2.3.13.Örnek.

Her n ∈Ν için ve her x ∈[0,1] için

xn
f n ( x) = x −
n
ile tanımlanan ( f n ) fonksiyon dizisini göz önüne alalım.Her x ∈ [ 0,1] için

 xn  x n +1 x n − xn xn
lim f n ( x ) = lim x −  = x dir.Her n ∈Ν için ≤ olur.Buradan ≤ −
n→∞ n→∞
 n  n +1 n n n +1

xn x n +1
ve dolayısıyla x − ≤ x− olur ki f n ( x ) ≤ f n +1 ( x ) bulunur. ( f n ) monoton artan olur.
n n +1
Her bir n ∈Ν için f n ler sürekli ve f ( x ) = x fonksiyonu da sürekli olduğundan

Dini teoreminden dolayı ( fn ) fonksiyon dizisi [ 0,1] üzerinde f ( x ) = x fonksiyonuna

düzgün yakınsak olur.
1
2.3.14.Örnek. Her n ∈Ν için ve her x ∈]0,1[ için f n ( x) =
nx + 1
şeklinde tanımlanan fonksiyon dizisini göz önüne alalım.Her n ∈Ν için f n +1 ( x ) < f n ( x )

elde edilir.O halde ( f n ( x ) ) monoton azalan olarak 0 fonksiyonuna yakınsar. f n ler sürekli ve

0 fonksiyonu da ] 0,1[ de süreklidir.Ancak her n ∈Ν için

1 1
M n = sup x∈] 0,1[ − o( x ) = sup x∈] 0,1[ =1
nx + 1 nx + 1

olduğundan dolayı lim M n = 1 ≠ 0 olduğu için ( f n ) fonksiyon dizisi ] 0,1[ üzerinde f ( x ) = 0

fonksiyonuna düzgün yakınsak değildir.Burada E = ] 0,1[ aralığı kapalı olmadığından Dini

teoremi geçerli değildir.O halde Dini teoreminde aralığın kapalı olması mutlaka
gerekmektedir.
Teorem 2.3.15. IR reel sayılar kümesinin bir E alt kümesinde tanımlı iki fonksiyon

dizisi ( f n ) ile ( gn ) olsun ve α ∈ IR sabit sayısı verilsin.Bu takdirde aşağıdakiler sağlanır.

(a) Eğer ( f n ) ile ( g n ) E üzerinde düzgün yakınsaksa ( f n + g n ) fonksiyon dizisi de E

üzerinde düzgün yakınsaktır.
(b) Eğer ( f n ) E üzerinde düzgün yakınsaksa (α f n ) fonksiyon dizisi de E üzerinde
düzgün yakınsaktır.
İspat.(a) ( fn ) nin f fonksiyonuna ve ( gn ) nin de g fonksiyonuna E üzerinde

düzgün yakınsak olduğunu kabul edelim. ( f n + g n ) nin f + g fonksiyonuna E üzerinde

25
düzgün yakınsak olduğunu göstermek için herhangi bir ε > 0 alalım. n ≥ n1 olduğunda her

ε
x ∈ E için olacak şekilde yalnız > 0 sayısına bağlı bir n1 doğal sayısı vardır. n ≥ n2
2

ε ε
olduğunda her x ∈ E için g n ( x ) − g ( x ) < olacak şekilde > 0 sayısına bağlı bir n 2 doğal
2 2

sayısı vardır. n0 = max{ n1 , n2 } yazalım.Bu taktirde n ≥ n0 olduğunda her x ∈ E için

ε ε
( f n + g n )( x ) − ( f + g )( x ) ≤ f n ( x ) − f ( x ) + g n ( x ) − g ( x ) < + =ε
2 2
olur.O halde ( f n + g n ) fonksiyon dizisi E üzerinde f + g fonksiyonuna düzgün yakınsaktır.

(b) ( f n ) fonksiyon dizisinin E üzerinde f fonksiyonuna düzgün yakınsak olduğunu

kabul edelim. α = 0 ise iddianın doğruluğu aşikar. α ≠ 0 kabul edelim. (αf n ) fonksiyon

dizisinin αf fonksiyonuna E üzerinde düzgün yakınsak olduğunu göstermek için herhangi bir

ε > 0 alalım. ( f n ) dizisi f fonksiyonuna E üzerinde düzgün yakınsak olduğunda her x ∈ E

ε ε
için f n ( x ) − f ( x ) < olacak şekilde > 0 sayısına bağlı bir n0 doğal sayısı vardır.
α α

Buna göre n ≥ n0 olduğundan n ≥ n0 her x ∈ E için

ε
(αf n )( x ) − (αf )( x ) = α f n ( x) − f ( x) < α =ε
α

bulunur.O halde (αf n ) fonksiyon dizisi αf fonksiyonuna E üzerinde düzgün yakınsaktır.

Şimdi aşağıda fonksiyon serileri ile ilgili çok kullanışlı bir kriter veriyoruz.
Teorem 2.3.16. Reel sayılar kümesinin bir E altkümesinde tanımlı fonksiyonların bir

dizisi ( f n ) olsun ve her n ∈IN için

(4) her x ∈ E için f n ( x) ≤ M n

olacak şekilde M n ≥ 0 sayıları bulunsun .Bu takdirde eğer ∑M n sayı serisi yakınsaksa

∑f n fonksiyon serisi E üzerinde düzgün yakınsaktır.

İspat. Herhangi bir ε > 0 alalım. ∑M n sayı serisi yakınsak olduğundan Cauchy

n n
şartını sağlar dolayısıyla n > m ≥ n0 olduğunda ∑ M i = ∑ M i < ε olacak şekilde bir doğal
i =m i =m

26
 n
n0 sayısı vardır.(4) ü kullandığımızda n > m ≥ n0 olduğunda her x ∈ E için ∑ f ( x) < ε
i =m
i

n
elde edilir.Her n ∈IN için , ( s n ) = ∑ f i ( x ) , ∀x ∈ E şeklinde tanımlanan ( S n ) fonksiyon
i =1

dizisi düzgün Cauchy şartını, (1) i sağlar.Teorem 1 den dolayı ( S n ) fonksiyon dizisi E

üzerinde düzgün yakınsak olur. ∑f i fonksiyon serisi E üzerinde düzgün yakınsak olur.

1
Örnek 2.3.17. Her n ∈IN ve her x ∈ R için f n ( x ) = şeklinde tanımlanan
n + x2
2

( fn ) fonksiyon dizisini göz önüne alalım.Her n ∈IN için her x ∈ R için

1 1
f n ( x) = ≤ 2
n +x
2 2
n
1
eşitsizliği sağlandığından ve ∑n 2
serisi yakınsak olduğundan ∑f n fonksiyon serisi IR

üzerinde düzgün yakınsaktır.

Tanım 2.3.18.(Düzgün Sınırlılık).Eğer her n ∈IN için ve her x ∈ E için

f n ( x ) ≤ K olacak şekilde x den ve n den bağımsız bir K > 0 sabiti bulunabiliyorsa ( f n )

fonksiyon dizisine E üzerinde düzgün sınırlıdır denir.

Eğer her n ∈ IN için ve her bir x ∈ E için f n ( x ) ≤ K x olacak şekilde x e bağlı n e

bağlı olmayan bir K x > 0 bulunabiliyorsa ( f n ) fonksiyon dizisine E üzerinde noktasal

sınırlıdır denir.
Düzgün sınırlı her ( f n ) fonksiyon dizisinin aynı zamanda noktasal sınırlı olduğu

tanımlardan görülmektedir.Ancak noktasal sınırlı her ( f n ) fonksiyon dizisi her zaman düzgün

1
sınırlı olmak zorunda değildir.Örneğin,her n ∈ IN için ve her x ∈]0,1[ için f n ( x ) =
nx

şeklinde tanımlanan ( f n ) fonksiyon dizisi noktasal sınırlıdır fakat düzgün sınırlı değildir.

Teorem 2.3.19. Reel sayılar kümesinin bir E alt kümesi üzerinde bir f fonksiyonuna

düzgün yakınsak bir ( f n ) fonksiyon dizisi verilsin.Eğer her bir n ∈ IN için f n fonksiyonu E
üzerinde sınırlı ise f fonksiyonu da E üzerinde sınırlıdır.

27
 İspat. Her n ∈ IN için f n fonksiyonunun E üzerinde sınırlı olduğunu ve ( f n )
fonksiyon dizisinin f fonksiyonuna E üzerinde düzgün yakınsak olduğunu kabul edelim.f

fonksiyonunun E üzerinde sınırlı olduğunu göstereceğiz. ( f n ) dizisi f fonksiyonuna E

üzerinde düzgün yakınsak olduğundan her ε > 0 için her x ∈ E için f n ( x ) − f ( x ) < ε olacak

şekilde bir n0 sayısı vardır.Özel olarak ε = 1 için de n ≥ n1 olduğunda her x ∈ E için

f n ( x ) − f ( x ) < 1 olacak şekilde 1 sayısına bağlı bir n1 ∈ IN vardır.Bu eşitsizlik n = n1 için

de geçerlidir.Yani her x ∈ E için f n1 ( x ) − f ( x ) < 1 dir. f n ler E üzerinde sınırlı olduklarından

f n1 de E üzerinde sınırlıdır,dolayısıyla her x ∈ E için f n1 ( x ) ≤ K n1 olacak şekilde bir

K n1 > 0 sayısı vardır.Bunları göz önüne aldığımızda her x ∈ E için

f ( x ) ≤ f ( x ) − f n1 ( x ) + f n1 < 1 + K n1 bulunur, 1 + K n1 = K yazarsak ,her x ∈ E için

f ( x ) < K elde edilir.O halde f E üzerinde sınırlıdır.

Teorem 2.3.20. IR reel sayılar kümesinin bir E altkümesi üzerinde tanımlı ve sınırlı

fonksiyonların bir f n dizisi,düzgün yakınsaksa ( f n ) dizisi E üzerinde düzgün sınırlıdır.

İspat. E ⊂ IR, f n : E → IR sınırlı ve ( f n ) dizisi E üzerinde f fonksiyonuna düzgün

yakınsak olsun.Teorem 7 den dolayı f fonksiyonu E üzerinde sınırlıdır.Dolayısıyla her x ∈ E

için f ( x ) ≤ K 0 olacak şekilde bir K 0 > 0 sayısı vardır. ε = 1 pozitif sayısı için n ≥ n1
olduğunda

her x ∈ E için f n ( x ) − f ( x ) < 1

olacak şekilde n1 bir doğal sayısı vardır.Bu takdirde n ≥ n1 olduğunda her x ∈ E için

f n ( x) = ( f n ( x) − f ( x) ) + f ( x)

≤ f n ( x) − f ( x) + f ( x) < 1 + K 0

bulunur.Diğer taraftan n = 1 için f 1 fonksiyonu E üzerinde sınırlı olduğundan her x ∈ E için

f1 ( x ) ≤ K 1 olacak şekilde bir K 1 > 0 sayısı vardır. n = 2 için f 2 fonksiyonu E üzerinde

sınırlı olduğundan her x ∈ E için f 2 ( x ) ≤ K 2 olacak şekilde bir K 2 > 0 sayısı vardır.Böyle

hareketle K 1 , K 2 ,...K n −1 pozitif sayılarını bulabiliriz.Şimdi K = max {1 + K 0 , K 1 , K 2 ,....K n1 −1 }

diyelim.Bu takdirde her n ∈ IN ve her x ∈ E için

28
 f n ( x) ≤ K

elde edilir.Böylece ( f n ) fonksiyon dizisinin E üzerinde düzgün sınırlı olduğunu elde etmiş
olduk.
Teorem 2.3.21. Eğer ( f n ) ve ( g n ) fonksiyon dizileri E üzerinde düzgün yakınsaksa

ve her n ∈ IN için f n ler ve g n ler E üzerinde sınırlı fonksiyonlar ise ( f n g n ) fonksiyon dizisi
de E üzerinde düzgün yakınsatır.
İspat. ( f n ) nin f fonksiyonuna ve ( g n ) nin de bir fonksiyonuna düzgün yakınsak

olduğunu ve f n lerle g n lerin hepsinin de E üzerinde sınırlı fonksiyonlar olduklarını kabul

edelim. ( f n ) fonksiyon dizisi f fonksiyonuna E üzerinde yakınsak olduğundan aynı zamanda

noktasal yakınsaktır,yani her x ∈ E için lim f n ( x ) = f ( x ) dir ve ( g n ) dizisi g fonksiyonuna E

n →∞

üzerinde düzgün yakınsak olduğundan aynı zamanda noktasal yakınsaktır,yani her x ∈ E

için lim
n →∞ n →∞
( n →∞
)( n →∞
)
g n ( x ) = g ( x ) dir.Her bir x ∈ E için lim f n ( x ) g n ( x ) = lim f n ( x ) lim g n ( x ) dir.O halde

( f n g n ) fonksiyon dizisi E üzerine f.g fonksiyonuna noktasal yakınsaktır.Bu yakınsaklığın

düzgün olduğunu göstereceğiz.Bunu yapmak için herhangi bir ε > 0 alalım, ( g n ) fonksiyon

dizisi E üzerinde g fonksiyonuna düzgün yakınsak ve her n ∈ IN için g n fonksiyonu E

üzerinde sınırlı olduğundan Teorem 7 den dolayı g fonksiyonu E üzerinde

sınırlıdır,dolayısıyla her x ∈ E için g ( x ) ≤ K olacak şekilde bir K > 0 sabiti vardır. ( f n )

fonksiyon dizisi E üzerinde düzgün yakınsak ve her bir n ∈ IN için f n fonksiyonu E üzerinde

sınırlı olduğundan Teorem 8 den dolayı ( f n ) fonksiyon dizisi E üzerinde düzgün

sınırlıdır,dolayısıyla her n ∈ IN ve her x ∈ E için f n ( x ) ≤ M olacak şekilde bir M > 0 sabit

sayısı vardır. ( f n ) fonksiyon dizisi f fonksiyonuna E üzerinde düzgün yakınsak olduğundan

ε
> 0 sayısı için n ≥ n1 olduğunda
2K
ε
her x ∈ E için f n ( x ) − f ( x ) <
2K
olacak bir n1 doğal sayısı vardır ve ( g n ) fonksiyon dizisi g fonksiyonuna E üzerinde düzgün

ε
yakınsak olduğundan > 0 sayısı için n ≥ n2 olduğunda
2K

29
 ε
her x ∈ E için g n ( x ) − g ( x ) <
2M
olacak şekilde bir n 2 doğal sayısı vardır.Şimdi n0 = max{ n1 , n2 } yazalım.Bu takdirde

n ≥ n0 olduğunda her x ∈ E için

f n ( x ) . g n ( x ) − f ( x ). g ( x ) = f n ( x ) g n ( x ) − f n ( x ) g ( x ) + f n ( x ) g ( x ) − f ( x ). g ( x )

= f n ( x)( g n ( x) − g ( x) ) + g ( x)( f n ( x) − f ( x) )

≤ f n ( x )( g n ( x ) − g ( x ) ) + g ( x )( f n ( x ) − f ( x ) )

= f n ( x) g n ( x) − g ( x) + g ( x) f n ( x) − f ( x)

≤ M g n ( x) − g ( x) + K f n ( x) − f ( x)

ε ε ε ε
< + <M +K =ε
2 2 2M 2K
bulunur.O halde ( f n g n ) fonksiyon dizisi E üzerinde f.g fonksiyonuna düzgün
yakınsar.Bu da ispatı tamamlar.
Yukarıdaki teoremde f n ve g n ler sınırlı alındı. Bu sınırlılık koşulu olmadan
düzgün yakınsak iki dizinin çarpımı düzgün yakınsak olmak zorunda değildir.Örneğin;her

1
n ∈ IN için f n ( x ) = x, ∀x ∈ IR ve her n ∈ IR ve her x ∈ IR için g n ( x ) = ile
n

x  x
tanımlayacağımız f n ve g n nin çarpımı olan f n ( x ).g n ( x ) = şeklinde verilen  
n n

fonksiyon dizisi IR üzerinde düzgün yakınsak değildir;fakat f n dizisi IR de x fonksiyonuna

ve g n dizisi de IR de 0 fonksiyonuna düzgün yakınsaktır.

Teorem 2.3.22. Reel sayılar kümesinin bir E alt kümesi üzerinde düzgün yakınsak bir

f n fonksiyon dizisi verilsin ve x0 da E nin bir yığılma noktası olan bir reel sayı olmak üzere
her n ∈ IR için
lim f n ( x ) = An
x → x0

olsun.Bu taktirde An sayı dizisi yakınsaktır.

İspat. Bir sayı dizisinin yakınsak olması için gerek ve yeter koşul Cauchy şartını

sağlaması olduğundan An sayı dizisinin Cauchy şartını sağladığını göstermek yeterlidir.Bunu

yapmak için herhangi bir ε > 0 alalım. ( f n ) fonksiyon dizisi E üzerinde düzgün yakınsak

30
 ε
olduğundan düzgün Cauchy şartını sağlar,dolayısıyla > 0 için n, m ≥ n0 olduğunda
2

ε
∀x ∈ E için f n ( x) − f m ( x) <
2
olacak şekilde bir n0 ∈ IN vardır. n, m ≥ n0 özelliğini sağlayan n ve m i sabit tutup x → x0

iken limite geçersek, n, m ≥ n0 için

ε
lim f n ( x ) − f m ( x ) ≤ <ε
x → x0 2
olur.Mutlak değerin limiti limitin mutlak değerine eşit olduğundan n, m ≥ n0 için

lim f n ( x ) − lim f m ( x ) < ε

x → x0 x → x0

An − Am < ε

olur.O halde ( An ) sayı dizisi Cauchy şartını sağlar,dolayısıyla yakınsaktır.

31