T.C.

MLL ETM BAKANLII

GRAFK VE FOTORAF

NSAN BAI ZM
211GS0108

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. CANLI MODELDEN BA ZM .................................................................................... 3 1.1. Kafatas ......................................................................................................................... 3 1.2. nsan Bann Yaps ve Oranlar ................................................................................... 4 1.2.1. Ban Kardan Grn ...................................................................................... 4 1.2.2. Ban Yandan Grn ...................................................................................... 10 1.3. Ban Ynleri .............................................................................................................. 13 1.4. Farkl Alardan Ba izim Altrmalar ................................................................... 15 1.5. nsan Ba iziminde Ya ve Cinsiyet........................................................................ 20 1.6. rnek almalar ........................................................................................................ 21 1.7. Ressamlardan rnek almalar................................................................................. 25 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 27 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 32 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 35 2. FZEN VE SANGN TEKN LE DESEN ZM..................................................... 35 2.1. Fzen........................................................................................................................... 35 2.1.1. Fzen zellii ve Kullanm................................................................................ 37 2.1.2. Fzenle Yaplm rnek almalar.................................................................... 39 2.2. Sangin ......................................................................................................................... 42 2.2.1. Sangin zellii ve Kullanm .............................................................................. 42 2.2.2. Sanginle Yaplm rnek almalar .................................................................. 43 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 48 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 57 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 59 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 60 KAYNAKA ......................................................................................................................... 61

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KODU ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE NKOUL YETERLK 211GS0108 Grafik ve Fotoraf Ortak Alan nsan Ba izimi nsan ba izimi ile ilgili temel kavramlarn ve uygulamalarn yapld renme materyalidir. 40/32 Temel Desen Dersi, nsan Figr ve nsan Figr Detaylar modllerini alm olmak nsan ba izmek Genel Ama Gerekli ortam salandnda modellerin farkl yapsal zellikleri ve ifadelerine gre portrelerini kompozisyon ilkelerine uygun izebileceksiniz. Amalar Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, uygun ortam salandnda; 1. Ban anatomik yapsn inceleyerek farkl bak noktalarndan l-oran kurallarna uygun desen tekniine uygun izebileceksiniz. 2. Canl modelin farkl bak noktalarndan l-oran kurallarna uygun desenini fzen ve sangin tekniine uygun izebileceksiniz. Ortam: Grafik atlye ve laboratuvarlar, snf, iletme, ktphane, ev, bilgi teknolojileri ortam vb. Donanm: vale, resim altl, resim kd, , numaral resim kalemleri, fzen, sangin, canl model, kl atlye ortam, konu ile ilgili grsel yaynlar Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme aralaryla kazandnz bilgileri lerek kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac ( test, oktan semeli, doru yanl vb.) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgileri lerek deerlendirecektir.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci, nsan ba izimi sanld kadar zor deildir. Ban ve yzn oranlarn bilmek izim yaparken byk kolaylklar salayacaktr. nsan bann kardan grnnde ortadan geen dey izgi ile simetri salanarak, profilden grnte yatay ve dikey ovalleri kullanarak her iki grn de izmenizde kolaylk salayacaktr. Ban hafif yan dnlerinde truvakar grn veya ban aa, yukar durularndaki grnleri izmek sizi biraz zorlayacaktr. Perspektif ve iyi bir gzlemle ban bu durularn da izmenin ok zor olmadn bu modl sonunda kazanacanz beceriyle reneceksiniz. Bundan nceki modlde yzn ayrntlarnn oranlarn ve farkl grnlerinin izimlerini rendiniz. Bu modlde balang olarak yzn oval izimini izdikten sonra geriye yzn ayrntlarn belirlenen oranlar zerinde yerletirmeniz zor olmayacaktr. Resim kalemi ile ba izimini rendikten sonra fzen ve sangin teknii ile ba iziminde dikkat edilecek noktalar kavradktan sonra uygulamalar yaparak ba izimini, nceleri l alma tekniini kullanarak belki daha sonra sadece gzlem yoluyla her pozisyondaki ban izimlerini izebileceksiniz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Ban anatomik yapsn inceleyerek farkl bak noktalarndan l-oran kurallarna ve desen tekniine uygun izebileceksiniz.

ARATIRMA
Ailenizden veya arkadanzdan birini karnza model olarak alnz; ban yukar, aa ve yan durulardaki pozisyonlarn inceleyiniz. Yzn ayrntlarnn birbiri ile oranlarn ve yerlerini kendi banz aynada inceleyerek tespit etmeye alnz. ocuk, gen ve yal insanlarn ba yaplarndaki farkllklar gzlemleyiniz.

1. CANLI MODELDEN BA ZM
1.1. Kafatas
nsan ban grnmeyen i yapsn bilmek, izim yaparken kolaylk salayacaktr. Kafatas kemikleri, yzn ve ban bize grnen d hattn belirleyen birok ayrntya sahiptir. Yzn ayrntlarnn ekilleri ve yerleri, kafatas kemiklerinin yapsna baldr. Burnun, dudan, gzn, kulan yerleri kafatasnda sabittir. izim yaparken ayrntlar kafatasnn yapsn dikkate alarak izmek gerekir. nsan ba kafatas, iki blmden oluur; st blgede yer alan kafa kemikleri ve alt blmdeki alt ene kemii. Alt ene kemii, kafatas kemiklerinin iinde en hareketli olandr. Glerken, alarken, yemek yerken, vb. azn ak, hareket halindeki durumlar alt ene kemiinin hareketiyle salanr. Ban yapsn doru izebilmek iin tam kardan grnnde, daire izilir ve dairenin yanlar basklatrlr. Kafatas yuvarla kalarn hizasnda son bulur ve bu noktada gzler yer alr. Kalar ise dairenin tam ortasnda yer alr. ene kemiinin izilen dairenin alt yay zerinde olduunu resimde de grebilirsiniz.

Resim 1.1: Kafatasnn nden grn

Resim 1.2: Kafatasnn yandan grn

1.2. nsan Bann Yaps ve Oranlar

nsan ba oval, st ksm daha geni alta doru daralan yumurta ekline benzer.

Resim 1.3: Ban genel yaps

1.2.1. Ban Kardan Grn

Ban genilii yksekliinin te ikisi kadardr (san ykseklii hari). Dier bir deyile ba; genilii iki buuk, ykseklii buuk birim boyutlarnda bir dikdrtgen iinde yer alr.

Resim 1.4: Ban kardan grn

Gz birim olarak aldmzda ise ban ykseklii yedi, genilii be gz bykl kadardr.

Resim 1.5: Ban kardan grnne en ve boyun gz genilii ile oranlanmas

izime balarken yatay ve dikey eksen izgileri izilip ban genilik ve ykseklii eksen izgileri zerine iaretlenir. Yukarda verilen ller ideal ba lleridir. Bu lleri bilmek imgesel izimler yaparken ban proporsiyonlarn hatrlamada yardmc olabilir. Fakat her insanda ller karakteristik yapya bal olarak farkllk gsterebilir. Bu yzden canl modelden izim yaparken, kadnza izeceiniz yatay ve dikey aks (eksen) izgileri zerine (l alma tekniini kullanarak ban en veya yksekliinden birini birim alarak dierini tespit edip) iaretlemeniz daha uygun olacaktr. Dikey ve yatay aks izgileri ba eit paralara ayrr (Modele tam kardan bakldnda).

Resim 1.6: Ban dikey ve yatay aks

Yatay aks izgisi gzn tam ortasndan, dikey aks izgisi burnun tam ortasndan geer.

Resim 1.7: Ban dikey ve yatay aks

nsan ba kafatasndan itibaren yatay aks izgileri ile 3 paraya bldmzde, sa balang noktas ile ene bitimine kadarki ksm eit blmden oluur. Birinci blm sa izgisi ile ka hizas arasnda, ikinci blm ka hizas ile burun alt izgisi arasnda, nc blm ise burun alt izgisi ile ene alt izgisi arasndaki blmden oluur. Kafatas balang noktas ile sa hizas arasnda kalan blm ise 1/3 blmn yars kadardr.

Resim 1.8: Ban oranlar

Kulak, ka ile burun alt noktas arasndaki mesafede yer alr. Burun genilii iki gz arasndaki mesafeye eittir.

Resim 1.9: Kulak ve burnun yerleri

Ayrca iki gz aras bir gz genilii kadardr. Burun genilii bir gz genilii kadardr diyebiliriz.

Resim 1.10: ki gz aras mesafesi

Aadaki izimde gz, birim olarak alnm ve be gz genilii bir doru zerinde iaretlenmitir. Byk dairenin alt noktasndan iki gz genilii kadar mesafe belirlenerek iaretlenmi ve C ile D noktalarnn orta noktasndan yarap Eye kadar olan ikinci bir daire izilmitir. Daha sonra izimde de aamal olarak gsterildii gibi yzn ayrntlar yerletirilmitir. Bu yntemle izim yapmak yeni balayanlara ban proporsiyonlarn renmede yardmc olacaktr.

Resim 1.11: Ban gz genilii baz alnarak teknik olarak izimi

1.2.2. Ban Yandan Grn

nsan ba, yandan grnnde, en ve boyu eit kare biimindedir.

Resim 1.12: Ban yandan grn

Drer, Rafaello, Michelangelo ve Leonardo da Vinci ban ve yzn oranlarn incelemilerdir. Leonardo da Vincinin profilden ban kanonlar(Kanon: modl ad verilen bir l biriminden yararlanlarak insan vcudunun oran ve boyutlarn saptayan bir lme sistemidir.) kendi izimi ile aada verilmitir.

Resim 1.13: Leonardo da Vincinin ban yandan grnnde kanonlar

10

Profilden ba iziminde kolaylk salamas asndan aadaki izimde gsterildii gibi iki oval ekilden faydalanabilirsiniz. Ovallerden biri dikey dieri ise yatay konumdadr.

Resim 1.14: Ban yandan iziminde ovallerden yararlanma

Profilden izim yaparken nden grn iziminde yzn ayrntlarnn yerlerini belirlerken kullandmz yatay ve dikey aks izgilerini kullanrz. Ban profil grnnde alndan eneye doru kavis oluturduunu grebilirsiniz.

Resim 1.15: Ban yandan iziminde akslar

Profilden gz izerken en ok yaplan hata gz kardan grn gibi izmektir. Gzn profilden grn ekildeki gibi gen form biimindedir.

11

Resim 1.16: Ban yandan iziminde gzn ekli

Ban farkl durularnda ller yukardakilerden farkl olabilir. Modelden alrken iyi gzlemleyip ayrntlarn yerlerini belirlerken aratrma izgilerinden faydalanmak yararl olacaktr.

Resim 1.17: Ban yandan iziminde aratrma izgileri

12

1.3. Ban Ynleri

Ba herhangi bir yne dndnde genel yatay ve dikey aks izgileri elips eklini alr.

Resim 1.18: Ban ynleri ve akslar

Ba herhangi bir yne dndnde birbirine paralel yatay izgiler elips eklini alr.

13

Resim 1.19: Ban ynne gre yatay izgiler

Perspektif kuralndan dolay ba aa doru eildiinde yzn blmleri farkl boyutlarda grnr.

Resim 1.20: Ban eik pozisyonunda perspektif grnm

izime balamadan nce ban ynn iyi gzlemleyerek basit geometrik izimlerle ifade etmek faydal olacaktr.

Resim 1.21: Ban farkl pozisyonlar ve basit geometrik izimleri

14

Ban aa veya yukar bakar pozisyonlarnda ban grnm ve ayrntlarn oranlarnda farkllk grlr. Ba aa bakar poziyonunda ene, dudak, burun ksalm gibi aln ise olduundan daha geni grnr. Ban yukar bakar pozisyonunda aln ksalm, burun gen pozisyonda st ksm ksalm gibi grnr.

Resim 1.22: Ban farkl pozisyonlarnda akslar ve perspektif ksalmaya bal olarak grnleri

1.4. Farkl Alardan Ba izim Altrmalar

izime balamadan nce modeli ayrntlarn dikkate almadan gzlemlemelisiniz. Ban basit genel yapsn izip aks izgilerini izip ayrntlarn yerlerini (gzn, burnun, azn, kulan yerlerini) aks izgileri zerinde belirlemelisiniz. Daha sonra karakteristik yapy deseninizde ifade ederek n geli ynne gre deseninize hacim kazandrarak almanz bitirmelisiniz.

15

16

17

Resim 1.22: Ban farkl pozisyonlardaki izim aamalar

18

Ban farkl durularndaki planlarn daha iyi kavramak iin kbist kalplarda ifade etmek izim yaparken sizlere yardmc olacaktr.

Resim 1.23: Farkl pozisyonlardaki ba planlarnn kbist kalplarla anlatm

19

1.5. nsan Ba iziminde Ya ve Cinsiyet

ocuklarda ba izimi yetikinlerde kullanlan llerden farkllk gsterir. Ban genel yaps byk ve kardan grn kare biimindedir. Aln daha ak, gzler daha iri ve iki gz aras mesafesi bir gz geniliinden daha genitir. Gzler ban tam orta nokta noktasndan daha aada ve daha byktr. ene ksm daha yuvarlaktr.

Resim 1.24: ocuklarda ban genel grn

Yallarda aln ksm daha ak ve kemik yaps daha belirgindir. Gzn alt ve st kapaklarndaki krklklar daha belirginleir. Elmack kemikleri ortaya kar. Dudaklar incelir. Yanakta, enede ve boyunda sarkmalar daha belirgin hale gelir.

Resim 1.25: Yallarda ban genel grn

20

Kadn ve erkek ba oranlar genelde ayndr. Kadn bann hatlar erkeinkine oranla daha yuvarlaktr. Erkekte hatlar daha kelidir. Gzler kadnda daha byk, kalar daha yukarda ve kavislidir. Burun ve az daha kktr.

Resim 1.26: Kadn ve erkekte ban genel yaps ve oranlar

1.6. rnek almalar

21

22

23

Resim 1.27: Farkl pozisyonlarda ba izimleri

24

1.7. Ressamlardan rnek almalar

Resim 1.28:Antono Del Castllo

Resim 1.29:Allan Ramsey

Resim 1.30: Sr Peter Paul Rubens, 1625

Resim 1.31: Theodore Chasserau, 1847

25

Resim 1.32: Claude Mellan

Resim 1.33: Raphael kendi portresi 1504

Resim 1.34: Oskar Kokoschka, 1912

Resim 1.35: Sr Anthony Van Dyck

26

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilemleri tamamladnzda desen tekniine uygun canl modelden ba izimi yapm olacaksnz. Kullanlacak Ara Gereler Resim kd 35x50cm Resim altl 2B, 4B, 6B resim kalemleri Canl model

Atlye nlnz giymeyi unutmaynz. Modelinize uygun bir poz verdiriniz.

Modelinizin sizden uzaklnn bir iki gememesine dikkat ediniz. Resim kdnz kompozisyonunuzun konumuna gre enine veya boyuna tutunuz. Kompozisyonun kda yerletirme plann yapnz.

Kompozisyonunuzu kdn tam ortasna yerletirmek iin kdnz kalemle yatay ve dikey olarak ikiye blebilirsiniz. Ba kdnzn tam merkezinden biraz yukarda olacak ekilde yerletirmeye dikkat ediniz. Ban en ve yksekliini l alma tekniine gre tespit ediniz. Tespit ettiiniz lleri aks izgileri zerinde iaretleyiniz. Belirlediiniz ller dorultusunda yzn oval formunu ve sa yksekliini tespit ederek iziniz. Aln, gz, burun alt, ene l izgilerini iziniz.

Yzn alndan ene altna kadarki mesafenin eit paradan olutuunu hatrlaynz (Canl modelden alrken bu llerin modelin karakteristik zelliklerine gre deiebildiini gz nnde bulundurunuz).

27

Resim 1.36: Ban oval formunun ve akslarnn izimi

Modelinizi dikkatlice inceleyerek yzn ayrntlarn iziniz.

Yzn ayrntlarn izerken birbiri ile orantlarn aratrma izgilerini kullanarak tespit ediniz.

28

Resim 1.37: Yzn ayrntlarnn izimi

In geli ynn dikkate alarak k glge plann aratrp iziminizde belirleyiniz.

izgilerinizin deerini n geli ynne gre ayarlaynz. Ik almayan blgelerde 4B veya 6B kalemleri kullanabilirsiniz. izgilerinizi n geliine gre kaln ve ince kullanarak iziminize hareket kazandrnz.

29

Resim1.38: Ban k glge alanlarnn belirlenmesi

iziminizi belirli aralklarda modelle karlatrmasn yapnz. In geli ynn dikkate alarak burundaki k glge plann iziminizde ak deer izgilerle belirleyiniz. Son olarak koyu blgeleri netletirerek iziminizi bitiriniz.

30

Resim1.39: Ban hacimlendirilmesi

Hacimlendirmeyi aktan koyuya doru yapnz. nce 2B daha sonra koyuluklar 4B ve 6B ile belirgin hale getirebilirsiniz.

31

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) Aadaki sorularn oktan semeli olarak hazrlanmtr, her sorunun yalnzca bir doru cevab vardr. Seeneklerden sadece bir tanesini iaretleyiniz. 1. Ban kardan grnnde ba genilii ve ykseklii ka birimdir? A) Genilik:2 birim - Ykseklik: 3 birim B) Genilik:2,5 birim - Ykseklik: 3,5 birim C) Genilik:2 birim - Ykseklik: 3,5 birim D) Genilik:3,5 birim - Ykseklik: 2,5 birim Ba ykseklii ka gz genilii kadardr? A) 7 B) 8 C) 7,5 D) 8,5 Ban ovalinde yatay aks izgisi yzn hangi ayrntsnn tam ortasndan geer? A) Burun B) Gz C) Dudak D) Ka Ba ykseklii alndan ene bitimine kadarki mesafesi ka paraya blnr? A) 4 eit paraya B) 2 eit paraya C) 3,5 eit paraya D) 3 eit paraya Dudaklarn genilii ne kadardr? A) ki gz aras kadar B) Kulak ykseklii kadar C) ki gz bebei aras kadar D) Burun genilii kadar ki gz aras mesafesi ne kadardr? A) Burun genilii kadar B) Dudak genilii kadar C) Kulak yksekliinin yars kadar D) Burunla dudak aras kadar

2.

3.

4.

5.

6.

32

7.

Burun alt izgisinden ene bitimine kadarki mesafe ne kadardr? A) Burun genilii kadar B) Dudak genilii kadar C) ki buuk gz genilii kadar D) ki gz genilii kadar Kulak hangi iki yatay izgi arasnda yer alr? A) Kala burun alt izgisi B) Kala dudak alt izgisi C) Gzle burun alt izgisi D) Gzle dudak st izgisi Ba aa bakar pozisyonunda aln daha .. grnr. Bo braklan yere aadakilerden hangisi gelmelidir? A) Yayvan B) Dar C) Geni D) Kk Not: Cevap anahtarnz modln sonundadr. DEERLENDRME

8.

9.

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularla ilgili renme faaliyetlerini tekrarlaynz.

33

KONTROL LSTES
Farkl pozisyonlardaki ba izimi iin modelinizi hazrlaynz ve resim kadna desen tekniine uygun iziminizi yaparak hacimlendiriniz. almanz aadaki deerlendirme leine gre deerlendiriniz Deerlendirme ltleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Bilgilerinizi gzden geirdiniz mi? Malzemeyi temin ettiniz mi? Modelin sizden uzakln ayarladnz m? Kompozisyonun kda yerletirme plann yaptnz m? Kalemle l alma tekniini uyguladnz m? Ban oval formunu izdiniz mi? Yz aksn izdiniz mi? Aln, gz, burun alt, ene l izgilerini izdiniz mi? Gz, burun, az ve kulaklar yerlerine izdiniz mi? In geli ynne gre hacimlendirme yaptnz m? Hacimlendirme yaparken ak-koyu blgelere uygun olarak farkl kalnlkta resim kalemleri kullandnz m? izgilerini baz blgelerde inceli kalnl kullanarak deseninize hareket kazandrdnz m? Kompozisyonu farkl bak noktalarndan altnz m? Temizlik ve dzene dikkat ettiniz mi? Zaman verimli kullanmaya dikkat ettiniz mi? izdiiniz desenden memnun kaldnz m? Evet Hayr

12. 13. 14. 15. 16.

DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz

34

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Uygun ortam salandnda canl modelin farkl bak noktalarndan l-oran kurallarna uygun desenini, fzen ve sangin tekniine uygun izebileceksiniz.

ARATIRMA
Usta ressamlardan fzen ve sangin teknii ile yaplm desen almalarn toplayp snfa getirerek inceleyiniz. Fzen ve sangin kalemlerle aynada kendi portrenizi izmeye alnz. Resim kalemleri ile fzen ve sangin teknii arasndaki farklar grmeye alnz.

2. FZEN VE SANGN TEKN LE DESEN ZM

2.1. Fzen
Fzen, st aac dallarndan yaplan ve desen iziminde de kullanlan bir tr kmrdr. Fzen, ok eskiden beri izim arac olarak kullanlmtr. Atele kmr haline getirilen odun, tarih ncesi dnemlerde insanlar tarafndan maara duvarlarna hayvan figrleri iziminde kullanlmtr. Fzen, ok eski dnemlerde hava szdrmayan toprak kaplar iinde ince st dallarnn kmrletirilmesiyle yaplyordu. imdi de benzer bir yntemle havas alnm zel frnlarda asma ve st dallarndan elde edilmektedir. Fzen, birok sanat tarafndan yal boya almalarnn n eskizlerini hazrlamak ayrca deseni tuval zerine geirmek iin kullanlmtr. Honore Daumier (1808-1979) grafik sanats olarak Fransada fzen tekniinde birok eser vermitir.

35

Resim 2.1: Honore Daumier

Resim 2.2: Honore Daumier

Edgar Degas, Henri de Toulouse Lautrec, Paul Cezanne vb. birok sanatda n eskiz almalarnda fzeni kullanmlardr.

Resim 2.3: Edgar Degas

Resim 2.4: Paul Cezanne

36

2.1.1. Fzen zellii ve Kullanm

Resim 2.5: Malzemeler

abuk silinebilen ve dalan hatta flemeyle bile uabilen malzemedir. Bu zelliinden dolay ok ayrnt gerektiren almalarda fzen kullanlmas tercih edilmez; daha ok canl modelden desen almasnda, yal boya resimlerde ve n eskiz almas iin idealdir. Detay oluturmak veya almada izgisel etkiler oluturmak iin farkl fzen kalemleri kullanlabilir. Bunlar; Kmr ubuklar Sktrlm Fzen ubuklar Fzen kalemleri (Fzen ubuklar kmr fzen tozlarnn sktrlmasyla elde edilmektedir) Hamur silgi

Fzen kalemleri, sktrlm fzen ubuklar kmr ubuklara gre daha serttir ve kat zerindeki kalcl daha fazladr.

37

Resim 2.6: Fzenin kullanm

Fzeni dikey ekilde tutularak izgiler elde etmek, yatay konumda kda srlerek lekeler elde etmek veya toz haline getirilip elle veya fra yardmyla da kullanma olanaklar vard. Hamur silgi veya yumuak bir bez parasyla silinerek k alanlar oluturulur. Kaynamasnn istendii yerlerde direkt parmakla srerek farkl etkiler elde edilebilir. Fzen tekniini uygularken bir bak yardmyla toz paracklar elde edilip kullanlabilir.

Resim 2.7: Fzenin toz hale getirilmesi

38

Fzen, kat zerinde yapmama zelliinden dolay alma bitirildikten sonra tonlarn birbirine karmasn nlemek iin zerine sabitletirmek iin fiksatif sprey (sabitleyici) pskrtmek gerekir.

2.1.2. Fzenle Yaplm rnek almalar

Resim 2.8: Fzenle yaplm portre

Ban genel hatlarn fzen ubuklar ya da sktrlm fzen kalemlerle izdikten sonra kontrastlar ortaya kartlr.

Resim 2.9: Fzenle yaplm portre aamalar

39

Daha sonra parmakla veya frayla izgileri kaynatrabilir ve silgi ile k alanlarn ortaya karabilirsiniz.

Resim 2.10: Fzenle yaplm portre son hali

40

41

Resim 2.11: Fzenle yaplm portreler

2.2. Sangin
Demir oksitli, kiremit renginde bir boyadr. Demir oksit, pastel tozu ve balayc bir maddenin karmndan elde edilir. Sangin, kalem olarak ve sulu tarzda en ok Rnesans ve Barokta kullanlmtr. Rnesans ressamlar sangini sepya ve fzenle birlikte renkli kat zerine kullanarak desen almalar yapmlardr. Desenlerinde kl alanlar oluturmak iin beyaz tebeir kullanmlardr.

2.2.1. Sangin zellii ve Kullanm

Sangin kalemin scak ve opak grnm vardr. Fzen gibi elle veya bez paras ile yayma zellii vardr. Sanginin ucuyla yaplan almalarda kalem etkisi veren izgiler elde edilebilir. Kat zerine biraz fazla bastrldnda kadn gzeneklerini kapatabilir. Sanginle kat zerine uygulanan blgeyi sert bir frayla datarak farkl bir grnt elde edilebilir. Fzende olduu gibi bakla toz paracklar elde edilerek elle veya bir fra ile kaynatrarak kat zerinde farkl etkiler elde edilebilir.

Resim 2.12: Sangin kullanm

42

Sangini deiik malzemelerle kullanmak almaya zenginlik katar. Genelde kl alanlarda beyaz tebeir(4), koyuluklarda sepya(1) ve fzen kullanlr. Sanginin ubuk eklinde(3), sktrlm ubuk(2) ve kalem sanginler(5) olmak zere farkl trevleri vardr. Sktrlm ubuk ve kalem sanginler almada izgisel alanlar oluturmak iin kullanlr.

Resim 2.13: Malzemeler

Renkli kat zerine almak sanginin etkisini ortaya karr. Fzen kadar abuk kma zellii yoktur. alma sonunda fzende olduu gibi fiksatifle spreylenmelidir.

2.2.2. Sanginle Yaplm rnek almalar

Sangin sepya, fzen ve beyaz tebeir kullanlarak yaplm portre almas renkli kat zerine allmtr. Sangin tek bana allabildii gibi farkl malzemeler bir arada kullanlarak da allabilir ve daha iyi sonular verir. izime sepya kalemle portrenin desen almas ile balanm yzn hatlar sanginle izilmitir. Yzn kontrastlarn sangin ile boyadktan sonra aydnlk blmlerde beyaz tebeir kullanlm, baz blgelerde elle kaynatrma uygulanmtr. Ayrntlar yine sepya kalemle ortaya kartlm, kontrastlar sanginle belirginletirilmi ve en son olarak fzen kalemle kontrastlar belirginletirip kl blgeleri beyaz tebeirle netletirerek alma bitirilmitir.

43

Resim 2.14: Sanginle portre almas ve aamalar

Resim 2.15: Michalengelo

44

Resim 2.15: Leonardo, kendi portresi

Resim 2.16: Leonardo, portre

Resim 2.17: Leonardo, portre

Resim 2.18: Leonardo, portre

45

Resim 2.19: Leonardo, portre

Resim 2.20: Andrea Del Sarto, portre

Resim 2.21: rnek almalar

46

Resim 2.22: rnek almalar

Resim 2.23: rnek almalar

47

UYGULAMA FAALYET-1 UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilemleri tamamladnzda fzen tekniine uygun canl modelden ba izimi yapm olacaksnz. Kullanlacak Ara Gereler Resim kad 35x50cm Resim altl Fzen kalemler Hamur silgi Bez paras Canl model

Atlye nlnz giymeyi unutmaynz. Modelinize uygun bir poz verdiriniz.

Modelinizin sizden uzaklnn bir iki gememesine dikkat ediniz. Resim kadnz kompozisyonunuzun konumuna gre enine veya boyuna tutunuz. Kompozisyonun kada yerletirme plann yapnz.

Kompozisyonunuzu kadn tam ortasna yerletirmek iin kadnz kalemle yatay ve dikey olarak ikiye blebilirsiniz. Ba kdnzn tam merkezinden biraz yukarda olacak ekilde yerletirmeye dikkat ediniz. izime sktrlm fzen kalemlerle balayabilirsiniz. Ban en ve yksekliini l alma tekniine gre tespit ediniz. Tespit ettiiniz lleri aks izgileri zerinde iaretleyiniz. Belirlediiniz ller dorultusunda yzn oval formunu ve sa yksekliini tespit ederek iziniz. Aln, gz, burun alt, ene l izgilerini iziniz.

Yzn alndan ene altna kadarki mesafenin eit paradan olutuunu hatrlaynz (Canl modelden alrken bu llerin modelin karakteristik zelliklerine gre deiebildiini gz nnde bulundurunuz).

48

Resim 2.22: Ban oval formunun ve akslarnn izimi

Modelinizi dikkatlice inceleyerek yzn ayrntlarn iziniz.

Yzn ayrntlarn izerken birbiri ile orantlarn aratrma izgilerini kullanarak tespit ediniz. izgilerinizin deerini n geli ynne gre ayarlaynz. izgilerinizi n geliine gre kaln ve ince kullanarak iziminize hareket kazandrnz.

49

Resim 2.23: Yzn ayrntlarnn izimi

In geli ynn dikkate alarak k glge plann aratrp iziminizde belirleyiniz.

Ik- glge plann belirlerken fzen ubuklar kullannz.

Resim 2.24: Ban k glge alanlarnn belirlenmesi

50

iziminizi belirli aralklarda modelle karlatrnz. Koyu blgelerde fzenle izdiiniz blmleri elle veya bez parasyla kaynatrabilirsiniz. Son olarak koyu blgeleri netletirerek iziminizi bitiriniz. almanz bittikten sonra sabitleyici spreyi almanzn zerine sknz.

Resim 2.25: Ban hacimlendirilmesi

51

UYGULAMA FAALYET-2

Aadaki ilemleri tamamladnzda, sangin tekniine uygun canl modelden ba izimi yapm olacaksnz. Kullanlacak Ara Gereler Resim kad 35x50cm Resim altl Sangin kalemler Beyaz tebeir Hamur silgi Bez paras Canl model

Atlye nlnz giymeyi unutmaynz. Modelinize uygun bir poz verdiriniz.

Modelinizin sizden uzaklnn bir iki gememesine dikkat ediniz. Resim kadnz kompozisyonunuzun konumuna gre enine veya boyuna tutunuz. Kompozisyonun kada yerletirme plann yapnz.

Kompozisyonunuzu kadn tam ortasna yerletirmek iin kadnz kalemle yatay ve dikey olarak ikiye blebilirsiniz. Ba kadnzn tam merkezinden biraz yukarda olacak ekilde yerletirmeye dikkat ediniz. izime sktrlm sepya veya sangin (sktrlm) kalemlerle balayabilirsiniz. Ban en ve yksekliini l alma tekniine gre tespit ediniz. Tespit ettiiniz lleri aks izgileri zerinde iaretleyiniz. Belirlediiniz ller dorultusunda yzn oval formunu ve sa yksekliini tespit ederek iziniz. Aln, gz, burun alt, ene l izgilerini iziniz.

Yzn alndan ene altna kadarki mesafenin eit paradan olutuunu hatrlaynz ( Canl modelden alrken bu llerin modelin karakteristik zelliklerine gre deiebildiini gz nnde bulundurunuz).

52

Resim 2.26: Ban formunun izimi

Modelinizi dikkatlice inceleyerek yzn ayrntlarn iziniz.

Yzn ayrntlarn izerken birbiri ile orantlarn aratrma izgilerini kullanarak tespit ediniz. izgilerinizin deerini n geli ynne gre ayarlaynz. izgilerinizi n geliine gre kaln ve ince kullanarak iziminize hareket kazandrnz.

53

Resim 2.27: Bata yzn ayrntlarnn izimi

In geli ynn dikkate alarak k glge plann aratrp sanginle kontrastlar belirleyiniz.

Resim 2.27: Ban k glge alanlarnn belirlenmesi

54

iziminizi belirli aralklarda modelle karlatrmasn yapnz. Sanginle kontrast blgelerde elle veya bez parasyla kaynatrabilirsiniz. Kontrastlar sepya kalemi ve sangini kullanarak netletiririniz. Ikl blgelerde beyaz tebeir kullannz.

Resim 2.27: Bata kontrastlar netletirmek

55

En son olarak fzenle konrtrastlar ortaya karp beyaz tebeirle kl blgeleri netletirerek almanz bitiriniz.

Resim 2.27: Portrede son aama

almanz bittikten sonra sabitleyici spreyi almanzn zerine sknz.

56

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

UYGULAMALI TEST-1 Farkl pozisyonlardaki ba izimi iin modelinizi hazrlaynz ve resim kadna fzen tekniine uygun iziminizi yaparak hacimlendiriniz. almanz aadaki deerlendirme leine gre deerlendiriniz Deerlendirme ltleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Bilgilerinizi gzden geirdiniz mi? Malzemeyi temin ettiniz mi? Modelin sizden uzakln ayarladnz m? Kompozisyonun kada yerletirme plann yaptnz m? Kalemle l alma tekniini uyguladnz m? Ban oval formunu izdiniz mi? Yz aksn izdiniz mi? Aln, gz, burun alt, ene l izgilerini izdiniz mi? Gz, burun, az ve kulaklar yerlerine izdiniz mi? In geli ynne gre hacimlendirme yaptnz m? Hacimlendirme yaparken ak-koyu blgelere uygun olarak farkl fzen trelerini kullandnz m? izgilerini baz blgelerde inceli kalnl kullanarak deseninize hareket kazandrdnz m? Kompozisyonu farkl bak noktalarndan altnz m? Temizlik ve dzene dikkat ettiniz mi? Zaman verimli kullanmaya dikkat ettiniz mi? izdiiniz desenden memnun kaldnz m? DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evetler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz. Evet Hayr

57

UYGULAMALI TEST-2 Farkl pozisyonlardaki ba izimi iin modelinizi hazrlaynz ve resim kadna sangin tekniine uygun iziminizi yaparak hacimlendiriniz. almanz aadaki deerlendirme leine gre deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Bilgilerinizi gzden geirdiniz mi ? Malzemeyi temin ettiniz mi? Modelin sizden uzakln ayarladnz m? Kompozisyonun kada yerletirme plann yaptnz m? Kalemle l alma tekniini uyguladnz m? Ban oval formunu izdiniz mi? Yz aksn izdiniz mi? Aln, gz, burun alt, ene l izgilerini izdiniz mi? Gz, burun, az ve kulaklar yerlerine izdiniz mi? In geli ynne gre hacimlendirme yaptnz m? Hacimlendirme yaparken ak-koyu blgelere uygun olarak farkl sangin trevlerini kullandnz m? Ik alan yerleri n plana karmak iin beyaz tebeir kullandnz m? Kontrastl artrmak iin fzen kullandnz m? izgilerini baz blgelerde inceli kalnl kullanarak deseninize hareket kazandrdnz m? Kompozisyonu farkl bak noktalarndan altnz m? Temizlik ve dzene dikkat ettiniz mi? Zaman verimli kullanmaya dikkat ettiniz mi? izdiiniz desenden memnun kaldnz m? DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evetler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam Evet ise dier modle geebilirsiniz Evet Hayr

58

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Modl sonunda kazandnz yeterlii aadaki uygulamay yaparak deerlendiriniz Modelinize uygun bir poz verdiriniz 35x50cm veya daha byk resim kadna desen tekniine uygun resim kalemi ile ba izimi yapnz ve almanz aadaki deerlendirme ltlerine gre deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Bilgilerinizi gzden geirdiniz mi? Malzemeyi temin ettiniz mi? Modelin sizden uzakln ayarladnz m? Kompozisyonun kada yerletirme plann yaptnz m? Kalemle l alma tekniini uyguladnz m? Ban oval formunu izdiniz mi? Yz aksn izdiniz mi? Aln, gz, burun alt, ene l izgilerini izdiniz mi? Gz, burun, az ve kulaklar yerlerine izdiniz mi? In geli ynne gre hacimlendirme yaptnz m? Hacimlendirme yaparken ak-koyu blgelere uygun olarak farkl kalnlkta resim kalemleri kullandnz m? izgilerini baz blgelerde inceli kalnl kullanarak deseninize hareket kazandrdnz m? Kompozisyonu farkl bak noktalarndan altnz m? Temizlik ve dzene dikkat ettiniz mi? Zaman verimli kullanmaya dikkat ettiniz mi? izdiiniz desenden memnun kaldnz m? DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evetler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam Evet ise dier modle geebilirsiniz. Evet Hayr

59

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 B A B D C A D A C

60

KAYNAKA KAYNAKA
ANDRAS Szunyoghy, Feher GYRGY, Anatomy Drawing School, Knemann, Kln, 1996. BARBER Barrington, Tolga TANYEL (eviri),izimin Srlar, Mira Yaynclk, stanbul, 2005. ALARCA Sadettin, Gzel Sanatlara Hazrlk Kara Kalem Resim, nklap Kitabevi. EROLU Kadriye, Yaymlanmam Desen Ders Notlar, stanbul, 2007. FOSTER Walter, How To Draw Head HAMM Jack, Drawing The Head & Figure, Grosset&Dunlap, New York. FRANKS Gene, We Art Of Pencil Drawing, USA. HOGARTH Burne, Sanatsal Anatomi, Engin Yaynclk, stanbul. Marmara Atatrk Eitim Fakltesi, H.Avni ztopu Desen Atlyesi renci almalar, stanbul. PARRAMON Jose M. Ba ve Portre izme Sanat, Remzi Kitabevi Marmara Atatrk Eitim Fakltesi, H.Avni ztopu Desen Atlyesi renci almalar, stanbul. PARROMON M.Jose, nsan Figr izimi, Remzi Kitabevi, 1996.

61