Dcane Cndio lu dcundioglu@yenisafak.com.

tr Her ark syleyi inde Truman Capote adl Amerikal yazar n 'In Cold Blood' (So ukkanl l kla) adl kitab n n ilgin bir hikyesi vard r. Bu hikye iki ayr ynetmen taraf ndan ve tamamen farkl tarzda sinemaya aktar ld ; ilki Bennett Miller taraf ndan Capote ad yla 2005'te; ikincisi ise, Douglas McGrath taraf ndan Infamous ad yla 2006'da. (Hat rlanaca zere, Amerikal yazar ilkinde Philip Seymour Hoffman canland rm t ; ikincisinde ise Toby Jones. Sylemesi bana d mez ama iki aktrn oyunculuklar da gayet iyiydi.) Capote'yi geen sene izlemi tim. Akl mda kalan sadece Hoffman' n usta oyunculu uydu. Konuyu ise dikkate de er bulmam t m. nk ynetmen, biraz da gereksiz yere, s rf Capote'nin ilgin ki ili i (!) zerinde odaklanm grnyordu. Infamous' ise geen hafta izlemek imkn buldum. McGrath, Miller'in aksine, bir yazar de il, bir yazar n yarat c l yla ilgili eli kileri ne karm . yi de etmi .

Filmin finaline do ru, Capote'nin bir kad n arkada , Frank Sinatra'n n sanat bir dostu hakk nda syledi i u sze at f yap yordu: - 'Her ark syleyi inde biraz daha lyor.' Ard nda da ilve ediyordu: - 'Yazarlar da sanat lar gibidir. Onlar da kalemi her ele al lar nda biraz daha lrler.' Bir m sra iin ba tan sona bir dvan hatmetmek... Okuma, renme, anlama, dinleme, grme, bir dzeyden sonra bu hli al r; almak zorundad r. Bir m sr iin bir dvan , bir 'couple' iin bir senfoniyi dinlemek, bir filmi sadece bir sahne iin seyretmek, baz lar na beyhude bir abaym gibi gelir. Zarara u ram , zaman kaybetmi gibi hissederler kendilerini. Oysa hi de yle de il. En az ndan benim iin yle de il. ahsen, Alain Corneau'nun 1991'de ekti i 'Tous les matins du monde' (Dnyan n Tm Sabahlar ) adl filmini bir tek karesi iin defalarca seyrettim. O filmi sadece o kare iin severim; birka saniyelik o kare iin... Bazen o kareyi ekranda dondurur, dakikalarca seyrederim; evet, sadece o kareyi. Viyolensel virtioz Sainte Colombe'un -Jean-Pierre Marielle taraf ndan canland r lan- o ac dolu ya l gzlerinin tm ihti am yla ylece donakald sahneyi. nsan , insan n tm zd rab n bir karede seyretmek, onlarca saatlik belgesellerden daha reticidir; elbette gerekten bir eyler renmek isteyenler iin... Bir m sra iin ba tan sona bir dvan hatmetmek... nan n bylesi bir aba hi de yarars z de ildir. Nitekim Sezen'in bir ark s nda geen 'Yolun zorunu yrm tm ben tan t m z zaman' m sra , gerekten de yolun zorunu yrm olanlar iin ark n n tmne bedel de il midir? San r m yledir. Btn kucaklamak ya da elde etmek istedi imizi, kavu may arzulad m z btnyle elde etmeyi, tmyle kucaklamay istemek kadar byk bir gaflet olabilir mi? Beyhude olan budur asl nda. mkns z istemektir nk. Dervi in biri, akl s ra 'Ben Allah' grdm!' diye iddia eder dururmu . Bu sz Cneyd-i Ba dad'nin kula na gelince, tebessm etmi , 'E er yle olsayd ' demi ; 'beni grd nde lrd.' Birgn kar la m lar, dervi , Cneyd'i grr grmez hemen o an lvermi . Yani? Yani, de il klln, czn grmeye bile tahamml edememi . T pk Hz. Musa gibi. (Hemen hat rlamal , nr- ilh da a tecell edince, Hz. Musa, de il yrin zat n grmek, nruna bile bakamam t .) Gzlerimizin kama mas n , kr olmay ya da aresizlikten lmeyi istemiyorsak, areyi glgede aramak zorunday z. Yrin glgesiyle yetinip gzlerimizi a al t rmay bilmeliyiz.

D nce ve sanat, en nihayet hakikatin bir yzn, bir paras n , katlanabilece imiz kadar n , yani glgesini bize gstermekle yetinir. D nrler ve sanat lar tam anlam yla aresizdirler; zira bizi korumak istedikleri iin byle yapmak zorundad rlar. Bizi, yani btn elde edebileceklerini sananlar . Peki, bizatihi d nr veya sanat ? Onlar, d nrken veya yarat rken ister istemez gne in kendisine bakmak mecburiyeti hissederler ve aresiz her bak lar nda biraz daha lrler. Bizzat k haline gelmek u runa gzlerini kaybederler. Onlar lrken, bize onlardan kalan mini mini huzmelerdir; hem de bir defada tmne bakamayaca m z denli yo un huzmeler... Ey talib, 'yak ndaki yak nl ' (btn) nas l elde edebilece ini soruyorsun! '

Syleyeyim: De il 'yak ndaki yak nl ', bilkis 'uzaktaki yak nl ', hatta 'yak ndaki uzakl dah talep etmekten vazge de utan iinde 'uzaktaki uzakl a' do ru ko ! Aksi takdirde sevin iinde helk olursun!