gzlk takmt. Sakaln da beyazlatmadan salmt. Kyn neresiydi Bayram Efendi? Karata Hocam. Uzaktr biraz... Duydum adn. Ortaky'e yakn... Evet, Sayn Hocam... Verimli ky m? Pek verimli saylmaz Hocam... Hi okuyup hoca olmuunuz var m? Bir Beytullah Hoca var ya, dipli bilgisi yoktur... Bir hoca yannda okuyan filan?
Yok Hocam, asla yoktur... Ahmet miydi olunun ad? Ahmet'ti Hocam, mrn uzasn! Allah ksmet ederse Ahmet Efendi okuyup Karata'n hocas olabilir. Bakn anlataym: Benim de bilgim dipli deildir. Neden deildir? nk Tanrnn bilimi sonsuz bir deryadr. Onun damlasn, idrak etmek bile fani mrmze smaz. Fakat urum iyidir. Yanmda okuyanlarn hepsi hafz vede hafizeler olurlar... Saol; mrn uzasn; inaallah!.. Benden yana tamam Bayram Efendi! Eer olunun gnl varsa gelsin, okutaym. Elimden geldii derecede yetitireyim. Bir Kuran- Kerim bulup alacaz. Bende olanlardan veririm, onunla balar, sonra Afyon yada stanbul'a sipari ederiz bir tane. Fakat nce soralm: Gnln var m, hoca olmak istiyor musun evladm? Hep susuyordu Ahmet. Akl bandan gitti Bayram'n. Yukarda tavan dnd. Koca Dum-lu'ya bakan pencereler fldr fldr dnd. Ne yapacan bilemeden beklemee balad. Yakk aldrabilse iki arpacakt, Hocann nnde iyice decekti... Yoksa gnln yok mu Ahmet Efendi? Yok... stemiyor musun hoca olmak? stemiyorum... Buraya niin geldin yleyse? Sustu gene. Bakt yere. O ana kadar bir iki fsfs eden, ara sra glen renciler de bir suskuya battlar. Bayram'n yrei, gs kemiklerini krp kacak gibi vurmaa balad. Niin geldin evladm?
Kzlarn yeil gzl olanna bakt Ahmet. Kalarna kadar indirmiti bartsn. Bilmedii, anlamad bir yaknlk duydu ona. Bir lma oldu iinde. Babam getirdi... dedi. Boa gelmisiniz Bayram Efendi? Gnlsz olmaz bu i. ocuk hoca olmak istemiyor. Belki klhanbey olacak, srtecek sokaklarda. Meyhanelerde rak iecek, iret eyleyecek... Dimdik oldu, skt ellerini, takt cann diine yeniden: Ben kaymakam olacam... dedi usulca. Gene o kza bakt. Yanl gelmisiniz! dedi Mestan Hoca, kapya bakt. Cahil bir ocuk, kusuruna bakma Hocam! dedi Bayram. yice ezilip bozuldu. Akl ermediinden byle konuuyor. Kkken bir iki konumamz oldu yannda, onlar gerek sanyor. Kaymakam okullarnda okutacak vaktimiz mi var bizim? Biz yle ksa yoldan, zatnn yannda okutup, hem dnyasna, hem ahretine yarayl bir adam olmasn arzu ediyoruz. Ama cahil olduu iin kavramyor bunu. "Yanl gelmisiniz!" diye yollama bizi. Doru geldik. Ben imdi alp gideyim kendisini, zaten ilkokulun snavlarna girecek, bitirince yeniden getireyim. Kitabn da imdiden sipari edebilirsen memnun olurum. zin verirsen parasn brakaym... Ban olmazna sallad Mestan Hoca. Bouna yorma beni Bayram Efendi! Bizim isteimizle olmaz. Gnlsz olmaz hocalk. Gitsin, gnl olunca gelsin. Zorlamann yarar olmaz... Ahmet kalkt, bir iki adm att kapya doru. Bayram biraz daha yalvarp Hocadan iine gelir birka szck almak istedi. Mestan Hoca kesin konutu: Haydi, dediim gibi yap evladm... Olunun yan sra yryp kmaktan baka are gremedi Bayram. Yalnz bir eyi akl etti, pt Hocann elini yeniden. Narlar, krmz ieklerini sralamlard yeil yapraklarn arasna. Bir ondan bir ona konup kalkyordu ufack topack bal arlar. Anlatlmaz iniltiler doldurmutu ortal. Bunca gzelliin, temizliin arasndan insan pisliklerinin dayanlmaz kokulan geliyordu. Hela ukurlar rtlmemiti. ehrin bu yanma Bayram da akl sr erdiremiyordu. Akl sr erdiremedii olunun davranyd asl. Ne demek istiyordu spa? Ne www.cizgiliforum.com
demeye Hocann huzurunda yerin dibine batmyordu onu? Hocalk istemiyordu da neden dp gelmiti ardna? Evden elli adm kadar uzaklatktan sonra kolundan yapt olunun: Beendin mi yaptn serseri? ekip kolunu kurtarma abas gstermedi Ahmet. Belki bir iki arpacakt, ok kzd kesindi. Kolunu kurtarp kasa da yapard o kadarm. Baka bir plan izleyip ddrmeyecekti kendini: Ak, apak olacakt babasnn nnde. Skt kolunu, yeniden sordu Bayram: Sylesene, beendin mi? Beendim!.. dedi usulca. Neden? Nasl beendin? Korkarm syleyemem sanyordum, syledim! Neyi? Sorduun sorunun karln! Ben de onu soruyorum, beendin mi? Yalan sylemedim ki baba! stiyor musun diye sordu, istemiyorum dedim. Ama istemeden de hoca olacaksn dersen, gelir okurum. Sen de sormadn evde, istiyor muyum? Kzacak ne var bunda? Kendi istediini benim isteim sandn... Vay eein kunlad!.. Bunlarn hepsi o anan olacak ylann vidalar m yoksa? Ulan ayann dibindeki ksmeti tepip yedi da tedeki kaymakamla zeniyorsun! Demiyorsun ben bir blak herifin oluyum; maazamz yok, fabrikamz yok; babam, anam igren! Demiyorsun nasl okuyacam, neyle okuyacam?.. Allann yardmyla inaallah!.. dedi Ahmet, yumuatmaa alt babasn. Eve varasya kadar aykr szck sylemedi. Bayram da evde yapacakt yapacan. (Ben de evde sylerim asl syleyeceklerimi!) diye geirdi Ahmet iinden. (Bitsin artk biribirimizden habersiz esip tozmalarmz, kzmalarmz!..) Yrd www.cizgiliforum.com
babasnn yan sra uslu uslu. (Hem neden yalan syleyeceim, doru varken? Yalan syleyip de neden yanacam cehennemin atelerinde yarn?) ORTAKYL KADINLAR Bayram da, Haa da hastanedeyken geldi Ortakyl kocakarlar. Ahmet'le erfe evdeydiler. Gene ikindine geliyordu vakit. Gn daha ok yorulmutu. ehrin her yan adamakll tozlanmt. Tak tak edip atlar avlu kapsn. G Haaa, Bayraam!.. Bardlar. Yok anamgil yoook! dedi erfe. Yok muuu? Gelmediler mi dahaa? Anam da, babam da yoklar! dedi Ahmet. Ahmet'le erfe de mi yok? dedi Alimecik. Osman filan nere gitti? dedi Kedi Saniye. Biz de kalktk, insansz evlere geliyoruz! dedi Hayru. neleyerek, alay ederek kp geliyorlard. Su Deposu'nun altndaki Delibaba Mahallesi'nde kalyorlard t. Ortaokulda okuyan ocuklarn nineleriydiler. Bodrum katlarndan, tavan aralarndan odalar vermiti ehirliler, ayl krka, elliye. On bete, ayda bir gidip geliyorlard Ortaky'e. Ekmek azk, krlm odun, ufalanm ra getiriyorlard. Piirip taryorlard torunlarna. Bir ocuun, iki ocuun banda birer kocakar. Kocakars olmayanlar okutamyordu. Ekrem'in, lyas'm, Ramazan'm nineleriydiler. ki de kz vard Ortaky'den, biri Bakkal Hasan'm Sevim, biri Ormanc Mustafa'nn Glay. Yoktu Karata'tan bir tane. Ananz babanz olmaynca konuk almaz msnz siz? Almayn diye tembih mi ettiler yoksa? Alrz alrz, buyrun... imdi gelirler; buyrun! imdiye kadar almadk m? Buyrun... Haa'nn, Bayram'in insanlkl ocuklar; maallah! www.cizgiliforum.com
Evleri, avlular tertemiz, una bak!.. ehirlerin gzn seveyim! Kyler olsa kokar... Durmadan sylyorum benim eek Arife: "Karatal Kara Bayram kadar yok musun, sat sav, g ehire!" "ehir derin deniz, yzmek bilmiyorum, boulurum!" diye d sdyor. Ondan sonra da anasn yolluyor spasnn bana, odasn spr, sobasn yak; okusun! Dizlerim de kopuyor szdan, anacm anacm anacm... Benim de belim, bellerim Alimecik! Anaaaaam!.. Benim de bir eneciim kald salam, geri yanlarm angr ungur! Kara yere giresice ky kocatt torunlarm bile evermeden! imdi de ehir yollarnda eskiyoruz temelli... eri mi geersiniz, hayatta m oturursunuz? Yok mu bir habanz, ulunuz? Serin uraya, gne kar, hayatta oturalm! dedi Hayru. eri dar, farketmez! dedi Kedi Saniye. yleyse ieri, sedire buyrun... eri geip sedire oturdular. erfe sradan balayp el pt, ho-geli etti. Ardndan Ahmet pt, hogeli etti. Kocakarlar da Ahmet'i, erfe'yi ptler teker teker. Bizim kyden Hac Mehmet rk bir otopos ald! Dldl m, Blbl m koymu adn. Onunla cumadan gittik, bu sabah geldik. Ne kadar kt olsa boklu kyn zlyor insan... Blbl altn kafese koymular daaa, vatanm vatanm diye tm. Salvermiler. Gidip bir alnn dibine tnemi. "Bu muydu senin vatann?" diye glmler. O da, "Buydu ya! Ne glyorsunuz?" diye kzm glenlere... Hayru, Ahmet'i ekti kolundan, boynundan: Gel otur bakaym yanma! Ku iken ku bile vatann arayp soruyor da, bu senin baban neden hi arayp sormuyor kyn? Senin baban bu kadar m bezgin sildan? Ortaky'le Karata'n aras ka adm? Biniverse, gz ap www.cizgiliforum.com
yummadan orada. tesini de yrsn. Anacak m ayaklar? "Bayram gelmez, belli; o Haa, o Ahmet demi gvur?" diyormu Irazca. "erfe'yi bari getir gel!" diye bana haber salm; ben nasl gtreyim anal babal kz? Gaz tpnn stne ay koydu erfe. Sonra dizlerini bititirip oturdu sedirin ucuna: Okullar kapanyor, bir ey kalmad surda. Ben kendim gideceim Ahmet abimle, annemle!.. Alimecik: Allah nazarlardan saklasn dorumuma! dedi, svazlad erfe'nin srtn. Bayramlar seyranlar gelip geti. Herkes yerin altndaki yallarn ziyaret etti, u kadarck yerdeki ninenizi aramadnz siz! Hele o babanz! Gvur musun ay Kara Bayram! Kendin gitmediin gibi Haa'y da yollamadn, salmadn ocuklarn... Karatal Kerimolu'nun ablasyd Alimecik. Ortaky'e gelin gelmiti yllar yllar nce. ki kyn aras yakn, sk sk gidip geliyordu, herkes yle gelip gitsin istiyordu. Kslkleri de sevmiyordu... Gvur musun diye soruyorsun ay Alimecik! Gvurlar insan yerine koymuyorsun heralm! Gvurlar anasn babasn bu kadar hor-lamaz. Kara Bayram gvurdan beter! Gvurdan... Dardan bir takrt oldu o srada. Bayramla Haa'nn karaltlar szlp getiler hayatn ortasna. Alimecik, kostaklanarak srdrd konumasn: Gvurdan beter olmasa, derdi olunun, gelininin ardna, gelirdi gzelce! Otururdu u sedirin stne! Scak sudan souk suya dedirmezdi elini. aym tpte piirirlerdi. Suyunu kpte soutur-lard. Abdasm alsn, namazn klsn. Ama Kara ali'nin direken avrad Irazca'dr o! Dininden dner, dediinden dnmez! Dediini der, eniini yer! ddahdr! Yanlan sra kalkp gelmedii gibi, ka yl oluyor, bir kp gelmedi de! Halbuysam Hac Mehmet otopos alm. Dldl m, Blbl m? Bindin mi, ehirdesin. Karata'la Orta-ky'n aras da bir kar.Apalaya apalaya gene gelir gider insan... Haa, daha dardan, Amann kim gelmi, kim gelmi? diye sylenmee balad.Bayram, Demek bizi de arayp soranlar olurmu ara sra! dedi. Alimecik srdrd konumasn: Hem de o gelecek olsun! Yrmesine ne hacet? Hac Mehmet, para almadan, gider evinin nne, bindirir, dnnde de evinin nne indirir... Hulk, hulk! inde hulk olsa, gelir surda torunlarnn banda oturur scack! Ne ii var kyde? Ne ii var kimsesiz evlerde yalnz? Bir kuru www.cizgiliforum.com
inadn yoluna, ta gibi ksl srdryor!.. Bayram girdi nce: Hogeldin Saniye teyze, Alime teyze, Hay-ru nine; hepiniz ayr ayr hogeldiniz!.. Teker teker toka etti. Haa bir gld, bir grledi: Hey gidinin adam! Ne kadar asri olmu, grdnz m Orta-ky'n avratlar? ehir adam inceltiyor, ehiiir!.. Kendi de toka etti teker teker: Hogeldiniz efendim hogeldiniz!.. Naslsnz efendim, iyi misiniz? Biz de iyiyiz efendim, teekkr ederiz, teekkr ederiz! Estafurullah efendim, bir ey deil, rica ederim, rica ederim!.. Gld, dnp yeni batan el pt. Sarmat komu kyn kocakarlaryla. Bakt tpn stne ay suyunu koymu, erfe'yi de pt. Ahmet'in srtn svazlad. Yalnz bir sz diyeceim, gnlnz krlmasn, evimin stnde kaynanama atp tutmayn, bozuuruz... Alimecik, dastarm zp balad: Atp tutmayalm ama Haa, bu kadar da olmaz ay teyzem! Bir Irazca'dan daha m diniz? kp geliyoruz torunlarmzn ba< na, okusunlar diye. O diretiyor! Sabah gidip akamst geliyorsunuz kar koca. ocuklar da birden okula gidiyor. Evi bekleyivermesi bir devlet deil mi? Kocakarlar hayretle szyor, aklar karalarndan byk gzlerini daha da byltyordu Ahmet. Haa da renkten renge giriyordu. Neyse, neyse! Gene de atadr, insan yana hrmet eder. Onun iin hi olmazsa siz bari kn gidin bir. Eller adam knarlar. Bayram! Biz bile gidip geldik nceki gn. Karata nere, Ortaky nere! Ortaky'de laf ettiler: "Ne byle bunlar, deve kini mi var aralarnda?" diye! Deve kininden beter! dedi Haa. Bayram yeminli! Gidersem karm bo olsun dedi. Ben de sar kzn yannda dura dura, hem tynden, hem huyundan aldm. O yzden gidemiyoruz... Neyse! Kapatn kyn yarenliini bakalm! Burdan anlatn. Az m ektim ben o Karata'ta? Yanyor deseler, dnp bakasm yok!.. Gn geer, kin geer! slamlkta kslk, tlbendi yuyup gln dalma sereceksin,kuruyasya! Gene bir kp varmann kolayn dnn. Yaa kk olduunuz iin grev belki size der. lm olur, kalm olur yarn, iinize ivilenir, kmaz!.. www.cizgiliforum.com
(Kyden kimseyi gresi gzm yok!) dedi Bayram, iinden srdrd konumasn: (Yalnz Fatma'y, Aa Mahalle'nin smbln ok zledim! Gzmde ttyor! Adn andka burnum szlyor. Onca yoluna baktm, bir hasta olup gelmedi altm hastaneye! Biz de yeminliyiz, gidemedik!..) Byle deyip utand kendikendinden. (Anamz zlemeyip, Fatma kancn zlememiz ne demek?) Utanmasn yksek insanlna yordu kocakarlar. Ne olsa Irazca ata, bunlar da evlt! Hi zlemez olurlar m biribirlerini? Bir ey kalmad surda okullarn kapanmasna. zinlerinizi aln, hep birlikte gidin. Ahir mrnde bir sevinsin Irazca. Sizin de olunuz kznz var; yarn... Ee bakalm! O gn bir gelsin de... dedi Haa. (Anama diye gitsem de Fatma'y grsem!..) Byle deyip ger-neti hafif. kindiler okunmaa balad o srada. Kocakarlar, Aziiiiz Allah!.. ekip ellerini yzlerine aldlar. Bayram, ksa bir an, iine eytan girdiini dnd. Sonra usulca kalkp hayata kt. Haa, leeni rb oraya gtrd. erfe! Gel kzm, dk babana! Abdesini alversin!.. dedi. Kendisi gelip ay demledi. Kocakarlar, Bayram'a maaallah ektiler abdes alp namaz klyor diye. Usul usul dk kzm, acele etme; aferim! dedi Bayram. Minarelerden ezanlar bitesiye srdrd abdes alma iini. Hem de dnd:. Onca yldr ka kez, (Belki bu gelen Fatma'dr!) diye komutu kyden gelen kadn hastalara. Hibiri Fatma kmamt. (Ta gibi kanckm demek ki! Bir sefer bile hastalanp gelmedi! Ya da getirmedi Deli kocas!..) ki yl nce Fatma'ya benzer biri gelmiti banda kocasyla. Yatrdlar. Apandisit ameliyat olup gitti. Eneli Fadime'ydi, karaya-zd. rice iriceydi dudaklar. Gsleri dolgun. Kocas da saz benizli, Ortakyl Yumurtac Hakk'ya benzeyen bir adamd. Bir ona bakyordu, bir Fadime'ye, sonra da ah ekiyor, felee souyordu. Daha Dadurakl Hilmi'nin dokundurmalar yoktu o zaman, namazcl yoktu Bayram'n. Yatrdktan sonra bir sefercik gelebildi kocas grmee. O hafta drt gn nbete kald Bayram. Kendi yerine iki sefer, Ali'nin yerine bir sefer, Klal Niyazi'nin yerine bir sefer. Kimi zaman koua girip baucunda durdu, kimi zaman kapdan bakt, bir istei var m diye sordu. (Belki yolunu bulup sarlrdk Fatma gelseydi!) diye geirdi sk sk iinden. Sk sk da komaa alt iine yerleen eytan abdes alrken. Srf eytan uzaklatrabilmek iin, (Bir insan ne kadar kt olsa, anasna atasna bu kadar ksmez! Yemini unu bunu brakp gideyim Karata'a, inat anam greyim. Bir daha syleyim, gelmek isterse getireyim!..) dedi. Onu da geti: (Eolu bekulak Ahmet! Mis gibi Hocay istemedi! Kei anas kalkp www.cizgiliforum.com
narl zzet retmene gitmi, kaymakamlar hangi okulda okur, yarglar, doktorlar hangi okulda? Yahu bu Haa gibi cinkurdu kar yok dnyada! Gidip bir de Dadurakl Hilmi'nin yakasna yapm ben yokken! "Sen!" demi, "Brak benim kocamn namazn, olumun hafzln da kendi gtne sahip ol, dikildiin yerde yellenip durduunu herkes biliyor hastanede!" deyip kzdrm herifi. Ama boa kzm drz. Dorudur Haa'nn dedii. Seninle konuurken dikeldii yerde salverir. Bir ossuruk kokusu alr ortal. Bir de, "Kim osurdu?" diye yanndakileri sular drz!..) Bunu da dnp brakt. Kznn uzatt pekiri ald. Silindi kuruland; yeniden, Aferim maallah!.. ekti. Haa'nn getirdii namazla'y serdi
hayatn gne gren yerine. kindini klmaa balad. Gene Fatma, gene Eneli
Fadime gelip duruyordu aklna ama, abalayp rpnp zor g uzaklatrd ikisini de. Temelli sakatlamadan namazn bitirip kocakarlarn yanna girdi. ok zld namazda ktlk dndm diye. Bir ara yumruklad kafasn. Kydeyken cahilliin en dibindeymiiz! Onca aylar yllar namazsz geirmiiz. Dalar kadar bor ymz Allaha. imdi klyorum, dyorum rekt rekt Saniye teyze. Haa da balad birer ikier. Okuldaki snavlar bitince Ahmet'le erfe de balayacaklar iallah! Dahi Osman. Esasna bakarsan yedi yanda farz olurmu slamlara. Fakat belki Arabistan'da yleydi eskiden. imdi o kadar ince mslmanlk nerede?.. Aman Bayraaam! dedi ilk evliliini Kerim Hocayla yapp, ge-inemedii iin Bakyl Haydar'n obanna kaan, onunla da fazla geinmeyip Ortaky'n Molla Ahmet'ine varan, ondan oul torun sahibi olan Hayru: O kadar ince mslmanlk, hocalarn kejdilerinde bilem yok imdi! Klyor musun, klyorum! ou, "Komum gidiyor, ben de gideyim!" diye gidiyor camiye. Gitmezse knarlar nk! Aman Bayraam!.. Bizim hastanede Dadurakl Hilmi diye bir arkada var... Yan gzle Haa'ya bakt. Boalm ay bardaklarn iaret etti. Hemen kalkt Haa. Kalkmken bir ay da bana ver Haa! dedi, srdrd konumasn. Kuvvetli nurcudur. Beni esas yoluma sokan da odur. Baz kusurlar filan varsa da bilim bilgi sahibidir. Allah raz olsun gsterdii yollardan, verdii akllardan! Onun rehberlii sayesinde Yenice Mahalleli lhami Hocaya dantm, borlarm karttm. imdi hepsini deyeceim. Olumu da iallah hoca yanna verip dnyasna ahretine sahip bir hoca yapacam. mrnz varsa bunu sizler de greceksiniz Ortakyl teyzeler!.. allah Bayram.. Maallah Bayram... www.cizgiliforum.com
Bayram'n yeni azlarn, tatl tatl dinledi Ortakyl kadnlar. Biraz sonra konu deiti. Bayram sordu: Duyuuma gre senin bilader de solcu olmu ha Alime teyze? Melek Hasan gelmiti teygn, o syledi. Senin bilader Kerimolu, Melek Hasan kendi, Halil bi filan... Alimecik dastarn zp balad: Saclktan solculuktan haberim mi var benim ay Bayram? Oturduk ocuklarn ban bekliyoruz burda. Bir yere girip ktmz yok. Kyde de duymadm... Solculuk, Rusya'nn recimi! diye anlatmaa balad Bayram. Senin biladergil onu.istiyorlarm... Alimecik: Haberim yok tvbeler olsun... dedi. Ge vakte kadar oturdular, sonra kalkp gittiler. SAVA Snavlarn bitmesine iki gn kala ivecenliini artrd Bayram: Snavlar bitsin, hemen namazna balayacak benim olum! Sonra da Mestan Hocann yanna girmeyi kabul edecek! Vede girecek. Neden girmesin? Hazr mis gibi hocalk. O gn gzyle grd. Hallar kilimleri serdirip oturmu. nnde kz ve erkek rencileri, okutuyor inil inil. Aada yn uvallar dolu dolu. Erlik varlkla olduu gibi, bilim bilgi de vaktinde emek ekip almakla!.. Sonra kalkp elini Ahmet'in bana koyuyordu: Gideceksin deil mi tekem? "Gideceim baba!" deyiver bakaym! Haydi bir sefercik duyaym azndan!.. Ahmet, of puf edip babasnn elini srtndan atyordu: Baba yahu! Hi durmadan bunu sylyorsun! Hatrn iin namaza balarm, ama hoca olmam. Demiyor muydun kkten: "Kaymakam okuluna yollayacam seni!" Kaymakam okuluna gideceim ben... Ne ne ne? Dur bakaym, birem birem syle, lafn anlalsn! Demek benim hatrm iin namaza balayacaksn? Ulan eolu be-kulak, benim hatrm iin
klacan namazn ne deeri olur? Kalkp tepiyordu ayann ucuyla bo brne. Haa araya girip Ahmet'i Yazkyl Yusuf'un Oluklaralt'nda-ki dkknna tuz almaa yolluyordu. Sonra da balyordu Bayram' avkalamaa: Valla bak, canm fazla skma Bayram! Deli damarm tutarsa ne yapacam hi belli olmaz! Ben Aa Mahalle'nin suyundan itim Karata'ta! Admn ona gre at. Nurcularn ubesi gibi namaz namaz diye ocuklar skma! Beni de skma! Byksen bykln, erkeksen erkekliini bil!.. Oooo!.. Derede kz gderken bana gelen olaydan sonra nasl sarard karard gittiyse, gene yle oldu Ahmet. Sevinci enlii snd. (Ne yapacam, nasl edeceim, ayann altna alr derse, zorla gtrp Mestan Hocann okuluna tkarsa, nasl katlanrm? Kaymakam okuluna gitme zlemlerim gerek olmadan nasl yaayabilirim?) Koyu koyu dnyor, ama kamyordu iinden. Bayram, boldan atm tutmutu hastanede: Olumu hoca yanna verdiim gibi, kzm da hafzla yerletiriyorum!.. Byle boldan atar tutarsa, hastanede kendisinin, Haa'nn yerlerinin salam-laacam, iten .karmaa kimsenin gc yetmeyeceini dnyordu. nk bir kez karlrsa bir daha nereden bulacakt hem karsna, hem kendisine i? Aslanlarn kaplanlarn, hem de akallarn, tilkilerin azna gemiti iler. Sadece Dadurakl Hilmi'nin deil, Personel efi Salim Sar'mn, Bahekim yardmcs Namk Beyin hatrlarm da ho etmi olacakt byle konuarak, yaparak. Bunlarn gzne giren adamn srt da yere mi gelirdi? Dadurakl Hilmi usulca yellenip sordu sabah: Eee Karatal Bayram, naslsn hemerim? Bak sana ne diyeceim? Bir insann sadece kendisinin hak yoluna girmesi yetmez, arkadan, evladm, ayalini de sokmas gerekir. Ne haber
bakalm senin mahdum beyden? Snavlar bitmek zere sanrm. Gidip konutun
mu Kozlucal Mestan Hocayla? Mestan Hocann gnl olmuyorsa, Mursallar'dan nce mam var, Besi Damlar'nn yannda, Gazi Camisi'ne gelir gider, ona syleriz istersen... Zaten birine derdini dkme gereksemesi duyuyordu Bayram. Hastabakclar odasnda pencereye yasland usulca: Sorma bama gelenleri Hilmi Efendi! Bende kader olsa, kymden teziip buralarda almazdm soluu. Kader olsa Allah bana vatanmda verirdi vereceini, gurbet ellerinde srndrmezdi. Mestan Hocann gnl var da, benim Ahmet www.cizgiliforum.com
Efendinin gnl yok ay Hilmi Efendi! Sen hi byle bir derde dtn m, evlad babasna as, kars da evladna arka kan bir adama rastladn m?
Haha haha!.. diye gld Dadurakl Hilmi. Tuttu kasklarn: Haa huzurdan,
ehir deyince kolay sanyor bizim -arkadalar. te ince yan buras. ehire gelmek var, ama yolu yn yitirmek de var. Kolay deil evladn ayalini bugn izinin iinde tutmak. te Bayram'n basma gelen birinci misal. Kendisi meleklerin huyuna sahip, ama evlad szn tutmuyor. ehire gelmese bu iler de gelmezdi bana. Sen gene iin olur yanndan sokul Bayram Efendi. stne varp temelli as yapma. "Hoca yanma girmezsen mam-Hatip Okuluna vereyim!" de. Oras da iyi okuldur. Yarm oradan kanlar da kaymakam, yarg okullarna girebilecekler. Maneviyata deer veren hkmetlerin baa gemesi yakn. Harbokulu'na girecekleri de bunlarn iinden seip zabitan dinibtn vatan evlatlarndan teekkl ettireceiz iallah!.. Gene yellendi Hilmi Efendi. Bayram, belli etmeden kalkt. Var hzyla amarla indi. Makinenin biri daha bozulmu, temelli leenlerde ykyorlard kirlileri. Bir karyol bulmu gibi sokuldu Haa'nn yanna. Necibe teyze krmz eldiven takmt ellerine. Haa onu da yapmamt. Sopal Burdur alacasndan dikilmi, kyl hastalara giydirilen picamalar ykyordu. Kolay gelsin Necibe teyze, kolay gelsin Nafize bacm, kolay gelsin Haa! Haa bak sana ne deyeceim? Ahmet'i mam-Hatip Okuluna versek de oluyormu! Dadurakl Hilmi anlatt, oradan kanlar da kaymakam, yarg okuluna, hatta Harbokulu'na girebilecekmi. Yaknda maneviyata deer veren hkmetler gelecekmi. Bunu duyduuma sevindim. Sen de sevinirsin diye geldim... Leendeki kirlileri alp skt, sularn yalaa devirdi, sonra yeni su ekledi Haa: lle bir katran kazanna sokup karacaksn ocuu! Dorudan ortaokula, liseye gndermek iine gelmiyor deil mi? Ortaya liseye giderse, senin gibi, Dadurakl Hilmi gibi yobaz olmaz deil mi? Vay benim bama gelenler! Gelmez olup da kara yerlere geleydik u Burdur'a, vaaay!.. Yeniden outurdu pijamalar. Sonra skt, darya sermee gtrd. Bayram bekledi dnp gelesiye. Bu dediim iyi deil mi sence? Sanki hemen varp hesap verecekti Hilmi Efendiye. Kesin kesin soruyor, onayn bekliyordu. Deilse ok huzursuz olacakt. Mahupluu byyecekti arkadalar arasnda. Karsna, ocuuna szn dinletememi olacakt evrede. Bundan korkuyordu. www.cizgiliforum.com
Bana sorarsan ortaokuldan, liseden baka okula gnlm yok Bayram. Ama sormaz da zorlan verirsen bir sna. Benim gibi Ahmet'in de yok gnl. Ama erkeksin. Bizim gnllerimizin olup olmadna bakmaz, tek bana yaparsn belki... Aaaah ah! Sen ayr, ben ayr ekitireceimize, ikimizin sz bir yana gitse ne var! Bana destek olsan Ahmet de sze gelir. Anas as olur da spas olmaz m? Ben gnlmn sesini sylyorum Kara Bayram, z gnlmn! "Gnln yoksa da var gster, yalan syle!,, diyorsan o baka! Ahmet olan da z gnln sylyor.Asilik filan yok ortada. Sana, ne zaman as geldim de imdi geleyim? Yr ehire dedin yrdm. Gir hastaneye dedin girdim. Ver ocuu mamHatibe diyorsun, peki vereyim, ama gnlm yok. Gnlm onun kaymakam olmasndan yana. Ezelden beri buna heves ettim... Birden d Bayram'in gzleri: Bu dediin gene olacak! mam-Hatip'ten knca, isterse kaymakam okuluna gidebilecek, isterse imam, hatip olacak mftlklere, camilere... Sndrrler isteini! Kaymakaml ktlerler gznde! mamlkta karar klar ocuk! Neye yarar o zaman? l yuyucu olmas houma gitmiyor evladmn! Nereden kafana girdi, nereden tutturdun, ok canm sklyor Bayram. Gene de narh zzet retmene bir sormak isterim. Bakalm ne diyecek? Karsnn bu kadar sert, bu kadar kararl davranacan sanmyordu. Aadan alma gereini duydu biraz: Eee haklsn! Bizim evde kendi kafasyla hareket eden yok! Ben Dadurakl Hilmi'ye, sen narl zzet retmene, Ahmet de senin azna bakyor. Git dan bakalm!.. Haa, kocasnn danl dunlu konumasn duymazdan geldi. Hastaneden eker Okulu'na yrd doru. Bakuyulu gren Ali kapda durdurdu: Okulda Mfetti var, Mdr kimseyi alma dedi. Surda dur, knca haber vereyim... dedi. Sonra batan aa szd Haa'y: (Ne g, Mdre k msn yoksa? Zrt zrt geliyorsun?) Bir sre bekledi, zzet retmen kp geldi.
Allah akna gcenme zzet Efendi! Skldk m sana kouyoruz. Bamzdan da dert eksilmiyor. Ahmet bitiriyor ya bei. Babas diyor hoca yanna verelim. Biz diyoruz olmaz. ki ya ufa erfe kz da bitiriyor. Onu da hafzla verici oluyor. alt katta bir Dadu-rakl Hilmi var, ondan etkileniyor. Biz diretince, bu sefer mam-Ha-tip diye tutturdu. mam-Hatip'ten kanlar da kaymakam okuluna girecekmi ilerde. Asl var m? zzet retmenin karln beklemee balad. gren Ali de bakyordu. Kavgalar, kylerdeki younluuyla gelmiti ehire. Dadurakl Hilmi; u ossuruklu drz m? gren Ali'ye yan yan bakt Haa: Heralm o... Nurcunun tekidir! Kyleri de nldr. Bizim kyle onlarnki yakndr, ama buralarda bizimkinin ad gemez nedense! Haa bekliyordu zzet retmen ne diyecek? Yani siz ana oul olmaz diyorsunuz da ne diyorsunuz? Ciddi mi ilgileniyordu gren Ali Haa'nm sorunuyla? Biz diyoruz gitsin ortaokula, liseye!.. zzet retmen susuyordu. gren: te byle moderin dnenlerimiz de var hocam, kyl deyince hepimizi sr bellemesinler!.. Senden sormaa geldim zzet Efendi, asl var m, mam-Hatip' ten kanlar gidebilir mi? nar'la Karata'n aras drt saat ekerdi yaya. Erle'nin beri yannda, da ii kylerdendi. ehirde hemeri idiler. erfe'nin, Ahmet'in alkan renciler olmalar ilgilendirmiti zzet retmeni. Ara sra sorar izlerdi, nasl gidiyorlar? imdilik byle bir durum yok! dedi ksaca. Olsa da neden girsin mam-Hatip Okuluna? Kesmeyin ocuun yolunu, verin dosdoru ortaokula. yle alkan ocuu buldunuz daha ne istiyorsunuz? Kz da ortaokula verin. Ne ii var hoca yannda, hafzlkta? Yetmedi mi bu kafalardan ektiiniz?
Zil ald, ocuklar girmee baladlar. zzet retmen de yrd. Kusura bakma, okulda mfetti var. Syle Bayram'a, cahillik etmesin! Grr ben de sylerim. Daha olmazsa evinize urarm... Bakuyulu gren Ali biraz daha konuacakt belki, yrd Haa. Eve geldi doruca. Bakt Bayram da az nce gelmi. Uzanm sedire, ellerini kafasnn altnda kavuturmu, tavandaki kontrplaklarabakyordu. ocuklar da gelmiler. Birden aarsa gene kavga kopabilir, sonraya brakt Haa. Yumuatt sesini: Geldin mi Bayram? dedi. Karlk beklemeden su kaplarn ald, mahallenin emesine kotu. Sraya girdi, su doldurdu. Geldi avluyu sprd, merdiveni ykad. Bulaklar kard, kl getirdi, odu kab kaa. Sonra gitti bir daha doldurdu kaplar. Patates vurdu, orba koydu akama. Osman' Yazkyl Yusuf'un dkknna yollad bir paket ya aldrmaa. Girdi kt, eildi kalkt, sinirlerini glendirdi, bir kavga kopacak olursa diye hazr oldu. stn aba harcayacakt yemekten sonra ksn karsa. Hatta kmasn.. . Elektrikler yanp sofra kurulasya yatt sedirde Bayram. Dikti gzlerini tavana. Ellerini zmedi bann altndan. Haa, gzyle, kaya, Yava olun, grlt etmeyin ocuklar, babanz yatyor, keyfsiz!.. dedi, yok etti kullanabilecei bahaneleri. Sofra kurulunca da, Bayram, sevdiin orbadan yaptm, patates kavurdum, geliver! dedi. ocuklar sabrszlanp duruyorlard. Osman herkesten nce balayacakt. erfe ackmt. Ahmet durgundu, belli etmiyordu iinde kabarp duran frtnay. Osmaaan, yava ol!.. Babanz balamadan balama yavruuum!.. Hooop! dedi birden, kapnn dibine frlad Bayram. Haa kotu, leeni rb koydu nne. erfe pekiri alp kotu. Al anam, dk baban suyunu, ben orbann altna kl ekeyim, soumasn... Bayram'n oturaca yere bir de minder att. Karnlarmz doyuralm, Navrumlu Aligil'e gidelim. Epeydir gitmedik... dedi. Bayram, byk byk sokuyordu lokmalar azna, kaklar da doldurup doldurup deviriyordu. Dakikalar sayyordu Haa. Kavga kopmadan geen dakikay kr sayyordu. Bayram da bir saldr iin karsndaki cephenin zayf yann kolluyordu. zzet retmenin yanndan glenip gelmiti Haa. Akt buras. Kendi ise btn kozunu, silahn kullanp bitirmiti gnlerdir. Haa gibi susmay, pazarlklarn iinde biriktirmeyi bilemiyordu. Haa bir hata yapar, ak verirse ancak oradan saldrabilirdi. O hatay da bu akam yapmamaa olanca dikkatini harcyordu. Saygl, yumuak davranyordu. Taktiini iyi semiti. Olanca ilikilerinde, karlk, analk grevlerinde son derece dikkatli, saygl; evladnn okumas konusuna gelince de dnsz! ocuklarn gelecei dedin mi hatr gnl biterdi. Birsaldr olmasn diye Navrumlu Aligile gidelim www.cizgiliforum.com
diyordu belki. Evde otursalar, Haa'nn solumasndan bulurdu bahaneyi Bayram. ocuklar da babalarnn kafasndan geenleri ayna drbn gibi grmlerdi sanki. Suspus olmulard. timeden yiyorlard patatesi. Bayram seviyor diye iine iki de yumurta krmt Haa. Fakat, konumaa yeminli gibi, yi olmu, ho olmu!demiyordu. (Ahmet'e soraym!) dedi Haa. Onun da keyfi hi yoktu. Nasl Osman Efe, beendin mi? Osman havay yeterince gvenli bulmad: Beendim, iyolmu! dedi ksaca. Arvall erii kurusundan bir tas hoaf vard dnden. Onu da koydu Haa. (ok kr buraya kadar getirdik grltsz zrltsz! Bundan sonra kopsa da hafif anlatrz kr!) dedi iinden. Hoaftan iki kak alp brakt Bayram.ki kak daha alp Ahmet de brakt. Haa bitirdi kalan. Sofray kaldrd.Bulaklar ocan bana koydu sonra. steiniz var m, gidelim mi? Sordu ortaya. Seslenmedi Bayram. Bulaklar paklayvereyim, gideriz! dedi Haa. Tp yakt, koydu bulak suyunu. akr ukur sesler kararak ykamaa balad akamn kaplarn. Bayram dnyordu. kindiyi klmamt kahrndan. Akam da duruyordu. Ezan okunal ok olmutu. Kalkp abdes alsa, klsa myd bu arada. Yoksa Aligil'e gitmeyi nleyip namaz yerine iddetli bir kavga m koparsayd? Yoksa temelli erteleyip yarna m braksayd? Sk bir sopa ekmeden, korkutucu bir gzda vermeden yola gelmeyecekti bu avrat, hem de ocuklar. Ne ynelttiin yola gidecekler, ne de namaz klacaklard. Birden namaz klmaa karar verdi, doruldu usulca: Leeni rb getir! dedi. erfe frlad. Alp getirdi leeni babasnn nne. rb getir anam! diye bard Haa. Scak su kataym! www.cizgiliforum.com
Bulak suyunun yarsn aktard. Kabarmak zere olan dalgalar bir daha yatt Bayram'm iinde. Abdesini ald dualar ederek, yalvarlar yaparak. Sonra silindi kuruland. Serdi namazla'y, ikindini kld, drt rekt da bor dedi. Bu kary olmazsa yatakta m ezseydi iyice? Baka ocuk istemiyorum ayaklaryla, dikbalk ediyordu.yice ezip, hem de ocua brakp yeni bir sknt m sarsayd bana? Yoksa Ahmet konusunu yatakta ap kavgay yatakta m koparsayd? ocuklar teki gzde yatyorlard nasl olsa! Gece yary getikten sonra dolard salarn bileine, benzetirdi gzelce! (Zaten yllar var, yeterince tat aldm yok! Tamtakr, kuru bakr! Byle bir avrat, ha iine getirmiin, ha dna! Fatma buralarda olacakt! Eriikli kocas eker Fabrikas'na filan girecekti ki, o zaman Burdur ehri bir hovarda grecekti! (Ulan Deli Haceli, nasl olsa Muhtarn kolundasn, herifin klc hl keskin, bir i bulsun sana fabrikadan, g gel, karn da getir, hem sen gein, hem biz geinelim urada!..) Samalamakta ne kadar ileri gittiini abuk anlayp kald yerden namaz dualarn okumaa geti: (Benimki namaz klmak deil, serserilik!) diye ekledi hemen ardndan: (Allah iimi grp durduu halde nasl oluyor da bu kutsal dualar dilime veriyor, ayorum! Hocalar bilseler halimi, tefe korlar camide! En uygunsuz mslman diye beni gsterirler rnek!..) Haa, kocasnn hem ikindini, akam, hem de borlarn klacan kestirmiti. kindini bitirip akama gemiti Bayram. (En iyisi Ahmet olacak alaa yklenirim! Nasl olsa yarn snavlar son! Hoca yanma vermek yok, peki! Yazboyu avare kalacana hemen namaza balasn madem! Hatta Serfe'yle Osman da! Dolanp gz gelince de mam-Hatip'e yazlsn. Hk mk dedi mi yaptraym bu sefer. Haa elimden almaa gelirse, ona da! Oooo! Ulan size biraz yz verdik, temelli astar istiyorsunuz! Ulan utanmazolu utanmazlar, ulan namussuzlar!..) Yeniden geri dnd, batan ald, farzlarn birini bitirip yenisine balad. ocuklar sabrszlanyordu. Haa bulaklar bitirip koymutu kapla. Ortal sprm, gidilecek olursa diye yn ceketini gz n bir yere asmt. Ahmet'e, yarn allmas gereken bir snav varsa kalkp almasn syledi. Mzik var ana! Korkmaz Sonmez'i syletirler! dedi o da. Bayram daldrd gene: (Korkmaz Snmez ne? Liliyar'i syletirler! Ama simden sonra paydos bunlara! Simden sonra te dnyaya yarayl bilgiler okuyacaksn. Allahm kitab Kuran' Ke-rim'i ezberleyeceksin. Kavuz kapk derslerden pekiyi aldn aldn sunardn, bir de bunlardan al greyim; hayvan!..) Gene dalyordu,farkna vard, batan ald. Daha fazla sakatlk vermeden bitirdi namazn borlaryla birlikte. Sama soluna selam verdi. Yaramaz evlat errinden, hayrsz avrat errinden beni koru; beni. grnmez kazalara, kuru iftiralara, zalim dmanlara attrma
yarabbi! Beni eytana uydurma! Bana Hazreti Eyp aleyhsselamn sabrlarndan ver yarabbi!.. dedi. oraplarn, ceketini giydi. Ahmeet! Yarn son mu snavlar? Tingedek dt Ahmet. Bocalad ne diyecek? Yavrum, son mu diyor baban!.. Son baba... Mzik mi var yarn? Mzik var baba... Ders deil ya, neyse! Yarn tamam m? Tamam... yleyse hemen namaza balayacaksn! Peki baba... erfe, sen de! Osman, sen de!.. Peki babacm... Ben de klacam!.. dedi Haa gnlyle. Yok! Sen kl, klma; farketmez!.. Balarm! Ben de klarm Bayram... Araya girip lafm blme... Peki Bayram... Namaza baladktan sonra asla brakmak yok! Bu bir. kincisi, hoca yanma vermekten vazgetim seni. Yazboyu serbessin. Gz gelince mam-Hatip'e yazdryorum. erfe'ninkine daha karar vermedim. Onu da gidip Tahir Hocadan danmak istiyorum hayrlsyla. Benimki de dana dana. Tamam m? Tamam baba... www.cizgiliforum.com
Nasl sylediini sonradan dnp tanp kendi de seemiyor Haa, birden parlayverdi: Hep gidip gidip kendin gibi gericilere danyorsun, kendi avradna, ayaline dantn yok! Onlar m karar verecek senin evdeki ilere, o gericiler mi? Birden Bayram da frlad: Sus ulan sar ylan! Sus diyorum sana! Kimmi senin gerici dediklerin? Memleketin tannm hocalarna nasl gerici diyorsun ulan? narl zzet retmen gibi allahsz solculardan m rendin bu akllar? Elini kaldrp bir, bir daha savurdu. kisi de boa gitti. Haa: Allahsz solcu da, allahsz gerici de hep senin dantklarndr! Btn bu sapkn fikirleri kafana basan da onlardr! Evin iinde oluk ocua zulmettirenler de onlar! Eskiden bilmezdin bunlar. Buraya geldin, ona srtnrken, buna srtnrken, hepsini kaptn. imdi de ocuun gzel geleceini ters yne evirip, yok hoca yanyd, yok mam-Hatip Okuluydu,
geriye dndrmek istiyorsun. mam-Hatip iyi bir okul ise, syle ossuruklu Hilmi
kendi spalarn yollasn! lhami Hocaya syle, koca kafal torunlarn yollasn! Ben olumu kzm ortaokuldan baka yere yollayamaam! Namaz kl diyorsun, peki klalm. Ama tekilere sonuna kadar bayr diyorum. Hayr, hayr! Bunu^ da duydun mu, tamam m Efendi? Haa, odann ortasnda, eli aya titreyerek dikilip kalmt. Ne yapacan bilmiyordu. "mam-Hatip'ten klnca kaymakam okuluna gidilir!" diye beni kandrdn, sordum zzet retmene, yokmu yle bir ey. Olmayan eylerle benim aklm elmee de kalkma, tamam m? Bayram'n sesi titredi. Karsn ldrse dama tkard hkmet. Yaralasa, iten atard. Biri tekinden ktyd. Bocalad... Laflar iine geldii gibi anlama! Ben sana var demedim, olacakm dedim. Hocalarn olacak dedikleri olmuyor mu? Olmasa bile, burdan kanlar mftlklerde, kylerde birinci eleman deil mi? Gitsin mam-Hatip'e! Kararm byle... Haa: Gidemez! Gnlnn olmad, gnlmn olmad okula gidemez! Sen babasysan, ben de anasym. Kendi gnln de sorman gerek. evrede byk,
kk, akl erik olanlara sorman gerek. Yalnz ossuruklu Hilmi'nin demesiyle olamaz bu i Kara Bayram!.. Kavga srasnda byle Kara Bayram dedi mi, eilip bklme-yeceine iaretti. Bayram bunu anlad, temelli azd iinin frtnas. Kabard birden: Ulan eytan! Yllardr her almna katlandm. Bu sefer kararm karar. Ahmet mam-Hatip'e gidecek, laf koyma lafm stne!.. Dnya dnmesini deitirse olmaz! Ya beni keser ldrr ondan sonra yollarsn, yada hi yollayamazsn! te uraya iziyorum bir izik,iki izik! Haa dediydi dersin... Ulan valla elimden kaza kartacaksn akam akam! deyip elini kaldrd Bayram. Haa da kaldrd iki elini, tuttu kocasnn havadaki yumruunu, yere indirmee alt. O srada kap dld dardan. Kt kt vuruyorlard. Hayata kadar gelmilerdi hem de. Dur dur; gelen var; dur! dedi Haa, nce duvarn dibine gitti, sonra elini yzn toplayp kapy at. Bakt, Navrumlu Aligil! Biz de kavgamz bitirince size gelmek istiyorduk; buyrun!.. dedi. yleyse bu i iyolmad! dedi Ali. Neden iyolmam? Gein buyrun! dedi Bayram da; yer gsterdi komularna. Kavganz yarm kald! dedi Asiye. Siz gidince tamamlarz, gein! dedi Haa. Aligil oluk ocuk girdiler. erfe kapy kapatt. Haa, sedirin stne buyur etti kimini, kiminin altna dek att, kimini yere oturttu. Bayram'la Ali'nin arasna bir kl tablas koydu. Bayram dolaptaki paketi kard. Yaktlar birer sigara... Haa'yla Asiye yan yana oturdular. Ahmet duvara dayad srtn, dirseklerini dizlerine dayad, ban ellerinin iine ald, tpk kyde bana gelen olaydan sonraki gibi dnmee balad. Ali sordu usuldan: Biribirinizi hakedebildiniz mi bari? Kapat Ali! Ama o konuyu! dedi Bayram.
Ama; ayplarmz deilmesin! dedi Haa. Ters ters bakt Bayram: (Deilmesin tabii; salak!) (Ellere zenerek verdiin kararlar da akla, koca budala! Ali duysun, bakalm sana m hak verecek, bana m; dinle!..) Yani bir demez konu yznden, karya kza fazla yz verdik, imdi bamza syorlar Ali arkada!.. Boynunu bkt: (Siz hak verin komular!) Sustu Haa. Byle yaralayc szckleri brak da gzel gzel anlat Bayram arkada! Hani ehre ilk geldiin gnlerdeki gibi! O zaman nasl sayglydn, nasl yumuak, scak, hem de uyumluydun; yle konuarak anlat! dedi Ali, candan syledi. Bak, haklsn komum! Hakszsn demiyorum sana. Evet, biraz sert konuup gnllerini yaraladmn farkndaym. Fakat temelli itaatsizlikedip tepemin tasn attryorlar! Onlar da bunu yapmasalar olmaz m? Yani imdi bir babann oluna kzma namaz kln demesinde, olunu ilkokul sona kadar okuttuktan sonra bir hoca yanna vermee kalkmasnda,bu olmaynca mam-Hatip'e yazdrmak istemesinde ne hata var? Biz ilkokulu da okuyamadk ya!.. Sorun bumu imdi? Bu! Ben de daha nemli bir i sandydm! dedi Asiye. Bu; bu aramzdaki sorun!.. Yahu Bayram arkada! Sen eskiden yolunca gelip, yolunca giden bir arkadatn! u Dadurakl Hilmi'yi ciddiye aldn yahu! Da-durak, Bakuyu, Navrum, bunlar biribirine yakndr. Birinci nurcu kydr Dadurak. ayorum nasl etkisine ald seni! Din iman, gsterile olmaz. badet, kabahat, hepsi gizlidir Bayram arkada! O drz bunlar gsteri iin yapt gibi, sana benzer saf arkadalar zerinde bask olarak da kullanyor. Ne hakk var gelip, klmyorsun, tutmuyorsun diye zarta zurta canm? Haylee; bizim de dediimiz buuu!.. yle mutland ki Ali' nin szlerinden Haa, kendine egemen#,olamad, barverdi. Ne hakk var benim ocuumu gndereceim yere karmaa? Bana laf dokunduranlar oldu hemerilerden, hatta Cafer bei bitirdiinde o drz kendisi de syledi. Ama dinlemedim. Olan sanat enstits elektrikilii istedi, biz de uygun grdk, verdik, elektrikilie. Deseydi ortaokul, ortaokula verirdik... Tamaaam; bu kadaaar!.. www.cizgiliforum.com
Neyse, bu konuyu kapatalm! Ben kesin kararm verdim. Azmdan da yemin kt. Olan mam-Hatip'e vereceim. Yarndan sonra da namaza balayacak. Bu konuyu ocuklarn nnde uzatmann gerei yok Ali arkada... Haa kalkp ay koydu. ayn yanna biskvi kard. tiler, yediler. Tartmaya yol amayacak konular konutular. Hatta bir ara gltler. Sonra Aligil kalkp gittiler. Ahmet, basla basla oturdu. Komular gidince de, anasnn serdii yataa yatt. Bayram'la Haa da kapattlar konuyu. Haa, gece yarsna doru biraz yanamak istedi Bayram'a. O ynden biraz tat verirse, bu ynden yumuamasna yarar olur diye elini sald, karlk grmedi. Ta gibi ksm, hem de soumutu. Birden, eskisinden daha beter bir fkeye gmlp,hatta kinlenip srtn dnd dzgnce. Bayram yanasa da yz vermemee karar verdi. mamHatip konusunda yumuamayacakt; ant iti iinden. Sonra yumdu gzlerini. Uyumady-sa da uyur gibi yapt, amad gzlerini sabaha kadar.
Sabah, ayn orbasn iip kt Bayram. Haa ocuklar be-leyip becerip okul
yoluna katt, ondan sonra yolland hastaneye. Ahmet: Gene iim avkp duruyor. Meraktan, tasadan deli olacam! lle tutturdu, namaz kl; mam-Hatip'e hazr ol! Bunlarn hibirine gnll deilim. Kap kye bari gideyim. Zaten ninemi zledim. zin ver ana! dedi, ayakst alamaa balad. Azarlad Haa: Suuus! Bir daha gzm grmesin aladn! Eek kadar adam oldun, ne alyorsun? Snavn bitsin, Hac Mehmet'in otoposa bin, doru Ortaky! Oradan da yryver Karata'a. Gelmezsin yaz geene kadar. Sonra ne yaparsn, ne yaparz? Bilemem imdiden... Bulutlar boand, yamurlar yudu ykad iini dn Ahmet'in. Sevindi. Bir dakika durmayacak, ekip gidecekti Karata'a. Mzik snavndan kp hastaneye yrd Ahmet. Genellikle yukarda alt iin babasna grnme olasl yoktu. Grnrse artk atard bir yalan. Atard; nk doru sylemek yaramyordu. imdi dnyada en kzd kii babasyd.
Necibe Hanm, anasnn yanna yrdn grd, taklmak istedi: Bakn bakn, kim geliyor! Maallah maallah; krk bin! Ne kadar da bym bu tosun, bakn!.. Eskiden olsa el perdi. Geip gitti anasna. Getiimizi kaldmz pazartesiye syleyecekler. Ama bana fsldadlar. Diplomay yirmi gne verecekler. Kye gideceim... Eve varp yemek yesen! Varmayacam... Para al yanna!.. Verecek misin? Ama yok yanmda!.. > imdi otobs kaar... Kaarsa ne yapaym? Bombo mu gideceksin ninene? Bir kutu eker al, iki piirim ay al, bir dastar al! Sen alp gtrmedin diyelim, ben de yollamayacak mym? Ana, sen ii uzatyorsun!.. Ne yapacan ard Haa. Necibe abla! diye kotu. Nafize karde! dedi. Para var m yannzda? On birinden, on birinden kt. Be de kendinde vard, 25'i tamamlad. On be daha olayd! diye kvrand Haa. Kimden istenir bilmem ki? Necibe Hanm kt usulca. Be dakika gemedi, 15 lira daha bulup geldi. Yirmi be bana, on Nafize'ye borlusun Haa! dedi. Ulu Cami'nin oralara k hemen! Bir kara dastar al. Ak iekli olsun. Bir kutu ezme al. Bir kutu ay, bir kilo eker al. Sonra kouver Klalar'a! Orada durdurur binersin. Ne yazn, ne gzn, benden haber almaynca gelme... lk kez en oldu, muzipleti gnlerdir: Bandan atyorsun beni! Gittim mi rahat olursun! dedi, gld. El pt karken. Bir ooook selam syle! Anlat iyi miyiz, naslz? Varamadk, kusura bakmasn! www.cizgiliforum.com
Frsat bulursam erfegili alp gelirim! Gle gle... le oldum oluyorum'a gelmiti gn. Gerei kadar abuk olmazsa yetiemezdi. Bir solukta Eski ar'ya kt. Bir solukta ald alacaklarn, bir fileye tkt. Birden anmsad, hi giyecek almayacak myd yanma? Kitap mitap almayacak
myd? Oluklaralt'nm ortasndan koup Karasenir'e geldi. Eve vard, girdi kt.
erfe sordu, Osman ayana takld, ilgilenmedi. Deti ykln altn. Ald alaca giysiyi, orab. Kitap; hangisini alacakt? Tarih'e bakt, Tabiat Bilgisi'ne bakt; ekmedi can. Aritmetik; Dilbilgisi? ekmedi. Belki san uzatrd oralarda. Saklayp durduu tara ald. Frlad. l Jandarma Komutanl'mn nnden kotu. Klalar'm orada, benzinliin nnde durdu. Bekledi Ortaky'n otobs kp gelsin. 23 liras kalmt cebinde. Gelip geen arpar m? diye yoklad cebini. Bastrd dndan. Sonra akl etti, kotu benzinciye: Geti mi, gemedi mi Ortaky'n otobs? Szd Ahmet'i adam. Her halde gemedi, dur orda! dedi. Hemen gidip durdu. e doru geldi Hac Mehmet'in Dldl. Yarkyl, Yazkyl, narh, Kavackl, rencikli, ardakl, Ortakyl, hatta Alankyl, Derekyl bir sr yolcu vard. Heybeli, torbal, sepetli, fileli. Kimi ila alm, kimi ekmek. Biri ikisi gazete. Sigara ien var, ocuk emziren var. Ne zaman varacaklar rencik'e, ardak'a, soran var. buukta g bela yrd Klalar'm oradan. Akyaka altna kadar angrdaya angrdaya gitti karayolundan. Oraya varnca sapt kylerin bakmsz yoluna. Eskiden Karakent stnden Yazky'e balanrd yol. imdi gl ykselmi, Soanl'dan dolayordu. Talarn, tozlarn iinden gene gln kysna geliyordu. nsann genzini dolduran pis bir koku yaylyordu oralardan. Prenler farmt. Mekeler, martlar dermansz gibi uuyorlard. Almlard grltye, toza. Tnmyorlard azna kadar basl otobs varyordu da. Sola yukar nar'n, saa aa Ka-rakent'in, lyas kynn yollar sapard. Doru gidince Kavack deresine varard. Kimi yerleri kayalarla, kimi yerleri allarla kapl arazide keiler grnrd. Motorlu deirmenler kal su deirmenleri de farmt. Hem de doru drst yaplmamt Karakent kprs. te hayal meyal ansd Ulupmar ay Ahmet'in! Be yl nce deil, yz yl nce gemiti sanki stnden! Ne kadar ufalmt ocuk belleindeki rmak! narlar seviyordu en ok. Sarya kaan yeil yaprakla-ryla, hi ayb, eziklii olmayan gmrah aalaryd derenin. Sonra az gelirli kyllerin kavaklar! Bytp bytp satmak iin diktikleri kavaklar! Gr dall cevizlerin altndan geiyordu otobs. Yama-lardaki mahalleleri dereye indiriyorlard. Kavack'n yeni insanlar, ak sval evlerini bayrn gne bakan yzne yapyorlard. Oraya bir yere de kahvelerini, dkknlarn kurmulard. Topal Pehlivan asasn alp kyordu geen otobslerde tandklar var m? Sonra yeniden giriyor, kyordu peykenin stne, yeniden gmlyordu yarm yzyla varan yalnzlna. Kavack'tan sonra rencik altndan, Kk ardak'a giriyor, braklacak www.cizgiliforum.com
yolcular brakp Ortaky'e frlyordu Dldl. Birden grledi vard, Ortaky'n ortasnda brakt yolcular, Ahmet'i. Baknd, tanyan, tanyacak kimse var m? Filesini omzuna vurdu yrd. Uar gibi kouyordu kra alnca. Gidecek gidecek, dereyi geip dze kacak, tepeyi ap drt yan dalarla evrili, ssz Karata' grecekti. Oradayd ninesi, oradayd brakp gittii yoksulluk. Orada Ylanl Belen'in altnda...
Elinde olsa da bu kadar birden bymeseydi! ok byk bildii aalar, kayalar
klm, dalar tepe olmu, yrne yrne bitmez sand yollar ksalmt. Birden aklna kt bir olaslk geldi, dizlerinin ba zlver-di: Ya yllar, aylar nce lp gittiyse ninesi, ykayp gmdlerse? Gelip gidenler sylemedi, sakladysa? Ksl deiller miydi ninesiyle babas? Babasyla ksl olduklar iin, anasyla, kardeleriyle kendisiyle de ksl saylrd Irazca. Bu yzden lmnn haber verilmeini istememi olabilirdi. Hatta kyller kendiliklerinden aradaki ksl bildikleri iin haber vermeyi uygun grmemi olabilirlerdi! Ne kadar karmakt dnyann ilikileri! Dizlerinin ba zle zle yrd. Merdivenin banda, ikindi gneinin karsnda oturuyordu Iraz-ca. Tornan,
dizinin, dibine yatmt. Acayip, mouk mouk sesler karyordu. Mouklayp
canm skma Tornan! Bak ne gze! bugn de akam edip baardk! Mouklama nalet! diyordu. Gn salland, sallanyordu Havana'nn Sivri'den. Dalarn glgesi basmak zereydi ky. Birazdan sr spa gelirdi krdan. Akam ettik de bamza bela bulduk ay Tornan! Kalkp atei yakmak. Kmesi rtmeli. ki kak orba kaynatmal. Birazn sana, birazn bana blp ime-li. Sonra? Sonra oul yok, uak yok, komulardan bir kp gelen olursa iki bdrdap gecenin ucundan kemirmeli, gelen olmazsa eski dein stnde dne dne sabah etmeli... Tornan havlayp kalkt o srada. Aa Mahalle'den doru bir grlt koptu. Pat pat pat, ky iine doru geliyordu. Mavi boncuk tandan yontulmua benzeyen
bir traktrn stnde Muhtar, olu Cemalle Yukar Mahalle'ye gidiyordu. Cemal
sryordu. Grlt duyulmaz olasya kadar havlad Tornan. Azna stmn drzs, kokuya bodu kyn iini! Sus bakalm Tornan! Azna stmn sdbozuul Pat pat edip geerken benim ykktan yana bakmadan edemez! Yllar geti, yllarn iinden yl kadar uzun gnler geti, bana olan kini gemedi soysuzun!.. Deitirdi, greltti sesini: Geme-siiin! Mara kadar gemesin! Benimki geti mi? Artt yldan yla! Nereye koyacam, nereye sdracam bilemiyorum kinimi! Azna stmn cmblda...
Hav hav!.. etti bir daha Tornan. Kzd Irazca: Kes sesini dedim Tornan. Bo yere hav hav etme! Bir ey yapacan zaman et! Kuru bo hav hav edip canm skma, gsterii nalet!.. Birden piman oldu, evirdi szn: Sen bana bakma, istediin kadar havla Tornan!.. dedi. Elini uzatp okad ban. Bana bakma, istediin kadar r!.. dedi yeniden. Birden ayaa kalkt, n bekten hav hav'a koyuldu Tornan. Tam o srada Kara Ahmet, avlu kapsndan giriverdi. File omzunda, atma kapnn halkasn karp kanadn at. At kapad. Halkay takt gene. Ak dileri, gzel kara gzleri, uzun boyu ile kimdi bu adam? Fakat hemen bildi, besbelliydi! Koca adam olmutu torunu. Delikanlyd; uzun. (Zaten gittiinde uzundu. Ever-sen evlenir. Yl dedi mi, olu kz olur. Hoppack hoppack hoplat torununun spasn Irazca! Torunlarn hoplatp doydun, onlarn spalarna da doyarsn iallah!) Hav! diye frlad Tornan. Irazca, anlamad bir aknln iindeydi. Konuacak myd, elini verecek miydi? Sarlp pecek miydi? Yoksa bark gibi davranacak ama souk buz mu duracakt? Dur Tornan, sarm azna Tornan gibi! dedi, kalkt elinde olmadan. (Unutmutur belki, yabanc sanp alr paasn ocuun! Yrtar indirir Allah etmesin!..) Hav hav hav!.. Olduun yerde dur Tornan!.. Ahmet, kotu eski rk merdivene. Tornan mouklad, eski Ahmet'i buldu belleinde, arka ayaklarnn stne kalkt, bir tr ate oyunu oynar gibi delilikler yapt, sonra atld boynuna. Irazca direin dibine dikildi, oradan bakyordu. Ahmet silip gemek istiyordu Toman', kurtulamyordu. Fileyi brakmadan, sol eliyle srtn okad. Haydi
tamam Tornan, aferim!.. dedi. Glkle syrld, ninesinin nnde durdu. Fileyi
brakt yere. Ellerini sald aaya. Kkreyen bir glmenin iinde, dilerini, dudaklarn skt, atld Irazca'nn boynuna. Eein dl!.. diye at kollarn Irazca. Yeni bir akm gelmi, saniyede canlanmt bedeni. O canllkla skt. Yaptrd Ahmet'i gsne. Skt yassltt. Yumdu gzlerini, skt, akp gitmesin yreinin sular gzlerinden. Nineim mi geldi? Alama istei duydu.
Skt, gevetip gevetip yeniden skt. Sen mi geldin nineim? Tuttu kendini, alamad. Ahmet de iyice brakt kendini. Yllarn zlemi sanki bu brakla dinecekti. Ninesi ne kadar skarsa, iinde yllarn bytt yangnlar o lde snecekti. Yok gibi oldu, yitti sayd kendini. Diledii gibi skt torununu Irazca. Omuzlarn tuttu iki eliyle, biraz uzaklatrp bakt sonra. Bakt gzlerine, Amann!.. dedi, pt. Bakt, Ne gzel olmu, amann!.. Birden kendine geldi, brakt ocuun omuzlarn. Sol eliyle elini tuttu, ekti odann kapsna. Tornan, nlceine srnyor, karnn yerlere dedirip uzanyor, ileri atlyor, geri geliyor, yeryznde yaamn balad gnlerden beri srp gelen ate oyununu srdryordu. Kapnn nnde durdu Irazca. Sen dikil burda! Kirli evlere mi alaym paam? Dank evlere mi?.. yle canlanm, evikle-miti; ana kurt gibi akverdi odann kapsndan. Sen dikil! dedi. Dikiliyordu Ahmet. Fileyi elinde tutup dikiliyor, bekliyordu bakalm ninesi ne yapacak? Kucanda hi kullanlmam kadar yeni bir habayla kp geldi Irazca. Kendim eirip bktm atksn zgsn. Gkeyaka'da dokuttum. lmlk kahinliim. Beni alp gtrrken stme rtsnler, sonra Karata'n camisine sersinler diyordum. Yataklarn altna koydum, bekletiyordum. Sen geldin, kardm. Sen geldin lmekten vazgetim. Nineim kp gelmi, niin leyim? Dmanlarm da motorlarn koturuyorlar, niin leyim? Yarn sabah gr beni, hepsinin azlarna saym, lmeyeceim!.. Duvarn dibine serdi habay. Al yeili, kahverengileri, gzel sarlar gzler alan bir habayd. Kk boyalaryla boyattm! T al'dan Gk Osman'n kp gelmesini bekledim. Sarlarnn stleen'lerini ildede'nin oralardan kazdm. zgs yn, atks yn, dalardan topladm; obanlar srlerini srmler, koyunlarn ynleri taklm allara, topladm, biriktirip ykadm, ykayp kuruttum; her ay gittim, her yl gittim biriktirdim. Her yan yn olsun, k gn lrsem, gmte kadar mesin bedenim, ynler scak tutar dedim. Eirdim bktm, dokuttum habam... Renkleri kaynaan gzel bir haba idi. Dur daha oturma! dedi, kotu ieri. Yal kurt gibi eilip bklyordu koarken. Bu sefer de bir yastkla, bir minder getirdi. Att minderi, koydu yast. Eilip tozlarn rpt elleriyle. imdi otur, en deerli konuu evimin! Yllardr bir deerli konuum geldii yoktu. Otur... Uzun yllar, yldan uzun gnler gelip geti de bir kp gelmedi gvur baban! Haa dur, kp geldi, gnahn almaym; geldi, tarlalarn satt Sultanca teyzesinin kr'ye, sonra ekip gitti bana grnmeden! Bokcazm yesin, ne yzle grnecek? Grnse kim bakacak yzne? Yuyucu grsn yzn! Kim ona elini verip ptrecek?.. www.cizgiliforum.com
Otur nineim, uzat ayaklarn... Bakt pabularn karmam, Dur dur, yaslan ardna, ben karaym! zeyim iplerini gzelce!.. Diz kt, zd pabu balarn. kard. oraplarn okad, dzeltti. imdi gider bir rbk su korum, atei yakarm ocaa, leeni buraya alr gelirim, pekiri alr gelirim. Elerimle dkerim, ykatrm ayaklarn has paamn! Hemen imdi!.. Toman'n oynad ate oyununu imdi Irazca oynuyordu. Daha usta, daha akr ukur, btn kaslarn, belini, budunu bkerek... Bir kotu, rk merdivenlerden indi, kuca rp dolu kp geldi. Eteine de am kozaklar doldurmutu. T Groluk amlarnn kozaklar! Ben getirmiyorum, sel getiriyor! Topluyorum ayn kylarndan! Yakyorum kboyu, bitmiyor... Koup girdi ieri. Kle gmd atei kard. Gmerim! Varsn cimri desinler! Motorlarm var da para m ekiyor? Kamyonlarm var da gm m getiriyor? Gmerim ateimi! Kibrit parayla! Gmer, fleye fleye, krmz krmz yakarm. Irbm suyumu korum stne, snr... kyor darya, gelip kyor yanna, bir boy, be boy oynuyor, sonra gene odaya giriyor, bu sefer yem dolu inko tasla kyor, Tavuklarm yemlerim!.. diyor, inip gidiyor merdivenlerden. Geh bl bl bl!.. Gidi gidi gidi!.. ekerek serpiyor yemi. Yad tavuklar kovalyor, sonra kp geliyor merdivenlerden. Gren, u Irazca yal kar! demez. Leeni rb getiriyor. kar oraplarn! Cemre paalarn! Kollarn da sva bakaym! diyor. Dkyor suyu,ykatyor. Veriyor pekiri, Sil! diyor. Silmesini beklemeyip alyor, kendi siliyor. Silip kuruluyor, iki ap, ap pyor, bir daha siliyor, bir daha pyor. Sonra kalkp dkyor leeni saaktan aaya. eri giriyor, Sen otur! diye baryor ierden. Duvardaki oymadan kese alyor: Tarhana orbas m yapaym, bulgur orbas m, yoksa un orbas m? En ok hangisini severdin? Bir erite piireyim. i-lem yayla piireyim eriteyi... diyor. Dan koyuyor, soan doruyor, ya kavuruyor. Suyunu katyor, tuzunu atyor. kp kouyor, iniyor aaya, kmesin kapan kapatyor. kyor yukarya, Tokla dinecekti. Ninesi ne kadar skarsa, iinde yllarn bytt yangnlar o lde snecekti. Yok gibi oldu, yitti sayd kendini. Diledii gibi skt torununu Irazca. Omuzlarn tuttu iki eliyle, biraz uzaklatrp bakt sonra. Bakt gzlerine, Amann!.. dedi, pt. Bakt, Ne gzel olmu, amann!.. Birden kendine geldi, brakt ocuun omuzlarn. Sol eliyle elini tuttu, ekti odann kapsna. Tornan, nlceine srnyor, karnn yerlere dedirip uzanyor, ileri atlyor, geri geliyor, yeryznde yaamn balad gnlerden beri srp gelen ate oyununu srdryordu. Kapnn nnde durdu Irazca. Sen dikil burda! Kirli evlere mi alaym paam? Dank evlere mi?.. yle canlanm, evikle-miti; ana kurt gibi akverdi odann kapsndan. Sen dikil! dedi. Dikiliyordu Ahmet. Fileyi elinde tutup www.cizgiliforum.com
dikiliyor, bekliyordu bakalm ninesi ne yapacak? Kucanda hi kullanlmam kadar yeni bir habayla kp geldi Irazca. Kendim eirip bktm atksn zgsn. Gkeyaka'da dokuttum. lmlk kahinliini. Beni alp gtrrken stme rtsnler, sonra Karata'n camisine sersinler diyordum. Yataklarn altna koydum, bekletiyordum. Sen geldin, kardm. Sen geldin lmekten vazgetim. Nineim kp gelmi, niin leyim? Dmanlarm da motorlarn koturuyorlar, niin leyim? Yarn sabah gr beni, hepsinin azlarna saym, lmeyeceim!.. Duvarn dibine serdi habay. Al yeili, kahverengileri, gzel sarlar gzler alan bir habayd. Kk boyalaryla boyattm! T al'dan Gk Osman'n kp gelmesini bekledim. Sarlarnn stleen'lerini ildede'nin oralardan kazdm. zgs yn, atks yn, dalardan topladm; obanlar srlerini srmler, koyunlarn ynleri taklm allara, topladm, biriktirip ykadm, ykayp kuruttum; her ay gittim, her yl gittim biriktirdim. Her yan yn olsun, k gn lrsem, gmte kadar mesin bedenim, ynler scak tutar dedim. Eirdim bktm, dokuttum habam... Renkleri kaynaan gzel bir haba idi. Dur daha oturma! dedi, kotu ieri. Yal kurt gibi eilip bklyordu koarken. Bu sefer de bir yastkla, bir minder getirdi. Att minderi, koydu yast. Eilip tozlarn rpt elleriyle. imdi otur, en deerli konuu evimin! Yllardr bir deerli konuum geldii yoktu. Otur... Uzun yllar, yldan uzun gnler gelip geti de bir kp gelmedi gvur baban! Haa dur, kp geldi, gnahn almaym; geldi, tarlalarn satt Sultanca teyzesinin kr'ye, sonra ekip gitti bana grnmeden! Bokcazm yesin, ne yzle grnecek? Grnse kim bakacak yzne? Yuyucu grsn yzn! Kim ona elini verip ptrecek?.. Otur nineim, uzat ayaklarn... Bakt pabularn karmam, Dur dur, yaslan ardna, ben karaym! zeyim iplerini gzelce!.. Diz kt, zd pabu balarn. kard. oraplarn okad, dzeltti. imdi gider bir rbk su korum, atei yakarm ocaa, leeni buraya alr gelirim, pekiri alr gelirim. Elerimle dkerim, ykatrm ayaklarn has paamn! Hemen imdi!.. Toman'n oynad ate oyununu imdi Irazca oynuyordu. Daha usta, daha akr ukur, btn kaslarm, belini, budunu bkerek...Bir kotu, rk merdivenlerden indi, kuca rp dolu kp geldi. Eteine de am kozaklar doldurmutu. T Groluk amlarnn kozaklar! Ben getirmiyorum, sel getiriyor! Topluyorum ayn kylarndan! Yakyorum kboyu, bitmiyor... Koup girdi ieri. Kle gmd atei kard. Gmerim! Varsn cimri desinler! Motorlarm var da para m ekiyor? Kamyonlarm var da gm m getiriyor? Gmerim ateimi! Kibrit parayla! Gmer, fleye fleye, krmz krmz yakarm. Irbm suyumu korum stne, snr...
kyor darya, gelip kyor yanna, bir boy, be boy oynuyor, sonra gene odaya giriyor, bu sefer yem dolu inko tasla kyor, Tavuklarm yemlerim!.. diyor, inip gidiyor merdivenlerden. Geh bl bl bl!.. Gidi gidi gidi!.. ekerek serpiyor yemi. Yad tavuklar kovalyor, sonra kp geliyor merdivenlerden. Gren, u Irazca yal kar! demez. Leeni rb getiriyor. kar oraplarn! Cemre paalarn! Kollarn da sva bakaym! diyor. Dkyor suyu,ykatyor. Veriyor pekiri, Sil! diyor. Silmesini beklemeyip alyor, kendi siliyor. Silip kuruluyor, iki ap, ap pyor, bir daha siliyor, bir daha pyor. Sonra kalkp dkyor leeni saaktan aaya. eri giriyor, Sen otur! diye baryor ierden. Duvardaki oymadan kese alyor: Tarhana orbas m yapaym, bulgur orbas m, yoksa un orbas m? En ok hangisini severdin? Bir erite piireyim. i-lem yayla piireyim eriteyi... diyor. Dan koyuyor, soan doruyor, ya kavuruyor. Suyunu katyor, tuzunu atyor. kp kouyor, iniyor aaya, kmesin kapan kapatyor. kyor yukarya, Toman' okayan Ahmet'in yanna kyor, iki ap daha pyor, kouyor ieriye: omak kas aklm! diyor. Ekmek slamay unuttum grdn m? diyor, douyor dizlerini. Sofra bezini ayor abuk. Sekiz on yufka slyor. Kouyor ocaa. orbay indiriyor, kz ekip koyuyor stne. Bu sefer erite piirmee geiyor. Hayrsz baban tarla satmak iin geldi de, z anasnn yanna uramad, haberin var m Ahmeet? diyor, drt yldr ehirde kendisini unutanlardan Ahmet iin sylediklerini karp tekileri sylyor: Gvur Haa, gvur erfe, gvur Osman bir kp gelmediler! Onlar da yollama-yan kim ama? Hep o Bayram, o gvur, o kral!.. diyor, dnyordu. Sofra bezini hayata seriyor, siniyi, kaklar, orbay, eriteyi, ekmekleri getiriyor: Haydi! diyordu. Burda ky iine baka baka doyuralm karnmz!.. diyordu. Tam o srada ezan okunuyordu. Babam namazlar klyor nine!.. diyor Ahmet. Sonra az dolu pukurup glyor. Yirmi otuz yllk borcu varm, klyor... Allah kandracan sanyor hileci kpeeek!.. Allah da onun hilelerine kanacak sankiii!.. Allahm gz kr sankiii!.. Allahn onun akl kadar akl yok sankiii!.. Namazlar deil, Hicazlara varp gelse, Allahn gzn, benim gzm klleyemez!.. Eilip iki ap daha pyor, Haydi al-alver kanla, haydi nineim... diyor. Bugn snavlarm bitti. Katm geldim nine! Babam bize de tutturdu ille namaz! Tutturdu ille seni mam-Hatiplere yazdraym. Ben de kap geldim. Anam der mi bilmem? Derse, ktrm olsun elcezleri...
KARASENR AKAMI Ktrm olsun elcezlerin Bayraam! Kollaryla ban saklayp inledi Haa. Sust! Sust!.. ekti Bayram. Sust! Dualar kabul olsa, kpekler kasap olurdu; sust!.. Susturup bir daha, bir daha vuruyordu. Olacaklar bildii iin, ikindinst ge geldi Haa. Oyaland hastanede. Navrumlu Aligile urad eve gelmeden. Osman koup geldi sonra. Ana yeti! dedi ocuk. Yeti, babam aryor... Babam abbuk seni aryor anaa!.. Bayram, erfe'nin sorgusunu yapmt oktan. kiniz kmadnz m snavdan? ktk... kiniz gelmediniz mi eve? Gelmedik... Ben size ne tenbihledim her sefer? Abim hastaneye gitti baba, annemin yanma! Hm! Sonra hi eve gelmedi mi? Geldi... Sonra? Sonra bilmiyorum baba... Nasl bilmiyorsun? Evde deil miydin? Evdeydim... yleyse nasl bilmiyorsun, kr m gzlerin? Kr deil baba...
yleyse grdn! Syle nere gitti? Bir yere gitmedi baba... Hin!.. Demek gitmedi!.. Gitmedi de nerde yleyse?.. Elini kaldrp bir tane indirince, evin ii aard. erfe ykld. Az burnu kan oldu. Bir tane daha indirdi. Skld diinin biri. Demek bilmiyorsun? Demek gzn kr deil, ama grmedin? Kanad, batt, demeden bir daha vurdu. Tepti bir de. Temelli ak karay yitirdi erfe. Seniii!.. Kolundan tutup kapnn nne ekti kzn. Seni!.. abuk syle, nere gitti? Giysilerini ald ykln altndan... Sonra? Sonra fileye katt... Sonra? Fileye katp gitti... Nereye gitti? Bilmiyorum baba... Hm!.. Demek bilmiyorsun? Vurdu bir daha. Tepti bir daha. Bilinceye kadar deceim! Bildiklerini sknceye kadar! Syle abuk nereye gitti?.. Bakt dd kadar daha decek. O zaman da lp kalacak. Anas lsn grnce baylacak. lecek zntsnden. O zaman da kyde ninesi zlecek, lecek zntsnden. ok korktu erfe: Kye gitti baba... dedi. Hm!.. dedi Bayram, brakt kzn. Anas olacak san kei yollamtr onu! O sar eytan karmtr!.. Durdu: Demek kye gitti? "Gitme abi, babam der!" demedin mi? Dedim baba... Dedin de ne dedi?
Babam beni bulamaz dedi. Ben kyde ninemin yannda duracam dedi. Babam oraya gelemez dedi. Burda namazlar klmak istemiyorum dedi. mamHatiplere yazlmak istemiyorum dedi... Anas olacak san ylann akllar hep! Hastaneye varp ondan akl ald, para ald; sonra prrr!.. Ama ben onu getirmeyi bilirim. Kendim dnyada gitmem! O sar keiyi yollar getirtirim. Nasl yol-ladysa, yle alr gelir... Deral namaza balar gelince de... Sonra mam-Hatip'e filan deil, doru Mestan Hocann yanna! Diz ker okur... renir ataya babaya hrmet etmeyi... renir sakl gizli i yapmann sakncalarn... Bard: Nerde anan? Bilmiyorum baba... Nasl bilmiyorsun? Hastanededir baba... Ben geldim, o neye gelmedi? Ge gelecektir baba... Neden ge gelecektir?.. Sabah sylemedi, haberim yok baba... Hm!.. Suukuyor; suukuyor sar eytan!.. Bir daha Sar eytan suukuyor! dedi, dnd odann iinde. Osman bzlmt keye. Soluksuz bakyordu. Yryp onun nne vard. Suuktuu iin gelmiyor; ama gelecek!.. Gelmeyip nere gidecek? narl zzet retmene gitmitir, gitsin! Babasnn olu mu? Akam oldu davul, herkes evine savul! Kalamaz orada... Aligil'dedir!.. Kalk Osman, kalk abuk!.. Kalkt Osman korka korka. abuk git, AligiPe sor: Orda m? Osman gidip bakt, oradayd Haa. Asiye entari biiyordu kzma. Onu konuuyorlard. Osman geliverdi. Tutulmutu sanki dili. Ana!.. Aa... dedi kald nce. Konuamyordu. www.cizgiliforum.com
Osmaaan, ne oldun anam? ki ellerini indirip kaldrd. Gel mi diyor, git mi, anlalmad. Asiye, bir tas su ver ocua!.. Asiye suyu getirdi. irdi Haa. Osmaan; ne oldun cierim? Babam ana! Babam geldi, abam dd! Seni istiyor!.. (Anlald!..) deyip frlad Haa. (Sava var! Kudurdu beyni souk, sava var!.. Kudurup oluk ocua sard...) San ban gerei gibi rtmeden kotu. Ap girdi avlu kapsn. Bakmad ardna. Girdi, Bayram geziniyor erfe'nin nnde. erfe'nin az yz kan. Yerler kan, ocuun giysileri kan. Emret kara dinli ekiya!.. i yle kabarp duruyordu gnlerdir. (O akalsa, ben daha akalm!) diye dnd, barverdi birden: Syle kara dinli Bayram!.. Kral; syle!.. ekti kolundan, savurdu yere. Anlat neden kardn span? Kilimin stne yayd Haa'y. Tepti buduna, brne. Eilip tuttu omzundan, dikti, yeniden vurdu sana soluna. Nasl byle gaflete geldiini, daya yiyip alta dtn anlamad Haa. Belki beklemiyordu bu kadar. Demek kara dinli kocas da doluydu mne kadar, demek ii avkp duruyordu gnlerdir. Bir are dnmeli, hi deilse sopay azaltmann bir yolunu bulmalyd abuk. Die di d- denese yenilirdi. Isrsa, daha azard. Ha ay haaa!.. diye bard birden. Frlayp kalkt. Dikildi nne. Allahm ays! Yllardr ehirden yiyip itiin halde, hl kan m douyorsun? Gnlerdir aylardr kldn namazlar bunun iin miydi dalarn ays?.. Bir an duraklad Bayram, Hm!.. etti akn. Yazklar olsun sana, kara dinli aj!.. Hm!.. Neden kardn span?
Oturt karna, gzel gzel sor kara dinli kral!.. Ne bu yaptklarn? Kz ykm, olan korkutmusun! Beni de sakat ettin. ki daha vur, lp kalaym, temelli belay sar bana! Ondan sonra Ar Ceza damlarnda aart kas gzlerini, kara dinli ay!.. Anan Irazca, baban Kara ali, kkten delisiniz hepiniz. Aa Mahalle'de doup byyenlerden beter delisiniz... Kes laf! Neden kardn spay? Kendim de kaacam! Bunlar da gtreceim!.. Vurdu Bayram. at, be at, vurdu st ste. Krlsn elcezlerin, ktrm olsun iallah!.. nledike vurdu, ykt karsn, tepti... Hepinizi ldrp yaym st ste, dkeyim gaz, akaym kibriti sonra! Varaym Karata'a, kr anam keseyim, Ahmet olacak haini keseyim, gaz dkp onlar da yakaym. Sonra kendim kp geleyim, vereyim hesabnz Ar Cezalarda... Verirsin hesabmz da Burdur'a paa yaparlar seni! Bunca kym dkm yaptn diye rtbeler takarlar omuzlarna! Koca Saat'n altna dikeltip krkler giydirirler tahtaya gelesi srtna!.. Anszn bir daha parlad Bayram, Hm!.. etti: Demek ben evlat deil, avrat deil, ylanlar besliyormuum koynumda? dedi. Bir daha tepti. Syle neden kardn spay? Spa sensin, topla azn, yeter gayri! diye frlad Haa. mne atld kocasnn. Tutup boazndan skt. Kurtulmak iin diziyle karsnn karnna tepti Bayram. Arka st gitti Haa. Ama abuk toplad kendini. Toplayp ayaklarna sarld kocasnn. Dengesini yitirdi, ykld Bayram. Atld stne elini yakalad, (nceldii yerden kopsun, kudurursa kudursun!) dedi iinden,
srd bileini, srd, srd. Kan fkrtt etinden. Kvrld Bayram. Frlad,
hayata kt Haa: Barr mahalleyi toplarm bak!.. dedi. Bayram koup geldi. erfe rnd. Osman rnd. Kurnal Sleyman'n kars kapya kt. Yeti g Hava abaa!.. dedi Haa, inledi.
Ne oluyor- anam bu Karatallara? dedi Hava. Bard: Yeti Asiyee, yetiii!.. Sonra atlayp kt avlunun biriket duvarndan. Bay-ramgil'in kapy at. Tuttu Bayram' kolundan. Gsnden itti. Haa'y da kard avludan dar. Ka Haa, durma buralarda, ty abuk!.. dedi. Asiye koup geldi. Ne olduunu anlayamad, neden olduunu hi. Havada barut kokusu vard. Silah atlm da bir sakatlk m kmt yoksa? Bir evde kavga olmaz deil,.ama bu kadar olmaz Sayn Bayram komu!.. Asiye bir yandan, Sleyman'n kars Hava bir yandan, Bayram' yeniden ieri tkmaa, ocuklar yattrmaa altlar. Sonra Bay-ram'm bileini grdler birden. Parmaklarndan siyiyordu kan. erfe de burnuna aput basmt. Kalk erfe! Kardeini al, doru bizim eve!.. dedi Hava. Bayram' bir daha itti. Bdzl BattaFn halini biliyor musun Bayram komu? Senin gibi dd karsn, yl ceza giydi. Karc, davac deilim efendim diye yalvard, gemedi Savc. Ben tanm. Asiye sen de tank ol. Biraz terbiye grsn bizim komu... Sleyman geldi eker'den. Ali nbetteydi hastanede. Sleyman'n olu Cafer geldi. Bayram' alp gtrdler biraz. Oturttular Ali'nin evine. ocuklar Sleymangil'e gittiler. Tatsz bir akamst kt Karasenir'e. Asiye, Bez bul Duduu, baknma!.. diye bard kzna. Dudu kalkp bez buldu. Asiye kolonya iesini getirip dkt Bayram'n bileine. Di yerlerinin stne stne dkt
kolonyay. Kavursun iyice. Azalsn c birazck. Sonra sarp balad. Sleyman
paket karp sigara verdi Bayram'a. Cafer kalkp bir tabla koydu. Gs krk gibi inip kalkyordu Bayram'n: Gnlerdir... Gnlerdir avkp duruyordu iim! Gzm seyriyip duruyordu kt kt! Ulan buna kacakm! nsann katil olmas iten deil! Hemen saniyelik i! Bir tabanca, bir bak, yada kyda kede satr filan olsa, valla saniyelik!.. Yahu arkada, insan evladna terbiye vermez mi? Abdes al, namaz kl demez mi? Hava: Der tabii... Benim dediklerim de bu!.. Sleyman:
Neyse!.. dedi. imdi burda mahkeme kurmayalm. Biz ilerde Halk Mahkemelerinde yarglayacaz seni! Kar dmenin, ocuk dmenin sorgularn ilerde yapacaz; sakin ol imdi... Anal oullu fsfsa balad bunlar! Benim dediklerimi gericilie yordular. Ossuruklu Hilmi'nin etkisinde kaldm sylediler. Ben oluma gn verip "Snavlar biter bitmez namaza balayacaksn, g-. zn de mam-Hatip'e yazlacaksn!" deyince, kard Karata'a!.. yi gene canm! Yabana karmam, Irazca halamn yanna karm! Irazca halam eitir biraz... yle; eitir! Doldurur eytanlklarn... Neyse, sakin ol! Syledim sana, mahkeme kurmadk!.. Hava, leen rbk getirdi. Ykatt Haa'nn elini yzn. er-fe'nin, Osman'n elini yzn de ykatt, silip kurulad. Bizimki bu!.. dedi Hava. Kandka dayak yemek kocalarmzdan! Sen gene seyrek yiyorsun. Dnce de yufkadan geiyor Bayram komu.Sleyman benim kekeimi karr haftada! Hafta olmazsa on bete! Darda dolup dolup evde boalyorlar. Yaam onlar douyor, onlar bizi... Sprgeyi ald, ortal sprd. Durma, ekmek kes Hacer! dedi br kzna. Olu smet'e dedi yle otur, Kemal'e dedi byle otur. Osman'la erf e'yi de aralara sktrd. ki topak et katmt kuru fasulyenin iine. Ky bulgurundan pilav da vard yannda. ki alp brakt Haa. Haydi haydi!.. dedi Hava. ki yumruk, tepik yemeyle ekmekten atan
ekme kendini!.. Haydi doyur karnn!.. Doyur ki Bayram komunun kteklerine
dayanbilesin... Ka yeniden tututurdu eline. Ekmek srd nne yeniden. Yoksa beenmedin mi benim yemei? Baaran Lokantas'nm yemeklerinden kalmaz; haydi!.. Yemekten sonra bir de ay koydu. aylar iip burutu ocuklar. Haa uzand. Bayram, komusu Sleyman'la, Navrumlu AligiFde doyurmutu karnn. Sigara iiyorlard imdi. Asiye de ay koymutu. Oooooh kr!.. ekti Sleyman. kr be! Grtlamza kadar doyduk! Bizim komu sk sk dse kary kz, tutup getirse Asiye komu ikimizi, sk sk
yesek unlardan! Allah iin gzel yemek piiriyorsun Asiye komu! Kla zmnn hoafna da masallah!.. Fakat ne are, Ali komum da olacakt ki, karacaktk tadn... Savurdu dumann... Neyse! Tabii ilerki gzel gnlerde daha gzel sofralarmz olacak iallah, hhoo!.. Size gre ne var! Olanlar bize oluyor! Ali de fkelendi mi, kafama iki yumruk vurup Bayramgil'de alyor soluu. Can deiik yemekler isteyince kafay altryor... Yatma zaman gelince evde oluyoruz gene canm! sterseniz gidin hanlarda, telerde edin sabah! Ne iiniz var da geliyorsunuz harp ettiiniz evlere hemen? aylar itiler abuk. Birer daha doldurdu Asiye. ocuklarn uykusu geldi. Bayram da, Sleyman da esnemee baladlar. Navrum kynn bahelerinden, Bakuyu'nun dnlerinden, Dadurak'n yoksullarndan konutular. Sonra Bayram, Yahu Sleyman komu, sizin kyl vede ok nl bir Dudu vard, "Kurnal Dudu" diye geerdi ad; dnlere getirip oynatrlard; hi haberin var m, ne oldu? diye, balarndaki ilerle ilgisi olmayan bir soru att ortaya. Kurnal Dudu epey eskilerin konusuydu. Kzd Sleyman: Sana ne? Sizin Karata'ta yok muydu yle biri? Kendim de Kurnalym ama haberim yok Dudu'dan filan? Kzma canm! Kzacak ne var bunda? Yok bir ey de; sen kendi bandaki ii dn? Brak bizim kyl Dudu'yu filan! Allah Allah!.. Millet bugn tmcek barut yahu! Dokunuverdin mi ate alyor. Neyse, zaten ge oldu, gidelim... Birden bir ivme duygusunun iine dt. Deiti, kuz yanlarn eritti: Kalk Kara Bayram!.. dedi. Frlad kalkt kendisi. Haydi Asiye komu, hoakal!.. Allah Halil brahim bereketi versin, yedik itik. Ali'nin mrn, ayln artrsn. Bizim namazlar, ikindin, akam, yats, kaynad!.. abuk abuk yrd sokaa. Evinin nne gelince: Sleyman komu, kusura bakma, yolla bizim ocuklar abuk! Sizi de fazla rahatsz ettik bu akam dedi. Sleyman gitti. Az sonra geri geldi. Benim avrat vermiyor seninkileri! dedi. Senin kadar yrekli olmadm iin, enesine iki vurup alamadm elinden!.. Gld Bayram:
Hava yenge buldu aka yapacak zaman! dedi, yryp girdi Sleymangil'in oturma odasna. ocuklar buruup yatmlard, grd. Haa da uyuklam, alm, oturuyordu. Neden gelmiyorsun g? Ayana adam m istiyorsun? Haydi! Yr abuk!.. dedi. Hava atld: Ne yzle haydi diyorsun? Yok sana kar! Ben de douldum m kap gideceim, kap gideceim, gelmeyeceim! kindin d, yatsda ar! Gelmezse kolundan tut, gtr... Siper oldu Haa'nn nne: Yok sana kar!.. dedi yeniden. akann zaman deil Hava!.. Brak, brak gitsin! dedi Sleyman.
Haa'y kolundan tutup kaldrd Bayram. erfe'yi uyandrd. Osman' uyandrd.
ok rahatszlk verdik, kusura bakmayn!.. dedi yeniden. ocuklarn elinden tutup yrd. Haa nden gidip evin kapsn at. Kibritin yerini biliyordu. Yakt lambay ocuklarn yataklarn serdi; rtt stlerini. Kapatt kaplarn. Bayram, soyunmu, atmt kendini karyolaya: abuk! Neye abuk? Namazlarn klmayacak msn? kindin, akam, yats? Borlarn farzlar?.. Durakoysun bunlar da tekilerin yannda! abuk gel uraya... El deme, gn deme, d haatm kar, ondan sonra da abuk gel uraya!.. abuk dediiiim!.. Kafamn tasn attrma benim!.. Hm!.. Attrma benim!.. * Attrma tabii, abuk!.. Her zaman d d; sonra... Atld, bileinden tuttu karsn: Tabii byle? Baka nasl olacakt? Tam Haa'y ekti, perdenin ak olduunu grd. Lamba da yanyordu. (Lamba yansn ama, perdeyi rtmek zorunlu!..) diye dnd iinden. www.cizgiliforum.com
(imdi karya kalk desek, iki saat da buna kakr! yisi mi kendim kalkp rteyim usulca!..) dedi. Frlad. Perdeyi rtt, lambay kst. Dnp geldi yerine. Sokuldu karsnn yanma. Srd elini gmleinin altna, yoklad. Ulan!.. dedi usulca. yle sar eytansn ki, yanyorsun!.. Srd biraz. eytandan da betersin ulan!.. dedi. karp att kendinin, Haa'nn stnde neler varsa; iine bakt sonra... Sabah erkenden sac hayat bacasna kurmutu Irazca. Katmer etmi, Ahmet'in uyanmasn bekliyordu. (Bugn katmer ettim, yarn da bii yaparm nineim, imdilik uyu sen! Kalkma daha; uyu!..) dedi iinden. Gzn aydn Irazcaaa!.. Ahmet gelmi!.. diyenlere, Aydnlklar iinde kaln, ama geldi gitti! Akam geldi, sabah gitti!.. diyordu. Yat ninem; lene kadar uyu! Ben ban beklerim... dedi. Aklsz babann Karata'a gelip tarlalar sattndan haberin yok demek? Senin de, anann da haberiniz yok demek? inden vidaldr ooo!.. Cin aklldr ooo!.. Gizli din tar da kimselere bildirmez ooo!.. T bebeyken belliydi onun ne olaca! Kz olsa orosbu olurdu, olan oldu byle oldu! Bir gn emzirirken mememi ektim, gn emmedi! Bebeyken kseendi... Durdu dnd: (Pekey ne yapt tarlalarn parasn Haagil'den saklad da? Sakl bir kar alp ayr ev mi at? Yoook; karp ortaya attysa, sat nasl aklad? Kimsenin akl ermez bunlara? Bayramdr ooo, yetmi iki vidal...) Bekledi, sr hergele kt ky iinde. Bekledi, millet aaya yukarya ekildi. Durmadan harmlara, hendeklere ekiliyordu Ka-ratahlar. Irazca, katardan kalmam, gidip oktan ekmiti gvertisini kprnn bandaki harma. Herkes yerken yoksunluk ekmeyecekti. Daha o verecekti olmayanlara yesinler... Bekledi, hl uyuyordu torunu. Ama kalkma zaman gelmiti artk. Usulca kapy ap girdi. Uzanmt yzyukar. Sa elini gsne koymutu. Gzel melek uykularmdayd. kz gtt yerde bana gelen olaydan nce de byle gzel uyurdu. imdi de yatyor aln ak, korkusuz. Ama len oldu, neden uyanmyorsun nineim? Yoldan geldin anlyorum, ama geldiin yer uras! Yoksam Hecaz'dan m geldin?.. ehir yerinin insan hep uykusever, rahatna dkn m oluyor? Aman dokunma Irazca, biraz daha uyusun!.. Pat pat pat!.. Muhtar, mavi boncuk tandan yontulmua benzeyen motoruna binmi, olunu nne oturtmu, gidiyordu. Irazca'nn evden yana bakyordu gene. Haceli de, kars Fatma'y alm, Yayla-yolu'na gidiyordu. Arpalarn biilme zaman geldi heralm! Bu yl da Kerimolu'na verdi kendi paylarn www.cizgiliforum.com
ortaa. kr'ye verdim de ne anladm? Varsn biraz da Kerimolu sebeplensin! Biribirinle ye i, alveri etme. z bacnn olu kr bile olsa... Aali geti kars Havali'yle. Sralk yanna gidiyorlard. (En tembeller kalkp ilerine gittiler. Ahmet uyuyor! Tembel eein dl! Tembel babas da byle lenlere kadar uyurdu. Neyse, uyusun bakalm! Bugn misafir saylr. Yarn uyuyamaz. El adama ne der? Bu kadar uyuyacaktn ne geldin? Yataydn ehirde!..) Bir ey deil, Tornan ackt!.. dedi. Katmer verecekti bugn. Yzde yz, yarn da bii yapacakt... Katmer'i Ahmet yemeden yedirmek istemiyordu kpee. Srayla! Eller bilmiyor diye ben de mi bil-miyeyim sralar? Ne demek? Ben bilirim sray da, saygy da!.. Ama neden uyanmaz bu deli? Birden frlad. Yarm katmer bld. Gel Tornan!.. dedi, att saan ucuna. Ye doyur karnn, Ahmet Efe uyanacak diye beklersen lrsn alktan!.. Sonra oturdu yerine. Kprdamadan ky iine bakt. Kardei Sultanca geti Eski Balar'a doru. Dnp bakmad, bir el bile etmedi uzaktan. z kardein bile olsa! eri girdi birden. Ahmeeeet!.. dedi. Deriin bir nefes ald, Hh... etti Ahmet. ok mu bardm, korkuttum mu? ksrp yumuatt sesini: Ahmet! Kalk gayri ninem! Sr hergele kt, kalk... Ban saa sola evirdi, gzlerini ap kapad, bilincini bulmaa alt, nerede imdi? Sonra uyand, ninesini grd. Karata'a geldiini anlad. Gle gitmiti dnn iinde. Arkadalaryla t Senir'e kadar yzm, orada Ahmet Aksakal'm bahesinden elma koparm, dnp gelmiti. Mestan Hoca nne gemi, hepsini almt elinden. Biraz uzaklap, Benim elmalar aldn artk, Karun olursun kara dinli drz! diye smt. Frlayver ninem! Drt saat yatma yatakta!.. Hooop!.. dedi, toparland Ahmet, frlad. Torununun enine uzununa hayranlkla bakt Irazca. Herkesler kalkt ie gitti, bizim bitti kr ilerimiz ama harmlara kadar bir in-sek fena olmaz ay ninem! Katmerlerini ettim, soudu. Elini yzn yu, haydi Kara Ahmet'im!.. Irb ald, damn ardna doland Ahmet. Anmsyordu kt kmr. Geldi ykad elini yzn. Irazca pekir verdi. Oturdu sofrann bana. Bir katmeri yedi btn. Sonra kalkp ktlar. Kitlediler kapy. Toman' aldlar. Hyklerin oralardan ot kazarak harmlara dolandlar. Kofalklar daralm gitmiti. Kofalar da klmt, hayret! Her ey lek deitirmi gibiydi, hayret!.. Hyklerin
oradayd mavi boncuk tandan yontulmu motor. Sultanca'nm kr'den cmbldak Muhtara gemiti Kara ali'nin kumlu tarlas. Muhtar kendi tarla-syla birletirmi, traktrne alan salamt. Kyde ka tarla satlrsa alacam! Bakas alm olsa da alacam! yilikle olsa da, zorla olsa da alacam. Tekerime ta koyann mna koyacam!.. diye ak ak sylemiti motoru ald yl. u kyn hi olmazsa te bir tarlas elime gemeli ki motor aldma desin!.. Kyde neredeydi karsna kacak adam? Sinmeyi biliyorlard gzelce! Ulan kpek, sen bir tek bana bunca mslmann ekmeine nasl engel olabilirsin? Utanmak arlanmak yoktu ki! Motor kmasa byle yapmazdm, motor kt! Ben de topraklar evireceim! Bu dnya, byk balklarn dnyas. Byk balklar her zaman kke balklar yutar. Ben de yutacam evremdeki kkleri... Yaknndan geiyorlard. Fsltyla anlatyordu Irazca. Eek baban koydu gitti, bu durumlara yol at! Grp grp yrek kalkmasna uruyorum her gn! Neden kalp durmasndan lmediime, yolda giderken kayp gitmediime ayorum... Irazcagil geerken fazla gaz verdi, motoru koturup yanlarna geldi Deli Cemal. hhooo!.. diye uzata uzata ksrd bir de. Muhtar olacak da yryp geldi: Kim bu g, Deli Kar? Torunun Osman m, yoksa teki spa m? diye sordu. Spa senin dlndr! Doru konu!!.. dedi Irazca. Sorduksa hata m ettik? Ne kzyorsun? Kzarm tabii, soracaksan adam gibi sor... Peki! Ahmet mi bu? Hukuk Fakltesinde mi okuyor? Ahmet... lkokulu yeni bitirdi daha!.. Haha! Ben de sandm yaknda avukat kyor! O gnler de gelir iallah! O zaman ben de senin ban ylan ba gibi ezerim! Kara Bayram kat, ama seni karmam... Bokumu ye bokumuuu!.. Sen benim bam ezemezsin ama ben senin ahrn samanln, evini, cayr cayr yakarm! Yakacam da... Boandracam mallarn, vereceim atei samanlna, savrulacak alevler, kendin de iinde kl olacaksn!.. Gebertirim, toz ederim seni o zaman!.. Been, onca ylanlardan, eski kadlardan, yeni kaymakamlardan, karakollardan korkmadm da, imdi senden mi korkacam heey cmbldak Hsn... Cmbldak sensin gu, doru konu!.. Dosdoru konuuyorum, yakacam!.. Bak! Evimin ahrmn yanma yakla krarm ayaklarn,!.. Yakla da bir tan! www.cizgiliforum.com
Bak ne yapyorum o zaman!.. Dte mi, gerekte mi yrdn bilmiyordu Ahmet. Olmayacak konumalar oluyor, sylenmeyecek szler syleniyordu birbirlerinin yzne. ok yabanl bir insand Karata'm Muhtar. karlar iin z komularn kyyor, eziyordu. karlarndan ok cahillii yznden! Ahmet'in dncesine gre insanlar okutulup eitilse bu kadar ktlk yapamazlard biribirlerine. Ama bu Muhtara eitim de etki yapmazd. Bu temelli yoldan kmt. Bunu ya bir dereye gtrp adamakll deceksin, yada ldreceksin; silinip gidecek dnyadan! O zaman ktl dokunmayacak evresine. zellikle ninesi gibi kimsesiz yoksullara... Yryp getiler. Dncelerini aklad ninesine. Ah, onun hakkndan ben gelecektim!.. dedi Irazca. Benimkini bana brakmadlar. Ama dur bakalm. Gn domadan neler doar. Gene bir pundurunu bulacam. Boandrp mallarm, vereceim samanlna atei, yanp gidecek merteiyle, dveriyle!.. Dmanmdan hncm aldktan sonra assnlar beni!.. Ahmet dikkatle baknca ninesinin yznn derisinin titrediini, asnn derinlerden fkrp geldiini gryordu. (Yakacaksn drz-nn samanln, evini, ama sana da ok eziyet edecekler kadm ninem!) diyordu Ahmet iinden. (Nasl cin gibidir onlar! Uan kuu aklla yere indirirler! Karakol ellerinde, parti kollarnda, ortala duman attrrlar ay ninem!..) Ban dndrp usulca bakyordu geriye. Bir iki yl daha gemeli. Teknik bir yol bulmal! Tututurduktan sonra' usulca ortalktan silinivermeli! Cmbldak kendi de iinde olmal. Kimse bilmemeli kim yakt, Muhtar ne oldu? Bylece Karata' kurtarmal zulmn elinden... Benim yaadm ya fazla zaten! Bunu eskiden, evimizin nne ev yapacaz diye stmze ktkleri zaman, senin bana o ileri getirdikleri zaman yapmalydm. Gene de yapardm, ekti ehre gitti kr olas baban! O ekip gittikten sonra ok dndm, yapaym ama kimin iin? Kim kald benden, benim canmdan? imdi yolda belde karlatk m byle hakaret ediyor, azma syor. Deli Kar diyor. Aklm tepemden kp gidiyor karsnda... Sultancagilin tarladan biraz karakavuk, tekesakal, kuzukula kazdlar. Eilip kalkt, Muhtar olacak eytana atp tuttu Irazca. Bir ii taktn m kafana, ok takyorsun nine! Babam da senin gibi. Brak; o drznn hakkndan ben geleceim, greceksin... Tingedek dt Irazca: www.cizgiliforum.com
Nasl takyorum baban gibi, bunu akla! Ne zaman geleceksin o drznn hakkndan, bunu da akla!.. Babam da bir laf alyor, sylyor sylyor, durmadan sylyor. Sen de ylesin; brak!.. Ne kald surda bymeme? Bir akl, fen dneceim, brak!.. Birden umutlanmt. Gzle grlr, elle tutulur bir dncesi var sanmt. Boa umutlanm olduunu anlad. Brakt. Bir iki daha buldu karakavuk, u bu, yrd: akrn Pmar'da yuyup gidelim eve... dedi. Ahmet su iti olua eilip. Otlarn yunup artlmasna yardm etti. Bir de yzn ykad buz gibi, gm gibi suyla. Kye, eve gelesiye gene o drzy konutu ninesi. Grenler hogeli ettiler. Sultancagil anason apyorlard. Yanlarna uradlar on dakika. El pt. ehirden anasgilden selamlar syledi. Getiler. kp ky iini dolat ikindine doru. Yukar Mahalle'ye vard. Muhtarn evini, samanln gzledi. emesi akp duruyordu eskisi gibi. Leylek sereninin bandaki leylek, yuvasyla dikilip dururdu alanda. Kyn birinci varslyd artk cmbldak Hsn! Evi haney'di, st kiremitlenmi, n turalanmt. Avlusu geniti. Avlu duvarnn stne de kiremit dizilmiti. Kiremitlerin stne omurgalar denmiti. Svanmt omurgalar betonla. Bir de demir kap yaptrp boyatmt motorun mavisine. Yaylayolu'na doru yrd Ahmet. Dnte gbre deliinin olduu yandan bakt. Delik yksekti. Irazca ninesi zor yapard o dediini! Kendisi de yapamazd, kimse yapamazd. Kale gibi korunaklyd, sarpt cmbldam evi! Kpei vard stelik. Krkuyu'ya
kadar yryp dnd. (ok byk bir fen dnmeli! Deilse "asla" yaplamaz
ninemin dedii! Yaplamaynca da Karata kurtulamaz!..) dedi, girdi eski evlerine. YAAM OKULU Korkuyordu Babam kar gelir!.. Korkuyordu anasn yollar, zorla gtrtr... Hi gitmek istemiyordu. Ninesiyle inip kyordu aaya yukarda. Oturup konuuyordu. Brakyordu istedii gibi oka-sm, istediini piirip yedirsin. Sonra Sultancagil gelsin, bunlar onlara gitsinler... ehirdeki gibi deildi gnler. Namaz kl diye sktran yoktu. Irazca kendisi, bir sabah kalknca, bir de gece yataca zaman klyor, uzun dualar ediyor, Ahmet'e, erfe'ye, Osman'a hayrl gelecekler diliyordu. Dmanlarnn nlerinin karartlmas, akllarnn balanmas gibi dilekler diliyordu. Beni koru, ben dnyada yalnz sana gveniyorum, baka kimseye gvenmiyorum! Sana gvendiimi de bakasna sylemiyorum! diyordu.
Ninesinin topraklarn ortak eken Kerimolu'yla konutu bir gn. Dndan baknca bir kylnn bunca doru dnl, derin sezgili olabileceini sanmyordu. Miletin byk derdi cahillik! zellikle yobazlk! diyordu Ahmet. Gld Kerimolu: Tabii cahillik de, yobazlk da dert. Ama ldrc derdin ne olduunu biliyor musun, Ahmet Efendi? Bamzdaki mtegallibe zihniyet! Al bizim cmbldak Muhtar! Bu Hsn'nn babas da byle varsl, kyn topraklarnn byk blmnn sahibi, mtegallibe adamd. alp rparak byltmek isterdi mlkn. Bu daha beter kt. Aali'yle Koa; bir de Melek Hasan; bir gn Dzmee'den dnerken Gkburun'un stnde evirip biraz benzetmiler bunu, ama fazla etkisi olmad. Durmadan, sormadan toprak alyor. Paras ok mu bol diyeceksin? Yeilova'daki banka bunun gibi drzlere alyor. Yunus Beyi, zbey'i araya koyarak dnyann kredisini ayrtyor Ankara'dan. Bunlara ok, bizim gibilere yok! Sen iki mi verdin, bunlar be verip satlan tarlay alyorlar. Bedelini be ylda karyor bizim burda en kt tarla! Motor da krediyle geldi. Ne var byle m-tegallibelie? Yok ki bir engel nnde! Demokratlar gnnde bunlara alyordu devlet; Milli Birlikiler geldi, Koalisyonlar kuruldu, hl bunlara alyor; yoksulun yzne bakan yok!.. Tabii sade cmbdak Muhtara deil, Kosa'ya, Aali'ye de verirler az boz ama, her kyden birer tanesini daha iyi yallyorlar ki seimlerde kendilerinden yana havlasnlar! Onlar Burdur'dan, Ankara'dan kemirsin, bunlar kylerden! Uyutmak iin de aramza hacy hocay salyorlar, gz aabilirsen a! Yani Ahmet Efendi, senin gibi genlerin bunlar bellemesini bekliyoruz! Bana sorarsan bu millet her boku biliyor bilmeye, nderi yok! Gelen nderler nce kendilerine, sonra varsllara nderlik ediyor. Milletin yoksullarn dnen yok daym!.. Tam anlyor mu, anlamyor muydu? Yank, garip bir hali vard Kerimolu'nun. Onu ok yakn buluyordu kendine. Sesini, konumasn seviyordu. Bazen sabahtan kalkp gidiyordu yanma. Tarlada birlikte dolayorlar, birlikte karnlarn doyuruyorlard. Kars Zeynep'e Hala... diyordu. Bilmiyordu hsmlar m, deil mi? Ahmeet, hogeldin halam, anan baban iyiler mi? Kardelerin nasl? Nineni grmee mi geldin halam? Ben mrm ortaklkla geirdim daym! Yllarca ekip bitim, srp savurdum, yarsn tarla sahibine, yarsn kendime bldm. Tarla sahiplerine verdiim budaylarn ka mut tuttuunu yl yl yazdraym, alt alta bir toplam yap; ka traktrn, ka kamyonun, ka su motorunun parasn ellere yatrdm anla! "Nedeni ne bunun?" diye soracak olursan, hep bu bol toprakl beyler! Armut ky kimindi? Yarl kimindi? Kimindi Manca? Bir ky nasl bir adamn olur? Bunlar topraklarn ounu ellerine geirdikleri iin bizler top' raksz kalyoruz. imdi anlayabildin mi milletin beli nereden krk? Bu adama www.cizgiliforum.com
derdini aabilirdi Ahmet. Fakat hep kendisi konuuyordu. Dinlemiyordu sylese de. O kadar itenlikle anlatyordu, insanda derdini dkme istekleri uyandryordu. Frsat bulabilse, Ben asl kaymakam, sonra vali, sonra da bakan filan olup milletin bana geerek budrzlerin burnunu krmak istiyorum day! diyecekti. Dnebildii ne kadar iyi tasarmlar varsa, hepsini sralayp nmek istiyordu. Hzla bir adanmlm iinde buluyordu kendini, bunu aklamak istiyordu. Ben ite senin o yokluundan yakndn nderlerden olup, yoksullar, arkaszlar dnmek istiyorum. mam-Hatiplere gidersem bunu yapamam; namazc olur, o dediin mtegalIibe zihniyete saplanr kalrm! demek istiyordu. Hep Kerimolu anlatyordu. Belki ertesi gn, daha ertesi gn Ahmet'e gelirdi sra. Kerimolu'nun Durmu ofrd. Bakkal Hseyin'in kamyonunu sryordu. Salihli yanlarna gidecekti kiremit getirmek iin. Bakkal Hseyin evini kiremitletecekti. Kahveci Nuri de kiremitletecekti. Muhtardan sonra sraya girmilerdi. Karata', Avrupai bir ky yapmak istiyorlard. Ortasna bir de ant dikmilerdi. Bir stun stne ufack bir bst. Okul gelmiti. Evler de kiremittendi mi, temelli biimine girerdi. Yeni gelen kaymakamlar byle diyorlard. Ahmet kaymakam knca ilesine bal kylerin btn evlerini kiremite evirtecekti. Balarnda durup yaptracakt. Bu kaymakamlar syleyip gidiyor, bir daha ardn aramyorlard. Dereky'den, Bayndr yanlarndan, Dervent Boaz'ndan, alt kynden, Byk ardak'tan, Hamdiye'den geerek gidiyordu Kerimolu'nun Durmu. Gelirsen gtreyim! demesin mi bir gn? Heyecanland Ahmet. Kyde sklmyordu ama, Babam kar gelir! diye korkuyordu. Ninesine syleyip gitse ne olurdu? alr biraz para kazanrd oralarda. zmir'e, stanbul'a giderdi. Yalnz okullarda okumakla byk adam olunamayaca dncesi kimbilir nereden girmiti kafasna? Gezme yoluyla da ok bilgi edinirdi insan. Yaamn kendisi de okuldur. Duymutu, ama nereden? Gezilerden ve yaamdan renmenin tam frsatyd. Dzmee kynn bakkalna yk gtryordu Durmu. Atla! dedi. Tam ikindin zamanyd. Denizli'den ykleyip gelmiti. Bayndr'n, Alanky'n bakkallarnn yklerini boaltm, Dzmee'ninki-ni boaltacakt imdi. Atlad Ahmet. Yukar Mahalle'den srdler kamyonu. Karakolun avuu gelmiti Muhtarn evine. Yan yana kyorlard. Krkuyu, Yaylayolu tarlalarnn arasndan geiyordu yol. Motorla srlm uzun sayl topraklard evreleri. Bilir misin, buralar eskiden ky meras saylrd? Hazine arazisi kt. Tank tapk gsterip ta babasnn gnnden beri ekip diktiine yemin ettirerek stne tapulatt. Motor alnca toprak hrs adamakll greldi drznn...
Durmu babasnn konutuu sorunlar konuuyordu. Nasl bakayd onlarn ilgileriyle kendi ilgileri! Necip Bey'in oullarn anmsyordu. Onlar da okullarnn bilgilerini konuurlar, srt dnerlerdi kyllerin sorunlarna. Ahmet onlara m benziyordu yoksa? ok mtegallibe olmu Karata Muhtar! dedi Durmu'a katlm olmak iin.
Ama bilmiyordu mtegalibe ne? Her halde topraa doymaz heriflere verilen
ad. Kerimolu'ndan dinleyip renmeliydi. Ama sorsa, Bir bunu bilmiyor musun? diye kmard belki. En byk gayem, biraz para yapp bir eski kamyon, sonra bir yeni kamyon alp almak. Sonra da mtegallibe zihniyetin devrilmesi iin savam veren arkadalara destek olmak. alp rpp varslln bylten drzlerin yoksullar ezmesine ifrit oluyorum. Herif, babann satt topraklar bile almann yolunu buldu, aklm duruyor! kr dayn tapu kartacak, mhr basmad. "Benim tarlamn yanyd, snr yanlt!.." diyerek motoru yanatrp bozdu batrd. Sonra da, "kr bana braksn buray, istedii paray vereyim!" diye arac yollad. kr dayn raz oldu. Biliyor musun sizin tarlalarn ikisi onda? Dzmee'ye varvermilerdi. amn ardcn iinde ok yoksul bir kyd. Bir tek Papur Ahmet vard ilerinde hali vakti iyice. Bakkal da onun olu Ramazan'd. (Alt ay yamak olsam Durmu abiye, ok yer, ok insan tanrm!) diyordu Ahmet. Yk ykp dndler. Gn inmek zereydi Karata'a girerken. Kyn st banda birinci evdi Muhtarn evi. Gbre delii kararp duruyordu. (Ben bu delikten giremez miyim istesem?) Durmu, Bakkal Hseyin'in avluya ekti kamyonu. Anahtar verdi kendisine. Babasnn evine yrd. Evliydi, askerliini yapp gelmiti, bir kz vard iki yanda. Ayrlrken elini skt Ahmet'in. yle sert ki, ard, etkilendi. Akam, ninesiyle bulgur a yediler. Sultanca'nn gelini Cemile bir kse yourt getirmiti. Kakladlar. te byle Ahmeeeet!.. Alt tavuktan baka mal kalmad evin nnde. Onca tarlay satp gitti. Byk m bari yaptrd ev? Ev yerine ka bin vermiti bilmiyordu ki! Navrumlu Ali'yle bulmulard. Sonra biriket, imento, kum almt. Aaca dvece ok gitmiti. Kiremit almt. ok usta paras vermiti. Bir gecede yaplan evlerden deildi. kibuuk gzd imdi. Buna dnmt kydeki varl babasnn. Bir de hastanedeki ii vard. (Kaymakamlm yapp bitirdikten sonra, gelip kyme yaptracam ben evi!) ildede' nin altna konduracakt. Alt bodrumlu, bol caml. Gzel aalar www.cizgiliforum.com
dikecekti nne. Bir sorun vard, su. Dereden yukarya nasl kabilirdi? Bir fen de bunun iin bulabilirdi belki. Sabah biraz erken kalkt. Filenin iine tkt iki para amarn. Durmu abime sz verdim. Gel dedi, gelirim dedim. Okullar alasya dolaaym. Senin yanma gene gelirim... dedi, elini pt ninesinin. Sr hergele yeni kyordu. Sa kurmu, ekmek edenler vard. Yank ura kokuyordu kyn stndeki hava. nce Kerimolunun, sonra Bakkal Hseyin'in evine urad. Kamyonu altrm, Bakkal Hseyin'den para alyordu Durmu. Ahmet'in 20 liras vard. Kye geleli sadece be kibrit paras vermiti ninesi iin. Srtma Hamdi de kocalmt. Artk kesmiyordu birer ikier aaran sakallarn. Zaten seyrekti. Tam rtmyordu enesini. Corafya Atlas'ndaki inlinin yzne ok benziyordu yz. Allahasmarladk dayn!.. dedi Durmu. O da, Gle gle, hayrl yolculuk!.. dedi, elini sallad. inliler gibi de ksa boyluydu. Yel gibi gidiyordu altlarnda bo kamyon. Bu yollar, Dereky' den tedeki gmenlerin Orhaniye kyne kadar biliyordu. leye gitmilerdi babasyla. Uzun yoldu. Git git bitmemiti o zaman, eekle. imdi gz ap yumasya kalmyordu. Orhaniye'ye kvrldlar. Ta-pmar, Ylanl Boaz, Bayndr, Krl, Dervent Boaz'n getiler. Tal, dar bir yoldu. Ancak yazlar alr! Yaz bitti mi amurlamr. teki mevsimlerde Denizli'ye inmek gerekirse, Dinar yanlarndan dolarz. imdi iyi. stersen sana Denizli'yi de gsterebilirim kylm... Bo kamyon, bo yol. Arada bir sigara yakyordu Durmu. Arada bir davar srsne rastlyor, korna alyordu. Ne nnden gelen vard, ne ardndan. Sarp dalarn arasndan geiyordu Dervent Boaz. Talar krlm, yuvarlanmt eteklere. Dzleri karaallar rtmt. alt ky baka bir yoksulluun yuvasyd. te buras da Hambat ovas kylm! Az ilerde uak alan vard eskiden. Abim filan gelip almt yapmnda.Sonradan battal oldu. kinci
Dnya Sava'nn iinde bir tane dmt. Uak deil ankaleydi. Kt kmr
aklm eriyor, ya ngilizdi, ya Alman... Sada Acgl. Tutuklu gibi bir su. Titreiyor zerindeki hava. Git git bitmez bu ova... ardak'ta beton yaplar yaplyor. Ama ne kadar toz ortalk. Orak makineleri, tek tk traktrler grnyor. Aa doru byk ose balyor. zmir'den, Aydn'dan Afyon'a, Konya'ya kamyonlar, Ankara'ya zel otomobiller akyor. Bir o kadar da yukardan aaya akan var. Gmenlerin ky Hamdiye, byyp belediyelik olmu. Kaklk yanlar krlk. Sollayp Denizli'ye giriyor Durmu'un srd kamyon. Delikli nar'a kadar varp dnyor: Yarmar ekmee kebap dldurtuyor iki tane. Sanayi diye bir yere ekip yiyorlar. Her yan oto www.cizgiliforum.com
onarmcs, dorultmac, ayarc, kir iinde raklar. Bir dondurmac geiyor. ki klah dldurtuyor, sonra sryorlar. Sarayky'e aa gidip Menderes'i geiyorlar. Burhaniye, Horsunlu, Kuyucak, Nazilli. Bu gezide grp getii yerleri bir deftere srayla yazmay ok istedi Ahmet. Ama ne defter almt, ne kalem. Trkiye'den gzel lke var mdr dnyada Durmu abi? Savurup sigarasn, Yoktur kylm! dedi Kerimolu'nun olu. En gl ulus da Trk ulusudur deil mi? Onaylamakta gecikiyor Durmu: Ne hususta? Her hususta canm... Valla... Grete desen "belki" diyebilirdim, onda da getiler bizi; sondan birinci geliyoruz! Gree bakma! teki hususlarda... Hangi hususlarda mesela? Mesela savata!.. Neremiz gl savata? Her yanmz! Biz dnyada her ulusu yeneriz!.. Glyor Karata ofr Durmu. Bir Trk dnyaya bedeldir, ne glyorsun? Savata gl olmak iin sanayide gl olmal... Gl deil miyiz sanayide? Nasl gl? Baksana, u kamyon ngiliz, gelen talyan, giden otomobil Amerikan,gelen jeep Amerikan, gelen minibs Alman! Hepsi byle Alman, talyan, ngiliz, Amerikan... Nazilli'de bir basma fabrikas var, onu da Sovyetler Birlii kurdu Atatrk saken. u gelen traktr de Amerikan; bak dingilli... Biz istesek Yunanistan' alamaz myz? www.cizgiliforum.com
Gld Durmu, Bilmem! dedi bozmadan. Avrupa'y alamaz myz? Bilmem... Yenemez miyiz Sovyetler'i filan? Bilmem... Beni kzdrmak iin byle diyorsun!.. Niin kzdraym? Sen okulda okudun, ama yapmadn askerlik! Grmedin byk ehirleri, byk fabrikalar, aralar. Biz, gerekirse yurdumuzu savunabiliriz kahramanca. Ama tesine aklm ermez. Dnyada ok ulus var, Sovyetler filan ok ilerledi! Biz... Biz de geri kaldk yle mi? Geri, yoksul, hem de cahil... Padiahlar yznden deil mi?.. Siyasete aklm ermiyor kylm! Yalnz, ok dmanmz var darda, ierde; her biri tekinden baskn... Bildiklerine uymuyordu Durmu'un syledikleri. Bu gidile, yarayl bir tek bilgi kmayacakt gnlerce dese. Bozuluyordu. zmir'de bir Enternasyonal Fuar var. Uluslararas sergi demek. Almanya, Amerika, Sovyetler Birlii, talya, Fransa, her lke vede bizim yerli firmalar, mallarn sergiliyor. Austos eylldr ak zaman. Grmeni isterim. Yalnz,
yannda bu ilerden anlayan bir arkada olacak. Ben sefer gezdim, hl tam gremedim. Pastac Hamza var, bizim Ortakyl. Epey oluyor, brakp gitmi.
Bir de onunla gezdik, ardm: Nasl gremedim kendi kendime onlar? Neleri Durmu abi? Haa; sylemedim. Mesela bizden de var epey firma. Nohut bile var sergilediklerinde! Yn, yapa, kolonya, sabun, maden, cevher; hepsi ya hammadde, ya kvr zvr! teki devletlerse, makine, motor, fen zerine iler. Kamyon, su motoru, traktr. Onlar ilenmi fabrika mal, biz topraktan kan, aata biten, hayvann derisi, ty; yani ilenmemi hammadde! "Bu ikisi www.cizgiliforum.com
dnyada zor yarr hemerim!" dedi bizim Hamza.ki yl dndm bu szn anlamn, spnunda Hamza hemerimize hak verdim. Neden hak verdim? nk baka trl kamadm iinden!.. Azdan azdan kalabalklayordu yol. imdi namlu gibi iki gz, kerpeten gibi iki el'di direksiyondaki kyls. Azaltt konumasn. u da Menderes efendimizin iftliine giden ose! Buras Aydn! Bakml illerinden Trkiye'nin. teden beri bolluk saylr. Ama burda da yoktur u diyecek fabrika, ar sanayi mesela!.. Durmu abi, Enternasyonal Fuar imdi ak m? Sergi zaman austos eyll... Okullar almadan ok isterim grmek! Grrsn, vaktin var. ok da grlecek var... Ekledi: Sade Fuar'da deil, her yerde. stanbul'da, Ankara'da... Ama grmekte i yok! grdn anlamakta!.. Sr ykl bir kamyon gidiyordu. Sollad Durmu: Anlamakta da i yok. Banda uygun bir devletin olup yapabilmek anladklarn! Yaa aslan kylm!.. zmir'e doruydu gidileri. Oradan m dneceklerdi Manisa'ya? Yoksa arada bir yol vard da sapacaklar myd? (zmir'e girsek de Pastac Hamza hemerimizi bir grsek!) diyordu iinden. Germencik'i getiler. Syledi iindekini. Tabii, tabii grebiliriz hemerimizi! Birer de mahallebi yeriz hatta. Fakat grmek deil de asl, oturup konumak, gezmek birlikte, dinlemek anlattklarn... Vaktimiz yok deil mi? Vaktimiz yok, vakti yok!.. Ban dndrp bakyor, hayranlkla szyordu Durmu'u. (Seninle gezmek, konumak da yararl Durmu abi! Bu kadar olabileceini sanmazdm!) ok zordu duygularn anlatmak. Be dakika urarz alt pastaneye! Su serpildi yreine. Seluk'ta kar erbeti itiler. Akam olmadan Salihli'yi tutarak, kiremit srasna girmemiz gerekiyor kylm! Sabahleyin doldurduk mu yallah! Yol iyi olsa Sargl'den gider, sana bir de oralar gsterirdim. Ama yola gvenemem... Pastac hemerimizi grsek yeter bu sefer. Bir on dakika, belki bir eyrek... Ahmet bir de buralarda otlarn grlne, doann kudurmu gibi yeermesine at. Gaziemir'i geip Karabalar'dan girdiler. Tilkilik'te yemek yediler. Getiler hemerilerinin alt pastaneye. Tokalamadan nce elini nlne sildi Hamza. Hogeli etti Durmu'a, Ahmet'e. Gene yle koyup geldiim gibi mi bizim Erle ukuru? Bir deime yok mu Ortaky'de filan? diye sordu. Oturun birer ay syleyeyim size...
Biz birer mahallebi yiyelim hemerim! dedi Durmu. Ahmet kylme ok sz ettim senden. Biz esas Ahmet'in seninle tanmas iin uradk. Senin de, bizim de vaktimizin geni olduu bir gn iallah, birlikte gezeriz. Villa ay Bahesi'ne oturur konuuruz Fuar' da; hani oturmutuk bir... Nereye byle bombo kamyonla? Bol ta var bizim o yanlarda! Bir de fasulye, anason! Onlarn da zaman deil. Salihli'den kiremit dolduracaz... Karayaz, kavruktu Hamza. Ufak tefek saylrd. By sakal yoktu. Gsterisiz adamd. Kabarmadan duruyor, Ortaky gibi bir kyden ktm, zmir'de pasta ustas oldum! diye iinmiyordu. Ma-hallebileri yediler. Birer sigara yaktlar Durmu'la. Geerken ura-yabilirseniz ablama bir paket gndereyim. Kendimiz gidemiyoruz, mektup yazamyoruz... Yarm leye filan dner misiniz? Hazrla koy; urarz! dedi Durmu. Kalktlar abuk. Byle kotura kotura gidiyoruz diye kusura bakma kylm! Bir gn mal ykleriz bizim o yanlardan. Ykarz zmir'e, kalrz bir gece. Mal ykleriz burdan... O zaman iyi gezme olur. Bu sefer bo geldik. Bir an nce Salihli'yi tutsak iyi olur... Bornova altndan kp gittiler. Uur Kiremit'in nne ektiler kamyonu. Yarn sabah dolduracaklard bin. Parasn yatrdlar. ok kamyon vard nde. ok da geliyordu arkadan... Sinemaya gittiler Banazl iki mteriyle. Tak tak tak, durmadan silah attlar, sonra bir Kzlderili kyn yaktlar filmde. Hava rzgrszd. On yerinden gaz dkmek gerekti ky tututurmak iin. Kuru otlar bile zor yanyordu. Evler tutumadan ocuklarn kucaklayp, mallarn srp ktlar. Bir trl anlayamad Ahmet nedeni neydi bu yangnn? Gece kamyonda yattlar. Bir gocuu, bir battaniyesi vard Durmu'un.Bltler... Banazllar "karya" gittiler. nip gittikleri yoldan kp geldiler ertesi gn akam olurken. Kiremidin yarsn indirdiler, yardm etti Ahmet. Sonra ald filesini, gitti ninesinin evine. pt gene Irazca. Bu kadar er dneceini ummuyordum!.. dedi koklad. Ben de ummuyordum. Umsam alr mydm fileyi? Bir i karsa gene gtrecek Durmu abi. Sz verdi. yle ok bilgisi var Durmu abinin, atm!.. www.cizgiliforum.com
ok mu atn? ok mu bilgisi var Durmu abi'nin? ok ok! dedi Ahmet. Sen ne yaptn nineim? Yaktn m Muhtar olacak cmbldam samanln? Yakarm iallah! Her iin vakti var... Bir ay kadar sonra stanbul'a ii kt Durmu'un. nce Bur-dur'a gidip Askeriye kynden ceviz ktkleri yklediler. Sarp baladlar zincirlerle. Sonra tut ettiler Dinar, Afyon, Eskiehir stnden stanbul!.. Harem skelesi'nden vapurla Sirkeci'ye geip oradan da emberlita'm altna Tavukpazar denen yere yktlar yk. Topka-p'ya gidip yattlar. Sonra Ahmet kald, Durmu Mahmutpaa'dan montgomeri, blucin, kot ykledi Burdur'a. Bir haftaya kadar gelecekti. Topkap'da Gl Turizm yazhanesinde yatp kalkacak, gndzleri de stanbul'un kazannda piecekti Ahmet. Birinci gn bir yere kprdayamad. kinci gn kprdayamad. nc gn, kimbilir ne dndlerse, kodular Gl Turizm'in asllar kyl, ama ehir greneini tez kapm yneticileri. Yrd, Ta-vukpazan'nda, ceviz kt yktklar yeri buldu. Eee, bana ne yani? dedi adam, oynatt omuzlarn. Ben byle senin gibi her aresiz kalan kollayacak olsam, bu iim gibi bir i daha kurmam gerekir! stanbul derin denizdir olum. Daldn m yzme bileceksin. Bilmezsen batarsn. Salla kollarn; nce suyun stnde durmay ren, sonra kulalamay... On liras kalmt, baka paras yoktu. Dnd emberlita'm, Mjsrars'nm oralarda. Keke gelmeseydi; geldi, karmaayd! Onca yol geldikten sonra dnp gitmek olur mu? Gelmiken gez stanbul'u ren!.. reniyordu ite! Herr!.. deseler alayacakt. Gittike byyordu aresizlii. Dnp yeniden Gl Turizm yazhanesine gitmeyi, yalvarp yakarmay denese nasl olurdu? Dikildi birden: (Dnyada yalvarp yakarmam! Eller nasl oluyorsa ben de olurum! Fakat Durmu abim beni nasl bulacak? Ben onu nasl bulacam?) Yrd, Sirkeci, Eminn... (Yk tarm istasyonda!..) diye dnd. Aslanlarn azndayd orada i. Kpr'den yrd. Kara-ky'e geti. Kadky vapur iskelesinde gezindi. Yeniden yrd Kp-r'nn stnden. Ayakkab ba, don lastii, azlk, anahtarlk, sigara, akmak, akmakta, kolye, tespih, gzlk; herkes bir ey alm satyordu. brahim'i o srada tamd.
Kayseri'nin Develi ilesindendi brahim. Gzlk satyordu. Bir lira kazanyordu gzlk bana. Galata'da toptancs vard. Kaak gzlklerdi. Yeil, kahverengi, vapur duman... On liraya gzlkler!.. On liraya Avrupa gzlkleri!.. Birinci kalite gzlkler on liraya!.. Sapnda elik var, krlmaz gzlkler on liraya!.. En son teknikle yaplm dumanl gzlkler on liraya... Kendisi kadard. Srtnda ince bir gmlek. Ayaklarnda beyaz lastikler. Ba ak. Glen bir yz vard. Gzlkleri bir kucak patlcan gibi kucaklamt. Baryordu. Ahmet de bakyordu. Bir adam iki tane ald. Bir kadn durup sordu usulca: Yerli mal m bunlar? Kzm gibi yapt uzman satc: Yok bayan, ayp ettin! Hakiki Avrupa gzlkleri; Avrupaa!.. Geip gitti kadn. Bir baka kadn geldi: Galiba erkek gzl hepsi? Bayanlar iin yok mu evladm?.. Ona da anlatmaya alt: Hem baylara, hem bayanlara hanm teyze bunlar! Saatler gibi pratik gzlkleer... Gzlerin bozulmasn nler, hakiki yosun yeili, vapur duman gzlkleeer... Filtreli, yeni icat, gnein zararl nlarn szen gzlkler... Gzleri pislikten, gneten koruyan gzlkler... En teknik yeniliklerle, birinci kalite camdan, krlmaz sapl, iinden elikli hakiki Avrupa gzlkleri... On liraya bir tek camm vermezler, on liraya!.. Dkknlarda 100 lira, 200 lira,bizde sadece on liraya!.. Bayan da alp geti bir tane. Sama soluna bakp barrken birden var gcyle komaa balad brahim. zlemek iin Ahmet de kotu. Eminn yaknnda bir merdivenden kayp geri geliyordu. Ahmet glk ekiyordu izlemekte. Yalova skelesi'nde durdu. On liraya gzlkler... dedi usulca. Yansmaya kar da korur gzleri, bulac hastalklara kar da korur... Gz nezlesini nler... Bir alan iki tane alyor, ikisi yirmi liraya, olunuza kznza armaaaan!.. Gene bir metre yakmndayd Ahmet. Grmez olur mu, cin gibiydi. Grmezlikten geliyordu. Bir tane daha satt orada. Glmsedi Ahmet'e. Tek on liras vard. Verip alacakt nerdeyse bir tane. Yan yan geldi, yannda durdu Ahmet'in. Gzlkler on liraya!.. dedi, yarm metre kadar srd Ahmet'i teye. Gzlkler ors liraya!.. Ne olsa yukars bakayd. Bir elinde gzlkler, bir elinde Ahmet'in eli, yrd. Kadky skelesi'ne geldiler. Sordu birden: www.cizgiliforum.com
Sen de Kayseri'den misin? Ck! etti Ahmet. Bizim Develi'den sandm seni; kynden... Burdurluyum! Yeilova'nn kynden... Olsun! Kyller birbirinin kardeidir... Ama biz ehirde duruyoruz?.. Gariban garibann kardeidir. Sen gariban msn? Gzlk satyorum, garibanm... Btn yaz satacam. Sonra Develi'ye gidip okuyacam... Hangi okulda okuyacaksn? Orta son'da... Ben daha balamadm. Bitirdin mi ilki? Bu yl... Ge kalmsn? Kyde okul yoktu... Nerde okudun ilki? ehire gtk canm... Bu gz balayacak msn orta'ya? stiyorum ama... Ama's ne? www.cizgiliforum.com
Babam... Yok mu baban? Var da... Gnl m olmuyor? Babam diyor ki... Birden gzleri doluverdi Ahmet'in. On liraya gzlkler!.. Neden her giz'ini sylemee balamt birden?.. Gzlkler on liraya!.. Belki de yankesicinin, cepinin biriydi. Burda nerde kalyorsun? Hibir yerde... ok oldu mu geleli? Anlatt bir bir. Ne vard saklanacak? Gariban garibann kardeidir madem! Belki elinden bir iyilik gelirdi. Geer giderdi ktlk gelecek olursa. Durmu abi, ehirde her trl ktlk vardr, tetik durmak gerekir! diyordu. Birden ok kzmaa balad ona.. Hibir yeterli deneyi yokken atp gitmiti zorluklarn ortasna. Bulumalar nasl olacakt? Nasl bekleyecekti Gl Turizm'in oratara gidip? Nasl binecekti dolmua, otobse? Var myd paras? zlme, seninle yemek yeriz. Paran yoktur... Param var... dedi sklarak. Olsun; birlikte yeriz... Denizin yznde sallanp duran kayk lokantalar vard. Geip birine oturdular o gn. Balk yediler birer, kocaman. On lira dedi brahim ikisine. Ahmet'in sadece on liras olduu da o zaman anla-.ld. Olsun!.. Ben burada kazanp Develi'de okuyorum. Anam baclarm var. Biz Develi'de birinci deilsek ikinciyiz!.. www.cizgiliforum.com
Durup bekledi. Birinciyiz... Bekledi, Ahmet sorsun. Ahmet: (alkan olunca birinci olur, tabii!..) Kzd Ahmet'in ilgisizliine. Biz Develi'de yoksullukta birinciyiz Ahmet Kara! deyip sustu. Balklar yer yemez kaldrd Ahmet'i. Oysa ne varsllar var Develi'de! Burda da ok var hemerilerimiz! Yeilova'dan var m? Hi bilmiyorum! Burdur'dan? Bilmiyorum! Belki Necip Bey var. Bizim ky onundu. Satp geldi. Boaz'dan byk otel ald... Bizim Kayseri'den tonla! Develi'den de ok var. Neden biz yoksullukta birinciyiz bil bakalm. Bak bunu ciddi soruyorum. Dn, bir hafta sre sana. Sonra syle... Galata'daki gzlk toptancsna gittiler o gn. Cebindeki paray dkt, elli gzlk ald. Ahmet darda duruyordu. Geldi, Haydi!.. dedi. Akam oluyordu. Bakrky irinevler'e gittiler. Helva ekmek ald brahim. Bir yapda iiydi hemerileri. Alt kat kacaklard yeni apartman. Yeni yapnn iki odasn svamlar, pencerelerine naylon geirmilerdi. Bir yorgann altnda yattlar. Boalan imento torbalarm zenle biriktiriyorlar, seriyorlard altlarna. Hemerilerden Ko Hakk vard. Ahmet'in uyuduunu sanarak: Her acdn getirmeyeceksin byle! Peygamber misin mmet kayryorsun? Brak garibanlar Allah kendi dnsn! Karma iine! diye kafa tuttu. brahim karlk verdi. Sabah ettiler. Sabahleyin brahim yorganm ald. Allasmarladk! dedi hem-erilerine. Bir kutunun iinde, Ahmet'in kucandayd gzlkler. Sarayburnu'nda baka bir yapda kalrz. Belki daha iyidir ordaki hem-seriler. oktur bizim Kayseri'den burda adam. yileri olmaz olur mu? Trene bindiler. Yorgan gene yle svanm bir alt kat odasna brakp kotular. Sirkeci garnda sattlar gzlk. Kpr'ye ktlar gene. O gn yakalandlar. On liraya gzlkler, on liraya... derken omzundan kavrad polisin eli. Burun kllar da frlam. Bilekleri kara iri bir kr adamndan olmayd polis. ok sarp dalardan inip gelmiti. tolisi! diye ekti merdivenlere. Yrri!..
Abi abi!.. diye direniyordu brahim. Knde elli gzlik, yz gzlik, benni grince de kairsin! Sor-mez misin usuln teki spelerden?.. Gzlkleri ald elinden, Ahmet'i sald. Kulaklarnda da kara kllar kmt. Gbeinin sana kaymt tabancas. Copu yoktu. Un-kapam'na doru gittiler. Hal'de sebze sandklarnn, kasalarn arasnda bir yerde durdu polis. Oturdu bir kasann stne. Gs cebinden defterini kard. Tutanak yazacakt. Babanin addi? Ananin addi? Kyyin addi? Yan addi? Gld sorarken. O srada eli bayrakl, nlkl kzlar olanlar geiyordu. Neyin nesiydiler bu kargaann iinde? Ne bayramyd? Tatil deil miydi okullar? nden belki ellisi trampet alarak gidiyordu. Yanlarda ksa pantolon giymi retmenler vard. Bayraklar yksek, ok yksekti. Nasl geeceklerdi bir tnel filan gelirse? Madema gzlik satacaksin yoldan da ne karsn itolisi!.. Tvbe km deilim abisi! dedi brahim, inad birden brakt. Ben Develi'den yeni geldim, gn oldu balayal, bilmiyorum! Herkesin getii kprden ben de geerim abisi; syle emret!.. tolisi!.. kki haftedir kaarsin! Herkese haftelik otizdir. Krk olan var. imdi yatracaksin ikki haftelii, satacaksin hr! Kimse teline tokunemez itolisi... Bakt brahim'in gzlerine. Sonra Ahmet'e geti. Seni de bileyorim, yeni geldin, satacaksen sen de otiz vereceksin her hafte... Ellerini ap kapad, birini polisin dizine koydu brahim: ok haklsn abisi! Ben yolsuzluk ettim. Fakat cahillikten! Sen bizden yirmi alsan, bir abi olarak, hem de iki haftalk deil bir haftalk versem, sayende satm yapsam olmaz m Nevzat abi? Vay bokyiyen! Biliyorsun adm filan? Kattiyyen olamazd, ama sevdim seni! Bir haftalk vereceksin, otuz vereceksin. Otuzdan aa olmaz. Kpr'de satanlar otuz verir... Dnd Ahmet'e Sen de satacak msn? Sakl satmak yok. tin gtnde satsan yakalarm! Sata-caksan syle adn. Knyeni yazaym. Haftaln ver, sat... O daha yeni geldi Nevzat abi! Bilmiyor fiatlarm bile... tolusu! Bilmiyorum sanyorsan aklanyorsun! Her eyi biliyorum. Kokumu aldn m frlayp kayorsun. Ama yakaladm m yavru yavru konuuyorsun...
Hl geiyordu bayraklaryla ocuklar. brahim kard otuz lira sokuturdu Nevzat abisinin eline. Kulaklarnn kllar diklendi. atld kalar. Paray koydu cebine, yere ge bakt, burnunun tnazn dzeltti, Tamam! dedi. Bu yavru satmayacak... Satacak!.. dedi brahim. Onu bir hafta hogreceksin. Beni nasl grdn? Yapabilirse o da verecek otuz otuz. Haftada birer gn sana, tesi bize, Allah bereket versin Nevzat abi... tolusu!.. Gzlkleri geri verdi glerek. Defterini soktu cebine. Kalkt, pantolonunun ardn rpt kyde gbreli bir yere oturup kalkm gibi. Sal gnleri sizin demeler. Ben geerken koyacaksnz cebime. Artk eksik dinlemem. stanbul bunun buras! Deveden byk fil var... Yandaki yazhanelerden birine girdi sonra. brahim'le Ahmet frladlar. On liraya gzlkleeer!.. Avrupa Avusturya gzlklerii!.. Son moda k artistlerin taknd gzlkler, Viyana'da yapld bunlar!.. On lirayaaa!.. Kpr'nn stnde, merdivenlerde uzun uzun baryorlar, birer ikier satyorlard. Sat bitsin gidelim, kefil olaym, sen de bala! Bana da Kay-narca'da oturan. Murat abi kefil oldu. Gariban garibann kardei tabii. Fena deil bu meslek. Gideri ok. Birazn da insan kendi yer. Haftada iki sinemaya gitmezsen olmaz. Gene de bereket versin. 1500, 2000 gtrebiliriz memlekete! Sen de bir 1000 yapsan fena m? Fazlasna gerek yok. Birincilii kaptrmaa da gerek yok... Gld san san. Gz krpt Ahmet Kara'ya... (Ben bir 1000 yapsam; ohhoooo!..) Haydi, on liraya gzlkler, haydi!.. Gezen arabalarda piyaz satlyordu. Ahmet en ok "kayk lokantalardaki balklar seviyordu. Ama pahalyd. Baz gnler vapura binip sata sata Adalar'a, Kadky'e geiyorlar, parka oturup helva ekmek yiyorlar, gene sata sata Kpr'ye geliyorlard. Oradan Saraybur-nu'na yatmaa gidiyorlard. Anam hasta diye mektup alan bir hem-erinin satt yorgan aldlar Ahmet'e. imento torbalarnn ktlarn silktiler gzelce, serdiler yere. Ayr bir yata oldu Ahmet Kara'nn. Dzene girmiti ileri. Erken kalkp frlyorlar, biri bir yandan, biri br yandan, satabildikleri kadar satp toptancya gidiyorlar, para yatrp yenilerini alyorlard. Bazen karnlarn doyurup gidiyorlard yattklar yapya, bazen doyurmadan. Saldan salya dzenle veriyorlard Nevzat abinin parasn. Haftada iki sinemaya gidiyorlard. Bir gn de www.cizgiliforum.com
tenekeyle su kaynatp ykanyorlard gece. Ahmet'e iportadan amar aldlar, bir de havlu. nsan kazandn biriktirebilse dnya olur! Harc oktur ehrin!.. Bol yldzl, grltl oluyordu geceler. Bir acayip uultulu... ki gece t yukarda temiz kalplarn stnde yattlar. z gemilerini anlattlar biribirlerine. Derinlerde sakl zlemlerini... Btn kardelerini everecekti brahim. Kendi de evlenip anasn yanma alacakt. Liseyi bitirdikten sonra Teknik niversite'nin elektrik blmne girecekti. En ok para elektrik mhendisliinde vard. Gerekirse para yedirecekti o blme girebilmek iin. Parann amad kap m vard? Bin yetmezse iki bin verecekti. Biriktirecekti onu da lise bitene kadar. Liseye balaynca yzer yzer yatracakt bankaya torpil parasn. lk maamla manto almak istiyorum anama, ahtm var! Kendisine sz verdim... Denizin yznde bile renk renk klar; adn bildikleri, bilmedikleri semtler bol iekli baheler gibi kaynap duruyordu; sabaha kadar snmyordu... Bir gn de Tnel'den Beyolu'na ktlar. Gzlkleri erken bitirmilerdi. Btn stikll Caddesi'ni yrdler yukarya. Taksim'de biraz dolap bir pastanede stla yediler. Gireni kan, kzlar, kzlarn erkek arkadalarn seyrettiler. Ne insanlar vard dnyada. Belki be kuru kazanmamlard. Yiyorlard tkr tkr! Ahmet Karata'tan Burdur'a niin gittiklerini, nasl gittiklerini anlatt. Kyde dmanlarnn karsnda yapayalnz kalan ninesini, Muhtarn mavi boncuk tandan traktrn, srd meralar, ald kredileri,anlatt. Kerimolu'nun, nmzde nder olsa biz onlarn mna koruz, nder yok! deyiini anlatt. Sekiz'de sinemaya girdiler. ifal scak sularn kt da kasabasndan geen bir seviyi anlatyordu film. Sonunda d oluyordu. Bir kii ok kiiyi
douyordu. D olmayan film grmedim! diyordu brahim. Var m, yok mu
bilmiyordu Ahmet, ok grmemiti. Seninle biz ne iyi arkadaz ayorum! dedi bir gn brahim. Hem de korkuyorum filmlerdeki gibi bitebilir bu dostluk... Neden bitebilir, kim bitirebilir? nsann iinde ktlk vardr. Ya sen, ya ben bir kallelik yaparak bitirebiliriz kt biimde. nk zordur iimizden fkran ktl durdurmak! Ban yere eip dnmee balad Ahmet.
Belki en iyisi, biribirimizle kt olmadan ayrlmak... Ben seninle ksmen!.. dedi Ahmet. Ben de ksmek istemem deee... Sen ne yaparsan yap, ksmem ben!.. Elinden paralarn alsam da m ksmezsin? Paralarn pantolon cebinde saklyor, iinden iple bouyordu Ahmet. Akamlar bann altna alyordu pantolonunu drp bkp. brahim'in bir banka czdan vard. Yatryordu ara sra gidip. Ne kadar paras varsa karp uzatt brahim'e: Aklna bir ey gelmesin, hepsini al buyur! Sen olmasan kazanamazdm... dedi. Eliyle itti Ahmet'in elini brahim. Yzaa kapand, konumad sabaha kadar. Ahmet sabah uyanp bakt, brahim yoktu. Parasna bakt duruyordu. Giyindi. Elini yzn geliigzel ykayp kotu. Sirkeci garndan, Eminn'nden Kpr'ye kt. Altn stn, bu ban, o ban, adm adm dolat, yoktu! Gene gzlk satt: On liraya gzlkler!.. Avrupa gzlkleri on liraya!.. Kendinize aln, einize aln, ocuklarnza aim!.. En son tekniklerle Avusturya'nn Viyana ehrinde yaplm modern gzlkler, parayla deil, on liraya!.. diye bard. Gzlerinin kuyruklaryla hep arkadan arad. Sanki artmak iin bir muziplik yapmt! Ummad bir zamanda kp gelecek, Deee!.. diyecekti. leden sonra Galata'daki toptancya gitti, sordu: brahim... brahim kesti hesabn... Gitti mi Develi'ye? Bilmiyorum; benden kesti!.. Akam gene Sarayburnu'ndaki yapya dnd. Yatacak yer iin gelirdi belki. nk yorgan da oradayd, orada brakmt sabahleyin. lene doru urayp alm, vedalam hemerileriyle. Arkadam kusura bakmasn! Gitmem gerekiyor! Gelirse gene arkadalk ederiz yeniye!... demi. Bir hafta kadar daha satt gzlk. Sonra Topkap'ya gitti. Gl Turizm yneticilerine sordu gelip gidiyor mu Durmu abisi? oktandr grnmyor... dediler. www.cizgiliforum.com
lle onu mu bekleyecekti kye dnmek iin? Yorgan yar fiyatna satt. Aksaray'daki dkknlarn birine girip kma ald. Bir elektrik feneri arad. Ninesine gidecek en iyi armaan bunlard. Kendisi de zenir dururdu bir tane alsn. ki pilli, in yaps olsun. Bulup onu da ald. Harem skelesi'ne geti. Burdur'a varmayacak, ardak yanndan' girecekti kye. Otobsten indikten sonra tat bulabilir miydi acaba? Dinar'a kadar alsa, oradan gidebilir miydi? Orada biri dedi: Niin trenle gitmiyorsun? Ucuz... Yrd Haydarpaa garna. ardak diye bilet istedi. Nerenin? Denizli'nin! Bir cebinde esas paras vard, iinden iple bouk. Bir cebinde yol paras. Filesi elindeydi. Saat 11.10'da kalkyordu tren. Eskiehir, Ktahya, Afyon ok dolaacakt. Ama ucuz... Yar doluydu bindii nc mevki vagon. Afyon'da aktarma olacakt. Pendik'e gelince bo Burdur vagonu olduunu syledi bilet-i. Karakuyu'ya kadar gidersin. Burda ne iin var, ge oraya... vagon ileriye geti. zmit'ten, Sapanca'dan yeni yolcular bindi. zinli giden bir asker, Korkuteli'ndeki kynde dmanlaryla yrttkleri sava anlatyordu. Bunlarn kzlerim baklamlar. Bunlai da onlarn iki harmanlarn yakm. Kzlarn karmlar bunlarn. Kardklar kz, Hayr beni karmadlar, ben gnlmle gittim!.. demi, evlatlktan kardelikten karmlar. Sonra samanlklarn yakmlar dmangilin. Askerlii bitince bu da onlarn kzn karacak-m. teki kzlarn da gebe koyacakm baldzlarmda filan demeyip. Dmanlk byle srdrlrm. Kolaym gebe koymak. Yaylaya karlarm drt ay. Mal gderlermi ormanlarda... Ahmet dnyordu: (Yoksa ben de cmbldak Hsn'nn kzn m karaym? Biz gtmzde ufakt Gll. ki yla kadar her ie gelir! Otururum mallarnn stne sonra...) Birden aykp kendine geldi: (Ama ben okuyacam! Eer en etkili yolu buysa, Osman yapmal bunu!.. Ben okuyup kaymakam olacam!..) Osman'a daha uygundu. Tabii bu arada kardei erfe'ye de gz kulak olmak gerekirdi. (Kzlarn dman ok kylerde! Bunlar kalkp ehre de gelebilirler! ehirden de karabilirler isterlerse! Biraz zor ama, neyse!.. Sen nlem al da, varsn karamasmlar...) ,
Sonra trkler syledi Korkuteli'deki kyne giden asker. Trk bitti, yeniden balad dmanlaryla olan savalarn anlatmaa. Halbuysam ok iyi dostmular eskiden. Uzaktan akraba da olurlarm. Alm her nedense aralar. Her nedense deil, tarla yznden-mi. Tarla sularken sra senindi benimdi diye sorunlar girmi. Sel gelecei zaman bendi ak brakm bunlar. Demiler, Doyun suya!..) ok eitli yntemlerin sergilemesini yapyordu izinli asker. nsan srekli kyde olmal da, en uygun birini seip uygulamal. Bilecik'e gelirken gece bastrd. Sen nerelisin? Ne i yaptn stanbul'da? diye sordu sparta' ya giden kyl. Eridir Kemik Hastanesi'nden bir yarar grmemi, Baltalimam Kemik Hastanesi'ne getirmiti gelin kzn. Dnd: Ben de Yeilova'nn Ortaky'ndenim! Bakrky irinevler'de abim var, onun yanma geldiydim... imdi Ortaky'e dnyorum... Her kyde byle dmanlklar var imdi! diye genelledi dncesini izinli asker. Dmanln olmad ky yok! Dmanlktan ba armayan insan yok! Yeni bir peygamber gelmeli de bunlarn kkn kazmal... Bizim bamz armyor! dedi Ahmet. Bizim kyde olmaz byle iler. Bir tanesi Muhtarn samanlm yakacakt, demir kap yaptrd, kpei de var; yakamad!.. Ispartal yolcu, En son peygamber Hazreti Muhammet'tir! Yenisi gelmeyecek, Gelemez... dedi, iinden baka eyler mrldand. Hazreti Muhammet tkam yolu! yi de etmi! Yeni dinler, yeni kitaplar... Fazlasnn gerei yok... Fakat ok enayiymi o sizin Muhtarn dman. Gbre deliinden girip yakabilirdi. Kpek avlunun nnde durur. Tabii kardan bakld kadar kolay deildir bu iler. Bu ilere giren adamn kafay altrmas gerek. Her adam dmanlk sremez ky yerinde... Sadece kafa altrmakla olmaz! dedi Ahmet. Tabii arkan da olacak. Arkasz oldun mu iin temelli bitiktir. Bu durumdaki kylerin insanlarna ok ok acyorum ben. Diyorum kyde yaam lmtr. Varsl olanlarla, arkal olanlara biraz biraz iyidir ky, tekilere hava!.. Arkaszlk, yoksulluk her yerde kt! dedi Ispartah yolcu. Sapanca'dan binen kar koca Denizli'ye gidiyormu. Kzlar oradaki liseye retmen verilmi. Grmee gidiyorlarm. Sepetler keseler... Bir de kabak vard byk. www.cizgiliforum.com
yi cesaret sizinki! Kz evladn okutup Denizli gibi yere yolla-yvermek! Ne olsa vahi yerlerdir Denizli, sparta, Burdur; benzemezler stanbul'a... dedi Ispartah yolcu. Kocasyla gitti kzmz! dedi kadn. Everdik kar kmaz! dedi babas. O zaman baka! O zaman birinci!.. Evlenip gitti! Evlenmese nasl gider? Evermeden yollayanlar da var... Arar msn? dedi babas. Ama biz onlardan deiliz kr! Everip yolladk. Torunumuz olmu imdi... Pekey, sormak ayp olmasn ama bu kaba neye gtryorsunuz t Denizli'ye kadar? Buna bizim orda "Adakaba" derler, ok nldr. Hem de kzmz ok sever. Damadmzn da tatmasn arzu ediyoruz. O yzden armaan niyetine alp gtryoruz... Demek daha tatmad damat? Hayr, henz tatmad...
Eee haklsn, kabaa gelinceye kadar... lk yllar ok kymetli olur damatlar...
Damadmz da lisenin fen retmeni... ok iyi, oook gzel! Bizim o yanda kzlar okutmazlar... Ahmet, askerin omzuna yaslanp uyuyakald o srada. Sallana sallana gidiyordu tren. Scak bir ter kokusu doldurmutu vagonun iini. Denizli'deki retmenin anas bartsn zp balad, o da kocasna yasland... KARATA'IN GECESNDE
ardak'ta trenden inince, Dereky'e kadar gidecek bir motor buldu Ahmet. Bindi rmorkuna. uvallarda tuz vard. ki bidon da mazot almt Kel Abdullah. Ahmet'ten baka drt yolcu daha vard. Ben mi? Ben Ortakylym day! diyordu. Orada kimin olusun? diyorlard hemen. Keke demeseydi yle! Baka bir ey deseydi. Hamza var, Pastac Hamza, zmir'de alr. Ben imdi zmir'den geliyorum. Hamza'nm oluyum... Ka yl olmu baban zmir'e gideli? ok olmu, ben zmir'de domuum... Ortaky bize yakn. Ama gidenler unutuluyor. Kimler derler babann babasgile? Kiminiz var Ortaky'de? Hanifgil derler dedemgile. imdi halam var Ortaky'de. Baka kimsemiz yok. Bir amcam da Burdur'da berber... ok yoksullardanm dedengil demek. Onun iin tanmyoruz. Biz arkada, dnyada varsllar tanrz. Varsllar sade biz deil, herkes tanr. Bir de gzelleri...
Dereky'e varmadan indi motordan. cret olarak iki buuk lira verdi Abdullah'a.
Akam olup gelirdi hzla. Glgeler ovay dz basmt. Alanky' geti yryerek. Ortaky'n pancar tarlalarndan, Eski Balar'n arasndan Karata'a vurdu yolunu. Deirmen Deresi'n-den girdi, akam oldu. Yatt bir kayann dibine. yice el ayak ekilmeden girmeyecekti kye. Almasayd u knay! Atmaa kyamyordu. (Bir kibrit, biraz bez, bir elektrik feneri! En iyisi bir ie gaz almakt! Ama kuku uyandrrd yollarda! yle yapmal ki bu ileri, kimse sezmesin! Kafay altrmal!..) Bir btn ekmek vard filede. Halanm iki yumurta vard. Yoktu baka eyi. karp ucundan bold ekmein. Yumurtann birini soydu. Tuz da yoktu. Olmasn! dedi. Bir tek gn tuzsuz kalmakla lecek deilim! Yumurtay soyup ekmein iine bast. Yedi sra sra. Kalkp yrd sonra. Gz gz grmez bir karanlk vard. Bundan iyisi salk! Valla ok uygun bir gece semiim!.. Yrd usul usul. Deirmeni geti. st banda bir su gz vard. Honagz derlerdi. Kapanp iti kanasya. Sonra gene yrd. Sarkurt'u geti, ky grnd. Tek tk klar parlyordu evlerin. Hangisiydi ninesinin? Yanyor muydu atei? Belli belirsizdi. Yukar Mahalle'de Muhtarmki belliydi. Sultanca teyzesininki snkt. Belli deildi kr'nnki filan... Kpekler ryordu tek tk. Ky iinden giremezdi. ok geni bir ember evirerek dolamas gerekiyordu. Kumukuru'na kadar gitmedi. Dzmee ayn www.cizgiliforum.com
gemedi, Ali zzet'in kuyruun oradan yanamalyd. Ky iinde girerse, namazdan kanlara,gezmeceden dnenlere rasgelebilirdi. Mal bakmaa kmlar olurdu, ahra inmiler olurdu. Krebe Tarlas'nn ortasndan geti. Biilmi buday anzlar eziliyordu ayaklarnn altnda. Yalmzst' geip Kumukuru'nun stne doland. Yrd Ali zzet'in kuyrua kadar. Oturdu bir sel ukuruna. Dinlendi. Fileyi nne koydu, fenerini yoklad, duruyordu. Yatp gkyzne bakt. ingi mingiydi yldzlar. Teker teker saysan saylr. stanbul'da bu kadar parlak deildi geceler. Akyldz hepsinin bayd. lker titreip dururdu Dzmee'nin stnde. Burda da bir inilti vard gecenin iinde. Harmanlar kalkmt oktan. Taneler, samanlar ekilmiti. Gz geliyordu dolana dolana. Kimbilir ka bin bcek vard toprakta, inliyorlard yaz scaklar gemeden. (Yoksa baaramayacak msn; ne oluyor?) diye sordu kendine. (Yoksa korkuyor musun kylm?) Kerimolu'nun ofr olunu dnd. Nerelerdeydi acaba Durmu abi? Brakp gelmiti, sonra bulamamt. Belki bir daha hi gelmemiti stanbul'a. Ne yapyordu ninesi? Namazn klp yatm myd? Muhtar cmbldak Hsn mallarna bakp km myd? Yoksa daha inmemi miydi? Kalkt sel ukurunun iinden. Delikta'a doru yrd. Buldu ta karanlkta. Yatt dibine. (Yat Kara Ahmet, sabaha var daha!) dedi kendine. inin derinliklerinden kkreyip gelen bir duygusuyle titredi. (Irzkrk drz! Bir bizi sdrmadn koca kyde! Yaatmadn babam!.. Ninemi burda perian, anam orda perian ettin. Babam pek deil ama, bizi ok perian ettin! Buras bizim kymz deil miydi drz? Deli Mehmet'in Haceli'yi arkaladn, bizi ezdin. Sonra da onun kardeini, kendi olunu tledin, derede kz gttm yerde benim bama o ileri getirdin. Sen beni bymez mi sandydm ay cmbldak! Byyp cn almaz m sandydn? Daha dur, Deli Haceli'ye, kardei Boz mer'e, senin Gemal'e, senin kendine ne akllardan kmaz, dillerden dmez iler yapacam!.. ok kalmad, dur! Hem kendi cm duruyor, hem ninemin c, dur sen!..). Kalkp yrd yeniden. Eildi iyice. Kimi yerde melerek, kimi yerde emekleyerek gidiyordu. Alabuuk seiliyordu Hsn'nn evi yldzlarn alacasnda. Cmbldak Hsn nne kyordu... "Ahmet!..' "Hooop!.." "Sen mi geldin daym?" "Ben geldim..." www.cizgiliforum.com
"Yakacak msn samanlm?" "Evini de, samanln da yakacam kibritle!.." ' "Ben seni daha bymedi biliyordum, bymn maallah!.." "Maallah ya! Korkundan ne diyeceini bilemiyorsun! Daha ok maallahlar ekeceksin bana!.. Bymez sanrsn; sen uyurken byr garibanlar! Ben de bydm! Neden bymeyecekmiim? Bir senin Cemal mi byyecek? Bir o Boz mer mi byyecek? Sen o gn ninemle harma giderken bana neden spa dedin hem?" "Spa m dedim? Ne zaman?" "Kye gelmitim ya! Harma gidiyorduk ninemle. 'Kim bu spa?" dedin... Hatrlamyor musun?.." "Hatrlamyorum! Ben sana spa demem be daym!" "Hm!.. Diyorsun da demem diyorsun imdi!" "Dediysem bile bir yanllk olmutur, vazge! Vazge yakma samanlm, evimi! inde mallar var, yukarda biz varz. Bak yakma diyorum sana daym..." "Siz varsanz varsnz! nceden dnecektin..." Sonra gecenin iinde birden itti dmann: "Haydi haydi oyalama beni! Defol nmden, oyalama!.." Gecikmi gibi yrd hzl hzl. yice yaklat Muhtarn damnn ardna. Belki bir gren olur diye elektrik fenerini yakmyordu. Ama belliydi gbre delii. (Saman delii de vardr mutlaka bu duvarda ama, rp svamtr samandan sonra!) (Kpei durur deil mi?) (Durur, nereye gidecek?) (Onu nasl atlatacaksn?) (Atlatrm ben!..) www.cizgiliforum.com
(Haberleri olmaz m?) (sterse olsun! lmek var, dnmek yok! Bu gece Allahna kavuacak! Cayr cayr yanacak anasyla danasyla, karsyla kzyla!.. Garibanlara ikence etmenin cezasn grecek...) Bir ta yap vard, boyundan yksek. Trmanp kt usulca. Gbre geliyordu ayaklarnn altna. Fileyi duvarn stne koydu. Kibriti karp ald. Feneri ald. Delii yoklad; akt! ard, neden ak? Unutmular myd? Yoksa ahr biraz hava alsn m demilerdi? Mallarn sca geliyordu ierden. Az yz, st ba batacakt. (Batsn; ykarm! Su mu yok?) "Ulan daym, su var ama yazk deil mi?" "Yazk deil asla! Yazk deil mi filan diyerek kandramazsn beni! Yakacam! Katti kararm verdim!.." "Yakmaa yak, feda olsun; senden bir samanl, evi esirgeyecek deilim de, stn ban batacak..." "Bak bak, azlara bak! Nasl kandrmaa alyor beni?" "Halbuysam ben de senin iin ne iyilikler dnyordum: Ahmet Kara okuyacak, kaymakam kacak, Gl'y ona vereceim, diyordum. Sen ise evimi, samanlm yakyorsun!" "Haha haha! Cmbldam dndklerine! Ben kaymakam olacaksam sana ne? Kzn da kardeim Osman'a kartacam ksmet olursa! Kendim de bir yoksul kz alacam. Ben okuyup kaymakam kmm da, bana kz veriyor! Drz, okumasam yzme bakmazdn deil miii?.." "Yahu Ahmeet, yle cinsin, sendeki kafaya akl sr erdirmek olas deil! Bak valla ok cinsin Ahmet, akolsun!.." "Cinim tabii!.. Akl sr erdirmek olas deilse erdirmeyiver!.. Kim dedi erdir diye? Hem ekil bakalm! Gireceim, ne desen, ne yapsan girip yakacam!.. stersen bayl, gene yakacam..." Tersini dnd delie. kt. Soktu ayaklarn, sallad ieriye. Eliyle kerpicin trnakl yerlerine tutundu. Salland, yere demedi ayaklar. Yksekti demek. (Drz!..
Madem bu kadar dman kazandn, bir kapak yaptr da geceleri kapat deliini! Hi nemsediin, dman yerine koyduun yok bizi! Ama dur sen! Dur, ben senin cezan vereyim de, kyn sevabn alaym! Bir daha kimse senin gibi yapmasn muhtar olunca. Sade Karata'ta deil, hibir kyde yoksullar ezemesin hibir muhtar!..rence ol Erle ukuru'na, Burdur'a, Yeilova'ya; drz!..) Ellerinin ucuyla aratrd, tutunacak birer yer daha buldu. Sallad ayaklarm. Gene deiniyordu. (Demesin varsn!) dedi, brakt kendini. Ayaklarn yaylandrd dnce. Acd, ama aldrmad. Hemen toparland. imdiiii... diye sylendi usulca. imdi kebap ekmek yz elli!.. kard fenerini. akt usulca. Yoktu kz eei. Koum hayvan filan kalmamt. At vard. nekleri vard. Danalar dveleri vard, (Dedii gibi tam motorize olmu; olsuun!.. Motorize olann da samanl yanar!..) Birer birer zd mallarn iplerini. (Ninemin arzusu gibi! Kendini cezalandrrken mallarn sevabn alaym, ne suu var mallarn? Elimden gelse kzn da eker alrm! Ne suu var kznn? Biraz hakszlk oluyor ama ne yapaym? Adalet terazisi miyim ben? Olacak o kadar hakszlk! Onu da Allah dnsn yukarda/Kars filan temelli yansn. Babam ekip odaya gtrdkleri zaman grmedi miydi Ylk Atiye, bilmiyor muydu?
Neden kp varp, "Yapmayn gnahtr!" demedi? O zaman susmasnn cezasn
grsn imdi!..) Kapya bakt feneri akp. Dardan kitliydi. Bakt aratrd, ierden amann olana yoktu. (Eee; ne olacak peki? Kalacak m byle?) Dnd abuk: (Kalacak!) dedi. "Yapma be daym, mallan bari yakma!.." "Yakmazdm ama kitli dardan!.." "Eee vazgeiver yakmaktan!.." "T ehre gtmz yldan ahtm var, geemem! Bama o i geldii yldan! Kitli kapn alsa da, almasa da yakacam! tesini kendin dn... Bir de Allah dnsn; Allah byk!.." Dnp samanla alan kapya vard. Akt. Hayle! dedi usulca. Ters kreini alp dayad: (Byle ak dursun!) Kibriti karp eline ald. akt feneri. Tepilip dururdu yeni saman. Eskisinin stne atlmt. ok az kalmt dolmasna. (Onunki dolmayacak da kiminki dolacak? Ama kalmayacak bir tutam!..) akt kibriti; tututurdu. Yerden saman alp att tutuan yerin stne. Yank www.cizgiliforum.com
samann kokusu burnunu ald hafiften. "Eee tututurdun gidiyorsun haa?" "Gidiyorum evet! Bekleyecek miydim?" "Madem yle, gle gle! Yolun ak olsun!" "Yaktm yllar sonra, alay et artk sen!.." "Yaktn ama gene gle gle git daym!.." "Hoakal! Seni Kel Yunus'la zbey kurtarsn!.." Feneri akt yeniden. Nasl kacakt? Ayann altna alvere-cek bir ey bakmt. Yoktu grnrlerde. Trmand abuk. Sklr gibi acd trnaklar. Aldrmad acmasna. Trmanp ekti kendini yukarya. ekti kt. Fenerini, kibritini ald. Fileyi buldu, ald. Koydu elindekileri iine. Usulca atlad gbreliin evresindeki duvardan. Sonra kotu gecede kurun gibi... Yaylayolu tarlalarnn ortasna vard hemen. Dnp bakt bir belirti, parlt var m? Yoktu, grnmyordu daha. abucak yrd. Kotu Dedemezar'nn altndan, Kzlgeri'e doru. Dizlerinin ba zlyordu. kide bir kapaklanp dyordu. Kalkp yeniden kotu. Koamad zaman yrd. Arada durup bakt gene. Acaba tutumam myd? Niin parlayp kmyordu dam boyu alevler? Yoksa ok almam myd daha kyden? Kzlgeric'in eteklerine vard. Yokutu n. Trmand otuz krk adm kadar. Hem terlemi, hem tutulmutu. Boaz da kurudu. Yrei gsn delip kacakt. Bastrd eliyle. Dur aman,
kp gitme, dur! dedi. Bir i yaptk, ie benze-medi! Tutumad drznn evi!
Geri dnp yeniden yakmak gerekecek, grdn m? Bir insann akl tepesinden on kar yukarda olursa, byle olur sonu! Bir de akll, alkan geinirdin okulda. Beenmezdin baban!.. Korka korka ban evirip bir daha bakt. midi krk bakt, dinledi. Tak! Tak! etti. Tak! Silah sesleri duyulmaa balad. Belirip parlayan alevleri grd birden. Harman yangnlarnn alevleri gibi savruluyordu gecede. (Hay maallah!..) diye geirdi iinden. Uyanmt kyn her yan. Demek halk toplamak istiyorlard. Kendisi de yanayd bari!.. Birden durdu. Yel yok mu havada? Yok! Ah, yel olsayd, kebap kokularm getirirdi! Bir bu yan eksik kalmt gecenin. Ne yapalm, kebap kokulan da eksik oluversin! Kzlgeric'in bana kp bir an nce amalyd te yze. Belki allar vard. Belki oban kpekleri vard. Ustaca syrlp Kavack deresine inmeli, sonra yr-meliydi kesilene kadar. Ardmdan koup yetiecekleri yok! Fakat ben yryp yolumu www.cizgiliforum.com
azaltaym gece bitmeden. Koca Dumlu'nun dousundan geip gideyim usulca... Yrd. Ama Kavack yle dursun, rencik bile yoktu daha grnrlerde. Uzaklardan Ulupmar suyu harlyordu. ok uzaklardan... Yrd. yice ayaz kt ortala. Gnn doaca yerlerden yana bakt. Hibir belirti yoktu. Gece deyip geme Kara Ahmet! Bir gecede dnyann ii yaplr. Bir gecede ok evler, samanlklar yaklr. Gece deyip geme... Yeter ki sen i yapacak ol... Yrd sersem sepet. (ok zahmetler ektim!) dedi kendi kendine. (Ama Karata kurtuldu sayemde! Bir de okuyup kaymakam olaym, en az yz ky daha kurtaracam! Ne yz; bin! Bakan olunca da krk bin ky!.. Trkiye'nin btn kylerini kurtarmak boynumun borcu olsun! Daha yam ne? imdilik bu kadar yeter...) Feneri karp nne yanma tuttu rasgele. pt usulca. ok i grdn bu gece! dedi. Bir byk aacn dibindeydi. Tuttu dallarna. Alanm bir ahlat aacyd. Biraz uyusam r mym? Karnnda kazntlar duydu. Kalan tek yumurtasn soydu. Ekmeinden kopard. Bast iine, yedi. Ama su? diye sordu kendine. Susuz ne yapacam? Hi olmazsa yryp yola inmeli, su iip sonra uyumalym! Durup dnd: yle yapaym en iyisi! Nasl olsa karnm doydu, gcm yerine geldi, yryebilirim... Toplad teberisini. Gcnn yettii kadar hzla yrd. Yola indi. Suyu buldu, iti ivecen ivecen. Durup bir daha iti. Sonra elini yzn ykad. Kurumu gbre batklarn rpt. Bir daha ykad ellerini. Sdn altna yatacakt. Birden kararn deitirdi. Bu gece uyku uyumasam ne olur? dedi. Hibir ey olmaz! stein varken yr Ahmet Kara!.. Nereye kadar dizin tutarsa oraya kadar yr... Fileyi srtna vurdu, feneri eline ald, yrd Burdur'a giden yoldan. Kavack deresini geip bitirdi. Karakent kprsn geti. nar dann eteklerinden gln kysna vard. Geni bir cam bastrlmt suyun yzne. Krksz, kprtsz bir suydu. Meke kular, martlar kylara ekilmiti. Gnn doaca yerler allanyordu. Karanlklar Senir kynn tesindeki dalardan silinip gidiyordu. Kemiklerine kadar yordu Ahmet. Hl krlmamt ayazn can. Sessizlii bozan aprtlar oldu suyun kylarnda. rkp apr apr umaa alt kular. Issz yoldan yrd. Kimi yeri kumluk, kimi yeri talk, yrdke uzayan bir yoldu. Bcld ayaklar. Bezginlik duymaa balad. Uyku da akyordu gzlerinden. Hi olmazsa bir kanmck uyusayd bir kuytuda! Gln suyu
ykselip gelirdi. Batacakt bu yol giderek. Az daha yrd. Gnn ucu grnd. Ayazn can krlrd imdi. Pren otlar kokuyordu bayltc. Gnn krmzya boyad bir bayra trmand. Kumluk bir bayrd. Eskiden sularn altndayd belki. Baknca yle bir izlenim veriyordu. Yukar ba da yal kayalarla kaplyd. Kayalarn dibine kadar vard. Ne insan urard oraya, ne tat. Koyun davar da binde bir. (Onlar da bugn urayacak deiller ya! Bugn kimse uramasn. Mal masat uramasn. Ben yatacam...) dedi iinden. Fileyi koydu kayann dibine. Ninemin knas durup durur! dedi. Kime niyet edip aldm; anama kardeime veririm. Elektrii de eve aldm derim. Sorarlarsa zmir'den geliyorum derim. Karata'tan geliyorum demem. Karata'ta ne var, ne yok, derlerse, ben iki aydr oralarda youm derim. Babam nasl yalanlar syleyip uyutmusa bizi, ben de syler onu uyuturum... Yana at kollarn. Az ukurumsu bir yerdeydi. Yoldan bakanlar gremezdi. O bizi nasl uyutmusa... Nasl uyut... Bir anda geti can. Cannn geip gittiini bilemedi. Bir kaykla sularn tepesine kt, dibine indi sonra. Kardei erfe bahemire okulunu bitirip hastaneye gelmiti. Anasn arm, Bak ana, bu hastanenin bahemiresiyim! Ver elini! demiti, pyordu. Sonra, Bir hafta izin sana. Bir hafta otur dinlen evimizde! diyordu. Bayram da bir ksr kesmi, yzyordu. Postunu boyatacam, gzel bir yazg olur evin nne. Bahar akamlar bir yastk atarm ardma, sokaa kar ho olur. Yalnz bu postu tabaklatmak gerek. Veririm yaparlar. Parann amad kap var m? Glyordu babasna. Yalnz ben kaymakam okulunu kazanamazsam ne yapacam? Bunun iin de rvet hazrlyor muyum? Birden Muhtar olacak cmbldam mavi boncuk tandan motoru kyordu alana. Futbol oynayan ocuklarn stne stne sryordu drz! Gpgzel yol varken niin ordan srmyor da alann ortasndan sryor acaba? Evimi yaktlar evimiii! Samanlm yaktlar! Ama kendim lmedim. ld sanp ttlar, ama dirildim!.. diyordu. Dnd soluna uykusunun iinde. Aznn sular akt biraz. Gn kzdrd yann. Bir eyler sayklad. Yeniden yzyukar geldi. At kollarm bacaklarn. yice datt kendini. Azn at kapad. Bir ara, Develi'li brahim geti nnden.
Ne kadar kalabalkt uykusunun Kpr's bile. Niin brakp katn arkadam?
Kendim gnlmle vermedim mi paralarmn hepsini? Gzn at zaman gn kulua kmt. nce nerede olduunu bilemedi. Sarayburnu'nun oradaki yapda myd? Yoksa skdar-Balarba'nda m geziyordu brahim'le? Gln deniz kokusunu andran havas veriyordu belki bu sany. Kzlgeri'in banda durduu an dnd. Btn olanlar erit gibi www.cizgiliforum.com
gznn nnden geirdi saniyede. Hemen yola dzlmesi gereini kavrad. Kalkt. Tozlu kavaklar, dz damlaryle Yazky epey uzakt daha. Bur-dur'un da gn vurmutu gln te yandaki yzne. Sadece kavaklar, damlar deil, bir izgi gibi Yazky'e doru uzayp giden balaryla hl uzakt Yazky. Yryp geecekti. Kalan ekmei yoklad filenin iinde. Hi katk yoktu. kard. Kuru kuru yemesini de severdi. zkpr'y geti. Susuzluunu giderebilmek iin Yazky'n iine girmesi gerekiyordu. Hzlandrd admlarn. Gn balam, sr spa savrulmutu. Kadn erkek Yazkyller toprakla savaa kmlard. Aclar iinde, vzl vzl bir kyd. Toprakt evleri. Evlerinin nn, iini toprakla svamlard. Baheleri bakmlyd.Ortasndan Bozay geiyordu. T telerden, Tefenni, Yeilova yanlarndan kp birleen sularn ayyd. On be kyn topraklarn sulayarak-sulamayarak yrr gelirdi. Getirdii topraklan gln dibine dibine krerdi. Yazky'de iki yanlar stle, lgnla, ideyle kapl, derin bir Bozay'd. Kurgun, alml bir ak ard. O gn le olmadan Akyaka altna gelebildi. Tamamd; imdi Yeilova, Tefenni, Glhisar yannn otobsleri, kamyonlar gelirdi. stanbul yolundakiler kadar vzr vzr deildi ama gelirdi gene. Bekledi benzinlikte. Atlad birine, Klalar'da indi. Babas, anas hastanede olurlard bu saatte. Bakalm kardei erfe, Osman ne yapyorlard? nce girsin bir yoklasn. Dinlenip uyusun. Gln kysnda uyuduu uyku yetmemiti. Gene akyordu gzlerinden. Yorgunluktan bitiyordu nerdeyse. Erken uyanrsa gider hastanede grrd anasn.
Uyanamazsa sinerdi bir keye. Bakalm ne diyecek babas, ne getirecek bana?
Kurnal Sleyman'n kars Hava grd nce. Giysi ykam, sermee kmt. Oooo... ekti. Hogeldin yitik! Gld: Ho bulduk! dedi. Geip gitti evlerine. Osman oturuyordu sedirde. Tokalatlar iki karde. erfe ablan nerde Osman? Ders alyor Gmen'in karsndan. Ne dersi, Gmen'in karsndan? Hafzlk... Sen? www.cizgiliforum.com
Ben iki gn Mestan Hocaya gittim, "Sen daha ufaksn!" dedi, gitmiyorum... Anam nasl? Hastaneye gidiyor. Hasta... Ne hastas? Dd babam... Fileyi att sedirin usuna, oturdu. Babam seni de decek, ne yapacaksn? Gemedi mi fkesi? Kaarm gene... Candarmayla getirtecekti ama, geldin! Gld: Yorgunum! Biraz dinleneyim... Dinlen. Ben darda oynarm... Babam gelmeden uyar! Hastaneye gideceim... Sen yat, ben haber verip geleyim anama... teki odaya geip yatmann daha doru olacam dnd. Osman gidince fileyi de alp geti. erden kitledi kapy. Ne kadar geti, ne kadar uyudu? Kap gm km gm vurulunca uyand. Haa, Navrumlu Ali, Ali'nin kars, erfe, Osman; hayat doldurmulard, telala kalkt. (Biraz vakit gesin, frsatn
bulaym, Dadurakl Hilmi'nin evini de yakaym! Kendisi de iinde olsun! yice
izleyip akaym kibriti. Bir ie benzin. Hastane de kurtulmu olsun bir mikroptan!..) At kapy. Sarlp ald olunu, gsne bastrd Haa. Ahmet el pt usulca. Asiye teyzesinin de elini pt. Gr kap oldular kardeiyle, Navrumlu Ali'yle. Sonra baktlar hepsiyle teker teker. Gemedi mi daha Bayram'n eserei? Sordu Asiye. Kimbilir! Bizi dd dd, belki bunu da der! www.cizgiliforum.com
Ahmet gelsin bize! dedi Ali. Ben konuurum Bayram'la. Yemin veririm. Ondan sonra teslim ederim bu Efeyi. Yettiyse yetti; zulmn eline atacak deiliz ufack ocuu. Erimi akm, buna bak... Ahmet'i Asiye gtrd. Ali kald. Yarm saat geti gemedi, kp geldi Bayram. Hayata oturdular Ali'yle. Birer kahve piirdi Haa. Ali konuyu at bekletmeden. Brak artk u cahilce ileri! Hepimiz seni knyoruz. ocuun da stne varma. Haber yollayp getirttik iyi kt. stne varrsan bir daha gider, hi gelmez... Nasl gider; nereye gider? Salverelim gezsin mi zmzm devesi gibi? Ciddi yeminim var, gelir gelmez deceim dedim! Gelir gelmez ddn m boku kar iin! Brak gesin bir iki hafta. Bul bir bahane, sonra d. Nasl olsa deceksin... Gelir gelmez diye ettim yemini ama? ok mu ard? Karm bo olsun filan m dediydin? Ban sallad evet anlamna. Aman zarar yok, ben bo olaym, dme ocuu! dedi Haa. Gltler. Ban dikip uzun dncelere dald Navrumlu Ali. Sonra kaldrd: Ne dndm biliyor musun? Sesini karmad, sormad ne dndn? Gazi Camisi'ne Alanya'dan Melek Hafz gelmi, soralm bu yeminin kefareti ne kadar? Denkletirip verelim!.. inini ekti Haa: Olur mu bilmem ki? dedi. Altndan kalkabileceimiz bir eyse Bayram komumun kefaretini ben veririm tek bama! Bylece komum, hi zarara girmeden syrlm olur bu iten...
Bir yanna vurup sakat brakacak ocuu! dedi Haa. Dnya kadar doktor paras verirsiniz! Geri kendiniz hastanedesiniz ama Eridir'e filan gtrmek gerekir. la da tutar epey! la paras vereceine, kefaretini versin! Halbuysam ne gerei var kefaretin filan? Akam ezanna kadar oturdular. Sigara itiler karlkl. Bayram' dan ses kmad. Ali de kalkp evine gitti. Bir ey sylemedi giderken. yice akam olduu halde hayatta oturuyordu Bayram. Haa bau-cuna kt: Ne oldu, neye karar verdin? Bir ey syle, biz de ona gre davranalm. Getireceksek vaktiyle getirelim. Elin evinde sinip durmasn ocuk. Getirmeyeceksek o da belli olsun. Syleyelim Ali'ye, gtrp Antalya'da filan satp gelsin! Bir alcs bulunur elbet... Bunaltyla soludu Bayram: Dangr dungur konuup canm skma Haa! Zaten skkn!.. dedi, yeniden dnmee balad. Dnmenin geinmee faydas yok demiler, yeter dndn! Syle buyruunu, ona gre davranalm! Yeminimi dnyorum! O kadar ar olmasayd! Girip kp akamn yemeini kayryordu Haa: Bak, bir fke yznden o zaman ar yemin ettin, imdi pimansn, vardr heralm bir aresi? Ne gibi aresi vardr acaba? Ben bilmem, sen de bilemezsin. Eer Alanyal Melek Hafza danalm demiyorsan, Dadurakl Hilmi'ye dan gene! Pimanlk duyulan yeminin aresi neyse aydnlatsn!.. Nerde bulaym imdi Hilmi'yi? Nbeti deil mi hastanede? Heralm deil; bilmiyorum... Evindedir; gider danrsn! www.cizgiliforum.com
Olur mu? Yakk alr m? Yakk almazsa, getirelim ocuu d, sakat et! Bu yakk alr m? Kavga d nedeniyle gl gibi ky brakp geldik, ehirde daha beter kavgalarn iine dtk. Vay bize, vaylar bize!.. Derinden derinden ekti iini, boaltt soluunu. Soranlardan utanyorum. Daha ne kadar srecek bu? Yemei yediler a ivi. Yemekten sonra Kurnal Sleyman, kars Hava, Navrumlu Ali, kars Asiye, kp geldiler. Yeminin gnahn yklenip kesin sz aldlar. Epey vakit oldu, getirdiler Ahmet'i. Yalnz, p babann elini; p! diye ok uratlar, ptreme-diler. Tam ninesi gibi inat! diye ekitiler. Haa, gece yars geene kadar alad, kendi kendisini yattramad. Yakk aldrabilse Bayram daha ok alayacakt. Alamad halde alamtan beter oldu. (Dmdan zart zurt ettiime bakyorlar da iimden geenleri gremiyorlar!) dedi kendi kendine. (O anam orda yle, biz burda byleyiz diye sevincimden gbek atyorum sanyorlar!..) Haa, alarken alarken, kapand yzaa, yitip giden uykularn bulmaa alt. Dnd durdu yatakta. Gece yary bulmu bulmamt. Alevler samanlk saandan savrulmaa balad. Gecenin iinde mertekler krlyor, direkler -kyordu. Muhtarn kars Ylk Atiye, uykusunun iinde dnd. Birileri mi kmt damm bana? Bartlar artlar oradan m geliyordu? Horlaya horlaya uyuyordu Muhtar. Birden yorgan atp frlad Atiye. n vard darda. Yahu Atiye abaaa, l msnz? Ev yanyor, ne yatyorsunuz? diye baryordu komusu Halil bi. Kocaman bir el ta frlatmt hayatn tahtalarna. Ol gr uyandramamt hibirini. Kpekler ryor, Yukar Mahalle'nin insanlar beer ona frlyordu. Atiye, bilinli bilinsiz devindi oralarda. Sonra frlad ieri, sarst horlayan Muhtar. Kz Gll'y uyard. Yan odaya geip Ce-maPi uyard. Az buuk duman almt Cemal'in yatt oday. Muhtar, ksa bir an gzlerini outurup dary dinledi. Ne vard, ne oluyordu? Kulak verdi gk grlemesi gibi, yuvarlanp gelen seslere. Sonra frlad kalkt. Pantolonunu ceketini, belinin kuan, tabancasn ald ivediyle. Hayat tahtalnda durdu. Halil bi duvardan atlayp avluya girdi. Kazk sokup www.cizgiliforum.com
kanrarak ahr kilidini at g bela. Mallar, ldrm gibi zerine atldlar. Arkalarndan alevler geiyordu. (Boku yedin Muhtar, temelli gidiyor evin!..) dedi Halil bi. (ok irinlemitin ulan! Sradn m gklere kyordun! Kak kepe smyordu azna! Koca kye tepeden tepeden bakyordun. pz komularnn selamn zor alyordun. Bana kalrsa bu sefer boku esasl yedin!) Atiye sarst kocasn: Giy stn bam, ne tutuyorsun elinde?.. Kouverin komular!.. Cemal; kar babann krmasn, at havaya!.. Sen de tabancan kar, ne duruyorsun heey Karata Muhtar!.. Koun komular, karn evde olan biteni! Hi olmazsa bir kat yatakla iki kilim kurtulsun, koun!.. Muhtar ldrm gibi bard: Hallarm karn hallarnn!.. Yn yataklarm kanm!.. Demir kapnn kanadn at Halil bi, bard: Durmayn, yetiin komulaar!.. Yangn var, Muhtarnzn evi yanyor, kouun!.. Cemal, babasnn krmasn bulup geldi. Be alt fiek vard av torbasnda. Srd skt, srd skt. Muhtar tabancasn ekti havaya, tak tak tak... Aa Mahalle de ayaa kalkt. Duras, dinesi yoktu kpeklerin. Aadan yukarya, yukardan aaya akmaa balad insanlar. Yatak yorgan, hal kilim, ul! Sandk sepet, tekne! Kucaklayan gidiyordu. Serenin dibine yyorlard. Zraca'nn Osman' diktiler prtlarn bana. Sonra Beki Mustafa geldi: Kyn defterlerini kurtarn, kyn defterlerimi!.. Gelir-Gider, Karar defterlerini!.. Hem de Nfus Kt'n... Dosyalar kurtarn dosyalarm!.. Muhtar aaya bard: Cemal'i bulun!.. Elinde krmayla geldi Cemal. Brak silah prtlarn arasna, motoru altr! Su getir abuk Aa Mahalle'nin ayndan!.. Bo varilleri al; be on kii binin, srn abuuk!.. ye brahim, sonra Deli Haceli kp geldiler. Aali, Koa, Melek Hasan kp www.cizgiliforum.com
geldiler. Mallarn hepiciini kardnz m? Boalttnz m prtlar g-zelce? Sndrmee alsak fena olmaz ama umudum yok!..) dedi Koa. Sarm her yakay! Samanln st atrtyla kt o srada. Yukarda kimse kalmasnn!.. Bard Aali. nin yahu avratlar, size aka m geliyor? ki prt kurtaralm derken bir sakatlk karmayn!.. u evde yapa uvallar vard, u evdeee!.. Erilmi ipler, dokunmu kilimler vardn!.. ocuklarn yatt odalar gsteriyordu Atiye. Beki Mustafa frlad. Tepti kapy devirdi. Dald ieri, att uvallar hayata. Att att: abuk aln unlar, abuuuk!.. imdi de hayat kecek!.. dedi. Kosa'nn smail bir lks yakp getirdi. Kotu merdivenlerden: Yahu bakmayn! Ne varsa atalm aaya! Koun... Delikanllar ktlar. Taktuk odasndan bulduklarn attlar. Beki Mustafa un uvallarn srkledi. Sonra Muhtarn yatt odaya bir dal yapt. Duvarlarda entari, gmlek, ne varsa kard. Gitti onca yllk servetim! Ambar da yanyor!.. Gayret etsek kurtaramaz myz acaba?.. Elinde bir baltayla kotu Haceli. Koyun damnn kysndayd. Vurdu baltay, yard tahtalarn ikisini. ullar koturun! diye bard sonra. Kadnlar yar ak, yar rtk, oradan oraya koup duruyorlard gecenin iinde. ulu habay serdiler ambarn nne. Akan buday arpay srdler, Dklp salana bakmyorlard. Bir kolunun altnda peynir derisi, bir kolunun altnda ya tuluu ile inip geldi Beki Mustafa. Aln bunlar, bir daha gideyim! dedi. zinin stne dnd. ki tuluk daha alp geldi kollarnn altnda. Samanln stndeki oda kt. Muhtar, leylek sereninin dibine kotu. ard Beki Mustafa'y. Saol daym, Allah razi olsun! diye okad Osman'n srtn. Bir zahmet, kouver, Cemal aabeyini bul Aa Mahalle'nin ayndan! abuk gelsin. Biraz daha gecikirse
suya lzum kalmayacak... Osman gitti. Muhtar fsldad Mustafa'nn kulana: Ulan ay! Bu ne ihmal? Sen bekle u prtlarn ban! Hem yangn, hem yama olmasn! Korkma Muhtar! dedi Mustafa. (Haramlar gider! Helallarm varsa onlar kalr, korkma!..) Grleyip geldi mavi boncuk tandan motor. Tenekeleri bulup koturdular. Doldurup doldurup verdiler erkeklere. Elden ele, t saaa karp dktler. Fakat baolacak gibi deildi. Yahu bir hortum yok mu Muhtaaar? Halil bi'ti baran. Kendi eviydi sanki yanan. En ok koan, rpman oydu. Takverelim emeye, tutalm fkrsn!.. Ama acaba yetecekmiydi basn? Benim evde var hortum, koun! dedi Koa. Olu smail frlad: Dur baba, ben getireyim!.. Alevler ge dikildi iyice. Patlayp atlamalar sklat. Az sonra hortum geldi. Taktlar. Tuttular yukarya. Ama akmyordu. Aaya tuttular, emeden daha az akyordu. Olmayacak bu! Motor bir daha gitsin! Haydi Cemaaal!.. diye bard Aali. Ev btnyle kt o srada. Hayat, hayat dam, evlerin, odalarn st, kiremitler, kalaslar, olduu gibi kp karldlar aada. Halil bi'i, Kahveci Nuri'yi ekip glkle aldlar ykntnn altndan. Nuri'nin krlm gibi aryan bacam sarmas iin Kontak Aziz'i uyandrmaa gittiler. Neyse! Verilmi sadakamz varm! Allah bin bin raz olsun Halil bi'ten! Farkna varp uyanm da, komular uyandrm! Hem de haber verip kendinizi karm odalarnzdan!.. Canna gelmedi, malna geldi, gemi olsun! Gemi olsun, Allah beterinden saklasn! Mal yerine konur, ama can giderse zor! Can da, canl mal da gitmedi, ok iyi...
Atiye aylp baylyordu. Oradan oraya atyordu kendini. Sonradan sonradan koymaa balamt. Muhtar daha beterdi. Allah bin bin raz olsun, bin bin!.. dedi Muhtar. Zor anlald sesi. Psm, iinin derinlerine ekilmiti iyice. Bir anda uup gitmiti cakas, fiyakas. Dnyann tan attm hayatlarna yahu arkada! diye anlatyordu Halil bi. Koup koup durmutu. yice harlayp kalmt. Yapacak bir ey kalmad anlalmt. Cemal motoru getirdi. Farlar ortal taryordu. ken aty grd, konta kapatt. Cannza, canl malnza bir ey olmadna kredin Cemal!.. dedi Haceli. Kycek okar daha gzelini yaparz... Cemal'e syledikleri kendisinin de houna gitti, kotu Muhtarn yanna: Kycek okar daha gzelini yaparz, tasalanmayn!.. Muhtarn karsna kotu: Tasalanmayn Atiye aba, kycek okarz... (Sana da m tasa kahbem Muhtar!) dedi Halil bi. (Yanan benim ev olacakt da grecektin bir tek yastm kurtuluyor muydu? Senin kirli mendilin gitmedi evelallah!.. Karnca gibi akt Kara-ta! Seni ok
sevdiinden deil ha! Sakn yanl anlama! Sadece insanlndan. Cenaballah
eytan cennetten att, Hazreti Nuh gemisine ald, neden? Nuh insand, insanlndan!..) Cemal, babasnn yanna geldi. Kardei Gll, leylek sereninin dibindeki yataklardan birine oturmutu. Anas da oradayd. Haceli, Koa, Aali, Kurul
yesi brahim, Ali zzet, Beki Mustafa, Ekiz smail, Melek Hasan, Halil bi,
bycek bir kme olmular, Muhtara avuntu veriyorlard. Beterin beteri var! Havada yel yok! dedi Halil bi. Bir de yel olsa, Yukar Mahalle tm yanard. En beri batan, kl olurdu benim ykk filan... Yel olsa kurtulur muydu tek kymk? Verilmi sadakan varm, ucuz atlattn! Ne kt gene yz binden aa tutmaz zararn! Ama hi olmazsa cann, canl maln, tfein, traktrn kurtuldu... Muazzam altk canm! Kurtardk... Komular tuttu, Allah raz olsun! dedi Aali. www.cizgiliforum.com
Allah raz olsun bin bin!.. dedi Atiye. Mallar yeygileyip kan Cemal miydi akam? Yoksa yatsdan sonra Muhtar kendisi de uram myd? Yrei avkp duruyordu suu bana ykacaklar diye. (Son derece tedbirli, dikkatli iner karz. Kandili kibriti fler karz. Allah verdi mi veriyor ite! Yazmzda varm yazmzdaa!.. Kader ve tecellimizde varm!.. Hi kandil yakmasan, kibrit akmasan, gene kyor yangn! Yangn da debrem gibi bir ey! Kulun hatas m debrem?) Bir daha kt, bir daha atrdad yukarlar. Neyse!.. diye bard Aali. Umut yok diye byle brakmak olmaz bunu! Gene de sndrelim. Bakarsnz sabaha kar bir yel kar. Sakncay byltrz. Kalk daym, altr motoru! Kalkn komular, kadnlar, doldurun tenekeleri, kazanlar, kazan eniklerini! Bakr bakra ne varsa, su getirin! yice sndrelim unu. Kendi kendine snmesini beklemeyelim... ye brahim motorun naylonuna kt. Edi varillerden birini. Halil bi kt, o da edi. Doldurup tadlar alevlere doru. Haceli bir kazma ald eline. Ykmaa alt duvarn birini atein stne. Kosa'nn smail savurdu tenekeleri. Bir saatten fazla abaladlar. Ter topuklarndan akt. Tam tm sland koltuklar. Dillerini kopardlar yangnn. Gece yary geiyordu, snd yle byle. Biraz ttyor ama o kadar olacak! Yarna kvlcm kalmaz canm... Kalr kalmaz, elimizden gelen bu! dedi Koa. imdi Beki'yi brakalm bana! Yarn da ttecek olursa atarz stne suyu!.. En iyisi kum atmakt! Akl edemedik... Lzumu yok canm! Snd!.. dedi Melek Hasan. Haydi Muhtar, topla oluk ocuu, bize gidelim! Sabaha ok var! dedi Ekiz smail. Yatp biraz da yeri dinleyelim arkada... Muhtar size bize gitmesin! dedi Koa. Yatsn prtsnn banda. (Cmbldak!..) Gz gn, yazdan bir para saylr. Sabah olsun hayrolsun! Bir tedarik dnr, www.cizgiliforum.com
dam altna sokarz. Byle brakacak deiliz koca kyn Muhtarn... Leylek sereninin dibinde, yere ul serdiler kanlar. Yataklar atlar. Muhtar yn uvallarnn stne att kendini olduu gibi. Cemal de karmad stn ban. karmad, ok korkuyordu. (Bakalm babam hangimizi sulayacak?) Sen burada nbet tutacaksn Bekiii! dedi Haceli gitmeden. Yanan eve de, eyalara da dikkat et. Karata'n insan belli olmaz. Kaptn kr sayar bakarsn. Yand gitti ama anak tabak, bakr bakra, ok prt var daha altnda... (Nesibetsiz drz!..) dedi Beki. (Al kokar karn git uradan! Adamn cann skma!.. Bir nesibetsiz yar olsa birinci gelirsin!..) Haceli, Fatma'y ekti kolundan. En son o yrd Aa Mahalle'ye doru. (Nedensiz bir eyin olmasna, olabilmesine olanak var m?) diye dnd Karata'n Muhtar. (Raslant m imdi bizim bu evin yanmas?) Soruyor, dnyordu. (Buradan aaya, ileye giderken sen benim nmden gelirsin, ite raslant budur. Bir evin yanmas raslant olabilir mi?) Sonra ekliyordu: (Ama keke raslant olayd! Biri dmanlk yapm olmayayd! Raslant raslar geer, dmanlk lmez srer...) Yn uvallarnn stndeki yatakta dnyordu sabaha kar. Bir yandan da yordu. ard Beki'yi, Habadan kilimden bir ey bul, rt stme! Ayaz artt sabaha kar!.. dedi. Bir beik habas ekip rtt Beki. Bir tane de kars Atiye'nin stne att. Kendisi gezindi aa yukar. Srtna Muhtarn eski paltoyu ald sonra. Sabah olunca kordu prtlarn arasna. (Biri bir dmanlk yapm olabilir mi?) Yoklad dncesinin iini: (Buna benzer durumlarda insan her olasl aratrmal, hesabn tamam yapmal. Olabilir mi, olamaz m? Bu kyde bana bunu yapmaa cesaret edecek babayiit var m?) Ky ktndeki sraya gre Aa Mahalle'den yukarya ev ev taramak istedi Karata'. (Buna hacet yok! ki olaslk var: Ya ok varsllar yapt bunu, ya ok yoksullar! Kyn en varsl benim. Kendim kendime yapm olamam. Aali? Koa? ye brahim? Ekiz smail? ok candan ah vah etti Koa, Aali. Ekiz smail de varsl az ok. Yapm yada yaptrm olabilir mi? Var m bir neden, var m bir alp veremedik aramzda?) yice dkp dnmeliydi. (imdi byle yufkadan bir kat dnp geeyim. Sonra gene dnerim. En yoksullara geeyim imdi. Kim bu kyn en yoksulu? Halil bi. Bata komum Halil bi. Bir umduu oldu da vermedim mi? Kalbini krdm m? Karsna kzna sulandm m? Yok canm ne sulanaym? lbak www.cizgiliforum.com
Sultan'a m kaldm? O hususta bir ey kendimden olmaz da, belkim Cemal bir acemilik yapm olabilir; olabilir mi? Gen adam! Delikanl demiler ad stnde. Yoksuldur ses karamaz! umuduyla taklr karsna kzna, o da haggaten aktan ses karamaz, alttan alta bytr, vede leyli gecenin yarsnda bir omak sokuverir bizim samanla! Bizim samanlk da, ahrdan giriliyor geri, fakat ahrn gbre delii arkasnda! Bir kapak yaptraym deyip duruyordum. Eekliim yznden savsakladm!..) Daldan dala sekiyordu dncesi, sektirmedi. (Bizi en nden uyandrmaa kalkmas, yangm haber vermek iin hayat tahtalarna el talar frlatmas, sonra duvardan atlayp avluya girmesi, inip kp eek gibi prt boaltmas, ahrdan canl mal karmas, iin klf! zerine kuku ekmemek iin! ekilecek gibiyse de datmak iin! Yani, "arkl kurmaylar" derler, dorudur! ok kurnaz olur kyl milleti! Kendim dahil, yerin altndan yrtrz koca treni! Yapm olabilir yani. Ama biz nasl anlayacaz? Nasl donduracaz? Ortaya attmz zaman milleti nasl inandracaz?) Solundan sama dnd, kollarn dar kard, kafasn kad biraz, gene srdrd dnmesini: (Halil bi durakoysun surda! Geelim! Baka kimler yapabilir? Sultanca'nm kr'nn iinde bir ekilik, bir of kalm mdr Bayram'n Hyk tarlasndan tr? Yani enme Karata Muhtar, her olasl dn! Asl kmasa da dn. Dnmekten zarar m greceksin arkadam?) ksrd, katt kollarn ieri. (Sultanca'nm kr'den aldm geri tarlay, fakat para verdim, yaptm gnln.
Hatta, "Hell et daym!" dedim, helllatm sonunda! Ben yle cebirci aalardan
deilim kr, zorla yapmam yapacam. Bu nedenle kr'nn iinde of kalm olamaz. Asla... Birden aklnn alt stne geldi: (Bu tarla konularnda ok mu ileri gittim? ok mu fesat uyandrdm? Koca ky merasn sktm motorla. Velkin komunun da gnln aldm: Yrklerden avantay artrdm. Be kuru salma salmadm, vede mera bedeli olarak sanda para yatrdm bildirdim ak ak! Buna kimse hayr diyemez. Be kuru salma verdi mi Karatallar be yldr? Vermediler! Bu yandan da bir dmanlk, bir buuz olamaz! Olmamas gerekir...) Dnd sol yanna: (Mamafi, gene de baz drzlerin iinde of kalm olabilir. Mesela rnein, yani bizim yeni kaymakam gibi konualm, kendileri srmek istemi de ben
srmm!.. Kim var byle? Kimler var? Yoktur. Benim sreceim yeri benden nce, sonra kimse aklndan geirmi olamaz! Kolay deil o!..) Aklnn st bir daha altst oldu: (Sultanca'nn kr diyorum da, teyzesi Dertli Irazca'y hi aklma getirmiyorum!.. Neden?.. Ylann ba asl o deil mi? O deil mi benim ezeli, ebedi, ba grld yerde ezilecek, vede drt kitapta katli haggaten vacip dmanm? Geri ben kymet vermem kendisine. Fakat onun kendisi bunu byle kabul edip yaymn da . buna gre yapmaz m kyn iinde? "Yakacam ahrn samanln!" demez mi yzme kar? Dur bakaym dur dur! T baharn o spa kp geldiinde, Hyk'teki tarlay sryordum, bunlar geip giderken takldm da, yzme kar bir daha sylemedi mi? "Yakacam erinde geinde, sen benim bam ezmeden ben seni yakacam!" demedi mi? Dedi ama, yapabilir mi? Hi ciddiye almadm, nem vermedim, yapabilir mi? "Hasmn karmcaysa da horsunma!" demi adam adama! Yapabilir mi?) Irazca'y gznn nne getirdi, nnden, ardndan, solundan sandan bakt, sordu kendi kendine: (Yapabilir mi?) Bir sre dnd, bir ey diyemedi. (Neyse! Bunu da koyup geelim, sonra gene dneriz. En yoksullardan kimlerin bana garazi olabilir? Dnmee devam edelim...) Gzlerini yumup biraz dnyor, ky ktndeki sraya gre komularnn adlarn aklndan geiriyor, sonra gene ayn yere geliyordu: (Kendisi yapmasa bile bakasna yaptrm olamaz m? Gelmedi gelmedi de be yl sonra neye geldi o spa? Vede gelip nerelere gitti? Nerdeydi dn, evvelsi gn? Ben onu bir grdm, bir daha grmedim! Beki grd m acaba?) ksrd: Mustafaa!.. Gezindii yerde tingedek dt Beki: Buyur!.. k yle yaknma, bir ey soracam!.. yice yaklap kt Beki Mustafa. Irazca'nm Kara Bayram'n bir spa vard, Ahmet! ki ay kadar oluyor bir grdm, bir daha grmedim, buralarda m o? (Bak cmbldaa!) dedi Mustafa. Dnd uzun uzun: Valla o ocuk baharn bir gelmiti, yazboyu bir daha grnmedi. Kerimo-lu'nun Durmula zmir'e
aa inip gittiydi. Bir de duyduk stanbul'a brakm, sonra yitirmi. Bir daha Karata'a gelmedi o ocuk, gelse grrdm! Yani o zaman ekti gitti diyorsun, eminsin? ekti gitti! Zaten drt gn durdu, eminim! Durmu'la gitti diyorsun? Durmu'la gittiini Durmu'tan, komulardan duydum! Grmedin ama gznle? Grmedim, fakat kendisini de grmedim bir daha! Bak Mustafa, savunur gibi konuma Deli Kar'nn torununu! Savunur gibi mi? Nerden kardn? Kesin grmedim! Soruyorsun, grsem grdm derim. Neden grmedim? nk kyde deildi. Bir sefer geldi gitti, o kadar!.. Dn, nceki gn? Gelmedi mi bir daha? Hayr gelmedi! Bu kyde sinek uacak da benim haberim olmayacak, yabandan adam gelecek de grmeyeceim; kahbem Muhtar, ka yllk bekiyim ben!.. Eveeet; gelmedi, grmedin; kesin? Kesin! Ayna drbn gibi!. Pekey o gelmedi, ama Deli Kar hep burda, deil mi? Burda tabii... Akam kp geldi mi yangn yanarken? Grmedim... Neden? Nedeni... Gelmedi de ondan!
Gelmedi, pekey! imdi git, gezinmene devam et. Gerekirse seslerim, gene koar gelirsin!.. Kollarm yorgann altma sokup kard, srdrd dnmesini: (Koyalm bunu byle, bakalarn dnelim. Gerekirse gene dneriz Dertli Irazca'nn stne. Torununun stne...) Geip bakasn, bakalarn aratryordu. (Fakat, niin herkes kp geldi de Dertli Irazca kp gelmedi! Her ne kadar sracak kpek diini gstermez demise de eski byk atalar, Dertli Irazca neden beni her grd yerde, harmda harmanda, Hyk'te, kata, deirmende hep "Yakacam ahrn, samanln, evini!" dedi, vede yanp gitti bizim ev? Evet eski byk atalar yle demi, ama eski saf atalar onlar! Saf atalarn var myd haberleri Irazca gibi eytanlardan? Ben bir kadnm, eksik eteim demedi de Kaymakamn nne kt, iki saat lafa tuttu adam! Benim hakkmda, Kurul hakknda tkt doldurdu, yle bir kar o! Eski saf atalar ne bilecek onun fenlerini?..) Bir sre durup yeniden balyordu: (Evet torunu gelip geti, bir daha da gelmedi; doru! Fakat kendisi bir gn bile ayrlmad kyden! Olu, gelini, torunlar gitti, o gitmedi. Neden gitmedi? "Koyup gidemem dmanlarm!" dedi; neden? "cm almadan bolayamam ky!" dedi; neden? Byle , ofu, inat bir kardr da ondan! Bunu eski saf atalar nerden bilecek? Bahusus benim karmda kimse gk diyemezken, annacma geip sensin bile diyemezken, (hhoo!..), onun enesi bir gn olsun durdu mu? Yzme de syledi, ardma da syledi. Vede bir gn olsun iyiliime sylediini duymadm; ktlme sylediini herkes duydu! O gn de, "Yakacam evini, samanln, iinde kendin de yanacaksn!" dedi, haggaten yle oldu-olayazd! Az kald gidiyorduk hepimiz! Allah bilir Halil bi kurtard!..) gibi dnd, yzaa kapand yatakta, tutturamad, bir daha dnd, gene yzyukar geldi: (Mutlak onun eli, yada akl var bu ite! Kesin! Fakat Bayram gelip gitmiyor; spa burda yok, bir grnd bir daha grnmedi; grnse ona yaptrm olurdu; grnmediklerine gre kime yaptrd? Kime yaptrabilir? Kim bakar szne? kr'ye sz dinletebilir mi? Var myd kr akam yangn sndrmede? Yoktu. Neden yoktu? Kyn te banda evi, uzak. Haceli' ninki de alt banda, uzak! Fakat, fakaaat, gene de bakmaz diyorum kr, Deli Kar'nm szne. Bakmaz fakat niin herkes vard da o yoktu akam? Yok yok, o kadarck kurnazl kolay dnrler. kr yaksa kalkar gelirdi, dolard o deillikten, bir iki teneke su atard. Fakat Irazca niin gelmedi? Neyse, bunu da koyup geelim. Baka kim var arkas akrabas? Hi yok. Aali var desek, Aali girmez byle yasad ilere. Ekiya bile barndrmaz evinde www.cizgiliforum.com
Aali! Koa, Melek Hasan hi hi yapamaz. Kosagil bir beni dder Gk Burun' un stnde, o da cahilliklerinden. Sonra piman-oldular. Aldlar nk derslerini! Dertli Irazca'nn ofu souun diye elini suluk ilere bulatramaz bunlarn hibiri! Dur bakaym Karata Muhtar, dur dur; Dertli Irazca kendisi yapm olamaz m bunu? Bir ufack sva merdiveniyle kar gelir, vede sarktr gbre deliinden, yapar yapacan, sonra kar, eker merdiveni, gtrr geriye! Yada brakr, yangnla birlikte yanar su leti merdiven!) Dorulup kalkt birden: Mustafaa!.. dedi. ksrd kt kt; ceketini giydi. Eski paltomu sen almsn, yenisi nerde? Yenisini bulamazsan eskisini koy srtma, dm! Vede Mustafa, hemen abuk yanma gel! Fakat unutturma, nce paltoyu koy srtma!.. Mustafa eski paltoyu kendi srtndan ekip Muhtarn srtna koydu abuk. Bu sefer kendisi balad ksrmee. Hemmen nme k Mustafa! ksrrken azn da te evir! Yzme ksrme! Irazca'nn soyundan kimse yoktu akam burada deil mi? Git abuk, Kurul yelerini, brahim'i, Haceli'yi, Ekiz smail li, hepsini ar evlerinden. Ku gibi git, ku gibi gel! On dakika sonra burda olacaksnz hepiniz! Mar mar!.. Yahu Muhtar, Allah hayr versin, Irazca'ya gene taktn!.. Suuus! Savunup durma Deli Kar'y! Sus; dediimi yap sen!.. Bir dakika gecikmeden ko! Gecikirsen karmam... Birden kalkt, gezinmee, kvrak kvrak gidip gelmee balad. Gitti Cemal'i drtt: Uyan ulan eolu bekulak!.. dedi. Ben greve kyorum yelerle, uyan da prtlarn ban bekle!.. Bir daha sarst, uyandrd Cemal'i. Sonra cezaevinde volta vurur gibi aa yukar gidip gelmee, bir sefer sandan, bir sefer solundan dnler yapmaa balad. (Su kant o merdivendir, sva merdiveni! Varsa da, yoksa da bakacaz evine! Yoksa nereye gittiini soracaz. Yandysa bizim evin yangnnda, hk mk edecek. Yanmadysa, koydu yerine, bunu da grp anlayacaz. Anlayacaz dertli Irazca, dur sen! Sen gidiyorken ben geliyordum; dur! Sen eytanm diye geziyorsun bu kyde ama ben de cinim, hem de cinolu cin! Sen benimle yaramazsm! Yarrsan sonunda byle kapana kslrsn!..) Hzlandrd yryn. Mekik gibi gidip geldi aa yukar. Sonra birden ky iine yrd. Biraz gitti, birden durdu, yap ustas Takelle'nin evin yanndan dnd, olunun baucuna geldi: www.cizgiliforum.com
Cemaaaal!.. Ben ky iine gidiyorum, yeler gelirse hepsini oraya gnder! Ben de grrm kendilerini ama, ayet grmezsem... Haberin olsun... Beklemedi olunun karln, yrd. Dibein basma dikildi. Aadan gelenleri, sadan soldan gelenleri kesinlikle grebilirdi buradan. Ipsszd kyn ii. Kurt ku uyanmamt daha. Yangndan sonra yorulmular, serilip yatmlard. Gz ileri de hzlyd. ok yoruluyorlard. Yattlar m ta gibi uyuyorlard. (Zaten de sever uykuyu Karata, eline frsat gese dnyann
sonuna kadar uyur!..) deyip bekledi. Sonra gene syledi kendi kendine: (Yahu
ne uzunmu geceler! Daha horozlar tmedi, afak skmedi, akolsun; bu kadar olduunu bilmiyordum!.. Birer ikier grndler. ksre aksra kp geldiler. Hepsi tamam olmadan konumad Muhtar. Tamam olduklar zaman da bir sre sustu. Sonra grtlan kazyp tkrd: Hibirimizde, ne sizde, ne bende, kafa yok arkadalar! Yangn sndrdnz, ekilip gittiniz akam! Ama demediniz kim yakt bunu? Mrn krn geitirdiniz. Nedensiz bir eyin olmasna olanak yoktur. yleyse bu yangn da bir karan var. Bu da, benim kadim hasmm Dertli Irazca'dan bakas deildir. Yanl anlamayn, benim kendisine bir ey dediim vede kendisini hasm grdm filan yok, fakat o kendisini bana birinci hasm sayyor. Ka sefer
yzme syledi bunu. Hyklerin orada motorla ift sryordum, orada syledi.
te imdi Deli Kar'nn evine baskn yapacaz, vede tutanak yazp su kant sva merdivenini arayacaz. Varsa alacaz, yoksa yok diye yazacaz. Yoksa bir anlam var m? Var tabii! nk getirdi, geri gtrmedi, yand yangn yerinde... Dinlemedi yeler ne diyecekler. nden nden yrd. Bekiyi yanma ard giderken: Kapy atracaksn, sonra dikkatle bekleyeceksin, Kurul grevini bitiresiye! dedi, yrd. Avlu kapsn ap girdi. Girin girin girin! dedi ardmdakile-re. Vede Mustafa sen, biraz nden yr Beki olarak! Dertli Irazca' dan yana bir zarar geleceini sezdin mi, geri geri durursun! nden yr, kapy a! Ge ge ge!.. Kurul yeleri yavaladlar, Beki ne geti. (Geelim bakalm!) dedi Beki. (Byle zamanlarda beki ne! Yemek filan olunca Beki arkaya!..)
Irazca'nn rk merdiveninden ktlar. ar bakalm; bekleme!.. Kapnn dibine kadar vard, deneinin ucuyla tak tak etti, Iraz halaa! diye bard. Kurul geldi kapna; uyaaaan!.. (Mna kodumun kavat!.. Kurul gelmi kapsna uyanacakm!..) fkelendi Muhtar: Ulan Mustafa! dedi, yanap bo brne drtt eliyle. Ulan, hala mala deyip tepemin tasn attrma, gzelce bar uyansn!.. Iraz halaaa... dedi Beki gene. Seksen yanda kadndr, nasl aracam baka? diye sordu Muhtara dnp. SORGU Iraz halaaa!.. diye bard Beki Mustafa. "Dertli Irazca!" diye bar. Nerden halan oluyor? Yama hrmeten her zaman halamdr! dedi Beki. Bir daha bar, uyanp ksn kapya!.. Aaaay Iraz halaa!.. Haceli yanap yumruklad gm gm: Dertli Irazcaaa!.. erde bir trt oldu. Besmele ekip doruldu razca: Gecenin krnde, hayrdr iallah!.. dedi. San fesini dzeltti. Balad dastarm. Sultanca'y da uyandrd yanndaki. Kap douluyor, uyan Sultanca, acap neyin nesi gecenin krnde? Toparlanp kalkt Sultanca da. Irazca yeniden besmele ekti, sordu kapdan: Kimdir ooo; gece vakti?.. Beki Mustafa anlatt:
Kurul evine geldi Iraz hala, a kapy! Abuuv!.. Kurul kapya gelmi! dedi kardeine. Neden icabet-mi ki!.. Yeniden besmele ekti, ekmediim sanarak. Durun aalm, durun! diye bard. Ald srgy, kapy at. Buyrun syleyin bakalm, nedir derdiniz gece yars? Dalp girdi Muhtar pabularn karmadan: una bak! Ulan bunun gibi dmenci kar grlmemitir! Hi haberi yokmu gibi soruyor! Sana derdimizi gstereceiz imdi!.. yeler de karmadan dalyordu, bard Irazca: Gvur ahr deil bura heeey!.. nsan gibi girin! karn pabularnz! Eek kadar Muhtar karmadan giriyor!.. yeler durup karacak oldular: karmadan girin! Grev yapyoruz! dedi Muhtar. Grev yaparken pabu kmaz... Grevin batsn! Gene ne gvurluklar buldun bama? uraya yanma, yaknma gel bakaym!.. Yrd Irazca: Buyur grevciba! Syle abuk: Sva merdivenin nerede? ard Irazca: Ne yapacaksn sva merdivenini bu vakit? Sva merdiveni mi lzum etti? Koca kyde bulamadn m? Yok muymu Deli Haceli'de filan? Artk eksik konumay, vede szme sz katmay brak Irazca! Sorduuma cevap ver: Nerde sva merdivenin? Duruyordur heralm taktuk odasnda!.. Sultanca da dastarm balam, bakyordu. Sen ne aryorsun burda? Ne zaman geldin? Dn akam geldim, burda yattm! nceki gn de hurdaydm! Canm skld m gelir Iraz abamla yatarm...
Durdu Muhtar. Akl kart. Demek dn akamdan beri bur-dasn? Burda yattn?.. yice kart akl. Evin yok mu senin? Evim var ama Iraz abamla yatyorum!.. Neden? Ks msn kr'yle, brahim'le? Biraz ileri geri sylendik ama neden kseyim? Kssen fayda var m? Bir kere karnn buyruuna girmi herif! Onun anas da, atas da sidikli Cemile! Bizim yzmze bakt yok! tekiyle zaten ksz. Bayramlarda bile yanma gelmiyor herif... Demek dn de burda yattn? Burda yattm! Ara sra yatarm... Doru syle; dn akamdan beri hi dar kt m bu?.. Kim? Kim? Irazca... Akam kapy kapatp oturduk! Yatacak vakit, sayvann saana kadar ikimiz ayakyoluna ktk, baka kmadk... Neresi sayvann saa? uras m? Oras... Aaya filan inmediniz mi? Hayr inmedik... Pekey bakalm! Sen dur surda. imdi anlalr... Irazca ciddi bir tasann iine dt. Ne diyordu bu? Ne soruyordu? Nerelerden dolap dolap da sulayacakt kendini yada kardei Sultanca'y? Bir tuzak m kazyordu nne? Kolundan tutup sarst Muhtar: Ne demek istiyorsan ak syle! Kapal ifre sorma! Aklmz ermez...
imdi erer; dur!.. dedi. Tutup kard kolundan hayata. Yr bakalm. Taktuk odasnn kapsn a abuk. Nerde anahtar? Kitli deildir! Altnlarmz akta saklarz! tiver... Yrd Muhtar. Bekiye gz etti: Bakarak ol, kamasn bir yere! dedi, Irazca'y gsterdi. Irazca'nm yannda durdu Beki. Bard Muhtar: Gel, sva merdivenini gster!.. Irazca yrd, kapy at. Birden durdu Muhtar. Karanlkt ierisi. afak yeni skyordu. u den eskisini ek! Boyunduruu ek! Onlarn ardndadr. oktandr ev svamadm... oktandr svamadn! Hep burda m durur? Baka nerde dursun? Burda durur... Gel Beki!.. Bard Muhtar. Kaldr unlar!.. Merdiveni kar ortaya!.. Beki atld. kar abuk kar!.. dedi Muhtar. (Bakaym ayaklarna! Bununla yaktysa gbre bula vardr. Getirip atmtr geceleyin! Kardeine de demitir: "Dar kmadk!" Tan tap yannda! Kurnazlnn stne yoktur Dertli'nin!.. Beki bulup geldi be basamakl kk merdiveni. Ak sva bulaklar iindeydi. Hayatn ortasna att. yeler yumuldular. Muhtar kendisi de yumuldu: Az geri durun! Muhtar yanamadan yanamayn!.. Elledi, bir parmak tozdu st. Bakt ayaklarna. Sva bulaklar ylece kalmt. Evirip evirdi: Allah Allaaah!.. diye sylendi. Allah Allaaah!.. Kaldrd ban havaya, merteklere filan bakt. Frlayp nne dikildi Irazca: Deli misin nesin? Syle aradn! Takelle Mehmet gibi hi durmadan Allah Allah ekiyorsun! Syle derdini... Haberin yok gibi konuuyorsun hl deil mi? Senin gibi atm, motorum var da aa yukar yelip durmuyorum ya! Bir yoksul kocakarym. karsam bir harma kyorum, bir de emeye. Nerden haberim olsun? Olumu, gelinimi teziktirdin, kimsesiz evlerde yapayalnzm, bilmiyor musun? Onlar gitti sen kaldn, benim evi yaktn! www.cizgiliforum.com
Daha yakmadm ama yakacam!.. Dikkatle bakt Irazca'nm yzne: (Dnyada bundan numarac kar var m acaba? Yakmam ama yakacakm! Nasl kukuyu zerinden datyor! Filim artisleri filan bok yemi!..) Yand benim ev! Senin yakmana lzum kalmad! Bekledi: (Bakalm bu sefer ne diyecek?) Biraz daha bekledi: Bu gece sabaha be saat kala yand! Gece yarsnda yaktlar Irazca!.. Gzlerinin bebekleri ukurlarndan kt; gittike byyen bir armayla doldu Irazca: Neeeeeeh?.. diye sordu usulca. (te byle, numaracdr: "Neeeeeeh?") yeler bakyorlard. Evin yanmasyla Irazca arasnda nasl bir balant bulduunu sylemiti ama bu durumda ne diyecekti? Gzyle grm gibi merdiven demiti, ite merdiven! Vede Irazca'nm haddi haberi yok! Birden dnd Muhtar: Sultanca nerede? Kapnn dibindeydi: Burdaym! dedi, ellerini balad. Senin sva merdivenin nerde? Benim sva merdivenim yok! Vard bir tane rk, o da ya krgil'dedir, ya brahimgil'de! Sva yapacamz zaman Melek Ha-sangil'den alrz... Uzatma uzatma! Ksa syle, yok merdivenin!.. Brakt Sultanca'y. Irazca'ya dnd yeniden: Bu boku sen yedin Irazca! Ama karda izin grnmyor!.. Nerden bildin diyecek olursan? Bildim. Gz hasmn tanr az ok!.. yelere dnd Irazca: Haggaten yand m bunun evi? Kl oldu! Ky ayaa kalkt, senin bu iten nasl haberin olmad Irazca? dedi Ekiz smail. Irazca bakt hepsinin yzne teker teker: www.cizgiliforum.com
Haggaten, haggaten yand m? Yandn!.. nanmazsan git bak... Birden: Ooooooh!.. ekti Irazca. Bir uzun Oooh! daha ekti Kendim yakm kadar sevindim; oooh!.. Kim yaktrysa mekn cennet olsun! Tuttuunu altn etsin Koca Allah! Sevindim... Sen yaktn, yr bakalm... Gz etti Bekiye: Bunu bylece al, Koca Oda'nn altna kapat. Sonra karakola gtreceiz. yelerden birinin gelmesi de iyolur!.. Beki, Irazca'nn kolunu tuttu. Yr Iraz hala! dedi. ekti kolunu serte: Brak kolumu! Ne ilgim var?.. Yr yr! dedi Muhtar. O numaray bakasna yap sen! Yr! Ne ilgin olduunu avua, Savcya anlat. Yr imdi. Yola ka-sya kapal kalacaksn Koca Oda'nn altnda... El etti yelere. Kendisi nden yrd. Doru Koca Oda'nn altna gtr! Kapattktan sonra kendin de kapsnda dur!.. Haceli kilit getirsin. Evine git, torbana ekmek kat! Yola kacaz... Beki Mustafa ekti Irazca'y kolundan. afak skp gelirdi yava yava. Takr tukur indiler merdivenleri. Avlunun ortasnda bir bouma oldu Bekiyle. Bak Iraz hala, bana zorluk karma! Seni gtreceim. Yapacam drznn dediini. Ben yapmasam yapan bulacak. Dedi mi yaptrr bu drz Iraz hala! Onun ne drz olduunu benden iyi biliyorsun! Bana zorluk karma... Durdu Irazca; toplad aznda ne kadar tkrk varsa. Tkrecekti, annda vazgeti. Yreksiz nalet! inden olmamak iin haksz yere gtreceksin beni! Senin iine zarar gelmesin, ben ne olursam olaym demek? Hakl m, haksz msn, ben nasl bileyim Iraz hala? Yarg deilim, Savc deilim. Bekiyim ben. Getir derler getirir, gtr derler gtrr, yle bir adamm. Kim olsa byle yapar beki olduktan keri!.. ekti Irazca'y mla.
Kapdan karken Sultanca'ya bard Irazca: Ahret hakkn hell et bizim kz!
Bunlar astrrlar beni; hell et!.. Ellerini brnden zd, dizlerini dmee balad Sultanca: Durduk yerde grdn m bamza gelenleri? Th th th!.. Beki, Koca Oda'nn kapsnn nne getirdi Irazca'y: Elini ayan peyim kusura bakma! dedi. At kapy, itti ieri. Kapatmadan bir daha yalvard: Ne olur, kusura bakma! Kapatt kapy,irzesini geirdi. (i salama aldm iyoldu! Yoksa kar gider. O zaman aykla pirinci tan...) dedi kendine. Zindan gibiydi ierisi. Bir kymk k gelmiyordu dardan. Gariban yolcularn eekleri balanrd yllar nce. Kylerde oda tresi bozulal, gelenin gidenin eeiyle kimse uramaz oldu. Dedelerin yaptrd odalard. Torunlar bolayvermiti. Eek balanmaz olunca Kurul sulular kapatyordu. Onun iin gbre deliini filan r-drmt Muhtar. Toz toprak, hem de sidikti taban. Kyn bir genel helas olmadndan, skan buraya girerdi. Kt kokuyordu. Heeey Irazca! Kara li'nin kars, Bayram Beyin anas!.. diye seslendi kendine. Ahir mrnde, lmeden bunlar da m grecektin? Sk dur bakalm!.. Beki Mustafa'nn irzeyi stne geirdiini duydu. Duvara tutuna tutuna birka adm yrd, kt. ok Irazca!.. dedi bir de. Asl varsa, yakana, yaktrana helal olsun! Kendim yakm kadar sevindiim dorudur! imin derinlerinden geliyor. En gizli sevincimi sylyorum! Biraz durdu: Ne fayda, kendisi de yanp gidecekti ki! Kebabnn kokulan yle yal yal, kyn altndan, stnden duyulacakt ki!.. Leylek sereninin dibine vard Muhtar. afak yayld, sabaha dnd ortalk. Kars uyanm, bzlmt serenin dibine. Cemal uyuyordu. Kz Gll uyuyordu. Kapattm Koca Oda'nn ahrna. Haceli'ye emir verdim, stnden kilit vuracak! Prtlar bir dam altna ekmemiz gerek! Atiye! Nereye ekelim? Birinin evinin stne varsak, arlk oluruz. Yoksam Koca Oda'nn stn sprp oraya m ekelim? Yani karar senin! abuk syle aresine bakaym. Deli Kar'y karakola gtreceim. Bu ii byle brakamam... Nasl edelim bilmem ki? diye dnendi Atiye. Gitsek mi ba-cmgilin stne? Yoksa dediin gibi mi yapsak? Geici bir yerleme yapalm! Temizletelim Koca Oda'y! Bir yandan da, yanan evin yerine yenisini yaptralm k gelmeden. Ustasn, iisini bulalm. Kerpicini kestirelim... Tann ekilmesi, kerestesinin tanmas iin motor var. www.cizgiliforum.com
Yeni bir evin yaplmas dert deil benim iin. Yaplan dmanlk narkmm krlmasna yol at. Malma canma kasteden dman gebertmem gerek!.. Pekey; Deli Kar'nn yakt kesin mi? nceledin mi? Kendi kendine yanmad ya! Yakan o!.. iinden ekledi: (O yakmadysa yaktrd! Eli yoksa parma var; kesin!..) yleyse gidip bacmgili kaldraym. Naile'ye haber salaym! Yelliyaka'da gelindi kz. Haceli'nin Fatma'ya haber salaym. S-prteyim Koca Oda'nm stn. ektireyim prty. Mahkeme sr-meyi filan yelerine devret, evin bana ge Hsn! Yooook!.. Bunu deme Atiye! Elin ldrd ylann kuyruu diri kalr. Hem evi yaptracam, hem bunu kouturacam! Hepsini kendim yapacam! Bakasna devredilecek i deil bu!.. Mal masat Halil bi'in avludayd. Madem Haceli kilit getirdi Koca Oda'nm ahrna, Beki Mustafa ayrlabilirdi. Cemal'i kaldrd hemen. Sabah oldu, bir ie yara Cemal! Koca Oda'y sprtelim, prtlar tatalm bugn! Anan ne derse pekey deyeceksin. leri aksatmak yok. Ben Dertli Irazca'y gtryorum. Dnp gelince yeni evin yapmna balayacaz. Git Bekiyi ar yanma! Evinde deil, Oda'nm nnde olacak. Mar mar!.. Cemal gitti. Beki ykla dkle geldi az sonra. Bu gece uyumadm, dklyorum! Syle bakalm gene ne buyruun var Muhtar? Irazca'nn stne kilit vurdum, Haceli'ye dedim sen bekle... Beklesin drz! Ata yem ver. Yemi saman brahim'in evden al. Torbasn da doldur. Gn kuluk demeden yola km olalm Beki Efendi!.. TA Sr karken Aali geldi Muhtarn yanna. Elinde tank tapk yok, ne suluyorsun, bunca eziyet fazla deil mi Irazca'ya? dedi. (Hi akllanmayacak msn? Dayak m istiyorsun gene?) Ellerini biribirine arpt, Akolsun Aali!.. diye bard Muhtar. Ben bu dnyada senin akll bir laf ettiini grmeyeceim heralm! Bu sefer de beni haksz kardn, Dertli Irazca'y kurtarmaa geldin elimden! Haydi haydi Aali! www.cizgiliforum.com
Akln bana devir, olacak ilerden konu, haydi!.. Tavuk kieler gibi kieledi kyn erafn. Kars kzd. Ona da, Senin akln bu ilere ermez! yisi mi karma! dedi, yrd. Yanan evin yanma vard. Dumanlar ttyordu hl. kekalmt koca yap. Koa geldi, onu da kieledi, bozdu... Atm ek Mustafa! Yeter yedii yem! Syle Haceli'ye, hazr olsun! Sen de hazr ol! Gidiyoruz... On be dakika demeden toplandlar. Koca Oda'nm ahr kapsn atlar. kardlar Irazca'y. Bzlmt duvarn dibine. Gzlerini ksmt. ok aclar ekiyor, mahcup oluyordu. Yeti ya boz atl Hzr! diye dualar ediyordu, ama yetimiyordu Hzr. Kardei Sultanca gibi ellerini brne balamt. Kapnn nne kar kmaz zd. Kollarn sallad iki yanna. Sonra kalalarnn stne koydu ellerini. Sordu: Karakola m imdi? Kim kim gidiyoruz? Diliyle dii arasndan sd Muhtar, tkrd: Ne yapsam gam etmiyor, deli olacam!.. Beki Mustafa ban emi bakyordu yere. Haceli bekliyordu. Muhtarn at da gelmiti, ilbiri elinde bekliyordu. Heybesini atmt zerine. Torbasn ardna balamt. Drt kiiye bir at! Ayp deil mi? Kotursaydm ya motorunu! Mazot yanar diye mi korkuyorsun? Yoksa anr m? Haha! Haha!.. Hem evimi yak, hem motorla gtreyim!,. Kendim iin demiyorum serseri! u Bekinin haline bak. Kurul yen de dklyor. Siz binerdiniz, ben de yrrdm ardnzdan. Yada takardn bir ip, srrdn... Gene sryeceim, merak etme!.. - Sa zengiden tuttu Haceli. Muhtar bindi. De haydin!.. Bir yanna Mustafa, bir yanma Haceli geti Irazca'nm. Yrdler nden. Muhtar arkalarndan srd. Ky iinden getiler. Tekke Odas'nm yannda durdu Muhtar. Beri bak Haceli, senin eve ura da, bir ip al! dedi. Kotu Haceli, Beki, Haceli gelesiye tuttu Irazca'nn kolunu.
Danann ipini almt Haceli. Verdi Muhtara. Ayn dzenle yrdler yeniden. Korulara girdiler. Gmen tarlasnn yanna gelince, Durun! dedi Muhtar. ooo snrda uzunca yatan kara ta kaldr Haceli!.. Gidip kaldrd Haceli. Getir uraya!.. Getirdi abuk. rice bir tat, yass, uzun! Zor kaldryordu Kurul yesi. Sarn unun srtna, balayn skca!.. (Yeti Hzmr!.. Ne zaman yetieceksin?..) Ta yeniden kucaklad Haceli: Eilsene Irazca! Bakt yzlerine teker teker: Hepinizin azna saym! Beki Mustafa senin de!.. dedi Irazca, eildi. Koydular ta srtnn stne. Sonra baladlar danann ipiyle smsk. imdi! Yr bakalm Irazca!.. Neden yetimiyorsun boz atl Hzr?) Brakt iinden iinden sylemeyi. Dndan syledi: Neden yetimiyorsun Hzr gibi!.. Sen yr, Hzr ardndan yetiir!.. dedi Muhtar. Bir daha saym azna cmbldak Hsn!.. Sen kendi azna s Deli Kar! Ben grevimi yapyorum. Senin gibi byk hainleri serbes serbes yrtecek deilim. Elbet ta saracam! Suu ilerken dneydin bunu! Haydiii!.. Neden yetimiyorsun Hzr Efendi? Hahaaa haha!.. Boz atl Hzr Kbrs'a gitmi al bayrakl peri-siyle! Senin gibi Deli Kar'larn yannda ne ii var da yetiecek! Hahaaa!.. Hem bak, t karakola kadar byle gideceksin! Gcn enene verip ziyan etme... Bir de benim elime geer bu frsatlar! O zaman da sen dayan!.. Cenkleerek yrdler. Gene Muhtar atn stnde arkadan, Mustafa'yla Haceli Irazca'nn birer yann alm olarak nden gidiyorlard. Ayazn beli krlmt yava yava. Gne stmaa balamt usuldan. Biraz kemik, biraz deriydi Irazca. yle olduu halde inceden bir ter yrd belinden. Ta actyor, ip skyordu. Boz atl H-zr'sa yetimiyordu. Ezile ezile yryordu. akr'n Pnar'a geldiler. Bal olduu iin kollarn sallayamadan, tan altnda kvranarak gidiyordu. Byle kalacak m sanyorsun devran? Tutumu deiecek kyn. Srdn www.cizgiliforum.com
topraklar geri alacaklar elinden! Herkes Koa gibi, Aali gibi mi olacak sanyorsun? Yeni yetme delikanllar gelecek. Yediin paralar soracaklar. Yrklerden aldn yalar, peynirleri fitil fitil getirecekler burnundan!.. Sana yaptklarm da soracaklar m?.. Bana yaptklarn sormasalar da olur!.. Kzn Gll byyecek. Fsldayacam delikanllarn kulana. Kavileip kaldracaklar daa. Bozup becerip atacaklar nne, al! En ar ykm da bu olacak sana! Bu yaptklarn yanna kalr m sanyorsun sen?.. Sen yle mi sanyordun? Ondan m yaktn evimi!.. Senin evi ben yakmadm, ama'keke yakabilseydim! Sen yakmadn da sana su mu ardyorum imdi? Bokumu yiyorsun, gnahm alyorsun! Ama gam deil! Kzd Muhtar, mahmuzlad atn. Krbacn sallad. aklatt omzuna, ensesine. Kes sesini, yoksa gebertirim! Muhtar yz verdi diye marma! Kei gibi inatlama nmde! Kara ta bitti, Ortaky'n snrna geldik. Uslu yr!.. Uslu yrr, mahcup etmem seni, korkma! Hem de byle bir tala olmaz. Bulabilirsen bir daha koy uralardan. Ortaky camisinin nnde de birka vur krbacn! Hepsini ziyan etme fkenin, birazn Dereky'e sakla! Karakola sakla... lsem de gam deil hey kymaba, cmbldak Hsn! Ben yam yaadm. Sen bana gelecekleri dn bundan sonra. Kzn Gll dnsn!.. Btn isyanc kpekler senin gibi azbozuk oluyor! Hem de enebaz! Ellerinden i gelmese de ilenge oluyorlar. yi biliyorum bunlar. Onun iin istediini syle... Ortaky mezarlna vardlar. Bir taa oturdu Irazca. una bak! Neden oturdun gm? Azck dinleneyim kye girmeden! Yklrm, utanrsn!.. ald krbac kafasna, boynuna... Irazca eildi, korunmaa alt: Vurma cmbldaaak!.. dedi. iecek her
yanm! Gzm filan kr olacak! Bana bela bulacaksn temelli. Vurup kr etme
gzm. Hkmet sorar!.. Krle kurban ol; ldreceim!.. Yeniden ald krbac. Bzlp sinmesi kr etmedi. Sendeliyor, yklacak gibi oluyordu. Yetiip bir daha alyordu. Ortaky'n iinden geerken biraz ara verdi almaa. Sarayr denen yere kadar da vurmad. Oraya gelince yeniden balad. www.cizgiliforum.com
Yol, dnemelerle stlerin, kavaklarn arasndan yitiyordu. Bir de su akyordu aa doru. ki yanlarn ylanyastklar, kazayaklar, yaban naneleri doldurmutu suyun. Kimi yerde lgnlar vard. Siperlikte daha da greldi dme istekleri Muhtarn. ald krbacn. Ortaky'l Dgr'm tarlann yanma gelince sendeledi, be alt adm gitti srklenerek, sonra ykld. Seni silsilesini, sllesini sinkaf ettiimin kr eytan! Hem yakyorsun, hem de ylan dili gibi dilin var, sokuyorsun, yle mi? ekti atn ban; beline, buduna ald krbac. Yzn elleriyle koruyamad iin yere yere kapanyordu Irazca. Bir yan korunsa, bir yan ak kalyordu. Ate gibi yanyordu krbacn dedii yerler. ldm Allaaah, yollamadn Hzr'!.. diye inledi, sald kendini. ldm cmbldak drz! ldm ellerin krlsn! Tepene yldrmlar dsn! Ensene yal kurunlar girsin! Allah demee gcn yetmesin! Hocalar, hafzlar yetimesin, imansz Kuransz git, sdbozuk drz!.. Haceli, bir adm kadar geriden bakyordu kadim hasm Iraz-ca'nn kvranna: ldn,ama hl dilin bir kar; susuversene Dertli Kar! Koskoca kyn Muhtarna olmadk hakaretleri yapyorsun! Ondan keri de "ldm Allah!" ekiyorsun. Kapa eneni de vurmasn. Vurmasnda gzel gzel gidelim yolumuza... Hl vurmaa hazrlanyordu, bard Beki: Allahakna Muhtar yeter artk! Sen bir inat, o bin inat! Yeter! lecek, bana kalacak lsn tamak!.. Tatmam! Atarm derenin birine, tilkiler yer!.. Eti meti kalmam, nesini yiyecek tilkiler; yeter! Yesin kulaklarn, burnunu, cierlerini... Haggaten yeter Muhtar... dedi Haceli. Yeter; lecek!.. dedi Mustafa. Atn ban ekti: Tutun kaldrn unu! dedi, sesi bozuk. Kaldrn yrsn!.. Gn nereye kt, daha Ortaky'n toprandayz!.. ekti atn ban iyice. Krbacn da tuttu elinde. Biraz da iinden iinden sd. Kaldrn!.. www.cizgiliforum.com
Bekiyle Haceli tuttular omuzlarndan. Ba bir saa, bir sola dyordu. p gevemi, ta kaymt srtndan. Dik dur Irazca, dik dur imdi daha ok kzacak, daha ok decek!.. Belinden, omuzlarndan tutup dikelttiler. Biraz gzn at, dik durmaa alt. Haceli: Tut unu Mustafa; ipini skaym, kayacak ta! dedi. Irazca'nn ardna geip ipi zd. Ta srtnn ortasna getirdi, skt. Muhtara dnd sonra: Yeter artk! Gzel gzel gidelim... Ukall brakp yryn!.. dedi Muhtar. Havada aklatt krbacn. Hepiniz Dertli Irazca'dan yana oldunuz! Ulan benim evim yanp gitti, klnz kprdamad; Dertli Kar'ya iki krba vurdum, ayaa kalktnz! Yryn. Nasl olsa sizin de hesabnz greceim. Koskoca Muhtarn ahr samanl yaklyor, biriniz Beki, biriniz ye, uyuyorsunuz drzler!.. aklatt havada. Yryn! Birka adm atp durdu Irazca. Haceli'yle Mustafa, omuzlarndan tuta tuta yrttler. Braksalar yklacakt. Dnyada gidemezdi. Cevizdibi denen yere kadar gtrdler. Muhtar da almad krbac. Irazca, biraz kendine gelir gibi oldu. Seni... Seni dnyada yaatann!.. Seni... Seni bu kyde Muhtar yapann!.. Senin yeni yapacan evi de yakmayann... Duuuuur!.. Birden Haceli de, Mustafa da durdular. Duydunuz kulaklarnzla deil mi? Durup baktlar Muhtara. Irazca sylendi: Yakmayann... krar etti! "Yeni yapacan evi de yakmayann!.." dedi. Bylece eskisini yaktn da ikrar etti; duydunuz!.. Ben duymadm!.. dedi Haceli. ald krbac Haceli'nin bana, boynuna: Nasl duymadn? Anlamadm; valla anlamadm Muhtar!.. ald sandan solundan: Anla yleyse! imdi anladn m? dedi. ald. imdi anladn m budala drz? Kap on adm teye frlad Haceli. At stne srd Muhtar. Bir daha ald. Anladn m imdi deli kavat? Birdaha ald, tutturamad, bir daha ald. Tabanlarn kaldrp kaacak oldu Haceli, kotu Arap Deirmeni'ne doru.
Muhtar atn mahmuzlad. Bir solukta nne geti. st ste sefer, drt sefer ald. Ellerini, kollarn bana siper yapp, Yeteeer; duydum; anladm; yeter!.. Yeter avradn!.. dedi Haceli. At stne srd, basp geecekti, kt Haceli. kp bir el tayla doruldu. Sallad kolunu havada. Sallayp savurdu, srtndan vurdu Muhtar. Atn stne kapand Muhtar. ekti gemini, geri dndrd, geldi stne, ald krbac. Eildi bir ta daha ald Haceli. Atn yana ald, tabancasn kard Muhtar. ylece kalakald Haceli. Byltt gzlerini... Demek frsat bulsanz; hepiniz... Yedi yldr gk demedim! dedi Haceli. Frsat bulamadn demek! Bulsan... Krbala ddn! Sdn slleme... At srd Haceli'nin stne. Elindeki ta brakverdi Haceli. Kat sonra Irazca'yla Bekinin durduu yere doru. Omuz verdi Irazca'ya. Yrdler Arap Deirmeni'ni silip geen yoldan. Ellerin krlsn, dilin tutulsun da iallah, i kal! ln kpekler yesin iallah da, kokun kyleri sarsn... - Byle dura dura len olacak, yryn! zdr u ta srtmdan yerler yutas!.. O ta zlmeyecek... pi gevettir!.. p de gevetilmeyecek!.. Kesildi dermanlarm!.. enen canl daha, yr!.. Savak'tan aa yrdler. Epeyce gittiler yle. Alan ayr'ndan getiler. Kat kurbaalar. Saksaanlar havaland plak eeklerin srtndan... Srtndan srtndan gn vuruyordu atn stnde Muhtara. Krba elinde, ykseklerden bakyordu yere, kofaya, suya, ayrdaki ekirgelere. Ykseklerden bakyordu kaan kurbaalara, uzaktaki kayann dibine yaylm koyun srsne. Sizin hepiniz ylan iyan! Sade Irazca deil, sade Kara Bayram deil, hepiniz!
Ama kabahat benim. Size insan gibi davrandm. nsan yzm gsterdim, it yzm gstermedim. Sonunda kiminiz evimi yaktnz, kiminiz ovann ortasnda yzme kar avradma sdnz! Ulan Beki olacak, imdi biraz da sana alacam; yr!.. Yrd, Irazca'y ileri ileri srd koluyla, omzuyla. inden iinden inledi Beki Mustafa. Dereky toprana girdiler. Irazca bir daha sendeledi, Haceli, bir eliyle nnden, bir eliyle ardndan tuttu, ileri ileri itti kocakary... DEVLET KAPILARI Karakol kyn beri uundayd. Bayra rpmyordu rzgrda. Dervent Boaz'ndan doru scak yeller esiyordu. Sararmt balar. Kavaklar yapraklarn dkecekti nerdeyse. Kmelenip geliyordu Eeler dandan doru ak bulutlar. Bir jandarma, elinde balta, uzun bir aac kesip odun ediyordu. jandarma odunlar, karakolun altndaki bolua, kerpiten duvar rer gibi st ste, balantl olarak ryordu. tekiler evre temizliine kmlard. avu yukarda odasndayd. Bir ay nce tefti vermi, takdirname almt. Duuuur!.. Karakol duvarnn dnda durdurdu Irazca'y. Jandarmalar bakyorlard. Sar sar glyordu odun yaran. Tayanlar da, Ne olmu bu drznn gzlerine, barut gibi? diye anlamaa alyorlard. Ata bindiini grmemilerdi oktandr. Motorla gelir geerdi. Hem nasl olup da bir kocakary byle takl getirmiti? Yaknda olay olmamt Karata'ta. Binde bir derdi ileri. Muhtar Kaymakamn toplantsna geerdi. Parti Bakanna giderdi... Karayolun jandarmalar yldan yla deitii iin, eski olaylar bilmezlerdi. zn!.. Jandarmalar birer ikier, ta duvarn dibine toplanyordu. Muhtar hl atn stndeydi. Haceli'yle Mustafa, Irazca'nn srtndaki ipi zdler, ta indirdiler. Danasnn ipini drp balad Haceli. Ta kucana al! diye Bekiye bard Muhtar. Biriniz avua haber verin, ne bakyorsunuz candarmalar? Ka ky geip geldik, yorulduk iyice!.. Bir kprdama gitti jandarmalarn arasnda. Glecek oldular. Bard ilerinden biri: Koun olum, atln zengisine basn! nsin Karata Muhtar! Gezdirin atn! Heey aban, sen de avuuma haber ver, Hsn Aa gelmitir!..
kisi duvardan atlad, ikisi kapdan doland. Birisi yukar kt haber vermee. Odunu baltay braktlar. evre temizlii bitmi saylrd. Muhtar indirdiler. Buyur buyur... ettiler. Biri at gezdirmee balad. Selam durdu drd bei. Irazca km bakyordu. Duvara dayanmt biraz. Bir saa, bir sola yklyordu ba. Ateten alnm al dalma dnmt. Yank yunuktu. Terleri tuzlu tuzlu kurumutu. Beki, Irazca'nn Karata'tan beri getirdii ta kucana alm, bir trl brakamyordu. Buyrun!.. dedi Karsl jandarma. avu balkona kt: Nedir bu halin Muhtar? Kara ali kars Irazca teslim komutanm! Getirin uraya! Am kapy gelsinleer!.. Jandarmalar karakolun kapsn atlar. nce Muhtar, sonra Haceli, sonra Bekiyle Irazca girdiler. Yryp getiler baheden. avu, aada karlad gelenleri. Suu ne bu validenin? (Validenin'mi!..) Beenmedi avuun sorusunu. Ben devletin Muhtar deil miyim Karata'ta? Devletin Muhtarsn elbet!.. Bu Irazca evimi yakt; isyan kard! Ne zaman isyan kard? Kime? Hem bana, hem devlete! O Bekinin kucandaki ne? Ta!.. Ne olacak o? Getirdik? Nerden getirdiniz? Karata'tan...
Niin? Gld Muhtar: Ya ok aylaksn daha, yada benimle eleniyorsun! Bo mu getireydim suluyu? T ezelden karakola ta getirir sulular! Sardm Karata'tan, krbalayarak getirdim! T ezelden beri... kylerden!.. avuuma bak, herif sulu, bir de bo gelecek!.. Bekiye iaret etti: Gtr koy duvarn stne! Beki ta alp kt. Avlu duvarnn stne koydu. Sonra geldi, yeniden dikildi kapnn dibine. Gece yars yangn yanyor! Uyandk! Az daha canmzla, canl malmzla gidiyorduk avuum! Birikti komular. Ev, toplam yekn kl oldu. Be alt prt kurtarabildik. Vede bu boku yiyen Irazca, ite bu kr eytan! Irazca derler, olu da bunun gibi isyancdr. Vede gp ehre gitti. Bu kald kyde. Zaten syler dururdu yakacam yakacam. Vede yakt. Gece... Bir halkaya geirilmi anahtarlarla oynuyordu avu. Davac msn? Deilim de neden getirdim? imdi kerpi kestir, ta krdr, aa dve indir, yeni bir ev yaptr... Tanklarn var m? Tanklarm var tabii! te Beki, ite ye!.. Dnp sordu avu: Grdnz m? Yakarken grmedik gzmzle... Eeee? Muhtar girdi araya: Herkes uyuyordu! Kim grebilir gzyle? Ama ikrar etti! "Eskisini yaktm, yeni yaptracan da yakacam!" Duydular gelirken. Tutanak tut, vede sk trnaklarn. Ayaklarnn, ellerinin trnaklarn sk, kalsn ktrm... Irazca'ya bakt avu: Neden yaktn valide? Terfiyelerine yazk avu! dedi Irazca. Bu sylyor, sen de inanyorsun! Elimden gelse cann alacam cmbldan! Elimden gelse ylda bin sefer www.cizgiliforum.com
yakacam! Ama yakmadm. Haberim de yok. Gece yars evime baskn yapnca haberim oldu. Yakmadm cmbldan evini, uyduruyor. Kendisinden davacym, srtma ta sard. Krbalayp getirdi buraya... krar edip "Yenisini de yakacam!" demisin? Dnce dedim. aklatt krbac! Canm yannca dedim. Yaktm demedim, yenisini yakacam dedim... Siz nasl duydunuz tanklar? Haceli, Muhtara bakt korkuyla: Ben duydum ama anlamadm ne dedi? Ben de anlamadm... dedi Beki. Bumbuz oldu Muhtar: Ben yalan sylyorum yleyse! Yalan sylyorsun demiyorum Muhtar! diye yalvarmayla bakt Beki. Niin karalayalm dinimizi? Tanklk zor i! Ben grmedim de, duymadm da!.. Dedim ama dedii gibi deil! dedi Irazca. te ite! Bundan ak ikrar olur mu? Neyse neyse! Tutarm tutananz, gidersiniz Savcya. Yalnz bak, yle ta sarmak, kollarn balamak yok! Jandarma vereceim. Bir tat tutup gideceksiniz. O biimde gidemezsiniz bundan teye... Ayaa kalkt, ellerini biribirine arpt: Nerdeyse beni sulu karacaksn Sayn avuum! Esef ederim! Benim amacm asayii salamak, sen beni bozum ediyorsun! Vede bak, bu ye de isyan kard yolda gelirken! Hem de buyruuma kar kt, yerden ald ta srtma vurdu! te Beki tank! Bunu da grmedim desin yalama dudakl Mustafa!.. stersen yemin ver avuum, bunu grdm! syan kard, vede yerden ta alp srtna frlatt Muhtarn!.. nkr edemem, vurdum!.. dedi Haceli. www.cizgiliforum.com
Muhtara vurulur mu? Sen de yesin bak... Vurdum, nk on sefer aklatt bamda, boynumda!.. Yahu; hepiniz delisiniz. Yasalar bilmiyor musunuz? Deli mi? Ne delisi? Ne yasas? Yasaya neresi aykr bunun? Muhtara kar gelsin adam, Muhtar onu krbalamasn! Asl bu aykr yasaya! avuum sen temelli elencelik ettin bizi!..
Neyse neyse! Tutaym tutananz, gidin! ki de jandarma vereceim! Ama
tatla!.. yle sallana sallana gitmek yok... O zaman ben neye gideyim? Kyde iim var. Vede bu Haceli' yi kapat gzaltna, nk isyan etti!.. leye gidip davac olacaksn! ikyete baldr... Sen, Sayn avuum, yorgunu yokua sryorsun! Ben sana geldim, bunlar da getirdim, bana aferim ekecein yerde, bozum ediyorsun. Yani bakyorum seslenmesem, beni sulu karacaksn... Irazca atld: Muhtar kye dnemez! Savcya o da gidecek! Tutanan onagre tut imdiden! iktym! Hem de davacym. Tank tapk yokken, elimi kolumu balad, ta sard, krbalad. Hem de evime baskn yapt... Hepiniz gideceksiniz. Jandarma vereceim!
Pekey! dedi Muhtar. Beki atm gtrr. avuum, sen beni temelli yer gk
bilmez sandn. Ben ineyim ileye, bak neler oluyor! Yunus Bey'den haberin yok heralm senin! Demokratlarn gnndeki gibi keskin olduunu bilmiyorsun Yunus Bey'in. Niyazi'nin de benim adamm olduunu bilmiyorsun! Tutarm tutananz gidersiniz! leye karmam! Benim yetkim burada. tesini Komutan bilir, Savc bilir... Yaz! Deli Kar'mn trnaklarn sktrmeden dnmeyeceim! Eer elimi ayam pmezse bu isyanc Haceli'yi de dama tktracam, greceksin!.. www.cizgiliforum.com
avu tutanan yazd. Beki de, Irazca da parmaklarn bastlar. Muhtarla Haceli'nin mhrleri vard. Ayr ayr iki tutanakt. kisini de mhrledi avu. Cerit'in motoru tuttular. Parasn anlan! dedi avu. Pazarlk ettiler. karp verdi Muhtar. Irazca'da yoktu. Haceli de yanmda Muhtar var diye almamt. leye vardlar. kindin oluyordu. Muhtarla ivazca, konumuyorlard. Orman Deposu'nun orada Haceli yalvarmaa balad. Traktr Jandarma Komutanl'nn nnde durdu. peyim ayaklarn, geri al tutanan birini! Ben senin bildiin Haceli'yim gene! dedi. Jandarmalara syleyip tutanan birini ilemden kaldrtt Muhtar. Fakat yrtmayalm! Komutan sorarsa veriz! dedi. Hi sormad Komutan. Almad bile gelenleri odasna. Uzatmalnn birine havale etti, alsn ifadelerini. Sonra yollad Savcya. Ha-celi'den davac olmad Muhtar. Irazca'nm tutanan verdi. Haceli de, krar etti, duydum, ama gzmle grmedim... dedi. O kadar oktu ki gelip giden dava; davac; daval; uzun boylu ilgilenmedi Savc. Bir bkmtnn iindeydi. Kylerde dirlik dzenlik azalmt. En suskunu Karata olduu halde, o da kaynyordu ite! Ald ifadelerini ayr ayr, yollad mahkemeye. Eski bir yargt bradl evket Bey. Yllardr iledeydi. Eski yeni, nerde ne olmu kalm, bilirdi. Karata Muhtarn da biliyordu az ok. Biliyordu, nasl oynar su ylan gibi! Mbair smet, ard Irazca'nm adn, Haceli de tankt. Beki Mustafa neden gelmedi peki? Kyden karakola kadar geldik de, motor tutup bu yana geince, benim at gtrd geri... dedi Muhtar. Anlat yleyse nasl oldu bu i? Anlatmaa balad. Yanp gitmek zere iken komularnn uyar-masyla cann, canl maln kurtarabildiini, ama evinin kl olduunu, vede Irazca'nm eskiden beri kendisini dman bilip orda burda sylediini, nitekim karakola gelirken de ikrar ettiini... Gznle grm deilsin yani! www.cizgiliforum.com
Grmedim, ama biliyorum! Sen gel bakaym! Haceli mi adn? Sen grdn m gznle, bu kadnn, ahrn gbre deliinden sva merdiveniyle inip kibrit akarak yaktn, sonra evine gelip yattn? Muhtarn yzne bakt Haceli: Hayr grmedim Efendim. Yani yakarken gzmle grm deilim. Yalnz Muhtarn yeni yapaca evi de yakacam dedi yolda gelirken... Karakol ve Savclk ifadesinde, "Beni dd, fkeyle syledim!" diyor Iraz Kara. "ok krba vurdu!" diyor. Vurdu mu krba? Vurdu Efendim! Bana daha ok vurdu! Elinde apkas, Haceli'nin gerisindeydi Muhtar: Bu da bana isyan etti Efendim! Tutanak candarmada! Yolda gelirken yalvard; affettim... kun!.. diye bard Yarg. kn dar!.. yle azarlad ki, Haceli titredi, sarard. Hepiniz kn! Hibiriniz kalmayacaksnz! Gren yok, tutan yok; yatanda yatan yal bir kadn srkleyip getirmi! Bir de krbalam! una bak, nasl muhtarsn sen be hayvan adaaam? Kendisinden davacym!.. dedi Irazca. k sen de! k; ok sinirlendim!.. Diklendi Karata Muhtar: Sayn Yarg Beyim! Evimi cayr cayr yaksnlar, ben de onlara krba aklatmaym, kibar diller konuaym yle mi? ok teessf ederim Yarg Beyim! Vede yksek adaletine teekkr ederim. Kurban olduum Hukuk Fakltesi'ni de haggaten tebrik ederim!.. imdi seni tutuklarm, abuk defol!.. Peki; hay hay; bastne!.. dedi, dnd: Evi yanm benim gibi bir Muhtara siktireken hkmeti de grd memleket! Saol Yarg Beyim! dedi, yrd. www.cizgiliforum.com
Karata Muhtarnn kararn yazdrp davasn geri evirdi bradl Yarg. Gidin, serbessiniz! dedi Irazca'yla Haceli'ye de. Sonra baka davalara bakmak iin baka dosyalara el att. Daha o anda yrd Manifaturac Yunus'un dkknna. Eskiden DP'nin, imdi AP'nin bakanyd. Niyazi de orada idi. O da ^CHP'nin bakan oluyordu. nklaptan sonra iyi anlayordu iki bakan. Niyazi, bir kahve imee gelmiti Yunus'un dkknna. Alveri eden hanmlar vard ierde. Yunus Bey, akrabalardan bir delikanly koymutu tezgha. Kendisi de kasay ynetiyordu. Eskilere ek olarak, btan gaz, ocaklar, tler, frnlar satyordu. fkeyle girdi Karata Muhtar. Hogeli etme frsat da vermedi Yunus Beye. Niyazi'ye kt nce, saldrr gibi: Rahmetli Menderes'i astrdnz, kylerde zulm alp yrd! Kalkp Krt iine mi gelim Niyazi Efendi? Elin insan geceleyin evimi yaksn, adalettir diye, karakoldan balayarak davac olaym, suluyu da kendim yakalayp getireyim, bata karakoldaki avu olmak zere hepsi beni siktiretsinler! Yarg bradl evket de nerdeyse tutuklamaa kalksn.
Bunlar da grdk sayenizde, saolun!.. Demek bize bu zulmleri yaptrmak iin
astrdnz Menderes'i, vede iki mmtaz arkadan? Niyazi Yunus'a bakt, Yunus Niyazi'ye. Tutulup kaldlar. bradl evket Pamuku mu yapt bu dediklerini? Baka Yarg var m ad evket olan? Sulu kim peki? Kara ali kars Irazca! Hmm!.. etti Yunus Bey. Eski meselenin stne! Anladm... Birden elini tezghn stne vurup kalkt Niyazi: Ben bir gideyim evket Beye! Sen de telefon et... Dairelerin kapanmasna bir saat kalmt. Yarg evket Bey mbairi koturdu. Yeniden toplad Karatal mahkemecileri. Yeniden sordu Muhtara ne istiyorsun? Sulunun tutuklanp Mazhar Osman'a evkini istiyorum Sayn Yarg Beyim! nk zr delidir! Vede bugn benim evi yakt, yarn ky yakcaktr! nk haggaten delidir!.. www.cizgiliforum.com
evket Bey, yeniden yazdrd tutana. Sordu mbaire: Cezaevinde kadn tutuklu var m? Yok! Kadn cezaevinin gardiyan var m? Yok! Ksa kesti, balad kararm: Sann akl dengesinin yerinde olup olmadnn saptanmas iin stanbul Bakrky Akl ve Ruh Has-talklar Hastanesi'nde gzlem altna alnmas iin evkine, bu amala Cim Savclna mzekkere yazlmasna... Savc gld karar ve mzekkereyi okuyunca: Hastaneye kapatn birka gece, gereini sonra dnrz... dedi. Muhtara dnd: Tamam, sevkediyoruz Bakrky'e, gle gle, gemi olsun!.. Cerit'in motor bekliyordu. aylaklar!.. diye yrd Muhtar. Kostaklanarak geti arnn ortasndan; Bunlar beni bilmiyorlar daha! Bildikleri zaman da nereye basacaklarm, ne yapacaklarn bilmiyorlar!.. Usulca ekti Haceli'nin kolundan: Sen de iyi tan bundan sonra sahibini! dedi. Binip motora srdrd. Akam olmadan ky tutmalyd. ZULMN ELNDEN Sabahleyin hastaneye gelir gelmez ilk ii, koulardan kvetleri, rdekleri toplayp helaya dkmekti. Ar hastalar byk ve kk ab-dese kamyorlard. Hastabakclar, bu ileri igrenlere ykmann kolayn bulmulard. Drt bu yanda, drt br yanda, sekiz kou vard. Elliyi buluyordu yatak says. Krk bin kere maallah memleketimize; bir yatan bir tek gn bo kald yok! Sel gibi akyor hastalar. Yemei giymeyi bilmiyor millet! Bilenlerin de elinde avcunda yok, bir. kincisi kurunlanp ka-malanp, hi deilse tala yaralanp geliyor adamlar. Bunun gibi bir hastane daha yaplsa yetmez vilayete. una bak, onca i! Gya ine renecektim. Daha bir de bahenin ilerine baktryorlar. Bir de erzak tatyorlar!
rdekleri dkp bitirdi, koular silip paspaslad. Sonra helalar temizlemee koyuldu teker teker. Her birine er teneke su dkyor, tkanm olanlar bir demir ubukla ayordu. Sonra hortumu sprgeyi alp ykyordu tan mozayiini. ki gne bir de tuzruhuyla ouyordu. stersen oma! Mfettiler mfettii gibi dolayor Bahemire Mnire Hanm! Hem de yle salak hastalar var, dna yapyorlar byk eylerini! Kylerden bunlar! Ulan insan unun deliine yapmay bilmez mi? Grgs kt drzlerin!.. Ykadktan sonra birer de paspas ekip kurulad helalar. yle istiyordu Bahemire. Sonra koridoru paspaslamaa geti. Aacn ucuna takt uval eskisiyle boydan boya gidip geliyordu. nce kabaca siliyor, sonra ince ince srtrp skyordu kovann iine. Kovay da gtrp dkyordu helaya. Haftada iki kez de pencere camlarnn silinmesi vard. Haa olacak serseri sadece kendi ektiini biliyor! Yok trnaklar sklyormu, yok parmaklar deiniyormu! Hi yormayacak i istiyor hanmm! Var m yle i dnyada? Varsa bize de syle, yapalm; serseri!.. Tam byle karsna atp tutuyordu; birinci katn igreni Kemerli Musa, Bayram Kara, Bayram Kara!.. diye kp geldi. Bayram Kara seni Personel efi istiyor kardam!.. Harp etti yrei. (Tamam; imdi boku yedik!..) dedi kendi kendine. (Dadurakl Hilmi tkt doldurdu, "Efendim ne kadar ura-tmsa da yola sokamadm, asla bizden deil; solcudur!.." dedi; o da ayrlma ilemimi yapt; tebli edecek!..) Dizlerinin ba zld. Gitmese olmaz myd? Olmazd elbet! grenlerden birini bir daha yollar, zorla gtrtrd. Daha olmad telefon edip polis artrd. Savcyla hepsinin aras iyiydi bunlarn. Polisler iinde ok vard kendilerinden. Dnyas kaymt canm! Titreye titreye yrmee balad. Yoktu kurtuluu, aresi! Srtndaki i nln dzeltti. Yoksa yapt temizlii beenmeyip de fra m ekecekti? Kapsnn nnde derin soluk alp verdi, uzun uzun duraklad, sonra besmele ekti, Rabbiyasir veltivasir okudu. Allahm; sen bana destek ol! dedi, tklatt kapsn. Girmesine izin veren Gel! sesini bekledi. Bir sre geti, bir daha tklatt. Hafif vuruyordu demek,
bu sefer canl vurdu. Geeel gel! diye iki sefer seslendi ef. At kapy usulca.
Geni alma masasnn banda ufack, bykl; her zaman abdes almaktan yznn derisi parlam bir adamd Personel efi. Masaya iki adm kala durup topuklarn bititirdi; Buyur efim, emret! dedi Bayram. Yunmu yapa kadar yumuak kt sesi. Bu yumuaklk kendisinin de houna gitti. ok kt tkp doldurdularsa, byle terbiyeli, uysal grp, karma kararn deitirebilirdi. Hatta belki de onun bunun fi tiyle sarslp durmazd bundan sonra hastanedeki yeri; salamlard. www.cizgiliforum.com
Bayram Kara! Nerelerdesin kardeim? ncecik bir sesti. Gnlerce altnda kalm gibi ylgn. Ama pek ok igreni, hastabakcy titretmee yetiyordu. Grevimin bandaym efim! Hemen geldim... Senin Iraz Kara diye bir validen var m? Bir an sevinebileceini dnd. inden atlm deildi kesin. Ama daha beteri olabilirdi, inat anasn soruyordu efi. Kpr kpr etti dudaklar, titredi: Var evet efim. Biz geldik, o kald; ok zorladk getiremedik... Akl dengesi bozuk muydu validenin? Su ilemi? Ne karlk verecekti birden? Yrei kt kt vurmaa balad. (Geride brakt anasyla ilgilenmeyen bir adam; haberlerini de efinden duyuyor! efinin gznde bu da su! Anaya ataya saygs olmayan insanlar sevmez bunlar; yandm!..) Validen kyde Muhtarn evini, samanln yakm. Akl hastanesine evkine karar vermiler. imdi ilede gzaltnda imi. Telefon ettiler, ilgilenmen gerekiyormu. Bir an nce gitmen iyi olur. Seni bunun iin ardm. Dnte anlatrsn... Gk demeden kt efin odasndan. Ne yapacakt? Kime ne diyecekti? lse gitmezdi inat anasnn yanna. Gitmesi barmak demekti. Baracak olduktan sonra niin ksmt? Yukarya kmad, dosdoru amarla yrd. in bandayd Haa. Bok oldu bizim iler! dedi. Beendin mi anam olacan yaptn? Cmbldak Muhtarn evini yakm! Tmarhaneye sevkediyorlar-m. Kapatmlar ilede. Personel efine telefon gelmi; gidecekmi-im. Biliyorsun gidemem. Sen git... yi!.. dedi Haa. ak, bayld. Kotu arkadalar. Bayram tutup kaldrmaa alt. Birden r bar oldu hastanenin amarl. Olan bir ii daha fazla alevlendirmenin iyi olmayacan bilirdi yoksul kadnlar. Al git Bayram usulca! Sorarlarsa syleriz, izinli www.cizgiliforum.com
sayarlar. Sormazlarsa idare ederiz... dediler. Dnd Bayram: Nasl olsa kendisine izin verilmiti. Kolundan tuttu karsnn, evine doru yrd. kz Batan Kprs' nn yannda ancak akl bana geldi Haa'nm. Nasl yapar anam byle bir eyi? ok dmlerdir, akln ondan ldrmtr! Ne olduk, nelere yaradk? Vay bize, vaylar bize!.. Alama! Senin kyl atlarna muhta deil ehir? Zaten akll myd da ldrmtr diyorsun? O ancak bizim bamza bela olmay bilir! imdi burdaki ii gc brak, Yeilova'daki delinin bana git; olacak i mi? Oradan telefon edip Personel efine her pisliimizi anlatmlar. Zaten sarsk olan durumum temelli sarsld burda! Yetmeyecek mi ektiim ile? Eve geldiler, att kendini sedire: Ben ileye mileye gitmem! Ya sen git, ya Ahmet gitsin! Nasl olsa aylak geziyor... dedi. Ben giderim gitmeye, izin ne yapacaz? Gidip sylesek efe, daha kt olur. Herifolu demez mi, "Bu ne biim adam, anasyla ilgilenmeye kendisi gitmiyor, karsn yolluyor!" Daha kt olmaz m? Ahmet gitsin!.. Baknd evin iine: Abin nerde Osman? Gezmeye gitti... stasyona inecekti arkadalaryla... erfe de Mestan Hocadayd. Git ar abini, hemen gelsin! Th tuh; u anamn ektii ileye bak Bayram! Ben gideyim hastaneye! Olan yolladk, grevimin bana dndm efim derim. Gitmeyeceime gre, evde oturmam abestir, bir an nce dnmem gerekir... Nereye varacak, ne diyecek Ahmet? Koyup gidiyorsun? Ben biliyor muyum? Savcla gider heralm. Gerekeni konuur. Okumu adam nasl olsa... Kocasnn att ta grmezden geldi Haa. oktan kp gitmiti Bayram.
Ahmet geldi, har har soluyordu. Nineni gzaltna kapatmlar! Muhtarn evini yakm. Tmarhaneye yollayacaklarm. Babana telefon geldi, gitmedi; sen gideceksin. Yaam boyunca unutamayaca kadar sarsld, sapsar kesildi Ahmet. Bir anda btn bedenine korku doldu. (Tanrnn gksel adaleti mi bu, yoksa bir raslant m? Beni yakalamadlar da onu mu yakaladlar? Kimbilir ne ok ddler, ne eziyetler ettiler? Eyvaah!.. Dalarca dikeni gibi bir aybn iinde kald. Sordu anasna: Neyle gideceim ileye? Koarsn Garajlar'a; bana ne soruyorsun? lede nerde bulacam ninemi? Sorarsn Adliye'den. Baban da bilmiyor! Para verdi oluna. Yeilova otobslerinin biri kalkm, biri de kalkmak zereydi vardnda. O gn akam olurken yetiti ileye. Kk derinlerde bir nefretle, hayal meyal anmsyordu hkmet konan. Ayaklar geri geri giderek yrd. Mahkeme kapsndaki mbairden sormakt en iyisi. Doruca oraya vard. Savclk kalemine git! dedi mbair. Kalem'den, Nesi oluyorsun? diye sordular. Torunuyum... dedi. Burdur'dan m geliyorsun? Evet... Baban neye gelmedi, seni yollad? Hastaneden izin alamam, beni yollad! Savc Beyin yanma gir, konumak istiyordu babanla. Bakalm sana ne diyecek? Savcnn kapsn gsterdiler. Tk tk edip girdi. kiiydiler girdii odada. bradl evket Bey'di biri. Krmz bal ufack bir sinek, yaylar izerek dolayordu havada. Biraz bekledi, baknd sonra ninesini sordu. Torunuyum, Burdur'dan geliyorum. dedi. Neden baban gelmedi? www.cizgiliforum.com
Babam hastanede; bana sen git dedi, belki izin alamad... Onun gelmesi gerekiyordu. Teslim edecektik nineni... Ben teslim alrm Efendim... dedi Ahmet, dikti omuzlarn. Ka doumlusun? 1948!.. Sana teslim edemeyiz... Sustu Ahmet. Savc konutu: Hibir tank, kant yok Iraz Kara hakknda. Fakat Muhtarn da evi yanm durumda. Yaptrdmz karakol soruturmas baka sonu vermiyor. Bu yzden kuku zerine tutukladk, ama brakacaz. Birka hafta kye gitmesin. Al gtr Burdur'a. Hasmn kinini teskin bakmndan biraz daha tutuklayabiliriz, fakat Burdur'a gtrrsen mesele yok. imdi Salk Merkezi'ne git, kar nineni. Biz telefon ederiz doktora... Savcnn odasndaki koltuklar gz alyordu. Yzleri kadifeydi. Mor haha yapra rengindeydi kadifeleri. Hani tmarhaneye gidecekti? diye sormak istiyordu Ahmet, soramad. kt, Salk Merkezi'ne geldi. Burasnn ad salk merkeziydi. Pislik iindeydi. Arac' gereci yoktu. Tek doktoru vard, bahekimi, operatr hepsi buydu. Bir cipi vard almyordu. Bir de igreni... Ahmet'i alp doru doktorun yanna gtrd. Sen mi alacaksn? Ben... Ge vakit olmutu. Tat mat kalmamt Burdur'a. Ama kar-snd hele bir. Tat mat sonra dnrd. Gel benimle... kinci katta, koridorun uundayd Irazca'mn yatt kou. Drt yataktan birindeydi. Botu tekiler. Genellikle yatacak hasta almyorlard. Hafifleri kylerine, arlar Burdur'a gnderiyorlard. Yoktu as, yeterli igreni. www.cizgiliforum.com
Haydi toparlan... dedi, kapdan dnd doktor. Ahmet girdi odaya. Yatan stne oturmu, tatlarn gelip getii yola bakyordu Irazca. Ahmet'in girdiini grmedi bir sre. Sokuldu korka korka, Nine... dedi usulca. Eziliyor, eriyordu Ahmet. Sesinden ald Irazca. Dnd birden: Neeeeh?.. Nine miii?.. Ahmet miii?.. Frlad kalkt. Pabularn giymeden atld kucana. Nerelerdesin? Ninen lp gittikten sonra m geleceksin? Dnd dikildii yerde. Ne yapacan, ne diyeceini bilmedi: Ama er ge, geldin ya; sana kurbanlar olaym, ok yaa! Biliyordum geleceini! Budala Bayram'm gelmeyip senin geleceini biliyordum adm gibi. Gelse de bakmayacaktm yzne. Bana eyvallah etmeyen adama ben de eyvallah etmeyecektim... Yznde, boynunda morluklar, krmzlklar vard; karmakarkt ip yerleri, krba izleri. Eridi: Ninem nineim!.. diye atld Ahmet. Gmd ban gsne. Belinden kalasndan tutup skt. ok mu ddler nineim? Evin zerine baskn yapp aldlar! Kapattlar Koca Oda'mn ahrna. Hep o cmbldam tretmeleri! Bize ezelden dman! Ylk Ati-ye'nin donunda ya olsa bizden bilecek deli kavat! Ama dur sen, yeni yaptraca evi de ben yakacam, dur!.. Nine kalkalm!.. dedi Ahmet. Doktor dedi hemen kn... karz! Tapulatacak deiliz hastanelerini! Issz sessiz! Bo deirmen! Baykulardan baka kimse yok... Btn arabalar gitmitir, yarna kalrz nine. Hana gidelim, yatp sabah edelim... Sabah kalkarz, erkenden... Ferat'n Han derler... Bilirim ninem, yokuun banda... www.cizgiliforum.com
Paramz yeter mi? Az bir ey var kuamn arasnda! Nineciim! dedi Ahmet, Anam verdi; tasalanma... Dinlenmiti bir para. Bir para gemiti belinin arlar. Elini koydu torununun omzuna. Byle yrmekle bambaka bir gven duygusu geliyordu kendine. Salk Merkezi'nin igreni, sandalye indirip merdiven dibine oturmutu. Doktor kp gitmiti. Kimi aa, kimi yukar yryordu insanlarn. Tatlar gidip geliyordu zzzzt zzt! Yava yava byyordu ile olal eski Satrlar. Hkmet adn deitirip Yeilova yapmt. Yrdler. Kimse onlara bakmyordu. te bir nine, bir torun. Gr aml koca Eeler da uzakta mosmor grnyordu. Hi belli deildi Irazca'nn dld, srtna ta sarld! Grnmyordu Ahmet'in iindeki buuzlar, aclar. Yryorlard. Memurlar Kulb'n-den kp evlerine gitmek zereyken bradl evket Bey'le Savcy grdler. Onlar da arp bir ey demediler. Herkes avnda kuunda, kendi pzel dnyasnn iindeydi. Grmyordu sa gz sol gz. Yryp indiler Ferhat'n Hanna kadar. Hanm alt yannda mana-vms bir dkkn vard. Elmalar erikler, krmz domatesler... Frn biraz aadayd. Berber vard beri yanda. Gmen Ferhat, azn yzn toplatm, hem de otel diye yazdrmt kadim hann kapsna. Atl eekli mterileri de azalmt. Gelenler kylardaki hanlara balyorlard. Kasabann orta yerinde, en gsterili caddenin stndeki bu hana eek balanmas yakk almazd artk. Er ey deieyri! Benim han da deiecek a bre paam!.. diyordu. Caml kapy ileri itti Ahmet. ekti ninesini. Tel sapl gzln alnna kaldrm, gazete okuyordu hanc. Buyrun bakalm... dedi. Biz iki yatak istiyoruz... Yani iki yatakl bir oda?.. Evet... Olur bre paam! sim, soyad? Ahmet Kara! Ninemi de yazacak msn? Onunki istemez!..
Ka numara? Emen yatacak msnz? kn dolan biraz... Odamz gster, belki oturmak isteriz. Sekiz numaray vereyim size. kp oturdular on dakika. Ahmet gidip helva ekmek, elma ald. Yataklarn stnde yediler. Anam ok sevinecek seni grnce!.. Kye mi gelecek? Yok; biz gideceiz ya! Biz nereye gideceiz? Burdur'a. Ne zaman? Yarn... yle deil mi? Haberim yok! Kim dedi bunu? Savcyla yle konutuk! "Kye gitmesin! Birka hafta ehirde dursun! Evi yand, ninenden biliyor! Kini yatsn..." dedi... Ck etti Irazca: Gitmem ehire!.. Ama kye de gitmeyeceksin, ne olacak? Nasl gitmeyeceim kye? Giderim; bir ey olmaz! Kavga kyamet! Bu sefer daha kt olur nineciim!.. Haha haha!.. etti Irazca. Babasnn olu! Ylgn babasnn! Ot demiler, kknn stnde biter, boa m demiler?.. Bkt boynunu, dnmee balad Ahmet. (Yani nine; tersinden anlyorsun her eyi! Herif dedi kan biraz, varmayn kavgann stne. Sen diyorsun ille giderim. Herif seni idareten kard, yolla-mad Bakrky'e! Sen diyorsun ne www.cizgiliforum.com
hakk var? Hakk var, yok der mi elolu? Yasa elinde bir kere nine...) Bir sre konumadlar. Darlar karanlk oldu. erisi de karanlkt. Usulca kalkt Ahmet; sordu: Yakaym m elektrii? Yakacaksan yaak!.. dedi Irazca. Halbuysam gitsek ne olur? Neden dayatyorsun? Babam bir yandan, sen bir yandan! Halbuysam sen byksn bak... Ben bym de baban kk m? O da byk tabii; ama... Ama's ne? Gitsek iyolur. Anam dedi al getir... Getiremedim dersin varnca! Uzunca bir susma oldu aralarnda. Bir szckle balayveriyordu torununu. Gk diyemiyordu Ahmet. Baka konulardan konuup, fkesini azck yattrmay denedi. Kerimolu'nun Durmula zmir'e nasl gittiklerini. stanbul'da Kpr'nn stnde nasl gzlk sattklarn, polis Nevzat'n nasl konutuunu anlatt. Trenleri, yolcular, babasn, anasn anlatp bitiriyor, sonra gene ayn yere geliyordu. imdi varacam, anam soracak! erfe'yle Osman da soracaklar: "Nerde Irazca ninem?" "Yok!" yi olmayacak. Sen zaten beni sevmiyorsun. Biliyordum sevmiyorsun... Siz beni ok sevdiiniz iin mi be yl gelmedin? (De buyur! Bir sz sylyorsun, sylediine, syleyeceine piman ediyor; de buyur!..) deyip kalyordu Ahmet. Kolunu pencerenin tahtasna koydu, elini enesine dayad Irazca. Memurlar Kulb'nn, onun yanbamdaki ikili Lezzet Lokan-tas'nm klar fkran camlarna bakmaa balad. Uzaktaki camide namazlar klnd. Yukar Mahalle'nin hac hoca takm evlerinin yolunu tuttular. Sarholar geti sokan ortasndan. Gece bekileri ddklerini ttrmee baladlar. Irazca prdamadan bakt pencereden: (Nlet! Leylek bacakl nlet! Beni alp ehire gtrecek de, "Korkusundan ky brakp kat!" dedirtecek! Leylek bacakl nlet! Tpk www.cizgiliforum.com
ylgn babas! Bouna m demiler elma dalndan raa dmez; keinin kt yere ola da kar...) Ahmet, zntden, korkudan, ninemi ehre gtremem korkusundan susup kald yatanda. Yan geldi omzunun stne. Sonra uyudu. Odanm yanyordu. Ahmet'in uyuduunun belki t gece yars farkna vard Irazca. Kalkt birden. d!.. dedi. Ay Deli Kar, pencereden darlara bakacana, dn u ocua bak! rt stn!.. Kar yaar uyuyann stne, d nineim, dondu!.. dedi. Oturduu yatan yorgann at: Ahmeeet, hey Ahmet; kalk! dedi. Kalk yatana yat!.. iin var m? eyecek misin? Kalk ie!.. Drte sarsa kaldrd Ahmet'i, helaya gtrd, getirip yatrd, rtt stn. Sndrd , kendi de yatt ylece. Deli Kar, dondurdun ocuu! dedi yeniden. Sonra biraz ky dnd. Biraz ehirdeki Haa'y, Bayram'... Sonra iki kanmck uyumak iin gzlerini yumdu. Sabahleyin ninesinin yzne bakt Ahmet, akamkinin aynyd. Yeniden sylemek cesaretini bulamad. Dilinin ucuna gelip gelip geri gitti. O arada ehre giden otobsler kat teker teker. Sekiz buuk, dokuzda gidecek olanlar da gitti. Kulua doru otelden kp Yakal Hasan'n dkknna girdi Irazca. Ahmet ard sra varyordu. Geldiini biliyor, bir ey demiyordu. Kuann arasndan kt para kard: Kna ver una! dedi. Hasan'm olu oturuyordu dkknda. Ufack bir kesekdm yarm doldurup verdi, paray ekmeceye att. kacakt, geri dnd: Lamba cam var m?.. Var... dedi delikanl. Bir tane de lamba cam ald, ip geirtti ortasndan. Karatl yoluna doru yrd. Biraz gider sonra Erle yoluna balanrd ose. Oradan da Ortaky, Karata; giderdi. Dnyann yoluydu yayan. Bir yumam var, sararm sararm bitmez, nedir? Yol!.. Yol yol yoool... Ne severdi bilmeceleri? Sararm sararm bitmez! Yaaa!.. Bitmez olur mu? Btn yollar biter. Yeter ki sen yr. Yryeceim diye doruluvermiti yayan! Akamdan artan helvay ekmei kuana sarmt. Lamba camn boynuna asm, knay kuann arasna sokmutu. Ardmdan gelen var m, yok mu? bakt yoktu. Biliyordu Ahmet'in geldiini. Iklar krna kadar yrdler konumadan. Yolun kysnda bir ahlat vard, oturdu dibine. Bir adm kadar yaknma oturdu Ahmet. Gene www.cizgiliforum.com
konumadlar. Biraz sonra kalkt Irazca, Ahmet de kalkt. Orhaniyeliler msrlarn krmlar, kabaklarn ekmilerdi. Bayndr yanndan yaban kazlar uuyordu gneye gneye. Birer yan alaryordu havadaki bulutlarn. Bie bie esiyordu Dervent Boaz'ndan bir ince ayaz. Tpk geen ylki, ondan nceki ylki gibi gz geliyordu. Irazca nden, Ahmet arkadan, yryordu. Ky geip bir daha dinlendiler. emenin banda zahire yuyorlard. Yuyorlar, ullara kilimlere seriyorlard. Su iip getiler hemen. Dereye girdiler. Mevlt'n Deirmen'inin nnde dinlendiler. Erle karakolunun bayra gene yleydi. Duvarnn stndeydi Iraz-ca'nm getirdii ta.Bakmad o yana. Yrdler. Alan ayr'na gelince, ban evirmeden sordu: Ne zaman alyor okullar? Hangi okullar? Anlyordu ninesinin hangi okullar sorduunu. Ama bekledi aklasn. Aklamad. Biraz daha gittiler. Ortaokullar soruyorsan on gn var... Arap Deirmeni'ni getikten sonra bir daha dinlendiler. amra-ma'nm oradan sola vurdu Irazca. Ortaky'n iinden gemeyecek, kestirmeden varverecekti. Deirmen Deresi'ne girdiler. nden git, Sultanca teyzenden evin anahtarn al. Ben ar ar geleyim... dedi, harma sapt. Domates biber toplad kalanndan. Patatesi kard. Doldurdu nlceinin eteini, yrd. Tekke Odas'nn yanndan girdi ky iine. ylece yrd. Haceli'nin kars Fatma grd. Oh olsun, halam kp geldi!.. dedi. Bakt Fatma'nn gzlerine. ok ar gklerde kalmt, eli yz yasslp gitmiti, kurtaran yoktu!.. Cmbldak; bizimkini alp gitti, kerpi kestiriyor bu sefer! Evlerden saman toplatt. Yarn da ta krdracakm. Takelle'ye demi: "En iyilerinden usta bul Gkeyaka'dan, seninle drt!" kiniz iinden, ikiniz dndan, abuk bitirin! iliini de kyl yapacakm srayla birer gn... Ahmet kapy am, oturuyordu merdiven banda . Odun filan var m? Yoksa in aaya, yar... Ahmet indi, odun yard biraz. Tad yukarya. Evi oca, hayat, merdiveni sprd. ulu, hasr rpt, sonra su kaplarn alp emeye gitti. Kalabalk deildi suyun ba. Salla salla vur garibe; garibana!.. dedi Kosa'nn kars. Herifin evi yanyor, Irazca'y yakalyor! Ne olsa, ne varsa Irazca! Mahkeme de tar nk tapk soruyor oh olsun! Harl harl ev yaptryor imdi. Alm Haceli'yi koltuuna, frtna gibi esip tozuyor. lkin www.cizgiliforum.com
benimkini yapalm, baharn da seninkini yaparz, ky iinden sattm yeri gene sana veririm, onu durduran kaymakam gitti, yle bir serseri dnyaya gelmez! diyormu. Yapn, yapn!.. Yaptklarnz da bir yakan bulunur iallah!.. Kyn bandan defolup gitmedi u cmbldak! Ne syledilerse dinledi duydu, bir karlk vermedi. Sras geldi, suyunu doldurdu, dnd. Atei yakmt Ahmet. orba piirdi, pilav piirdi. Patates halad. Domatesle biberden salata gibi bir ey yapt. Yiyip karnlarn doyurdular. Akam Sultanca geldi. Ahmet yle susuyordu. Irazca biraz konutu, sonra tepsiyi taba ekti nne. Belinde getirdii knay kard. Skt ban, yaknmaa balad. Ahmet geriye devrildi, oradan seyrediyordu. Azlna bakma, pahalanm diye az aldm Sultanca! Sana da, bana da yeter, haydi sk ban!.. dedi. Sktrd kardeinin ban. Baladlar ikisi birlikte yaknmaa. Azlarna bin kazan, on bin kazan saym drzlerin! Bttn drzlerin! Garipmi, garibanm! Hi de gariban deilim. Gene kp geldim, oturdum yamacna! Toplasn soyunu slalesini, yapsn ne yapacaksa!.. Knay yaknp bitirdikten sonra sard, sonra Ahmet'in yatan serdi Irazca. Kye geldim diye sakn tasalanma torunum olacak! Ne zaman cann isterse o zaman biner gidersin Hac Mehmet'in otoposuna! Sana u kadarn syleyim, baban olacak budala yazlman istemezse ortaokula, ka gel Yeilova'da yazl, banda oturaym, ekmeini edeyim, soban yakaym bitiresiye. Kulanda kalsn... OCUKLARIN OKULA YAZILMASI
Babasna bir eyi dorudan soramyor, bir ii dorudan konua-myordu Ahmet.
Ne sylese geri evirecek, hem de azarlayp bozacak gibi bir duyguyla baslp kalyordu. Anasna syledi fs fs: gn sonra okul alyor. Herkesler yaptrd kaydn, ben ne olacam? Yarn sonmu, ne olacam? Bugn git, ne istiyorlar, anla! dedi Haa. Orta lise bir yapdayd. kisini bir mdr ynetiyordu. Sabah, lenci dzeninde okuyorlard. Gidip bir daha anlad. Kaytlar yarn son! diyordu grevli mdr yardmclar. Zaten kontencan da dolmak zere. Yazlacaksan getir ktlarn. Diploman, nfus czdann, asllaryla birlikte, on pullu zarf, www.cizgiliforum.com
sekiz de fotoraf... kp hastaneye kotu. Anasn buldu gene. Emecek gibi sokuldu gsne. Alamakl bir sesle: Yarn sonmu... dedi. Akam babanla konuurum, yarn yazlrsn! Yarn sonmu, imdi konu! Ninem bana, "Orda yazdrmazsa Yeilova'da yazdralm, ben duraym banda!" dedi. Babam olmaz derse kaytlar dolmadan Yeilova'y tutaym!.. Hemen konu... Bir eyi istedin mi insan dourtursun kahbem Ahmet! dedi Haa, bolad amar. kt ikinci kata. Koularn silip bitirmi, koridoru paspaslyordu Bayram. Dadurakl Hilmi de girip kyordu elinde ineler, ila kutular. Karsnn kendi alt kata gelmesinden holanmyordu Bayram. Ne ii vard da geliyordu? Hele Dadurakl Hilmi'nin gz nnde, koridorun ortasna dikilip konuacak myd imdi? Haydi konutu, akll uysal konumay bilecek miydi Haa olacak? Bayraam!.. Az bak, ne diyeceim? Koridorun kesine ekti karsn. Barma! dedi. Usulcana konumay renemedin gitti!.. Bakt ileri geri, iyi ki yoktu saknaca biri. Syle abuk!.. Bahekim dolayormu... Ortaokulun kaytlar yarn son. Ne yapacaz olan? Olan, kz! ne yapacaz, deil mi? Evet olan, vede kz? Benim fikrimi biliyorsunuz; syledim! Fikrini biliyoruz ama ocuk ne olacak? Dnya senin benim fikrimizle yrmyor! Dadurakl Hilmi'nin fikriyle hi yrmyor! Kz, olan yazdracaz ortaokula Bayram. Madem, lemin gittii yollarn tersine gidecektik, neden geldik ehire? lem ocuk okutmak iin ev tutuyor, anasn, yada karsn koyuyor bana; senin okul kulann dibinde; nazlanyorsun! Sustu Bayram. Hak veriyordu karsnn szlerine iinden. Ama birden teslim olmak iine gelmiyordu. Sen eskiden iyi amalar olan adamdn! Karn kzn dinlerdin. Bozmazdn ocuklarn konuurken. be yln iinde ne oldun byle? Evde konuamadk www.cizgiliforum.com
frsat bulup. Vakit gemeden yazdralm ocuklar. Bover ne derse desin gerici drzler. mam-Hatip diye diretme. ocuk heveslendii yere gitsin. evki krlmasn. Gnlnn olmad okullar zor okur. Kendin kulanla duydun, Mestan Hoca da yle dedi. Kaytlarn yaptralm, bir de kye gidelim. Bayram geliyor nmzde. O ksl kaldralm aradan. Hac Mehmet'in otoposa dolarz... Git imdi, sonra konualm! tti karsn. Barsa baramayacak, bozsa bozamayacakt. Sonra konualm! dedi. Sonra ama, fotoraflarn filan ektirmediler daha! Vakit kalmad. Gnlerdir bir ey sylersin diye sustuk, sylemedin... ektirsinler yarn! Bir gnde fotoraf verir mi fotoraflar? Ortaokulunkiler haf-haftalk oluyor! Rekor Kemal'e yalvaracaz, iki gnde yapacak... Baknd, of puf etti: imdi git, herif dolayor dedim... Heey ad gzel Allahm, bu adam insan delirtir! Bu iin geriye atlacak yan yok Bayraam; abuk cevap ver! Bayram gibi ad ba-tas Bayram!.. Birden parlayverdi Alanl Aye'nin hz. Irazca, koyun melek kalrd yannda. an sen bela msn bama davun olas kar? Git, dinden imandan karma beni! Ben kzarsam senin gibi de kzmam haa!.. Ne yapacan ard Haa. Aadan ald olmad, yukardan ald olmad. Barma deli deli! Ben bardm, sen ne baryorsun? Barma, ikimizi de atarlar iten! Olumlu cevap ver gideyim. Resimlerini bugn ektirsinler... Peki ektirsinler... ektirmekle... On trl konuma eriikli Bayram!.. Dadurakl Hilmi bakt bir koutan kp giderken. ektirsinler git syle! Yarn da kaytlarn yaptrsnlar! Sen de Akam Ticaret'e yazl olsun bitsin! Ben de mam-Hatip'e gideyim. Neden biribirimizle savayoruz? Dileyen dileini yapsn; tamam!.. Tamam Bayram; saol; hoakal!..
Koarcasna indi merdivenlerden. Hastanede filan olduunu unu-tuverdi. Kapnn dibinde bekler buldu Ahmet'i. Tutup bandan sallad: Gidin ektirin resimlerinizi! abuk!.. Yz gld: Anacm!.. diye kkrdad Ahmet. Ne glyorsun deli deli ocuuuk? Susaym diye zorlad kendini, pukurdu Ahmet. Byle deli bir baban oluuna m glyorsun? Biz resimlerimizi ektirdik; ona glyorum... ektirdinizse kayt yaptrn, ne duruyorsunuz? Anacnn!.. dedi, frlad Ahmet. Taksiye, otomobile arparm, kamyona faytona inenirim demedi, kotu. Gazi Caddesi'nden vurdu, toz toprak iinde, yerde alp gkte savuran Cumhuriyet Alan'ndan kotu. Bir solukta evlerine geldi: Kalk! dedi erfe'ye. Zarilarmz alp kaytlarmz yaptralm!.. Tuttu kardeinin elinden, koturdu onu da. Zarflar ellerinde getiler alandan, caddeden. nip gittiler. Ak Hava Mzesi'nin nnden. Grevli mdr yardmcs: kiniz karde misiniz? diye sordu. Evet retmenim, kardeiz retmenim... dedi erfe. Kudille-rini, kibar konumalar iyi biliyordu. ok mu kaldn snflarda sen? Ahmet'e sordu. Hi kalmadm, okula ge girdim de ondan... Niin ge girdin? Karatalyz biz. Kyde okul yoktu... kinizi ayn snfa vermiyoinm. Birinizin yabanc dili ngilizce, birinizin Franszca yapacam. Peki veliniz nerde? Kim olacak? mzas gerekiyor... Yok mu babanz? www.cizgiliforum.com
Var da... Babamz hastanede alyor. Annemiz gelse olmaz m retmenim? Olur tabii, gelip imzalasn... mza bilmez retmenim... yleyse baban gelsin... Ahmet atld: O da gilmez! Parmak basar ikisi de... Siz iki okumu, niin retmediniz onlara? reteceiz retmenim... Peki biri gelip parmam bassn... Okuldan kp hastaneye kotular. Atldlar analarnn kucana. Sarlacaz, peceiz diye drdler Haa'y. Bir zaman dizini dirseini odu: Aferim! Hep byle baargan olun! Yollarda deli deli komayn! yi aln, liseye de yazdraym sizi. almazsanz dnyada yazdrmam, durumlar gryorsun; haydin bakalm... Akam nasl ettiklerini bilemediler iki karde. Evin nn, avluyu, hayat sprdler. Sular doldurdular. Bir an nce kp gelsin anamz! diye beklemee baladlar. Akam evde ne frtnalar kopacam biliyordu Haa. Navrum-lu Ali'ye, amarc Nafize hanmla, Bir i mahana edip akam bize gelsin!.. diye haber gnderdi. Kendisi de kp nden yrd eve. Kurnal Sleyman'n kars Haya'ya da syledi: Byle byle, ocuklarn okula kayd yznden sava olacak gibi, ne olur, bir mahana bulup gelin akam... Gelmeden gelecei nlemek iin rpnyordu byle. ocuklar, karabiber buldurmak iin arnn t teki bana yollad. Bir de ip verdi erfe'nin eline: undan bulup ile aln. Bo vakitlerimde ikier i reyim... Kap takrdad. Geliyor, geldi! diye kp kp etti yrei. Usulca bakt, Hava'yd. Hayata kotu, Henz gelmedi daha! diye fsldad komusuna. yleyse imdi gideyim, geldii zaman geleyim! dedi Hava, geri gitti glerek.
Glme komum! Eek eei dn kar. Sleyman dellendii zaman da ben sana gelirim, hi glme... Biraz sonra Bayram' kapda grnce, kardan bard Hava: Haack gm!.. in yoksa az gel, yada ben geleyim, seninle bir i konuacam! nemli bir !.. Komusunun byle bulularn severdi Haa: Bayram imdi geldi, kusura bakma da sen buyur! dedi. Kotu geldi Hava. Elinde bir yn orap vard. Eskiyen yerlerini skp alayacakm ama bilemiyormu; bulamyormu gzlerini. Ha ne olur bir gsteriver! Bizimki eker Fabrikas'nda iilie kadar ykseldi, hl kyl oraplar giyiyor! Ben de hi bilemem rmesini, alamasn... (Bizim mahallenin karlar ite byle vidal!) dedi Bayram. (Bildii halde bilmezmi gibi sormaa geliyor! Bizimkiyle kaville-tiler! Ama yooo!..) Hava gitmeden Asiye damlad: Haa komuuu! Yeni tarhanandan bir piirim versene! ok canm ekti, akama kaynataym... (yi iyi! Hepiniz cem olun, hepiniz bizde akamlayn!..) Bayraam!.. diye Sleyman kp geldi bu sefer. Yahu bizim biladerin olan evlenecek Kurna'da. Okuntu yollam, bir de mektubu var, be alt arkada toplann gelin, dn elle, yamur yelle, diyor. Sen, senin arkada Navrumlu Ali, Dadurakl Hilmi Efendi filan gider miyiz birlikte? (Gideriz kavat Sleyman!) Gideriz kardam hayhay!.. Valla billa ok yaa Bayram komu! yle yavuz arkadasn, yamanln Suriye'de bulunmaz! ok yaa... Ne byle yaa yaa ekiyorsun, grlecek asl iin neyse onu syle Sleyman? diye kt Bayram. Gz Ahmet'le erfe'ye kayd o sra. imdi Ahmet'ten ok erfe'ye kzyordu. (Haydi o erkek; ounluu erkeklerin oluturduu okulda senin ne iin var?) Fakat onlarn beklediini deil, mahalleyi istedikleri kadar cem etsinler buraya, beklemediklerini yapacakt. Daha ok aclar verecekti, hi kmayacakt ilerinden... www.cizgiliforum.com
Sleyman gitti kzarak: Ulan Bayram Kara, seninle konumamak iin ok yeminler ediyorum, ama sabah akam yz yze bakyoruz surda, neyse!.. diye sylendi giderken. Sleyman'n ardndan Navrumlu Ali geldi. Bir Singer diki makinesi alacak olmu da, Varsa 500 lira! demee gelmi. Bana lira deme, ben lira deilim! dedi, bard Bayram, ocuklar da gldrd. Sonra att kalarn birden. Ne glyorsunuz? Bir yanllk m yaptk? Susakald ocuklar. Bende para yok Ali! Bizim evde o ileri Haa bilir. Sor; varsa versin... Gidip hemen 300 lira getirdi Haa. Kusura bakma komu! Bulunan bu kadar. Bize de gerek olur 500 istemee gelirsek, siz de 300 verin!.. dedi. Allah bin bin raz olsun! Bin... ekerek gitti Ali. Sleyman'n kars Hava yeniden geldi: Gsterdiin gibi yaptm ...ya, bilmiyorum olmu mu? Bir bakver... Yeniden Sleyman geldi: Eer kalbini krdmsa hogr... dedi. Yats okunasya srd bu oyun. Yemekler gecikti. Haydi gayri haydiii! Acktm... diye bard Haa. O srada Aligil de yemekler yenildi bitti sanarak oturmaa geldiler mi! (Benim haberim yok, bunlar yahudi irketinden tutkun olmular!..) dedi Bayram, kzd iyice. Ge vakit oldu. ocuklar yatrdlar. Gldrc yarenlikler arad Ali. Bulamad Sleyman. Hava, biraz ak sak ky hikyeleri anlatmaa alt. (Baka are yok, ne yapaym? Domuz gibi somurtuyor una bak!) dedi. yice ge oldu, kalkp gittiler. Haa'nm kalbi nerdeyse duracak, kendi de yklacakt. Neden yazdrrsn ikisini de? Neden gelip hastanede Dadurakl drznn nnde skboaz edersin insan? diyecek diye bekliyor, yatak yaparken bast yeri aryordu. Su testisini deviriyor, kediyi iniyordu. Bayram da ne soruyor, ne kurcalyordu. kard ceketini, pantolonunu, giydi pijamalarn. Haa, leeni rb getirdi ykasn ayaklarn. Sonra pekiri tuttu. Sormad numaralar ka, ubeleri ne, kim oldu velileri, kim bast parman? Bayram sormaynca, Haa da bir ey demedi, yle gitti bir sre: Kyden gelme
yn yatan bir blmne kaplumbaa gibi bzld Bayram. Bekledi yorgan da
Haa rtsn. (nat bir sende mi var domuzun herifi? Ben de rtmyorum!) dedi; oyaland parmann ucuna kymk batm, ineyle karacam diye. Sonra kendisi de soyunup giyinmee balad. Bayram'n sinirleri ivriiyor, patlad patlayacak hale geliyordu, ama Haa'nm beklediini yapmayacakt, daha etkileyici bir ynden alacakt hncn. Yannn stne yatmt, kprdamadan bekledi yatan kendine den blmnde. t kmyordu. kacak gibi de deildi. Biraz gvence bulunca yorgan rtt usulca, lambay sndrd. Beriki blmne de Haa sokuldu iki kiilik kadim yatan. OKUL GYSLER Pazartesi alyordu ortaokul. Pazardan baladlar hazrlanmaa. Hepsi, Bayram'dan baka hepsi gidecekti sanki; ilk gnne deil; diploma trenine sanki. yle girimilerdi. oraplar, gmlekleri, yakalar tokalar bir bir hazr edilmeli, tlenmeli, kolalanmalyd. er-fe'ninki kolayd da, Ahmet'inki zordu.
lkokulundaki gibiydi erfe' ninki. Kumatan takm kestirmek gerekti Ahmet'e.
Pantolon ceket tam olacakt. Terzi elinden kacakt. lk gn hazr olacak diye zor-lamyorlard bereket. apka, orap, pabu. En nemlisi kravat... Bayram, kimi zaman bolad namazlar, borcuyla birlikte klmaa yeniden balamt. Klyor namazn, bir apa alp bahedeki aalarn diplerini apyor, gllerin diplerini eiyordu. Sonra kp iki dolayor, uzak duruyordu evdeki ldrklarn dnyasndan. Gerekte Osman da gidecekti yarn okula. Ama onunki nemli olay saylmyordu.nemli olay, Ahmet'le erfe'ninkiydi. Aman yavrum Ahmet! Aman yavrum erfe! lkokul gibi deildir ortaokul! lkokulda birer retmeniniz vard, ortaokulda onar!.. al-alverin! Gzne girin hepsinin. Sonra, sakn birbirinizle d-meyin okulda. Eller atarsa, biribirinize arka kn. Siz vurun ilk yumruu, ehre geldik diye baslmayn. Dlmeden gelin, gerekirse dn, Ahmeet, kardeine gz kulak ol anam! Bakarak ol, ok dak-lar ehrin pileri! alkan olun. Hep iyi, pekiyi olsun karneniz. Ahmeeet bak anam! erfee bak anam... Yeter artk anneee!.. Sus artk anaaa!.. Sustum anam, sustum yavrum! Ah bir de izin gnm olsayd, sizi ben gtrseydim yarn!.. Neyse! Her eyiniz hazr; kendiniz gidersiniz. Gider, yerlerinize oturursunuz... www.cizgiliforum.com
Sleyman'n kars Hava, Ali'nin kars Asiye gelip oturdular gene. Bir bela kmasn diye pr pr edip duruyordu Haa'nm yrei. Komular da kp geliyorlard halden anlayp. Bayram, yanlamasna yatp ynn duvara verdi. Gn kavgasz kapand diye kr ekip Haa da sokuldu yanma. Olaysz geti gece. Sabahleyin birer ay iip ktlar. Ayryd hastanede ileri. erfe hazrlad kahvalty. Yreklerindeki rpntdan konuamyorlard. Daracele yiyip iip ktlar. lk gn ders yaplacakt sanki! Temelli darmadan olmam ilkokul antalarnn iine bo defterlerini koydular. Bir bandan bir bana yryerek getiler ehri. Baka mahallelerden, okullardan, ky okullarndan gelmi renciler doldurdu Lise'nin bahesini. Ortaokul sabah olmutu. Ama ubeleri ayryd Ahmet'le erfe'nin. Ortaokul, ilkokula benzemez! diye balad retmen. Bayand. Matematik dersine gelecekti. Say nedir? Nasl bulunmutur? Ka trl say vardr? Matematik kaa ayrlr? Matematiin yararlar nedir? Kendisi sorup kendisi cevaplandryor, dersi tek bana iletip gtryordu. O gitti corafyac geldi. Be retmen geti srayla. Son saatte mdr yardmcsnn dersi vard. Okulda nasl dav-ranlacak, retmenlere nasl selam verilecek, forma, lastik ayakkab, takm giysi, gmlek, kravat; neler alnacak, salar nasl kesilecek; anlatt bir bir. Giysiler iin de bir hafta sre verdi. Alt kz vard Ahmetgil'in ubesinde. Onlar ne oturtmulard. Sonra boyu byk olanlar arkaya gitmi, yl dzgn olanlar nlere oturmulard. Uzun olduu iin arka sralardan birine dt Ahmet. Bir srada iki kiiydiler. Hidayet'ti arkadann ad. Bilei kaln, elleri demirci eli gibi iriydi. Pantolonu dar geliyordu. Gmleinin kolu k-salmt. Ceket giymemiti. Hem de glmyordu. O kmad diye Ahmet de kmad birinci dersten sonra teneffs'e. kinci dersten sonra, Haydi kalm! dedi. Sen k oldu Hidayet'in cevab. kii daha vard onun gibi, kmyorlard. Ahmet kp dolat biraz. Sonra bir daha kmad. Neler alnacak, hangi defterler tutulacak, getirdii bo deftere not etti. (Babama sylesem kzar; anama sylerim. Ortaokulun giderleri ok!) diyordu iinden. Hidayet defter kalem getirmemiti. Her halinden mahcupluk akyordu; bir www.cizgiliforum.com
yoksunluu vard. Akamst, Szlk bir tane alrz, Atlas bir tane alrz... diye konutular erfe'yle. Ayn ubede olsak kitaplar da idare ederdik! dediler. Haa geldi, giysi iini sylediler nce. erfe'ye yeni nlk, siyah pantolon alnacakt. arda Mercangil'de varm. Snfndaki kzlar sylemi. eker Fabrikas'ndaki mhendisin kzyla oturmular; ad Necla'ym. ok tatl arkada anne! diyordu. Mhendis kzym diye burnu yle deil!.. Elini burnuna gtrp gsterdi nasl deil. Ahmet de anlatt ceketi pantolonu, pabular, gmlei, kravat nasl olacak. Hangi defterler, hangi kitaplar alnacak. Daha gelmeyen hocalar var tabii, onlar da sylesin, hepsini birden alrz. arda Durusoygil'de varm. Bir tane de dolmakalem alacaz anne. "Defterleri mrekkeple yazacaksnz!" dedi corafyacmz. Ben de ok seviyorum dolmakalemle yazmay. arda var... Vard kalemin halbuki! Eskittin ilkokulda, koydun uraya! Dursa da ortaokulda kullansan ne vard! Dinlemedin baban... Bayram girip geldi: Bizi kim dinliyor ki Ahmet dinlesin! diyecekti, yuttu. Konumuyordu iki gndr. (Bu herif bizimle grev yapyor!) dedi Haa kendine. (Bakalm ne kadar srdrecek?) Sofra zamanna kadar alnacaklar saydlar iki karde. Yeterin artk ocuklar! diye bard Haa. lk gnden balamayn! Nasl olsa kaydnz yaptrdk, lzum edenleri de srayla alacaz. Hemen imdi istemiyorlar ya... Gz gze geldiler Bayram' la. Kard gzlerini Ahmet'in, erfe'nin stne. Birden piman oldu Haa: (Niin bozuyorum ocuklar? Yoksa ben de Bayramlayor muyum?) Sonra gitti, Ahmet'in bana koydu elini: Alrz anam, helbet alrz!.. dedi. Yalnz bun verip durma arka arkaya. Hocalarnz yazdrsn, hepsi belli olsun, srasyla alrz evelallah! Ne derdimiz var sizlerden baka? Babanz alyor, ben alyorum. Hep sizin iin alyoruz yavrum. Tatilim olan gnlerde evlere temizlie giderim.Yoksun koymam sizleri iallah!.. Bayram'a sordu, konusa Dadurakl Hilmi Efendiyle, dardan kuma alp hastanenin terzisine diktiremezler miydi Ahmet'in takmlar acaba? Gene yle duvardan yana dnd, horlaya horlaya uykuya dald, karlk vermedi. Ksmekle skacaksn bizi yle mi Bayram? www.cizgiliforum.com
Kendi kendine karlk verdi: Evet ksmekle! Attm iki ocuu ortaokula, ne halim varsa greyim yle mi? Gene kendi kendine karlk verdi: Evet yle!.. yleyse ben de bakarm aresine Bayraam!.. Ertesi gn leye kadar, kimden kuma alabilir kime diktirebi-lir, dnd durdu. kindin birlikte ktlar arkada Nafize'yle. Onun daha beinci snftayd bir kz; bir olu ncde! Ama biliyordu ortaokulun dertlerini. Yukar arya kp esnaf arasndan yrdler. Btn ary dolap sordular. Ka taneydi yan yana terziler! Sen paradan haber ver Haa abla! dedi Nafize. Elimde olanlar veririm, yetmezse satarm! Nelerin nelerin var da biz grmedik kz? Elmas kpelerim, inci gerdanlklarm... Terzi Alihsan'a girdiler. Srf sormak iin... dedi Nafize. Ortaokula ocuk yazdrdk da; giysi diktireceiz... ok gzel, ucuz kumalarm var! dedi Alihsan. Gelip beensin birini, l alp dikelim. On gne kadar hazr olur!.. Bir hafta vermi sreyi hocalar. Yetimez! Onca ocuk; bir haftada... (Parasn nasl bulacaz diye dnyordum, bir de sresi mi kyor bamza!) dedi Haa, tasaland. Kaa kar ceket pantolon, kuma sizden? Kuma beenin, paras kolay... Biliyordu esnafla konumay Nafize. Zaten her kumatan olmaz ortaokul giysileri? Biraz koyu kuma ister, deil mi?
Koyu olursa iyi olur tabii!.. Bir kuma gsterdi, kendinden yollu, siyah! Bundan olursa 400, 450'ye kar sanrm. Boylu mu ocuk? ok boylu deil ama boylu biraz. kar 450'ye! Astarn undan koruz, salamdr. Kuma seilmeden, l alnmadan pazarlk zordu. ktlar. Baka yerlerden soralm m Nafize? dedi Haa. Ayvaz kasap, bir hesap! ocuk yokken sorsak ne fayda? Geip gittiler eve doru. Keke okuldan sonra hastaneye gelseydi Ahmet! Getirseydik yanmzda... Alr, dneriz; ok kvratyorsun Haa abla! Ben mi kvratyorum? Ahmet kendisi! Okul!.. Hi oturmadlar evde. Kalk Ahmet, kalk kalk kalk!.. deyip kaldrd ocuu. Biz terziye gidiyoruz, oturun siz! dedi tekilere. erfe ayakland: Bana da alnmayacak m pantolon? Seninkini hazrlardan alacaz... arda Mercangil'de varm ya? Yarndan sonra pazardan bakarz! Bytt dudaklarn erf e, domat. En kzdm ksmek! Babalar ks imdi! Candan birine derdini sylemek istiyordu. Duymazlktan geldi Nafize. Bouldu sz. Terzi Alihsan kendisi ald Ahmet'in llerini. Kendinden yollu siyah kuma da koydu masann stne. Bundan olursa 420'ye dikeriz! Baka yerlere de bakn, daha ucuza bulursanz, onlara diktirin. Esnaflkta darlmak olmaz... dedi. Baktlar Nafize'yle. www.cizgiliforum.com
Ustam, o yirmisini atsan, baka yerlere gitmesek? Yo yoo, gidin! En ucuzu benimdir! Yirmisini at, sana diktirelim... Kurtarsa atarm! Kurtarr! Valla kurtarmaz! Kurtarr kurtarr... ok uratlar, 410'dan aa inmedi Alihsan. Dkt dnd, dnd bir daha dnd Haa: (Daha bunun gmlei, kravat, ayakkabs var. Kitaplar var, Kznkiler var. Nerde bu kadar hazr para?) Sordu usulca: Paray pein mi alacaksn ustam? Diki bitince isteriz. Ama pein verirseniz alrz. Dnd gene. Ahmet'e dnd: Bu kuma sevdin mi anam? Madem dikilecek!.. Olur; bundan olsun... ki gn sonra gelip prova olacakt. Nafize sapt dibek'e. Onlar ana oul geip Karasenir'e vardlar. Ba yerde, suuka suuka yryordu, eve yaklanca da suskuya gmlyordu Ahmet. Dnyann gideri ald benim yzmden, bizim yzmzden! Daha kitaplar alnacak! Kimbilir ne kadar ksecek babam? ndirip bindiriyordu durmadan. erfe hl domayordu. Haa sofra hazrlna koyuldu. Bayram nbete kalmt kr! Sofray koyduktan sonra, Haydi toplann silah bana! dedi. Ahmet'in giysilerini smarladk! Osman'ma da alacam pazardan! Ona da pantolon alacam, carnn altna! Yeni pabular alacam! Ben oluma her eyleri
alacam! Ben olumu orta lise okullarna yazdracam. Necip Bey'in olanlar
hangi okullara gittiyse, oullarm da gidecek. Gzlklerini taknp byk doktorlardan olacak Osmanm! Haydi ye anam, haydi anam! dedi okad. Bakt yan gzle, gittike kararyordu erfe. Kzn domamasn sevmiyordu. Domayor diye hep Osman'a sylyordu. (atlasn kurtlu kanck!) diyordu
iinden. (Sana da pazardan bakarz dedik ite! Altn Makas terzilerinden mi dikineceksin g?) erfe'ninkileri de alrz pazardan, deil mi? dedi Ahmet. Bakalm; belki... Belki alrz... Kuduruyordu kz: (Bakalm'm!) Mercangil'de varm deil mi? Mercangil'i ok pahac diyorlar, bakalm! Pazardan buluruz yleyse, deil mi? Bakalm dedik ya; dnrz... Sofra kalkt. Bulaklar ykad. Hl erfe'nin pantolondu konu. Sonunda koyverdi kendini, alamaa balad kz. Yamurlar bo-and! dedi Haa. Ne zamandr yaacak diye korkuyordum, yad sonundaaa!.. Doyasya alad: Ben bilmiyor muydum, beni sevmiyorsunuz? Babam da sevmiyor, siz de sevmiyorsunuz! Ben Karata'a gidip ninemin kz olacam, bahar gelsin, hemen gideceim... Bahar gelmeden de kap giderim ben. Ninem Yeilova'da okutur. Durur bamda okutur. Irazca ninem en ok beni seviyor!.. At syler gibi sylyor, alyordu. Haa kalkp yataklar hazrlad. Tek bana uzand karyolaya. (Gerekirse bunu da satarz! Ne yapacaz simden sonra karyolada yatp da? imdiye kadar yattk ne rendik?) Bayram yanndaym da iittirecekmi gibi konuuyordu. Hafta bitti, bayrak treninde Mdr konuma yapt. Pazartesiye her rencinin giysilerinin, kitap, defter, gmlek, kravat vesaire-lerinin tamamlanmas gerektiini bildirdi. Selamlamay, okul disiplinine uymay anlatt. Disiplin Kurulu'na seilen retmenleri sayd. Okul-Aile Birlii toplantsnn gnn syledi. Bakanlk Mfettilerinin de yaknda kp gelebileceklerini duyurdu. Valinin, Milli Eitim Mdrnn okulu her an denetleyebileceklerini anlatt. Bilmi olmanz gerek, ortaretim, ilkretim gibi zorunlu deil. O bakmdan, eksiklerinizi vaktinde tamamlayp. Paydooos!.. renciler, Saooouul!.. diye nlattlar ortal. Kk snflard daha ok baran. www.cizgiliforum.com
Yan yana yrdler Ahmet'le Hidayet. Nurten diye bir kzla nden gitti erfe. Ben pazartesiye yokum belki! dedi Hidayet. Babam para alamad patronundan. Alasunlu Kemal'in yannda ii olarak alyor. Kemal'in hzar var. sparta'ya kavak vermi, alamam parasn, o da iilerine veremiyormu. Bir de diyorlar kumarda tlm drz! l bile aldrmadm daha. Zaten babamn gnl yle byle... Ksalm kollu gmleinin iinde kvl kvl kaynyordu Hidayet. Mavi bezli lastik ayakkablarla yolda raslad taa, pe ut ekiyordu. antas yoktu. Geen ylki arkadalardan bulmutu ders kitaplarnn birazn. Kolunun altnda skyordu onlar. Cumartesi pazarlar babamn yannda alyordum. Aa veriyordum hzara. Biilmileri de alp yyordum mal malna. Herifin elinde para yok ki alalm. Anam brakp kye gitti. Bugn belki ben de giderim. Kyden bir daha gelmem. Bugn belki okulu brakacam. Garibanlarn okumas zor. Ortaretim zorunlu deil!.. Ak Hava Mzesi'nin nnden yukar doru yryorlard. Ka-rasenir'in t te uundayd HidayetgiFin kald kiralk ev. Hi baklmam, geniletilmemi bir gecekonduydu. Kim var imdi sizde? Biraz gittiler, Cumhuriyet Alan'nn ortasnda dikilip duran antn ardndan dolatlar. Geten ge cevaplandrd Ahmet'in sorusunu Hidayet: Allah var imdi bizde!.. Karasenir'in azna gelince Ahmet arkadan ekti: Bize gitsek, birlikte yesek, sonra sizin eve, oradan da babann alt hzara doru varsak? Sar dilerini gstererek gld, sonra donuklat Hidayet: Bu klkta hibir yere gidemem. Okula geldiime bakma. Benim gibi be alt gariban var diye geliyorum. Pazartesiye onlar da ullarm deitirecekler... Anam babam yok evde, gidelim? Kardelerin var, hi gelemem! steledi, gnln edemedi arkadann. yleyse yemekten sonra ben size geleyim, oradan gidelim hzara. Babanla www.cizgiliforum.com
konuuruz. Alasunlu Kemal'i grrz... Kye gitmek istiyorum! Ne yapacam hzarda? Ayrlp eve geldi Ahmet. erfe yeni alnan pantolonunu asmt askya. nln de karp asmt. Sofra hazrlayacakt. Sen bugn terziye gitmeyecek miydin giysilerini almaa? Bugn myd? Tabii bugnd. Unuttum... Unutmamt. Hidayet'in yannda yakk aldramamt terziye sapmay. kindist kp vard. Prova etti usta. Pazar gn de alp yetitirelim, madem sz verdik! dedi Alihsan. Akam anasna anlatt. O yetitirir yetitirmee de, biz paray yetitirebilecek miyiz? Daha dnya var aybana!.. diye tasaland Haa. Navrumlu Aligil'den para istedi gidip. Ne olur Bayram'a du-yurmayn, gene aramz ak! dedi. Pazartesi giyinip gitti Ahmet. Akl fikri Hidayet'teydi. Gelecek mi, gelmeyecek mi? Okula vard, eskileriyle gelmi kii daha vard snfta. (Keke ben de yle gelseydim, destek olurduk birbirimize! ouz diye geri ollayamazlard...) retmenin girmesinden iki dakika nce szlp girdi Hidayet. Her yan rlplakt sanki. Alarp kzararak oturdu Ahmet Kara'nn yanna. (kretim gibi zorunlu deil ortaretim, ama garibanlarn okumas zorunlu!) diyordu Ahmet iinden. (Baka nasl dzelir durumumuz?) nc derste Mdr yardmcs geldi. Anlatt ilerden geriden. Disipline ve buyruklara uymaktan. Niin sz dinlemediklerini sordu giysi yaptrmayanlara. Ne dedim size geen gn? Zorunlu mu ortaretim? Deil retmeniim! diye bard be alt kii n sralardan. nceli kalnl kt sesler. ounluu sustu smfn. Giysi yapnma-mlarn numaralarn ald yardmc: Mdr Beyle konuaym, birka gn daha hogrrse grr, grmezse ben anlamam! deyip gitti. Yassgme'den, Haclar'dan, Akyaka'dan ocuklar vard. Kyleri yakn saylrd. Gelmiler okuyorlar, akamstleri dnyorlard. www.cizgiliforum.com
kmak yok arkadalar! diye bard biri kapya durup. teki de krsye kt. Drt arkadamz var urada, yeni giysi yapmamadlar. Mavin Bey, "Zorunlu mu, deil mi?" diye sorunca, birka arkadamz, "Deil retmenim!" diye bard, duyduk. Bu davran yanltr arkadalar. Bir kere biz ilkokul ocuu deiliz. "retmenim retmenim!" yok. kincisi, yaclk hi yok! Zorunlu deilse de geldik okuyacaz. Yaptramad diye ekip gitsin mi arkadalarmz? Biz ortaokul rencisiyiz, bize yakr m? Sana ne be? diye bard kzlarn yannda oturan. Anlayn ksa olduu iin anlayamadm! Biraz daha byrsen anlarsn! dedi krsde konuan. Hidayet ayaa kalkt arkadan: Benim yzmden kavga kmasn istemiyorum. Babam parasn alamazsa bu hafta brakacam, siz okuyun arkadalar!.. Epeyce uzun bir sessizlik oldu. retmen geliyormu gibi yerine oturdu ayaktakiler. Doru drst dinlemediler sonraki dersi. leyin paydos olunca Alasunlu Kemal'in hzarna gittiler. Kylerden kavak gelmiti kamyonla. Onlar indiriyorlard. Beklediler. Bir kamyon bitince baka kamyona gemeden babas geldi: Gene yok olum para. Velakin tan bir terzisi varm kavatm. Ona syleyecek, bitireceiz bir kat giysi sana. yle konutuk... Yz rahatlad Hidayet'in. Dikilmi gibi sevindi giysileri. Sormad ne zaman bitireceiz? Yrdler Ahmet'le. Caddeye knca atlar admlarm. Kanrc Oteli'nin nne kadar kotular. Sormadk hangi terzi,ne zaman biecek kuma, ne zaman yetitirecek? Sorsaydk keke!.. Akam sorarm ben... Akam sorarsn. Sabah okul var. leden sonra gidersin terziye. Hafta dediin ne zaten? Gene alr numaralar yardmc!.. Aaah ah! etti Mze'nin yannda Hidayet. yle olmal, isteyen istedii giysiyle gelmeli, soran karan olmamal...
Aaaah! dedi Ahmet de. Yada herkesin okul giysisi!.. Giysiler mi renecek bilgileri? Sen haklsn! dedi Ahmet. Getiler Cumhuriyet Alam'ndan. Cumhuriyet Bayram geldi, gene dikilmedi Hidayet'in giysileri. Byk trenler yaplacakt. Vali bata, Tmen Komutam, daire mdrleri; stadyum'da toplanacakt ilin ileri gelenleri, esnaf, renciler ve halk! Askerlerden sonra okullar geecekti rap rap rap! Okulda gn prova yaptrdlar, baz dersler kaynad. 28'inde Mdr son kez denetledi hazrlklar. Gei sras Ahmetgil'in snfa gelince, Hidayet'i, Hidayet gibi iki ocuu, bir de ayak uyduramyor diye Ak-dereli Hayri'yi ayrd. Ayrd daha baka ubelerden elH kadar renciyi: Siz gelmeyin yarn! Giysileriniz hrpani!.. dedi. Ahmet de, Hidayet de ilk duyuyorlard bu szc. Yryn provas bitip de okuldan dalnca yolda biribirlerine sordular. kisi de bilmiyordu anlamn. Her halde ibne put gibi bir sz! diye baktlar biribirlerinin yzlerine. O kadar kt anlam olsa der mi aca-ca? Durakladlar biraz. Onca insann iinde giysisi olmayanlar ayrdna gre der! dediler. Ayrsn be!.. dedi Ahmet. Siz yrrsnz, ben seyrederim uzaktan!
Eve gelince szle bakt, yoktu o szck. Anasna sordu, bilmiyordu. Babasna
sormaa cesaret edemedi. UURAN BAARILAR Acyla balamt ortaokul. Ve skntyla. Ne okulda tat vard, ne evin iinde. Belki n hep byle tatszlkt. Gerilerde kalmt gnlerin yaanr. Daha
yaanrlar da ilerdeydi elbet. (Dayanacam!) diye bir duygu kabard iinden.
(Ne olursa olsun dayanp anamn yzn ak edeceim!) Bunu bazan erfe'yle de konuuyordu. Her gn birer saat anam iin alacam fazladan! Yedi yerine sekiz alacam... Akl fikri nottayd. d sdyordu tek dersim zayf gelir diye. Bayardmc, derse geldii bir gn, uyarmasn yapt: Ortaokul hi benzemez ilkokula, gznz an! Bol verir ilkokulda retmenler sekizleri onlar! Ortaokulda zordur bei koparmak! Onun iin sk aln! Yoksa dklrsnz sapr sapr!.. Anlamn bilsin bilmesin ezberliyordu dersleri. Ezberliyordu n-gilizceyi, www.cizgiliforum.com
Trkeyi, Tarihi, Corafyay, Fizii, hepsini. Sinemaya gitmiyordu. Bakmyordu topun filan ardndan. Bir dev verildi mi, in-celeye aratra, sile boza, sabah ediyordu. lkokuldan artan defterlerin yapraklarn karalamada kullanyor, sonra temize ekiyordu. Birer de dolmakalem almt analar, babalarna belli etmeden. O hl grev'deydi, konumuyordu. Trkeye Sabiha Ersoy geliyordu. t pt bir retmendi. lk o kaldrd Ahmet'i. Sesli okuma yaptrd. Okuma iki trlyd. Sesli okuma bakalarnn dinleyip anlamas iindi. Haydi oku, bize de dinleyip anlayalm...Ahmet Kara! Bir glme oldu snfta. att kalarn Sabiha Ersoy. Susturdu glenleri. Okumak Zevki adl paraya balad Ahmet. Bir gn de, Herkes birer iir bulup defterine yazacak, sonra snfta okuyacak! Yazacanz iirler ders kitaplarndan olmayacak, baka kitaplardan, dergilerden olacak! Kitapla, kitaplara gidin, arayn... dedi. Son snftan bir renci, Antolojilere bakn! diye yol gsterdi. Sen de amma bilgisizsin! der diye soramad: Antoloji ne demek? Eve gelip szle bakt gene. Anlamn renince byle bir kitab nereden bulabileceini dnmee balad. Kitaplk yoktu ehirde. Demokrat Parti Halkevi'ni kapatm. Kitaplarn bodrumlara tkmt. Kitaplara gitmeliymi en iyisi. Bir akamst gidip arad. Yirmi lirayd tanesi. Diyemedi anasna ver yirmi lira gidip alaym. Belki ayn dev erfe'ye de verilecekti, gene diyemedi. Bir arkada alsa da ondan yararlansayd. Yoktu alan. Yaz gelince gzlk satmaa m gitseydi yoksa? nde oturan kzlardan birinin babasnn deirmeni varm, o alm bir tane. Doland evresinde. Acaba bir saatliine alabilir miydi? Teneffslerde gidip yaknnda durdu: Gzel mi aldn antoloji? diye balayp sonra istemeyi tasarlyordu. A'a'a!.. ok gzel! Alacaksanz tavsiye ederim! dedi kz, konu baland. Dnd Ahmet: Ben antolojiyi lisede alaym diyorum, bu yl Szlk aldm. Kardeime de Atlas aldk. Beraber yararlanyoruz... e-rife'nin abisi diye hogryle davranyordu kzlar. Genellikle ekingendiler. Evlerinden, okuldan iyice snrl idiler. Bir kzla ilk kez byle iki cmle konuuyordu. inden bir tek iir yazacaz diye, koca kitab satn almal m insan, onu da bilmiyorum! dedi. Ay, ne yapsam! Ben sana veririm, ama herkes ister? Hidayet arkadajnla yararlanp hemen getiririm! Sylemem bakasna! dedi Ahmet. abuk abuk syledi bunu. (Nasl olsa yzszl ele aldm. Hidayet'i de syledim, bakalm, ne olacak?) Bekledi: karken ver, akam evinize getireyim! Kaleminin silgisini dilerine gtrm, geviyordu kz. Bizim evde Hidayetle hemen seer, yazarz... www.cizgiliforum.com
Benim setiimi semek yok ama, deil mi? Sen hangisini setin syle, biz baka seelim! Durup dnd: Ben daha semedim! dedi. Biraz daha durdu. Bir artla veririm! dedi usulca. Bana da seersen bir tane! Ben okudum okudum seemedim... Ohoo!.. Seerim tabii! dedi Ahmet. Okuldan karken ald kitab. Kz iin setiini kda ekecekti hem de; yle anlatlar. Hidayet tutturdu yolda giderken: Ben sizin eve gelmesem, bir tane de benim iin seip yazsan? Yazarm... dedi; ona da sz verdi. Akamst ald kitab, kapand hayata. Anlamadklarn atyordu. Anladklarnn sayfalarn belli ediyordu. Sonra dnp birer daha okuyordu. Birincisini kz iin, ikincisini Hidayet iin, sonrakini kendi iin yazd. (Bir tane de erfe iin yazaym, yarn ona da gerekir!) dedi. Deiik yazlarla yazmay da biliyordu. (Ama acaba kendi yazlaryla karlatrmaz m retmen? En iyisi, benim yazdmdan kendileri yazsnlar, yapsnlar bu kadarn! dedi. Eski defterlerinin bo yapraklarna be iir daha yazd. Bunlar da yedekti. Ertesi gn kitab, setii iiri verdi kza. Senin iin bunu yazdm. retmen inceler belki, kendi yaznla yaz! dedi. Yazarm! dedi kz. Ben semekte zorluk ekiyordum. Akdereli Seyfi'ye verdi setiklerinden birini. Bulamamt. Sabiha Ersoy iirleri snfta okuttu, sonra toplad. Bunlardan dev notu atacam. Baka bir gn, iir nasl yazlr, onu anlatacam. Birer tane yazp getireceksiniz... te o zaman anlald Ahmet Ka-ra'nm snfta en zeki renci olduu. Sabiha Ersoy onun Yolculuk iirini beendi en ok. Okuttu snfta. Yoktu baka 9 alan. ou yazp vermemiti. Kimisi kitaplardan ekmiti. Bildi retmen. Kuyumcu smail'in olu Turul: Ahmet Kara da kendi yazmad hocam, o da kitaptan ekti! Nurten arkadamzn verdii antolojiyi okudu, grdk!.. dedi.
Kalkp karlk verdi: Siz kafanzdan yazn dediniz, ben de kafamdan yazdm! sterseniz hemen burda da yazabilirim retmenim, ey hocam... O kadar kolay deildir iir yazmak! ki dakikada olmaz hemen! dedi Sabiha retmen. Fakat Ahmet nerdeyse alayacakt. ok gcne gitmiti. Sezdi bunu. Nurten'in antolojisinden bende de var, Ahmet'in Yolculuk iiri oradakilerin hibirine benzemiyor. Ahmet onu kafasndan yazd. Susun bakalm... ok iir yazd sonra. Getirip bazlarn gsterdi retmene. O da, bir defter al, oraya yaz. lerde ozan olursun... dedi. Sabiha Ersoy, baka ubelere de kafadan iir yazma devi vermiti. Duyanlar birer tane yazdrmak iin Ahmet'e geldi. Hidayet arkadaa ikier buuk yatrn, bir gn sonra aln! dedi akasna. Hi olmazsa iir defterinin parasn karaym. Bedava bedava yazp duruyorum, uanz yok! akasna sylemiti ama, ok gcna gidiyordu kimi ehir ocuklarnn beleilii! Keke beer lira deseydi. Kimi drder ktalk, kimi beer ktalk, on drt iir yazd bir haftann iinde. Paralarn ald. Bir yandan ald, bir yandan da sanki hrszlk yapm gibi sucuktu, korktu. Sabiha Ersoy, baka ubelerde de gzel iir yazan ocuklar ktn syledi derste. Birinin ikisinin adn verdi. Ahmet'in yazd iirleri veren ocuklard. Karneler datld sonra. Ahmet'in de, erfe'nin de yoktu krklar. Alt yedi, sekiz dokuz'du notlar. Ahmet'in Trkesi sekiz. Be alt kii daha vard zayf olmayan. tekilerin drder beer. Hidayet'in alt tane! Uydurma bir pantolon ceketle gelip gidiyordu. Yenisini
yapnamamt. Alasunlu Kemal'den para almt babas, borlara vermiti. ok
parayd terzinin istedii. Bu yl olmaz, iallah gelecek yl olur olum! diyordu hzar iisi. Karne tatili bitince Mdr bayardmcs, Trkiye ocuk Esirgeme Kurumu'nun at bir yarmann yazsn okudu bayrak treninde. Bir yazma yarmasyd. Konu serbestti. steyen ortaokul rencisi girebilecekti. Ahmet, Bayrak adl bir iir yazd, gtrp verdi Trke retmenine. Fakat sen iir yazmsn, dzyaz olacak!.. dedi Sabiha Ersoy. Ben dzyaz yazamam retmenim, ey hocam... Yazamaz olur musun? iir daha zor... iir yazlacak sanmtm ben... www.cizgiliforum.com
Bak, bu iirde sylediklerini dz yazya evir. Biraz da genilet. iir yazdna gre bunu da yazarsn; haydi bakalm!.. Yazar mym, yazamaz mym? Dnmedi. ok houna gidiyordu bu retmenin szleri. Yazp gelsem bir bakar msnz? diye sordu. Tabii bakarm! dedi sevgiyle. ok uzatmad, gtrd ertesi gn. retmen okumu,
bir iki yerine iaret koymutu, bir iki szcn dzeltmiti. ard: Buralar
dzelt. Bir de, "Ay yldzn ve renginle her bayraktan gzelsin, senin iin canm veririm al bayram!" cmlesini ekle, daha gzel olur... dedi. Temize ekti Bayrak adl yazsn. Btn okuldan toplananlar yoladlar. Ankara'ya. Gnlerini doldurdu sonucu beklemek. Evde, okulda, yolda dnd konu buydu. Her gn Sabiha Ersoy'un, bayardmcnn arp sylemelerini bekliyordu. Hi kukusu yoktu, An-kara'dakiler de beeneceklerdi yazsn. Ne olacakt beeneceklerdi de? Takdirname alacakt. yle sylemiti retmen. Doru anasna gtrecekti. Babas da grecekti. ocukluunda, Sultanca teyzesinin evinde ylan kmt bir gn, delik tkamaa gitmilerdi baba oul. abuk abuk yrmlerdi ky iinden. Onunla nasl candan konumutu o gece babas! Groluk amlna gtreceinden sz etmiti! leri ters gittii iin gtrememiti. Hep yle candan olmasn istiyordu babasnn. Nasl yumuackt o zaman? Nasl seviyordu olunu! Hi olmazsa anasnn yars kadar sevseydi! Corafya devlerini, harital Tarih devlerini yapp bitiriyor, varsl durumlu arkadalar, Benimkini de yap, al paran! diyorlard. Bir ktln iine kendi ayaklaryla adm adm gittiini seziyordu. Sabiha retmen renirse silip atard gznden gnlnden! Parayla dev yapmyorum bundan sonra! diye bard. Parasz yap Ahmet Kara! dediler. Babanzn ua yok! dedi o zaman da. Skn knz, kendiniz yapn serseriler!.. Ne yapacaklard? Saldracaklar myd? Hidayet yok muydu yanbamda? Vard ama hi sesi kmyordu. Krelenip geldiler: imdiye kadar yaptklarnz syleriz biz de! Zararnza olur: retmenler geri alrlar notlarnz!.. Hem de Disiplin'e verirler. Benden ok siz alrsnz ceza... Anlatlar sonunda: Birer daha yapacak, baka yapmayacakt. Ama gelmedi sonu. Bir sr belei doluydu okul. Ankara'ya giden yarma yazlarnn sonucu www.cizgiliforum.com
okul kapanacana yakn geldi. Beenilen yazlar arasndayd Ahmet Kara'nn Bayrak yazs. Bunun iin nsanlar lemi adl bir kitab armaan olarak gndermilerdi. ocuk ve Yuva dergisinde yaynlanacakt yapt. Bayrak treninde Mdr ortaya kard, herkesin iinde verdi kitab. Bir de d. Bu alkan ve zeki rencimizin varlyla nen okulumuz, onun yeni baarlarn her zaman bekleyecektir!.. Dergiler, gazete kesikleri, kitaplar vermee balad Sabiha retmen. Bo vakitlerinde okuyordu. Gelecek yl da okul kitaplnn ynetiminde altracakt. imdiden sz veriyordu. erfe, abisinin elinden tuttu: kimiz birlikte gireceiz hastanenin kapsndan. Anneme mjdeyi ben vereceim... Avluda ileri geti. Bahekim, yada yardmclar grse ne demezdi? Analarnn evine girer gibi, lgm, girip geliyorlard. Daha kardan bard Haa: Yava yava girmeyi bilmez misiniz siz? Sz m iittireceksiniz? Haha haha!.. gld erfe. nsanlar lemi kitabn tutuyordu gsnde. Srd annesinin nne. Kimin bu, bil bakalm? Kitab itti Haa: Kiminse kimin? Ben ne bileyim? Uslu uslu girin! Bir gren olursa azarlar... Kzar Personel efi filan! Ne diyecek? "Aferin Ahmet Kara'ya!" der. Mdr bile kutlad. Ankara'dan geldi abime bu! Takdirname de geldii!.. Bayrak yazm gittiydi ya ana, beenmiler! Ne dedin, ne dedin; bir daha de bakaym? Necibe Hanm brakt iini. Nafize ard, brakt iini: Bir daha de; ne dedin? Ahmet'in dili tutulmu gibiydi. erfe anlatt: Ankara'dan abi-min Bayrak yazsn beenmiler, bu kitab armaan olarak gndermiler. Bayrak treninde verdi Mdr... Kucaklayp gsne gmd Haa olunu, alad. Nafize kitab kapp frlad kapya. Tapir tapir kotu. Doru ikinci kata gidecekti, Personel efi kverdi www.cizgiliforum.com
karsna. Az teden Bahekim yardmcs geliyordu. Elinde kitapla ne yapacan, nereye gideceini bilemedi Nafize. Tutup sallad: n duyulacak bir i! Haa Kara'nn olu, Ankara'da birinci olmu! Bu kitab yollamlar... Getir bakaym!.. dedi Bahekim yardmcs. Trkiye'nin birincisi olmu, ok zekl bir ocuk! Bayram Kara'mn olu mu? Liseye mi gidiyor? Ortaokula gidiyor Efendim. Bayrak yazs yazm! Okudu Bahekim Yardmcs: Kompozisyon yarmasnda "Bayrak" adl dzyazsyla Seici Kurul'un takdirini kazanan Burdur Ortaokulu l/B rencisi Ahmet Kara'ya engin baar dileklerimizle... Aferim Ahmet Kara'ya, Bayram Kara'ya! Personel efi, Git Bayram' ar! dedi Nafize'ye. O da gitti Haa'y ard. Heyecandan ne yapacan bilmiyordu. Ellerini nlnde kurulayarak gelip iki adm karda durdu. Bayram' ar dedim. Git ar... Bayram geldi, acaba gene ne var? Haa dikiliyor, Nafize aryor. Bahekim yardmcs, Personel efi dikiliyorlar. Ellerinde bir kitap. (Eein spas hrszlk m yapt yoksa?) Sonra, ayn halt erfe'nin de yiyebileceini dnd. Dizleri titriyordu. Dadurakl Hilmi de inip geliyordu merdivenden aa. Gittike byyen bir toplanma oluyordu Personel efinin kapsnn nnde. amarln kapsnda siniyordu Ahmet, erfe'yle. Kutlarm seni Bayram! Gel bak, Namk Bey de kutlayacak. naallah daha byk baarlara eriir yavrun! Memnun olduk... Kinayesine sylemiyordu ya! naallah kt bir ey yoktu. Bir ey bilmiyorum efim, ne olmu? Trkiye ocuk Esirgeme Kurumu tarafndan alan yarmada olunun yazs beenilmi, bir takdirname, bir de kitap gnder-misler. Kitabn ad nsanlar www.cizgiliforum.com
lemi". Yeryzndeki rklar tantan bir kitap. Dinsel deil geri; fakat faideli... Benim Ahmet mi kazanma efim? Senin Ahmet tabii! Haa'dan yana bir gz att, sonra nne bakt. Arand; ne denir byle durumlarda? Sayenizde efim! Vatan saolsun! Okusun; mesleini eline alp, sizler gibi dinine, devletine hizmet etsin!.. Aferim Bayram Kara; memnun olduk... Kitab uzatt Bayram'a. Odasna ekildi. Bahekim yardmcs da kutlad, ekildi odasna. Bayram kitab bir sre tuttu elinde. Nafize sokuldu yanna: Gzlerin aydn Bayram abeeey!.. Aydnlklar iinde kal Nafize bacm; saol! Haa'ya uzatt kitab: Gidin haydin! dedi. Yz bir lmt. Korktuum kmad... diye seviniyor, sonra baar kazanm bir ocuun babas olmann duygularn anlamaa alyordu. Kitab alrken Haa bir ey diyecek oldu,
bilemedi ne diyeceini. Titredi. Ahmet'le erfe uzaktan bakp bakp ekiyorlard
balarn. Dadurakl Hilmi sokuldu usulca. ekti yukarya doru: Yanarm yanarm da neye yanarm biliyor musun? Byle zekl bir ocuu gtrp lise ortasna yazdrdn, ziyan zebil ettin, ona yanarm! Hi olmazsa mam-Hatip'e yazdrsaydn, slam'a yarayl olurdu. Haydi gene hayrl olsun! rade-i klliye Allah telnn elindedir, unutma! Hangi yoldan yrmesinin daha hayrl olduunu, nnde sonunda O tayin eder... (Hay gerici drz haay!..) dedi Haa iinden. (lle bir klk karrsn insann genzine! Kendi dllerini versen olmaz m mam -Hatip'e? Bizimkilere ne karyorsun?..) Bayramla Hilmi ekilip gittiler. Birden bambaka bir dncenin parlts belirdi Haa'nm gzlerinde: (te her gn byle bir eytann elinde Bayram! Ayart byden kuvvetli diyen boa dememi! Melek gibi adam, elek gibi kald bu akallarn elinde!)
Nafize'yle Necibe teyze birer daha kucakladlar Ahmet'i ptler. erfe'yi de okadlar. Abim herkesin ortasna dikilince ok sevindim anne! im bir ho oldu. Dedim ki ben abimi bu kadar ok seviyormuum demek! Hi kimsenin adn sylemeyip de sadece abimin adn syleyince uram yanar gibi oldu... Yavrum! Kara erfe'm! Anasnn biricii!.. Dars bizimkilerin bana iallah!.. Dars cmle yoksul ocuklarnn bana! dedi Haa. Kitab erfe'nin eline verdi. Ahmet'in srtn yepti. imdi evimize gidin. Osman gelmitir. Yemeinizi yiyin. Evimizi bo brakmayn. kindin okunmadan gelirim, haydin kuzularm... Para var m, yok mu cebinde, kuanda, onu dnd. Bayram' in yannda var myd, alabilir miydi? Kuru bo mu gidecekti byle bir gnde eve? ocuklar kp hastaneye gelmiler, bir ey verememiti ellerine!.. kinci nc snflarda hep byle baarlar bekledi olundan. Personel efi gibi, Bahekim yardmcs gibi bykler beendiklerine gre, Bayram'la Hilmi ne derse desin, konu hi onlarn dedii gibi deildi; ayana bir ta almadan menziline eriirdi inaallah! nnde sevinmemiti, sonunda sevinirdi, daha iyi olurdu. . Zaten benim demem, ynn temelli dine evirsin, dnya ilerinden ilgisini kessin demek deildi. Fakat madem bu kadar zekl, bu ynde okumas daha iyi. Maksat vatana hizmet deil mi?.. Navrumlu Ali'nin kars, mahsus, i eke eke bir kalyordu, Bayram biraz lsn. Keke bizimki bunun yars kadar olayd! Ne demek Trkiye ocuklar arasndan frlayp o kitab almak! nsanlar lemi demek, ayn zamanda insanlk bakmndan da birinci demektir. Burdur'un tarihinde yok byle i... Kurnal Sleyman baka biim tralyordu: Tamam canm; bir ey demedik! Sonunu gefirir inaallah! O olacana bu olmu, ne fark eder! kisi de devletin okulu!.. Hidayet, arkadan kala kala geliyordu. erfe iki kez zayflai ald, ikiden www.cizgiliforum.com
e geerken btnlemeye kald. Ahmet, iir yazyorum, hocalarn hepsi tanyor diye, daha ok sorumluluk duymaa, lp d-esiye almaa balad. kinci snfta da giydi birinci snfta dikin-diklerini. Yazn da gitti rmeciler'in tula ocanda alt Hidayetle. Hidayet alyordu; babas Alasunlu Kemal'den dzenli para alamyordu. BULDURAN KTAPLAR Dolanp gz geldi. Bir takm yeni giysi diktirdiler. Yeni ders kitaplar aldlar. Sabiha Ersoy Alanya ortaokuluna gitti. Abdullah Utku adnda yeni bir retmen gelmee balad nc snfta Trkeye. Bunun yle iir yazmak, dzyaz yazmak gibi devler verdii yoktu. Okumak, okuduunu anlamak demektir. Okuduunu anlamayan renci ne yapsa bo. Trke dersinin balca ilevi, okumay verimli halde sonulandrmaktr. Bu amala sizlere bol okuma altrmalar yaptracam.Kitap okuyacaksnz, zetleyip tantmalarn, eletirmelerini yapacaksnz. Dergiler getireceim size. Her gn gazete okuyacaksnz... diyordu. Ahmet, Kymde Bahar, zlediklerim diye yeni iirler yazmt. Madem sormuyordu iir yazan var m diye, kendisi verip Hocam, bir inceleyin, acaba nasl olmu? diye sorabilirdi. Verdi bir gn dersten karken. Okur, grm sylerim... dedi. Drt gn ses kmad. Hafta tatili girdi araya. Pazartesi son derse getirmi, verdi geri: Baka var m? Varsa greyim? dedi. Hl yannda getirip gtryordu.iir defterini. Var! dedi, karp gsterdi. Alaym defterini. Okuduktan sonra grelim. Bir hafta, on gn geti. Bu arada bir kitap okuyup zetleyecekti her renci. Yirmi kitabn adn yazd tahtaya. steyen bunlardan seebilir! dedi. retmenin yazdklarndan birini zetledi Ahmet. En beleilerden iki ocuk iin de kolay yanndan zetler yazd; verdiler retmene. (iirlerim iin ne zaman aracak, konuacaz? deli olacam!..) diyordu kendi kendine. ard bir gn. Su Deposu'nun altndaki Delibaba'nn orada bir evde kalyordu. Kars, anas, bir de kk ocuu vard. Yrye yrye eve vardlar. ktlar yukarya. Sedire oturdular karlkl. Kars, anas, ayr ayr hogeli ettiler. www.cizgiliforum.com
Yetenekli rencilerimden Ahmet Kara!.. diye tantt Ahmet'i. Konuacaz biraz. iirler yazyor. Gzelleri var. Gzel; fakat... Durdu burada. Yrei gm gm vurmaa balad. Hepsi ordan burdan arma! m diyecekti yoksa? En korktuu buydu. Okuduu iir kitaplar Asya arklar, Yayla Duman, Bir mr Byle Geti... Nurten'den grd antolojiyi de sekiz on kez aktarmt, ama hibirinden bir tek dize almamt. Belki ancak yararlanyordu. Arma saylr myd bu da? Hem madem arma saylyordu, Sabiha retmen niin sylememiti? Yrei vura vura beklemee balad yeni retmeninin fakatm. Sylediim kitaplardan hangisini okudun? Cemile'yi... Sevdin mi? Sustu Ahmet. Nasl buldun Cemile'yi? Susuyordu ne syleyeceini bilemeden.
Yoksa anlamadn m? karmadn m zetini? kardm... Nerede geiyor
olay? Adana'da, fabrikada... Bir de konusu kyde geen kitaplardan salk vereceim sana. Bildiime gre sen bir kyl ocuusun. Ama epeydir ailenle birlikte ehirde oturuyorsun. Baban annen salk emekisi olarak hastanede alyorlar. Senin gibi bir emeki ocuu, nasl olur da emekilerin, kyllerin hibir sorununa
deinmeden, kendi yaamna hi bakmadan, havadan civadan iirler yazar? Yok
bahar zlemi de, yok kar yam da, yok vatan iin lecekmi de, bayrann rengi alm da... Al tabii; gzel bayrak tabii; vatan iin leceksin; ama sonra? Sonra ne olacak? Deden de; babann amcas da ldler vatan iin; sonra? Sonras, bugn? iirlerin gzel ama, hava civa! Ne yapacan syleyeceim eer ozan olacaksan, istiyorsan... Ban kaldrd ilk olarak. ok sktrdn ocuu! diye araya girecek oldu anas. Aman Abdullah, ekerim... diyecek oldu kars. Pardon! yilii iin sylyorum. Eer btn kyllerin, emekilerin sevdii, yararland bir ozan olacaksan, ayan yere, topraa basacaksn. Kyllerin,
emekilerin yaamna bakacaksn. Onlarn dertlerini anlatacaksn. Neler ekiyor
insanlar bir lokma ekmek iin, nasl aln terinin karln alamyor, bin alda asl kalyor haklar; dikkatle bakacaksn, konularn onlarn yaamndan alacaksn. Yeni insanlar, yeni olaylar yazacaksn. Daha bylesi yeteri kadar yazlmam ama, yazlanlar okuyacaksn. Dergileri izleyeceksin. Okumadan iir yazlmaz m? Senin imdiye kadar yazdklarn gibi yazlr. Bunlara kt demiyorum. yi de deil. Hava civa dedim, yaamn gerekleri yok ilerinde. Bir www.cizgiliforum.com
emeki ocuu olduun halde, onlarn hibir sorunu yok. Ak, fkesi, zlemi yok. Oysa ne byk bir dnyadr o! iirlerinle bir anlatabilsen!.. Anlyor muydu yeni retmeninin sylediklerini? Ah, bir iki rnek olsayd nnde! Okuyup grseydi onlar! Sedirin yambamda kitap dolu iki dolap duruyordu. iir kitaplar yok muydu acaba? Dergiler gryordu sehpann stnde. Dedii trden iirler bunlarn iinde yok muydu? Defterini vereceim geri. Alp gideceksin. Bir de kitap vereceim. Senin gibi bir ky ocuunun yaamndan dilimler var iinde. O geri iir kitab deil. Zaten byle iirler ok yok edebiyatmzda. Olanlardan vereceim. Bu tr iirlerin iyilerini sen yazacaksn, yetenein srerse... Bu kuku da nereden kt? Elbet srecek yetenei. lesiye iir yazacak, anlatacak emekilerin dertlerini... retmenin evinden ktnda akam oluyordu. Uzun uzun yamurlar yam, ortalk sel sele gitmiti sanki. Yunmu ykanmt ortalk. me gibi hafif bir titreme geirdi sokaa knca. Benden kylnn ektii ileyi istiyor bu hoca! Yazacam! inin ektii ileyi... oook; yle bilirim ki onlar! te babam, ite Irazca ninem! Srtna ta sarp Karata'tan Erle karakoluna kadar krbalaya krbalaya gtrdler ninemi. Babam Dadurakl Hilmi'nin elinde! Hem de Personel efinin! Anamn ellerinin delinmedik parma kalmad. Hidayet'in babas da Alasunlu Kemal'in oyunca. Emekileri bilirim. Hidayet arkadam da bilirim. Bunlar m soruyor acaba? rneklerini vermezse anlayamam ki!.. Ertesi gn armad, vermedi verecei kitab. Bir kt yan vard bu retmenin. Bir sz veriyordu, on gn umduruyordu. zyordu. Ondan sonra da oturtuyor karsna, boyayp batryordu. Her zaman byle mi yapacakt acaba? Hi beenmeyecek miydi? Sabiha Ersoy'un, ocuk Esirgeme Kurumu'nun beendii gibi beenip herkesin karsna dikmeyecek miydi? Baka derslere de bakyordu ama akl fikri Abdullah Utku'nun verecei kitapta, ona benzer kitaplardan bulaca rneklerdeydi. ard bir gn leyin. Dersten kyorlard. Sana "Kuyucakl Yusuf'u veriyorum bak! En iyi yazarlarmzdan birinin. Seveceini umarm. Oku bitir, konualm. Bunu beenirsen hikyeleri var, onlar da okursun, konuuruz. Bir de evirisini biliyorum, belki bulabilirsin, "Fontamara" okuman isterim. Oku, konualm. Halkmzn en doru szl yazarnn bana gelenleri de anlatacam sana. Ozan olmak istiyorsan bunlar bilerek karar vereceksin. Bunun kadar deerli baka bir sanatmz, bir www.cizgiliforum.com
ozanmz tantacam, iirlerinden rnekler okuyacam, ozan olup olmamaa ondan sonra karar vereceksin. Olacaksan, gelecekte haritana neler yazlacan bilerek olacaksn. Ozan olmay kolay sanmayacaksn. Zorluklarn bilerek kacaksn yola. Bunun iin neleri verebilirsin, nereye kadar dayanabilirsin? Bilerek... Abdullah Utku'dan ayrldnda yz sapsaryd sanki! (Bir ayna olsa da baksam!) diye dnd. Ufack, horozlu bir ayna yoktu cebinde. Kitap koltuunun altnda, hzla geti Kannc Oteli'nin nnden. Her eyimi verebilirim... diye mrldand. Sonuna kadar dayanabilirim! Sylemek iin ninem gibi, Hidayet gibi yoksullarn derdini, her acya, ileye katlanabilirim!.. Kardei yemeini yemiti. Beklemi beklemi. Kalandan batandan, hem de oturmadan, bir iki attrp kmt sedirin stne. Mavi ktla kaplamt Abdullah retmen kitabn. Dalp dmesin diye formalarn dikmiti. Sayfa kylarnda zor okunur bir yazyla notlar, hem de izikler vard. Henz btnyle dile gelmemi ky dnyasn... ilerimizin yeterince zen gsterilerek yazlmam yaamlarn... toplum nnde dile getirmek, onlar konuturmak iin... nlayp duruyordu kulaklar. Byk topluluklarn nnde iir okuyan bir Ahmet dnyordu. Salarn da bytecekti o zaman. Frlatt zaman bir metre uzayacakt kolu. Yumruklarn sknca gklere frlayacakt dinleyicileri. nsanlar bu yeni ozan dinledike coacaklard. Yry eyleyeceklerdi alanlarn ortasna, baracaklard; yzyllardr verilmeyen haklarn almak, enselerindeki keneleri birer birer koparp atmak iin birleeceklerdi. O kadar cokun deildi elindeki kitap. Hatta sessiz, sanki kys yaban naneleriyle kapl bir aydan akp giden su gibi yeil yeil ilerliyordu. Ilcakt. Ama aclara batp karak akyordu. Ekiyalar anasn babasn vuruyorlard kyl Yusuf'un. Senin gibi bir ocuun... demiti retmen. Acaba yle miydi tam? Edremit'te kaymakamn evinde, erafn ortasnda; dur bakalm ne olacakt? Bir hzla bitiriyor, sonra Kan Sesi alyordu. ok acyd, Yusuf'un yaamndan daha acyd su yznden, toprak yznden len, paraszlktan kendini kamyondan atan kyllerin yaam. Ben bunlardan daha aclarn yazabilirim... Okul tatil olur olmaz kye koacakt; hemen! Nasl olmu da imdiye kadar kye gitmeden geirmiti yllarn? Simden sonra daha ok, daha sk gidecekti.
Varp varp konuuyordu Abdullah Utku'yla. Okulda, derste, ev de, derse alrken, dev hazrlarken, hatta yazl snavda soru cevaplamaa alrken Kan-Ses gibi kitaplar bulup okumay, iirler, hikyeler yazmay dnyordu. Sadece ky dnmek olmaz, ehirde ezilen insanlar da incelemen gerekir. Onlar da btn toplumsal ve ruhsal durumlaryla yazabilmek iin yaamlarn iyice bilmen gerekir. Bunun iin de onlarn yaamlarna karmak zorunluu vardr... Ve son konumalarnda, ar ar iki iirini okumutu daha nce szn ettii ozann. Bask surat ask evler Kstebek yolu sokaklarn stnde vermi kafa kafaya. Cin gzl gvercin szl abani sarkllar dkknlara badam. Yark taban arkllar nlerinde. Yarma bir jandarma tarlada zina eden bir ifti srr. Kahvede piri mugan dede sulanrken raa Lahavle vel ekip derin derin bu geenlerin suratna tkrr. Bambaka bir ses, bambaka bir tnlama! Ezberinden okuyordu Abdullah Utku. Yok muydu acaba kitab? Soramyordu. ok istemekten ekiniyordu. A gzl bilinmekten... Fontamara'y veriyorum bu sefer. Oku!.. Cumartesiydi. Balad evde. Ertesi gn gece yars bitirdi. alacak dersi vard. Son snfnda zayf almak olmazd ortaokulun. Ana beni erken kaldr! dedi ama, bann iinde ime sular ve elektrikleri ehirlilerce ellerinden alnan kyller vard, durmadan dnyorlard. Bunlarn karakollarda ektikleri... Uzayp giden sorgular... Ne www.cizgiliforum.com
sylesen, hangi szc kullansan su sayan bir ynetim... En derin bilgisizliklerin iinde alabildiine yoksul bir halkay ini kyler balk kasabalar kel dalar atk. te biz o diyar byle dolatk! Hasta kzlerin yal gzlerinde dinledik tal tarlalarn sesini. Grdk ki vermiyor toprak artk altn baakl nefesini kara sapanlara! Dersine bak aman yavrum! Hocalarn gzne gir!.. , Faist ynetimin elindeki yoksul talyan kyllerinden daha yoksul, daha cahil deil miydi kendi z kylleri? Daha ok ilenin iinde deil miydi z anas, ninesi? Hayr! Ben gene de byle romanlar istemiyorum. Daha sert olmal bizimkiler! Krba gibi suratnda aklamak beylerin! Benim iirlerim acsn alevden szlerle dile getirmeli kylerin!.. Dur, oluyor galiba! Dnp geriden alarak bir daha dnyor: (Hem ne gzel oluyor: beylerin, kylerin!..) Hi raslamad kitaplarda imdiye kadar; seslerin uya; ama anlamlar zt; bey ile ky! Necip Bey ile Ka-rata, Kara Bayram, Kara Ahmet!.. Aaah snavlar olmayacakt ki! Dersler olmayacakt ki! Hi yazlmam, sylenmemi yann dile getirmelisin yaamn! Tarlada ekin biiyorsunuz, scak bindiriyor, ayran yok, azk yok, leyin, krlarn ortasnda bir emeki sofras... Kendisi de kyl myd acaba Abdullah Utku'nun? Ne kadar yakndan biliyordu yaamn yoksullarn? Ne kadar tutkuyla istiyordu rencisi yetiip hemen dile getirsin, ortadan kalksn ezilmilik, yoksulluk!.. Kyller bellerini dorultup dikilsinler ve okumu ocuklar gesin ilerin bana, kaymakam, vali onlardan, onlardan olsun bahekimler, personel efleri, karakol avular, yarglar! Ezmesinler, ezdirmesinler kylerde Irazcalar, amarlklarda Haalar, Necibe teyzeleri... Aman yavrum derscezlerine al!.. Bunun iin hem iir yazmal, hem derslere almalyd. Hi snfta kalmadan, yetiip gitmeliydi. Onlarn derdini ilk dile getiren, onlan ilk kurtaran da kendi olmalyd, abuk!
Biribirlerinin evlerinde kz erkek, haftada bir toplanp ay iiyorlard arkadalar. Plk alyorlard. Gle doru haha haha, hihi hihi,geziler yapyorlard. Bilmiyordu byle eyleri. Ders vard her eyin stnde, dersin de stnde iir tutkusu! Buldu mu yutar gibi okuyordu Nzm Hikmet'in iirlerini, Sabahattin Ali'nin kitaplarn; Deirmen! yutar gibi bir daha, bir daha okuyordu. Bir gn Abdullah Utku, Biz baz arkadalar her hafta birimizin evinde toplanp sanat syleileri yapyoruz. Bir tanesine seni de gt-reyim, dinle bak... dedi. leden sonra te, Cumhuriyet Alam'ndaki gazetecinin nnde buluup gideceklerdi. ki buuk'ta oradayd Ahmet. Darack bir kulbenin iindeydi gazeteci. Ne kitap grnyordu, ne doru drst dergi. Sadece foto-romanlar sralanmt camlara. Gene de bakt, arand orada beklerken. 'te Abdullah Utku geldi. Oluklaralt'na doru yrdler. Aboyal bir evin kapsn ald retmeni. Doktor Kmil Bey'in eviymi. Birer ikier gelmee balamt konuklar. Kars ayordu kapy, sonra kendisi kyordu. Uzunca boylu, bykl, seyrek glen bir adamd. Hi rvet almayan, varsl yoksul ayrmadan davranmay ilke edinmi bir yarg suskunluu vard davranlarnda... Pabularn karmadan yryorlard ikinci kattaki odaya. Abdullah retmen karacak oldu, Rica ederim hocam karmayn, buyrun... diye omzundan itti Doktor. Ahmet de eilmiti, karacakt. karma delikanl; ge!.. karmadan getiler. Merdivenden yrrken, rencim Ahmet! diye tantt Doktora, arkadalarna... eker'de muhasebecilik yapan Burdurlu bir arkadann yanna oturdu Abdullah retmen. Ahmet, yklkle duvarn kesine ksld. Fabrika muhasebecisi, kendisinden beklenmeyen bir serbestlik iindeydi. Bacak bacak stne atp azlkla sigara iiyordu. Srekli gleti. ki tesinde orta boylu, sar, toparlak, gzlkl biri oturuyordu. Sanki grmt okula gidip gelirken. Bir eczac vard, ince uzun. Bir emekli tarih retmeni vard. Mzikten almt konuma. Doktor sigara tuttu. en? meyen? Sora sora Ahmet'in nnden geti. Yeni arkadamz Ahmet; orta son'da m demitiniz hocam? iir yazyor! Aferin! naallah sklmaz aramzda. Bugn iki uzun plamz var, hafta iinde geldi stanbul'dan. Biri Bel Bartok, bir Haaduryan... kisi de bizim halk ezgilerinden esinlenmiler... Bacan bacann stnden indirdi fabrika muhasebecisi: Bildiim en byk armac! Kafkasya'dan gizlice geermi snr Haaduryan! Erzurum'a kadar gelir, obanlar, iftileri dinler, notaya alarak bizim melodileri, geer gidermi. Bunlardan yararlanrm bestelerini yaparken... Byle armaclara can kurban... www.cizgiliforum.com
Bizim kompozitrler uyuyorlar! Bel Bartok gelmi Trkiye'ye t Macaristan'dan... Halklarn ortak yanlarnn okluu, biribirlerinden habersiz yarattklar sanatlardan da belli oluyor. Gelmese de, armasa da, baz ortaklklar zaten var... Uzun plak dedii nasl bir eydi acaba? Bunu anlamaa alyordu Ahmet. Long play sz geiyordu arada. ngilizce deil miydi? Long uzun, play oyun. Uzun oyun, uzun... Plan birini kard Doktor. Sildi tozunu. Mika koruyucusu iinde idi pikab. Mzikle birlikte bir sessizlik balad. Sanki yasakt t. Sadece sigara iebiliyorlard. Bir ara kars kahveleri getirdi, fabrika muhasebecisi usulca alp datt. Kalarm tatl tatl atarak Ahmet'e de aldrd bir tane. Gene byk sessizliin iinde, hrp hrp etmeden itiler. Uzun sre tuttular fincanlar ellerinde. Abdullah retmen kalkp toplad. Bu evin bir insan gibi mi davranyordu? Hep burada m toplanyorlard. Gene gelmek ister miydi? Hep byle susup mzik mi dinleyeceklerdi? Niin hi edebiyattan konumuyorlard? kinci yzn koydular plan. Gene yle sessizlik iinde dinlediler. Baz paralar yabanc gelmiyordu kulana. Sanki daha nce radyodan dinledii bir trky andryordu. Ama sadece andrma, bir an sonra yitip gidiyordu o kadarck tandkhk... kinci yz bitince, Ooooh! Nefis!.. Harika!.. Fevkalde!.. diye karlkl vgye baladlar dinledikleri pla. Sonra Rah-maninof, aykovski stne, Ruslarn mzikteki stnl stne, konumalarn srdrdler. eker Fabrikas muhasebecisi, Mzikte, edebiyatta Ruslar gerekten harika!.. dedi, bacak bacak stne att. Edebiyatta!.. Evet, tabii!.. Hem ondokuzuncu, hem yirminci yzylda devler yetitirmi bir edebiyat!.. Tolstoy'dan baka, Dosto-yevski, Gogol, ehof ve Sovyetler: Gorki, olohof... olohof'u da sayacak myz? Tabii... Ayn iklimden insanlarz, clz kalm bizimki! Mziimiz, evet! Edebiyatmzda bir patlama var!.. www.cizgiliforum.com
iirde biraz... Nzm'm iirleri, gmenliinde yazdklar... Ne olursa olsun, Kurtulu Sava Destan, Hikye-i Karaylan, nsan Manzaralar; Trk iirinin yldzdr Nzm... Hikyede Sabahattin Ali... Sabahattin Ali mi, Sait Faik mi? Sabahattin Ali elbet! Sait Faik'in de kendine zg deil mi tad? Kendine zg baka! Evet, iirde Nzm, hikyede Sabahattin Ali; peki romanda? Kemaller'den Yaar Kemal... Kk topramzn derinlerinde, dallar dnyaya alm bir edebiyat; yeni, grbz; sabrnn sonuna gelmi bir bekleyiin iindedir halkmz... Bu bekleyi yansyabilirse romana... erilerin dolatrp satt horozlu cep aynalar gibi aarak gzlerini, szcklerin tekini karmadan dinliyordu Ahmet. Ilk lk mut-lanarak, dolup taarak dinliyordu. nk hikyede, iirde yldzlarn seviyordu edebiyatn. Ve nasl byk devler yetitirmiti mzikte, edebiyatta Ruslar? Kimlerdi onlar? Kimleri saymlard demin? ngilizlerin, Franszlarn, inlilerin yok muydu byk yazarlar? En alkan, en akll Ruslar myd sanki dnyada? Soracakt knca Abdullah retmenden. Yada kendisi aratrp renecekti. Kulaktan dolma yetimenin ktln sylemiti bir gn. Kulaktan dolma bir ozan olmayacakt. Bilgiler kendi emeinin rn olacakt. YEN IIK OLAYI Ah, snfnda kendisi gibi iir ve kitap seven bir arkada olsayd! Hidayet kalmasa, brakp gitmese ne vard! Yada Nurten erkek olsayd! Kz arkadalarla konutun mu sktryorlard. Kzlar da sklyordu... yle zlemiti ki Hidayet'i; oktandr grmemiti. Bir giysi yznden, pantolon, kravat yznden www.cizgiliforum.com
okulu brakan arkadan unutamyordu. Sigortasz hzar iisinin olu Hidayet'i... Yoktu onun gibi bir arkada. Belki Akyakal Seyfi olabilirdi. Haclarl Cemal olabilirdi. Olmadlar. Haclarl Cemal top delisi kt. Akyakal Seyfi'nin de sz milliyetisi olduunu duydu bir gn. Ne demekti acaba? Ispartah Hikmet Bey diye bir Tarih retmeni gelmiti. rencilere engel attn sylyorlard. Bir gn snfa girdi, karatahtada bir yaz grd Ahmet: Komnistler Moskova'ya! Silen de yoktu. Okuyup okuyup oturuyordu giren. Bir sessizlik sinmiti havaya. Mdr bayardmcsmnd ders. Girdi, o da grd tahtadakini. Temsilci tahtay silsin! dedi ortaya. Temsilci kalkmad bir an. Nurten uzanp ald silgiyi. Sen misin temsilci? Hayr hocam... Niin kalkyorsun? Ben yaknm hocam... Peki sil madem!.. Dersten karken de defteri imzalamad. Defteri hocaaam!.. diye bard temsilci. Odama getir! dedi. Defterle birlikte yrd temsilci. Yeni dersin zili alana kadar grnmedi. Derse girilecei anda geldi. Ban eip, diini skp oturdu. Ders boyunca ban kaldrmad. Ahmet'in gz takld durdu. Baka bir gn gene yazdlar ayn yazy. Grmedi kim yazd. Niin yazdlar bilmedi. Gene Nurten sildi retmen gelmeden. Manifaturac Faruk'un oluyla, Kuyumcu smail'in olu bardlar: Sana ne kz? Yoksa gocunuyor musun? Pis mi duracak tahta? Tabii silerim...
yleyse gocunuyorsun, yaran var? Affetmisiniz! Niin gocunaym? Be alt kii Ahmet'ten yana bakt. Corafyacnnd ders. Geen yazlnn notlarn okuyacakt. Gene 9du Ahmet'inki. Baka yoktu 8 filan. Baktlar, yeniden sessizlik oldu. Kuyumcununkiyle manifaturacnn olu ksrdler. Ki-meydi bu dokundurmalar? Anlamyordu. Anlad, gergin bir hava olduuydu snfta. yi notlar aldka artyordu gerginlik. Bir duvar gazetesi karma ileri vard. Baka snflardan bile gelip iir istiyorlard. Liseli renciler istiyordu. inde kylerin, beylerin getii iirini verdi. zgr koukla yazlm bir iirdi. rencilerin ounun bu tr iirden haberi yoktu. Yeni Ik adl gazeteyi karan lise rencisiydi. Bilmeyenler okuyup rensinler! diye yazp ast. Mevlt, ehrin kysndaki Kla kyndendi. Gelip gidiyordu sabah akam. Eli baltal bir kylyle, krbal bir bey resmi yapmt Ahmet'in iirinin stne. Baka "bir kede Baladzh kyllerin, 1946'nn yaznda Abdullah Aa'y nasl ldrdnn hikyesi vard, Mevlt Altn yazmt. Bir de trk derlemiti. Bu olayla ilgili Baladz hemen kulann dibindeydi, ok etkilendii bir olayd. Kla kvnde, evlerde, odalarda ok anlatlrd. Gazetenin nnde grlmedik bir ylma oldu. Ertesi gn sabah ortaokul rencileri geldiler. Daha byk bir ylma... Arada fiskoslar oluyordu. Gazeteyi grmek iin biribirini itip kakanlar vard. Ahmet yaklap anlamak istedi, ne oluyor? Kahrolsun Allahszlar!.. Komnistler Moskova'ya!.. Bir renci, krmz kalemle yazlm yazlan okuyordu gazete yazlarn stne. Baka biri de, Eb'beeeeee!.. diyordu Burdur azyla. Krmz boyayla izilmi byk bir arp iareti gz alyordu. Az sonra bayardmc geldi. ndirdi duvar gazetesini, Mdrn odasna gtrd. Yahu Bayram senin olan...
Ummadn ta ba yararm ha? Senin olan airmi yle mi Bayram? Olunun alkan olduunu biliyordu, yazar deseler onu da anlard, airin anlamn bir sre kavrayamad. Kolayn bulsa yava yava uzaklap iliiini kesecekti Dadurakl Hilmi'den. Grev-se grevini herkesten iyi yapyordu. Gnlerdir, Senin olan airmi yle mi? deyip duruyordu. Yoksa kt bir i miydi; ibne, put filan myd airin anlam? Solak iirlere kullanmasn yeteneini; syle ona!.. Bayardmc, gazeteyi Mdrn odasna gtrd. Tam o srada telefon ald. Memleket Hastanesi Personel efi Salim Sar idi arayan: Naslsnz Mdr Beyciim? Arz hrmetler ederim Efendim! Okulunuzda orta blm rencisi Meral Sar kzmdr Efendim. Bugn rahatszl sebebiyle dersine gelemiyor. abuk iyileirse bir zr kd yazaym, uzarsa rapor alrm Efendim. Haber vereyim diye rahatsz ettim Efendim. Eee; daha daha naslsnz Sayn Mdrm? Bir emriniz olursa beklerim, Efendim! Okulunuzun gzel faaliyetleri oluyormu Efendim. Gelip kutlamak istiyorum, ama malum, vakit meselesi Efendim. Hatta kzm sylyordu, ben edebiyat severim, duvar gazeteniz varm, realist iirler yazlyormu, ok memnun oldum... Neyse, Allahasmarladk Efendim, arz hrmetler ederim Efendim... Saolun Efendim... Gle gle Salim Beyciim! Kapatt. Gle gle drz!.. Bayardmcnn getirdii gazete ile bu telefon arasnda bir balant kurmaa alt Mdr. Serdirdi gazeteyi masasnn stne, balad okumaa. Elinde balta tutan kyl, krba tutan toprak aas ve tpk komnist ozan Nzm Hikmet'in iirlerindeki gibi uzun ksa dizeli bir iir. Yazan: Ahmet Kara. Ve yan banda Baladz Olay. evremizde kylnn toprak savam... Yeniden iire dnp okumaa alt. Bu muydu acaba Memleket Hastanesi Personel efinin realist iirler dedii? Besbelli sol esintileri olan bir iirdi, anlalyordu. Tella zile bast. gren Hilmi kapy tklatp girdi. Abdullah Utku'yu ar bakaym bana... Be dakika sonra geldi gren Hilmi: Derste Efendim! Sylemedin mi? Dersi brakp gelsin!.. Bitirip varaym dedi, syledim Efendim... www.cizgiliforum.com
Peki, bitirip gelsin... Kltr Kolu'nun gzetimi Edebiyat retmeni Abdullah Utku'ya verilmiti. Haberi yok muydu acaba bu iirden, resimlerden? zellikle bu iiri okumam myd aslmadan? Ispartal Tarih retmeni Hikmet Bey geldi o srada.
Hemerisi bir mteahhit, milletvekili bile seilmeden babakan yardmclna
ykselmiti. Yukardan yukardan konuuyordu okulda. Acaba haberiniz var m Efendim, esnaf arasnda bir dedikodu yaylm, lisede komnizm propagandas alm yrm diye? Manifaturac Faruk'un dkknnda, duvar gazetesine aslan resimlerle iirleri konuuyorlard. Maalesef Abdullah Beyin ve baka arkadalarn adlan da geiyordu Efendim... nceliyorum Hikmet Bey. Demek siz de duydunuz? Okulumuzun ad getii iin ilgilendim Efendim! Teekkr ederim Hikmet Bey! Hikmet Bey, dolap Mdrn omzundan bakt gazeteye. Okudu baz yazlan, Ahmet Kara'nm iirini, hmm etti: Aka sol propaganda yaplyor Efendim! Bundan daha barizi olamaz, hayret! Abdullah Utku girdi o srada. Bakt Mdrle Tarihi Hikmet babaalar. Masann stne duvar gazetesini yatrmlar. Mdr kaldrd ban: Peki Hikmet Bey, teekkr ederim! Bizi yalnz brakn, Abdullah Beyle konuaym imdi! Mdrn yer gsterdii filan yoktu, oturdu Abdullah Utku: Hayrola Efendim? Gazeteyi indirtmisiniz? ndirttim Abdullah Bey; inceliyorum! Neden gerekli grdnz acaba? Adn aklamayan bir renci velisi telefon etti. Sol propaganda yapldn duymu gazetede...
Sizce de yle mi? Eee; btnyle aslsz deil! u iirde mesela aka belli. Geri ben hukuku deilim, ama birtakm keskin elikilerden sol karlatrmalar yaparak sz ediyor... Yetenekli bir rencimizdir. Okudum iirini... Gazeteyi de grdnz m aslmadan nce? Evet grdm. Baz yazm hatalar var, durmadm zerinde. rencilere syledim, hatalar eletirin, snfta konualm dedim. Resimleri de grdnz m? Eli baltal kylyle krbal aay? Bunlar "Baladz Olay" diye anlan bir yakm evre olaynn resimleri olarak dnlm, iir de ayn havaya yakm olduu iin, sonradan iiri sslemede kullanlmlardr. rencilerimiz kendileri yapmlardr... Ama gryorsunuz lisemiz aleyhinde kt yorumlara yol ayor. Dikkatli olmanz gerekmez miydi? Telefon ald o srada, bkmtyla ald Mdr. Valiydi br utaki. Birtakm sol yaz ve resimlerin sergilendii duvar gazetesini so-ruvordu. Haydaaaa!.. Ayt beyit oldu Mdr. ndirttim, inceliyorum Ffendim! Yanmda Kltr Kolu yneticisi retmen var, birlikte inceliyoruz. Hay hay Efendim! Bastne; derhal; derhal yollarm! Gelsinler peki, gelsinler vereyim Efendim! Hay hay peki Efendim! Kendim de gelevim, derhal geleyim Efendim... Kapatt telefonu, eile bkle oturdu koltuuna: Gazeteyi istiyor acele!.. Onca emei, emeinin rn sele gitmiti sanki. Grdn m imdi olup bitenleri Abdullah Bey? Ah kardeim, ah aziz kardeim, neyimize bizim byle realist iirler, hem de solcu resimler? Durduumuz yerde byle rezaletleri niin ayorsunuz bamza be kardeim? Dikkatli olmanz gerekmez miydi? Bu tatsz durumlara meydan vermeyen, suya sabuna dokunmayan ntr yaz ve resimler astrmanz gerekmez miydi aziz kardeim!.. Mdr Bey, rica ederim, ortada fol yok, yumurta yok, gazetede su olan yaz ve resimler bulunduuna inanma benziyorsunuz. Bunlar renci denemeleridir, bytmeyin rica ederim... Hh! diye gld Mdr! lin valisi el koymu meseleye, siz "Bytmeyin rica ederim!" diyorsunuz! Telefonlar biribirine ekleniyor; ehir kaynyor; hl www.cizgiliforum.com
bytmeyin diyorsunuz!.. Telefon ald gene. Evet! Evet Efendim; benim; buyrun! Buyrun benim Efendim! Benim!.. diye ayaa kalkt birden. Eilmee, bklmee, efendimli efendimli konumaa balad. Evet Efendim! imdi nmde Efendim! oktan indirttim Efendim! nceliyorum Efendim! Az nce Vali Bey de telefon etti, polisi gnderecek, vereceim Efendim! Kendim de geleceim efendim! Alo, size mi getireyim Efendim? Hay hay; getireyim Efendim! Olur, hay hay, bastne Efendim! Arz hrmetler ederim, sayglar sunarm Efendim! Derhal Efendim!.. Kapatt telefonu: Bu da Basavc! dedi. Bytmeyin dediiniz olay gryorsunuz deil mi? ok teessf ederim Abdullah Bey! Dikkatsiz davranp bamza i atnz kardeim! Nasl kacaz imdi iinden? Tanyor musun, nasl bir ocuk bu Ahmet Kara? Yetenekli! Nasl yetenekli?.. Kap vuruldu o srada. Valinin polisiydi gelen. Mdr, drp kolunun altna ald gazeteyi. Ba yardmcya haber verdi Vilayete kadar gittiini. Sonra bindi Valinin makam otomobiline. Gazete koltuunun altnda kt arabadan. (Yetenekliymi!) diye syleniyordu hl. (Neyin yeteneklisi acaba mnasebetsiz ocuk? Peki hem ne ii var ortaokul rencisinin lise gazetesinde?) Gazeteyi drmemek iin kolunun altnda skyordu. Bir yandan da krlp bklyor diye zlyordu... Valinin polisi: zin verirseniz gazeteyi ben tutaym Efendim! dedi. Zahmet etme kardeim, tutuyorum! Bu ihmalin hesabn nasl vereceini bilemiyordu. unca yllk yneticiliinde byle bela gelmemiti bana. En gzeli neydi? Kitaplk m? Kitli duracak? Gazete mi? kartmayacaksn. Mnazara, mnakaa? Hi yaptrmayacaksn. Resim sergisi, oyun, film gsterisi? Asla! retmenlerin derneklere, sendikalara yelii? Yok; yok; yok!.. Bo bulunmutu bu gazete iinde; ok yazk; gafil avlanmt! Hangi szlerle zr dileyeceini bilemiyordu Validen. Kapy vurdu, ama beklemeden at makam ofr. Emniyet Mdryle beraberdi Vali. Bekliyordu anlalan. Getir getir bakaym! Getir de grelim unu!..
Gazeteyi btn ciddiliiyle masann camna koydu. Gzln takp geri ekilerek bakt Vali. aknlktan byyen gzlerini zorlukla ksabiliyordu. Uzunca bir sre de konumad; konuamad. Hmm! etti neden sonra. Ama ne diyeceini tam dnmemiti, Hmmdan sonras gelmedi. Hmm! Bu balta! Bu krba! Krbal olan aa. Baltal olan mlksz kyl. Kyl baltasyla aay kesecek, mlklerini alacak. Evet; dedikleri kadar var! Evet, kyly isyana kkrtan bir resim! Kyl delikanllar da ok lisede; evet! syan dncelerini kylerine tayacaklar! Tabii ii ocuklar da var. Onlar da tayacaklar! Bylece Lenin'in ii kyl ittifaknn birinci aamas gereklemi olacak; evet!.. Sordu: Hangi retmenin eseri oluyor bu gazete? Elbet soruturdunuz imdiye kadar? Gazete Abdullah Utku'nun gzetiminde hazrlanyor Efendim. Fakat retmen yazs yok. Sadece rencilerin yazlar ve resimleridir bunlar! Ve ama, renciler arasndaki yetenekleri yreklendirip gelimelerini salamaktr... Souk souk gld Vali: Gereinden fazla yreklendirmisiniz!.. Maalesef!.. diye ellerini outurdu Mdr. retmen yazs yok szde! Fakat yle tehlikeli kkrtmalar var ki, bu kadarn ancak profesyonel solcular baarabilir. Bence Mdr Bey uyuyorsunuz! Maalesef uyuyorsunuz Efendim! retmen Abdullah' filan ayor buradaki kkrtma!.. imdiye kadar Valinin karsna kp bir kez olsun azar iitme-misti. Bunca yllk yneticiydi, byle faka basmamt. ok byk sulama ve aalama idi bu.Bir anda hepsini geri evirip onurunu kurtarmay dnd, fakat bocalad: Kusurum ok byk Efendim! dedi. Kendi elimle, gzmle bir bir denetleyeceim yerde, arkadalarma gvendim. Onlar da byle yaptlar... Seni atlattlar yani... Maalesef yle Efendim... Emniyet Mdrne dnd Vali: Dosya var m bu retmen hakknda?
Fsldad Emniyet Mdr: Ad Abdullah Utku; dosyas var Efendim! Dr. Kmil ener'in evinde yaplan toplantlara katlr. Baz rencileri evine gtrp telkinlerde bulunur, kitaplar verir. Arkadalar arasnda sol grl olarak tannr... Vali de ayt beyit oldu, ne syleyeceini bilemedi: Bizim Lisenin Mdr tilkiye tavuk emanet etmi! dedi sonra. Bir sre sustu, daha sonra sordu: Yoksa Mdr Bey, siz de arkadanz gibi sol grl bir kimse misiniz? Titredi Lise Mdr: stirham ederim Efendim, o nasl sz, istirham ederim! Bendeniz, vatanm vede bayram her eyin stnde tutan, onu btn varlm ve mukaddesatmla savunmay grev bilen bir Cumhuriyet evladym. Nasl sol eilimli olabilirim? Sevdiin iin de olabilirsin. nk bu durum... Bu durum; basit ama nemli bir ihmalin sonucudur. tiraf ediyorum. Bu ihmal de, itimat buyrun, grevimin ok ykl olmasndan domutur. kincisi Sayn Valim, arkadalarma gvenmitim. imdi kendim de ayorum nasl dtm bu tecrbesizlie? Odasnn iinde bu duvardan o duvara gidip gelmee balad Vali. Emniyet Mdr elleri yanda dikiliyordu. Lise Mdr indirdi , ellerini. Bekledi bin bir korku ve kukuyla. Acaba aa alr myd kendisini? Ankara'ya telefon edip Bakanlk Buyruuna aldrr myd? Yoksa sorgu mu aard? Yoksa Bakanlk Mfettileri mi isterdi hemen? Yoksa telefon edip tutuklanmasn m isterdi? Bu kk ilin lisesinde, hi szltsz nc yln doldurmutu. Gelecek yl Adapazar yada zmit liselerinden birine, oradan da stanbul'a atlayacakt. Bakanlkta nemli bir grev verirlerse Ankara'ya gider, vermezlerse kalan yllarn stanbul'da doldurarak emekli olurdu. Ukala bir retmen yznden bir anda nasl tersyz olmutu dleri? Dikildike eridi Valinin nnde: Sizden bin kez zr dilerim Sayn Valim! Bendenizi bu seferlik hogrn Efendim! Bir daha tekrarlanmaz; sz veriyorum... Nasl hogrelim kardeim? ehir kaynyor! Bilumum sac muhalifler telefon stne telefon yadryorlar! Belki zr zr Ankara'y da harekete geirecekler az sonra... Emniyet Mdrne dnd: Yoklat bakaym Ankara iin kimler sra yazdrm santrala? ileri Bakanl, Emniyet Genel Mdrl, milletvekili ve senatrlerin telefonlarn arayan var m? Bence imdiye konutular bile; dururlar mm, dururlar m hi?
Emniyet Mdr selamlayp kt. retmenler arasndaki davranlarna dikkat etmediniz mi Abdullah Utku'nun? Etmez olur muyum Sayn Valim? Genellikle sessiz durur. Ve-de grevine ok bal, ok titiz grnr. Onun byle iinden pazarlkl bir militan olduunu nasl bilecektim Efendim? nann kendim de kendimi hogrmyorum; takdir zatlinizindir Efendim... O kadar ezilip bzlm, hem de teslim olmutu ki, Lise Mdrn kanadnn altna almay dnd Vali: Peki! Peki; git imdi! Gazete burada kalsn... Yutkundu: Sayn Valim, bir maruzatm var... Syle! Sayn Savc telefon ettiler, zatliniz grdkten sonra kendilerine gtrmemi buyurdular Efendim gazeteyi! Hh! Demedim mi ben? Adamlar ortal velveleye verip, her canibi ayr ayr uyandrp ne yaplacaksa yapmlar kardeim! Peki, peki! Emniyet Mdr geldikten sonra onunla gndereyim ben. Sen imdi okulunun bana git. Benden buyruk gelinceye kadar kimseye bir ey syleme. Normal olarak retime devam edin. Gerektiinde ben hemen telefon ederim... Saolun Efendim, bastne Sayn Valim! Geri geri yryerek kt makamdan. Tavan dnyor, taban frlyordu ayaklarnn altndan. Ayva gibi sararm solmutu adamakll. Az kalsn yklacakt. Yrd Valinin ofr kendisiyle. Makam arabasnn kapsn tpk Valiye aar gibi ap buyur ekti: Sizi brakp geleyim Sayn Mdrm! dedi. Birden iini bir serinlik doldurdu. Valinin kans, korktuu kadar kt deildi belki hakknda. Kt olsa, ofr bu kadar yaknlk gsterir miydi? Ciddi olarak rahatlad hatta. Bizim hocalarmza vede lisemizin mdrne saygmz sonsuzdur Efendim. Vede bunun her zaman byle olmas lazmdr... Saolun kardeim!
Sebebine gelince Efendim, bizler evde iki ocuun hakkndan gelemediimiz gibi sizlerin sayesinde orta lise okuyup tahsil terbiye sahibi oluyorlar. ahsen
benim iki ocuum var, biri kzdr lise bir'de, numaras 811; biri de kk daha
orta iki'ye gidiyor; ok sayg duyuyorum retmenlerimizin fedakr, mdrlerimizin de kendilerini ypratrcasma almalarna Efendim... Saolun kardeim! Bir arzunuz olursa... Evet, bunu zellikle sylemeliydi Lise Mdr. Hatta umutlan-drmalyd. imdi bir arzusu olmasa da, ilerde mutlaka olabilir dncesiyle, bunu yapmalyd. Gerektii yerde kendisini savunucu bir iki szck syleyebilirdi. En gvenilir adamlarndan biri deil miydi Valinin? Bir arzunuz olmasa da beklerim kardeim, her zaman buy-run, aym kahvemi iin, konumanzdan memnun oldum... dedi arabadan karken. Odasnn kaps ardna kadar akt. (u tedbirsizlie bak!..) diyecekti, bayardmcy grd, geziniyordu koridorda. Hzla yrd, kapatacakt kapy, yardmc koup geldi. Soluk soluayd. Sava alannda byk bir saldrdan kurtulmu geliyordu: Basavc Bey sizi yeniden aradlar Efendim! Vali Beyin yannda olduumu syleseydin! Syledim Efendim... Vali Beyin makam arabasyla gittiimi syeseydin! imdi de onunla geldim. Neyse, ben de ararm imdi... Gelince beni arasn dedi Efendim! Hemen arayacakt. Ama yoook; oturup biraz kendine gelse daha iyi olurdu. Sesini soluunu yattrn alyd gzelce. Okulda baka yaramazlk yok deil mi kardeim? imdilik yok Efendim! Kalkt, dolaptan havlusunu ald, abuk lavaboya geti. yle byle derken ok skmt. erken sidiine bakt. Vaay namussuz!.. Saranvermiti hemen! Elini yzn souk suyla arpa arpa ykad. Bundan sonra... Bundan sonra kimseye gvenmeyecekti! Bundan sonra drt aacakt gzn! Sol mol, ku www.cizgiliforum.com
uurtmayacakt lisede... Silinip kurulanarak odasna geldi. Taran karp tarand. Havluyu ast yerine. Oturdu koltuuna. Elini att telefona. Ama yoook; biraz daha duraym, niin etmedin diye soracak m? Henz geldiimi sylerim. Oooh!.. Teneffs zilleri alyordu snflarn koridorlarnda. Bundan sonra... Zile basp gren Hilmi'yi ard: Odama kimseyi alma Hilmi Efendi! Kimseyi! Anladn m? Yeniden telefona uzand. Alma vermeci kaldrd, kolu evirdi, bekledi bekledi: Basavc Beyi bala bana kzm! dedi santrala. evirdi yeniden. Bekledi, bir daha evirdi. Az sonra ald Basavcnn kanal. Alo, Saym Savcm, aloo, bendeniz Lise Mdrym. Arz hrmetler ederim Efendim! Az nce Vali Beyin huzurundaydm. Az nce beni makam arabalaryla kendileri braktrdlar. imdi geldim, beni aramsnz. Bir emriniz mi vard Efendim? Dinledi sonra. Evet Efendim! Evet Efendim! Vali Beye de ar-zettim Efendim. Gazeteyi hemen istediinizi de arzettim Efendim. Kendileri sizi arayacaklard Efendim! Tabii Efendim, elbet Sayn Savcm! Her trl titizlik, doaldr Efendim! Yalnz bu sefer nasl gafletime geldi de atladm, ok ayorum, hem de ok esef ediyorum Efendim. Mamafih, bnyemiz iinde bir zararl mikrop var idiyse, ki var olduu anlalyor, bunun ortaya kmas bakmndan hayrl bir gaflet saylr, deil mi Efendim? Bundan sonra da arzederim Efendim, hay hay Efendim! Sayglarm sunarm Efendim!.. Ter iinde kalmt. Mendilini karp geni geni silindi. Rahatlamaa alt koltuunda. Bir ara Abdullah Utku olacak mikrobu a-armay dnd, fakat ne belliydi Gizli Emniyetin adamlarnn bu okulda da grevli olmad? Grtklerini annda saptayp bundan da anlam karmaa kalkmaz m yukars? Can cehenneme serserinin! dedi. Dr. Kmil ener'in evindeki toplantlara gittiini, arkadalar arasnda sol grl olarak tanndn, evine rencileri topladn bir bir saptamlar. Biz bunlarn hibirini bilmiyoruz, biz Valinin dedii gibi horul horul uyuyormuuz gerekten! Ama bundan sonra... Yaknda retmenlerin gizli raporlarn doldurup gndermesi gerekiyordu. Bir utan balamalyd. Zile bast. Okul yazmann armasn syledi gren Hilmi'ye. Geldi yazman. retmenler hakkndaki gizli raporlar hazrlamaa baladk m aziz kardeim? www.cizgiliforum.com
Baladk Efendim! Doldurulacak yerleri doldurdum, gereken hazrl yaptm. sterseniz hemen getirebilirim Efendim... Getir yleyse! (Bundan sonraaa!..) Hemen getir... retmenlerin gizli raporlar bir byk dosya halinde geldi. Dzenli olarak sraya konulmutu. Peki k imdi... Dolmakaleminin mrekkebi iyi iliyor mu, ilemiyor mu; bakt. Sonra ekti Abdullah Utku'nun dosyasn. Kendisi ar derecede sol grldr. diye yazmaa balad. Arkadalar arasnda ideolojik tartmalar yapar. Zararl grlerini -frsat bulursa- rencilerine alamaa alr. Her zaman denetim altnda bulundurulmas gereklidir... Yeter bu kadar dedi. Sorarlarsa ben de zaten ayn kandaym, daha nceden raporuna da yazdm derim. On gn ncenin tarihini atp imzalad. yice gvendiklerinden drt be retmeninkini daha yazd. Gvenmediklerini inceleyecekti. (Bundan sonraaa'...) Krka yaracakt kl! Bir daha faka basmamak iin uzun uzun aratracakt. O gn yle geti. Ertesi gn odasna erken gelip Validen, Savcdan bir telefon, bir buyruk bekledi. Ama gelmedi. renciler nc dersteydiler. Bir sivil polis girdi. Mevlt Al-tm'la Ahmet Kara'y Sayn Basavcnn ardn, hemen alp gtrmesi gerektiini syledi. Ahmet Kara burda, ama Mevlt Altm leden sonra gelecek! Ahmet Kara'y gtreyim. Adresini verin, Mevlt Altn' da gidip evinden alaym. Mevlt Altn Kla kyldr, lecidir, birazdan gelir. Bir telefon edebilir miyim Savc Beye? Hay hay; buyrun!.. Sivil polis, durumu anlatt, sonra dikkatle dinledi Savcy. Peki Efendim! Hay hay!.. dedi. Beklemee balad. Mdrn dedii gibi olacakt, Mevlt Altn da gelince ikisini birlikte gtrecekti. Buyrun buyrun; oturun kardeim! www.cizgiliforum.com
' Kalkt polise sigara tuttu. Kahve sylemek istedi. (Polis molis; ne olsa emniyet grevlisi; bunlara iyi davranmak gerek...) dedi. Zile basp gren Hilmi'yi ard. Kapdaki arkadana syle,y Mevlt Altm gelince buraya getirsin... Beklediler; sabahlar dalmadan geldi renciler. Mevlt gelince, Ahmet'i snfndan ardlar. gren Hilmi dersin ortasnda ald kapy: Ahmet Kara'y Mdr Bey istiyor!.. dedi. Kimya dersindeydiler. Olanlar, olacaklar biliyordu Ahmet. Manifaturac Faruk'un, Kuyumcu smail'in oullar dik dik baktlar snftan kp giderken. (Baksnlar!) dedi kendine. (Onlar bakyor diye titreyecek deilim! Nelerimi verebileceimi, nereye kadar dayanacam bandan dndm! Halkn ozan ol-manm yolu budur! sterlerse derimi yzsnler! Benden nce bunun ilesini ekmilerin anna glge drmeden katlanabilirim!..) Ama ayaklarnn titrediini, yreinin kt kt vurduunu gryordu. Mdrn odasna gtryordu gren Hilmi. Mevlt Altn koridorun ucunda bekliyordu. Dik durmaa alyordu o da. (Gerek yoktu iirin altna stne o resimleri yapmaa, ama yapt bir kere!) diye dnd Ahmet. Yoksa iinde bir domuzluk vard, beni tuzaa drmek mi istiyordu?) Girdiler ieri. Mdre bakaca yerde Mevlt' incelemee balad. Polis memuru kalkt: Ahmet Kara deil mi? Evet... Sen de Mevlt Altm? Evet... Biz gidelim Mdr Bey; ilginize teekkrler... Polisle birlikte kp yrdler baheden, sokaktan. Hkmet konann iindeki Emniyet Mdrlne girdiler nce. Sonra Sav-cnm kapma vardlar. Kapy vurup girdi polis. Konuup kt. Konuklan varm yanmda. Bekleyeceklerdi bir sre. kinci katta, ssz, sessiz bir keydi Savcnn odas. yice kalabalkt aas, zellikle yarg kaplarnn n... lenin ezanlar okunmaa balad minarelerden. Gazi Camisi yaknd. Yank sesliydi imamlar Burdur'un. elik hoparlrlerde iyi gidiyordu sesleri. Belki t gln karsndaki kylerden, Koca Dum-lu'nun bandan duyuluyordu. imdi www.cizgiliforum.com
kardei erfe kar kmaz anasna koard: Ahmet abimi polis alp gtrm, bileklerine kelepe vurmu, haberin var m annee? Velveleye verirdi ortal. Olanlardan annda haberi olurdu erfe'nin. Nurten sylemese bile, annda yaylrd byle haberler. lrd tasasndan anas. yi biliyordu babasnn yn yeniden dnerdi Dadurakl Hilmi'den yana. Gene zoralrd evin iinde geim, uar giderdi dirlik... Pencereye kadar varp caddeye bakt. Bir o yana, bir bu yana akyordu kasketli kyller. Atllar eekliler grnmez olmutu Burdur'un byk caddesinde. Motorlu tatlar ttre kotura akyordu aa yukar. Metin grnmee alyordu Mevlt. Dik duruyor, hi aldrmyor gibi davranyordu... Kasketli kyller, arzuhalcilerin, avukat yazhanelerinin, doktor muayenehanelerinin, eczanelerin nn yann dolduruyorlard. Bellerinden, ceplerinden para karp bir ellerinden teki ellerine aktararak eksiklerini hesaplyorlar, sonra veriyorlard. Hastalarnn elinden tutup yrtyorlard. Paralarn brakp naylon keseler iindeki ila kutularn alp kyorlard. Sonra kamyonlar, traktrler geiyordu tozutarak. Kck taksiler, fayton arabalar, biribirlerini sollayarak, salayarak durmadan kouyorlard... Hkmetin yanndayd cezaevi! Her gn grrd oturan gardiyanlar, nbet tutan jandarmalar. Kimbilir nasld ierde gnler? Belki de tutuklanp gnlerce yatmasna neden olacakt Yeni Ik gazetesinde kan iir. Olsun! Korkup brakacak deildi byle bir sk yznden iir yazmay. sterse daha arlarn uygulasnlar. rtmee alsnlar Nzm gibi zindanlarda! retmen gibi Nzm diyordu o da. Ylmayacak, Nzm gibi hep yazacakt. Onun gibi savamc bir ozan imdi sorguyu beklerken bile iir dnmeli, iir yazmalyd. Hemen imdi u anda bile... Zulmlerden sklardan gemeden Tatmadan aclarn ldren, olduran trn kanasya Nasl pier nasl Halknn olacak ozan? Pek bir eye benzemedi belki. Yoktu uyak! Ama bu kadar kt ya, ilerde ilerdi. Szckler yerini bulasya, dizeler oturasya yz kez elden geirirdi. Kafasnn bir kesine yazd... Cokunlukla srdryordu iir dnmeyi. Savc kverdi konuklaryla. Haaa!.. ocuklar beklettik yahu! dedi kendi kendine. Fakat imdi de yemee gidiyoruz. Bekleyin biraz daha; yemekten dnnce konualm... Evet; onlar kendileri yemee gitsinler, karnlarn doyurup kahvelerini isinler; bekletsinler kaplarnda; Ahmet durmadan iir dnecekti. Polis el etti, ald www.cizgiliforum.com
yanna ikisini de. Yeniden yrdler Emniyet Mdrlnn bulunduu blme. Girdiler az nce girip ktklar odaya. Oradan bir aa kata indiler. Bir kap at polis. Burada bekleyin! dedi, kapatt stlerinden. Savc gelince alrm sizi... Yokladlar almyordu kap. Baktlar biribirlerine. (Gzaltna kapatldk ite!) dedi Ahmet, dikti omuzlarn. Dnyada ok hiyarlar var! Dersten ediyorlar renci adam! Aksi gibi yazlmz vard bugn! diye kt Mevlt. Bir gazete kardk, iki resim izdik diye uzun uzun kafa iirecekler! Sakn yklaym deme Ahmet Kara! Ben biliyorum en ok Abdullah Aa'nn ldrlmesini anlatan yazdan gck aldlar. Derebeylii srgit yaatmak istiyor kylerde bu efendiler. Fakat... Bir bank, bir de uzun masa vard gzalt odasnda. Kaba tahtadand, klrengine yakn kirli bir maviye boyamlard. Belki de gzalt odas deil, baka bir yer olarak dnlmt. Masann zerine uzand Ahmet. Yatt yzyukar. Yumdu gzlerini. Onlar yaatmak istedike halk ykmak iin alacak. Bu bir savamdr. Ozanlar bu savamda halka yol gsterecek. Yazarlar, basn, hzlandracak savam. Ozanlar, yazarlar ve basn olmad m halkn dili yok demektir. En byk arzum gazeteci kmak byynce! Babam tutturuyor mhendis k! Gazeteci kp halkn gereklerini dile getirmek istiyorum... Saat 'e geliyordu, polis at kapy. Alp gtrd. Yeni Ik, masasnn zerinde seriliydi Savcnn. stne ekilen krmz arp ilk bakta gze arpyordu. Gene krmz kalemle baka yazlar yazlmt, yakndan grdler. Savc iaret etti, kt polis. kp kapnn dnda beklemee balad. nce bana adlarnz syleyin bakaym. Soyadlarmz syleyin... Bir kt ekti, kalemlikten kalem ald, yazd. Gazeteyi hangisinin kardn, iiri hangisinin yazdn, resimleri kimin yaptn sordu, yazd birer birer. Mevlt: Baladz Olay'n ben yazdm. iirin altndaki stndeki resimleri ben izdim! dedi. Ahmet hayranlkla bakt Kla kyl arkadana. Ya kendi ya kadard. Bo geirmemiti yllarn kyde. Vaktinde balayp vaktinde okumutu. Sevgiyle, hayranlkla bakt; ele vermiyordu bakalarn. Ne savamc bir yazar olurdu yarn! Kim dedi yazn, izin?
Savc, Dr. Kmil ener'e benziyordu, uzun boylu, bykl. Bir adam daha vard, yal, hem de iman. Ar Ceza Bakanyd. Kahve imek iin gelmiti, sonra da dinlemek istemiti lisenin yeni solcularn. Bakalm neler syleyecekler Savcnn sorularna. Ahmet de, Mevlt de bilmiyorlard kendisini. Mevlt, retmenlerinin sadece "gazete karrsanz iyi olur" dediini, ama unu yazn, bunu yazn demediini syledi. Ne bakmdan iyi olur gazete karrsanz?.. Yazmz, edebiyatmz geliir... Peki bu Baladz Olay ne? Abdullah Bey'in lmn filan nereden biliyorsunuz? Vede niin ilgileniyorsunuz? Olayn getii ky bizim kye ok yakn! Herkesin bildii bir olay bu. Kyller Abdullah Bey'in zulmne dayanamadklar iin bakaldrmak, ban ezip ldrmek zorunda kalmlardr. Herkes bilir, biribirine anlatr, ben de bir hikye olarak yazdm... iman adam, 1946'larn olay!.. dedi Savcya. Hmm! etti Savc. Peki bu resimlerle neyi anlatmak istiyorsun? Bu krbal adam kim? Neyi temsil etmekte? Gld Mevlt: Efendim szde Abdullah Bey'i temsil edecekti o resim. Fakat Ahmet arkadamn iirini sevdim, "Onun iirinin resimleri olsun!" dedim. Tabii gene de bir toprak aasn, daha dorusu aal temsil ediyor. Bu eli krbal adam Abdullah Bey'dir. Btn aalar gibi zulmederdi kyllere. Baltal adam ise... Evet; o kim? Kyl m? Evet; o da kyl... Ne yapyor? Savunuyor kendini, aaya kar! Elindeki ne? Balta! nk baka silah yok! Aalarn daha gl silahlar var; kyllerin www.cizgiliforum.com
silah ise balta, sopa, ta, trmk... Ne demek istiyorsun bununla? Olmu olaylar var, onlardan etkileniyorum. Zulm olunca insanlar kendilerini savunurlar demek istiyorum. Tarihte ve yakn zamanda hep byle olmutur, her halde bundan sonra da byle olacaktr diyorum... Tarih retmeniniz mi anlatt buna benzer olaylar? Anlatt m anlatmad m bilmiyorum, ama tarih kitaplarnda yazl, okuyoruz... Kimdir tarih retmeniniz? Hikmet Karcolu, Ispartal... syan deil mi bu resim sence? Gld Mevlt Altn: Aaln zulmne isyan saylabilir, ama ben kylnn savunmas diye yaptm. Zaten iirde isyan szc gemiyor... iman adam konutu gene: Evet, dorudan gemiyor. Fakat szcklerin genel arm, resimlerle birleince isyan fikri ortaya kyor!.. Mevlt glmsedi: Hayr Efendim! Sen dur! iiri sen yazmadn ki! Ahmet'e dnd Ar Ceza Bakan. air, sen syle! Neden yazdn bu iiri? Kim syledi byle bir iiri yaz diye? Ben orta bir'den beri yazarm. O zaman Sabiha retmenimiz vard. dev verirdi. Kendim de meraklym. Kymn dertlerini dile getirmek isterim. O yzden yazdm... retmen Abdullah Utku'yla konuur musun? Ara sra iirlerimi okuturum, ama beenmez. Niin beenmez? Olgunlamam diye...
Sana kitap verirmi. Ne kitaplar verir? Bana okunacak kitap verdi birka tane... Ne gibi kitaplar mesela? Atatrk. Yazan: Yakup Kadri Karaosmanolu. Baka? Pinokyo! Yazan yabanc, hatrlayamadm. Ahmet'in syledii adlar yazyordu Savc. Peki imdi syle; niin yazdn bu iiri? Kym ve kyllerimi anlatmak iin. Senin kyn imdi bey basks altnda m? yleydi, evet! Beylerden satn ald kym topraklar. Bortan yeni kurtuldu. Beyler paralarn bankalardan alp stanbul'a, zmir'e gittiler. O zaman herkes beylerin buyruundayd. Cumhuriyet olduu halde kylleri zorla altryorlard. Byklerim anlatyorlar, ok dinledim buna benzer durumlar... Abdullah Utku dzeltir mi iirlerini? Genellikle, "Hatalarnz kendiniz bulun, yazdklarnz karlkl eletirin, iyice olgunlatrmadan yaynlamayn!" der o. Bunu da beenmedi... Nzm Hikmet'in iirlerini okudun mu? Birden sordu iman adam. Biliyor musun kim? Duydun mu adn? yi bilmiyorum. Galiba yazarm. Kitaplar yasakm. Niin yasakm? Bilmiyorum... Hi okudun mu iirlerini? Okumadm, yok kitaplar. www.cizgiliforum.com
Onun ak etkileri var senin iirde Ahmet Kara! Nzm, haddizatnda iyi airdir bak! Dnya apnda hem de! iirlerini ben de ok severim. Fakat... Savc girdi bu sefer araya: Ne i yapar baban? Hastanede igrendir. Anam da orda... Ka yl oldu ehre geleli? Yedi sekiz yl... Baka kardein var m? ki tane var; okuyoruz. Kendileri alp sizi okutuyorlar? Evet... Siz de byle iirler yazyorsunuz? Sadece ben yazyorum Efendim... Derslerin nasl? yi... Ka zayfn var? Yok... Senin? Benim vard, kurtardm. Bugn de yazlm vard. Sonuca gelmek istiyordu Savc: Bakm ocuklar! dedi. imdi dinleyin beni. ocuka dnce ve davranlar iindesiniz. Haddizatnda ikiniz de yetenekli ve iyi ocuklarsnz. Sizleri takdir ediyorum; ediyoruz! Fakat iinde yaadnz ortam bilmeniz gerekir. imdi pireyi kolayca deve yapyorlar. Her yaznn, szn altnda siyasal anlam aryorlar. Dikkatli olmanz gerekir. Dikkatli olmazsanz geleceinizi kolayca www.cizgiliforum.com
ykarlar. iir yazmak, gazete karmak elbet kt deil. Fakat zararl akmlara da kaplmayn. Mesela, kynn gzellikleri yok mu senin Ahmet Kara? Orada baharlar, sonbaharlar olmuyor mu? Onlar da yazsana! Mev-lt Altn; senin kynde gzel kavunlar, zmler oluyor mesela; onlar anlatsana... imdi okulunuza gidin, derslerinize girin, yarn gene geleceksiniz bana. fadelerinizi tutanaa yazdracam. Sonra biraz daha konuacam sizlerle. Haydin imdi!.. Savc; ertesi gn, yazman nne oturttu, gerekli tutana yazdrd, sonra sordu: Dede Korkut Hikyeleri'ni okudun mu? Okumadm Efendim... dedi Ahmet. Gemi kltrmzn deerli yaptlarmdandr, mutlaka oku! Sonra "Tekark Yzba" diye bir kitap vardr, okudun mu? Onu da oku. Evliya elebi'yi oku. Evliya elebi, usuz bucaksz bir hazinedir... Tam bu srada dnk iman
adam geldi gene. Sadeletirilmi basklan da bulunuyor, alp mutlaka okuyun!
diye araya girdi, pekitirdi Savcnn dediklerini. imdi bir de Mdrnze telefon edelim. Disiplin koutur-mas yapp derslerinizi aksatmasnlar. Bu iin akas yoktur. Tutuklanrsnz. Bir girdiniz mi kolayca kamazsnz. Okulunuz aksar. zlr ananz babanz. Anladnz m? Anladm! dedi Ahmet. Mevlt de, Anladm! dedi. ktlar. Daha sonra Abdullah Utku'nun, Mdrn de ifadelerini alp kouturmaya yer olmad karar verdi Savc. Fakat Valinin, Vali zerinde tccarlarn; Marshall yardmndan verilen kamyonlarla, kepelerle on yl iinde Burdur'un bir numaral adam haline gelen Rahmi Paksoy'un basksyla ynetsel ynden kouturma yrttler. Bunun sonunda Bakanlk Buyruuna alnd retmen Utku. Derslerle ilgisini kestiler. Bir yaz yazarak, ak maan nereden alacan sordu Mdr. Aldnn drtte biriydi ak maa! Otobse binip Ankara'ya gitti, dava at Dantay'a. Burdur'da ciddi bir rgt yoktu o zaman retmenlerin. Bana bir i gelince herkes gbeini kendi kesiyordu. Utku da yle yapmaa alt. Sanyordu ki Dantay be gn iinde toplanr, yrtmeyi durdurma karar verir. Nerdee? Lirayla geinmee alarak iki buuk ay beklemesi gerekti. ki buuk ay sonra bir daha gitti Ankara'ya, bir tandnn tandn bularak yoklatt, alttan ste aldrd dosyasn. kt durdurma karar. Bu sefer
baka bir ilem yapt Bakanlk: Ar Milli Eitim kalemine yazman olarak atad.
Bunun iin de dava at. Srd ay. Temelli aa karlmamak iin orda greve balad. On ayda kt karar. Artk Burdur'a veremeyiz seni! Orada alman sakncal olur! Baka yer iste! dediler. stemedi, direndi. Nide ilinde yeni alan bir bucak ortaokuluna atadlar. ekip gitti aresiz... www.cizgiliforum.com
KARATA GNN ALTINDA Ortaokul bitti, Kara Bayram'm evinde dert bitmedi. Bitecei de yoktu. Buzlar zlr gibi olmu, Bayram biraz tatlanmt, sofrann havas lmt, ama Ahmet'in ozanl, alkanl yeni sorunlar getirdi. Dadurakl Hilmi, her gn yellenip yellenip bir la sokuturuyordu. Sarca ardan beterdi drz. Sen klesin, o da senin sahibin sanki! diye dikleniyordu Haa. Ne derse he diyorsun. Ama bizi dinlemiyorsun. Elin sz doru! Biz ku Kuran okusak bo!.. Suskularna yeniden balad ne olacaksa! Namazlarn sklatrd. Hi aksatmyordu. Evde, hastanede, gece gndz, be vakti tamam kld gibi, borlarnn taksitlerini de dyordu. naallah yirmi yl daha mr olur da kkne kadar derdi hepsini. Kendisi byle yatp kalkp olanca drstlyle klyordu ama, karsna, ocuklarna bir ey demiyordu. (Kk eek deiller ya, Tanrnn apaydnlk yolu serili nlerinde, bakp grsnler, grp yrsnler; kr deiller ya!.. Bizimki buraya kadarlk. Atalm gcmn yettii kadar yaptm, bunu Cenaballahm kendi de gryor yukarda!) diyordu. Haa da seviniyordu. (Bundan kurtulduk, Allah yardm etse, teki dertlerimizden de bir kurtulsak!..) diyordu. Yalnz bir sefer, az daha vur kr'a varan bir tartma oldu. Orta bitmiti. Liseye yazlacan sylyordu Ahmet de, erfe de. Namazdayd Bayram. (Hey gzn sevdiim Allahm, yerlerin gklerin yaradan Tanrm! Bakyorsun da grmyor musun yoksa? Bir dikkat etsene, hi akl fikir var m unlarda? Hi akl fikir var m vidal Haa'da? Ulan spalar, diretiniz, orta'y bitirdiniz, brakn artk liseyi, unu bunu! Girin bir salk okuluna, hemire okuluna, retmen okuluna; ksa yoldan bir ekmecik kazanp yemee bakn zukkum olascalar! Yaknndan dnn unun!..) Secdeye varyor, yeniden balyordu. (Bu yl biriniz daha geliyor!imdi o da balayacak orta, lise! renci, de birer deirmen! Bende motor gc m var ulan? Aldm aylk ne unun urasnda?) Ama yemin etmiti sanki, dndan sylemiyordu bunlar. Bayram susuyor diye tekiler de susuyorlar, sonra susmaktan usanp, Eee; Kocaman pabulu Allahn yllar, eekten indi, ata bindi, at da koydu cipe atlad, tozutarak gidiyor! Lisenin de zaman geldi, kaytlarnz yaptrn bari! diye aktan syleiyorlard. Bir gn byle dedi Haa. Kabard kalkt Bayram: www.cizgiliforum.com
Daha yetmedi mi Haa Bey? diye sordu. Dourduklarn okutup okutup itatszl ge dedirmek mi istiyorsun? Allakma yetsin artk! Bak, byk sylemi olmaym Haa Bey, olana karmam, kz bir adm atamaz liseden yana! imdi liseye giden yarn yksek ksmlara da gideceim diye tutturur. Girsin hemire okuluna, retmen okuluna; Adana'da, Akehir'de varm; okuyup ksa yoldan zukkumlansn... ok kesin syledi, kesip att. erfe balad alamaa. Alama erfe! dedi Haa. Bayram'a dnd: Hi zayf almadan orta'y bitirmi ka ocuk var u Burdur'un iinde, bir baksana evrene Bayram, kara gzlm, yiidim? Neden byle direiyorsun, kapatyorsun ocuklarn nn;
haa? Ulan eller okutaym der de ocuklar okumaz! Bizim ocuklar maallah
barut, sen engelliyorsun! Ne kadar terssin ulan?!. Sus! Ters senin kendin! Sus, yanl yunlu konuup tepemin tasn attrma, sus!.. Kaldrd elini, vuruyordu az daha. Haa, tutup yanna indirdi kocasnn elini: Vurmakla olacaksa vur Bayram! ocuklar byd, azlarmzn tad uup gitti. Bak btn terbiyemle, hem yalvarp, hem soruyorum sana: Niin byle yapyorsun? yi dn, bak dnya nere gidiyor, lem nere gidiyor? Herkes Dadurakl Hilmi'nin kafasnda deil, evrene iyi kulak ver! Atl dnya cipli dnya oldu Bayram! Diremenin bir etkisi olmayacak! Kessen gene okuyacak bu ocuklar. Sen braksan okul brakmayacak. Kafal ocuklar diye belkim kendi yapacak kaytlarn... Okul nasl karrm benim ocuklarma? Gzellikle karyor, sevdiinden!.. Kanrd kafasn iyice: Karamaz! dedi. Dadurakl sana nasl karyor? Hay Daduraklnzn mma! Ulan bir Dadurakl tutturdunuz! Adamn bana kt bir ey dedii yok! Allann yolundan baka yola itmiyor beni adam!.. Ulaaaaaan!.. Allahn yolunu bir o mu biliyor? Bizler sapkn myz?
Sapkm olmasanz bu hallere dmezdiniz Haa Bey! Bey senin kendin! Bey deyip deyip canm skma benim! Uzayp gidiyordu. Belki biraz yatr diye yllk izninden on gn alp, ocuklarn da toplayp Karata'a gitti Haa. Yllardr ilk geliyordu. Kapan dur hastanenin amarlna, kapan dur eve derken, Irazca'nn tanyp bilecei hallerden oktan kp gitmiti. Gelin kaynana sarmap alatlar. Maallah, maallah!.. Budala Bayram unuttu diye sen de unuttun beni! Yad olduk gittik u kadar yerde ay Haam!.. Bir karlk vermedi. (Unutturanlarm gzleri kr olsun ana! Canmzn, bamzn derdine dtk, yeldik durduk el kadar ekmein ardnda, unutmu gibi olduk!) dedi iinden. Durup bir daha sarld, koklad kaynanasn. Nasl koyup gittiyse yle duruyordu gelin geldii ev. Yoktu bir deime, gelime! rk merdiven biraz daha rmt. (Groluk amlndan getirdii aalarla yenileyecekti bunu Kara Bayram. Yeniledi!..) Biraz daha anmt kerpi duvarlar. Avlunun iti kmt. Kurt yemiti direi, mertei. Bakan onaran olmaynca her yaka bir yakada kalmt. Bakr bakrac alp deli'ye su doldurmaa gitti. Gren tanmakta zorluk ekiyordu: Kim bu gu? Haamz m? Az daha bilemeyecektim! htiyarlam! urasndan burasndan krarmaa balam salar! Avurtlar km!.. Eee; ehir kolay m? Kendini de kertir insann!.. ehir yerden yere arpar insan... Her gn, her gn teknenin banda... Eskisi gibi, aktn belli etmeden akp dururdu sular. nce bir kk glck, glcn iinde irili ufakl talar. Durmadan oynuyordu balklar... Akp durur kadn sular! Bir sular eskimemi, bir balklar kmemi! Eskiye eskiye srp gidiyor Karata... Pabularn, oraplarn kard, emredi paalarn. Kollarn svad. Alt ucundan girdi glcn. Bumbuzdu. Bir silkilme oldu cierlerinde. Yrd ortasna. Kamyordu balklar. Msr koanndan byktler. Siyaha maviye boyanmtlar. Biribirleriyle cilveleirken imekten hzlydlar. Belki hi glk ekmiyorlard. Belki sadece suyun gznden yanda, derinlerde iftlemekten tat alyorlard. Belki gn geip gittikten sonra uyanyordu www.cizgiliforum.com
derilerinin altndaki kuzgun... Eilip avulad suyu. ti souk souk, arpa arpa ykad yzn. Islak ellerini ensesinde, kulaklarnda gezdirdi. Kollarn dirseklerine kadar, ayaklarn dizlerine kadar ykad. Bir daha, bir daha arpt yzne. Gzlerinin iine ald souk suyu, yumdu at kapaklarn. Balklar ellerinin ayaklarnn arasndan gidip geliyordu. Uzatt elini birka sefer. Dedirip alyordu. Akveriyorlard. Hzla frlyorlard. Bakralar alkalad. Doldururken iki balk ald iine. Frlayp ktlar, attlar suya kendilerini. Birden suyun gzne doru ekildiler ksm gibi... Eyvaah!.. dedi Haa. Eyvaah!.. Yaptn beendin mi Haa Bey? Kardn balklar! Ne sular vard da teziktirdin? eytan girmi senin iine Haa Bey! Kara Bayram'm iinden kp senin iine girmi eytan!.. Ald bakralar glcn kysna: Gelin gelin; oynan gene! Gelin kusura bakmayn! ehirlerde eytan girmi iime; kusura bakmayn!.. aka ettim; gelin... Durup glcn dndan bakt. Bir zaman grnmediler. Bei onu gelip geri gittiler. Sonra biri glcn ortasna kadar geldi, dnp gitti. Sonra oaldlar. Akmaa baladlar eskisi gibi. Ahmet'in gelir gelmez at konu, kyde John Williams adnda bir Amerikalnn bulunmasyd. Bar Gnlls olarak grev yapyordu. Kimi zaman Nuri'nin Kahve'de, kimi zaman dibein banda, kimi zaman evlerde boy gsteren upuzun bir adamd. Yirmi ile yirmi be arasnda gsteriyordu. l iinde elli tane imiler. ehirde de gryordu arada bir. imdi szm ona Halk Eitim Merkezi olarak kullanlan eski Halkevi'nde zmir'den gelen Amerikal Blge Mfettiiyle toplanp kendi aralannda uzun uzun konuuyorlard. Kiminin boynunda birer fotoraf makinesi, kiminin elinde birer teyp, film kameras, yok lokantasyd, yok mzesiydi, yok glyd, fabrikasyd, altn stne getiriyorlard ilin. Pazar dolayorlar, resim ekiyorlar, film alyorlard. Garip adamlard. Her birinin ayr huyu hevesi vard. Olduka serbest davranl, gldrc adamlar, ocuk kadar saf grnl kzlard. er ay kurs grm, biraz Trke, biraz da gelenek grenek renmilerdi Amerika'da. Daldklar
kylerde kimi ev, kimi ahr yapmaa kalkyor, kimi kuyu kazyor, kimi amurun
iine imento katarak salam kerpi kesme yntemi gstermee alyordu. Kzlar biki diki, konserve, peynircilik hakknda gsterili iler yapyordu. Karata'a gelen'e Takelle Mehmet'in evden bir oda verilmiti. Orada yatp kalkyor, onun bunun evinde yemek yiyor, sk sk Burdur'a, Denizli'ye gidiyordu. Sylediine gre 1000 lira aylk alyordu. Ama harcamasna baklrsa daha oktu savurduu. ektii resimleri Amerika'ya yolluyordu. Orada albm yapacakt mdrleri. Kendisi de gidecekti bir yl m, iki yl m sonra. O zaman bunlarn iyi kmlarndan gnderecekti Karatal dostlarna. Muhtarn ev www.cizgiliforum.com
yaplp bitmi, eksikleri tamamlanyordu. John Williams da Kumtarla'nn kysnda kk bir yapya balamt. Ne olacak bu Mister? diyordu kyller. Yani ne yapmak istiyorsun sen? Bu size bir rnektir. Siz yetitirmek erken sebze! Burda var fide iin scak ev; bir ay sonra... yle byle anladlar. Kazma krek alp alyordu. Kendinindi bunlar. Daha baka aralar vard, gelirken getirmiti. Komnizm, sosyalizm bir! Ayn ayn!.. diyordu. Biz var istemez sosyalizm! Biz var demokrasi!.. diyordu. Scak ev'in temellerinin kazlmasna kyller yardm ettiler. nk sktrd hepsini Muhtar: Ulan ne utanmaz insanlarsnz, devenin nalbanda bakt gibi bakyorsunuz! Konua i yaptrlr m? Ne yaplacaksa tarif ettirip yapn; durmayn... Delikanllar kaptlar kazmay krei. Gnllnn istedii biimde kazdlar. Sonra kanlar koup Dzmee ayndan ta, ormandan aa dvegetirdiler. Bunun iin t Groluk'a gittiler. Git, iki gn buralarda grnme! diye Ormanc brahim'i de Denizli'ye yolladlar. atsn atmak iin Takelle Mehmet'e dediler: Haydi ne kadar becerin varsa gster sen de! Demeseler de gelip yardm ediyordu Takelle Mehmet. Kum eletti, imento getirtti, temeli rdler harla. Eni drt, uzunu on metrelik bir yapyd bu. Temeller topran stne knca dzleyip svadlar, stne direkleri diktiler. Aralar arasnda suterazisi de vard gnllnn. Direkleri onunla lye alyordu. atsn Takelle Mehmet'e yaptrd. Ortaky'n hzarnda biraz tahta bitirdiler. Buras!.. Buras var kapatmak; ama camla deil! ehre gitti, bir koca tomar naylon getirdi. Kesip biti, ivilerle talarla akt, dolatrd naylonu. stn, yanlarn, nn ardn kapatt. Hac Mehmet'in otobsle iki soba getirtti. Telle direklere ast bunlar. ki tane sler takt. nnn kaps, iinin sobalaryla hazr demekti scak ev. Topran dzenledi sonra. www.cizgiliforum.com
Sizin erken sebze iin rnek alma bu ev! diye anlatyordu. Kasma kadar
her yann elledi durdu. Domates, patlcan, biber tohumlarn ekti birer keye.
Kasmn banda sobalar yakt. Szekli bir teneke getirmiti. Bir yandan da suluyordu. Ulan anladm! dedi Kerimolu'nun Durmu. Bu drz bizim Alanyallar gibi sera yapyor! Valla haggaten iyi anladn, akolsun!.. Yirmiii gn var, bunlar yetiti, ben var sktm, yeniden diktim toprak. Siz var grdnz... Tamam... Bir ay geti, yaprak belirmedi toprakta. nk Peder Gedii'nin tam azmdayd scak ev. vvv diye esti mi alp gidiyordu sere ka-darck kadarck iki sobann scakln. Geceleri buz tutuyordu. Ama gnll, her sabah yeniden yakyordu sobalar. Bazan koyup Burdur'a, Denizli'ye gidiyordu. Ben var bunu size gstermek. Hem benim mfetti gelip grmek! Tamam! ok mhim scak ev... diyordu. apay alp kazd, arad ektii tohumlar. Gzle grnr bir ey yoktu toprakta. Belki rmlerdi. Gbre olmulard belki. Takvime bakt, bir daha ekti. Yakt sobay, cemreler dt. Yoktu... Yeniden kazd, yere boru dedi. Sobalarn scak dumann verdi borularn azna.Yeniden ekti, yakt atei. Bylece sobalarn scan yerin altna vermek, bol sda abucak yeertmek istiyordu tohumlar. Olaanst aba harcyordu. Bir yandan da baharn ucu grnmt. Kyller Antalya, Alanya yanlarnda yetitirilen fidelerden alp kendi harmlarna dikeceklerdi. Williams'm zmir'de olduu srada, ba aldrtt Muhtar. Yok mahcup etmek konuk Gnll! dedi. Diktirip sulatt fideleri. Diplerine bol gbre koydurdu. Hafta demedi canland prsk fideler. Gelir gelmez scak eve kotu Gnll. Ksa bir an kald ierde. Sonra haykrd sevinle: te burada bir mucize; ben var gerekletirmek!.. diye gklere gklere att yumruklarn. Bir sr fotorafn filmini ekti fidelerin, scak evin. Kaksiktir drz!.. dedi Melek Hasan. Biraz szn esirgemezdi. Boboaz tannrd kyde.
Ben var anlamadm ne demek kaksiktir! Hani nerde szln, ap da bakversene! kard arka cebindeki szl, arad tarad bulamad. Kerimolu'nun Durmu: Go home demektir Mister, go home! dedi; gene anlamad; bakt bn bn. Muhtarla, Muhtarn CemaFle, Haceli'nin kardei mer'le, ye brahim'in olu Mehmet Ali'yle dp kalkyordu srekli. Beytul-lah Hocayla da ruh gibiydi aras. Son derece uyumlu adamd. Kak-siktirin anlamn rendii zaman da kzmad Melek Hasan'a. Sen var Melek Hasan, benim bam eilmek nnde. nk sen beni tra eder... dedi. Nereden duydun, rendin; gerekten biraz berberlii vard Melek Hasan'm. Takm, makinesi, usturas vard... Ben var sevmez yalnz komnistler, sosyalistler! Sever herkesi... Durmu: nsanlarn huylan eit eit: Ben de emperyalistleri hi sevmem aksi gibi! dedi. (Ne are bizim hkmet dolad seni bamza; bakalm ne zaman siktirolup gideceksin?) Gndnm gelirken srlara bir hal oldu. Dp dp lmee, iip iip devrilmee balad gzelim inekler, dveler. ok kt, yankara dedi bilenler. Muhtar mazbata yapt, beki gitti, alp getiremedi baytar. Kyden giden yazya sard ile. John Williams bir mektup yazd kaymakama. Kaymakam mektubu alnca atlad cipe, baytarla birlikte kp geldi. ukur kazdrp gmdrdler lenleri. Kalanlar aladlar. Bir lde nlediler hastal. Birden saygnl artt Williams'm. Yourt, yumurta, kaymak, filan tamaa balad kadnlar. ay ie ie bir kalyordu kahvede. Herkes bir tane smarlyordu. ehre giden yolun uzunca yeri bozuktu. Kprs doru drst yaplmamt yllardr. Seime yakn biraz kumdur tatr getirip yyorlar, kalplar akp demirleri dikiyorlar, seim olunca brakyorlard. Kn seller sprp gtryordu her eyi. Otobs kamyon gemek yle dursun, atla eekle gemek bile zor oluyordu. Bunun iin be muhtar birleti, Kaymakam da geip Valiye dileke yazdlar. Bir karlk alamadlar. Kylerden varan sesi hi mi hi duymuyorlard demek. Yazy brakp heyet gitti. Salam sz aldklar halde bundan da sonu kmad.
Kyn akll yeni yetmelerinden Cahit, onba olup dnmt askerden. Tmenin paasna yazalm, byk komutanlar kalknmac olurlar... dedi. O zaman Williams'i anmsad kyller. Biz yazsak kulak asmaz, kymzn Gnlls yazsm, bakalm ne kacak? dediler. arp isteklerini anlattlar Williams'a. Yes!.. ekti hemen. Ben var yazmak bir mektup; sizden biri gtrmek; o zaman tamamdr bu i!.. Cahit onba gtrd mektubu. Ertesi gn, tatil olduu halde, sivillerini giymi, cipini ekmi, yannda yardmclaryla birlikte kp geldi Paa. Grayder girdi yolun bozuk yerine. Tmenin usta erleri baladlar kpry yapmaa. Bir ayran iti, Bar Gnllsnn rahatnn iyi olup olmadn sordu, kuzu yedi pilavla, kprnn de, yolun da iki gn iinde yaplacan mjdeledi gitti. Gitmeden, imdiye kadar niin haber vermediniz? diye kzd Muhtara. O da, Cahillii kendin bilmez misin Paam, cahiliz, o yzden akl edemedik! diye zr diledi. Bata Gnll Williams olmak zere kyllerin elini skt Paa, tler verdi. ler de dedii sre iinde bitti. Yahu, kzlarmzdan birini beense de gitmese u olan! Byle sz gekin eleman bir daha nereden bulacaz? diye diye bir kalyordu kyller. te bu Amerikalyd kyn iinde dolaan. Herkes onu konuuyor, onu anlatyordu Ahmet'e. Ama gidecekti. Bir ay sonra doluyordu sresi. zgnd kyller de, kendisi gibi... Yaz ileri bitiyordu. Harmann sonunu alyorlard. Savurduklarn elemiler, ortaklar blmlerdi. Kansna koyup getirmiti Iraz-ca'nn payn Kerimolu. uvallarn yukar karlmasna yardm etti Ahmet. Bulgurluu, unluu ayrdlar. unlar da teneke teneke satar, borcuma harcma veririm, ne yapaym? diyordu kocakar. Baka bir gn Kerimolu kansn getirdi, un olacak uvallar akr'n Pnar'a ykp geldi, ivazca, Haa, Ahmet; hep birlikte gidip ykadlar. ayra serdiler kurusun. Osman'la erfe beklediler. Haa ulun stne kp kartrd. (Gelmiken ununu bulgurunu hazr edelim anamn!) diyordu. Harm hemen kprnn altndayd. Fasulye topladlar, patates kazdlar, haladlar tane yuduklar yerde. Yanan atee iki dal daha atp ocuklar msr ttler akamst. ehirdeki msrlarn byle tad yok, ben bir daha teceim! zin verir misin nineciim? dedi erfe. Yavrum! Kara gzl yavrum! Ko hepsini kr! On daha t... Irazca kendi de gidip bir etek getirdi. Haa atei greltiyordu. tyorlard yemden, yiyorlard.
Sonra uzanp yzyukar, kynn gklerine, gklerden pamuk-lana pamuklana geip giden bulutlara bakyordu Ahmet. Tayalm m kurumam taneyi kye, sayvann bana? Yoksa brakp gidelim mi burada? alarlar m? Bir tfeimiz olsa Osman Efe yatard banda! Gznn kuyruuyla Ahmet'e Ahmet'e bakyordu Irazca. Yatabiliriz biz abimle deil mi ana? Yatarsnz tabii olum! Haba, yorgan yastk getirip ninenizin tanesini beklersiniz. Sabah olunca bir daha serdik mi kurur. Sonra deirmene iletiriz. Kurumam taneyi neden gtrelim kye? ehirli olduk diye bizi korkak belleme, nineee!.. Sonra Haa'yla Irazca sokuldular biribirlerine: Bunlar burada haggaten yatabilirler mi acabola? Yatsnlar elleme! dedi Irazca. Yatsnlar; hem de azck tatsnlar cesaret denen eyden! Psp durmasnlar kyde ehirde!.. Amann! Amann nerelere gideyim!.. Gld, az tadyla bakt evresine: Eve gidelim birazdan! dedi Irazca. Kerimolu'nun eee saralm habalar, yorgan yast, Ahmet alp gelsin. Yatsn kardeiyle. Yatp yldzlara baksnlar uykular gelesiye!.. erfe kvranp duruyordu: Bir de derler insanlar eit! Hani nerede? Erkek olsam ben de yatardm! Bakardm neler dnyor geceleri gkyznde, yerde dnenlerden ayr?.. Tasalanma dorumum! dedi Irazca. Sen de evimizin hayatndan bakarsn. O kadar soumad daha havalar! stersen sayvann stne sereriz deklerimizi. Senin bakacan gkyz olsun!.. Ahmet kotu, Osman' kucaklayp savurdu. O da bacaklarndan ald bire uzun, ikiye ksa aabeyini, devirdi ayrn stne.
Gcnz byle mi gsteriyorsunuz? Bard Haa. Ne oluyor ama stnz banz? Hemen braktlar biribirlerini. Kalkp rptlar stlerini balarn. Sonra Osman' tanenin bana brakp yrdler kye doru. Be evin dam sklp ats kiremitlenmiti. de yeni kiremitli yaplmt. Sahipleri Almanya'da alan. Kiremitli evleriyle baka bir grnme giriyordu yoksul Kara ta. Eski, kara rtsyle, kaam duvarlanyla, kabuktan kiremitten de olsa o deimeyi belki hi grmeyecekti Kara ali'nin eski evi. Hyklerin oradan geerken, Bayram'm kr'ye, kr'nn de Muhtara satt tarlaya boynunu burup burup bakyordu Haa: (ehirde ancak bir uyduruk ev oldu kyn gzel saylan!..) erfe'nin elinden tuttu anszn: (Bir de ite unlar okuyorlar! Engel olmasa babalar...) Kadn kz durup hal hatr soruyordu. Hogeli ediyordu yeni grenler. Irazca nden gidiyor, onlara da, Haydiiin! Osman bekliyor tanenin banda, haydin!.. ekiyordu. nden gidip Kerimolu'nun eei alp geldi Ahmet. Irazca kendi eliyle ekmek azk koydu. Yorgan yast, habay ayrd. Denkleyip sardlar. Dh dee! Bir gelenle yollarsn eei, haydi!.. orba kaynatp itiler. Aman Haa, gittike dermanm azalyor! Gelmeseniz bunlar yapamayacakmm! Belki bu k leceim. Konu komu, "Kapy kitlemeden yat Irazca, haberimiz olup aasya iersin!" diyor. Pek zorumu yalnzlklar... Eskisinden daha dzgn, ehir evi gibi atl kiremitli yaptrmt yeni evini Muhtar. Samanlk delii demir kapakl, iten srgl! Gbre delii demir kapakl, iten srglyd. rayla kandille kimse dolamyordu ahrda. Caml fenerlerden almt. kier pilli, in mal elektrik fenerlerinden almt. Allah nasip ederse elektrik bilem getirteceim bu kye!Karata' iyice ilerleteceim!.. diye nyordu. Kendinden biliyordu olan batan ilerlemeleri. Ahmet, Melek Hasan'm karsyla yollad Kerimolu'nun eeini. Habay serip yorgan yast attlar stne. Yava yava akam oluyordu. Toplamaa baladlar ayrn stndeki taneyi. Toplayp ullarn ucunu rttler biribiri stne. Ate yaktlar yeniden. Ekmek gevretip kelek drndler. kelek ekmek boazlarn aldka koup su itiler pnardan.
Akamn ge vaktine kadar aa yukar gelip geip durdu insanlar. Kyl biimi selam veriyorlar, Naslsn Ahmet Efendii, iyi misin? diye soruyorlard. Osman Efendi, sen naslsn daym? Onu da selama kelame gelir Efendi sayyorlard. Hafiften hafiften kabaryordu Osman. Sorun ne biliyor musun bizim olan? Sorun babamn gnln edebilmek heralda! Ya gnln edebilmek, yada onu ap mutlaka yazlmak liseye! tesi sorun deil. Yani bizim iin sorun deil dersler... Osman'n iine dert olan bir de ceket pantolon'du. Aabeyiyle ablas iin ektiklerini kendisi iin de ekecekti anas. Okumak sorun deil de abi, zyorlar giysi diye, kitap diye... ok pimanm bu yl stanbul'a gitmedim!.. Kpr'de gzlk satardm. Belki birer buuk kalrd gzlk bana. Belki gene raslar-dm brahim'e. Birlikte yatardk yaplarda. Gz gelirken ayaz oluyor geceler... Sabaha kar i yaar aklara... Sorun, bir an nce okuyup anam emekli etmek! Anam dndke szlyor burnum! O zaman diyorum, acaba tutsam m babamn szn? Ksa yoldan bir okula girip yapsam m maan sapma? Birazck ok olacana, az olur... ok istiyor anam kaymakam olmam! Kaymakam olmay kim istemez varsa olanak? Sen olursan, bizi hogrr gidemezsek ileri... Gkteki yldzlar kadar yksekte anamn gnl! En azndan erfe de bahemire olmal! Sana bir ey demiyor imdilik. Belki lise mdr olmalsn... Benim en kzdm Dadurakl Hilmi gibileri! Personel efi bir de hastanenin!
Bahekim olsam sallarm hepsini. Elimden gelse Salk Bakan... Benim gnlm de yksek yldzlar kadar... nsann gkteki yldzlar kadar paras olmadna, gre, yldzlar kadar not alp snflar gemeli. Hem de giysi parasn, kitap parasn karacak kadar alp biriktirmeli yazn... Anlamadm bir ey daha var: Niin ehrin stnde bu kadar parlak deil yldzlar? Baksana Yedi Kardeler'e, kaynap duran lker'e! Samanyolu'nun dkntlerini tane tane say... Hepsinin ortasnda Akyldz, yldzlarn gl!.. Nurten'in babas da m yazlmasn kzm diyormu? Duymadm, ama diyebilir! Tutucu imi az biraz... Byynce ben de tutucu olacam abi, ne dersin? Yatp durduu yerden usulca doruldu Ahmet, bobrne habersizden drtt kardeinin: Ol, ol! Babamla el ele verirsiniz... Bir bouma balad ayrn stnde. Azck gevetiverdi Ahmet, yreklensin kardei. Yktlar yuvarladlar biribirlerini. Farknda olmadan barp aryorlar, kyn ekici svglerini biribirleri-ne sylyorlard. Bir barma oldu pnarn banda birden. Byd akan oluun sesi. Duraklad kurbaalar. Durup dinlediler acaba ne var? ki adam duruyordu omuzlarnda belleri. Gkmsr sulam geliyorlard. Durmular bakyorlard: Yahu kimdir bu efeler? Bizim kyl m, yabanc m? Bardlar sonra: Ne ulan ooo? Heey ne'dyorsunuz? Kimsiniiiz? Tk durdu Ahmet. Osman hl vuruyordu altndan. Dur; dur bizim olan; adamlar var; baryorlar; dur! diyordu fsltyla. Tuttu ellerini, diziyle barna bastrd, durdurdu kardeini, sonra durup dinledi bir daha barsn adamlar. Pnardan su imiler, ellerini yzlerini ykamlard. Bellerini omuzlarna atmlard yeniden. Kimsiniz ulan? u "bizim akraba" lardan m yoksa? Frlayp kalkt Ahmet: Ne var be? Siz kimsiniz? Biz bu kylyz Beyim! dedi Halil bi. www.cizgiliforum.com
Ahmet tanmad: Biz de bu kylyz, ne var? Yahu Nevar'n kars lm, yerine sen var! Kar m? Kar sensin be; azn topla!.. Hoppalaa! Kim ulan bunlar? , Osman toparlanp kalkt usulca, sokuldu aabeyine. Kimsek kimiz, gzelce sor syleyelim! Melek Hasan, Halil bile fsldat. Gerekten bilememilerdi bu azlar ehirliye alan delikanllar. Ulan gzellikle sormadk da ne dedik? Nevar'm kars, u bu; ne oluyor yani? Bir yandan da dnd Ahmet: Yoksa yeni bir bela m dolanp sarlyor balarna? Ben Ahmet Kara, Kara Bayram'n oluyum!.. Yanat Halil bi: Ulan Ahmet, daym, sen misin? Ulan bizim Kara Bayram'n efeler mi bunlar? Ninesine tane yumular heralm; bekliyorlar! , Ulan Ahmet, bizi yanlttn! Bu da Osman m? Bu da Osman! Tanenin banda yatyoruz... Attlar omuzlarndan belleri: Ulan daym; oturun bakalm; hogeldiniz!.. Hobulduk!.. Saolun!.. ayrlkta vrak vrak't kurbaalar. Dzenini bozmadan srp gidiyordu pnarn
arlts. ki adam kt ayra. Paketini karp Halil bi'e sigara verdi Melek Hasan. akmakla yaktlar. Oturun, oturun bakalm! Siz bizdenmisiniz yahu! Biz de sandk yabanc bunlar! Tavuklar almlar, suyun banda kaynatacaklar. Eee; baban nasl Ahmet Efendi? leri iyi mi bakalm? Ulan ekip gittiniz, biz kaldk buralarda srnmee. Nasl gidiyor senin okul? Diyorlar Kara Bayram'n olu birinci air olmu! Her yl birinci geliyormu koca ehrin lisesinde. Oturun oturun! Anlatn bakalm, ne oluyor bu i Partisi filan? Ahmet oturdu habann stne. Kardeini de dizinin dibine ekti. Bekledi acaba ne kacak bu sorularn altndan? Bir seim daha olursa komnistlii getirecekmi i Partisi, yle mi? Yani sence komnistlik mi iyi, demokrasi mi? Uzunca bir sre sustu, dnd Ahmet: Bunlar okumuyoruz Hasan day, bilmiyorum ben! Haydi haydi; biz duyduk! Ortakyl Ekicolu anlatt! Ekicolu'nun okulu Ankara'da, o bilir... Kimi diyor Rusya ald ban gidiyor, mma koyacak kocca Amerika'nn! Srtecek burnunu yerlere!.. Bunlar okumuyoruz. Hem niye Bar Gnllsne sormayp bana soruyorsunuz bunlar? Ulan daym, Gnll Amerika'nn adam, sen de bizim!.. Bilmiyorum bir ey... Ulan daym, felsefe dersi okutmuyorlar m size? Var m yok mu yukarda Allah? nsan lisede okur da bilmez mi bunlar? Daha liseye gemedim. stiyorum ama babam gitme diyor. Belli deil daha. iir yazmay da braktm imdilik! Yani erteledim... Seni bir ay kadar dama tktklarnn asl var m? Konutular burda, ok zldk! Ama iyi cevap vermisin Savcya. Demisin kyler ta devrini yayor! ehirliler yiyor ekmein hasn... www.cizgiliforum.com
Liseyi bitirebilirsem kaymakam okuluna girmek istiyorum. Onun iin ok alyorum derslerime. Hi snfta kalmaz diyorlar senin iin, doru mu? Kalmadm; kalmyorum; doru... Tamam canm! Bunu duydum ben! Necip Bey'in olanlarnn okullarnda okuyup hepsini geeceim demisin; duydum!.. Necip Bey'in olanlar stanbul'da okuyor... Zek olunca sen de okursun be daym! Okutur hkmet... Anamn babamn parasyla okuyorum... Bankada ok paranz varm; anan da, baban da her ay beer yz alyormu, yle mi? er yz alyorlar... er yzden alt yz, gene iyi!.. Sabah gidip akam geliyorlar... Komnislik gelirse her ey serbes diyorlar; yle mi? Bunlar okumadk dedim ya az nce!.. Haydi haydi; senin de onlardan olduunu sylyorlar! Genler diyormu, ille de komnislik gelecek! Sen neyi anlamak istiyorsun Hasan day? Ak konusana birazck! Niin azm arayp duruyorsun? Az aramak deil daym; soruyorum nedir asl? Bu sorduklarn bilmiyorum... Haha haha!.. Ulan kurdun olu haggaten kurt oluyor arkada! una baksana,
smsk olmu az! Valla akolsun! Yum daym yum, sk az iyolur! Konuma mma koyum! ki szck de biz rensek kyamet kopar! Her eyi kendiniz renin, bizlere tadrmayn... Gecenin iinde gld Ahmet. Osman, dizin dizin dokuldu. Bu ufak efe nerede okuyor? Orta'da m? lki bitirdi, Orta'ya girmedi daha... Ulan akolsun bizim Kara Bayram'a! En iyisini yapt! Toplayp gtrd horantay, verdi okullara; akolsun!.. Halil bi gld akrtyla: Bayram ulan bu, Kara Bayram! Onun gibi var m
dnyada? "Bir kyl parasym ben!" demedi, atld ne; koyuldu gidiyor! Ama
babas ne kadar olsa, i ocuunda. ocuu okumazsa, babasnn abalamas sonu verir mi?.. Aman daym okuyun! Bizleri gryorsunuz!.. erfe'yi de okutuyormu Bayram, yle mi? Bitirdi o da orta'y. Okutuyoruz... Valla m? Haggat mi? Ulan aferim! Ulan bitirsin tabii! Yarn bir memur olsa, maa be yz! Beer de siz alsanz, ohooo, dnyann paras girecek Kara Bayram'n evine! Biz burda durmadan boa krek ekelim! Arpa ekelim, gkmsr sulayalm... Komnislik gelince her ey motorla olacakm! Yerin altna sondalar salp kr tarlalarn bile sulayacakm devlet, yle mi?.. Valla bilmiyorum... Yani bunlar bize yaptracaklar, eer geebilirlerse baa! Bir de kar kz davas syleniyor, oras bok! Acap asl var m? Neyin? Karnn kzn ortak olmasnn? Duymadm, okumuyoruz...
Ulan valla Irazca'nn siyasetinden; akolsun! Asl diyorlar tarlalar ortak olacak! Ambarlar... Onlar batan olacak da, kadn davasn soruyorum!.. Ben de orasn hi dnmyorum bak! Neden dersen; bundan en nce kars gzel olanlar korksun; bana ne? Muhtarn komusu deil miydi Halil bi? Anlamaa alyordu Ahmet. (Acaba byle konuup, konuturup; sonra: "Geldiler kyde propaganda yaptlar!" diye ihbar etmek mi istiyor cmbldak Hsn? Bir anda karakolu, savcl, kelepeleri dnd yok yere. Sonra Burdur Ar Ceza'snda yeniden karsna varmak Savcnn, iman Ar Ceza Bakannn; gereksiz yere... Siz burada her eyi duyup biliyorsunuz; bizim dersler sk; her zaman yazl szl; bir sr snav bamzda; bu yzden bir ey duymuyoruz. Ben sinemaya da gidemiyorum. Radyo bile dinletmiyor babam: "rencinin grevi okumak" diyor... Akolsun!.. Sigaralarn iip bitirdiler. Hl oturuyorlard. (Halil bi de az biraz hsm dmez mi zaten cmbldak Muhtara? Bize dmanl oook ok derinlerden belki. Bu drzler bir tuzak kuracaklar bize ya, bakalm!..) Birden aznn ii aclamaa balad. Bakt gecenin iinde bo yola. Akan sularn, ten kurbaalarn seslerini dinledi. Bekledi kalkp gitsin unlar, ama oturuyorlard. Bana kalrsa, renciler, hem de i Partisi ok ister bize komnistlik getirmeyi! Ama Amarika istemez! Her iin ardnda o var diyorlar. Hem de ok girdi ordunun iine filan. Ordunun iine girince, gtn yrtsa berikiler, bu iin sonu hava! Alttan alta alp orduyu kendilerinden yana alabilirlerse belki! O da zor. nk ordunun rahat ok iyi. Ne yapsn herif komnistlii? Onun motorla sulanacak tarlas m var? Eni konu tedirgin olmaa balad Ahmet. Osman'n iine de korku kt. Niin kalkp gitmiyorlard? Nereden gelmilerdi? Nasl birden bunlardan almt sz? Kendi kendilerine ne gzel greip duruyordu iki karde!.. Melek Hasan: Gene de siz ayanz denk aln daym. Uymayn komnislik iyi u bu diyenlere. Kuru bo demokrasi hepsinden iyi mma koyum! Sorarlarsa, demokrasi iyi deyiverin. Brakn bakalar getirsin her eyi! Bize ne, size ne? Sizin de kalmad unun urasnda motorla sulanacak tarlanz. Ninenin bir harm var, o da arn hemen altnda,bendi evir sula, devir sula! teki tarlalar da Kerimolu drzs dnsn, ortak ekip biiyor... www.cizgiliforum.com
yle yle!.. dedi Halil bi. Brakn yanan yansn, snen snsn aman daym! Grdn eri, beylerden doru! Kaymakaml filan da siktiret hatta! Ufak boydan bir memurluk kaptn m ekil. Yoksul ky ocuklarnn ileri gitmesini teden beri ekemez ehrin drzleri, vede varsl takm! Fazla ileri gidip rktmeyin. Hatta demeyin orda burda lise mise, Ankara mankara! yle sakl okur gibi okuyup ekilin. Okuduktan sonra da tuttuunuz ekmein deerini bilin. Yani bu ilerin ne kadar bok olduunu imdi sizin anlamanza olanak yok. Anladnz zaman da i iten geip gitmesin. Haydin daym, biz gidelim. Tane yumusunuz, bekleyin tanenizi. Sevabn aln Irazca ninenizin... Kalkp gittiler. Ahmet'le Osman da kalktlar, geirir gibi yaptlar be alt adm. Pnara varp elini yzn ykad Ahmet. Osman kofalarn arasna iedi. Gelip habann stne oturdular yeniden. Anlatsana, nedir komnistlik? Rusya'nn rejimi! Yani Sovyetler'in... Ama ne? Bilmiyorum! dedi Ahmet. Duymadn m? Duydum ama bilmiyorum... Nasl bir ey olabilir acaba? Her halde ok disiplinli, ok sk bir dzen. Sovyetler'de y-leymi. altrrlarm tembelleri. Her halde, ehirliler iin ktdr. nk kyl zaten almaya alk. Fakat burasn kyller anlamyor. Komnistliin sk almak olduunu bilmiyorlar... Neden sylemedin, sk almaktr diye? Ama yle mi, deil mi, tam bilmiyorum. Yani ortaokulu bitirdiim halde bilmiyorum... Derslerde okutmuyorlar deil mi? Ders olmaz ki bunlar! Dersleri biliyorsun. Ortaokul dersleri ilkokulun ayn. Bir fizikle Kimya deiik. Onlarn konular da Tabiat Bilgisinde var. Fakat www.cizgiliforum.com
Tarihte bile yok Rusya'nn rejimi... Biz bunlara filan boverelim deil mi abi? Hatta iir de yazmayalm deil mi? Hemen okuyup bitirmee bakalm... Hep derse bakyoruz, zaten boverdik! Btn sorun babamda deil mi abi? Evet... Kimbilir ne kadar baktlar yldzlara, ne kadar konutular. Bir yandan da sokuldular biribirlerine. ylece uyudular. Uyuduklarnn farkna varmadlar. Belleri d sabaha kar. Dnde snf arkada Nurten'i grd Ahmet. Atlas istedi. Yapamad bir devi yapp verdi saklca. Ne d grdn sylemedi sabah. Gn doar domaz atlar ullar, taneyi serdiler. Anasyla er-fe evde kalm, Irazca ninesi kp geldi, yeniden kartrdlar. leyin kurur gibi oldu tane. leden sonra Kerimolu'nun kanya attlar uvallar, deirmene gtrdler. Kerimolu, kars, olu Durmu, daha bir on kadar insan geen seimde i Partisi'ne vermilerdi oylarn. Durmu grnrlerde yoktu. e gidiyormu kamyonu alp. Kerimolu kendisi, Gene vereceiz daym, ama bakalm ne olacak? Acaba devrilecek mi bamzdaki mtegallibe zihniyet? Senin grn ne? diyordu. Ahmet, (Galiba en bilinmesi gereken konulardan haberimiz yok!) diye dnd kendi kendine. Adamn yreine su serpecek bir karlk veremediine zld. Kerimolu ciddi adamd, Melek Hasan gibi, Halil bi gibi az arayan soydan deildi. Olur bu iler ama, kyller az birlii etse de hep birden veri-verse oyunu! Yunus Bey vede onun gibi birka drz, smsk tutmu bizim ileyi! Ondan da beteri, tutmular ilin tekmil kylerini! Dahi Trkiye'yi! Her seim beylerden yana atyor oylarn bizim arkadalar! Muhtar olacak drz de onlarn adam... Deirmenci Kambur Yusuf da o yana, o yana ekiyordu sz. Srada mteri yoktu. rkdi'in tanesinden sonra Irazca'nm uvallar girdi sraya. Ertesi sabaha biterdi. Sen istersen bekleme daym, ben tr korum uraya! Yarn da gelir gtrrsnz. Hakkm da pein aldm grdn, ivazca nineni en ok ben severim bu kyde. Kimse bilmez, ninen kendisi de takdir etmez o baka! Bence en eli plecek kimselerdir byle yoksullar... Gene Kerimolu'nun kany koup getirdiler, alp gtrdler un uvallarn. Srtlaryla yukarya karp orta eve koydular birer birer. Bundan sonra bulguru kaynayacakt Irazca'nn. Tarhanas karlacakt. Gelmiken senin buna benzer ileri aradan karalm ana! diyordu Haa. Bir de giysi yumal, bir de evini silip sprmeli, duvarlarn svamalydlar. Kalrsa harmn patatesi ile fasulyesi kalacakt. Bir de eski ban pancar,belki... Ahmet, (Asl gnln edip de ehre gtrmeli ninemi! Burda ii zor. Ne yapacak kn vvv dedi miydi souklar?) www.cizgiliforum.com
diye dnyordu. Bunu sylyordu anasna. Fakat anas bir yolunu bulup sylemee alnca, sz aznda kalyordu. Dnp bakt m imdiye kadar yer yutas Bayram? Muhtara deil, Bayram'a dmand sanki. yle ta gibi duruyordu iinin kini. Eridii de yoktu, eriyecei de. Konumadlar bile yeteri kadar... Bir akam Sultancagil'e gittiler. Bir iki akam Sultancagil geldiler. Eski badan armutlar rpp getirdiler. Eriklerin kalann yarp serdiler. Armutlar ikiye e blp kak yaptlar. Domatesleri toplayp birazn sala, birazn biberle kark turu yaptlar. Birer keseye tarhana bulgur bld Irazca. Biraz erite, biraz niasta katt. Biraz da sala alp bir sabah bindiler Ortakyl Hac Mehmet'in otobsne, dokuz'a doru ehre geldiler. ndiler mahallenin aznda. Koltuklarnda, kucaklarnda tadlar getirdiklerini. Ydlar evin hayatna. Msr asmaklarn duvardaki ivilere astlar. HAVADA KIRILAN OK Bayram hastanedeydi. Haa'nn bir gn daha izni vard. er-fe'yle Osman leden nce gidip babalarn grdler. Geldiklerini haber verip, halini hatrn sordular. Baktlar hl durup duruyor mu inadnn stnde? Niye buraya geldiniz? Ananz m yollad? diye sordu sktrd. Kzmt gene. Bir ara Navrumlu Ali'ye rasladlar. Bir koutan km, tekine giriyordu. Sonunda bulunup geldiniz mi yitikler? Elini ptler babalarnn arkadann. Babalar grr de beenir diye umdular. Sonra amarlkta Necibe teyzeyi grdler. Anasnn selamn syledi erfe. Seni ok zledi. ok zledi hastanenin ykana ykana bitmek bilmeyen giysilerini... Lisenin nnden geerek, dkknlara vitrinlere bakarak eve geldiler. Ahmet kp gitmiti. Belki bakacakt sinemalarda ne filmler var. Ne kalmt okullarn almasna. yi bir film varsa alp gidecekti kardelerini. Bayram, bu sefer de Navrumlu Ali'yle takp duruyordu. Ali seimde i Partisi'ne verecekti oyunu. Zorluyordu, bir trl gnln edemiyordu Bayram'n. eker'de Ali'nin bir arkada vard Mustafa adnda. Mustafa'nn kardei Muratck'ta retmendi. Konua konua iyice aklna girmiti Ali'nin. Ama Ali urayor urayor delemiyor-du Bayram'n inadn: Varsllar varsl partisine, biz de kendi partimize! i Partisi yoksullarn partisi.
Yeter Dadurakl Hilmi gibi, Personel efi Salim San gibi drzlerin ardndan gittiin! abuk bilinlen, herkes bilinleniyor! Dnyaya buza geldik, kz gitmeyelim komu!.. Kr etmiyordu... Haagil kydeyken Bayram'a tmden el koyup bu ii baarmaa karar vermilerdi. zellikle Ali, lse de yakasn brakmayacakt arkadann. (Herkes benim gibi birer ikier arkada evirmeli ki bu i olsun! Yoksa byle gelmi byle gider. Biz de geer gideriz bir ey anlamadan...) diyordu. Amerika Amerika! Hani ulan Amerika? Ne zarar var bize Amerika'nn? Daha adam yardm etmi kalkmalm. Hl da etmekte. Ne istiyorsunuz Amerika'dan? diyordu Bayram. Ali, dnp tanp, Bak benim deerli vede sevgili komum! diyordu. Bunun dibacesini seninle benim anlamamza olanak yok. Fakat okumular dinle, bak nasl akln erdirecekler? En batan, madde bir, Amerika bizi smryor! Nasl m diyorsun? O iletiyor madenlerimizi, o iletiyor benzin, mazot, zivt hemi de petrolmz! Bir milletin madenini, petroln yabanclar iletti mi, o milletin btesi boku yer, halk asla kurtulamaz yoksulluktan... Neden kendimiz iletmiyoruz peki? Heralda bilmiyoruz yollarn... Grdn m? Amerika iletmezse gelip Rusya iletecek. O daha bok deil mi yani? Bu sefer Ali tutulup kalyordu. Yok yok! diyordu sonra. Bizim aklmz ermez! Bunu en iyisi bilenlere sormal. Askeriye ynnden de ok smryor Amerika. Ordumuzun iine girmi adamakll. Btn slerini, tesislerini topraklarmza kurmu. Sava olsa kabak bamzda patlayacak. Maynlam snrlar tam tm, Rus'a kar. Rus da hepsini patlatacak. Gitti Trkiye havaya!.. Onu batakiler dnsn! Ben bir garip kimseyim burda hastanede. Byle kararlara karamam... Peki nesin sen, iinin ad ne? im igrenlik, yani temizlikilik... Ne demek igrenlik, yani temizlikilik? www.cizgiliforum.com
i demek; ama giriyor mu btn iiler? Belki imdi girmiyor, ama bir gn girecekler!, Yeter mi iinin gc? Kyller de var... Kyllerden bunlar anlayan ka kii? Camileri dersen yaplyor. Yollar dersen yaplyor. On kuru da zam koydular ekine, pancara; daha ne? Koydular ama fiyatlara da koydular! Bu kadar kalmkafa olma Bayram arkada!.. Tamam Ali! imdi istemediim halde hatrm kracam, tamam! Ben kalmkafaym, sen de bilinlisin, tamam! Yeter artk, gelip gidip durma stme... Byle srp gidiyordu. Ali on sefer, yirmi sefer sylyor, yoruluyordu; sonra Personel efinin adamlar bir sylemede eski yerine koyuyorlard Bayram'. Bir iki deillerdi, oktular. Haydi ben dndm diyelim! diyordu Bayram. Senin haberin var m camilerden? Ne konuuyor Tahir Hoca gibileri? "Birinci ii komnislii getirmektir i Partisi'nin! Kar kz ortak. Kazandklarmzn hepsi devletin. ocuklar devletin. Bir geldi mi atabilirsen at, ykabilirsen yk!.." Her gn bu; her hafta bu; bunlar... Halt etmiler! Kar kz asla ortak olamaz! Olur olamaz! Sylyorlar ya! Vede dinletiyorlar ya! Ellerini dizlerine arpyordu Ali: Tm kabahatlar kimde, biliyor musun? Bende! Kara Bayram'da!.. Hayr, tm deil, biraz sende! ou Atatrk'te! Hepsini kesmedi unlarn! Milletin kafasn bulandryorlar imdi!.. Yaklaan seimler dolaysiyle radyoda, alanlarda konumalar yapldka Ali www.cizgiliforum.com
hzland. Bayram bir onun, bir tekinin ekitirmesiyle sersem tavua dnd. Ama kesseler i Partisi'ne vermeyecekti oyunu. Ne olup kalaca belli olmayan bir eydi i Partisi. Berikilerinse kazanacaklar kesin! Sonra duyarlarsa i Partisi'ne verdiini, olunun kznn ortaokula girmesine de benzemezdi. Kesin olarak atarlard iten. (Onun iin iyisi miii, u Ali, kadim arkadam, daha fazla gelip gitmesin, i Partisi u bu konumasn! Serseri kendine acmyor, bari bana bela olmasn...) Tam bu gvgv'n ortasnda Ahmet: Ne olacak bizim kayt ilemleri ana? diye soruverdi. Bir kzp parlayacak oldu Haa: (Soran ana diye soruyor, baba diye soran yok hi! Ha bir de babanza alayn lmeyesiceler!..) Ama bilip duruyordu durumu. ok ocumutu ocuklar, sokulamyor-lard. Hep Haa'ya geliyorlard. Kzp parlamann bir yarar yoktu.Tuttu kendini: Sorarz olum; iyi kt konuurum babanzla! Sonra gider kaydolursunuz. Tasalanmayn bakalm... Yemekten sonra gene gelecekti belki Ali. (Kalkp bir yere gitsek!) diye dnd Bayram. Kurnal Sleymangil'e gemekti en iyisi. Sleyman da az partici deildi ama bunun kadar yoktu gene. Oturur biraz kafasn dinlerdi. Bard: Yemekten sonra Sleymangil'e gidelim, bakalm ne yapyorlar? oktandr gitmedik!.. Kalk Osman haber ver gel anam, gidelim... Ne derse irp kabul ediyor, gereini yapyordu Haa. Sleyman'n kars, Buyursunlar, bekliyoruz! demi. Kalkp gittiler. Sleyman da seimlerden amad m? Dine dokunmasnlar! Dine dokundular m milletin apkas frlyor! kincisi, karlar ortak olacakm; iktidara gelirlerse vatan Rusya'ya satacaklarm! Bu propagandalarla belini kryorlar i Parti-si'nin. Deilse en kuvvetli parti, benim de kanaatime gre i Partisi! imdi aramzda el yok surda. Kendi kendimize konuuyoruz. Fakat ar din, ar propaganda zayflatyor... Sleyman'n kars Hava, bir yastk koydu Bayram'n ardna. Biraz dik, dzgn oturdu. Sonra dirseinin zerine yangeldi. Ben diyordum: "imdi Ali gelir kafa beyin komaz, Sleymangil'e gidip bamz dinleyelim on dakika!" Yanlmm! Parti mikrobu senin de kanna girmi... diye kapatmak istedi konuyu. www.cizgiliforum.com
Kabard kalkt Sleyman: Drzler yle hararetli ki bu sefer; yle kzyorum ki! Bizlerse kzler gibi susuyor, koyunlar gibi uyuyoruz! Bize hazrdan olacak. alp abalama, kendiliinden dzelsin iler. Szde sen de, ben de, iiyiz deil mi unun urasnda? Peki hani sendikamz? Hani partici arkadalarmz? Onca ii, ifti birleip iki arkadamz yollasak Meclis'e olmaz m? Biliyor musun kimler ortadaki adaylar? Yok ilerinde bir tek ii, ifti... inin iftinin ii mi adaylk? Her eyden nce diploma ister. Para ister. ide, iftide ikisi de yok... Bir sre konutular. Sonra ay datt Hava. ocuklarn her biri bir yana serilinceye kadar oturdular, tarttlar partiyi, seimi. Benim iin ay aydnlk, yol belli! dedi Bayram sonunda. Haa, biraz houna gitsin diye, Hele bir anlalsn canm, i Partisi neyin nesi? Bu sefer de Adaletilere verelim, i Partisi'ni drt yl sonra dnrz... dedi. Aferim Haa komu! diye kt Sleyman. Drt yl daha soysunlar memleketi demek!.. Bizim oyumuzla kurtulacak m? Herkes byle derse asla kurtulmaz. Eh, hele siz verin, biz biraz dnelim! ocuklarn alp kalktlar. Yarn Bayram nbetteydi. Bugn konumal, bir aydnla karmalyd teki ii. rtp bastrd ocuklarn stn. Geldi kendi yataklarm at. Leeni rb getirdi, pekir tuttu, abdes aldrd. Bekledi namazn da klp bitirsin. Yatmad kocas yatmadan. Bir i alp oyaland. Bayram, duasn da bitirince, ardndan sokuldu usulca. Bir ufack gece lambalar vard, onu yakp yukardakini sndrd.
Bu sefer yzyukar yatyordu, srtn dnmemiti Bayram. Haa, elini kocasnn
gsne koydu usulca. Bir dnd, biraz kyden anlataym; ama hi oral deildi kocas. Belki daha beter sinirlenecekti imdi. Bir dnd, seim konumalarndan, Ali'nin, Sleyman'n kafa iirmelerinden aaym; zaten bkm burnuna kadar... Gezdirdi elini. Adam yle yatyordu tahta gibi. Ben de www.cizgiliforum.com
kaldraym elimi, karmn gsne, barna koyaym! demiyordu. Bayraaam... Bir ey diyeceim! Bekledi, De bakalm! desin. Belli belirsiz kta bakt tavana. Ban bir saa, bir sola dndrd. Karsndan yana brakta yle. Bir ey diyeceim iznin olursa? (Anam alp gelelim diyecek! Fikrin byleydi madem neden alp gelmedin?) Verecei karl dnmee balad nceden. (Ne ii var anamn burda? Otursun kyde dmanlaryla cenk etsin! Cm-bldak Muhtarn yeni evini de yakmann yollarn arasn! Sen burdan paralar yolla Hac Mehmet'in ofryle sakl sakl...) Sabah sen ie, ben ie; frsat olmuyor konumaa... (Bir de diyormu ben yakmadm! Sen yakmadn da kendi mi yand drznn evi? Ulan serseri, yapacaksan baka bir i yap. Evini yaktn m senin yaktn belli olur. Srtna ta sarp krbalayarak gtrrler karakola! Ondan sonra da telefonlar ettirip, Vay Bayram, zay Bayram!") Bu ocuklarn kayt zaman geldi geiyor! (Hoppalaa! Ne yapacamz konumadk m?) Gl gibi ky bunlar iin koyup geldik Bayram! (Gittin geldin, hayranln artt m gene?..) Tuttuk bir yol, sonuca varalm ele gne kar! Herkes "Kara Bayram'in ocuklar birinci!" diye kskana kskana bir kalyor. Byle ocuk her ana babada yoktur. Yazdralm okusunlar Bayram... Biz bu ii konumutuk!.. dedi sinirli. Konumutuk, ama kesip attn babam; olur mu? Nasl kesip attm? Yazdr Ahmet'i liseye, Osman' ortaya, er-fe de kolayndan hemire yada retmen okuluna...
yi gzel diyorsun da babam, hemire okulunun, retmen okulunun bavurmas varm, gemi! Kim dedi? Kyde konutular. Hac Mehmet'in ofrne sordum gelirken, yle syledi. Yazky'n retmeni bindi, sordum, yle dedi... Her grdne okul mu soruyorsun? (Nasl da can kavga istiyor!) Sabr snrnn kysna gelip gidip duruyordu. Laf da azna azna veriyordu. (Sen de babalan oluyorsun! Bir sefercik ilgilensen ya!..) Vaktiyle sorsaydn! Neden i iten getikten sonra soruyorsun? Bildiim iler mi? Heves ediyorum, ama bilmiyorum! Bilmiyorsan ren bir daha! Kz liseye yazdramam! O kadar!.. tekileri yazdrp onu brakmak olur mu? Neden olmasn? Gitsin Kuran Kursuna, mslmanlk kt m? Birden tartnd Haa! Elini kolunu geri ekti: Hl Kuran Kursu mu? Bitmedi mi daha o dava? Kyamet kadar ocuk gidiyor Kuran Kursuna. Herkes hafz olursa teki ilere kim bakacak? Onun iin ben de retmen, hemire olsun dedim; ksa yoldan, kolayndan! lle de Kuran Kursuna gitsin demedim. Ama bavurmas gemi, bo oturacana oraya gitsin diyorum. Yada diki kursuna... Olmaz! Doru drst okullarda okuyacak hepsi de! Onlar iin ekmediimiz kalmad. Yar yolda kesemem... Dirseinin stne doruldu Bayram: Ulan sende hi akl yok mu? Kz ocuu liseden knca Kaymakam okuluna m gidecek? Haydi o zaman da Ankara stanbul fakltelerine para yetitir. Drder beer yl da onlarn kahrn ek. Hal-buysam ksa yoldan bir meslek okulu, hepsinden iyi!.. Kuran Kursunu da dn. Ama demiyorum ille de Kuran Kursu. Olanlar katmadk, kza m kalm mslmanlk renmek?
yle srd tartmalar. Srt dndler biribirlerine. Ezanlar okunurken uyand Haa. Gitti, fsl fsl anlatt. Kardeinin resimlerini ektir! Diplomasn, zarfn, pulunu toparla! Kendine gerek olanlar da hazr et Ahmet! Bugn yarn gidip yaptrn kaytlarnz. mzaya sra gelince gelip ataym. erfe'ninkini
dnelim. Liseyi istemiyor baban. teki okullarn bavurmas gemi! kp
gitti. erfe duydu, akama kadar alad: Kendimi asarm, giderim gle atarm! dedi dedi alad. O zaman babann gnl olur! Gelir seni kartr glden, yazdrr liseye! dedi Ahmet. yle deme de are dn, bir are!.. Ben ne are dneyim? Benim szm dinler mi? narl zzet retmene sylesek; o sylese? Bakmaz onun szne! Kzp duruyor zaten... Dadurakl'ya yalvaralm, o sylesin! Elen bakalm, kahbem abi!.. Lise olmaz diyormu, dnyada olmaz kz! Baka okul da yok! Senin halin kl! Sen en iyisi babama yalvar... kindin st Haa geldi. Hl alyordu erfe. Kesti anasn grnce. Sildi yzn gzn. Haa: Sen burda alayacaksn da orda onun gnl olacak sanyorsan aldanyorsun erfe!.. Tasamdan alyorum ana... Nbetiydi hastanede Bayram. Kalkp gitse miydi acaba? Akam olmadan gidip yalvarsa myd? n birden lisede okutamam, fakltelere yollayamam, kznki ksadan olacak! dediine gre, ne yarar olurdu yalvarmann? Birden kalkt: Ben Nurtengil'e gideceim abi! dedi. Bana ne sylyorsun? Anama syle... Haa sordu: Ne yapacaksn Nurtengil'de?
Nurten'e soracam o ne yapacak? Ona gre ne var? Babas hastanede almyor ki! Gidip konuacam... Git konu... Antalya Yolu'nun sanda, Necati Mahallesi'ndeydi Nurtengil'in evi. Evlerinin yanndayd deirmenleri de. Avluda bir topal zerdalinin dibinde erite kesiyordu anas halasyd. tede dutun dibinde bycek memeli bir inek balyd. Pislik, batk iindeydi ortalk. (Ahmet gelince de byle pislikti yerler!) diye utand Nurten. Bulut gibi savruluyordu sinekler... Hi uramadnz yazboyu! Ne yapyor benim snf arkada? pp sarmatlar. Yukar al arkadan Nurten! dedi anas. Oturalm burda teyze! dedi ya; iyiydi ksalar. Varp el pmek istedi erfe, batk diye vermediler. Nurten'in halas bir kilim eskisi serdi: Buna otur kzm! Ne oldu, yaptrdn m kaydn? Soruverdi Nurten. Sen yaptrdn m? Yaptracam yarn. Beni babam yollamyor... dedi erfe, alams. Osman da gidiyor orta'ya bu yl. "Okutamam nz birden!" diyor. Ne yapacaksn peki? "Hemire okulu, retmen okulu olsa olurdu!" diyor. Bavurmas gemi onlarn da! Ne yapacam bilemiyorum... Anas kalkt, ieri gitti. Evin altndayd mutfaklar. urup getirdi. Abin kaydoldu mu? O da yarn olacak.
Bak ne diyorum: Sen de Ticaret Lisesine gir kz!' Ne olur oray bitiren? Bankalara filan... Bankalara sokar m babam beni? Kz gir oku, sonras ayr sorun! Halas da yle dedi: Hele sen gir bitir... Tasamdan leceim! Hi krk getirmedim karnelerimde... Bilmiyoruz, tanmyoruz ki ay kzm! Tansak da Nurten'in babas varp bir konusa? Gene b kadar okutmu bak. Kolay m, kyden kalkp gelip?.. Annemin yiitlii... Yazlver Ticaret'e! Bir sr banka alyor... Dnp tanyor, iine sindiremiyordu bankalarda almay. Beyaz nln giyip doktor olmakt zlemi. Doktor olup annesini emekliye ayrmak, scak sudan souk suya elini dedirmemek... Dnyas yklm gibiydi imdi. Morarm gitmiti gzlerinin alt. Yarlmt dudaklar. Syleneni duymuyordu... Haydi i urubunu! Gnl olsun babann. Ticaret'e yazl... Sen yazlr msn Ticaret'e Nurten? Ben niversite okumak istiyorum. Ben de niversite okumak istiyorum. Zor! Elimizden bir are gelmiyor ki! Akam oluyordu zaten. Kalkt usulca. Olsayd bir avu aspirin, iiverseydi! Yada baka bir ey, bir avu uyku hap, arkadalar iiyordu hani, iip uyusayd! nsan istediini okuyamadktan sonra neye yarard okumak? (Bir de anneni dn erfe Hanm!) diyordu iinden. (Dnyorum! Onun gnnde yokmu okullar! Kylerde farknda olmadan gelip geiyorlarm. imdi ehirdeyiz, okullar var; gidemiyoruz! Nurten gidiyor, ben gidemiyorum! Bana Ticaret'i diyorlar; bakalm ona gnl olacak m?)
Ayaklar geri geri gidiyordu. Can kapdan girmek istemiyordu. Dnyordu: (Hi mi are yok? Kimse elemez mi akln? Kendim elemez miyim?) Sersem sepet dikiliyordu annesinin karsnda: Kz anne; kz anne; susup oturacak msn? Dn de bir are bulalm ne olursun! Dn; kalkp hastaneye gidelim. Ben elini pp yalvaraym. Arkadalarnn iinde, belki hastalardan biri filan bir ey der, belki yreine acma gelir... Kz erfe, marma! diye bard Haa. Otur uraya! Kz bu kadarn da okutmasa ne yapacaktn eein spas? Sarm babann azna! Skma benim canm! Kz ben daha imzam zor atyorum. Elimde ne var, yalvaracaksan git yalvar. Baban elinden alan m var? Yalvarmadm m sanyorsun? Sabaha kadar uyumadm hrsmdan. Daha ne yapabilirim? Yarn dolacak vakit!.. Kalk hemen gidelim... Olmaz anam! "Gece neden sokaa ktnz?" diye kzar! Nurten yarn yazlyor! O diyor Ticaret'e yazl. Ben doktor olmayacak mydm? Neden byle yapyorsunuz? Bunlar neden bana sylyorsun? Baka kime syleyeceim, kimim var? Otur kardelerinle karnn doyur! Yat uyu sabah olsun! Sabah beraber gidelim ikimiz... Gece yarlarna kadar alad. Uykusunun iinde srad, sayklad. Sabah i gzlerle kalkt. Yemedi ekmek, imedi ay... Ahmet de, Nedir bu evin iindeki tatszlk? Okumak m bu kadar kavgalarn temeli? diye zlyordu. Bayram, herkesin iinde karsn kzn bozdu boyad: Defolun surdan be! Okuma delisi kesildiniz bama! Okutmuyorum ulan, var m diyeceiniz? Ben liselerde, fakltelerde kz okutacak kadar serseri deilim. Varsl da deilim, olanca kazancm yolunuza dkeyim! kinizi okutuyorum, biriniz de ksada kalverin. Git Demiryolu'na gir. Postane'ye gir. Ortaokuldan da alyorlar. Bir geim deil mi dnyada?
Baba elini ayan peyim! Baba kurbann olaym! Baba Ticaret'e yazlaym hi olmazsa! Arkadalarm yazlyor, ben kalyorum baba... diye yalvard. Nuh dedi,peygamber demedi Bayram. Nafize, amarla armt Bayram'; orada yalvaryorlard ana kz. Bir iki yalvarp ekildi Haa: Gvur inadndan beter inadt var! Anasnn inadndan da beter! nsan bu kadar yalvartr m evladn? Kasm kasm kaslyor una bak!.. Nafize girdi araya: Madem Ticaret'e yazlsn Bayram abi! O da ksadan bir okul. yl sonra girer bir bankaya, hayatn kazanr. Ver izin. Onca adamn kz okuyor, okusun seninki de... yi madem... dedi. Navrumlu Ali geldi o sra: Herifiolu ba gerici olup kt yahu! Ne kzn okutuyor doru drst, ne i Partisi'ne oy veriyor! Kendisi de bir ii... Sabr sineri kalmamt. Birden att tepesinin tas. Atld Ali'nin kucana. atalndan alp dikti: Erdiniz yettiniz olan! Ne benim sizden ektiim ulan! Kiminiz okul diye tutturmu, kiminiz parti, ulan! Okulunuzun da, partinizin de iine sinkaf edeyim ulan!.. Tartnd kalkt Ali: Hooop, hooop!.. diye bard. Yava gel,hooop!.. Sen kim oluyorsun da benim partime sinkaf ediyorsun ulan? Haydi hkmete syle, ama partime laf istemem!.. Madem partine laf istemiyorsun, brak yakam! Brak herkesi komnist yapmaa kalkma kendin gibi!.. Yazklar olsun sana ulan!.. Demek sen de btn yeyici drz-ler gibi sylyorsun ha? Be kuru yeyintin olmad halde, onlarn sylediini sylyorsun ha? Demek bu kadar bilinsizsin ha? i Partisi'nin komnist olduunu bilmeyen yok! Bu sefer Ali atld Bayram'n kucana. Bir anda ald altna, betona betona srtmee balad ban: Adam ol da sen de ol ulan! Sen de ol; sen de ol!.. diye diye srtt ban. Sonra Haa gelip ekti kolundan. Aman komu, aka daya m ekiyorsun herifime? Biz kendi aramzda ekiiyoruz,sana ne bundan? diye kt, gz etti sonra Ali'ye. Kzmzn bir istei var, konuuyoruz! Sen de gelmi araya giriyorsun! Bari parti siyasetlerini kartrma!.. www.cizgiliforum.com
Sonra Ali bir yana, Haa bir yana ekildi. erfe ufack bir umutla bakyordu. Allah Allaaaah!.. diye ellerini biribirine arpp grevinin bana yrd Bayram. Son cevabm bir daha sylyorum! dedi giderken. Gidecekse Ticaret'e yaptrsn kaydn! Ksadan olduu iin kabul ediyorum! Dahi Osman' da retmen yada salk okuluna vereceim ortaokuldan sonra. Bavurma gnn sakn geirme Haa Bey!.. yi canm, buna da kr Haa abla! dedi Nafize. Biraz daha alad buzlad, kp eve yrd erfe. Hi alama! Gn geer, bun geer. Oku Ticaret'te. teki lisenin haklar buna da veriliyormu. Bir aresi bulunur iallah!.. ocuklar kaytlarn yaptrdlar, okullar ald. Seim geldi. Para dattlar. Bir oy yz liradan, iki yz liradan gitti. Adamna gre. Harcayabildii kadar milletvekili, senatr kard partiler. Paras olmayanlar hava ald. Bayram'a da getirdiler iki yz lira. Biz seni salam biliyoruz ama, bir uradk. Sununla ocuklara fstk al... dediler. Gelenleri tersledi: Benim ocuklar fsta alkn deil! Yemediim bok bir bu kaldyd, bunu da yedirmeyin! Parayla oy yok bende, gnlmle vereceim! Gidin; hem de siz kazanacaksnz iallah!.. Marshal yardmndan bir kamyon, bir kepe alp on yl iinde ilin birinci i adam olan Rahmi Paksoy'un adamlar vzr vzrdlar mahallelerde! En ok da 9 Ekimde oynad ne kadar oynayacaksa; 10 Ekimde sonucu belli etti para! Ulusal artk vard o yl, 15 sandalye kazand i Partisi. Navrumlu Ali'nin temelli boa kmad umutlar. Hele 15 sandalyenin sahipleri Meclis'te, balangcn hzyla biraz aba gsterince, gelecek seimde baa greip ounluk salayacaklarna yrekten inanmaa baladlar.' Daha bu seimde almadm! Kadim arkadam, komum Bayram' bile dndremedim! Gelecek sefer kylere kacam... dedi Ali. nil inil derse alyordu akamlar ocuklar. Haa'nm eli yz eikti, yle gidiyordu. Ahmet Nurten'le ayn ubeye dmt, bir ho mutlu, bir ho da ezikti. Eski Mdr almlard. yi biri gelirse kitap okutmak, gazete kartmak isteyen retmenlerimize engel olmaz diye umutlanyordu. Daha beterini verdiler. Ispartalym.Adalet Partisi'nin adamym. n ard kesiyordu klcnn. www.cizgiliforum.com
Necip Bey'in ocuklarnn okullarnda okuyacak ocuklarm! Olum kaymakam,kzm doktor olacak, yoksullara parasz bakacak... diyordu Haa, ykld umutlar, yz burutu, prsd temelli. inden gele gele konuamaz oldu erfe'nin yzne. Gene de her snavda karnesini dzgn getirdi, kalmadan geti snflarn kz. Osman da ablas, aabeyi gibi abal kt. Atlad st snfa. Ahmet iir yazmyordu. Haim Ylmaz adl bir retmen geldi; Sanat Tarihi okutuyordu. Btn snflardan birer ikier rencinin katld kltr almalar dzenliyordu. Sergiler, panolar, iir gnleri, kitap tantma toplantlar yaptryordu. Uyuyan yetenekleri uyandryor, gn yzne karyordu.
Uzunca bir aradan sonra Ahmet ilk iirini yazd okuldaki Bar Gnlls Elwis
Carpenter hakknda: Boyu epey uzunca Akl ksa Elwis'in. Aznda sakz Elinde makine t t, Her yerde resim ekiyor. Grdne merhaba Grdne havar yu Herkes ona bitiyor Az ak herkesin. Boyu epey uzunca Akl ksa Elwis'in. Bunun neresi iir abi? Sahi bunun neresi iir Ahmet? Bir yandan erfe, bir yandan Nurten sorup duruyorlard. Gerekten bunun neresi iir Allahakna? ki yldr yazmadm iin gerilemiim! Ama yeni iirler byle imdi! diye geitirdi. Ekledi sonra: Hem de bu drzye bu kadarc ok bile!.. Ben biliyor az Trke! diye kp gelmiti snfa. Yeni Mdr de bahede rencileri, retmenleri toplayp konuma yapt: Bakanlk, Amerikan Bar Gnlllerinden ikisini lisemize retmen olarak gnderdi. Bunun iin hem Bakanlmza, hem de Ankara'da-ki Bar Gnllleri Mdr Sayn David Berlew'e teekkr ediyoruz. Kendileri hem retmenimiz, hem de konuumuz oluyorlar. Her trl yaknl gstermeli, hatrlarn ho etmeliyiz. Trk konukseverliinin iyi rneklerini vermeliyiz. Hazreti Peygamberimizin buyurduu gibi, bana bir kelime retenin klesi olurum. Bu byk szn telkin ettii saygy hepinizden bekliyorum... Haim Ylmaz sordu Mdre:
Bir lisede retmen olabilmek iin Trkiye'nin retmen yetitiren okullarndan diploma alm kimseler bile denetimden geiyor. Bunlar acaba nereden mezun olmular, ne biliyorlar? Orasn Bakanlk sormutur, bizi ilgilendirmez! Bir ev tutuldu bunlara. Orada oturup derse gelip gitmee baladlar. Ahmetgil'in snfa Elwis Carpenter dt. Warren Goodman' di tekinin ad. El bebe, gl bebe idi ikisi de. Biraz dank, biraz savruk, baka iklimlerin, baka ilerin adamlarydlar. retmenlikte gn almamlard memleketlerinde. Tuhaf durumlar douyordu. Grgra alyordu renciler. retmenler arasnda da, renciler arasnda da konuulup duruyordu grgrlar. Bar Gnlllerinin gln durumlar stne hikye yazmt rencinin biri. Panoya astrd Haim Ylmaz. gn sonra indirtti Mdr: Byle yazlar iyi sonu vermez. Konuklarmz incitir. Bir istekleri, yakncalar olacak m diye gzlerinin iine bakyordu. rencilerin onlardan bir yakmcas olursa dinlemiyordu. Daha, Efendim bizim Bar Gnlls, snfta... der demez, tavuk kieler gibi .kieliyordu kapsna varan: Git git git! Gene mi Bar Gnllsnden yaknca? stemiyorum; dinlemiyorum; git!.. Ayp denen bir ey vardr! T 20.000 kilometreden gelmiler, size hizmet ediyorlar, urada komnizmin azmdayz, bizi moralman ve maddeten destekleyip savunma gcmz artryorlar; gelmi, "Efendim bizim Bar Gnlls!" diye yaknyorsun; dinlemiyorum! Cincinnati'de Ev Ekonomisi okumutu Elwis Carpenter. Ben grdm Amerika'da Turkish kurs, biliyorum az Trke fakat. stiyor renmek good Trke. Hem de sizin gelenek. imdi var siz bana Turkish, ben size English. Now time is money. Zaman para demek. Biz balyoruz. Bu ne? Tebeir. Bu ne? Kalem. Bu ne? Penciire. Nasl diyorsunuz? Pencere. Good!.. Turkish tebeir is bad, American tebeir is good... Dolayor renciler arasnda: Sen var sylemek Nurten! Nurten kalkyor, ama sylemiyor birden. Sen var sylemek Ahmet: Turkish tebeir is bad... Ahmet ayaa kalkyor: Ben var yle sylemem! It is wrong. The American chalk is bad, Turkish tebeir is good...
yle pikin adam ki, buna da good diyor. Glmekten krlyor snf. Oturdu yerine Ahmet. Kalkp konutuuna piman oldu biraz. (Bunlar bizim sinirlerimizi lyorlar, oynuyorlar kedinin sanla oynad gibi!) dedi iinden. Sonraki gnlerde buna benzer bir iki durum daha oldu, fakat Ahmet glmedi. Ahmet Kara is a serious man, ciddi adam! diye rnek cmleler yazd tahtaya. Haim Ylmaz'm dzenledii gibi Elwis Carpenter de panolar dzenleyip Amerikan petrol irketlerinin posterlerini dizdi. Komnizmin ktl hakknda nl politikaclarn szlerini ast. Okuyup beenen var myd acaba? Ahmet filan sinirlendiler. Geceleyin Ali'nin oluyla gelip arka pencereden girdiler, yrttlar ne varsa, yerine de daktilo ile, Go home dog! yazl bir kt asp ktlar. Mdr panolarn hepsini kaldrtt bu sefer. Yasak etti bir daha pano aslmayacak lise iinde hibir duvara. Snflar toplanp karar aldlar, kendi panolarmzn aslmas serbest olsun, yoksa direnie geeriz!.. Sadece be alt renci vard, onlar Elwis'e arka kyordu. Mdrn tutumunu da tarafsz diye beeniyordu. Birdenbire yle bir birleme oldu, kzl erkekli kaynamaa balad ki renciler, o be alt kii ps-mak zorunda kald. Ders yl bitmeden bir ay nce Elwis Carpenter'i aldlar. Ahmet'in en ok at, eski olayda olduu gibi, niin savclktan, polisten adamlarn gelip soruturma yapmadyd. stanbul'da niversite rencilerinin ufak apta direnileri oluyordu. Kalkp yryorlard. Onlarn acaba liselere inmesinden, yaylmasndan m korkuyorlard? Elwis'in yerine Margaret Miller diye bir bayan geldi. O da Bar Gnllsyd. Sar sa, yeil gz, at gibi de uzun bir bayand. Yirmi yandayd. Snavlarda sorular bu soracak! dediler. Bunun yle siyasal yan yoktu. Yada vard, belli etmiyordu. Sk ders yapyor, dev istiyordu. Zil ald m ierde, il ald m darda. Asl meslei retmenlik deilmi ama ona yakn bir dalda okumu: Social worker; nasl derler, sizin toplum hizmetlisi, sosyal hizmet, yle bir ey! nsanlarla konuup anlamaktr benim iim... rencilerin evlerine girip kyor, TS lokalinde ay iiyor, gazete okuyor, bayan retmenlerin daha nce uramad bu yere birini ikisini srklyordu; byle deiik biriydi. Bir gn snftan karken Nurten drtt: Ne oldu arkadam, temelli snd m ozanln? Yazsana bir iir de buna! Erken! dedi Ahmet. Baka bayanlar iin yazacam ilerde! Gld, yere bakt Nurten. Caddeye knca sordu: Kimin iin yazacaksn acaba?
Sylemem... Ne olur sylesen? imdi kt olur, vakti gelince sylerim... Ne zaman gelecek vakti? Bilmiyorum ama ok var... Ertesi gn, ertesi gn, belki on gn, Kimin iin yazacaksn? Ne zaman syleyeceksin? diye sordu Nurten.Ahmet de, imdi sylemem, syleyemem! dedi. Snavlar balad. Sorun deil snavlar senin iin deil mi? Sorular ben mi hazrlyorum, sorun olmaz m? alkansn, hem de zeki, bir okusan yeter... Sen zeki deilsin maaallah, gryoruz... Ne istiyordu da byle taklyordu bu kz? (Asl sorun babam!) diyordu iinden. (Sanki okulda deil, ok zararl baka bir iin iindeyim gibi geti ortam lisem. Bakalm bundan sonra da engel karmaa kalkacak m Kara Bayram? Bundan sonra da a afacan olacak m evin ii?) teki renciler snavlar dnrken, Ahmet bunu dnyordu. (Dnyada ne isterdim kp vardm m eve; atlaym babamn boynuna! karp vereyim karnemi. O desin, "stanbul'da oku olum!" Ben diyeyim, "Yok; Ankara'da okumak isterim baba, daha ucuzluktur!" O desin: "Tbba git!" Ben diyeyim: "Tp alt yl! Drt yllk bir faklteye gideyim!" Birlikte dnelim, konualm, hangisi uygun, hangisi has?.. En ok istediimden en ok yoksunum yllardr!) Bunu dnrken durdu: (En ok sevdiimden en ok yoksunum! Bu z'le bir iir olabilir...) Bir gn eker Fabrikas muhasebecisi rfan Tmer'i grd. Her raslaymda Ahmet'ten nce hatr soruyor, sitem ediyordu: Niin uramyorsun? Bir sorunun olsun olmasn beklerim! diyordu. Baharn en gzel gnleriydi. ten sonra gl kysna gidiyordu memurlar. endik Plaj'nda oturup iki atanlar, Mze Park'nda ay ienler vard. Bazan stasyona, bazan ehir Park'na kyordu rfan Tmer, Dr. Kmil ener'le. Bayndrlktaki gzlkl sar tekniker de katlyordu. Adn hl bilmiyordu onun. Uzaktan grmt www.cizgiliforum.com
oturduklarn. Abdullah Utku srld iin, ne Doktorun evinde yaplan toplantlara gidiyordu, ne de raslatmda konuuyordu. Mahcup, kalakalyordu ortada. rfan Tmer yle deildi. Uzaktan glyor, gven veriyordu. Fabrikaya gidip onu grme isteini ok duydu. Bir seferinde gitti kapya kadar. ki yandaki kulelere bekiler oturmu, denetime almlard kapy. Kimi greceksin? rfan Tmer'i. Neyin olur rfan Tmer? Durup kalmt. Bilememi, bulamamt verecei cevab. le ilgili bir konumaysa syle! Deilse megul etme... le ilgili olmasa gelir miydim? dedi naslsa. Ne ii peki? Hoppalaaa!.. Derste dev verdi retmen, biraz bilgi alacam... Onun iin Mdr grmen gerek. Kimliini ver... Kimliim yanmda yok. yleyse gremezsin! Bir yalnzgezer gibi dnd kapdan. Sonraki karlamalarnda sylemedi kendisine. ok istiyordu bugn. Acaba nerede bulurdu? Bilmiyordu evini. Fabrikadan k saati olsa kapnn yaknlarnda beklerdi. O da gemiti. Olabilecei yerlere bakmaktan baka are yoktu. ehir Park'na, Mze Park'na urad bir bir. Belki kitaplarda bulunurdu. El kadar ehrin iinde arad kiiyi bulamyordu. (Evini bilmeyince kolay deil!) dedi kendine. Belki de Doktorun evindeydi. O gn yle gitti. Ertesi gn fabrikann kapsna dikildi k saatine yakn. Nitekim glerek geldi az sonra. El sktlar. Sama alp koluna girdi Ahmet'in. Babasnn bir dkkn varm Koca Saat'in altnda. Sonra miras blmnde ev kalm buna. Evi otel yapm. Geip bana iletmi, diledii gibi okumu yllarca. Onun
kadar kltrl kimse . yoktur; ama gsteri bilmez! yle alakgnlldr. Birka sefer konuulmaynca olgunluu anlalmaz.., Ar dindiren bir ine yapnm gibi rahatlad birden. Bizim eve u gazeteleri brakalm, sonra stasyon Caddesi'nde geziniriz... Cumhuriyet Alan'ndan Oluklaralt'na doru getiler. Doktorun evin, karakolun nnden ilerleyip sola saptlar. Gittiler biraz. Kaps tokmakl eski bir Burdur eviydi. Kirada oturuyorlard. Tokma tkrdatp gazeteleri uzattlar. Dndler. Nasl babanla, arkadalarnla aran? Mektup yazyor musun Abdullah Utku'ya? Okulun bitiyor, karar verdin mi ne yapacaksn? yle sorulard ki, stnde bir gn konusalar, Ahmet ancak boalrd. Liseden arkadalarna, hocalarna raslyordu. O kadar kalabalkt baharn ikindin yryleri. er beer kiilik gruplar konuarak gelip gidiyorlard. Trafik arttka tad azalyordu ama, en doyulmaz yanyd ehrin. Tek tk kzlar, kadnlar... Kz Enstitsnn evli, bekr retmenleri (Saysz da sivil polis tabii!) diye dnd Ahmet. (Sanki gizli bir ey konuuyoruz gibi bunu da yazarlar rapora. Sorarsa sylerler Savcya...) Bir yere otursalar iyi olmaz myd? Nasl syleyecekti bunu? Belki oturmaktan bkmt iinin banda. Skntsn anlad belki: Oturup bir eyler ielim... dedi. ehir Park'na girdiler. Akasyann altnda bir masaya oturdular. Onu da zor bulmulard. nsann bo vakti olmazsa kt, olursa daha ktdr. Nasl deerlendireceksin? i ura olmayanlar iin zor. Yoktu doru drst kitap biz lisedeyken. eviri kt. Dil bilen yok. Esasl kitaplarn basm yasak. Yasak deilse bile korkudan basamyor yaymclar. Ne bulursak okurduk. imdi geliti yaymclk. Aklmzdan gemeyen kitaplar baslyor. Nzm'm iirlerinin er beer basm yapld ayr ayr. Marks, Engels, Lenin, Mao baslyor. Bu sefer seme zorluu dodu. Eletirmenler tembel! alkan olsalar ne fark eder? Bir ie baml hepsi. O ite akama kadar turular ktktan sonra gelip kitap okuyacaklar, dnp yargya varacaklar, sonra yaz yazacaklar. Olanakl grnmyor bana. Okuduum kitaplar hakknda yazlan yazlar okuyorum. ou eletirme deil, deinme. Kendileri de yle diyor zaten. Byle byle yozlair bir ulusun kltr. Dnebiliyor musun, okumad kitap hakknda yazan bile var? Sahtecilik demiyorum, daha kt! Yllklarn birinde, hikye kitabn romanlar arasnda sayan, hakknda ona gre yarg belirten eletirmenler grdk! Kendi gbeini kendi kesmek zorunda okur. Bunun iin ne yapmal? Belki rgtlenmeli. Batda grlen kitap kulpleri gibi www.cizgiliforum.com
mi? Sanrm kitap kulpleri kapitalizm iin bir zm. Okurun yararna olan nedir? Okurlar kendi aralarnda rgtlenip seimlerini yapmal, kitaplar birlikte salamallar. Sendikalar kitap tantma tartmalar yapmal. rnein retmenler Sendikas. Abdullah Utku'yla konuuyorduk. Haim Ylmazla yeni baladk. Sendika ynetiminin grevlendirdii bir grup tarar yeni kitaplar, iyilerinden bir takm alnr, ortak kitaplktan okur arkadalar. Dileyen kendine de alabilir sevdii kitab. Byle yaplrsa para yeter, zaman yeter. Byle yaparsa kurtulur okur reklamlarn tuzandan... ini kasp kavuran skntlar olmayacakt da hep bunlar dinleyecekti. Birazdan iire geerdi. Belki sinemadan, romandan, hikyeden aard. ok istiyordu ehof'tan, Gorki'den sz etsin. Evliya e-lebi'nin tkenmez bir hazine olduunu Haim Ylmaz da sylemiti. Ona diyememiti, Sizin dnz bu yazar Ar Ceza Bakan da d, nasl iyi olur, hem o beeniyor, hem siz? Derslerde sylenen szlerin, retilen bilgilerin ounun gereksiz olduu kansn ediniyordu yava yava. Gerekli olan okulun dndan, byklerin sevmedii kiilerden, yasak kitaplardan renmek gerekiyordu. rfan Turner konutuka, (Her gn frsat olsa, her gn konusak, sorsam kafamdaki sorularn hepsini!) diyordu. Btnlemen olacak m? Olmayacak... Baban ne diyor, devam edecek misin? te buna karlk veremiyordu Ahmet. Bir insann okumas yarm kalrsa dnya yklmaz korkma! Ama engelletme! Hayatn bir savam olduunu erken duyarz ama anlamn ge kavrarz. "Hayata atlmak" szne verilen anlamdan dolay yaplr bu yanllk. nsan i edinip
evlendi mi hayata atlm olur; daha nce dnda myd? Yaamyor muydu? Bir
i edinmeden, evlenmeden de savamdr hayat. Okuman engelletmemek iin de savam vereceksin. Ama olmad! Eh! Bireysel bile olsa baz sorunlarn zm bireyin gcn aar. Senin de gcn aabilir. yi yokla kendini, aacak m? Evden para gelmezse okuyabilir misin? Sen gidince ev bozulur mu? ok zorda kalr m anan?Tabii hepsini bilmiyorum. Bildiklerim biraz Utku'dan, biraz imdiki retmenlerden. Kendileriyle buluuruz ara sra. Sana ve kardelerine byle davranyor diye kzma babana. Koullarna gre davranyor. Anlamaa al, neden yle? Anlarsan anlatabilirsin. Anlatma isteini yitirme. Ben yitirdim, ziyan ettim. Hatta ben kafa tuttum. art m yksek renim? Gerekli
derim ben. Baz insanlar iin deil. Yksek renimin verdiinden ounu kendi
abasyla renen ok insan tandm. Gorki'nin hi renimi yok. Ama toplum www.cizgiliforum.com
iin gerekli. Yoksul halk iin ok gerekli. Bilir misin yllarca Avrupal smrgeciler, smrdkleri lkelerin halkna sadece orta renime kadar okuma hakk tand, st yanm kst. Smrge halklarn genleri yalvardlar: "Madem bizim burada yksek okul amyorsunuz, gidip sizin okullarda okuyalm!" Brakmadlar. Neden? Yksek renim, dnmenin anahtarn verir. Tarih, Ekonomi, Toplumbilim, Ruhbilim, Antropoloji, Politika Bilimleri filan retir. Bunlardan birkan okuyann kafas deiik dnmee balar. Koullarndan kurtulma, kurtulu savamna atlma istekleri duymaa balar. Bu da smrgecilerin istemedii eydir. Geri smrge halklar, yksek renimsiz de bu dnceyi bulurlar ama ok ge! Ge kaldklar iin de ivecen olurlar. Bu yzden yaparlar onulmaz hatalarn. Yoktu Lumumba'mn yksek renimi, orta dereceli bir posta memuruydu. En azndan ekonominin byk nemini anlayabilmek iin, ekonomi bilimini ve politikasn renmek gerek. zellikle u dnemde iiler ve kyller iin sadece gerekli deil, zorunlu! Babann akl erer ermez, sen yrmee, sonuca varmaa bak! Bunu kavradktan sonra, hangi faklteye gidecein nemli. Siz kyller iin doktor, retmen, politikac gerekli. Fakat ekonomi ve onun politikasn bilenler daha gerekli... rfan Tmer konuurken, (Niin srekli kendim konuuyorum? Frsat versem biraz da arkadam konusa!) diye dnd. (Aklasa kafasndan geenleri!) Fakat anlatmak istediini bitirmek, btn-lemek istiyordu. Durup geriye bakt, o da olmutu galiba. (Siyasal Bilgiler Fakltesi'nde ekonomi okunur mu? Sorsam m acaba?)
diyordu Ahmet. Bir zamanlar ne kadar iten davranrd. Sorard soracan. Yeni
gelip atmt bu huy. (Yoksa ayp m olur?) diye duraklyordu. Ekonomi okunur mu Siyasal Bilgiler'de? Tabii okunur. Sanrm bir temel olarak yeter. Asl iyisi, edinecein diploma!Onunla daha gl katlabilirsin savama... (Babam inandrabilmem iin rfan abiyi dinletmem gerek! Ama nasl? Vede benim etkilendiim kadar etkilenir mi acaba?) rfan Tmer ayran, Ahmet gazoz istedi. Duruyordu ikisi de. Rahatlatc bir serinlik kmt. ip kalktlar. Yeniden yrdler stasyon Caddesi'nden. oalmt insanlar. ocuklar kouyordu. Yaplardan, bahelerden kurtulan iiler de kyordu tek tk. Doktor'a uramak istiyorum biraz. stersen birlikte gidelim... Ben eve gideyim, anam bir yere yollayacakt. Yarn da snav var. ok saolun, www.cizgiliforum.com
bana vaktinizi ayrdnz... Sen de saol, memnun oldum! El skp ayrldlar, scak. Bayram anlamt yryen'i durdurmann zor olduunu. Akan... evrede, karya kza sz geiremeyen adam olarak n yapmakla kalyordu. Kyde de, kentte de ktyd bu duruma denin hali. Her atmann, takmann ardndan bunu dnyordu. yi anlamt gem alacak yanlan kalmamt anal danal bunlarn! Neden hep Haa'y dinliyor, kendini dinlemiyordu ocuklar? (Aferim ekiyor, tatl meme veriyor da ondan!) Ben de vereyim biraz! Ben de ekeyim kuru bo af erimlerden...) Bu dncesi gittike belirginleiyordu. Bunu yapabilecei durumlar beklemee balad. Snavlar baarp geldikleri akam gld biraz yz. Belki ilk kez tatl dille birer aferim ekti. Okad er-fe'nin san, Ahmet'in ban. Umduumdan iyi ktnz, ok ok aferim!.. dedi. Haa ard. nanas gelmedi Ahmet'in. Ben zaten sizin ok stn zekl ocuklar olduunuzu biliyordum. Terbiyeniz de iyi ho. Zaman fena. Bir kt yola saparsnz diye ikircikleniyordum. Dnya ktlerle dolu. Gene ayn dncedeyim. ok kzkm haberler geliyor Ankara'dan, stanbul'dan. Vurup vurup dryorlar rencileri. Bu kadar alkan ocuklar ben kendim gtrmek isterim faklte okullarna. Fakat can davas. ld m dirilmiyor insan. Nelerini grdk u kt hastanede! Vede grmekteyiz. Onun iin daha uzununa bo verip burada brakalm derim. "Burada brakrsak ne olacak,neye yarayacak bu kadar okumamz?" demeyin. ok byk okumadr lise okumas. Personel efi olacak drz de bu kadar okumu. Vede retmenler! Gryoruz, az almyorlar. narl zzet'i alalm ele. Neyin hakkndan gelebilirdi retmen olmasa? Yaptrd eve bak.Vede arsa ald endik Plajlarnn ordan, di dok-turlar, demir tccarlar beraber. Nereden bu? retmenlikten. Lise bitirenleri retmen yapyorlar nasl olsa. Keke erfe'yi liseye verseydik. Maarifte Murat Bey var, bayazman. Navrumlu Ali tanyor. narl zzet'e de syleriz. be yl uradaki kylerde alr, sonra gelirsiniz ehrin iine... diyordu. Ama yan gzle bakyordu, Haa'nm da, Ahmet'in de myor-du yzleri. Dnyordu, vermemi miydi tatl meme? Aratryordu. Demek ki
vermemiti. Yan yerine varnca retmen kzlardan biriyle dnn yaparz,
oooh, mis gibi olur yaamn, haa huzurdan Necip Bey'in olanlar bok yemi!.. www.cizgiliforum.com
Bakyordu Haa'nm, Ahmet'in yzlerine. Ne Ahmet hemen evlenmeyi, ne Haa retmenlikle Necip Bey'in olanlarn yamacna dikilmeyi beeniyordu. (Byledir ulan! Dilenciye hyar vermiler, eri diye almam!..) Bakyordu erfe'nin yzne: (imdi bu da Ticaret'in yksek ksmna gideceim diye tuttursun greyim!) O yolu hi, hi amadan dndrmeliydi ynn. yle bir ey varsa aklnda, pompa skp sinekleri ldrdn gibi, ila verip krmalyd planlarm. Ne olsa Osman da sizin kardeiniz! Ayn kaskta yattnz. O da okuyup tamamlar liseyi ama onu imdiden retmen okulunun snavlarna sokup vaktini geirmeden bavurusunu da yapmak gerekir. Bunun iin de narl zzet'e, Maarifteki Murat Beye sormak iyolur. Sorarz. erfe'yi de bir bankaya koyduk mu, tamamdr Allahn izniyle. Personel efine sylesek o da elimizden tutar. Operatr Ahmet Beyin yeniden buraya gelecei syleniyor. Onun da olur yardm. Bunlar iyi adamlar, yoksulu kanatlandrmay seviyorlar. Muhasebeci yanna filan verici deilim erfe'yi. Bugn iyi gitse, yarn bozulur. Banka daha gvenilir diyorum. Tabii herkes doldurmadan, varp snavlarn dorudan verdi diye n almal... Bakyordu Haa'nm yzne, -h! (Nal diyor, hep nal! Uzattm mhlarn hibirini grmyor!..) Uzun sre susup sonuca geliyordu: (Bunlar ayn dallarn baykular! Kocakaplarm kanad,Irazca soyunun inad! Bunlar onlar... Ulan insan biraz alakgnll vede yumuak olur!..) Kendine egemen olup susuyordu. (Sus Bayram! Sen de sus olsun bitsin!..) Susuyordu. Ama susmakla zmlenmiyordu bann bin dml sorunlar. gn sonra balyordu karsnda susanlar eski te-kerlemeleriyle konumaa. Ahmet de, erfe de, analarn gekin laf cambazlar olmulard. Ama babacm, senin dediin gibi ksadan dnerse nasl kar kyl milleti yoksulluun batandan, hem de karanlklardan aydnla? Biliyorsun kyller kzlarn okutmakta isteksiz! Karata'tan ilk sensin o isteksizlii kran; bak okuttun beni! Ama buraya kadar gelmiken izin ver yksek ksma da gideyim. Ben gideyim, abim de gitsin! Az ok yararmz olur millete!.. Gya houna gidecekti. (Hanm dilleriyle Babacm babacm! konuuyor kara srck! Millete yarar...) Patlad birden: Ulan milletin sana ne yarar oldu bugne kadar? Millet mi verdi giysilerinin, www.cizgiliforum.com
kitaplarnn parasn? Millet mi ald pabularn, teberini? Sana ne milletten? Brak millet kendi kendini adam etsin! Sen kendi garip ban dn... Kendi kyl milletimizi diyorum babacm! Brak! Boynu altnda kalsn hepsinin! Cmbldak Hsn gibi, Deli Haceli gibi drzleri mi diyorsun? (Irazca ninen gibi kylleri mi?) Hepsinin ne kendimci yaratklar olduunu iyi bilirim! Onlar sana bir fincan hayr soluk soludu mu? Yoksul olduklarndan dizleri tutmuyor babacm! Kim? Cmbldak Hsn m yoksa? Motor ald koturuyor mo-toor! Atn da satmam! Kylleri sakn bana retmee kalkma Bayan erfe! Sakn!.. Ama babacm, ktlkler srp gitsin mi hep? Gitsin, gider! Deimez... Ama babacm... Brak babacm' filan! Ben ne diyorsam onu dinle! Bak, adam adam karma alp konuuyorum; ama dinlemiyorsun... Ama babacm, sen de hi bizi dinlemiyorsun!.. Ellerini biribirine arpp ayaa kalkt: Ulan u evde benim hangi dediim kabul edildi bunca yldr? Ben u yana dedim, siz bu yana gittiniz! Ben Kuran Kursu dedim, siz tutturdunuz kaymakam okulu u bu! Oturun yerinize be Allahm serserileri! Sana yksek ksm, misim yok erfe! Madde biiir! Osman Efendi de yarn hastaneye gelecek, be gn bana yardm edecek, belim ok aryor; ikiii! Ahmet Efe ne yapacan anasna sorsun. Ona benim szm gemez! Haydi imdi yataklarnza! Bugn yatn, yarn kalkn hayrlsyla! Tamam m?.. Ertesi gn gerekten alp gtrd Osman'. Helalarn ykanmasna, silinmesine soktu nce. (ren biraz paralar nasl kazanlyor! Beli ka bklm oluyor adamn!..) Fakat abuk akl etti yanln. Daha da uzaklatrrd ocuu byle. Akamst dnerken, Mze'nin nndeki bfeden Coca-Cola atrd, iirdi oluna, kendi de iti. m-renirdi nicedir. erken geirdi. ielerin parasn verdi, tam yryecekti durdu, Dur biraz! dedi Osman'a. Giedeki adama sokuldu: Be ie daha ver unlardan, eve gtreyim! Bolarn yarn brakrm. Kendim hastanede alyorum... www.cizgiliforum.com
Gelip geerken gryordu ama tanmyordu satc. Olur! dedi, durup dnd. Bunlardan be ie alacana, byklerden bir ie vereyim aile boyu, onu gtr, daha iyi deil mi? Ondan olsun peki! dedi, verdi paray, kocaman ieyi kucaklad. Cumhuriyet Alan'na gelince, Osman'a tututurdu, biraz da o gtrsn. ylece girdiler Karasenir'e. imdi biz itik, anan, kardelerin imedi, haklar geer deil mi babam, onlarn da nefsi var deil mi? Konuup durdu. Gerekte ne kadar iyi bir baba olduunu kantlamak istiyordu nedense. Girdiler baba oul. Haa daha nce gelmiti. Ahmet'le erfe oturuyorlard. Kucanda ieyle girerken kabaryordu Osman. Pencereye koydu olunun elinden alp. Kanadn da at. Souun burda! Sonra kard apkasn, ceketini. Hayata sandalya atp oturdu. (Ht ht edip durmann yarar yok Bayram! Konu ocuklarnla! Konu, erit aradaki buzlar!..) ksrd ikindin gneinin nnde. Bugn ok gzme girdi Osman! dedi ortaya. Bu kadar olduunu bilmiyordum! Pikin ocuk! i grnce bklmyor! Onca paspas yapt, camlara yardm etti, gk demedi, aferim!.. (Ben de anamla gider, yardm ederim! Ne geiyor elime oturmakla?) diye karard erfe. (Durmadan bana ta atyor!..) (Durabilir mi ta atmadan? Atsn bakalm!) dedi Ahmet. (ou gitti, ok az kald...) Haim Ylmaz'la konutu biraz. Oturduu evden valizini alp Garaj'a gittiler. Antalya'dan gelip stanbul'a geecek otobs beklediler. Oturup ay itiler odada. renci olaylarnn, ii ve kyl olaylaryla i ie girmee baladn sylyordu Haim retmen. Nerde bir grev yada fabrika igali varsa renciler iilerin yanndayd. Gecekondularda ykmclarn karsna birlikte dikiliyorlard. Gney'de, Elmal'da, Ege'de, Gollce ve Atalan'da, Mara'ta, Pazarck'ta, Trakya'da, stanbul yaknlarnda kyllerin yannda... Kitap smrsne son! diye balamlard. Halka dnk niversite! zel Yksek Okullara son! dediler biraz. Sonra Nato'ya hayr! Amerika go home! Cumhuriyet'te, Akam'da kan fkralarn etkisini sylyordu retmen. Fransa'daki renci olaylarnn etkisini... Ama daha kkten nedenlere dayal bizimkiler! Bu dnemde renci olabilmeyi ok isterdim. Sen oluyorsun... diyordu. Oluyor mu? Nasl oluyordu? Bunca etin engeli, babasnn inatlarn aabilecek www.cizgiliforum.com
miydi? Buraya kadar getirmi, bundan tesine gtrebilecek miydi? Acaba Haim Ylmaz dnte bir ey yapamaz myd babasn yumuatmak iin? (Ne ktym yazgm, hep engellendim! Anam desteklemese halim harapt!) diye dnd. Sonra birden, (Yazg m? Yoksa babamn uygunsuz koullar m? Bilinsizlii mi?) diye dnmee balad. Lise bitirmi bir aydnn, sorunlar byle yazgyla aklamasnn doru olmayacan dnd. Okuldan, yada Milli Eitim'den bavurma belgelerini alp dol-durmalyd hemen. Bayram'la savam gene yrrd. Olmaz olmaz diye diretse de, sonunda pes ederdi, hep byle olmuyor muydu? Fakat iin iin kendi kendini sulad bir nokta vard,yllar nceden srp geliyordu: Ahmet'i kurtarabilmek iin erf e'yi veriyordu! Bu sefer de yle mi olacakt? Ahmet'in faklteye gidebilmesi iin erfe kalacak myd Ticaret'i bitirip? Buraya kadard direnci. kisi de gitmeyeceine, biri gidip kurtulsun deyip ekilirdi kyya. Fakat hocam, ok da kurban vermiyorlar m? Ne oluyor byle lm lm? Yok katilleri ortada! Var ama bulunmuyorlar. Diyorlarki, polis de var iin.iinde; hkmet de destekliyor ldrme ebekelerini!.. Tabii korkulacak yanlar ok renciliin! Yeniden kurtulabilmesi iin ulusumuzun biraz ehit verilecek. ehittir ldrlenler bence. Yarn devrim gerekletii zaman, alanlara antlar dikilecek! Kyller tutmazsa bu i olmaz hocam! . Kyl, ii; halkn hepsi tutacak... Ordu da varsllar tutarsa hi olmaz! Bir alkantnn iinde imdi lke! Ve dnya!.. Dnya alkanabilir de hocam, bizim ordu... Deiir her ey! Byle dn bir de... Bakyordu ikidir tr, rfan Tmer de sz orduya gelince ak konuamyordu. Orasn da kendin anla! gibisine geitiriyorlard. Devrim yapm lkelerin de ordular vard! Gl ordular myd bizimki gibi?
ok gl ordulard! Ama halk daha gldr. Hem orduyu halktan ayr dnmek niye? Ordu halkn bir paras deil mi? Ahmet birden kendine geliyordu: (Gerekten halkn paras m ordu? Ben mi karlk bulacam bu sorulara? Babam nasl yumuatacam dnmeli deil miyim imdi ben?) Bir de toplumun ve lkenin koullar var. Birike birike bunca oalm sorun, deie deie bu duruma gelmi koullar, herkesi zorlayacak, balangta devrimin "karsnda" olanlar, giderek "iinde" olacaklar. Sadece yeyiciler, smrgenler kalacak dman olarak. Heyecanlanyorum grdke, okuduka. Dnte, eker'deki ve onarm atelyelerindeki iileri rgtleyici almalar yapalm. Bir yandan da kyller iin programlar dzenleyelim diyorum bizim sendikaya. Bu amala ynetim kuruluna da seileyim... Gen bir retmendi! mrenerek bakyordu Ahmet ona. Yoksa stanbul'da onun okuduu okulda m okusayd? Onun gibi retmen mi olsayd? Madem devrim iin halk uyandrmak zorunlu?.. Bekledikleri otobs geldi. Bindirdi hocasn. Hastane yaknd, anasnn yanna urad, syledi dncesini. Bavurma belgelerini almak iin okula, okulda yoksa Milli Eitim'e gidecekti. Git... dedi Haa. Gn geer, gnler geer, her ey bir trl daha olur! Onunkini ona koyma, git. Yalnz bak, erfe'nin iinde ben de onun gibi dnyorum.Neden dersen, kolay deil ikinizin giderini bu kazanla karlamak.Bilmediimiz grmediimiz yerlerde bir kz ocuu iin yurt bulmak da olanaksz. Baban hakl, yetiversin! Ben kyden geldim, girdim uraya, kamadm bir daha. erfe'yse PTT'de, bankalarda i bulabilir, rahat... Korktuumu syledin ana! Nasl korktuunu? Beni okutabilmek iin erfe'yi harcamak! Birden apr apr domard Haa'nn gzleri: Melek huylu Ahmet'im benim! Bir lokmay on kiiyle blen Kara Ahmet'im benim! Dnya yle zalim ki, sen ol da harcama! Gene de iyi deil mi bu kadarn olsun baarmak? Tuttu anasnn ellerinden: Ben seni snava ekmiyorum ki! Ben kardeime zlyorum. Yazk oluyor. Benim yzmden diyorum. Gcenme, elbet sen olmasan olmazd bu kadar!.. www.cizgiliforum.com
Necibe teyze bakp gld uzaktan: Allah muhabbetinizi artrsn! Elinden kp gitmeden sev olunu, gidenler gelmiyor Haa! Bizimkilerin yerlerini bilmiyorum imdi, kimbilir nerelerde? yle yapacaz anam, erfe'ninki bu kadar! Kocaman da kz oldu! Belki hayrl bir ksmeti de kar bugn yarn. nsan her istediini yapamyor dnyada. Ben bu kadar yaptm. erfe kendi kzn okutsun faklte okullarnda... Ne dese, ne sylese, ii hesap verme, aklanma yanndan alyordu Haa. ok dokunuyordu Ahmet'e. Biraz daha konuup usulca kt hastaneden. Lisede Mdr Yardmcsn grd. Milli Eitim'e bak, bize gelmedi daha, belki onlara gelmitir... dedi. kp Milli Eitim'e yrd. Gelmedi! dediler orda da. narl zzet retmeni grd koridorda. Sokulup selam verdi, Naslsn hocan? dedi. Tuttu Ahmet' in kolundan: Asl sen naslsn? Annen baban nasl? Ne yaptn okul iini? Sordu uzun uzun. Gelmemi ktlar daha. Ama benim i zoralyor, istemiyor babam. lle "retmen ol, ne yapacaksn faklteye gidip, faklteler korkunluk!" diyor. Acaba bir urayp konusanz, etkisi olur mu? Ck ck ck etti zzet retmen: Deli mi o? Nurcularn andan kamad m hl? imdiki zamanda, sizler gibi ocuklarn babas olduunun farkna varmad m daha? Ben konuurum. Git oku sen. Kefil mefil gerekirse ben varm. retmenlik de iyi tabii; biz retmeniz; ama elde olanak varken niin kalmal retmenlikte? Ky ocuklar, imam bir, retmen iki, bir de salk memuru; bu kadar! Yarg, savc, kaymakam, vali, hep ehirlilerden!Yama yok!.. Brakt kolunu. Surda be dakika bekle, Murat Bey'i grp kacam. Beraber gideriz bizim eve doru... Bekledi. Birlikte yrdler Hkmet Kona'ndan. Kamyonlar, eker Fabrikas'nn nn doldurmutu. Kapnn yanbandayd evi. ki katn kiraya vermi, nc katma kendi girmiti. am dikmi, gl sokmutu kck bahesine. Be alt sefer gelip gitmiti Ahmet bu eve. Kars Fadime, anasna, kardeine entariler dikmiti. Dikievine girebilseydi, yada bir makine alabilselerdi, Haa kendisi de becerirdi, ama olmamt. Fadime yengeye gelip diktiriyorlard. O da para almyordu. Para verecekseniz baka terzilere gidin. Hemerilerimin dikilerini parasz dikiyorum! diyordu. Gkeyakalyd zzet retmenin hanm, becerikliydi. Gmen kadmlarnnkine benzer bir don giyiyor, onunla oturup kalkyordu evin iinde. Sokaa kt m, otuz yllk memur hanmlar gibi mantosunu takyordu.
Hogeldin Ahmet! Anan niliyor? Anam iyi Fadime yenge! Niye gelmiyorsunuz? Gld: Diki yok mu? Aybettin! Siz hi uramyorsunuz ya!.. Biz zaten her zaman ayp ederiz, aramayz eimizi dostumuzu! Siz bari geligeliverin. Okulun bitti mi? Tebrik edeyim mi? Saol... Lise bitti. Faklteye yollar artk baban, sevincinden! Ahmet de gld: Yollayacak inaallah! Derdini her yerde herkese dkp samann ne yarar vard? Fadime kalkt, ay yapacakt; Yoksa kahve mi yapaym? Kahve yap! Aslan gibi delikanl oldu! dedi zzet retmen. ki kahve yapp getirdi Fadime. ip kalkt Ahmet: Bekleriz hocam, buyrun!.. dedi giderken. zzetle Fadime ertesi akam geldiler kar koca. Kurnal Sley-mangil filan oturdular birlikte. Biraz sktrdlar Bayram'. Ben ona karmyorum! Deeehack onun yolu! stedii okula yazlsn!.. dedi. Ama erfe gidemez! Osman da sadece retmen okuluna gidebilir. Bir iyilik yapacaksan, Murat Bey'e syle, Akehir'e filan yap-trversin kaydn... Ha kahbem baba! diye patlad Osman. Faklte okullarnda asl ben okuyacaktm! Kesiyorsun yolumu!.. Al ite! Grdn m? Ne var da grdn m ekiyorsun Bayram Kara! diye kt Fadime. tah varken okut ocuklarn... Yahu Fadime yenge, ben seni halden bilir bir yenge sanyordum! Necip Bey miyim, Fahri Bey miyim ben, ne kadar spam varsa hepsini faklte okullarnda okutaym?
Bayram, onca emek ektii halde, Osman'n byle konumasn sevmemiti. Ona gveniyor, gvenmek istiyordu halbuki! Ertesi gn izin gnyd. Ald endik Plaj'na doru gtrd, birlikte ay itiler. Osman ksa donuyla gle girip yzd. Bekledi olunu. Sonra konutular. retmen ol babam, retmenlik gl gibi meslek! Bak imam ol demiyorum artk! Bir ekmek deil mi insann u dnyada yedii? retmen ol yaa mis gibi! Grdn m dn akam zzet retmenin hem kendini, hem hanmn? Olunu da okuttu mhendislikte. Evet o okutabilir, durumu iyi, benim iyi deil. Anlayl olun olum biraz. Beni dnn biraz... Bayram'n dedii gibi sonuland bu seferki kavga. Akehir, Denizli, Demirci retmen okullar iin dileke doldurdu Osman. er-fe'yi bir ie yerletirmek iin Maliye'ye, Ziraat Bankas'na, eker Fab-rikas'na, PTT'ye bavurdular. Snavlar alacakt. Devlet Su leri' ne, Toprak-Su'ya da verdiler birer dileke. narl zzet retmen, zleyelim, hangisinin snav alrsa girsin. Hepsi iyi! dedi. Ahmet de niversiteler Aras Giri Snavna hazrlanmaa balad. Kocaman bir test kitab ald. stenilen puan tutturabilmek iin veryansn alyordu. Yarm az, gnl oldu babasnn; puan tutturamazsa ayp olurdu. Ayp olmasn diye bir sr eyi ezberledi yeniden. Ezberledi, ortasndan atlad alt duda. Osman gdklad, glemedi. erfe, U abi u! dedi, kzmad. Nurten kp geldi, Ben doldurdum fi dilekemi, sen doldurdun mu? diye sordu. Bir on dakika, ara verdi, vermedi. (Fi dileke doldurmakta i yok, snav kazanmal deirmencinin kz!) dedi sustu. inden dediini de Nurten duymad. (Ks m? Yoksa burnu mu byd lise biteli?) erfe'yle oturdu biraz, kalkt gitti. Giderken de sadece, Gle gle! dedi aznn ucuyla. Puan tutturamazsa kt olurdu. Hacettepe niversitesi okul birincilerini snavsz alyormu. Ahmet oraya girebilir! diye geldi bir gn narl zzet retmen. te Ahmet, ite yol! Gitsin girsin!.. dedi Bayram. O yanl olmad Ahmet. ok ii yoktu Amerikan parasyla kurulmu niversitelerde! Hacettepe'nin n byle yaygnd. Snava gireceim, midim var, gerekli puan mutlaka tutturacam! diyordu. Etkileyip adam Amerikanc yaparlar, iyi olmaz! diyordu. Onun derdi yksek puan! Belki Tp tutar, belki Hukuk, Siyasal... Haa sordu: Hacettepe ka yl? Her fakltesi ayr. Tp alt. Drder yllklar var... teki Tp'lar kaar yl? www.cizgiliforum.com
Hepsi altar... Hukuk, Siyasal? Drder... Aman anam Ahmet, Siyasal olsun! Dermanm yetmez alt yl! lr kalrm aman anam!.. Dnd gene kitabnn bana. (Gireydi Mestan Hocann yanna, blgenin birinci hafz olurdu imdiye, girmedi eein spas!..) Bayram bir daha yand olunun alkanlna... Snavlar yapld. Bekledi, puanlar geldi. 526 toplam puan! Masal gibi bir eydi. Dualarnn karlm buldu Haa. Bir daha pt olunu. ok kr, bin kr Allahma!.. dedi. Girsem ben de kazanrdm! dedi erfe. Aman kzm dur; senin kazandn da iyi! Abin okusun!.. Hukuk'a girebilir mi? Girer... Tbba? Girer... Siyasal'a? Girer... O zaman yleydi. arkada, bir de Nurten'in annesi, gidip n kayt yaptrdlar. Ahmet Siyasal'a yazld dosdoru. Nurten Hacettepe Kimya'ya. Kla kyl Mevlt ancak bu yl giriyordu Hukuk'a. Hukuk'u bitirip olacakt yazar... Dinar, Sandkl, Afyon zerinden, yel gibi gittiler bir Antalya otobsyle. Garajlar'dan dolmula Hergele Alan'nda bir otele vardlar. Kaytlarn yaptrp, biribirlerinden ayrlmamaa alarak, sadece bir Genlik Park'n gezip dndler. www.cizgiliforum.com
Bir ey anladysam Arap olaym! diyordu Nurten'in annesi. Ankara, Ankara; hani Ankara?.. Bir uultunun iinde kalakalmt Ahmet. Kayt iin faklteye gidilerinde, yeil parkal, enseleri sal renciler ald yanlarn. Nasl dolduracaklar belgeleri, nereye yatracaklar paray? Bir bir gsterdiler. Sonra kantine gtrp konutular. Okumular myd Felsefenin Temel lkelerini? Haberleri var myd Aydmlklardan, Ant tan, teki solcu dergilerden? Bildiriler verdiler. Otele yakn bir yerlerde grd kitapdan ald devrimci abile-rin salk verdii kitab. Bir kitap, hatta dergi alrken erirdi iinin bir yerleri. Hayfland i bulup almadna. Babasnn, anasnn paralarn kitaplara vermek ar gelirdi. Bilselerdi uncack kitaba, hem ders kitab deil stelik, onca paray verdiini, ziyan sayarlard. Ders kitaplar da alacakt yarn. Giysi dikinecekti yeni. Yol paralarn, yurt paralar yatracakt. Bir an babasnn, anasnn yerine koyuyordu kendini. Onlarnki kadar bilgi, onlarnki kadar yk, onlarnki kadar dar dnya; kendisi de onlar gibi bakard paralara. Bir lokantaya bile girmedi, anasnn kattklaryla geirdi nleri. Yeil parkal abi de iki dakikada incelemi, beenmemiti kendini. yle sezdi. Hep roman u bu okumutu imdiye kadar, bilimsel yayn okumamt. Sadece edebiyatla devrim dncesini kavramak olanakl deildi. Yllarca evirisi yaplamadan, yasak kalmt ii snfnn ideolojisini reten kitaplar. Madem bunlar okumakla renilirdi devrimin ne olduu, olmad; bir utan alp alp okumalyd Ahmet de. Okuyup anlamalyd snf nedir, emek nedir, nedir art deer? Anlayp silmeliydi yllar sren ge kalmln... Yarn niversiteler alrken kp gelecekti, savamc genliin bir yesi olarak. lenler bunun iin lmt. Bunun iinde alanlarda mitingler, faklte igalleri, boykotlar, fabrika, toprak igalleri. Bir uyanklk balamt lkede. Bunu her ynyle renmeli, yutmalyd! Karasenir Mahallesi'ne gelir gelmez kt kitabn bana. Dne dne okumaa, kalem kt elde, ders alr gibi,, yeil parkal abi-lere verilecek snava hazrlanmaa balad. Osman' yolladlar Denizli retmen okuluna. erfe giremedi bir yere. Kazanamamt girip kt snavlar. Dzen, biribirinden gl torpillerle pay ediyordu birer ikier kiilik kadrolar, varsllarn ocuklarna. Haa, rpnyordu artracam, yetireceim, diktireceim Ahmet'in giysilerini diye...
Yeni giysilerini iki gn giydikten sonra ranzasnn baucuna ast. Tel sapl ask almt. Takp ast Ahmet... Ne kadar zor olmutu yurt bulmak, yurtta yer bulmak!.. (yi ki anamn dn dinleyip almm eskilerimi!) Kl renkli gabardin pantolonunu lise iki'de yapmmt. Dizleri erimiti biraz. Eskisi olmayann yenisi olmaz; al sen!.. diye zorlamt anas. Kahverengine boyanm ky ynnden bir kaza vard. Anas rmt. Yarm yakalyd. Pantolonu alta, bunu ste giydi mi oluyordu. Ceket giymenin gerei yoktu hemen. Okulda, teki okullarda daha da eski giyenler vard. Bir yeil parka bulurdu belki. Parka en gzde giyimiydi devrimcilerin. Saman-pazar'nda, Hergele Alan'nda satlrm. Ama hele dursundu imdilik. Parasn birden eritmesi iyi olmazd. Hele biraz byle gitsindi. Havalar temelli ayazlamad daha! yi ki yurt paras azd. Fasulyeli pilavla, tostla, ayla idare ediyordu nleri. ay da pahal deildi, iyi! Ders kitaplar biraz tutuyordu. Mavi gzl abinin ad Feyzul-lah't. Onun geen ylki notlarn alrd. Mutlaka verirdi. Yar fiyatna kitaplarn da verirdi, neden vermesin? Devrimcilikte olmalyd byle kolaylklar. Parasz bile vermeliydi hatta! O vermezse baka abiler vermeliydi. Elini abuk tutup, hem de uygun biimini bulup notlarn, kitaplarn tekmillemeliydi. Bu yeni pabular da gnle giymek olmaz. Bir bot, yada postal bulmalyd. Hergele Alan'nda satlrm onlar da. Giyilmi de olabilirdi. Devrimcilikte giyim nemsiz. Evi Ankara'da, anas babas varsl olanlar bile giyim delisi deil. Nerde beyaz gmlek, tl kolal yakalar, kravatlar, boyal pabular, gnde, gnar tra olmalar, zenle taranmalar? Kentsoylu aile ocuklar da bovermi byle eyleri. Burjuva zentisi onlar! diyorlard aralarnda. Dilde de devrimden yana olduklar iin kentsoylu demeliydiler. Yaynlar, i-Kyl, Kurtulu, mavisi krmzs ile Aydnlklar; hepsini, her say kendisinin almas zorunlu deildi. uracktayd Hukuk. Mevlt'le deiebilirdi okuduklarn. Sabah akam buluuyorlard. Dersten kar, ekilirdi kantinin bir kesine. Okurdu son satrna kadar. Okur, verirdi Mevlt'e, ondan da okumadklarn alrd. ok tutumlu davranmalyd yoksul halkn ocuklar. Hem tutumlu davranmal, hem de ok renmeliydi. renip kapatmalyd varsl ocuklaryla aray. Dnyor da, batan aa bir hayf kesiliyordu sk sk. Boa gibi geirmiti lise yllarn. Bir ey sanp ezberledii bilgilerin teki ie yaramyordu ite. styap dediler mi ehirliler! anlard, kyller ise altyap. styap kylleri eziyor! derdi rnein. Ne kadar ters! Bunu bile doru dzgn www.cizgiliforum.com
retememiti lise; hey gidi koca lise! Her eyin ekonomiye bal, tekilerin hepsinin birer yans olduunu retememiti! yi ki yksek renim deyip gelmiti buraya. Bir okumu cahil olarak yitip gidecekti yaam denizinde! Bilmeyecekti retim biimlerini, retim glerini, retim gleri iinde insanlarn snflar halinde yer aldn, her insann bir snfa bal olduunu, en devrimci, en ilerici snfn ii snf, yani proleterya olduunu! Tarihsel gelimenin son zmde devrimle gerekletiini... Toplumlarn ilkel komnal retim biiminden, kleci, feodal, kapitalist, sosyalist retim biimlerine ulatn, imdi gndem maddesinin sosyalizm olduunu, bundan dolay da devrim denilince artk yaz devrimi, apka devrimi, klk devrimi, l tart devrimini anlamann yanl olduunu... Dnyaya rnek ve nder bir kurtulu savandan sonra ne yapmt Atatrk? Birtakm styap reformlar ile ada uygarlk dzeyine karacan sanmt feodal kalntlar iindeki Trkiye'yi! zmir ktisat Kongresi'nde ise temelli kapitalist bir yn tutturmutu. Onun iin elli yla yakn zaman getii halde toplum yerinde saym, ada uygarlk dzeyine bir trl kamamt. ada uygarlk dzeyi sosyalizmin t kendisiydi! Bu gerei nasl da saklamlard liselerde bile! En doru ii cumhuriyeti genlie emanet etmesiydi Atatrk'n. te imdi genlik, emekileri bilinlendirip, ii ve kylleri rgtleyerek Trkiye'yi sosyalizme erdirecekti. Cumhuriyet; halkn gerekten egemen olduu ynetim, ancak sosyalizmle cumhuriyet olacakt. Bunun iin emperyalizme, kapitalizme karyd genlik. Bataki yneticiler de halka ve genlie karydlar. iye ve uyanan kylye karydlar. Onun iin genliin stne polisi, kylnn stne jandarmay sryorlard. Devlet glerinin tarafszl diye bir ey yoktu. Hepsi bir snf savamnda kapitalistlerden yana yer alyorlard. Bu yzden zordu genliin ii. Ama gerekliydi. Baardklar zaman ok onurlu. Halka hizmet edebilmek iin byk yoksunluklar gze almak gerekiyordu. Devrimin siyasal ncln i Partisi yapacakt. Yapmad zaman partiyi eletirmek, doru yola getirmek genliin greviydi. Sapmalar genlik nleyebilirdi. Kitleler iinde srdrlen demokratik abalar yksek dzeye ulanca, krem krem sol oylar kacakt sandklardan. Ama parti birtakm sapmalar iinde olduundan son seimler yenilgiyle gemiti. Byle diyordu abiler. Demeyenler de vard. Onlara gre devrim sandklardan hibir zaman kmayacakt.Kapitalistler kitleleri ok etkili propaganda ve para gcyle, dini ve din adamlarn vda kullanarak uyutuyordu. Boa m demiti din afyondur diyen? Bu yzden asla sandktan kamazd devrim. Kapitalistler silahl devlet glerini genliin zerine salp geni katliam planlar uygulamaa baladna gre namlu'ya namlu'yla karlk vermek gerekiyordu. Namlularn uundayd devrim. Bu yzden gerekirse cann kann verecekti genlik. ilen antlarn anlam bu olmalyd. www.cizgiliforum.com
(Sandkla olabilir canm!) diyordu Ahmet kendi kendine. (En iyisi sandkla olmas! Okuma olanaklarmz elden karmadan...) Kafasnn altnda hi
sarslmyordu kaymakam olma istei. Knsyor-du onu da bir ok abiler.
Kaymakam olacaksn da halka m hizmet edeceksin? Halka dman bir devlete, onun dayand kapitalistlere, toprak aalarna m hizmet edeceksin? (Yok! Bu umutsuzluktur! Henz yeteri kadar alma yaplmamistir kitleler iinde. Halka yeteri kadar gidilmemi, anlatlmas gerekenler anlatlmamtr. Kapitalistler sosyalizmi komnizm olarak tantyorlar. Sosyalizm gelince din kalkacak, kadm kz ortak olacak, Trkiye Rusya'ya balanacak diyorlar. rkyor kyller. Soruyorum rnein, kim gitti bizim Karata'a? Bar Gnlls geldi bunlar anlatt, particiler bunlar... Ben gittim Melek Hasanla Halil bi'in sorduklarn bilemedim bile! Bunca geni bilgisiyle abiler anlatsn, bak nasl anlyor ve i Partisi'ne veriyorlar oylarn!) Fakat dndklerini aklama olana bulamyordu. Dndklerini aklayabilmesi iin her eyi tam bilmesi gerekiyordu. (Daha benim bildiim ne? Ka kitap okudum? Hele biraz artsn bilgim! Hele biraz abileri dinleyim, ondan sonra balarm konumaa...) diyordu. Frsatn buldu mu, bilgili abilerin oturduu masalara yanap ayakta dikilerek, gzn, kulan drt aarak dinliyordu. Szck karmyordu. Ama sk sk yabanc szck kullanmalar her eyi zorlatryordu. (Hata ediyorlar! Kitlelerin iine gidince de bu dille konuurlarsa kyl anlamaz. Benim anlamadm kyl nasl anlasn? Devlet hastanesinde on yllk salk iisi olan babam nasl anlasn? Hele bir de anlamak istemiyorsa? Onun iin bu dil ok yanl! Bunu sylemek iin de vakit erken. Bilgimi artrmam gerek...) Bazan Mevlt geliyordu Hukuk'tan. Oturuyorlard bo masalardan birine. Bo masa bulmak da zordu ya! Kzl erkekli oturup ay iiyorlar, verallah konuuyorlard. Her masann st serilmi bir gazeteydi sanki! Neler yazl deildi neler! Marks, Lenin, Mao, Che... Topluineyle, ciletle kazmlard devrim yldzlarnn adlarm... FKF yazyordu birinde, Fikir Kulpleri Federasyonu. Altlarda kalmt bu; DEV-GEN yazyordu yeni; taze. lm hogeldi, safageldi! yazyordu birinde tkenmezle. Sonra gene Che, Che! Che'nin ad ok geiyordu... Tek yol devrim! diyordu tkenmezle. Emperyalizm kttan kaplandr! yazyordu... Odalarda Che'nin, Ho'nun, Nzm' in portreleri, her yerde Che'nin bereli beresiz, beresinde yldzlar parlayan portreleri aslyd... Kahrolsun revizyonistler! yazyordu... Kantinci Mertali ay getiriyordu. Bir Dou Anadolu kylsyd belki. Bilecenlik iindeydi yz. Mertali de bizden! diyordu abiler. www.cizgiliforum.com
Bizden olmayan kimse kalmamt! Bir tost yaptrp geliyordu, sonra ay sylyordu mavi gzl Feyzullah abi. Naslsn Ahmet arkada; sevdin mi bizim faklteyi? diyordu. Dinliyor musun konumalar? Kitaplar okuyor musun? Acele yok! Yava yava ilerleyeceksin! Yava yava acele edeceksin... Parkasnn cebinden fstk zm karp veriyordu bir para. En sevdiim zkkm budur bak! Sigara imem aksine. ocukluumdan gelen bir tutku. Bir Mehmet avu vard, zmirli. Kymze gelip ilk kahveyi aan, ilk radyoyu koyup dinleten. Assubaylktan ayrlmt. Uzakt yola kymz. Uak'a, zmir'e gidecei zaman bir eek bulur binerdi. Kim getirecek eei geri? Beni gtrrd. O eekte, ben yayan. Derdim ardna. Alt saat yrrdm! Kabuklu fst krar krar yerdi zmle. Kabuklarn atard, inerdim. ok seyrek, bana da verirdi be. Krar yerdim, ho olurdu zmle. Bysem derdim, okusam, param olsa. Hep fstk
zm yesem. zlemle bunu dnrdm. leye varnca be lira verirdi. Be lira
byk parayd. Bozdurmaa kyamaz, geri getirirdim. Bazan bizim eei

gtrr, on lira da eek iin verirdi. Hepsini getirirdim. Babam bir lira verirdi on
bei alp! Bir liraya fstk zm alamazdm. Bir seferinde Mehmet avu alt lira verdi. Bir liralk aldm, ok az tuttu. Eein stnde azar azar yiyerek kye geldim... Hacettepe'den Nurten geliyordu konferanslara, akoturumlara, arkadalaryla. Bir araya oturup dinliyorlard. Giriteki stunlarn dibinde yaynlar satlyordu. Dardan da izleyiciler geliyordu. Yaynlara bakp bakp geiyorlard. Alyordu bazlar. Bir alan drdn beini birden alyordu. Bol paras olsa da hepsinden alsayd. Hepsini bir rpda okusayd. Kantinde, yatakhanede okusayd. Okuduklarn Nurten'e verseydi. Nurten de eitilseydi vakit yitmeden. Her halde paras bol gelirdi, ama burjuva kzlar kyarlar m paraya? Kulaktan devrimci olacakt o! Kulaktan olur muydu? Dinlediklerini anlayabilmesi iin bile okumas gerekirdi. Ahmet, hibirini karmadan akoturumlar, konferanslar izlerdi. Tanmak iin yanp tututuu yazarlar, nl adlar srayla geerdi nnden. Konuma bittikten sonra evrelerini alp soru sorarlard. Konuurlard. Yorgun, bir iki daha anlatr giderdi gelenler. Onlar parka postal giymezlerdi. Dzgn giyimliydi ou. Uzun sa, ge tra rencilerin modasyd. Konumaclarn kimi topenseydi. Dzgn kestirirler, zenle tararlard. Hukuk'ta ordu hesabna okuyan renciler gelirdi kimi zaman. Asker giysileriyle idiler. Yarnn asker yarglar, savclar... Fakltenin kzlaryla girerler, otururlard. aylar, gazozlar... Ar kovam gibi inlerdi kantin. Herkes yksek sesle konuur, kimse tekini dinlemez bir halin iindeydiler. Ar kovan filan solunda sfrd burann. www.cizgiliforum.com
Deirmen arkndan gelen sularn vede durmadan dnen tan grlts... Deirmenciye bir ey syleyecek olsa barrd insan... Saati yoktu Ahmet'in. Karsndakinin koluna bakp kalkyordu usulca. Nereye yeenim? Derse... Glerdi teki. (Glme! Biz buraya okumaa geldik!) Giderdi. Glerek bakarlard ardndan. (Git oku oku! Burjuvazi drt gzle bekliyor. Diploman al, bir an nce buyruuna gir.Bugnk yneticilerin bize ve halka yaptklarn bu sefer sen yap!..) (Bunlar her eyi ters yoruyorlar! Anam bekliyor beni. ok istiyor. Okumazsam dertlenir! Hem devrime kaymakam gerekli deil mi? Devrimin iyi yetimi yneticilere, maliyecilere, dileri elemanlarna gereksinimi yok mu?) Ayp bir ie girer gibi giriyordu amfiden ieri. Hoca gelmeden yerini alyordu. Sralarn stndeki yazlar okuyordu. Gene ayn tkenmezlerle, ayn cmleler! Bazlarn kazmlard. Yaasn El Fetih! yazyordu birinde. Silinip gitmek zere olan bir Serpil I love you vard. Gen doent, notlarn krsnn stne koyuyordu. Ayaa kalkma yoktu lisedeki gibi. Sa elinin iki parman yelek cebine sokarak balyordu: Devletin iki erki zerinde duruyorduk. Yasama ile yarg erki arasnda yer alan ve her ikisinden daha geni yer tutan bir erk daha vardr, o da ynetim erkidir! Ynetimde yetkiler... Yetkinin kaynaklan... Not almak istiyordu Ahmet. Bakyordu evresine, yoktu hi alan! Bir kz renci oaltma notunu am, iziyordu krmz tkenmezle. (Ben alaym!) diyordu kendi kendine. Yasama erki soyut, genel ve nesnel nitelikte kurallar koyar. Ynetim ise daha belirgin, somut ve sreklidir. Toplum, yasama organ olmadan olabilir, ama ynetimsiz olamaz. Ynetim, kamusal gereksinimleri karlama amac gder. Toplum var olduka gereksinimleri de olacaktr. Ynetim baz hallerde yasama niteliinde almalar yapabilir. rnein bte... Btn dikkatiyle not almay srdryordu. (Btn dikkatimle alacam!) diye kendini balamak istiyordu. ki saat st ste Kamu Ynetimi doentini dinliyordu. Sonraki dersleri de izliyordu. Uramyordu kantine o gn. leden sonray hep dersle geiriyordu. Akam iin sucuklu tost yaptryordu. Kk plastik kap iinde yourt yiyordu. oaltma notlaryla kantine gelip bakyordu. Ulubeyli Feyzullah abiyi grmezden geliyordu. Yatakhaneye geiyordu. www.cizgiliforum.com
Odasnda arkadalar yok. Uzanyordu yatana. Notlarna bakyordu. oaltma notunu okuyordu. Bir Kamu Ynetimi kitab. Dersi veren hocann yazd. Yeni baslm. Ap, Devletin Erki blmn okuyordu. Snav zaman okumak zere kendi notlarn dzene sokup ineliyordu. Uzanyordu sonra... Ortalk kararm, baka odalarda, koridorda klar... Can gemi biraz. Dizlerinin stnde bir el gezmiyor. Frlayp doruluyor. Feyzullah abi gelmi. Yannda biri var. Toparlanyor. Kalgyp yataa kyor Feyzulah abi. Turgut bu arkada! diyor. Orta Dou'dan! ODT'den yani... Kalgyp o da kyor. Oturuyorlar. Sigaras yok. Bir ey demesine kalmadan Turgut kendi sigarasn karyor. ster-\ seniz kantine inelim, ay ieriz! diyor Ahmet. I Bover! Kantin kalabalk... Yataa ayaklarn koymamak iin dikkatli davranyor Turgut. Bir grup; ok gvenilir arkadalardan bir grup! Hem de gz-pek bir grup! ok iyi bir i dnyoruz. Bugnlerin acil bir grevi iin. imdi adaylar saptanyor. Turgut'a dedim, acaba Ahmet'i de alabilir miyiz? Bir ate basyor her yanna. (Acaba nasl bir grev? Nasl acil acaba? Yani ok mu tehlikeli?) Yz alaryor hafiften. Sylemiyor ' bir ey. lk anda tatsz nerilerle karlaaca geliyor aklna. Bir sezi. Bakyor Feyzullah'm, Turgut'un yzlerine. Kprdamyorlar. Gsnn iinde davulun ubuu, oma inip kalkmaa balyor. Konutuklarmz aramzda kalacak! ster kabul et, ister etme, aramzda! Seni azsk bildiim iin Turgut'u getirdim. Fakltenin her yan ajan dolu. Sen bakma herkesin devrimciliine Trls var. Senin azsk olduunu hemen anladm. Halkmza kar grevlerimizi yapabilmemiz iin ok iyi hazrlanmalyz!.. Hem dinliyor, hem de, (imdi eli parkasnn cebine gidecek, fstk zm karacak!) diye bakyor. Gzlerini aratryor. Bir sezi. lk gnden, kayt gnnden, yanna sokulup yardm etmiti. Tatildi. Niin buradayd? Niin kynde deildi? Kzlay'da, Bankaya girip param soraym gelmi mi? diye krmt bir gn. Darda beklemiti Ahmet. Yzlkleri cebine yerletirip kmt. Param buradan alrm, bankadan... Sormamt kim gnderir? Buraya gnderir babam, hesabm var... Yoksul bir kylnn oluydu deil mi? (Bir bilen arkada bulmal Ulubeyli!..) Anszn dnmt bunu. Sormal neyin nesi, kimin fesi bu abi? Gzlerinde mavi bir kprdanma ile konuuyordu: www.cizgiliforum.com
Senden saklamak gerekmez: Yeni bir grup gnderilecek El Fetih'e. Ama, Orta Dou'da Amerikan emperyalizminin ileri karakolu olan srail'e kar savaan Filistin halkn desteklemek! Vede kendimize eitilmi militanlar kazanmak! En iyi eitim eylem iinde eitimdir. Bunun son derece gerekli olduunu dnyoruz. Sana sormaa geldim: Var msn? Hemen cevaplaman gerekmez; dn! Dndkten sonra syle. Yol paran hazr. Snrdan gei kolaylklarn hazr. Ksaca, her ey hazr... Vcudunun yanmas sryordu. (Nasl kolaylklar rnein, hangi snrdan gei?) Sormak istiyor, soramyordu. Baka bir soru geliyordu aklna, ilk tepkisinin olumsuz olduunu belli edebilirdi: Yoksa tatile mi giriyor okulumuz? Yooooook... Tatile filan girmiyor! yleyse tatilde mi gidilecek El Fetih'e? Glyor Feyzullah: Senin burada okutulan dersleri hl ne kadar ciddiye aldn biliyorum! Ama yaknda byle olmadn anlayacaksn. Eylem iinde devrimci pratikler kazanmak, derslerden daha ciddidir dostum! Bunlar ok yaknda anlayacaksn... Sen de gidecek misin? Turgut abi de gidecek mi? Biribirlerine bakyorlar. Kimlerin gidecei kesin belli deil! Ben isterim; ama seerlerse! Bir komite var; seimi komite yapyor... Beni seecekleri belli mi? nereceiz; tam belli deil; ama... Ben... Hemen cevap vermen gerekmez! Dn! Dndm tabii! Dersleri aksatmaa youm ben! Aksatma gene! Tatilde gidecek gruba koyarlar seni... Sakncal i! Bana iyi grnmyor... Eh biraz sakncal tabii! Ama gerekli! Ben seni gzpek, zeki bir halk ocuu www.cizgiliforum.com
olarak tamdm. Onun iin geldim, geldik. Fakat sen de korkuyorsun galiba... Korkuyorum; korkmuyorum; oras ayr! Buraya okumak iin geldik! Yllarn byk zorluklarn, byk yoksunluklarn aarak! Her ey bir anda uup gidecek... Yapamam!.. Kyller kararsz ve korkak olur. Kk mlkiyet ile dank yaamann etkileridir bunlar. Lenin gerekten hakldr... Ban eip susuyor. (Bir renci olarak, yasa d davranlardan korkuyorum. Burjuva yneticilerinin bizi babo brakacaklarn ise hi sanmyorum. En ok da okuma olanan elden karmaktan korkuyorum...) Emperyalizmden korkanlar onunla savaamazlar! (Ondan da korkuyorum tabii! Ama gerekince...) Feyzullah'la Turgut, biribirlerine gz ediyorlar. Emperyalizm kttan kaplandr. Korkutuculuu grntsndedir. Korkuyu ap hazrlanmak ve savaa girmek zorundayz! Turgut konuuyordu. s-/ tanbul'da Derby Lastik Fabrikas'nn igalinden sonra burjuvazinin tutumu deiti. Demirdkm, Hisar elik igallerini hi de ho karlamad. niversite igallerine o kadar sert kmamt. Kendi iyerlerinin igalinden ldrd adeta! Geni renci katliam bu yzden. Ayn zamanda ii katliam. Bir yandan da kyllerin ldrlmesi balad douda, gneydouda. Faist komandolar yeniden silahlandrld. Biz eli kolu bal oturamayz. Tapas skan ortaya! Ama kaz gibi deil. Hazrlanarak. ubat olaylarn grdk. Kanl Pazar'da, stanbul Taksim Alan'nda, silahla, bakla kum gibi ullandlar stmze; polisin desteinde... Turgut elini Feyzullah'n dizine vurdu; atladlar aaya. Dediim gibi, hemen cevap vermek zorunda deilsin; dn biraz! dedi Feyzullah giderken. Yatt yerine yeniden. Ar kovannn ii gibi uulduyordu ba. Kantindeki uultudan beter. Gs krk gibi inip kalkyordu. Dnyordu.
inin en derinlerinden duyuyordu hakllm. Dersleri aksatacak her davrantan
dikkatle kanmalyd. Yklr, kttedek lrd anas. Bunu nasl anlatacakt abilere? Anlatmaa gelince duraklyordu. Korkaksn! Kylsn! Kayorsun! Burjuvazi diploman alp gitmeni bekliyor... Btn szlkleri, szckleri yutmulard. Takr takr sylyorlard. Ertesi gn koridorda raslatlar aada. Ardndan grd Fey-zullah' ilkin. Bir
gzda gibi duruyordu orada. Geip gidecekti. Om zuna koydu elini. Dnp bakt. Mavi mavi glyordu. Scakt; dosttu hatta! Kendisiyle yryecek sand. Duruyordu. Derse mi gene? Derse... Ksaca karlk verip kesti. Yryecekti. Dur bir dakika! Bakasn bekliyordu belki. ok nemli gnler yayoruz Ahmet Kara! Ama herkes laf tyor. Lafla bir ey olmaz! Bizler eylem eylem diyoruz, kimse ya-... namyor. Syler misin ne demek devrim? (Snava sra geldi demek?) gibisine bakt Ahmet. Altyap deiiklii deil mi? Toplumu kapitalizmden sosyalizme geirmek deil mi? Fakat nce emperyalizmle olan ban kesmek gerekir. Milli devrim aamas! Devrimci kim, syler misin? Susuyordu Ahmet. Ciddi soruyorum; kim? (Byle ayakst m?) gibisine bakt. Gitmeyi denedi bir daha. Biliyorum gideceksin; ama syle de git; kim? Gidebilmek iin syleyip kurtulmalyd: Devrime inanan... Haha haha!.. gld. Utanl duruma drmek istemiyordu yeni arkadan belki: Kusura bakma; sana glmyorum! Herkes byle diyor. Diyelim ki herkes inanyor. nan neyi zmler? nanyor ama bir ey yapmyor. Devrim olurmu? Devrimci diye devrim yapana denir Ahmet Kara! Devrim iin eylem art! Eylemsiz devrimcilik laf. imdi ortam laflarla dolu. Hepimiz lafyz. Beklettim seni, zr dilerim. Git imdi, yeni laflar kazanmaa! Brakmt Ahmet'in kolunu, tuttu gene, sordu: Dersiniz ne? Siyaset Bilimine Giri... Evet git; burjuvazi asndan siyasetin lafm oalt... Gene dnk uultu bann iinde. O uultuyla girdi amfiye. Bozkrl Hasan'n yanna oturdu. Onun tesinde de Samsunlu Kadir. Hocann yeni baslm kitab ellerinde. Ahmet not ktlarn kard. Kalemini kard. Uultu artt bann iinde. Hoca geldi. Birinci dersi bitirdiler. kinci derste Hasan kp gitti. leyin kaynamaa balad koridorlar. Kantine doru gidecekti. Hasan' grd. Gruplar halinde konuuyorlard. inde uultu, dnda uultu. Durdu Hasan'm yannda. Bir elini kemerine geirmi, birini kaldrm, anlatyordu son snftan abi: Partinin ncl artsa, ki yzde yz arttr, o halde ynetimini revizyonistlerden artmak gerek! Bilimsel sosyalizmi eylem klavuzu kabul etmeyen oportnistlerden artmak gerek partiyi!.. www.cizgiliforum.com
Hasan'a sorguyla bakt: Kim bu? Kulana sokulup fsldad: Dev-Gen Merkez Yrtme'den; ad Halk! Partiyi basalm demek istiyor... (Sinmek benimki!) diyordu ekilip giderken. (Gene korktum, siniyorum ite! Fakat sosyalizm ii snfnn ideolojisi deil mi? Hani ii snf ortada? Niin o artmyor partiyi oportnistlerden?) Uultunun iinden semee alyordu kafasndaki sorularn karln. i snfna yanda aydnn grevi, ona bilin gtrmek deil mi? Bilin gtrmek iin mi basacaklar acaba partiyi? Gidip Mevlt' bulsayd. Bakalm o ne diyordu? Bir alkantda kalmlard. Nasl okuyacaklard? Nasl syrlp kacaklard ounluun akt selin dna? Nereye sinerek? leden sonra iyice byd uultu: Gidiyoruz; yryn; haydiiin!..
ekip ekip alyordu Merkez Yrtme'den Halk. Kurtulu Alan'nda bakt, drt
yzden fazlaydlar. Parkn oraya geldiler, Kolej'in nnden yukar adlar. yz elli var yoktular. Mithatpaa Cadde-si'nde daha da youndu trafik. Bir otobs duruyordu. Atlad Ahmet. Bir durak geince indi. (Katm) dedi. Kart Kzlay'n kalabalna. (Sindim gene!) dedi. Yrd br yakaya. Bilmiyordu olan, olaca. Belki yerle bir edeceklerdi partiyi. Belki barp aracaklar, dneceklerdi. Polis aracakt ierdekiler belki. Polis sevinecekti: Yesinler biribirlerini! Orduevi'nin yannda bir kk park vard. Bo banklardan birine oturdu. Uultuyu dinliyordu. ehrin uultu-suydu. ok uzaklardan gelenle en yakndan kopan biribirine karyordu. Demirin, camn, etin, kann seliydi akan. Potada erimi. Otomobil, otobs, resmi, zel, asker, sivil, yldzl, az yldzl, ok yldzl arabalar; ankaya ynne giden general arabalar; simsiyah; yeniden otobsler; eski yeni; akyordu. Akann uultusu... Daha by bann iindeydi... Nasl kacakt bu kmazdan? Derse girebilmenin zorluklan... T Karasenir'den! Kitap alabilmenin, para bulabilmenin, olunu kzn daha fazla okutmak istemeyen bir kocann gnln edebilmenin zorluklan... yi kt amt bunlar, ama okuyabilecek miydi bu durumda? Hzl bir sel; gldr gldr akyordu; akacakt! Olanakl deildi kysnda durup bakmak! Durup bakmak; geip gitsin! Geip gitsin; dnp okula varsn; sessiz; kimse kimseyi itip kakmyor, yada kolundan ekmiyor; kitaplar daha kaim olsun isterse, isterse drt ders daha koysunlar gnde, kesilmeyen bir istekle okusun okusun okusun! Devrime hizmetse ondan sonra! Sosyalizme hizmetse.ondan sonra!.. www.cizgiliforum.com
yle zlyor,.dnyor, dndnden sklyordu: (Sinerek; ama ne kadar; vede nereye kadar?) Yoksa gerekten gelmi miydi tav? Bugnler o gnler miydi? Acaba btn fabrikalarda, ocaklarda iiler, btn tarlalarda kyller kaynap duruyordu da, sadece rencilerin toparlanp yrmesini mi bekliyorlard? ki gn daha kp varmasalar, gzelim devrim kap gidecek miydi elden? O gnler miydi? Kap gidecek, sonra babas, anas, ksack srenin iinde bilinlenmi, deimi; vede hemen duymular Ahmet'in kaytardm; gelip yakasndan alyorlar; oturtuyorlar Karasenir'deki evin hayatna; Yazklar olsun sana Ahmeeet! Bizden, bizim davamzdan kopup gitsin diye mi yolladk seni Ankara'ya? Yazklar olsun!.. Kardei erfe, Herkesten umardm da senden ummazdm abi! Yazklar olsun! mu diyecekti? Ksln filan unutup Irazca ninesi kp gelecek: Nerede o Ahmet olacak? Gsterin bakaym! Var myd senin damarnda dleklik? Budala babandan m aldn? Sen kaytardn iin her ey geri kalm! Kaytarmasan yklp gidecekmi haramzadelerin saltanat! Yoksullar kanatlandran, yeni evler, salam merdivenler, glistan kyler kuran gzelim devrim oluverecekmi kaytarmasan!.. Kapnn ardna sinecekti, ykle girecekti. Gelip oradan babasgil'in yatt karyolann altndan ekip alacakt Irazca: Hl siniyorsun yle mi? Haram olsun sana yedirdiim biiler, katmerler! Zukkum olsun tane yurken tp verdiim msrlar! m diyecekti? Yzne mi tkrecekti Halil bi, Melek Hasan? Bozkrl Hasan geldi caddeden. Rastlant myd, yoksa izlemi miydi ardndan? Oturdu: Ne oldu, katn m? Yooo, imdi geldim! Ben katm... Bover yahu! nekler! Yz kii yok hepi topu! Barp aryorlar. eri girerlerken ben de tydm. Bunlar bizi belaya belaya ekiyorlar yahu Ahmet! Ne yapacaz okumak iin?
(Nasl syledim katm hemen? Sordu mu da syledim?) Kzd kendi kendine. Bir sre konumadan oturdu. Kalk gidelim! dedi Hasan. Kalktlar. Hep bizim faklteden mi basknclar? Vard baka fakltelerden. Piknik'in nnden Gkdelen'e doru yrdler. Dndler biraz daha dolamak iin.Gelen giden, hzla yryp arpan, dkknlara girip kan, vitrinlere bakan, bin klkta, bin boyada insanlarla fokur fokur kaynyordu Kzlay. Akyordu her trden, her boydan, her boyadan arabalarn seli... (Pek yle devrim filan dnmyor herkes!) Konumak istiyordu Hasanla: ekiniyordu. (Ama abiler bizi uuracaklar!..) Sana da sylediler mi El Fetih iini? ard birden. (Bu kadar yaylm bir ii neden gizli gibi sylediler bana?) Ne diyeceini bilemedi bir an. (Bir duyuru assnlar kantine, isteyen yazlsn!..) Att: Haberim yok! Nedir o? Gitmek isteyenleri saptyorlar fsfs... Vakit gemeden dnseydi yurda! Kalkt anszn: Geliyor musun? Ben gidiyorum! dedi. Otobse bindiler duraktan. Birka gn getikten sonra geldiler Feyzullah'la Turgut. Gz edip sordular: Dndn m o konuyu? Byle ilerde youm ben! nk... nks ne? Yasal deil her eyden nce...
Emperyalizmle savamak su deil ki! Pasaportla m gidilecek? Deil ama ne olur yakalansan bile? Snr pasaportsuz gemekten bile yatarm alt ay! Dersler kalr. Kaydm silinir. Buna ailemin dayancas yok... Kmseme duygusunu yzne yayarak bakt Feyzullah: Kk burjuva balardr bunlarn hepsi!.. yledir belki; ama... Turgut ekti Feyzullah': Niin vakit ziyan ediyorsun? Zorla olmaz ki bu iler! Bu ilere girecek kimsede yrek ister, yreek! Kor-kuyorsa ne zorluyorsun? ekti arkadan yrdler. Kimin kim olduunu bir bilebilseydi ak! Gvenilecek olan, olmayan, yalan dolan bir seebilseydi! Dolmutu boazna kadar. Dertleecekti. Soracakt. Nasl klr kmazlardan, nasl alnr diploma denilen kt rzgrda savrulan alevlerin azndan? Nasl yz akyla dnlr anann babann yanna? Nasl susuz baklr kardelerin, ehrin, kyn yzne? Hasan'la ktlar dersten: Kantine doru gidelim!.. Canm istemiyor kantini... Gidelim Hukuk'a, Hacettepe'ye? Ne var Hukuk'ta, Hacettepe'de? Gel yleyse yurda gidelim, atalm kitaplar! Yrdler. Doluydu koridorlar, merdivenler, kantin... Kantinci bile bizden! diyordu Feyzullah abi. Herkes bizden, ama niin sinsi sinsi baklar? Neden gvensiz gzler? kp kitaplar koydular: Lavaboya girdi Hasan. Ahmet de yrd ardndan. Ne haber hemerim? www.cizgiliforum.com
yilik Muharrem abi! Senden ne haber? iniz yoksa dolaalm biraz. Arkada senin snftan m? Ahmet, benim snftan! Cann m skkn abi? Skkn; skkn deil; yryelim biraz... kp yrdler. Ana caddenin kysnda durdular. Kzlay-Bah-eli; DikimeviDrtyol; akyordu dolmular, otobsler, taksiler. sin dumann iindeydi Ankara. Boaz burnu dolduruyordu tatlarn, bacalarn duman. Dikimevi ynne dndler. Yukar, Abidinpaa yokuuna vurdular. kp gidiyorlard kondularn denizine. Koskoca Site Yurdu faolarn elinde! Bir haber dolayor ba-sacaklarm Hukuk Yurdu'nu, bizimkini... Yryp daldlar denize. Biribirine girmi sokaklar, byk kalburlarda savrulan ocuklar. kili l retimdeydi gecekondu ilkokullar. Kylerdeki gibi kebalarna okamt kadnlar. Hepsi silahl; hepsinin destei polis... Yrdler. kindin gneinden klar oynuyordu camlarda. Sobalarn, maltzlarn canlanan dumanlar. Kirli bulutlar beer onar toplap kapatyordu yukardaki mavilii. En kydaki evlerin ardnda gbrelikler vard. Srcklar, sereler savruluyordu. mrahor'a yama bir srtn banda durdular. San, yeil, yeil, sar, krmz, kahverengi, krmz, yeil, yeil kiremitrengine boyal kondular. Enginli yksekli. Dereli tepeli. Sokak belirsiz, yol belirsiz. Sar yapraklanyla yama kavaklar, talarda su bulmaa alan kr insanlar... Boyna da geliyorlar! Bir yandan gz yumuyor, bir yandan ekip yollayp yktryor burjuva devlet... Oturdular bir tan bana. Boyna da geliyorlar! Hogeip safalar getiriyorlar... ehirlerin kurtuluu! Taze kan, gecekondular... Safalar... Oturdular. Buralarda biraz temizdi gkyznde bulutlar.
Nasl gidiyor dersler Ahmet? Bakt Muharrem abinin geni yzne. (Bozkrl m acaba?) Karlk vermedi birden. Hile arad yznde, sesinde. Uzuyordu ara. Gzlerini tuttu Muharrem, ayrmad stnden. Dersler iyi, hem de kolay, ama... Amas ne? ok eit tipler var! Nasl? Ajan filan gibi... Nasl yani? Kim kimdir bilmiyoruz Muharrem abi! Herkes yaklap bir ey ayor. Sorular soruyor. "u bizden bu bizden, bu devrimci!" diyorlar. Ama bilmiyoruz kim kimdir, nedir, necidir?.. ounluk devrimci tabii... Faolar aznlk mdr? Aznlk deil, yoktur pek! Korkudan olamazlar... Bir ey sorabilir miyim? ok sklyorum. Hasan belki farknda. Kimdir bu Feyzullah abi, tanyor musunuz? Hangi Feyzullah, kata? 'te galiba. Ulubeyliyim diyor. Soyad Temelta. Feyzullah Feyzullah... Birka tane var da... Yeil parkal, mavi gzl! ODT'den Turgut'la dolayor!.. u zmirliyi mi diyorsun acaba? _ Nasldr? Neden soruyorsun? Sktrp duruyor... Sordu: Aramzda kalacak deil mi abi? Sorup bekledi. Gzlerini evet anlamna krpt Muharrem. Belki kukum yersiz! ok stme dyor. Ltfen aramzda kalsn. "El Fetih'e bir grup gndereceiz, paralar, gei kolaylklar, her ey hazr; var msm?" diyor. Bir, iki, ! "Sandksal deil, namlu-sal..." diyor; kkrtyor sanki... Birinci iiyordu Muharrem abi. ki ayann arasnda duruyordu paketi. Alp bir tane daha yakt. Sonra?
Valla bilmiyorum! Herkesin stnde gz, durmadan taryor sanki. Bastra bastra da soruyor... Eskiden tanr myd seni? Kayt iin geldiimizde tantk. Sokuldu yanmza, kayt formlarn doldururken yardm etti, kitaplar salk verdi... El Fetih'e o mu gnderiyormu gruplar? Aday saptyormu! Komite seecekmi! Sonra da namlu mamlu haa? Bir de onu, evet... Sen ne dedin? Yasad ilerde youm!.. Sana da daklayorlar m hemerim? Evet... Ayn... Kalkt Muharrem. rpt pantolonunun ardn. Hemerilerden Zeynel'i greceim! Dnmtr iten. Geerken bir urayalm evine. sterseniz siz inip gidin... Karmayn byle ilere. Namlu mamlu; o kadar ayaa dmedi devrim! El Fetih'e filan da boverin. Sizi temelli aylak m bellemiler? Ben soruturma yaparm, hangi yollardaym bakalm o Feyzullah olacak? Tanrm ama pek bilmem iyzn. Biraz aral durursanz iyolur... Ayrldlar. ni aa yel gibiydi Ahmet. Uacak msn? diye kolundan ekti Hasan. Ku gibi hafiflemiti. Belki iine geldiinden, birden snmt Muharrem'e. Yz, szleri, sesi gven veriyordu. Hem sert, hem koruyucuydu baklar. (Okuyacak msn; evin olacak Ankara'da! Toplum dzeni adil olacak. Devrimse ii snfnn byk gcyle baarlm, deiiklikler gerekletirilmi olacak. Sarlacaksn derslere, gn gnne! Hibir snavda akmadan, geip gideceksin. Sabahlar geleceksin huzur iinde. Akamlar varacaksn huzur iinde. Soyunup ykanacaksn. Azck paran olacak. kacaksn, erkek kz, arkadalarla bulumaa. Yok mu byleleri imdi? Devede kulak!) Gene daldlar kantine, sonsuz uultunun iine. Kimi tost yaptrm, kimi ay alm. Abanm biribirinin stne bekler... Dolu dolu atmay iyi biliyor millet!.. Gene neler sylemi Byk nn: " solcu serserisinin eline mi kalm memleket?" Bu sefer zmir Liman'na demirliyormu 6. Filo, ite haber...
Byklarn gn getike bytm, burmaa balam, yeni ald parkann iinde sessiz, birden elini vuruyor masaya Ahmet'in tanmad ikinci snf rencisi: Srelim yan yan bindiimiz al atlar! Menzil yakn. Bakn kurtulu gn artk sayl. nmzde arkn gelecek inklap yl bize kanl mendilini sallyor. Al atlarmz emperyalizmin gbeini nallyor. Abdullah Utku'yu anmsyor derin bir zlemle. Kimbilir nerelerdedir? Nasl ustaca okurdu? Nasl kendinden geerdi gzlerini yumup? Artt alabildiine retmen kym. st ste yaklan, yklan TS ubeleri... retmenlerin evlerine, lokallerine atlan dinamitler, bombalar... Bugn burada, yarn urada patlamalar... 8 Temmuzda Kayseri Olay... Toz duman iinde bir Anadolu... Bakn kurtulu gn artk sayl. iiri duyarak okurdu Abdullah retmen. Ama kurtulu gn nerede? Daha ilk yln ilk akamnda, yolu bataa girmi bir renci deil miydi kendisi? Hem de alabildiine toy! Bir yan tpk kendisi gibi yzyllardr smrlm, bu yzden yoksul drlm bir halka arka kyor, onun ancak devrimle giderilecek dertlerine sarlp lle devrim! diyor, her ey sanki o kadar hazrm gibi ivecen! Bir yan da: Sarm sizin devriminize filan! te halk glm balm yaayp gidiyor, topraksa bizim topraklar verdik, ise bizim ileri iliyor, az ok hakkn da alyor; arada rencilere ne oluyor? Upuslu durup kkrtmaclk,
komnislik yapmasalar, kimsenin ne diyecei olur onlara? Onlar kztrd iin
bunca grev! Biz.de zorunlu olarak polis molis aryoruz, vurum krm bu yzden!.. (Arada benim gibi ka kii var sadece okumak iin rpman? Ben, ne olursa olsun okumak, ama devrimcilii de srdrmek istiyorum. Devrimciler var, tutucu drzler var. Halk ortada. Tutucu dr-zler Amerikallarla birlik. Arkadan akl, para, silah veriyor. Bunca patlama kendiliinden mi? ki adm duraklarsam, adm ileri giden bir Ahmet oluyorum. evremdeki abiler; yurtta, kantinde, ders grdmz amfilerde, gezdiimiz sokaklarda arkadalar; herkes; bir sele katlm giderken kalamyorum bn gibi, bilgisiz gibi, korkak www.cizgiliforum.com
gibi, gerici gibi... Kalrsam knanmaktan korkuyorum. Oysa ben bu yola knanma korkusuyla girmedim. zmden inanarak, koullarmdan yryerek geldim! imdi okuma zaman, okuyup snf geme, bir yl, iki yl, , drt yl, hooop, diplomay alp iba yapma zaman! Anam, nce o dnyann en kokulu ieini isteyen, zenen, en yoksul, en direken insan olan anam, hi olmazsa bir tek gn, bir tek saat gldrmenin; kaymakam da olacaksam olup halktan, iiden yana olmann zaman! Ama iinin kendisi de ksn ortaya! Sendikas var, grevi var, partisi var, ksn; devrim desin! Ben ona yanda olaym! Bana ille bir grev ykleyeceklerse, haydi uyandr kyly diyeceklerse, peki uyandraym, ama okumam kesmeden, renciliimi yitirmeden! Ben rencilii kolay bulmu deilim! Kolay kazanm deilim snavlar! lmden kurtulmak kadar zordu babamdan kurtulmak! Anam olmasa kurtulamazdm. imdi anam d krklna uratamam, onu babamn nnde yenik dremem! "Gitsin okusun diyordun, ite okudu, buyur!" dedirtmem! Anamn kardelerimin banda guguk kuu gibi ttremem babam! O zaten bizi seviyorsa elin ar iin seviyor. Onun iini ben bilmez miyim?) Dald m kamyordu. Uzun uzun dkp dnyordu kendi kendine. Braksn peimizi kendi yreinin kabuunda yaayanlar! te: u gneten den atete milyonlarla krmz yrek yanyor! Sen de kar gsnn kafesinden yreini; u gneten den atee frlat; yreini yreklerimizin yanna kat! Akn var gnee akn! Gnei zaptedeceiz gnein zapt yakn!.. Yandaki masada ikinci snf rencisi pepee belki on iirini okuyor Nzm'n. Okuyuuna kendisi de hayran! Dinleyenler hayran. Bu hayranla Ahmet de katld. yi ezberlemiti, gzel okuyordu kahraman ozan. Yok stne bir tane daha! Sanatna yaamn koymu; sanatn tmyle kavgasna verebilmi ozanlar gemite var, gnmzde yok! Yok dizine kacak... O srada Muharrem'le Merkez Yrtme'den Halk arasnda, Abdullah Utku'nun yirmi yl yalanmna benzeyen bir adam geldi. Geip ay ocana gideceklerdi.
Muharrem, Ahmet'i grd birden. Buraya oturalm! dedi yanndakilere. Ahmet, dirseinin stne yas-lamt ban. Toparland. Yandaki masay dinlemeyi de brakt. Muharrem bo sandalya ald iki tane. Ahmet ald bir tane. Halk dikiliyordu. Abdullah- Utku'nun yirmi yl yalanmna benzeyen adam acaba babas myd birinden birinin? Yoksa abisi mi? Yoksa bir fabrikada ii temsilcisi mi? Ellerine bakt Ahmet yangzle, ii eline benziyordu da, benzemiyordu da! Oturdular o arada. Muharrem ay ocana bakyordu. Mertali ile gz gze geldiler. Parmaklarn aklatp ard onu. Silgi bezi omzunda geldi Mertali. Buyursun benim abilerim, ay, kahve, gazoz, ayran; yerli mallarmzdan buyursunlar!.. Pepsi, Coca-Cola, Fruko; Amerikan ikileri bulunmaz... Buyrun Hocam... dedi Muharrem. Birer ay ielim... olmaz m? Olur Hocam, emredersiniz! dedi, Mertali'ye gz etti. aylar gelesiye konumadlar. Bir ara Ahmet'e dikti gzlerini Muharrem. Glmsedi. Sordu gzleriyle: Ne var, ne yok, naslsn? Ekledi gzleriyle: Haklsn, biraz tatsz bir rencilik! Birden daldn ortasna ama alrsn! Bakarsn olaanst bir i olur, her ey dzelir; aldrma!.. nsan dinlendiriyordu gzleri. Hilesizdi, dupduruydu baklar. Sonra birden unutmu da anmsam gibi, Size yeni arkadalarmzdan Ahmet Kara'y tantralm Hocam... dedi, bir daha gz etti Ahmet'e: smail Mahir Hocamz; TS'ten. Bir mjde ile geliyor. 15 Aralk'ta genel boykota karar vermi retmenlerimiz. Nasl bir katkmz olabilir'i konuacaz. arsalar biz gitsek daha iyi olurdu, deil mi Ahmet? Evet, tabii; zahmet etmiler... dedi ksaca. Birden soruyu doru anlayp anlamadn dnmee balad.(Elbet arsalar daha iyi olurdu! Kalkm rencilerin ayana gelmi. Ama devrimcilikte byle eyler aranr m? yice suyu km burjuva alkanlklar deil mi bunlar? Neyse!..) Bakt smail Mahir Hocann yzne, bekledi ne diyecek? Byle eyleri siz de, biz de aramayz. ok iimiz var diye arkadalar beni gnderdiler. Gerekirse arrz, sorun deil bunlar... Evet Hocam, saolun! yleyse sorunlarnz nedir? Ne hususlarda size katkmz olabilir; belli mi?
Gerekte bizim ilerin ou Ankara dnda, illerde, ilelerde, kylerde; biliyorsunuz biraz danz. imiz byle. Bir yandan Anadolu'ya ekipler gndermeli, bir yandan Ankara okullarn dolap balant kurmal. Baz okullarda rencileri ayarlamal, girmesinler derse! Boykotu kracak retmenleri sokmasnlar snflara... Yani her okulun durumu ayr? Biri tekine benzemiyor. Kiminde retmenler salam, kiminde idarenin basks ok. Kiminde katlmak istemeyen yaclar ar basyor. Her okulda alnacak nlemler zel. Bir inceleme yaplmal nce. Sizde var m bu inceleme? / Bizde var tabii. ubelerimiz biliyor. Fakat deiken... Gerekli olan son durumu bilmek? Evet... Arkadalara bir aalm, ne kadar yapabilirsek. Bir de afileme iimiz olacak... Basld m afiler? Bir grup retmen alyor. Bizim arkadalar da yardm edebilir. sterseniz afi de yaparz size. Uzman arkadalarmz var... Ayr afi ister mi Yrtme Kurulu bilmem. Soralm... Sabrla ve saygyla sordu Muharrem: Baka Hocam? Bir de gvenlik sorunumuz var. Boykot ncesi ve boykot gnleri genel merkez ve Ankara ubemiz saldrya urayabilir. Ayn kukular dardaki ubelerimiz iin de var. Herkes elinden gelen nlemi alacak ama destek bulunsa iyi olur. Bunun iin en yaknlarmza, rencilerimize geldik. Peki Hocam, biz bunlar planlarz arkadalarla. Yarn da size gelir konuuruz www.cizgiliforum.com
ak ak. aylar itikten sonra kalkt smail Mahir Hoca. Dolmu durana kadar geirdiler onu. Ahmet'i de ektiler kolundan. Kimi aaya, kimi yukarya, durmadan akyordu dolmularn, otobslerin, minibslerin seli. Brokrat burjuvazinin orta ve kk blm bakaldryor! dedi Halk asfalt geerken. Ama acmadan ezer yukars! Halk destek olursa zor ezer... Halkn elinde ne var imdilik? Ne varsa halkn elinde var! Bir insann halka inanc zayf ise, o insan solcu deildir!.. Ben solcu deilim zaten. Ya nesin? Ahmet'e gz krpt Halk: Devrimciyim... Hangi devrimi yaptn? Yapacaz! Yrdler ieriye. Bu sefer Muharrem gz krpt Ahmet'e: Sen Ahmet, sen nesin, solcu musun, devrimci misin? Ben renciyim... dedi Ahmet usulca. Kalktklar masaya oturdular gene. Kolunu Ahmet'in omzuna koydu Muharrem. Karlk bekliyordu. Solcu yada devrimci renci deil, rencisin demek? imdilik yle! Sonra? Gld Ahmet: Sac renci olacam! Sonra solcu renci! Srayla! Sonra bana i kalrsa devrimci renci... Nasl sana i kalrsa?
Ben saclktan solculua, solculuktan devrimcilie gelesiye siz devrimi yaparsnz demek istiyorum! Halk gld: Ama bitmeyecek ki! Bizimki kesintisiz!.. yleyse siz birini ikisini yapn da ben arkadan yetieyim. Benim gibileri toparlayp geleyim... Halk da koydu kolunu Ahmet'in omzuna. imdilik u retmenlerin iine biraz yardm et madem! Af ilemeye katalm seni. Ama zmirli Feyzullah'tan gck alyor, ondan ayralm! Feyzullah'tan gck alan ok... Ben iitmedim; kimler var baka? ki yanna baknd Halk: Ben... dedi. Neden? Nasl? Gene baknd: Bunu sonra konusak olmaz m? Ahmet'in bileini tutup skt: Kusura bakma! Sana gvenmiyorum diye deil. lke olarak dikkatli davranmalyz. Her eyi her yerde konumann ok zararn gryoruz. Benim de arzum bu... ti an, ta yanma al! dedi Muharrem. Kardan mavi mavi glerek geliyordu Feyzullah. Orta Doulu Turgut da yanndayd. Turgut az nce namazdan kalkm gibi bir uslulukla yryordu Feyzul-lah'm yannda. Ahmet ban edi nedense. Sanki kendinin bir kusuru ortaya konacakt. Muharrem ks ks glerek bakt Feyzullah'm yzne. (Sklmazsan gel arkada. Bak Halk da senden pireleniyor. Konuacaz...) diyordu sanki. (Kim var bunun ardnda? Kimlere hizmet ediyor acaba? Yok-sa bombo bir kuku mu bizimki? Kendim bir ey sezmi deilim; dorudan. Zaten beni byle ilere katmayacaksn. Kendimi nasl bi-lirsem lemi yle bilirim. Anacmn deyimiyle az biraz safmdr Peki ben safm, bu itolu it bunca kurnazl nasl baaryor?) Birden dzeltti yzn. (Kartrma imdi bunlarn hibirini! Kukulandmz www.cizgiliforum.com
sezmesin! ok srmez, zerim onu ben...) ksrd usulca. Ahmet, Halk balarn dorulttular. Glerek yaklat Feyzullah: Merhabalar!.. dedi cokuyla. Sandalya ekti Muharrem. Size de merhabalar! Buyrun birer ay aln... Ben gidip derse alsam? dedi Ahmet. Birer ay daha ielim yle kalk!.. tik ya! ok imiyorum... ok ay da sevmiyor bizim yeni devrimci!.. Ne diyeceini bilemeden bakt Feyzullah'a Ahmet: Yoksul ocuklaryz, her eyi hesaplarz! Bozuldu Feyzullah: Hepimiz yoksul ocuklaryz. Fstk zm yediimize bakma, biz de hesaplarz. Vede baba paras harcamay kahramanlk saymayz.Kahramanlmz, babalarmz inleten bu haksz dzene kafa tututa.Onu yerle bir etmek iin eylemin tam iinde olabilmede. Gerektii yerde, gerektii zamanda tapay skp ileri atlabilmede... Ne oldu, biraz aday yazabildiniz mi El Fetih'e? Bunlar her yerde konuamayz arkadam! Fakat sen uyumakta ol, ilk grup gitti bile! Devrimi namlunun ucundan karacak olanlarn ncleri, bugnlerde Filistin Ulusal Kurtuluularmn saflarnda Amerikan emperyalizmine kar savayorlar... renciler, yada baka deyimle renci genlik, kendini abartmal m, yoksa bilmeli mi gcnn snrn? Bunu hi tartmyoruz nedense. renci genlik bir snf deildir. ktidara ynelemez. ktidara ynelecek snf adna silaha sarlmas da doru deildir. nce o snfn kendi sarlmal silaha gerekiyorsa. Gerekip gerekmediini de o snf kendi saptamal. Bunlarn hibiri yaplmamken, Amerika' nn ve yerli burjuvazinin alabildiine silahlandrd bir ordunun karsna kmak ya saflktr, ya delilik! Durdu. Bu noktada sorun inan sorunudur. nanl bir grup, inanc gevemi ordular duman eder. rnekleri ok... www.cizgiliforum.com
ok konuuldu bunlar! Fakat El Fetih'e adam gnderme iinden bizim kaberimiz yok. ayoruz, niin yok? Aadan aadan, vede kendiliklerinden bizi ayor mu arkadalarmz? Yoksa baka iler mi var iin iinde? Aratracaz... Ltfen aratrn! Siz aratrmanz yapncaya kadar ilk grup dner. Aratrrken bunlar da grrsnz elbet... Ka kiinin gittiim biliyor musun? Hayr! Nasl gittiklerini? Hayr! Ne biliyorsun yleyse? Baz kiilerin gittiini! Aday saptama iine kartn m? Bir lde. Genlii vede genlik rgtn zor duruma drecek gaflarn hesabn sorarz bir bir... Teslimiyetiliin, pasifizmin hesabn soranlar da kar... Teslimiyeti vede pasifist mi olduk ll davranmakla? ll davranmak btn pasifistlerin rtdr! Lenin lsz m davrand? Mao, Fidel lsz m davrandlar? Tarihi biliyoruz diye iinmekten saknsn biraz bilmeyenler!.. Halk, Kalk yahu gidelim! dedi. Dman tarafndan grevlendirilmi gibi konuuyor bu adam!.. Pikin pikin gld Feyzullah: Bu kuku, zayflarn kafasna dmann ektii tohumlarn yeermi ulardr. Kimsenin, kimsenin devrimciliinden kukulanmak hakk yoktur. Birinin varsa hepsinin vardr. Zaten u sra herkes herkese ajan gzyle bakyor... www.cizgiliforum.com
Bu da iimizden ok ajan olmasndan, belki de olmasnn doal olmasndan ileri geliyor... Kalkt Muharrem: Zaten gidecektik. Sizi grnce durduk. Azmzn tad da kat! Hoakaln... dedi. Ahmet de kalkmt: Hoakaln... KIZLI DOLAMALAR Halk, ertesi gn leden sonra yemekhanede, Bizimle geleceksin Ahmet, TS'e gideceiz, Muharrem yle istiyor... dedi. ktlar. Bahede arkada daha bekliyordu. Gidip biraz konualm. Anlayalm yaplacak iin boyutlarn. Sonra dnp iblm yapalm akam. Yryp geeceklerdi karya. Birden duraklad Ahmet: Nur-teen? artsndan baracakt az daha. Ne aryorsun burada seen? diye sordu. Bir yandan da koup vard kzn yanna. Ahmeeet!.. ok mu olmutu grmeyeli? Biraz daha bym, gelimiti. Boynu, kulaklar, yanaklar, dudaklar pembelmiti. Belki dn akam banyo yapp yatmt. Il sld derisi. Salar parlyordu gn nda. Boyu uzamt. Bir kz daha vard yannda. Telatan tantmadm, arkadam Kimya'dan Zehra... Telatan... dedi Ahmet. Ben de abileri tantmadm. Onlar da brakp yrdler. TS'e gidiyorduk. Bir grev var da... Engellemeyelim... dedi Nurten glerek. yle bir yoklamaya geldik. dedi Zehra. Sen aramaynca biz arayalm dedik... Ben arayacaktm, vefasz ktm... Yrdler duraa doru. Sakncas yoksa biz de gelelim! Hi sakncas olmaz bence! yi olur daha... Hzl hzl yrdler. Yetitiler Muharremgil'e. www.cizgiliforum.com
Tantraym sizleri, Muharrem abi, Halk abi, Hasan... Hacettepe'den Zehra arkadamz, Nurten arkadamz... El sktlar srayla. Biz Ahmet'i grmee geldik. inize engel olmayalm. Muharrem belki, Evet, Ahmet sizi sonra arasn! diyecekti, Ahmet araya giriverdi: Nurtengil de gelseler iyi olmaz m? Yardmlar dokunur renmenlerin boykotuna... Bir an dnd Muharrem: Tabii; birlikte gidelim! Otobs beklediler. Kurtulu'u, Kzlay' getiler. Demirtepe'de indiler. Bulvarn stnde, bir apartmanda iki dairesi vard TS'n. Aadaki dairede yazmanlarla saymanlar alyordu. Yukarda yneticiler. nce aaya girdiler. smail Mahir Hoca oradayd. Kalkp karlad. Ellerini skt. Belli bir odas yoktu kimsenin, kapatsn kapsn konusun. Akt kaplar. Giren kan, durup bakan... Bu arada konuuyorlard gelip gidenle. Biri srasn bekler, dinlerdi teki' konuurken. Bekleyenler biribirlerine yer verirdi. nce Nurten'le Zehra'y, sonra Muharrem'le Halk'u oturttu, sonra da kendisi oturdu. Ahmet'le Hasan ayakta kaldlar. Bizim iler byle... dedi smail Mahir Hoca. Dar yerlerde zmee alyoruz geni geni dertlerimizi... Birazdan yukar karz. Neyse... Afiler baslm. Yarn alacaz. Bir yandan da ekiplerimizi kurup yaptracaz. ODT'den arkadalar gelecek. Deneme Lisesi'nden, Abidinpaa Lisesi'nden son snf rencileri... retmen arkadalarmz da katlacak. Gvenlik iin iki dairede birer grup bulundurmal, bir grup da bulvar stnde durmal diyoruz... Birden glecei geldi Muharrem'in: Bulvarn stnden size ne Hocam? Sekiz arkada burda, sekiz arkada yukarda nbet tutarlar, tamam. Saldrp da sava m yapacaklar? yle bir niyetleri varsa zaten yaparlar. Hkmetin niyetinden sz ediyorum. Yoksa, sadece nbet tutmak yeter... nne konulan bir yazy imzalad smail Mahir Hoca. Polisin desteinde bir saldr olursa nlemek zor. Gene dikkatli olmak gerekir.
Gireni kan denetlemek. Bakarsn gpegndz bir bomba brakp geer adam... Bunlar tamam Hocam; kolay... Afilemede alacak arkadalar saptadnz m? Onlar da tamam! Bugn diyorsanz bugn, yarn diyorsanz yarn. Sabaha kar krk elli koldan balar. Bu ilerde deneyli arkadalarmz var... Okullarla balant gruplarmz? Onlar da dnyoruz... yleyse sizi yukarya karaym. Genel Bakanmz orada. aylar birlikte ier, konuuruz... Halk, Topluca m gideceiz? gibisine bakt kalkarken. Buyrun buyrun! dedi. Geleceinizi biliyor, sylemitim. Nurten'i, Zehra'y, Hasan', Ahmet'i itti omuzlarndan. Asansr beklemeden ktlar. Yukars daha da kalabalkt. Belediye Temizlik ileri Sendikas Ynetim Kuruluyla konuuyordu Genel Bakan. Salonda geni bir masann evresindeydiler. Cafer Efendi ay veriyordu. Yandaki odalarda yazmanlar, avukatlar... Hali vakti yerinde bir aile otursun diye planlanm apartman diresine skmt Trkiye retmenlerinin rgt. Genel Bakann oturduu salonda Yrtme Kurulu da alrd. Konuklar gelip gidiyordu. smail Mahir Hocann genlerle girdiini grnce iilerden izin isteyip kalkt, gelenleri karlad Bakan. Hepsinin ayr ayr elini skt: Buyrun, gein! Birer bo yer bulup oturun, bitiriyoruz... dedi. Nurten, nceki yllarda yaplm akhava toplantlarnn fotoraflarna bakt bir sre. Sonra kar duvardaki yazy okudu. Siyah stne saryla DEVRM N ETM! yazlmt. Onun altnda baka bir yaz yer alyordu: Halk her eyi yapabilse bile, ne istediini bilmedike istediini yapamaz! Bir sz oyunu gibi geldi Nurten'e. Dnp yeniden okudu: Halk her istediini yapabilse bile... Yapabilir'ini kabul ediyor mu? Tam istediini bilmeli nce... nemli olan bilmek... mi? Galiba bu cmle eitimin nemini vurguluyor. Ahmet, dirseklerini dizlerine koymu, omuzlar arasna gmlm gibi duran ban bu yazya evirmiti. Kvrck olmutu salar uzaymca. Byle olduunu bilmiyor muydu nceden? Kara kalar yznn yarsn dolduruyordu sanki. www.cizgiliforum.com
Az nce yalanm gibi slak dudaklar iri, dolgun, yuvarlakt. Dileri alacak kadar ak. Srekli dnyor gibi bir sessizliin inideydi. Birden bu sessizliin yoksa bir skntdan m geldiini dnd Nurten. Baka trden bir duyguyla incelemee balad hemerisini. Ahmet'in evlerine kp geldii gn dnd. Bir de erfe'nin geldii gn. Avluda erite kurutuyorlard. Ahrn nnde inekler vard. Sinekler oradan oraya savruluyordu. Ahmet'in geldiinde bulgur sermilerdi avluya. Belki dut zamanyd. Yaamnda en ok o gn utandn anmsyordu. Knam myd Ahmet? Bir gn sormak istiyordu. Bir gn, byle yannda arkadalaryla deil, Zehra'yla deil, ikisi yalnz, babaa oturup konumak istiyordu. Nianlanacaklar, evlenecekler miydi; yle bir istekle mi dnyordu bunlar? Kendisi dnyor muydu imdi? Ahmet de dnyor, almay tasarlyorsa, bir gn alverirse ne diyecekti? Gelenekten kopamam insanlar gibi ana babasna m brakmalyd; yoksa zgr, kendine egemen, sylemeli miydi gnlnn szn? Neydi gnlnn sz? Daha nce ka kez dnmt Ahmet'i? Dnm myd Burdur'da? Birden dizini drtt Ahmet'in: (Gryorsun yazy deil mi?) Gzkapaklarm indirip kaldrd Ahmet. (Bunlar almlar balarn, gidiyorlar! "Devrim iin eitim!" Eitimi bir yne dorultmaktan sz ediyorlar. Halkn istediini yapabilmesi iin, isteinin ne olduunu iyi bilmesi, bu ynde eitilmesi gerektiini dnyorlar. renciler deil sadece deien! Belediye Hizmetleri ileri Sendikas' nn yneticileri de retmenler sendikas yneticileriyle konumada. Genel Bakann yannda oturanlar Yrtme Kurulu yeleri belki.) Cafer Efendi aylar getirdi. Btn sorun; birlikte yrmee karar verebilmekte. Kim kiminle el ele? tenlikle! Bizim de bilmediklerimiz ok. Birlikte yrrken reniriz. Birlikte almakla daha ksa srede giderebiliriz eksiklerimizi. Daha ksa srede gleniriz. Onun iin bir resim retmenimizin yazp getirdii bir iiri vereyim size, gtrp sendikanza asm. Sizinle ok ilgili... Bunlar Temizlik ilerine sylyordu TS' n Genel Bakan. Boru yaplm kartonu duvarn dibindeki dolaptan ald, at. (Nzm'ndr mutlaka!) diye geirdi iinden, sonra da Nur-ten'e fsldad Ahmet. (Nzm'n iirini veriyor, Byk Ozann!..)
Kesik kalemle, in mrekkebiyle yazlm gzel mi gzel bir yazyd. Yukarsnda renmeye vg bal yer alyordu. Birden byle bir iirini anmsayamad Nzm'n. eviri bir iir! Emekilerin ozandr yazan! Anlam ak ak belirmi, gzel bir iir!.. Daha gzellerini kendi iinizden kanlar yazacak. imdi tam mevsimidir... Okumaa balad bandan sonuna. Ne yap yap ren her eyi, Ve ne yap yap baa ge! Srgnde misin, ren! . ' Zindanda msn, ren! Mutfakta msn, ren! Altmnda msn, ren! Ve ne yap yap, baa ge! Derisinin tylerinin titrediini duyuyordu Nurten. Tatmad, bilmedii ne tatlar, ne duygular vard dnyada daha? Birden bu iirin kendisinde de olmasn istedi. Hemen gtrp anasna okumalyd. Belki bir kitapta vard. Hangi kitapta olduunu renince bir tane alabilirdi. Yzde yz bilirdi Ahmet. (Yada dur!..) antasndan defter kalem kard hemen. Kalkt ayaa: Hocam yazabilir miyim? ok houma gitti!.. dedi. (Doru mu Nurten'in yapt?) diye dnd Ahmet. (Knamazlar m bilgisizliini? Ama ren diyor. Ne insanlar var bilir grnr. Nurten hemen yazmaktan da ekinmiyor...) Kendisi bunu yapabilir mi, yapamaz m? Dnmee balad. Sen, evsiz barksz, okula git! Sen, tir tir titreyen, yut bilgiyi! Sen, a ve plak, al kitab eline! Bir silahtr sana o, Sarl ona, baa ge! Sklma arkada, aratr, sor! Kulak asma her sylenene, Gzn drt a, kendin gr! Bir eyi kendin renmedin mi, Onu bilmiyorsun demektir. Aadan bulvarn gittike artan grlts geliyordu. Iklar yanmaa balad
beer onar. te yakada ofrler Federasyonu'nun genel merkezi grnyordu. O
da bir apartman dairesindeydi. Pek iyiydi aralar hkmetle. Baka sendika levhalar gze arpyordu. Banka ubesinden ok sendika ubesi!.. Kimbilir ka bin paraya blnmt an en devrimci gc, levhalarla, kaplarla; dnyordu Ahmet. (Devrim iin eitim; ama iin bir de bu yan var Hocam!) diye konumak istiyordu. (Onu sonra konuuruz frsat olursa. Onu sonra Nurten'le de konuuruz. imdi bize grevimizi sylesinler, Genel Bakann azndan dinleyip gidelim. nk yaplacak ok i var. Bunlarn da ok ii olmal...) www.cizgiliforum.com
yi bak u hesaba, Sensin onu deyecek olan! Her koltukta oturana mim koy, Nasl gelmi oraya, sor sorutur! Ve ne yap yap, baa ge! smail Mahir Hoca, telefonlara cevap veriyordu arada. Durmadan ehirleraras alyordu. Postac telgraf getiriyordu. Okullarn paydos saati gelince girip kmalar artmaa balyordu. Genel Bakan, Temizlik ileri Sendikas yneticilerini geirip geldi, aralarna oturdu rencilerin. smail Mahir Hoca gene telefonun bandayd. Avukatlar girip kyordu. Muharremle Halk baktlar, sonra fslda-tlar belli belirsiz. Biz smail Mahir Hocayla konutuk! dedi Muharrem. Katklarmzn ne ynde olacan anladk. Gerekeni elimizden geldiince yapacamza inanabilirsiniz... Biraz titrekti sesi. Belki tam bunlar demek istememiti. Bunlar kt azndan. Sonra kalkt ayaa. Daha gzel szler syleyememenin zntsn tokalarken belli etmek istedi. Gereinden ok, actrcasna skt retmenler Sendikas Genel Bakannn elini. Milli Piyango yapsnn nne gelince Halk'u ekti Muharrem. Siz biraz dolan! dedi tekilere. Karlk beklemeden yrdler. Zehra saa geti. ki kzn arasnda kald Ahmet. Skld. Nur-ten'in soluna gemek istedi, yaktramad. inde tortop bir zlemdi Piknik'te oturup hi olmazsa birer bira imek, ama kimbilir kaayd barda; yeter miydi smarlamak iin paras! Hi gitmemiti daha. armam da olamazd? lk koullarndan biri bu deil miydi kzlarla arkadaln? Bir yere oturalm m biraz? Yoksa dolaalm m? Gld Nurten, yanann ortas gamzelendi: imdi kalktk! Yryelim azck. Meclis Park'na kadar kalm isterseniz... Gven Park'n nnden getiler. Yapld zaman alnna, Bir kiinin giyinmesi iin btn millet soyundu! yazlan Gven Ant'na baktlar ksaca. (Gerekten!) diye dnd Ahmet. Neden yle yapm yontucu? Sadece Atatrk giyinik! Saban itenler, yk ekenler blak! Vzr vzr aramlar kimdir yazan? Kimbilir kimleri gtrmlerdir bulduk aradmz sanarak? Ayranc, ankaya, Esat, Kavakl, Gaziosmanpaa semtlerine kalkan dolmularn ardnda kuyruklar balamt. Bakanlklar'in oralarda gelip gitmeler hzlanmt. Bulvar'dan yzlerce araba, kimisi aaya, kimisi yukarya akyordu. Yldzlar siyahla kaplanm general arabalar gze arpyordu ara sra... www.cizgiliforum.com
Hasan ile Zehra alyorlar, bekliyorlard. Ahmet dinliyordu Nurten'i. Bir gn Genlik Park'nda oturalm. Havuzun evresinde gazinolar var, her halde kazk deildir. Burdur'da elik emberlerin iindeydik. ok konumak istiyorum seninle. imde ne var ne yok sylemek istiyorum. Akll bir arkadaa ihtiyacm var. Atacam her adm nceden bilmek istiyorum. Kim kimdir ve nedir, renmek istiyorum senden. Herkesten ok senden. Bo vakitlerimde hep, hep hep okumak istiyorum. Sosyalist ozann iiri arpt beni. Onu herkese belletmek istiyorum. abuk fabrikalara, kylere gitmek istiyorum. Ayam yere basmak istiyorum... Devrimciler iinde ayaklan yere basan az! Sen de mi ayn kanya vardn? Bakyorum da... Dada tata ne kadar ii kyl varsa uyanm, babalarmz, analarmz sabrn snrna gelmiler, sanki yarn devrim olacak, ilk adm atmamz bekliyorlar gibi bir havann iinde herkes!.. Genliin ivecen olmas iyi! Uyandracak halk... Tamam da... Kolay sanyorlar uyandrmay, devrimi... Kolay zor, ama gerekli deil mi? Gerekli'yi yaparken dikkatli olmal ite! lerinde, ok polis ajan olduunun farknda deil hibiri! Eer aramzda ok ajan yoksa u sra, burjuvalar ve onlarn hkmeti ok enayidir! Deiller halbuki! Bilmem bunu nasl anlatmal biribirimize? Daha dorusu nasl nce kendi kendimizi uyarmal? Asl seni bakan yapmal diyorum ben... Gzlerini arad Nurten'in, alay m ediyor? ok mu bilgili sanyorsun beni? ok bilgili deil... deyip geecekti. ok bilgili deil sadecey Dikkatli! Sabrl! Nerede durulacan bilebilen... Emniyet Genel Mdrl'nn dengine geldiler. Beklediler yeil yanasya. Hasanla Zehra gemiler, bakmyorlard. Arkalarnda Meclis Park'nn imleri
grnyordu. Kalabalk ylmt krmz n nne. Nurten kolundan tuttu Ahmet'in. Sana, yaadmz gnlerin bir iirini okumak istiyorum, dilersen: Kof olduunu sylyorsam kardaki dmann Sen gl olduun vakit koftur o. Ve alnna yazld iin deil yi savatn iin kutlayacaksn zaferi... Akl ykl bir iir... Kimin?.. Kemal zer'in. Akl ykl olduu iin seviyorum. Bir ey sormak istiyorum Nurten; ama... Yeil yannca yrd kalabalk. Daha sk tuttu Ahmet'in kolunu Nurten: Niin sormuyorsun? dedi ivediyle. Krlrsn diye korkuyorum... Sana krlmam, hemen sor! Buraya gelince mi devrimci oldun? Yoksa Burdur'da da var myd bu grlerin? Gld Nurten: yle safsn ki bazan! Konuabiliyor muyduk? Buluabilyor muyduk bir on dakika? Burda da bir, iki daha! Bakalm ka gn sonra yeniden greceiz birbirimizi? (Her gn grrz istersen!) diyecekti, durdu birden. Korktu k olup her eyi aksatmaktan! Akamn sisleri iniyordu younlaarak. sin pasn iine gmlyordu krlarn bakenti. On binlerce, yz binlerce bacann kard duman ukurlar dzleri doldurmutu. Para blk abalarla snmaa alyordu bozkrn ortasnda gkdelenler ve gecekondular. Bacalardan kana ekleniyordu tatlarn kardklar da... Hasan'la Zehra, parkn kaldrmla bititii yerde duruyorlard. Nurtenle Ahmet varnca Hava Kuvvetleri Komutanlndan yana y-, rdler. Duran oradan balyordu geni, grkemli merdivenleri par-km. Gittike artan ayazlarda hl yeildi. Yryp orada bir yere oturmak istiyordu hepsinin can. Sapverdi Zehra. Hasan da sapt yan sra. Ahmet'le Nurten yeniden yetitiler. ankr talarnn zerlerine basarak iki merdiven ktlar. Ddk filan ttrmeden kp geldi biri denizci, biri havac iki asker. Nereye? Biri sordu, anaristlerden birini ele geirmi gibi. Belki bir yasak blgeydi. www.cizgiliforum.com
Anszn durup dnd Zehra: Meclis'e!.. Meclis'in kaps yanda! Orda "mracaat" var... Meclis'e gitmiyoruz biz! dedi Hasan. Gitmek isteseniz de kapal zaten! Parkta gezelim diyoruz azck! dedi Ahmet. imdi gezersek baharn da gelir otururuz... Km da, baharn da yasak! rencilere mi yasak; bu kadar geni! Sivile, askere, renciye; herkese!.. Niin sulamlar, bakmlar madem? Kimbilir niin? Biz bekliyoruz sadece! Nurten gld: Belki bizim Burdur kylerinden unlarm biri! Belki Zonguldakl, Uakl! Belki de en ok kn grmeyi istediim Dou'dan. Ama neden daha uzak; in'den gibi bakyor denizci olan? Gelin... dedi Ahmet. stersek kydaki talara oturabiliriz, durakta otobs bekliyor gibi yapp... Talara da oturamazsnz! dedi havac. Biz de oturmaynz! Zaten souk!.. Halkevleri Merkezi'nin nnden Tarm Bakanl nne getiler. Her yer gezinerek akan, orta yal, gen insanlarla doluydu. Gezinenlerin yz kat ounu, u sel gibi akan dolmular, otobsler, otomobiller tayordu. Nereden
gelip nereye, neyi giyinmee, neyi yiyip imee gidiyorlard acaba? Yoksa hepsi
de fakltedeki gibi, bambaka bir kounun iinde miydi? Kata ka o kounun iindeydi acaba? Onlarn da kata ka sonuna kadar yiit, kata ka korkak, dnek? Zehra ile Hasan ncelerden tanyorlarm gibi ili dl yryorlard nden. Ahmet'le Nurten zor yetiiyorlard. Kzlay' geip biraz daha yrdler. Orduevi'nin karsndaki postanenin nnde durdular sonunda. www.cizgiliforum.com
Ayrlalm artk! dedi Zehra. Kprnn altna kadar geirelim sizi! Sk sk bulualm Hasan, urayn bize! Tabii, grsek iyi olur; ararz... Afileme bitsin, Ahmet'le geliriz! Bizim de katkmz olsun TS'n boykotuna. Okullara gideriz isterseniz, birlikte... Diilik Okulu'nun orada braktlar. Yurtlarna doru ekilip gitti kzlar. Hasan, uradan, tepenin oradan vuralm. Demiryolunun stnden geeriz... dedi. ekti. Byle kz grmedim! Zehir!.. st ste belki on kez syledi, Zehir, zehir!.. Ahmet de Nurten iin dndklerini sylemek istedi, dinlemedi Hasan. Yryp yurda geldiler.Kantinin kapsnda karlatlar Feyzullah'la. Bakn size sylyorum: Kim benden kukulanyorsa, kim bunu orada burada syleyip duruyorsa, elindeki kantlar koysun ortaya! Bunu yapmadan dedikodu retenler orosbu ocuudur! Az nce Halk'la Muharrem'e de syledim. Her yerde lafm edip, ama gster kantn deyince gsteremeyen spalardan ektiim yeter; Serseriler; ben size diyor muyum susunuz busunuz? Bunlar bize mi sylyorsun? Size; bakasna; kim ilgiliyse! Abi'sin! Azn toplasan iyi olur! Hoppalaaaa!.. Bir de daylk m? Daylk deil, ama kt konutun! Bizim de onurumuz var, konumayalm m? Ahmet ekti Hasan'. Gidelim uradan; iine oturmu!
Devrimcilii tekeline alm be alt serseriden baka adam yok mu bu fakltede be? Serseriler; nlerine gelene ajan ajan ajan... Sesini yumuatt Ahmet. Sana bizden kimsenin bir ey dedii yok! Ama senden kukulanyorlarsa, byle olmadnn gvenini vermek senin grevin!.. Birden uzatt elini, toplad Ahmet'in yakasn. Ne demek istiyorsun? Bu sznn anlamn akla! Demek hepiniz kukulanyorsunuz da, ben kukular gideremiyorum? Syle nedir kukun? Syle neyi gidereceim? Skca tutup sarsmaa balad. Syle diyorum!.. Mavi gzleri kirlendi. Eski sevimli halinden eser kalmad. Hl sarsyordu. Ahmet sesini karmyordu. Hasan atlp ekti ellerini Ahmet'in yakasndan. Dayln gerei yok dedik sana! D istiyorsa cann, syle bilelim! Kim kukulanyorsa kukulanyor, bize ne soruyorsun? Dikkat et evrene. Bizi diine gre buldun galiba!.. tti barndan; gidip srtn duvara arpt. Oooo!.. diye uzatt Hasan. Ahmet'i de ekti kolundan. Fazla oldun! dedi. Yryp gittiler sonra. Feyzullah bir sre kald orada. Baknd drt yanma. Dzeltti yakasn paasn. Sonra yrd rgt odasnn bulunduu ikinci kata. Kim karsa karsna atacakt. Muharrem, Kzm, Ruhi, Halk, Erdal!.. Soracakt, deecekti, kimdir bu sylentileri yayan? Kapy sert amt ki, irp kesildi ierdekilerin konumalar. st rtsz masay yan yana getirmiler, inegl sandalyalarn dizmilerdi evresine. Derin bir tartmaya dalmlard. Feyzullah tutulup kald kapnn aznda. (Fstk zm yediimi bile konumu orosbu ocuklar! ocukluumun zlemini... Herkesin olmaz m zayf bir yan?) Susuyordu. Susku uzayp gidiyordu. Bir sz demesi gerekiyordu. (Yoksa gene polislik greviyle geldiimi dnecekler!) Bir bir gzden geirdi masann evresindekileri. yice kukuland Halk. Muharrem, Kzm'la fsldat. Kzm kalkt usulca. Yrd kapnn dibine kadar. Bir eliyle kapy tutup bir eliyle Feyzullah' ekti. ekip odann ortasna getirdi. Bir sandalya srd altna. Otur!.. dedi. Oturdu birden, sonra bacak bacak stne att. www.cizgiliforum.com
ndir bacaklarn, doru otur! dedi Kzm. ndirdi uysallkla. Konu imdi; ne istiyorsun? Siz konuun, ne istiyorsunuz? Niin atn kapy? zliyorsun ne yaparsak! zlemek iin amadm, yakmcam sylemek iin atm! Hayrola? Neymi yakmcan? Niin orda burda ajan olduumu sylyorsunuz? . Baka? Baka yok, bu kadar! Sen syle niin kuku uyandryorsun? Niin yetkin olmayan ilere burnunu sokuyorsun? Niin El Fetih'e aday saptyorsun? Kimden aldn bu yetkiyi? Kim adna yaptn bu grevi? Erdal kalkt, kapy kitledi, cebine att anahtar. t bakalm imdi, tez t de uratrma bizi! Aaya yukarya bakt Feyzullah. Muharrem kalkt. nce memleketini syle bakaym sen? Nasl memleketimi? Doum yerimi, ailemin oturduu yeri mi? Doum yerim Uak-Ulubey. ocukluum orada geti. Ailemse z-mir'de oturuyor. Gtk herkes gibi... El Fetih konusunu anlat. Kim adna aday saptadn? Syleyemem! Faistler silahlanrken, birer ikier ldrrken devrimcileri, sizin pasifist politikanz onaylamayan bir grup devrimcinin iidir o! Kim olduklarn asla syleyemem... Bunun bir polis oyunu olmadn nereden bilelim?
Kesin olarak polis oyunu deil! Polis oyunu ise bile size ne? Katlmazsnz olur biter. Nitekim federasyon olarak hibir ilgi gstermediniz! Katlanlar arkadalarmz! Genlik!.. Genlik sadece sizin deil; gidenler balamaz sizi! Adlarn syle! Burjuva polisi gibi sktrmayn adam! Bilmiyorum! Bilsem de sylemem! Emperyalizmle savamak su deil. Emperyalizmle savaan bir halka yardmc olmak sapklk deil. Siz uyuyorsunuz diye biz de uyuyalm m? Halk frlad, girdi enesinin altna; vuracakt: Siz kimsiniz, biz kimiz? Ne bu azlar? Siz ynetimde olanlar, biz olmayanlar! Seimler yakn! Silahlanma tezinizi anlatrsnz genel kurula, arkadalar sizi seerler, silahlanrsnz! O zamana kadar bunu yapamazsnz; yok bunlar; anlald m? Zaten yok! Biz bunu aktan yapmyoruz. Biz dediim, ben bu dncedeyim, ama esas dzenleyenler kimler, tanmyorum. ODT' den Turgut var, ona sylemiler, o da bana syledi. Ben de birka kiiyle konutum, o kadar... Muharrem fsldad Kzm'a: Tam hcre rgtlenmesi! zenti yahu!.. Feyzullah rahatlamt bu arada: Pasifizmi o kadar ileri grrdnz ki, kendiniz bo oturtuyorsunuz hepimizi, bakas grev verince de kzyorsunuz!.. Muharrem ksrd: Grev gerektiinde verilir! Gerekmeden ne grevi vereceiz? te ben de bunu anlayamyorum! Hepimizi teker teker yere serdikleri zaman m gerekecek grev? Faizm ald ban gidiyor. rgtlenip kar koymak gerekmez mi? Kitle iine girip halkn desteini salamak gerekmez mi? Hibir alma, aba yok... Sen hizipsin be! Bizim almamz, abamz seni doyurmaz ki! Ne yapsak, sen www.cizgiliforum.com
kendi kafandan geenleri bekliyorsun, onlara uymayan hibir ii, kimseyi beenmiyorsun... Bizden sylemesi! Bu bir! kincisi, kimse benim ajan u bu olduumu sylemesin orda burda! Aranzda asl ajanlar kimse onlara dikkat edin. Benim gibilere taklp armayn... Sesini yamklatrd, alayacak gibi oldu, andrd biraz da. Fsldatlar Muharrem'le Erdal. Brakalm gitsin u!.. Gitsin tabii! Gerektiinde arp ufak tefek grevleri de verelim. Gelsin afileme yapsn yarn... Haydi k imdilik! Yarn bir grev verebiliriz; hazr ol!.. Birden yznn gerginlii gitti. Mavi glmsemesi geri geldi. Altta kalmayp ste kma m sevinmiti? Yoksa grev verileceine mi? Kafasnda daha byk bir kukuyla onun kalkn, kendilerini selamlayp kn izledi Muharrem. AFLEME GREV Mevlt' bulmay dnyordu Ahmet; Hasan bulunup geldi. Hacettepe'ye gidip kzlar almay, dolamay nerdi. Zehir gibi devrimci kz! Erkekleri cebinden karr. yle hzl. imdiye kadar neden tanmadk? Nurten'den daha zehir! Hepimiz hava civa kalrz yannda... diye diye bir kalyordu. Bugn gidemeyiz!- dedi Ahmet. Nurten benim hemerim, orta lise okul arkadam. Geldim geleli aramadm, o gelip arad. Bugn gidersem yanl anlalr. Gesin birka gn. Afilemeye de alp gtremeyiz geceleyin. Boykot balasn, birka okula gideriz... Sama dndm gitmedi, soluma dndm gitmedi gzmn nnden; akolsun! Yani arplm filn deilim; ama akolsun... Haydi gidip Mevlt' bulalm. Sonra Muharrem abiyi grelim. Bakalm nereye gideceiz? Kimlerle gideceiz? Bir yandan da, ben anlamyorum bu afileme iini! dedi Hasan. Btn lkede yaplacak bir boykotun sadece Ankara afile-mesi ne demek?
Ankara'da zayfz diyordu smail Mahir Hoca. Bir de sorunlarn halka duyurmak iin galiba. Neyse, ben Hukuk'a gidiyorum, bir bakaym Mevlt'e... Yrd Ahmet. gn sonra 1917 Devrimi'yle ilgili bir belgeselin gsterileceini yazyordu duvardaki afi. Salonlara, stunlara asmlard. (Nur-tengil'i buna getirelim ite!) dedi iinden. Kantine geti. Baknd,gremedi Mevlt'. Yurda geti. Yatanda buldu arkadam. Birlikte Siyasal'a geldiler. Muharrem abinin bulunabilecei yerlere baktlar bir bir. Az sonra Halk'la birlikte geldiler. Afiler TS'te deilmi! dedi Muharrem. Kaptrmayalm diye Rzgrl Sokak'taki kooperatife brakmlar. Doru oraya gideceksiniz. Feyzullah da sizinle geliyor. Baka ekipler de var. Siz bu kadarsnz. Be yz afi alp Ayranc'ya gideceksiniz. Gece yars balarsnz. Nefesi sklat, yznn rengi utu Ahmet'in. Fakat bir ey demedi arkadalarna. Daha dnyann vakti var, ne yapacaz drt saat? diye sordu. (Nereden kattlar bu herifi yanmza?) diye sordu sonra, Hasan'm yzne bakt. Belki o da ezintinin, bozuntunun iindeydi, sesini karmyordu. (Fakat, adaaam...) diye sallad kolunu. (Ajansa ajan drz! Bektai srr deil ya duyaca, grecei! Afi asacaz sadece! Bilse ne olur!..) Ben kyorum yataa! dedi sonra, Mevlt' de ekti. Uzandlar yan yana. Az sonra Hasan geldi. Uyudular bir sre. Ahmet kitap alp bakt yzne. Snavlar balayacak myd yaknda? Akam iin bir eyler yemeleri gerekiyordu. Yemeklere ok para gidiyordu. Belki bir form doldurmah, biraz kredi istemeliydi burjuva devletinden. (Babama nasl yazarm yetmiyor para? Anama nasl yazarm, yetmiyor? Bir de devirmee kalkyoruz bakaldrm rencilerine kredi veren devleti!..) Birden gzleri parlad: (Kimin parasn kime veriyor? Babasnn paras m? Elbet verecek!..) Hemen ilk frsatta gerekli formlar doldurup vermeli, beklemeliydi sra gelsin. O zaman belki biraz genilerdi eli. Otobs, dolmu, yurt paras, yemek paras, alp gtryordu elindekini. (Kitap paras da ok tuttu canm!) Yarn bir mektup yazmal, ucundan kysndan, kredi alacan duyurmalyd. Daha fazla yk olmak istemiyorum size! demeliydi. (Gerekten de olamam! Olabilir miyim?) Okuduu kitab anlamyordu. Dnp bir daha okuyordu. Mevlt drtt ge vakit. Madem greve gideceiz, ikier lokma yesek iyi olur! dedi. ndiler birlikte. Gene ikier tost yaptrp ay aldlar. Oradayd Feyzullah. Doyurmutu karnn. Haberiniz var m? Grup efinizim! Sizi bu gece bir ajan ynetecek! Hazrlann bakalm... www.cizgiliforum.com
Bizim yneticiler, giderek btn polisi, btn ajanlar yanmza ekecekler! hanetlerinden dnp devrimcilerin drst safna yeniden ve gerekten katlmak da bir aamadr... ! Bu kafayla gidersen askere, zor alrsn teskere! Neyse Feyzullah abi, brakalm bunlar! Verilen greve bakalm. Madem grup efimizsin, syle grevimizi!.. Srekli deil, sadece bu akam efinizim! Ama isterseniz ok yararm olur. gn sonra 1917 Belgeseli gsterilecek. Filmi salayanlar iinde Feyzullah abiniz de yar. Yneticileriniz uyusunlar yerlerinde. Sizleri aryorum,konuumsunuz. Kz arkadalarnz da getirin, beklerim... Hasanla Ahmet baktlar. (Belki dn Nurten'le Zehra'nn geldiklerini grd, ondan biliyor!) diye durmadlar zerinde. ktlar 22.00'ye doru. Bir taksi evirdi Feyzullah. Doldular iine. Hasan, -Mevlt, Ahmet, bir de Feyzullah, drt kiiydiler. Sa-manpazar'ndan Ulus'a, oradan Rzgrl Sokak'a girdiler. Kooperatifin nnde durdular. ofre, Bekle bizi! dedi FeyzuIah. Anack baback gnyd retmenlerin kooperatifi. ki basit makineyle basm ileri yapyordu imdilik. Sonra konut ilerine geecekti. Basm ileri kurtarmyordu, ana paray yiyip tketiyordu. Baarl olup olmayaca belli deildi. Kimi iyi diyordu, kimi hava cva. Yeri de smet Paa'nnd. Damadna yatryorlard kiray. Hacettepe'den, Orta Dou'dan, Gazi Eitim'den, Erkek Teknik' ten gelen gruplar afilerini alp alp gidiyorlard. Be yz dediler ama, alt yz verin siz! dedi Feyzullah. Tutkal kovasn, fralarn, afilerini alp ekildiler. Grup sorumlusu olarak Feyzullah'n ad yazlmt. Bir arp koydular nne. ofr bekliyordu. Ykle koydular afileri, teberileri. Ayranc-Hodere Sokak, hemerim! dedi Feyzullah. 24.00'e geliyordu saat. Ucun ky sszlayordu Ankara. Uultusu hafifliyordu. ki koldan baladlar. Mevlt'le Hasan, Feyzullah'la Ahmet oldular. Eskiden de bilirim, buralar bir, Abidinpaa yanlan iki, belal yerlerdir! Bir de mm Balar. Dikkatli olmak gerekir. Yaptrp geeceksin.Bir satama oldu mu, karlk vermeyeceksin. Yaladn m tabanlar tyeceksin... Feyzullah abi be? Syle Kara Ahmet!
Fstk zm yok mu cebinde? Birden akm gemi gibi oldu bedeninden. (Ama itenlikle mi soruyor yoksa?) Sordu: Ne yapacaksn fstk zm imdi? Canm ekti birden... Var ama az. Ak dkkn olsa alrdm sana. Biraz yaptr da, olanlar vereyim. "Bar Gnllleri geriye!" "Sttozlar darya!" "retmenlere dil cret!" Haydi yaptr. "Gerek ulusal-eitim iin retmenler boykotta!" imi; yaptr... Kendi kendine makine gibi konuuyordu: Alt yz deil, alt bin almalymz; yetmeyecek! uradan aa kvrlalm. Farabi'nin ucu mu oluyor buras? Yoksa Yeilyurt'un ucu mu? Neyse, yaptr bakalm. Konservatuvar Bloklar galiba unlar? Neyse... Direklere, elektrik kasetlerine, telefon kulbelerine, duraklara... u bayrakl yap okul galiba. Eski bir ilkokul... Kiremit rengi badanal. nne, yanna yaptralm. Okula pek gerei yok ya, retmenler Boykotu diye grgr gemeyecek miyiz hi? Bahe duvarndan kendisi atlad nce. Kovay, afileri, fray ald. Sonra Ahmet'i ekti. Bir de yellendi o srada. Ahmet, Rahat ola! dedi, gld. Baladlar yaptrmaa. Bir daha yellendi. Birden bir k yand ierden. rak ald kap. Ba ak bir polis: Durun ulan! diye ekti tabancay. Bir elinde elektrik feneri tutuyordu, skt onu da. Ahmet frlayp kaacak oldu, polis bard: Hi kprdamayn, vururum! t misiniz, uursuz mu? Brakn el-lerinizdekileri! Brakn gelin yanma!.. (Hi aklmzda olmayan bir grgr! Haydi bakalm!..) dedi Ahmet iinden. Bekledi nce Feyzullah yrsn, sonra kendi. Yryn!.. Sktrd polis. Bak abi, bu ite bir yanllk var. Asla kast yok! Basit bir yanllk! Biz hrsz deiliz. Afi yaptryoruz sadece. retmen Boykotunun afileri. Yardm ediyoruz kendilerine. Boykot yapn, size de yardm ederiz abi! Buras okul sandk. Kendimiz renciyiz. retmenlerimize yardm ediyoruz garibanlara... www.cizgiliforum.com
erde bakarz afilerinize; yryn!.. Tutup omuzlarndan ekti: renciymiler! Ulan koca karakol levhasn grmediniz mi inek aleyhsselamlar? Demek telatan, grmedik abi!.. Ahmet yrd. Dnyann en uyumlusu oydu sanki. Upuslu yrd karakolun kapsndan. Elindeki afileri, fray koydu salonun kesine. Feyzullah da getirdi elindekileri. Baka bir odann elektriini at polis: Kartlarnz karn! Boykotun afilerini retmenler niye size yklyorlar? Eee hocalarmz! Katkmz olsun dedik! Katknz olacak; imdi greceksiniz! Karnnn derisini, kmm oralarn kayarak baka bir polis kp geldi. yice uykuluydu. Bunlarn sesine uyanmt. Kendi kendine sabah cimnastii yapar
gibi bam boynunu kt kt ettirdi. Yar yumuk gzleriyle Ahmet'e, Feyzullah'a
bakt. Tutkal kovasn, fray, kalan afileri grmedi sanki. Ne almlar? Tufac m bunlar?.. diye sordu. Anaristler! dedi birinci polis. Birinci derece anaristler! Afi asyorlar! retmen Boykotuna katlacaklarm... Afi, reklam yasak mdr? Her halde yasak afilerden ki gece asyorsunuz itolular! Feyzullah bozuldu iyice: Yahu abiler, ok yanl konuuyorsunuz! Biz faklte rencisiyiz. ki yl sonra kaymakam, u bu kacaz. Resmi devletin karakolunda byle szler ayp olmuyor mu? Usulca yrd yrd, belli etmeden Feyzullah'm dibinde durdu birinci polis, birden ak etti yanann ortasna. Seni orosbu anal! Resmi karakolun duvarna yaptryorsun afiini, bu ayp olmuyor mu ulan komnist? Yz yand1 barut gibi. Ba dnd. Ne diyeceini, ne yapacan bilmedi Feyzullah. (nsan zorla komnist yapacak put dlleri!) diye geirdi. (Ulan biz sosyalistiz hayvan heriif!..) Ama korkudan dudan bile oynatamad. Dnyordu ne desin? Nasl ksn bu belann iinden? www.cizgiliforum.com
Ahmet, elini cebine att usulca. Polislerin ikisi de dikkat kesildiler. Kimlik kartn kard, tuttu elinin iinde. Ver onu! dedi birinci polis, ekip ald. Feyzullah da att elini cebine. karp verdi kendininkini. ki kart, biraz birinci, biraz ikinci, incelediler. Masaya geti birinci polis. Yaz makinesine kt takt. Tek elinin parmayla koyun sayar gibi, harflerin beline, bana vurmaa balad. Ayn ka bugn? Serte sordu. Ulan ukalalk etmesen bir ey yoktu! fadenizi alp, biraz da korkutup salacaktm usulca. Ama kandn hart hart hart!.. Ahmet, ikinci polise bakt kaamak. Ay ka dedim heey ibneler! Bir de faklte okuyorsunuz ha?.. Ahmet'e bakmaa balad dik dik. Sylesene kk kavat!.. Bilmiyorum!.. Nasl bilmiyorsun? Unuttum... Nasl unuttun? Korkudan unuttum... Hi aplak yemedin mi babandan? Yedim ama karakola ilk dtm!.. Memleket nere senin? Burdur. sparta'nn Burdur'u mu? Hayr, Burdur'un Burdur'u!..
sparta'nndr o! Yok mu Burdur'da karakol? Var, ama dmedim!.. yi ya! Dtn, rendin ite Ankara'da! Hep faklte okuyacak deilsin ya! Biraz da karakol ren, itolu!.. Sesini karmad Ahmet korkudan. Ayaklarnn yerini deitirdi. Biraz da dilerini skt. (Hi yoktan geceyi burda geirelim, biraz sopa yiyelim. Yarn mahkemeye kalm, yarg tutuklasn. Tutukluluumuz srsn dokuz ay, on gn! Kaynayp gitsin dersler! Anam alasn, inlesin! Babam iyice deli olsun! Nurten de bulamasn, bilemesin neredeyim; ldm m, kaldm m?) Yeniden sordu birinci polis: Ay ka? Bakt Ahmet'in Feyzul-lah'n yzlerine ayr ayr. Sordu: Gemedi mi daha korkun? Aralk 13! dedi Feyzullah. Uursuz gnde kmsnz! Diplomal cahiller!.. Elini cebine att, sigara
kard. Kibrit arand. Bakt Ahmet'e, Feyzullah'a. Cahil itolular! Bulmular
kz gibi okullar, kaloriferli kantinleri, burun kvrp afi asyorlar! Cahil mna koyduklarmn! Ulan ben olacam, iki faklte birden okurum! Okur ef olurum! Hukuk'u bitiririm. Siz gelmisiniz Siyasal Bilgiler'e! Ne demek Siyasal Bilgiler ulan? Ka para verecek retmenler size? Katkmz olsun diye yaptryoruz... Katk ne demek? Gazete yazar msn? Katk yardm demek... Dosdoruca yardm desen ya! Neden lgat konuuyorsun? Bir de faklte okuyup... Okuyup ne olacaksn bakaym sen? Mfetti, kaymakam... Ka para kaymakam? Ba muhtar. Okumuken Harbiye Fakltesini okuyacaksn. Polis Koleji, Hukuk Fakltesi okuyacaksn... Afileri de brakacaksn, bakalar yaptracak! Gecenin ortasnda, karakolun duvarna!.. Sigarasn unutmutu. Fevzii;versene kibritini! Sandalyanm stnde dalmt o da. Srayp kalkt. Kibritini dedim Fevzii!.. Fevzi, arkadann sigarasn yakt, pencerenin kysna iliti. www.cizgiliforum.com
teki polis evirip evirdi kimlikleri. Savurdu azna doldurduu dumanlan. Sahte mi bunlar, yoksam gerek mi? Yeni aldk daha; gerek! Gerektir! dedi Ahmet de. Gerek dediniz; gerek olsun; pekala!.. nce sen syle bakalm gkylan; adm soyadn, baba adn? Feyzullah Temelta, Abidin olu... Birem birem syle, senin gibi faklte okumadk! Fey...zul...lah... Uzak gecekondulardan bir horoz tt. Belki ak bir pencere vard, rzgrla tak etti. Uzad tutanan yazlmas. Ahmet'in dizleri karncaland. Ayak sesleri geti sokaktan. Bir ara telefon ald. De-mirfrka Karakolu'nu aryorlarm, yanl numara dm. Feyzul-lah'm surat iyice asld. Btn genelgeler gelir mi sizin karakola? diye sordu bir ara. ok yorulmutu polis, yaz ileri de oldu bitti zor gelirdi: Ne olacak genelgeler? Tefti mi edeceksin? Genelgeler gelirse bilmeniz lazm, sabaha kadar tutmak doru deildir yksek renim rencilerini!.. Kim; kim yksek? Polis memuru pukurdu birden. Ulan sen kendini ok mu yksek grrsn? Ulan Sultan Sleyman'a kalmam dnya! Sleyman Demirel'e de kalmayacak ulan!.. Yanl anladn polis abi!.. Ben mi yanl anladm? Hi de yanl anlamadm! Hep dorular siz mi anlarsnz? ok ukalasn! Bak Ahmet Kara ne efendi! Hi sesi kmyor. Ne dersen peki diyor. Burdur'un Karata kynden. Sen ukala, Uak, Ulubey, ren ky. Ulan hem madem kylsnz, ne bok iiniz var gece yars afi yaptryorsunuz? Ulan eolu be kulak, yumma gzn kr gibi! Bak nnde karakol var! imdi neyle temizleyeceksin bu duvar? Sabah olunca komiser gelecek, "Ulan Cafer nce; uyuyor muydun? Ulan Fevzi Erol; bu ne biim grev yapmak?" Sorunca ne diyeceim? Bard: Haa? Birden srad Fevzi Erol: Ben uyuyordum komiserim... dedi. www.cizgiliforum.com
Pekii; Fevzi Erol uyuyordu, Cafer nce ne bok yiyordu? Dizleri iyice karncalanan Ahmet, derste gibi el kaldrd: Konumak istiyorum, izin verirseniz!.. Aferim; ite her zaman byle terbiyeli olun!.. zin verirseniz, yaptrdklarmz skp gidelim, sabah oluyor. Yerlerini temizleriz... Bak bak! Bak sen cip aklszmsn! Sanrdm biraz akln var. Skeceiz diye badanay kazyacaksnz, pislik temelli yaylacak!.. Feyzullah ezdi sesini: zin verirseniz, stnden suyla slatrz, yumar; badana bozulmaz. Zaten sekiz on tane yaptrdk... Ukala! Ulan baka duvar m bulamadnz? Gidip Buday So-kak'ta Demirel'in evi var. Yukar kn, smet Paa'nn kk var. Daha yokarda Cevdet Sunay'm kk...Neye gelmi benim fukara karakoluma bularsnz? Komiserimiz de ok titiz!.. Haklsnz Memur Bey! dedi Ahmet usulca. yice aalayc bakt Cafer nce: Haklsn Memur Bey'mi! Faklte rencisi!.. Th!.. imdi bakn ne diyorum: Biz de katk filan yaparaktan, bu duvar temizleyeceiz! Sabah olunca da sizi Merkez'e gtreceiz... Sonra Savcla... Yani imdi brakmyorsunuz yle mi? Asla brakamam! Badana bozulacak belki!.. Dikkatle temizleriz. Siz de kontrol edersiniz... Katkmz da olur canm; bir deneyelim... Saolun abiler... dedi Ahmet. Estafurullah Bayram olu Ahmet! Saolun...
Kalkt Cafer nce. Arkadan da kaldrd. Kimlikler kalacak. Duvar temizlenecek. yi temizlenmezse Merkez'e teslim... Yangn kovalarndan birini ald Fevzi Erol. Feyzullah fray temizledi karakolun musluunda. stnden stnden slatp skmee baladlar yaptrdklarn. Cafer nce dikkatle denetliyordu. Bakyordu bozuluyor mu badana? Feyzullah btn dikkatini toplam, elii devi yapar gibi sryordu fray. Dikkatle tutup kaldryordu ktlarn ularn. Badanann fazla bozulmadn grnce neelenmee balad Cafer nce. Ulan sizden deil kaymakam, kuzu oban olmaz! Siz i kakn, siz hazr yiyen, devlet dman, hem de ok siyaseti, her gn kzlarla filan alt st vede otuzbir eken... sizden adam m olur ulan? ankaya'dan doru otomobillerin grlts geliyordu belli belirsiz. Hseyin Gazi'nin oralardan afak geliyordu. Ayazda akasyalar hrdyordu. Sisli gkyznn deliklerinden tek tk yldzlar grnyordu. Gecekondulardan horoz sesleri geliyordu. Polis Fevzi bzld: Siz skn gzelce, ben dm... dedi, kotu ieri. Cafer nce, elini gs cebinin stne vurdu: ebekeler burda! Sakm kaalm demeyin! Hem de tutananz tuttum. Temizleyip bitirdikten sonra haber verin, gelip tefti edeyim. Ben de dm... Avularna hohlayarak gitti o da. Bir yandan slattlar, bir yandan kaldrdlar. leri uzad. yice sertelmiti gece. ok uzaklarda Keiren'in, Altnda'n, Yeni Ma-halle'nin krp krpt klar. Ahmet ok d... Feyzullah abi, izinin varsa, bir ey soracam! Estafurullah Bayram olu Ahmet Kara; sor... Burann karakol olduunu biliyor muydun? Biliyordum... dedi Feyzullah hince. Neden yaptrdk yleyse? nk ben polis ajanym! Seni tongaya bastrmak iin! Karakol ikimizi de yakalayacak. Beni salacak, seni mahkemeye sevkede-cek. Ama dndm kmad. Grdn nasl ate kt yzmden? Sevindin mi? Bakt Ahmet'in yzne. Sorduuna piman oldu, karlk vermedi. www.cizgiliforum.com
Kalan batan pakladlar. Kovay fray alp girdiler karakola. Yangn kovasn doldurdular musluktan. Sonra dikildiler Cafer nce' nin karsna. Oturuyordu masada. Tutanak, yaz makinesine taklyd yle. Fevzi Erol uyuyordu. Cafer abi... dedi Feyzullah, daha da ezerek sesini. Biz bir kusur iledik. Ne olsa genciz. Sen bizi hogr. Vede izin ver gidelim. Alalm teberimizi, kalanlar baka yerlere yaptralm, sabah oluyor. Bir abilik yap; pisliimizi temizledik... Elini kaldrd, vuracakt masaya, Fevzi uyanr diye vurmad: Aferiiim! te bunu beendim! te hep byle olacaksnz! Byle dii konuacaksnz! Dik konumakta yarar yok. Byle konusanz tutana yazmazdm. Ziyan ettik devletin kdn, eridini! Neyse! Byle konusan, o tokat da aklatmazdm. Neyse!.. Aln teberilerinizi, toz olun! uradan Yeilyurt'a girin, oradan Kavakl'ya gein. Gzel otobs duraklan var, oralara yaptrn. Ama kimse grmesin. unlar da kimlikleriniz. Tutanak kalsn byle. Gerekirse veririm komiserime. Gerekmezse yrtarm. Haydin defolun; gle gle... Cafer nce'yi selamladlar. teberilerini alp ktlar. Kalan afileri yaptrarak Kzlay'a aa indiler. Yurda geldiklerinde ter iindeydiler. Ucun ky sabah oluyordu. Uzun ksa btn minarelerde ezanlar balamt. Eski Ankara'nn olduu yerlerde, eski yeni, uzak yakn semtlerde ocaklar yanmt, ay sular konmutu stlerine... Ahmet'in kafasnda Hasan'la Mevlt'n ne olduklar vard hep. Etlik-Ayval yanndaki okullar dolap Demirtepe'deki TS Genel Merkezi'ne geldiler. Aada yukarda, ayakta durmaa yer yoktu. Muharremle Ahmet bakmdlar. Saat 11.00'e geliyordu. Beer altar teller geliyordu. Telefonlar durmadan ehirleraras alyordu. alacak derecede yksekti yurt yzeyindeki katlma. Eitime, retmene renciye yansyan yan pat pat patlyordu temeldeki bunalmn. Gazeteciler telefon ediyorlard Genel Bakan ile smail Mahir Hoca konuuyorlard. Cumhuriyet'ten mit Grtuna aryordu. Hkmet yayn yasa koymutu. Radyo boykotla ilgili haberleri vermiyordu. stanbul'dan kt bir haber var, duyuraym! diyordu mit. Sabah namazndan sonra Yldz Camisi'nden kanlar Harp Akademisi'nin yanndan yryp Mimarlk Mhendislik Akademisi'ne saldrmlar. Yaylm ate amlar. Polisler, kar kaldrmdaki arabalarndan kmamlar. Battal: Durun! Durun! diye lk atm, www.cizgiliforum.com
uyanmlar. Gnlerdir gece gndz nbet tutuyorlarm. 01.00'de alm Battal nbeti, 06.15'te vurmular. stanbul'da gneli bir gn varm... Vedat'tan bu yana dokuzuncu!.. dedi Genel Bakan. Hemen anlald Battal'n Malatyal olduu. Malatya Sanat Ens-tits'n birincilikle bitirmi yedi yl nce. Teknik okula yazlm. i Sleyman'n oluymu. Tanyanlar kt. ok oluyormu babas leli. ki kardei varm. Biri zmir'de kaynaklk yapyormu. Biri kkm. Alyordu anlatan. Battal, Yldz'daki akademiye aktarm renciliini. Hem fabrikada alp hem okuyormu. Burnunun direine bir sz girdi Ahmet'in. Namazdan kp vurmular. (Kr bir fkeyle saldryor emperyalizmin uaklar!..) Muharrem dnd: (Buras da ok yakn Maltepe'deki camiye! Sokaa nbeti koymal. Byle gnde azar rgtl gericilik!..) Birikti Malatyallar. Be alt oldular. stanbul'a telefon yazdrdlar. Basal dileyecekler, hem de bilgi isteyeceklerdi. Yurda gideceim! dedi Ahmet, telefonu beklemedi. (Dersleri ektik! Bizim profesrler de katlabilirdi boykota...) Mevlt geldi karsndan. Tamam! dedi, Ders yok; karar aldlar... Feyzullah geliyordu yannda Turgut'la... Sersem sepet yrd. Battal'n kaynak kardeini, dul anasnn yanndaki k dnd. Yirmi iki yanda yoksul bir devrimci. lk Fikir Kulb'n amay o denemi Malatya'da... Yrd. Hacettepe'ye gitti, Zehra'y, Nurten'i sordu. stanbul'daki olay her yerde duyulmutu. Forum dzenlemiti renciler. Cenaze Malatya'ya gtrlecekmi. Geerken durdurup bir tren de burda yapmay kararlatrm Devrimci Genlik Federasyonu. Nurten geldi.' Yan sra Zehra. Ban saolsun Ahmet... Btn devrimcilerin ba saolsun!.. Yuta yuta aclatrmt azm. Syleyecek sz bulamyordu. Biraz dolaalm isterseniz. uradan Anafartalar'a vuralm. Bakalm ne durumda en kalabalk okullarndan biri Ankara'nn? Samanpazan'na vardlar. Oradan Ulucanlar'a evirdiler yollarm. Vazgetiler www.cizgiliforum.com
Anafartalar'a gitmekten. Drtyol, Dikimevi, Abidinpaa' dan yana yrdler. Kapatmt kaplarn okullar. Otobsle Kzlay'a getiler. TS Genel Merkezi hl kalabalkt. Elmada'da, Glhisar'da olaylar km. Elbistan'da bir aa iki retmeni yaralam, birini ldrm... Silahlanmadn m byle olur ite! rdek avlar gibi tek tek vurur herifolu hepimizi! Onlar silahl, biz bekliyoruz... Oradayd; konuuyordu. Pasifizm baka, devrimcilik baka... (Bu herifte bir sr var ama, bakalm ne?) Bizde de sylentiler dolayor, kim polisin adam, kim kkrtc!.. Sylentilerin en az yars gerek! Bo mu brakrlar? ki yanna bakp ekledi Zehra: Ben olsam ben de brakmam!.. etin Altan'm yazsn oaltp datanlar mahkemeye verilmiti. lerinden birinin grevli kkrtc olduu anlalm, brakmlar mahkemede; Zehra anlatt. Zehra'nn kardei stanbul ktisat'ta renci Birlii Sekreteriymi. Site Yurdu basknnda kasndan yaralanm. Arkadalar ulatrmlar Haseki Hastanesi'ne. Byk bir gsteri yaplacakt bakentte. Cenazeyi selamlayacaklard. Telefonlar biribirini izliyordu. Cenaze stanbul'dan leden sonra kyordu. Gece yars burada olurdu. Otobs evirip tutacaklard leye kadar. Bir grup geceden yola kt, stanbul'daki trene katlacakt. Yurdun her yerinde yanklanyordu Battal'm haberi. retmen Boykotu sryordu. Genler ac iindeydi. gn sonra da Amerikan 6. Filosu zmir Liman'na geliyordu. Her halde bir balant vard Filonun geliiyle olup bitenler arasnda. Gerici gazeteler grelt-tiler seslerini: Trkiye'deki komnistleri Endonezya'dakilerden beter edeceiz! Ktr ktr keseceiz!.. Gnn be vaktinde cihat arlan yapyorlard camilerde. Din grevlileri tam istim yola koyulmutu. Bu arada sendikal zgrlklerin kslmas, cretlerin dondurulmas isteniyordu. Patronlar, alma barnn bozulduunu, fabrikalara srayan boykotlarn, igallerin nlenmesini istiyordu. Krlar tehlikeye girdike kuduruyorlar! dedi Zehra. Trkiye'nin eski komnistlerindendi babam. Tek parti ynetimi, gerektiinde basard evimizi. Alr gtrrlerdi er beer ay. Ardndan da srgnler. Byk abim babamdan aryd. Ama babam bellemiti polis. yice yaland, bizler bydk, hl yle gider... Ama ne kadar kudursa kr etmez, bir gn gmbrdeyip gidecek! www.cizgiliforum.com
Bizi de gtrecek, birer ikier tkeneceiz! Tkenmeyiz! Kurbansz bayram olmaz! dedi Zehra. Paa slanmadan baluk tutulmaz daaa... Gnelik, plkm stanbul!.. Ankara'da Zonguldak'm deresine benziyor havalar. Enitem orada yapt askerliini. Ablamla gidip kaldk birka sefer... Can skntsyla konuuyordu Nurten. Gz kapdayd. Sanki akam namazndan sonra da buraya saldracaklard... Kalkalm; ben sizi brkaym! dedi Ahmet. Karakol olayn yolda biraz daha anlatt.
Nurten, Salk Bakanl'nn nnde elini uzatt: Daha fazla yorulma, kendimiz
gideriz! dedi. Zehra Hasan'a selam yollad. Akam hem yurtta, hem kantinde, hem fakltenin nnde ardnda nbetler tutuldu. Yok deniyordu ama ikier arjr mermiyle birer tabanca verildi nbetilerin eline. Sabaha kar drtle alt arasnda uyandrdlar Ahmet'i. lk kez tabanca alyordu eline. Arca bir Smith Wesson! Belki Karadeniz yapmyd, uyduruktu zerindeki marka. Gvenlik mandaln ap kapamay gsterdi Aydnl kr. Fakltenin cmle kapsnda duruyordu. stunlardan birinin dibine kt. En zor saatlerde alyorsun, ansn ak olsun! dedi arkada brakp giderken. Az tede i avluya alan kk kapnn dibinde Krehirli mer vard. Ankara'nn en komnist fakltelerinden biri biliniyordu fakltesi. Nbetlerin gereini kavryordu Ahmet. Ama ne derece etkisi olurdu! Burjuva hkmetinin bilgisi iinde bir saldr kimbilir ka lme yol aard? Epeydir byle haberler dolayordu. Ate olmayan yerde dumanlar tter miydi? Elindeki tabancay evirip eviriyordu. (Saldrnn ucu bana doru gelirse, nian alrm...) Gzne tutup baz noktalara nian alyordu. (ekebilir miyim tetii titremeden? Gerici de olsa insan insan deil mi?) Dikkatle dinledi dary. Belediye temizlik iilerim brakyordu otobsn biri. Onlarn grltsyd. (Dman da insandr. Onlar dnyor mu ama tetii ekerken? nsand Battal' vuran! yle azgn kp gelirlerse, geip gitsinler mi arkadalarm uykularnda ldrmee?) Sanki bir savan iindeydi lke. Ama bir yann silahlanmas yasak. Dmann dmanln belirlemek zor. Dman, polisi yanna alyordu. Hkmeti yanna www.cizgiliforum.com
alyordu. Vietnam'da, Laos'ta ii zorlatka, Orta Dou'daki kudurganl artyordu Amerika'nn... Latin Amerika'da zorlatka... Yar baml Trkiye'de...Yar smrge... O duvarn bir ucu: tahta sapanl san in'de; br ucu: elikleri elektrikli NewYork'un iinde. Her bankada hisse senetleri var onun. O duvar O duvar Lortlar Kamaras'ndan Lord Grzon'un noktalan imparator armal bir nutku gibi geiyor. Eyfel'in tepesinden avlarn seiyor dayanarak Hindenburg'un altn ivili heykeline topluyor Berlin sokaklarn eline. O duvarn talarna srterek elini kara mlekli Musolini bekliyor nbet. talya'nn izmesi yzyor kanda! O duvar ikinci bir Balkan gibi ykseliyor Balkan'da!.. Evirip eviriyor tabancay. Konusa m acaba mer'le? kinci snf rencisiydi Basn Yayn Okulu'nda. Gecenin ayaz bastrmt iyice. BattaFn cenazesine gidenler dnmedi daha. ODT'ye gtrecekler arabay. Tabut trenle gelecek alana.Genlik, kl kadar korku duymadan tepki gsterecekti ibirliki hkmete... O duvar o duvarnz, vz gelir bize vz! Bizim kuvvetimizdeki hz, ne bir din adamnn dumanl vadinden, ne de bir hlyann gnl yakndandr. O yalnz tarihin o durdurulmaz akndandr. Bize kar koyanlar, kar koymu demektir;
Maddede hareketin, yryen cemiyetin ezeli kanunlarna. Skn yok, hareket var, bugn yarna kar, yarn bugn ykar ve bu durmadan akar akar akar. Biz bugnn kahraman, yarnn mnadisiyiz. Bu durmadan akan, ykp yapan akn izgilenmi sesiyiz. Biz, admlarn tarihin akna uyduran temelleri ken emperyalizme vuran, yarn kuranlarz. O duvar o duvarnz, vz gelir bize vz! Korkusundan m okuyordu bunlar tabancay evirip evirirken? u anda" sryle aksayd emperyalistlerin adamlar stne, ekinmeden tarard hepsini. Biri bitince tekini takard arjrlerin. sterse hepsi lsn. sterse kurunu bitince ineyip gesinler stnden. (Zaten o zamana btn okul ve yurt ayaa kalkm olur...) Bir zorun-luktu imdi savunmak. (Savunurken ister kork, ister .korkma, tutacaksn silah byle, ekeceksin tetii!..) Sabah oluyordu. (Oluyor ok kr!..) Temizlik iilerinden sonra subaylarn grlts balad. Ne kadar oktular; ne kadar bi-nitli, depolan dolu, lastikleri yeni... ankaya'dan, Kavakl'dan aa Amerikallar evredeki slere ekileceklerdi, kmaa balamlard evlerinden, koularndan; kimi de metreslerinin naylon arafl yataklarndan. Okul ocuklar yryordu; yerlileri yayan, Yankileri bakml otobslerle, zencileri buralarda bile rkek. Ama ne olursa olsun grgrd Amerikal personelin yaam, her ey be kez ucuza geliyordu, bir de l zamm alyorlard. renci rgtnn mavi gzl sekreteri Ruhi, tp tp etti nbetilerin omuzlarna parmaklaryla. Uzatacaksnz yediye, hepinize angarya yklyorum; sabahn son nbeti! Uyusun kalksn, birer bardak ay isin, ikier zeytin yesin arkadalar. Yarn da sizi kollarm. Nasl olsa biraz srecek bu gnler. Uyank olmak gerekecek... Konuurken tatl tatl glyordu. Ama benzemiyordu Feyzullah'mkine, ayryd bunun mavisi. Maden kuyularnn azndan kp gelir gibi kt seksen yz delikanl merdivenlere, onlar gibi yorgun, onlar gibi evlerinden uzakta; zgn! Kimi apkasn eline alm, kimi am parkasnn nn: Adm gibi biliyordum bu itolu itlere gvenilmez, gidelim Bo-lu'ya, hi olmazsa Gerede'ye! Bekledik Yeni Mahalle'nin altnda, geip gitmiler Sincan, Etimesut stnden!..
Burjuvazinin putluu! Bolu'ya gitsen ka yazard, Gerede'ye gitsen ka? Sayg
selam da fazla grld Malatyal emekinin olu Battal'a, nefes alma hakk gibi!.. apkalaryla dizlerini de de girdiler kaplardan. Kimi kantine, kimi www.cizgiliforum.com
koulara yrd. Mertali ay ocan yeni yakmt. Kaloriferler yanyordu. Ev kadar olmasa da scakt ierisi. Lavabolara kotu kimi. erde duracana, darda dursun sar sidik! Dolmutu bekleye bekleye torbalar. Sidik boaltmak kadar kolay deildi hcrelerine sinen kahr boaltmak. Dndler hi olmazsa birazck uyumak iin, ne yapacaklarn biraz olsun aydnlkta bulmak iin. 8.30'a kadar nbet yerinden ayrlmad, 8.30'da kz erkek renciler gelir imdi diye toparland Ahmet. Kendi de yukar kp ykanmal, kitaplarn almalyd ders iin. Birden aykt, hocalar boykota katlmt, ne dersi? Tam 9.30'da gidip Ruhi'yi buldu: znin olursa bir sz diyeceim. Hem dikip, hem eline tabancay verip unutuvermek olur mu? Drtte almtm, sekiz buuk oldu! yice ackmasam gene gk demezdim. Adam bulup koyun yerime.tekiler brakp gitti oktan. Geldim haber veriyorum... Ruhi dnd sert: (Fark yok Ankara'da gndzn geceden? Ktl dnen iin gndz de elverili! Konuaym arkadalarla, gndzleri de nbet dzeni alalm. Bu Ahmet hem ok saf, bekliyor iki buuk saat fazla; hem ok akll, gndzleri de tetikte olmann gereini dnyor!..) Ahmet, kantinden bir ay iti: Uyumaa gitti. Ortalk kaynyordu bir acayip. Amfilerde, snflarda ders var gibi toplanyordu renciler. Deirmende arka vuran sular gibi, biribirine arpa arpa krlyordu szckler.. Herkes bararak konuuyordu. Ya temelli l topra serpilmi stmze, yada kanmz kurumu! Bu putluu da sineye ekersek hi diyeceim kalmaz, akolsun Trk genliine, vede helal olsun ksaca! Arnn inesi gibi karmt dilini, sokup duruyordu. Kulak verdiini grnce Ahmet'in, ykseltti sesini: Battal arkada babasnn keyfi iin lmedi! Yarm gn durdurup son grevimizi yapamadk, lsne? Bunu byle brakmak olamaz! Haydi rgt uyuyor, biz ne yapyoruz anlamyorum!.. (En iyisi yrmek!..) dedi Ahmet. (Dinlediimi grrse gelir, brakmaz iki saat!..) kt yukarya. (Burjuvazinin yapt kallelik, ama ok mu gerekliydi burda da tren dzenlemek? Duyacak m konutuklarmz?'Dirilecek mi? Bunlar da burjuva, hatta burjuva alkanlklar deil mi insanln?) COP ALTINDA GSTER Koydu kafasn yasta. ok istiyordu hi olmazsa bir kanmck uyumak. Fakat olas deildi, alt stne geliyordu yurdun. Uuldu-yordu koridorlar, keler. www.cizgiliforum.com
Yatan ayplyordu baz keskin gzler. (Ayplasnlar, ben uykumu alaym!) dedi usulca. le oluyordu, rpnp kalkt. yice artmt uultu. Haydi kalk, kalk, kalk!.. Baryordu belki on koldan Feyzullah. Ahmet, (Az kaygsz deilmiim!) diye at kendine. Girip elini yzn ykad. (Kalktk bakalm ne olacak!) diye mrldand iinden. Havlusunu ast, kahverengi kazan giydi. ndi aaya. Forum vard demek, Kzm abi konuuyordu byk amfide. Srayla sz alyorlard. Biri, biraz ksa konuulmasn neriyordu. Biiiz, bu karanlk yolun sonundaaaa, doacak gnei bekliyoruz! diye haykrd krsde bir kz. Durmak olmaaaz! Oturmak olmaz! Halkn ektii bizimkinden ok! Bizimki de sonuna geldi artk! lm kapmzn dibinde! Memleketin iinde iktidara sahip olanlaaaar, gaflet, delalet ve hatta hyanet iinde oluuup... Geip arka sralardan birine oturdu. (Btn renciler, btn devrimci genlik, hibirimiz kaytarmadan yrrsek, ne yapabilir polis? Herkesin gz nnde silah ekebilir mi? Ama uraya varmadan yarmz, buraya varmadan yarmz krarsak, fiyasko olur!..) Byle kuruyordu, herkesin gz nnde saldramaz sanyordu polisi. En salam gvenliin birlikte olduunu dnyordu. Emeki halkn en duyarl, namuslu evlad genlik, gerektiinde grevini yapacak, bunun iin cann vermek gerekirse, verecektir! Herkes biribiriyle daha fazla tartmay, biribirinden kukulanmay, biribiriyle devrimcilik yarlarna kalkmay brakp, uyum iinde ortaya kmalyz arkadalar!.. Amerikan emperyalizminin yurdumuzdaki zulm, ibirliki egemen evrelerin karna olduundan, bu zulm gn getike iddetini artrmaktadr. Fabrika igallerinin yaratt panikle birlikte, iilerimiz, kyllerimiz zerindeki basklar younlamaktadr. Bu yzden, halkn dedii vergilerle okuyan bizler, kendi rahatlarmz bir yana brakp, halkn hizmetindeki yerimizi almalyz arkadalar!.. leye doruydu. Hacettepe'de, Dil-Tarih'te, ODT'de, Erkek Teknik'te, Gazi Eitim'de miting kararlar alnmt. Kzm yeniden kt, duyuru yapt: Oylamaya gerek grmyorum bu durumda! Hep birlikte Lozan Alan'nda yerimizi alacaz. birliki iktidara tepki gstereceiz. Birlik halinde kenetlenmi olarak yryeceiz! Kz arkadalarmz da gelecekler! Kopmayacaz arkadalar!.. O srada sesi karckt, yutkundu. Kolunu kaldrp, yryn! iareti yapt. www.cizgiliforum.com
Bir beti boandrmlar gibi akt renciler. Ayn biimde, Hukuklular ktlar. Caddeyi, gidiiyle geliiyle kapladlar. Trafik durdu o an. Dolmular, otobsler, kk tam aralar durdular. Vakvaklar tt, sd ofrler. Kurtulu'un oralara vard ucu. Eitim Fakltesi boand. Kl renkli bulutlar doldurmutu g, bir yandan da gn dyordu parkn oralara. Hfzsshha Enstits'ne getiler. Sadan Hacettepeliler akt. Karncalarn alaylar geliyordu her yandan. Lozan Alan'na ulaanlar, ayr ynlerden gelenlerle birleiyor, kaval gibi duruluyordu. Sanak yamurlardan sonra drt dereden gelen seller bir kavakta nasl karr, nasl vuruursa, yle kpklene kpklene vuruuyor, karyordu topluluk. Katil iktidar!.. diyorlard. Sol yumruklaryla havay de d-e: Vedatlar lmeeez!.. Battallar lmeeeez!.. diyorlard. Birden doldu koca alan. Trafik temelli tkand. Aydnlk-anka-ya dolmular arka yollardan ulamay deniyorlard. Otobsler uzaklara ekilmiler, duruyorlard. Bamsz Trkiye!.. diyorlard. Kaldrmlardaki kalabalklarn arasndan szlp szlp genler geliyor, alandaki topluluu byltyorlard. Halkmz saflara!.. Halkmz saflara!.. diye bir ary topluca barmay deniyordu genler. Duymam gibi bakyordu kalabalklar. Anlamam gibi davranyordu. Bir savan yarsn gemiler de sonuna ynelmiler gibi bir rpnn iinde durmadan baryorlar, yumruklarn mertlikle sallyorlard. Fakat kiminle vuruacaklard. Kimi geri pskrtecekler, yada yere sereceklerdi? Somutu belirsiz bir dman! Katil iktidar! Katil iktidar!.. Kahrolsun Amerika! Kahrolsun... Ne iktidar grnrdeydi, ne Amerika! renci Birlii Bakan kt antn barna: Yurtsever byklerim, sevgili arkadalarm! diye bard. Boynunun damarlarn patlatrcasna kt sesi. Pille alan bir sesb-ylten tututurdular eline. Yeniden bard: Yurtsever byklerim, sevgili arkadalarm!.. Her szckte ban bir yana dndryordu. Bamzdaki iktidar, Amerika'nn yurdumuzdaki emellerine uygun olarak, bata iilerimiz .ve yoksul kyllerimiz olmak zere, lkemizin gzbebei yksek renim genliine basksn artrm bulunuyor!.. Hkmet, resmi polis kuvvetlerinin kanad altnda topla-trd kk darda gericilerle zerimize saldrmakta, bizleri birer ikier krmaktadr. Devrimci Trk genlii Vedat'tan bu yana dokuzuncu ehidini vermi, stanbul'da Battal Mehetolu arkadamz, faistlerin kanl kurunlaryla hayatn yitirmi bulunmaktadr. Bir yandan da genliin bir blmn, kendi emelleri ynnde
artlandrarak, bunlar szmona yurtsever; byk blmn oluturan bizleri de, Sovyetler Birlii'nin ua gstererek, halkmzn gznden drmee ve iki yan biribiri zerine yrtmee almaktadr! Biiiz, "Ne Amerika, ne Rusya; Bamsz Trkiye!" diyen genleriz! Halkmz oynanan oyunlarn farkndadr. ktidar gittike bozulan ekonomik ve politik durumu gzden karabilmek iin, ortada genliin yaratt bir anari varm gibi gstermektedir. Biiiz, bilimden yana Trk genleri olarak asla anarist deiliz. Bizi anayasa dman gstermektedirler. Biiiiz, anayasa dman deil, anayasann tastamam uygulanmasndan yana genleriz. Biz bozuk dzenin, smrnn dmanyz. Biz emeki halkn ar bast, halkmzn meclislerde ounluu oluturduu parlamenter dzenden yanayz!.. Kaynayan kalabaln iinde, Orduevi'nin enesine gelip dayanmt Ahmet. Baz szckleri duyuyor, baz szckleri duymuyordu. 21 ubat olayndan dolay Harbokulu'ndan karlan temenlerden miydi Kzm? Gelip Siyasal Bilgiler'e mi yazlmt? Bir subay ktada erlere nasl ders verir, szckleri nasl teker teker, hem de ar ar sylerse, yle dura dura, tane tane sylyor, anlaldn her dinleyicisi zerinde denetlemek istiyordu. Ama duymuyordu Ahmet. O hl baryordu. Birden btn topluluk sol yumruklarn kaldrd. Balar yere eildi. Susku balad. Devrim ehitlerinin tmnn ve Battal'n ans nnde sayg duruu yaplyordu. Sonra Hacettepe'den Timur'un konuacan duyurdu Kzm. Sesbylteni yeni konumacya verdi. Gene: Yurtsever byklerim, sevgili arkadalarm!.. Gene iitilmiyordu Ahmet'in olduu yerden. Birden bir ylma oldu. Shhiye ynnden polis arabalarnn sraland, arabalardan boalanlarn kalkanlarn gslerine gererek, coplaryla saldrya baladklar grld. Ankara Sinemas'nn oradan atl polisler girdi. Necatibey Caddesi'nde hazrlanmlar iyice. imek gibi, hzl geliti saldr. Bunlar myd dman? Atla, copla, otobsler dolusu gelerek saldryorlard. Nasl kar koyacaklard; neyle? Direnip, Yuuuh! ektiler yer yer. Tahta paras, ta, demir, hibir ey yoktu ellerinde. Gene sol yumruklaryla havay douyorlar, Yuuh! ekiyorlard. Katil iktidar!.. Bamsz Trkiye!.. Durmakszn kouyordu atlar. Girdiler. Durmakszn inip kalkyordu coplar. Bir anda ikiye, bir anda drde ayrlyor, yanlara, ulara arpyordu dalgalar. Ahmet, yandaki parka girdi. Kamayan var myd? Kzlar erkeklerin kolundan tutarak, yerlerde srnerek kayordu. Kitabn, antasn almak iin eilenler kapanp kalyorlar, glkle doruluyorlard. Kamann ok ayp olduunu dnmek www.cizgiliforum.com
istiyordu Ahmet; olanak yoktu. Ara sokan kesinden bakt zaman alanda kimsenin kalmadn acyla
grd. Kede kyda yakaladklarn enselerinden, omuzlarndan kavrayp kavrayp arabalara tkyorlard. O kadar kolay bozmulard ki, gzyaartc
bombalarn kullanmak gerekmemiti. Bunu hi dnmemi miydi abiler? (Haydi kalk kalk kalk diye bara bara, hepimizi alana getirmeleri iyi, ama sonu ne?Niin kimse bunu nceden dnmedi, nlem almad? Hem bu polisin yapt ne? Nasl insanlarn stne at srebiliyor, nasl kz demeden, erkek demeden cop vurabiliyordu? Hani anayasann yazd toplant zgrl? nceden izin almakszn! Silahsz! Saldrsz! Kimde silah vard acaba? Nereye ve kime saldrmt genler?) Kirli maviye boyal arabalara tktlar topladklarn. Alan boald. Genlerin kimi Mithatpaa'nn oralara, Kzlay'a, kimi Ziya Gkalp'e, zmir Caddesi'ne ekildiler. (Bari Site Yurdu'nun fao-lan grmeseler halimizi!..) Hl kamann aybm dnmek istiyordu Ahmet. Az, uzun sre st yapra inemi, yada kinin yutmu gibi acyd. Gs kalayc kr gibi inip kalkyordu. Belki bunun kadar utand, utanaca baka bir olay gememiti, gemeyecekti bandan. Ksa yaamnda, Karata'ta filan bana gelenleri dnd. Bir anda baz olaylarn resimleri geti kafasndan. Bundan kts var myd; dnmek istiyordu; ama yryp gzlerden silinmesi de gerekliydi. Ana caddelere kmadan, dar sokaklarda yrd. nnden gidenler, ardndan gelenler vard. Baka baka okullarn rencileriydi, devrimci olduklar belliydi hepsinin. Kayorlard. Belki onlar da kamann kahredici aybn dnmee alarak, ama dnemeyerek kayorlard. Amerikan eyalar satan bir arnn nnde durdu. Tanmyordu yanndakileri. Vitrinlerde teypler, radyolar, tra makineleri, gzlkler, akmaklar, kadnlarn boyanmas iin bir sr teberi; renk renk, boy boy, eit eit ampuan, sabun, esans, after shave losyonlar sralanm, serpilmiti. Kiminde her trnden sigara; en ar, en ser-semletici kokularyla her trnden puro; kiminde blucinler, kanad-yenler, kotlar... Be dakika kadar izledikten sonra ekip gidecekti, teden iki polis grd. Pasajn iine dalmaktan baka are yoktu. Szld usulca. O dkkn, bu dkkn; hemen alt katlara inerek, ardna nne bakarak, deri ilerinin, bel kemerlerinin, gzlklerin, in ii, Japon ii dolmakalemlerin fiyatlarn sorarak on dakika daha geirdi. Ama ne boucu, ne baars bir yerdi. lk frsatta kmalyd dar. Yrd kapnn azna. Fevzi akmak Soka'na geti. De-mirtepe'ye kt. TS Genel Merkezi'nin nne gelmiti bilmeden.
(Gireyim mi?) diye sordu kendine. (Geliyorlar m hl ardmdan?) Biraz dnd, sonra karlk verdi kendine: (Bakarsn ters bir raslant olur, izleyerek gelirler, TS' zor duruma sokmu olurum. Geeyim. Bineyim bir tata, varaym okula. Bakalm devran orada ne gsterecek?) Kantinde, en byk toplanma Feyzullah'n evresindeydi. Tam bir fiyaskodur bu! diyordu. Tam bir bozgun! Kim buna yol atysa hesap vermeli! Legalite, legalite; ite legalite! Madem legalite, niin gerekli formalite yerine getirilmedi? Yneticiler neyin yneticisi? Resmen haber verme ilemi yaplsayd, gene de olur muydu saldr? Bu onlarn tezi. Biz diyoruz legaliteye gvenilmez artk! Akln gerek tirdii yola girilmelidir... Muharrem boyna dudaklarn kemiriyor, dilini diini yiyordu. (Kes ulan ajan bozuntusu! imdi inandm kkrtc olduuna!) demeyi kuruyor, fakat eletiriye uraynca iyletii sylenir diye sabrediyordu. Bu yzden biraz daha yiyordu dilini diini. Kzmak kurtarmaz durumu! Kzmakla olacaksa hepimiz kzalm. Btn Ankara'nn gz nnde katk! Madem formalitesi eksik bir toplantya gidiyoruz, bunu bilelim, tam gidelim! Alalm silahlarmz yanmza, drt m var, krk yapalm! O zaman gelsin, itler stmze. Allah ya onlara verir, ya bize! Byle tavuk gibi elli gn sineceimize, horoz gibi bir gn alnmzn akyla drz. Genlii rezil etmee kimsenin hakk yoktur, olamaz!.. Szde "Kamu Ynetimi" dersi filan da okuyorsun ama kafan almyor Feyzullah Efendi! Bir daha belli ettin nato kafa, nato mermer olduunu! ehrin ortasnda, miting alannda, polis kuvvetlerine silahla kar koyamazsn. Polis skt m jandarma gelir, jandarma skt m ordu yetiir, ne yapsan onlar senden gl, sererler leini gnein altna! Her zaman... Bir sz diyeceim, gene ajan diyeceksiniz. Bu dnce, sizin ne kadar pasif ist olduunuzu gsteriyor! Teslimiyeti vede korkak! Bu durumda ynetim sorumluluunu hemen brakmalsnz. Olaanst kongre toplayp yeni yneticilerin seilmesine olanak hazrlamalsnz. Deilse bu genlik yarn yzlerinize tkrr sizin!.. Feyzullah serteldike, Muharrem'in huzuru kayordu. ekilip gitti usulca. Ruhi yanat Feyzullah'n enesine: Ne diyorsun ulan ukala dmbelei, vr vr vr? Olaanst kongre istiyorsan, giriime balarsn, elini kolunu tutan m var? Onu da bizim boynumuza im saryorsun? Silahlanmalym da, bilmem ne? Madem kendin niin gitmedin El Fetih'e? Bizim aklmz bu kadar eriyor, bu kadar
geliyor elimizden. Genel kurul gerekli eletirmeyi yapar. Gerekli grrse ceza verir. Seninki grse bizimki de gr! Kes!.. Konuurken yznn derisi terledi Ruhi'nin. kisinin de mavileri serteldi gzlerinde. Dinleyenler bir ey demiyordu. Erdal'a gz etti Ruhi. Polis, toplad arkadalarmz acaba nereye gtrd? Emniyet Saray'ndan yoklamalar iin hocalar bulalm, olmazsa avukatlara telefon edelim. Birer araba sopa yemesinler geceboyu... Ahmet kalkp Hasan' aramaa gitti. Bir de Mevlt'e bakacakt. Nurten'den, Zehra'dan da bir haber alabilseydi... ZEYNEPGL Muharremle Ahmet, Maltepe'deki Nokta duranda indiler. Lozan Alan bozgunundan sonra faolarn mard grlyordu, zellikle Siyasal'a, Hukuk'a, Basn Yaym'a ve yurtlara saldracaklar diye haberler dolayordu.Nbetler sklatrlm, dzene sokulmutu. Ama yeterli silah, mermi yoktu elde. (Haydi nbetleri dzene soktuk!) diyordu Kzm. (stn gle saldrrlarsa ne yapacaz? Polis de yanlarnda olursa, kendimizi nasl savunacaz? Yeni silaha, mermiye para lazm. Nereden bulacaz?) Ba toplama komitesini toplantya ardlar akam. Yeniden kurullar oluturmal, bildik adreslere, tandklara gidilmeli, okullardan, devrimci kurululardan ne alnabilirse almalyd. Sular damla damla byyordu. Kk sulardan rmaklar oluyordu. Nokta duranda inip pazarn yanndan yrdler. Anack baback gnyd oralar. Birer fileye, antaya sdrmlard ortahalli memur hanmlar haftalk alverilerini. Yk ocuklar kslm gzleriyle bakyorlard. Dairelerin paydos saati geliyordu. Sere Sokak balangcndan yrdler. Silahlanmann zorunluk olduu ak! Silahlanacaz; ama ancak gvendiimiz arkadalar bilecek bunu. Kim ki kuku yaratm, bilmeyecek. Feyzullah gibiler bilmeyecek... Kapcnn kars ikindin gneine diye bzlmt duvann dibine. Ama yoktu gne. (Bir gz kirpimi doar m diye umdum, domad o da!..) kinci yla devrilmiti, yazlar bile gsn doldura doldura bir soluk alamamt. (Btn pislik, btn tozlar, ukur diye bu yanlara m geliyor bacm? lmeden bircik www.cizgiliforum.com
kendi yerlerimize varp gelsek! Otursak rmak kysndaki stlerin altna. Yetmi lira derler otobsn biletine. Be kii gitsek, gidi dn yedi yz! yz de harcasan bin. Bin de st ba, iki bin! Bu demek bize kyn yolu kapal. Yoldan bir k bulsak ehirde k olmaz. Czdan bulsak. inde iki bin olsa. Olmaz u zamanda. Yz yirmisi olann kna pantalon. Yz yirmisi kzn kna. Ellisi anama basma. Ellisi bana. Otuzu ona... Bitti be yz! Havadan bize bin bile gelmez. Demek ki bizim kye gidiimiz olmaz...) fkesinin ortasndan geip gitti iki delikanl. (Besbelli renci olduklar! Belkim anaris! Besbelli Mhendis Kadirgil'e ktklar. Gelir giderler bacm, sabah demezler, akam demezler! Okulda okumaz da bunun evinde mi okur derslerini bu kranlar ne bileyim? Gelir giderler! Alrlar kitap, verirler kitap. "Haydi Glistan getir biskvi, getir filiz ay! Nokta durandan pili al Glistan! Yourt al Glistan!" Yourtlar da yourt olsa! Bir kak daldr, oyuntuya hemen su dolsun! Yourtlar ben alacam kyde! Mis gibi kekikli otlar yemi yemi mor koyunlar. Glgeli stlerin dibine erenmiler. Dinlenmiler kuluktan len sonuna kadar. Daha gslerindeyken koyulmu stler. Sap gelmiiz helkelerle. Yatacak zaman ltrp almz kalayl kaplara. Sabaha kar uyanp amz stlerini. Herif kalkp ters dndrsn, skebilirse akolsun! Mh gibi yapr ki, bula bilem zor kar... Hay Allah belan versin taksi gibi! Eziyordun bebeyi! Kz Nesln! Gel surda oyna, ezileceksin, baban diyecek bakmadn!.. Mhendis Kadir kp geldi, sadaki akasyann dibine yanatrd Taunus'unu. Tam kl klna soktu oraya. Sonra at etti kapad, anahtar cebine att. Yrd paasn savurarak. (Ksa gocuk giymi. Eskiden ierdi gvur purosunu. Kokard Amarikan yarbay gibi. kr Allahma bolad. Kokmuyor artk domuz domuz. Bunca varla, bollua, be vakit namazlarn da klsa, kldrsa avradna; hem de bizim o yanlarn adam, belkim demirin tuncu insann piidir, belkim en hasdr, sr alas deil ki, ne bileyim kardan? Kulaklar nlasn, selamettik babam gelmedi bizimle, gelse akl erdirebilir miydi bilmem! "Yk olmaym Alddin'e! Gzden gze biraz para yollarsanz Allah bin bin raz olsun! Yollayamazsanz gene raz olsun! Artk eksik ahret hakknz helal edin, ben ettim..." Etmesen ne yapacaksn ay benim babam? Bir daha grebilecek miyiz birbirimizi? Kabristanln biri azna kadar dolmu, yenisini t Ivedik Yolu'na yapmlar, derya deniz! Diyorlar oras da dolacak! Seni oraya kyllerin arasna, bizi buraya ehirlilerin arasna gmerlerse, hrls hrsz, iti uursuzu var, kime yol soracaksn da anan atan bulacaksn ay benim babam? Biz yokken lp gideceksin! Belki de ldn! kinci gze devrildi daha bircik olsun yolla-yamadk yz liran. Ne gelip giden bulabildik, ne yz lira!.. Hay Allah belan versin kamyon gibi, ne iin var buralarda, ezdin ocuu! Kr eytanndan bul! Kz www.cizgiliforum.com
Nesln, ek kardasn Kurban'; ezilecek! Bakmadn diye dama katacak hkmet! Ahir mrmde burnumdan fitil fitil getirecek, dirisine sahip kmayan hkmet lsn bama kakacak, ek kardan!.. ok iyi oldu, pipoyu braktn Kadir abi! engl abla: Evin havas temizlendi, baarlarm dindi! Kalkp kolonya gezdirdi on ndeki Zeynep. Ablas rep arkadalaryla km. Babam pipoyu brakt ama, vodkaya dadand! Her akam iiyor! Arkada bulursa ikindiden balyor... Anlamadnz konularda konuuyorsunuz deli deli! Btn bunlar toplumdaki bunalmlarn sonucu. Maddesel, ruhsal bunalmlar hepimizi kvrandryor. Ben eskiden ylda yz iir yazardm. Duygusal yaamm itegendi. imdi hrn, gergin, hem de kurutulmu gn gibiyim derimin altnda skm ruhumla! Yani bunlar ben anlatamyorum iyice. Pipo bir zentiydi. Bizim irketteki Amerikallarla ahbaptk o zaman. Biliyor muyduk emperyalistin yerlisi kim, yankisi kim? Bir zenci gelmiti Rabr myd ad? Lungsten Hughes'ten iir okurdu, baylrdm. Zenci mhendis iiyor diye baladm belki; bilinaltna
ynelen etkiler drtegen! Zenci mhendis gitti, pipo da gitti. Genler siz hepiniz
ok yaayn, bize bilimsel toplumculuun yollarn atnz; bu sefer de iir gitti! Ylda yazmyorum imdi drt. lhan Berk gibi yazacama hi yazmam! Eski Msr iiri'ni aldm geende, gnmz iirinden iyi. Ka bin yl var arada? imdi toplumun bungun sularnda baka sanclarla krek ekmek istiyor ozan. Fakat ben size daha nce birer enkato yapaym. Bunu yeni bulduk. Ad da, engl'n en'i, Kadir'in ka's, tonik'in to'su. Evde limon var m engl? Yoksa aldraym Glistan'a. Pencereden sesleyim, yukar gelirse kynn yourtlarn er drt saat... engl kalkt: Sen otur, ben hazrlarm! Kendi elimle sunmak istiyorum genlere! Saol abi, zahmet olmasn! Biz aslnda... Biliyorum biraz oturup gideceksiniz; ama... Geen sefer de bizi mahcup ettin. Ablam yorulmasn. Biz gene sktk Kadir abi! Faolar bindiriyorlar. Diyorlar yeni basknlar olacak. Kimse elimizden tutmuyor. Eksik olmayn, sizler gibi birka aydn abimiz var da... Kolay, kolay! Hele oturun! Ne derdiniz varsa konuuruz. Yeter ki genlik olarak demokratik yollardan ayrlmayn. Vede... Vede; bu szce de dilim www.cizgiliforum.com
nerden alt, argan olmaktan ok itegen! Sizi biribirine drenlerin hangi ylanlar olduklarn iyi bilin! Evet, imdi onlar size saldryor, siz de onlara kar hazrlanyorsunuz, sonuta acaba kimlerin anas alayacak? Genlerin. teki drzlere bir ey olacak m? Onlar ortal bulandrp milyonlarn vurmaa bakacaklar. Gene byk bir arazi kapatm Kelba'n biraderi Polatl yolunda. e aldysa, yzden, binden satacak metre karesini. Yeni yeni irketler kuruyor drzler. Rabbena, hep banaa! Dnyay deitirirken en bata bencilliin kkn kazmal. Szde birer kyl ocuu bunlar. Vede yoksulluktan geliyorlar. Allah hepsinin belasn versin! Adaletin gksel katlarnda en gzel oban amarlarn yedikleri gn greceiz, ama ge! Olanlar siz genlere olacak. Derdiniz para ise kolay. Ben size bulurum. Ama silah alacaksanz, ona yokum. Silah iin para veremem. Afi, bror bastrmak istiyorsanz, hay hay! Bin; bin be yz; iki bin... Ahmet, bym gz aklaryla, ucun ky, biraz Kadir abiye, biraz Zeynep'e bakyor; Muharrem de Zeynep'e bakp yutkunuyordu. Acaba engl abla girmeden verebilir mi iki binin binini? Biliyorsun Kadir abi, biz t batan, genliin silahlanmasna karyz. Vede ne kadar zorlanrsak zorlanalm o yola asla girmeyeceiz. Bunda kararlyz. Fakat iimize ok ajan sokuyorlar. Onlar da silah sokuyor. Biz dncelerimizi, halka ve arkadalarmza anlatarak Trkiye'nin en byk genlik rgtn oluturduk. Yeni bir afileme dnyoruz. Vede kylere, fabrikalara bilin gtrme kampanyasn ayoruz. Bunun iin gerekten byk giderlerimiz olacak. Sen her geliimizde, eksik olma, bizi bo evirmiyorsun; ama bizim senden asl ricamz, bize yeni arkada adresleri vermen; biraz da onlardan rica edelim. nk ne olsa senin de bir ailen var, araban var, deil mi Kadir abi? ksrd, nasl baardm bu konumay demek iin Ahmet'e gz krpt; fakat Kadir abi huylanabilir diye korktu, Zeynep'e evirdi bakn. Zeynep daha ocuktur, imdiden her eyi duyurup ruhsal erincini bozmak doru olmaz. Aydn insansn Kadir abi, anlarsn... Yzde yz anlamt. Zeyno! Kalk kzm! Odana ekil, dersine bak! Hem de hazr abiler gelmiken, modern matematik, modern fizik, soracak eylerin varsa sor... Zeynep, Cinderella'nn Trkiye'de boy atm bir trevi gibi kalkt, dizleri stnde yaylanp kalkarak oturanlar selamlad, ekildi odasna. Kadir abi kalkt. Yeni yaptrd kitapln ekmecelerinden birini at. Ben gerekten iki bin verebilirdim. Bamzdaki hrsz ebekesiyle gzel savam verdiiniz iin sizleri takdir ediyorum. Vede emperyalizmin kyc politikasna kar halkmz uyandrdnz iin sizleri desteklemenin gereine yrekten
inanyorum. Ama durumum iyi deil. imdilik bin aim, birka gn sonra bin daha! Baka devrimci arkadalarn adreslerini sordunuz ama onlarn ii tkr.
Benim evremde var birka, hepsinin devrimcilikleri szde! Onlar salonlarda
toplansnlar, ha ha ha, hi hi hi, canm, cicim... Neyse, gene dnp birkann adn vereyim. Fakat nce kendileriyle konumam gerek. Bunlar itegen adamlardr. nce kanlar raz olmaz... ekmeceden aldklaryla, cebinden kardklarm birletirip uzatt. engl abla bir tepsiyle geldi usulca. Oldu olacak, bunun nasl yapldn da anlat! Glnce yanaklarnn ortas ukurlat engl ablann. Yllarn sessizliini taya taya umulmayacak kadar yorulmutu. Belki sadece kocas tarafndan lm, sevilmiti. Pembeldi yz: Bunun yaplmas diye bir ey yok canm! Sadece uyduruk! Her bardaa birer limon skyoruz. Limonun iki kat votka. Votkann stne birazck nane likr. Onun da stne vine suyu. Hepsi bu. enkato. Bir kurt ad gibi. reb'in arkadalar byle sylediler geende. Tabii onlarnkine limonun yars kadar votka koyuyorum. imdi Zey-nep'inkine de o kadar koydum. ok bile geliyor. Aslnda vermek yanl belki, fakat biz iiyoruz, bir ey sanacak, biz yokken lsn bilmeden kendisi yapmaa kalkacak, yada darda denemee heveslenecek, daha kt olacak... Ahmet'in ilk algs, bu nce souk bir ikidir. Geri kaloriferler iyi yanyordu. Ama k ortasnda deil, yaz ortasnda iilmesi daha iyi olur. kincisi, actlm gazoza benzemektedir. Madensuyu da koymular. Kimyasal olarak madensuyu sodasnn votka zerindeki etkisi. Ahmet'in dncesini ortasndan kapt Muharrem: (Biz her zaman iiyor muyuz da inceliklerini bilelim? Paralar her zaman iyi. Kendileri de insana gleryz gsterirler naslsa. Bunalmlarn dinlediimiz iin belki. Vede Kangal'daki kylerinin hl ellerinde duran topraklarnn geliri yar yarya aktarld halde buraya, Kadir abinin mhendislik firmasnda yklendii her byk iten, vurgun ynne gitmee ne gerek var, mteahhitlik kr % 25, alr onu, olur biter! Babasndan kalan irketin anaparasna yatrmakla da en doru ii yapm! T Marshal Plan uygulamas gnnden beri ka yol makinesi, ka buldozer, ka damperli kamyon, ka kepe, ka grayder, ka yol silindiri; mademki i bilenin, kl kuanann; birazck da biz gelip alalm ucundan! Belki mutlanmaktadr verdii iin. Bir yoksul hem de cahile verse deerini bilmeyeceinden kukulanr. Bizi yeni aydnlardan gryor. lhan Berk'i tutmuyoruz. Nzm'dan o da tat alyor. Emperyalizmin hi deilse szne dman... Gene de Kadir abi sen bize birka yeni adres ver, ok gereksinim duyacaz!..) Nasl olmu ocuklar? www.cizgiliforum.com
Affedersiniz, Ahmet miydiniz? ok gzel, ok houma gitti. lk iiyorum ama... Demek ilk? ok gzel! Bunu byle kdm kdm... Fstk badem kuruyemi aln! Evet ben size be alt adres vereyim. Esasen baz arkadalar TS Boykotunda aa alman retmenlere yardm iin giriimde bulundular? Fakat konuulanlar szde kalyor. ada uygarlk filan deriz hep, nedir bu? ada uygarlk dayanma demektir. Bizde bunlar dzenle yrtecek rgtler yok. Bireylerin giriimleri kopuk... Zeynep'in eer modern fizik, modern matematik iin destee ihtiyac varsa devrimci kz arkadalarmz var, bak engl ablam da burda; hi ekinmeden syleyebilirsiniz. Emperyalizmin en ok el att alanlardan biri eitim. Sknt ekmesin. Daha dorusu ziyan olmasn. Seve seve yardm ederiz. enkato'yu mek iin szck bulamyorum abla. Elinize salk. Gelecek sefer bunun nasl yapldm yazaym, ilerde ev kurduumuz zaman konuklarmza hazrlarz ksmet olursa. Biz imdi kalkalm izninizle. Daha urayacamz yerler var. Sonsuz teekkrlerle Kadir abi, engl abla... Bardan dibinde kalan yudumlayp kalkt Ahmet. El skyorlard. Zeynep
kp geldi elinde kitapla: Postulat, aksiyom, grup, uzay... Kapatt kitabn ak
sayfalarn, uuf etti. Hibirini anlamyorum, ne demek matematiksel sistem? grup? postulat? Kadir abi Muharrem'in yzne bakt. Bunlar gerekte ben de anlamyorum! dedi Muharrem, Ahmet'e bakt. Vede hemen gitmem gerekiyor. Belki Ahmet kalp anlatabilir Zeynep'e. Eer gerekliyse... Ahmet skld biraz. Gmd canskmtsm. (Hep yle kyl kalacak deilim yaammda! Zorlamam gerekmez mi kendimi?) Kadir abi de bakyordu: Eer zahmet olmazsa mutlu oluruz tabii! Bilmiyorum anlatabilir miyim? Deneyelim. Rahatlad Muharrem. Sen de pek erken kalktn Muharrem, bir de ay iseydin! Mutlaka gitmem gerek! Ahmet altrsn Zeynep'i. ay da birlikte iin. Nasl olsa sk sk rahatsz ediyorum sizi... Merdiven bana kadar geirdiler Muharrem'i. Zeynep ekti Ahmet'i odasna. Ay noolursunuz, ltfen kusura bakmayn, odam dank! Ama bir dakikada toplarm. u mantoyu uradan hooop kaldrp, u battaniyeyi buradan hooop; siz de yle buyrun ltfen! Ben de uraya; oldu bitti bilee!.. Oturdular hemen. Ahmet kalem ald. Zeynep'in karalama ktlarndan ekti. Balayalm. Bir matematiksel sistem olarak postulat... engl abla salonda oturuyordu Kadir abiyle. ok gemeden zil ald. Kalkt, kapya bakt Kadir. Tam da enkato'dan bir tane daha yaptrmay dnyordu kendine... Belki kapcdr. Deilse bile, can cehenneme gelenin! Belki rep. Aadan almt gelen. (rep olsa, anahtar yok mu canm?) www.cizgiliforum.com
Tprtsz tprtsz, ipince kp geldi Selim. Buyur Selim! Ge; ge bakalm! Ne haber? engl yenge onu pt. Kadir days da pt. Zeynep fsldad: Bu gelen en birinci gericilerden! Faolarn koyusu! Akrabas oluyor babamn! Her sefer gelir para ister. Makbuz getirir sonra. Fakat babam vermeyecek artk, yemin etti!.. Gene ayn yere gelip oturdular. ay koy engl! dedi Mhendis Kadir. Yanndaki sehpann stnde National Geographic Magazine'in bir says vard, alp kartrd. Yeilden maviye, cam gbeine giden Kba kylarnn havadan fotoraflar... (Gnahm kadar sevmiyorum u ocuu! kp kp geliyor!..) Brakt dergiyi. (Devrimciler prl prl! Yrekli! Bunlar snepe! Yamank drzler! Ver paray gtrp silah alsnlar. Yok para! Devrimci ol, var. Ho bizim de kervanlarmz Halep'ten ekilmiyor. Para basan makinelerimiz de yok akam sabah yalayp yalayp altralm! Sarm babann azna! Sen kim oluyorsun bacak kadar boyunla rgtlenip devrimcilere tuzak kuruyorsun ulan!..) Aksiyom'u yle tanmlyoruz: Kantlanmas gerekmeyen! Teorem deil, gerektir. Herhangi bir ey iin temel art... nann, kafam altst oldu! Babam sevmiyor diye annem de sevmez bu Selim'i. Fakat ite, memleketten gelmi bir akraba... Hl faolarla m dp kalkyorsun Selima? Soudu salon birden. Sanki kaloriferler yanmyordu. Biliyorum senin de komnistlerden yana olduunu, gene de geliyorum evine, daym diye! Kerhanacya bak! Zarf iinde ar m yolladm ulan? Fakat bir gn ak seik anlayacaksn! Onlar halk kkrtp isava karacaklar. Biz buna engel olmak istiyoruz. sava karp son Trk devletini www.cizgiliforum.com
ykmak, Trkiye'yi ekoslovakya gibi, Macaristan gibi, Rusya'nn peyki yapmak istiyor onlar... Blbl! Ezberlemi her eyi boklu blbl! Papaan; tyor! Sanki Rusya'nn ii gc yok da senin iliklerine kadar smrlm lkeni alp bana orap recek! Parasn harcayacak yeri de yok, senin geri braklm lkeni adam etmek iin harcayacak!.. (Eer bir daha gelirse koarm demiti babam, komad!..) Aslnda bugn Amerika'nn emelleri var Trkiye stnde! Silah satabilmek iin dnyann sinirlerini gergin tutmak istiyor. Bunun iin de, Finlandiya'dan Basra Krfezi'ne vede Sumatra, Borneo adalarna, Tayland'a kadar bir sr erken uyar istasyonu, gzetleme sistemi kurdu. Trkiye'yi de bu sistemin iine katt. Sovyetler'in var m byle bir ilgisi? Nato iinde nfusumuz gz nnde tutulursa, Amerika'dan sonra en ok askeri biz besliyoruz; niin? Amerika'nn karlar iin. Devrimci genler Amerika'nn stmzdeki planlarn halka aklamak iin aba harcyorlar. Bugn Amerikan emperyaliz-miyle savamak her yurtseverin grevidir. Siz ne yapyorsunuz? Ona destek oluyorsunuz. Komando kamplarnda Amerikan silahlar ile eitim gryorsunuz. Aramco
yoluyla, CIA yoluyla oluklardan Amerikan paras akyor size. Biz bu gereklerin
hepsini biliyoruz. Ama siz anlamak istemiyorsunuz. Ykanm beyinleriniz! Bir sefer yz verdim, pimanm! Be Taurus yok artk! Devrimci olun, mutfamn parasndan kesip vereyim... Kvranyor daysnn nnde Selim: Seni kt doldurmular day! Bizi hain sanyorsun. ok yanl san'lar iindesin. Biz de bu yurdun ocuklaryz. Hainlik aklmzn ucundan gemez... yleyse bilmeden hainlik ediyorsunuz. Devrimci arkadalarnza katln. El ele verin, birlikte uyandrn yzylardr kymla, korkuyla, dinle, afyonla uyutulmu halk! Yepyeni bir dzenin kurulmasna yardmc olun. Madem bu yurdun ocuklarsnz... Senin asl bize yardm etmen gerek day! Zeynep: Bak, kracak babamn direncini eek adam! Bu pisleri hi sevmiyorum hayatta! Devrimci abilere bitiyorum... Kzn gzlerine bakt Ahmet; ne aksiyomlar grd, ne postulat. Yksek yaylalardaki gllerde yzyordu, yeil sularda... www.cizgiliforum.com
Niin hep devrimci abileri seviyorsun? ok ey iin! nce rep ablamn sevgilisi devrimci, ablam sevdiim iin! Bana da sylyor ablam: "Seveceksen bir devrimci sev, bakma kpeklerin yzne!" Sonra benim devrimcileri sevmemin-nedeni, herkesin mutluluu iin savayorlar, yarnki gzel gnleri getirmek iin lme gidiyorlar... Sana bir ey syleyebilir miyim Zeynep? Bence sen her eyi anlyorsun. Anlamadn sanyorsun. zin verirsen ben gideyim... Anlyorum ama konumak istiyorum. Buraya gelen abilere soruyorum, anlatmak iin odama geliyorlar, konuuyoruz biraz... Ablalar gelmiyor mu? Ablalar gelmiyor sk... Ben sana ablalardan getireyim bir gn, olur mu? Kalkt, elini skt kzn. Salona kman istemiyorum ama Selim serserisini gr bak, nasl uyuz! Grmeni istiyorum!.. Ahmet sessizce kt. Kadir de, engl de kalktlar. Bir ay iersin deil mi Ahmet? ay iin beklemesem iyi olur! var... dedi. Bakt yan gzle Selim'in yzne. Hi de kzn dedii gibi irkin deildi. Ama insan alas iinde oluyordu, dndan bilinmiyordu. Sokakta grseydi severdi, bir arada biraz kalsayd, bir ite birlikte alsayd daha da severdi. Sonradan deselerdi bu Selim fao, inanmazd. Ona da elini sallad giderken. Kapc Glistan oturuyordu. ocuklar oynuyordu kamyonlarn, taksilerin getii darack yolda. TUSLOG'UN CAMLARI Akdeniz'deki 6. Filo, zmir Liman'na demirledi bu sefer. Gelme gelme bir daha! demiti genlik ka sefer. Gelme, komak zorunda www.cizgiliforum.com
kalmayalm seni!.. stanbul'a geldiinde de olaylar olmutu. Galata'da denize atmlard denizcilerini. Olaylar zor yatmt. Teknik niversite rencisi Vedat ldrlmt. Polis yurda baskn yapm, t kanc katn penceresinden atmt! Gelme itin olu! diye uyarmt Demirdkm'de iiler. Gelme! Yetmedi mi yayldn; Amerika nere, bura nere? Gelme yettin arttn! demiti kondularda kadnlar. Gelme, gelme artk stmze! diye yazmt ozanlar. Hatta ibirlikilerden illallah diyen baz askerler de gelmesini sakncal bulmu, Olaylara yol aabilirsiniz, ltfen gelmeyin! demiler, hkmete bu yolda neride bulunmulard. Ama geliyordu inadm inat! Geliyordu ne yapacaksan yap! Gelip demirliyordu zmir Liman'na. Denizde dura dura atlamt personel. Karaya kp dolamas, deimesi gerekti biraz. Bu orosbu ocuunun yapt kkrtma! Aka bizi yok sayyor! dedi zmir'de genler. Verdikleri kurbanlar dnd stanbul'dakiler: Susup oturmak yakk alr m lenlerimizin anlarna? Frladlar sokaklara. Ankara'dakiler, duyar duymaz ktlar: Susmak olmaz! Eli kolu bal oturmak hi olmaz! dediler. Feyzullahlar, onlarn kafada olanlar da atee krkle kouyorlard. Nerede neyi var Amerika'nn; elilik, kltr merkezi, haber merkezi, yardm merkezi, TUSLOG, Jusmat Headquarter, AID malzeme depolar; bir bir sayp dktler, dizdiler. Ankara'daki yksek renim genlii yeni bir gsteri iin kt alanlara. Bu orosbu ocuklar tmden kkrtc! dedi Ahmet. Nineci-imin dedii gibi, sol gzm de seyriyip duruyor bakalm!.. Bir an unutuyordu anasnn, Aman olum karma! diyen baklarn, babasnn direnmelerini, kardelerini sevindirme, mutlandr-ma gereini. Unutuyordu ayana ta aldrmadan okuyup diploma almasn, bir an nce aylna yapp anasn o bodrumdan kurtarma yolundaki derin zlemini. En nlerde komak istiyordu. Kimse giremezdi yurduna. Hkmet mi izin vermiti? www.cizgiliforum.com
Satlmtr mutlak! Babakan zaten Morrison Yap Firmas'nm temsilciliinden geldi. Gvurun ekmeini yiyen gvurun klcn almaz m? Belki anlaktlar. Belki yurdun karlarn itmi, z karlarm baa almt. Snfnn karlarm halkn, yurdun karlarndan ne almt. O yzden Ahmet derslerin kalmasna zlmyor, polisleri filan da grmyordu. En nlerde komak, barmak istiyordu. ocuksu bir cokunluun iindeydi. Yasal formaliteler gene yerine getirilmemi! Ne kar? Gideceksin Valiye, vereceksin bildirim, u amala toplant yaplacak haberiniz olsun diyeceksin. Ne kar vermesen? Zaten engellemeyecekler mi? yle de olsa, byle de olsa deceklerdi. Bir yanda lkenin genlii, bir yanda ibirliki hkmetin polisi... Byle dnerek kouyordu. Bir ara Feyzulah'la yan yana geldiler, kollar arpt biribirine. Bir ara Mevlt' grd, gerilerde kalmt, Hasan yambanda kouyordu. Nereye gideceini, ne yapacan aka bilmiyordu. Muharrem'i izlemesi sylenmiti. Ondan ayrlmayacakt. Kouyordu. Bir bl Kavakldere'ye yetiecekti. Vali Reit Bey Caddesi'n-deki AID merkezini bulacakt onlar. Amerikan Kitapl'nn camlarn indireceklerdi. Bir bl Haberler Merkezi'nin vitrinlerini kracakt. Meclis'in nnde bir yerlerdeydi Jusmat Headquarter'i. Bir bl Mithatpaa Caddesi'nde, Tuslog'un nnde olacakt. Trkiye'yi smren canavar hortumlar gibiydi bunlar. Kantinde konuulanlardan byle karyordu. Buralar krar dkerlerse canavar yaralam olurlard. Filo'yu korkuturlard. Bu da genlik iin byk onur olurdu. Halk kard alanlara. Kolej'in nnden saa krd Muharrem. Usulca Ahmet de krd. Pazar'n oradan eker irketi'nin nne ktlar. Haber alamamt polis. On kadar renci Gkalp Bulvar'ndan, on kadar da Tuna Cad-desi'nden geldi. Kedeydi TUSLOG'un yksek yaps. Ahmet bakp Feyzullah' grd. Muharremle gz gze geldiler. (Gnahn m alyoruz yoksa bunun?) dedi iinden. Muharrem, Nasnl? gibisine gz ediyordu durmadan. (Evet gnahn alyoruz!) diye dnd Ahmet. Trk Hava Yollar'nn o yandan geldi bir grup. Bir grup da PTT'nin nnden geldi. yz, be yz olacaklard. Teknik Okullar, Yksek retmen, Ticari limler Akademisi gelecekti. Bekleyip oaldlar. Kzlay'n o yanlardan uultular duyuldu. Polis Kzlay' m korumaa alyordu? Belki atma balamt USIS'in nnde. Hot Amerika!.. Put Amerika!..
Satlm iktidar... Topluluk, sol kollar havada, Muharrem'in dediklerini yanklandryordu. TUSLOG'un kendi koruma grevlileri, coplarn ekip yapnn giriini tuttular. Alt katta ylmalar oldu. Uzun namlulu tabancalarn kasklarndan sallandirmlard.
Smrge lkelerin kolluk glerine benziyorlard. Zenciler... Ellerinde cop da
olsa, bir ezik halin iinde grnyorlard. Belki korkuyorlard. Sevgili kardelerim, sayn halkmz!.. Baka bir yapnn nnde bidonlar vard. Birinin stne km, konuuyordu Muharrem: u anda katil Amerikan 7. Filosu Vietnam'da! 6. Filosu da Akdeniz'e yerlemi olup, kendi kendini dnyann jandarmas ilan ederek mazlum uluslarn halklarna korku salmaktadr. Mazlum uluslarn halklar, zgrlkleri ve bamszlklarn canlar pahasna korumaa kararldrlar... Feyzullah bard: Yanki go home! Yanki go home!.. Topluluk yanklandrd. Sonra Hot Amerika! Put Amerika! szlerine getiler. Ylma byd. Trafik tkand. Salk Bakanl' nn oradan grnd polis otobs. Ardndan bir, bir daha. Belki ancak haber almlard. Polis otobsleri, eker irketi'nin nnden geriye doru sralanmaa baladlar. Muharrem hem konuuyor, hem iki yann kolluyordu. Gkalp Bulvar'ndan da polis gelirse, skacaklard. Bir Tuna Caddesi kalyordu kurtulmak iin. Yeil plakal arabalaryla polis efleri gelip durdular. Ellerinde telsizler vard. t ayorlar, Tuslog nnde 200 kadar niversiteli toplanm bulunuyor. lerinde belli elebalar var. Konuup slogan atyorlar. Hareketleri yasad gsteri niteliindedir. Birazdan dalmalarn ihtar edeceim, tamam! t ediyor, Anlald, tamam! diyordu. Barut kokmaa balad hava. Burnunu kad Ahmet. Polis efleri bekliyorlard. Karlarnda saf, felein de, polisin de emberinden gememi koyunlarn topluluu vard. Otobslerin ii coplu, kalkanl polislerle doluydu. Birazdan atlacaklard stlerine. Kaptklarm tkacaklard otobslere. stn bir gle saldracaklard. stnlklerine ok inanyorlard, rpermiyordu tyleri. Saldrmann, ldrmenin sz edilirken, kymlar konuulurken son derece duyarl, sulugz'ler vard ilerinde. Olay yerlerine gelince bunlar onlar olmaktan kyorlard. Yurtseverlikler, toplum dzenini korumaklar filan alyordu duyarlklarn yerini. www.cizgiliforum.com
(Kazcasna bakyoruz gene! imdi atlacaklar atmaca kular gibi!) dedi Ahmet. (Niin kamyoruz bir utan? Onlarn copu, tabancas, gz yaartc bombas, tarayan makineli silahlar var. Bizimse havay den yumruklarmz! Niin kamyoruz?) Arada byle dnd, sorduu oluyordu, ama bilmedii, bilip de bilmezlikten geldii bir nokta vard: Bu yataki insan kaar m kavgann kzt alandan? Datmak iin saymz yeterlidir! Anlald, tamam!.. Niin saldrmyor polis? TUSLOG'un drdnc, beinci kat pencerelerine ylmlard. drd durmadan resim ekiyordu. Film kameras vard birinin elinde, ekiyordu. Drt be fotoraf da aada belirdi. ki film kameras, tr tr ekmee balad. (Bunlar da televizyon iin ekiyor, anlald, tamam!) dedi Ahmet. Neyin gerekten ne olduunu bilecek kadar deneyi yoktu. Sadece niversite rencisi olarak yurdun imdiki durumu, gelecei ve halkn mutluluu konularnda duygular vard. Trkiye'nin her bakmdan tam bamsz olmasn istiyordu. Trkiye'de sosyalizmin kurulmasn zlyordu. Yeryznn yans bu mutluluu elde etmi, Trkiye byk uygarlklarn beii, byk byk ileleri ekip bitirmi insanlarn yurdu olduu halde ge kalmt; bu gecikmeden ac duyuyordu. Bunun iin demokrasinin tam uygulanmasn, hzla ileri yrnmesini istiyordu. Bilimde, gzel sanatlarda, eitimde, kyl kasabal herkese eit olanaklar verilmeliydi. Bu amalarn gereklemesi iin Ahmet'i ne kadar ok altrmak gerekiyorsa o kadar ok altrsnlar, yorsunlar, vz geliyordu. Bazan, (Hatta ldrsnler, o da vz!..) diyordu. (O da vz ama, yklr der anam! kincisi, canm grmek istiyor gzel gnleri! lrsem nasl greceim?) (Eee; sen lmeyeceksin, o lmeyecek de bu iler nasl gerekleecek Ahmet Kara? Kurbansz olur mu? Birileri lsn, ama sen olma len, ha? ok akllsn Ahmet Efendi!..) Birden polisler saldrnca nereden kaabileceini dnd: (Korku kt! Kamak ayp! Kaarsam arkadalar knayacaklar! Ama ka-mayp kurt srsnden ok polisin ayaklan altnda ezileyim mi? imdi, imdi saldracaklar, ne yapacam? En gz n yerdeyim! Nereye sin-sem boa! Tuttuklar gibi ensemden, atacaklar ilk otobse. Tutsak alnm askerlere dneceiz hepimiz. Bizim tutsak alma olanamz yok... Anlald, tamam!..)
Film ekenler hl ekiyorlard. Hl telsizleriyle konuan efler, hl gelip tekilerin yanna yanaan polis arabalar... Birden kulaklar yrtacak kadar gr, madensel bir konuma balad: Sayn Genler! Sayn ve Aziz Genler! u anda yasad bir gsterinin iindesiniz! u andaa, yasa d bir gsterinin iindesiniz! Sayn Genler! Kimsenin yasalar
ineme hakk yoktur. niversite genlii olarak bunu bilecek yatasnz. htar
ediyorum, dakika iinde daln! htar ediyorum, dakika iinde... Yuuuu!.. diye uzad ince balayp kalnlaan lk. Sanki Fey-zullah't balatan! Bir anda ounluu sard; uzad. Amerikan uaklarna yuuu!.. Katillere yuuu!.. Fruko'lara yuuu!.. Sesbyltenle yaplan konuma kesildi. Bir ellerinde coplan, bir ellerinde tabancalaryla saldrdlar. Daha nce ok byle srlere saldrm kurtlardan idiler. (Anlald, tamam!..) lerinde ilk avna kanlar vard, ama azdlar, belli olmuyorlard. Fakat bir deiiklik vard. Kamyordu bu sefer renciler. Bazlarnn cebinde dinamit lokumlar, molotof kokteylleri vard, kimini polislerin arasna, kimini Tuslog'un camlarna ata ata ekilmeye baladlar. Polisin beklemedii bir direnmeydi bu. Yapnn ikinci katnn camlan iniyordu. Daha ierlerde oluyordu patlamalar. Son dakikaya kadar ne yapacaklarn belli etmemiti renciler. Birer birer savuruyorlard. Boyna krlyordu camlar. Ortal duman ald. Havay yank kokusu doldurdu. (Anlald; tamam!..) Polis efleri sesbyltenle yeniden bardlar: Sayn Genler!.. Aziz Genler!.. Bir anack baback gnyd, madensel ses anlalmyordu. Polis tabancalar patlamaa balad. renciler zldler. Hacettepe'den Timur tabancasn kard parkasnn cebinden. Saklayp duruyordu. lk olarak kullanacakt. Karadeniz dalarnda, yeraltnda yaplmt. ngiliz Brovning'inin tpksyd. arjr yedi mermi alyordu. Dorulttu polislerden yana, skt. Tarad. Yklanlar oldu, sanki. Yeniden takt arjrn, tarad. Gene yklanlar oldu, grd sanki. Bu sefer Timur'un olduu yana yad kurunlar. Ahmet grd, Muharrem kard tabancasn. Grd, Feyzullah kard. Turgut kard. Yklmalar balad rencilerden. Polisler, kendi yarallarn kaldryorlard. renciler nereye gtrecek yarallarn? Brakp kayorlard asfaltta. www.cizgiliforum.com
Ahmet, Tuna Caddesi'ne dald. yice zorda kaldn anlad. Tabancas, ta yoktu. Bozgun en st snrna ulat. Bir bakt, n yan polis! Bir bakt, kum gibi oalmlar. Tuttuklarn ykyorlar. Bir bakt arabalar yryor. Byk arabalar. Kirli maviye boyanmlar. Kaanlar yakalayp vuruyorlar boyunlarna, balarna. Klarnn stne, kuyruksokumlarna vuruyorlar tekmelerini. Cannn o ana kadar bilmedii derecede yandn duyuyor. Yrei gsnden frlayp gitti gibi oluyor. Bellei o an'a mhlanp kalyor. ok uzun bir sre mi geti, yoksa ksa bir sreyi bilmedii baka bir tempo ile mi yaad? Hibir eyin aklkla anmsanamayaca, ayr bir yaam trnn iine dt. Yerde miydi, yoksa yerin stnde bir arabaya m konulmutu? Yoksa eli kanl biri onu srklyor muydu? Biri hl kna, omuzlarna, boynuna, beline vuruyor muydu? Yoksa temelli altta m kalmt? Yoksa getirip stne yaralar kanayan insanlar m basmlard? Yoksa kendisini bakalarnn stne mi atmlard? Islaklk duydu belinde. Kan myd bu akan? Sidik miydi yoksa? anakkale Savalarnda da byle mi olmutu acaba? Byle mi lmt 1943 knda Stalingrad' ve tm olarak anayurtlarn savunanlar? Byle mi lmt neden ldn bilmeden lenler Kore'de? Vietnam'da, Laos'ta, Kamboya'da byle mi lyor bamszlk askerleri? Sanki sava filmi gsterilen bir sinemadayd, birden elektrikler snmt, bir trl yanmyordu. Ac myd imdi bu duyduu? Bilin miydi bu belli belirsiz kprdayan? Gzn amak istei miydi en ok sezer gibi olduu? lmek zere miydi acaba? Bir daha yaamak olasl hi yok muydu artk? Yoksa yatmt kaldrmn stne de, basp geiyor muydu kamak iin son abalarn gsteren arkadalar? Yada ineyip gemekte miydi, Kurunlar bitti siktik analarn! diyen polisler? Ne kadar karmakt sade sand konular? Hibirey yoktu u anda yaln, aydnlk, anlalr! Bir kez olsun bilincini bulabilseydi. Mevlt', lisede Yeni Ik gazetesini karan arkadam grebilseydi. (Benim hi mi aklm yoktu baba; o kadar pisi pisine lmedim korkma! Gnl verenlerinin milyon milyon oald bir ulu sevdann adamym! Anamn basma kakma lmm! Benim anladm sen de anlamak zorundasn. Hl sen hakl deilsin baba! Sen ete kemie dnm bir korkusun. Biz de korktuk ama en korktuumuz anda bir yanmz yrekliydi dipdiri! Baba, seni babalar devirsin!..) Hi olmazsa be szcn sylese de, Gerisini sen tamamla Mevlt! diyebilseydi iinden geirdiklerinin! Bir ara, yrd btn yollar, okuduu btn kitaplar, yutkunup geriye ittii btn zlemleri dnmek istedi. Bir ara, t Kez-banlen'de ok derin bir soluk alp vermek istedi. Hibiri olmayacakt isteklerinin. Belki kendinden bir haber bile duyurmadan geip gidecekti bundan sonra zamanlar. Ninesini yeniden krbalayacaklard. Oysa evi ben yaktm! Ben yaktm ninemi!..
Belki gerekten bombotu imdi dakikalar. Belki sk tepi doldurulmu saatlerdi yaamadan tkettikleri! Farkndayd. Glkle nefes alyordu polis arabasnn iinde. Altnda insan vard. nk scakt. Kimi yeri sert, kimi yeri yumuakt. Soluk almak iin kprdyordu. Yayordu altndaki. stndeki de scakt. l olsa oktan sourdu. Hem de kprdamazd byle. ki yannda insanlar vard yzde yz. Onlar da scak. Belki ter iindeydi scaktan. Diken dolu bir kannn iine dm gibi ac duydu. lmt de tekilerin scakl yznden mi soumuyordu? Yoksa her yan krk rk iinde miydi? ki yerinden kurun mu girmiti? Yoksa Muhtar Hsn myd kendini vuran? Anlamak istiyordu ama olanakszd. Bir tatta olduunu karyordu. Deilse yer sarsntlar olamazd bu kadar uzun. Gidiyordu biraz, sonra duruyordu. Bir ara, bilinmezin t bana geliyordu. Bir kavgaya m girmiti? Yara m almt? Yoksa Deirmen Deresi'ndeki gn m gelmiti geri? Yoksa samanln yeniden mi yakyordu cmbldak Hsn'nn? Yoksa hl samanlk yakmakla dzeleceini mi sanyordu kylerin, dnyann? Btn eeklik bizde! diye dnmek istiyordu. Gerektii gibi almadk. Gerektii gibi savamadk. Uyuyan devi nasl uyandracamz yeterince dnmedik. Yolunca renmedik, bilmemiz gerekenleri. Bildiklerimizi ak seik anlatmadk bilmesi gerekenlere... demek istedi. Geip gidiyorum belki, doruyu iimde bomadan gideyim. Btn deilse de bir blm bizde eekliin! demek istedi, diyemiyordu. Azna burnuna bir ey baslyordu oktandr. Onu hemen atmas gerekiyordu aznn stnden. Atmazsa lecekti. Belki en ar dnemini atlatmt da yava yava bilinli dneme geiyordu. Belki yaknda dirilecekti lmken. Bir ara bambaka bir dnceyi eliyle yakalad kafasnda. Madem dirilecekti, biraz daha kalabilirdi lmn kysnda. Durdu tat. (imdi yrr!) diye bekledi. (Yrynce sarsnt dncemi bozar, acele edeyim!) Yrmedi tat. Durduka kesip bien aclara giriyordu. Yrrse bakayd, durursa baka! lk bunu anlad ak. Bunu anlad, doulmu yada vurulmutu. Belki bak atmt satlmn biri. Kavgadan ktn, lmeden ktn kavrad. Belli belirsiz bir sevin yalad bedeninin her yann. Ykad iini dn. lmedikten sonra; yara, rk; bunlar geirmek kolayd. Kolayd kalan yerden alp gtrmek dersleri; gemek snf, varmak Burdur'daki kara yazl insanlarn mahallesine! Akl usu kar koydu birden: Ne yazs gene? Baksana dzenin ettiklerine? Haramilerin elindeki devlete baksana!.. Bekliyordu tatlar.
Dndan bakldnda, tutsaklarn doldurulduu uzun araba konvoyuna benziyordu Emniyet Mdrl'nn nndeki dizi: ki araba dolusu gelmiti USIS'in nnden... Eliliin nnden araba... araba gene USIS'in nnden... Bir araba Tuslog'un nnden... Krlm camlarn hesabn soracakt Trk makamlar. Gidip geliyordu efler ellerinde telsizleriyle. Film ekenler gelmilerdi. Resim ekenler gelmi...Havada helikopterler dnyordu. Alttan stten, bin bir yerinden sarmt telefonlar bakenti, vzr vzr. Buras neresi? Bakanlklar yresi. Oras neresi? Kazkii Bostanlar. Buras neresi? ankaya. Oras neresi? USIS'in yedek santral. Buras AID'in Vali Reit Bey Caddesi'ndeki merkezi. Bu kim? Polis efi. Bu kim? ileri Bakan. Bu kim? Emniyet Genel Mdr. Bu kim? Dileri Bakan. Bu kim? Nato nezdindeki bykelinin ei. Bu, Jusmat Headquarter' de temen Gerald Hart... Telefonlar yetmiyordu; teleksler! stanbul -Ankara balanyordu. Washington'a dorudan hat vard, Avrupa stnden haberleme zorunluu yoktu. Link yntemiyle tk dyordu State Department. Valilik Bakanlkla, Bakanlk Kk'le, Kk Bakanlklarla; Genel Kurmay, Jandarma Genel Komutanlyla, Mamak'taki 28'inci Tmenle, Polatl'daki Tank Alayyla, ubuk'taki Yedek Kuvvetler Komutanlyla ayn anda konuuyorlard; yerin alt, st biribirine karyordu. Bedenlerinden, barsaklarndan akm gee gee cin gibi civriiyordu solucanlar, bcekler... Bekliyordu tutsaklar konvoyunun nnde ardnda kdemli kdemsiz polisler. Gz atrmayn! demiti son gelen buyruk. Ekipler miri. Sralarn arasna sokmulard renciler balarn. Kollaryla, elleriyle kapatmlard en ok vurulan yerleri ense kklerini. Tekmelenmiti kasklar, kabalar, kuyruksokumlan. Sadece kara bir lastik miydi cop denilen cenabet, yoksa vurduka iddeti artan manyetik donanmlar m vard iinde? (Btn bakan olacaklara, babakan olacaklara, milletvekili, senatr adaylarna, ekip eflerine, btn vali yardmclarna, valilere, genel mdrlere, mdrlere, hatta telefondaki kzlara, albay, yarbay, uzatmal, hepsine, hatta byk kk ocuklarna, kayn validelerine birer ikier vurmalyd ki, anlasnlar nedir genleri coplamak, nedir adam gibi sevmemek yurdu?) diye dnyordu ikinci arabada bu ilere ucundan kysndan girmi bir yazman. O gn izinliydi. (Ne kadar ok douyorlar; ne kadar ok...) kinci arabada olduunu bilmiyordu. Arabann arkadan srasna kzlarn doldurulduunu bilmiyordu. Nereye geldiini, nerede durduunu bilmiyordu. Arada ak tozluklu iri bir ayak geziniyordu. ok; ok mstehcen souyordu biri. Kzlarn iittiini bilmiyordu. Biri, komnistlerin anasnn bilmem neresine jetle girip kmaktan sz ediyordu. Onca fakltenin iinde eer bir tane "kz" varsa, u byklar kaztrm! diyordu biri. www.cizgiliforum.com
Ayn frekanstan dnyordu baka biri: (Ki bunlardan aile olmaz asla! Olsa da gt yok, gs yok! Vr vr vr; kafalarna vermiler kuvveti, etlerine bakmamlar! Bu devirde zaten kz okutan kavatlarda su! Byle hkmetin ben de anasn avradn sinkaf edeyim, hem okutup azdryor, hem de bizi koturuyor tutup getirelim diye; vede krk saat dikiyor yargcn karsna ki, yeminli tanklk ediyoruz bu mudur, deil midir Amerikan penceresinin camna ta atan put? Ben nasl bileceim onca putun iinde kim kimdir?) Helikopter grltsnn ne olduunu hibiri anlamyordu ara-.balarda. Hibiri grmedi nereden nereye gelir gider, duymad neler konuur havayla yer arasnda telsiz. Teksas ngilizcesiyle szckler elilie, elilikten ncirlik'e, ili'ye gidip gelirken, kirli maviye boyanm otobsler de ok katl sarayn nnden stanbul yoluna doru sraya giriyorlard. Ahmet altncnn iindeydi. Kim vard stnde? Altndaki kim? ok ld m arkadalar? Ka polis yaraland? Bandan kurun yiyen oldu mu? Ka tabanca yakaland? Bundan sonra da byle aklsz m yrnecek dmann stne, bilmiyordu! Dergilerin tartmalar, kantinlerin sz ten uultular ve sol yumruklarla havay dmelerin yetip yetmeyeceini hesaplayan kacak m, kmayacak m; bilmiyordu. Kzyordu, aclarn altnda al duyuyordu. Bir grlt ykselip alalyor; bazan vuruyordu kavatn biri, souyordu, bazan tekmeliyordu! Tekmeler bastrmaa yetmiyordu bir nlk al bile. Kzyordu kendine: (Bunun daha ok zamanlsn ekenler var ama, ses karmadk yllardr, ne biim aydnlarz?) Karakolda kyl den jandarmay biliyordu az ok. Polisin ne ayrm var ondan? Belki onun da tm ocukluu, genlii, ayn ac tkr yutmakla gemitir. Onun da kn tekmelemilerdir. Hn alyor belki: (Bir daha yoklam oluruz yumuak m sert mi zmir stanbul putlarnn klar? Kan kokuyor kzlar! Belki ayhali oldu orosbular tam biz yakaladk diye! Sabah akam dztkten sonra neden zor olsun okumak? Hem de renci kzlardan dost edindikten sonra byk senatrler vede mebus beyler, hatta vekiller.. Edip Bey, "Yalansa anam avradm olsun!" diyordu; kulamla duydum! Toplumdan Fazl demedi mi: "Kzlar daha, daha ok okusun! En gzellerin seeriz erkezlerin! Krtler duta sabunlannca gm olur!" Orta hallisi deil, irkincesi bile bize dmez o baka! Bizim kurt kpeinden ne farkmz olduunu ben anlam deilim, anlayan da grmediim gibi hakikatte bilmiyorum, okumuluum ksa!..) Ahmet: "Anlyorum polis bizi yakalad!.." Ahmet: "Aferim be Karaolan; anladn; gnaydn!" Ahmet: "Yakalandm kesin! Acaba yaram neremden?" Ahmet: "Kolumu kprdatp
anlayabilsem! Srp srtrp anlayabilsem! Bir yntnn iindeyim. Gerekten tatta mym, yoksa karakolun gzaltnda m? Yoksa Savc gelip tutanamz tuttuktan sonra p arabalarma m ykleyecekler hepimizi? Atacaklar m t Mhye kynn kysndaki yeni plklere, yada Hseyin Gazi'nin ardndaki mezbeleliklere? Her halde kardevrimci bir darbe oldu. Askerler iinde ok gerici olduunu duyuyordum. Askerler iinde kapitalizmin yeni etkilerinin yaratt eilimler tutucu: Madem ben askerim, madem her zaman ben beklerim sivil biri ynetir, kimi zaman stanbul'dan, kimi zaman Aydn'dan, bu sefer de Isparta'dan; kim ynetirse ynetsin; i Partisi'nin de, ortann solundaki Halk Partisi'nin de can cehenneme! Hl halka gre konumay bilmiyorlar! Hl iktidarda iken hazineyi, muhalefette iken anayasay dnp bu drzler yol amyor mu bu hallere? Ve hem, ben imdi albaym, bir fiske de hukuk, ekonomi okuduk szde, on kere baladm Marks denen yahudinin Kapital'ine, okuyup hi deilse bir parack bileyim iinde ne var; on sayfadan ileri gidemedim! Olum sefer devirdi "Sol Yaynlar" basksn! Biraz da bizim kltrmz s, kafamz m kaln? Kapital'i okumadma sevindim, nk komnist olurdum, hi deilse sosyalist! Yazn Tuzla'daki kampa gidiyorum, sram geliyor. Renault'a da yazldm, sram geliyor. Devlet Mahallesindeki lojmanlardan sram geliyor.Olaanst ahvalde lojistik daire bakanlna atanmam da gerekleirse bana ne Kapital, u bu? Siyaset sorunlarndan konuacama,toplumsal ierikli romanlardan konuurum olur biter! Bize gre sol kitaplar da yazld nasl olsa: cilt Tek Adam, iki cilt Anadolu htilli, cilt Enver Paa, iki cilt Trkiye'nin Dzeni; eyvallaaah!" Ahmet: "Diyecek sz bulamyorum halime!" Ahmet: "Uzun parantezlerle szlyor yaram..." Yahu hemerim biraz kprdat gvdeni stmden! Ahmet: Bir de biliyorsan syle, acaba nerdeyiz? Gezinen tozluk duruyor: Kimdir o konuan orosbu ocuu? Bakyor sralarn arasna. Bir kol tutup brakyor. Copun ucuyla bir ba eviriyor. Gk diyenin sarm azna! Konumak yasak! Vede vuracam daha, dayak yemeyen kalmasn! tolu itler, kahrolsun, kahrolsun, ananznam kahrolsun! Serseriler! Smm aznza! Bamsz Trkiye, Bamsz Trkiye! Ulan sizin kendiniz ok mu hrsz istersiz Trkiye azadiya? Ahmet: "Neredesin ey akl, ey kardeim bilin?" Ahmet: (imiz ok daha Muharrem abi, Utku Hocam! Seni byk ozan yurdumun, ok var daha iitmemi, iitip anlamam! Seni byk ozan halkmn seni! itse vurur muydu, ser miydi bu kadar? "Polisin elinde ne var?" demitin bir gn Kzm abi; o da ok hyar! "Polis sen olsan, alabilmek iin aybanda 980 liray, verebilmek iin bodrum katn kirasn, vur dediklerine vuracak msn?" "Bu ibirliki hkmet,polis deneklerinin ounu tat almna harcyor. Telli telsiz aparat, panzer, helikopter, cip mip! Motorize yeni gler oluturuyor. Konmuyor www.cizgiliforum.com
980'in stne 80 bile!" "Polisin yap-tyla, iinin yaptnn ne fark var? O da habire silah yapmyor mu uyanan halklar krsm diye emperyalistler?") Ahmet: (Barsaklarm delecek solucanlar!..) Gene dnyor havada helikopterler. Biri syrtp geti. Biri daha syrtp geti. Biri daha... lk arabadakileri indirdiler. Kalkn itolu itler! Hl yumulmu yatyorlar! Frlayp yerde sra olacaksnz! Saa sola bakmak yok! Karya bakmak, yukarya bakmak yok! Elleriniz balarnzn stnde olacak! Yere bakacak, dirsek dirsee duracaksnz! nin abuk!.. ki bklm duruyorlard. Polisler de iki sral uzun bir koridor oluturduklarndan, baksalar da gremezlerdi nereye gelmiler? Dn dn dn! nn u yana dn hayvan! Haylee!.. imdi yryn bakalm! Merdiven var! Bakmak yok dedik! Bakam copla Mahmuut!.. yi vur, yemeyen kalmasn!.. Bakan, yava koam copla; tamam m?.. Altnc kata kardlar ilk arabadan boalanlar. Birincisi ekildi, ikincisi yanat. Boald o da... Altnc arabadan sonra daha ka araba vard kimbilir? Keskin bir cilet ete dalnca nasl yakarsa, yle yakyordu copun her inip kalk. Altnc kata kadar ka tane yedi, onca acya nasl dayand, barsaklarnn iinde onca solucan bir anda nasl suspus oldu, ap kald Ahmet! Drt arp drt, ok ok drt arp be bir odann iinde 60 kii! Belki fazla! Yoklama yapld teker teker. Cepler boaltld. Pabular kald. Oturun duvar diplerine beyler; ltfen ayakta dikilmeyin! fadeleriniz alnacak! Savcla gideceksiniz. Oradan mahkemeye. timek kakmak yasak. Siyaset yasak. Sadece sigara serbes. Hela ihtiyacnz olursa izin isteyeceksiniz. Hepiniz ok yksek tahsilli beyler olduunuz iin, dediklerim anlalmtr umarm. Umarm burada biribirimizi fazla zmeyiz. Sigara, ekmek, biskvi, zeytin, peynir vesair maddeler kantinimizde mevcuttur. Birazdan kantinci geldiinde yazdrmak serbes... ki polis kapnn nne sandalya atp, masa koymulard. Ba-zan oturarak, bazan ayakta, grevdeydiler. Betona betona kmlerdi... oktular... (Daha bunun bir de ikencesi var!..) diye geirdi Ahmet. (Zor i devrimcilik, kantinde konumaa benzemiyor!) Kendisiyle biraz alay etmek istiyordu. Direncinin artmasna yarar olur sanyordu. Kendi kendini aalamak istiyordu, krlsn gururu. Kendi kendini sorgulamak istiyordu: Gerei kadar akll olabildin mi? Anlattn m halka hakl olduunu? Kendin anladn m dostun kim, daha kimler olabilir? Anladn m
dmann kim, grnrde, grnmezde? Anladn m sermaye sermaye, nedir sermaye? Nasl solur, nasl devinir? Anladn m halk nasl bilinlenir? Anladn m niin umut kesilmez ii snfndan, drlm olsa da sar sendikacln ve sendikacln kmazlarna? Anladn m nedir saygl olmak henz bilmeyene, ge renene, korkana? Korkuyu anladn m? Kibirden, bo gururdan, korkudan soyunmak nedir anladn m iyice?) Kendi kendini dmek istiyordu. Dik dursun lemin iinde, dost var, dman var, polis ajan var; niin olmasn? Dik dursun, kapdaki polisin bile devrimden yzde yz yarar var. Heey; gelecek deil mi o gnler mutlaka? Kendi kendinin etini burup burup skmak istiyordu: Niin daha byk bir grlkte tazelemiyorsun bu inanc Ahmet Kara? Niin hl urayorsun polisle, sana bey dedi diye; "Bey senin baban!" filan diyerek? Bir ara yatrd boynunu, yanndakinin omzu stnde, geti can. Kimbilir ne kadar geti, sonra aykt. Sigara m aldrmt millet? (mem, burda da imem! Bu zamana kadar ektiklerim, bu ektiimden hafif miydi; asla imem!) Ne kadar iradeli olduunu anlamak istiyordu. Nerede, ne lde glklere, yoksunluklara dayanabileceini anlamak istiyordu. (Bu bir frsat! nce kendini anla, nedir kuman, sk m, seyrek mi dokuman?) Birden iyice at gzn, silkindi: (Solucanlarm da susturacam! Ne kadar kemirirse kemirsinler, bastracam alm! Yrtk yanm gstermeyeceim, dost var, dman var, ajan var! Bir gnlk alk u! Haftalar srerse bir de? Vede hcresi var, ikencesi var? Herkes zeytin ekmek, biskvi aldrsn, sen en son aldr...) Kendini azck gevemi grse sevinecekti. Aalasn kendi kendini. Bir zeitime eriebilmenin frsat! (Baka trl nasl pier, bklmez olur insan?) Ne kadar elikleebileceini bilmek istiyordu. (En etin deneylere hazr olmalym; yararma bu!) diyordu. (Zararma deil asla!) Silkindi iyice, dik tuttu ban. ok srmedi, girdi az nceki kurt, oymaa balad beynini: (stediin kadar dik tut, bir fizik dayancan var, bitince ne yaparsn? Diyelim motorsun, akn bitti; savayorsun, n mevzilerdesin, mermin bitti; sker mi palavralarn?) Durup kalyordu bunu dnnce. Bir sre yle buruuk bekliyordu. (Elimi cebime atp para bulmalym, hazr etmeliyim, kantinci kapya geldiinde, "Al unu, ekmek peynir getir!" demeliyim. Benzini bitince motor, mermisi bitince silah, silah ilemeyince sava nedir?) diye dnyor, ezik bozuk oluyordu. (Maddeee!..) diyordu bilmi bilmi, (Maddenin ruha egemenlii!.. Sker mi www.cizgiliforum.com
bilin filan?) Bir sre yle ktmser sustu. (te dman byle gl, byle donanml, yedekleri ok! Ne yakt biter, ne mermisi! Havada uaklar, yerde tanklar, denizde balktan ok gemileri, filolar! Bir lkede deil, birok lkede ibirlikileri, bankalar, irketleri, uzmanlar, bilgisayarl laboratuvarlar;
senin liran bunca snrl iken dolarla, markla; sen daha bir ufack tabancay
bulmak iin bu kadar bunalrken, sker mi palavralarn?) Snk, buruuk, deviriyordu boynunu gsnn stne. Suyu verilmemi tarlada msr; ark bozulmu bahenin kesinde gl; buruuk; kald bir sre! Elini cebine ulatramad. Para bulup hazr edemedi. Erlik varlkla demi elolu. Alet iler el nr demi. Fizik bu, matematik. ki kez iki gibi. On olur mu, otuz olur mu? Olanan snr. Bir ipi istediin kadar ekebilir misin? Senin ekmee hakkn var da onun kopmaa yok mu?
(lk frsatta elimi paraya uzatmal, hazr etmeliyim!) dedi bir daha. (Kantinci
geldiinde hemen uzatp yazdrmalym. Belki helva da getirmeli, varsa, veriyorlarsa! Helvada enerji. En iyisi 100 gram fndk ii. Ama ayp kaar arkada arasnda! Belki hi paras olmayan var. Belki bir bir ard polis stmz yoklarken. En iyisi ekmek, peynir. Biraz da helva, varsa. Ekmei biraz fazla yesen olur. Sonra da adam gibi durmak, hazrlanmak zorluklara! Hatta kp gelmese kantinci kendiliinden, kolunu kaldrp sormak: "Neden gelmiyor? Bizler tutsak myz unun urasnda?" O kadar psk olmak gerekmez. nsanhaklarevrenselbildirisi'ne imza koymad m bu ibirlikiler? Anayasada ngrlmyor mu insan haklan, kii dokunulmazlklar, ikencenin yasakland? Alk da ikence deil mi?) Kolunu kaldrp sormal bir an nce: Ne zaman geliyor kantinci? nlediini duydu Feyzullah'n! Kapnn yanma ylmt. Herkes ban evirebilirdi. Gc yetmedi ounun. Ahmet'in bak o yanayd, grd. Gznn alt morarmt. Dudayla yanam kan izleri kaplamt. Alnnda, sann iinde kurumutu kanlar. Yarallar hastanelere gtrmlerdi tabii. l varsa onlar da; tamam!.. Bir daha inledi Feyzullah: Tutsak myz ulan biz satlmlaaaar!.. Frlad kapdaki polisin biri: Ne istiyorsun renci bey? Bir emrin varsa syle: Ne lgat sylyorsun? Muharrem'in oynad ba. Gz gze geldiler Ahmet'le. Sevindi. Bir iyimserlik yayld iine. Tabancasn almlard tabii. ok d-mlerdi tabii. Gazeteciler elinde tabancas ile ekmilerse resimlerini, orosbu ocuudur onlar da. Filmini ekmilerse, len de varsa, yzde yz tkarlard cezaevine; nc snfa gemi www.cizgiliforum.com
olduu halde giderdi okul! Ama nasl canlyd her korkunun stnde! yimserlik veriyordu gz gze geldii arkadana. Onun solucanlar tmyor muydu? O duymuyor muydu alk? O korkmuyor muydu? Onun bitik deil miydi aks? Nasl iyimserdi? Lu Sin miydi ad, bir inli yazardan okumutu. Demir sanda koysunlar seni, kitlesinler; kalacaksn orada dakika belli deil, saat belli deil. Ekmek yok, su yok. Kasklarndaki sidii boaltma olanan yok. Arkadam grme olanan yok. Peynir ekmek aldrma olanan yok. Dostunu dmann grme olanan
yok. Kurtulabilir misin? "Kurtulabilirim dersen bir kurtulu umudu vardr!" diye
yazyordu Lu Sin. Neydi direnmenin snr? Biri vard, ilk durakta iniyordu. Biri vard, hibir durakta inmeden gidiyordu. Neden birininki bu kadar ksa, birininki sonuna kadar? Kim olacakt o hibir durakta inme-yip varan? imdi dlenlerden, imdi ierdekilerden, imdi darda-kilerden, ulu sevdamza bakoymulardan kim, kimler? Niin burada, bu odada olmasn? Niin Muharrem abi olmasn? Niin, haydi uyandr kendini Ahmet Kara, sen olmayasn? Zehra'yla sen konumadn, Hasan konutu; Nurten var myd getirilen kzlarn arasnda? ok cop yedi mi? ok sdler mi yzne? Sen ilk durakta inersen, o son duraa yrrse, kp kurtulsan da bakabilir misin yzne? Bambaka bir heyecanla dorulttu ban. Candan bir sevgiyle bakt Muharrem'e. Korkusuz oturuyordu Muharrem. Yoktu eyvallah. Oturuyordu duvarn dibinde. Birlikte baktlar Feyzullah'a. Ajan ise neden dt bu hallere? Neden yedi bunca tekmeyi? Nedir bu yznn gznn hali? ok gnahn aldk, oook! ok aybettik, oook!.. Aktrlk yetenei fazla olamaz m? Sahnede lm oyuncular yok mu tiyatro tarihinde? Belki bir polis taktiidir kendi adamlarn da ldresiye dmek! Onun iin inliyor belki imdi. Alp gtrecekler ayrca dmek iin gya.Belki kart stnde deil, numarasn
syleyecek. Hemen brakacaklar. Yada gzelce doyurup karnn, dnp gelecek,
srecek grevi, kim ne tasarlyor, ne saklyor? Gene gz gze geldiler Muharrem'le. Baktlar inleyen Feyzullah'a. Baktlar: (Daha kimler kimler katlacak inlemee? Polise smeye? Kimleri alp gtrecekler nce yada sonra? Dman gzn drt ayorsa, senin drt yz aman gerek! Onun o kadar arac var, senin kuru aklndan, yreinden baka eyin yoksa, ok verimli altrman gerekir onlar; uyuma!..) Gzn bir sre hi Feyzullah'tan ayrmad. Ayrnca da kapdaki polise bakmak iin ayrd. Acaba onlar uyarmlar myd ajanlara nasl davranacaklar? Ajanlar az dlmeli, az yoksunluk ekmeli deil miydi? Niin bu kadar doulmu, sryordu ilesi? www.cizgiliforum.com
Gzlerini bir Muharrem'e, bir Feyzulah'a, bir de polise getire gtre beklemee balad. Geip gidiyordu dakikalar. Olanca direnci stnde, yklmadan, boynu bklmeden gidiyordu yle. Tuvaleti gelen beyler kaldrsn kollarn! dedi kapdaki polis. nce by gelenler!. Esnedi, eliyle kapad azn. Yardan ounun kolu kalkt. Peki indirin! K gelenler? Hepsi kaldrd. Hem by, hem k gelenler? Hepsi gene... Gld Polis. Ahmet de gld. Bakt Feyzullah'a, ciddi. Muharrem de glyordu.., Demek hepiniz gideceksiniz! Af erim!.. Esnedi gene, kapatmad azn bu sefer. Pantolonunun saat cebinden eski bir Serkisof kard. Batum'dan getirmiti babas, bakt namaz vaktine ok var m? Konutu arkadayla: Bekliyorum tuvalete gtrecek arkadalar gelsin! Bekledi Ahmet. Bekleyin canm! imdiye kadar nasl beklediniz? Bakn size bir kolaylk anlataym: Karakola decek adam fazla yiyip imesin nceden! Polis fazla tuvalete giden insanlar sevmez! Demedi demeyin! Kulanzda bulunsun! te geldi arkadalar: lk posta alt kii! Nus-ret Efendi se se al kardam! Yeni parti mallarmz bunlar! Kzlrmak civarndaki bostanlardan geldi! Hasandede kylleri yetitirmi, halis muhlis yerli mallar; haydi kardam!.. lk posta gitti. Bilerek, isteyerek son postaya kald Ahmet. Her yoksunlua ne kadar dayanabileceini anlamak, bylece direncini artrmak istiyordu. Frsatn bulmuken bunun da eitimine balamalyd. Ad Nusret olan polis: Dikkat edin, saa sola bakmayn! Pencere diplerine yaklamayn! Altnc kattan filan atlamayn!.. diyordu gtrrken. Sakn polisin bana i amayn renci beyler! Admz km dokuza, inmez sekize! Polis ldrp att oluyor! Aman dikkat edin! Atlamayn!.. Hem byn, hem kn yapt; ellerini, yzn ykad. Kirliydi cebinden kard mendil. Sabun da yoktu. Bir daha, bir daha ykad. tekilerin ii tamam oluncaya kadar ykad. Polis deneklerini biraz daha artrsalar da, uralara birer kalp sabun koysanz Nusret Efendi!.. www.cizgiliforum.com
Olur beyim! Amirime sylerim!.. Gld polis, sonra drtt elindeki copla: Elini sabunla ykayacak drz, upuslu oturur babasnn evinde, gelmez buralara!.. Emperyalizmle savamak su deil Nusret Efendi! Kes heeey! Ukalaln lzumu yok! Kim dedi konu? Kesti Ahmet. Yryp geldiler yerlerine. Ge vakit kantinci grnd. Ekmekle helva kalm sadece. Muharrem kalkt: Verin arkadalar paralan! Helva da, ekmek btn btn gelsin. Yiyelim karde pay! Gld kapdaki polis: ki eye dikkat etmiimdir: Eski vede yeni komnistler byle yaparlar, bir! kincisini... Neyse!.. kincisini sonra sylerim!.. Glme oldu. Krk, sivil bir yan vard bunun. Adn bilmiyorlard. (Polisin iyisi olmaz!) dedi Ahmet kendine. Nereden duymutu? Yoksa bir yerde mi okumutu? (Bunu da Lu Sin mi yazm yoksa Ahmet Kara? Karaolan) Sordu kendine. Paras olmayanlar geti Muharrem. Ahmet iki lira kt. Fey-zullah, Benden iki buuk alr! dedi. Muharrem ikier alyordu: Nasl olsa eleba benim, paray da topladm! dedi polise. Bol ekmek, yeteri kadar helva istiyoruz! Biraz da eski gazete!.. Gz krpt polis: imdi gelir! dedi, paralar kantinciye verdi. Ahmet kantincinin de polis olabileceini dnd. (Sivildir!..) ok srmedi, geldi ekmeklerle helva. Kapdaki masay orta yere ektiler. tane gelmiti gazete. Serdiler stne. Ekmekleri paraladlar. Gene Muharrem dzenliyordu ileri. Polis Efendi, banz var m acaba, helvay kessek? Siz durun biraz!.. kard aksn. nce el kadar kadar kesti. Sonra ufak paralara bld. Helva kesmenin ilmi vardr! Ba inadndan basarsanz ufalanr. Yolunca keseceksiniz. Neyse, hem elimin, hem de bamn cretini isterim! Bir lokma att azna. ekildi: Haydin imdi! Bir de polisi beenmezsiniz keratalar!.. Bakn helva yediriyoruz! Glecei geldi Ahmet'in, tuttu.
Bir uultudur gidiyordu. Biribirini gldrenler vard. Ah ana-cm; ackmm!.. diyenler vard. Allah devlete millete zeval vermesin! diyenler vard. ipak be dakika srmedi. Bitirip pakladlar. Sonra gazetenin stne topladlar dklenleri. Temizlediler yeri taban. Kalmad tek para ekmek kr. kincisi; eski vede yeni; grmedim ekmee hrmetsizljk eden komnist! Yere deni alp kaldrrlar! Buna da akl sr erdiremedim! Komnist olduklar halde neden inemezler ekmei?.. Glme oldu. Glmedi Ahmet. Uultu byyordu. Yaral ok mu Polis Efendi arkadalardan? Hiiit; siyaset yok! Hangi arkadalar soruyorsun? ey... Yani sizin arkadalardan diyorum? Bilmem... Bizim arkadalar da soruyorum tabii? Yasak demedik mi? Yz verdik biraz, hemen sunardnz! Karnnz da doyunca... Esnedi, gene kapatt azn. Koridorun dibine doru bakt. efin odas o yandayd anlalan. O yandan geliyordu daha byk uultular. Var biraz diyorlar ama esas saysn bilmiyorum, sylemediler... Ge vakit balad ifadelerin alnmas. En sona kalmalyd Ahmet. Ona gre yaklat Muharrem abinin yanma. Uultuyu bytp ne konuacaklarn, ne diyeceklerini dndler karlkl. Gidenler gelmiyordu. Kimin salmdn, kimin tutulduunu da bilmiyorlard. Merak ediyordu, acaba Feyzullah' ne yaptlar? DLERN EN TATLISI Ahmet, mahkemeye yollananlar iindeydi. Geceyi gene o byk yapda, baka bir odaya alnarak geirdi. 8.00'de karldlar, kapal polis arabalaryla gtrldler savcla. Beklediler 9.00 oldu. Gz hep Feyzullah', Turgut'u aryordu; gremedi. Belki ayr yerlerde tutuyorlard. Belki salmlard. leye doru Savc yardmclar, drt koldan ifadelerini alarak, ilemlerini tamamlayp yolladlar mahkemeye. leden sonra durumaya ktlar. Yarg, savcln tutuklama istemini geri evirdi. Dardan yarglanacakt Ahmet. Muharrem tutuklanyordu. Feyzullah yoktu. Belki t batan kurtarmt paay. Vakit ikindiye geliyordu, 15.10'du saat. Ahmet kt Adliye'den. Bir sr www.cizgiliforum.com
arkada izlemee gelmiti. Gzlerinin alt mosmor, hem de i, Zehra'y grd bir ara. Nurten nerede, grdn m? soracakt, ayp bir duygu gibi saklad Nurten'in adn iinde soramad. Eee; gemi olsun! dedi Zehra. kence grp grmediini sordu usulca. Ahmet de ona sordu: Siz nasl kurtardnz? Biz bir lokantaya girdik USIS'in ardnda. Lokantac vermedi. Bu sabah faklteyi bast polis, arama yapt, bu hale geldik! ok teberimizi alp gittiler, ok ddler. "ok da silah alnd!" diyor arkadalar. Sizin okujdan da okmu. Bir arkadan komada olduu syleniyor dnden. Bir arkada kayp... KARA AHMET DESTANI Nurten ne yapt? dedi Ahmet. Katlmad m yoksa? Nurten hastanede! Kalasnda kurun. Jusmat'a giden gruptayd. Kan verdi arkadalar. Benimki tutmad... Ba, durdurulmaz derecede dnd. Kaz gibi avlyorlar bizi! ok bilgisiz savayoruz iki seferdir! Olmaz byle! Hasangil'i grdnz m? Hasan tutuksuz yarglanacak... Grebilir miyiz Nurten'i acaba? aban ifai'de yatyor, bakarz... Yrdler o yana doru. Sonra okula geecekti. Anafartalar'dan Samanpazar'na ktlar. Oradan aban ifai'ye geldiler ama grmenin olanakl olmadn sylediler Danma'dan. Kat hemiresini tanyormu Zehra. Telefon edip durumunu sordu. yi iyi! Zaten onun ar deil durumu! demi. Demek ar olanlar da var?.. Sac gazeteler durmadan kkrtyordu. Komnistlerin dardan buyruk aldklarn, rejimin temeline dinamit koyduklarn... Btn gece orda burda patlamalar olduunu da yazyordu. Gazetenin birinde polisin uy ans: Postadan adnza gelen her paketi amayn!.. Profesrlerden birinin eviyle hkmete yakn bir yazarn evine de dinamitler atlmt. www.cizgiliforum.com
Yurda geldi Ahmet. Alt stne dnmt yatann. ne iplik biribirine girmiti dolabnda. Darma duman olmutu gmlei, orab, hem de notlar, kitaplar. Drt tabanca yakalanmt. Yere bakyordu duyduka. Kzm abiyi buldu gidip: Neyin nesidir iki seferdir avlanyoruz!.. diyecekti, tpk Feyzullah gibi davranm olacan dnp vazgeti. Bakt yzne o ne syleyecek kendiliinden? Atlan dinamitlerle ilgimiz yok! Deme hazrlamlar gazetelere. Bizimki ak! Amerikan emperyalizmiyle savayoruz. Onu sembolize eden yerlerin nnde gsteriler yapyoruz, bir de camlarn indirdik ite. Dinamit atanlar bizi sabote ediyor. Bunlar ajan ii... Akam Haberleri'nde bir demeci vard ana muhalefet lideri nn'nn. Ertesi gn de gazetelerde yer ald: Bir noktaya dikkatinizi ekerim: ki ar irticadan, ben imdiye kadar ar sa irticamn tehlikesini, daha nem vererek sylemiimdir. Bu, ar sol irticamn zararn, melanetini kmsediim iin deildir. Ar sol memleketi zayflatamaz. nk sol irticay bu memleket tutmaz. Ne kadar azgn olsalar, 24 saat iinde eser kalmaz! Kzm abi: birliki babakanla uzlam olarak bu demeci veriyor Kurtulu Sava'nn Bat Cephesi Komutan! Demek ki, bundan sonra daha acmasz ullanacaklar stmze. Tutuklu says onu geti. Mahkemelere kacak avukat yetmiyor. Bir yandan da aranan arkadalarmz var, bulamyoruz... Durmadan dudaklarn kemiriyordu anlatrken: Polisin yapt arama srasnda arkadalarmzn bir bl kt, boaltt yurdu, bir bl kmayp direndi. Ate at polis. Yarallar tamaa baladlar sonra. Kan kan! Her yer kan iinde!.. Kzlar merdiven altlarna ekip olmadk ktlkleri yaptlar. O srada bizimkilerden ikisi, polis eflerinden birinin bo braklm arabasn al oradan, gazladn gibi iftlik yolu; oradan Aya yolu! Aya yolunda brak, stanbul'dan dnen otobslerden birine atla gel ehre, telefon et gazetelere! Kim olduklar bilinmiyor. Arabann resmini ekmi gazeteler. lk frsatta keserler iflahmz, grrsn... Btn bunlar dzene sokmann yolu yok mu?
Byk zorunluk var! Ama nasl? Bana kalrsa giritiimiz ilerin bazs bir snrda kalmal. Bazs hi yaplmamal. Polis efinin arabasn niin karyoruz rnein? Bir de genel olarak, bir militan savamn bilmiyoruz. renciler olarak iilerin, profesyonel devrimcilerin yaptklarn yapmaa kalkarsak ok yanl olur... Yanllar dorultma olana yok mu? Eer frsat bulabilirsek var. Ama bulamayacaz korkuyorum. Biz bulsak polis alacak elimizden. Bizi slarda bomak iin alacak... Kolay olsa herkes devrim yapar arkadam. En iyisi nedir bu ilerde? Sorarsan bana, alak gnll olmak derim. Alak gnll olmadn m, orab rersin bana. Biz yava yava ona geldik. Bir zaman kalktk parti bastk. Bir zaman da partinin iinde g olmaa kalktk. renci adamn ne ii var parti basmalarda? Burjuvazinin kard yasalarla, modalarla onlara zenip Trkiye sosyalist savamn sulandryoruz... Solkiotluk yapyoruz yani... Bu zeletiriler gzel de Kzm abi... Haklsn! Yas iinde gibi geirmee balad gnleri. Ertesi gn bir daha gitti Hacettepe'yeZehra'y buldu, gittiler aban ifai'ye. Yatyordu Nurten. drt gn daha yatacan sylemi doktor. Kurunu karmlar kalasndan. Kt deildi durumu. yiyim iyiyim... diyordu kendi de. Glyordu hatta. Eskiden o kadar sk almazd gazete. imdi karmyordu. Bat-tal'n lm dolaysyle bildiri yaynlayan 69 deniz subayndan beini karmlard ordudan. Onlar da Dantay'a bavurmulard. Askerlerinin iinin sivil Dantay'da grlmesi doru deil, bir Askeri Dantay kurulmal! diyordu Genelkurmay Bakan. Mahkemeye gidip geliyordu arada. Feyzullah yoktu yarglananlar iinde de, tutuklananlar iinde de. Mdrlkteki ifadesinden sonra salnmt hemen. Muharrem ierdeydi. Cebeci'deki Merkez Cezaevi'n-de yatyordu. Gr'ne gidiyordu arada. Birinci Kou'ta kalabalk arasnda piiyoruz! diyordu. lk gr'te Feyzullah'in durumunu anlatt. Ban sallamakla yetindi. Her eye kendisi gibi amyordu kimse... El Fetih'e gidenler de dnte, kimisi Diyarbakr'da, kimisi Kargam'ta yakalandlar. Diyarbakr'da gya Tp Fakltesi'ne sabotaj yapacaklar ihbar edilmi. Radyo yle syledi, gazeteler yle yazd. Kzm, boyna urayordu avukat bulacam, gndereceim. ubatta tatil vard. Gitse miydi, gitmese mi? www.cizgiliforum.com
Nurten'i grp kararlatralm! dediler Mevlt'le. Bir i olsa girer alrd. Ne yapacakt gidip? Yada Genlik rgt bir grev verse. Gidip gelmek para tutacak diye tasalanyordu. Bu arada bir i olup olmadn sormaa karar verdi Kzm abiden. Derlerse u ii yap, uraya git, yol giderlerini rgt karlar; hemen giderdi. Mevlt'le Nurten'den de zr dilerdi. Nurten gidecekti tabii. Babas yollar parasn dzenli. Annesi de zlemitir
kesin. (zlemek!.. Ben de zledim! Beni de zlediler... Ama babam tutturacak
gene: "Brak o komnist okulunu!" Anam tutturacak: "Yreim grp grp grp! Aman olum karma!.." Haydi bunlar sorun deil; ama para sorun! Kredi almak iin yazp yollad formlardan da bir haber yoktu daha. Hi aklndan geirmedii bir soukluk geldi okuldan, arkadalarndan, devrimden! Dipli bir soukluk muydu, yoksa geici mi? ok yoklad kendini. Boverip ocukluu, genlii, okusa; sonunda burjuva hkmetinin kapkulu olacak deil miydi? Ama bir de ii olsayd rnein? Girseydi Demir-dkm'e, Trk Kablo'ya, Hisar elik'e, Surgurlar Kazan Fabrikas' na, Mamak Maske Fabrikas'na... Gitmeseydi, gitmee kalkmasayd Almanya'ya, Hollanda'ya!.. Kursayd sendikasn, yoksa. Katlsayd varsa. Anl anl bir ii olsayd bileinin hakkyla. Terleyip kazan-sayd. Trkiye apnda tutarl, salam bir rgtlenmenin iinde, banda yerini alsayd. Partiyi de adam etselerdi arkadalaryla. Olmazsa yenisini kursalard. Bir ii olmak patronlarn emrinde...) Patronlarn emrinde... der demez duruyordu: Ne fark var hkmete almakla patrona almann? Biri tekinin uzants deil mi? Adam gibi almaksa amacn, hkmete al! Oku; d krklna uratma dnyann en ezik anas olan Haa Kara'y. Oku da, daha byk, bakakmlarna hakl klma baban. Oku da zarar yok, burjuva hkmetine al, ama halktan yana koy arln! Karamsar olduu gnlerden birinde gitti Muharrem abinin grne. Ona da sylyor, diretiyordu: n, sonu, gene burjuvazi iin oluyor okumamz! Bir deniz gibi byyor lkemizde ii snf. Bugn geri biraz durgun; uzlayor toplu szlemelerle. Denize katlan bir derecik gibi katlsak iine, renklendirsek, glendirsek onu, salkl bir savama yneltmek daha doru olmaz m? Telli ereveden dinleyip caml ereveden bakarak yapyorlard grmeyi o ufack yerde. Salarn kesmilerdi Muharrem abinin. Biraz daha uzamt byklar. Arada fosur fosur sigara iiyordu. Bir gzleri deimemiti, glyordu gven verici.
Bunlar ok erken dnceler Ahmet! ki yl nce biz de geirdik kafamzdan benzerlerini. Biliyor musun herkes bize can kadar yakn burda. Aslnda her
aydn hapse girmeli, devleti grmek iin, halk tanmak iin. Halk, asl burada
halk bence. Bir de iinin iinde, kyde kentte. Yars suluysa dzenin bozukluu yznden, yars susuz. Biz senin bu dediklerini dediimiz zaman, ne karlk verdiklerini biliyor musun? "Sizler keke daha gzel, daha iyi okusanz u okullar! Beer numara yetmez, sekizer, onar alsanz! Sizin gibi mhendislerimiz, doktorlarmz yok, kaymakamlarmz, iktisatlarmz yok hayatta. Olamaz daha uzun yllar, eer sizler de iyi okumazsanz!" Yksek renimin ille de zorunlu olmadm onlar da biliyorlar;toplumda yerini insan bilinli bir ii olarak da alabilir; anlyorlar; fakat elimize gemi birer olana niin ilerici saflar yararna kullanmayalm? Daha ok dolmak, daha ok g almak iin uzun uzun bakyordu Muharren'in gzlerine. Dnp daha sk sarlyordu derslerine. Akamlar ders notlarn okuyordu. Sabahlar da vaktinde kalkp amfideki yerini alyordu. Tartmalar sadece dinliyordu ucundan; katlmyordu. Laf yattrmyordu dediimdediksi tiplerle. Ders notlarna bir daha gz atyordu hoca gelenedek. Not tutuyordu kitaplarda bulunmayan yanlarn dersin. Yuvarlak ufak yazsyla, kalemin ters yanyla ince ince yazyordu. Kredi ve Yurtlar Genel Mdrl'ne bir daha gidip geldi Mev-lt'le. Sanki mutlu bir artyd. Oluverdi kredi ii. 300. alacakt ayda. Birikmileri de veriyorlard. Belki eker izine giderdi. Verirdi anasna birikmilerin hepsini, kapatsn borlarn. Hem de gstersin babasna ne tokgz bir olu var, daha renciyken getirip teslim ediyor parasn; bir tane daha bulunur mu yatlarndan? Ama her iyinin bir kt yann bulmaa alk babas hemen yaptrrd: imdi teslim eder de, yarn koklatmaz bile ucundan! ehir Kulbne anca yeter ayl, evlenme parasn da senden umar. Sonunu bekle; bekle de gr Haa Bey!.. Ertesi gn gidip eki almaa altlar, yetimedi. Nurten'in ka kez gelip ifadesini alyordu polis, savc. Gsteri olacandan haberim yoktu. Meclis'e gidiyordum ben. Milletvekilimiz Mehmet Ozbey'den kart alp dinlemee gidecektim birka gn. Babam, "lle dinle u Meclis'i, ren ne konuuyor buradan yolladmz vekiller, yoksa oraya varnca unutuyorlar m halk?" demiti. Ben heyecan verici olaylara giremiyorum. O gn, cidden Meclis'e gidiyordum. Vede tam Meclis'in bahe kaps nnde vuruldum. Jusmat daha ne kadar ilerde, biliyorsunuz! Talamak iin gitsem o ynde vurulurdum. Bunun ispat m? Bunun ispatn ben nasl yapabilirim? Byle olmadn asl siz ispat etmelisiniz. Gerekte ben davacym, polis ne hakla tabanca dorultuyor stme? Babam duysa ok kzar, ok zlr annem... www.cizgiliforum.com
Gazi Eitim'deki boykot da bitmiti! Uzaklatrlacakt derste Trkiye'yi ktleyip Amerika'y en Bar Gnlls. Go home Peace Corps!.. Her gn byle yazyorlard karatahtann bir yanma. Belki tekiler de ekip
gideceklerdi. Ders yaptrmyorlard sataarak. Bir de sk sk baryorlard
dersin ortasnda: Devrimci Gazi! Devrimci Gazi!.. Mdr gelip sorarsa, Gazi Mustafa Kemal'den sz ediyoruz, yasak m? diyorlard. Bir yann kt tutumu, byle ocuksu davranlara yol ayordu rencilerde. Sadece bizde deil, diyordu Kzm abi, dnyada cvd biraz ii snfnn naturas! Kapitalist dnyada demek istiyorum. nk Amerika parmak att. Otuz sekiz lkede, kendi anlaynda bir sendikal eitim yapt, sarartt en ulusal kurulular! Biri "Trk -" bunlarn. "ok yenisiniz, birden byk ilere kalkmayn. nce eitim, sonra ekonomik savam!.. Var ekonomik savam, yok siyasal savam! Siz var yapmak siyasal savam, yatt sendikaclk! Hepsi iilerin istifa! ilerin siyasal savam gene siz yapacak. Ama nasl? Partilere demokratik bask! Diyeceksiniz her parti beer mebus; etti yirmi be mebus, etti elli mebus! Elli mebus Meclis'te, her parti iinde; kabilecek ii yararna kanunlar, halk yararna icraat!" Getirip gtrd hepsini er beer aylk gezilerle Amerika'ya. Ykad beyinlerini, beyinciklerini. Oldular Amerikan tipi sendikac. Aylklarm ykselttiler. Odalarn dettiler tpk bakanlar gibi. Bambaka bir yaam iine girdiler, koptular asllarndan. Ama kurdular dzenlerini, yklmadan gidiyorlar. Gidip bir gn yeni yaplan Genel Merkez yapsn grsene! Ka katl, hem de ne konforlu Yeniehir'in ortasnda! Yzde seksen sekizi Amerikan paras! Gelecek yl iyi dinle Taas Hoca'nm asistanlarn, doentlerini. Ak sylemezler ama, iyi. kulak verirsen anlarsn dnen dolaplar bir bir. Biraz da yorarsan kafan: Niin ayrldlar da baka bir konfederasyon kurdular baz sendikaclar, DSK niin dodu? kinci bir konfederasyon grnte blcdr. Ama birincisi sar olunca, zorunluktur ikincinin domas! DSK yeni bir kan. Eer sarartmadan gtrebilirse Trkiye ii snfn, partisini de kurtarabilirse geveze aydnlarn elinden; Trkiye' nin toplumcu savamna en byk katky yapm olacaktr. Yol alrz biraz daha. Eveeet Ahmet Kara, okumak koul deil, aarsan gzn... Ama diploma da gerekli halk yararna kullanabilmek iin yetkileri... Doru sylemi Muharrem arkadamz. A gzn biraz da kendin anla. Gelmiken kendin gr ne var ne yok Bakentte... O gn ikindin frlayp gitti Trk-'in Genel Merkez yapsn grmee. Bir de sergi varm aadaki salonda. Olgunlama Enstits kzlarnn yapt ileri koymular cameknlara. Girip kt, t pt ileri grd, sonra dolat altn www.cizgiliforum.com
stn. Kukulu kukulu bakyorlard gzleriyle kimsin, necisin, ne aryorsun? Baka bir sefer hazrlkl gelip iyice dolamaa, girip kmaa karar verdi ofislerine yneticilerin. Bir aratrma devi de alrd hocadan belki... Birikmi aylk krediyi toptan ald, 887 lira tutuyordu. Bir hafta on gn iinde yz lira daha vereceklerdi. Alp gidecekti yannda. stmde durmasn yola kncaya kadar diye gtrp bankaya yatrd. lk hesabn atrd yaamnn. Bugne bugn ben de bankerim, ite czdanm! dedi. O gn Kzm abi artt, gidip rgt odasnda konutular. Bir yandan gelen telefonlara karlk veriyor, bir yandan blge ynetimlere yazlacak yazlarn karalamasn hazrlyor, bir yandan da Ahmet'le konuuyordu: Demitin, ara tatilinde bir i olursa... te bir i! er er ekip-leip toprak aratrmas yapacaksnz. Gneyde, gney douda; Kadirli, Kozan, Ceyhan, Birecik, Siverek, bir de Pazarck'ta... Ayn zamanda kitle iinde almann pratiini reneceksiniz. El Fetih'e gitmee benzemiyor, ama kendi halkmzn sorunlarn renmek de gerekli, hem renmek, hem adam olmak iin... Birden bydn filan duymaa balad. Kitle iinde almann pratii, arkada, koca okuldan on ekip yapacaklarsa erden otuz; ilerinde ben... Nazlanmak burjuva davran saylr. Ben size sylemitim ama tatilde memlekete gitsem daha iyi, parasal sorunu zmledim! demek daha yanl olur. Demek paran yoktu ondan grev istedin, olsa istemeyecektin? Bakalarnda eletirdiin yanllar kendin yapyorsun Ahmet Kara! ipak dnd birden. imek gibi bir o yana, bir bu yana gidip geldi zeks. Ne yle demeliydi, ne bunu dedirtmeliydi. Gzleri parlad: Teekkr ederim bana gvenip grev verdiiniz iin. Hangi ekipte olacam, nereye gideceimi saptayn, giderim... Bu cmlelerin nasl ktn bilemedi azndan. Bir ilkokul yv lmdayd sanki. retmeni iir istemiti. Kentin en byk alannda okuyacakt, heyecanlyd teki arkadalar st snflardan olacak. Biri bizim faklteden, biri ODT'den belki. Karma gruplar olacaksnz. Sylediklerim iinde istediin yer varsa, imdiden syle, yazaym. Gller Blgesi'ne de bir grup yollayacaktk, bu yl fazla dalmayalm dedik. Gelecek yl orada alrsn istersen... Orada her zaman alrm. Grmediim yerler olsun... stersen Pazarck ovasna gnderelim seni. Trkiye'nin sorunlar tipiini byk lde grebilecein yerlerin banda gelir. Kadir-li'den, Kozan'dan daha retici. Blgenin siyasal egemenliini elinde bulunduran, btn gerici www.cizgiliforum.com
rgtleri destekleyen Satioullar'nm 52.000 dnmlk iftlikleri oradadr. Tutda, Zulhum, Mara yakn topraklar. Tefecilikten byyen, Mercedes otobsleri, treyler kamyonlar altran Gmen Halim, Turan zkan, irikiler; Gynk ve Salmanpak kylerinin aalar olan Hapazlar oradadr. Dikkat edecein noktalardan biri, feodalite zlm, ama bir devrimle ortadan
kaldrlmad iin, aalar da bal kapitalizmin ibirlikilerine sramlardr.
imdi her biri birer gbre, ila, telis, tarm arac satcs! Murat arabalar acental, benzin iletmecilii, pompa, btangaz, radyo, pikap, diki makinesi, traktr bayilii onlarndr. Pazarck ovasnda sizi anlayacak kyler, kyller de pek ok, ama bir bl iflahnz kesecek, nk son derece bamldrlar beylerine. Hukuk'tan Ha-met'i yazdk, bir de Hacettepe sosyolojiden Doan' yazalm olsun. Hamet de, Doan da, sylemee gerek yok, bilgili, becerikli arkadalardr. Anlatk m Ahmet? Raporlarnz bastrmak istiyoruz. Geveze aydnlar anlasn, yurt gerekleri ne yandan ne yana deiiyor!.. Hemen gidip Zehra'y buldu. Ne yapp edip Nurten'in yanna ktlar be dakika. Gsne doru ekmi beyaz araf kapl battaniyesini: Yarn taburcu oluyorum. Biraz daha yukardan tuttursalard imdi yoktum. lmn kyne varp geldim. Derslerden de ok ak verdim. Ama iyi bir deney oldu, ne yapalm... diyordu. Zehra glp skyordu yanann bir yann: Brak bize bujuva kz azlarn! Ucuzundan kahraman oldun, hava yapyorsun! Biz yrtnsak, yrtlsak ele geiremeyiz byle frsat!.. Birden araya girdi Ahmet: Ben maalesef tatilde Burdur'a gelemiyorum. Mevlt'le gideceksin arkadam. Kzm abiye sylemitim, bir grev karsa beni de yazabilirsiniz. O da tutmu, Pazarck ovasnn incelenmesine ayrm. kii, biri ben. Kitle iinde alma pratii kazanacakmz. Bugn syledi. Olmaz desem ayp olacak... Bir yanndan bir yanna, filmlerdeki cimnastiki kzlar gibi dnd Nurten: Ah ne iyi, ne iyi! Niin bizi de gndermezler byle grevlere? Szde yksek renim rencileriyiz, szde rgtmz var, ama btn bildikleri bizi mitinglere gtrp coplatmak, kurunlatmak! Hayatta en istediim budur ite, gitmek, kadife pantolonumu ekip, inek ve keileri samak, adrlarda bada kurup oturmak, erimek halkn iinde; btn sorunlarn, dertlerini renmek iin gerekiyorsa bitlenmek, bir ay, iki ay... Sonra gelip hocalarn yol gstericiliinde hepsini yazmak! Eksiklerim kalmsa bir daha gitmek... Byle yapacaklar yerde, "Haydin gidiyoruz, sol kollar kaldrn, yumruklar skn, dn havay havay, polis geliyor kan!;." Btn bildikleri bu kadar... Bir hayf gelip oturdu yzne. www.cizgiliforum.com
imdi zaten gidemezdin Nurten. Kan yitirdin. Yaza anca toplarsn. Ben sylerim Kzm abiye. Temmuz austos, baka bir yere birlikte gideriz: Sen, Zehra, ben! stersek bir de abi alrz yanmza... Evlerinin nndeki byk cevizin dallarnda gene o kadar sere, yapraklarnda o kadar gn toplanm myd acaba? yle bir krt gelip oturdu sana bana? Yanaklarnn ortas ukurland. Gld, dileri d: Ne olur yapalm! Srt antalarmz sarnalm. Kitaplar alalm. Havlu, di fras. Birer kat giysi. Kendimiz ykarz kirlendike. Yolculuklar uzun olsun, uyuruz biribirimizin kolunda. Sana o diyemediim utanc derim. imde gittike byyen... Yarr gibi, biribirimizi gemee alarak reniriz. Benim de bilemeyecein kadar byk bir susamhkla istediim, halktan renmek... Demiyordu bunlarn hibirini. Belki Zehra'dan, kendinden, belki Ahmet'ten sklyordu. Herkesin bir sevgilisi olmayacak m nasl olsa? Her santimi trnaklaryla kopara kopara hak etmi byle gsterisiz bir Ahmet'i niin deieyim bakalarna? Belki onun gznde benim de vardr sevilecek yanlarm... Hep iinden akyordu duygularn biribirine eklenmi szleri. Kat hemiresi geldi: Be dakika demitik, yarm saati at. Ltfen; sonra gene gelirsiniz diyeceim, gerek kalmayacak, yarn kacak hastamz. Bir daha hibiriniz buralara dmezsiniz inaallah!.. ktlar Zehra ile. Gidelim bizim kantine, ay ielim. Elbet giderdi. Bundan byle cebinde be on kuruu olurdu. Bundan byle hi olmazsa ayda bir kezcik, Haydin Piknik'te birer bira ielim! yada bahar gelirken iki kezcik, Genlik Park'na girelim! diyebilirdi rahat. Sevinle kabul etti. Girdiler kantinlerin birine. Belki de Zehra'dr en iyisi bu yataki kzlarn. ayraas oto- -bsnn kalkmasna on dakika kala kp geldi. Bir de Mevlt, bir de Hasan vard yeni Otogar'da. Baka arkadalar da geldiler sonra. Zehra bir kutu biskvi almt, tuzlu. Bir kdn iinde rekler vard. Nurten gnderdi rekleri. yi yolculuklar diliyor. Gelecekti, ben getirmedim. ki gn daha dinlensin yurtta. www.cizgiliforum.com
gn sonra o da yola kacak. Toplasn kendini... Nurten iin merak etme hemerim! dedi Mevlt glerek. Nurten bana emanet. Srtmda gtrr getiririm. Sen grevine rahat git. Dnte hepimiz toplarz. Mart ieri, pire dar. Genlik Park'nda gazozlar benden olur... ay ieriz ay!.. dedi Zehra. Paylarz hesaplar!.. Sonra geldi, kolundan ekti iki metre, fsldad kulana Ahmet'in: zel olarak diyor ki Nurten, "Bir tek gn de benim iin alsn. Her eyi ince ince not etsin o gn ve her gn! Dnte okumak istiyorum. Pazarck ovasnn topraksz kyllerini o notlara bakarak dnmek istiyorum." Ben de iletiyorum; baka ne yapaym? Bir gn de benim iin al desem ok ar olur... Bu kzlar deli ederler insan. Bu dilleri, bu dnceleri. Bu sevmeleri. Sevip sevip de sevdirmemeleri!.. Yan bakamazd Zehra'ya ama Hasan'n dedii kadar vard, tastamam bir zehirdi. Nurten'den hi aa kalmazd. Artk Nurten'i kimseye deimezdi gznde. Babasnn btn direnlerini krd gibi, Nurten'in anas babas direnirse, o direnleri de krard. Yeter ki Nurten kendi bir diren karmasn. Dediini eksiksiz yapacakt. Sadece tek gnn deil, bir defter alp gs cebine yerletirmiti, dolmakalemi iin kk mrekkep iesini srt antasna koymutu, her gnn ayrntyla yazacakt. Bulduu btn frsatlar, ge yatarak, erken kalkarak, gnde birer saatini bu deftere ayracakt. Her gn Nurten iin alacakt. Ne kadar iyi oldu bunu syledii! Kesin olarak en iyisi Zehra'dr. Zehra'dan da nce Nurten'dir bu yataki kzlarn! Tam 19.00 oldu, Ankara mor bir akama yuvarlanrken ktlar Otogar'dan. Dolu yolcusuyla gidiyordu ayraas-Mercedes 302... Siverek, Birecik, Urfa yanlarna gidenler 18.00'de kalkmlard. Baka otobslerle pepee, bazan yararak, bazan biribirlerini geerek, Aksaray'dan-aaya akyorlard. Ahmet uyumaa balad gecenin iinde. Pozant'da yemek molas verildi. Adana'da afak skt. Alman Pmar'nda biberli orba itiler. Yol dolana dolana inip gidiyordu Fevzipaa'ya aa. Kmrler Kava'nda indiler Antep'e ileri ekip giden otobsten. Mara'a kalkan minibsn dolmasn bekleyip, bambaka bir iklimin iinde, bambaka insanlarla yzyze gelerek kaba kuluu ettiler. lk iki gn Mara'ta geirdiler, zor oldu. Polis karakola ard. Ne ileri var, niin geldiler? Hata ettik! dedi Hamet abi. Birimiz mutlaka bu yrenin ocuu olacakt! Bereket stanbul Teknik niversitesi nc snftan kke G-zkara'ya rasladlar. Maliye'de memurdu babas. Onunla dolatlar ounu yrenin. Onunla zdler zorluklarn hepsim. kke, karmamt etliye stlye. www.cizgiliforum.com
Hametgil de sadece derslerine gerekli gzlemleri yapmak iin gelmilerdi. Asla ve asla ajitasyon deildi amalar. Halkn yaamn paylaacaklard. Sorarlarsa bir ey, belki bildikleri kadar anlatmay denerlerdi. Ama hi deneyleri olmamt ki imdiye kadar. Byle sylemek en iyisidir. Hatta byle davranmak... Buraya biz, kendi aramzda yaptmz gibi halkla tartma yapmak iin gelmedik. Uyumlu davranp iimizi grelim!.. Bu tutumunu sevdi Hamet abinin. Sorun, i grmek, geri itilmek deildi daha iine girmeden... Uyumlu davranrlarsa, kaymakama filan giderlerse, daha da kolaylk grrlerdi belki; yle diyordu kke Gzkara'nn babas. Devrimci kafadan olmak, devrimci kafadan olmayanlarla kslk anlamna gelmez her halde. Belki ayn kafadand varacaklar yerin kaymakam! Siz gerekleri grmek istemiyor musunuz? nce gerein saptanmas gerek! diyordu Hamet. (Deitirilmesi sonra!) diye ekliyordu iinden. Bunun iin halkla iliki kurmak istemiyor musunuz? stiyoruz! Tamam! Serseriliin lzumu yok! Bunu salamann buradaki yolu neyse ondan yrmeniz lazm. Hatta gidip en birinci aalara, Komnizmle Mcadele Dernei'ni besleyen drzlere konuk olun derim. Ki anlayn neler dnyor dnyada! O da gerek deil mi? Kim ki size bilgi veriyor, gerei gsteriyor, teekkr edin sonra. Byle dik dik giden Dev-Gen'in yzne bakmaz bizim halk! Bizim halk sr yerine koymayn bakalm... kke'in babas Necati Bey, yaamnda ilk kez bilgisinin, grgsnn ie yarad bir durum kt diye uuyordu sevincinden: Kar kar bilirim Afin, Elbistan ovasn. Tahsildarlmda Pazarck ovasn da oook gezip tozmuum. Andrn, Gksn gibi dalk yerleri de benden sorun. Fakat siz ille de Pazarck ovas diyorsanz, hayhay, ben size Pazarck'tan Trkolu'na kadar uzayan ovann airetlerinden sz edeyim. Sahaya kmazdan nce biraz nazari bilgi vereyim yani. Bu nazari bilgiyi verdikten sonra sizi, "Kll" airetine bal kylerden Hanobas, Karahyk, Tahtal, rdek-dede, Eyeniek, Kskenli, Karaay, Osmandede, Emirolu, Totto-lar, Fanfas, Kprasz, Aa ve Yukar Kuyumcular, kszl kylerine gndereyim. www.cizgiliforum.com
sterseniz bir tahsildar kataym yannza, dolan! Sizin emeliniz, ba bekisi dmek mi, zm yemek mi? Akl var, yakn var. Kabn kalay, iin kolay var. Hemi de i bilenin, kl kuanann demi atalar. Sizin devrim, atay treyi siktiredelim diyorsa, halk yznze bakmaz yeenlerim... Birikmilerini sylemenin frsat da almt Necati Beye: Size ovadaki btn airetleri saymam gerek. Birinciye ite bu "Kll" aireti gelir. Ovay ortasndan batsna bler. kinciye "Sinemilli" aireti gelir. Bu da ovann kenarndaki dalk blgeyi tutar. Bunlar Alevi Kurdudur. tekileri Alevi Trk. Bu da nemli. Sinemilli airetinin toprakszlar fazladr. ktisaden de ok geri, vede yoksul olduklarndan, fazla sayda halk tarm iilii yapmak iin Amik ovasna, Hassa, Altnz, Osmaniye, Ceyhan, Drtyol yanlarna akarlar. Ne zaman? Baharn ucu grnnce. Vede kadn kz, yal koca, eli apa tutan! Delikanllar da yaplarda altrmak zere ehirlere inerler. Kylerinin yolu, suyu, filan yoktur. Vede elektrik namna bir ufak kvlcm arama. Hastalklar filan da gayetle meurdur burada... kkegil'in evdeydiler. Necati Bey yerlemi sedire, anlatyordu: ncye, "Demirci" aireti gelir. Balca meknlar Demirci ky ve evresidir.Yrenin en zorba aalar burann aalardr. Srf ikisi toplam 15.000 dnm eker. Bu topraklarn tamamna yakn hazineye ait olup cebri evirmilerdir. Yirmi yldr hazineyle daval olduklar halde davalar bitmez. Vede bunlar yarglarn adamlarna para yedirerek .davay uzatrlar. Toprak iin savam veren kyller oktur, velakin, Alevi-Snni ayrln krkleyip kylnn fkesini baka yne aktrlar. Vede daha dik giden olursa, ldrtrler. Yaknda Toka Ali'yi kaldrtacaklar ortadan, duyacaksnz. Bazan baka aalarn topraklarn igal ettirmek iin kylleri kkrtrlar, onun topraklarn sonra bunlar kaparlar. Bunun bir rneini isterseniz, Kaplan Beyin topraklarn gsterebilirim. Eskiden bu aalar tren soygun-culuuyla itigal etmi olup Fevzipaa yanndaki ntilli yresine kadar uzanrlard. Bunlarn konaklarnda her eit ve trden silah bulunur. Holarna gitmeyen jandarma komutanlarn vede byk memurlar bir bir attrrlar. Bakn size imdi bu bilgileri veriyorum ama, Ankara'ya varnca bunlar benden aldnz sylemeyin. Adm filan sakn aklamayn... Sedirden kalkp pencereye gitti, soka gzledi nedense. Sonra yerine oturup anlatmasn srdrd: Drdncye kim gelir diye soracak olursanz, onu da syleyim, "Atmal" aireti! Velakin bunun etkisi sadece Pazarck iindedir. Siyasal etkinlikleri ok olduundan, faizcilik yoluyla ovada birok toprak elde etmilerdir. Bunlar ve www.cizgiliforum.com
teki tefeciler % 50'yle verirler borcu. potek karl salam senetlere balarlar alacaklarn. Vaktinde deme, bu yl mmkn olsa gelecek yl olmaz. Barta barta alrlar topraklan. Tefecilik burada aal ok beslemitir. Kendi paralarn m verirler? Yoook! Hkmetten ve bankalardan alp tevzi ederler. Elde edilen krn bir ksmyla toprak, bir ksmyla silah vede mermi alrlar. Vede rvet datrlar. Kylerde aalk neyin stne duruyor diye sorarsanz, birinciye toprak, ikinciye tefecilik, ncye bayilikler, acentalklar... Vede drdncye hkmet memurlar zerindeki nfuz, siyaset, hepsi! Ben byle karmakark anlataym da kendiniz nem srasna gre dizin... hho hhoo!.. diye kazd boazn Necati Bey: Size ovann belli bal aalarn vede tefecilerini saymam gerekirse: Satoullar bata! Vaktiyle Mara'ta kadlk yapmlar, Kurtulu Sava'nda ngilizlerle, Franszlarla olmular. Vede, savatan sonra kaan Ermenilerin topraklarna el koyarak bymler. 50.000 dnmden fazladr toplam. Hazine topra da evirmilerdir. evre kylerin muhtarlarna toprak vererek kylde uyanan savam gcn bastrrlar. Vede bunlar altrdklar iiyi her zaman dardan getirirler. Asla yerli ii kullanmazlar. imdi asl bilinmesi gereken eyi anlataym: Eskiden sade hayvanclk, vede arpa buday tarm yaplrd. Mizmilli batakl kurutulup vede sadece 10.000 dnm kadarn topraksz kylye dattrp asl byk blmn aalar kendileri paylanca vede Devlet Su leri memurlarna para ve kuzu yedirerek, rak iirerek sulama donanmlarn kendi topraklarna detmi, kuru tarmdan sulu tarma gemilerdir. Buday ekiminin yerini pamuk ekimi almtr. imdi bu iten yararlanan balca aalar sayyorum. Demirciolu Hac Mehmet, Cabir Han vede Bedirin dlleri. Bu Bedirin dllerini ben anlatamam, onu artk hangi kahraman bulursanz, gzpek, atalyrek, size o anlatsn. Ksaca dedim, ben anlatamam. Bunlar ayrca ta Demokrat Parti gnnden bol kredi, ucuz tohumluk, modern ara gere ile desteklendiler. Hkmetin kucanda
bydler diyebilirim. imdi rr ve prese fabrikalar, gbre, ila, yedek para
babayilikleri ellerinde olup, dokuzta oyunundaki varangelen gibidirler, ellerini ne yana oynatrlarsa oynatsnlar, kazanrlar. Tefecilik yoluyla kylnn rnlerini ucuza almann ebekesini iyi kurmulardr. Onun iin bu dzen deimesin diyorlar... Yordum sizi, fakat... diye zr diledi Necati Bey: imdi geliyorum Mincolar'a. Bunlar Salmanpak, Kabar, Ira-lkobas, ncirlikpnar yanlarnn egemeni olurlar. Yalnz, kyller topraklarna el koymaa balam olup belleri krktr biraz. Fakat jandarma bunlardan yanadr. Kylleri kadn erkek ayrmadan dipikleyip vede banda durup ekim yaptrrlar... Hapazlar... Gene Salmanpak, Gynk, Dehliz ve Armutlu kylerinin aalar. www.cizgiliforum.com
Kyller hi olmazsa da eteklerindeki allar skp ba yapmak istediler. Aralarnda anlamazlk kt. Jandarma getirip kylleri bastrdlar. Kylleri kendi topraklarnda ii olarak altrmaa Allah rzas iin raz oldular. Topraklar 20.000 dnm!.. Asl bakn, bu lkede en birinci aa dman benim, fakat elimden bir are gelmedii iin, bu duygumu belli edemem. Dilolar da nemli aalardandr. Cimikanh ve Haraba kylerini tutmulardr. Topraklar 10.000 dnm. Kyllerle nizalar hl srer. Topraklarna hkmet telefon ekti, aalar korumak iin. Aalarn hkmeti olduu iin yapt bunu, malm... Hocaaalar da anlataym. Bunlar da Fanfas kyn tutmulardr. Eskinin Demokrat, imdinin Adaletileridir kendileri. Fanfas'a jandarma getirtip istedikleri adam ddrebilirler. Belediye Bakan da kendilerinden. ounu satp savdlar topraklarnn, gene de mis gibi 2.000 dnmleri var... ienler'e geliyorum. Ulan bir memlekette bu kadar aa olur mu? Mara'ta var ite!.. skenderun'da rr fabrikasyla otelleri var ienler'in. ukobirlik'in de nemli ortaklarndan. Otomobil bayisidirler. Vede bunca ticaretin yannda, Osmandede ile Emirolu arasndaki 3.000 dnm toprak bunlarndr... Haim avu'a gelelim. Tefecilikle, tccarlkla 4.000.000 lira kazanr ylda. Topra az, sadece 300 ii altrr! Kirni'de ve evre kylerde etkilidir. ki kii ldrd, 1.000.000 lira verip kurtuldu. Di-lolarla atr bata... Eyleniek ve Karaay kylerini borca boan, blgenin nl tefecisi Gani Boran' da sayp geelim. Vede bunun eski bir "elci" olduunu syleyelim... Cabir Han'n ekenei 2.000 dnm. ukobirlik'e ve Antep'te fabrikaya ortak olup rdekdede'deki 3..000 dnm hazine topram Yahya Aa ve Bedirin dlleriyle ortaklaa yutmak istiyor. De-mirolu ile de atma halinde... Reyhanolu ise Zeynepua kylsyle takr... Sar Ktipler 3.000 dnm ekerler. Ayrca tarm ilac ve gbre bayilii yaparlar. Dalsav Yapclk irketi de bunlarn... Gmen Halim'e gelelim biraz da. 1951'de geldi Bulgaristan' dan. Kendisiyle gelen ailelere verilen kk topraklarn 100 kadarn tefe yoluyla ele geirip byd. Tamaclk ve tefecilik yapar. El altndan particilik de... Daha ook aa var; toprak anlamazl yznden babas kyller tarafndan
vurulan Mehemmet Nazar; Durmu Aa, Turan zkan, erefolu, Sarktipolu; genelev patronluundan ykselme Patron Niyazi; irikiler... Bence, ben anlatmay keseyim de, siz usuldan balayn kendi gznzle grmee, kulanzla duymaa. Ama sakn tartmaya giriip solculuk kartrmayn. Bir daha yolunuz dmesin karakola. Zaten gideceiniz yerlere adamlarn serper bizim Emniyet. Tetikte olun. Bugn biraz erken yatn, yarn da erken kalkn... Ertesi gn kke'i de alp yola ktklarnda korkuyordu Ahmet. (Saklama, korkuyorsun gene!) diye kendi kendisiyle alay da ediyordu. Eyleniek'te aalardan, aalarn adamlarndan kimseye grnmeden iki gn kaldlar. Gani Boran zaten kasabadan gelmezmi. Oradan Karaay'a getiler. Sonra kalkp Hanobas, rdekdede dolatlar. Kasabada kaymakama ktlar. Gen bir brokratt. Her kesi yeterince trp yememi daha. Tahsin Bekir, Yavuz
Abadan, Bahri Savc vede Cahit Tala hocalarmd... diyordu. O zaman bize
byle devler vermezlerdi. Ne olsa genlerle birlikte hocalar da deiiyor. Hayhay; hangi kye gidecekseniz ciple gndereyim! Fakat Hamet de, Ahmet de byle istemiyorlard. Dura dura, kylerde kala kala dolamalar daha iyiydi. Karahyk'te, kszl'de birer gn kaldlar. Ahmet, en ok, sevdii kz alabilmek iin yl beyin koyununu gdp de eli bo kalan Hasan'n hikyesini dinlerken sarsld. Sonunda kyller Hasan'a destek olmular, aralarndan para toplayp, Kan u yana, biz bu yana gittiler diyelim! diye yolculamlar. Aa, yle gzel kz Hasan gibi salaa ok! diye kardeinin oluna almak istiyormu Medine'yi. Ky odalarnda, evlerde akamlar ok sigara iiyorlard. Fransz kar koca turistleri vurup ldren, saatlarm, bileziklerini, giysilerini alan, ay demeden de yakalanan smail'le Arifin hikyeleri daha acyd. smail kadnn saatini, earpn nianlsna gtrmt. ok bir paralar kmamt. Arif, Kmrler Kava'na inmiti kebap yemee. Sonra daa kmlar iki arkada. Yakalandktan sonra biraz Mara'ta yatmlar. Aslmak istemiyle imdi Ankara'da yarglanyor-larm. smail, savcyla, yarglarla, durmadan maraza karyormu, yeni sular iliyormu. Bir yandan da bilinlenip sosyalist olmaa balam m! Derdi gn uzatabildii kadar uzatp bir affa raslatmakm ucunu. Tanyanlar yapar m yapar diyorlard. Karahyk'te kz grdler. de biribirine benziyordu. Oysa analar babalar akraba bile deilmi. Birer boncuk oturtulmu gibi masmaviydi gzleri. Derileri de olabilecei kadar pembe. Bir yandan baksan br yanlar grnecek. lkokula bile gidemeden kalmlar yle. lkokula gitseler ortas nerde? Ortasna gitseler lisesi, niversitesi? Ne kimyaclar olurdu, ne bilginler! Keman versen ellerine keman, bir blgenin planlamasn versen plan... Yapamam m derlerdi www.cizgiliforum.com
okuyup yetitikten sonra? Kirni yolunda o ufack oban ddn alan Turan' unutamam!.. diye yazd Ahmet defterine. Doan'n sonradan anlattna gre bir tek ses hatas yapmyormu alarken. Sadece sezgisiyle bu kadarn baarabilen, biraz eitim grse neler baaramazd? Yedi sekiz yl bir konservatuvarda eitilseydi dnyaya adn duyuramaz myd? Bu krlarn sesini en byk salonlarda, halka, radyo televizyonlarda kitlelere dinletemez miydi? Fanfas'ta cenaze vard. Mezarla gittiler. Kyllerin sapn yere dedirmeden ele almad krekle ikier krek toprak attlar gen lnn stne. yle ezik, yle ileli bir yaamn iinde dik durmaa alyorlard. Hukuk'ta gsterilen 1917 Belgeselini dnyordu mezarlk boyunca Ahmet. Belki bundan da beter bir ilenin iindeydi kyller. Filmi elilikten gidip Feyzullah almt iki arkadayla. Dolup tamt o gece konferans salonu. Oradaki fakltenin, Basn Yayn Yksek Okulu'nun rencilerinden baka sendikaclar, yazarlar, eski yeni sosyalist aydnlar gelmilerdi. Sessizlik iinde izleniyordu. rgt yesi renciler kaplar tutmulard ne olur rie olmaz. Gene stunlarn diplerinde yeni yaynlar satlyordu. Ara verildiinde sigara imee kyorlard ama elle tutulur bir suskunlukla, belki birazdan polis gelip belgeseli getirenleri, gsterenleri, izleyenleri tutuklayacak gibi bir tedirginlikle bakyorlard. En ok neresiydi o filmin Ahmet'i arpan? Hi olaanst yan olmayan, duruu, yry sradan, ancak ortakarar bir ii kadar gl bir adam grnmndeki Lenin, nasl uyandrm, rgtlemi ve ynetmiti ezilen milyonlar? Sadece onun ii miydi, yoksa alttan alta bir gizilg birikmi, Lenin kabuu ustaca delerek bu gce yol mu amt? Sradan bir adammkine benzeyen o konuma, doru tezler zerinde ala ala insanlarn gvenini topluyor, sonra hepsini yr desen yryecek hale getiriyordu. Kitleleri sosyalist saflara kazandran olaanst abalard Lenin'in abalar. Ama karsndakiyle hibir ayrcalk dnmeden konutuu iin de olumlu etki yapyordu. Geici hkmet kendisini tutuklama karar almt. Lenin, izini yitirip Petrograd yaknnda bir kulbede saklanmay baarmt. Geceleri itleri bile uyandrmadan, kyller, kyl klnda partililer gelip gidiyorlard. Bir yandan da ynergelerini hazrlayp yolluyordu. Gelenleri dikkatle dinliyor, en basit grnen konular anlamam grnerek bir daha, bazan bir daha anlattryordu. ki bin dnm topra olan Mehemmet Nazar' grdler Glp-nar'da. Ayrca Glpnar'n suyunu satp bir milyon kazanyordu ylda. Topran evre kylere verip iletiyordu, btn tekilerin aksine... niversite rencisi olup da komnist olmayan kald m? Hl derse alanlar var m aralarnda? diye soruyordu. Fakat ou gitti az kald, Endonezya'dakinden beter edeceiz, keseceiz hepsini, greceksiniz! Siz solcu ounlua katlmayn, Trkn www.cizgiliforum.com
milliyeti, mukaddesat geleneinden ayrlmayn! Lenin dllerinin hepsini kurundan ve baktan geirdikten sonra ilkokuldan balayarak maarifi dezenfekte edeceiz. En etkili dezenfektan Amerika'dan alarak, orduda ne kadar asker varsa srtlarna birer fkrk takarak, eskisinden daha temiz hale getireceiz; greceksiniz, ou gitti az kald!.. Kyllerin nnde sylyordu. Dolu kamyonlar gidiyor, bolar geliyordu. Kyller, yaamlarndan doan bambaka bir glmeceye, Kavata baaak! Az daha lme, asl ktr ktr biz seni keseceiz yatrp! Az daha lme kiii... diyorlard. Bir sre sonra kulbede saklanmas da sakncal hale geldi Lenin'in. Bir atei klna girerek lokomotifle Finlandiya'ya geti. Parti, Austos 1917'de 6. Kongresini yapt Petrograd'da. Lenin banda deildi. Dardan ynetti. Bu toplantda parti, bar yoldan iktidara gelmenin artk mmkn olmayacan hesap ederek, kardevrimci burjuvazi ve toprak aalar iktidarn silahl bakaldryla devirme karar ald. Sonbaharda partide bir bunalm bagsterdi, Lenin gizlice Petrograd'a gelerek ayaklanmann bana geti. 10 Ekim'den 16 Ekim'e kadar silahl bakaldr sorunu yeniden tartld, Lenin'in getirdii tezler benimsendi. Bakn size anlataym Sayn Genler! TP, DSK, TS, DEV -GEN; bunlarn hepsi komnist kurulular! Sosyalistiz diyenler vede anayasa sosyalizme aktr diyenler, gerekte komnizmin yasal zeminini var etmee alyorlar. lk frsatta iktidar alp teki partileri kapatacaklar, seimleri kaldracaklar, kendileri tek parti halinde srekli iktidar olacaklar. Ama onlar Ankara'da, stanbul'da iktidar alsalar bile, burada milletin gerek kalelerini ineyip geemezler. Bizler bu yurdu komnistlere asla vermeyiz. Bizler bu milletin en yurtsever evlatlaryz... Tarmsal gbre satyordu irikiler. Tarm ilac, tarm arac satlar ellerindeydi. Topraklarndan baka maazalar, depolar vard. ok iyi kurmulard bin yllk saltanat halkn srtna. Deimek gerektiinde keinin peinden masann basma oturmulard. imdi anla omakla deil, telefonla, bonoyla, senetle, teminatN mektubuyla, banka kredisiyle i yapyorlard. Seccade kadar bir masa, ovalarn verdiinden fazlasn veriyordu. Halil brahim'in bereketli ovalardan masalara diyorlard, doruydu. 16 Ekim'de Lenin'in bakanlnda bir Politburo ve Devrimci Askeri Merkez oluturuldu. 25 Ekim'de Sovyetlerin ikinci kongresi toplanacakt. Bir gn nce ayaklanma balamalyd. yle oldu. 24 Ekim'de balatlan ayaklanma 25 Ekim'de utkuya ulat. 650 delegenin ancak 400' gelebildi kongreye. Lenin, Halk Komiserleri Konseyi Bakan seildi. Sovyetlerin ikinci kongresinde alklar arasnda krsye kp unlar syledi: Yoldalar! imdi sosyalist dzenin kurulmasna geiyoruz! www.cizgiliforum.com
Mezarlkta imam dua ederken, len komular iin iyi biliriz diyen kyllere bakarak, Az daha lme ki, ktr ktr biz seni keseceiz kavat! diyen kylleri dnd Ahmet. ok mu uyanktlar, yoksa ok mu uykudaydlar?
Ka byle dnebilir, konuabilirdi? Ka dndn yapabilirdi i baa
dende? Sarmee'de babalar ocuklarn okula gndermiyorlard on gndr: Yolunu yapn kyn! Sobasn kmrn verin okulun! Srdnz retmeni geri getirin, yollayalm!.. diyorlard. Birer Anayasa tutuyorlard ellerinde. Gelen Uzatmaly, lkretim Mdrn, Mfettii, Milli Eitim Mdrn, 50'nci Maddeyi okuyarak geri yolluyorlard. Srlen retmenden sonra srlmeyen teki retmen iin de kouturma atrmt Mdr: Kyllere Anayasay sen mi dattn? 50'nci Maddeyi sen mi rettin? Kyller dikleniyorlard: Gariban retmenlerin srtna binme looo orosbi!.. Ne diyorsan bize de ki, Vali gelip sz vermedike ocuklar gndermek yoktur! Ak durum, ksa cewap! Grdklerini, dinlediklerini birer birer yazyordu defterine Ahmet, ince yuvarlak yazsyla. Dndklerini, anmsadklarn yazmyordu. Belki yeniden yollar derdi karakola, bir eymi gibi kapp alrlarda. te yakaladk! Lenin'den sz ediyor, imdi sosyalist dzenin kurulmasna geiyorlarm! Sosyalistlik filan laf, bunlarn asl amalar komnistlik!.. diye biribirine katarlard ortal. Lenin btn gcn barn salanmasna verdi sonra. Halk bkmt uzayan savalardan. ok ypranmt sosyalist savalar. Yeniden dzene sokulmas gerekiyordu saflarn. hainler d hainlerle el ele verip bir sr ayaklanma karmt stelik. Franszlarn, ngilizlerin desteiyle bir Kuzey Rusya Hkmeti kurulmutu. Gene ngilizlerin desteiyle Amiral Kolak, Geici Rusya Hkmetini kurmutu. Japonlar Vildvostok'u, Almanlar Baku ve Tiflis'le birlikte Ukrayna'y almlard. Kardevrimin dize getirilmesi iin 15 Ocak 1919'da ii ve askerlerin Kzl Ordusu kuruldu. 1919 ilkbaharnda hain Kolak' bu ordu kuruna dizdi. 1920'de Ukrayna kurtarld. 1922'de Japonlar ekildiler. Vrangel, Denikin temizlendiler Yabanc gler Sovyet topraklarn terkettiler. Sanayileme balad. arlarn saraylarnda Sovyetlerin meclisleri alyordu. Lenin, bir kk ama tavan ok yksek salonda kabul ediyordu uzak cumhuriyetlerden gelen konuklarn. Konuklar, konuklar, konuklar; kyller, ii temsilcileri, ocuklar, kyl temsilcileri, konuklar, ii temsilcileri... Frsat bulursa alyordu. ok etkili bir film miydi 1917 Belgeseli? Sinemann ilkel olanaklaryla ekilmiti. abuk abuk yryordu Lenin. abuk abuk konuuyordu. El kol sallamas hzlyd.Ama yle bir filmdi ki, insan her yann tam tm alglyor, her yanndan etkileniyordu. Glpnar'm suyunu satarak milyonlar kazanan, hazineden apar-d topraklar www.cizgiliforum.com
kyllere koklatmayan, devletin kyllerden oluturduu jandarmalarn glgesinde yaayan, hkmetin verdii kredileri % 50 faizle kyllere datan, gbreyi de en az % 30 krla satan Pazarck feodallerinden kime rastladysa komnist dman, sosyalist dman, renci, retmen dman, ii ayrm dmanyd. arpm cetveli gibi, hi amyordu. Kpraz'nm harman yerinden geip giderken nlerinden bir avc geldi. ki tavan vurmutu. nce Efendilerin verdii sigaray ateleyip kt ikindin gneinin alnna, sonra, Aklsz Aleviler, byklar Hazreti- Ali Efendimizin byklarna benziyor diye yemezler bunu! Siz efendisiniz, daha iyi bilirsiniz... diye konumaa balad. Ben, iki yl kadar oluyor, Malatya'da bir toplantya tesadf ettim. Osman Kotrk adnda bir doent hoca var, o anlatt stanbul Sinemas diye bir byk sinemann iinde. Vali mali hepsi dinliyor. Albay malbay hepsi orada. Hindistan'da bir halk varm, gnah diye onlar da sr etini yemezlermi. Alktan krlrlar, bir inei kese-mezlermi. "Biz ocukken onun style beslendik, o bizim anamz, insan anasn keser yer mi?" derlermi. Valisi malisi, albay mal-bay, byk adamlarnn bile hepsi bu kafadaym. Btn bunlar fa-safisodur. Siz efendi olduunuz iin daha iyi bilirsiniz, bence et gibisi yoktur. Etle ekmek, eti ete drtmek en birinci hazzettiim i, vede etin girdii yere dert asla girmez, giremez! Onun iin isterse gnah olsun, kendim de az ok Alevi olduum halde, gittim bu sabah iki tavan vurdum, birini ocuklar yesin, birini de ocuklarn anasyla biz yiyelim. Suyu muyu; iki de konuk gelirse bol bol yeter dedim. Kaln, birlikte akamlayalm. Rakm arabm yok ama etim var bakn... ki saat bunu anlatt Kpraz'l Muharrem: Ben bir babakan olsam, herkesin et yemesini zorunlu tutarm. Et yemedii iin milletin kafas ilemiyor kardam! Dnd biraz. Amma babakan var, babakanck var. Milletin kafasnn ilemesini zaten istemiyorsam, o zaman da hi bundan kapak kaldrmam. Et yedirip neden bama bela bulaym? Onun iin gene ne varsa milletin kendinde var, ne yapp yapp et yemeli. Tabii siz efendi arkadalarsnz, daha iyi bilirsiniz. Ben teygn Moskova radyosuna ras-geldim kartrrken. Orda da bir herif, aynen benim konutuumun zetini konumaz m? Geri kalm lkeler, emperyalizmin smrs altnda, bir nfus ylda yarm kilo et yer. Emperyalistin kendi lkesinde doksan kilo! Radyo bizim 13 kilo yediimizi syledi, inanmadm! Halkmz 13 deil, 3 kilo et yese, u koca Pazarck ovasnda ne kadar aa var bak, mma gor, hepsini bir gnn iinde atar srtndan! Ben Osman Kotrk'n konumasndan rendim, arpa buday, bunlarn hepsi aslnda ottur. Aslan et yer, manda ot. Aslann tyne elini sremezsin, paralar seni.Mandann srtna basp, sz gelimi yirmi manda yan yana duruyor, birinden tekine basa basa batakl geer gidersin, sen sonuncu mandann srtndan indikten sonra birinci manda ban ancak evirir; yeni oluyor haberi! Bunun burasnda sr gibi yaadmza bakmayn. Gvurun elinde tutsak gibiyiz, her eyi biliyoruz, ama ne gvenecek hkmet var bata, ne seninle ayn davaya ba koyacak dost! Gn gelecek dost da olacak, hkmet www.cizgiliforum.com
de! ou gitti az kald. Bakn ciddi sylyorum, kaim bu akam! Bir yoksul arkadanzm; vali mali gelse, albay malbay kalaym dese, buyrun demem, ama size diyorum. Bakn sigaranz da itim. Siz de benim bir kak orbam iin... O kadar candan ekiyordu sigaray, o kadar iten yapyordu arsn, Hamet baknmaa balad arkadalarnn yzne. Ahmet'in yznde fazla elemedi gzleri, dnden razyd, fakat kke, (Bu ne biim inceleme, plan yok, program yok; nerde akam, orda sabah; babamn anlattklar da olmasa hepten hava eivayd gezinin tm!) diye geiriyordu iinden. Doan, sz ald ayrn yznde. Gne bakt, kavutu kavuuyor anasnn koynuna. Akamn bu vaktinde ocuklara daralk, yengemize zahmet vermeyelim Muharrem abi! Abimizsin, ardn, saol, varol! Fakat imdi tavanlar yzdm piirdim diyesiye de vakit geer... Avc Muharrem tfeini ekti, kanrd tetiini, nian alr gibi yapt: Gzellikle yola gelmeyeceksiniz, bu i silahla olacak; dn nme! Sizi efendiler sizi; ooo! Yz verdik astar istiyorsunuz ulan!.. On adm kadar tede arka ayaklar stnde kmekte olan kpeini ard, yrdler kye doru. Size ne tavann yzlmesi, paklanmas ulan? Onu aran kavat dnsn!.. Glerek girdiler biraz nce ktklar kye. kke diyordu, Dnelim ehre, bir iki gn de Mara'ta kalalm; tatil bitiyor! Siz Ankara'ya varacaksnz ama ben stanbul'a gideceim. ki misli yol. Gelinip
gidilmiyor. Yeter kylerde geirdiimiz gnler. Vede her eyi tadnda brakmak
erdem... Onun iin ertesi gn leyin ayrlmaa kesin karar verdiler. Akam komularn, arkadalarm ard Avc Muharrem. Ertesi gn de arkadalar tutturdular: Birer tas orba da bizde ielim! kindin kabildiler yola. Yryerek Setba'na geldiler. Armutlu'nun obanlan mallarn toplam gidiyordu. Bir kamyon yada minibs gelecekti. El kaldrp bineceklerdi. Alt ocuk geldi sularn, sazlarn olduu ynden. ok yamur inmiti ovaya. Buharlap buharlap ttyordu srtlar. Gklerin yamurunu yemilerdi. Kabarm kmt kirleri. ubatn lk bir gnyd. Sularda kazayaklar, yarpuzlar, gerdemeler, teki yenir otlar dururken gidip katrtrna, devetaban, puralk, idem kazmlard tepelerin eteklerinden, rktalarn dibinden. idemleri, katrtr-naklarm demetleyip ellerine almlar, gzleri azlan kadar kocaman, yad grdk yabancya rasladk demeden, ivi devirme oynuyorlard. Srtlarn soyunmadan kurutacaklard. Islandnz, hasta olacaksnz filan diye azar iitmeyeceklerdi. yle sanyordu Doan. yle sanyordu belki Teknik niversite rencisi kke de. ocuklarmsa dokuz ondu
yalar. Hibirinin sorunu deildi slanmlar, soyunmular, kurunmulari Ahmet
biliyordu biraz. nk onun da ok gemiti Karata'ta srtndan sular, ok tutmutu buular. niversite, yksek okul rencisi olduklarn renince abilerin, saygyla durup baktlar baktlar. Kydeki ilkokul bir katl olduuna gre, yksek okullar belki on katlyd. Kitaplar ok kaln, hocalar da mutlaka gzlklyd. Byle dnyordu ilerinden en akl erii. (Nasibolsa ben de gitsem! Tatillerde Armutlu'ya gelsem! Nasibolsa aann oullarnn bildiklerini hep bilsem, bitirip
okulumu, ama mhendis, ama yarg, ama kimyac, ok byk bir adam olsam,
halkm ve yurdum iin alsam!..) Ne kadar bykt snrlarn belirleyemedii zlemleri... Ahmet, ince yazan kalemiyle durmadan not alyordu. Sokulup yazsna bakyordu biri istekle. Yksek okullarda okuyan abilerin yazlar nasl olur, grecekti frsat kmken. Belki baka dilde anlalmaz bir yazyd bu. Herkes anlayamaz... Srt antalar; insan kmsemeyen davranlar... Armutlu'nun ocuklarn kimbilir ka yl tayacak kafasnda unutmadan: Kamyonun stne binip ayrlrken, idem demetlerinden, katrtrnaklarndan verdiler. Kardelen diyorlarm Hametgil'in oralarda purala. Doangil'in oralarda da koyungz... Necati Bey de, hanm da, en ok bir olay karmadan dnp gelmelerine sevindiler. krettiler ilerinden. Emekliliine vard daha. Bir yandan da ocuk okutuyordu. (Her toplumda, her katmanda insanlarn balar var. Benim yok mu? Tatil geldi, gitmedim, kimbilir ne merakland anam, ne tasaland babam? Babam belki gnderdiim 800'e sevinmitir. Gene de ok kusur bulur okulu bitirip stajm yapana kadar. ok zledim anam. ok zledim Nurten'i. Nurten tatilin bitmesine bir gn kala gelir mutlaka. Bir gn kala biz de orda olursak, tatl bitmi olur bu i. Sonra raporumuzu yazarz...) Gene Kmrler Kava'na indiler. Raslantya bak, ayraas'na bindiler gene. Bu sefer Gvurda'n gndz gzyle ap gndz gzyle geiyorlard ukurova'y. Toroslar gndz gzyle... Baharn dallar patlyordu hzla. Erken ieklenen gzlere souk vuruyor, yakp karartyordu tomurcuklar. Ankara'nn aylak aalar tuzaa dyordu sk sk. Acaba bu yl da yle mi olacakt? Havalar bir iyi, bir iyi gidiyordu, ok erken patlyordu dallar!.. Nurten'le Ahmet, Genlik Park'nda, byk havuzun yanndaki ay bahelerinden birinde, suyun kysnda oturuyorlard. Akam km, ay suya
inmiti. Belli belirsiz bir rzgr vard. Suyun yz k-prdadka ay bir dalyor, bir toparlanyordu. Sana seni sevdiimi deil, eski klar gibi, Burdur'da bize gelmitin ya, avluda erite kurutuyorduk, o gnn ansn sylemek is-tiyorutri. Ama zorluk ekiyorum, biraz da utanyorum. O gn de ok utandm. Farkndaym sen de utanyordun. Ben, evimizin pis oluundan, ok sinein savruluundan utanyordum. Gbrenin, fk'nn iindeydik. Sen de yoksulluundan utanyordun. Yoksulluu da, pislii de yenmek iin savamak gerektiini o gn dndm. Benim anam iyidir, ama rahatsz olmaz pislikten. Babam da anama uydu... ay imilerdi, ok oluyordu. Kalkp gitmeyi dnyorlard, ama kalkamyorlard. unu da konu, bunu da konu; Nurten ilk kez bu kadar almt. Ahmet de dinlemekten alamyordu kendini. Dokuz oldu, ay suda brakp kalktlar. Ertesi gn Derbent Serpmeleri' ne, gecekondulara arka kmaa gideceklerdi Ahmetgil. Ka seferdir ykmclar ykyor, bunlar yeniden yapyorlard. Rize'den, Giresun'dan, Sinop'tan, Sivas'tan, Urfa'dan, Mara'tan, Erzurum'dan, Kars'tan, yurdun hemen her yerinden kyller kopup geliyorlard. Bir yandan umut, bir yandan gittike byyen bir umutsuzluk! Baka are yoktu; bir durak, bir istasyondu Ankara. Biraz durup belki Almanya'nn, Avusturya'nn, Hollanda'nn, Fransa'nn yolunu bulurlard. Umut da, umutsuzluk da yerlerinden ediyordu onlar. Gyorlard. Kk kk, sk sk, gecekondularn yapyorlard. Yapmak iin gyorlard. sterse gmesinler! Aalar: Siktirolungidin topramdaaan! diyordu. Koskoca Hazine'nin topran yutmutu adam, bunlarmkini yutamaz myd? ounun topra m vard zaten? Ky, ova, doa aannd. Byk toprann yannda kck topra olan siktirediyordu. Gmen gelmi, "Reform" vermi; on dnm, yirmi dnm, yutuyordu. Tefeyle, tfekle yutuyordu, siktirediyordu. stanbul'a akyordu yurtsuzlar. Ankara'ya, Adana'ya, Antalya' ya, zmir'e akyordu. Kayseri'de kalanlar vard, Eskiehir'e gidenler vard. Krkkale'de inenler, Elmada'a, zmit'e, Adapazar'na konanlar vard. Pendik'in, Gebze'nin, Tuzla'nn oralar tutanlar, Kthane, Baruthane, Feriky mezarlnn altlar, Alibeyky, Topkap, Bakrky, Meneke, Yeilyurt, Ayazaa, Silahtaraa; tutanlar vard. Koparlp koparlp atlyordu tutunmaa alanlar. Kimi yer Hazine'nin, kimi yer Vakflar'n, kimi yerler de sahipli filan oluyordu. Bir alay toplum polisi, ykm grevlisi; kazmalar, krekler ve dozerlerle geliyorlard. ok rvet dnyordu. ok byk ticaretler dnyordu ara yerde. Be yz, bin gecekondu bir gecede yaplyor, hepsinin briketi bir elden, hepsinin cam www.cizgiliforum.com
erevesi bir adamdan almyordu. Yere para veriyorlard. atmr atr deiiyordu insanlarn bildikleri, bilmedikleri. Partiler bir yandan gecekondu kurduruyor, bir yandan ekipler gnderip yktryor, bir yandan da aflar karp tapular datyordu. Kark, karmakark iler dnyordu. Muharrem kmt cezaevinden. nce bir seminer dzenlemi, ilden, belediyeden, mar-skan Bakanl'ndan yetkilileri, ehircilik krssnden hocalar, doentleri, ODT ehircilik'in yeni elemanlarn konuturmu, konuyu renci ounluuna mal etmiti. Bilmeden yrmek yerine bilerek yrmek iyidir sorunlarn stne! diyordu. Okuduka hibir konuyu yeteri kadar bilmediini anlyordu. Bir ie ynelirken nce o ii renmek gerekir diye bir dnceye varmt. Valinin yardmclarndan biri yapt konumada aka diyordu: Gecekondu yapmn nlemek iin elimizde hibir yasal yetki yoktur! nlenemez! Belediye Bakannn yardmclar da yle diyorlar, ellerini outuruyorlard. mar-skan'n, Devlet Planlama'nn elemanlar yaplmas gereken yatrmlardan, gecekonduyu zorunlu klan toplumsal koullardan sz ediyorlard. yleyse neydi bunca ykm, lgnlk ve lk? Bir giriim yaplamaz myd bu halka destek olmak iin? Kzlardan birinin abisinin arabasyla arkada kp dolatlar. Douda Hseyin Gazi'nin oralardan balyordu, Kaya, Mamak, Saimekadm, Boazii; batda Gazi, Sincan, Demetevler, Yahyalar, entepe, Karyaka, vedik yolu; kuzeyde Balum kyne varp dayanmt nerdeyse! Gneyde Dikmen'i am, mrahor Deresi, bayrlar, srtlar, tmyle dolmu; Topraklk, Yeilyurt evreleri silme kaplanmt. Hl neden yktm ykacam'n derdindeydi bataki frldaklar. Otuzar, krkar kiilik gruplar rgtlemiti Muharrem. Uzun, ok uzun vaktini almt. Her biri bir yana dalyor, gidip geliyor, gnlerce iliki kuruyor, ykmclar gelince kar duruyorlard. Kimisi diyordu: Hkmet bizim deil mi, hem ykar, hem izin verir yaparz; size ne oluyor? renciler siktirsinaradan!.. Kimisi diyordu: Vilayete gidiyorum, "Belediye karr!" diyor; Belediyeye gidiyorum, "Vilayet karr!" Sonra gene Vilayete gidiyorum, "Bakanlk, Babakanlk karr!" Arada biriketiler vuruyor vurgunu! Rvet verdiklerimiz baka mahallelerde ikier kat kyor kon-dularn. Bize izin verenlerinkini de biz yapyoruz... Br iko komser var, ulan hep o drz ykar! Bir zayf polis var, he valla hi
ykmaz! Gz krpar. Ona kendi aramzdan geni baheli yaptk, kaynvalidesinin
zerine kaydn geirtti. Kiraya verir iki yldr... Polis molis, eit t!.. Cell Dana'ya rasladlar, Giresun'un Hasrl kynden gelmi: Kalktm Babakanun kapisuna cittum! Vatan millet vede hal-kum iin uratum! Byk
Babakanumdan resm yazlu kt aldm. Getirdim burda gsterdim. Yedi ay dur krk sekiz sefer yktular kondumi. Resm kad gsterdum, gene yktular! Bir karcuk yerum, umudum da yoktur dnyada... Serpmeler'in orada, iki yakada, 500 bir yanda, 350 bir yanda, hepsi birden bir daha yklma durumuyla burun burunayd imdi. Anayasann 49'uncu maddesi... diyordu Muharrem. Su gibi yuttum oni! Devlet yoksul ve dar gelurli ailelerin aluk artlarna uygin konut ihtiyalarm karular... Niin karlamyor peki? Ben deilim ki devlet! Git onu kendisinden sor. Ben yoksul muyum? Yoksul. Dar gelirli miyim? Hem de ok dar. Ailem var m? Var. Salk artlarna uygun konutum var m? Yok. Salam m devlet? Hayr. Kendim saladim, kirk dokuz sefer yktu! Kurani Kerim'i koydum teree, ykmclar geldi, baladm okumaa, gene yktular! Al bayra sarndm belime, toplum polisleri inediler bayra, gene yktular! Vali mali Atatrk dedim, resmini kapnn stne astm, erevesini krp gene yktular! Anayasa dedim, sdler Anayasaya, gene yktular! Rvet vermee raz oldum, senin rvetini almayz serseri deyip gene yktular! Yaknda gelip gene ykacaklar. Bunu da ykarlarsa elli olacak. Elli birinciyi yapmazsam eeim! Nasl olsa benim de rvetimi alan bir drz gelecek, tapumu verecek. Ylarsam eeim... nce sizi birletirmek gerek Cell Dana! Nasl? Kimi Erzurumlu, kimi Karsl.Kimi Alevi, kimi Snni! Burada ok halk var. Nasl birleir bunca halk?.. Hepiniz konducusnuz! ok da kodo var aramzda! Kimseye rvet vermeden! Birinizinki yklnca hepiniz birleip yaparak! Gzcler dikip gelenlerin girmesine engel olarak! Anayasann 49'uncu Madesine dayanarak... Hastadr o madde; geberecek... Yaatalm kardeim! 49'uncu Maddeyi yaatma dernei kuralm. Hakl i yapalm! Hakkmz koruyacak i yapalm... Kendisinin de oralarda bir gecekondusu varm gibi almasn uzun sre anlamadlar Muharrem'in. Btn yurtta renci genlik sizler iin alyor. Sizler iin alyoruz diye bize komnist diyorlar. Bizler sizin paralarnzla okuyoruz. Yasalarda gecekondularn yklmasn ngren maddeler yok. Bilgimizi, gcmz size sunuyoruz. Deilse niin okuyoruz? Olmaz! renci ii tehlike! renci siktirsinaradan!.. Sen renciyi siktiredersen, onlarda gelip seni ederler. A gzn korkak adam! Ev istiyorsun, i istiyorsun! Kyde toprak yok, ehirde ev
yok! Onlar ankaya'da, Moda'da, sen gecekonduda bile deilsin! Otuz alt milyon metrekare Amerika'ya; size bir kar yok! Ta msn, vatanda msn? Serseriliin gerei yok! Haydi istersen gel d beni! stersen ldr!.. Erzurumlu Necati Balcan boynuna sarlyordu: Sen beni ldr babam! Ben helbet korkumdan byle konuurum! "Komnist rencileri sokmayalm aramza!" Komser geldi byle dedi. mam Nuri'yi ardlar, ona da Emniyet'ten sylediler. Ben de onun iin byle derim benim babam. Ama o ki sen geldin, bizim iin okuduunu syledin, braktm onlarn akln, kendi aklma gvenirim. Ne yapacaksak, haydi... Hdrellez gibi bir buluma oldu derenin aznda. Biraz ieriye, ekildiler. Konualm yapacamz haydi!.. Oturup konutular. Gecenin boyu uzad. Cumartesileri pazarlar uzad. Kzlar gelip kadnlarla konutular. Sendikalara, derneklere gittiler. Kprdatmak zordu ounu. lle de kendi derneklerini kurup birlemeleri gerekiyordu. Parti, destekleriz, yannzdayz diyordu, desteklemiyordu; yanlarna gelmiyordu. Sesi ba karckm, eskimiti Erzurumlu Necati'nin: Yklan birlikte! Zararn birlikte! Bu mahalle u mahalle yok; lazdr kurttur, boktur psrktr yok! Tm gecekondular birletireceiz. Sonunda ne olacak? Hkmet bize yer gstersin. Nasl teki yurttalarna veriyorsa bize de kredi versin. Gece deil gndz yapalm kondularmz. Kime ne zarar var? Nisann sonunda bir gnd. Saat 9.00'da bir dozer, iki araba toplum polisi, on ykm grevlisi, otuz ii kp geldiler. Polisler coplu tabancalyd. Dozerin srcs byklyd. Muharrem, baka bir grupla Demetevler'in stne gitmiti. Cell Dana'nn yannda Ahmet duruyordu. Anayasann 49'uncu Maddesini Yaatma Dernei yneticileri ne getiler. Ykm balamadan tutanak tutulmasn istediler. Kadnlar, kartonlara yazlm 49'uncu Maddeyi ellerine aldlar. Baka kondularn halk topland. Polis efi, ykm efini psrk buldu: Tutanak filan tutulamaz! Amirimiz bize gidip ykm salayn dedi. Salamaa geldik! Tutanak tutmadan ykamazsnz! diye kt Kzm. Yasa byle! Baka trl biz olaya gireriz. Yasay, Anayasay inetmeyiz. byr. Yaka numaralarnz alrz. Sorumluluktan kurtulamazsnz. 27 Mays'ta giysi deitirip kurtuldunuz, bu sefer hibir trl kurtulamazsnz!
Ykm postas bekliyordu. Tartma sryordu. Dozer srcs inip geldi. Bakyor, dinliyordu. Kzm konuurken, Ahmetgil geri ekildiler. Gittiler dozerin yanma.Kadnlar da o yana kaydlar. Sizde vicdan olsa biraz dnrsnz. Ayn kkten, belki ayn kydensiniz. Jandarma kyl, siz kylsnz. Yada yoksul ehir ocuusunuz. Bu ne bilinsizlik? Tartmay uzatyordu Kzm. Bizde kabahat yok, biz emir kuluyuz... 27 Mays'tan nce de byle dediler, ama sorumlu dtler. Valiler, polis efleri, polisler kurtaramadlar paay... Birden bir harran grran oldu dozerin orada. Koca makineyi bayr aa yuvarlamlard. Kotu ykm postas. Toplum polisleri coplarn ekip kotular. Fakat kurtarmak olas deildi. Tekerleri havada, kavaklarn dibinde yatyordu koca ykm arac. renciler kaacak, olan bize olacak diyordu konducular: Kzm bard: Kamyoruz arkadalaar! Buradan kamyoruz! Ayrlmyoruz konducu arkadalarn yanndaan!.. Polis efi geldi: Sizi karakola gtreceiz... Gtremezsiniz! nce tutanak! Biz de kamu ynetimi okuyoruz. Tutanak tutun, gtrn... Telsizleriyle konumaa baladlar. Hamet bir arkada alp ehre gitti. Yarm saat sonra Hukuk'tan, Siyasal'dan, Basn Yaym'dan minibslerle, dolmularla geldiler. Milletvekilleri, senatrler geldi. Vali yardmcs, byk polis efleri geldiler. Havada helikopterler dnmee balad. Serpmelerin orada bir ylma oldu. Muharrem, dernek yneticilerini kyya ekti: Buraya kadar getirmek bile bir admdr u zevat! Ykarlarsa ykarlar, dernek para toplar, yeniden balarz. Unutmayn, Ankara' nn % 62'si gecekondu! Yklanlar yeniden yapld iin oldu bu! Sizinkiler de yaplacak, bir daha yklmayacak...
Bunu da ykarlarsa elli olacak! dedi Cell Dana. Byyen renci kalabalnda, ncekilerle sonrakiler biribirine kart. lk otuzu aryordu polis efi. Bulamyordu. Tutup yakalad, Ben sonradan geldim! diyordu. Vali yardmcs, Elli kiiyi gtrn, Merkez'de ayklarsnz! deyince, rasgele tkmaa baladlar arabalara. Gazlayp gtrdler sonra. Nisann sonunda bir gnd, Nurten'le Genlik Park'nda oturduklarnn ertesi gn. Ahmet'i o ok katl yksek yapya gene gtrdler. Bu sefer, inin, yere bakn, koun, saa sola bakmayn demiyor-lard. Vur ha vur etmiyorlard coplan balarna. fadelerinin alnmas da abuk balad. 49'uncu Maddeyi Yaatma Dernei yneticilerini de getirmilerdi. rencilerden 13, dernekilerden 5 kii savcla yollandlar. Ahmet, ifadesi sona kalanlardand. Yoktum, sonradan gitmitim! para etmedi. Tanyan polisler vard. Bir de hemen fiini bulup kardlar. nceki olaylarda
grlmt. Resmi vard gruplar iinde. Ona gre tutanan hazrladlar. kindin
karldlar mahkemeye. Bir avukat da getiremedi rgt. O kadar ok mahkeme vard ki, on avukat yetmiyordu. Onlarn da kimi Diyarbakr'a, Konya'ya, Elaz'a, Malatya'ya tanp duruyorlard. Muharrem, gittikleri mahkemenin yargcn grnce buruturdu yzn: Gene tutuklandk; yzde yz! Trk-Amerikan Hukukular Dernei'nin yesidir! Emperyalizmle savamay, Amerikan aleyhtarln su sayar bu hazret! ki yol var: Ya kamak, yada dikine dikine konumak! Tutuklanacaksak adam gibi tutuklanmak... Darack bir salonda yaplyordu duruma. Yetkili memura kar gelmekten ve zrardan alyordu dava. Yarg, savcln tutuklama istemlerini inceleyecekti. nce Yaatma Dernei yneticilerini ard srayla. Adlar, soyadlar. Kimlikleri saptand her birinin. Sonra soruldu. Olay anlattlar. Biz Efendim, Anayasann 49'uncu Maddesi gereince, dar gelirli yurttlalar olup, konutumuz olmad iin, devletimizin bize konut salamasn bekledik. Verilmeyince, bulduumuz ve sonradan dolandrclar olduunu rendiimiz kimselerden yer alarak evlerimizi kurmaa baladk. Bu yolu biz amadk. Ankara'nn yandan ou bu yoldan yaplm gecekondularla dolmu. Bakentin % 62'sinin gecekondularda oturmakta olduunu renmi bulunuyoruz. Bizden nce kurulmu bir treden ve mahalli grenekten yararlanp evlerimizi kurduk
Sayn Yargcm! Gelip ykmak istemeleri yasaddr. Biz polise kar koymadk.
Rica ettik. Dozeri dereye yuvarlamadk. Kimin yuvarladn grmedik. Olay yeri kalabalkt. Biz geri dernek kurduk. Amacmz dayanma olup, Anayasa ve nsanhaklarevrenselbil-dirisi'ne uygundur. Olay yerinde bizden ve www.cizgiliforum.com
yelerimizden baka ok insan vard. rencilerin yuvarladn da kesin olarak grmedik Sayn Yargcm... rencileri artt: Gelsinler bakalm! dedi. Geriye yasland. Girip dizildiler. Ahmet, en sonda bulunuyordu. Batan balad kimlik saptamaya. Sonra en sondan ifadeleri sordu: Anlatn bakalm, olay nasl oldu, ne yapyordunuz orada? Ahmet balad: Bu sabah saat 9.00 sularnda Derbent Serpmeleri denilen yrede gecekondularn yklacan duyup gittik. Dokuzda ykm postas ve polis ekibi, bir dozerle birlikte skn etti. Halk, gecekondularn yklmasn istemiyordu. Ykm efi mutlaka yklacan bildirince direnme balad. Biz bir tutanak tutulmasn syledik. ef kzd. Elindeki telsizle konumaa balad. Bu arada olaylar kzt. Gerideki dozerin dereye yuvarlandn duyduk. Ama nasl yuvarland, kim yuvarlad, farknda deilim. Ben geri olay yerine ilk gidenlerdenim, fakat zararla, grevli memura kar gelmekle ilgim yok. Yarg sordu birden: Niin gittin olay yerine? Gecekonduculara yardm iin. Akraban m bunlar, ne ilgin var? Dnmee balad Ahmet. Muharrem abi tutuklanacaksak adam gibi tutuklanmaktan sz etmiti. lgim u ki biz onlarla ayn snftanz... Yarg dnmee balad: (Ne demek ayn snftan? Sen okuyorsun Siyasal
Bilgiler Fakltesi'nde, bunlar okula gitmiyorlar! Nasl ayn snftan oluyorsun?)
Sordu: lkokulu ayn ehirde beraber mi okudunuz? Bir pukurma oldu salonda. Pukuranlar grmezlikten geldi Yarg. Yeniden sordu: Nasl ayn smftan? Gzlerini Ahmet'in zerine dikmiti; glemiyordu Ahmet. Yutkundu btn ciddiliiyle. O anlamda deil, sosyolojik anlamda. Hepimiz emeki snftanz. Aslmz kyl. Eskiden kr emekileriydik, imdi ehir emekileriyiz... renci deil misin sen? www.cizgiliforum.com
renciyim; ama anam babam emeki! Haa; sen iin iine siyaset kartryorsun! Yani aramzda siyasal rabta var
demek istiyorsun. Ama rencilikle siyaset nasl badar? Biz de rencilik
yaptk, aardk kitaplarmz okurduk... Yargcn yzne sabrla bakt Ahmet: O zamanla bu zaman arasnda ok ey deiti. imdi toplum sorunlaryla uramak da ders oluyor. Biz bugnk renciler, o dersimizi de, bu dersimizi de birlikte yrtyoruz! Elini nndeki dosyann stne vurdu Yarg: Yaz bakalm!.. dedi nndeki yazcya. Sank Ahmet Kara' nn tutuklanmasna... Bir daha vurdu elini. Tutuklanma da bir derstir! Bunu da yrt tekilerle... Sonra kieledi eliyle: Ge keye! teki sana geti. 13 kiiden yedisini tutuklad, kapatt oturumu. Bu sefer Muharrem'e dokunmad. Konduculara da ilimedi nedense. Adliye karakoluna gtrdler nce. Tutuklama teskereleri hazrlatlp geldi. Bekletmeden Cebeci'deki cezaevine ardlar hemen. Ka-paltnda arand st balar, ceplerinin, pabularnn, oraplarnn ileri... Sonra bagardiyan odasnn yanndaki odada kaytlar yapld. Tecrit'e atldlar. Beygiri balasan yaamaz. lek bir hela kokusu. Boucu bir gece geirdiler. Ahmet, Hamet, Metin, bir yatak yerine sdlar. Sabaha kadar da yargcn durumadaki haline gldler. Dersler arasna bir ders daha katlmt, skyd bu ders, kalacakt tekiler. Horlayan, sayklayan, yellenen, korkudan baran, her saatte bir sigara yakan, hazr iftktl'sn ien... Ne sulu bir dzende yaadmzn belirtisi bu cezaevi! deyip deyip gldler. ok kalabalk olmasayd, tecrit'teki konukluklar uzayabilirdi. Ertesi gn tifo inesi oldular, berbere gittiler. leye doru datm yapld. Dokuzuncu Kou'tayd siyasiler, vermediler oraya; bylece komnistlerden zehir alma sakncasndan korunmu oldular. Yedinci Kou'un havuzu banda oturup kk forum dzenliyorlard; iyiydi buras. Yatak, gene de Dokuzuncu Kou'tan geldi iki takm. Bulunurmu yedeklerinde. ki de kou kdemlisi buldurdu. kier ikier yatyorlard. renci adamn nereden olacak Ankara'da evi, yatak getirecek adam?
Olay gn ikindin faklteye kotu Nurten. Tutuklandn rendi Ahmet'in. Ne gnd grler? Nasl yardmc olunurdu tutuklu bir yakma; sordu soruturdu. ki gn sonra gidebildi 11.00'le 12.00 aras. ki paket ay ald, iki paket ay ekeri, sabun, pirin, fasulye. Zehra'yla birlikte gittiler. ok hart hurttu gardiyanlar. ok hrpalyorlard. Haftada alt gn hapislerle hapis yatmann ve yaamboyu bir ezik yaamn hncn grlerden almay seviyorlard. Faklteden arkadalar gelmiti. Sigara almt Muharrem. Ayn kouta, bu yataktan u yataa konuk gelinip gidilirdi. Sigaran kahven, harln, ekerin olmalyd. Darack gr hcrelerinde, camdan bakp telden konumak, o da hepi topu yirmi dakika; ok dokundu Nurten'e. Baka arkadalar vard srada. Onlar da paylarn alacaklard yirmi dakikadan. Tutuklulua itiraz dilekesi yazdracaz avukata. Tasalanma. Snavlara kadar karsn... Az alkanlyla sylyordu Muharrem. Kendisi mi merak edecekti Ahmet'in? Anas, babas; hele bir de yl yitirsin, deli olurlard; ona tasalanyordu. Nurten giderken 40 lira yatrd para iine bakan gardiyana. O kadar vard yannda, gene getirirdi sonra. Dadurakl Hilmi, artk Kara Bayram' adamdan saymyordu. Ama insanlk balyor elimizi kolumuzu! Sabr gsterip ayn yerde alyoruz serserinin kendisiyle! ok istedik adam olsun, ama olmad! Kalkt Siyasal'a, en birinci solcularn, komnistlerin fakltesine verdi olunu! Ocana... imdi de... Ahmet'in tutuklandn en ilkin o duydu naslsa! Koridordan geerken Bayram'n nnde durdu: Hell olsun hell! Karata'tan kp Ankara gibi yerde devletin dozerini dereye yuvarlamak da bir itir. Haggaten hell!.. dedi. Kara Bayram bakp kald. Anlamak istedi anlayamad. Sormaa da korktu. Kt bir haber iitecekti belki. Bir dakika ge iitmesi karinayd sanki. Sadece bakt Hilmi'nin yzne. Szck kmad azndan. Yznn rengine, derisinin krklklarna sindi sorulan. Kendi ban kurtard da senin olaaan, imdi Ankara'nn bayrlarnda gecekonduculara arka kyormu. ki yzden fazla toplum polisinin nnde, ykm dozerini yuvarlam derenin dibine! Byle kahramanlara Rusya'da musyada madalya verirler! Valla! Bizim hkmet kadir kymet mi biliyor? Tutuklam!..
Bebenim Ahmet'i mi tutuklamlar Hilmi Efendi? Yok; benim Ahmet'i. Kimin olu okuyor Siyasal'da? Benim Ahmet mi yuvarlam dozer dediini? Yardmclarn mardmclarn, derdest!.. Hapiste miymi? Hayr! Cezaevindeymi! Fakat Hilmi Efendi, ocuk gzel okuyordu!.. Gene okuyormu ama, asl ii bunlar kouturmakm; artan zamanlarnda derse bakyormu! imdi cezaevinde!.. Kredi filan almt! Hatta bir amz kapatalm diye yollad birazn. Byle bir ocuun eksik i tutacana inanasm gelmiyor. Sen bunu yanl duymu olmayasn? Soyad benzerlii filan olmasn? nsanlar ift yaratlr derler. Adlar da benzeyebilir... Eh! Benimki sana bir iyilik. Haber vereyim dedim. Belkim kalkar gidersin. Cezas kesinlemeden yarglarn adamn bulup, azck da para yedirip; yle ya! Yada okuldan kaydn silmee kalkarlarsa mdrne filan yalvarp... Bkt boynunu Bayram. lk olarak Dadurakl Hilmi'nin yzne ters bakt. Bana gelenlerden daha byk bir ykm olamayacana gre. Hilmi'yi kendisine dman ederse, bu bana gelenden daha byk belaya uramayacan dnd. Bann stnden kocaman bir ta, bir deirmen ta kalkm gibi oldu. Neresinden inceyse orasndan kopsun Hilmi Efendi! Biz yolladk adam olsun! O gitti eek olduysa ne yapalm? Ho burada kaldk biz ne olduk; onu da bilmiyorum ya!.. ok gemedi, Haa'ya indi havadis. Bandan ayana bir akm geti. Islak betona mhland. Ta gibi katld birden. Ne diyeceini bilemedi Nafize'ye, Necibe'ye. Glkle toparlad kendini. Dnyada kt i yapmaz Ahmet'im! Sen yanl duymusundur! Yada yanl gelmitir havadis! Dnyada kt i yapmaz kara kuzum! Hemen frlad. Bayram' buldu ikinci katta. www.cizgiliforum.com
Ne olup bittiyse duyduun gibi anlat! Ne demek bu? Kim uyduruyor? Daha dn bir, bugn iki! Ne abuk bktlar yavrumdan? Kim yapyor ona bu garezleri? Anlat ne duy duy san!.. Anlatacak yan yok Haa! Gecekonduculara arka kacam diye ykmclarn dozerini dereye yuvarlam! Devlet de takm bileklerine kelepeyi, yr demi dama. Aferim Ahmet Kara'ya deyip madalya m verecek?.. Dur dur, dur!.. dedi Haa. Birem birem konu da anlalsn szn! Kime arka km? Gecekondu yapanlara... Ne yapm gecekondu yapanlar? Kaak yapyorlarm hazine toprana! Kendi topraklarna neden yapmamlar? Ne gezer kendi topraklar? Hepsi lbak! Ordan burdan toplanma gariban hepsi! Kaak yapmlar gecekondular. Hkmetin polisi de ykmaa gelmi. Yktrmamak iin gecekonduculara arka km bizimki. Yannda yardmclar varm. Epey diretmiler. Sonunda bakm ykacaklar, yklenip dereye yuvarlamlar koca dozeri. Trkesi bu. Dadurakl Hilmi drzs syledi. Seviniyor tabii. ster mi bizim olann adam olduunu? Hibir ey demeden, yerinde dnd, usulca aaya yrd Haa. (ok kr, bin kr!) dedi iinden. (Hrszlk uursuzluk yapmam! Irz dmanl yapmam. Yoksullara arka km. Hell st emdiini, gs merhametli insan evlad olduunu belli etmi; bin kr!..) kindine kadar durmadan, (ok kr, bin kr!..) ekti. (kr ek Haa, kr eeek, ah vah etmekten iyidir! Adam olup .onlarn olanlar da arka ksnlar yoksullara; kr ek!..) dedi. Muhtar duyup geldi ileden. Karata'ta Nuri'nin Kahve'nin n mh gibiydi. Oraya yrd. Ben demitim beeen! Bu drz ky brakp gitti! Ky bir mikroptan kurtuldu geri. Fakat bu sefer koca Burdur kirlendi! Olunu Ankara'nn Siyasal Fakltesine verdi, mikrop Ankara'ya sirayet etti! Beeeeen... Bizim Kara Bayram'dan sz ediyorum eey ahali! Olunu komnistlikten dama tkmlar; oh olsun! Fakat komnistin kral burda! Kim diye sormak gerekmez hera-lm. Biliyorsunuz, Irazca! Eniinin eniini dama tkmak yetmez, kendini tkacaksn... Ellerini rpyor, dizlerini douyor, szden sze atlayp gene ayn www.cizgiliforum.com
noktaya geliyordu. Ben demitim, beeen!.. Yavak byd bit oldu, enik byd it oldu baknn! Derede kz gtt yerde benim olanla Boz mer'e bak eken, rzm uyum buyum diye isnat ve iftira ile uaklar dama tktrp ortal velveleye veren ite bu ocan eytanyd!.. Gryor musunuz hkmet ayor mu? Alnnn ortasnda yazl gibi nasl buluyor maln? Herif gitmi gecekondu yapmclarna destek olmaa kalkm! Ykm dozerini yuvarlam dereye. Herif kardam, besili tabii! Yedi yedi devlet hastanesinin yaln, sekiz on yldr iyice semirdi! Tutup kolumdan sallasa beni Havana'nn Sivri'nin bana frlatr! Tuttuu gibi koca dozeri dereden aa yuvarlam! Gazetenin yazdn okuyordu kaymakam u bu. Karata'n nn duyurdu. Bakarsn yarn kymze de gelir melaneti. yle dnr hkmet: Nerede yetiti bu it? Asl esasr nereli? Bu gibi ilerde, asln esasn, kkn kkenini sorar Emniyet. Neresi bunun ky? Karata. Kim orann Muhtar? Gel bakalm-Hsn. Bu spay vaktiyle niin terbiye etmedin? Ettim ama, yetitirip yolladn kaymakamlar brakt m? Yolladn yarglar brakt m? Onu, onun eytan ninesini brakp beni sulamaa kalktlar. Neyse! Gene Karata'n ad konu olacak. Siz siz olun, orda burda, "yle biri bizim kyden gemedi, asl yoktur, Burdur'un deil, Bursa'nn Karata kynden tremitir!" deyin. Yalan boaznz m alacak! Aman komular! Ben de yle dedim. "Yalannz yok ama yanlnz var; hatta Bolu'nun da bir Karata ky olduunu ileri Bakanl'nn kard Kyler kitabndan okuttum; Bursa'nn, Karata k-yndendir, bizim Karata'tan yle bir it gelip gemedi!" dedim... Aali ile Koa, birer sandalyaya ters oturmular, Gelecek seimde hastir ekelim bu drzye, adam gibi bir muhtar dikelim bamza! diye konuuyorlard. Kerimolu, Melek Hasan, hatta Halir bi, hatta Ekiz smail yle diyorlard. ok yamurlar yamt, ok sular buu olup ge km, yamur olup yere inmi, akmt aylardan! Yetmiti artk! Tak demiti artk. Genler sktrp duruyordu: Yol verin biz yapalm kavata, sizin yapamayacanz anlald! diyorlard. Bugn yarn bizi de geip nalacaklar... Aali yan dnd, bard Muhtar'a: Ulan gene baladn ibirliki azlarna! ttir kurttur, oturdun-buraya, ta Ankara'daki adamn aleyhinde ne konuuyorsun? Ahmet' Kara yuva yklmasna engel olmu, senin gibi, zalimin ibirlikisi olsa daha m iyi olacakt? Birden durdu, dnd, ellerini biribirine arpt: Allah Allaaah! ekti Muhtar. Ulan kardam, ben ne diyorum, sen ne anlyorsun?' Bu iin imdi senlik benlikle ne ilgisi var? Kymzden birinin cezaevine girmesi iyi mi? Melek Hasan arpt ellerini: www.cizgiliforum.com
Koyiitler mekndr yirminci asrn burasnda cezaevi! Yreksizler siner, yrekliler girer. Girenler de bir gn kar. nne bakma, sonuna bak. Kara Ahmet, trnaklaryla ske ske okuyor, hem de as-hm unutmadan. Yerineceimize sevinelim... Daha Muhtar yerinden kalkmadan, Aali, Koa, Melek Hasan, tekiler yerlerinden kalkmadan, Irazca'nn kulana vard haber. Kardei Sultanca'yla oturuyordu evin hayatnda. kindin gneinde snyordu. Oul gitti, yavru gitti, yavrunun yavrusu gitti, ssz odalarda kaldm, u son'a bak!.. diyordu. Sultanca da, Haydi seninkilerin "kimi Burdur'da, kimi Ankara'da, arayp sormuyorlar, benimkiler burnumun dibinde duruyorlar da gene aramyorlar ay Iraz aba!.. Evladn hayrsz olduktan sonra uzak olmu, yakn olmu bir deil mi? diyordu. Kerimolu'nun Durmu geldi: Bir havadis dolayor amma inanma Iraz hala! Komnistlikten 'dama girmi Ahmet Kara. ekemediinden yapmtr drzler. Kylerden adam ksn, katara girsin istemez yeyiciler! Kylnn uyanmasna raz olur mu orosbu avratllar? deyip geti. Denizler dalga vurur gibi avkmaa balad Irazca'nn ii d. Durduu yerde duramad, kirman gibi dnd hayatta. Bir dnd, iki dnd, , be, on be dnd. Sonra zd dastarn, yellendirdi salarm. Balad, zd, bir daha balad. Nuri'nin Kahve'den yana "bakt. Orada oturuyordu cmbldak Muhtar. Duymuyordu ama bilip dururdu neler samaladn. Postac Hamdi geldi o srada. Mektup verdi, Grlmtr yazyordu. Asker mektubuna benziyor Iraz hala! dedi Hamdi, Dzmee yanna geti. Kerimolu'nun Durmu ayakyoluna oturup kalkm, ky "iine dnyordu. Mektup elinde bakmyordu Irazca. Sultanca'nn gz daha keskindi: Gel Durmu gel, oku u mektubu! "Asker mektubu" diye verdi "Postac Hamdi. Asker mektubuysa beklemesin! diye seslendi. Durmu geldi: Bir daha seyim Iraz halamn nnde yeyici kavatlara, yrei serinlesin! dedi. Mektubu alp oturdu direin di-T)ine. Sevgili Nineciim! diye balyordu. Demiyordu Yksek bir Ihuzura takdimdir! Asker mektubu deil Iraz hala! Okunakl bir efendi yazs! evirip ardna bakt. Torunun Ahmet Kara'dan geliyor. Ankara Merkez Cezaevi'nde olduu dorudur... ki eliyle tuttu kd, okudu' satr satr:
Naslsn, iyi misin? Hal ve hatrn sorup iki elerinden zlemle perim. Kendimden havadis soracak olursan. Biliyorsun nineciim,. liseyi Burdur'da bitirdikten sonra Ankara'ya okumaa geldim. Halkmn uyanmas iin imdiden almaa baladm. Hakszlklardan, hrszlardan yana kapkulu bir memur olmaktansa, ezilenlerin okumu evlad olmay, onlarn davasna arka kmay kendime yol olarak setim. Aradan duyduun zaman zlmeyesin diye bu mektubu yazyorum. Yerinden yurdundan edilmi, devlet tarafndan bakmsz braklm halkn gecekondularn ykmaa gelen kuvvetlere kar onlarn yannda yer aldm iin tutuklandm. Hrszlk, uursuzluk yada rz' dmanl yapm deilim. Yaknda durumalarn balayacan umuyorum. Kendimin vede hakszla uram halkmzn savunmasn" yaparak kacam. Derslerim iin merak etmeyin. Notlarm iyidir. Snavlara kadar kmak umudundaym. kmasam da her zaman iin halkmzn yannda yer alacamdan kukun olmasn nineciim. Torunun Ahmet Kara nerede ne i yaparsa hep Irazca ninesinin nnde aln ak olmay, onun ban edirmeyecek davranlarda bulunmayr dnecektir. Bundan emin olman dileyerek iki ellerinden bir daha perim... Akolsun tekeye!. dedi Durmu. Canm bu mektubu imdi:: kyn kahvesinde okumak istiyor; valla akolsun!.. Frlad kalkt ivazca. Kapt mektubu. Gnee tuttu. nn ardn evirip pt: Hepsinin azna bin kazan saym imdi, biiin! diye bard. Nerde ne kadar sdbozuk varsa, nerde haksz, yoksul' dman varsa; Ankara'da, ankaya'da, Burdur'da, Bursa'da, eski yeni payitahtta, hastanede postanede, derede tepede, kyde ehirde kasabada; Kars'ta, Kayseri'de, denizde, havada ne kadar yiyici, anak yalayc, rz dman, halk dman varsa... Kerimolu'nun Durmu atld: birlikileri de ekle Iraz hala!.. Nerede ne kadar ibirliki varsa, topunun azlarna saym!.. Kt mt Bayram olum, Haa gelinim; Ahmet de torunum! Dama' dm! Ne olmusa iyi olmutur. Adam olun siz de dn kavatlar Onu karalayanlar, onu yolundan dndrmee kalkanlar, kim olursa olsun, hepsinin azna biner kazan saym! Onlarn sevmedii bir i -yaptysa doru yapmtr. Onlarn sevdii iler kendilerine benzer... Sultanca, kardei Irazca'ya bakp yanklandrd: Kendilerine benzer!.. Kendilerine benzer elbet! Bunu bilmeyecek ne var! diye elle-rini yana yana at Durmu: Vede yanltr, ykacaz o yanl!..
Aadan ky iine girdi Muhtarn traktr. Ky iinin tozu ha--vaya kalkt. Akamn koca bulgur kokularna traktrn arkaboru dmanlar kart. Muhtar: Devletin yasas var, polisi, candarmas var. Savcs yargc, valisi malisi var. Dnya uyumla alarak bakn nerelere vard. Bizler ise ayaklanmac, bozguncu; en gerilerde kaldk. Ama hi unutmayn "rahat!" diye gevetir gevetir de, sonunda Hazroool!" ekiverir bir de! Salvermez seni bildiin gibi. Bu dnyada ne saa, -ne sola karmadan, ellerin yana yapk, gpgzel, upuslu duracaksn! diyordu. O srada Durmu geldi kahvenin nne. Durmu'tan nce Melek Hasan: O senin istediin, ortaa kafas! Dnya o senin istediin kafay oktan brakt Muhtar! Yoksam haberin yok mu? diye sordu. Yoksam haberin yok mu Bayraam? dedi Haa Burdur'un Ka-rasenir Mahallesi'nde kocasna. Okumu olumuz, senden de, benden de iyi bilir iini. Bilmeyecekse neden okuyor? Biz kp geldik kyden, emeki olduk da ldk m? O da kp gitti iimizden, okuyacak! Memur olmazsa o da emeki olur. Kurar sendikasn. Girer partisine. Ben de imzam attm Antalya'dan gelen Salk ileri Sendikas'nn bildirimine, ye yazldm yoksam haberin yok mu? unca yldr birikmi emeklerimiz zayolmasm diye korkuyordum, onun iin psyordum Personel efi Salim Sar'nn, Dadurakl Hilmi'nin nlerinde. Bilmem haberin var m, aslnda Ahmet'in bu yollara akmasna iimden iimden seviniyordum. evremin basks, bu gnmn yarnmn korkusundan, isiz, desteksiz, dayanaksz kalmak korkusundan psyordum. Azck tabanm dayasa benim o yola senden" nce akacamdan bilmem haberin var m Haa? t rr, kervan yrr Kara Bayram! Dadurakl Hilmi de bokumu yesin, Personel efi olacak drz de! alp alnmn terini, kolumun gcn veriyorum, beleten almyorum aldm kuruu. En-kts Karata myd? Buras da kt. Ktlerden ylmam. Gerekirse daha ktsne dayanrm; bilmem haberin var m? Bilmem haberin var m Haa, ben aslnda Irazca anamn demirinden bir Bayram'dm!Daa burulmu tekeye dndrd yaam" beni. Bildiin gibi ok basldm u Burdur'da. Bu ezik yaam, bu bozuk dzen, vede srdm tatsz mr gzm ok yldrd. Ocudum karakollardan, hkmetten! Gvenim kalmad savclara, yarglara. Ondan byle bocalyorum, siniyorum; bilmem bundan daj haberin var m?
Bilmem haberin var m Bayram? erfe kz tutturdu: "Ana ille gir, ille gir sendikaya! Ahmet olan daha demedi tek szck! Ama okuttum mektuplarn, aldm yollad paray. Gnlm bir duruldu,, bir kabard. O yzden attm imzam. Belkim yaknda greve de gideriz. Her grevde bir adm ileri diye yazyor sendikann ufack gazetesi, bilmem haberin var m? Yok haberim, Haa! Ama olacak... Bilmem haberin var m Ahmet yeenim, geldi gazeteler!.. On gazete birden alyorlard cezaevinde. Ant, Sz, Aydnlk, "i-Kyl, Devrim, Trkiye Solu, Halkn Kurtuluu, Yeni Toplum, "Yeni Ufuklar; on da dergi. Okuyorlard uul uul. Bir ilgin haber bulurlarsa seslendiriyorlard. Tartma balyordu kouta. Bilmem haberin var m, alttan alta bir kaynama btn yurtta? Toplum polisi bile boykot yapp, "Kahrolsun Amerika!" diye baryor. Fatsa'da fndk reticilerinin mitingi var. Deirmenkyller bir iftlii igal ettiler. Esece'de ekinleri kyller biti. Polatl'da toprakszlar mitingi yapld. Maltepe'de ECA fabrikasnda 540 ii fabrikay igal etti. Sar sendika istemiyor iiler. Sungurlar Kazan Fabrikas'nda 700 ii elik-'ten ayrlp Maden-'e getiler. veren, Ma-den-'i sevmiyor. nk DSK'e bal. Atmak istiyor elebalarn. Bu sefer fabrikay igal ettiler. gn sonra askeri birlik komutan araya girip
uzlama nerdi, kaldrdlar igali. Ankara'da, sparta'da Ges- grevi var. Katlan
10.000! Gunterm Is Sanayii'nde, Kthane'deki Kristal Cam Fabrikas'nda, Kartal'daki Jawa Motosiklet Fab-rikas'nda, Alibeyky zkardeler Civata Fabrikas'nda, Adana Milli Mensucat'ta, Ankara stn elik'te grevler, direniler ve benzeri olaylar... Bir zet var beinci sayfada, oradan okuyorum: Bursa'da 22, Kocaeli'nde 25, Ankara'da 61, Adana'da 62, zmir'de 81 ve stanbul'da 230 olay!.. 1965-70 arasnda 69 miting, 82 direni, 45 igal, 539 grev!.. Her grev bir renme... Bu yzden bilmem haberiniz var" m, iktidar 1963'te yrrle giren Sendika ve Grev yasalarn deitirmek istiyor. Tasar komisyonlardan geti, genel kurula geliyor., Dokuzuncu maddesi: Bir iyerindeki iilerin 1/3'nden azn temsil"' eden sendikalar kapatlacak. Bu demek, yeni gelien devrimci sendikalarn ezilip, Amerika'nn klavuzluuyla kurulan patron yanls sendikalarn bytlmesi! Bilmem haberiniz var m, sendikaclkta, sendika okluu zaaf tabii. Byk sendikalarn kkleri yutmas
iyi. Fakat bu durum, u anda bizim lkede tersine. Byklerin ou san. Gittike
eriyorlar. Yasa kartarak ayakta tutmak istiyor sermaye bunlar. Bilmem haberiniz var m, Trk- pek raz bu tasarya Halk Partili baz milletvekilleri de sevinli: "Tasan komisyonlardan geldii' gibi geip gidecek. Krlacak DSK'in beli!" Bilmem haberiniz var m, aylardr yayn yaplyor: "Sendika aal, grev www.cizgiliforum.com
hakknn ktye kullanlmas, bu yzden retimin dt..." gibi yaynlar... Ama % 100, % 106'dr son ylda sanayicilerin safi kn, ne haber! Tccarnkini bilen yok... Bilmem haberiniz var m, TP'in iki milletvekilinden biri, Rza Kuas Meclis'ten haykrd: "Tasar bu biimde karsa, DSK anayasal hakkn kullanarak direnecektir! alma Bakan Trk-'in Erzurum kongresinde DSK'i kapatacaklarn sylemiti. Devrimci Trkiye ii snf buna izin vermeyecektir!" Bilmem haberiniz varm AP'li sendikac milletvekili Hasan Trkay da, "Ben milliyeti Trk iisine 'devrimci' sfatn yaktran Rza Kuas arkadamza teessf ederim!" demi. Rza Kuas yeniden haykrd: "Mahkemelerde Trk'ten yana karar veren yarglar primle Amerika'ya yollandlar. Bu yasa alma hayatna bir kla dzeni getirmek istiyor; olamaz!.." Bilmem haberiniz var m, niversite retim yeleri tasarnn aleyhinde! Ankara'dan drt anayasa profesr Cumhurbakanna mektup yazm. stanbul'dan otuz retim yesi bildiri yaynlam. Bilmem haberiniz var m, polis bu sefer de Fen Fakltesi'ni basm. Gtrm laboratuvarda molotof kokteyli yapmaa yarayacak maddelerin hepsini. Bilmem haberiniz var m, bir arkadamz daha kurunlam faolar Eitim Fakltesi'nden. ki yaral var bizim Siyasal' dan, biri Feyzullah Temelta!.. Bilmem haberiniz var m, Kelba'n kardelerinin de iliii varm renci krmyla. Katilleri Kanada'ya aryorlarm ne olur ne olmaz! Biri bile ele gemedi heriflerin baksanza... Bilmem haberiniz var m, DSK ynetim kurulu da, bu tasar karsa direneceini aklad... Ve btn iyeri temsilcilerini 14 Haziran'da toplantya ard... Bilmem haberiniz var m Meclis genel kurulunca 3,5 saatte grlp geti tasar... Bilmem haberiniz var m, alttan alta bir rmak akyor, akyor oala oala! Biribirleriyle urarken yukarda aydnlar, hem de liderler, dalga dalga toplanyor reten yaratan insanlar... Bilmem haberiniz var m, iyeri temsilcileri karar almlar, 17 Haziran'da bir miting var Taksim Alan'nda. Fakat 15'inde balad direni. Radyo stanbul'da birtakm olaylar sylyor... Yatan kapnn karsna gelen duvarn orta yerine kk gibi kurmu, namazla'sn duvara asm, banda beyaz takke, tebih ekerek oturan, gerek fiilini saklayp trafikten yatyorum diye konuan Kohisarl Basmac Hamdi gld byk altndan: Taktiiik!.. Eh; bir taktik de bizimkiler uygulasn, ok mu grdn bre Hamdi day! dedi Ahmet Kara, gazeteleri orta yerdeki masaya koydu. Bir haber almalyd neler www.cizgiliforum.com
olmu stanbul'da? Sylemez canma yandmn radyosu! diye Kamanl Hac'nn Philips'ine bakt uzaktan. Trk oldu mu aar, Haberler gelince kapatr. Haberler'i de haber olsa! Sylemez iin dorusunu Ankara! Muharrem'den almt cezaevinin havasn. Onun kouuyla bu kou baka; ne olsa ayn koua dmedik! diye yadrgyordu kouunu. Bir hain propaganda srp gidiyordu renciler hakknda. Esip savruluyordu kahvelerde hanlarda, camilerde mescitlerde; Anadolu'da, Trakya'da uzun yol ofrlerinin aznda; garajlarda, yol kahvelerinde; ak, kapal cezaevlerinde uzalp ksalp gidiyordu o hain propaganda. Ayart byden glyd gerekten. ok uzun aldanmalardan sonra yklyordu yalan. ok uzun aldanmalardan sonra diyorlard: Bunlar bizim halkmzn ocuklar, bizim ocuklarmz... Erkilet bucandan Aladdin Usta: Bir cahillik yaptm, yktm Allahm binasn! fkeme kapldm, bakma! Yarm
saat nce aklmda yoktu ldreceim. Yarm dakika nce bile yoktu. Evlerimiz
yan yanayd. ekme demir atlyesinden OHO ikindin kar gelirdim. Sulardm bahesini kondumun. Komum kom-ser yardmclna kadar km bir polisti. Bizim hortumu alrd. Dolard kadife ieklerinin arasnda picamal. Kadna kza emkirirdi, aldrmazdm. "Vermeyelim u hortumu Alddin!" derdi bizim ocuklar. "Siktiret, bir gn polisliini soyunur, insanln giyinir! Verin, insanlk bizde kalsm!" derdim. Korkumdan m verdiriyorum sanrd kimbilir? Bir gn de bana emkirdi. Ne dedik, demedik, kaptk! Altst oluyorduk. Bir ona dolanyordu, bir bana bizim hortum. Baktm tabancasn ekiyor itolu it! Savurdum apay. Omuzbama diye vurmutum, bayltrm da tabancas der; meer ensekkne gelmi. Dili dna kt birden. Hk etti. Gitti tepesinin stne. imdi cahillik diyorum, her ne ise! On sekiz yl verdiler. Ahmet Efendi, aslan yeenim, ne olsa doru deil insan ldrmek. Sanma ki u namazlar burda klyorum. Daha nce de klardm. iydik ama yoktu sendikamz. imdi az ok eriyor aklmz ileri geri. Ara sra konuk giderim Kuledibi'nde yatanlara. yidir gardiyanlarla aramz. Alddin komnistlerle dostlat, namaz brakt! demesinler diye srdryorum. Basmac Hamdi gibi deilim iimi sorarsan. Kzma, onun da iinde kimbilir hangi burgak dmler var? Senin skntn radyo mu? "Pilini bu sefer ben takacam!" der alrm. Alr,istediin gibi kurcalarsn. Hibir zaman bir radyo ile senin gibi bir genci deimem, deitirtmem! Sekiz transistorludur kavatmki. in'i bile alr! Kbrs kar, Sofya kar, geceleri Amerika'nn Sesi kar! kar www.cizgiliforum.com
Moskova! Paras gibi radyosu da gldr Hamdi abeyimin. Hamdi abeyim, gzmn yam yesin! Hamdi abeyim, canmn ekirdeini yesin!.. Kalkt usulca, Hamdi abeyinin yatana konuk vard. Meydancs kahve yapt piknik tipi btangazn yakp. Sigarasn tuttu. Yrtlyordu sabrszlktan. yle uzuyordu konukluu Erkiletli Aladdin Us-ta'nn. Bir yandan bigayrihakkma yatnn yksn dinliyor Ham-di'nin, bir yandan da iinlerini ekiyor: Kolay m be aslan yeenim? Radyosunu alma, cann al herifin! Birden istenmez ki! diye iaret veriyordu. Akam da oldum oluyorum'a gelmiti. Haberler'de ne diyecekti kimbilir Ankara? Ka kii lmt, ne olmutu? Asker armlar myd? Hi olmazsa yabanc radyolar bulabilseydi? Basmac Hamdi,akam yemeine de alkoydu Aladdin Usta'y. Haberler'de atrd radyoyu da: stanbul'da, sol eilimli Devrimci i Sendikalar Konfede-rasyonu'na bal bir ksm iiler, Millet Meclisi'de grlerek kabul edilen tasary protesto etmek amacyla bugn 8.00'de direnie gemiler, sonra da iyerlerinden karak eitli kollardan yrmlerdir. Yer yer trafiin tkanmasna yol aan olaylarda baz karklklar km, ancak len ve yaralanan olmamtr; nokta! Kocaeli yresinde de benzer olaylar grlm, baz fabrika ve iyerlerinde alan iiler, yry yapmlardr; nokta! Ankara'da Ulusal Basmevi iileri; basmevi ve Ulus gazetesini buuk saat sreyle igal etmilerdir; nokta! Aladdin Usta, Basmac Hamdi'yi p bitirdikten sonra biraz da rencilerim d: Kendileri iin deil savamlar! Bydkleri zaman da byle giderlerse, bravo hepsine! Gzel gnler grnecek demektir halka, hem de btn millete! Tabii yeyicilerin ii biraz zorlar o baka! Terlemeden yaayanlarn suyu kesilir, ark akmaz olur; olsun!.. Ticaret hususatnda da komnistlii getirirler mi dersin Alddin can? Nedir grn?.. ok iiriyorlar varsllar bu konulan, ne kadar asll, ne kadar aslsz, bir karar veremiyorum. En iyisi kendilerinden dinleyip anlamak! ahsma, ben bir eri yanlarn gremiyorum. i kyl diyorlar. Esasnda hell kazanp hell yiyeni arkalyorlar...
Biraz kibirli gibi durular; kzyorum! Grne demi aldanma, ne olsa ciladr! Cila da biliyorsun kavlar kalkar gneten!.. yledir! Bir de en hayran olduum husus bu genlerde, yerler yerler daya, of demezler yahu! Onca ikence kym vz gelir trs gider arslanlara... arsak gelirler mi birer kahvemizi imee? Meydancn yolla; yada izin ver ben gideyim. Elini aklatt Basmac Hamdi: Yusuuf, git ar renci Beyleri! ayet bir mahzur mani yoksa, gelip birer kahvemi isinler... Drtt Aladdin Usta dizini hafif: Yalnz bir husus var dikkat edilecek Hamdi abeyim, teki arkadalar da armal ki, ayrcalk yaplyor sanp rahatsz olmasnlar! nce duyarl genlerdir. Bana ilerini aarlar, dinlerim gnde be n... O zaman ay demletmek en iyisi be kardam! Gelsinler isinler cmle ten; vede ielim hepimiz... Gelip oturdular. evre yataklardan yerler ald. ki sandalya kapnn yaknndan, iki sandalya Keskinli Mahir'in oradan... Bu avrat sattmn Ankara, hi anlalr vermiyor Haberler'i be yeenler!.. u hari dvelleri de biraz kurcalayn bakalm, ne diyor stanbul'da, zmit'te cereyan eden amele olaylar iin? Ahmet, Basmac Hamdi'nin Grundig'ini, takr tukur ettirdi, buldu BBC'yi. ngilizce sylyordu. Gstericilerin ge saatlere kadar ellerinde pankartlarla stanbul'da btn semtlerde ve zmit-Ankara yolunun yaknndaki fabrikalardan karak zmit ocuk Park'nda konumalar yaptklarn sylyordu. Birden Trke yaynn buldu Sofya'nn: Gnn nemli haberleri... stanbul'da bulunan muhabirimizin bildirdiklerini veriyoruz. Deitirilmek istenen sendika ve grev yasasnn yeni eklini protesto eden iiler, eitli iyerlerinden karak ehirde gsteriler yapmlardr; gsterilere 70.000 ii www.cizgiliforum.com
katlmtr... Top gibi bir haykrma patlad kouun ortasndan. Sadece renciler deildi, Aladdin Usta da frlamt havaya: Hayle yahu, biraz akla unu be yeenim!.. Akm gemi gibi titredi derisi Ahmet'in. Ankara-stanbul karayolunun iki yannda yer alan fabrika ve iyerlerinde alan iiler Kartal'a doru yrmler, Babakan Demirel'in kardelerine ait Haymak Fabrikas'n tahrip etmilerdir. Maltepe Sigara Fabrikas'nda iilerin yrye katlmas konusunda iiler arasnda tartma kmtr... Buras anlalmad, neden kyor tartma? Katlmak istemedi bazlar... Bakrky'deki fabrikalarda alan iiler Londra asfaltna karak trafii engellemilerdir. Eyp yresindeki fabrika ve iyerlerinde alan iiler de Topkap'ya doru akmlar, Kthane'ye geldikleri zaman polis tarafndan durdurulmak istenmilerdir. Gvenlik kuvvetlerinin iki iiyi gzaltna almas zerine karakolu basan iiler arkadalarn kurtarmlardr. Btn kou sessizliin iindeydi. Az cezals, ok cezals, u kafada, bu kafada olan... ehrin ok yaknndaki fabrikalarn iileri Taksim, Gmsy ve ili ynnden yrmlerdir. Tuzla ve ayrova ynndeki iilerin Gebze'ye doru yrdkleri grlmtr. Bu arada havada helikopterler dolamtr. zmit'in dou kesiminde Kseky yresindeki fabrikalarn iileri, Pirelli ve Good-Year lastiklerinde alanlar; bat kesiminde Yarmca yresinde alanlar; Gazal, Aygaz, Anadolu Dkm, Trk Kablo ileri; ehrin ocuk Park'nda toplanp eitli gsteriler yapmlardr. i szcleri Trkiye'de sendikacln boulmak istendiini belirtmilerdir. Bunlar bizim haritay tam tm biliyorlar be kardam! Moskova m buras? Sofya... konuuyor!
iler tadklar pankartlarda, "Anayasaya aykr yasa karanlar ii dmandrlar!", "Bu tasar geri alnncaya kadar direneceiz!" demilerdir. Ayrca, "Katil iktidar!" "Kahrolsun Amerika!" "Bamsz Trkiye!" sloganlarn sylemilerdir. Sayn dinleyiciler, stanbul'da bulunan muhabirimizin az nce bildirdiine gre, direni ve gsterilere katlanlar sadece devrimci eilimli DSK'e bal iiler deildir. Tutucu karakterli ve Amerika yanls Trk- Konfederasyonu'na bal iiler de DSK'in balatt eyleme katlmlardr. Olaylarn, ii st kurulularn at belirtilmektedir... Ohooo; oho, oho, oho!.. Doruldu, Ohooo! dedi Ahmet de. Her eyi deiip akmada Bu hal beni hayran brakmada... ilerde yrek atal; bunu iyi bilirim... Haggaten hayran olunacak bir durum!.. Vede maymun gzn ayor, beylerin haberi olsun! Eskiden de yryler olurdu 300 kii, 500 kii! imdi 70.000, 100.000! Giderek milyonlar yryecek heralm... Akacaklar... Ne aktr ki bu Ne evveli var, ne sonu... T 1835'te, stanbul'da Feshane Fabrikas iileri, Trkiye'de emeini satarak yaamaa balayan ilk iiler... 1872'de Tersane iileri, Mslman, Hristiyan, lkemizde ilk grev... Beyolu telgraf iileri... Beykoz Kundura iileri... Ayn yl merli demiryolu iileri... Bir ak kii... Ne evveli var, ne sonu... 1875: Sryor grevler. 1880: Hali vapur iileri, Haydarpaa demiryolu iileri, Tatavla'da kunduraclar... 1885: Odun depolarnda alanlar... Sayn dinleyiciler, Trk-'e bal EAS ve MUTLU ak fabrikalarnn iileri; Koruma Tarm lalan, Chrysler Fabrikas'mn iileri, DSK'in balatt gsterileri destekleyenlerin banda yer alyorlar. Fabrika mdrleri, gvenlik gleri, iileri engellemek iste-milerse de baaramamlardr...
1895: Kuruluyor Amel-i Osmani Cemiyeti... 1900: Grevler... 1905: Grevler... Sansaryan Han'nda iiler... Polis karakollarnda iiler... Padiahlk ve Cumhuriyet'te iiler... aydnlar... Gebedir her skt bir ykselie. Kabil mi kar durmak bu kprm gelie? Heraklit, Heraklit! akar suya kabil mi vurmak kilit? Ahmet, oynatt radyonun ibresini. Dalar, dalgalar aarak, inip karak, szlp geldi sesler. Sayn dinleyiciler, buras Bkre! Trkiye'den aldmz haberleri bildirmee devam ediyoruz. Bugnk direnilere katlan fabrika ve iyerlerinden bazlarnn adlarn veriyoruz: Arelik, Gislaved, Grundig, EAS Ak, Philips, Chrysler, elik Halat, Uzel Traktr, Trk Kablo, Auer,Brosan, Aygaz, Derby, Elektro Metal, elik Endstri, AEG-Eti, Devlet Malzeme Ofisi, Sungurlar Kazan, Trk De-mirdkm, akir Zmre, Simso, Simko, Singer, Otosan, Hoover, Eter-nit, Gazal, CibaH Tekel Kutu, Demirel Kollektif irketi, Esas, Makine Tarm, Magirus, Mutlu Ak, Aksan Aliminyum, Haymak... Bir rmaktan da beterdir akan, be yeenim... En uyuyor sanld bir srada en gr akan... Ben bu sokakta Bv.rda kalmazdm bu kadar ok Anlamasam akan suyun lisann. Kimbilir belki de byle bir akam, byle bir akam, Heraklit akln yeil gzl zeytinliklerde akan suya edi ve dedi: Her ey deiip akmada Bu hal beni hayran brakmada... Yusuuuuuuf; renci Bey Abeylere ay ver olum! Aladdin Usta kalkt usulca. Elini koydu btangaz tpnn stndeki aydanla: Bu akam ben sunmak istiyorum gecenin ayn!.. Ufack tefecik vcudunu beceriyle bkerek szd aylar, katt kaklar, dolatrd tepsiyi. Dolatrd en yoksulundan, en www.cizgiliforum.com
gencinden beriye doru... Ge vakit, Eee be Aladdin can; kalkp birer abdes alp, namazlarmz da klalm, sonra yatp biraz da yeri dinleyelim haa; ne dersin? dedi Basmac Hamdi. Aladdin Usta, Basmac Hamdi'nin yzne artyla bakt: Almadk m abdesimizi, klmadk m namazmz be kardam? Sen de hi anlamyorsun olup bitenleri heralm!.. yleyse yatalm, bakalm yarn ne gsterir felek! Radyonun kulan bkt, t kapatt; sonra da: Yusuuuf! Sen getir leeni ibrii gene! dedi. Ben hi olmazsa ayaklarm ykayaym! Abdesimi de alaym usulca; nene lzm!.. Kaldrd meydancs Yusuf'u. Ne kadar ge geliyordu cezaevine gazeteler! Mdriyet, satcy ieri almadan nce, sayfalar satrlar teker teker inceletir. Mahkmu galeyana getirecek bir haber varsa zapteder, yoksa brakr... Ge geliyor, daha da gecikebilir: Dnk direnie bel-kim bizim mahkmlar da katld, belkim krp ktlar Davutpaa'nn, skdar'n, Sultan Ahmet'in, Paakaps'nn kaplarn... Deniz ate almaz amma... amma's olabilir iin... 11.00: Yok. 11.30: Yok... 12.00: Yok... 12.30: Yok... 13.00: Radyoda birka cmleden baka bir ey yok! stanbul ve zmit yresinde dn balayan olaylarn bugn de yer yer devam ettii grlmtr. Polis ve asker gereken tedbirleri almtr... Hmm!. etti gazete bekleyenler. Kart iin iine asker... 15.00: Gelebildi gazeteler: Boy boy resimler ki... Taan bir deniz Topkap'nm oralar. Renkli resimlerini koyup, Tarihimizde en byk direni! diye balk atmlard.
Yava ol! Belki o kadar deil, ama byk!.. Gndzleri biraz zor geliyor Londra'nn, Bkre'in, Budapete* nin, Sofya'nn sesleri. Kbrs'tan da bir ey kmyor. Moskova bulunamyor. Basmac Hamdi ses karmyor renci Beylere. Yeni pil aldrd Aladdin Usta. Saat 18.00: Konutu Sofya. Sabahn erken saatlerinde fabrika ve iyerlerinde toplanan iiler bugn de eitli kollardan yrdler. Levent ve Mecidiyeky yresinden stinye'ye inen iiler, Kavel Kablo Fabrikas iilerini de alarak Zincirlikuyu ynne dorultular. Tekfen Fabrikas iileri de gstericilere katldlar. Barikat kuran polis kadn iileri coplad. iler barikat yardlar. Philips Fabrikas nne geldiler... 1905: Aydn demiryolu iileri grevi... 1910: Grevler durdurulamyor... Maden iileri grevi... Topkap yresinde, surlarn dnda alan iilerin yryleri eitli kollardan saat 8.00'de balamtr. Bakrky yresinde alan iiler ncirli kavanda toplanmlardr. iler Fmdkzade'de kurulan barikat yarp Fatih'e yrmlerdir. Vezneciler, Hasanpaa Frn n, Beyazt ve Divanyolu'ndan Caalolu'na gelmilerdir. Kurulan asker barikatn aarak Sirkeci ve minn'ne inmilerdir. Polis, iilerin yryn kesebilmek iin Galata Kprs'n amak zorunda kalmtr... Ne evveli... ne sonu... 1920: gal altndaki stanbul'da grevler... 1926: Grevler... 1927: Liman iilerinin grevi. Bu grevde polis silah kullanyor. On be ii ldrlyor... Varlacak yere kan iinde varlacaktr.. Ve zafer artk hibir eyi affetmeyecek kadar trnakla sklp koparlacaktr. Silahtaraa yresindeki fabrika ve iyerlerinden kan iilerin Eyp yoluyla Taltarla'ya, Alibeyky zerinden Silahtaraa'ya, oradan da Sungurlar Kazan Fabrikas nne gelerek gsterilerde bulunduklar grlmtr...
1929: Grevler... i liderleri tutuklanyor... 1930: iler parti kurmak istiyorlar... 1935: Hkmet, sar dernekler kurduruyor... Otosan'dan Singer Fabrikas'na kan, ayrova'dan, Pendik' ten gelen on binlerce ii Ankara asfaltnda denizler gibi dalgalanarak Bostanc'ya gelince iki kola ayrlmlar, Badat Caddesi yoluyla Suadiye, akmbakkal, Fenerbahe stnden Kadky'e, Ankara asfaltndan Haydarpaa'ya, Kzltoprak'tan gelenlerle birleerek Kadky Kaymakaml nndeki toplulua katlmlardr. Badat Caddesi'nde, Suadiye'de oturanlar, iilere iekler vermilerdir. Kadky Kaymakaml nnde gvenlik gleriyle kan atmada binann camlan krlm, resmi ve zel arabalar yaklmtr... 1939: kinci Dnya Sava, iiler zor dnemler yaadlar... 1946: i rgtlerinin kurulmas abalan artt. Tartmalar oldu, sendika m, dernek mi? Hkmet dardan, zellikle Birleik Amerika'dan uzmanlar getirtti.. 1952: Trk- kuruldu... zmit yresinde alan iiler Maden- Sendikas nnde toplandlar. GoodYear ve Pirelli'de alan iiler, yneticilerini aarak direnie katldlar. Gebze yaknlarnda ivi ve Trpan fabrikalarnn iileri yrdler. iler kurulan barikatlar atlar... 1961: Trkiye i Partisi kuruldu... 1964: Grev hakk alnd... 1965: TS kuruldu... 1967: DSK kuruldu... Sayn dinleyiciler, alman son haberlere gre, stanbul ve zmit yresindeki direnilere 150.000'den fazla ii katlmtr. Bu direnilerde drt ii lm, 100 ii yaralanmtr. 19.00 Haberleri'nden Ankara konuuyor: stanbul ve Kocaeli blgesinde meydana gelen olaylar nedeniyle hkmet blgede skynetim ilan etmitir. Karar saat 21.00'de yrrle girecektir... Skynetim Meclis'te tartlmtr: "Bu yasad olaylar demokratik rejimi ykmak iin ideolojik bir felsefenin, daha dorusu bir ihtilalin provasyd. Bunun zerine skynetim karar aldk." "Skynetim yasa d bir ynetim deildir, Anayasada vardr." "DSK, Marks, Leninci bir ihtilal rgtdr..." www.cizgiliforum.com
"Bu olaylar kesin olarak bir ayaklanmadr..." "Bundan nce Taksim Alan'nda, niversitelerde, Konya'da, Kayseri'de daha kanl olaylar oldu. O zaman bunlara niin ayaklanma demediniz? Biz namuslu bir ynetim istiyoruz! Skynetim ilanna gerek yoktur... Skynetimden sonra da direniler srmtr. Bamsz sendikalar yurt lsnde direni komiteleri kurmulardr. DSK yneticileri ve pek ok sayda sendikac, ii tutuklanmtr. Basmac Hamdi Grundig'ini geri almtr... Gazeteler, gazetelerde satrlarn aras... satrlar... Bir doentin yazs: 15-16 Haziran olaylar byk olaylardr, fakat ihtilal provas deildir. nk iktidar almak iin yaplmamtr. Banda bir parti yoktur. Silahl deildir. Nitekim Trkiye i Partisi de yaynlad bildirde, direnie katlan iilerin "yannda" olduunu belirtmi, "banda" olduunu sylememitir... Gazeteler ve dergiler kucanda, yatann stnde, bada kurmu okuyor, okuyordu Ahmet. (Zaten Ankara'ya okumaa gelmedik mi? ster darda, ister ierde, okuyoruz ite!..) Aladin Usta barp soruyor: Ahmet, nerelerdesin yeenim? ldn m, yittin mi? Yayorum Aladdin Usta, ama yittim!.. Nerelerde yittin yeenim, gel artk yle! Topkap ve Alibeyky yanlarnda, Levent ve Mecidiyeky'n oralarda, Kavel Kablo Fabrikas'nda, ayrova'nn, Gebze'nin, Tuz-la'nn oralarda, iki byk koldan Kadky'e yryen iilerin arasnda yittim, eridim... Sonra gnee kp voltalarn vuruyorlard. Soruyorlard Aladdin Usta'ya: imdiii Aladdin Usta, imdi ne yapmal? Varasya yrmeli be yeenim! diyordu o da. SON www.cizgiliforum.com
(1975) ROMANDA GEEN BAZI SZCKLER apalamak: Emeklemek. asmak: Msr koanlarnn, zm salkmlarnn aslacak biime sokuluu. avkmak: Yourur gibi yapmak, altna alp e2mek. bisi: Mayal hamurdan yada kzartlarak yaplan yiyecek. buuz: Ac, sknt. bun,- Sknt. buymak: Donmak, donacak gibi olmak. car: Okul nl. cmbldak: Sdbozuk, kt. civrimek: zlmez derecede karmak, bkmek. e: Tnazdan ayrlan tane yn. filem: Kaymak ya. okamak: stne atlmak, toplanmak. erenmek: Koyunlarn, srlarn dinlenmek iin yatmas. daklamak: Taklmak, elenmek. domasmak: Ksmek, surat asmak. tartmak: Eskir gibi olmak. gkmsr: Biilen arpann yerine ayn yl ekilen msr. gmbe: Mayal hamurla, hahal, tahin-l, yumurtal yada yal olarak yaplan bayram ekmei. haba; zgs kl, atks renkli yn, dokuma yazg. Kilim gibi. helke: Bakracn by. kak: Dilinmi meyve kurusu. kakmak; stenilen ii yapmamak, inatlamak. kalgmak: Zplar gibi yapmak. ka: Kk tepe. kirman: Yn bkme arac. namazla: Seccade. ocumak: Korkmak, ylmak. nlcek: Ynden yerli dokuma nlk. paal: Eli aya tutmaz, dkn. pundunu bulmak: Ktlk yapmak iin frsatn bulmak. pukurmak: Glecek gibi olmak. salma: Ky kurulunca salnan bir tt vergi. say: Eni dar, boyu uzun tarla. suukmak: Sululuk duymak. srslmek: Yklp dmek. tane: Arpa, buday. Tahl. www.cizgiliforum.com
tezikmek: Tedirgin edilmek. turah ev: n yap tahta glgelikli ev. yallamak: Yedirmek, beslemek. yelmek: Bo gezmek, dolamak. zmzm devesi: Bo gezen deve. Irazca lemesi: * Ylanlarn c (Yunus Nadi Roman dl - 1958) * Irazca'nn Dirlii * Kara Ahmet (Orhan Kemal Roman dl -1978) Karata kynden Irazca ailesinin yaam stne roman... Fakir Baykurt'un biribirini izleyen ve her biri bamsz olarak da okunabilen bu yaptlar, yan yana gelerek bir btn, bir leme oluturuyorlar: Bir Irazca lemesi... KAPLUMBAALAR Trk kylsnn yaratc gcne inancn roman... Fakir Baykurt'un devlet ve halk ilikilerini en ok kurcalad roman budur... zlerek okuyacak, sorumluluk duyacaksnz. 5. Bask ONUNCU KY Bayburt bu eserinde de Trk kyn ve kylsn anlatyor, severek okutuyor. Yazarn en beenilen eserlerinden biri... 6. Bask KEKLK Yurdun kt kt vuran nabzdr bu romanda duyulan... Acl, fkeli, sabr tkenmi bir yrek, durmadan vurur, vurur gnler, geceler ve sayfalar boyu.
2. Bask ONBNLERCE KANI Baykurt'un ounu halktan alp yeniden dzenledii 55 hikye... Bu hikyelerin ounu syleyen halktr. Yamacna aldklar da, atldan itliye kadar pek ok ynetici, efendi okumu, hac hoca takm, hrsz uursuz, akgz, dar kafal, hinolu hinler cinolu cinler, her yatan, her batan kabaklar, kabakolu kabaklardr. Syleyen dinleyen efendilere de selmlar... 3. Bask KYGREN nce susuzluk... Sonra bir su, ama ap-ac!.. Sonra da ky drt yanndan, evlerin saaklarna kadar saran arsz otlar, Kygrenler... ok zalim bir doada aresiz insanlar... 3. Bask EFKR TEPES Fakir Baykurt'un 37 fikir ve yorum yazs... Trkiye'nin uzak kelerinden birinde, avat'ta bir tepe vardr. Bu tepeden btn Trkiye resim gibi insann nne serilir. Bir yan alabildiine yeil, yeil... Bir yan bilemeyeceimiz kadar yoksul ve geri. Korkun bir elikidir bu... 5. Bask LL - KARIN ARISI - CCE Fakir Baykurt'un, daha nce birinci basklan ayr ayr kan ve mevcutlar tkenmi olan hikye kitab; 39 hikyesi bir arada... 2. Bask CAN PARASI Banda Fakir Baykurt'la yaplm uzun bir konuma ve 21 hikye... Baykurt'un hikyeleri, tpk romanlar gibi, toplum ve yurt gereklerimizi abartmaya
kamadan, arptmadan, scak bir dille ve itenlikle yanstmaktadr. Can Parasn okurken bu sylediklerimizden daha fazlasn bulacaksnz. 4. Bask SINIRDAK L Fakir Baykurt'un 25 hikyesi. Yazarn Gaziantep - Fevzipaa bucanda grev yapt yllarn izlenimleri... Bay kurt bu hikyelerinde toplum ve yurt gereklerimizi kendine zg bir duyarlkla ve kendi devrimci sanat anlayna uygun olarak iliyor. Sarsyor okurlarn. 2. Bask YAYLA Baykurt'un son roman... Anadolu dalarndan birinde kaz yapan bir niversite ekibiyle oradaki yayla halknn ackl roman... Fakir Baykurt'un yurt gereklerine baknda yeni bir baans... KALEKALE Baykurt'un seme hikyeleri... Yazarn 19 yks bizi insanmzn gerekleriyle bir kez daha karlatryor. TIRPAN Fakir Baykurt'un 1970 TRT dl ve 1971 TDK dln kazanan eseri Ankara'nn kula dibindeki Gkimen kynde, Dr' nn bana gelenler, Trkenin btn akcl, btn ac-lyle anlatlyor... Trpan, Fakir Baykurt'un romanlar iinde ve romanclmzda bir aamadr... 9. Bask Fiyat 250 Lira
Remzi Ktabevi. Fakir Baykurt - Kara Ahmet Destan

Fakir Baykurt - Kara Ahmet Destanı

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fakir Baykurt - Kara Ahmet Destanı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.cizgiliforum.

Fakir Baykurt - Kara Ahmet Destan

bela, yuvarlana yuvarlana stne geliyor; gryordu, ama nasl savuturacan

byk parayd. Bozdurmaa kyamaz, geri getirirdim. Bazan bizim eei

Remzi Ktabevi. Fakir Baykurt - Kara Ahmet Destan

You might also like