Ubeydullah Arslan slamabad Islamic University

Laikliin tanm kiiden kiiye, siyasiden siyasiye, kurumdan kuruma gre deiiyor, her ferd kendi siyasi argmanna greceli bir tanm yapyor. lkemizde en ak tabirle iki Laiklik tanm yaplyor. Biri Kemalist Laiklerin dayatt, dieri de Muhafazakrlarn ngrd tanm. Her iki topluluk birbirinden ok farkl tanmlar getiriyor. Laikler; yeni tanma kar sert mdahalede bulunuyor, tanm hafife alyor, iddetle reddediyor, hatta Laik Cumhuriyetin tehlikede olduuna inanyor. Muhafazakrlar ise zgr bir toplum yolunda zellikle ii bo braklmaya allan laiklii ille tanmlamak istiyor. Zira tanmlanmayan bir kavram sndrlmeye, tartmalara kap ayor. lkemizde tartlan Laiklik tanmnn dini bir boyutu olduu bir zahiradr/gerektir. Baz sosyal medyada eitli tanmlardan dolay birbirlerini sulayan kiilere ahit olduk. Bu gerekleri grerek konumak ve mulk kalan baklar aklamak gereini hissettik, nk incelenmesi gerekli olduuna kanaat getirdik bu konuya bylece el attk. imdi izin verirseniz Laiklii tanmlayan bu iki topluu tanmaya alalm Deerli dostlar! Ferd Kemalist bir Laiklik eilimindeyse Laiklii; dini inkr etmek, afyon grmek, devlet ilerinde ve siyasi hayatta din mdahalesine izin vermemek olarak tanmlyor. Bu kimse; yaam boyunca, dine kar ar bir dmanlk ortaya koyuyor, dini motiflere msamahakr bakmyor.

Ayrca; kendisi gibi bir Laiklik anlay tamayan ve savunmayan kiiyi, -Laik Rejimin veya Kemalizmin dman- olarak alglyor, potansiyel bir hasm, dman gryor. Onun bakn kabul etmeyen devleti ve siyasiler, de hain ilan ediyor. Kemalist Laik bir kimse Laiklii dine kar bir duvar gibi deerlendiriyor slamc her bak ve anlay reddediyor, adlkla suluyor. Bu ferd sylev bakmndan kendini rejimin savunucusu, koruyucusu grmekle kalmyor, gc olan orduyu-cuntay-gen subaylar Laik rejimi savunmaya, slamc ferdlere darbe yapmaya, byk meydanlara hapsetmeye, ldrmeye ve ikencelere tabi tutmaya davet ediyor, bu yaplanlar rejimin muhafazas adna meru gryor. Mustafa Kemalin Cumhuriyeti kurarken -devrimler kansz olmaz (muhaliflerin kann kastediyor)- szn hatrlatarak, Kemalizme sadk kalmann yolunun Cumhuriyet ve Laik rejime muhalif olanlarn muhakeme edilmesini talep ediyor, hatta tehdide ve darbeye kadar yneliyor. Bu Laik bak, varln tehdit eden en byk dman olarak slam ve mslmanlar gryor. zellikle slamc siyasilere, sivil toplum kurulularna, Cemaate, slamc yazar ve limlere kin duyuyor. Onlarn gcn krmak, zayflatmak hatta elinden gelse idam etmek iin frsat kolluyor, dncesini aka ilan ediyor, evre kazanmaya alyor. Kafasnda bina ettii laiklik tanm yolunda nesiller yetitiriyor, toplumu rgtlemek iin zel Cumhuriyet-Laiklik mitingleri tertiplemekten geri kalmyor,

ayrca tehdit olarak grnce diledii kiiyi ldryor, siyasi hayatna mdahale ediyor, bunu da siyasi slamclarn stne atyor. Bu kimseler; devleti kendi mlkleri ve aygtlar olarak grmekte, her muhalifi susturmaya almaktadr. Bu topluluk nazarnda slam dini geriliin nedeni olarak alglanmaktadr. Son dnemde kan kaybeden, toplumda gzden den, seimlerde hezimete urayan bu topluluk daha iddetli muhalefet etmeye ve tuzaklar kurmaya devam etmektedir. Bu Laik bak, slama ve mslmanlara byk zarar veren haklarn ve hrriyetlerini gasp eden, dman olarak ilan eden bir topluluktur. Laikliin en tehlikeli tanmn bunlar yapmaktadr. imdi muhafazakrlarn tanmna gelelim. Ferd muhafazakr ise Laiklii; bireylerin diledii gibi bir inan, dnce tamas, inand gibi yaamas olarak tanmlyor. slam dinine kar bir husumet duymayan bu muhafazakr bak; hem slam yayor, hem baskc Laik rejimin dayatmac tanmn reddediyor, topluma yeni tanm takdim ediyor. Bu bak; nasl bireyleri belli bir inanca zorlamak, insan haklarna aykr ise, devleti de belli bir inancn buyruu altna sokmak ada devlet anlayna aykrdr diyerek ferdlerin laik olamayacan ancak devletin laik olabileceini ifade ediyor. Bu tanmla devletin laik olmasn din hrriyeti veren bir devlet olarak kabul ediyor.

Bu bak; kiinin din hak ve hrriyetini kutsal gryor, diledii inanc topluma sunabileceini, iddete dayanmadka din hrriyetini savunuyor. Muhafazakr bak, kendi iinde ortaya koyduu bu tanmla, aslnda zgr bir din ve toplum hayat elde etmek iin bunu yapyor. Laiklii haddizatnda dini yaam gerei kabul etmiyor ancak vaka gerei bu sylevi ileri sryor. Bu Laiklik tanm, Trkiyede baz siyasilerin gndeme getirdii, savunduu, kabule davet ettii tanmdr. rnein Babakan Recep Tayyib Erdoann Trkiyede ve Hsn Mbarek sonras ziyaret ettii Msrda laiklii tavsiye eden sznn altnda -Dini anlamda herkes diledii dini yaasn, kimse kimseye bask yapmasn, imdilik byle bir sreci yaayn, glenin gerei yatyordu. Zira Msrda Mslmanlar, Hristiyanlar, Kiptiler, olmak zere eitli dini topluluklar birlikte yaamaktadr. Babakann kendi lkesinde syleyemedii eriat talep edin sylevini baka lkede sylemesini beklemek ciddi yanlgdr. Msrda limlerin ve davetilerin bildii Laiklik; Kemalistlerin tanmlad laikliktir. Bu farkl din topluluklarna ynelik sylenen sz muhafazakr ferdin tanmlad Laiklik tanmyla rttn grmeli, asla Kemalist laiklerin yapt tanm dairesine sokulmamaldr aksi halde hakszlk edilir.1

Babakan gelen tepkiler zerine Msrdan sonra gittii Maribde bir Arap gazetesine verdii aklamada Laiklii, herkesin diledii gibi bir din hrriyeti tamas olarak tanmlamtr. Al-Arabia kanalnda da szl ifade etmitir.

Msrda bu sze ilk tepki veren ve facebookda hemen hemen her radikal-tekfirci sayfalarda yaymlanan video sahibi lim vardr, devrim srecinde Hsn Mbareke meru devlet yneticisi olarak bakan, yryleri knayan, siyasi oluumlara kar duran, vakay deerlendiremeyen ekilci bir selefi limdir. Neden bu alim Hsn Mbarekin yllarca uygulad basklar, kfr siyasetleri, Laik devlet anlayn hedef edinmedi? Eletirmedi? Bu byk bir handikaptr. Biz iki tanm, slam literatr asndan deil, lkemizin siyasi ynyle deerlendirdik. Muhafazakr bir ferd, yllardr ensesinde baskc, din dman, insan hak ve hrriyetlerine kar, dine yaam hakk vermeyen bir Laiklik anlayn hissediyor. Bu ferdin; baskc ve din dman laiklik yerine, kiinin diledii dini semesine, yaamasna izin veren bir Laiklik tanmn bu srete sahiplenmesi sakncal deildir. Bylece; yllardr zellikle ii bo braklarak sndrlmeye braklan laiklik tanm tanmlanm olmaktadr. Peki, uzun basklardan ve dinsiz idarelerden sonra, soluklandmz u dnemde, muhafazakr ferdin tanmlad gibi bir -Laiklik tanm- yapmak ve savunmak slam dini asndan saknca tar m? Bu tanma slam dini nasl bakar?

Filhakika; slam dini; din hrriyeti veren bir dindir. Bunu hkim olduu asrlarda uygulamtr. slamn ilk dneminden son dnemi hkmnde olan Osmanl dnemine kadar Ehl-i Kitaba din hrriyeti verilmitir. Allah, kimsenin dine zorlanmayacan ayetlerinde haber vermitir. Bakara suresinde- Dinde zorlama yoktur- ayeti mehurdur. Zorla bir kimsenin slam dinine veya mslman bir kimsenin semavi ve beeri dine zorlanmas caiz deildir. Bu insan hakkna ve hrriyetine terstir. Ancak slam, mriklerle ve kfirlerle cihad edip galip gelirse, Ehl-i Kitab cizyeye zorlar, onlarda cizye vermek suretiyle diledii gibi yaar. O halde; slam Ehl-i Kitabn din hakkn muhafaza ediyor, slam egemenlii altnda cizye verdike diledii gibi inanmasna izin veriyor, dini hrriyetini ve haklarn koruyor. Grld gibi muhafazakr bir ferdin Laiklik tanm, bu anlamda slamla elimiyor. lkemizde muhafazakrlarn ortaya koyduu tanm aslnda bir sreci amalyor. Muhafazakr bak; devleti ve toplumu baskc, kat, din kart bir laiklik yerine din hrriyetine izin veren, ferdi dinsizlemekten uzak tutan bir Laiklik anlayna tamay hedef ediniyor. Muhafazakr topluluk; Uzun yllar bask-iddet-darbe altnda, dini haklarnn gasp edildii, kapal kaplar ardnda din yaand, ezanlarn trkeletirildii, mescidlerin kapatld, kuranlarn yakld ve yasakland, dine davet edenlerin irtica damgas yedii gnleri unutmuyor.

Bu topluluk; merhale merhale daha rahat, daha zgr bir topluma gemeyi ama ediniyor. Bu dnce haddizatnda gayri slami deildir. Bu bak as fkhul merhale adn verdiimiz, merhale merhale fkh bakn ifade ediyor. Mslmanlar hedefe giden yolda, adm adm, hatta kaplumbaann yol adl gibi yol almas gerekiyor. O halde zetle; Muhafazakrlarn Laiklik tanmn islam d grmek, kfrle itham etmek, eri adan doru deildir. Bu tanm, belli bir sreci hedeflemektedir. Bu srece sabretmek, kendi ifade eden zgr bir mslman ferd ve cemaat oluumlarna ve bymelerine kap ayor. Zaten matlup olan bu sreci byle merhale merhale amaktr. Unutmayalm; slam dmanlar Halifelii ykarken, Dindar kisveyle hutbelere karak, Arapa konuarak, mslman nder gzkerek gven alp sinsi sinsi hedeflerine ulamtr. Laiklerin gerekletirdii tarihi devrimlere baknz, yaptklar devrim sonras inklaplar arasnda 2-3 yl fark vardr. unu da yazmadan geemeyeceim; Laiklik; slamdan stn bir dzen-sistem olarak grld takdirde kfr ilenir, byle dnen kimse kfir olur. Bu kimse; Allahn layk grd dzeni deil, devletin ve ferdin laik- grd yapy stn tutmaktadr ki; bu ak bir kfrdr. Ancak yaadmz zor srete Muhafazakrlarn tanmlad gibi bir tanmla Laiklii tanmlamak sakncal da deildir.

Ben bu yazmda Laiklik tanm yapmadm, onu savunmadm, nezdimde slamdan baka dzen ve sistem hak deildir, batldr, Cemil Meriin tanmyla; beeri ideolojiler bizlere giydirilmi bir deli gmleidir. Ltfen beni sylemediim ve inanmadm eylerle hesaba ekmeyin.