T.C.

SAKARYA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

YAPAY SNR ALARI YNTEM LE SIVILAMA

ANALZ VE ADAPAZARI N RNEK BR
UYGULAMA

YKSEK LSANS TEZ

Jeofizik Mh. Arzu DERE

Enstit Anabilim Dal : JEOFZK MHENDSL

Tez Danman

: Yrd. Do. Dr. efik RAMAZANOLU

Aralk 2009

NSZ

Sakarya niversitesi Fen Bilimleri Enstits Jeofizik Mhendislii Anabilim Dal

nda Yksek Lisans tezi olarak hazrlanan bu almann amac svlama
potansiyelini belirlemede Yapay Sinir Alar (YSA) ynteminin baarsn ortaya
koymaktr.

Tez almam boyunca bilgi ve deneyimlerini esirgemeyen danman hocam Yrd.

Do. Dr. efik RAMAZANOLU na teekkr ederim. Tez almamda ve eitim
hayatmda her zaman desteini hissettiim Ar. Gr. Fikret KURNAZ a ve tez
almasnn temel konusunu oluturan YSA ynteminin uygulanmas ve analizlerin
gerekletirilmesi aamasndaki yardm ve katklarndan dolay Do. Dr. Alparslan
Serhat DEMR e teekkr bir bor bilirim.

Tez almasnda kullanlan verilerin elde edilmesindeki yardmlarndan dolay bata

Jeofizik Mhendisi Aslan YILMAZ olmak zere Jeoloji Mhendisi Yasemin
DZGN ve Adapazar Bykehir Belediyesi Geoteknik Laboratuar alanlarna
teekkr ederim.

Tez almam sresince manevi olarak her zaman yanmda olan alma arkadam
evre Mhendisi Mihrican BRAHMOLU na, yazm aamasndaki teknik
yardmlarndan dolay arkadam Fatih YILMAZ a ve literatr ksmndaki tercme
yardmlarndan dolay Adnan CANSEVEN e teekkr bor bilirim.

Eitim hayatm boyunca maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen ve duyduklar

gururu her zaman hissettiren bata aabeyim Feyzullah DERE olmak zere annem,
babam ve tm aileme sonsuz teekkr ederim. Ayrca bata tez almamda olmak
zere hayatmn her aamasnda manevi desteini esirgemeyen meslektam Ozan
Kemal ELK e teekkr ederim.
ii

NDEKLER

TEEKKR.......................................................................................................

ii

NDEKLER ................................................................................................

iii

SMGELER VE KISALTMALAR LSTES....................................................

vi

EKLLER LSTES .......................................................................................

viii

TABLOLAR LSTES.......................................................................................

ix

ZET.................................................................................................................

SUMMARY......................................................................................................

xi

BLM 1.
GR.................................................................................................................

1.1. Literatr almalar..

1.2. alma Alannn Tantlmas....

1.2.1. Adapazar kenti corafi konumu ve genel zellikleri....

1.2.2. Literatrde Adapazar zeminin genel zellikleri ...

1.2.3. Adapazar jeomorfoloji ve jeolojisi...

1.2.4. Adapazar tektonii ve blgesel faylar ....

11

1.2.5. Adapazar zeminlerinin geoteknik zellikleri....

13

BLM 2.
ZEMN SIVILAMASI.

20

2.1. Giri..

20

2.2. Kumlarn Ykleme Altndaki Davran...

22

2.3. Svlamaya Etki Eden Faktrler. ....

29

2.3.1. Zemin yaps......

29

2.3.1.1. Relatif sklk..

29

2.3.1.2. Dane zellikleri...

30

iii

2.1.1.3. Drenaj artlar.............................................................

31

2.3.1.4. nce tane oran ve plastisite........

31

2.3.1.5. Sismik gemi

32

2.3.1.6. Yatay toprak basnc ve ar konsolidasyon oran

33

2.3.1.7. Gerilme altnda kalma sresi.....

33

2.3.1.8. Kritik boluk oran.

33

2.3.2. D Etkenler...

34

2.3.2.1. Deprem bykl........

34

2.3.2.2. Deprem sresi...

35

2.4. Svlamann Neden Olduu Zemin Problemleri..

35

2.4.1. Yanal yaylma....

35

2.4.2. Akma gmesi ..

36

2.4.3. Zemin yzeyinde kme-ayrlma .....

37

2.4.4. Tama gc kayb.....

38

2.4.5. Zemin oturmas......

39

2.4.6. Kum kaynamas.

39

2.5. Bir Zemin Tabakasnda Svlama Potansiyelini Belirleyen

Yntemler

40

BLM 3.
YAPAY SNR ALARI

46

3.1. Giri .

46

3.2. Yapay Sinir A Nedir .................................................................

47

3.3. Yapay Sinir Alarnn Basit Yaps .............................................

49

3.3.1. Biyolojik nron.....................................................................

49

3.3.2. lemci (yapay) nron ...........

51

3.4. Yapay Sinir Hcresinin Temel Elemanlar ............

52

3.4.1. Giriler..................................................................................

52

3.4.2. Arlklar ..........................................................................

52

3.4.3. Toplama levi .................................................................

52

3.4.4. Aktivasyon Fonksiyonlar

53

3.4.5. k levi ...................................................................

57

3.5. Yapay Sinir Alarnn Yaps .......................................................

57

iv

3.5.1. Katmanlar ....

58

3.6. Yaplarna Gre Yapay Sinir Alar.................................................

59

3.6.1. leri beslemeli alar........

59

3.6.2. Geri beslemeli alar.

60

3.7. Yapay Sinir Alarnda renme......

60

3.7.1 Danmanl renme

61

3.7.1.1. Geri yaylml renme algortimas...

62

3.8. Yapay Sinir Alarnda Test Aamas

63

BLM 4.
YAPAY SNR ALARI LE SIVILAMA ANALZ...

64

4.1. Veri Tabannn Oluturulmas..

64

4.2. Yapay Sinir A Yntemi le Svlama Analizi

82

BLM 5.
SONULAR..

99

KAYNAKLAR..

101

ZGEM...

108

SMGELER VE KISALTMALAR LSTES

amax

: Maksimum yer ivmesi

CB

: Sondaj borusu apna ait dzeltme faktr

CE

: Tokmak enerji oran dzeltmesi

CN

: rt basnc dzeltme katsays

CR

: Tij uzunluu dzeltme faktr

CS

: rnekleyicinin astarl olup olmamasna ait dzeltme

CRR

: Zeminin svlamaya kar devirsel dayanm oran

CSR

: Deprem srasnda oluacak devirsel gerilme oran

D10

: %10 geen dane boyutu

D50

: %50 geen dane boyutu

Dr

: Rlatif skllk

e0

: Zeminin arazideki boluk oran

ecr

: Kritik boluk oran

emax

: Zeminin en gevek durumdaki boluk oran

Emin

: Zeminin en sk durumdaki boluk oran

FL

: Svlama gvenlik katsays

: Yer ekimi ivmesi

K0

: Yanal toprak basnc katsays

LL

: Likit limit

MSF

: Magnitt dzeltme katsays

rd

: Gerilme azaltma faktr

SPT

: Standart penetrasyon testi

SPT-N

: Standart penetrasyon testi darbe says

(N1)60

: Dzeltilmi SPT deeri

YASS

: Yeralt su seviyesi

: Yzeyden svlaan tabakaya derinlik

vi

: Zeminin birim hakim arl

: Toplam dey gerilme

: Dey efektif gerilme

max

: Maksimum kayma gerilmesi

vii

EKLLER LSTES

ekil 1.1. alma Alan Yer Bulduru Haritas ........................................................ 5

ekil 1.2. Adapazar nn KD-GB uzanml morfolojik grnm ........................... 9
ekil 1.3. Adapazar Merkez Jeoloji Haritas ............................................................ 10
ekil 1.4. Adapazar ve evresi Neotektonik Haritas .............................................. 12
ekil 1.5. Adapazar Mahalle Haritas ...................................................................... 14
ekil 1.6. Belli Derinliklerde Adapazar Zemin Haritas .......................................... 15
ekil 2.1. Sarsnt Sonucunda Zemin Numunelerinde Meydana Gelen Deime ..... 21
ekil 2.2. Kumlarin Gerilme Altndaki Davran ..................................................... 24
ekil 2.3 Zeminlerin Granlometri Erileri ............................................................... 30
ekil 2.4. Yanal Yaylmann ematik Gsterimi ve Bir rnek ................................. 36
ekil 2.5. Akma Gmesinin ematik Gsterimi ve Bir rnek ................................ 37
ekil 2.6. Zeminde kme-Ayrlma ematik Gsterimi ve Bir rnek ..................... 38
ekil 2.7. Tama Gc Kaybnn ematik Gsterimi ve Bir rnek ......................... 38
ekil 2.8. Kum Kaynamasna rnekler ..................................................................... 39
ekil 2.9 Zeminde Oluan Kayma Gerilmesinin ematik Gsterimi ....................... 41
ekil 2.10 Svlama Direnci-Standart Penetrasyon Darbe Says likisi ................. 44
ekil 3.1 Biyolojik Nron Yapsnn blok diyagram. ............................................... 50
ekil 3.2 Biyolojik Nronun Basit Yaps ................................................................. 50
ekil 3.3 Tipik Bir A Modeli ................................................................................... 51
ekil 3.4 rnek Bir Sinir A Modeli ........................................................................ 51
ekil 3.5 Simetrik Eik Transfer Fonksiyonlar........................................................ 54
ekil 3.6 Tek Kutuplu Eik Transfer Fonksiyonu ..................................................... 55
ekil 3.7 ift Kutuplu Eik Transfer Fonksiyonu ..................................................... 55
ekil 3.8 Lineer Transfer Fonksiyonu ....................................................................... 56
ekil 3.9 Log-Sigma Transfer Fonksiyonu ................................................................ 56
ekil 3.10 Hiperbolik Tanjant Transfer Fonksiyonu ................................................. 57
ekil 3.11 ok Katmanl Bir Sinir A Yaps .......................................................... 58
viii

ekil 3.12 leri Beslemeli Sinir Alarnn Basit Yaps ............................................. 59

ekil 3.13 Geri Beslemeli Sinir Alarnn Basit Yaps ............................................ 60
ekil 3.14 Danmanl renme Sisteminin ematik Gsterimi ............................... 61
ekil 3.15 Geri Yaylm A ...................................................................................... 62
ekil 4.1 alma Alan Yer Bulduru Haritas ve Sondaj Lokasyonlar ................... 65
ekil 4.2 SPT-Dr Arasndaki liki ............................................................................ 74
ekil 4.3. Oluturulan A Modeli Sematik Gsterimi ............................................... 92

ix

TABLOLAR LSTES

Tablo 1.1. Adapazar kenti hasar durumu ................................................................. 18

Tablo 1.2. TS 1500/2000 Hkmlerine gre rnek blgelerdeki mevcut zemin
snf .......................................................................................................... 19
Tablo 2.1 Yer ivmesi, rlatif sklk ve svlama potansiyeli arasndaki iliki ......... 30
Tablo 4.1. Veri Tabann Oluturan Parametreler...................................................... 66
Tablo 4.2. SPT ye Bal Svlama Analiz Sonular ............................................... 75
Tablo 4.3. Normalizasyon lemi Sonras Elde Edilen Veri Taban ......................... 83
Tablo 4.4. YSA k verileri .................................................................................... 93
Tablo 4.5. Analiz Performans Tablosu .................................................................... 96

ZET

Anahtar Kelimeler: Svlama Potansiyeli, Zemin Svlamas, Deprem, Yapay Sinir

Alar
Depremler srasnda ortaya kan en ykc zemin davranlarndan biri svlamadr.
Svlama olaynn insan hayat ve yaplar zerine olan olumsuz etkisi nedeni ile bu
konuda yaplan almalar gnden gne artmaktadr. Kum ve siltli kumdan oluan
zeminlerde deprem sresince oluan svlama potansiyelini belirlemek amacyla
arazi ve laboratuar almalarndan elde edilen sonular yardmyla eitli analiz
yntemleri gelitirilmitir.
almada Adapazar zeminleri zerinde meydana gelen svlama potansiyelini
belirlemeye ynelik olarak basitletirilmi prosedr ve Yapay Sinir A (YSA)
yntemleri kullanlarak svlama analizleri gerekletirilmitir. Elde edilen
sonularla YSA ynteminin svlama potansiyelini belirlemedeki baars ortaya
koyulmaya allmtr.
YSA yntemi ile yaplan svlama analizinde, geri yaylm algoritmas kullanlm
olup model gerek arazi verileri ile oluturulmutur. Pilot blge olarak 17 Austos
1999 Marmara depreminde ar hasarlar alan blgelerden biri olan Yenign
Mahallesi seilmitir ve yaplan tm analizlerde dinamik ykler altndaki kumlu
zeminler dikkate alnmtr.

xi

LIQUEFACTION ANALYS WITH ARTIFICIAL NEURAL

NETWORK METHOD: SAMPLE APPLICATION FOR THE
ADAPAZARI

SUMMARY

Key Words: Liquefaction potential, Soil Liquefaction, Earthquake, Artifical Neural

Network
The most destructive ground response which appears during the earthquakes is the
liquefaction. Due to its negative effect for human life and buildings, studies on the
liquefaction are increasing day by day.
Different analysis methods have been developed by means of field studies and in
laboratory environments, in order to determine liquefaction potential on grounds
which are having sand and silty sand during the earthquakes.
In this research, liquefaction analyses have been realized by using simplified
procedure and Artificial Neural Network methods on grounds of Adapazar to
determine liquefaction potential. Aim of this study is testifying of success for
Artificial Neural Network to determine liquefaction potential.
For liquefaction analysis with Artificial Neural Network method, backpropagation
algorithm has been used and the model has been generated with real field data. As a
pilot region, Yenign district, which was one of the places that had been severely
damaged by the August 17, 1999 Marmara earthquake, has been chosen and sandy
grounds under dynamic forces have been considered for the all analysis.

BLM 1. GR

Svlama, suya doygun, gevek, kumlu ya da dk plastisiteli, kohezyonsuz

zeminlerin dinamik ya da statik ykler altnda boluk suyu basncndaki artn bir
etkisiyle geici olarak kayma direncini kaybetmesi ve efektif gerilmenin sfrlanmas
olarak tanmlanabilir (Tezcan, 2004). Svlama, bahsi geen zeminler zerinde
bulunan yaplarda hasara yol aan en nemli ikincil deprem etkisidir. Svlama
sonucunda yaplarda batma, kme, devrilme ve yana yatma gibi hasarlar meydana
gelmektedir. Bu hasarlar, ok byk can ve mal kayplarn da beraberinde
getirmektedir.

Svlamann yol at bu byk kayplar aratrmaclarn svlama konusuna olan

ilgisini de beraberinde getirmitir. Svlama problemine gsterilen ilgi, dnyada; 27
Mart 1964 te meydana gelen Alaska ( Amerika Birleik Devletleri ) ve 16 Haziran
1964 te meydana gelen Niigata ( Japonya ) depremlerinden sonra (Kramer, 1996),
Trkiye de ise 17 Austos 1999 Marmara depreminden sonra younluk kazanmtr
(Ulusay ve di. 2000) .

Casagrande (1936), svlama olgusunu kritik boluk oran kavram ile aklamaya
almtr. almasnda herhangi bir kum yatann boluk orannn, kritik boluk
oranndan byk olmas durumunda deprem srasnda hacminin azaldn ne
srmtr. Eer kum drenajsz ise, boluk suyu basncnn art ile beraber svlama
riski de artmaktadr. Daha sonra yaplan almalar Casagrande (1936) tarafndan
verilen etken faktrn (kritik boluk oran) dnda, zeminin tr ve yapsal
zellikleri, deprem bykl ve iddeti, sismik zellikleri gibi etkenlerin de
svlamada etkili olduunu ortaya koymulardr (Ural D. ve Saka, 1998).

Yaplan aratrmalar sonucunda svlama potansiyelini belirlemeye ynelik olarak

eitli aratrmaclar tarafndan eitli analiz yntemleri gelitirilmi ve bu yntemler

iki gruba ayrlmtr. lk grup (Seed ve Idriss, 1967, 1971) arazide gzlemlenen
tahmini kayma gerilmesi saysnn deprem tasarmnda kullanlmasdr. Elde edilen
sonular laboratuar sonular ile karlatrlarak svlama potansiyeli yksek olan
blgeler

belirlenmeye

allmaktadr.

kinci

grupta

ise

arazinin

gemi

depremlerdeki dayankll gzlemlenmektedir (Seed ve di, 1985; Figueora, 1994).

Deprem karakteristii ve SPT den elde edilen zemin direnci ile eitli zeminler iin
ampirik korelasyonlar verilmektedir (Ural D. ve Saka, 1998).

Bu tez almasnda yeni gelimekte olan ve mhendislik alannda geni bir

uygulama alan bulan Yapay Sinir Alar (YSA) yntemi ile svlamay etkileyen
zemin parametreleri incelenmi ve svlama potansiyeli belirlenmitir.

1.1. Literatr almalar

Hem laboratuar deneylerine dayal, arazi-davran modellemeleri ile tekrarl
gerilmelerin elde edildii ileri dinamik analizlerinde; hem de yine bu tekrarl
gerilmelerin

ampirik

olarak

belirlendii

yine

arazi

deneylerine

dayal

basitletirilmi metotlarda eitli belirsizlikler nedeniyle, svlamaya yol aan

tekrarl gerilmelerin doru olarak elde edilmesinde baz glkler vardr. Bu
nedenlerden dolay, kohezyonsuz zeminlerin svlama potansiyelini belirlemek
iin, istatistiki metotlarla, son zamanlarda zemin mhendisliinde, uygulama alan
bulan yapay sinir alar, genetik algoritma ve bulank mantk metotlar
gelitirilmitir (Goh, 1994; Toll, 1966). Bu metotlarda tekrarl kayma
gerilmelerinin kullanmna direkt ihtiya duyulmamaktadr. statistiki metotlarda;
Dr %, SPT ve svlama %.si arasnda istatistiki ilikiler oluturulmutur (Christian,
1975; Liao vd., 1988). Bu ilikilerde; parametrelerin ve deikenlerin normal olarak
dalm gibi veya svlama ve svlamama durumlarnn bireysel varyans ve
kovaryanslarnn, beraber alnan btn durumlar iin ayn olduu eklinde kabuller
yaplmaktadr (Christian, 1975).

Yapay sinir alar ile svlama potansiyelinin tespitinde, bilgisayar programlar ve

gerek arazi kaytlar kullanlmaktadr. Klasik, kompleks matematiksel modellerin
yerine, yapay sinir alar metodu kullanlrsa, bir ok deikene sahip kompleks

ilikileri, kolayca deerlendirmek mmkn olmaktadr. Yapay sinir alar ile

svlama potansiyelinin tahmin almas, ilk olarak Goh (1994) tarafndan
yaplmtr. Goh (1994) ve Seed (1985) almalarnda; svlamaya etken benzer
parametreler kullanmlardr. Bunlar; SPT deeri, ince tane oran, D50 tane boyutu,
edeer dinamik gerilme oran (av/0), toplam dey gerilme (0), efektif dey
gerilme (0), deprem magnitt (Mw) ve zemin yzeyindeki maksimum yatay
deprem ivmesi (amax) dr. Bu parametrelerin iinde; SPT deerleri ile, ince tane oran
sonular en ok etkileyen parametreler olarak verilmitir. (Goh, 2002)

Ural D. ve Saka (1998) yapm olduklar almada, svlama potansiyelini

belirlemek iin sismik ve zemin parametrelerini kullanarak Yapay Sinir A (YSA),
yntemini kullanmlardr. almalarnda geri yaylml sinir an ve renim
algoritmasn kullanmlardr. Giri olarak 11 tane sismik ve zemin parametresini
seerek 7 farkl model oluturmulardr. alma neticesinde elde ettikleri svlama
sonularn geleneksel analiz sonular ile karlatrmlar ve YSA nn svlama
analizlerindeki baarsn ortaya koymulardr.

Juang ve di, (1999) almalarnda, kumlu zeminlerin svlama potansiyelini

deerlendirmek iin koni penetrasyon testlerine (CPT) dayanan iki yntemi
incelemi ve bu metotlar YSA ile elde edilen sonularla karlatrlmtr. Elde
edilen sonular YSA nn svlama potansiyelini deerlendirmedeki baarsn ortaya
koymutur.

Wang ve Rahman (1999), svlamadan kaynaklanan dey yer deitirmeyi tahmin

etmek iin geri yaylml bir sinir a modeli oluturmulardr. Veri tabann 8 byk
deprem verisini kullanarak oluturmulardr. Oluturduklar YSA modeli ile
literatrdeki ampirik ifadeleri ve gerek deerleri kyaslamlar ve YSA nn daha
basit bir yntem olduunu ve daha gvenilir sonular verdiini gstermilerdir.

Goh (2001), penetrasyon testi ve kayma dalga hz verilerini kullanarak svlama

potansiyelini deerlendirmitir. Bu yntemlerle elde ettii sonular YSA ile
oluturduu olaslksal a modeli ile elde ettii sonularla kyaslam ve YSA nn
geleneksel yntemlerden daha iyi sonular verdiini ortaya koymutur.

Juang ve di. (2001), YSA ile svlamann yol at yatay yer deitirmeleri
hesaplamaya ynelik bir alma yapmlardr. almalarnda svlamann neden
olduu yatay yer deitirmeyi tahmin etmek iin arazi verilerini temel alan sinir a
modelleri oluturmulardr. Sinir ann oluturulmasnda ve analizlerde toplam 444
tane veri kullanmlar ve oluturulan modelin imdiye kadar kullanlan yntemlerden
daha stn olduunu ortaya koymulardr.

1.2. alma Alannn Tantlmas

1.2.1. Adapazar kenti corafi konumu ve genel zellikleri

Adapazar Sakarya ilinin merkez ilesi olup Marmara Blgesi nin kuzey dou
blmnde yer almaktadr (ekil 1.1). Sakarya ilinin ad buradan geen Sakarya
Nehri (tarihi Sangaria Nehri) nden gelmektedir.
alma alann kapsayan Adapazar kentinin izdm alan 4.821 km2 olup gerek
alan 5.015 km2 dir. l merkezi Adapazar, yaknndaki byk merkez stanbul a
gre 1 25 doudadr. Denizden ykseklii ortalama 30-31 m dir. Yaknndaki en
yksek tepesi 1720 m. le Keremali Da zerindeki Dikmen tepesidir.

Adapazar merkez, Akyaz ve Hendek ileleri Akova adyla anlan Sakarya nehrinin
aa blmnde, Geyve ve Pamukova ileleri ise Bolu dalarnn Geyve
ukurluunda meydana getirdii Pamukova dzlnde kurulmulardr.

lin balca glleri Sapanca, Taks, Poyrazlar, Akgl, Gkeren ve Acarlar dr.
Akarsular 159 km. uzunluktaki Sakarya nehri ile ona karan Mudurnu ay ve
Sapanca Gl nn ayan tekil eden ark suyudur.

SAKARYA

ekil 1.1 alma Alan Yer Bulduru Haritas

Adapazar; Akova ad ile anlan dzlkte, Sakarya Havzas nn aa ksmndadr.

Doudan amda, gney ve gneydoudan Samanl dalar, kuzeyden Karadeniz
ile snrlanan Adapazar nn batda belirgin bir snr yoktur.

1.2.2. Literatrde Adapazar zeminin genel ozellikleri

Tchihatcheff (1867-1869) Dzce ile Adapazar arasndaki Hendek oluunu ele alarak
bu ksm eski bir vadi taban olarak aklam ve burada bulunan akll depolarn
Kuvaterner yal olduklarn ileri srmtr. Tchihatcheff, Sapanca dan kp
Bekpr vadisini takip eden ark suyunun vadi ile ilgili problemlerine deinmi ve
eski tarihilerin bilgilerini nakletmitir.

lk kez Andrussow (1980, Bol, 2003 e gre) tarafndan ileri srlen Karadeniz in
Pleyistosen devrinin farkl dnemlerinde zmit Kanal olarak adlandrlan su yolu
ile Aa Sakarya Vadisi Sapanca Gl zmit Krfezi boyunca Marmara Denizi
ne bal olduu gr, 1990-1995 yllar arasnda yaplmas planlanan zmit
Kprs nedeniyle deniz ve karada yaplm 9 sondajdan derlenen 168 rnein
incelenmesi sonucu destek kazanmtr (Meri, 1997).

Peck (1918), zmit Sapanca oluuna temas etmekte ve burada yerli kayann
ykselmesiyle meydana gelmi bir eiin gl zmit Krfezi nden ayrdn
sylemektedir. Peck te bu eiin Kuvaterner de olutuunu ileri srmektedir.

Phannenstiel (1944), zmit Krfezi ile Karadeniz arasnda uzanan Sapanca oluu
Adapazar Havzas Aa Sakarya Vadisi ni takiben alak bir balant sahasnn
Kobelt (1898) tarafndan tespit edildiini ne srmtr. Bu aratrmacya gre
Sapanca oluu ve Adapazar depresyonu hatta eik sahasndaki ovalar muhtemelen
eitli faylardan oluan kenarlarla snrlanm knt sahas durumundayd. Daha
sonra st Diluvium (Pleistosen) da bu sahalar boyunca balant kesilmi ve Sapanca
gl kalnt bir deniz paras halinde olumutur. Yredeki Kuvaterner Holosen ve
Pleistosen i iermekte ancak bunlar karlkl olarak alviyum ve diluviyum olarak
adlandrlmaktadr.

Lahn (1948), Rish (1909) in nerisini hemen hemen tamamen benimsemektedir.

Ona gre Sapanca Gl, Neojen sonlarna doru veya Kuvaterner balarnda
olumakta olan kmelerle ilgili olarak douya doru uzanan deniz kolunun, kuzey
ve gneydeki yksek sahalardan gelen akarsularn alvyonlar ile blnmesi sonucu
olumu bir baraj gldr. Gln bulunduu alan bir graben sahasdr. Bu
aratrmacya gre blgeye giren deniz kolu muhtemelen Adapazar ovasn da
kapsamaktayd. Bylece Sakarya Nehri zmit Krfezi ne akyordu. Sapanca Gl
nn Krfez den ayrlmasndan sonra da Sakarya nn buraya aktn daha sonra
Sapanca dousunun alvyonla dolmas ve Karadeniz in Adapazar Havzas n
kapamas sonucu Sakarya nn Karadeniz e kadar uzand sonucuna varmtr.
Sapanca Gl nden kan arksuyu, Sakarya nn alvyonlar sebebiyle ancak 30
km. sonra kuzeyde bu nehirle birlemektedir.

Erin (1949), Sapanca Gl nn derinlik haritasn ilk defa yapm ve morfometrik

zelliklerini ortaya karmtr. Buna gre yzlm 46,9 km2 olan Sapanca Gl
nn en fazla derinlii 61 m.dir. Gl taban, kuzeydou ve zellikle batda e derinlik
erilerinin gidiinde girinti ve kntlarn bulunmasyla burada sular altnda kalm
bir vadi grnm sergilemektedir.

nandk (1952-1953) a gre Adapazar ovas ve Sapanca Gl ne karlk gelen

sahalar blgenin en alak ksmlarn tekil ediyordu. Bu ukur alanlarda evredeki
yksek alanlardan gelen materyallerin biriktirildii s tatl su glleri bulunuyordu.
Bu aratrmacya gre daha nce batya akmakta olan Sakarya Nehri nin yata
sonradan alvyonlarla dolmutur. Sakarya Nehri de alvyonlamann ak
nlemesiyle, kuzeydeki bir vadiden istifade ederek Karadeniz e ynelmitir.

Tanolu ve Erin (1956) e gre Pleistosen srasnda Sakarya Nehri, Karadin Vadisi
ni takiben znik Havzas na ve bu havzay takiben de batya Gemlik Krfezi ne
doru akyordu. Ancak bu almadan iki yl sonra Erin (1958), yapm olduu
Karadeniz denizalt morfolojisine dair yazsnda, Sakarya nn denizalt vadisi
zerinde durarak, bu akarsuyun daha nce de Karadeniz e akt grne
katlmtr. Ancak Bilgin (1967), Samanl dalar ile ilgili yapt almada, Sakarya
Nehri nin Tanolu ve Erin (1956) in dedii gibi Pleistosen de Gemlik Krfezi ne
boalyor olmas tezinin kabul ile Geyve Boaz ve Adapazar Ovas nn oluum
mekanizmasn aklamann g olacan belirtmitir.

Bilgin (1984) e gre Adapazar Ovas ndan geen Sakarya Nehri nin, Geyve
Boaz ndan ktktan sonraki esas uzan kuzeydou olan 1.5 km.ye yaklaan bir
menderes kuana sahip olduunu belirtmi, ayn zamanda Sakarya nn, zellikle
menderes oluturduu ksmlarda yakn zamanlarda meydana gelen yatak
deiikliklerini gstermitir. Ancak Sakarya nn bugnk ova dolgusunu meydana
getirirken ovann deien ksmlarndan aktn belirtmitir. Sakarya ovada bazen
menderesler yaparak bazen de ap 500 m.ye ulaan bklmler izerek kuzeye doru
akmaktadr. Nehrin yksek boalml olmasndan dolay ve sellenmeyi nleyecek az
miktarda bitki rts bulunmas sebebiyle ova ar hacimde kelle doludur.
Aratrmac ayrca Sakarya Nehri nin Geyve Boaz ndan ani olarak kndan

sonra dz olan Adapazar ovasna ulaarak hzn kaybettiini ve bu esnada akl,

kum, kil ve silt malzemeleri ovaya braktn daha sonra yatan gittike dolmas
sonucu azalan akm hznn ise kil ve silt istiflerinin birikmesine yol atn
belirtmitir.

Gken (1990), Bilgin (1984) in grn desteklemitir. Eski alarda ovann

insansz olduu pek ok aratrmac tarafndan yinelemektedir. Bunun nedeni olarak
Sakarya Nehri nin ilkbaharda karlarn erimesi ve yamur sularnn fazlalamas
zerine kabarp 1965 e kadar ovay basmas gsterilmektedir. Mart ve Nisan
aylarnda ovadaki taban suyunun da yksek olmas sebebiyle takn sularnn
ekilmesinden sonra blgede uzun sre su birikintileri ve bataklklar bulunmaktayd.
Kentte gnmzde bile ikbahar ve k aylarnda yer alt su seviyesi yer yer yzeye
kabilmektedir. Balcolu ayrca sularn bol olduu mevsimde Karasu ile Adapazar
arasnda nehir yoluyla tamaclk yapld ve bunun 1960 lara kadar srdn
bildirmitir. Gkekaya ve Saryar barajlarnn kurulmasyla nehrin her iki yanna
setler yaplm ve nehir kontrol atna alnarak ovada alvyon birikimi kontrol atna
alnmtr. (Snbl, 2004)

1.2.3. Adapazar jeomorfoloji ve jeolojisi

Sakarya ili snrlar ierisindeki ovalar genellikle akarsu karakterli alvyon ile
doludur ve morfolojinin %22 sini ovalar oluturmaktadr.

Adapazar ovas (Akova), aa Sakarya vadisinde, Sapanca Gl ile Adapazar

merkez ve dousunda yer alr. ekil 1.2 de grld gibi Adapazar havzasn
gneyden snrlayan yksek ksmlar genelde E-W uzanml olup bu uzanmn bat
ksmn

Samanl

Dalar,

dou

ksmn

ise

Keremali-Karada

Dalar

oluturmaktadr. Douda Keremali Da eteklerine kadar uzanan Akova, Marmara

Blgesi nin en byk ovalarndan biridir. Yzlm 650 km2 olan ovann batdou ynnde uzunluu 27 km, kuzey-gney ynnde genilii ise 23 km.yi
bulmaktadr. Ykseklii yaklak olarak 30 m. olan ovaya, evredeki dalardan
srtlar sokulmakta ve baz alanlarda tepecikler oluturmaktadr (Snbl, 2004).

ekil 1.2. Adapazar nn KD-GB uzanml morfolojik grnm (MTA, 1998)

Bunlardan balcalar, Adapazar kent merkezinin gneyindeki Erenler tepesi (75 m),
Alibey tepesi (112 m), ve gneydousundaki Tersiye tepesi (85 m) dir. Ovann
ykseklii NE istikametinde 0.5, NW istikametinde ise 2 lik bir eimle
azalma gstermektedir. Ovay esas olarak gneyden kuzeye doru akan Sakarya
Nehri ve doudan gneye doru akan Mudurnu suyu sulamaktadr. Sakarya Nehri
ovada kvrmlar yaparak akmaktadr.

Adapazar Ova s derelerin getirip biriktirdii kaln alvyondan ibarettir (ekil 1.3).
ehrin gneyinde Kretase yal fliler yer almaktadr. Batda ise bu formasyonlar
zerine Eosen yal kiretalarnn geldii grlmektedir. Ovann kuzeyindeki tepeler
Devoniyen yal, krmz renkli, killi ist ve kumtalarndan olumaktadr. Daha
yukarlarda bu tabakalar st Kretase yal kiretalar ile rtlmektedir. Yeralt suyu
alvyon iinde ok yksek seviyede, baz ksmlarda ise batak durumundadr
(Snbl, 2004).

Adapazar eski bir gl yata olan sedimanter bir basen kenarnda kuruludur. ehrin
gney blm s ve sert zeminler zerinde yer alrken kuzeyde yer alan daha byk

10

ve nispeten Sakarya Nehri ve kollar tarafndan tanarak derin gl kelleri zerine

istiflenmi olan kuvarterner alvyon zeminler zerine oturmaktadr. Adapazar,
Akyaz ve Hendek ovalarn oluturan bu birim tutturulmam kum, silt, kil ve
akldan olumaktadr.

Blgede bulunan jeolojik birimleri gsteren 1/100.000

lekli jeoloji haritas (MTA, 1998) ekil 1.3 de verilmitir.

ekil 1.3. Adapazar Merkez Jeoloji Haritas (MTA, 1998)

Ana kaya formasyonu sedimenter zeminler altnda kuzey istikametinde alalarak

kent snrlar ierisinde 200 metre civarndaki derinliklere ulamaktadr. Kentin derin
alvyonlar zerinde yer alan kesiminde yzeyden itibaren yaklak 15 metre derinlik
ierisinde yer alan zeminler, genel olarak yer yer kil ve akl bantlar ieren ince
kum, silt ve kilin farkl oranlarndan olumaktadr. Kentin alvyon zeminler
zerindeki kesiminde yer alt su seviyesi yksek olup 0,23 m arasndaki
derinliklerde seyretmektedir. Daha aada ise gl kellerinin oluturduu kaln kil
tabakalar yer almaktadr.

11

Alvyonu oluturan gereler Sakarya Nehri, ark suyu ve Mudurnu ay tarafndan

Kuzey Anadolu Fay Zonu ve gneyindeki kayalardan tanmtr. Alvyon kalnl
Komazawa ve di. (2001), tarafndan yaplan gravite lmleri sonucunda 10001500 m. olarak tespit edilmi ve yine bu almalar sonucunda kent merkezinde
salam zeminin yaklak olarak 1 km. derinde olduu belirlenmitir. MTA, (1998)
tarafndan yaplan almalarda ise ova kenarlarnda dk olan alvyon kalnlnn,
ovann ortalarnda 150 m. kalnla ulat grlmtr. Yine ayn alma
kapsamnda, DS nin katklaryla Yenign mahallesinde yaplan 200 m.lik sondaj
almasnda alvyon iinde kalnmtr.

Genellikle akarsu azlarnda sellenme ile oluan ve genellikle ovann gney

snrnda Geyve Boaz knn sa yamalarnda yzeylenen silt, kum, akl ve
bloklardan meydana gelen alvyon yelpazeleri (Qye) bu birimin bir alt yesi olarak
dnlebilir.

1.2.4. Adapazar tektonii ve blgesel faylar

Blge doudan batya uzanan Kuzey Anadolu Fay (KAF) ndan dolay tektonik
adan aktif konumdadr. Bu hat zerinde yer alan Adapazar ile ilgili deprem
kaytlar incelendiinde blgenin olduka yksek bir sismisiteye sahip olduu
grlmektedir (Erolu, 2000).

Ayrca Adapazar kenti kalnca bir alvyal bir dolgu yani zayf zeminde yer almas
nedeniyle muhtelif tarihlerde meydana gelmi iddetli depremlerde byk hasar
grmtr. Jeoloji ve yerel zemin koularndan dolay, deprem srasnda svlama ve
zemin bytmesi asndan byk potansiyele sahiptir.

ekil 1.4 de aratrma alan ve evresindeki faylar ve Plio-Kuvaterner havza

kellerinin dalm gsterilmi ve son depremlerde krlan faylar tespit edilmitir.

12

ekil 1.4. Adapazar ve evresi neotektonik haritas (Koyiit ve di, 1999)

Emre ve di. (1998), alma alannn gneybatsnda bulunan zmit-Sapanca

oluunu ve gneyde bulunan Samanl Dalar n Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ)
olarak nitelendirmilerdir. Yaptklar almaya gre Erken-Orta Miyosende
peneplenleme aamas geirmi, ge Miyosen ve ge Pliyosen arasndaki devrelerde
K-G ynl bir skma ve srecine girmi bunun sonucunda da kvrm ve dorultu
atml faylarla blgesel tmden ykselme meydan gelmitir. Ge Pliyosen in
sonlarnda KAF n belirlenmesi ile gnmze kadar zmit-Sapanca oluu dorultu
atm deformasyonlarna, Adapazar havzas ek-ayr mekanizmas srecine, Samanl
Dalar ise ykselme eilimine girmilerdir.

Baykal (1943), Adapazar kuzeyinde Devonien e ait tepelerin eteinden Karaboaz,

Karakam kuzeyi ve Dadibi kuzey kenar boyunca E-W hattnda geen gml bir
fayn varln ileri srmlerdir. DS tarafndan yaplan rezistivite etd srasnda
(Doan, 1968), Sakarya Nehri yatana paralel olarak uzanan sonra kuzeydouya
ynelen ve gneyde ise SW istikametine devam eden dier bir gml fayn varln
saptamlardr. Kele (1974), tarafndan yaplan rezistivite etd sonucunda dier bir

13

gml fayn Sapanca Oluu nun kuzey kenar boyunca ve Bekpr vadisinin
gneyinde uzanmakta olduu tespit edilmitir.

T (1999), Kuzey Andolu Fay Zonu nun kuzeyinde kalan blgelerin gneye
oranla topografik adan daha daha yksekte kaldn, dorultu atml fay zonlarnn
karakteristik zelliklerinden olan S biimli dere yataklarnn olutuunu derelerin
telendiini, ok sayda ktlesel hareketin ve su kaynann ortaya ktn ne
srmektedir.

1.2.5. Adapazar zeminlerinin geoteknik zellikleri

17 Austos 1999 Marmara depremi ncesinde ok fazla bilimsel veriye sahip

olmayan Adapazar, deprem sonras yaplan birok alma sonucunda geerli
verilere sahip olmutur.

Genel yap itibaryla Adapazar zeminleri 17 Austos 1999 depreminde svlam ve

tama gc kayplarna uramtr (Erken, 2001). Svlama ile yaplarda dnmeler,
batmalar ve telenmeler meydana gelmitir. Zayf zeminler zerine kurulu olan
Adapazar nda en byk hasar ile merkezinde meydana gelmitir. Svlama
potansiyeli yksek olan, konsolidasyon srelerini tamamlamam ve ince tane oran
yksek olan Adapazar zeminleri Mw= 7.5 byklndeki 17 Austos 1999
depremini byk iddetli olarak yaamtr. Bu da byk ykmlara neden olmutur.
Adapazar na komu ileler Sapanca ve Arifiye KAF a yakn olmasna ramen
depremden daha az etkilenmitir. Bunun nedeni bu blgelerin havza taban
toporafyasnn yksek tepeliklerden olmas ve gevek kellerin ok ince olmasdr.
Adapazar nda zemin zelliklerinden dolay binalarda 2 m ye kadar varan oturmalar
gzlenmitir. Cadde ve sokaklar boyunca gml olan kanalizasyon borular zemin
yzeyine doru harekete zorlanmtr. Ayn zamanda da binalar kanalizasyon
boluklarna hareket etmilerdir.

Adapazar ilesi Sakarya havzas ierisinde bulunmaktadr. Havzadaki alvyonlar

jeolojik sre ierisinde Sakarya Nehri ve ark Suyu tarafndan tanmtr. Siltli ve
killi tabakalarn kalnl 3 m den balayp ilenin eitli yerlerinde 15 m yi

14

amaktadr. Depremden sonra zorunlu hale getirilen parsel baznda zemin ettlerinin
yaplmasyla ilenin birok blgesinde sondajlar yaplmtr.
Bol (2003), Adapazar zeminleriyle ilgili kapsaml bir aratrma yaparak belli
derinliklerde Adapazar ve Erenler Belediyesini kapsayan 34 mahallede zeminleri TS
1500/2000 hkmlerine gre 15.75 metreye kadar snflandrmtr. Zemin yaps
yorumlanmadan nce, bu 34 mahallenin snrlarn gsteren bir saysal harita
oluturulmutur (ekil 1.5).

ekil 1.5. Adapazar Mahalle Haritas (Bol, 2003)

15

Saysal haritada grlen, Kent merkezinin Gney Dousunda bulunan Maltepe,

Yeiltepe nin kuzeyi, Hzrtepe, Balar ve Gllk Mahallesinin gney ucu ana kaya
zerindedir. ekil 1.6 Bol (2003) un yapm olduu zemin zelliklerinin 11.25
metre derinliine kadar snflandrlmasn gstermektedir.

ekil 1.6. Belli derinliklerde Adapazar zemin haritas (Bol, 2003)

16

ekil 1.6 daki haritalar yorumlandnda aadaki sonular verilebilir.

Yzeyden 3.75 metreye kadar olan zemin zellikleri birbirine benzer yapdadr. Bu
tabakalarda krmz ile gsterilen CH snf zeminler Adapazar merkezinde bulunan
tepelik sahann kuzeyinde ve gneyinde ile merkezinde byk bir alana yaylmtr.
Bu CH snf killer yzey sularnn Adapazar gneyinin tepelik ksmlarn tekil
eden Akveren formasyonunun (KTa) ierdii killi kireta, marn, kil ta, silt ta
gibi kayalarn ayrma rn olan ince malzemeyi tepelerin eteklerine biriktirmesi
eklinde olumulardr.

ehrin kuzey ve dou blgesinde ML snf killer hakimdir ve kuzey ucunda yer yer
CL snfnda killer gze arpmaktadr. Tabaka-1 ve Tabaka-2 de kumlar ok kstl
bir alan kaplamaktadr. Kumlarn kaplad alan Sakarya Nehri nin bulunduu
blgeye yakn olmasndan dolay belli dnemlerdeki taknlar sebebiyle bu
blgelerde kum birikmeleri olumu olmaldr.

Bol (2003) e gre takn sular kentin iine ok1 ynnde girmekte takn debisi ok
yksek olmad zamanlarda ok2 ile gsterilen dorultuda bir menderes yaparak
blgeden uzaklamaktadr. Ya da A-A blgesinde toporafik bir engelle
karlatndan TA blgesinde birikmekte ve zamanla ekilmekteydi. Takn alan
olarak adlandrlan bu alanda yeil renkle gsterilen ML snf siltlerin egemen
olduu grlmektedir. Kimi zaman ise A-A engeli almakta ve ok3 ynnde ovann
gnmzde bile dier yerlere nazaran daha alak blgelerine doru yaylmaktadr.
2.26-3.75 metreleri karakterize eden harita incelendiinde 1, 2 ve 3 blgelerinde
sellenmeden dolay kumlanma grlmektedir.

3.26-5.25 metre derinlikte Tabaka-1 ve Tabaka-2 deki CH zeminleri yerini CL snf

zeminlerine brakmtr fakat CH snf zeminler bu blgede yer yer kendini
gstermektedir. Kuzey uta youn bir ekilde kum tabakas belirmitir. Dou ve
Kuzeydou blgelerinde ML snf zeminler hakimdir. Bu blgede de CL snf
zeminler yer yer bulunmaktadr. Gneydou tarafnda ve kentin tam ortasnda ise
kum tabakas belirmitir. Bu derinlikte gze arpan kenti yaklak olarak gneydoukuzeybat dorultusunda ikiye blen bir kum tabakasnn belirmesidir. Bu kumlar

17

daha alt tabakalarda belirgin bir ekilde ortaya kacak olan bir akarsu yatann st
ksmlarnn belirtisidir. Sz konusu bu kanal gemite Sakarya Nehri nin bu
gzargahtan akm olduunun gstergesidir. Bu tabakada gsterilen 4 ve 5 nolu
blgeler daha alttaki bir nehir kanal dolgusunun st ksmlarn iaret etmektedir.

5.26-6.75 metre derinlikte bir kanal eklinde kum tabakas belirmektedir. Bu da bu

blgede bir nehir yatann varlna iarettir. Bu kum tabakasnn bu derinlikte kent
merkezinin iinden geerek gneydou kuzeybat istikametinde belirdii
sylenebilir. Bu derinlikte de Kuzeydou blgelerinde ML snf zeminler hakimdir
ve yer yer CL snf zeminler grlmektedir. Akarsu bu derinlikte kanal malzemesini
tekil eden kum ve iri kum boyutundaki malzemeyi bu ksma depolamtr. Ayn
zamanda 2 nolu blge olarak gsterilen ksmda da bir nehir kanalnn faaliyeti
sonucu ym olduu kumlar belirmekte, kumlarn yaylmndan bu ksmda etkin
olan nehrin gneyden kuzeye doru akan bir nehir olduu bununla birlikte 1 nolu
kanalla devaml bir balants olmad sylenebilir. Ancak 2 nolu nehir kolu yksek
debili olduu zamanlarda ok3 ile gsterilen ksm ile 1 nolu nehir kanalna
baland yorumlanabilir. Bununla birlikte 4 nolu blgede 1 nolu nehrin kk bir
uzantsnn olduu gzlemlenmitir.

6.76-8.25

metre

derinlikte,

kuzeydou

blgelerinde

CL

tipi

zeminler

belirginlemekte ve yer yer CH tipi zeminler grlmektedir. Bu tabakada kum, kil,

silt cinsi zeminler belli blgelerde youn olarak bulunmaktadr. Bu derinliklerde
batda grlen kanaln sreklilii gze arpmaktadr. 1 nolu kanal gneyden
gelmekte ve bir menderes bklm yaparak douya doru ynelmektedir. Takn
anlarnda ise ok3 ynyle gsterilen kanal yardmyla fazla sularn 1 nolu kanala
aktarmaktadr. Bu ekilde bir dier zellik olarak 1 ve 2 nolu kanallar arasnda kalan
blgenin, 2 nolu blgenin baty evreledii dnlrse CH ve CI killerin egemen
olduu bir ada eklinde kalm olmas aklanabilir.

8.26-9.75 metre derinliklerde, kuzeydou blgelerinde CL snf zeminler hakimdir.

Yer yer CH snf zeminler grlmektedir. Bat blgelerinde kum tabakas iyice
belirginlemitir ve

bu

kum

tabakasnn

dousunda

ML snf

zeminler

grlmektedir. Bu derinliklerde yukardaki tabakalarda douda beliren kanaln

18

ortadan kalkt ve bu hattn ancak stteki kanaln alt tabann temsil eden blgesel
kumlardan ibaret olduu ortaya kmaktadr (ok1). Bununla birlikte bu seviyede
kumlarn ok3 ile gsterilen dorultuda sralanm olmas yeni bir kanal temsil
edecek oluumun ortaya ktn iaret etmektedir.

9.76-1.25 metre derinlikte ise batdaki kanal devamlln korumaktadr. Doudaki

hakim CL snf zeminlere ML tr zeminler sokulmakta ve CH tr zeminler
varln kaybetmektedir. Bu seviyede gneydeki kanal kendini iyice belli etmi ve
kuzeydou istikametine ynelmitir. Bu arada ok4 ile gsterilen dorultuda killerin
arasnda bir kanal eklinde siltler belirmi, douya doru ise bu silt kanal
genileyerek snrlar yaklak belli olan bir blge haline gelmitir.

17 Austos 1999 Depremi nden sonra Adapazar ehrinde yaplan alma ile
depremden etkilenerek zarar gren hasarl yaplar; tam hasarl, yar hasarl, az hasarl
ve hasarsz ya da ok az hasarl olmak zere drt hasar snfnda listelenmitir.
Yaplan listeleme sonunda meydana gelen toplulamaya bal olarak mahalle ve
semtler ayn hasar tanmlamas ile gruplandrlmtr ( Tablo 1.1).
Tablo 1.1. Adapazar Kenti Hasar Durumu (Turolu, 2004)

19

17 Austos1999 Marmara Depremi nde Adapazar kentinde ykmlarn youn olarak

yaand ve almada rnek blge olarak seilen Yenign mahallesi ile ilgili TS
1500/2000 hkmlerine gre hazrlanan zemin snflamas Tablo 1.2 de verilmitir
(ztrk, 2006).

Tablo 1.2. TS 1500/2000 Hkmlerine gre rnek blgelerdeki mevcut zemin snf (ztrk, 2006)
Mahalle
Yenign

Hakim Zemin Snf TS (1500/2000)

0.00-2.50 m.

2.60-5.00 m.

5.10-7.50 m.

7.60-10.00 m.

Ortalama
YASS (m)

CL/ML

ML/SM

SM

SM/CL

1.93

Ortalama
(kg/cm2)
0.71

Tabloda krmz ile gsterilen ilk simgeler; o derinlikteki hakim zemin snfn, ikinci
simgeler; ikinci dereceden hakim zemin snfn, toplam eklinde yazlan simgeler
ise; ilki dierine gre daha hakim fakat birbirine yakn younluktaki zemin snflarn
gstermektedir. ift simgeli, rnein; SP-SM, SW-SM gibi zeminler mevcut
derinliklerde bulunmaktadr fakat younluu az olduu iin SM zemin snfna dahil
edilmitir.

Tabloda da grld gibi ilk 5 metrede siltli ve killi zeminler hakimdir. 5 -10 metre
derinliklerde ise hakim olarak kumlu zeminler grlmektedir. SM simgesiyle
gsterilen ve siltli kum olarak adlandrlan zeminlerin varl dk plastisiteli
siltlerle (ML) beraber bu derinlikte hakim olarak grlmektedir. Bu tarz zeminlerin
varl svlamada nemli rol oynamaktadr.

BLM 2. ZEMN SIVILAMASI

2.1. Giri

Depremler srasnda hasara neden olan en nemli faktrlerden biri suya doygun,
gevek ve kohezyonsuz zeminlerde statik ya da dinamik yklerin etkisiyle zeminin
svlamas olaydr. Svlama; genel olarak zemine uygulanan dinamik yklerin
etkisi ile zemindeki boluk suyu basncnn artna bal olarak efektif gerilmelerin
sfra dmesi ve zeminin dayanmn yitirmesi olarak alglanabilir.

Depremde kumlarn svlamas tarih boyunca kaydedilmi ancak 1950 li yllara

kadar bilimsel olarak ele alnmamtr. Ayn ekilde birok yaynda svlama dolayl
olarak tanmlanm ancak bu tanmlamalara direkt olarak svlama denilmemitir
(Hazen, 1920; Terzaghi, 1925).

Svlama terimi, bilimsel literatrde ilk olarak Mogami ve Kubo (1953) tarafndan
kohezyonsuz zeminlerde drenajsz artlar altndaki tekrarl rselenmelerden
kaynaklanan zemin deformasyonlarn tanmlamak amacyla kullanlmtr (Kramer,
1996)

Yine benzer bir tanmlamayla svlama olay, suya doygun ince taneli kumlu ve siltli
zeminlerin, deprem titreimleri srasnda boluk suyu basnc deerinin artmas ile
efektif gerilmenin sfr olmas sonucu, zeminin bir sv haline dnmesi olarak
tanmlanmaktadr (Youd, 1995.). Doygun ve gevek bir kum depoziti, deprem gibi
bir dinamik yk ya da herhangi bir zemin titreimine bal olarak daha sk duruma
geme eilimi gsterir. Drenajsz koulda gerekleecek olan bu hacimsel azalma
daneler arasndaki su tarafndan engellenmeye allmakta ancak suyun skabilme
zellii dk olduundan boluk suyu basnc hzla artmaktadr. Boluk suyu

21

basncnn artmasyla daneler birbirinden ayrlma eilimi gstermekte ve boluk suyu

iinde askda kalan daneler nedeniyle zemin bir sv gibi davranmaktadr.

Zeminde svlamaya neden olan etkiler, sismik dalgalar olup zellikle de makaslama
dalgalardr (Youd, 1992). Bu dalgalar suya doygun taneli tabakalardan geerken
oluturduklar ilave su basnc ile tanecikli yapy bozar ve zeminin dayanmn
yitirmesine neden olurlar. Bir sarsnt sonucunda zemin tanelerinde meydana gelen
deime ekil 2.1 de gsterilmitir.

a. Doygun, gevek kum

b. Sarsnt Durumu

c. Drenaj Sonras Durum

ekil 2.1. Sarsnt sonucunda zemin numunelerinde meydana gelen deime (Bhattacharya, 2007)

Zemini oluturan btn taneler birbiri ile temas halindedir ve taneler arasndaki bu
temas yzeylerinde temas kuvvetleri mevcuttur. Taneler arasndaki bu boluklar,
suya doygun zeminlerde su ile doludur (ekil 2.1.a). Boluklar arasndaki bu suyun
tanelere yapt basn boluk suyu basnc olarak tanmlanmaktadr. Normal
artlarda taneler birka noktadan birbiri ile temas iindedir ve tama gc de
yksektir. Zeminin tama gc, tanelerin temas noktalarnn fazlalyla doru
orantldr. zellikle deprem gibi olaylar, taneler arasndaki boluk suyu basncn
arttrr ve taneler arasndaki temas kuvveti zayflar. Deprem srasnda taneler
arasnda yer alan bu suyun drene olmas iin yeterli sre olmadndan, zemin sismik
dalgalar ncesindeki denge durumuna kavuamadan boluk suyu basncnda ani bir
art meydana gelir. Buna bal olarak ta basn altndaki su, birbirinden ayrlan
taneler arasndan yzeye doru ykselir.

Bu koullar altnda gzenekli zemin,

deprem ncesinde gsterdii kat malzeme davran yerine, geici olarak bir sv
gibi davranarak yzeye doru hareket eder. te bu durum svlama olarak
tanmlanr.

22

2.2. Kumlarn Ykleme Altndaki Davran

1964 Niigata ve Alaska depremlerinde kumlarda grlen svlama ile birlikte bu

konuyla ilgili almalar balamtr. 1960 l yllarn balarnda Seed ve Lee (1966)
svlama davrann gzlemlemek iin deneyler yapm ve svlama almalarnda
ilk olarak dinamik eksenli deneyi kullanmlardr. Lee ve Seed (1967) dinamik
eksenli deney sonularndan olayn bugn iinde gereki olan sonularn zetleyen
u bulgular vermilerdir. 1. tekrarl yk uygulamalar suya doygun kumlarda geni
bir birim hacim arlk aralnda ksmi veya tam svlama oluturur. 2. evrimsel
gerilmenin veya birim deformasyonun dzeyi arttka yenilme veya svlama iin
gerekli evrim says azalr. 3. kumun altnda bulunduu evre basnc ne denli
dkse svlama iin gerekli evrim says onunla orantl biimde azalr. 4.
deimez genlikte evrimsel gerilme alan gevek kumlarda svlamann hemen
ardndan byk ekil deitirmeleri belirir. 5. Sk kumlar bir efektif evre
gerilmesinde deformasyona kar diren gsterirken deformasyon genliinin belirli
aralklarnda ksmi svlamaya urayabilir. Bu durum ayn byklkte olmasa da
baka birim deformasyonlarda da belirebilir. Bylece, bu tr ortamda ksmi svlama
ve yenilme tarifinin ak biimde yaplmas bir zorunluluktur. 6. balangta gerilme
altnda olmayan kum elemannn yenilme veya svlamas iin gerekli evrim says
gerilme altnda olana oranla ok daha dktr.

Seed ve Idriss (1967), Lee ve Seed (1967) laboratuarda temiz kum numuneleri
zerinde tekrarl ykler altnda yaplan drenajsz deneylerde skla bal olarak iki
tr davran gzlemlemitir. Gevek kumlarda tekrarl ykler altnda boluk suyu
basnc ani art gstererek efektif gerilmeye eit olmu zemin svlat iin byk
ekil deitirme gstererek kayma mukavemetini kaybetmitir. Suya doygun sk
kumlarda ise ykleme evriminin bir aamasnda boluk suyu basncnn efektif
gerilmeye eit deere ulamasna karn zeminin genlemeye almas ile boluk
suyu basnc azalarak numune tekrarl yke kar bir dayanm kazanmakta ve bu
olaya da n svlama denmektedir.

Seed ve Lee (1966) svlama, balang svlamas, snrl deformasyon svlamas,

evrimsel hareketlilik veya evrimsel svlama terimlerinin tanmn yapmtr.

23

Svlamay bir zemini sabit dk bir kalnt diren durumunda deformasyon almas
halinde ar boluk suyu basncnn olumas ve bundan dolay efektif evre
basncnn dmesi olarak tanmlarlar. Bu tp svlama statik ya da dinamik
yklemeyle oluabilmektedir. Aratrmaclar balang svlamasn dinamik
ykleme srasnda boluk suyu basncnn uygulanan evre basncna eit olmas
durumu olarak tanmlarlar. Snrl deformasyon svlamas evrimsel hareketlilik ya
da evrimsel svlama ise dinamik yklemenin uygulanmasyla oluan balang
svlamasnn ardndan oluan snrl deformasyonlarn gelimesidir. Snrl
deformasyonun nedeni olarak da deformasyona direnmek iin zeminde hala direncin
mevcut olmas ya da zeminin genlemesi nedeniyle boluk suyu basncnn dmesi
ve uygulanan ykleme altnda zeminin diren kaymas gsterilmektedir.

Castro (1975) almasnda kumlarda dinamik eksenli deney sonular ile arazide
llen standart penetrasyon direncini karlatrmtr. Laboratuarda yaplan deney
sonularndan iki temel olay ayrtlanmtr. Birincisi nceden tanmlanan gevek
kumlardaki klasik svlama ikincisi ise dinamik eksenli ve dinamik basit kesme
deneyleri srasnda oluan evrimsel hareketliliktir. Bu aratrmac svlamann
sadece gevek kumlarda kritik boluk oranndan daha byk boluk oranlarnda
evrimsel hareketliliin ise doal boluk orannn kritik boluk oran deerinin
altnda olan zeminlerde oluabileceini ne srmtr. svlamada dinamik ykleme
srasnda hacim azalmas nedeniyle gevek kumlarda boluk suyu basncnn efektif
gerilmeyi sfra drdn sylemitir. evrimsel hareketlilikte ise dinamik
ykleme altndaki sk kumlarda kesme srasnda zeminin genleme eilimi olduunu
ve bu genleme eilimi yznden boluk suyu basncnn dtn ekil
deitirmenin bu nedenle snrl olduunu sylemitir.

Castro ve Paulos (1977) svlama ile evrimsel hareketlilik arasndaki fark

anlatmak iin ekil 2.2 yi vermitir. Kritik boluk oran sabit durum izgisi ile
izilmitir. C zeminin boluk oran kararl durum izgisinin sanda ve stnde ise
hacimsel azalma olutuunu dolaysyla svlamann belirdiini sylemilerdir.

24

ekil 2.2. Kumlarn Gerilme Altndaki Davran (Castro ve Paulos, 1977

C noktasnda olduu gibi tekdze ya da dinamik ykleme durumunda pozitif boluk

suyu basnc olumakta ve A noktasna doru hareket edilmektedir. A noktas akma
svlamasnn balad yerdir. te yandan zeminin boluk oran kararl durum
izgisinin altnda ise genleme olumaktadr. ekil 2.2 de grld gibi D noktas
kararl durum izgisinin altnda iken drenajsz dinamik ykleme srasnda B
noktasna doru ilerleyecektir. Dinamik ykleme srasnda deformasyonlar geliecek
ve numune yumuayacaktr. Deformasyonlarn yeterince byd bu duruma
evrimsel hareketlilik denilmektedir. Q noktas ise kum kaynamas durumunu
gstermektedir. Bu durum kumun direncinin kalmad ve hacimsel deiimin
olumad evreyi gstermektedir.

Taheri (1980) svlama olaslnn hesaplanmas ile ilgili olarak gevek Ottowa
kumunu kullanarak yapt dinamik eksenli deneylerinde birok parametrenin
zemin svlamasn kontrol ettiini gzlemlemitir. Bunlar zeminin boluk oran,
uygulanan hcre basnc, dinamik yk ve evrim says olarak sralanabilir.
Numunelerin yksek boluk orannda kolay svlatn, dk hcre basncnda ise
kolay svlama ihtimali olduunu deviatr gerilme byklnn svlama iin
gerekli evrim saysn azalttn sylemitir. Ladd (1977), Kramer ve Seed (1988)
dinamik eksenli deney sonularnn relatif sklk, numune (Ishihara, 1977; 1996),

25

Youd, 1992) uniformluu, numunenin rselenme derecesi, numunenin ald gerilme

ve numunenin iyapsndan etkilendiini gzlemlemilerdir.

Koester (1992) svlama srecini gevek iri daneli zeminler tekrarl ykleme altnda
daha sk bir dizilime geme eilimi gsterirler. Ortam doygun ise etkiyen d
gerilmeler bir sre iin drenaj koullarna bal olarak zemin iskeletinden boluk
suyuna aktarlr. Ykselmi boluk suyu basnc efektif gerilmeyi drdnden
etkimekte

olan

gerilmeler

byk

ekil

deitirmeler

oluturur

eklinde

aklamaktadr.

Dier taraftan Singh (1994) plastik siltlerde nemli boluk suyu basnc artlarndan
nce evrimsel hareketliliin gelitiini ne srmtr. Kil iermeyen deney
numunelerinde boluk suyu basncnn olumasndan sonra evrimsel hareketliliin
olutuu gzlemlenirken kil yzdesi %10-16 olan plastik davran gsteren
numunelerde boluk suyu basnc oran %100 deerine ulamadan evrimsel
hareketliliin belirdiini bildirmitir.

Pradhan ve di. (1995) farkl tipte kum numunesi zerinde drenajsz dinamik
eksenli deney yapm ve ince tane ieriinin svlama zerindeki etkisini
incelemilerdir. Yaplan deney sonularndan ince tane ieriinin %15 e kadar
svlama potansiyeli zerinde nemli bir deiim gstermediini; skln
bozulmasyla oluan akma deformasyonunun boluk suyu basncnn yksek olduu
deerlerde grldn belirtmilerdir. Ayrca svlama sresince kumdaki ince
tane yzdesinin akma deformasyonuna diren gsterdiini ve ince tane ierii fazla
olan kumlarda svlama ile yitirilmi rijitliin daha hzl olarak geri kazanldn
bildirmilerdir.

Hussein (1995) sk kumlarda kesme srasnda genleme eiliminin yani hacim

artnn boluk suyu basncnn azalmasna neden olduunu ve dolaysyla efektif
gerilmenin arttn sylemitir. Svlama ve evrimsel hareketliliin tanmn Castro
(1975) ve Castro ve Paulos (1977) ye benzer ekilde vermitir. almasnda plastik
olmayan siltlerin dinamik davrannn kumlara benzedii, plastik siltlerin ise
davrann bakmndan eitlilik gsterdii sonucuna varmtr.

26

Robertson ve Wride (1998) svlama terimini akma svlamas ve evrimsel

yumuama olarak ikiye ayrmtr. evrimsel yumuamay ise kendi iinde evrimsel
svlama ve evrimsel hareketlilik olarak ayrmtr. Akma svlamasn, drenajsz
ykleme durumunda deformasyon yumuamas olarak vermitir. Bu olay tekdze ve
dinamik

yklemenin

tetikleyebileceini

sylemitir.

evrimsel

yumuama,

deformasyon yumuamas ve deformasyon peklemesi olarak verilmitir. evrimsel

svlamann drenajsz dinamik ykleme ile efektif gerilmenin sfra ulamas veya
kayma gerilmesinin ters ynde dnmesi durumunda gelitiini belirtirken dier
yandan evrimsel hareketlilii drenajsz dinamik ykleme ile kayma gerilmesinin
daima sfrdan byk veya kayma gerilmesini geri dnmemesi olarak verilmitir.

Ishihara (1996) svlama tanmn kohezyonusz zeminlerde yapmtr. Gevek

kumlarda oluan balang svlamas byk deformasyonlarn olduu yumuama
durumunda boluk suyu basnc oran r unun %100 deerine ulamas srasnda
direncin tamamen kaybolmas durumu olarak tanmlamtr. Orta sk ve sk
kumlarn yumuamas durumunda grlen snrl svlama, evrimsel yumuama
veya evrimsel hareketlilik olaynn ayrmn ise +-%2,5 eksenel deformasyon
seviyesinin elik ettii, boluk suyu basncnn %100 deerine ulat ancak byk
deformasyonlarn olumad ve direncin tamamnn kaybolmad durum olarak
yapmtr. Siltli kumlar veya kumlu siltlerde plastik ince tanelerin svlamaya etkisi
olduunu sylemitir. Plasitsite gstermeyen siltli zeminlerin temiz kumlar gibi
kolaylkla svlaabildiklerini, kohezyonlu ince tanelerin de siltli zeminlerin dinamik
direnci arttrdn teyit etmitir. Killi zeminler doygun olsalar dahi bunlarn dinamik
ykleme srasnda direnlerini yitirmeyebileceklerini, aksine dinamik ykleme
srasnda drenajsz direnlerinin statik koullardaki direnten daha yksek
olabileceini, dinamik ykleme altnda killi zeminlerin davrannn da evrim says
ile deformasyon arasndaki ilikilerin tanmlanabileceini ne srmtr.

Kramer (1996) svlama olayn basite akma svlamas ve evrimsel hareketlilik

olarak ikiye ayrmtr. Akma svlamasn, zemin ktlesinin statik dengesi iin
gerekli kayma gerilmesinin zeminin svlam haldeki kayma dayanmndan byk
olduu; evrimsel hareketliliin ise statik kayma gerilmesinin zeminin svlam
haldeki kayma dayanmndan kk kald durumlar olarak tanmlamtr. Akma

27

svlamasnn olumasnda statik kayma gerilmelerinin rol oynadn, evrimsel

hareketlilikte hem dinamik hem de statik kayma gerilmelerinin rol oynadn ne
srmtr.

Andrews (1997) plastik siltlerdeki boluk suyu rejiminin ve evrimsel hareketliliin

plastik olmayan siltlerden farkl olduunu belirtmitir. Plastik siltlerde evrimsel
hareketliliin nemli boluk suyu basnc artndan nce gelitiinin oysa nonplastik
siltlerde evrimsel hareketliliin temiz kumlardaki gibi fazla boluk suyu basnc
olutuktan sonra belirdiini sylemitir. Plastik olmayan siltli zeminde boluk suyu
basnc orannn %100 e ulamas durumuna svlama derken plastik siltte gzlenen
svlamay klasik anlamda svlama olmadn daha ziyade %100 boluk suyu
basnc orannn olumamas durumu iin evrimsel hareketlilik olarak tanmlamtr.
evrimsel hareketlilik gri bir alandr. Bu olay plastisite gsteren profillerde klasik
anlamda svlama olumamasna karn deprem srasnda nemli deformasyon
gsteren zeminlerde geliebilmektedir.

Polito (1999) laboratuar deneylerinde en genel tanm olan numunedeki boluk suyu
basncnn ncelikle balangtaki efektif gerilmeye eit olmas hali iin svlama
terimini kullanmtr. Akma svlamas ve evrimsel hareketlilii ise Castro (1975)
gibi tanmlamtr.

Perlea (2000) zeminin svlamasn daneler arasndaki temasn kaybolmasyla

danelerin su iinde askda kalmas olarak tanmlamtr. Bu yzden svlama
hassaslnn, kohezyonsuz ve dk plastisiteli zeminlerin bir zellii olduunu ne
srmtr.

Kramer ve Elgamal (2001), zemin svlamasnn karmak bir olay olduunu ve

birok aratrmacnn svlamay farkl alardan deerlendirdiini belirtmitir. Son
yllarda svlamayla ilgili terimlerin uyumazlklar yznden yaynlarnda
svlamayla ilgili terminolojiyi yeniden tanmlamlardr. Onlara gre akma
svlamas; statik dengeyi salamak iin gerekli gerilmenin zeminin kalnt
direncinden yksek olduu durumdur. Akma svlamas bu nedenle sadece dk
kalnt dirence sahip gevek zeminlerde oluabilir. Bu tr svlama ok byk

28

deformasyonlar
gerilmelerince

oluturabilir.
oluturulduu

Ancak

bu

deformasyonlarn

unutulmamaldr.

Akma

statik

svlamas

kayma

doa

ve

laboratuarda statik ve dinamik yklemeyle oluabilir. Laboratuarda akma svlamas

deneylerini gerilme kontroll ykleme ile yapmak uygun olur. Gerilme kontroll
tekdze yklemeli bir deneyde artan deviatr gerilmeyle boluk suyu basnc da
artmaktadr. Deformasyon seviyesinin kk olduu durumda deviatr gerilme doruk
noktasna ulatr. Deviatr gerilme doruk noktasna ulatktan sonra deformasyon
oran ve boluk suyu basnc hzla artmaktadr. Bylece akma svlamasnn deviatr
gerilmenin doruk noktasna ulat noktada balad sylenebilmektedir. Zemin
iskeletin yaps, mevcut direncin kalnt dirence eit olmasna kadar bozulmaktadr.
Devaitr gerilmenin kalnt direnten daha byk olmas durumunda numune statik
dengede kalmayabilir ve svlama geliir. evrimsel hareketlilik ise statik kayma
gerilmesinin kalnt direnten kk olduu durumda grlebilmektedir. Dinamik
kayma gerilmesi uygulandnda ortamda ar boluk suyu basnc gelimektedir. Bu
olay doa da ska yanal yaylma biiminde gzlenir. Yanal yaylma sreci deprem
srasnda kalc deformasyonlarn yml birikmesi ile gereklemektedir. Bu
deformasyon deerleri gevek zeminler yannda sk zeminlerde de azmsanmayacak
deerlere ulaabilir

Jefferies ve Been (2006) kumlarda svlama ve evrimsel hareketlilik terimlerinin

tanmlarn vermiler ve statik ve evrimsel svlamann bir bakma ayn olay
olduunu ne srmlerdir. Plastik birim kayma ekil deitirmelerinin birikmesi
srasnda oluan fazla boluk suyu basnlar snmlenemediinden plastik birim
hacim deimelerinin hzla bydn, bunun etkisiyle efektif gerilmeler
azaldndan zeminin rijitlik ve direncinin ayn oranda dtn ifade etmilerdir.
Statik ve evrimsel etkilerden doan svlamada farkn plastik birim hacim
deiimlerinin ortaya k biiminden kaynaklandn sylemilerdir. Statik
svlama olaynda gerekli koullardan biri gerilme-birim deformasyon-kabarma
srecinde beliren plastik hacimsel birim deformasyonun (v), uygulanmakta olan
gerilmeye direnme srasnda zemin iskeletinin peklemesi iin yaplan iten byk
olmasdr. Kritik durumdan daha gevek her zeminde statik deformasyon geliebilir.

29

Dinamik yklemelerde svlama gelimesi durumu ise gerilme deiimleriyle

sklaan zeminde plastik hacimsel birim deformasyonlar grlmesi, bunu da zemin
danelerinin birbirine daha yakn konuma gemek istemesi olarak aklamlardr. Bu
tr svlamann sk kumlar, hatta ar konsolide killerde de grlebileceini ilave
etmilerdir. Statik ve evrimsel arasndaki fark, sk zeminde evrimsel svlamadan
doan birim deformasyonlarn snrl olmasna balamaktadr. Sre balar balamaz
sk zeminde kayma gerilmesi uygulanmasndan doan genlemeye bal kabarma
sahneye kar ve sklama eiliminden kaynaklanan fazla boluk suyu basncn
karlamaya alr. Bylece evrimsel svlama sk zeminlerde zeminin
yumuamas biiminde belirirken gevek zeminlerde ak bir gevrek kme grlr.

2.3. Svlamaya Etki Eden Faktrler

Bir zeminin svlama potansiyeline sahip olup olmad belirlenirken pek ok faktr
gz nnde bulundurulmaldr. Bu faktrler, zemin zellikleri ve svlamaya neden
olan d faktrler olmak zere iki grupta incelenebilir.

2.3.1. Zemin yaps

2.3.1.1. Relatif sklk

Kohezyonsuz zeminlerin dinamik ykler altndaki davranlarn etkileyen en nemli

parametre sklk derecesidir. Sklk deeri arttka n svlamaya ulamak iin
gerekli evrim saysnn ve uygulanan kayma gerilmesinin artmas gerekmektedir
(Seed, 1976).

Zemin sklnn artmasyla kesme srasndaki hacim azalm ve

boluk suyu basnc azalmakta dolaysyla da svlama olasl azalmaktadr.

(Ferrito, 1997)

Balang relatif sklk deeri arttka titreim srasnda oturma ve boluk suyu
basncnn azald bilinmektedir. Buna gre yer ivmesi, relatif sklk ve svlama
potansiyeli arasndaki ilikiler Tablo 2.1 de (ekerciolu, 1998) verilmitir.

30

Tablo 2.1 Maksimum Yer vmesi, Rlatif Sklk ve Svlama Arasndaki liki

Maksimum Yer

Svlama Riski

vmesi amax (g)

Yksek

Orta

Dk

0.10

Dr<0.33

0.33<Dr<0.54

Dr>0.54

0.15

Dr<0.48

0.48<Dr<0.73

Dr>0.73

0.20

Dr<0.60

0.60<Dr<0.85

Dr>0.85

0.25

Dr<0.70

0.70<Dr<0.92

Dr>0.92

2.3.1.2. Dane zellikleri

Dane zellikleri kavram, dane boyutu, dane ekli ve dane ap dalmn
iermektedir. Svlamada dane ap dalmn etkisini belirlemek amacyla Tsuchida
(1970) tarafndan gemite meydana gelmi depremlerden elde edilen granlometri
erileri oluturulmutur (ekil 2.3.) Dane boyutunun klmesi granler zeminlerde
svlama riskini artrmaktadr. Buna gre ince kumlar kaba kumlara kyasla
svlamaya daha hassastr.

ekil 2.3 Zeminlerin Granlometri Erileri (Tsuchida, 1970)

31

Dane ekli ve dane dalm etkisinin ne ynde olduuna dair kesin bulgular
olmamakla beraber dane ekli asndan bakldnda; yuvarlak danelere sahip
zeminler keli danelere sahip zeminlere gre daha kolay skma eilimi
gsterdikleri iin daha fazla svlama tehlikesi tamaktadr. Dane ap dalmnn
da svlama durumu zerinde etkili olduu bilinmektedir. rnein hemen hemen her
ap aralnda belirli bir miktar dane bulunduran iyi derecelenmi bir zeminde farkl
dane aplar ieren yap nedeniyle, deprem etkisiyle birlikte daha kk apl daneler
byk apl daneler arasndaki boluklara girmeye alacak ve bylece skma
eiliminin azalmasyla, olumas muhtemel boluk suyu basnc artlar daha snrl
kalacaktr. Buna gre niform kumlar svlamaya kar olduka hassas bir yapya
sahiptir.

2.1.1.3. Drenaj artlar

Arazide svlama oluumu drenaj artlaryla yakndan ilikilidir. Svlamaya neden

olan etken, suyun drene olamamas nedeniyle boluk suyu basncnda oluan
artlarn, efektif gerilmeyi azaltmasdr. Bu nedenle eer svlama riski olan
tabakann zerinde daha az geirimli bir tabaka varsa bu durum svlama riski
tayan tabakada oluacak boluk suyu basnc artnn snmlenmesi iin gerekli
olan drenaj sresini uzatacandan tabaka iin deprem sras ve sonrasnda svlama
tehlikesi daha fazla olacaktr.

2.3.1.4. nce tane oran ve plastisite

Svlama zerinde dane ap dalmnn etkisini belirtmek amacyla gemite

oluan depremlerde, svlaan zeminler incelenmitir. Bylece ince dane ieren
kumlarn svlama olaslklar ince dane iermeyen kumlara oranla daha fazladr
(Ishihara, 1985). Ishihara, tarafndan tekrarl eksenli deney sisteminde plastik
olmayan ve dk plastisiteli silt ieren sk artlar altndaki kumlarn dinamik
davranlar incelenmitir. almasnda ayn gerilme seviyelerinde ve ayn evrim
saylarnda hem plastik olmayan hem de dk plastisiteli silt oranlarnn artmasyla,
boluk suyu basnlarnda ve birim ekil deitirmelerde byk artlar olutuunu
belirlemitir.

32

Prakash (1992) ise almalarnda aadaki sonular elde etmitir:

1. Dk plastisiteli siltlerin svlama direnci, artan plastisite ile azalr,

2. Kil boyutlu dane yzdesinin artmas, tekrarl gerilme orann drmektedir,
3. Kil yzdesi ne kadar fazla ise, %10'a kadar, tekrarl gerilme oran da o kadar
dktr,
4. Dk plastisiteli siltlerin eksenel deformasyonu, kil yzdesinin artmas ile artar.
%5 kil iin, ilk svlama durumuna, %5 gme snrndan sonra eriilir.

2.3.1.5. Sismik gemi

Gemite svlamaya maruz kalm zeminlerin yeni depremler ile birlikte tekrar
svlama gsterme ihtimalinin byk olduu hem laboratuar almalarndan hem de
arazi gzlemlerinden bilinmektedir (Ansal ve n,1981). Bu etkinin hangi ynde
olduunu belirlemek amacyla ayn zellikte ve ayn sklktaki numunelere ok
kk titreimler uygulanmtr. Uygulama sonucunda numuneler zerinde yaplan
gerekli gerilme oranlarnn, hi titreim altnda kalmam numunelere gre % 50'den
daha byk olduu gzlenmitir. Daneli bir yapya sahip olan kumlarda, kk
titreimler danelerin ve dane yzeylerindeki przllklerin birbirine gre daha iyi
yerlemesine ve bundan dolay kayma mukavemetini belirleyen iki bileenden biri
olan danelerin kilitlenmesinin artmasna neden olduundan svlamaya kar
dirente bir art grlr.

Svlamaya kar en byk direnci gsteren numuneler, yksek frekansl titreim

uygulanm numunelerdir. En zayf numunelerse havada ve suda yamurlama ile
hazrlanm olanlardr. Burada svlamadan sonra numunenin suda yamurlama yolu
ile hazrlanm numunelere benzer bir yol izledii dnlebilir. Benzer ekilde uzun
sre jeolojik yk altnda zemin tabakalarnda, daneler arasnda meydana gelen
kaynama ve imentolama svlama potansiyelini drebilir. Seed,1978 ylnda
yapm olduu deneylerde byle bir durumda svlamaya kar dayanmn %75
orannda arttn gstermitir.

33

2.3.1.6. Yatay toprak basnc ve ar konsolidasyon oran

Svlamaya etki eden faktrlerden bir dieri yatay toprak basncdr. 1980 ylnda
Ishihara tarafndan ayn tip kum numuneleri kullanarak yaplan burulmal kesme
deneylerinde ar yklenmiliin etkisi incelenmi ve deney sonularna gre, ar
konsolidasyon orannn artmasyla svlamaya kar direncin artt belirlenmitir.
Suya

doygun

kohezyonsuz

zeminlerde

yaplan

aratrmalarda

uygulanan

konsolidasyon basnlar arttka, numunelerin dinamik mukavemetleri azalarak

svlaabilirliin artmakta olduu gzlenmitir (Castro ve Paulos, 1976).

2.3.1.7. Gerilme altnda kalma sresi

Yaplan deneyler sonucunda, svlamaya etki eden faktrlerden birisinin de zeminin

jeolojik ykten kaynaklanan gerilme altnda kald srenin olduu belirlenmitir. Bu
srenin etkisinin llebilmesi iin benzer ekilde hazrlanm numuneler 0,01
gnden 95 gne kadar deien zaman dilimleri iinde belirli bir basn altnda
braklm ve n svlamaya yol aabilecek gerilme oranlar arasnda %25'e varan
farklar bulunmutur. Daha uzun zaman dilimlerinin etkisini anlayabilmek iin
araziden alnan rselenmemi numunelerin davran ile ayn tip kum kullanlarak
laboratuarda

hazrlanm

numunelerin

svlamaya

kar

davranlarnn

karlatrlmas gerekmektedir. Byle bir durumda ise svlamaya kar direnim,

%75 orannda artabilmekledir. Buna neden olarak da uzun sre yk altnda kalmann
bir sonucu olarak, daneler arasnda bir kaynamann ve imentolamann olumas
gsterilmektedir (Seed, 1976).

2.3.1.8. Kritik boluk oran

Farkl kumlu zemin numuneleri zerinde yaplan drenajl kesme deneylerinde,

kumlarn sklk oranlarna gre, hacimsel deiimlerinin farkllk gsterdii
gzlenmitir. Sk kumlarda hacimsel olarak bir art olurken, gevek kumlarda
hacimsel olarak bir azalma meydana gelir. Bu iki durumun arasnda, hacimsel bir
deiikliin olmad ve krlmann gerekletii boluk oran, kritik boluk oran, ecr
olarak tanmlanmaktadr (Casagrande, 1936). Konsolidasyonlu drenajsz kayma

34

durumunda, eer ee < ecr ise negatif boluk suyu basnc eer eo.> ecr ise pozitif
boluk suyu basnc olumaktadr. Zeminin boluk oran kritik boluk oranndan
kk iken zemin iin svlama potansiyeli dk olarak kabul edilirken, kayma
annda drenajn mmkn olmad ve zeminin boluk orannn kritik boluk
oranndan byk olduu gevek kumlar iin svlama potansiyeli byktr. Kritik
boluk oran, Casagrande'nin (1936) nerdii, aadaki eitlikten bulunabilir (Seed,
1976).
ecr = e min + (e max - e min) * e[-0.75 a/g]

(2.1)

Burada;
emin: Deney sonularndan elde edilmi minimum boluk oran, %
emax: Maksimum boluk oran, %
a: Maksimum deprem ivmesi, m/sn2
g: Yerekimi ivmesi, m/sn2

Mhendislik uygulamasnda, eitli gerilmelerde drenajsz ykleme yaplmas

durumunda ne kadar fazla boluk suyu basnc oluacan tahmin etmek genellikle
gereklidir.

2.3.2. D etkenler

Zeminlerde svlamaya neden olan en nemli etkenlerden biri depremlerdir. Bu

nedenle svlamaya neden olan sebepler incelenirken depremlerin de birtakm
zelliklerinin dikkate alnmas gerekmektedir. Bu zellikler, d etkenler bal
altnda toplanm ve zellikleri alt balklarda incelenmitir.

2.3.2.1. Deprem bykl

Svlama statik veya dinamik yklerin (deprem, trafik, patlatma vs) etkisi altnda
meydana gelebilir. Arazide karlalan durum svlamann genellikle deprem
etkisiyle olutuu eklindedir. Bu nedenle svlamann meydana gelmesinde
depremin iddetinin nemli bir rol oynad aktr. Depremin iddetinin yksek

35

olmas bir baka deyile maksimum ivmesinin byk olmas svlama tehlikesini
arttran bir etkendir. Bununla birlikte magnitd byk olmayan bir deprem
hareketinin yzeye doru ilerlerken zemin tarafndan bytlebildii bilinmektedir.
Bu nedenle bu durumun svlamaya yol aabilecei de ihtimal dahilindedir.

2.3.2.2. Deprem sresi

Depremin sresinin uzamas tekrarl gerilmelerin zemine uygulanma sresini

uzatacandan svlama tehlikesini nemli lde arttran bir etkendir. Depremin
sresinin uzamas tekrarl gerilmelerin zemine uygulanma sresini uzatacandan
svlama tehlikesini nemli lde arttran bir etkendir.

2.4. Svlamann Neden Olduu Zemin Problemleri

Svlama nedeniyle arazide karlalan balca zemin problemleri arasnda, yanal

akma, akma gmesi, zemin yzeyinde kme-ayrlma, istinat yaplarnda stabilite
sorunlar, ev kaymalar, tama gc kayb, kum kaynamas saylabilir.

2.4.1. Yanal yaylma

Yanal yaylma olay genellikle bir su ktlesi yaknnda bulunan yaklak % 0.3-3 gibi
hafif eimli arazilerde, yzeye yakn bulunan bir zemin tabakasnn (rnein killi bir
zeminin) daha altta yer alan ve svlama riski tayan baka bir tabakann (rnein
doygun ince bir kum tabakas) svlamas sonucunda svlaan zemin zerinde
eimli yzey boyunca bloklara ayrlarak srklenmesi olarak tanmlanabilir. Bu
hareket birka metre ile snrl kalabilecei gibi onlarca metre de olabilir. ekil 2.4
te bir yanal yaylma grlmektedir.

36

ekil 2.4. Yanal Yaylmann ematik Gsterimi ve Bir rnek (Ulusay, 2000)

2.4.2. Akma Gmesi

Akma gmesi daha ok bir su ktlesi yaknnda bulunan ve genellikle yaklak

%3ten daha yksek eime sahip zeminlerde gzlemlenen, svlam zeminin ya da
svlam zemin tabakas zerinde yer alan zemin ktlesinin daha ok kendi
arlnn etkisiyle aa doru adeta bir sv gibi hareket etmesi olaydr. Oluacak
yer deitirme onlarca metreyi bulabilir. Arazide sk karlalan bir durum
olmamakla birlikte, meydana geldiinde son derece tehlikeli sonulara yol aabilir.
ekil 2.5 te akma gmesi ematik olarak gsterilmitir.

37

ekil 2.5. Akma gmesi (Ulusay, 2000)

2.4.3. Zemin Yzeyinde kme-Ayrlma

zellikle eimin ok az olduu ya da olmad dz yzeyli arazilerde, svlaan

zemin zerindeki seviyelerin bloklara ayrlarak ileri ya da geri hareket etmesi
eklinde meydana gelen bir zemin yenilmesidir. Yzeyde atlaklar, yarklar, blok
eklinde kmeler grlebilir. ekil 2.6 da zemin yzeyindeki ayrlma olayna bir
rnek verilmitir.

38

ekil 2.6. Zeminde kme-ayrlma ematik gsterimi ve bir rnek (Ulusay, 2000)

2.4.4. Tama Gc Kayb

Zemin tabakas svlat zaman makaslama dayanmnn azalmasyla tama gcn

tamamen kaybeder ve zemin zerindeki yaplarda batma, yan yatma veya devrilme
gibi durumlar gzlenebilir. ekil 2.7 da bir binada meydana gelen tama gc kayb
ve olayn ematik gsterimi verilmitir.

ekil 2.7. Tama gc kaybnn ematik gsterimi ve bir rnek (Ulusay, 2000)

39

2.4.5. Zemin Oturmas

Svlama sonucunda zeminin tama gcn yitirmesi, tanelerin bir araya gelme
eilimi nedeniyle zeminin zerindeki yaplarda oturmalarn olumasn da
beraberinde getirir. Oturma olay, hem kuru hem de suya doygun gevek zeminlerde
gzlenebilir. Kohezyonsuz kuru zeminlerde meydana gelen oturmalar deprem
sonrasnda ok abuk geliirken, bu sre kohezyonsuz doygun zeminlerde,
svlama srasnda oluan boluk suyu basncnn snmlenmesine bal olarak, daha
yava geliebilir. Taneli doygun zeminlerde meydana gelen oturmalar, zeminin
hidrolik iletkenlik katsaysna, skabilirliine ve drenaj yolu uzunluuna baldr
(Youd,1984).

2.4.6. Kum Kaynamas

Svlama srasnda en ok rastlanan olaylardan biri yzeyde su ve kum birikintisi

olumasdr. Deprem srasnda boluk suyu basncndaki art, hidrolik eimi kritik
bir deere ulatrabilir. Bu durumda efektif gerilme sfr ya da negatif olur. Hzl
koul olarak bilinen bu durumda su enerjisi yksek olan noktadan dk olan
noktaya doru hareket eder ve beraberinde zemin tanelerini de yzeye doru tar
(ekil 2.8). Yzeyde grlen amurlu sular bu mekanizmann sonucunda
olumakta ve yzeyde kum bekleri gzlemlenmektedir.

ekil 2.8. Kum kaynamasna rnekler (www.ce.washington.edu/~geotech/nisqually/QuakePhotos)

40

2.5. Bir Zemin Tabakasnda Svlama Potansiyelini Belirleyen Yntemler

Svlama potansiyeli yksek bulunan bir zeminin, olas bir deprem esnasnda
svlama potansiyelini belirleyebilmek iin svlama analizinin yaplmas
gerekmektedir. Zeminlerde svlama potansiyelinin belirlenebilmesi iin Standart
Penetrasyon Testi (SPT), Koni Penetrasyon Testi (CPT) gibi arazi deneyleri ya da
dinamik basit kesme, dinamik eksenli ve sarsma tablas deneyi gibi laboratuar
deneyleri kullanlabilmektedir. Ancak Laboratuar testlerinin zaman alc ve pahal
olmas nedeniyle SPT ve CPT verilerinin kullanld yntemler daha ok tercih
edilmektedir. Bu tez almasnda kullanlan veriler jeoteknik sondajlardan elde
edilen SPT verilerinden elde edildii iin sadece SPT verisini esas alan analiz
yntemine (Seed ve Idriss, 1971) yer verilmitir.

Seed ve Idriss (1971), 1964 ylnda meydana gelen Niigata ve Alaska

depremlerinden sonra SPT verilerini esas alan ve literatrde basitletirilmi prosedr
olarak bilinen analiz yntemini gelitirmilerdir. Yntem birka kez deitirilmi son
olarak uluslararas geoteknik deprem mhendislii altaynda tartmaya alm ve
Youd ve di. (2001) tarafndan son haliyle kullanma sunulmutur.

Yntemde svlamaya neden olacak tekrarl gerilme orannn (CSR) elde edilmesi
iin, bozulmam zemin numuneleri zerinde laboratuar veya arazi deneylerinin
yaplmas zorunludur. Bu veriler genellikle uygulanan tekrarl kayma gerilmesinin,
dey efektif basnca olan oran eklinde verilmektedir. Bu oran, svlamay
oluturacak gerekli kayma gerilmesi says veya hakim olan tekrarl birim
deformasyon says ile ilikilendirilmektedir. Sonra bu tekrarl kayma gerilme oran
deerleri, arazi deneyleri ile ilikilendirilmektedir.
Yntem deprem etkisine maruz kalan bir zemin tabakasnda oluan boluk suyu
basnc

artnn

tamamen

evrimsel

kayma

gerilmelerine

bal

olduu

dncesinden yola karak, svlamaya sebep olacak sismik yklemeyi ve zeminin

svlamaya

kar

direncini

gerilme

oran

cinsinden

karlatrlmasna

dayanmaktadr. Sismik ykleme orannn sismik diren oranndan byk olmas

zeminin svlama direncinin aldn ve svlama riski olduunu gsterecektir.

41

Bu yntemde bir deprem srasnda zemin tabakas ierisinde herhangi bir noktada
oluan kayma gerilmesinin, kayma dalgasnn dey olarak yaylm nedeniyle
meydana geldii kabul edilir.

a max

Maksimum
Kayma Gerilmesi

h
( max)r
.h
( max)d

ekil 2.9 Zeminde Oluan Kayma Gerilmesinin ematik Gsterimi

H kadar derinde yer alan bir zemin eleman zerinde bulunan bir zemin ktlesi rijit
bir cisim olarak kabul edilirse zemin eleman zerindeki maksimum kayma gerilmesi
aadaki eitlik ile bulunabilir.

( max)r = (.h / g). a max

(2.2)

a max = yzeydeki maksimum ivme

= zeminin birim hacim arl

= yer ekimi ivmesi

Bununla birlikte zemin deforme olabilen bir malzeme olduundan dolay bu deer
azaltlmaldr.

(max)d = rd(max)r

(2.3)

Eitlik 1 ve 2 bir arada deerlendirildiinde deprem srasnda, zemin ierisinde

herhangi bir noktada meydana gelecek maksimum kayma gerilmesi

max = (.h / g). a max.rd

(2.4)

42

Bu deer tekrarl ykleme srasnda etkiyecek ortalama kayma gerilmesi cinsinden

yazlacak olursa
av 0.65(.h / g). a max.rd

(2.5)

eklinde elde edilebilir. Bu deer, efektif gerilme ile normalize edilirse edeer
evrimsel kayma gerilmesi elde olunur.

CSReq = av / o
CSR = 0.65 (amax/g)(o/o).rd

(2.6)

rd says; incelenen zemin seviyesinin derinliine bal olarak

(z 9.15 m)

rd = 1.0-0.00765 z
rd = 1.174-0.0267 z

(9.15 m z 23 m)

(2.7)

eitliklerinden elde edilebilir.

Ayn iliki Idriss (1998) tarafndan deprem bykln dikkate alan bir dzeltme
faktr kullanlarak aadaki formda sunulmutur.

CSR = 0.65 (amax/g)(o/o)(rd/MSF)

(2.8)

Burada MSF deprem bykl dzeltme faktr olup

MSF = 37.9 (Mw)-1.81

( Mw > 5.75 ise )

MSF = 1.625

( Mw 5.75 ise )

(2.9)

eklinde tanmlanr.

Seed ve Idriss (1971) tarafndan nerilen bant ile sismik evrimsel kayma
gerilmesi oran (CSR) bulunduktan sonra sismik diren oran (CRR) elde edilmelidir.

43

CRR nin elde edilmesinde, Standart Penetrasyon testiyle (SPT) elde edilen darbe
saylarnda baz dzeltmeler yaplmaldr.

(N1)60 =NCNCRCSCBCF

(2.10)

C R = sondaj takm ubuu dzeltme faktr

C S = numune elde etme yntemine gre dzeltme
C B = sondaj ukuru ap dzeltme faktr
C E = tokman enerji orannn dzeltme faktr
N = arazide ollen standart penetrasyon direnci

CN = 0.5 < CN <1.7 olmak zere deney yaplan derinlikteki jeolojik gerilmeyi
normalize etmek iin kullanlan bir faktrdr

CN =

(2.11)

Pa 100 kPa

(N1)60 deerlerine, zemin ince dane ieriyorsa etkisini hesaba katmak iin bir
dzeltme daha yaplmaldr. (Youd ve di, 2001)

(N1)60CS= +(N1)60

(2.12)

=0

= 1.0

nce dane yzdesi %5

= 5.0

= 1.2

nce dane yzdesi %35

(2.13)

Bulunan (N1)60CS deeri CRR7.5 yi yani sismik direnci bulmak iin ekil 2.10 da
sunulan grafikte kullanlr.

44

CRR

(N1)60
ekil 2.10. Devirsel diren oran (CRR)-dzeltilmi SPT darbe says ((N1)60) says arasndaki iliki
(Seed ve di, 1975)

Bulunan sismik diren oran moment magnitd 7.5 olan bir deprem iin alnmas
gereken bir deerdir. Bu nedenle gvenlik says hesap ederken bu durum gz
nnde tutulmal ve sismik diren oran olas deprem bykl iin magnitd
lekleme parametresi (MSF) kullanlarak dzeltilmelidir. Bu dzeltme iin Youd
(2001) bir neride bulunmutur.
MSF = 102.24 / M w 2.56
Son aamada svlamaya kar gvenlik saysnn hesab yaplr.

(2.14)

45

FL=( CRR7.5 / CSR)* MSF

(2.15)

Svlamaya kar gvenlik katsaysnn 1den kk ve bire eit deerleri iin

svlamann meydana gelecei, 1den byk deerleri iin svlamann olmayaca
kabul edilir. Ancak doadaki belirsizliklerden dolay, svlama potansiyelini
belirlemede, gvenlik katsaysnn aada verilen aralklara gre deerlendirilmesi
daha doru olur ( Ulusay ve Tosun, 1999).

FL 1

Svlama var

1<FL1,2

Potansiyel svlama

FL>1.2

Svlama beklenmez.

BLM 3. YAPAY SNR ALARI

3.1. Giri
nsanolu yaradlndan beri doa ile i ie yaam ve ondan esinlenerek
karlat problemler iin zm yntemleri gelitirmitir. Bu yntemler bilgisayar
kullanlarak yaplan saysal hesaplamalarn hzla gelimesiyle ok ilerleme
kaydetmitir. Gelitirilen yntemlerin bazlar canl organizmay rnek alarak
yaplmtr. Bu yolla gelitirilmi olan yntemlere rnek olarak Yapay Sinir Alar
(YSA) ve Genetik Algoritmalar (GA) gsterilebilir (en, 2004).

YSA kavram beynin alma ilkelerinin saysal bilgisayarlar zerinde taklit edilmesi
fikri olarak ortaya km ve ilk almalar beyni oluturan nronlarn matematiksel
olarak modellenmesi zerinde younlamtr. Yapay sinir alar, insan beyninin
zelliklerinden olan renme yolu ile yeni bilgiler tretebilme, yeni bilgiler
oluturabilme ve kefedebilme gibi yetenekleri herhangi bir yardm almadan
otomatik olarak gerekletirmek amac ile gelitirilmilerdir. Bu ekilde, insanoluna
zg yaayarak renme yeteneini bilgisayar ortamna tayabildii dnlen YSA
teknolojisi birok avantaj sunmaktadr (Efe ve Kaynak, 2000).

Yapay sinir alar, insan beyninden esinlenerek gelitirilmi, arlkl balantlar

araclyla birbirine balanan ilem elemanlarndan oluan paralel bilgi ileme
yaplardr. YSA larn renme zellii, aratrmaclarn dikkatini eken nemli
zelliklerden birisidir. nk herhangi bir olay hakknda girdi ve ktlar arasndaki
ilikiyi, dorusal olsun veya olmasn, elde bulunan mevcut rneklerden renerek
daha nce hi grlmemi olaylar, nceki rneklerden arm yaparak ilgili olaya
zmler retebilme zellii YSA lardaki zeki davrann da temelini tekil eder.

47

Yapay sinir alar, bir sisteme ilikin tek veya oklu parametrelere bal olarak
tanmlanan giri verileri ile sistemin yine tek veya oklu parametrelere bal olarak
tanmlanabilen klar arasnda iliki kurabilme yeteneine sahiptir (Efe ve Kaynak,
2000).

3.2. Yapay Sinir A Nedir

Yapay sinir alarnn tanm ile ilgili olarak pek ok aratrmac kendine gre farkl
tanmlamalar sunmutur.

Kohonen (1987) yapay sinir alarn, biyolojik sinir sisteminde olduu gibi gerek
yaam nesneleriyle etkilemeyi amalayan basit elemanlarn ve onlarn hiyerarik
dzenlemelerinin paralel, iice balantl alar eklinde tanmlamaktadr.
(Tagetiren, 2005)

Haykin (1994), yapay sinir alarn bilgiyi depolamak iin doal eilimi olan basit
elemanlardan olumu paralel dalm bir ilemci olarak tanmlamtr.

Zurada ise, yapay sinir alarn; deneysel bilgiyi alan, depolayan ve kullanan fiziksel
hcreli sistemler olarak tanmlamtr (Sarolu ve di, 2003).

Yapay sinir alarn basit olarak tanmlamak gerekirse, birok basit ilemci
elemanndan oluan yaplardr denebilir. Bu elemanlar farkl formda ifade edilebilen
nmerik verileri tayan balantlar veya arlklar ile birbirine baldrlar.

Yapay sinir alar, basit hesaplama elemanlarnn youn balantlarndan meydana

gelmi bilgi ilemem elemanlar olarak da tanmlanabilir (Simpson, 1990). Ayn
zamanda, balantl alar, paralel datlm alar ya da neuroformik sistemler olarak
da adlandrlmaktadr. Yapay sinir alar bilgisayar bilimine de baz yenilikler
getirmitir.

Algoritmik

olmayan,

adaptif,

paralel

programlama,

datlm

programlama vb. gibi tekniklerin gelimesine katkda bulunmulardr. zellikle

olaylar hakknda bilgilerin olmad fakat rneklerin bulunduu durumlarda ok

48

etkin olarak kullanlabilecek bir karar verme arac ve hesaplama yntemi olarak
grlebilirler (ztemel, 2003).

Yapay Sinir Alar, basit biyolojik sinir sisteminin alma eklini simle etmek iin
tasarlanan programlardr. Simle edilen sinir hcreleri (nronlar) ierirler ve bu
nronlar eitli ekillerde birbirlerine balanarak a olutururlar. Bu alar renme,
hafzaya alma ve veriler arasndaki ilikiyi ortaya karma kapasitesine sahiptirler.
Dier bir ifadeyle, YSA lar, normalde bir insann dnme ve gzlemlemeye
ynelik doal yeteneklerini gerektiren problemlere zm retmektedir. Bir insann,
dnme ve gzlemleme yeteneklerini gerektiren problemlere ynelik zmler
retebilmesinin temel sebebi ise insan beyninin ve dolaysyla insann sahip olduu
yaayarak veya deneyerek renme yeteneidir.

Biyolojik sistemlerde renme, nronlar arasndaki sinaptik (synaptic) balantlarn

ayarlanmas ile olur. Yani, insanlar doumlarndan itibaren bir yaayarak
renme sreci ierisine girerler. Bu sre iinde beyin srekli bir gelime
gstermektedir. Yaayp tecrbe ettike sinaptik balantlar ayarlanr ve hatta yeni
balantlar oluur. Bu sayede renme gerekleir. Bu durum YSA iin de
geerlidir. renme, eitme yoluyla rnekler kullanarak olur; baka bir deyile,
gerekleme girdi/kt verilerinin ilenmesiyle, yani eitme algoritmasnn bu
verileri kullanarak balant arlklarn (weights of the synapses) bir yaknsama
salanana kadar, tekrar tekrar ayarlamasyla olur.

YSA lar, arlklandrlm ekilde birbirlerine balanm birok

ilem

elemanndan (nronlar) oluan matematiksel sistemlerdir. Bir ilem eleman,

aslnda sk sk transfer fonksiyonu olarak anlan bir denklemdir. Bu ilem eleman,
dier nronlardan sinyalleri alr; bunlar birletirir, dntrr ve saysal bir sonu
ortaya kartr. Genelde, ilem elemanlar kabaca gerek nronlara karlk gelirler
ve bir a iinde birbirlerine balanrlar; bu yap da sinir alarn oluturmaktadr
(Elmas, 2003).

Sinirsel (neural) hesaplamann merkezinde datlm, adaptif ve dorusal olmayan

ilem kavramlar vardr. YSA lar, geleneksel ilemcilerden farkl ekilde ilem

49

yapmaktadrlar. Geleneksel ilemcilerde, tek bir merkezi ilem eleman her hareketi
srasyla gerekletirir. YSA lar ise her biri byk bir problemin bir paras ile
ilgilenen, ok sayda basit ilem elemanlarndan olumaktadr. En basit ekilde, bir
ilem eleman, bir girdiyi bir arlk kmesi ile arlklandrr, dorusal olmayan bir
ekilde dnmn salar ve bir kt deeri oluturur. lk bakta, ilem
elemanlarnn alma ekli yanltc ekilde basittir. Sinirsel hesaplamann gc,
toplam ilem ykn paylaan ilem elemanlarnn birbirleri arasndaki youn
balant yapsndan gelmektedir. ou YSAda, benzer karakteristie sahip
nronlar tabakalar halinde yaplandrlrlar ve transfer fonksiyonlar e zamanl
olarak altrlrlar. Hemen hemen tm alar, veri alan nronlara ve kt reten
nronlara sahiptirler.

YSAnn ana esi olan matematiksel fonksiyon, an mimarisi tarafndan

ekillendirilir. Daha ak bir ekilde ifade etmek gerekirse, fonksiyonun temel
yapsn arlklarn bykl ve ilem elemanlarnn ilem ekli belirler.
YSAlarn davranlar, yani girdi veriyi kt veriye nasl ilikilendirdikleri, ilk
olarak nronlarn transfer fonksiyonlarndan, nasl birbirlerine balandklarndan ve
bu balantlarn arlklarndan etkilenir.

3.3. Yapay Sinir Alarnn Basit Yaps

YSA larn yaps ana eleman iermektedir ve bu elemanlar, temel ilem eleman
olan nron, girdi ve kt yolunu salayan balant ve bu balantlarn salamln
gsteren balant arldr (Elmas, 2003).

3.3.1. Biyolojik nron

Biyolojik sinir sistemi, merkezinde srekli olarak bilgiyi alan, yorumlayan ve uygun
bir karar reten beynin bulunduu katmanl bir sistem olarak aklanr. Alc
sinirler organizma ierisinden ya da d ortamlardan aldklar uyarlar, beyne bilgi
ileten elektriksel sinyallere dntrr. Tepki sinirleri ise, beynin rettii elektriksel
darbeleri organizma kts olarak uygun tepkilere dntrr. ekil 3.1de bir sinir
sisteminin blok diyagram verilmitir.

50

Uyar

Alc
Sinirler

Tepki
Sinirleri

Merkezi
Sinir A

Tepki

ekil 3.1 Biyolojik Nron Yapsnn blok diyagram

Merkezi sinir anda bilgiler, alc ve tepki sinirleri arasnda ileri ve geri besleme
ynnde deerlendirilerek uygun tepkiler retilir. Bu ynyle biyolojik sinir sistemi,
kapal evrim denetim sisteminin karakteristiklerini tar. Merkezi sinir sisteminin
temel iletim eleman, nron olup insan beynindeki saysnn yaklak 10 miyar
olduu tahmin edilmektedir. Sinir hcresi; sinir gvdesi, dentritler ve aksonlar olmak
zere 3 bileenden meydana gelmektedir (ekil 3.2). Dentritler, dier hcrelerden
ald bilgileri hcre gvdesine bir aa yaps eklindeki ince yollarla iletir.

Dentrit
Hcre Gvdesi
Akson

Sinaps
Sinaps
ekil 3.2 Biyolojik Nronun Basit Yaps

Aksonlar ise elektriksel darbeler eklindeki bilgiyi hcreden dar tayan daha uzun
bir yoldur. Aksonlarn bitimi, ince yollara ayrlabilir ve bu yollar, dier hcreler iin
dentritleri oluturur. Akson-dentrit arasndaki balanty salayan eleman ekil
3.2de de grld zere, sinaps olarak isimlendirilir. Sinapstan gelen ve dentritler
tarafndan alnan bilgiler genellikle elektriksel darbelerdir. Ancak, sinapstaki
kimyasal ileticilerden etkilenir. Belirli bir srede bir hcreye gelen girilerin deeri,
belirli bir eik deerine ulatnda hcre bir tepki gsterir. Hcrenin tepkisini
arttrc yndeki giriler uyarc, azaltc yndeki giriler ise nleyici giriler olarak
isimlendirilir ve bu etkiyi sinaps belirler (Elmas, 2003).

51

Yapay sinir alar insan beyninin yaps gz nnde bulundurularak oluturulduu

iin aralarnda benzerlikler bulunmaktadr. yle ki, gerek bir insan beyninde
bulunan nron; YSA daki ilemciyi, dentrit; toplama fonksiyonunu, hcre gvdesi;
transfer fonksiyonunu, aksonlar; k elemann, sinapslar ise arlklar temsil eder.

3.3.2. lemci (Yapay Nron)

Bir YSA modelinin temel birimi, ilem eleman yani nronlardr. ekil 3.3 de
verilen a modeli, baz kk deiikliklerle beraber YSA da geni olarak kullanlan
modellerden biridir.

1
Giriler

Genel Nron

ekil 3.3 Tipik Bir A Modeli (Hagan ve di, 1999)

ekil 3.3 te tek girdili bir nron gsterilmektedir. Bunun haricinde ekil 3.4 te
olduu gibi gsterimleri de mevcuttur. Tm yapay sinir alar bu temel yapdan
retilmektedir.

Bu

yapdaki

farkllklar,

yapay

sinir

alarnn

farkl

snflandrlmasn salar. Bir nronun renme yetenei, seilen algoritma

ierisindeki arlklarn uygun ekilde seilmesine baldr (Hagan ve di, 1999).

U1

W1

U2

W2

UJ

WJ

UN

WN
Giriler

ekil 3.4 rnek Bir Sinir A Modeli

x = ( ujwj)+

a = f(x)

J=1

Genel Nron

52

Her bir giri (u), arlk (w) ile arplarak eik deer () ile toplanr ve sonucu
oluturmak iin aktivasyon fonksiyonu (transfer fonksiyonu) ile ilem yaplarak
nron k (a) retilir. Nron k a = (w.u+ ) eklinde hesaplanr ve bu k
(a), seilen transfer fonksiyonuna baldr.

3.4. Yapay Sinir Hcresinin Temel Elemanlar

Yapay sinir alarnn temel birimi, ilemci olarak adlandrlan yapay nronlardr.
Yapay bir nron, biyolojik nronlara kyasla daha basit bir yapda olmasna ramen,
biyolojik nronlarn baz temel ilemlerini taklit eder. Bu ilemler basit olarak 5
balk altnda toplanabilir.

3.4.1. Giriler

Yapay bir sinir hcresinden baka bir sinir hcresine ya da d dnyadan bilgi alm
ilemi giriler tarafndan gerekletirilir. Giri elemanlar aa retilmek istenen
rnekler tarafndan belirlenir.

3.4.2. Arlklar

Bir ada giriler tarafndan alnan bilginin nemini ve hcre zerindeki etkisini
belirleyen katsaylar arlk olarak tanmlanr. Bir sinir anda her bir giri iin bir
arlk vardr. Seilen arlklarn byklnn ve pozitif ya da negatif olmasnn
girdilerin nemi ile bir balants yoktur. Yani kk bir arlk, ona ait giriin nem
derecesinin az olduunu gstermez. Arln pozitif ya da negatif olmas ise giri
deerinin pozitif ya da negatif olduunu gsterir. Ancak bir arlk deerinin sfr
olmas a iin bir nemlidir (ztemel, 2003).

3.4.3. Toplama levi

Toplama ilevi, yapay bir nrondaki her bir giri ile o girie ait arln
arpmlarnn toplamn ifade eder.

53

Net toplam = ujwj

J

(3.1)

Bununla beraber ou uygulamada esik deeri olan da bu toplama dahil

edilmitir.
n

Net toplam = ujwj+

Net toplam = ujwj-

(3.2)

eik deeri, girilerden bamsz olduu iin btn girilerin sfr olmas durumda
dahi nron knn sfr olma durumunu ortadan kaldrr. Bir sinir anda eik
deerinin kullanm, toplama fonksiyonuna +1 ya da -1 deerine sahip sabit bir
giriin arlna sahip bir balant ile eklendii seklinde yorumlanr.

Yapay sinir alarnda kullanlan her model ve her uygulamam iin bu toplama
fonksiyonunun

kullanlma

zorunluluu

yoktur.

Oluturulan

baz

modeller,

kullanlacak olan toplama fonksiyonunu kendisi belirleyebilir. Baz durumlarda daha

karmak ve deiik toplama fonksiyonlar kullanlabilir. Genel olarak kullanlan
toplama fonksiyonlar; arpm, maksimum toplam, minimum toplam, ounluk
toplam ve kmlatif toplam olarak sralanabilir. Baz modellerde giri deerleri
nemli olurken, baz modellerde ise girilerin says nem arz etmektedir. Yani bir
model olutururken kullanlacak toplama fonksiyonunu belirlemek iin bir standart
yoktur. En uygun toplama fonksiyonu iteratif yntemle bulunacaktr (Efe ve Kaynak,
2000).

3.4.4. Aktivasyon fonksiyonlar

Yapay nronun davrann belirleyen nemli etkenlerden biri aktivasyon

fonksiyonudur. Aktivasyon fonksiyonu hcreye toplama fonksiyonunu ileyerek bu
hcreye gelen girilere karlk olan ks belirler. Hcre modellerinde, hcrenin
gerekletirecei ileve gre eitli trlerde aktivasyon fonksiyonu kullanlabilir En
uygun aktivasyon fonksiyonunu belirlemek iin gelitirilmi bir fonksiyon yoktur.
Transfer fonksiyonlar sabit parametreli ya da uyarlanabilir parametreli olarak
seilebilir. Dorusal olmayan fonksiyonlarn kullanlmas yapay sinir alarnn ok

54

karmak ve farkl problemlere uygulanmasn salamtr. Hcre modellerinde

yaygn olarak kullanlan baz transfer fonksiyonlar aadaki gibi sralanabilir
(ztemel, 2003).

Simetrik eik transfer fonksiyonu: McCulloch-Pitts modeli olarak bilinen eik

aktivasyon fonksiyonlu hcreler, mantksal k verir ve snflandrc alarda tercih
edilir. Perseptron olarak da bilinen eik fonksiyonlu hcrelerin matematiksel modeli
aadaki ekilde tanmlanr. Tek kutuplu ve ift kutuplu olmak zere iki eidi
vardr (ekil 3.5)

n0

a=

n0

a=
-1

n<0

(3.3)
-1

a
+1

n<0
a

+1
n

-1

a = (n)
Tek Kutuplu

-
1

a = (n)
ift Kutuplu

ekil 3.5 Simetrik Eik Transfer Fonksiyonlar (Hagan ve di, 1999)

Kutuplamal eik transfer fonksiyonu: Kutuplama deeri tek kutuplu (ekil 3.6) ve
ift kutuplu (ekil 3.7) eik aktivasyon fonksiyonunun her ikisine de eklenebilir.
Aktivasyon fonksiyonu esik deeri olan y at zaman nron aktif olur. Tek
kutuplu eik fonksiyonu;

55

u.w

a = f(n) =

(3.4)

u.w<

a
+1

--1

ekil 3.6 Tek Kutuplu Eik Transfer Fonksiyonu (Hagan ve di, 1999)

ift kutuplu basamak fonksiyonu ise;

+1

u.w

a = f(n) =

(3.5)
-1

u.w<

eklindedir.
a
+1
n

--1

n
ekil 3.7 ift Kutuplu Eik Transfer Fonksiyonu (Hagan ve di, 1999)

56

Lineer transfer fonksiyonu: Bu transfer fonksiyonunda, fonksiyon k giriine

eittir. Literatrde Adaline olarak da bilinen model, genellikle klasik iaret ileme ve
regresyon analizinde kullanlr.

a=n
a
+1

-1

a = lineer (n)
ekil 3.8 Lineer Transfer Fonksiyonu (Hagan ve di, 1999)

Log-Sigma transfer fonksiyonu: Bu fonksiyon, trevi alnabilir, srekli ve dorusal

olmayan bir fonksiyon olmas nedeniyle dorusal olmayan problemlerin zmnde
kullanlr (ekil 3.9). Bu transfer fonksiyonu giri olarak + ile - arasnda herhangi
bir deer alr ve k deeri 0 ile 1 arasndadr. Literatrde ift kutuplu fonksiyon
olarak da adlandrlr.
a = 1 / (1+e-n)

n
ekil 3.9 Log-Sigma Transfer Fonksiyonu (Hagan ve di, 1999)

57

Hiperbolik tanjant transfer fonksiyonu: Bu transfer fonksiyonu, trevi alnabilir,

srekli ve dorusal olmayan bir fonksiyon olmas nedeniyle dorusal olmayan
problemlerin zmnde kullanlan bir fonksiyondur. Bu transfer fonksiyonunda
giri olarak + ile - arasnda herhangi bir deer alr ve k deeri -1 ile 1
arasndadr. Literatrde ift kutuplu fonksiyon olarak da adlandrlr.
a = (en-e-n) / (en+e-n)

n
ekil 3.10 Hiperbolik Tanjant Transfer Fonksiyonu (Hagan ve di, 1999)

3.4.5. k ilevi
k a = (n), aktivasyon fonksiyonunun dier sinilere gnderilmesi olarak
tanmlanr. Bir nronun k, kendisine ve kendisinden sonra gelen bir ya da daha
fazla nrona giri olabilir.
ekil zerinde bakldnda, ada bir nronun ok sayda k var gibi
gzkmektedir.

Ancak gerek nronlarda olduu gibi bir nronun birden fazla

sayda girii olmasna karlk yalnzca tek bir k vardr.

3.5. Yapay Sinir Alarnn Yaps

Yapay sinir alar, birden fazla yapay sinirin birbirine balanmas ile meydana gelir.
Hcrelerin balanma ilemi rastgele olmaz. A oluturan sinir hcreleri katmanlar
ierisine yerletirilir. Hcreler genellikle katman halinde ve katmanlar iinde
birbirlerine paralel olacak ekilde a olutururlar. Her katmandaki dmler
yalnzca kendinden nceki katmanda yer alan dmlerden giri alabilir. Bir dm
kendinden sonraki bir sinir hcresine balanrken kendine asla balanamaz. Son

58

katmanda yer alan iaretler an kn vermektedir. Aada ok katmanl bir sinir

a yaps ematik olarak gsterilmektedir (ekil 3.11) (Elmas, 2003; ztemel 2003).

ktlar

Girdiler

.
.
.

Giri Katman

Gizli Katmanlar

k Katman

ekil 3.11 ok katmanl bir sinir a yaps (Elmas, 2003)

3.5.1. Katmanlar

Yapay sinir alarnn olduka basit bir yaps vardr. Nronlarn bir ksm girileri
alrken bir ksm da klarn verirler. Dierleri ise grnmediinden ve d dnya
ile direkt olarak balants olmadndan gizli katman olarak isimlendirilirler. Yapay
sinir alarnda, nronlar katmanlarda toplanr ve giri katman, gizli katman ve k
katman olmak zere toplam eit katman vardr.

Ksaca aklamak gerekirse; d dnyadan girileri alan sinirlerin bulunduu katman

giri katman, an oluturduu k d dnyaya ileten katman k katman, giri
ve k katman arasnda bulunan katman ise gizli katman olarak tanmlanabilir.
Karmak problemleri hesaplayabilmek iin alarn gizli katmana sahip olmas
zorunludur. Ancak gizli katmanlarn says artarsa ada genelleme sorunu ortaya
kar. Bu nedenle adaki gizli katman says, en iyi k verecek ekilde
seilmelidir.

59

3.6. Yaplarna Gre Yapay Sinir Alar

Yapay sinir alar yaplarna gre iki balk altnda incelenebilir.

3.6.1. leri beslemeli alar

leri beslemeli alarda nronlar katmanlarda bulunur. Giriler bir katmandan sonraki
katmana tek ynl balant ile gnderilir. Balant tek ynl olduu iin sonraki
katmandan alnan klarn geriye giri olarak dns mmkn deildir. Ayn
zamanda statik alar olarak da isimlendirilirler. ekil 3.12 de ileri beslemeli alarn
blok diyagram grlmektedir.

U(t)

F (u.w)

o(t)

ekil 3.12 leri Beslemeli Sinir Alarnn Basit Yaps

leri beslemeli alarda ilk katmandaki sinirler iin u girileri ile w arlk
deerlerinin bir ilevi hesaplanr ve bu sonu sonraki tm komsu sinirlere iletilir. lk
gizli katman gibi ikinci gizli katman sinirleri de nceki katmana tam baldr.
Buradaki sinirler de ayn ekilde giriler ve arlk deerlerinin ilevini alarak
sonraki sinirlere gnderirler. Bu ilem arada tm ara katmanlarda ve k
katmannda yapldktan sonra tamamlanr. Bu alara ok Katmanl leri Beslemeli
Alar da denir (Sarolu ve di, 2003).

leri beslemeli alarn yaygn olarak kullanlan rnekleri ok Katmanl Perseptron

(MLP) ve renme Vektr Nicelendirmesi (LVQ) alar verilebilir.

60

3.6.2. Geri beslemeli alar

Dinamik alar olarak da adlandrlan bu tip alarda ileri beslemeli alardan farkl
olarak, katmanlar aras balantlar tek ynl deil ift ynldr (ekil 3.13). Bu
nedenle bu tip alarda gizli katmanlarn ya da k katmannn klar bir nceki
katmana giri olarak gnderilmektedir. Bylece bir andaki k hem o andaki giri
hem de bir nceki giri olarak kullanlr. Bu zelliklerinden dolay bu tr alar
tahmin uygulamalar iin kullanlmaktadr. Ancak adaki bu geri dn ilemleri
zaman kaybna sebep olabilmektedir. Bu nedenle de daha farkl geri dnml a
modelleri gelitirilmektedir (Sarolu ve di, 2003).

YSA
F (wy(t))

X (0)

y (t)
Gecikme
Gecikme

ekil 3.13 Geri Beslemeli Sinir Alarnn Basit Yaps

Geri beslemeli alarn yaygn olarak kullanlan eitleri bata Elman a olmak
zere, Hopfield, Uyarlanr Rezonans (ART), z rgtlemeli Harita (SOM) Alar
olarak sralanabilir.

3.7. Yapay Sinir Alarnda renme

Yapay sinir alarnda renme, sistemin en nemli paralarndan biridir. Yapay sinir
larnda bilgi balant arlklarnda bulunduu iin adaki arlklarn uygun
deerler almas byk neme sahiptir. Ancak yapay sinir alarnda balangta en
uygun arlk deerlerinin belirlenmesi iin bir yntem yoktur. Nronlar zamanla ve
iteratif ilemler sonucunda en uygun arl belirlerler. Bu ilem an eitilmesi

61

olarak tanmlanr. Yapay sinir alarnda renme ilemi iki aamada gerekletirilir.
lk aamada rastgele arlk deerleri alnr ve aa gsterilen rnek iin an k
tespit edilir. Elde edilen k deerinin, istenen cevaba uygunluuna baklarak dier
aamaya geilir. kinci aamada, doru kty elde edebilecek en iyi arlk deerini
bulmak iin aa deiik rnekler gsterilerek arlk deerleri deitirilir. Eitim
aamasnda, en az bilgi ile renmeyi salayacak rneklerin seilmesi nemlidir.
Eitim rnekleri seilirken birbirinden farkl bilgilerin seilmesi daha iyi sonular
retir. An doru kty verecek arlklar bulmas, genelleme yeteneini
kazandn gsterir ve bu durum an renmesi olarak tanmlanr. Yapay sinir
alarnda renme temel olarak danmanl renme ve danmansz renme olarak
iki balk altnda toplanabilir. Bu renme trlerinden tez almasnda kullanlan
danmanl renme yntemi zerinde durulacaktr (ztemel, 2003).

3.7.1 Danmanl renme

Bu renme ynteminde an ncelikle eitilmesi gerekmektedir. Eitme ilemi giri

bilgileri ile birlikte k bilgilerinin de verilmesiyle gerekletirilir. Bu ilemde aa,
gerek rnek kmesinin verilmesi zorunludur. Bu rnek kmesi ile eitilen a,
istenen doruluktaki k verdiinde eitim ilemi tamamlanm olur (Elmas,
2003).

ekil 3.14 Danmanl renme Sisteminin ematik Gsterimi

62

ekil 3.14 te danmanl renme sistemi ematik olarak verilmitir. Danmanl

renme sisteminde elde edilen klarla, ayn giriler iin daha nceden elde edilen
klar arasndaki fark bize hatay verir. Elde edilen hatann karesi en kk olacak
ekilde balant arlklar yeniden dzenlenir ve en iyi sonucu verecek ka
ulalmaya allr. Bulunan hatann, seilecek hata deerinden kk olmas
durumunda an eitim ilemi tamamlanm olur. Bu aamadan sonra an verilecek
olan bilinmeyen ka sahip giriler iin en kk hataya sahip k vermesi
beklenir. Danmanl renme ynteminin en nemli zellii giri ve k
deerlerinde gerek verilerin kullanlmasdr (Kishan ve Chilukuri, 1997).
Danmanl renmede, renme kurallar Perceptron, Delta, Geniletilmi Delta ve
Geri Yaylml renme kural olmak zere drt gruba ayrlabilir. Bu renme
kurallarndan, yalnzca tez almasnda kullanlan geri yaylml renme
algoritmasna yer verilmitir

3.7.1.1. Geri yaylml renme algoritmas

Geri yaylm alarnda giri, k ve en az bir tane gizli katman yer almaktadr. Gizli
katmandaki dm says deiebilir ve dm says artarsa an hatrlama yetenei
de artar. Ancak dm saysnn artmas, renme sresini uzatr. Bunun tam tersi
olarak dm saysnn azalmasyla renme sresi ksalr ancak hatrlama yetenei
azalr. Bir katmandaki dmlerin her biri kendinden sonraki katmanda yer alan
dmlerin her birine baldr. Ancak ayn katman iindeki dmlerin hibiri bir
dierine bal deildir (Kartalopoulos, 1997)

ekil 3.15 Geri Yaylm A

63

ekil 3.15 te bir geri yaylm a grlmektedir. Geri yaylm anda, hatalar ileri
beslemeli alar iin kullanlan balantlar yardmyla geriye doru aktarlrlar. Bu
yntemde arlk ayarlamalar geriye doru yapld iin geri yaylm olarak
isimlendirilmektedir.

Geri yaylm algoritmasnda a arlklar ncelikle rastgele seilir. Seilen bu

arlklar yeni girilerin, klarnn hesaplanmasnda kullanlr. Bu ada iki trl
balant sz konusudur. lk olarak ileri besleme ilemi ile arlklar kullanlarak
girilere karlk gelen klar elde edilir. kinci olarak geri besleme ile elde edilen
klarla beklenen klar arasndaki hata deerinin geri yaylmas salanr. Bu geri
yaylma ilemi, en iyi k verecek en uygun arl belirleyebilmek iin adaki
tm katmanlar iin gerekletirilir. Bu ilem toplam hata minimuma drlnceye
kadar devam ettirilir.

3.8. Yapay sinir alarnda test aamas

Yapay sinir alarnda en iyi k verisini salayan arlklar belirlendikten sonra

an renme durumunu deerlendirmek iin yaplan ilemler an test edilmesi
olarak tanmlanmaktadr. Bu aamada aa grmedii rnekler verilerek eitim
sonrasnda belirlenen en uygun arlk deerleri kullanlmas ile k retilir. Elde
edilen bu k an renme baarsn ortaya koyar. Sonu ne kadar baarl ise,
an eitim performans o kadar iyidir. Yapay sinir alarnda an eitiminde
kullanlan rnek kmeye eitim seti, test iin kullanlan kmeye ise test seti ad
verilir (ztemel 2003).

BLM 4. YAPAY SNR ALARI YNTEM LE SIVILAMA

ANALZ

Tez almasnn bu blmnde Seed ve Idriss (1971) tarafndan nerilen ve SPT

verileri ile laboratuar deney sonularn girdi parametresi olarak kullanan
basitletirilmi yntem kullanlarak Adapazar ilesi, Yenign mahallesinde yer alan
kumlu zeminler iin svlama analizi gerekletirilmi olup elde edilen sonular
Yapay Sinir Alar (YSA) yntemi ile gerekletirilen analiz sonularyla
karlatrlmtr.

4.1. Veri Tabannn Oluturulmas

Tez almasnn amacna ynelik olarak inceleme alannda zel mhendislik

brolar tarafndan gerekletirilen ve Adapazar Bykehir Belediyesi bnyesinde
bulunan jeoteknik ett raporlar elde edilmitir. Bu raporlarda yer alan jeoteknik
sondaj loglar ve laboratuar sonular incelenmi ve almann amacna uygun
olarak belirlenen parametreler gz nnde bulundurularak bir veri taban
oluturulmutur. Derlenen veri tabannda toplam 132 adet sondaj verisi kullanlm
olup bu sondaj verilerinden 385 adet veri seti oluturulmutur. Veri tabannda
kullanlan sondajlarn inceleme alanndaki lokasyonlarn ve alma alann gsteren
yer bulduru haritas ekil 4.1 de verilmitir.

Veri taban oluturulurken analiz yntemine uyum salamas asndan sadece kumlu
zeminleri ieren sondajlar dikkate alnmtr. Bunun haricinde incelenen sondajlarda
yer alan silt ve kil ieren derinlikler veri tabanna dahil edilmemitir. Svlama
analizinde kullanlmak zere girdi parametresi olarak; SPT deney sonular, yer alt
su seviyesi, sondaj derinlikleri ve laboratuar sonular derlenmitir. Yaplan bu
derlemeler sonucunda 132 adet sondaj verisinden kumlu seviyeleri ieren toplam 385
adet veri seti oluturulmutur.

65

SAKARYA

ekil 4.1 alma Alan Yer Bulduru Haritas ve Sondaj Lokasyonlar

66

Oluturulan bu veri taban; sondaj numaras, geilen seviyelerin derinlii, yer alt su
seviyesi, SPT (N) deeri, birim hacim arlk ve ince tane ierii parametrelerini
iermektedir. Sondaj ve laboratuar sonular kullanlarak oluturulan veri seti Tablo
4.1 de verilmitir.

Tablo 4.1. almaya Esas Veri Tabann Oluturan Parametreler (Veri tabann oluturan
parametreler zel mhendislik brolar tarafndan yaplan ve Adapazar Bykehir Belediyesi
Bnyesinde bulunan jeoteknik ett raporlarndan elde edilmitir.)
Veri Seti
No

Sondaj No

Derinlik
(Metre)

Yer alt Su
Seviyesi
(Metre)

SPT (N)

Birim Hacim
Arlk
(kN/m3)

nce Tane
Oran
(%)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40

1
1
2
2
3
4
4
4
4
5
6
6
6
7
7
7
8
8
8
8
8
9
9
9
10
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
16
16
17
17

9,00
10,50
12,00
14,50
12,00
1,50
3,00
7,50
12,00
7,50
3,00
4,50
6,00
9,00
12,00
14,50
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
7,50
10,50
15,00
7,50
14,50
6,00
9,00
9,00
12,00
1,50
4,50
9,00
12,00
4,50
6,00
7,50
9,00
6,00
9,00

1,50
1,50
3,00
3,00
2,00
2,10
2,10
2,10
2,10
1,50
2,00
2,00
2,00
2,50
2,50
2,50
3,20
3,20
3,20
3,20
3,20
1,50
1,50
1,50
1,80
2,50
2,00
2,00
1,75
1,75
2,10
2,10
3,00
3,00
2,30
2,30
2,30
2,30
2,00
2,00

45,00
39,00
45,00
50,00
24,00
9,00
19,00
28,00
33,00
24,00
11,00
12,00
18,00
50,00
50,00
50,00
23,00
50,00
50,00
50,00
50,00
15,00
33,00
38,00
33,00
50,00
40,00
23,00
40,00
45,00
6,00
7,00
29,00
38,00
50,00
50,00
50,00
50,00
29,00
50,00

19,57
19,57
20,29
20,28
19,57
19,62
19,75
19,59
19,57
19,68
19,79
20,38
20,38
20,40
20,37
20,38
19,77
19,89
19,91
20,19
20,34
19,96
19,90
19,96
19,72
20,17
19,76
19,91
20,21
20,14
17,23
19,59
19,74
19,77
19,94
20,38
20,28
20,29
20,40
20,38

45,00
44,00
13,20
14,20
45,00
40,00
35,00
42,00
44,00
39,00
33,00
9,00
9,00
7,80
9,60
8,50
33,91
29,29
28,38
19,20
11,01
26,00
29,00
26,00
36,00
20,30
34,35
28,82
18,18
21,53
49,00
43,00
35,40
33,90
27,00
9,00
14,00
13,00
7,53
8,79

67

Tablo 4.1. Devam

Veri Seti
No

Sondaj No

Derinlik
(Metre)

Yer alt Su
Seviyesi
(Metre)

SPT (N)

Birim Hacim
Arlk
(kN/m3)

nce Tane
Oran
(%)

41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91

17
18
18
18
18.2
18.2
18.2
19
19
20
21
21
21
21.2
21.2
22
22
22
23
23
24
24
24
25
26
26
26
26
26
26
27
27
28
28
28
29
29
29
30
30
30
31
31
31
31
31/2
31/2
31/2
32
32
32

10,50
6,00
9,00
12,00
6,00
9,00
12,00
7,50
9,00
4,50
4,50
6,00
9,00
6,00
9,00
1,50
3,00
6,00
3,50
6,50
3,00
4,50
6,00
10,50
3,00
4,50
6,00
7,50
9,00
12,00
6,00
12,00
6,00
7,50
12,00
3,00
12,00
14,50
1,50
12,00
14,50
6,00
7,50
12,00
14,50
7,50
12,00
14,50
3,00
4,50
6,00

2,00
2,00
2,00
2,00
2,50
2,50
2,50
1,90
1,90
2,00
1,50
1,50
1,50
1,00
1,00
1,90
1,90
1,90
1,70
1,70
1,70
1,70
1,70
1,40
3,00
3,00
3,00
3,00
3,00
3,00
1,50
1,50
2,70
2,70
2,70
2,00
2,00
2,00
2,50
2,50
2,50
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
3,00
3,00
3,00

15,00
38,00
47,00
49,00
30,00
41,00
49,00
32,00
48,00
9,00
13,00
50,00
50,00
50,00
50,00
9,00
25,00
20,00
12,00
26,00
16,00
22,00
29,00
50,00
33,00
50,00
50,00
50,00
50,00
50,00
38,00
50,00
23,00
27,00
44,00
9,00
26,00
32,00
12,00
28,00
33,00
20,00
40,00
50,00
50,00
32,00
44,00
50,00
18,00
36,00
46,00

20,41
20,00
20,20
20,24
20,31
20,35
20,36
20,17
20,39
19,72
19,77
20,39
20,29
20,43
20,30
20,42
20,22
19,62
19,57
19,77
20,13
20,20
20,31
19,59
19,78
19,96
19,84
20,23
19,87
20,12
19,86
20,30
20,42
20,40
20,35
20,22
20,00
20,19
19,58
20,12
19,93
19,90
20,14
20,00
20,85
19,94
20,85
20,16
19,72
19,87
19,98

6,88
23,98
18,36
16,97
11,47
10,95
9,88
20,00
8,00
36,00
34,00
8,00
13,00
5,00
12,00
15,00
18,00
40,00
45,00
34,00
22,13
18,53
11,44
43,00
33,50
25,80
30,70
17,20
29,90
22,80
30,16
11,92
5,29
7,75
10,83
18,00
24,00
19,00
43,79
22,63
27,68
29,00
22,00
24,00
16,00
27,00
16,00
21,00
36,00
30,00
25,00

68

Tablo 4.1. Devam

Veri Seti
No

Sondaj No

Derinlik
(Metre)

Yer alt Su
Seviyesi
(Metre)

SPT (N)

Birim Hacim
Arlk
(kN/m3)

nce Tane
Oran
(%)

92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142

32
33
33
33
33
34
34
34
34
35
35
35
35
35
35/2
35/2
36
37
37
37
37
37
37
38
38
38
38
38
39
40
40
40
40
41
41
41
42
42
42
43
43
43
44
45
45
45
46
46
46
47
47

7,50
7,50
9,00
12,00
14,50
3,00
4,50
6,00
7,50
6,00
7,50
9,00
12,00
14,50
12,00
14,50
7,50
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
9,50
3,00
6,00
7,50
9,00
12,00
9,00
3,00
4,50
12,00
15,00
3,00
4,50
6,00
6,00
12,00
14,50
1,50
7,50
12,00
9,00
9,00
12,00
14,50
1,50
3,00
14,50
1,50
3,00

3,00
2,80
2,80
2,80
2,80
2,50
2,50
2,50
2,50
3,00
3,00
3,00
3,00
3,00
2,80
2,80
1,00
6,15
6,15
6,15
6,15
6,15
6,15
2,15
2,15
2,15
2,15
2,15
1,78
2,00
2,00
2,00
2,00
1,70
1,70
1,70
2,35
2,35
2,35
2,00
2,00
2,00
1,60
2,00
2,00
2,00
2,30
2,30
2,30
2,00
2,00

50,00
22,00
25,00
29,00
33,00
19,00
22,00
27,00
30,00
18,00
21,00
36,00
41,00
45,00
39,00
48,00
22,00
14,00
16,00
11,00
15,00
19,00
15,00
11,00
18,00
32,00
35,00
40,00
34,00
11,00
14,00
35,00
48,00
19,00
30,00
33,00
24,00
46,00
50,00
6,00
32,00
50,00
50,00
27,00
31,00
50,00
8,00
14,00
50,00
9,00
13,00

19,72
20,50
19,86
19,92
20,44
20,17
20,22
20,29
20,29
19,56
19,63
19,60
19,57
19,58
19,55
19,55
19,57
17,98
17,92
17,48
20,50
20,34
20,22
19,54
19,51
19,54
19,53
19,54
20,35
20,11
19,98
19,90
20,16
20,36
20,34
20,30
19,55
19,50
19,53
17,89
20,19
20,24
19,94
19,53
19,56
19,54
20,11
19,91
19,96
20,20
20,33

36,00
1,29
30,14
27,88
4,02
20,00
18,00
13,00
13,00
45,48
39,88
41,09
45,69
43,56
47,15
47,88
44,31
24,00
30,00
16,00
15,00
11,00
18,00
48,13
49,84
48,59
49,28
48,22
10,65
23,00
25,00
29,00
21,00
10,00
11,08
12,05
47,96
49,92
48,80
44,00
19,00
17,00
26,86
49,21
46,63
48,27
23,09
28,71
25,84
18,53
11,18

69

Tablo 4.1. Devam

Veri Seti
No

Sondaj No

Derinlik
(Metre)

Yer alt Su
Seviyesi
(Metre)

SPT (N)

Birim Hacim
Arlk
(kN/m3)

nce Tane
Oran
(%)

143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193

47
47
47
48
48
49
49/2
50
51
52
52
53
53
53
53
53
54
54
55
56
57
57
57
58
58
58
58
58
58
58
59
59
59
59
60
60
60
60
61
62
63
63
63
63
63
64
64
64/2
65
65
65

4,50
6,00
14,50
3,00
4,50
3,00
3,00
14,50
3,00
4,50
6,00
6,00
7,50
9,00
12,00
14,50
3,00
4,50
3,00
7,50
3,00
12,00
14,50
3,00
4,50
6,00
7,50
9,00
12,00
14,50
6,00
7,50
12,00
14,50
7,50
9,00
10,50
12,00
12,00
6,00
1,50
3,00
4,50
6,00
14,50
9,50
14,50
14,50
7,50
9,50
12,00

2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
1,40
1,40
2,10
2,70
1,90
1,90
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,40
2,40
1,70
3,00
1,70
1,70
1,70
1,87
1,87
1,87
1,87
1,87
1,87
1,87
1,50
1,50
1,50
1,50
1,30
1,30
1,30
1,30
2,10
3,00
3,07
3,07
3,07
3,07
3,07
2,64
2,64
2,07
1,71
1,71
1,71

16,00
21,00
32,00
16,00
22,00
15,00
16,00
50,00
37,00
19,00
27,00
29,00
32,00
37,00
42,00
48,00
17,00
24,00
10,00
33,00
18,00
36,00
50,00
20,00
27,00
31,00
50,00
50,00
50,00
50,00
31,00
35,00
42,00
50,00
50,00
50,00
50,00
50,00
38,00
38,00
10,00
12,00
21,00
10,00
24,00
30,00
50,00
50,00
13,00
16,00
21,00

19,57
20,30
19,66
19,53
19,56
19,57
19,62
19,87
20,39
20,36
20,34
19,61
19,57
19,74
19,60
19,59
20,33
20,15
19,62
20,17
19,70
20,30
20,30
19,57
20,16
20,18
22,12
20,10
19,97
20,18
19,79
20,17
19,83
19,94
20,30
20,46
20,48
20,48
20,33
20,19
17,85
20,50
20,17
19,87
20,24
19,53
20,22
20,14
19,83
19,92
20,00

45,37
12,05
39,69
49,00
47,00
44,00
40,00
29,97
8,00
10,00
11,00
40,08
45,04
35,47
40,66
43,30
11,17
21,07
40,00
20,00
37,00
12,00
12,00
44,00
21,02
19,63
22,85
23,73
25,21
19,62
33,00
20,00
31,00
27,00
12,00
3,00
2,00
2,00
11,20
19,00
23,00
10,00
20,00
30,00
17,00
49,00
18,00
22,00
31,00
28,00
24,00

70

Tablo 4.1. Devam

Veri Seti
No

Sondaj No

Derinlik
(Metre)

Yer alt Su
Seviyesi
(Metre)

SPT (N)

Birim Hacim
Arlk
(kN/m3)

nce Tane
Oran
(%)

194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244

66
66
67
67
67
67
67
67
68
68
68
69
69
69
69
69
69
70
70
70
70
71
71/2
71/2
71/2
71/2
72
73
73
73
73
73
73
73/2
73/2
73/2
73/2
73/2
73/2
74
74
74
74/2
74/2
74/3
74/3
74/3
75
75
75
75

12,00
14,50
4,50
6,00
7,50
9,00
10,50
12,00
3,00
4,50
12,00
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
9,50
4,50
6,00
12,00
14,50
12,00
1,50
3,00
4,50
12,00
6,00
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
12,00
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
12,00
1,50
6,00
14,50
3,00
6,00
3,00
6,00
9,00
1,50
3,00
6,00
7,50

2,11
2,11
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,40
2,40
2,40
6,15
6,15
6,15
6,15
6,15
6,15
1,95
1,95
1,95
1,95
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
1,55
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,70
2,70
2,70
1,45
1,45
2,00
2,00
2,00
1,80
1,80
1,80
1,80

25,00
40,00
50,00
50,00
50,00
50,00
50,00
50,00
9,00
10,00
14,00
14,00
16,00
11,00
15,00
19,00
15,00
12,00
18,00
34,00
40,00
36,00
8,00
6,00
18,00
40,00
25,00
10,00
11,00
34,00
38,00
44,00
50,00
10,00
12,00
36,00
40,00
47,00
50,00
6,00
13,00
28,00
11,00
17,00
9,00
19,00
17,00
5,00
9,00
32,00
31,00

20,00
20,29
20,39
20,28
20,44
20,44
20,42
20,42
20,14
20,14
19,79
18,00
17,88
17,59
20,50
20,34
20,22
19,53
19,57
19,57
19,56
19,73
19.46
19,59
19,60
19,67
20,32
17,43
19,92
19,96
19,90
19,90
19,87
17,82
19,92
19,92
19,90
19,92
19,92
19,58
19,55
19,68
19,80
19,81
19,54
19,55
19,57
19,55
19,56
19,56
19,57

24,00
13,00
8,00
14,00
4,00
4,00
6,00
6,00
22,00
22,00
33,00
24,00
30,00
16,00
15,00
11,00
18,00
49,16
46,00
45,76
46,39
35,64
40,54
42,36
40,79
39,28
11,32
24,00
28,00
26,00
29,00
29,00
30,00
29,00
28,00
28,00
29,00
28,00
28,00
45,69
47,27
39,06
32,87
32,23
48,10
47,60
45,22
47,36
45,67
46,02
45,74

71

Tablo 4.1. Devam

Veri Seti
No

Sondaj No

Derinlik
(Metre)

Yer alt Su
Seviyesi
(Metre)

SPT (N)

Birim Hacim
Arlk
(kN/m3)

nce Tane
Oran
(%)

245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295

75
75
76
76
77
77
77
78
78
79
79
80
80
80
80
80
81
81
82
83
83
84
84
84
84/2
84/2
85
85
86
86
87
87
87
87/2
87/2
87/2
88
88
88
89
89
90
90
90
90
90
91
91
91
91
91

9,00
14,50
3,00
6,00
6,00
7,50
9,00
3,00
7,50
4,50
6,00
3,00
5,00
7,00
9,00
13,00
6,00
14,50
1,50
4,50
14,50
1,50
3,00
5,00
1,50
3,00
9,00
12,00
12,00
14,50
7,50
12,00
15,00
7,50
12,00
15,00
3,00
9,00
12,00
3,00
12,00
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
1,50
3,00
4,50
6,00
9,00

1,80
1,80
2,81
2,81
2,00
2,00
2,00
2,60
2,60
3,12
3,12
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,70
2,70
2,50
1,90
1,90
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
1,95
1,95
2,20
2,20
1,00
1,00
1,00
1,00
1,00
1,00
1,25
1,25
1,25
1,80
1,80
4,00
4,00
4,00
4,00
4,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00

27,00
34,00
9,00
23,00
36,00
40,00
46,00
7,00
27,00
12,00
21,00
32,00
34,00
37,00
42,00
50,00
19,00
38,00
13,00
12,00
32,00
11,00
8,00
31,00
11,00
14,00
50,00
50,00
29,00
36,00
32,00
45,00
49,00
32,00
39,00
46,00
14,00
37,00
42,00
15,00
30,00
24,00
31,00
42,00
45,00
50,00
8,00
9,00
12,00
14,00
22,00

19,57
19,57
19,98
19,88
20,46
20,48
20,44
19,55
19,59
19,95
20,43
20,00
20,14
19,98
20,43
20,42
19,52
19,54
18,00
19,56
19,58
17,59
20,11
19,77
19,70
19,92
20,41
20,43
19,56
19,53
19,60
19,94
19,79
19,87
19,77
19,82
19,55
20,42
20,43
19,98
20,11
17,46
17,64
20,50
20,46
20,44
19,57
19,59
19,71
19,71
19,74

44,67
44,48
24,87
29,78
3,00
2,00
4,00
47,11
41,63
26,37
5,04
24,00
22,00
25,00
5,00
6,00
49,36
48,38
34,00
45,47
43,38
24,00
23,00
34,00
37,00
28,00
6,83
4,66
46,81
48,89
41,00
27,00
33,00
30,00
34,00
32,00
48,08
5,50
4,54
25,00
23,00
3,00
4,00
4,00
3,00
4,00
44,03
42,79
36,48
36,47
35,32

72

Tablo 4.1. Devam

Veri Seti
No

Sondaj No

Derinlik
(Metre)

Yer alt Su
Seviyesi
(Metre)

SPT (N)

Birim Hacim
Arlk
(kN/m3)

nce Tane
Oran
(%)

296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346

91
91
92
92
92
92
92
92
93
93
94
94
94
95
95
95
95
95
96
96
96
96
96
97
97
97
98
98
98
98
99
99
99
99
99
99
100
100
101
101
102
102
102
102
103
104
104
105
105
105
106

12,00
14,50
1,50
3,00
5,00
7,00
9,00
13,00
9,00
12,00
3,00
5,00
7,00
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
3,00
4,50
6,00
9,00
14,50
9,00
12,00
14,50
1,50
3,00
4,50
14,50
1,50
3,00
6,00
7,50
9,00
14,50
12,00
15,00
3,00
4,50
3,00
4,50
9,00
14,50
7,50
12,00
14,50
1,50
3,00
14,50
14,50

2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
2,44
2,44
3,00
3,00
3,00
1,80
1,80
1,80
1,80
1,80
1,90
1,90
1,90
1,90
1,90
2,00
2,00
2,00
1,78
1,78
1,78
1,78
2,44
2,44
2,44
2,44
2,44
2,44
2,00
2,00
1,90
1,90
2,20
2,20
2,20
2,20
2,00
2,10
2,10
2,80
2,80
2,80
2,50

31,00
45,00
7,00
18,00
22,00
31,00
33,00
33,00
32,00
30,00
32,00
34,00
33,00
22,00
35,00
40,00
45,00
19,00
12,00
15,00
16,00
26,00
33,00
26,00
35,00
43,00
4,00
6,00
8,00
25,00
6,00
7,00
22,00
33,00
39,00
50,00
34,00
37,00
18,00
11,00
8,00
13,00
28,00
32,00
31,00
26,00
32,00
6,00
16,00
50,00
26,00

19,52
19,80
17,39
19,92
19,83
20,39
20,36
20,38
20,25
20,27
19,72
19,77
19,75
19,98
20,14
20,00
19,96
20,11
19,56
19,57
19,55
19,53
19,55
20,44
20,46
20,48
17,80
20,26
20,17
20,11
19,56
19,57
19,59
19,61
19,81
19,55
19,69
19,69
19,75
19,99
19,56
19,59
19,53
19,62
19,56
20,41
20,43
17,00
20,10
20,39
20,30

49,55
32,65
30,00
28,00
31,00
8,00
10,00
9,00
15,85
14,43
36,00
34,00
35,00
25,00
22,00
24,00
26,00
23,00
46,66
44,08
47,97
48,62
47,21
4,00
3,00
2,00
18,00
15,00
20,00
23,00
46,42
45,08
43,27
40,29
32,22
47,96
38,00
38,00
35,18
24,15
46,36
41,44
48,67
39,98
46,00
7,00
5,00
47,00
45,00
8,00
12,00

73

Tablo 4.1. Devam

Veri Seti
No

Sondaj No

Derinlik
(Metre)

Yer alt Su
Seviyesi
(Metre)

SPT (N)

Birim Hacim
Arlk
(kN/m3)

nce Tane
Oran
(%)

347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385

107
108
108
108
108
109
109
110
110
110
110
111
112
112
112
112
112
112
113
113
113
114
114
114
115
115
115
115
116
117
117/2
118
118
118
118
118/2
118/2
118/2
118/2

14,50
6,00
9,00
12,00
14,50
9,00
13,00
1,50
3,00
4,50
6,00
9,00
3,00
4,50
6,00
9,00
12,00
14,50
1,50
3,00
4,50
1,50
3,00
4,50
6,00
9,00
12,00
14,50
3,00
9,00
7,50
4,50
6,00
7,50
9,00
4,50
6,00
7,50
9,00

2,00
2,50
2,50
2,50
2,50
1,00
1,00
1,20
1,20
1,20
1,20
2,00
2,10
2,10
2,10
2,10
2,10
2,10
2,20
2,20
2,20
2,10
2,10
2,10
2,20
2,20
2,20
2,20
1,80
3,75
3,05
2,70
2,70
2,70
2,70
2,70
2,70
2,70
2,70

41,00
19,00
39,00
50,00
50,00
16,00
24,00
8,00
10,00
16,00
22,00
21,00
10,00
13,00
16,00
27,00
25,00
32,00
13,00
19,00
25,00
14,00
21,00
26,00
25,00
50,00
50,00
50,00
12,00
12,00
38,00
44,00
50,00
50,00
50,00
38,00
50,00
50,00
50,00

20,22
20,26
20,23
20,26
20,28
20,14
20,17
20,50
20,34
20,41
20,36
19,57
20,46
20,47
20,45
20,46
20,46
20,45
17,18
19,54
19,56
17,32
19,56
19,55
20,39
20,41
20,38
20,29
19,57
19,69
19,83
19,58
19,65
19,77
19,85
19,63
19,85
19,92
20,10

17,90
15,50
17,30
14,80
13,90
22,00
20,00
10,00
11,00
7,00
10,00
44,20
3,00
2,30
3,10
3,00
2,90
3,50
49,00
48,20
47,00
49,00
47,00
48,00
8,00
7,00
9,00
13,00
45,00
38,40
31,10
43,51
39,83
33,93
30,21
39,88
30,21
28,21
23,59

Tez almasnda Seed ve Idriss (1971) tarafndan nerilen ve ayrntlar Blm 2 de

verilen basitletirilmi prosedr kullanlarak tm kumlu seviyeler iin sondajlardan
elde edilen SPT deerleri ile gvenlik saylar (FL) hesaplanmtr. Analizlerde SPT
(N), ince tane oran, birim hacim arlk deerlerinin yan sra deprem bykl
(Mw) ve maksimum yatay yer ivmesi (amax) deerleri de kullanlmtr. alma
alannda yaplan analizlerde blgede yaplm nceki almalar gz nnde
bulundurularak maksimum yatay yer ivmesi amax = 0.40g ve deprem bykl

74

Mw = 7.5 alnmtr. Yaplan hesaplamalar sonucunda elde edilen gvenlik saylar

svlama potansiyeli olan ve olmayan blgeleri belirlemek iin kullanlmtr.
Blm 2 de de belirtildii gibi gvenlik faktr 1 den kk olan seviyeler svlar
olarak kabul edilirken, 1.2 den byk olan seviyeler svlamaz olarak kabul
edilmitir. 1-1.2 arasndaki deerlere sahip seviyelerin svlama potansiyeli ise
sklk

oranlar

(Dr)

gz

nnde

bulundurularak

deerlendirilmitir.

Bu

deerlendirmede Terzaghi ve Peck (1948) tarafndan nerilen SPT-Dr bantlar

dikkate alnmtr (ekil 4.2).

ekil 4.2 SPT-Dr arasndaki iliki (Terzaghi ve Peck; 1948)

SPT ye bal olarak yaplan svlama analizleri sonucunda toplam 385 adet veriden
145 tanesinin svlama potansiyeline sahip olduu 240 tanesinin ise svlama
potansiyeli tamad tespit edilmitir. Yaplan analiz neticesinde elde edilen
sonular Tablo 4.2 de verilmitir.

75

Tablo 4.2. SPT ye Bal Svlama Analiz Sonular ( z= derinlik, (N160)=Dzeltilmi SPT Deeri,
Rd=Derinlik azaltma Faktr, CSR=Devirsel Gerilme Oran, CRR=Devirsel Diren Oran,
FL=Svlama Gvenlik Saysn ifade etmektedir.)
Veri
Seti
No

Z
(Metre)

(N1)60

Bir.Hacim
Arlk
(kN/m3)

Toplam
Gerilme
(kPa)

Efektif
Gerilme
(kPa)

Rd

CSR

CRR

FL

Svlama
Durumu

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47

9,00
10,50
12,00
14,50
12,00
1,50
3,00
7,50
12,00
7,50
3,00
4,50
6,00
9,00
12,00
14,50
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
7,50
10,50
15,00
7,50
14,50
6,00
9,00
9,00
12,00
1,50
4,50
9,00
12,00
4,50
6,00
7,50
9,00
6,00
9,00
10,50
6,00
9,00
12,00
6,00
9,00
12,00

58,30
48,30
39,40
41,00
29,60
23,40
37,20
39,60
38,70
35,60
23,30
15,60
20,90
46,50
42,20
38,50
51,40
79,10
69,80
59,40
50,60
22,10
39,00
37,40
46,30
44,60
58,50
29,80
43,80
45,10
17,20
15,90
36,90
41,90
72,90
56,00
54,40
50,10
32,30
47,90
13,30
51,00
50,80
46,40
34,40
39,70
41,60

19.57
19,48
20,29
20,28
19,57
19,62
19,75
19,59
19,57
19,68
19,79
20,38
20,38
20,40
20,37
20,38
19,77
19,89
19,91
20,19
20,34
19,96
19,90
19,96
19,72
20,17
19,76
19,91
20,21
20,14
17,23
19,59
19,74
19,77
19,94
20,38
20,28
20,29
20,40
20,38
20,41
20,00
20,20
20,24
20,31
20,35
20,36

176.13
205,35
243,48
294,18
234,84
29,43
58,98
147,13
235,20
147,60
59,37
89,94
120,51
183,60
244,71
295,66
29,66
59,49
89,35
119,64
150,15
149,70
209,40
299,22
147,90
292,47
118,56
178,29
181,89
242,31
25,84
83,20
177,66
236,97
89,73
120,30
150,72
181,16
122,40
183,54
214,16
120,00
180,60
241,32
121,86
182,91
243,99

102.56
117,06
155,19
181,36
136,74
29,43
50,15
94,16
138,08
88,74
49,56
65,41
81,27
119,84
151,51
177,94
29,66
59,49
76,60
92,17
107,96
90,84
121,11
166,78
91,98
174,75
79,32
109,62
110,77
141,76
25,84
59,65
118,80
148,68
68,15
84,00
99,71
115,43
83,16
114,87
130,77
80,76
111,93
143,22
87,52
119,14
150,79

0.923
0.894
0,857
0,778
0,857
0,990
0,979
0,943
0,857
0,943
0,979
0,969
0,958
0,923
0,857
0,778
0,990
0,979
0,969
0,958
0,943
0,943
0,894
0,761
0,943
0,778
0,958
0,923
0,923
0,857
0,990
0,969
0,923
0,857
0,969
0,958
0,943
0,923
0,958
0,923
0,894
0,958
0,923
0,857
0,958
0,923
0,857

0.412
0.408
0,349
0,328
0,382
0,258
0,300
0,383
0,379
0,408
0,305
0,346
0,369
0,368
0,360
0,336
0,258
0,255
0,294
0,323
0,341
0,404
0,402
0,355
0,394
0,338
0,372
0,390
0,394
0,381
0,258
0,351
0,359
0,355
0,332
0,357
0,371
0,377
0,366
0,383
0,381
0,370
0,387
0,375
0,347
0,368
0,360

0,494
0,489
0,419
0,393
0,444
*
0,359
0,460
0,455
0,489
0,262
0,167
0,226
0,441
0,431
0,403
*
*
0,353
0,388
0,409
0,243
0,482
0,426
0,473
0,406
0,446
0,452
0,473
0,457
*
0,169
0,430
0,426
0,398
0,428
0,445
0,520
0,440
0,460
0,144
0,444
0,464
0,450
0,416
0,442
0,432

1,19
1,13
1,01
0,95
1,04
*
1,20
1,20
1,07
1,20
0,86
0,48
0,51
1,12
1,02
0,95
*
*
1,20
1,20
1,16
0,60
1,12
1,00
1,20
0,96
1,20
1,12
1,15
1,04
*
0,48
1,13
1,04
1,20
1,20
1,20
1,13
1,20
1,13
0,35
1,20
1,15
1,04
1,20
1,12
1,02

YOK
YOK
VAR
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
VAR
VAR
VAR
YOK
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
VAR
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR

76

Tablo 4.2. Devam

Veri
Seti
No

Z
(Metre)

(N1)60

Bir.Hacim
Arlk
(kN/m3)

Toplam
Gerilme
(kPa)

Efektif
Gerilme
(kPa)

Rd

CSR

CRR

FL

Svlama
Durumu

48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98

7,50
9,00
4,50
4,50
6,00
9,00
6,00
9,00
1,50
3,00
6,00
3,50
6,50
3,00
4,50
6,00
10,50
3,00
4,50
6,00
7,50
9,00
12,00
6,00
12,00
6,00
7,50
12,00
3,00
12,00
14,50
1,50
12,00
15,00
6,00
7,50
12,00
14,50
7,50
12,00
14,50
3,00
4,50
6,00
7,50
7,50
9,00
12,00
14,50
3,00
4,50

38,80
46,20
18,50
25,00
58,60
52,00
58,30
51,90
18,50
40,80
31,90
25,20
39,30
29,30
32,90
34,90
60,60
55,60
69,30
66,00
54,80
57,30
48,70
55,40
45,40
24,30
26,80
37,60
16,70
28,30
29,90
29,50
29,40
33,10
30,20
48,60
50,70
43,30
41,50
41,20
45,30
33,10
52,90
58,50
63,70
21,20
30,80
31,20
24,60
31,10
31,00

20,17
20,39
19,72
19,77
20,39
20,29
20,43
20,30
20,42
20,22
19,62
19,57
19,77
20,13
20,20
20,31
19,59
19,78
19,96
19,84
20,23
19,87
20,12
19,86
20,30
20,42
20,40
20,35
20,22
20,00
20,19
19,58
20,12
19,93
19,90
20,14
20,00
20,85
19,94
20,85
20,16
19,72
19,87
19,98
19,72
20,50
19,86
19,92
20,44
20,17
20,22

151,28
181,86
88,74
88,96
119,55
180,42
122,58
183,48
30,63
61,04
119,90
68,50
127,80
60,39
90,69
121,16
205,70
59,34
89,28
119,04
149,38
179,19
239,55
119,16
240,96
122,52
153,12
244,70
60,66
240,66
291,14
29,37
240,09
289,92
119,40
149,61
239,61
291,74
149,55
243,88
293,77
59,16
88,96
118,94
148,51
153,75
183,54
243,30
294,40
60,51
90,84

96,34
112,21
64,21
59,54
75,40
106,84
73,53
105,00
30,63
50,25
79,68
50,84
80,72
47,64
63,22
78,97
116,42
59,34
74,56
89,61
105,24
120,33
151,26
75,01
137,95
90,15
106,03
153,46
50,85
142,56
168,51
29,37
146,89
172,20
80,16
95,66
141,51
169,11
95,60
145,28
171,15
59,16
74,25
89,50
104,37
107,64
122,72
153,05
179,62
55,60
71,22

0,943
0,923
0,969
0,969
0,958
0,923
0,958
0,923
0,990
0,979
0,958
0,976
0,953
0,979
0,969
0,958
0,89
0,979
0,969
0,958
0,943
0,923
0,857
0,958
0,857
0,958
0,943
0,857
0,979
0,857
0,778
0,990
0,857
0,778
0,958
0,943
0,857
0,778
0,943
0,857
0,778
0,979
0,969
0,958
0,943
0,943
0,923
0,857
0,778
0,979
0,969

0,385
0,389
0,348
0,377
0,395
0,405
0,415
0,419
0,258
0,309
0,375
0,342
0,392
0,323
0,361
0,382
0,411
0,255
0,302
0,331
0,348
0,357
0,353
0,396
0,389
0,338
0,354
0,355
0,304
0,376
0,349
0,258
0,364
0,340
0,371
0,384
0,377
0,349
0,384
0,373
0,347
0,255
0,302
0,331
0,349
0,350
0,359
0,354
0,331
0,277
0,321

0,462
0,467
0,197
0,291
0,474
0,486
0,498
0,503
*
0,371
0,449
0,296
0,471
0,425
0,434
0,458
0,493
0,305
0,362
0,397
0,418
0,429
0,423
0,474
0,467
0,278
0,332
0,426
0,177
0,380
0,459
*
0,429
0,408
0,445
0,460
0,452
0,418
0,460
0,448
0,416
0,305
0,362
0,397
0,419
0,231
0,431
0,425
0,285
0,332
0,386

1,20
1,15
0,57
0,77
1,20
1,17
1,20
1,18
*
1,20
1,20
0,86
1,20
1,32
1,20
1,20
1,13
1,20
1,20
1,20
1,18
1,11
1,02
1,20
1,05
0,82
0,92
1,01
0,58
0,89
1,10
*
1,03
0,99
1,20
1,20
1,04
0,97
1,20
1,03
0,97
1,20
1,20
1,20
1,18
0,64
1,12
1,03
0,70
1,20
1,20

YOK
YOK
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
YOK
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
VAR
VAR
YOK
YOK

77

Tablo 4.2. Devam

Veri
Seti
No

Z
(Metre)

(N1)60

Bir.Hacim
Arlk
(kN/m3)

Toplam
Gerilme
(kPa)

Efektif
Gerilme
(kPa)

Rd

CSR

CRR

FL

Svlama
Durumu

99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149

6,00
7,50
6,00
7,50
9,00
12,00
14,50
12,00
14,50
7,50
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
9,00
3,00
6,00
7,50
9,00
12,00
9,00
3,00
4,50
12,00
15,00
3,00
4,50
6,00
6,00
12,00
14,50
1,50
7,50
12,00
9,00
9,00
12,00
14,50
1,50
3,00
14,50
1,50
3,00
4,50
6,00
14,50
3,00
4,50
3,00
3,00

31,90
32,60
28,00
29,90
44,90
45,60
46,30
44,00
49,40
34,00
30,50
29,90
15,70
17,40
18,40
16,30
23,60
29,20
44,60
45,30
45,90
34,00
21,10
23,50
38,40
43,50
28,80
39,70
39,70
36,90
51,70
51,90
17,20
39,10
47,80
59,10
36,30
36,90
52,30
19,00
19,91
19,96
19,70
20,00
28,70
25,60
34,90
32,50
38,20
32,40
34,20

20,29
20,29
19,56
19,63
19,60
19,57
19,58
19,55
19,52
19,57
17,98
17,92
17,48
20,50
20,34
20,22
19,54
19,51
19,54
19,53
19,54
20,35
20,11
19,98
19,90
20,16
20,36
20,34
20,30
19,55
19,50
19,53
17,89
20,19
20,24
19,94
19,53
19,56
19,54
20,11
19,91
19,96
20,20
20,33
19,57
20,30
19,66
19,53
19,56
19,57
19,62

121,28
151,71
117,36
146,80
176,20
234,92
283,86
234,60
283,40
146,78
26,97
53,85
80,07
110,82
141,35
181,79
58,62
117,15
146,46
175,76
234,38
183,15
60,33
90,30
239,55
300,03
61,08
91,59
122,04
117,30
234,30
283,12
26,84
146,82
237,90
179,46
175,77
234,45
283,30
30,16
60,19
289,73
30,30
60,73
90,08
120,54
287,64
58,59
87,93
58,71
58,86

86,94
102,66
87,93
102,66
117,34
146,62
171,05
144,35
168,62
83,01
26,97
53,85
80,07
110,82
128,11
148,93
50,28
79,38
93,98
108,56
137,75
112,32
50,52
65,77
141,45
172,50
48,33
64,12
79,86
81,49
139,63
163,93
26,84
92,87
139,80
106,87
107,10
136,35
160,67
30,16
53,32
170,05
30,30
50,97
65,56
81,30
165,02
48,78
63,40
43,01
43,16

0,958
0,943
0,958
0,943
0,923
0,857
0,778
0,857
0,778
0,943
0,990
0,979
0,969
0,958
0,943
0,914
0,979
0,958
0,943
0,923
0,857
0,923
0,979
0,969
0,857
0,761
0,979
0,969
0,958
0,958
0,857
0,778
0,990
0,943
0,857
0,923
0,923
0,857
0,778
0,990
0,98
0,778
0,990
0,979
0,969
0,958
0,778
0,979
0,969
0,979
0,979

0,347
0,362
0,332
0,351
0,360
0,357
0,335
0,362
0,340
0,434
0,258
0,255
0,252
0,249
0,271
0,290
0,297
0,367
0,382
0,389
0,379
0,391
0,304
0,346
0,377
0,344
0,322
0,360
0,381
0,358
0,374
0,349
0,258
0,388
0,379
0,403
0,394
0,383
0,356
0,258
0,287
0,344
0,258
0,304
0,346
0,369
0,352
0,306
0,349
0,348
0,347

0,417
0,435
0,371
0,459
0,432
0,428
0,402
0,434
0,408
0,520
*
*
*
*
0,197
0,174
0,267
0,422
0,458
0,466
0,455
0,469
0,229
0,265
0,452
0,413
0,401
0,432
0,456
0,430
0,448
0,419
*
0,465
0,455
0,483
0,472
0,459
0,428
*
0,326
0,413
*
0,215
0,397
0,304
0,423
0,367
0,419
0,417
0,417

1,20
1,19
1,12
1,30
1,13
1,05
0,99
1,05
0,97
1,20
*
*
*
*
0,68
0,54
0,09
1,15
1,20
1,12
1,07
1,15
0,75
0,77
1,06
0,96
1,24
1,20
1,20
1,20
1,05
0,98
*
1,20
1,05
1,17
1,17
1,08
0,99
*
1,13
0,97
*
0,71
1,15
0,82
1,01
1,20
1,20
1,20
1,20

YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
VAR
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
VAR
YOK
YOK
VAR
YOK
VAR
YOK
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK

78

Tablo 4.2. Devam

Veri
Seti
No

Z
(Metre)

(N1)60

Bir.Hacim
Arlk
(kN/m3)

Toplam
Gerilme
(kPa)

Efektif
Gerilme
(kPa)

Rd

CSR

CRR

FL

Svlama
Durumu

150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200

14,50
3,00
4,50
6,00
6,00
7,50
9,00
12,00
14,50
3,00
4,50
3,00
7,50
3,00
12,00
14,50
3,00
4,50
6,00
7,50
9,00
12,00
14,50
6,00
7,50
12,00
14,50
7,50
9,00
10,50
12,00
12,00
6,00
1,50
3,00
4,50
6,00
14,50
9,50
14,50
14,50
7,50
9,50
12,00
12,00
14,50
4,50
6,00
7,50
9,00
10,50

49,40
49,40
24,70
31,80
43,60
44,20
47,20
47,60
49,90
25,00
35,00
22,70
38,00
36,70
32,90
41,50
39,80
40,70
41,20
59,80
56,20
51,00
45,00
47,20
43,40
46,80
49,10
55,50
48,20
45,00
42,30
33,50
46,00
22,80
17,00
30,00
17,00
22,10
38,10
44,10
45,80
20,50
21,80
24,00
27,30
20,29
60,70
58,40
49,60
46,10
43,50

19,87
20,39
20,36
20,34
19,61
19,57
19,74
19,60
19,59
20,33
20,15
19,62
20,17
19,70
20,30
20,30
19,57
20,16
20,18
22,12
20,10
19,97
20,18
19,79
20,17
19,83
19,94
20,30
20,46
20,48
20,48
20,33
20,19
17,85
20,50
20,17
19,87
20,24
19,53
20,22
20,14
19,83
19,92
20,00
20,00
20,29
20,39
20,28
20,44
20,44
20,42

288,12
61,17
91,62
122,13
117,66
147,01
176,62
235,42
284,40
60,99
91,21
58,86
151,28
59,10
241,80
292,55
58,71
88,95
119,22
152,40
182,55
242,46
292,91
118,74
149,00
238,23
288,08
152,25
182,94
213,66
244,38
243,96
121,14
26,78
57,53
87,80
117,61
289,65
185,54
286,64
292,03
148,72
188,56
238,56
240,00
290,73
91,76
122,18
152,84
183,50
214,12

166,47
58,23
66,11
81,91
81,36
96,00
110,90
140,27
164,72
54,12
69,63
46,11
107,13
46,35
140,76
166,98
47,62
63,15
78,70
97,17
112,60
143,08
169,01
74,60
90,14
135,22
160,55
91,43
107,40
123,41
139,41
146,84
91,71
26,78
57,53
73,77
88,86
177,52
118,24
170,29
170,09
91,93
112,15
137,62
142,98
169,18
70,17
85,88
101,82
117,77
133,68

0,778
0,979
0,969
0,958
0,958
0,943
0,923
0,857
0,778
0,979
0,969
0,979
0,943
0,979
0,857
0,778
0,979
0,969
0,958
0,943
0,923
0,587
0,778
0,958
0,943
0,857
0,778
0,943
0,923
0,894
0,857
0,857
0,958
0,990
0,979
0,969
0,958
0,778
0,914
0,778
0,778
0,943
0,914
0,857
0,857
0,778
0,969
0,958
0,943
0,923
0,894

0,350
0,268
0,349
0,371
0,360
0,376
0,382
0,374
0,349
0,287
0,330
0,325
0,346
0,325
0,383
0,354
0,314
0,355
0,377
0,385
0,389
0,377
0,350
0,396
0,405
0,392
0,363
0,408
0,409
0,403
0,390
0,370
0,329
0,258
0,255
0,300
0,330
0,330
0,373
0,340
0,347
0,397
0,400
0,386
0,374
0,347
0,329
0,354
0,368
0,374
0,372

0,520
0,321
0,287
0,445
0,432
0,450
0,458
0,448
0,419
0,292
0,396
0,252
0,415
0,390
0,459
0,425
0,377
0,426
0,452
0,461
0,467
0,453
0,420
0,475
0,486
0,471
0,435
0,490
0,490
0,483
0,468
0,440
0,395
*
*
0,360
0,180
0,243
0,448
0,408
0,416
0,222
0,238
0,273
0,348
0,417
0,395
0,425
0,442
0,448
0,447

0,98
1,20
0,82
1,20
1,20
1,20
1,15
1,05
0,98
1,02
1,20
0,77
1,17
1,20
1,06
0,98
1,20
1,20
1,20
1,20
1,14
1,04
0,97
1,20
1,20
1,06
0,99
1,20
1,17
1,10
1,05
1,05
1,20
*
*
1,20
0,55
0,66
1,13
0,97
0,97
0,56
0,58
0,65
0,82
1,00
1,20
1,20
1,19
1,12
1,07

VAR
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
VAR
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
VAR
YOK
VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK

79

Tablo 4.2. Devam

Veri
Seti
No

Z
(Metre)

(N1)60

Bir.Hacim
Arlk
(kN/m3)

Toplam
Gerilme
(kPa)

Efektif
Gerilme
(kPa)

Rd

CSR

CRR

FL

Svlama
Durumu

201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251

12,00
3,00
4,50
12,00
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
9,50
4,50
6,00
12,00
14,50
12,00
1,50
3,00
4,50
12,00
6,00
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
12,00
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
12,00
1,50
6,00
14,50
3,00
6,00
3,00
6,00
9,00
1,50
3,00
6,00
7,50
9,00
14,50
3,00
6,00
6,00
7,50
9,00

41,10
17,20
17,00
18,60
30,50
29,90
15,70
17,40
18,40
16,30
23,20
29,50
40,00
42,90
41,70
21,30
15,30
32,00
45,90
30,40
23,00
23,20
53,60
54,80
57,70
54,20
24,10
24,80
57,10
57,20
60,60
53,20
17,20
22,00
30,90
24,40
28,00
20,50
30,80
24,70
15,20
20,80
49,00
44,00
36,60
37,30
17,40
32,90
39,40
40,10
42,80

20,42
20,14
20,14
19,79
18,00
17,88
17,59
20,50
20,34
20,22
19,53
19,57
19,57
19,56
19,73
19,71
19,59
19,60
19,67
20,32
17,43
19,92
19,96
19,90
19,90
19,87
17,82
19,92
19,92
19,90
19,92
19,92
19,28
19,58
19,68
19,80
19,81
19,54
19,55
19,57
19,55
19,56
19,56
19,57
19,57
19,57
19,98
19,88
20,46
20,48
20,44

244,76
60,42
90,63
239,05
27,00
53,82
80,20
110,96
141,49
181,93
87,88
117,24
234,66
283,56
236,76
29,56
59,01
88,41
235,94
121,92
26,14
54,78
84,72
114,57
144,42
233,83
26,73
55,56
85,44
115,29
145,17
234,81
28,92
116,57
283,85
59,40
118,83
58,62
117,27
175,98
29,33
58,66
117,34
146,70
176,05
283,69
59,94
119,58
122,76
153,48
184,14

149,60
54,53
70,03
144,88
27,00
53,82
80,20
110,96
128,25
149,07
62,87
77,51
136,07
160,44
138,66
29,56
49,20
63,89
137,84
78,27
26,14
44,97
60,20
75,33
90,46
135,74
26,73
45,75
60,92
76,05
91,22
136,71
28,92
84,20
168,09
44,19
74,19
48,81
78,03
107,31
29,33
46,89
76,14
90,78
105,42
159,10
59,08
88,29
83,52
99,52
115,47

0,857
0,979
0,969
0,857
0,990
0,979
0,969
0,958
0,943
0,914
0,969
0,958
0,857
0,778
0,857
0,990
0,979
0,969
0,857
0,958
0,990
0,979
0,969
0,958
0,943
0,857
0,990
0,979
0,969
0,958
0,943
0,857
0,990
0,958
0,778
0,979
0,958
0,979
0,958
0,923
0,990
0,979
0,958
0,943
0,923
0,778
0,979
0,958
0,958
0,943
0,923

0,364
0,282
0,326
0,367
0,258
0,255
0,252
0,249
0,271
0,290
0,352
0,377
0,384
0,357
0,380
0,258
0,305
0,349
0,381
0,388
0,258
0,310
0,355
0,379
0,391
0,384
0,258
0,309
0,353
0,377
0,390
0,382
0,258
0,345
0,341
0,342
0,399
0,306
0,374
0,394
0,258
0,319
0,384
0,396
0,401
0,360
0,263
0,337
0,366
0,378
0,383

0,437
0,183
0,181
0,199
*
*
*
*
0,197
0,174
0,259
0,438
0,461
0,429
0,456
*
0,163
0,418
0,457
0,465
*
0,425
0,069
0,454
0,470
0,460
*
0,287
0,424
0,453
0,468
0,459
*
0,242
0,410
0,280
0,369
0,221
0,449
0,286
*
0,225
0,460
0,475
0,481
0,432
0,185
0,405
0,439
0,454
0,459

1,02
0,65
0,55
0,49
*
*
*
*
0,68
0,54
0,74
1,16
1,08
1,02
1,07
*
0,53
1,20
1,07
1,20
*
0,84
1,20
1,20
1,20
1,06
*
0,93
1,20
1,20
1,20
1,06
*
0,70
1,00
0,82
0,93
0,72
1,20
0,71
*
0,71
1,20
1,20
1,18
1,02
0,71
1,20
1,20
1,20
1,13

YOK
VAR
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
VAR
VAR
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
YOK
VAR
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK

80

Tablo 4.2. Devam

Veri
Seti
No

Z
(Metre)

(N1)60

Bir.Hacim
Arlk
(kN/m3)

Toplam
Gerilme
(kPa)

Efektif
Gerilme
(kPa)

Rd

CSR

CRR

FL

Svlama
Durumu

252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302

3,00
7,50
4,50
6,00
3,00
4,50
7,50
9,00
12,00
6,00
14,50
1,50
4,50
14,50
1,50
3,00
4,50
1,50
3,00
9,00
12,00
12,00
14,50
7,50
12,00
14,50
7,50
12,00
14,50
3,00
9,00
12,00
3,00
12,00
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
1,50
3,00
4,50
6,00
9,00
12,00
14,50
1,50
3,00
5,00
7,00
9,00

16,40
37,60
19,90
21,90
24,20
48,10
47,50
39,60
40,40
29,80
40,20
31,20
23,20
35,30
24,90
17,10
50,50
27,40
27,20
47,12
41,30
34,60
38,80
47,10
49,30
50,80
44,70
45,60
47,40
31,10
36,20
35,90
28,40
31,90
40,80
42,70
48,30
47,00
48,20
21,30
20,40
23,00
23,90
30,40
36,70
46,40
18,40
35,10
36,50
34,10
33,40

19,55
19,59
19,95
20,43
20,00
20,14
19,98
20,43
20,42
19,52
19,54
18,00
19,56
19,58
17,59
20,11
19,77
19,70
19,92
20,41
20,43
19,56
19,53
19,60
19,94
19,79
19,87
19,77
19,82
19,55
20,42
20,43
19,98
20,11
17,46
17,64
20,50
20,46
20,44
19,57
19,59
19,71
19,71
19,74
19,52
19,80
17,39
19,92
19,83
20,39
20,36

58,65
146,80
89,78
120,42
60,00
100,28
140,24
181,10
262,78
117,12
283,21
27,00
88,02
283,82
26,38
55,29
94,83
29,55
59,32
183,69
244,98
234,72
283,54
147,00
236,73
296,10
149,02
237,99
297,45
58,65
181,17
242,56
59,94
240,93
26,19
52,65
80,54
111,23
141,89
29,36
58,73
88,30
117,86
177,08
235,64
285,14
26,08
54,70
94,36
135,14
175,86

54,73
98,74
76,24
92,17
50,19
70,85
91,19
112,43
154,87
84,75
167,45
27,00
62,51
160,21
26,38
45,48
65,40
29,55
49,51
114,53
146,39
138,58
162,88
83,24
128,82
158,76
85,26
130,08
160,11
41,18
105,14
137,00
48,17
140,87
26,19
52,65
75,64
91,61
107,56
29,36
48,92
63,77
78,62
108,41
137,54
162,51
26,08
44,89
64,93
86,09
107,19

0,979
0,943
0,969
0,958
0,979
0,965
0,949
0,923
0,827
0,958
0,778
0,990
0,969
0,778
0,990
0,979
0,965
0,990
0,979
0,923
0,857
0,857
0,778
0,943
0,857
0,761
0,943
0,857
0,761
0,979
0,923
0,857
0,979
0,857
0,990
0,979
0,969
0,958
0,943
0,990
0,979
0,969
0,958
0,923
0,857
0,778
0,990
0,979
0,965
0,949
0,923

0,273
0,365
0,297
0,325
0,304
0,355
0,379
0,387
0,365
0,344
0,342
0,258
0,355
0,358
0,258
0,310
0,364
0,258
0,305
0,385
0,373
0,377
0,352
0,433
0,409
0,369
0,429
0,407
0,367
0,360
0,413
0,394
0,317
0,381
0,258
0,255
0,268
0,302
0,324
0,258
0,306
0,349
0,373
0,392
0,382
0,355
0,258
0,310
0,365
0,387
0,394

0,174
0,437
0,214
0,241
0,365
0,426
0,455
0,464
0,437
0,452
0,410
*
0,260
0,430
*
0,182
0,437
*
0,344
0,462
0,447
0,452
0,422
0,520
0,491
0,443
0,514
0,489
0,441
0,432
0,496
0,473
0,384
0,457
*
*
0,322
0,363
0,388
*
0,221
0,257
0,272
0,470
0,458
0,425
*
0,372
0,438
0,464
0,472

0,64
1,20
0,72
0,74
1,20
1,20
1,20
1,14
1,01
1,31
1,00
*
0,73
1,02
*
0,59
1,20
*
1,13
1,14
1,03
1,07
1,01
1,20
1,08
1,00
1,20
1,09
0,99
1,20
1,18
1,06
1,21
1,06
*
*
1,20
1,20
1,17
*
0,72
0,74
0,73
1,17
1,07
0,99
*
1,20
1,20
0,12
1,17

VAR
YOK
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
VAR
VAR
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
VAR
VAR
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK

81

Tablo 4.2. Devam

Veri
Seti
No

Z
(Metre)

(N1)60

Bir.Hacim
Arlk
(kN/m3)

Toplam
Gerilme
(kPa)

Efektif
Gerilme
(kPa)

Rd

CSR

CRR

FL

Svlama
Durumu

303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353

13,00
9,00
12,00
3,00
5,00
7,00
1,50
3,00
4,50
6,00
7,50
3,00
4,50
6,00
9,00
15,00
9,00
12,00
14,50
1,50
3,00
4,50
14,50
1,50
3,00
6,00
7,50
9,00
14,50
12,00
15,00
3,00
4,50
3,00
4,50
9,00
14,50
7,50
12,00
14,50
1,50
3,00
14,50
14,50
14,50
6,00
9,00
12,00
14,50
9,00
13,00

28,00
33,80
28,00
54,90
50,40
44,80
46,00
58,90
59,70
61,30
25,60
25,80
27,80
26,90
35,30
36,30
24,20
28,80
32,60
10,50
11,90
14,80
25,60
17,20
16,50
34,10
45,20
48,00
51,60
39,70
39,30
36,00
19,50
18,50
24,30
37,10
35,10
43,60
21,70
24,20
17,20
32,20
39,00
21,70
36,70
24,00
41,10
45,20
41,40
21,20
25,20

20,38
20,25
20,27
19,72
19,77
19,75
19,98
20,14
20,00
19,96
20,11
19,56
19,57
19,55
19,53
19,55
20,44
20,46
20,48
17,80
20,26
20,17
20,11
19,56
19,57
19,59
19,61
19,81
19,55
19,69
19,69
19,75
19,99
19,56
19,59
19,53
19,62
19,56
20,41
20,43
17,00
20,10
20,39
20,30
20,22
20,26
20,23
20,26
20,28
20,14
20,17

257,38
182,25
243,06
59,16
98,70
138,20
29,97
60,13
90,13
120,07
150,24
58,68
88,04
117,36
175,95
283,48
183,96
245,34
296,54
26,70
56,40
86,66
287,76
29,34
58,69
117,46
146,87
176,59
284,11
236,28
295,35
59,25
89,24
58,68
88,06
175,95
283,86
146,70
244,92
296,00
25,50
51,62
286,10
294,35
293,19
121,56
182,25
243,03
293,73
181,26
261,94

149,47
117,90
149,28
59,16
79,08
98,96
29,97
48,36
63,64
78,87
94,32
47,89
62,53
77,14
106,30
159,87
115,29
147,24
173,92
26,70
44,43
59,97
162,97
29,34
53,19
82,53
97,23
112,23
165,80
138,18
167,82
48,46
63,73
50,83
65,50
109,24
163,20
92,74
147,80
174,35
25,50
49,66
171,33
176,63
170,56
87,22
118,49
149,84
176,01
102,78
144,22

0,827
0,923
0,857
0,979
0,965
0,949
0,990
0,979
0,969
0,958
0,943
0,979
0,969
0,958
0,923
0,778
0,923
0,857
0,778
0,990
0,979
0,969
0,778
0,990
0,979
0,958
0,943
0,923
0,778
0,857
0,761
0,979
0,969
0,979
0,969
0,923
0,778
0,943
0,857
0,778
0,990
0,979
0,778
0,778
0,778
0,958
0,923
0,857
0,778
0,923
0,827

0,370
0,371
0,363
0,255
0,313
0,344
0,258
0,317
0,357
0,379
0,391
0,312
0,355
0,379
0,397
0,358
0,383
0,371
0,345
0,258
0,323
0,364
0,357
0,258
0,281
0,354
0,370
0,378
0,346
0,381
0,348
0,311
0,353
0,294
0,339
0,386
0,352
0,388
0,369
0,343
0,258
0,265
0,338
0,337
0,348
0,347
0,369
0,361
0,337
0,423
0,390

0,370
0,445
0,369
0,305
0,376
0,413
*
0,380
0,428
0,455
0,304
0,309
0,361
0,334
0,476
0,430
0,277
0,403
0,413
*
0,131
0,158
0,304
*
0,176
0,425
0,444
0,453
0,416
0,457
0,418
0,374
0,209
0,197
0,278
0,464
0,422
0,465
0,238
0,277
*
0,318
0,405
0,238
0,417
0,274
0,443
0,433
0,405
0,231
0,296

0,87
1,13
0,88
1,20
1,20
1,20
*
1,20
1,20
1,20
0,78
0,99
1,02
0,88
1,17
1,02
0,69
0,95
0,99
*
0,40
0,43
0,75
*
0,63
1,20
1,20
1,15
0,98
1,07
1,00
1,20
0,59
0,67
0,82
1,16
1,01
1,20
0,56
0,67
*
1,20
0,97
0,61
1,00
0,79
1,12
1,05
0,96
0,54
0,69

VAR
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
VAR
VAR
VAR
YOK
VAR
VAR
VAR
VAR
YOK
VAR
VAR
VAR
YOK
VAR
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
VAR
YOK
VAR
VAR
VAR
YOK
VAR
YOK
VAR
VAR
YOK
YOK
VAR
VAR
VAR
VAR
YOK
YOK
VAR
VAR
VAR

82

Tablo 4.2. Devam

Veri
Seti
No

Z
(Metre)

(N1)60

Bir.Hacim
Arlk
(kN/m3)

Toplam
Gerilme
(kPa)

Efektif
Gerilme
(kPa)

Rd

CSR

CRR

FL

Svlama
Durumu

354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385

1,50
3,00
4,50
6,00
9,00
3,00
4,50
6,00
9,00
12,00
14,50
1,50
3,00
4,50
1,50
3,00
4,50
6,00
9,00
12,00
14,50
3,00
9,00
7,50
4,50
6,00
7,50
9,00
4,50
6,00
7,50
9,00

14,80
16,80
21,00
26,80
5,00
13,80
15,70
17,40
25,00
20,50
24,20
31,50
38,80
43,70
33,60
42,50
45,40
27,70
46,80
42,30
41,10
26,00
17,80
47,90
67,90
70,00
64,30
58,60
59,20
67,10
61,30
55,30

20,50
20,34
20,41
20,36
29,30
20,46
20,47
20,45
20,46
20,46
20,45
17,18
19,54
19,56
17,32
19,56
19,55
20,39
20,41
20,38
20,29
19,57
16,69
19,83
19,58
19,65
19,77
19,85
19,63
19,85
19,92
20,10

30,75
61,26
91,88
122,42
176,13
61,38
92,08
122,76
184,14
245,52
296,64
25,77
53,43
82,77
25,98
53,98
83,30
122,34
183,57
244,71
295,43
58,71
177,21
148,72
88,11
117,58
147,24
177,02
88,34
118,11
147,99
178,14

27,81
43,60
59,50
75,33
107,46
52,55
68,54
84,50
116,45
148,40
175,00
25,77
45,58
60,20
25,98
45,15
59,76
85,06
116,86
148,57
174,77
46,94
125,71
105,07
70,45
85,21
100,15
115,21
70,68
85,74
100,90
116,34

0,990
0,979
0,969
0,958
0,923
0,979
0,969
0,958
0,923
0,857
0,778
0,990
0,979
0,969
0,990
0,979
0,969
0,958
0,923
0,857
0,778
0,979
0,923
0,943
0,969
0,958
0,943
0,923
0,969
0,958
0,943
0,923

0,285
0,358
0,389
0,405
0,393
0,297
0,339
0,362
0,379
0,368
0,343
0,258
0,299
0,346
0,258
0,304
0,351
0,358
0,377
0,367
0,342
0,319
0,338
0,347
0,315
0,344
0,361
0,369
0,315
0,343
0,360
0,367

0,158
0,178
0,229
0,332
0,426
0,148
0,167
0,185
0,292
0,222
0,277
*
0,358
0,416
*
0,365
0,421
0,361
0,452
0,440
0,410
0,313
0,190
0,416
0,378
0,412
0,432
0,442
0,378
0,411
0,431
0,441

0,55
0,50
0,59
0,82
1,06
0,50
0,49
0,51
0,73
0,52
0,66
*
1,20
1,20
*
1,20
1,20
1,01
1,13
1,02
0,96
0,98
0,53
1,18
1,20
1,20
1,20
1,13
1,20
1,20
1,20
1,13

VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
VAR
YOK
YOK
VAR
VAR
VAR
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK

4.2. Yapay Sinir A Yntemi le Svlama Analizi

Seed ve Idriss (1971) tarafndan nerilen basitletirilmi prosedr ile yaplan SPT ye
bal analiz ileminden sonra, Tablo 4.1 ve Tablo 4.2 de sunulan veri tabanlar
kullanlarak Yapay Sinir Alar (YSA) yntemi ile svlama analizi ilemine
geilmitir. SPT verileri iin en iyi sonucu verecek a sonular sunulmaya
allmtr. Analiz iin derlenen veriler aa sunulmadan nce, her bir parametre
minimum ve maksimum deerleri gz nnde bulundurularak normalizasyon
ilemine tabi tutulmutur. Normalizasyon ilemi sonrasnda veri tabannda yer alan
her bir parametre (+1) ile (-1) arasnda deerlere sahip olmutur. Sistemin kn

83

oluturan svlama durumu ise svlaabilir durumlarda 1, svlamaz durumlarda ise

-1 deerini almtr. Tablo 4.3 te veri tabann oluturan parametrelerin
normalizasyon ilemi sonrasnda elde edilen deerleri grlmektedir.

Tablo 4.3. Normalizasyon lemi Sonras Elde Edilen Veri Taban (Svlama durumunun -1 olmas
svlama potansiyelinin mevcut olduunu, -1 olmas ise svlama potansiyelinin olmadn ifade
etmektedir). almada kullanlan toplam 385 adet veriden 285 adeti eitim faznda, 100 adeti (sar
renkle belirtilenler) ise test faznda kullanlmtr.

Veri
Seti
No

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33

Derinlik

YASS

(Metre)

(Metre)

0,11
0,33
0,56
0,93
0,56
-1
-0,78
-0,11
0,56
-0,11
-0,78
-0,56
-0,33
0,11
0,56
0,93
-1
-0,78
-0,56
-0,33
-0,11
-0,11
0,33
1
-0,11
0,93
-0,33
0,11
0,11
0,56
-1
-0,56
0,11

-0,81
-0,8
-0,2
-0,2
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,8
-0,6
-0,6
-0,6
-0,4
-0,4
-0,4
-0,1
-0,1
-0,1
-0,1
-0,1
-0,8
-0,8
-0,8
-0,7
-0,4
-0,6
-0,6
-0,7
-0,7
-0,6
-0,6
-0,2

nce Tane
Oran
(%)

0,80
0,76
-0,51
-0,47
0,8
0,59
0,39
0,67
0,76
0,55
0,3
-0,68
-0,68
-0,73
-0,66
-0,7
0,34
0,15
0,11
-0,26
-0,6
0,02
0,14
0,02
0,43
-0,22
0,36
0,13
-0,31
-0,17
0,96
0,72
0,4

Birim
Hacim

SPT

Arlk

(N1)60

(kN/m3)

-0,54
-0,55749
-0,42902
-0,43061
-0,54322
-0,53529
-0,51467
-0,54005
-0,54322
-0,52577
-0,50833
-0,41475
-0,41475
-0,41158
-0,41634
-0,41475
-0,5115
-0,49247
-0,48929
-0,44489
-0,42109
-0,48136
-0,49088
-0,48136
-0,51943
-0,44806
-0,51308
-0,48929
-0,44171
-0,45282
-0,91435
-0,54005
-0,51626

0,44
0,17
-0,07
-0,03
-0,34
-0,5
-0,13
-0,07
-0,09
-0,17
-0,51
-0,71
-0,57
0,12
0
-0,1
0,25
1
0,75
0,47
0,23
-0,54
-0,08
-0,13
0,11
0,07
0,44
-0,33
0,05
0,08
-0,67
-0,71
-0,14

Toplam

Efektif

Gerilme

Gerilme

(kPa)

(kPa)

0,0974
0,3102
0,588
0,9574
0,5251
-0,9714
-0,7561
-0,1139
0,5277
-0,1105
-0,7533
-0,5305
-0,3078
0,1518
0,597
0,9682
-0,9697
-0,7524
-0,5348
-0,3142
-0,0919
-0,0952
0,3397
0,9941
-0,1083
0,9449
-0,322
0,1131
0,1393
0,5795
-0,9975
-0,5796
0,1085

-0,011
0,175
0,664
1
0,427
-0,95
-0,684
-0,119
0,445
-0,189
-0,691
-0,488
-0,284
0,211
0,617
0,956
-0,947
-0,564
-0,344
-0,144
0,058
-0,162
0,227
0,813
-0,147
0,915
-0,309
0,079
0,094
0,492
-0,996
-0,562
0,197

Svlama
Durumu

-1
-1
1
1
1
-1
-1
-1
1
-1
1
1
1
-1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1

84

Tablo 4.3. Devam

Veri
Seti
No

34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77

Derinlik

YASS

(Metre)

(Metre)

0,56
-0,56
-0,33
-0,11
0,11
-0,33
0,11
0,33
-0,33
0,11
0,56
-0,33
0,11
0,56
-0,11
0,11
-0,56
-0,56
-0,33
0,11
-0,33
0,11
-1
-0,78
-0,33
-0,7
-0,26
-0,78
-0,56
-0,33
0,33
-0,78
-0,56
-0,33
-0,11
0,11
0,56
-0,33
0,56
-0,33
-0,11
0,56
-0,78
0,56

-0,2
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,4
-0,4
-0,4
-0,7
-0,7
-0,6
-0,8
-0,8
-0,8
-1
-1
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,8
-0,2
-0,2
-0,2
-0,2
-0,2
-0,2
-0,8
-0,8
-0,3
-0,3
-0,3
-0,6
-0,6

nce Tane
Oran
(%)

0,34
0,06
-0,68
-0,48
-0,52
-0,74
-0,69
-0,77
-0,07
-0,3
-0,36
-0,58
-0,6
-0,65
-0,23
-0,72
0,43
0,35
-0,72
-0,52
-0,85
-0,56
-0,44
-0,31
0,59
0,8
0,35
-0,14
-0,29
-0,58
0,72
0,32
0,01
0,21
-0,35
0,18
-0,12
0,19
-0,56
-0,84
-0,73
-0,61
-0,31
-0,07

Birim
Hacim

SPT

Arlk

(N1)60

(kN/m3)

-0,5115
-0,48454
-0,41475
-0,43061
-0,42902
-0,41158
-0,41475
-0,40999
-0,47502
-0,4433
-0,43695
-0,42585
-0,41951
-0,41792
-0,44806
-0,41316
-0,51943
-0,5115
-0,41316
-0,42902
-0,40682
-0,42744
-0,40841
-0,44013
-0,53529
-0,54322
-0,5115
-0,4544
-0,4433
-0,42585
-0,54005
-0,50991
-0,48136
-0,5004
-0,43854
-0,49564
-0,45599
-0,49722
-0,42744
-0,40841
-0,41158
-0,41951
-0,44013
-0,47502

-0
0,83
0,38
0,33
0,22
-0,26
0,16
-0,78
0,24
0,24
0,12
-0,21
-0,06
-0,01
-0,09
0,11
-0,64
-0,46
0,45
0,27
0,44
0,27
-0,64
-0,03
-0,27
-0,45
-0,07
-0,34
-0,25
-0,19
0,5
0,37
0,74
0,65
0,34
0,41
0,18
0,36
0,09
-0,48
-0,41
-0,12
-0,68
-0,37

Toplam

Efektif

Gerilme

Gerilme

(kPa)

(kPa)

0,5406
-0,5321
-0,3094
-0,0877
0,134
-0,2941
0,1513
0,3744
-0,3116
0,1299
0,5723
-0,298
0,1468
0,5917
-0,0837
0,1391
-0,5393
-0,5377
-0,3148
0,1286
-0,2928
0,1509
-0,9626
-0,7411
-0,3123
-0,6867
-0,2547
-0,7458
-0,5251
-0,3031
0,3128
-0,7535
-0,5354
-0,3185
-0,0975
0,1197
0,5594
-0,3177
0,5697
-0,2932
-0,0703
0,5969
-0,7439
0,5675

0,581
-0,453
-0,249
-0,048
0,154
-0,26
0,147
0,351
-0,291
0,109
0,511
-0,204
0,202
0,608
-0,091
0,113
-0,503
-0,563
-0,36
0,044
-0,384
0,02
-0,934
-0,682
-0,305
-0,675
-0,291
-0,716
-0,516
-0,314
0,167
-0,566
-0,37
-0,177
0,023
0,217
0,614
-0,365
0,443
-0,17
0,033
0,642
-0,675
0,502

Svlama
Durumu

-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
-1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
-1
1
1
1
1
1

85

Tablo 4.3. Devam

Veri
Seti
No

78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121

Derinlik

YASS

(Metre)

(Metre)

0,93
-1
0,56
1
-0,33
-0,11
0,56
0,93
-0,11
0,56
0,93
-0,78
-0,56
-0,33
-0,11
-0,11
0,11
0,56
0,93
-0,78
-0,56
-0,33
-0,11
-0,33
-0,11
0,11
0,56
0,93
0,56
0,93
-0,11
-1
-0,78
-0,56
-0,33
-0,11
0,11
-0,78
-0,33
-0,11
0,11
0,56
0,11
-0,78

-0,6
-0,4
-0,4
-0,4
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,2
-0,2
-0,2
-0,2
-0,3
-0,3
-0,3
-0,3
-0,4
-0,4
-0,4
-0,4
-0,2
-0,2
-0,2
-0,2
-0,2
-0,3
-0,3
-1
1
1
1
1
1
1
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,7
-0,6

nce Tane
Oran
(%)

-0,27
0,75
-0,12
0,09
0,14
-0,15
-0,07
-0,4
0,06
-0,4
-0,19
0,43
0,18
-0,02
0,43
-1
0,19
0,09
-0,89
-0,23
-0,31
-0,52
-0,52
0,82
0,59
0,64
0,83
0,74
0,89
0,92
0,77
-0,07
0,18
-0,4
-0,44
-0,6
-0,31
0,93
1
0,95
0,97
0,93
-0,62
-0,11

Birim
Hacim

SPT

Arlk

(N1)60

(kN/m3)

-0,44489
-0,54163
-0,45599
-0,48612
-0,49088
-0,45282
-0,47502
-0,34021
-0,48454
-0,34021
-0,44964
-0,51943
-0,49564
-0,47819
-0,51943
-0,39572
-0,49722
-0,48771
-0,40523
-0,44806
-0,44013
-0,42902
-0,42902
-0,54481
-0,5337
-0,53846
-0,54322
-0,54163
-0,54639
-0,55115
-0,54322
-0,7954
-0,80492
-0,8747
-0,39572
-0,42109
-0,44013
-0,54798
-0,55274
-0,54798
-0,54956
-0,54798
-0,41951
-0,45757

-0,33
-0,34
-0,34
-0,24
-0,32
0,18
0,23
0,03
-0,01
-0,02
0,09
-0,24
0,29
0,44
0,58
-0,56
-0,3
-0,29
-0,47
-0,3
-0,3
-0,27
-0,26
-0,38
-0,33
0,08
0,1
0,11
0,05
0,2
-0,22
-0,31
-0,33
-0,71
-0,67
-0,64
-0,7
-0,5
-0,35
0,07
0,09
0,1
-0,22
-0,57

Toplam

Efektif

Gerilme

Gerilme

(kPa)

(kPa)

0,9352
-0,9718
0,5633
0,9263
-0,3159
-0,0958
0,5598
0,9396
-0,0963
0,5909
0,9544
-0,7548
-0,5377
-0,3193
-0,1039
-0,0657
0,1513
0,5867
0,959
-0,7449
-0,524
-0,3022
-0,0805
-0,3308
-0,1163
0,0979
0,5257
0,8822
0,5233
0,8788
-0,1165
-0,9893
-0,7935
-0,6024
-0,3784
-0,156
0,1386
-0,7587
-0,3323
-0,1188
0,0947
0,5217
0,1485
-0,7463

0,835
-0,95
0,558
0,882
-0,299
-0,1
0,489
0,843
-0,1
0,537
0,869
-0,568
-0,374
-0,179
0,012
0,054
0,248
0,637
0,978
-0,614
-0,413
-0,212
-0,01
-0,199
-0,01
0,178
0,554
0,868
0,525
0,837
-0,262
-0,981
-0,636
-0,3
0,095
0,317
0,584
-0,682
-0,309
-0,121
0,066
0,44
0,114
-0,679

Svlama
Durumu

1
-1
1
1
-1
-1
-1
1
-1
-1
1
-1
-1
-1
-1
1
-1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
1

86

Tablo 4.3. Devam

Veri
Seti
No

122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165

Derinlik

YASS

(Metre)

(Metre)

-0,56
0,56
1
-0,78
-0,56
-0,33
-0,33
0,56
0,93
-1
-0,11
0,56
0,11
0,11
0,56
0,93
-1
-0,78
0,93
-1
-0,78
-0,56
-0,33
0,93
-0,78
-0,56
-0,78
-0,78
0,93
-0,78
-0,56
-0,33
-0,33
-0,11
0,11
0,56
0,93
-0,78
-0,56
-0,78
-0,11
-0,78
0,56
0,93

-0,6
-0,6
-0,6
-0,7
-0,7
-0,7
-0,5
-0,5
-0,5
-0,6
-0,6
-0,6
-0,8
-0,6
-0,6
-0,6
-0,5
-0,5
-0,5
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,8
-0,8
-0,6
-0,3
-0,7
-0,7
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
-0,7
-0,2
-0,7
-0,7
-0,7

nce Tane
Oran
(%)

-0,02
0,14
-0,19
-0,64
-0,6
-0,56
0,92
1
0,95
0,76
-0,27
-0,35
0,05
0,97
0,86
0,93
-0,1
0,13
0,01
-0,29
-0,59
0,81
-0,56
0,58
0,96
0,88
0,76
0,59
0,18
-0,72
-0,64
-0,6
0,6
0,8
0,41
0,62
0,73
-0,59
-0,19
0,59
-0,23
0,47
-0,56
-0,56

Birim
Hacim

SPT

Arlk

(N1)60

(kN/m3)

-0,47819
-0,49088
-0,44964
-0,41792
-0,42109
-0,42744
-0,54639
-0,55432
-0,54956
-0,80967
-0,44489
-0,43695
-0,48454
-0,54956
-0,54481
-0,54798
-0,45757
-0,48929
-0,48136
-0,4433
-0,42268
-0,54322
-0,42744
-0,52895
-0,54956
-0,54481
-0,54322
-0,53529
-0,49564
-0,41316
-0,41792
-0,42109
-0,53688
-0,54322
-0,51626
-0,53846
-0,54005
-0,42268
-0,45123
-0,53529
-0,44806
-0,5226
-0,42744
-0,42744

-0,5
-0,1
0,04
-0,36
-0,06
-0,06
-0,14
0,26
0,27
-0,67
-0,08
0,16
0,46
-0,16
-0,14
0,28
-0,62
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,36
-0,44
-0,19
-0,26
-0,1
-0,26
-0,21
0,2
0,2
-0,47
-0,28
0,04
0,06
0,14
0,15
0,21
-0,46
-0,19
-0,52
-0,11
-0,14
-0,25
-0,01

Toplam

Efektif

Gerilme

Gerilme

(kPa)

(kPa)

-0,5279
0,5594
1
-0,7408
-0,5185
-0,2967
-0,3312
0,5211
0,8768
-0,9902
-0,1162
0,5474
0,1216
0,0947
0,5222
0,8781
-0,9661
-0,7473
0,925
-0,965
-0,7433
-0,5295
-0,3076
0,9097
-0,7589
-0,5452
-0,7581
-0,757
0,9132
-0,7401
-0,5183
-0,296
-0,3286
-0,1148
0,1009
0,5293
0,8861
-0,7414
-0,5213
-0,757
-0,0837
-0,7552
0,5758
0,9455

-0,483
0,488
0,886
-0,707
-0,504
-0,302
-0,282
0,465
0,776
-0,983
-0,136
0,467
0,044
0,047
0,422
0,735
-0,94
-0,643
0,855
-0,938
-0,673
-0,486
-0,284
0,79
-0,701
-0,514
-0,775
-0,773
0,809
-0,58
-0,479
-0,276
-0,283
-0,095
0,096
0,473
0,786
-0,633
-0,434
-0,736
0,047
-0,732
0,479
0,815

Svlama
Durumu

1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
-1
-1
1
-1
1
-1
1
1
-1
-1
-1
-1
1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
-1
1
-1
-1
-1
1

87

Tablo 4.3. Devam

Veri
Seti
No

166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209

Derinlik

YASS

(Metre)

(Metre)

-0,78
-0,56
-0,33
-0,11
0,11
0,56
0,93
-0,33
-0,11
0,56
0,93
-0,11
0,11
0,33
0,56
0,56
-0,33
-1
-0,78
-0,56
-0,33
0,93
0,19
0,93
0,93
-0,11
0,19
0,56
0,56
0,93
-0,56
-0,33
-0,11
0,11
0,33
0,56
-0,78
-0,56
0,56
-1
-0,78
-0,56
-0,33
-0,11

-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,8
-0,8
-0,8
-0,8
-0,9
-0,9
-0,9
-0,9
-0,6
-0,2
-0,2
-0,2
-0,2
-0,2
-0,2
-0,4
-0,4
-0,6
-0,7
-0,7
-0,7
-0,6
-0,6
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
1
1
1
1
1

nce Tane
Oran
(%)

0,76
-0,19
-0,25
-0,11
-0,08
-0,02
-0,25
0,3
-0,23
0,22
0,06
-0,56
-0,93
-0,97
-0,97
-0,59
-0,27
-0,11
-0,64
-0,23
0,18
-0,35
0,96
-0,31
-0,15
0,22
0,1
-0,07
-0,07
-0,52
-0,72
-0,48
-0,89
-0,89
-0,81
-0,81
-0,15
-0,15
0,3
-0,07
0,18
-0,4
-0,44
-0,6

Birim
Hacim

SPT

Arlk

(N1)60

(kN/m3)

-0,54322
-0,44964
-0,44647
-0,13878
-0,45916
-0,47978
-0,44647
-0,50833
-0,44806
-0,50198
-0,48454
-0,42744
-0,40206
-0,39889
-0,39889
-0,42268
-0,44489
-0,81602
-0,39572
-0,44806
-0,49564
-0,43695
-0,54956
-0,44013
-0,45282
-0,50198
-0,48771
-0,47502
-0,47502
-0,42902
-0,41316
-0,43061
-0,40523
-0,40523
-0,40841
-0,40841
-0,45282
-0,45282
-0,50833
-0,79223
-0,81126
-0,85726
-0,39572
-0,42109

-0,06
-0,04
-0,02
0,48
0,38
0,24
0,08
0,14
0,04
0,13
0,19
0,36
0,17
0,08
0,01
-0,23
0,11
-0,52
-0,68
-0,33
-0,68
-0,54
-0,11
0,06
0,1
-0,58
-0,55
-0,49
-0,4
-0,59
0,5
0,44
0,2
0,11
0,04
-0,03
-0,67
-0,68
-0,63
-0,31
-0,33
-0,71
-0,67
-0,64

Toplam

Efektif

Gerilme

Gerilme

(kPa)

(kPa)

-0,7581
-0,5378
-0,3172
-0,0755
0,1441
0,5806
0,9481
-0,3207
-0,1003
0,5498
0,9129
-0,0766
0,147
0,3708
0,5946
0,5915
-0,3032
-0,9907
-0,7667
-0,5461
-0,329
0,9244
0,1659
0,9025
0,9417
-0,1023
0,1879
0,5522
0,5627
0,9322
-0,5173
-0,2957
-0,0723
0,1511
0,3741
0,5973
-0,7456
-0,5255
0,5557
-0,9891
-0,7937
-0,6015
-0,3774
-0,155

-0,716
-0,517
-0,317
-0,08
0,118
0,509
0,842
-0,37
-0,171
0,408
0,733
-0,154
0,051
0,256
0,462
0,557
-0,15
-0,984
-0,589
-0,381
-0,187
0,951
0,19
0,858
0,855
-0,148
0,112
0,439
0,508
0,844
-0,427
-0,225
-0,021
0,184
0,388
0,592
-0,627
-0,429
0,532
-0,981
-0,637
-0,298
0,097
0,318

Svlama
Durumu

-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
-1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
-1
1
1
1
1
1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
1
-1
-1
-1
-1
1

88

Tablo 4.3. Devam

Veri
Seti
No

210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253

Derinlik

YASS

(Metre)

(Metre)

0,19
-0,56
-0,33
0,56
0,93
0,56
-1
-0,78
-0,56
0,56
-0,33
-1
-0,78
-0,56
-0,33
-0,11
0,56
-1
-0,78
-0,56
-0,33
-0,11
0,56
-1
-0,33
0,93
-0,78
-0,33
-0,78
-0,33
0,11
-1
-0,78
-0,33
-0,11
0,11
0,93
-0,78
-0,33
-0,33
-0,11
0,11
-0,78
-0,11

1
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,8
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,3
-0,3
-0,3
-0,8
-0,8
-0,6
-0,6
-0,6
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,3
-0,3
-0,6
-0,6
-0,6
-0,4
-0,4

nce Tane
Oran
(%)

-0,31
0,97
0,84
0,83
0,85
0,41
0,61
0,69
0,62
0,56
-0,59
-0,07
0,1
0,02
0,14
0,14
0,18
0,14
0,1
0,1
0,14
0,1
0,1
0,83
0,89
0,55
0,3
0,27
0,93
0,9
0,81
0,89
0,83
0,84
0,83
0,78
0,78
-0,03
0,17
-0,93
-0,97
-0,89
0,88
0,66

Birim
Hacim

SPT

Arlk

(N1)60

(kN/m3)

-0,44013
-0,54956
-0,54322
-0,54322
-0,54481
-0,51784
-0,52102
-0,54005
-0,53846
-0,52736
-0,42427
-0,88263
-0,48771
-0,48136
-0,49088
-0,49088
-0,49564
-0,82078
-0,48771
-0,48771
-0,49088
-0,48771
-0,48771
-0,58921
-0,54163
-0,52577
-0,50674
-0,50515
-0,54798
-0,54639
-0,54322
-0,54639
-0,54481
-0,54481
-0,54322
-0,54322
-0,54322
-0,47819
-0,49405
-0,40206
-0,39889
-0,40523
-0,54639
-0,54005

-0,7
-0,51
-0,34
-0,06
0,02
-0,01
-0,56
-0,72
-0,27
0,1
-0,31
-0,51
-0,51
0,31
0,34
0,42
0,33
-0,48
-0,47
0,41
0,41
0,5
0,3
-0,67
-0,54
-0,3
-0,48
-0,38
-0,58
-0,3
-0,47
-0,72
-0,57
0,19
0,05
-0,15
-0,13
-0,67
-0,25
-0,07
-0,05
0,02
-0,69
-0,12

Toplam

Efektif

Gerilme

Gerilme

(kPa)

(kPa)

0,1396
-0,5456
-0,3317
0,5238
0,88
0,5391
-0,9704
-0,7559
-0,5417
0,5331
-0,2976
-0,9953
-0,7867
-0,5686
-0,3511
-0,1336
0,5177
-0,991
-0,781
-0,5633
-0,3459
-0,1282
0,5249
-0,9751
-0,3365
0,8821
-0,753
-0,3201
-0,7587
-0,3314
0,0963
-0,9721
-0,7584
-0,3309
-0,117
0,0968
0,881
-0,7491
-0,3146
-0,2914
-0,0676
0,1557
-0,7585
-0,1163

0,586
-0,52
-0,333
0,419
0,732
0,452
-0,948
-0,696
-0,507
0,442
-0,323
-0,992
-0,75
-0,555
-0,361
-0,166
0,415
-0,984
-0,74
-0,545
-0,351
-0,157
0,427
-0,956
-0,247
0,83
-0,76
-0,375
-0,701
-0,326
0,05
-0,951
-0,726
-0,35
-0,162
0,026
0,714
-0,569
-0,194
-0,255
-0,05
0,154
-0,625
-0,06

Svlama
Durumu

1
1
-1
1
-1
-1
-1
1
-1
-1
-1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
1
1
1
-1
1
-1
1
-1
-1
-1
1
1
-1
-1
-1
-1
1
-1

89

Tablo 4.3. Devam

Veri
Seti
No

254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297

Derinlik

YASS

(Metre)

(Metre)

-0,56
-0,33
-0,78
-0,56
-0,11
0,11
0,56
-0,33
0,93
-1
-0,56
0,93
-1
-0,78
-0,56
-1
-0,78
0,11
0,56
0,56
0,93
-0,11
0,56
0,93
-0,11
0,56
0,93
-0,78
0,11
0,56
-0,78
0,56
-1
-0,78
-0,56
-0,33
-0,11
-1
-0,78
-0,56
-0,33
0,11
0,56
0,93

-0,2
-0,2
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,3
-0,3
-0,4
-0,7
-0,7
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,5
-0,5
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-0,9
-0,9
-0,9
-0,7
-0,7
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6

nce Tane
Oran
(%)

0,03
-0,85
-0,07
-0,15
-0,02
-0,85
-0,81
0,98
0,94
0,35
0,82
0,73
-0,07
-0,11
0,35
0,47
0,1
-0,77
-0,86
0,87
0,96
0,63
0,06
0,3
0,18
0,35
0,26
0,92
-0,83
-0,87
-0,02
-0,11
-0,93
-0,89
-0,89
-0,93
-0,89
0,76
0,71
0,45
0,45
0,4
0,98
0,29

Birim
Hacim

SPT

Arlk

(N1)60

(kN/m3)

-0,48295
-0,40682
-0,47502
-0,45282
-0,47819
-0,40682
-0,40841
-0,55115
-0,54798
-0,79223
-0,54481
-0,54163
-0,85726
-0,45757
-0,5115
-0,5226
-0,48771
-0,40999
-0,40682
-0,54481
-0,54956
-0,53846
-0,48454
-0,50833
-0,49564
-0,5115
-0,50357
-0,54639
-0,40841
-0,40682
-0,47819
-0,45757
-0,87787
-0,84933
-0,39572
-0,40206
-0,40523
-0,54322
-0,54005
-0,52102
-0,52102
-0,51626
-0,55115
-0,50674

-0,6
-0,54
-0,48
0,16
0,15
-0,07
-0,04
-0,33
-0,05
-0,29
-0,51
-0,18
-0,46
-0,67
0,23
-0,4
-0,4
0,14
-0,02
-0,2
-0,09
0,14
0,2
0,24
0,07
0,1
0,14
-0,3
-0,16
-0,17
-0,37
-0,27
-0,03
0,02
0,17
0,13
0,17
-0,56
-0,58
-0,51
-0,49
-0,31
-0,14
0,12

Toplam

Efektif

Gerilme

Gerilme

(kPa)

(kPa)

-0,5317
-0,3085
-0,7487
-0,4552
-0,1641
0,1336
0,7286
-0,3325
0,8775
-0,9891
-0,5445
0,8819
-0,9936
-0,783
-0,4949
-0,9705
-0,7536
0,1524
0,599
0,5242
0,8799
-0,1149
0,5388
0,9714
-0,1001
0,548
0,9812
-0,7585
0,1341
0,5813
-0,7491
0,5694
-0,995
-0,8022
-0,599
-0,3754
-0,1521
-0,9719
-0,7579
-0,5425
-0,3271
0,1043
0,5309
0,8915

-0,349
-0,144
-0,683
-0,418
-0,157
0,115
0,66
-0,24
0,822
-0,981
-0,525
0,729
-0,989
-0,744
-0,488
-0,948
-0,692
0,142
0,551
0,451
0,763
-0,259
0,326
0,71
-0,233
0,342
0,727
-0,799
0,022
0,431
-0,709
0,48
-0,991
-0,652
-0,357
-0,152
0,053
-0,95
-0,699
-0,509
-0,318
0,064
0,438
0,758

Svlama
Durumu

1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
1
1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
-1
-1
1
-1
-1
1
-1
-1
-1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
1
-1
1
1

90

Tablo 4.3. Devam

Veri
Seti
No

298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341

Derinlik

YASS

(Metre)

(Metre)

-1
-0,78
-0,48
-0,19
0,11
0,7
0,11
0,56
-0,78
-0,48
-0,19
-1
-0,78
-0,56
-0,33
-0,11
-0,78
-0,56
-0,33
0,11
1
0,11
0,56
0,93
-1
-0,78
-0,56
0,93
-1
-0,78
-0,33
-0,11
0,11
0,93
0,56
1
-0,78
-0,56
-0,78
-0,56
0,11
0,93
-0,11
0,56

-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,4
-0,4
-0,2
-0,2
-0,2
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,6
-0,6
-0,6
-0,7
-0,7
-0,7
-0,7
-0,4
-0,4
-0,4
-0,4
-0,4
-0,4
-0,6
-0,6
-0,7
-0,7
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
-0,6
-0,6

nce Tane
Oran
(%)

0,18
0,1
0,22
-0,72
-0,64
-0,68
-0,4
-0,46
0,43
0,35
0,39
-0,02
-0,15
-0,07
0,02
-0,11
0,87
0,76
0,92
0,95
0,89
-0,89
-0,93
-0,97
-0,31
-0,44
-0,23
-0,11
0,86
0,8
0,73
0,6
0,27
0,92
0,51
0,51
0,39
-0,06
0,85
0,65
0,95
0,59
0,84
-0,77

Birim
Hacim

SPT

Arlk

(N1)60

(kN/m3)

-0,88898
-0,48771
-0,50198
-0,41316
-0,41792
-0,41475
-0,43537
-0,4322
-0,51943
-0,5115
-0,51467
-0,47819
-0,45282
-0,47502
-0,48136
-0,45757
-0,54481
-0,54322
-0,54639
-0,54956
-0,54639
-0,40523
-0,40206
-0,39889
-0,82395
-0,43378
-0,44806
-0,45757
-0,54481
-0,54322
-0,54005
-0,53688
-0,50515
-0,54639
-0,52419
-0,52419
-0,51467
-0,47661
-0,54481
-0,54005
-0,54956
-0,53529
-0,54481
-0,40999

-0,64
-0,19
-0,15
-0,21
-0,23
-0,38
-0,22
-0,38
0,35
0,23
0,07
0,11
0,45
0,48
0,52
-0,44
-0,44
-0,38
-0,41
-0,18
-0,16
-0,48
-0,36
-0,26
-0,85
-0,81
-0,74
-0,44
-0,67
-0,69
-0,21
0,09
0,16
0,26
-0,06
-0,07
-0,16
-0,61
-0,64
-0,48
-0,13
-0,19
0,04
-0,55

Toplam

Efektif

Gerilme

Gerilme

(kPa)

(kPa)

-0,9958
-0,7873
-0,4983
-0,2013
0,0954
0,6893
0,142
0,585
-0,7548
-0,4667
-0,179
-0,9674
-0,7477
-0,5292
-0,311
-0,0912
-0,7583
-0,5444
-0,3308
0,0961
0,8794
0,1544
0,6016
0,9746
-0,9913
-0,7749
-0,5544
0,9106
-0,972
-0,7582
-0,3301
-0,1158
0,1007
0,884
0,5356
0,9659
-0,7541
-0,5356
-0,7583
-0,5442
0,0961
0,8822
-0,117
0,5985

-0,993
-0,751
-0,494
-0,223
0,048
0,591
0,186
0,588
-0,568
-0,312
-0,057
-0,943
-0,707
-0,511
-0,315
-0,117
-0,713
-0,525
-0,337
0,037
0,724
0,152
0,562
0,905
-0,985
-0,757
-0,558
0,764
-0,951
-0,645
-0,268
-0,08
0,113
0,8
0,446
0,826
-0,705
-0,509
-0,675
-0,487
0,075
0,767
-0,137
0,569

Svlama
Durumu

-1
-1
-1
1
-1
1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
1
1
-1
1
1
1
1
-1
1
1
1
-1
1
-1
-1
-1
1
-1
1
-1
1
1
1
-1
1
-1
1

91

Tablo 4.3. Devam

Veri
Seti
No

342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385

Derinlik

YASS

(Metre)

(Metre)

0,93
-1
-0,78
0,93
0,93
0,93
-0,33
0,11
0,56
0,93
0,11
0,7
-1
-0,78
-0,56
-0,33
0,11
-0,78
-0,56
-0,33
0,11
0,56
0,93
-1
-0,78
-0,56
-1
-0,78
-0,56
-0,33
0,11
0,56
0,93
-0,78
0,11
-0,11
-0,56
-0,33
-0,11
0,11
-0,56
-0,33
-0,11
0,11

-0,6
-0,3
-0,3
-0,3
-0,4
-0,6
-0,4
-0,4
-0,4
-0,4
-1
-1
-0,9
-0,9
-0,9
-0,9
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,6
-0,5
-0,5
-0,5
-0,6
-0,6
-0,6
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
-0,7
0,1
-0,2
-0,3
-0,3
-0,3
-0,3
-0,3
-0,3
-0,3
-0,3

nce Tane
Oran
(%)

-0,85
0,88
0,8
-0,72
-0,56
-0,32
-0,42
-0,34
-0,44
-0,48
-0,15
-0,23
-0,64
-0,6
-0,77
-0,64
0,76
-0,93
-0,96
-0,93
-0,93
-0,93
-0,91
0,96
0,93
0,88
0,96
0,88
0,92
-0,72
-0,77
-0,68
-0,52
0,8
0,53
0,23
0,74
0,59
0,34
0,19
0,59
0,19
0,11
-0,08

Birim
Hacim

SPT

Arlk

(N1)60

(kN/m3)

-0,40682
-0,95083
-0,45916
-0,41316
-0,42744
-0,44013
-0,43378
-0,43854
-0,43378
-0,43061
-0,45282
-0,44806
-0,39572
-0,42109
-0,40999
-0,41792
1
-0,40206
-0,40048
-0,40365
-0,40206
-0,40206
-0,40365
-0,92228
-0,54798
-0,54481
-0,90008
-0,54481
-0,54639
-0,41316
-0,40999
-0,41475
-0,42902
-0,54322
-1
-0,50198
-0,54163
-0,53053
-0,5115
-0,49881
-0,5337
-0,49881
-0,48771
-0,45916

-0,48
-0,67
-0,27
-0,08
-0,55
-0,14
-0,49
-0,03
0,09
-0,02
-0,56
-0,45
-0,74
-0,68
-0,57
-0,41
-1
-0,76
-0,71
-0,67
-0,46
-0,58
-0,48
-0,28
-0,09
0,04
-0,23
0,01
0,09
-0,39
0,13
0,01
-0,03
-0,43
-0,65
0,16
0,7
0,75
0,6
0,45
0,46
0,68
0,52
0,36

Toplam

Efektif

Gerilme

Gerilme

(kPa)

(kPa)

0,9706
-1
-0,8097
0,8985
0,9586
0,9502
-0,3002
0,142
0,5847
0,9541
0,1347
0,7225
-0,9618
-0,7395
-0,5164
-0,2939
0,0974
-0,7386
-0,515
-0,2914
0,1557
0,6029
0,9753
-0,998
-0,7965
-0,5828
-0,9965
-0,7925
-0,5789
-0,2945
0,1516
0,597
0,9665
-0,7581
0,1052
-0,1023
-0,5439
-0,3292
-0,1131
0,1039
-0,5422
-0,3253
-0,1076
0,112

0,91
-1
-0,69
0,871
0,939
0,861
-0,208
0,193
0,596
0,931
-0,008
0,523
-0,97
-0,768
-0,564
-0,361
0,052
-0,653
-0,448
-0,243
0,167
0,577
0,918
-0,997
-0,742
-0,555
-0,994
-0,748
-0,56
-0,236
0,172
0,579
0,915
-0,725
0,286
0,021
-0,423
-0,234
-0,042
0,151
-0,42
-0,227
-0,032
0,166

Svlama
Durumu

1
-1
-1
1
1
1
1
-1
-1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
-1
1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1

92

Normalizasyon ileminden sonra girdi ve kt parametreleri belirlenerek derinlik,

yer alt su seviyesi, ince tane oran, birim hacim arlk, toplam gerilme, efektif
gerilme ve SPT (N1)60 deerlerinden oluan 7 girdili ve svlama durumunu
(var-yok) gsteren tek ktl, 5 dml bir a modeli oluturulmutur. Oluturulan
modelin ematik gsterimi ekil 4.3 te verilmitir.

YSA da adaki gizli katman saysn belirlemek iin nerilen bir kural yoktur. En iyi
sonular deneme yanlma yntemi ile bulunur. Balangta rastgele seilen arlklar
deitirilerek en iyi sonuca ulalmaya allr. almada en iyi sonular veren 5
dml bir a modelini elde edebilmek iin yaklak olarak 30.000 iterasyon
yaplmtr.

ekil 4.3. almada Oluturulan A Modelinin ematik Gsterimi

almada sunulan a modeli oluturulurken ileri beslemeli geri yaylm algoritmas

kullanlmtr. Geri yaylm uygulamasnda temel olarak iki veri seti kullanlr.
Bunlardan ilki an renme ileminde yani eitim faznda kullanlmaktadr. Dier
veri seti ise eitim ileminin baarsn ortaya koymak iin test faznda
kullanlmaktadr.

almann veri tabann oluturan ve Tablo 4.3 te verilen toplam 385 adet veriden
285 adeti eitim faznda, 100 adeti (sar renkle belirtilenler) ise test faznda
kullanlmtr.

93

Test faznda kullanlmak zere ayrlan 100 adet veri eitim faz tamamlanan aa
girdi verisi olarak sunulmu ve an k ile arasndaki uyum incelenmitir. Test
verilerinin oluturulan a modeline verdii klar Tablo 4.4 te grlmektedir.

Tablo 4.4. Oluturulan YSA Modeline Ait k Verileri

nce

Birim

Veri

Derinlik

YASS

Tane

Hacim

SPT

Seti No

(Metre)

(Metre)

Oran

Arlk

(N1)60

(%)

(kN/m3)

-0,93
-0,89
-0,89
-0,93
-0,89
0,76
0,71
0,45
0,45
0,40
0,98
0,29
0,18
0,10
0,22
-0,72
-0,64
-0,68
-0,40
-0,46
0,43
0,35
0,39
-0,02
-0,15
-0,07
0,02
-0,11
0,87
0,76
0,92
0,95
0,89
-0,89
-0,93
-0,97

-0,88
-0,85
-0,40
-0,40
-0,41
-0,54
-0,54
-0,52
-0,52
-0,52
-0,55
-0,51
-0,89
-0,49
-0,50
-0,41
-0,42
-0,41
-0,44
-0,43
-0,52
-0,51
-0,51
-0,48
-0,45
-0,48
-0,48
-0,46
-0,54
-0,54
-0,55
-0,55
-0,55
-0,41
-0,40
-0,40

286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321

-1,00
-0,78
-0,56
-0,33
-0,11
-1,00
-0,78
-0,56
-0,33
0,11
0,56
0,93
-1,00
-0,78
-0,48
-0,19
0,11
0,70
0,11
0,56
-0,78
-0,48
-0,19
-1,00
-0,78
-0,56
-0,33
-0,11
-0,78
-0,56
-0,33
0,11
1,00
0,11
0,56
0,93

0,17
0,17
0,17
0,17
0,17
-0,61
-0,61
-0,61
-0,61
-0,61
-0,61
-0,61
-0,61
-0,61
-0,61
-0,61
-0,61
-0,61
-0,44
-0,44
-0,22
-0,22
-0,22
-0,69
-0,69
-0,69
-0,69
-0,69
-0,65
-0,65
-0,65
-0,65
-0,65
-0,61
-0,61
-0,61

-0,03
0,02
0,17
0,13
0,17
-0,56
-0,58
-0,51
-0,49
-0,31
-0,14
0,12
-0,64
-0,19
-0,15
-0,21
-0,23
-0,38
-0,22
-0,38
0,35
0,23
0,07
0,11
0,45
0,48
0,52
-0,44
-0,44
-0,38
-0,41
-0,18
-0,16
-0,48
-0,36
-0,26

Toplam

Efektif

Gerilme

Gerilme

(kPa)

(kPa)

-0,99
-0,80
-0,60
-0,38
-0,15
-0,97
-0,76
-0,54
-0,33
0,10
0,53
0,89
-1,00
-0,79
-0,50
-0,20
0,10
0,69
0,14
0,58
-0,75
-0,47
-0,18
-0,97
-0,75
-0,53
-0,31
-0,09
-0,76
-0,54
-0,33
0,10
0,88
0,15
0,60
0,97

-0,99
-0,65
-0,36
-0,15
0,05
-0,95
-0,70
-0,51
-0,32
0,06
0,44
0,76
-0,99
-0,75
-0,49
-0,22
0,05
0,59
0,19
0,59
-0,57
-0,31
-0,06
-0,94
-0,71
-0,51
-0,32
-0,12
-0,71
-0,52
-0,34
0,04
0,72
0,15
0,56
0,90

Svlama
Durumu

-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
1
-1
1
1
-1
-1
-1
1
-1
1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
1
1
-1
1
1
1
1

YSA k

-1
-1
-0,99987
-0,99998
-1
-0,76728
0,74743
0,94054
0,92275
-0,25391
0,64916
0,99787
-0,99111
-0,9786
-0,99721
-0,99373
-0,97737
0,5272
-0,91451
0,87085
-0,99991
-0,99999
-0,99997
-0,99978
-1
-1
-1
0,72063
0,055238
-0,09904
-0,18249
-0,8903
0,9998
-0,23196
-0,54679
0,99454

94

Tablo 4.4. Devam

nce

Birim

Veri

Derinlik

YASS

Tane

Hacim

SPT

Seti No

(Metre)

(Metre)

Oran

Arlk

(N1)60

(%)

(kN/m3)

-0,31
-0,44
-0,23
-0,11
0,86
0,80
0,73
0,60
0,27
0,92
0,51
0,51
0,39
-0,06
0,85
0,65
0,95
0,59
0,84
-0,77
-0,85
0,88
0,80
-0,72
-0,56
-0,32
-0,42
-0,34
-0,44
-0,48
-0,15
-0,23
-0,64
-0,60
-0,77
-0,64
0,76
-0,93
-0,96
-0,93
-0,93
-0,93
-0,91
0,96
0,93
0,88
0,96
0,88
0,92

-0,82
-0,43
-0,45
-0,46
-0,54
-0,54
-0,54
-0,54
-0,51
-0,55
-0,52
-0,52
-0,51
-0,48
-0,54
-0,54
-0,55
-0,54
-0,54
-0,41
-0,41
-0,95
-0,46
-0,41
-0,43
-0,44
-0,43
-0,44
-0,43
-0,43
-0,45
-0,45
-0,40
-0,42
-0,41
-0,42
1,00
-0,40
-0,40
-0,40
-0,40
-0,40
-0,40
-0,92
-0,55
-0,54
-0,90
-0,54
-0,55

322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370

-1,00
-0,78
-0,56
0,93
-1,00
-0,78
-0,33
-0,11
0,11
0,93
0,56
1,00
-0,78
-0,56
-0,78
-0,56
0,11
0,93
-0,11
0,56
0,93
-1,00
-0,78
0,93
0,93
0,93
-0,33
0,11
0,56
0,93
0,11
0,70
-1,00
-0,78
-0,56
-0,33
0,11
-0,78
-0,56
-0,33
0,11
0,56
0,93
-1,00
-0,78
-0,56
-1,00
-0,78
-0,56

-0,70
-0,70
-0,70
-0,70
-0,44
-0,44
-0,44
-0,44
-0,44
-0,44
-0,61
-0,61
-0,65
-0,65
-0,53
-0,53
-0,53
-0,53
-0,61
-0,57
-0,57
-0,30
-0,30
-0,30
-0,42
-0,61
-0,42
-0,42
-0,42
-0,42
-1,00
-1,00
-0,92
-0,92
-0,92
-0,92
-0,61
-0,57
-0,57
-0,57
-0,57
-0,57
-0,57
-0,53
-0,53
-0,53
-0,57
-0,57
-0,57

-0,85
-0,81
-0,74
-0,44
-0,67
-0,69
-0,21
0,09
0,16
0,26
-0,06
-0,07
-0,16
-0,61
-0,64
-0,48
-0,13
-0,19
0,04
-0,55
-0,48
-0,67
-0,27
-0,08
-0,55
-0,14
-0,49
-0,03
0,09
-0,02
-0,56
-0,45
-0,74
-0,68
-0,57
-0,41
-1,00
-0,76
-0,71
-0,67
-0,46
-0,58
-0,48
-0,28
-0,09
0,04
-0,23
0,01
0,09

Toplam

Efektif

Gerilme

Gerilme

(kPa)

(kPa)

-0,99
-0,77
-0,55
0,91
-0,97
-0,76
-0,33
-0,12
0,10
0,88
0,54
0,97
-0,75
-0,54
-0,76
-0,54
0,10
0,88
-0,12
0,60
0,97
-1,00
-0,81
0,90
0,96
0,95
-0,30
0,14
0,58
0,95
0,13
0,72
-0,96
-0,74
-0,52
-0,29
0,10
-0,74
-0,51
-0,29
0,16
0,60
0,98
-1,00
-0,80
-0,58
-1,00
-0,79
-0,58

-0,98
-0,76
-0,56
0,76
-0,95
-0,64
-0,27
-0,08
0,11
0,80
0,45
0,83
-0,71
-0,51
-0,67
-0,49
0,07
0,77
-0,14
0,57
0,91
-1,00
-0,69
0,87
0,94
0,86
-0,21
0,19
0,60
0,93
-0,01
0,52
-0,97
-0,77
-0,56
-0,36
0,05
-0,65
-0,45
-0,24
0,17
0,58
0,92
-1,00
-0,74
-0,55
-0,99
-0,75
-0,56

Svlama
Durumu

-1
1
1
1
-1
1
-1
-1
-1
1
-1
1
-1
1
1
1
-1
1
-1
1
1
-1
-1
1
1
1
1
-1
-1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1

YSA k

-0,21985
0,99462
0,99968
0,99664
-0,88308
0,71293
-0,99465
-0,99997
-0,99998
0,99935
0,14004
0,99991
-0,96723
0,997
0,74238
0,70048
-0,97903
0,99989
-0,99991
0,4647
0,99886
-0,9951
-0,68887
0,99948
0,99996
0,99868
0,98014
-0,99919
-0,09456
0,99946
0,32708
-0,43886
0,69791
0,98668
0,98518
0,47828
1
0,95978
0,99781
0,99916
-0,33543
0,27457
0,99866
-0,99981
-0,96466
-0,99971
-0,99987
-0,99218
-0,99989

95

Tablo 4.4. Devam

nce

Birim

Veri

Derinlik

YASS

Tane

Hacim

SPT

Seti No

(Metre)

(Metre)

Oran

Arlk

(N1)60

(%)

(kN/m3)

-0,72
-0,77
-0,68
-0,52
0,80
0,53
0,23
0,74
0,59
0,34
0,19
0,59
0,19
0,11
-0,08

-0,41
-0,41
-0,41
-0,43
-0,54
-1,00
-0,50
-0,54
-0,53
-0,51
-0,50
-0,53
-0,50
-0,49
-0,46

371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385

-0,33
0,11
0,56
0,93
-0,78
0,11
-0,11
-0,56
-0,33
-0,11
0,11
-0,56
-0,33
-0,11
0,11

-0,53
-0,53
-0,53
-0,53
-0,69
0,07
-0,20
-0,34
-0,34
-0,34
-0,34
-0,34
-0,34
-0,34
-0,34

-0,39
0,13
0,01
-0,03
-0,43
-0,65
0,16
0,70
0,75
0,60
0,45
0,46
0,68
0,52
0,36

Toplam

Efektif

Gerilme

Gerilme

(kPa)

(kPa)

-0,29
0,15
0,60
0,97
-0,76
0,11
-0,10
-0,54
-0,33
-0,11
0,10
-0,54
-0,33
-0,11
0,11

-0,24
0,17
0,58
0,92
-0,72
0,29
0,02
-0,42
-0,23
-0,04
0,15
-0,42
-0,23
-0,03
0,17

Svlama
Durumu

1
-1
-1
1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1

YSA k

0,55321
-0,99998
-0,5354
0,99848
0,10721
0,1916
-0,99999
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1

Tablo 4.4 te verilen son stun test verilerinin oluturulan modele verdii cevab,
svlama durumu bal altnda verilen stun ise SPT ye bal basitletirilmi
prosedr ile yaplan svlama analiz sonularn gstermektedir. An baarsn
ortaya koymak iin iki analiz yntemi ile elde edilen sonularn kyaslanmas
gerekmektedir.

Bu ilem iin k verilerinde ;

k 0 ise = 1
k < 0 ise = -1

eklinde bir dntrme ilemi gerekletirilmitir. Bu dntrme ileminden sonra

iki analiz sonucu karlatrlarak hata oran tespit edilmi ve an performans ortaya
koyulmutur. Her iki analiz yntemi ile elde edilen sonular Tablo 4.5 te
sunulmutur.

96

Tablo 4.5. almada Kullanlan YSA Modeline Ait Analiz Performans Tablosu (Sar renkli satrlar
an verdii hatal sonular ifade etmektedir)

Veri
Seti No
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332

Basitletirilmi
Ynteme Gre

YSA ya Gre Svlama Durumu

Svlama Durumu

Normalizasyon lemi
Sonras

Dntrme
lemi Sonras

-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
1
-1
1
1
-1
-1
-1
1
-1
1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
1
1
-1
1
1
1
1
-1
1
1
1
-1
1
-1
-1
-1
1
-1

-1
-1
-0,99987
-0,99998
-1
-0,76728
0,74743
0,94054
0,92275
-0,25391
0,64916
0,99787
-0,99111
-0,9786
-0,99721
-0,99373
-0,97737
0,5272
-0,91451
0,87085
-0,99991
-0,99999
-0,99997
-0,99978
-1
-1
-1
0,72063
0,055238
-0,099036
-0,18249
-0,8903
0,9998
-0,23196
-0,54679
0,99454
-0,21985
0,99462
0,99968
0,99664
-0,88308
0,71293
-0,99465
-0,99997
-0,99998
0,99935
0,14004

-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
1
-1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
1
-1
-1
-1
1
-1
-1
1
-1
1
1
1
-1
1
-1
-1
-1
1
1

Sonular

Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Yanl
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Yanl
Yanl
Doru
Doru
Yanl
Yanl
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Yanl

97

Tablo 4.5. Devam

Veri
Seti No
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381

Basitletirilmi
Ynteme Gre

YSA ya Gre Svlama Durumu

Sonular

Svlama Durumu
1
-1
1
1
1
-1
1
-1
1
1
-1
-1
1
1
1
1
-1
-1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
-1
1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1

0,99991
-0,96723
0,997
0,74238
0,70048
-0,97903
0,99989
-0,99991
0,4647
0,99886
-0,9951
-0,68887
0,99948
0,99996
0,99868
0,98014
-0,99919
-0,094559
0,99946
0,32708
-0,43886
0,69791
0,98668
0,98518
0,47828
1
0,95978
0,99781
0,99916
-0,33543
0,27457
0,99866
-0,99981
-0,96466
-0,99971
-0,99987
-0,99218
-0,99989
0,55321
-0,99998
-0,5354
0,99848
0,10721
0,1916
-0,99999
-1
-1
-1
-1

1
-1
1
1
1
-1
1
-1
1
1
-1
-1
1
1
1
1
-1
-1
1
1
-1
1
1
1
1
1
1
1
1
-1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
-1
1
-1
-1
1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1

Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Yanl
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Yanl
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru

98

Tablo 4.5. Devam

Veri
Seti No

Basitletirilmi
Ynteme Gre

YSA ya Gre Svlama Durumu

Sonular

Svlama Durumu

382
383
384
385

-1
-1
-1
-1

-1
-1
-1
-1

-1
-1
-1
-1

Doru
Doru
Doru
Doru

Tablo 4.5 ksmdan olumaktadr. lk ksmda Basitletirilmi Ynteme gre

svlama sonular yer almaktadr. kinci ksmda ise Yapay Sinir Alar tekniine
gre hesaplanm olan svlama sonular VARdr. Bu sonulara yukarda
belirttiimiz ekilde dntrme ilemi uygulanarak 0dan byk eit olan ktlar 1
(svlama VAR), kk olan ktlarsa 0 (svlama yok) haline getirilmitir. Son
stunda ise Yapay sinir Alar teknii ile Basitletirilmi Yntem sonular
arasndaki tahminin doru yada yanl olduunu belirten sonular ksm yer
almaktadr. Tablo 4.5de de grld zere 92 adet doru, 8 adetse hatal sonu
elde edilmitir.

BLM 5. SONULAR

Son yllarda byk geliim gsteren ve mhendislik alannda da geni bir uygulama
alan bulan Yapay Sinir Alar (YSA) ynteminin svlama potansiyelini
belirlemedeki baarsn ortaya koymak amac ile yaplan bu almada, Adapazar
Bykehir Belediyesi bnyesinde bulunan jeoteknik ett raporlarndaki 132
sondajdan elde edilen toplam 385 adet veri kullanlmtr

YSA nn baarsn ortaya koymak amacyla ncelikle geleneksel yntemlerle

svlama potansiyeli belirlenmeye allmtr. Seed ve Idriss (1971) tarafndan
nerilen bantlarla alma alanndaki kumlu seviyeler iin svlama gvenlik
saylar elde edilmi ve svlama potansiyeline sahip blgeler belirlenmitir.
Analizlerde, blgede yaplm nceki almalar gz nnde bulundurularak
maksimum yer ivmesi 0.4 g ve deprem bykl 7.5 alnmtr.

Svlama potansiyeli belirlenirken gvenlik faktr (FL) 1den kk olan seviyeler

svlama potansiyeline sahip, gvenlik faktr 1.2 den byk olan seviyeler ise
svlama potansiyeli tamayan blgeler olarak deerlendirilmitir. 1<FL<1,2 olan
seviyelerde svlama potansiyeli sklk oranna (Dr) dikkate alnarak belirlenmitir.
Yaplan analizler sonucunda 145 adet veride svlama potansiyeli gzlenmitir.

Derlenen veriler, analiz ileminden nce normalize edilmi ve her bir parametre (+1)
ile (-1) arasnda deerlere sahip olmutur. Bylece sistemin kn oluturan
svlama durumu ise svlaabilir durumlarda 1, svlamaz durumlarda ise -1
deerini almtr.

Analizler ileri beslemeli geri yaylml bir sinir a modeli oluturularak

gerekletirilmitir. YSA ile yaplan analizlerde toplam 385 adet verinin 285 adeti
eitim, 100 adeti ise test aamasnda kullanlm olup elde edilen analiz sonular,

100

svlama potansiyelini belirlemek amacyla kurulan a modelinin baarl olduunu

gstermitir. Geleneksel yntemle ve YSA ile elde edilen sonular incelendiinde
toplam 100 adet test verisinden yalnzca 8 tanesinde uyumsuzluk olduu
gzlenmitir. Bu sonu, oluturulan modelin tahmin baarsnn %92 olduunu
gstermektedir.

Elde edilen sonular YSA ynteminin, svlama potansiyeline sahip blgeleri

belirlemede, geleneksel yntemler kadar baarl sonulara ulaabileceini ortaya
koymaktadr. Bylelikle zor ve pahal ilemlere gerek kalmadan svlamay
etkileyen ilemler yerine, oluturulan uygun modellerle svlama potansiyeli daha
ksa srede belirlenebilecektir.

KAYNAKLAR

ANDREWS, D.C.A., Liquefaction of Silty Soils: Susceptibility, Deformation, and

Remediation, Doktora Tezi, Southern California niversitesi, Los Angeles, 1997
ANSAL, A ve N, G., Dinamik Eksenli Svlama Deneyleri ve Tekrar
Svlama, Deprem Aratrma Enstiits Blteni, Cilt 8, No.35, 61-82, 1981
BAYKAL, F., Adapazar-Kandra Blgesinde Jeolojik Ettler stanbul
niversitesi Fen Fakltesi Dergisi, Seri B, Cilt VIII, Say 4, stanbul, 1943
BHATTACHARYA, S., Seismic Design of Pile-supported Liquefied Natural Gas
Tanks in Liquefiable Soils, Hydrocarbon World 2007, Issue II, 2007
BLGN, T., Samanl Dalar Corafi Etd. . . Edebiyat Yayn No:1294,
Corafya Enstits Yay. No:50. stanbul, 1967
BLGN, T., Adapazar Ovas ve Sapanca Oluunun Alvyal Morfolojisi ve
Kuvaternerdeki Jeoforfolojik Tekaml, st. ni. Edebiyat Fak. Yaynlar, No:
2572, stanbul, 1984
BOL, E., Adapazar Zeminlerinin Geoteknik zellikleri, Doktora Tezi, SA, Fen
Bilimleri Enstits, 2003
CASAGRANDE, A., Characteristics of Cohesionless Soils Affecting the Stability
of Slopes and Earth Fills. Journ. of the Boston Society of Civil Engineers, 1936
CASTRO, G., Liquefaction and Cylic Mobility of Saturated Sands. Journal of the
Geotchnical Engineering, 1975
CASTRO, G. and POULOS, S.J., Factors Affecting Liquefaction and Cyclic
Mobility. Journal of the Geotechnical Engineering Division, ASCE, 103 (6): 501516, 1977.
CHRSTIAN, J. T., Statics of Liquefaction and SPT Results. Journal of the
Geotechnical Engineering Division , s. 1135-1150, 1975
AVU, U. ., Deprem Sebebiyle Zeminlerin Svlama Potansiyelinin Bulank
Mantk ile Deerlendirilmesi, Isparta: Sleyman Demirel niversitesi, 2004

102

DOAN, O., Sakarya li ve evresi Jeofizik Rezistivite Ett Raporu, DS Yer

Alt Sular Dairesi Bakanl, Ariv No: 50, Ankara, 1968
EFE, M. ., & KAYNAK, O., Yapay Sinir Aglar ve Uygulamalar. stanbul:
Bogazii niversitesi Yaynlar, 2000
ELMAS, ., Yapay Sinir Aglar. stanbul: Sekin Yaynclk, 2003
EMRE, ., ERKAL, T., TCHEPALYGA, A., KAZANCI, N., KEER, M., NAY,
E., dou Marmara Blgesinin Neojen-Kuvaternerdeki Evrimi, MTA dergisi,
No:120, Ankara, 1998
ERN, S., Karadenizin Denizalt Morfolojisi. st. niv. Co. Enst. Derg. 9, 103114, 1958
ERN, S., Sapanca Glnn Derinlik Haritas ve Morfometrisi, Trk Corafya
Dergisi, Say XI-XII, Ankara, 1949
ERKEN, A., The Role of Geotecnical Factors on Observed Damage in Adapazar,
XV ICMGE Satelite Conference on Lessons Learned from Recent Strong
Earthquakes, stanbul, 2001
EROLU, T, Sakarya ve Deprem, Sakarya Valilii Deprem Serisi:1, Sakarya
Valilii, Sakarya, 45-56, 2000
FAUSETT, L., Fundamentals of Neural Networks,. New Jersey: Prentice-Hall, 1994
FERRITTO, J.M., Seismic Design Criteria for Soil Liquefaction. Technical Report
TR-2077-SHR. Naval Facilities Engineering Service Center, Port Hueneme,
California, 58, 1997
FIGUEORA, J. L. , ADEL, S. S., LIANG, L. AND N. DAHISARIA (1994) The
Principles of Energy Convergence in Accordance with the Determination of
Liquefaction Journal of Geotechnical Engineering Division, ASCE, Vol 120, pp
1554-1569.
GOH, A. T., Seismic Liquefaction Potential Assessed by Neural Network. Journal
of Geotechnical Engineering , ASCE, Vol 119, 1467-1481., 1994
GOH, A. T., Neural Network Applications in Geotechnical Engineering. Scienta
Iranica , 1 (8), s. 1-9, 2001
GOH, A. T., Probabilistic Neural Network for Evaulating Seismic Liquefaction
Potential. Canadian Geotechnical Journal , 39, 219-232, 2002
GKEN, R., Sakarya ve Marmara Blgesi, zyrek Yaynlar, stanbul, 1990
GKTEPE, F., H., A., & DOAN, E., Yapay Sinir Alar ile Adapazar Killerinin
Snflandrlmasnda Istatiksel Analiz. Uluslararas leri Teknolojiler Sempozyumu,
2009

103

HAGAN, M. T., DEMUTH, H. B., BEALE, M., Neural Network Dizayn, Pws,
Publishing Company, Boston, 1999
HAYKIN, SIMON, Neural Network, A Comprehensive Foundation. New York:
Macmillan College Publishing Company, 1994.
HAZEN, A., Hydraulic Fill of Dams. ASCE Transactions, 83: 17131745, 1920
HUSSEIN, A.K., Undrained Cyclic Behaivour of Nonplastic Silt, Doktora Tezi,
Cornell University, 1995
ISHIHARA, K., Simple Method of Analysis for Liquefaction of Sand Deposits
During Earthquakes, Sil and Foundations , s. 716-735, 1977
ISHIHARA, K., Stability Natural Deposits During Earthquakes. 11th Soil
Mechanics and Foundation Conference, (s. 321-376). San Francisco, 1985
ISHIHARA, K., Soil Behaviour in Earthquake Geotechnics. Oxford, 1996
NANDIK, H., Adapazar Ovas ve evresinin Joemorfolojik Etd, stanbul, 1953
T naat Fakltesi retim yeleri, ller Bankas 1. Blge Md. Adapazar
Kanalizasyon inaat Geoteknik raporu, stanbul, ubat, 1999
JEFFERIES, M. ve BEEN, K., Soil Liquefaction A Criticial State Approach, Taylor
ve Francis Group, London and Newyork, 2006
JUANG, C. H., YUAN, H., LEE, D., KU, C., Assessing CPT Based Methods for
Liquefaction Evaluation with Emphasis on the Cases from the Chi-Chi, Taiwan
Earthquake. Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 2001
JUANG, C.H., Chen, C.J., Tien, Y-M., Appraising Cone Penetration Test Based
Liquefaction Resistance Evaluation Methods: Artificial Neural Network Approach,
Canadian Geotechnical Journal, Vol. 36 , 443-54, 1999
KARTALOPOULOS, S. V. Understanding Neural Networks and Fuzzy Logic.
NewYork: The Institute of Electrical and Electronics Engineers Press, s. 78-80,
1997
KELE, N., Adapazar Zirai Aratrma Enstits Sahas Jeofizik Rezistivite Ett
Raporu, DS Genel Mdrl, 1. Blge, Bursa, 1974
KSHAN, M., CHLUKUR K. M., and SANJAY, R., Elements of Artificial Neural
Networks, Londond: Massachusetts Institute of Tecnology, 1997
KOBELT, W., Studien zur Zoogographie 2 Die Fauna Der Meridionalen Subregion
- l-X, 1-368. Wiesbaden (Kreidel), 1898

104

KOYT, A., BOZKURT, E., CHAN, M., ZACAR, A., VE TEKGZ, B., 17
austos Glck-Arifiye Depremi Jeolojik On raporu, ODT jeoloji mh. Blm,
1999
KOESTER, J.P., Cyclic Strenght and Pore Pressure Generation Characteristics of
Fine-Grained Soils, Doktora Tezi, Colorado niversitesi, 1992
KOHONEN T., State Of The Art In Neural Computing', IEEE First International
Conference on Neural Networks, 1, 79-90, 1987
KOMAZAWA VE DI., Bedrock structure in Adapazar-Turkey a possible cause
of severe damage by the 1999 Kocaeli Eartquake Journal of SDDE, Philedelphia,
USA, 2001
KRAMER S.L. and ELGAMAL, A.W., Modelling Soil Liquefaction Hazards for
Performance-Based Earthquake Engineering, PEER Report 2001, Pacific
Earthquake Engineering Research Center Collage of engineering university of
California, Bekeley, 2001
KRAMER, S.L. and SEED, B.H., Initiation of Soil Liquefaction Under Static
Loading Conditions. Journal of Geotechnical Engineering, 114(4), 1988
KRAMER, S.L., Geotechnical Earthquake Engineering. Prentice Hall, New York,
348-417, 1996
LADD, R. S., Specimen Preparation and Cyclic Stability of Sands, Journal of the
Geotechnical Engineering Division, ASCE, 103 (GT6): 535-547, 1977
LAHN, E., Trkiye Gllerinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi Hakknda Bir Tr Ett,
MTA Enst. Yaynlar, Seri B, No: 12, Ankara, 1948
LEE, K.L., and SEED, H.B., Cyclic Stress Conditions Causing Liquefaction of
Sand. Journal of the Soil Mechanics and Foundations Division, ASCE, 93 (SM1):
47-70, 1967
LIAO, S., VENEZIANO, P., AND WHTMAN, R., "Regression Model for
Evaluating Liquefaction Probability," Journal of the Geotechnical Engineering
Division, ASCE, Vol. 114, No.4, 389409, 1988
MER, E., Marmara Denizi Aratrmalar, Workshop-III, Deniz Jeolojisi Ulusal
Aratrma Program, Tbitak-MTA, 1997
MOGAMI, T., and KUBO, K., The Behaviour of Soil During Vibration.
Proceedings of the Third International Conference on Soil Mechanics and
Foundation Engineering, 1: 152-153, 1953
MTA, Sakarya linin evre Jeolojisi ve Doal Kaynaklar, MTA Genel Mdrl
Jeoloji Ettleri Dairesi, Ankara, 1998

105

ZTEMEL, E., Yapay Sinir Aglar. stanbul: Papatya Yaynclk, 2003

ZTRK, E., Adapazar Ovasndaki Zeminlerin Genel Dalm ve Uygun Zemin
yiletirme Yntemlerinin Belirlenmesi, SA, Yksek Lisans Tezi, 2006
PECK, W., Die Tectonischen Grndzge Westkleinasiens, Stuttgart, 1918
PERLEA, V.G., Liquefaction of Cohesive Soils, Geotechnical Special Publication,
Soil Dynamics and Liquefaction, ASCE No: 107, 58-76, 2000
PFANNENSTIEL, M., Die diluvialen Entwicklungsstadien und die Urgeschichte
von Dardanellen, Marmarameer und Bosphorus, Diluvial-Geologie und Klima,
Geologische Rundshau, Band 3/4, Helf 7/8, Stuttgart, 1944
POLITO, C.P., The Effects of Non-Plastic and Plastic Fines on the Liquefaction of
Sandy Soils. Ph.D. Dissertation, Faculty of the Virginia Polytechnic Institute and
State University, Blacksburg, VA, 274, 1999
PRADHAN, T. B. S., KIKU, P. Ve SATO, K., Effects of Fines Content on
Behaviour of Sand During the Process to Liquefaction, First Int. Conf. Eartquake
Geotechnical Engiineering, Tokyo, Vol.1, 823-828, 1995
PRAKASH, S., Liquefaction of Low Plasticity Silts. Soil Dynamics and Earthquake
Engiineering , 373-379, 1992
RISH, C., Der Sabandjasee und Seine Umgebund, Gotha, 1909
ROBERTSON, P.K. and WRIDE, C.E., Evaluating Cyclic Liquefaction Potential
Using the Cone Penetration Test,Canadian Geotech. Journal, Ottawa, 35(3), 442459, 1998
SAIROGLU, S., BESDOK, E., & ERLER, M., Mhendislikte Yapay Zeka
Uygulamaslar. Kayseri, 2003
SEED, H.B., LEE, K.L., Liquefaction of Saturated Sands During Cyclic Loading.
Journal of the Soil Mechanics and Foundations Division, ASCE, 92 (SM6): 105134, 1966
SEED, H.B., IDRISS I. M., Analysis of Soil liquefaction-Niigata Eartquake, ASCE,
Journal of the Soil Mechanics and Foundations Division, 93: 83-108, 1967
SEED, H. B., & IDRSS I. M., Simplified Procedure For Evaluating Soil
Liquefaction Potential . Journal of the Soil Mechanics and Division, ASCE
97(SM9), 1249-1273, 1971
SEED, H.B., ARANGO, I., and CHAN, C.K., Evaluation of Soil Liquefaction
Potential During Earthquakes. Report No. EERC 75-28, Earthquake Engineering
Research Center, College of Engineering, University of California, Berkeley, 1975

106

SEED, H.B., Some Aspects of Sand Liquefaction Under Cyclic Loading.

Conference on Behavior of Off-Shore Structures, The Norwegian Institute of
Technology, Norway, 1976
SEED, H. B., Moduli and Damping Factors for Dynamic Analyses of Cohesionless
Soils,. Geotechnical Testing Journal, 1985
SIMPSON, P. K., Neural Networks Theory, Technology and Applications,
NewYork: The Institute of Electrical and Electronics Engineers Press, 1990
SNGH, S., Liquefaction Characteristics of Silt, Ground Failures Under Seismic
Conditions, Geotechnical Special Publication No.44, Editors; Prakash, S.
and Dakoulas, P., ASCE, 105-116, 1994
SNBL, A. B., Adapazar Zeminlerinde Svlama Unsurlarnn Belirlenmesi ve
Svlamann nlenebilmesi iin zmler Gelitirlmesi, Yksek Lisans Tezi,
SA, Fen Bilimleri Enstits, 2004
EKERCOLU, E., Yaplarn Projelendirilmesinde Mhendislik Jeolojisi,
TMMOB Jeoloji Mhendisleri Odas Yaynlar, No.28, 49-60, Ankara, 1998
EN, Z., Yapay sinir Alar ve lkeleri, stanbul: Su Vakf Yaynlar, 2004
TAHERI, S. D. M., Liquedaction of Soil, Yksek Lisans Tezi, Texas niversitesi,
naat Mhendislii, Mays 1980
TANOLU, A., ERN, S., Garsak Boaz ve Eski Sakarya, . Cor. Enst. Der.
No: 7 s: 17-30. stanbul, 1956
TAGETREN,
M.F.,
ok
Katmanl
http://bilim.fcclar.name.tr/fatihtasgetiren, 2005

Yapay

Sinir

Alar,

TCHIHATCHEFF, P., Asie Mineure, Geologie, I, II, III, Paris, 1867-1869

TERZAGHI, K., Erdbaumechanik Auf Bodenphysikalischer Grundlage. Vienna,
Deuticke, 1925
TERZAGHI, K., PECK, R.B., Soil Mechanics in Engineering Practice, Second
Edition, A Wiley International Edition, New York, 1948
TEZCAN, S.S., ZDEMR, Z. " Liquefaction Risk Analysis and Mapping
Techniques", Yksek Ogrenim Egitim ve Arastirma Vakfi Yayinlari , ISBN: 97593005-1-6, stanbul, 2004
TOLL, D., Artifical ntelligence Systems for Geotechnical Engineering with
Specific Reference to the Ground Improvement, 10th European Young
Geotechnical Engineers Conference, Izmir, 1996

107

TSUCHIDA H, Prediction and Countermeasure Against Liquefaction in Sand

Deposits, Seminar of the Port and Harbour Research Institute, Ministry of
Transport, Yokosuka, Japan, 3.1-3.33, 1970
TUROLU, H., Zemin Svlamasnn 17 Austos 1999 Depreminde
Adapazarndaki Hasara Etkisi, ST. N., Edebiyat Fak., Corafya Blm,
Corafya Dergisi, Say 12, stanbul, 2004
ULUSAY, R., and Tosun, H., Assessment of Geomechanical Properties and
Liquefaction Susceptibility of Foundation Soils at a Dam Site, Southwest Turkey.
Turkish Earthquake Foundation, Report No. TDV/TR 020-34, 63, 1999
ULUSAY, R., AYDAN, ., KUMSAR, H., ve TUNCAY, E., Liquefaction
Phenomenon in the Earthquakes of Turkey, Proceedings of the 12th World
Conferance on Earthquake Eng., New Zealand, 2000
ULUSAY, R., Uygulamal Jeoteknik Bilgiler. TMMOB Jeoloji Mhenisleri Odas
Yaynlar, 2001
URAL. D, SAKA H., Liquefaction Assesment by Artificial Neural Networks,
EJGE, Volume 3, 130-135, 1998
URAL, N., nce Daneli Zeminlerde Kil Orannn Svlamaya Etkisi, Doktora Tezi,
SAU, Fen Bilimleri Enstits, 2003
WANG, J., RAHMAN, M. S., A neural Model for Liquefaction-Induced
Horizontal ground displacement. Soil Dynamics and Earthquake Engineering, , 555568, 1999
YOUD, T. L., Geological Effects-Liquefaction and Associated Ground Failure.
Geological and Hydrogeological Hazards Training Program, United States
Geological Survey Open-File Report 87-76, 210-232, 1984
YOUD, T. L., Liquefaction, Ground Failure, and Consequent Damage During the
22 April 1991 Costa Rika Earthquake. Proceedings of the NSF, UCR US.Costa
Rica, 73-75, 1992
YOUD, T. L., Liquefaction Induced Ground Surface Disruption. Journal of the
Geotechnical Engineering,. 805-809, 1995
YOUD, T.L., ve D., Liquefaction Resistance of Soils Summary Report from
the 1996 NCEER and 1998 NCEER/NSF Workshops on Evaluation of Liquefaction
Resistance of Soils: Journal of Geotechnical and Geoenvironmental Engineering,
ASCE, 127(4), 297-313, 2001

108

ZGEM

Arzu DERE 09.03.1983 tarihinde Eskiehir de domutur. lkokulu Org. Halil Szer
lkokulu nda ortaokulu 19 Mays Ortaokulu nda ve liseyi Atatrk Lisesi nde
tamamlamtr. 2001 ylnda Sakarya niversitesi Jeofizik Mhendislii blmnde
lisans eitimine balam ve 2005 ylnda lisans eitimini tamamlamtr. Lisans
eitiminden sonra 2005 ylnda Sakarya niversitesi Fen Bilimleri Enstits Jeofizik
Mhendislii Ana Bilim Dal nda yksek lisans eitimine balamtr.