UMS 2 : Stoklar Uygulama rnei Bu standardn amac stoklarla ilgili muhasebe ilemlerini aklamaktr.

Bu standart, stok maliyetlerinin, net gerekleebilir deere indirgemeyi de iererek, nasl belirleneceini ve gidere dneceini aklar. UMS 2nin Kapsam UMS 2 genel olarak tm stoklar iin uygulanr. Bununla beraber, UMS 2nin uygulanamad baz istisnai durumlar mevcuttur: naat szlemeleri kapsamnda oluan devam etmekte olan iler (bunlarla dorudan balantl hizmet szlemeleri dahil). Bunlar, UMS11: naat Szlemeleri kapsamndadr. Finansal aralar. Bunlar UMS 32: Finansal Aralar: Mali Tablolarda Gsterim ve Aklamalar ve UMS 39: Finansal Aralar: Kayda Alma ve Deerleme kapsamndadr. Eer belirli endstrilerdeki salam uygulamalara gre net gerekleebilir deerinden llebilirse, tarm ve orman rnleri, maden cevherleri ve tarmsal mahsul stoklar (bu konu hakknda herhangi bir belirli standart yoktur). Tarmsal faaliyetlerle balantl canl varlklar. Bunlar UMS 41:Tarmsal Faaliyetler kapsamndadr. Stoklarn sat maliyetleri dlm geree uygun deerleri ile len ticari mal alp satan araclar tacirler. Tanmlar Bu standartta yer alan baz terimlerin anlamlar aada yer almaktadr. Biyolojik Varlklar : Canl hayvan veya bitkiler. Dntrme maliyeti : Hammaddelerin mamul mallara dntrlmesi srasnda oluan sabit ve deiken genel retim giderleri ile birlikte direkt i gc gibi retim birimleriyle direkt balantl maliyetler. Satn alma maliyeti : Tm satn alma fiyatlar, ithalat vergileri ve dier vergiler (iletme tarafndan vergi makamlarndan geri alnabilir olanlar hari) ve nakliye, ileme ve direkt olarak maln elde edilmesine atfedilebilecek olan dier maliyetler. Ticari iskontolar, indirimler ve dier benzeri unsurlar satn alma maliyeti belirlenirken dlrler. F FO ( lk giren ilk kar): nce satn alnan stok kalemlerinin nce satld varsaylr ve sonu olarak dnem sonunda stokta kalan kalemler en yakn zamanda satn alnan veya retilen kalemlerdir.

Stoklar: letmenin normal sreci ierisinde sat amal elde tutulan, bu tarz sat ilemi iin retim srecinde olan veya retim sreci ierisinde veya hizmet verilmesi srasnda tketilecek mal veya malzeme eklindeki aktiflerdir. Net Gerekleebilir Deer (NGD): letmenin normal sreci ierisinde tahmini sat fiyatndan tahmini tamamlama maliyetleri ve tahmini sat maliyetleri dldkten sonraki tutar. Geri kazanlabilir tutar : Bir varln net sat fiyat ve kullanm deerinden byk olandr. Bu Uygulama rneinin erii Bu uygulama rneinde; 1. letmeler iin stokun ne olduunu tanmlayacaz ( Stok nedir?). 2. Satn alma ve dnm maliyetleri olarak nelerin ngrlebileceini ve dier hangi maliyetlerin stok eklinde snflandrlabileceini inceleyeceiz ( Stoklarn deerlemesi). 3. Belirli koullara dayanan farkl maliyet hesaplamalar iin hangi maliyet forml kullanlmas gerektiini inceleyeceiz ( Maliyet formlleri). 4. Baz stok maliyetlerinin ne zaman ve niin geri kazanlamayaca ve oluan zararn kayda alnmas konularn ve maliyetlerin sonradan geri kazanlabileceinin ortaya kmas durumunda deer dklnn iptalinin nasl muhasebeletirilecei konusunu gzden geireceiz ( Net Gerekleebilir Deer ). 1. Stok nedir? Stoklar u ekilde tanmlanr: a) iin normal aknda sat amal tutulan varlklar, b) retim srecinde sat amal tutulan varlklar ve c) hizmetlerin verilmesi iin retim srecinde tketilen malzeme ya da mal eklinde tutulan varlklar. Aada belirtilenler stokun temel ekilleridir. Hammaddeler : Hammaddeler retim srecinde kullanlan malzemelerdir. Yar mamuller :Yar mamuller (WIP) retim srecinin henz tamamlanmam olduu stoktur. Mamul mallar : Mamul mallar tamamlanm ve sata hazr durumda olan stok trleridir. Ticari mallar : Ticari mallar rnein bir perakendeci tarafndan satn alnm ve yeniden sat amal olarak tutulan mallardr.

Hizmet iletmelerinin stoklar nedir ? Hizmet iletmeleri temelde gelirlerini, rn ya da mal satnn aksine, hizmet salamak suretiyle elde ederler. Stok olarak snflandrlan maliyetler asl olarak iilik ve dier personel maliyetleri ile dorudan hizmet salanmas ile ilgili olan dier genel giderlerden oluur. Bir hizmet iletmesinin stok maliyeti hizmet iletmeleri tarafndan genellikle fiyatlara yedirilen kar marjlarn veya retim d maliyetleri iermez. rnek: Aada belirtilen maliyetler stok mu yoksa gider midir? a) b) c) d) e) f) Ynetim zaman Projeler zerinde alan danmanlarn seyahat denekleri Bina kiras Projelerde kullanlmak iin adet diz st bilgisayar satn alm dari personel cretleri Sat personeli cretleri

Cevap: a,b,c,d stok, e ve f stok deil. Bir hizmet iletmesi, henz gelir kaydetmedii durumlarda stoklara sahiptir. Ancak, maliyetler direkt olarak, hizmetin salanmasnda yararlanlan i gc ve dier personel maliyetleri ve genel giderler eklinde salanan hizmete balanmaldr. Benzer ekilde, kira gideri bir stok kalemi deildir, fakat hizmet iletmesinin stoklarnn bu giderin stoklara datlmas gereklidir. maliyetlerini deerlerken Diz st bilgisayarlar, satmak amacyla elde tutulmadklar, hizmet salamak iin kullanldklar ve muhtemelen bir dnemden fazla kullanlacaklar iin maddi duran varlk olarak snflandrlmaldr. Bununla birlikte UMS 16ya gre diz st bilgisayarlarn amortisman stoklara datlmaldr. 2. Stoklarn Deerlemesi Stoklar, maliyet ve net gerekleebilir deerin dk olan ile deerlenir. Stok olarak aktifletirilen maliyetler stoku mevcut durumuna ve yerine getirmek zere gerekli olan tm dorudan ya da dolayl maliyetleri ierir. Aada belirtilenler stok lmne dhil olan maliyet bileenleridir. Alm maliyetleri Dntrme maliyetleri Dier maliyetler

Satn Alma Maliyetleri: Stokun ilk iktisab srasnda yaplan tm maliyetleri ierir, rnein alm fiyat, sevkyat maliyetleri ve her trl ithalat harlar ve vergileri. Stok alm maliyetlerine tahsis edilen nihai tutar yanstr. Eer alm maliyetlerinde sonradan yaplm dzeltmeler varsa rnein indirimler veya nakit skontolar gibi, bunlar dlmelidir.

Alm maliyetlerini kaydetmek iin yaplan giriler, gelir tablosunda yer alan giderlerin sunumunun giderlerin iletme dhilindeki ieriine mi yoksa ilevine mi dayal olduuna baldr. Aada yer alan rnek mali tablolarda stok maliyetlerinin deiik sunumlarn grebilirsiniz:
Gelir tablosu - Giderlerin ierii yntemi Mal satn alm Mal sat

BOR-Stok-Mal (B/S) BOR- Stoktaki deiiklik (I/S) ALACAK-Stoktaki deiiklik (I/S) ALACAK-Stok-Mal (B/S) BOR-Mal stou (I/S) ALACAK-Alacakl (B/S) Haslat Dier faaliyet geliri Yar mamul ve mamul stoklarndaki deiiklikler Kullanlan hammadde ve sarf malzemeler Personel maliyetleri tfa ve amortisman gideri Dier faaliyet giderleri Toplam faaliyet giderleri letme faaliyetlerinden gelen kar BOR-Borlu (B/S) ALACAK- Haslat (I/S)

x x x x x x x (x) x

Gelir tablosu - Giderlerin fonksiyonu yntemi Mallarn satn alm Mallarn sat

BOR- Stoktaki deiiklik BOR-Stoklar-Mal (B/S) (I/S) ALACAK- Stoktaki deiiklik (I/S) ALACAK-Stok-Mal (B/S) BOR-Mal stou (I/S) ALACAK-Alacakl (B/S) Haslat Sat maliyeti Brt kar Dier faaliyet geliri Dier faaliyet giderleri Datm maliyetleri dari giderler letme faaliyetlerinden gelen kar BOR- Borlu (B/S) ALACAK- Haslat (I/S)

x (x) x x (x) (x) (x) (x)

Dntrme Maliyetleri Dntrme maliyetleri dorudan retim birimleri ile ilikili olan maliyetler ile malzemeyi bitmi mala dntrrken yaplan sabit ve deiken genel giderlerin sistematik bir datmn ierir. Sabit genel giderler genelde retim faaliyetinin dzeyinden bamsz iken, deiken maliyetler retime baldr. Sabit maliyetler: Sabit maliyetler amortisman, kira, bakm, ve sigorta maliyetlerini ierir. Deiken maliyetler: Deiken maliyetler su ve elektrik gibi retimde kullanlan enerji giderlerini ierir. Ayrca dolayl malzeme ve iilik gibi retimde kullanlan dolayl maliyetleri de ierir.

Dier Maliyetler Dier maliyetler stoku mevcut yerine ve durumuna getirme artlarn karlyorlarsa stok olarak aktifletirilirler. rnek: bir rn fabrikadan perakende sat yerine nakletme maliyeti. Sat ve idari maliyetler harcandklarnda giderletirilirler. rnek: Bir rn perakende maazada depolama maliyeti masraf yapldnda giderletirilir. Baz retim d genel giderler stoklara datlr. rnek: Bir fabrika mdrnn maann bir blm stoku mevcut yerine getirmek iin harcanmsa stoka datlabilir.

Baz stoklarn istenilen sat ya da kullanma hazr duruma gelmesi iin nemli bir sre gemesi gerekebilir. Snrl artlar altnda ve belirli artlarn yerine gelmesi kouluyla, faiz maliyetleri IAS 23: Borlanma Maliyetleri kapsamnda bu tr stoklarn lmne dhil edilebilir. rnek: Faiz maliyetleri belli bir olgunlama sresi gerektiren stoka dhil edilebilir, rnein viski. retim sresi rn mevcut durumuna getirmek iin gereklidir ve faizin eklenmesine de bu nedenle IAS 23n izin verilen alternatif uygulamas altnda msaade edilebilir. 3. Maliyet Formlleri Stoklarn lm iki faktre dayanr: Kullanlan teknik Uygulanan maliyet forml

Stokun ierii genelde kullanlan teknik ve forml belirler. Stoklarn lm: teknikler ve maliyet formlleri Teknikler Stoklarn maliyetlerinin lm iin kullanlan tekniklere verilebilecek en yaygn olarak kullanlan rnek standart maliyet yntemi ve perakende yntemidir. Standart maliyet yntemi : Standart maliyet, malzeme ve mallarn, iiliin, verimliliin ve kapasite kullanmnn normal seviyelerini dikkate alr. Perakende maliyet yntemi: sminden de anlalaca gibi perakende yntemi perakende sektrnde ok hzl deien yksek hacimli stoklar benzer marjlarla lmek amacyla kullanlr.

Stok maliyeti stokun sat deerinden uygun yzdeli brt marjn indirilmesi suretiyle belirlenir. Maliyet formlleri bir kere seildiinde, benzer bir ierik ve kullanma sahip olan tm stoklara tutarl bir biimde uygulanmaldr. 1) zel maliyet zel maliyet benzeri olmayan stoklar, yani genelde seri retimi yaplmayan ya da normal olarak birbiriyle deitirilmeyen stoklar iin kullanlr. rnekler arasnda nadir bulunan mcevherat ve smarlama yaplm ekipman saylabilir. 2) Arlkl ortalama Arlkl ortalama maliyet forml stok birimlerinin eldeki stokla balantl zaman sresi iindeki ortalama maliyetini temsil eder. Arlkl ortalama maliyet forml altnda, her kalemin maliyeti benzer kalemlerin bir dnemin bandaki maliyeti ile dnem boyunca satn alnan ya da retilen benzer kalemlerin maliyetinin arlkl ortalamasndan elde edilir.

Arlkl ortalama rnein bir perakendecinin elindeki giysiler gibi normal olarak deitirilebilir normal stoklar iin kullanlr. 3) F FO ( lk Giren lk kar) F FO yntemi ilk satn alnan stokun ilk satld varsaymndan hareket eder. Bir dnemin sonunda elde kalan stoklar en son yaplan almlardan oluur. 4. Net Gerekleebilir Deer UMS 2 stokun aadakilerden daha dk olan zerinden llmesi gerektiini belirtmektedir: Maliyet ve, Net Gerekleebilir Deer (NGD)

UMS 2, Net Gerekleebilir Deeri (NGD) iletmenin olaan i ak ierisinde tahmini tamamlama maliyetleri ve satn gereklemesi iin gerekli olan maliyetler dldkten sonraki tahmini sat fiyat olarak tanmlar Bir varlk onun geri kazanlabilir miktarndan daha yksek bir miktar zerinden gsterilmemelidir, rnein stoklar iin NGD. NGDyi deerlendirmek Her dnem stoktaki herhangi bir kalemin deer dkl kayd veya iptalini belirlemek iin bir NGD deerlendirmesi yaplr. farkl durum mevcuttur. 1) Geri kazanlamaz artlar stok maliyetinin geri kazanlamaz olmasna yol aarsa (rnein bir hasar veya modas geme yznden), stoklar Net Gerekleebilir Deerine getirmek iin deer dkl kaydedilir. 2) ptaller Deer dklne yol aan artlar artk mevcut deilse ya da artlarda olumlu bir deiiklik meydana gelmise, nceki deer dkl iptal edilir. Yeni defter deeri maliyet ve revize edilmi net gerekleebilir deerin dk olandr. 3) Maliyetin stnde ve altnda satmak Stokun belirli bir bileeni maliyetin altnda satlyorsa ve bu bileenin dhil edilecei bitmi rn maliyetinden veya maliyetinin stnde satlmas bekleniyorsa deer dkl kayd gerekli olmayabilir.

rnek; Bilgisayar monitrlerinde kullanlan bir LCD ekrann sat fiyat hlihazrda 150 YTLdir ancak satn alndklar fiyat 180 TLdir. LCD ekran dhil btn ekran 500 YTLye satlmakta olup, retimin toplam maliyeti (LCD ekran dhil) 400 TLdir. Bu verilerden ne gibi bir sonu kartabilirsiniz? LCD ekrann maliyeti ile sat fiyatn karlatrdktan sonra LCD ekrann maliyetine deer dkl kaydetme gereklilii sonucuna varrsnz. Bilgisayar monitrnn sat fiyatn onu retmek iin gerekli olan maliyet ile karlatrrsnz ki bunun anlam LCD ekran stoklarna deer dkl gerekmeyeceidir. Maliyetlerin geri kazanlamaz olmas nedeniyle, LCD ekran stoklarn tamamen kaytlardan silmek iin bir gider kaydedersiniz. Doru cevap bilgisayar monitrnn sat fiyatn onu retmek iin gerekli olan maliyet ile karlatrrsnz dr. Bunun anlam, btn monitr maliyetlerinin tamamen geri kazanlabilir olmas nedeniyle LCD ekran maliyetine deer dkl kayd gerekmeyeceidir. SORU / CEVAP BLM Soru 1: Bir iletme dnem sonunda 5.000.000 TLlik mamul stoklarnda bozulma tespit edilmi, yaplan piyasa aratrmalar sonucu bu mallarn ancak 3.600.000 TL ye satlaca saptanmtr.Bu durumda hangi muhasebe kaytlar yaplmaldr? Cevap 1: Bozulma yznden deer dkl olan stok, Mamuller hesabndan karlmaldr. letme bozulan rnleri iin 1.400.000 TLlik karlk ayrmaldr. Buna istinaden kaytlar aadaki gibi olmaldr. BOR-Dier Stoklar 5.000.000 ALACAK-Mamller 5.000.000 BOR-Karlk Giderleri 1.400.000 ALACAK-Stok Deer Dkl Karl 1.400.000 Soru 2: ABC firmas otobs camlar reten bir firmadr.Aadakilerden hangisi veya hangileri stok olarak kaydedilmelidir? a)Otobs camlarn monte eden iilerin iilik maliyetleri b)retimde kullanlan pres makinesinin amortisman c)Firmann insan kaynaklar mdrnn maa d)Fabrikann kira maliyeti e)retim techizatlarnn bakm onarm giderleri

Cevap 2:Doru cevap a-b-d ve e seenekleridir. Soru 3: Gzellik A.. kozmetik eyalar satan bir perakendecidir. Aadaki maliyetlerden hangisi satn alma maliyeti olarak kaydedilmelidir? a-rnlerin bir tedarikiden depoya nakledilme maliyetleri b-rnlerin depodan bir perakende maazasna nakledilme maliyetleri c-Vergi makamlarndan geri alnabilir ithalat vergileri d-rnlerin depoya nakliyesi srasndaki depolama maliyetleri e-Muhasebe departmanndaki satn alma mdrnn maa Cevap 3 :Doru cevap a-b-c seenekleridir. Soru 4: ABC firmas dzenli olarak baz ekipmanlarn mterilerine kiralamaktadr. Firma bu ekipmanlar stok olarak snflandrabilir mi? Evet, nk mterilerin ekipman kullanma gc vardr. Hayr, nk ekipman satlmamakta sadece kiralanmaktadr. Ekipmann sahibi hala ABC firmasdr. Cevap 4 : Sorunun cevab Hayr olmaldr. nk ekipman satlmamakta sadece kiralanmaktadr. Bu durumda da ekipmann sahibi hala ABC firmasdr. Soru 5: XYZ firmas lastik ithal etmi ve bu ithalat srasnda baz ek maliyetlere katlanmtr. irketin bulunduu zel blgede tketim vergileri resmi makamlara bavurulmas durumunda geri alnabilmektedir. irket pein deme indiriminden faydalanmtr. Aada satn alma maliyetine ve katlanlan ek maliyetlere ilikin detaylar yer almaktadr;

YTL Satn alma fiyat 60.000 Ykleme maliyetleri 400 thalat vergileri 1.000 Tketim vergileri 900 Depoya transfer maliyetleri 300 Aklama: Hemen demede % 2 indirim

XYZ firmasnn lastiklerin satn alma maliyeti olarak kaydetmesi gereken tutar nedir? a) b) c) d) 61.000 YTL 60.500 YTL 61.400 YTL 62.600 YTL

Cevap: b Aslnda 60,500 olan satn alma maliyeti lastiklerin elde edilmesi ile direkt ilgili tm masraflar kapsamaktadr. Satn alma maliyetine ulamak iin vergi makamlarndan sonradan geri alnabilen ticari iskontolar ve masraflar dlr. 60.000 * % 2 = 1.200 YTL indirim 60.000 1.200 + 400 + 1.000 + 300 = 60.500 YTL Yukarda salanan bilgiler, ilgili standardn uygulamas hakknda genel bir bilgi salamak amacyla sunulmutur ve standardn btnnn yerini tutmazlar. Bu uygulama rneinde standardn sunum ve aklama gerekliliklerine detayl olarak yer verilmemitir. Bu konularda daha detayl bilgi iin UFRS Sunum ve Aklama Kontrol Listelerine bavurabilirsiniz. Bu kontrol listeleri, kullancya Uluslararas Finansal Raporlama Standartlar'nn ("UFRS") "Sunum" ve "Aklama" gerekliliklerinin yerine getirildiinin belirlenmesinde yardmc olmak amacyla hazrlanmtr. UFRS Sunum ve Aklama Kontrol Listelerine ulamak iin tklaynz. Yukarda yer verilen konuyla ilgili ek bilgiye ihtiya duyduunuzda ltfen tarafmzla irtibata geiniz.

Sayglarmzla

Bu uygulama rnekleri hakknda genel bilgi: Sz konusu materyaller ile ieriindeki bilgiler, Deloitte Trkiye tarafndan salanmaktadr ve belirli bir konunun veya konularn ok geni kapsaml bir ekilde ele alnmasndan ziyade genel erevede bilgi vermek amacn tamaktadr. Buna uygun ekilde, bu materyallerdeki bilgilerin amac, muhasebe, vergi, yatrm, danmanlk alanlarnda veya dier trl profesyonel balamda tavsiye veya hizmet sunmak deildir. Bilgileri kiisel finansal veya ticari kararlarnzda yegane temel olarak kullanmaktan ziyade, konusuna hakim profesyonel bir danmana bavurmanz tavsiye edilir. Bu materyaller ile ieriindeki bilgiler, olduklar ekliyle sunulmaktadr ve Deloitte Trkiye, bunlarla ilgili sarih veya zmni bir beyan ve garantide bulunmamaktadr. Yukardakileri snrlamakszn, Deloitte Trkiye, sz konusu materyal ve ieriindeki bilgilerin hata iermediine veya belirli performans ve kalite kriterlerini karladna dair bir gvence vermemektedir. Deloitte Trkiye, satlabilirlik, mlkiyet, belirli bir amaca uygunluk, ihlale sebebiyet vermeme, uyumluluk, gvenlik ve doruluk konularndaki garantiler de dahil olmak zere her trl zmni garantiden burada feragat etmektedir. Materyalleri ve ieriindeki bilgileri kullanmnz sonucunda ortaya kabilecek her trl risk tarafnza aittir ve bu kullanmdan kaynaklanan her trl zarara dair risk ve sorumluluu tamamen tarafnzca stlenilmektedir. Deloitte

Trkiye, sz konusu kullanmdan dolay, (ihmalkarlk kaynakl olanlar da dahil olmak zere) szlemeyle ilgili bir dava, kanunlar veya haksz fiilden doan her trl zel, dolayl veya arzi zararlardan ve cezai tazminattan dolay sorumlu tutulamaz.