1

GR
Gnmzde Kalite Gvence Sistemi ve Toplam Kalite Kontrol felsefesi giderek yaygnlk kazanmaktadr. Kalitenin kaynakta salanmasnda zincirin ilk halkasn tedariki ve taeronlar oluturmaktadr. Tedariki; bir srece girdi salayan kii ya da gruplardr. Taeronlar ise kurulua fason iler yaparlar. Byklkleri ve alma alanlar ne olursa olsun, tm kurulular ilemleri iin gerekli olan hammadde, yar mamuller, paralar, alt sistemler, takmlar, aletler vb malzemeleri satn alma gereksinimi duyarlar. Satn almalar temizlik, reklam, danmanlk, kurye hizmetleri, yemek servisi gibi hizmet sektrnden de salanabilir. rn / hizmet reten kurulular rn ve hizmet kalitelerinin tedariki / taeronlarna ve onlarn salad rn ve hizmetlerin kalitesine direkt olarak bal olduunun bilincindedirler: GRD KALTES SALANMADAN BTM RN KALTES SALANAMAZ. Kurulu ii sreler, dardan salanan rn ve hizmetlerin etkisi gz nne alnmadan tam olarak gelitirilemez. Bu nedenle tedarikiler kurulu srelerine tam olarak entegre edilmelidir. Geniletilmi sre, kuruluun tedarikiler, mteriler, yatrmclar, alanlar ve toplum ile btnletirilmesi anlamnda kullanlmaktadr. Geniletilmi sre, mterinin gereksinimlerini kurulua bildirmesi ile balar. Bir kuruluun en nemli hedefinin mterilerin tatmin edilmesi olduu unutulmamaldr ; bu nedenle mteri gereksinimlerinin bildirilmesi geniletilmi srecin ilevsellii anlamnda ok nemlidir. Geniletilmi srete mterinin en nemli unsur olarak grlmesi u anlama gelmektedir; kurulu rn ve/veya hizmetlerinin performans dzeylerini srekli olarak belirleyecek bir srece sahip olmal ve mteri tatminini artracak yeni karakteristikleri belirleyecek aratrma almalarn yrtmelidir.

Spesifikasyonlarn Bildirilmesi

Tatmin?

TEDARKLER

Spesifikasyonlarn Kurulua Bildirilmesi KURULU GENLETLM SRE

MTERLER

Geniletilmi srecin dier ucunda kuruluun tedarikileri vardr. Kurulu, mterilerinin gereksinimlerini ve beklentilerini tedarikilere mteri tatmininin

artmasna yardmc olmalar amac ile bildirir. Kurulu ve tedarikiler kaliteli rn ve/veya hizmet retmek ve geniletilmi srete iyiletirmeler yapmak iin beraberce alrlar. Geniletilmi srete kaliteyi iyiletirmek iin: -Tasarm/yeniden tasarm kalitesi -Uygunluk kalitesi -Performans kalitesi almalar yaplmaldr. Tasarm / Yeniden Tasarm Kalitesi Tasarm kalitesi, mteri aratrmalar ve hizmet/sat ziyaretleri ile balar ve mteriyi tatmin edecek bir rn/hizmet kavramnn belirlenmesi ile srdrlr. Daha sonra rn/hizmet kavram iin spesifikasyonlar hazrlanr. Bir kuruluta mteri ve tedarikileri iki ayr grupta deerlendirmek gereklidir; d ve i. rnein ; satn alma, retimin tedarikisi, retim sevkyatn tedarikisi, sevkyat ise retimin tedarikisi olarak deerlendirilmelidir.

Spesifikasyonlarn Bildirilmesi

Mteri Gereksinimlerinin Belirlenmesi

TEDARKLER

Spesifikasyonlarn Kurulua Bildirilmesi

MTERLER

KURULU TASARIM / YENDEN TASARIM KALTES Bir rn/hizmet kavramnn gelitirilmesi sreci; pazarlama, sat sonras hizmet ve tasarm mhendislii personeli arasnda ibirlii oluturulmasn ierir. Geniletilmi sre anlamnda; tasarm mhendislii pazarlama blmnn mterilerinden birisidir. Kk organizasyonlarda farkl blmler olmayabilir; ancak bir organizasyon mteri gereksinimleri srekli olarak karlamay amalarndan birisi olarak belirlemise, yukardaki arakesit nem kazanacaktr. Bir kuruluun rn/hizmet kavram srekli ve sonsuz iyiletirme ise mteri aratrmalar ve sat/hizmet ziyaret analizlerine de zel bir nem verilmesi gerekecektir. Mteri aratrmas imdi ve gelecekte mteri gereksinimlerinin akla kavuturulmas iin uygulanan prosedrlerin bir toplamdr. Mteri aratrma prosedrleri bilimsel ve bilimsel olmayan almalarn her ikisini de ierir.

Mteri aratrmalar, kurulu ierisinde de gerekletirilebilir. alanlar baz ynetim politikas kararlarnn mterileri olduu iin ynetim politikasnn iyiletirilmesini salayacak ekilde alanlara ynelik aratrmalar yaplmaldr. Sat ziyareti analizleri sat srasnda mterilerden toplanan ve mterinin bugnk ve yarnki gereksinimlerini ieren bilginin sistematik olarak toplanmas ve deerlendirilmesidir. Mteri ile yz yze yaplan bu analizler, mteri gereksinimlerine alan nemli bir penceredir. Sat sonras hizmet ziyareti analizi, mteri/kullanclarn rn/hizmet performans ile ilgili olarak sahip olduklar sorunlarn sistematik olarak aratrlmasdr. Bu ziyaretler ile kurulu, mterinin imdiki ve gelecee ynelik beklentilerini daha iyi anlama olanana kavumu olacaktr. Hizmet ziyaret analizi verisi iin temel kaynak dokman, sorunun ve giderilmesi iin yaplan almalarn yer ald bir hizmet kart olabilir. Toplanan bu bilgiler ile hangi konularda iyiletirmeler ve yeniden tasarmlar yaplaca belirlenmi olacaktr. Hizmet ziyaret analizi kuruluta isel olarak da gerekletirilebilir. Belirli bir ilem biriminin sorumlusu, kurulu ierisindeki mteri-tedarikiler arasndaki ilikilerin iyiletirilmesi iin aratrmalar yapabilir. Byle bir analizin amac, sorumlunun kendi biriminde sre iyiletirmelerini nasl yapacan belirlemesi olabilir. Tasarmda kalite almalarnn amac, rn/hizmet tasarm ya da yeniden tasarmlar iin srekli ve sonsuz bir ekilde mteri aratrmalarn ve sat/hizmet ziyaretleri analizlerini srdrmektir. Uygunluk Kalitesi Uygunluk kalitesi, bir kurulu ve tedarikilerinin mteri gereksinimlerini karlamak iin gerekli olan tasarm spesifikasyonlarn karlayabilme lsdr.

Spesifikasyonlarn Bildirilmesi

Gereksinimlerin Belirlenmesi

TEDARKLER

Uygunluun Salanmas KURULU UYGUNLUK KALTES

MTERLER

Kurulu, tasarm kalitesi almalar ile rn/hizmet spesifikasyonlarn belirledikten sonra, almalarn bu spesifikasyonlar karlama dorultusunda younlatrmaldr. Ancak bu ekilde mteriler rn/hizmetin ilk aldklar zamanki performansn

rn/hizmetin mr evrimi sresi boyunca elde edebilirler. Sre iyiletirme almalarnn ana amac, i ve d mterilerin kvan duyabilecekleri kalite dzeyinde rn/hizmetlerin yaratlmasdr. Bu devin baarlmasnda istatistiksel yntemler olduka yararl olur. Performans Kalitesi Performans kalitesi, kuruluun rnlerinin ya da hizmetlerinin pazardaki performans dzeylerinin mteri aratrmalar, sat/hizmet ziyaretleri analizleri ile belirlenmesidir. Bu belirleme almalar sat sonras hizmet, bakm, gvenilirlik ve lojistik destek analizi ile mterilerin neden kuruluun rn/hizmetlerini satn almadklarnn aratrlmasn ierir. Tasarm blm elemanlar mteri tatminini etkileyen bir rn/hizmet kavram iin spesifikasyonlarn belirlenmesinde pazarlama blm elemanlar ile beraber almaldr. Bu karakteristikler belirlendikten ve ilemsel olarak tanmlandktan sonra, tketiciler rn/hizmet karakteristiklerine gre pazar blmlerine gruplandrlabilir. rn/hizmet karakteristikleri ve fiyat, mterilerin ilk olarak bir pazar blmne girip girmeyeceklerini ve pazar paynn lsn belirler. Bir tketici performansna gre bir rn/hizmeti yeniden satn alacak ya da vecektir. Performans bir pazar blmnde pazar payn ve rn/hizmetin baarsn belirler.

Spesifikasyonlarn Bildirilmesi

Performans Yolu le Mteri Tatmini

TEDARKLER

Yeniden Tasarm

MTERLER

KURULU PERFORMANS KALTES

Performans kalitesi almalarnda kalite kayb iki kaynakta aranmaldr. Birinci olarak, kalite kayb rn ya da hizmetlerin karakteristiklerinin pazarn gereksinimlerinden farkl bir ekilde retildii srelerde olur. Bu kayp, pazar blm saysnn artrlmas ve rnn mteri gerekliliklerini karlayacak ekilde

dzeltilmesi ile nlenebilir. kinci olarak, kalite kayb kalite karakteristikleri tek dze olmayan (deiimin ok fazla olduu) rn ya da hizmetleri reten srelerde ortaya kar. Bu iki kalite kayb geniletilmi srecin performans kalitesi aamasnda aranmaldr. Elde edilen bilgi daha sonra geniletilmi srecin tasarm kalitesi aamasna (tasarm mhendisleri ve pazarlama personeli) ve uygunluk kalitesi aamasna bildirilmelidir. Srece giren girdilerin kalitesi ne kadar yksek olursa, retilen hizmet / rnn kalitesi ve verimlilii o kadar yksek olur. Kaliteli girdi temini iin retici kurulularla tedariki ve taeronlar arasndaki ilikilerin planlanmas, kurulmas ve izlenmesi gerekmektedir. -d tedarikilerin kusursuzu teslim etmelerini salayacak ekilde ynlendirilmesi Toplam Kalite Ynetiminin temellerinden biri olan toplam katlmcl da tamamlayan bir unsurdur. Deminge gre tedarikilerin girdi saladklar kurulularla iyi ilikiler iinde olmalar sadece bilgilenmeyi kuvvetlendirmekle kalmaz, ayni zamanda rn / hizmetin gelitirilmesi iin frsat yaratr. Kurulu ile tedariki arasnda kurulacak ilikide baz kurallar uygulanmaldr: Srekli bir diyalog oluturulmas ve korunmas likilerin salam temeller zerine oturtulmas Verilerin toplanmas ve lmlerin iyiletirilmesi faaliyetleri Kalite iyiletirme yntemlerinin uygulanmas Kiilerin katlmnn salanmas ve yetkelendirilmesi Organizasyonlarn satn alma yapan fonksiyonlar o kuruluun dardan salanacak rn / hizmet kaynaklarna ulamasnda en kritik balanty oluturur. Satn alma yaplrken ihtiya duyulan rn / hizmetlerin stenen kalitede stenen miktarda stenen fiyatta stenen zamanda stenen kaynaktan elde edilmesine dikkat edilir. Kurulularn tedarikilerden beklentileri aadaki gibi sralanabilir: Paralar istenildii tarihte ve en ok iki gn gecikmeli olarak sevk edilmelidir. Paralar btn gerekleri sfr hatal olarak karlamaldr. Fiyat dk olmaldr, ancak fiyat kalite ve teslim zamanndan daha az nemli deildir. Tedariki sorunlar mterinin srelerini etkilemeden nce gidermelidir. Tedariki srelerinin kontrol altnda olduunu SK uygulayarak kantlamaldr. Tedarikiden mteriye rnleri ve sreleri etkileyecek nerilerin gelmesi beklenir.

MEVCUT DURUM Paralar nadiren zamannda ular Paralar ounlukla doru miktarda gelmez Parann belli bir blm hataszdr Birok parann test edilmesi gerekir Hatal paralardan bazlar retime ular, muayene sonucu farkedilirse onarm yaplr Belirsizlik nedeniyle gvenlik stou miktar yksek tutulur Sevkyat miktarnn dorulanmas iin saym yaplr Sevkyatn zamannda olmas iin satn alma personeli youn aba harcar TEDARKLERN KATILIMCILII

ARZU EDLEN DURUM Paralar zamannda ular Paralar doru miktarlarda teslim alnr Paralarn hepsi dorudur Kullanm ncesi giri kontrol yaplmasna gerek yoktur Yeniden ileme ya da onarm yaplmasna gerek yoktur Stok ya hi yoktur ya da ok azdr Sayma gerek yoktur lemin hzlandrlmas iin aba harcamaya gerek yoktur

Burada satn almaclara nemli grevler dmektedir. Satn almac hem mterilerin ihtiyalarnn kapsamn ve karmakln anlamal hem de bu ihtiyalar tedarikilere eksiksiz bildirerek onlarn da bu konudaki performanslarn ynetmelidir.

MTER STEK VE BEKLENTLER

KURULU

STEK VE BEKLENTLERN KARILANMASI

TEDARKLER

MTERLERE SUNUM

SATINALMA /TEDARK KALTE YNETMNE OLAN GEREKSNM

TEDARKLER NE ZAMAN GZ ARDI EDLMTR ? Satn alma / Tedariki Kalite Ynetim Sisteminin yararn anlayabilmek iin ncelikle bu sistemin olmamas durumunda karlalabilecek problem trlerinin bilinmesi gerekmektedir. Bunun iin en iyi yollardan biri bu problemleri uygulamal olarak aklayabilecek rnek olaylarn gzden geirilmesidir. rnek olay, aadaki iki durum iin aklayc olacaktr; Tedarikilerin sistem iinde yer almad durumda ortaya kan problemler ve tedarikilerin sistem iinde yer ald durumda ayn tr problemlerin nasl ortadan kaldrlabilecei. rnek Olay: Yeni Avensis (Otomobil) Yeni, KONSEPT bir otomobil niteliinde olan Avensis son yllarda Amerikan imalatlar tarafndan gelitirilmitir. Bu otomobil ithal mal olan yksek kalitedeki Alman ve Japon otomobilleri ile rahatlkla rekabet edebilir niteliklere sahiptir. Avensis in hali hazrda baarl olan baz modelleri imalatlar tarafndan son gnlerde yeniden tasarmlanmtr. irketin AR-GE departman, bu tasarmn hazrlanmas iin pazarlama departman ile birlikte geni bir pazar aratrmas yapmtr. Buna ilaveten; mteri odakl, imalat kolayl olan ve rekabet edebilir fiyat dzeyindeki rn tasarmnn gelitirilmesi iin mhendislik ve retim departmanlarndan da katlm salanmtr. Prototip olarak yeni model otomobil imal edilmi ve birka mteri odakl grup, inceleme yapmas iin irkete davet edilerek yeni rnn kuvvetli ve zayf ynleri hakknda geri bildirimde bulunmalar salanmtr. Mteri gruplarnn byk bir ounluu otomobil amurluunun kalitesinin iyiletirilmesi gerekliliini belirtmilerdir. amurluk, prototip otomobilin dier paralarnda olduu gibi AR-GE, Pazarlama, Mhendislik ve retim departmanlarnn tm kt deerlerine gre tasarmlanm ve tm bilgiler yeni amurluun gelitirilmesinde gz nne alnmt. Btn bunlara ramen mterilerden gelen geri bildirim neden olumsuzdur ? Tasarmda Avrupa veya Japon kavramlarna yer verilmemi, tamamen Amerikan arabalarnda gncel olarak yer alan tasarm eilimlerinden yararlanlmt. Mhendislik departmanndan oluturulan takm da ayn kukuyu duymaktadr. Bu tasarm nasl iyiletirilecektir ? Takm yelerinden birinin aklnda bir fikir oluur; mteri memnuniyetsizliini amurluk tedarikilerine aklamak ve onlardan tasarmn iyiletirilmesi konusunda neri almak. Fakat bu fikir takmn dier yeleri tarafndan desteklenmedi. Onlar hala mteri memnuniyetinin bu yolla salanamayacan ve en mkemmel tasarm gerekletirdiklerine inanmaktadrlar. Takm yeleri bu fikirlerinde srar ederler. Fikir sahibi takm yesi ise, amurluk imalats ile grmeler yaplmas sonucunda tasarmn iyiletirilmesi ynnde

neriler gelebileceini savunur. Takmn dier yeleri bu konuda ok dikkatli olunmas gerektiini vurgularlar. nk yeni tasarm, teklif alnmas iin tedarikilere gnderilmi ve en dk fiyatl teklifin seimi gereklemiti. Onlar bu aamada kendi satn alma departmanlarnn tedariki ile balant kurmalarna izin verebileceinden kuku duyarlar. nk szleme yaplmtr. Yeni tasarm iin yeniden teklif alnmas gerekecektir. Tedariki yeni amurluun tasarmnda katkda bulunursa teklif verme srecinde haksz bir avantaj salayacak, bu da ticari ahlaka uygun olmayacaktr. Onlar ne yapmalyd? Tasarm toplantlarnda tek bir tedariki mi, yoksa birden fazla tedariki mi yer alacakt. Tedarikilere, kendilerinin ticari srlarnn dier otomobil imalatlarna ifa etmemeleri konusunda gvenecekler miydi ?

GENLETLM ORGANZASYON
Geleneksel organizasyonlarn yapsnda hangi birimler vardr? Bu tr organizasyonlarn nemli bir ksmnn yapsn; AR-GE, Pazarlama, Tedarik, Mhendislik, Planlama, Finansman, Sat ve Sat Sonras Hizmetler, retim vb. birimler oluturur. Bir ksm organizasyonlar ise temel fonksiyonlar baznda deil de gerekletirilen sre veya retilen rn gruplar baznda organize olurlar. Bu tr organizasyonlar genellikle alanlarn yapnn en nemli paras olarak grrler. Pek ok yneticiye gre bir organizasyonun mkemmellii, alanlarn sahip olduu stn niteliklerin bir aynasdr. Zamanmzda pek ok kurulu mterilerini organizasyonunun bir paras olarak kabul etmektedirler. kurulular, mteri gereksinimlerinin tanmlanmas, gelitirilmesi ve yeni gereksinimlerin karlanmas iin mterilerinden gelecek somut girdilere (geri /bildirim) ihtiya duyarlar. Bu irketler organizasyon yapsnda mterilerin de yer almas gerekliliini renmilerdir. Geniletilmi organizasyon kavramnda ise, organizasyon yapsnn iinde dier paydalarda yer almaktadr. Geniletilmi organizasyonun paydalar ierisinde tedarikiler ve taeronlar yer alr. Geniletilmi organizasyon modeli aada gsterilmitir.

Mevcut organizasyon
tedariki

sre
tedarikiler taeronlar Dier paydalar

ALIANLAR

VZYON

GENLETLM ORGANZASYON

MTERLER

Geniletilmi Organizasyon Modeli

Baka bir organizasyon tr ise gerek organizasyonlardr. Bu tip organizasyonlarda ok snrl memur kadrosunun yannda birka ihtisas yapm personel bulunur. Tm imalat dnya apnda ne sahip olan tedarikilere yaptrlr. Bunlar faaliyet konular iinde yer alan ileri en iyi yapanlardr. Ad geen tedarikiler sunduklar rn ile ilgili pek ok karakteristii mteri istekleri dorultusunda hzl bir biimde deitirme yeteneine sahiptirler. Bu karakteristikler: kaliteyle ilgili mteri gereksinimleri rn performans gvenilirlik teslimat miktarlar Bu tedarikiler dk maliyette kaliteli rnleri mterilerine sunarlar, tasarm deiikliklerini daha kolay gerekletirebilirler. Bu deiiklikleri fabrika, ekipman baznda daha dk amortisman giderleri ve retim baznda da daha dk genel giderler oluabilecek ekilde baarrlar.

10

UNUTULAN HALKA
Bir ok kurulu, tedarikilerini yapsal zincirin iine almaz ve onlar sistemin dnda kabul eder, onlar belirli gereksinimlerini karlamak zorunda olan hizmet verenler olarak grrler. Tedarikilerin yaratc yeteneklerinden gerei ekilde faydalanmayarak onlar kendilerinden uzaklatrrlar. Tedarikiler, bir ok firmann karll, pazar pay ve hayatta kalabilmesi gibi konularda ok kritik bir rol oynarlar (Kritik halka). Dnya standardndaki kurulular, rettikleri rn ve hizmetlerin kalitesinin temin ettikleri hammadde, yar mamul ve hizmetlerin kalitesine bal olduunu gayet iyi bilirler. Pazar pay, kar ve sektrde varln koruyabilme faktrlerinin iyiletirilmesi iin zincirin halkalarnn neler olmas gerektii aadaki ekilde gsterilmektedir:

MTER

VZYON

KALTE HEDEFLER

RNLER HZMETLER SRELER

TEDARKLER

KARLILIK, PAZAR PAYLAIMI, SEKTRDE VAR OLMA

Unutulan Halka

Mteri odakl kurulular ncelikle mteri gruplaryla grerek onlarn kalite gereksinimlerini belirlerler. Bu bilgiler nda ekonomiklik, rekabet, pazar durumu vb. faktrleri deerlendirerek vizyon, misyon ve temel deerlerini gncelletirirler, kalite stratejilerini ve hedeflerini belirleyerek organizasyonel yap iinde tm birimlere yaygnlatrlmasn gerekletirirler. Pek ok kurulu bu aamaya kadar olan faaliyetlerin yararna inanr. nk bu durumda, dorudan irketin pazar pay artacak, karllk oran ykselecek ve sektr iindeki varl kuvvetlenecektir. Fakat burada bir nokta gz ard edilmitir: zincir iinde yer almas gereken halka olan tedarikiler. Tedarikilerin, zincir ile btnletirilmemi olmas durumunda baar ans nemli lde azalacaktr. Ana sre iinde yer alan alt srelerin, srecin girdilerini oluturan hammadde ve hizmetlerin kontrol edilmedii koullarda iyiletirme olas deildir. Sre girdilerini kontrol altnda bulundurulmamas, srete oluacak sapmalarn en nemli nedenidir.

11

Bu durumda sreteki tm sapmalarn minimize edilmesi iin girdilerin kontrol altnda tutulmas n kouldur.

TEDARK SRECNN TEMEL ZG ZERNDE ETKS

Baz kurulular karlarn artrmak iin daha fazla sat yaplmas gereine inanrlar. Bu amala, kurulular pazarlama ve sat faaliyetlerini glendirirler. Satlardaki art ile satn alnan rn / hizmet maliyetlerindeki d arasndaki balant aadaki rnekte incelenmitir. Bir kuruluun kar marjnn % 10 ve satn alnan girdilerin maliyetinin sat haslatnn % 50si olduunu kabul edelim. Kuruluun sat haslat 1.000.000 USD/ yl olduunda maliyet ve kar dalm aadaki gibi olacaktr: Sat haslat -------------------------------------------------------------------malat ve genel giderler toplam (Sat haslatnn % 40)----------Satn alnan mal ve hizmetlerin maliyeti (Sat haslatnn % 50si) --------------------------------------------------------------------------Toplam maliyet ----------------------------------------------------------------Kar (% 10 kar marj) ----------------------------------------------------------1.000.000 USD 400.000 USD 500.000 USD 900.000 USD 100.000 USD

Ayn kuruluta satn alnan mal ve hizmetlerin maliyetinin % 5 orannda drlmesi sonucunda grnm aadaki gibi olacaktr. Sat haslat -------------------------------------------------------------------malat ve genel giderler toplam (Sat haslatnn % 40) ---------Satn alnan mal ve hizmetlerin maliyeti (Sat haslatnn % 45i) ---------------------------------------------------------------------------Toplam maliyet ----------------------------------------------------------------Kar (% 15 kar marj) ----------------------------------------------------------1.000.000 USD 400.000 USD 450.000 USD 850.000 USD 150.000 USD

Bu analizde grld zere sat haslat ile imalat ve genel giderlerin sabit kald bir durumda, satn alnan mal ve hizmetlerin sadece % 5lik bir oranda dmesine karn kar marj % 50lik bir art gstermitir. imdi satlar artrarak sat haslatnn % 50 orannda ykseldii durumu inceleyelim. Sat haslat -------------------------------------------------------------1.500.000 USD malat ve genel giderler toplam (Sat haslatnn % 40) ---600.000 USD Satn alnan mal ve hizmetlerin maliyeti (Sat haslatnn % 50si) --------------------------------------------------------------------750.000 USD Toplam maliyet ----------------------------------------------------------1.350.000 USD Kar (% 10 kar marj) ----------------------------------------------------150.000 USD Bu analizde satlarn 1.duruma gre % 50 orannda artrlmasna karn kar marjnn % 10 'luk oranla deimedii grlmektedir.

12

Bu durumda kar marjn ykseltmek iin satn alnan girdi maliyetlerini drmek mi, yoksa daha fazla enerji hammadde ve iilik harcayarak satlar artrmak m daha akll olacaktr ? Baz kurulular snrl bir pazar potansiyeline sahiptirler. Bu tr kurulular iin soru pek anlaml olmayabilir. Bu gibi kurulular satlar artrma yoluyla karlarn ykseltme frsatna sahip deillerdir. Onlar iin kar oranlarn artrmann tek yolu girdi maliyetlerini drmektir. Girdi maliyetlerinin drmenin bir yolu da geniletilmi organizasyon modelinde tedarikilere de yer vermektir.

SATIN ALMA KARARINA ETK EDEN FAKTRLER

Pek ok iletme yakn zamana kadar satn almada etken (anahtar) faktr olarak satn alnan mal ve hizmetlerin parasal deerini grrd. Son zamanlarda Amerikan Kalite Derneinin ( ASQ ) yapm olduu aratrma sonularna gre fiyat faktrnn satn alma kararnn verilmesinde etkili tek faktr olmad sonucuna varlmtr. Aratrmada satn almda etken olan 9 faktr bulunmutur. Bu faktrlerden rn performans, dayanm sresinin uzunluu, tamir edilebilme olanaklar, servis, garanti; fiyat faktrnden daha byk neme sahip olmutur. Buna karlk kullanm kolayl grnm ve markann; fiyat faktrnden daha az nemli olduu sonucuna varlmtr. Aratrma sonular aada Pareto diyagram olarak gsterilmitir. Aratrma sonularnn ortalamas (1-11)
12 10 8 6 4 2 0

Satn alma kararna etki eden faktrler

A:rn performans B:Dayanm sresi C:Tamir edilebilme olanaklar D:Servis E:Garanti F:Fiyat G:Kullanm kolayl H:Grnm J:Marka Bu durumda kurulular nasl bir yol izlemelidirler ?

13

Satn alma kararn verirken sadece fiyat faktrn m deerlendirecekler, yoksa tm faktrlerin kombinasyonu olan bir deerlendirme modeli mi gelitirilecektir?

SATINALMA / TEDARK KALTE YNETM SSTEM

Satn alma / tedariki ynetim sistemi; Kendi iindeki bileenlerin neler olacan Bileenlerin birbirleri ile ilikilerin nasl olacan Bu ilikilerin nasl salanacan aklamaldr.

Satn alma/Tedariki Kalite Ynetimi Mteri Tedariki likisi: Bu bileen Toplam Kalite Ynetim Sisteminin Sosyal Sistem Kategorisinin alanna girer. Organizasyonlar tedarikileri ile uzun erimli ilikiler kurmay gerekletirmelidirler. Yksek dzeyde gven, uzun yllar boyunca devam ettirilmeli ve gelitirilmelidir. Bu ilikinin kararl olmas her iki tarafn da yararnadr. Btnleme: Bu bileen Toplam Kalite Sisteminin, Ynetim kategorisine girer. Btnleme bileeni, mterinin rgt vizyonu, temel deerleri ve hedefleri ile btnletirilmesini salar. rgt ve tedarikileri, nihai mterinin ihtiyalarnn karlanmasn ortak hedef olarak ele alrlar.

14

yiletirme: Bu bileen Toplam Kalite Sisteminin Teknik Sistem kategorisi kapsamna girer. Tedarikiler ve rgt kendilerinin rn, sre ve hizmetlerinin srekli olarak iyiletirilmesini istemelidirler. Bu iyileme her iki kesim iin birbirine paralel olarak gerekleebilir. rgtler tedarikilerinden teslimat aamasnda yeni ve iyiletirilmi rnler beklerler. Bu beklentinin gereklemesi hem tedariki hem de rgt asndan yararlar salayacaktr. Bu durumda tedariki kendi pazar payn artracak, rgt ise srelerini iyiletirerek mterilerine daha kaliteli rn/ hizmet sunacaktr. Tedarikilerle ortak kalite ekipleri kurulabilir. Bunun salayaca yararlar ok fazladr. Bu ekipler en nemli sorunlardan balayarak iyiletirme programlar gelitirmelidir. Tedarikilerin motive edilmesi zor, ama olanaksz deildir. Tedarikilerle ortaklk kurulularn deerleri arasnda yer almaldr. Tedarikilerle ilgili dier deerler: Organizasyonun ayrlmaz paras olarak grlmeli likiler karlkl gvene dayandrlmal 0 hata ile almalar beklenmeli Kalite, termine uygunluk ve fiyat genine gre deerlendirilmeli Says az olmal Geri Bildirim: Bu bileen Toplam Kalite Ynetim Sisteminin Teknik Sistem kategorisinde yer alr. Geri bildirim, Satn alma / Tedarik Kalite Ynetim Modelinin baarl olmas iin ok nemli bir kriterdir. Kurulular birlikte altklar tedariki firmalarn srekli geliimini isterler ve bu amaca ynelik olarak onayl tedariki listelerinde yer alan ve parasal ve miktarsal adan byk hacimli olanlarn performanslarn ler ve deerlendirirler. rgt, tedarikilerine mevcut performanslarna ilikin bilgileri dzenli olarak bildirmelidir. Bu bildirim sonucunda tedarikiler deerlendirme yapabilecekler ve rettikleri rn/hizmet niteliklerini gelitirebileceklerdir.

15

STKM

TKY ile STKM arasndaki iliki

MTER TEDARK LKS

MTER ODAKLILII VE YNELMLL Toplam Kalite Ynetiminin temel prensiplerinden biri de mteri odakll kavramdr. Mterisiz bir organizasyonun var olmas iin hibir neden bulunmamaktadr. Her organizasyon isel/dsal mterilerini tanmlayabilmelidir. Buna ilaveten organizasyon ierisinde tm srelerin mterisi konumunda olacak bir sonraki srecin de tanmlanmas gerekir. Bu sre isel mteridir. Mterilerin (isel veya dsal) her birinin en az bir tedarikisi vardr. Tedarikilerde isel veya dsal olabilirler. tedarikiler kurulu iinde i mterilere mal ya da hizmet veren blm / kiilerdir. Organizasyon yaps ierisindeki departmanlar aras bariyerlerin yklmas

16

ne kadar nemli ise rgt ile tedarikiler arasndaki engellerin kaldrlmas da derece nemlidir. KALTE KARAKTERSTKLER

rgtler gereksinimlerini karlayabilecek tedarikilerini ararlar. Mteri gereksinimleri, tedarikilerden salanacak rn ve hizmetlerin kalite karakteristikleri olarak refere edilir. Bu kalite karakteristikleri drt zellik olarak aklanr. Kalite: Kalite, rn veya hizmetin fonksiyonel yndr. o rn veya hizmet ilevini doru olarak yerine getirir mi ? o Hatasz mdr ? o Mteri isteklerini karlayabilir mi ? Maliyet: Maliyet, rn veya hizmetin deer yndr. o Satn alnan rn veya hizmet bir deer arz etmekte midir ? o Fiyat makul mudur ? o Kalite zellikleri, pazarda bulunan dier rn ve hizmetlerin gvenilirlik ve fonksiyonellik sreleri ile karlatrlabilir mi? o Mterinin btesine uygun mudur ? o Alnan rn veya hizmetin fiyat rn veya hizmetin toplam yaam dngsn ksaltc ynde mi etkilidir ? Gvenlik: Gvenlik, rn veya hizmetin en nemli karakteristiklerinden bir tanesidir. Eer satn alnacak rn veya hizmetler belirli bir risk faktr getirecekse, alanlarn gvenliini tehdit edecek tedariki rn veya hizmet tasarmn ve srelerini dzeltmelidir. Teslimat: rn veya hizmetin zamannda ve gereksinim duyulan yerde salanmasdr. Eer bir rn veya hizmete bir gn sonra gereksinim duyuluyor da, teslimat ancak iki ay iinde gerekleiyorsa bu durumda yaplacak iki ey olabilir. Birincisi, tedarikiyi deitirmek, ikincisi ise, tedarikinin teslimat programn iyiletirmesi iin onunla ortak bir almaya girmek.

MTER HTYALARININ HYERARS

rgtlerin bir mteri olarak ihtiyalarnn karlanmas ayr dzeyde gerekleir. rnein, Tam Zamannda retim (JIT) sistemine gemek isteyen bir kurulu iin hammaddelerin zamannda salanmas ok nemlidir. Zamannda teslimata ilikin alt karakteristikler aadaki ekilde gsterilmitir.

17

ZAMANINDA TESLMAT

Birincil htiya

HIZLANDIRILMI TESLMAT PROGRAMI

KK PART BYKLN DE TESLMAT

KULLANIM YERNDE TESLMAT

kincil EN DK ihtiya NAKLYAT MALYETNDE TESLMAT

DORU MKTARDA TESLMAT

DAHA KK MONTAJ MALYETNDE SEVKIYAT

BLNMEM PARTLERLE SEVKIYAT

STENEN KAPASTEDE SEVKIYAT

ncl htiya

Tam Zamannda retim Modeli in htiyalarn Hiyerarisi rgtlerde baz gereksinimler dier ihtiyalara gre ok daha nemli olabilir. Bu durumda, nemli olan gereksinimi salayacak olan bileimler ne kacaktr. rnein; eer bir rgt montaj maliyetlerini drmeyi amalyorsa montajda kullanaca paralar dk parti miktarlarnda salayacak bir sistem kurmaldr. retimin kesintiye uramamas iin de kk parti byklnde gelen paralarn montaj yerinde tam zamannda hazr bulunmas gerekir. Bu tr analizler deiik tipte srelerde yaplmal ve gereksinimler tedarikiye bildirilmelidir. Bunun anlam da tedarikilerin nemli srelere katlmasdr.

HEPMZ K APKA TAKARIZ

Bir ok kii kendini hem tedariki hem de mteri konumuna koyarak deerlendirme yapar. rnein; bir ekipmann paralarnn satn alnmas srecinde, grmeler srasnda bazen mteri tedariki konumunda, bazen de tedariki mteri konumunda bulunur. Yeni bir diz st ( laptop) bilgisayar pazarnda olduunuzu varsayn. Satcy telefonla arayp bilgisayarn kullanm iin gvenilir olup olmadn soruyorsunuz. Grmenin bu aamasnda siz mteri konumundasnz. Satc bilgisayarda istemi olduunuz zellikleri sorar: hafza kapasitesi ne olmaldr ? Ne kadar hzl olmaldr ? Renkli mi yoksa monokromatik mi olmaldr ? Benzeri sorular birka dakika devam eder. Fakat siz bilgisayar konusunda yeterince bilgi sahibi deilsiniz ve bilgisayarn almn amiriniz istedii iin ne tr zelliklere sahip olmas gerektiini de bilmiyorsunuz. Bu durumda bilgisayarn zelliklerini belirlemek iin amirinizden bilgi alp tekrar satcy ararsnz. Burada ilk konumda mteri olmanza ramen ikinci konumda tedariki rol stlenmisinizdir.

18

Bunun tersi olan durumla pek ok iyerinde karlalabilir: tedariki gereksinim duyulan kalite zelliklerini salayabilmek iin mteri gibi davranmaldr. Tedarikilerle, uzun erimli ekip almalar baznda ilikiler gelitirilmelidir. Bylece tedarikiler mteri sreleri hakknda bilgi sahibi olacak ve gereksinimleri en iyi ekilde karlama olana bulacaklardr. Tedariki ve mteri arasnda salam kprler kurulmas iin karlkl gvene dayal ortaklk srekli olarak glendirilmelidir.

MTER- TEDARK LKLERNDE BR JAPON MODEL

Dr. Kaoru shikawa Mteri-Tedariki ilikilerinin iyiletirilmesine ilikin temel deerleri ve prensipleri ieren kapsaml bir liste gelitirmitir. Dr. Kaoru shikawann mteri tedariki ilikileri ile ilgili on kalite kontrol prensibi: Mteri ve tedariki karlkl olarak birbirlerine gven duymal, ibirlii yapmal ve birbirlerinin yaamalar iin gayret gstermelidirler. Bunun iin de aadaki on prensibi uygulamaldrlar. 1. Hem mteri, hem de tedariki kalite kontrol uygulamalarndan sorumludurlar. Karlkl olarak birbirlerinin kalite kontrol sistemlerini kavrayabilmeleri iin ibirlii yapmaldrlar. rnein; tedariki ve mteri ayn lm tekniklerini kullanmaldrlar. ( statistikse Sre Kontrol, Sre Yeterlilii vb.) Aksi takdirde ayn rn ve hizmetler iin kalite ltleri farkl olacaktr. 2. Hem mteri hem de tedariki birbirlerinden bamsz olmaldr. Her iki tarafta bu hususa sayg duymaldr. 3. Mteri, tedarikisine ihtiyalar ile ilgili kesin ve yeterli bilgiler vermekten sorumludur. Tedariki ancak bu durumda ne retecei hakknda kesin fikir sahibi olacaktr. Bunun sonucu olarak tedariki doru olan rn veya hizmeti reterek mterisine sunacaktr. 4. Mteri ve tedariki iin balangcnda; kalite, fiyat, teslimat sresi ve deme koular gibi kriterleri ieren uygun bir szleme yapmaldr. 5. Tedariki, mteri tatmininin salanmas iin rn ve hizmetleri ile ilgili kalite gvence sistemini kurmaktan sorumludur. Ayrca mteri talepleri dorultusunda gerekli ve gncel bilgileri de mterilerine aktarmaldr. 6. Mteri ve tedariki rn veya hizmet ile ilgili karakteristikleri deerlendirecei yntemleri nceden belirlemelidir.

19

7. Mteri ve tedariki sistem ve prosedrler ile ilgili maddeleri szlemesine koymaldr. Bylece her hangi bir problemin kmas durumunda taraflarn dosta uzlamas mmkn olacaktr. 8. Mteri ve tedariki birbirlerinin konumlarn dikkate almaldrlar. Kalite kontroln en iyi bir biimde gereklemesi iin taraflar arasnda salkl bir bilgi al verii olmaldr. 9. Mteri ve tedariki faaliyet konular ile ilgili eylemlerini yeterli bir ekilde kontrol altnda tutmaldr. (rnek; sipari verme/alma, retim ve stok kontrol, bro hizmetleri) Bu kontrol sayesinde ilikiler karlkl tatmin ve gvene dayal bir temele oturabilecektir. 10. Nihai mteri, satn alm olduu rn veya hizmetin demi olduu bedele uygun bir deer olduunu her zaman iin grmek ister. Tedarik ynetimi kavram son yllarda nemli deiimlere uramtr. Tam Zamannda retim srekli iyiletirme ve toplam kalite kontrol temel almtr. Kalite, tedarikileri de dahil olmak zere retimin her aamasnda en yksek dzeyde tutulmaldr. Aksi halde tezgahlar srekli duracaktr. Bunu salamak iin satn alma anlaynn ve endstriyel ilikilerin yapsnn deimesi gerekmektedir.

KLASK YAKLAIM
ok satc Fiyat ncelikli Byk miktarlarda seyrek satn alma Ksa, orta dnemli szlemeler Satn alma anlaynn deimesi

TZ YAKLAIMI
rn baznda tek ya da birka satc Kalite ncelikli Kk miktarlarla sk satn alma Uzun dnemli szlemeler

KLASK YAKLAIM

TZ YAKLAIMI

Giri muayenesi ile performans Yan sanayi denetimleri ile performans deerlendirme deerlendirme Problem ktka tepki ve zm Problemleri nlemeye ynelik sistemler Ayr kamplarda problem zme Endstriyel likilerin Deiimi Ortak (ana-yan sanayi) problem zme

20

TZ sisteminde ana sanayici ile tedarikiler arasndaki iliki ok nemlidir. Ana sanayi iletmesi daha az sayda tedariki ile daha yakn ve daha uzun dnemli bir iliki biimi gelitirmek zorundadr. Klasik tedariki ilikileri ortaklk tedarik zinciri olarak yeniden dzenlenmitir. Bilgi transferi asndan bu yeni tedariki sistemi iki taraf iinde kazanlar salamaktadr. Ana sanayici kalite ynetimi, deer mhendislii, maliyet muhasebesi, teknolojik bilgi ve deneyimini ilk kademe tedarikilerine aktarr. lk kademe tedarikiler de zincirdeki dier tedarikilere bu bilgi birikiminin yaylmasn salarlar. Ana sanayici yenilikler ve maliyet indirimi konularnda tedarikilerden gelecek neriler dorultusunda baz kazanlar elde ederler.

Son Kullanclar

Ana Sanayi letmesi

Son rn tasarm rn bileenlerinin tasarm Para stoklar Paralarn yar mamule montaj Kalite gvencesi sorumluluu Girdilerin kabul muayenesi

1. Kademe Tedarikiler

A -Para retimi -Para stoklar -Girdi kabul mua.

2. Kademe Tedarikiler

Klasik Tedarik Zinciri

21

Son Kullanclar

Ana Sanayi letmesi

Son rn tasarm rn bileenlerinin tasarm

A -rn bileenlerinin tasarm -Kalite gvencesi sorumluluu -Teslimat izelgeleme -Bileenlerin imalat -Paralarn yar mamule montaj -Sre kalitesinin izlenmesi B

1. Kademe Tedarikiler

2. Kademe Tedarikiler

3. Kademe Tedarikiler

Ortaklk Tedarik Zinciri

Juran, daha nceleri satn almaclar ile tedarikilerin birbirlerine muhalif olduklarn, hatta satn almaclarn tedarikileri girdi kontrol esnasnda hatal rnleri saklamaya alan potansiyel sulular olarak grdklerini syler. Bugn ise anahtar kelimenin ortaklk olduunu, iki tarafn da karlkl yarar salamak iin birbiriyle yakn ilikiler iinde olmalar gerektiini vurgular. Tedariki saysnn azalmas, tedarikilerden salanan mallarn kontrol edilmesini kolaylatracak ve retim prosesini yavalatacak bir deikenlie sahip olmayacaktr. Tedariki says azaltldktan sonra tedarikilere ve kurulua baz grevler dmektedir: Tedariki daima kalite, fiyat ve teslim sisteminde daha iyiye varmak iin aba gstermelidir. Kurulu nerileri ile tedarikilerine yol gstermeli, tedarikinin istedii gerekli yardm salamaldr. Tedariki ile gelecekte de tam bir gvenle i yaplp yaplamayaca srekli incelenmelidir.

22

Kurulu,tedarikisinde olup bitenden haberdar olmal ve sorumlu kiilerle srekli balant kurulmaldr. Kurulu, tedarikisinin sorunlarn zmesine yardmc olmal, bu amala ortak ekipler kurulmaldr. Kalite konularnda alacak bu ekiplerin kurulmas hem kurulu hem de tedariki asndan yararldr. o Tedariki; alc ile daha iyi bir iliki kurma, daha iyi bir rn salama ve rekabette glenme olana bulur. o Kurulu da son mterinin isteklerini tam olarak karlayan kalitede rn retebilir. o Ortak ekipler tedariki ve kurulu arasnda artan iletiim demektir. ki taraf birbirlerinin nasl altklarn daha iyi anlarlar, aralarndaki gven ortam artar. Tm sylenenler i tedariki ilikilerine de tmyle yanstlabilir. mteri ve tedarikilerin de blmler aras kalite sorunlar zerinde almak iin ortak ekipler kurmalar desteklenmelidir. tedarikiler arasnda da karlkl ziyaretler yaplmaldr. Baz kurulularda benzer i yapan kiilerin birbirleriyle hi ilikileri olmam olabilir. Birbirleriyle ilikili i yapanlar kaliteyle ilgili konular grmek zere sk sk bir araya gelmelidir.

TEDARK LE BALANTI KURMADAK AMALAR

Her kuruluun farkl amalar vardr. Bazlarna gre kalite fiyattan daha nemlidir. Bazlar da satn alma kararnn verilmesinde en nemli faktrn hala fiyat olduunu kabul ederler. Ama pek ok rgtn satn alma konusunda birbirine benzer inan ve amalar bulunur. Bu amalardan bir tanesi mteri ile tedarikinin yukarda belirtildii gibi uzun erimli ortaklklar kurarak karlkl menfaatlerin iyiletirilmesine ynelik,deiiklik planlar yapmasdr. Bu deiiklik planlar aadaki kriterleri iermelidir:

Katma deer yaratmayan ilem basamaklarnn elemine edilmesi Hem tedariki, hem de mteri satn almaya ilikin sre ve alt srelerini kontrol altnda tutarak katma deer yaratmayan ilem basamaklarn ortadan kaldrabilir. Bu ilem her iki ortanda yararnadr. rnein, bir ihtiya bildirim srecinde bir ok onay gerektiren ilem basamaklar varsa bu basamaklarn gereklemesinin tamamlanmas sipariin verilmesinin gecikmesine neden olacaktr. Bu durum mteri iin bir olumsuzluktur. nk ihtiyacn onaylanmas srecinde, retimin durmamas iin fazla stokla almak gerekecektir. Bu, tedariki iin de olumsuz bir durumdur. nk mteri gereksinimlerine cevap verebilmesi iin zaman ok daralmtr. Bu durumda satn alnacak rn ve hizmetlerin toplam maliyeti ykselecektir.

23

Kurulular tedariki katma deerini ykseltmeye ynelik faaliyetlerde bulunabilirler: FAALYET Tedariki Eitimleri Dzeltici faaliyet istekleri Tedariki deerlendirme ve dllendirme Tedariki gn Tedariki denetimi Kurulu alanlar anketi Tedariki ziyaret ve toplantlar Ortak almalar Tedariki anketi KATMA DEER Ortak iyiletirme Toplam kalite almalarna entegrasyon Uygunsuzluklar raporlandrma iyiletirme Performans gelimelerini izleyerek deerlendirme Gelimeleri izleme Politika ve stratejilerin paylam Bilgilendirme Performanslarn yerinde izlenmesi Deerlendirme Hizmet temin edilen tedarikilerin deerlendirilmesi Karlkl gr alverii Ortak iyiletirmeler Tasarm almalar Beklentilerin renilmesi

srafn elemine edilmesi Tedariki ve mteri kendi rgt yaplar ierisinde israf azaltabilirlerse bunun yansmasn toplam maliyetlerin dmesinde greceklerdir. Bu da yararn paylalmas anlamna gelir. Tedarik sresinin ksaltlmas Bu zellik Tam Zamannda retim (JIT) modelini uygulayan irketler iin ok nemlidir. Eer tedariki, mteri tarafndan gereksinin duyulan rnn temin sresini ksaltabilirse bundan mteri bir ok ynlerden yararlanacaktr. Mteri gereksinim duyduu rnleri kk parti byklklerinde alacak, retim srecinin balamas ile bitii arasndaki sre ksalacak, stoklama maliyetleri decektir. Bu iyilemelerin yararlar her iki taraf arasnda paylalacaktr. nk mteri yeni satn alma szlemelerinin yaplmas srasnda bu tr tedarikileri tercih edecektir. Elektronik veri deiimi Elektronik veri deiimi son yllarda olduka yaygn olarak kullanlan ve kurulular arasnda iletiim salayan yeni bir metodolojidir. Bu metodoloji sayesinde irketler ticari ilemlerini standart hale getirerek bilgisayar sistemleri araclyla iletiim

24

kurarlar. Bunun anlam da, daha az igc kullanarak sipari hazrlamak ve sipari bedellerin denmesi gibi ilemlerin srelerini ksaltmaktr. Ayrca mteri isteklerine verilecek cevap sreleri ksalacak ve sonuta tedarik srecinin katma deer yaratmayan ilem basamaklar ortadan kalkacaktr. Srekli sre iyiletirme Tedariki ve mteri harcayacaktr. birbirlerinin srelerinin iyiletirilmesi iin ortak bir aba

Sonularn geri bildirimi Bir srecin amacna ulaabilmesi iin sre performans kriterlerinin tanmlanmas gerekir. Bu kriterler llmeli, sonular analiz edilmeli ve elde edilen bulgular ynnde hareket edilmelidir. Bu geri bildirim yaplmad takdirde sre ile ilgili yaplmas gereken deiiklik ve iyiletirmeler gerekletirilemez.

AR-GE YE DAYALI TEDARKTE TKY YAKLAIMI

Yeni bir rnn nerilmesinden, tketiciye ulamasna kadar devam eden tedarik srecinde en nemli prensip kullanc deeridir. Mteri ihtiyacnn mteri ile birlikte tartlarak belirlenmesi ve dokmante edilmesi gerekir. rnn tasarm, retimi ve teslimat sonras hizmetler konularnda tedariki ve mteri mterek iyiletirme ekipleri oluturmaldr. Konusunda en baarl olan tedarikiler incelendiinde bunlarn mteri odakl olduklar grlmektedir. Mteri odakl olmak demek; rn zamannda teslim etmek Mteri istek ve beklentilerine uygun retim yapmak rn mr maliyetini (rnn kullanm srasnda ortaya kan sorunlarn giderilme maliyeti) minimize etmek demektir. Dier tedarikiler ise dahili odakl olanlardr. Dahili odakl demek; Karll artrmak Yatrmlarn geri dn orann azaltmak Pazar payn artrmak demektir.

25

Bir tedariki mteri odakl ise dahili odakl olmann tm getirilerine dorudan sahip olur.

BTNLEM TASARIM- TESLMATIN (BTT) 3 ANA LKES

1. Mteri istek ve deerlerine odaklanmak 2. ok fonksiyonlu takmlarn oluturulmas 3. Projelerin planlanmas Mteri istek ve deerlerine odaklanmak Mteri deeri ve nceliklerinin belirlenmesi. Planl ve kontroll metot ve prosedrlerin hazrlanmas Proje sonularnn ve karar alma yntemlerinin kayt altnda tutulmas

SATINALMANIN 3 EVRES GELENEKSEL SATINALMA STENEN AL

TCAR SATINALMA EN UCUZ OLANI AL

STRATEJK TEDARK YNTEM

K TARAFIN DA (tedariki ve mteri) KAZANMASINI SALAYACAK DEER YARAT, UZUN DNEML GVENE DAYALI LKLER OLUTUR

26

Stratejik tedarik ynteminin gerekleri Uzun erimli karlkl adanmlk Kalc ve istikrarl hedefler ddial performans beklentileri Srekli sre lme ve iyiletirme ki ynl iletiim Drst ticari yaklamlar Aktif tedariki destekleme programlar Tedarikileri tedariki zinciri srecinin bir paras olarak kabul etmek Pazar tahminlerini paylamak Tm taraflarn kazanmas

STRATEJK TEDARK YNTEMNE LKN BAZI GSTERGELER (NETA RNE)

YIL BAZINDA TOPLAM TEDARK SAYISINI AAMALI OLARAK AZALTMAK

Tedariki
says
600 500 400 300 200 100

535 490 327 265 258 250

1993

1994

1995

1996

1997

1998

Yllar

27

MALZEME TEMN SRELERN KISALTMAK

Hafta
25 20 15 10 5 0 89 90 91 92 93 94 95 9 8 6 5 4 2 1,8 8 7 13 12 24 22 18

thal tedarik

Yerli tedarik

GR KONTROL RED ORANLARINDA AZALMA

3
3

2,4 1,8 1,9 1,7

0,87 0,42 0,23

1

1990

91

92

93

94

95

96

97

28

ENVANTER GN SAYISINDA/STOKLAMA MALYETNDE DME GN

120

88
100 80

81

60
60 40 20

50

49 45 31 44

1992

93

94

95

96

97

BIC

ORTALAMA YILLAR

KURULU-TEDARK LKLERNN AAMALARI

D kaynaklardan alnan tm malzeme ve hizmetlerin, kendisinin olduu kadar mterilerin de gereksinimlerini tam olarak karlamas kuruluun sorumluluundadr. Bu nedenle satn alma faaliyeti uygun bir ekilde denetlenmelidir: Balant yaplmadan nce n deerlendirme Szlemeye balandktan sonra periyodik incelemeler ve performansn izlenmesi ISO 9001in 4.6 Satn alma maddesi uyarnca kurulu,satn ald tm rnlerin belirlenen koullara uygunluunu gvence altna almak iin aada belirtilen konularda gereksinim duyulan yazl ve gncel prosedrleri hazrlamaldr: Tedarik kaynaklarnn saptanmas Tedariki firmalarn deerlendirilmesi ve yeterlilik aratrmasnn yaplmas Deerlendirme sonularnn raporlanmas Belirlenen aksaklklarla ilgili dzeltici ve nleyici faaliyet talebinde bulunulmas Nitelikli ve gvenilir firmalarn seiminin yaplmas Tedariki firmalarla ilgili bir bilgi bankasnn oluturulmas ve bunun gncel olarak tutulmas

29

Satn alma ilemlerine esas olacak verilerin ak ve anlalr bir ekilde tanmlanmas Gerekli grlen artname ve istek taleplerinin eksiksiz olarak hazrlanmas Satn alnan rn ve hizmetlere ilikin dorulama ilemlerinin uygulanmas Kaytlarn gvence altnda tutulmas Bylece yaplan satn alma faaliyetlerinin planl ve kontroll olarak bir sistem iinde gereklemesi salanr. ISO 9000:2000 organizasyonel performansn iyiletirilmesi iin sekiz kalite ynetim ilkesi tanmlamtr. Bunlar, organizasyonlarda srdrlebilir baarya ulalmas iin hazrlanmtr: Mteri odakl organizasyon, Liderlik, alanlarn katlmcl, Sre yaklam, Srekli iyiletirme, Karar almada gereklere dayal yaklam, Karlkl yararlarn salanmas iin tedarikilerle kurulan ilikiler. (rn, sre ve sistemleri iyiletirmek ve gelitirmek amacyla karlkl koullar belirliyerek tedarikilerle stratejik ortaklklar veya ibirlikleri kurmak. Srekli iyiletirme ve mteri tatmini ile drst ve sorumlu bir gven tesis etmek.)

Karlkl Yararlarn Salanmas in Tedarikilerle Kurulan likiler

Organizasyon ve onun tedarikileri birbirlerine bamldr ve karlkl yarar salamaya dayal iliki, onlarn yeteneklerini ve deer yaratma zelliklerini artrr. Bu ilkenin uygulanmas organizasyonun aadaki faaliyetleri yerine getirmesini gerektirir: nemli tedarikilerin tanmlanmas ve seilmesi, Organizasyon ve toplum iin ksa erimli kazanlar ile uzun erimli konularn dengelenerek tedarikilerle iliki kurulmas, Ak ve net bir iletiimin yaratlmas, rnlerin ve srelerin birlikte gelitirilmesi ve iyiletirilmesinin balatlmas, Mteri gereksinimlerinin, mterilerle ak bir ekilde anlalarak belirlenmesi, Enformasyonun ve gelecee ynelik planlarn paylalmas, Tedarikilerin iyiletirme faaliyetlerinin ve baarlarnn takdir edilmesi. Bu ilke aadaki konularda yararl bir ekilde uygulanabilir: Politika ve strateji oluturulmas: Stratejik ittifaklarn veya tedarikilerle ortaklklarn gelitirilerek rekabeti bir avantaj yaratlmas.

30

Ama ve hedef belirlemek iin: Ama ve hedeflerin daha iddial olmas iin tedarikilerin balangtan itibaren katlmlarnn salanmas. Operasyonel ynetim iin: Tedarikiler ile, gvenilir, zamannda ve kusursuz teslimatlar salamalarna ynelik, ilikilerin yaratlmas ve ynetilmesi. nsan kaynaklar ynetimi iin: Tedariki eitimleri ve ortakln iyiletirilmesi yoluyla, tedariki yeterliklerinin gelitirilmesi ve artrlmas. ISO 9001:2000 7.4 Satn alma maddesi uyarnca kurulu, satn alnan rnn, satn alma gerekliliklerine uygunluunu salayacaktr. Tedarikiye ve satn alnan rne uygulanan kontrol yntemlerinin tr ve boyutu, satn alnan rnn bir sonraki rn gerekletirme ilem basama veya nihai rn zerindeki etkisine bal olacaktr. Kurulu tedarikilerini, organizasyon gerekliliklerine uygun rn sunma yeteneine gre deerlendirecek ve seecektir. Tedarikiler iin seme, deerlendirme ve yeniden deerlendirme kriterleri belirlenecektir. Deerlendirmelerin sonular ve deerlendirme sonras ortaya kan herhangi bir faaliyetin kaytlar korunacaktr Satn alma enformasyonu, satn alnan rn, uygun olduunda, aadakileri ierecek ekilde aklayacaktr: rn onay, prosedrler, sreler ve ekipman gereklilikler personelin kalifikasyonu iin gereklilikleri kalite ynetim sistemi gereklilikleri Kurulu, tedariki ile iletiime gemeden nce, belirli satn alma gerekliliklerinin tam olmasn salayacaktr Kurulu, satn alnan rnn, tanmlanm satn alma gerekliliklerini karlamasnn salanmas iin, gerekli olan muayene ve dier faaliyetleri belirleyecek ve uygulayacaktr Kurulu veya mterisinin, dorulama faaliyetlerini tedarikinin iyerinde yapmay amalamas durumunda, organizasyon, satn alma enformasyonunda istenen dorulama dzenlemelerini ve rnn serbest braklma yntemini belirtecektir

Satn Alma Sreci

Organizasyondaki satn alma sreci, satn alnan rnlerin satn alma gerekliliklerine uygunluunu salayacak ekilde tasarmlanmaldr. Sre, satn alma enformasyonunun hazrlanmasndan balar, satn alnan rnn dorulanmasyla biter. Satn alma srecinin nemli bir aamas, tedarikilerin seilmesi, deerlendirilmesi ve yeniden deerlendirilmesidir. Organizasyon, bu konulara ilikin olarak kriterleri belirlemeli ve yapt uygulamalarn kaytlarn saklamaldr. Satn alma sreleri belirlenirken aadakiler gz nnde bulundurulmaldr: Satn alnacak rnn spesifikasyonlarnn ve gereksinimlerinin zamannda, etkili ve doru olarak tanmlanmas Tedariki seme, deerlendirme kriterlerinin belirlenmesi rn performans (kalitesi), fiyat ve teslim sresi gibi kriterler gz nnde bulundurularak satn alma kararlarnn verilmesi

31

Satn alnan rnlerin dorulanmas iin organizasyonun belirleyecei kriterler Satn alnan rnn gerekliliklerden sapmasnn kontrol Satn alnan rnlerde uygunsuzluk ortaya kmas durumunda garanti gerekliliklerine uygun olarak deitirmelerin yaplmas rn tanmlanmas ve izlenebilirlii rnn korunmas zgn tedariki sreleri Tedariki ve ortaklk dzenlemeleri iin, szleme ynetimi konusuna nem verilmesi Lojistik gereklilikler Tedarikilerin i yerlerine eriim ve tedariki gelitirme Kaytlar da ieren dokmantasyon rn sevkyat, tesis kurma veya uygulama gemii Satn alnan rnle ilgili risklerin tanmlanmas ve azaltlmas. Satn alma ilemlerinin planl ve kontroll bir biimde yaplabilmesi iin aadaki hususlarn gz nnde bulundurulmas gerekmektedir: Tedarik kaynaklarnn saptanmas Tedariki firmalarn deerlendirilmesi ve yeterliliklerinin aratrlmas Deerlendirme sonularnn rapor edilmesi Gerekliliklerin iletilmesinin optimize edilmesi iin, tedarikilerle elektronik balant kurulmas konusunun dikkate alnmas Saptanan yetersizliklere ilikin dzeltici faaliyet talebinde bulunulmas Nitelikli ve gvenilir tedariki firmalarn seiminin yaplmas Tedariki firmalarn performanslarna ilikin veri tabannn oluturulmas ve bunlarn gncel olarak tutulmas Satn alma faaliyetlerine esas olacak verilerin, ak ve anlalabilir bir ekilde tanmlanmas Gerekli grlen artname ve istek taleplerinin, eksiksiz olarak hazrlanmas Satn alnan malzemelere ilikin, dorulama ilemlerinin uygulanmas Kaytlarn hazrlanmas ve muhafaza edilmesi Yukarda belirtilen tm faaliyetlere ilikin yetki ve sorumluluklarn tanmlanmas Tedariki srelerinin ve rn spesifikasyonlarnn gereklilikleri, mevcut tedariki bilgisinden faydalanmak iin tedarikilerle birlikte gelitirilmelidir. Organizasyon ayn zamanda, organizasyonun satn alma srelerinin etkenliini ve etkililiini iyiletirmek iin, rnleriyle ilgili satn alma srecine tedarikileri de dahil etmelidir. Bu uygulama organizasyonun stok ynetimi ve kontrolne de yardmc olacaktr. Organizasyon, spesifikasyonlara uygunluunu gstermek iin satn alnan rnn dorulanmas ile uygunsuzluklarn tedarikilere iletilmesi ve gerekli ilemin yaplmasna ynelik kayt gereksinimini tanmlamaldr. Tedariki kontrol srecine girdi olarak aadakiler rnek olarak verilebilir:; ilgili deneyimlerin deerlendirilmesi, rakiplere gre tedarikilerin performans, satn alnan rnn kalitesinin, fiyatnn, teslimat performansnn ve problemlere karlk verme durumunun gzden geirilmesi,

32

istenilen rnleri programa uygun olarak etkili ve etken bir ekilde temin etmeye ynelik potansiyellerinin deerlendirilmesi ve tedariki ynetim sistemlerinin denetimi, tedarikinin mteri memnuniyetine ilikin olarak referanslarnn ve mevcut verinin kontrol, tedarikinin varln tedarik ve ibirliinin amalanan sresi boyunca srdrmesinin gvence altna alnmas iin finansal durumunun deerlendirilmesi, tedarikinin tekliflere, ihalelere cevap vermesi , tedariki hizmetleri, tesis kurma ve destekleme yeterlilii ve gerekliliklerin karlanmasndaki gemi performans, tedarikilerin ilgili yasa ve tzk gerekliliklere ilikin bilgi sahibi olmalar ve bunlara uymalar, tedarikinin yeri ve kaynaklar da dahil olmak zere lojistik yeterlilii, ve tedarikinin saygnl, toplumdaki rol ve toplum iindeki alglan biimi. Ynetim, tedarikinin baarsz olmas durumunda, organizasyonun performansn srdrmek ve mterileri memnuniyet etmek iin gerekli nlemleri dikkate almaldr.

Satn Alma Enformasyonu

Satn alma dokmanlarnn (Sipari Formu) iermesi gereken enformasyona rnek olarak aadakiler verilebilir: Satn alnacak olan rn ve hizmetin Tipi, ve Snflandrlmas Gerekli olan teknik zellikler, Ortam ve evre koullar, Muayene, lme ve deney koullar ile ilgili yntemler, Kabul kriterleri, stenen standardn ad, numaras ve tarihi, Teslim ve sevk durumu, dari ve hukuki esaslar, Bakm ve teknik destek hizmetleri, Personelin kalifikasyon gereklilikleri. Organizasyon, tedariki ile iletiime gemeden nce, satn alma gerekliliklerinin daha nceden tanmland gibi, tam olmasn salayacaktr

Satn Alnan rnn Dorulanmas

Satn alnan rnn uygunluunun salanmas iin, gerekli faaliyetler ve uygulama sreci tanmlanmaldr. Dorulama faaliyeti aadaki konular ierir: Teslim alnan rn ve /veya hizmet ile, satn alma verilerinin karlatrlmas. Spesifikasyon ve artnamelere gre uygunluun deerlendirilmesi. rn ve/veya hizmetin daha sonraki srelerde onaylanmas kaydyla serbest braklmas.

33

Sipari veya szlemelerde ak olarak belirtilmi olan satn alma verilerinden olan sapmalar hakknda tedariki ile iletiim kurulmas. Satn alnan rn ve/veya hizmet, tedariki mahallinde dorulama faaliyetlerini de ierecek ekilde dorulanmaldr. ADAY KALTE DEERLENDRME TALEB Ama: Potansiyel tedariki / taeronlarn belirlenen kalite koullarn salamak iin yeterli kapasitede olup olmadklarnn deerlendirilmesi Form: Tedariki / taeron Aday Deerlendirme Talebi Deerlendirme: Kalite Gvence Blm Sonu: Talebin reddi / Denetim planlama Deerlendirme ya da denetlemeye balamadan nce tedariki / taeronun gemii hakknda bilgi sahibi olunmas gerekir. Tedarikinin yerinde ziyaretinden nce kalite sistem deerlendirmesini kolaylatracak konular mutlaka belirlenmelidir. Deerlendirme hazrlklarnda aadaki noktalar zellikle dikkate alnmaldr: Firmann mevcut performans Girdi kalite kontrol kaytlar Dzeltici faaliyet talepleri ve sonular Satn alma kaytlar Spesifikasyonlar Satn almay yapan blmn grleri Dier firmalarn grleri Kurulu, tedarikisinin gemiini ve rnlerini tand lde tedarikiden sayg grr. Tedariki, kuruluun sadece tefti amacyla ziyaret yaptn dnmemelidir. Kurulu ve tedarikilerin birbirlerine kar klasik dnce eilimleri ve psikolojileri vardr: Kurulu: Kendini sipari ettii malzeme konusunda uzman grr Taleplerini dikte ettirme eilimi tar Alternatif reticinin ok olduunu dnr Sonu; tek tarafl bir ilikidir. Tedariki: Spesifikasyonlardan sapma yollarn abuk renir Yetersizlik olarak nitelendirilecei endiesiyle szlemeden nce kurulula sapma aral zerinde grmez

34

Zaman kstlamas tedarik ettii rn / hizmette sapmaya neden olur Sonu; fazla maliyet, ge teslim, spesifikasyondan sapma. Tek tarafl ilikiden ve fazla maliyet, ge teslim, sapmalardan kanmak iin ilikilerin karlkl gven, aklk ve salkl bilgi al-verii zerine oturtulmas gerekir. Tedariki kurulularla olan ilikilerde mutlaka gzetilmesi gereken konular vardr: Davran : Karlkl saygya dayandrlmal atmalardan arndrlmal Amaca uygunluk : ki tarafta szleme kurallarna uymal ki tarafta tatmin edici hizmet / rne ulamay amalamal Aklk : rn tam olarak tanmlanmal Karlkl anlama: lgili kiilerin dorudan temas olana olmal

ADAY KALTE DENETM Ama: Potansiyel tedariki / taeronlarn kalite sistemlerini yerinde incelemek. Form: Tedariki / Taeron Aday Kalite Denetimi (Kontrol Listesi) Deerlendirme:Kalite Gvence, Satn Alma, Mhendislik Blmleri Sonu: Denetimin yaplmas. Yeni bir tedariki sz konusu olduunda kurulu mterilerinin gereksinimlerini karlamak iin birlikte alacaklar tedariki / taeron firmalarn kalite sistemlerini deerlendirmelidir. Sistemin deerlendirilmesi istenen kalitede hizmet / rn alnmasn salayacak prosedrlerin uygulanmasna yarar. Bu deerlendirme yerinde inceleme ile yaplr. Denetim srasnda kalite gvence sistemlerini irdelemeye ynelik soru (kontrol) listesi kullanlmaldr. Deerlendirme ve denetim, nihai rn / hizmetin kalitesini etkileyebilecek tm faaliyet alanlarn ve uygulamalar kapsamaldr. Kontrol listesindeki sorular aadaki konu balklar altnda toplanabilir: Kalite gvence sistemi Giri kontrol Malzeme gzden geirme Proses kontrol Son kontrol lm cihazlar ve test ekipmanlar Depolama, ambalajlama, muhafaza ve sevkyat kontrol

35

rn tanm ve izlenebilirlii Uygun olmayan rnler (Dzeltici ve nleyici faaliyetler) Soru listesi denetinin planl ve kaytl almasn salar ve istenen kalite sistemi esaslarnn tedariki tarafndan anlalmasna yardmc olur. Soru listesi: Deerlendirmeden nce hazrlanmaldr Tedarikiye denetim ncesinde gnderilmelidir Denetiler tarafndan denetim ncesinde gelen cevaplaryla birlikte gzden geirilmelidir Her iki tarafn da anlayaca yalnlkta olmaldr Tm denetiler tarafndan ayn ekilde anlald teminat altna alnmaldr Kalite denetiminde incelenecek konularn yan sra aadaki noktalar da dikkate alnmaldr: Tedariki alcnn ynetim ilkelerini bilmeli ve ibirliine hazr olmaldr Tedarikinin, dier firmalarca da saygnl olan tutarl bir ynetim sistemi olmaldr Tedariki, retim miktarn kontrol edebilmeli ya da gerekli retimi karlayacak ekilde yatrm yapma olanana sahip olmaldr Tedarikinin kurulu srlarn ktye kullanmayaca kesin olmaldr Tedarikilere yaplacak ziyarette aadaki ierikte bir denetim plan uygulanabilir: Al toplants o ki tarafn katlmclarnn birbiriyle tanmas o Deerlendirmenin gelecekteki ilikiler asndan neminin aklanmas o Ziyaret amacnn paylalmas o Denetimin kapsamnn ve uygulama biiminin zetlenmesi o Soru listesinin kullanm hakknda bilgi verilmesi o Ziyaretten ne tr sonular beklendiinin belirtilmesi o Sonularn nasl raporlanacann bildirilmesi Kontrol listesi kullanlarak denetimin yaplmas Kapan toplants o Denetim sonunda elde edilen bulgularn firma temsilcilerine aktarlmas o Belirlenen kuvvetli ve zayf ynlerin nem srasna gre aktarlmas o Uygunsuzluklar iin yazl dzeltici faaliyet talebinde bulunulmas

ADAY KALTE DEERLENDRME RAPORU Ama: Denetim sonularnn raporlanmas ve kalite deerlendirmelerinin yaplmas

36

Form: Tedariki / Taeron Aday Kalite Deerlendirme Raporu Deerlendirme: Kalite Gvence Blm Sonu: Kalite Deerlendirme Raporu Kabul / Red / artl kabul Onaylanm Tedariki / Taeron Listesi Raporun olumlu olmas durumunda listeye giren tedarikilere bundan sora periyodik denetimler yaplr. Deerlendirme almalar bir kstasa gre yaplmal ve yeterli grlen firmalarla allmaldr. Deerlendirme konular: rn / hizmetin kalite gereksinimlerini karlama yetenekleri Gerekli teknolojik dzeylerde makine, takm ve insan gcnn varl Ticari ve finansal varlklar retim / hizmet kapasiteleri ve belirtilen teslimat programlarna uyabilme yetenekleri Kalite gvence sistemlerinin etkinlikleri Jurana gre; tedarikinin kalite gvence sistemini garanti edecek 9 ana faaliyet aadaki gibi olmaldr: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. rn / hizmet kalite artlar tanmlanmaldr Alternatif tedarikiler deerlendirilmelidir Tedarikiler seilmelidir Ortak kalite planlama faaliyetleri ynetilmelidir Kontratn uygulanmasnda tedariki ile ortaklaa allmaldr artlara uygunluun kantlar toplanmaldr Onayl (kalifiye) tedarikiler sertifikalandrlmaldr Gerektiinde kalite iyiletirme programlar uygulanmaldr Tedariki kalite dzeyi puanlamalar oluturulmal ve kullanlmaldr

TEDARK PROSES BELGELENDRME Ama: Tedarikinin zel proseslerinin onay Form: Proses Yeterlilik Belgesi Deerlendirme: Kalite Gvence Blm Sonu: Proses Yeterlilik Belgesi / Belgelendirilemez Yazs SATIN ALMA DOKMANLARININ GZDEN GERLMES Ama: Satn alma dokmanlarnn szleme koullarna ve kurulu kalite spesifikasyonlarna uygunluklarnn gzden geirilmesi

37

Form: Deerlendirme: Kalite Gvence Blm Sonu: Uygunluk ve uygunsuzluklarn Satn Alma Blmne bildirilmesi KAYNAKTA NCELEME Ama: Tedariki / taeron tarafndan retilen para ve alt montajlarn kaynanda kontrol Form:Kaynakta nceleme Haftalk Program Kaynakta nceleme Talebi ve Raporu Kaynakta nceleme Durum Raporu Kaynakta nceleme Raporu Durum Etiketi Deerlendirme: Muayene ve test Blmleri Sonu: Kaynakta nceleme Raporu Kaynakta nceleme Etiketi SZLEMEYE BALI TEDARK / TAERONDA KAYNAKTA NCELEME Ama: Koullar erevesinde kaynakta inceleme iin temsilci atanmas Form: Deerlendirme: Kaynakta nceleme ve Giren Malzeme Muayenesinden sorumlu blm Sonu: Fizibilite Raporu/ talimatlarnn Kaynakta nceme Temsilcisine aktarlmas TEDARK / TAERON PERFORMANS DEERLENDRMES Ama: Tedariki / taeronun kalite ve teslimat performansn belirlemek. Tedariki ve tedarik edilen rn / hizmetin periyodik izlenmesinin salanmas Form: Kaynakta nceleme Raporu Giri Kontrol Raporu Deerlendirme: Kaynakta nceleme ve Girdi Malzeme Kontrol Blm Sonu: Periyodik Tedariki / Taeron Performans Deerlendirme Raporu Satn alma yapan tm blmlerin tedarikilerinin performansnn izlenmesi gerekir. lme-deerlendirme belirli periyotlar halinde (rnein aylk) yaplmal ve sonular

38

Performans Deerlendirme Yllk Raporuna aktarlmaldr. Kmlatif deerlendirmede srekli olarak belli bir snrn altnda kalan tedariki / taeronlardan satn almlar snrlandrlmal ya da iptal edilmelidir. (Bu snr uygulamalarda % 75 civarndadr.) Tedariki Performansn zlemeye Ynelik Olarak Hazrlanan nemli ltler ve/ veya Gstergeler: Kalite sistem etkisi Sevkyat kalitesi o Kusurlu sevkyat says / Toplam sevkyat says o Hatal ve eksik teslimat nedeniyle geri gelen rn oran Teslimata uyum o Zamannda teslim edilen sipariler / Toplam sipariler o Zamannda teslim alnan sipariler / Toplam sipariler o Yeni tedarikilerde ilk teslimatlarda zamannda teslim edilen siparilerin yzdesi o Skklk anlarnda teslim edilen siparilerin yzdesi Toplam satlar / Sipari says Ayni rn cinsinde ya da ayni mteri tarafndan yinelenen satlarn says Mteri tatmini o Memnun mteri says / Toplam mteri says o Mteri ikayet says / Toplam mteri says o Anlamayla zmlenen sat ikayetleri oran Maliyet analizine uyum o Teslimde gecikmeler nedeniyle kaybedilen satlar o Ge teslim nedeniyle oluan maliyetler o Satn alma maliyetleri / Almlarn toplam maliyeti o Denetim, test ve muayene maliyetleri / Almlarn toplam maliyeti o Almlarn toplam maliyeti / Blmde alanlarn says Ortak alma etkisi Tedarikiler tarafndan gerekletirilen iyiletirmeler Tedarikiler kuruluun performans hedeflerine ulamasna nasl katkda bulunmaktadr? o Maliyette salanan tasarruflar o Fire, hurda, yeniden ilemedeki azalmalar o n sreye ilikin iyiletirmeler o Verimlilie ynelik kazanmlar Eitim evre bilinci etkisi LK NUMUNE ONAYI Ama: Aday tedariki firmann rnde kullanlan paralarda istenen koullar yerine getirip getiremeyeceine ilikin sonular elde etmek.

39

Form: Numune Deerlendirme Raporu Deerlendirme: Satn Alma, Kalite Gvence Blm Sonu: Kabul / artl Kabul / Red

LK NUMUNE KONTROL Ama: Taeron tarafndan retilen ve kuruluta ilk kez kontrol edilecek olan paralarla ilgili (varsa) uygunsuzluklar ve zm iin yntemleri belirlemek. Form: lk Numune Muayene Raporu Deerlendirme: Kalite Gvence, Giri Kontrol Blm Sonu: Kabul / artl Kabul / Red GR MUAYENE Ama: Tedariki/taerondan gelen malzemelerin kontrol sistemini tanmlamak. Form:Giri Kontrol Raporu Laboratuar Analiz/Test stei Malzeme ade Bilgi Formu Satc kalite Kaytlar Deerlendirme: Kalite Kontrol Blm Sonu: Kabul / Red TEDARKLERLE LGL RN GEREKLETRME UYGUNLUK SORULARI Organizasyon, satn alnan rnlerin, gerekliliklere uygunluunu nasl salamaktadr? Tedarikilere ve satn alnan rnlere uygulanan kontrol yntemlerinin tr ve boyutu, nasl belirlenmektedir? Tedariki deerlendirme ve seme kriterleri belirlenmi ve uygulanmakta mdr? Tedarikiler, periyodik olarak deerlendirilmekte midir? Deerlendirme sonular ve deerlendirme sonras yaplan almalarn sonular, kayt edilmekte midir? Satn alma dokmanlar, sipari edilen rn tanmlamakta yeterli mi? Satn alma dokmanlar, satn alnacak olan rn tanmlarken, uygun olan yerlerde, aadakileri dikkate alyor mu?

40

rn onay, prosedrler, sreler ve ekipman gereklilikleri Personel iin kalifikasyon gereklilikleri Kalite ynetim sistem gereklilikleri Satn alma dokmanlar, tedarikiye bildirilmeden nce, taml ve doruluu asndan gzden geiriliyor ve onaylanyor mu? Organizasyon, satn alnan rnlerin, satn alma gerekliliklerine uygunluunun dorulanmas iin gerekli olan muayene ve dier faaliyetleri belirlemi ve uygulamakta mdr? Dorulama, tedarikinin iyerinde yaplacaksa, satn alma dokmannda gerekli aklamalar yaplyor mu? UYGUN OLMAYAN MALZEMENN TASFYES Ama: Kullanm srasnda uygun olmad belirlenen malzeme ve paralarn deerlendirilmesi iin yntem belirlemek. Form: Deerlendirme: Kalite Gvence Blm. Sonu: Malzeme Gzden geirme Kurulu.

41

BR TEDARK/MTER SRE YLETRME EKBNN ALIMALARINA LKN RNEK OLAY

MSYON
N irketi su stcs imal etmektedir. mal ettii stclarn montajn mterilerinin mekannda yapmaktadr. Montaj bitimi sat sonras hizmetleri gerekletirmektedir.

VZYON
Mterilerine istenen kalite ve zamanda rn/hizmet sunabilmek iin; Tedarikilerinden salad paralarn, Girdi kalitelerindeki sapmalar, Teslimat zamanndaki gecikmeleri en aza indirgemeyi amalamaktadr.

Vizyonundaki ikinci amacn gerekletirmek iin bir iyiletirme ekibi kurarak hedeflerini belirlemitir.

HEDEFLER
Kontrol altna alamad teslimat gecikmelerini 1 yllk bir sre iinde, 97 adetten 50 adete % 3.4den % 1.7ye drmeyi hedeflemitir.

42

yiletirme ekibi mevcut koullar analiz eder ve analiz sonularna gre zamannda yaplamayan teslimatlarn % 60 nn A, B ve C tedarikilerinden kaynaklandn saptar. Ayrca rn baznda geciken teslimatlarn % 55nin pres rnler ve burnerlerden kaynaklandn belirler.

Tedarikilerden Kaynaklanan Gecikmeler

Adet
160 140 120 100 80 60 40

Kmlatif %
100 90 80 70 60 50 40 30

20

20 10

0 A B C D E F Dierleri

Tedarikiler

43

RN TRNDEN KAYNAKLANAN GECKMELER

Adet
200 180 140 120 100 80 60

Kmlatif %
100 90 80 70 60 50 40 30

40 20 20 10 0

Pres rnler

zolasyon malzemeleri

Lastik komponent

Elektrik komponent

rnler

yiletirme ekibi toplad verilerden faydalanarak sonucu oluturan ana nedenleri belirlemitir. Bu nedenleri tedarikilerden ve N irketinden kaynaklananlar olmak zere iki kategoride deerlendirerek iki ayr Pareto diyagram oluturmutur

Dierleri

Burner

44

Tedarikiden kaynaklanan gecikmeler

Adet
180 160 140 100 80 60 40

Kmlatif %
100 90 80 70 60 50 40 30

20

20 10

0 A B C D E
ZM

ALIANLARIN ETLMES

BLDRM SRECNN BELRLENMES

KONTROL LEVNN YLETRLMES

BLDRMLERDEN SORUMLU OLACAK PERSONELN ATANMASI

TEDARKNN SORUMLULUKLARI

45

N Firmasndan kaynaklanan gecikmeler

Adet
120

Kmlatif %
100 90

100

80 70

80

60 50

60 40 40 30

20

20 10

0 F G H I J
ZM

RETM PROGRAMININ BELRLENMES

SPARLERN DKKATL DOLDURULMASI

STOK SEVYELERNN YENDEN GZDEN GERLMES

SPAR HATALARININ NLENMES

N RKETNN SORUMLULUKLARI

46

UYGULAMA
Ge teslimata neden olan tedariki ile yaplan ortak alma sonucunda tm zm nerileri uygulamaya konulmutur. Uygulama sonucunda elde edilen veriler yl baznda aadaki grafikte gsterilmitir.
ADET 120 % 6

Eitim ve iletiim
100 80

Adet * * * * * * Yzde * * * *
* * 1

5 retim program 4 3 2

60 40 20

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

AYLAR

SONU
alma sonucunda aadaki deiikliklerin yaplarak uygulamaya konulmasna karar verilmitir. Sipari srecine ilikin prosedrler modifiye edilecek ve tm alanlar eitilecektir. Tedarikilerle yeni bir standartlatrlacaktr. iletiim sistemi gelitirilecek, dokmante edilerek

Yeni bir retim program hazrlanacak onaylanmasn takiben uygulamaya konulacaktr. Bu iyiletirmenin sonular tm tedarikilere bildirilecektir.

TEDARK KALTE DENETM

Tedariki kalite denetimine ilikin deiik formdan yararlanlr. Bu formlardan birincisi "Tedariki Deerlendirme Denetimi", ikincisi "Denetleme Anketi ve Kontrol Listesi", ncsne "Tedariki Deerlendirme ve Belirleme Tablosu"dur. Bu formlar yardmyla tedarikinin sahip olduu olanaklar, organizasyon yaps ve kalite ile ilgili faaliyetleri tanmlanabilir. Bu formlar, genellikle tedariki ziyaretlerinden nce doldurulmas iin kendilerine gnderilir. Ziyaret srasnda doldurmas iin tedarikiye verilmesi de uygundur.

47

TEDARK DEERLENDRMES DENETM FORMU Tarih: Tedarikinin ad: Tedarikinin adresi: Tel: Sat sorumlusunun ad: Anketi doldurann ad: Unvan: Tel: Fax: E-mail:

Alan denetimi srasnda iliki kurulacak personelin ismi: alan says: Sendikal: Sendikasz:

Sendika varsa toplu i szlemesinin imza tarihi: Herhangi bir nedenle iletmenin retime ara verip vermedii: retime ara verildi ise sresi ve tarihi: irketinizde herhangi bir tedariki performans deerlendirme program var mdr? Evet Hayr Tedarikilerinizin performansn nasl deerlendirirsiniz ve lersiniz? "Tam Zamann retim" ilkesine uygun retim yapyor musunuz? Evet Hayr Mterilerinize saladnz rnler iin son yln zamannda teslim oran nedir? statistiksel proses kontrol (PK) tekniklerini uyguluyor musunuz? Evet Hayr Yantnz "hayr" ise gelecekte PK tekniklerini uygulamay planlyor musunuz? Evet Hayr

48

Yazl bir kalite kontrol el kitab ve kalite kontrol eitim programlarn ieren formel bir kalite kontrol programnz var m? Evet Hayr Belirlenmi rneklerin muayenesini nasl yapyorsunuz? Malzeme depolamaya ilikin ilk giren - ilk kar (FIFO) tekniini mi kullanyorsunuz? Evet Hayr Son yl iin fire ve hurda orannz nedir? (Bu oran yllk satn alma miktarnz baz alarak yaznz)

49

TEDARK DENETM ANKET / KONTROL LSTES

DOKMAN KONTROL LSTES EVET 1. Kalite gvencesi el kitab 2. statistiksel Proses Kontrol (PK) 3. Test prosedrleri Girdi kontrol Sre ii kontrol 4. Muayene prosedrleri Girdi muayenesi Sre ii muayene 5. ilik standartlar 6. Ekipmanlarn bakm el kitaplar 7. Organizasyon emas 8. Sre prosedrleri 9. Sre ii tamalar 10. rn muayene etiketleri 11. Reddedilen veya uygun olmayan rn tanmlayan etiketler 12. n denetim anketleri 13. Ekip almas el kitab HAYIR

50

FAALYET BAZINDA KONTROL LSTES EVET 1. Sipari alma sreci 2. Satn alnan malzemelerin kontrol 3. malat prosedrleri / sreleri 4. Muayene 5. Hasarl malzemelerin ayrlmas 6. Belgelendirme sreci 7. Dokman kontrol 8. Kalite iyiletirme sreci 9. Kilit personelin iten ayrlmas durumunda srelerin etkilenebilirlii 10. Temizlik/i gvenlii 11. Kurum ii eitim 12. Yeni rn gelitirme HAYIR

Dnceler:

51

TEDARK DEERLENDRME VE BELRLEME Tedarikinin ad: Tedarikinin adresi:

Telefon: liki kurulacak kii: Denetim yapld tarih:

Fax:

E-mail:

Mteri kalite gvencesi temsilcisi: Mteri satnalma temsilcisi: TEDARKNN DEERLENDRLMES: TEDARK UYGUNDUR TEDARK ARTLI OLARAK UYGUNDUR TEDARK UYGUN DELDR

Tedarikinin artl Olarak Uygunluunun veya Uygun Olmadnn Nedenleri: 1.

2.

3.

52

TEDARK KALTE DENETLEME ARATIRMASI irketin ad: Departman/blmn ad:

Adres:

Telefon: malat: Datc: RKET PERSONEL Genel Mdr letme Mdr Sat Mdr Mhendislik Departman Yneticisi: Sipari Giri Operatr : : : :

Mteri Spesifikasyonlarndan Sorumlu Personel : Uygun Olmayan rn in Dzeltici Faaliyetlerden Sorumlu Olan Personel :

53

RKET LE LGL BLGLER irketin kurulu tarihi: Personel says: Beyaz yakal: Mavi yakal: Kalite Gv./ Kalite Kont.: Vardiya says: Kapal alan: Binann ya: Ekipmanlarn yalar: Fiili kapasitenin teorik kapasiteye oran (%): Mevcut kapasitenin mteri taleplerine oran (%): Tedarikinin taeronuna yaptrd iler: Sendika var m? Evet Hayr Szlemenin imzalan tarihi: Yllk brt satlar:

m2

TL.

Tedarikinin performans deerlendirme sonucundaki dzeyi: (Belgelendirilebilir-onaylanr)

54

Mteriye salanan onaylanm rnler: Mteri spesifikasyonu/rn: rn kodu:

Szlemede yer almamasna ramen mterinin yararlanaca dnlen, imal edilen veya taeron tarafndan salanabilecek rnler: Tedariki standartlar veya metotlaryla karlanamayan mteri spesifikasyonlar veya satn alma siparilerinin olup/olmad. Bu durumda uygunsuzluklar giderilerek her iki taraf iin yararl bir ekle dntrlmelidir. rn gereksinimleri:

Test gereksinimleri: Dokmantasyon/sertifikasyon:

Paketleme gereksinimleri: Sevkyat/teslimat gereksinimleri: Dierleri:

55

Aadaki puanlama sisteminde 5 en yksek, 0 ise en dk deerlendirmeyi karakterize etmektedir. U/Y sembol ise uygulamann olmadn ifade etmektedir. Her bir U/Y -1 puan ile deerlendirilecektir.

A. KALTE YNETM 1. Kalite ve verimliliin iyiletirilmesine ynelik yazl bir irket program/sreci var mdr? 2. Yukardaki maddenin puan 3 veya daha bykse mterinin ihtiya ve beklentilerinin karlanmas ilk teslimatta ve doru olarak gerekleiyor mu? Bu konuda srekli iyiletirme yaplyor mu? 3. Sz konusu program/srecin st ynetim tarafndan Desteklendiini gsteren bir karar var mdr? 5 4 3 2 1 0 U/Y 4. Kalite politikas yaynlanm ve tm alanlara bildirilmi midir? 5. Kalite politikas tm alanlarca tam anlamyla bilinmekte midir? 6. Tm alanlar iin resmi bir eitim/renim yaplmakta mdr?

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

7. Ekipmanlarn kontrol veya nitelikli eleman gerektiren iler iin zgn bir eitim veya belgelendirme program var mdr? 5 4 3 2 1 0 U/Y 8. Mterilerin rn ve hizmet gereksinimlerini karlayabilmek iin sre ii istatistiksel metot ve teknikler kullanlmakta mdr? 5 4 3 2 1 0 U/Y 9. Kalitenin ve srelerin iyiletirilmesine ynelik ekip kurma yaklam yaygn mdr? 10. Temizlik, evre dzenleme ve i gvenlii ile ilgili faaliyetlere nem veriliyor mu?

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

56

B. KALTE GVENCES Malzemelerin, rnlerin ve srelerin mteri tarafndan belirlenmi Gereksinimleri karlayabilmesi iin, Kalite Gvence Sisteminin Planlanm sistematik hale dntrlm ve gerekli koruyucu nlemlerin alnm olmas gerekir. 1. Yazl bir kalite el kitab var mdr? 2. Prosedrler ve i talimatlar hazrlanm mdr? Yant evet ise; a. Bunlar sistematik bir srada kalite el kitab iinde yer alr m? b. Gerektiinde gncelletirilirler mi? c. Bunlara, ilgili personel kolaylkla eriebilir mi? d. Prosedr ve i talimatlarna ilgili dokmanlar ve Referanslar eklenmi midir? e. Mteri ihtiyalarn destekler veya tam olarak karlar m? 5 4 3 2 1 0 U/Y Evet Hayr

3 2 1 0 U/Y 3 2 1 0 U/Y 3 2 1 0 U/Y

3 2 1 0 U/Y

3 2 1 0 U/Y

3. rnlerin ve retim ekipmanlarnn, retim srecinin tm ilem basamaklarnda tanmlanmas, izlenebilmesi ve bakmlarnn yaplmasna ilikin bir dokmantasyon sistemi var mdr? 3 2 1 0 U/Y 4. Aada belirtilen aamalarda kullanlan lm ve test cihazlarnn adlarn uygun yerlerine yaznz. Sre i Malzemeler (yar mamuller)

Girdiler(hammadde) rnler

Nihai

57

a. Test ve lm cihazlarnn kalibrasyonlarna ilikin yazl bir program var mdr? Bu programlar ilgili cihazn uygun bir yerine konulmu mudur? b. Yaplan kalibrasyonlarn izlenebilmesi iin kalibrasyon srasnda kullanlan standart referanslar tanmlanm mdr? c. Kalibrasyon raporlarnda, yaplan kalibrasyonun ne kadarlk bir sre iin geerli olduu belirlenmi midir? d. Test ve lm cihazlarnn bakm/onarmlar zamannda yaplyor mu? 5. Dokmante edilmi sre izleme ve kontrol prosedrleri nihai rnn kalite karakteristiklerini salamas iin yeterli midir?

3 2 1 0 U/Y

3 2 1 0 U/Y

3 2 1 0 U/Y

3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

6. Uygun olmayan nihai rnlerin ayr bir yerde bulundurulmasna likin yazl bir politikanz var mdr? 5 4 3 2 1 0 U/Y 7. Uygun olmayan rnleri, uygun olan rnlerle karmasn nlemek iin bir sistem gelitirdiniz mi? 8. Dzeltici ve nleyici faaliyetler tanmlanm, planlanm ve Uygulamaya konulmu mudur? 9. Kalite srecine ilikin denetim Prosedr yazlm mdr?

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y 5 4 3 2 1 0 U/Y

C. SATIN ALINAN GRDLERN KONTROL Satn alnan malzeme/hizmetlerin giri kontrol iin dokmante edilmi bir sistem kurulmaldr. 1. zgn tedariki kalite ynetimi deerlendirmesi ve seimi yaplyor mu? Puanlama sistemi var m? 2. Satn alnacak kritik malzemelerin almndan nce, tedarikilerin belgelendirilmi veya onaylanm tedariki olmalarna dikkat ediliyor mu? 3. Kritik malzemelerinizi temin eden tedarikilerinizden, kendi srelerinde istatistiksel kontrollerin uygulandn dorulamalar isteniyor mu? 4. Tedarikilerimizi izliyor musunuz? Yant evet ise nasl izlediinizi belirtiniz.

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

58

5. Satn alnan tm malzemeler iin spesifikasyonlarnz var m? 5 4 3 2 1 0 U/Y 6. Girdiler iin kullanm ncesi muayene, dokmantasyon ve ve izleme vb. faaliyetler gerekletiriliyor ve kaytlar muhafaza ediliyor mu?

5 4 3 2 1 0 U/Y

7. Girdi malzemeler iin numune alma ve test prosedrleri var m? Yant evet ise hangi rnekleme plan kullanlyor? 5 4 3 2 1 0 U/Y

8. Kalite testlerinden gemi ve onaylanm girdiler tanmlanyor ve izleniyor mu? 5 4 3 2 1 0 U/Y 9. Uygun olmayan girdilerin dierlerinden ayrlmas iin prosedr yazlm m? Yant evet ise bu tr girdiler dierlerinden nasl ayrlyor? 5 4 3 2 1 0 U/Y 10. Reddedilen girdilerin tanmlanp fiziksel olarak ayrlmas ve kullanlmasnn nlenmesi iin prosedr yazlm m? 11. Dardan saladnz baz kaynaklarnz iin taeron kullanyor musunuz? Cevabnz evet ise kalitenin gvence altna alnmas iin ne tr kontroller yapyorsunuz? D. SRE KONTROL Bu sistem rn ve hizmetlerin retilmesinden mteriye teslim edilmesine kadar devam eden srete kullanlan kontrol aralarn,metotlar ve ekipmanlar kapsar. 1. retim srecindeki ilem basamaklarn sralarna gre Karakterize Eden bir i ak emas var mdr? 5 4 3 2 1 0 U/Y 2. Tm kritik sreler iin, sre kararll ve rn performansn etkileyen parametreler, istatistiksel kontrol ara ve teknikleri ile belirlenir mi? 5 4 3 2 1 0 U/Y 3. Sreler srekli kontrol altnda mdr ve srelerin yeterlilik derecesi mteri gereksinimlerini karlayacak boyutta mdr? 5 4 3 2 1 0 U/Y 4. retim srecini oluturan alt sreler ve sre ktlar iin muayenelerin belli bir sra dzeninde yaplmasn salayacak etkin bir sistem var mdr? 5. Sreteki deiiklikler nasl dokmante edilmektedir?

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y 5 4 3 2 1 0 U/Y

59

6. Bu deiiklikler alanlara nasl duyurulur? 7. Srelerde yaplan deiiklerin rn zerindeki etkisi mterilere bildirilir mi? E. MTER HZMETLER

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

Tm faaliyetler, mteri ihtiya ve beklentilerini karlamal veya amaldr. 1. Elektronik Veri Deiim (EVD) sisteminiz var mdr? Yantnz evet ise nasl bir sisteme sahipsiniz?

5 4 3 2 1 0 U/Y

2. Tama ve sevkyata ilikin faaliyetlerinizin mteri talepleri dorultusunda yapldn gsteren kaytlarnz var mdr? 3. Mteriye gnderilecek rnleriniz, ambalajlama ve sevkiyat ncesi muayene ediliyor mu? Yantnz evet ise muayeneleriniz iin hangi rnekleme plann kullanyorsunuz? 4. Sevkiyat ncesi, rnlerin, satn alma artnamelerinde belirtilen sevkyat talimatlarna uygun bir biimde sevkedilecei dorulanyor mu? 5. rn uygunluluk belgelendirmesi yapyor musunuz? 6. rn teslimat performansnz izleyen bir sisteminiz var mdr? Yant evet ise nasl bir sistem kullanyorsunuz? 7. Teslimat performansnzn iyiletirilmesine ynelik almalarnz var m? Bu almalar srekli olarak yaplyor mu? Yaplyorsa nasl gerekletiriliyor? 8. Aadaki hususlarla ilgili yazl iyiletirme nlemleriniz var mdr? a. Montaj srelerinin ksaltlmas b. Hazrlk aamasndaki firelerin azaltlmas c. Sre performanslarnn artrlmas

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y 5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

5 4 3 2 1 0 U/Y

3 2 1 0 U/Y 3 2 1 0 U/Y 3 2 1 0 U/Y

60

TEDARK DENETM PUANLAMASI Ald Puan A. Kalite Ynetimi B. Kalite Gvencesi C. Hammadde (girdi) Kontrol D. Sre Kontrol E. Mteri Hizmetleri Alnan Toplam Puan Toplam Alnabilecek En Yksek Puan UY Toplam (Her bir UY iin -1 puan verilecek) Toplam Puan Arlk Puan (%) = Alnan toplam puan x 100 = Toplam puan Arlk Puan (%); Alnabilecek En Yksek P. 50 62 55 35 47

249

%70 - %84 Onaylanm Dzey %85 - %90 Belgelendirilmi Dzey %95 - %100 Tercih Edilir Dzey

Deerlendirmeyi yapan: Deerlendirmenin balama tarihi: Deerlendirmenin biti tarihi:

61

TEDARK PERFORMANS DEERLENDRMESNDE KULLANILAN FAKTRLER KALTE 1. Spesifikasyonlara Uygunluk: rn ve hizmet satnalma szlemesinde yer alan spesifikasyonlara uygun olmaldr. Tm rnler iin bilgi formlar ve kalite gvenirliliine ilikin veriler her bir sevkyatta rn ile birlikte gnderilmelidir. Puan aralklar aada belirtilmitir. ok tatminkr Tatminkr Ksmen Tatminkr Tatminkr Deil (10 Puan) (7 Puan) (3 Puan) (0 Puan)

2. Sfr Hata/Sfr ade: Bu kategoride tedarikinin en iyi dereceyi alabilmesi iin, son deerlendirmenin yaplmasndan itibaren hatal rn imalat dolaysyla mteri iadesinin olmamas gerekir. Herhangi bir"yeniden ilenme" faaliyetinin gereklemesi deerlendirme puann drecektir. Son deerlendirmeden itibaren hibir partinin iade edilmemesi/veya yeniden ileme faaliyetinin gereklememesi. (10 Puan) Bir teslimat partisinin ksmen iadesi/veya kk miktarlarda "yeniden ilemenin" sz konusu olmas. (5 Puan) Toplam sevkyatta bir ve birden fazla partinin iade edilmesi/veya yksek miktarda "yeniden ileme" faaliyetinin gereklemesi (0 Puan) 3. Kalite El Kitab ile sel Kalite Kontrol Denetimi Kalite gvencesi sistemini aklayan kalite el kitab hazrlanmtr. Buna ilikin puanlar aadaki gibidir. Tedariki kalite el kitab mteri gereksinimlerini fazlas ile karlar. (5 Puan) Tedariki kalite el kitab mteri gereksinimlerini karlar. (3 Puan)

Tedariki kalite el kitab vardr, fakat mteri gereksinimlerini ksmen karlar. (2 Puan) Tedariki kalite el karlayamamaktadr. kitab vardr, fakat mteri gereksinimlerini (1Puan)

Tedariki kalite el kitab hazrlanmamtr.

(0 Puan)

62

4. statistiksel Sre Kontrol Teknikleri ile sel Kalite Kontrol Denetimi Uygun SK teknii kullanlr. SK uygulanr. SK kullanlmaz. (5 Puan) (3 Puan) (0 Puan)

5. Gvenlii Program: Tedarikinin i gvenlii program vardr. Ayrca bir i gvenlii temsilcisi atanm ve uygun lm aralaryla donatlmtr. alanlar iin i gvenliine ilikin eitim verilmekte izlenmekte ve raporlanmaktadr. (8 Puan) gvenlii el kitab vardr ve i grenlerin ilk ie alndklarnda kendilerine verilmektedir. (6 Puan) gvenlii program uygulanmamaktadr. (2 Puan) vardr, fakat dzenli bir eitim program

gvenlii program yoktur. 6. Kalite Kltr grenler iin kalite eitim program vardr. grenler iin kalite eitimi program yoktur. TOPLAM

(0 Puan)

(2 Puan) (0 Puan) 40 Puan

63

TESLMAT VE FYAT 1. Teklif Verme Sresinin Makullk Derecesi: Ayn trde ihtiya kalemlerini salayan dier tedarikilere gre veya deerlendirilen tedarikinin en son vermi olduu teklif verme sresine gre derecelendirme yaplacaktr. Dier tedarikilere gre teklif verme sresi daha ksa Dier tedarikilerle ayn Dier tedarikilerden 4 hafta daha uzun Dier tedarikilerden 5-8 hafta daha uzun 8 haftadan daha uzun (5 Puan) (4 Puan) (3 Puan) (1 Puan) (0 Puan)

2. Miktar Baznda Mteri Tarafndan Talep Edilen Teslimat ile Tedariki Tarafndan Gerekletirilen Teslimatn Karlatrlmas: Mterinin talep ettii toplam teslimatn %90 ile %100'nn karlanmas (5 Puan) Toplam teslimatn %80 ile %89'nun karlanmas (4 Puan) Toplam teslimatn %70 ile %79'nun karlanmas (3 Puan) Toplam teslimatn %60 ile %69'nun karlanmas (2 Puan) Toplam Teslimatn %59'dan daha dk bir blmnn karlanmas (0 Puan) 3. Zaman Baznda Tedarikinin Teklif Ettii Mal ve Hizmet Teslimatlarn Gerekleen Mal ve Hizmet Teslimatlar ile Karlatrlmas: Teklif edilen srede teslimatn %100 gereklemesi (10 Puan) Teklif edilen srede toplam teslimatn %90-99'nun gereklemesi (9 Puan) Teklif edilen srede toplam sevkyatn %80-89'nun gereklemesi (8 Puan) Teklif edilen srede toplam sevkyatn %70-79'nun gereklemesi (7 Puan) Teklif edilen srede toplam sevkyatn %60-69'nun gereklemesi (6 Puan) Teklif edilen srede toplam sevkyatn %50-59'nun gereklemesi (5 Puan) Teklif edilen srede toplam sevkyatn %49'undan daha aznn gereklemesi (0 Puan) 4. Sevkyat Srasnda rnn Hasara Uramasn nlemek Amacyla En Uygun Ambalajlama Tekniinin Kullanm: Ambalajlama teknii spesifikasyona uygun Ambalajlama spesifikasyona bazen uyar Ambalajlama spesifikasyona hibir zaman uymaz (2 Puan) (1 Puan) (0 Puan)

5. Teklifin Net Parasal Deerinin rakip Tedarikilerle Karlatrlmas Rakip tedarikilerden %5 daha ucuz veya pahal Rakip tedarikilerden %5'den daha pahal (3 Puan) (0 Puan)

64

6. Teklifin Net Parasal Karlatrlmas

Deerinin Bir nce Verilen Teklif Deeri ile

Teklif deeri bir nceki teklif deerinden %5 farkl (deflate edilmi ekliyle) (3 Puan) Teklif deeri bir nceki teklif deerinden %5 daha fazla (0 Puan) 7. Dk Teklif Bedeli Dk teklif Dk olmayan teklif 8. Birbirini Takip Eden Yllar in En Dk Eskalasyon Yzdesi En dk eskalasyon yzdesi kinci en dk eskalasyon yzdesi nc en dk eskalasyon yzdesi En yksek eskalasyon yzdesi (3 Puan) (2 Puan) (1 Puan) (0 Puan) (3 Puan) (0 Puan)

9. zel deme Koullarnn nerilmesi Teklif edilen bedelin %10'nun peinat olarak denmesi %20'nin peinat olarak denmesi %30'nun peinat olarak denmesi %30'dan daha fazlasnn pein olarak denmesi (3 Puan) (2 Puan) (1 Puan) (0 Puan)

10. Mteri ile Dzenli Grmelerin Yaplmas Mteri ile iletiim belirli aralklarla dzenli olarak yaplr Mteri ile iletiim bazen kurulur Mteri ile iletiim kurulmaz TOPLAM (3 Puan) (2 Puan) (0 Puan) 40 Puan

65

SERVS 1. letiim, rnn Kullanm Srasnda Ortaya kabilecek Problemlere zm Getirebilme Kabiliyeti ok Tatminkr Tatminkr Tatmin Etmiyor 2. Performans Proje zamannda veya zamanndan nce balatlabiliyor Proje zamannda balatlamyor Proje zamannda veya zamanndan nce tamamlanabiliyor Proje zamannda tamamlanamyor (5 Puan) (0 Puan) (5 Puan) (0 Puan) (5 Puan) (3 Puan) (0 Puan)

3. Satnalma Siparileri ile Faturalar Arasndaki Uygunluk Faturalar, okunakl bir biimde doldurulmu ve satn alma sipari numaras, rn kalemleri ile fiyatlarna ilikin bilgileri ieriyor (5 Puan) Faturalar bazen doru olarak kesiliyor (1 Puan) Faturalar genellikle yanl kesiliyor (0 Puan) TOPLAM FNANSAL KARARLILIK 1. Kredi eki: puan olarak deerlendirilmeyip sadece "tatmin edici" veya "tatmin etmeyici" olarak iaretlenecektir. Tatmin etmeyici not alan tedariki deerlendirme kapsamna alnmayacaktr. 2. Yllk Bilanonun Gzden Geirilmesi: Puan verilmeyip sadece "tatmin edici" veya tatmin etmeyici eklinde deerlendirilecektir. 20 Puan

66

EKSTRA KRED 1. Kalite Brifinglerine Katlm: Mteri tarafndan dzenlenen kalite brifingleri tedarikiye "mini" kalite kursu niteliinde olacaktr. Tedariki bu katlm iin 2 ekstra puan almaya hak kazanacaktr. 2. Kalite Ekipleri inde Yer Alma: Tedariki, mterinin oluturduu kalite ekiplerinde temsil edilmesi durumunda 5 ekstra puan alacaktr. 3. Aylk Tedariki dllendirilmesi: Mteri tarafndan aylk olarak yaplan deerlendirmelerin herhangi birinde tedariki olaanst bir performans gsterirse ekstra 3 puan alacaktr. 4. rn Yenileme, Aratrma ve Gelitirme: Tedariki, piyasaya yeni rn srme ve AR-GE faaliyetlerinde mterisini tatmin etme dzeyine gre 0 ile 5 arasnda ekstra puan alacaktr. 5. Ekstra Harcamalara Neden Olmamak: Tedariki teklif ettii sat bedeli dnda mterinin ekstra harcamalar ile karlamamasn salad takdirde ekstra 3 puan alacaktr. 6. haleye Katlan Tedariki Saysnn Az Olmas: hale koullarnn tam olarak karlayan tedariki ekstra 2 puan alacaktr.

TOPLAM GENEL TOPLAM

20 Puan 120 Puan

Genel Toplam Puan Deerine Gre Tedariki Performans Dzeyleri 90 - 120 Tercih Edilen Dzey 80 - 89 Sertifiye Edilir dzey 70 - 79 Onaylanan Dzey