ERCYES NVERSTES MEKATRONK MHENDSL ELEKTRONK SSTEMLER LABORATUARI

-RAPOR 1-

HAZIRLAYAN MURAT SEDAT SEVNDK 1031120003

1-Temel lm Sistemleri Elektronik olarak temel lm sistemleri dediimizde aklmza ilk gelen sistemler avometre yani Amper-Volt-Ohm n birlikte len avometre ve osiloskop gelir. 1-A ) AVOMETRE Avometre yukarda da bahsedildii gibi amper,volt ve ohm parametrelerini yani akm,gerilim ve diren deerlerini birlikte lmeye yarayan cihaza denilmitir.Analog ve dijital olmak zere iki eit avometre bulunmaktadr.Analog avometreler selenoid eklinde sarlm bir telden geen akmn deitirilmesi ile elektriksel aknn kuvvete dntrlerek ibreyi hareket ettirmesine dayal sistemle almaktadr.Bu sisteme galvanometre ad verilmektedir.Dijital avometreler ise ltkleri deeri iindeki elektronik elemanlar sayesinde ekranlarnda gsteren elektronik elemanlardr.Dijital avometrelerin analog avometrelere gre arts ise iindeki manyetik ve mekanik yani ibre gstergesinin eitli artlar altnda sapma yani hatas vardr bu da lmlerde ki hata orann artrmaktadr. Dijital avometrelerin kullanlmas ise siyah ucun COM soketine taklarak leceimiz arala gre 2 amperin altndaki deerler iin 2A,stndeki deerler iin ise 10A yazan sokete takmamz gerekmektedir. 1-B ) OSLOSKOP Osiloskoplar avometreden farkl olarak parametrelerin zamana bal olarak llmesine yarayan elektronik lm sistemidir. Osiloskoplar da ayn zamanda genlik,frekans,faz lmleri ve dalga ekillerini belirlenmesi de yaplabilmektedir.Osiloskop cihaznn lm yaplacak devreye balanmas ve veri aktarm yaplmas prob denilen kabloyla yaplr. PROB : Devreden ald sinyalleri osiloskop cihazna aktarmaya yarayan kabloya denir.Bir ucu osiloskop cihazna balanr sivri olan ucu ise lmeye altmz sinyalin olduu yere taklr.Probun sivri olan ucunda timsah balants olarak bir toprak balants bulunur.Problar sinyali isteimize gre x1 ve x10 eklinde iletebilirler. x1 = lmek istediimiz sinyalin aynsn osiloskoba iletir. x10 = lmek istediimiz sinyali 1/10 ile arparak yani zayflatarak osiloskoba ulatrr. Dikey Kontrol Blm : Osiloskoplar kanallar araclyla iaretleri alglar.Bizim laboratuarlarmzda kullandmz osiloskoplar ift kanalldrlar.Kanallara CH-1 ve CH-2 soketleri araclyla aktarma yaplr.Ekranda grntlemek istediimiz sinyali seerek ekranda grebiliriz.Fakat her iki kanal da birlikte grntlemek istersek DUAL butonunu kullanarak grebiliriz.Dikey Kontrol Blmnde bulunan GND,DC ve AC butonlarndan istediini seerek ayklama yapabiliriz.VOLT/DIV dmesi ise iareti bytmeye veya kltmeye yarar.POSITION dmeleri ise ekranda ki grnty aa yukar hareket ettirmeye yarar.

Yatay Kontrol Blm : Bu ksm iki blmden olumaktadr.Taban hatt ve Tetikleme TIME/CM butonu yatay dorultuda saniye ile uzunluk arasndaki ilikiyi ayarlar.aretin ayrntsn grmemize yarar.POSITION dmesi ise ekrandaki grntnn saa sola hareket ettirilmesine yarar. 2- ) ekil 1.16, 1.17, 1.18 , 1.19 da edeer diren hesab.

ekil 1.16 da btn direnler seri balandklar iin

ekil 1.17 de btn direnler paralel bal olduklar iin

ekil 1.18 de R5 ve R3 direnci seri olduklar iin

Re1 ve R2 direnleri paralel olduklarndan dolay

Re2 veR4 seri olduklarndan dolay

Re3 ve R1 paralel olduklarndan dolay

Burada Wheatstone kprs bulunduu iin yldz dnm teoreminden.

Yukardaki formllerden

Rz - R3 ve Ry R4 seri olduklarndan

Re2 ve Re1 paralel olduklarndan dolay

Re3 ve Rx seri olduklarnlarndan dolay

ekil 1.20 de R2 R3 ve R4 seri olduklar iin

Re1 ve R5 paralel olduklar iin

Re2 ve R1 seri olduklarndan dolay

Kirchoff kurallarndan

Olduu iin :

R1 direnci zerine den gerilim ise ;

R2 zerine den gerilim ise sol gzde yazlacak KVL ile bulunur ;

R2 akm ise ;

R3,R4 ve R5 seri olduklar iin zerlerindeki akm ayn olaca iin hepsine I3 adn verdik;

Akmlar bulduumuzdan dolay gerilimleri ;

Denkleminden basite bulabiliriz ;

3) l aletlerinin i direnlerinin yorumlanmas =Teorik olarak lm aletlerinin i direnleri 0 olarak kabul edilir.Fakat pratik de bu direnlerin i deerleri sfr olamayacandan yaptmz hassasla gre yani sistemde izin verilen hata oranna gre i direnleri devrede leceimiz i direnlerin yannda ok kk seerek lmlerimizi yapmalyz.Eer ok hassas lm yapmak istiyorsak i direnlerimizi ar kk normal devrelerde lm yapmak istiyorsak hassas devrelere gre daha byk i direnleri seebiliriz.

Kaynaklar; 1-Ar. Gr. Erdem ARSLAN ,Ar. Gr. Memduh SUVEREN,Mekatronik Mhendislii Elektronik Sistemler Laboratuvar Fy,Kasm 2011,KAYSER 2-Wikipedia-lm aletlerinin i direnleri. http://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96l%C3%A7%C3%BC_aleti_%28Elektrik%29