SAHİH DELİLLER IŞIĞINDA FIKIH SEMİNERİ-ubeydullah Arslan

1
;-=,- Q-=,- = ;~-

2
TAHARET BLM

1.Soru-Taharet ne demektir ?
Latta : Maddi ve Manevi pislikten temizlenme, idrar ve dier
pisliklerden veya ayp ve gnahlardan arnmadr.
Istlahta : Namaza mani olan necaseti su veya toprakla
temizlemektir.
1

2.Soru-Taharetlenmenin hkm nedir ?
Necasetten temizlenmek vaciptir.
1.Delil : ve elbiseni temizle. (Mddessir, 4)
Delil Cmlemiz : temizle
Aklama : Ayet; necasetten ve putlara tapmaktan kendimizi
temizlememiz gerektiini beyan eder.

2.Delil : brahim ve smaile de : Evimi tavaf edenler, itikafa girenler,
rku ve sucud edenler iin titizlikle temizleyin diye emir vermitik.
(Bakara, 125)
Delil Cmlemiz : titizlikle temizleyin diye emir
vermitik.
Aklama : Allah, Kabenin ibadet edenler iin temizlenmesini
brahim ve smail (a.s.) peygamberlere emretmesi temizliin Allah
emri olduunu beyan eder.Buradaki temizle emrinden maksat;
Kabenin etrafndaki necaseti temizlemektir.

3.Delil : Allah oka Tevbe edenleri ve oka temizlenenleri sever.
(Bakara, 222)
Delil Cmlemiz : .. temizlenenleri sever.
Aklama : Ayet, Allahn Taharetlenenleri sevdiini beyan eder ve
taharetin gzelliini bildirir.

1
Ebu Malik Kemal bn s Seyyid Salim, Sahihu Fkhu Snneti ve edilletuhu.1/ 70 (Mektebetul
Tevkifiyyeti)
3
4.Delil: Rasulullah (s.a.v.) : Allahm ! Dou ile batnn arasn uzak
kldn gibi gnahlarla benim aram da uzaklatr. Allahm ! Beyaz
elbisenin kirden temizlendii gibi, beni de hatalardan temizle. Allahm
hatalarm kar, su ve dolu ile yka. (Buhari-Mslim-Ebu Davud-Nesai-
bn Mace )
Delil Cmlemiz : Beyaz elbisenin kirden temizlendii gibi, beni de
hatalardan temizle.
Aklama: Rasulullah (s.a.v.) Allahdan kendisini temizlemesini
istemekle mmetine temizliin nemini beyan eder.

5.Delil : Allah taharetsiz(abdestsiz) namaz kabul etmez.(Mslim)
Delil Cmlemiz : taharetsiz(abdestsiz.
Aklama :Rasulullah abdestsiz namazn kabul olmadn
sylemekle abdesttin namaz iin ne kadar nemli bir amel olduunu
ve temizliin faziletini beyan eder.

3.Soru-Taharetlenmenin (abdestsizlii gidermenin) nemini aklar
msnz ?
Aada sizlere maddeler halinde taharetlenmenin nemi beyan
edilmitir.
1-Taharetlenmek namazn artdr.
1.Delil : Allah abdesti olmayann abdest almad takdirde namazn
kabul etmez.(Buhari - Mslim )
Delil Cmlemiz : abdesti olmayann abdest
almad takdirde.
Aklama :Rasulullah (s.a.v.) abdestti olmayan birinin abdest
almad takdirde namazn kabul edilmeyeceini aka beyan
ederler.

2.Allah temizlenenleri vmtr.
1.Delil : Allah tevbe edenleri ve temizlenenleri sever.(Bakara 222)
Delil Cmlemiz : temizlenenleri sever.
Aklama : Allah gnahlarndan tevbe edenleri ve necasetten maddi
ve manevi olarak temizlenenleri sevdiini beyan eder.
4

2.Delil : Allah temizlenenleri sever. (Tevbe, 108)
Delil Cmlemiz :Ayetin tm delil cmlemizdir.
Aklama : Allah, apak bir kelamla temizlenenleri sevdiini beyan
eder. Allah mslmann her tr necasetten, abdestsizlikten, putlara
tapmadan dolay dlen kirlilikten temizlenmeyi emreder.

3.drarn yapan biri kendini necasetten korumad takdirde azaba
urar.
1.Delil : Rasulullah (s.a..v) Kabirde yatan iki kii hakknda : kisi
azap ekiyor onlardan biri ancak byk gnahtan dolay dieri ise
kendini idrar ederken korumadndan.. (Ebu Davud - Nesai -bn
Mace sahih senedle)
Delil cmlemiz : kendini idrar ederken korumadndan
Aklama : Rasulullah kabirdeki kiinin azap grme sebebini
idrarndan kendini sakndrmadndan dolay olduunu sylemesi
idrarn necisliine delildir.

4.Soru-Taharetin eitleri nelerdir ?
Fukaha tahareti ki ksm olarak beyan eder.
1-Hakiki Taharet : Bedende, elbisede bir mekanda bulunan necaseti
temizlemek hakiki taharettir.
2-Hkm ieren Taharet : Bedendeki abdestsizlii gidermek iin
yaplan taharettir. Bu taharet ksmdr.
a-Byk Taharet : Gusletmektir.
b-Kk Taharet : Abdest almaktr.
c-Byk ve kk taharet yerine geen taharet : zr dolaysyla bu
ikisi yerine geen teyemmm almaktr.

NECASET VE ETLER

5.Soru-Necaset denince ne anlamalyz ?
5
Necaset taharetin zttdr. Necis, eri ilkelere gre temizlenmesi
gerekli olan pisliktir. Her mslman kendini necasetten temizlemekle
mkelleftir.

6.Soru-nsan dks ve idrar necis midir ? snnetten delille
aklaynz ?
Bu ikisinin necaset olduunda fukaha arasnda ittifak vardr.
1.Delil : Rasulullah (s.a..v) : Sizden birinin ayakkabsna dk
bularsa toprak onu temizleyicidir. (Ebu Davud (385) sahih
senedle)
Delil Cmlemiz : toprak onu temizleyicidir.
Aklama : Rasulullah (s.a..v) dknn necaset olmasndan dolay,
onun temizleyicisi olarak topra beyan etmitir.Dknn
temizleyicisi topraktr. O halde onu temizleyici topraksa dk necaset
ki temizlenmesi istenmitir.

2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Bir bedevi mescide idrarn yapt.
(mescidde bulunan sahabe) Cemaatinden bazlar ona doru yneldi.
Bunun zerine Rasulullah (s.a..) Onu serbest brakn,
hacetini(idrarn yapmasn) kesmeyin. buyurdu. Enes dedi ki :
Sonra Rasulullah bir kova su istedi ve suyu o sidiin zerine dkt.
(Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : Sonra Rasulullah bir kova su istedi ve suyu o
sidiin zerine dkt.
Aklama : Rasulullah mescid iine idrarn yapan bedevinin
ardndan o sidiin zerine su dkerek temizlemesi sidiin necis
olduunu beyan eder.

7.Soru-Mezi ve Vedi necis midir snnetten delille aklaynz ?
Mezi : nsann ehvet annda veya zevcesiyle oynamas durumunda
gelen yapkan ince svdr. Mezi kadnlardan daha ok gelir. Meni
gibi fkrma ile gelmeyen bu sv yava yava insan fark etmeden
gelir. Mezi necistir. Rasulullah Cinsel uzvun meziden temizlenmesini
emretmitir.
6
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) mezi hakknda soru sorulunca : cinsel
uzuvu ykar ve abdest alr buyurmutur. (Buhari -Mslim )
Delil Cmlemiz : cinsel uzuvu ykar ve abdest alr
Aklama : Rasulullah meziden dolay zekerin ykanmasn ve
ardndan da abdest alnmasn emretmektedir.

Vedi : Hacet sonras gelen beyaz kaln olan necis svdr. Vedi icma
ile necistir.
1.Delil : bn Abbas : Meni gusl gerektiren, Vedi ve Mezi
(durumunda) zekerini yka, namaz abdesti gibi abdest al. (Beyhaki-
Ebu Davud-Albani sahih demitir.)
Delil cmlemiz : ..Vedi ve Meziye gelince zekerini yka
abdest al, abdesttin namaz iin geerlidir.
Aklama : bn Abbasn bu sz hccettir. Zira o Rasulullahn
duasna mazhar olmu bir sahabidir.

8.Soru-Hayz kan necis midir ? snnetten delille aklaynz ?
Kadnn aylk grd adetten dolay gelen kan necistir.
1.Delil : Rasulullah huzuruna bir kadn geldi ve Ey Allah Rasulu
bizden birinin elbisesine hayz kan bularsa ne yapsn ? dedi.
Rasulullah (s.a.v.) : Elbisesini (eliyle) ovalar, sonra onu su ile
(ykayp) skar. Sonra azar azar zerine su dker. Daha sonra onunla
namaz klar. buyurdu. (Mslim)
Delil Cmlemiz : Elbisesini (eliyle) ovalar,
sonra onu su ile (ykayp) skar. Sonra azar azar zerine su dker.
Aklama : Rasulullahn (s.a.v) hayz kann ykatmas hayz kannn
necisliini ispat eder.

9.Soru-Eti yenmeyen hayvann dks necis midir ? snnetten
delille aklaynz ?
Eek, katr, at gibi hayvanlarn. Bu hayvanlarn dks necistir.
1.Delil : Abdullah bn Mesd (r.a.) den rivyete gre: Raslullah
(s.a.v.) tuvalet iin kmt ki bana ta bul dedi. Bende iki ta ve bir
7
(merkep) tezek getirdim iki ta ald ve tezei atarak bu pistir
buyurdu. (Buhari-bn Mce-Eb Davut)
Delil Cmlemiz : bu pistir
Aklama : Rasulullahn (s.a.v.) merkebin tezeini almamas onun
necis olmasndan dolaydr.

10.Soru-Eti yenenlerin (Koyun-kei-deve) pislii ve sidii temiz
midir ?
mam Malik, mam afii, mam Ahmed ibn Hanbel ve eyhul slam
mam bn Teymiyye bu hayvanlarn pisliinin temiz olduunu
sylemilerdir. Bu hayvanlarn pisliinin necis olduunu hibir
sahabi sylememitir.
1.Delil : Enes rivayet eder, Ukl ve Ureyne kabilesinden insanlar
Medineye geldiler. Karn hastalna yakalanmlard. Rasulullah
(s.a..v) bunlarn dadaki develerin yanna giderek st ve
sidiklerinden imelerini emretti. (Buhari-Mslim -Ahmed)
Delil Cmlemiz : dadaki develerin yanna giderek st ve
sidiklerinden imelerini emretti.
Aklama : Rasulullah (s.a.v.) devenin sidiini imelerini emrediyorsa
bu deve sidiinin temiz olduunu ispat eder. Eti yenen bir hayvan
olan devenin sidii temizse dier eti yenen hayvanlarn da sidikleri
temizdir. (Fkhus Sunne, 38)

2.Delil : evkani (r.h.) diyor ki ; Zahir olan eti yenen hayvann
gbresinin ve sidiinin temiz olmasdr. (Fkhus Sunne, 38)
Delil Cmlemiz : evkaninin (r.h.) tm sz delildir.
Aklama : evkani eti yenen hayvanlarn gbrelerinin ve sidiklerinin
temiz olduunu ispat eder.

11.Soru-Dk yiyen hayvanlarn etinin, stnn yenmesi iilmesi
caiz midir ?
Dk yiyen hayvana binmek, etini yemek, stn imek haramdr.
1.Delil : bn Abbas ; Rasulullah (s.a..v) dk yiyen hayvann stn
imeyi nehyetti. Bir baka rivayette ; dk yiyen hayvana binmek
8
nehy edilmitir. eklindedir. (Buhari-Mslim-Ebu Davud- Tirmizi-
Nesai)
Delil Cmlemiz : ..stn imeyi nehyetti .hayvana binmek
nehy edilmitir.
Aklama : Hadis dk yiyen hayvann etini ve stn haram
klmaktadr.

2.Delil : mer bin uayb ; Rasulullah (s.a.v.) ehli eek etini, dk
yiyen hayvana binmeyi ve etini yemeyi nehy etmitir. (Ahmed-
Nesai-Ebu Davud)
Delil Cmlemiz : dk yiyen hayvana binmeyi
Aklama : Hadis, dk yiyen hayvana binilemeyeceini ispat eder.

12.Soru-Kpek salyas-yalamas necis midir ? snnetten delille
aklaynz ?
Kpek salyas-yalamas necistir. Kpek nereyi yalamsa oray ilkin
toprakla sonra da su ile yedi kez ykamak snnettir. Kpein yalad
yeri ve etrafn alarak atmak ve temizlemek gerekir. Zira salyasnn
dedii ve aznn ulat her yeri temizlemek lazmdr. Kpein
kllarnn necis olduuna dair hadis yoktur, aadaki hadis iinde bu
konuda bir szde sylenmemitir.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : indekini kpek yalad zaman
herhangi birinizin kabnn temizlii o kabn yedi defa ykanmasdr.
(Mslim )
Delil Cmlemiz : kpek yalad zaman
Aklama : Rasulullah (s.a.v.) kpek yalamas durumunda
ykanmann gerekliliini ve bu salyann necis olduunu belirler.

2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Kpein yalam olduu ananzn
temizlii, ilki toprakla olmak zere yedi kere ykanmasdr.
(Mslim-Ebu Davud-Ahmed-Beyhaki)
Delil Cmlemiz : Hadisin tm delil cmlemizidir.
Aklama : Hadis, kpein yalad yeri ilkin toprakla sonra da yedi
kez su ile ykamann gerekliliini ispat eder.
9

13.Soru-Domuz eti necis midir ? snnetten delille aklaynz ?
Fukahann ittifakyla necistir.
2

1.Delil : De ki : Bana vahy olanlar arasnda (haram
dediklerimizden) yiyecek bir kimseye haram olduklarn bulduum
yiyecekler unlardr : l, akm kan, domuz eti, ve Allahdan
bakasnn adna boazlandndan dolay fsk olanlardr. (Bakara,
145 )
Delil Cmlemiz : domuz eti,
Aklama : Allah, ayetinde domuzun necis olduunu ispat eder.

14.Soru-lm hayvann eti ve derisi necis midir ? snnetten
delille aklaynz ?
eri usulle kesilmeyerek len hayvann eti ve derisi Rasulullahn u
szyle necis hkmndedir.
1.Delil : Rasulullah (s..a v.) Hayvan derisi tabakland zaman
muhakkak temiz olmutur. (Mslim )
Delil Cmlemiz : tabakland zaman muhakkak temiz olmutur.
Aklama : (l) Hayvan derisi ancak tabakland zaman temiz olur
sz tabaklanmadan nceki derinin necis olduunu beyan eder.

15.Soru- Balk ve ekirge ls necis midir ? snnetten delille
aklaynz ?
Balk ve ekirge ls temizdir.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Bize iki l ve kan helal klnd. ki
lye gelince onlar balk ve ekirge, iki kan ise karacier ve dalaktr.
(bn Mace, Ahmed, sahih senedle)
Delil Cmlemiz : onlar balk ve ekirge.
Aklama : Rasulullah (s.a.v.) balk ve ekirge etinin l bile olsa
yenilebileceini beyan eder.

2
Tevkifiyyeti)
10
16.Soru-Akc kan olmayan l hayvan necis midir ? snnetten
delille aklaynz ?
Sinek, sivrisinek, ar, karnca gibi hayvanlarn lleri temizdir.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Sizden birinizin kabnn iine sinek
derse ya onu o kabn iine tamamen daldrsn ya da atsn. Zira
onun bir kanadnda zehir bir kanadnda ifa vardr. (Buhari)
3

Delil Cmlemiz : .sinek derse ya onu o kabn iine
tamamen daldrsn ya da atsn. Zira onun bir kanadnda zehir bir
kanadnda ifa vardr.
Aklama : Rasulullahn sinei kaba daldrmay emretmesi sinein
necis olmadn ispat eder.

17.Soru--l hayvann kemii, boynuzu, trna, sa, ve ty temiz
midir snnetten delille aklaynz ?
mam Buhari bunlarn temizliine dair yorum yapmtr. Ayrca
mmetin alimlerinden kimsenin bunun necis olduunu
sylediklerine dair bir delilde bulunmamaktadr. Eyada asl olan
mubahlk olup ancak hccet-delil onun haram olduunu ispat eder.
1.Delil : mam Zhri : Alimlerin biroklarn grdm l hayvann
kemiinin necis olduunu syleyen grmedim. Onlar Fil kemiklerini
ve benzerlerini tarak ederler ve ilerine ya koyarlar, bunda bir
saknca grmezlerdi.
4

Delil Cmlemiz : tarak ederler ve ilerine ya koyarlar, bunda
bir saknca grmezlerdi
Aklama : Alimler yukarda saylanlarn temizliinde ihtilaf etmi
deillerdir.

18.Soru--Canl hayvandan kopan bir parada necis midir ?
snnetten delille aklaynz ?
lm hayvandan kopan para necis ve le hkmndedir.

3
2.Dnya savanda mikroplarla bouan askerlerin yaralar zerine konan sineklerin kanadndan ifa-
tedavi elde edildii ve askerlerin iyiletirildikleri bilimsel verilerle ispat edilmitir.
4
Tevkifiyyeti)
11
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Canl hayvandan kesilen para letir.
(Hasen, Ebu Davud- Tirmizi)
Delil Cmlemiz : ..kesilen para letir.
Aklama : Rasulullah canl bir hayvandan kesilen parann (etin) l
bir hayvan hkm tadn sylemesi kesilen etin necis olduunu
beyan eder.

ARTIKLARIN HKM

19.Soru-Eti yenmeyen Vahi ve yrtc hayvanlarn art temiz
midir snnetten delille aklaynz ?
Burada hayvann su itikten sonra geride kalan artn
kastetmekteyiz. Binek ve Vahi hayvanlarn artklar temizdir.
Rasulullah sorulduunda bu konuda unu sylemitir :
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Eeklerin art olan suyla abdest
alabilir miyiz ? diye sorulunca Rasulullah Evet btn yrtc
hayvanlarn art ile abdest alabilirisiniz. (afii, Darekutni, Beyhaki)
Delil Cmlemiz : Evet btn yrtc hayvanlarn art ile abdest
alabilirisiniz.
Aklama : Hadis aka yrtc hayvanlarn artnn temiz olduunu
ispat eder.

2.Delil : Eer su iki gulle ise (artk) o suyu necis etmez. (Ebu Davud,
Nesai, Tirmizi, sahihtir.)
Delil Cmlemiz : Hadisin tm delildir.
Aklama : Su iki kule olduu zaman artk, suyu necis etmez.Bu
durumda, su iki kule olmad zaman artk o suyu necis eder.

20.Soru-Kedi art necis midir snnetten delille aklaynz ?
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Kedi pis deildir, o etrafnzda
dolaanlardan biridir. (Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : Kedi pis deildir,.
12
Aklama : Rasulullah kedinin artn pis olarak beyan etmeyerek
dierleri hakknda sz sylememesi dierlerinin hakknda delil
olmad iin necistir.

21.Soru-Eek eti necis midir snnetten delille aklaynz ?
Evcil merkeplerin eti necistir.
1.Delil : Enes : Hayberin fethi gn eek etine rastladk. Rasulullah
( bu et hakknda ) yle dedi : Allah ve Rasulu sizi eek etini
yemekten sakndrr. Zira pisliktir veya necistir. (Buhari -Mslim-
Ahmed bin Hanbel)

MENNN HKM

22.Soru-Meni temiz mi necis mi ?
Meni hakknda iki gr vardr.
1-Temizdir diyen alimler
(Rasulullahn ashab, afi, Davud, Sahih rivayetle Ahmed bin
Hanbel) delilleri u hadistir. Tercih edilende budur.
1.Delil : Aie annemiz : Meniyi Rasulullahn elbisesinden
ovalardm. (Mslim )
Delil cmlemiz : Hadisin tm delil cmlemizdir.
Aklama : Hadis meninin necis olmadn beyan eder. Eer necis
olsayd Aie annemiz onu ykard ovalayarak gidermezdi. Necis bir
ey ovalamakla necasetten arndrlr m ?

2.Delil : Bir kimse Aienin yanna indi. Elbisesini ykamaya balad.
Bu zata Aie yle dedi : Eer onu (meniyi) grdn isen, sadece yerini
ykaman yeterli gelir. ayet grmediysen onun etrafn slatrsn. Ben
kendim, onu Rasulullahn (s.a.v.) elbisesinden ovalayp srttm
biliyorum. Sonra kendisi bu elbise iinde namaz klard. (Mslim )
Delil Cmlemiz : Ben kendim, onu Rasulullahn (s.a.v.)
elbisesinden ovalayp srttm biliyorum. Sonra kendisi bu elbise
iinde namaz klard.
13
Aklama : Aie annemiz meniyi necis olmad iin ovalamtr.

3.Delil : Rasulullah (s.a.v.) meni, tkrk ve smk mesabesindedir.
(Darekutni-Beyhaki-Tahavi)
Delil cmlemiz : Hadisin tm delil cmlemizdir.
Aklama : Rasulullah meni hakknda tkrk ve smk gibidir
demise meninin hkm necis deildir demektir. Zira smk ve
tkrk necis deillerdir.

4.Delil : Sahabe (r.a.) sava zamanlarnda ihtilam olurlar ve meni
elbiselerine bulard buna ramen Rasulullah (s.a.v.) ykanmasn
emretmezdi.
5

Delil Cmlemiz : ...........meni elbiselerine bulard buna ramen
Rasulullah (s.a.v.) ykanmasn emretmezdi.
Aklama : Ashab, meniyi temiz grdkleri iin elbise zerindeki
meniyi ykamazlard. Bu fiil ise meninin temiz olduunu ispat eder.

2-Necistir diyen alimler
(Ebu Hanife-Malik Bir rivayete gre Ahmed bin Hanbel) delilleri u
hadistir.
1.Delil : Aie annemiz meni hakknda sorulunca, Rasulullahn
elbisesinden onu (temizlemek iin) ykardm. Rasulullah da namaza
ktnda o ykamann izi olurdu. (Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : Rasulullahn elbisesinden onu (temizlemek
iin) ykardm
Aklama : Ebu Hanife ve Malik (r.a.) Aie annemizin meniyi necis
olduu iin ykadna inanarak bu delili alrlar.

23.Soru-Meniyi ovalamak m gerekir ykamak m snnetten delil
getirin ?
Mstehab olan ya ise ykanmas kuru ise ovalanmasdr.

5
Mecmua Fetava, 21 /604
14
1.Delil : Aie annemiz : Rasulullahn elbisesindeki meniyi kuru
olduu zaman ovalar, ya olduu zamanda ykardm. (Darekutni-
Avane-Bezzar)
Delil Cmlemiz : meniyi kuru olduu zaman ovalar,
ya olduu zamanda ykardm.
Aklama : Aie annemizin ameli meni yaken ykamak kuru iken de
ovalamakt. Hadis bize bu gerei beyan eder.

KNN HKM

24.Soru-ki necis midir snnetten delille aklaynz?
Bu konuda iki gr bulunmaktadr.
1.ki temizdir diyen alimler :
(Rabi, Leys, Mezeni, evkani, Sanaani, Ahmed akir, Albani, Useymin
) Tercih edilen bu grtr.delilleri u hadislerdir.
1.Delil : Rasulullah eliyi ard (unu) duyurmasn emretti : ki
haram klnd. Enes derki; Ben mescidden ktm, ikiyi dktm ve
Medinenin sokanda akt. (Mslim )
Delil Cmlemiz : ikiyi dktm ve Medinenin sokanda
akt.
Aklama : Rasulullah mescide bevl eden bir bedevinin bevli zerine
su dkm ve temizlemiti.
6
Rasulullah bevlin necis olmasndan
dolay zerine su dkmt. Peki Rasulullah ikinin zerine niin su
dkmedi ? Rasulullahn iki zerine su dkmememsi ikinin temiz
olduunu gstermez mi ?

2.Delil :
a-Rics (pislik) mterek manalar tayan bir kelimedir. Rics (pisliin)
manalar unlardr : kir-pis-haram-azab-lanet, kfr,er, gnah,
necis
b-mmetin nde gelen mfessirleri Ricsin (pislik) necis olduunu
sylemi deillerdir. bn Abbas : Rics; fke-kzgnlk olarak tefsir
etmi, bn Zeyd ise : er demitir.

6
Hadis daha nce gemiti. Buhari-Mslim
15
c-Kuranda yerde gelen Rics necis manasna gelmez
Allahn u ayetinde Allah azab iman etmeyenler zerine klar.
(Enam, 125) Rics burada azab manasndadr.
Allahn u ayetinde nk onlar murdardrlar. (Tevbe,95) Rics
burada, amelleri murdardr manasndadr.
Allahn u ayetinde u halde pisliin ta kendisi olan putlardan
uzak durun. (Hac,30) Burada Allah putlar azaba ve pislie davet
ettii iin pis demitir. Zira putlara el srlnce el necis olmaz. Putlar
tatan-aatan-altndan olsun krlsalar kullanlmazlar m ? Putlarn
pislii manevi pislik olup maddi pislik deildir.
Allahn u ayetinde Mrikler ancak necistir. (Tevbe-28) Ayette
mriklerin necislii de manevi necisliktir. Zira mriklerin elini
tutmak necaset tamaz.

3.Delil : Eyada asl olan sahih bir delil onu necis klncaya kadar
temiz olmasdr. Sahih bir delille Ricsin necis olduuna dair delilimiz
de yoktur. Maide 90.ayetteki Ricsin necis olduuna dair ak sarih bir
delil bulunmamaktadr.

2.ki Necis diyen alimler :
(Alimlerin Cumhuru, mtehid mamlar, eyhul slam mam bn
Teymiyye ) delilleri u ayettir.
1.Delil : Ey iman edenler ! arap, (iki) kumar, putlar ve fal oklar,
eytann pis ilerindedir. Artk bunlardan kann ki kurtulua
eresiniz. (Maide, 90)
Delil Cmlemiz : . arap, (iki)pis ilerindedir....
Aklama : Bu gr dorulayan alimler, Pisliin necis olduunu
syleyerek ikinin necis olduuna hkmetmilerdir
7

KANIN HKM

25.Soru-Kan necis mdr aklar msnz ?

7
Tevkifiyyeti)
16
ncelikle bilelim ki; Kan ksmdr.
1-Hayz Kan : Alimlerin ittifakyla hayz kan necistir.
namaz klar. buyurdu. (Mslim )
Delil Cmlemiz : Elbisesini (eliyle) ovalar,
sonra onu su ile (ykayp) skar. Sonra azar azar zerine su dker.
Aklama : Rasulullah (s.a..v) hayz kannn necis olmasndan dolay
ykatmas hayz kannn necisliini beyan eder.

2-nsan Kan : nsan kannn necislii hakknda ihtilaf vardr.
a-nsan kan temizdir diyenler :
Son dnem alimlerden evkani, Sddk han, Albani, bn Useymin
icmann sabit olmadn delil alarak kann necis olmadna
hkmetmiler ve temiz demilerdir. Tercih edilen sahih gr budur.
Deliller unlardr :
1.Delil : Eyada asl olan sahih bir delil onu necis klncaya kadar
temiz olmasdr. Rasulullahdan ok savalarda sahabenin
yaralanmasna ramen hayz kannn ykanmas dnda baka bir
kan ykattna dair sahih bir delil bulunmamaktadr. Eer kan necis
olsayd Rasulullah kann necisliini belirtmez miydi ?

2.Delil : Ashab, Rasulullahla beraberken yaralarndan kan akard
buna ramen Rasulullah (s.a.v.) kann necis olduunu sylemedi.
Ykanmasn emretmedi. Kan necis olsayd Rasulullah sylemez
miydi ? Rasulullahn bunu gizlemesini dnmek de mmkn
deildir. Zira, O sadk el-Emin bir elidir.

3.Delil : Hasan : Mslmanlar yaral olduklar durumlarda namaz
klarlard. (Buhari-bn Ebi eybe sahih senedle)
Delil Cmlemiz : ..yaral olduklar durumlarda namaz
klarlard.
17
Aklama : Mslmanlar Rasulullah ve ashabn kastetmektedir.
Onlar yaral iken namazlarn kldklarn beyan etmesi kann necis
olmadna delildir. Yaradan kann akmamas veya zerinde kann
olmamas mmkn deildir.

4.Delil : Ensardan bir sahabi Gece namaz iin kalkmt.
Mriklerden biri ona doru ok att. Ok isabet etti. Sahabi o oku
kartt. Mrik tane daha ok att. O ise rku ve secde etti.
Bedeninden kan akarken namaz bitirdi. (Buhari-Ahmed bn
Hanbel)
Delil Cmlemiz : Bedeninden kan akarken namaz bitirdi.
Aklama : Delil ok aktr. Kan necis olsayd sahabi onu ykamaz
myd ? Namaz terk etmez miydi ?
8

5.Delil : mer bn Hattabn ehadeti esnasnda Bedeninden kan
akarken namaz kld. (Malik-Beyhaki-sahih senedle)
Delil Cmlemiz : .kan akarken namaz
kld.
Aklama : mer bn Hattabn ameli ok aktr. Kan akarken bile
namaz klmtr. Eer kan necis olsayd lm deimdeki bu takva
eri erefli insann kan temizlememesi dnlr myd ?

6.Delil : Sad bn Muaz Hendek muharebesinde yaralanm,
Rasulullah onun ziyareti iin gelen yaknlar iin mescidde bir adr
yaptrmt. Girenler in yannda yarasndan kan akmt. Sadn
yaras patlam, kan akm ve lmt. (Ebu Davud -Tabarani-
sahih hadistir. )
Delil Cmlemiz : yannda yarasndan kan
akmt. adn yaras patlam, kan akm ve lmt.

8
Albani der ki : Bu hadisin hkm merfudur. Rasulullahn sahabenin bana geleni bilmemesi
dnlemez. Eer kann ou namaz bozsayd muhakkak Rasulullah onu beyan ederdi. Zira gerekli
bir yerde gerekli olan bilgiyi vermemek caiz deildir. Bu usul ilminin gereidir. Eer kan namaz
bozsayd ve necis hkmnde bulunsayd Allah , peygamberine vahiyle emrederdi.( Temamul Minne,
51)
18
Aklama : Sadn hali ok ak bir ekilde kann necis olmad
ortaya koyar. Rasulullah mescide akan kan ykatmamas da necis
olmadna delildir. Zira Rasulullah bevl necis olduu iin zerine su
dkerek temizlemiti.
9

b-nsan kan necistir diyenler :
Fkhi mezheplerde kan necistir. Bu konuda delilleri ayete
dayanmaktadr. Kann Kuranda haram olmasn delil alarak necis
demilerdir. Delilleri u ayettir :
1.Delil : De ki : Bana vahyolunlar arasnda (haram dediklerinizden)
yiyecek bir kimseye haram olduklarn bulduum yiyecekler yalnzca
unlardr. l, akm kan, domuz eti, ve Allahtan bakas adna
boazlandndan dolay fsk olanlar. (Enam, 145)
Delil Cmlemiz : haram olduklarn bulduum
yiyecekler yalnzca unlardr. l, akm kan,..
Aklama : Kann necis olduunu kabul edenler ayetteki akm kan
hakknda (kiye necistir dedikleri gibi) Allahn haram demesini
necasete hamlederek kan necistir demilerdir.

2.Delil : Ahmed bin Hanbel kann necisliinde ihtilaf yoktur
demitir. (bn Kayyim, gasatul Levhan, 1/240)
3.Delil : bn Hazm : Alimler kann ittifakla necis olduuna
hkmetmilerdir.
4.Delil : bn Hacer Askalani : kan icma ile necistir.
10

3.Eti yenen hayvanlarn kan :
Bu kanda tpk insan kan gibidir. Rasulullah ve ashabn amellerinde
olduu gibi necis hkmnde deildir.
1.Delil : Abdullah ibn Mesud; Rasulullah (s.a.v.) Beytin yannda
namaz klarken, Ebu Cehl ve baz arkadalar da oturuyorlard. Bir

9
bn Rd der ki ; Nas, hayz kannn necis olduunu ortaya koyar. Bunun dndaki kan zerinde ihtilaf
olsa da asl olan onun temiz olmasdr. Kann necis olduunu ancak nass belirler. ( Ebu Malik Kemal bn
s Seyyid Salim, Sahihu Fkhu Snneti ve edilletuhu.1/ 76 (Mektebetul Tevkifiyyeti)
10
( Ebu Malik Kemal bn s Seyyid Salim, Sahihu Fkhu Snneti ve edilletuhu.1/ 80 (Mektebetul
Tevkifiyyeti) Ebu Malik de kann necis olmadn bu eserinde tercih eder.

19
gn evvel de bir dii deve kesilmiti. Ebu Cehl dierlerine : Hanginiz
fulan oullarnn dn kesilen dii devesinin dl leine gider ve onu
alr da, secde ettii zaman Muhammedin iki krek kemii arasna
koyar? Dedi. Oradakilerin en erlisi kotu onu getirdi, peygamber
secdeye iki omuzu arasna onu koydu. (Mslim)
Delil Cmlemiz : dii devesinin dl leine
Aklama : Deve leinin kanl olmadnda phemiz var mdr ?
Rasulullah deve lei zerine konmasna ramen namazna devam
etmesi deve kannn necis olmadn ortaya koyar.

26.Soru-nsann kusuntusu necis midir ?
Daha ncede sylemitik. Eyada asl olan sahih bir delil onu necis
klncaya kadar temiz olmasdr. Kusuntunun necis olduuna dair
sahih bir delil bulunmamaktadr. Rasulullah hakknda kustu,
orucunu at, abdest ald (Ebu Davud-Tirmizi-Ahmed) hadisinden
Rasulullahn kustuktan sonra abdest almasn necasetten dolay
olduunu karmak doru deildir. Zira Rasulullahn (s.a.v.) bedeni
nafile orulu iken zayflam, bu sebeple orucunu bozmu ardndan
abdest almt. (B.k.z :Tirmizi erhi olan Tuhfetul Ahvazi). Her abdest
bozan ey necis olduunu sylemek de doru deildir. Deve eti de
abdest bozar,
11
necis midir ? Necis deildir.

27.Soru-Kiinin i amarnda bulunan slaklk necis midir, delille
aklaynz ?
Erkein i amarnda grnen slaklk mezi ve vedi ise bu durumda
cinsel uzuv ykanr ve abdest alnr. Kiiden meni gelmedike gusl
gerekmez. Meni i amara bulam ve kurumusa elle ovalanr,
yasa ykanr. Zaman zaman kadnda bu slaklk ok olur. Kadnda
olan bu slaklk meni olmadka temiz hkmndedir. Zira Rasulullah
zevcelerine bu durumlarda ykamalarn emretmemitir. ki yoldan

11
Bu konuda iki sahih hadis zikredelim : 1- Cabir bin Semeret rivayet eder. Cabir : Rasulullaha koyun
etinden dolay abdest alalm m ? dedi, Rasulullah : stersen al istemezsen alma dedi Cabir : Deve
etinden abdest alalm m dedi. Rasulullah (s.a.v.) evet, deve etinden dolay (yemekten) abdest al.
(Mslim-bn Mace)
2-Bera bn Azb rivayet eder, Nebi (s.a.v.) dedi ki : Deve etinden dolay abdest aln, koyun etinden
dolay abdest almayn. buyurdu. (Ebu Davud, Tirmizi, bn Mace)
20
gelen her sv necistir hkm masum biz sz deildir. Zira bu sz
zerinde sabit bir icma yoktur. Kadndan gelen hastalk kan abdest
bozmad da sabittir. Hastalk kannn da ki yoldan birinden
geldiinden de phe yoktur.
1.Delil : Aie annemiz : Rasulullahn elbisesindeki meniyi kuru
olduu zaman ovalar, ya olduu zamanda ykardm. (Darekutni-
Avane-Bezzar)
Delil Cmlemiz : meniyi kuru olduu zaman ovalar,
ya olduu zamanda ykardm.
Aklama : Aie annemizin ameli meni yaken ykamak kuru iken de
ovalamakt. Hadis bize bu gerei beyan eder.

2.Delil : Bir kimse Aienin yanna indi. Elbisesini ykamaya balad.
Bu zata Aie yle dedi : Eer onu (meniyi) grdn isen, sadece yerini
ykaman yeterli gelir. ayet grmediysen onun etrafn slatrsn. Ben
kendim, onu Rasulullahn (s.a.v.) elbisesinden ovalayp srttm
biliyorum. Sonra kendisi bu elbise iinde namaz klard. (Mslim )
Delil Cmlemiz : Ben kendim, onu Rasulullahn (s.a.v.)
elbisesinden ovalayp srttm biliyorum. Sonra kendisi bu elbise
iinde namaz klard.
Aklama : Aie annemiz meniyi necis olmad iin ovalamtr.

Delil Cmlemiz : . cinsel uzuvu ykar ve
abdest alr

21
Aklama : bn Abbasn bu sz hccettir. Zira o Rasulullahn
duasna mazhar olmu bir sahabidir.

28.Soru- Necis Hayz kannn temizlenmesi nasl olur delille
aklaynz ?
Kann olduu o kabuk yer elle ovalanr, temizlenmesi iin itilenir
ve karlr ve sonrada suyla ykanr. Bu snnettir. Hayz kannn
temizlenmesi iin sabun veya temizleyici bir eya kullanlrsa bu
daha gzeldir.
namaz klar. buyurdu.(Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : Elbisesini (eliyle) ovalar, sonra onu su ile
(ykayp) skar. Sonra azar azar zerine su dker.
Aklama : Hadis bize hayz kannn nasl temizlenmesi gerektiini
ok ak beyan eder.

2.Delil : Aie annemiz buyuruyor : Bizden biri hayz olur,
elbisesindeki hayz kann itiler, temizler sonra etrafna su dker onu
ykar ve namaz klard. (Buhari-bn Mace)
Delil Cmlemiz : Aie validemizin sz tmyle delildir.
Aklama : Aie validemizin sz Rasulullahn zevcelerinin hayz
kann nasl bir yolla temizlediklerini ve ykadklarn aka beyan
eder.
3.Delil : Ummu Kays binti Muhsin, Rasulullaha (s.a.v.) Elbise
zerindeki hayz kan hakknda sordum dedi. Rasulullah (s.a.v)
salamca itile, sedirli su ile onu yka. (Hasen hadis-Ebu Davud,
Nesai, bn Mace)
Delil Cmlemiz : salamca itile, sedirli s ile onu yka.
Aklama : Hadis, sabunla ykanabilir szmz iin getirilen delildir.
Zira Rasulullah sedir aacyla ykanmasn istemesi eitli temizlik
eyalarla ykanabileceine bu hadis delil olur.
22

29.Soru-St emen ocuun Necis olan idrar nasl temizlenir delille
aklaynz ?
St emen ocuun necis olan idrar zerine su serperek temizlemek
snnettendir.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Cariyenin (kzn) bevli ykanr, erkek
ocuun bevli zerine su serpilir. (Sahih hadis-Ebu Davud, Nesai,
bn Mace)
Delil Cmlemiz : ..ocuun bevli zerine su serpilir.
Aklama : Hadis, ocuun bevlinin nasl temizlenmesi gerektiini
ortaya koyar.

30.Soru-Mezi nasl temizlenir delille aklaynz ?
Mezi insanda ok zuhur eder. Snnet olan mezinin bulat yerin
zerine su serpmektir. Su serpmek yeterlidir.
1.Delil : Suheyl bin Hanif oka mezi grrd. Bir gn Rasulullaha
(s.a.v.) Elbise zerine bulaan meziden nasl temizlenilir dedi.
Rasulullah (s.a.v.) Elbisenin zerine isabet eden o mezinin zerine
bir avu su serpmen yeterlidir. (Hasen Hadis-Ebu Davud, Tirmizi,
bn Mace)
Delil Cmlemiz : Elbisenin zerine isabet eden o mezinin zerine
bir avu su serpmen yeterlidir.
Aklama : Hadis, mezinin nasl temizlenmesi gerektiini ok ak bir
dille beyan eder.

31.Soru-Kadnn uzun etei necis yere deerse bu durumda
temizlenmesi nasldr delille aklaynz ?
Bu durumda uzun etek temiz bir yere deerek temizlenir. Yani etek
necis yere dedikten sonra temiz bir yere deerek temizlenir.
1.Delil : Rasulullahn zevcesi Ummu Selemeye bir kadn Ben uzun
etekli bir kadnm ve necis yerlerde geziyorum (ne dersin bu duruma)
Ummu Seleme Rasulullahn yle buyurduunu syledi Elbiseni
temiz yer temizler. (Sahih, Ebu Davud, Tirmizi, bn Mace)
Delil Cmlemiz : Elbiseni temiz yer temizler.
23
Aklama :Hadis, etein temiz bir yere deerek temizleneceini
beyan eder. Zira toprak necasete bulamamsa temizdir.

32.Soru-Pabu alt necis olduu zaman nasl temizlenir ?
Snnet olan, Pabucun altna bulaan necaseti topraa srterek
temizlemektir.
1.Delil : Sizden biri mescide geldiinde ayakkabsnn altn evirerek
altna baksn eer necaset bulamsa onu yere srtsn, sonra onlarla
namaz klsn. (Sahih hadis, Ebu Davud)
Delil Cmlemiz : altn evirerek altna baksn eer necaset
bulamsa onu yere srtsn,.
Aklama : Hadis pabucun altna bulaan necasetin temizlenme
eklini gstermektedir. Ayrca hadiste temiz pabularla namazn
klnacana da delil vardr.

33.Soru-Kpein yalad bir kabn temizlenmesi nasl olur
snnetten delille aklaynz ?
Kpek necistir. Yalad eyin ilki toprakla olmak zere yedi defa
ykamak gerekir.
1.Delil : Kpein yalam olduu ananzn temizlii, ilki toprakla
olmak zere, yedi kere ykanmasdr. (Mslim, Ebu Davud, Ahmed,
Beyhaki)
Delil Cmlemiz : Hadisin tm delildir.
Aklama : Hadis, kpein yalad kabn nasl temizlenmesi
gerektiini beyan eder.

34.Soru-l hayvann derisinde bulunan necaset nasl temizlenir
snnetten delille alaynz ?
l hayvann necis saylan derisi tabaklanma ile temizlenir.
1.Delil : l hayvann derisi tabaklannca temiz olur. (Mslim ve
dierleri)
Delil Cmlemiz : ..tabaklannca temiz olur.
Aklama : Hadis, l hayvann necis olan dersinin nasl
temizleneceini beyan eder.
24

35.Soru-Yerde bulunan necasetin temizlii nasl olur ? snnetten
delille aklaynz ?
Snnet olan, yerde bulunan necasetin temizlii zerine su dkerek
temizlemektir.
1.Delil : Rasulullah mescidine bir bedevi Arap gelerek mescid iine
bevl etmiti, Rasulullah ise onu temizlemek iin o kirlen yerin zerine
su dkerek temizlemiti.(Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : . onu temizlemek iin o kirlen yerin
zerine su dkerek temizlemiti.
Aklama : Hadis, necis olan yerin nasl temizlendiini gsterir.

36.Soru-Kuyuya veya ya iine den bir farenin necasetlii nasl
temizlenir snnetten delille aklaynz ?
Necis olan fareyi atmal ve etrafnda kalan yerler bu durumda temiz
olur.
1.Delil : bn Abbas ya iine den farenin konumu hakknda sordu.
Rasulullah (s.a.v.) : Onu ve etrafndakileri atn ve yanzdan
yiyin. (Buhari)
Delil Cmlemiz Hadisin tm delildir.
Aklama : Hadis, kuyu ve yaa den necasetin nasl
temizleneceini beyan eder.

37.Soru-Necaseti gidermede su art m, yoksa dier sular da (iek-
meyve sular) caiz midir ?
Bu meselede iki gr vardr :
1.Necaset ancak su ile giderilir, suyun dndaki svlarla necaset
giderilmez diyenler : (mam Malik, Ahmed ibn Hanbel, afi,
evkani) delilleri unlardr :
1.Delil : Sizi onunla tertemiz yapmak iin stnze gkten bir su
indiriyordu. (Enfal, 11)
Delil Cmlemiz : .. gkten bir su.
25
Aklama : Ayet ancak suyun necaseti temizleyici olduuna delildir.
Allah gkten inen suyun temizleyici olduunu sylemi, baka sular
bildirmemitir.

2.Delil : Rasulullahn bedevi birinin mescide bevl edince necaset
zerine su dklmesini emretmesi. (Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : Cmlenin hepsi delildir.
Aklama : Rasulullahn (s.a.v.) necaseti temizlemek iin su dkmesi
sadece suyun temizleyici olduuna delildir. Ayrca Rasulullahn su
dklmesini emretmesi su dklmesi gerektiini bununda vacip
olduunu ortaya koyar.

3.Delil : Rasulullah (s.a.v) Ebi Salebe Ehli Kitabn kablarn su ile
ykamasn emretmesi. (Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : .. su ile ykamasn emretmesi.
Aklama : Rasulullahn emretmesi su ile temizlemenin gerekliliini,
vacipliini belirler.

4.Delil : evkani : arinin hkm gerei suyun necaseti
temizlemesi vasf asldr. Bu asldan bakasna dnme caiz deil
ancak delil ariden sabit olduu takdirde dnlr. Temizleyicilii
belli olandan temizleyicilii belli olmayana dnmek eri usulden
kmaktr.
12

Delil Cmlemiz : Cmlenin hepsi delildir.
Aklama : mam evkani bu cmlelerinde Allahn ayeti ile sabit
olan suyun temizleyiciliinin dna kmann eri usulden kmak
olarak tanmlamaktadr. Zira Ayet aka suyun temizleyiciliini
belirler.

2-Necaseti gideren ne varsa onunla temizlemek caizdir su art
deildir diyenler : (Ebu Hanife, Malik, Ahmed, afi, (eski szyle)

12
Tevkifiyyeti)
26
bn Hazm, mam bn Teymiyye bn Useymin) tercih edilen bu
grtr. Delilleri unlardr :
1.Delil : ari (Hkm koyan Allah ve Rasulu) baz necasetleri su
dnda temizlenebileceine cevaz vermitir. Tala temizleme,
pabutaki necaseti toprakla temizleme, yerlere srnen etek ularnn
yerlere srnmesi ile temizlemesi,

2.Delil : Sizden biri mescide geldiinde ayakkabsnn altn evirerek
altna baksn eer necaset bulamsa onu yere srtsn, sonra onlarla
namaz klsn. (Sahih hadis, Ebu Davud)
Delil Cmlemiz : altn evirerek altna baksn eer necaset
bulamsa onu yere srtsn,.
Aklama : Hadis pabucun altna bulaan necasetin temizlenme
eklini gstermektedir. Demek ki toprak temizleyici konumda.

3.Delil : Rasulullahn zevcesi Ummu Selemeye bir kadn Ben uzun
etekli bir kadnm ve necis yerlerde geziyorum (ne dersin bu duruma)
Ummu Seleme Rasulullahn yle buyurduunu syledi : Elbiseni
temiz yer temizler. (Sahih, Ebu Davud, Tirmizi, bn Mace)
Delil Cmlemiz :Elbiseni temiz yer temizler.
Aklama :Hadis, etein temiz bir yere deerek temizleneceini
beyan eder. Zira toprak necasete bulamamsa temizdir.

38.Soru-Suyun dndaki baka svlarn temizleyici olmas hakiki
necasette mi abdestsizlii gidermede mi ?
Abdestsizlii gidermede sudan baka temizleyici yoktur. Beden,
mekan, elbise temizlenmesinde ise suyun dnda necaseti gideren ne
varsa onu kullanmak caizdir.

STNCA BLM

39.Soru-stinca ne demektir ?
Latta : Kesmek manasndadr.
27
Istlahta : n ve arka yoldan kan necaseti su, ta, veya katla
temizlemektir.

40.Soru-stincann hkm nedir ?
n ve arkadan kan her tr, bevl, mezi, dknn temizlenmesi
demek olan istincann hkm vaciptir. Cumhur vacip derken mam
Ebu Hanife (r.a.) mekked snnet demitir.
Cumhurun delilleri :
1.Delil : Sizden kim bir hacetine giderse tala istinca etsin zira bu
yeterlidir. (Hasen hadis,Ebu Davud, Nesai, Ahmed, senedi zayf
fakat bu hadisi takviye eden hadisler bulunmaktadr.)
Delil Cmlemiz : istinca etsin ..
Aklama : Rasulullahn istinca etsin demesi bir emir nitelii tar.

2.Delil : Sizden biri ta haricinde istinca etmesin. (Mslim,
Nesai, Ebu Davud, Tirmizi)
Delil Cmlemiz : .. istinca etmesin.
Aklama : ten aa tala istinca etmek yasaklanmakta ise
mutlaka istinca edilmesi vacipliine delil tekil eder.

Ebu Hanifenin (r.h.) delili :
1.Delil : Kim stinca ederse teklesin. Kim byle yaparsa en gzelini
yapm olur kim de yapmazsa bunda bir saknca yoktur. (Hadis,
zayftr, b.k.z. : Daiful Cami 5468 )
Delil Cmlemiz : kim de yapmazsa bunda bir saknca yoktur.
Aklama : mam Ebu Hanife (r.a.) : stinca, mekked snnettir
diyerek kendisine yukardaki hadis delil almtr. Fakat hadis
zayftr.)

NELERLE STNCA EDLMEZ

41.Soru-Ta ve benzeri eylerle istinca edilir mi snnetten delille
aklaynz ?
Tala ve benzerleri (Kat, tahta, apt) ile istinca edilir.
28
yeterlidir. (Hasen hadis,Ebu Davud, Nesai, Ahmed, senedi zayf
fakat bu hadis takviye eden hadislerde bulunmaktadr.)
Delil Cmlemiz : tala ..
Aklama : Rasulullahn tala demesi tala istincann yaplacana
delildir.

42.Soru-Su ile istinca edilir mi snnetten delille aklaynz ?
1.Delil : Enes bin Malik yle demitir : Rasulullah (s.a.v.) abdest
bozmaya girdiinde ben ve benim kadar bir olan ocuu yanmzda
ksa bir mzrakla su ibrii tardk. Kendisi su ile taharetlenirdi.
Delil Cmlemiz : .Kendisi su ile taharetlenirdi.
Aklama : Hadis Rasulullahn su ile taharetlendiini belirtir.

43.Soru-En az ka tala istinca edilir snnetten delille ispat ediniz ?
En az tala istinca olur, sahih olan budur. Fakat tan olmad
durumda iki veya bir tala istincada edilebilir. ten fazla ta varsa
fazilet temizleyinceye kadar temizlenmektir.
yeterlidir. (Hasen hadis, Ebu Davud, Nesai, Ahmed, senedi zayf
fakat bu hadis takviye eden hadislerde bulunmaktadr.)
Delil Cmlemiz : tala ..
Aklama : Rasulullah ta demekle bunu emretmektedir.

2.Delil : Sizden bir istinca ederse tala istinca etsin. (Senedi
Sahih, Ahmed, Ebi eybe)
Delil Cmlemiz : tala istinca etsin.
Aklama : Rasulullah ta demekle bunu emretmektedir.

44.Soru-Nelerle istinca edilmez ?
Kemik ve tezekle istinca edilmez.
1.Delil : Tezek ve kemikle istinca etmeyin, zira bunlar cin
kardelerinizin azdr. (Mslim, Tirmizi, Ahmed)
29
Delil Cmlemiz : Tezek ve kemikle istinca
etmeyin
Aklama : Hadis aka tezek ve kemiin istincada
kullanlamayacan beyan eder.

45.Soru-Yellenmekten sonra veya abdest ncesi mutlaka istinca
etmek (tuvalete girmek) gerekir mi ?
Kim yellenirse veya uykudan uyanrsa istinca etmesi gerekmez.
1.Delil : Allah yle buyurur : Namaza kalktnz zaman yznz
ykayn.. (Maide, 6)
Delil Cmlemiz : . yznz ykayn..
Aklama : Uykudan uyannca yz ykamak emredilmi olup istinca
emredilmemitir. Zira necaset durumunda istinca etmek gerekir. Bu
durumda abdest almak gerekir. Rasulullah (s.a.v.) her abdest alrken
her zaman istinca ettiine dair bir sahih delil yoktur.

2.Delil : bn Kudame : Bu konuda (yellenme ve abdest sonras
istincaya gerek olmamas konusunda) ihtilaf yoktur. Kuran ve
snnette yellenme sonras istinca etmek gereklidir diye bir emir
yoktur. (bn Kudame, Mugni)
Delil Cmlemiz : yukardaki cmlenin hepsi delildir.
Aklama : bn Kudame aka kuran ve snnetten bir delilin
yellenme sonras istinca edilmeli diye emri olmadn beyan eder.

STNCANIN ADABI

46.Soru-stinca ederken adap nasl olmaldr snnetten delillerle
aklar msnz ?
Aada istinca esnasnda yaplmas gerekenler snnetten delillerle
verilmitir.

1-stinca ederken sa elle etmemek :
1.Delil : Sizden bir kimse bevl ederken tenasl uzvunu sa eliyle
tutmasn, sa eliyle silinmesin, ve kab iine nefesini vermesin. (Buhari-
Mslim )
30
Delil Cmlemiz : ......sa eliyle tutmasn sa eliyle silinmesin,.......
Aklama : Hadis, aka tenasl organn sa elle tutmay ve silinmeyi de
asla sa elle yapmamay emretmektedir.

2.Delil : Bir adam Salman el-Farisiye gelerek Sizin peygamberiniz size
istincay retmi midir ? dedi. Salman : evet retmitir. Bizi kk ve
byk hacetlerimizde kbleye dnmekten menetti, sa ellerimizle istinca
etmemeyi, 3 tatan aa istincayla yetinmemeyi emretti. (Mslim-Ebu
Davud, Tirmizi, Nesai )
Delil Cmlemiz : ..............sa ellerimizle istinca etmemeyi,............
Aklama : Hadis, sa elle temizlenmemek gerektiini ak bir ekilde beyan
eder.

2-Sa elle tenasl organn tutmamak :
1.Delil : Sizden bir kimse ierken tenasl uzvunu sa eliyle tutmasn, sa
eliyle silinmesin, ve kab iine nefesini vermesin. (Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : ......sa eliyle tutmasn .......
Aklama : Hadis, aka tenasl organn sa elle tutmay
yasaklamaktadr.

2.Delil : Bir adam Salman el-Farisiye gelerek Sizin peygamberiniz
size istincay retmi midir ? dedi. Salman : evet retmitir. Bizi
kk ve byk hacetlerimizde kbleye dnmekten menetti, sa
ellerimizle istinca etmemeyi, 3 tatan aa istincayla yetinmemeyi
emretti. (Mslim-Ebu Davud, Tirmizi, Nesai )
Delil Cmlemiz : ..............sa ellerimizle istinca etmemeyi,............
Aklama : Hadis, sa elle temizlenmemek gerektiini ak bir ekilde
beyan eder.

3-stinca sonras eli ya topraa srtmeli ya da sabunla ykamaldr.
1.Delil : Meymune annemiz rivayet eder, (Nebi ) tenasl uzvunun
zerine su dkt, sol eliyle onu ykad, sonra elini yere srtt ve
ykad. (Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : .....................sonra elini yere (topraa) srtt.
31
Aklama : Hadis, Rasulullahn istinca sonras ellerini yere
srttn beyan eder.

2 Delil : Ebu Hureyre (r.a.) Nebi (s.a.v.) tuvalete giderken
beraberimde rbk iinde su gtrrdm. O istinca eder, sonra elini
yere (topraa) srterdi. (Hasen , bn Mace, Nesai )
Delil Cmlemiz : .....................sonra elini yere (topraa) srterdi.
Aklama : Hadis, Rasulullahn istinca sonras ellerini yere
srttn beyan eder.

4-stinca sonras tenasl organ zerine su serpmek gerekir.
1.Delil : bn Abbas rivayet eder : tenasl uzvu zerine su serpti. Ve
abdest ald ve (sahih, Darimi, Beyhaki, Albani : senedi sahih
/Tememul Minne)
Delil Cmlemiz : .............tenasl uzvu zerine su serpti.
Aklama : Hadis, tenasl uzvuna su serpmek gerektiini beyan eder.

47.Soru-drarn tutamayan bir kimse ne yapmaldr snnetten
delillerle aklaynz ?
drarn tutamayan bir kimse zrldr. Bu sebeple her namaz iin
istinca eder ve abdest alr ve dier vakit girinceye kadar kendisinden
gelen o bevl zarar vermez. Bu alimlerin en sahih grdr. Bu gr
Ebu Hanife, afi, Ahmed shak, Ebu Sevr, ve dierlerinin
grdr.
13

Bu ahsn hkm stihaza kan gelen bir kimsenin hkm gibidir.
stihaza kan gelen kadn her namaz iin abdest alr ve ylece namaz
klar. Bu snnetle sabittir. Bu sebeple idrarn tutamayan bir kimse de
tpk bunun gibi her namaz iin abdest alr ve namazn yle klar.
14

Eer namaz esnasnda idrar gelirse bu asla zarar vermez zira bu
meakkattir ve Allah mmetten zorluklar kaldrm onlara

13
Ebu Malik Kemal bn s Seyyid Salim, Sahihu Fkhu Snneti ve edilletuhu.1/ 91
(Mektebetul Tevkifiyyeti)
14
Ebu Malik Kemal bn s Seyyid Salim, Sahihu Fkhu Snneti ve edilletuhu.1/ 91
(Mektebetul Tevkifiyyeti)
32
kolaylklar dilemitir. Bu sebeple mam Malik (r.h.) bu kimsenin
istinca etmesine ve her namaz iin abdest almasna (ta ki abdest
bozarsa ki bu durumda istinca ve abdest gerekir) gerek yoktur
demitir.
15

1.Delil : Aie (r.a.) rivayet eder, Humeyyis kz Fatma geldi ve Ya
Rasulullah ben stihaza kanna mptela olan bir kadnm
temizlenemiyorum. Namaz brakaym m diye sordu. Rasulullah
(s.a.v.) Hayr, bu bir damar kanndan ibarettir, hayz deildir.
Hayzn geldii zaman namaz terk et. Hayzn mddeti bittii zaman
ise namazn kl.(Mslim)
Delil Cmlemiz : Hayr, bu bir damar kanndan
ibarettir,..................
Aklama : Rasulullah (s.a.v.) stihaza kanndan dolay namaz
klmasn men etmedi ve her namaz iin ykanmasn emretti.(B.k.z
Mslim had no : 303)

TUVALET ADABI

48.Soru-Mslmann tuvalet ihtiyacn giderirken bilmesi gereken
adaplar nelerdir snnetten delille aklar msnz ?
Aada bu adaplar maddeler halinde verilmitir.
1-Gizlenmek ve insanlardan uzaklamak gerekir.
1.Delil : Cabir (r.a.) rivayet eder Rasulullah (s.a.v.) ile beraber sefere
ktk. Rasulullah (s.a.v.) insanlardan grnmeyecek kadar
kaybolmadan gelmezdi. (Ebu Davud, bn Mace)
Delil Cmlemiz : .........insanlardan grnmeyecek kadar.........
Aklama : Hadis, ok ak bir ekilde hacet annda gizlenmenin ve
uzaklamann nemini beyan eder.

2-Allah isminin yazl olduu bir yzkle veya kuranla girilmez.
Allah isminin yazl olduu nakl yzklerle ve kk cep boy
kuranla girilmez. Zira Allah isimi yceltilmeye layktr.

15
mam Malik delil olarak : Allah size zorluk deil kolaylk ister. (Tevbe, 185)
ayetini delil almtr.
33
1.Delil : Bu byledir Kim Allahn earini tazim ederse phesiz ki o
kalplerin takvasndandr. (Hacc, 32)
Delil Cmlemiz : .............Allahn earini tazim ederse............
Aklama : Ayet Allahn emrettiklerini, hkmlerini ve isimlerini
yceltmek gerektiini emreder.

2.Delil : Enes rivayet eder Rasulullah (s.a.v.) tuvalete girdiinde
yzn karrd. (Ebu Davud, Nesai, Tirmizi, Albani : zayf)
Delil Cmlemiz : ............yzn karrd.
Aklama : Rasulullahn yznn zerinde Muhammed Allahn
Resuldr
16
diye yaz vard. Bu sebeple Allah isminin bulunduu
bu yz karrd. Allah ismimin yazl olduu bir yaz ile girmek
caiz olmazsa Kuranla girmek nasl caiz olsun zira her ayette bir Allah
ismi yazldr ?

3-Tuvalete girerken besmele ekmek ve Allaha snmak gerekir.
1.Delil : Enes rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) tuvalete girince ey
Allahm dii ve erkek cinlerin ve eytanlarn errinden sana
snrm. (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : Hadisin tm delil cmlemizdir.
Aklama : Rasulullahn hadisi tuvalete girince Allaha snmann
gerekliliini beyan eder.

4-Tuvalete girerken solla girmeli sala kmaldr.
Bu konuda ok ak bir nass bulunmamaktadr. Fakat evkani (r.a.)
byle sylemektedir. Bu sebeple kii sala girme ve solla kma
hususunda muhayyerdir. Zira ak nass olmamas bize bu hakk
vermektedir. Abdurrahman Sadi der ki, solla girmek ve sala kmak
mustehabtr.

5-Hacet esnasnda kbleyi nmze ve arkamza almamak.

16
Buhari-Mslim
34
1.Delil : Sizden biri abdest bozmaya gittiinde kbleye nn
dnmesin, arkasn da dnmesin, kbleyi sana veya soluna alsn.
buyurdu. ( Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : ........kbleye nn dnmesin, arkasn da
dnmesin,..
Aklama : Hadis, ok ak bir ekilde kbleye nmz ve arkamz
dnmememiz gerektiini ok ak beyan eder ve emreder.
17

6-Hacet esnasnda asla konumamak.
1.Delil : bn mer rivayet eder, Rasulullah bevl ederken bir adam
yanndan geerken selam verdi ve (Rasulullah) selamna karlk
vermedi. (Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, bn Mace )
Delil Cmlemiz : .......selamna karlk vermedi.
Aklama : Rasulullah tuvalette iken asla selam almazd bu
konumadna da delildir. Selam vermek vaciptir bu selam
Rasulullahn almamas konumann haramln ispat eder. Fakat bir
insann zaruri durumda (suyu bitenin su istemesi- derek bir yerini
krann yardm istemesi gibi... ) konumas caizdir. Zira Allah bizlere
zorluklar deil de kolaylklar emretmitir.

7-Yollara ve glgeliklere hacet gidermemek.
1.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder, Rasulullah Kovulmulardan
korkun dedi, ashab kimler kovulmular ey Allah Rasulu dedi.
(Rasulullah) : insanlarn yolu zerine ve glgeliklere hacetini
giderendir dedi. ( Mslim- Ebu Davud)
Delil Cmlemiz : ..insanlarn yolu zerine ve glgeliklere
hacetini giderendir.
Aklama : Hadis ok aktr.

8-Banyoya bevl etmeme.

17
Kble ynne doru deil de nebinin onu arkasna aldna dair Buhari ve Mslim hadis
bildirdiinden dolay alimler bu konuda drt gr ortaya koymulardr. Sahih olan gr, Ebu
Hureyre, Ebu Eyyub, bn Mesud, Suraka bin malik, Ata, Nehai, Sevri, Evzai, Ebu Sur, Ebu Hanife,
Ahmed bin Hanbel, bn Hazm, mam bn Teymiyye gibi sahabi ve alimlerin ortaya koyduu kbleye n
ve arka dnlmez grdr.(Allahu Alem)
35
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Kiinin ykand banyoya bevl
etmesini menetti. ( Nesai-Ebu Davud)
Aklama : Hadis aka banyoya bevl yasaklamtr.

9-Durgun suya bevl etmeme.
1.Delil : Cabir rivayet eder, Nebi (s.a.v.) bize durgun suya bevl
etmeyi yasaklad. (Mslim-Nesai)
Delil Cmlemiz : Hadis aktr.
Aklama : Hadis aka durgun sulara bevl etmenin haramln
belirler.

10-Bevl esnasnda yumuak yeri semek ve sert yerden saknmak
gerekir.
Bu necasetten korunmak amacyladr.
1.Delil : Ebu Musa ; Ben bir gn Rasulullahla birlikte idim. Kk
abdest bozmak istedi. Bir duvarn dibinde, topra yumuak bir yere
gelip idrarn yapt. Sonra da; Sizden biriniz kk abdestini bozmak
istedii zaman idrar (nn zerine sramamas) iin yumuak bir yer
arasn. buyurdu.
Delil Cmlemiz : .......................yumuak bir yer arasn.
Aklama : Hadis ok ak bir ekilde bevl esnasnda yumuak yer
aranmas gerektiini emretmektedir.

11-karken Gufranake demelidir.
1.Delil : Aie (r.a.) Nebi (a.s.) tuvaletten knca Gufranake derdi.
(Tirmizi, Ebu Davud, Ahmed)
Delil Cmlemiz : Gufranake
Aklama : Hadis aka tuvaletten knca Gufranake demeyi
emreder.

49.Soru-Ayakta bevl etmek caiz midir snnetten delille aklaynz
?
36
Bu konuda Rasulullahdan 5 hadis bulunur. Bunlarn sahih dier
ikisi ise zayftr. Bunlar, Rasulullahn ayakta yaptn, ayakta
yapmadn, oturarak yaptn beyan eden hadislerdir. Aada
delil olarak getirilen sahih hadisler ayakta bevl etmemeyi emreder.
Fakat ayakta bevl etmeme, necasetten korunma, temizlie riayet
etme ve salk asndan tercih edilen grtr. Eer necasetten
korunma mmknse ayakta bevl etmenin sakncas da yoktur.
18

1.Delil : Aie (r.a.) : Kim size Nebi (s.a.v.) ayakta bevl ederdi derse
onu dorulamayn. O ancak oturarak bevl ederdi. (Tirmizi-Nesai-
bn Mace-Ahmed-Sahih Liayrihi)
Delil Cmlemiz : ayakta bevl ederdi derse onu
dorulamayn
Aklama : Hadis, Rasulullahn ayakta bevl etmediini ve oturarak
bevl ettiini aka beyan eder. Rasulullah en iyi bilen zevcesidir.

2.Delil : Huzeyfe (r.a.) : Peygamber (s.a.v.) bir kavmin plne
vard, ayakta kk abdest bozdu sonra su istedi ben de kendisine su
getirdim, abdest ald. demitir. (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : ayakta kk abdest bozdu
Aklama : Hadis, Rasulullahn ayakta bevl ettiini beyan
etmektedir.

3.Delil : Abdurrahman bin Hasene (r.a.) Peygamber elinde bir
kalkan la geldi ve kalkan yere koydu sonra kalkann arkasna oturdu
ve bevlini etti. (Hadis Sahihtir, Ebu Davud, Nesai, bn Mace, Ahmed
)
Delil Cmlemiz : ..arkasna oturdu ve bevlini etti.
Aklama : Hadis Rasulullah (s.a.v.) oturarak bevl ettiini ispat eder.

18
Bu konuda alimler grteler.1-zrsz ayakta bevl etmek mekruhtur diyenler : (Aie, bn Mesud,
mer bn Hattab, Ebu Musa, abi, Uyeyne, mam Ebu Hanife ve afii) 2-Ayakta bevl etmek caizdir
diyenler :(mer, Zeyd bin Sabit, bn mer, Sehl ibn Sad, Enes, Ebu Hureyre, Huzeyfe, Ahmed bin
Hanbel) 3-Bevl edilen yer yumuak bir mekan ve bel ederken de srama olmuyorsa caizdir diyenler
mam Malik, bn Munzir )
37
4.Delil : bn mer rivayet eder, Rasulullah (s.a..v) beni ayakta bevl
ederken grd Ya mer ayakta bevl etme dedi, ben de bir daha
ayakta bevl etmedim. (Hadis zayftr.bn Mace, Beyhaki, Hakim,
Tirmizi)
Delil Cmlemiz : .. Ya mer ayakta bevl etme
dedi,
Aklama : Hadis zayf olmasna ramen dier sahih hadisler ayakta
bevl etmeyi takviye etmektedir. Rasulullah aka bn meri ayakta
bevl etmemesini emretmektedir.

50.Soru-Ftrat katr snnetten delille aklaynz ?
Ftrat betir. Her mslman bu be ftri emri yerine getirmelidir.
Snnet olmak, kasklar tra etmek, koltuk atlarn tra etmek, by
ksaltmak, trnaklar kesmektir.
1.Delil : Ebu Hureyre : Ftrat betir : Snnet olmak, kasklar tra
etmek, koltuk atlarn tra etmek, by ksaltmak, trnaklar
kesmektir. (Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : Hadisin tm delil cmlemizidir.
Aklama : Hadis, her mslmann yapmas gereken ftri emirleri
aka beyan eder.

51.Soru-Misvak kullanmann Rasulullahdan delilleri nelerdir ve
nerelerde misvak kullanmak snnettir ?
Misvak Rasulullahn (s.a.v.) ameli olarak yapt ve szle de
emrettii ok kuvvetli bir snnetidir. Aada sizlere nerede misvak
kullanmann snnet olduunu beyan eden maddeler verilmitir.
1-Abdest alrken :
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Eer mmetime meakkat vermeyeceini
bilseydim her abdestte misvak emrederdim. (Sahihtir. Ahmed bn
Hanbel )
Delil Cmlemiz : her abdestte misvak emrederdim.
Aklama : Hadis, her abdestte misvak kullanmay emreder ve
misvakn snnet olduunu ispat eder.

38
2-Namazda :
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Eer mmetime meakkat
vermeyeceini bilseydim her namazla birlikte misvak emrederdim.
(Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : .her namazla birlikte misvak emrederdim.
Aklama : Hadis, her namazla misvak kullanmay emreder.

3-Kuran okurken :
1.Delil : Ali (r.a.) : Misvak kullanmakla emrolunduk. dedi ve Kul
namaz klmaya kalkarsa melek ona yaklar ve okuduu kuran
dinlemeye balar. Melek o okuduka azn o okuyann azna
yaklatrr. Ve okuduu her kuran o melein iine de dolar.
(Beyhaki, Albani sahihtir.)
Delil Cmlemiz : Misvak kullanmakla emrolunduk.
Aklama : Hadis, kuran okurken misvakla emr olunma hususuna
delildir.

4-Eve girince :
1.Delil : Mikdam bin ureyh rivayet eder, Aieye sordum.
Rasulullah eve girdiinde ilk yapt ey nedir ? dedi ki Misvak
(kullanmakt) (Ebu Malik tahricini vermemi)
Delil Cmlemiz : Misvak (kullanmakt)
Aklama : Hadis, Rasulullahn eve girince yapt ilk amelin misvak
kullanmak olduunu aka beyan eder.

5-Gece namazna kalknca :
1.Delil : Huzeyfe : Rasulullah (s.a.v.) gece namaza kalktnda
azn misvakla temizlerdi. (Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : ..gece namaza kalktnda.
Aklama : Hadis, gece namaza kalkan peygamberin azn misvakla
temizlediini ispat eder.

52.Soru-Misvak yerine di fras kullanabilir miyiz ?
39
Snnet olan misvak kullanmaktr. Misvakn olmad veya zaruret
annda di macunu ve frasn kullanmakta herhangi bir saknca
yoktur.
19

SAKALIN HKM

53.Soru-Sakal kesmenin hkm nedir ?
Sakal uzatmak vacip, kesmek haramdr. Zira Rasulullah (s.a.v.)
uzatlmasn emretmitir. Sakal kesmek kafirlere benzemeye yneltir.
Ayrca sakal kesmek Allahn yaratt ekli deitirmektir.
Mslman eytann emrine deil de Allahn emrine uymakla
ykmldr.
1.Delil : Onlara Allahn yarattn deitirmelerini
emredeceim.(Nisa, 119)
Delil Cmlemiz : Allahn yarattn deitirmelerini
Aklama : Allah ayetinde, eytann insan saptrmak, yaratln
deitirmek, onu isyana doru davet etmek iin sapkl
emredeceini sylemektedir. Sakal kesmek ise, Allahn yaratt ekli
deitirmek demek olduunda phe de yoktur.

2.Delil : Sakalnz uzatn, byklar ksaltn, Mriklere muhalefet
edin. (Buhari Mslim)
Delil Cmlemiz : Sakalnz
uzatn
Aklama : Rasulullah (s.a.v.) sakal uzatmamz emretmektedir.
Rasulullahn emri vucubiyyet gerektirir.

19
Tevkifiyyeti)

40
3.Delil : Byklar ksaltn, sakallar uzatn, Mecusilere muhalefet
edin.
( Mslim )
Delil Cmlemiz : Sakallar uzatn
Aklama : Rasulullah (s.a.v.) sakal uzatmamz emretmektedir.
Rasulullahn emri vucubiyyet gerektirir. Mriklere ve Mecusilere
muhalefet etmek asldr.

4.Delil : mam bn Teymiyye : Sakal kesmek haramdr. (Alaaddin
el-Baliy,el-ihtiyaratil Fkhiyye-sf :10 / bn Mflih,el-Furu 1-291)
Delil Cmlemiz : Sakal kesmek haramdr.
Aklama : mam bn Teymiyye ok ak bir dille sakal kesmenin
haram olduunu sylemektedir. bn Hazm ise; sakal kesmenin haram
olduuna dair icma olduunu nakleder. ( Meratibul cma ve Reddul
Muhtar, 2/116)

54.Soru-Sakaln fazlasn almak caiz midir ?
Rasulullahdan bu hususta szl ve ameli olarak alnmasna dair
sahih bir delil yoktur. bn merin umrede iken sakalnn fazlasn
ald sabittir. Bu sebeple sakaln fazlasn almak ancak umrede
geerlidir diyen alimler bulunmaktadr. Fakat kim sakaln, daha
dzgn, tertipli, ve gzel grnml olarak davetini kolaylatrmak
iin fazlasn almaya kalkarsa bir saknca yoktur. Zira, vacibi yerine
getirmek iin bir vacibi zaruret gerei terk etmek fkh ilkedir.
1.Delil : bn mer hac ve umre etmek isterse sakalndan bir avu
fazlasn keserdi. (Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : bir avu fazlasn keserdi.
Aklama : bn merin fiili umre ve hac annda olduu bir gerektir.
Bu sebeple evla olan sakal brakmak ruhsat ise fazlasn almaktr.

SULAR VE ETLER

55.Soru-Yamur, kar, dolu sular temiz midir snnetten delille
aklaynz ?
41
Yamur, kar, dolu suyu temiz ve temizleyicidir.
1.Delil : Allah sizi temizlemek iin gkten su indirir. (Enfal, 11)
Delil Cmlemiz : .gkten su indirir.
Aklama : Gkten inen su yamur, kar, dolu sulardr. Alalh bunlar
temizlenmemiz iin indirmektedir.

2.Delil : Size gkten temiz su indirdik (Furkan, 48)
Delil Cmlemiz : gkten temiz su indirdik
Aklama : Ayet, gkten inen suyun temiz olduunu aka beyan
eder.

3.Delil : Rasulullah (s.a..v) : Allahm ! hatalarm kar, su ve dolu ile
yka. (Buhari-Mslim-Ebu Davud- Nesai-bn Mace)
Delil Cmlemiz : ..kar, su ve dolu ile yka.
Aklama : Hadis, kar, yamur, dolu sularnn temizliini beyan eder.

56.Soru-Deniz suyu temiz midir snnetten delille aklaynz ?
Denizin suyu ve ls helaldir.
1.Delil : Bir adam Rasulullaha (s.a.v.) gelerek Ey Allahn Resul !
Biz deniz yolculuu yapyoruz.. Yanmza biraz su alyoruz., onunla
abdest alsak iecek suyumuz kalmyor, deniz suyuyla abdest alalm
m ? diye sordu. Rasulullah (s..a.v) : Denizin suyu temizdir ve ls
helaldir. (Buhari-Mslim-Ebu Davud-Tirmizi-Nesai)
Delil Cmlemiz : Denizin suyu temizdir ve ls helaldir.
Aklama : Hadis, deniz suyunun temizliini ve lsn (balklarn)
ispat etmektedir.

57.Soru-Zemzem suyu ile abdest alnr m ?
Zemzemden hem iilir hem de abdest alnr.
1.Delil : Rasulullah (s.a..v) zemzem suyu dolu bir kova istedi, ondan
iti, ve abdest ald. (Ahmed bn Hanbel)
Delil Cmlemiz : ..ondan iti, ve abdest ald.
Aklama : Hadis, zemzemin iilebileceini ve abdest alnmasnn
meruluunu ispat eder.
42

58.Soru-ok durmaktan dolay veya yosunlar-aa yapraklar ok
olan su temiz midir ?
Alimlerin ittifak ile temizdir. Bu su mutlak sudur.

59.Soru-Sularn eitlerini aklar msnz ?
1-Mutlak Su (Temiz Su ) : lk yaratld gibi yerden kaynayan ve
semadan yaan sulardr. Nehir, Akarsu, kar, dolu, kuyu, deniz
sulardr. Bu sularn hepsi temizdir. Bunlarn hepsinden abdest ve
Gusul almak caiz olup ilim ehli arasnda ihtilaf yoktur.
1.Delil : Sizleri temizlemek iin sizlere gkten su indirir. (Enfal-11)
Delil Cmlemiz : Ayetin tm delil cmlemizdir.
Aklama : Allah ayetinde, gkten inen suyun temizlenmek iin
olduunu sylemekle inen suyun temizliini bildirir. Gkten inen
sular ise, kar, yamur, dolu sulardr.

2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) deniz suyu ile alakal bir soru sorulunca :
Onun suyu temiz ls helaldir buyurmutur. (Sahih Hadis Ebu
Davud Tirmizi Nesai bn Mace)
Delil Cmlemiz : Onun suyu temiz
Aklama : Rasulullah (s.a.v.) deniz suyunun temiz olduunu
syleyerek ondan abdest alnabileceini ve lsnn de
yenilebileceini bildirir.

2-Necis Su :
Bu su necasetin etkisiyle sfatndan birinin (koku-renk- tat)
deimesiyle Necis su hkmne giren sudur. Bu su ile abdest ve
Gusul alnmaz zira Necis sudur.

60.Soru-Mutlak suya karan bir ey bu suyun kokusunu-rengini-
tadn deitirmedii durumda temiz su hkmnde olur mu ?
Eer karan ey sfat deitirmemi ise temiz su hkmndedir.
Zira bu durumda suyun temizliini bozan herhangi bir durum
gereklememitir.
43
1.Delil : Ummu Heniy : O (Rasulullah ) ve Meymune iinde hamur
krntlar olan bir tek kabdan guslettiler. (Sahih Nesai - bn Mace)
Delil Cmlemiz : iinde hamur krntlar olan bir tek
kabdan guslettiler.
Aklama : Rasulullah (s.a.v.) ve Meymune annemiz ii hamur lekeli
bir kabdan ykanarak gusletmeleri suyun temiz su hkmnde
olduuna delildir. Hamur lekesi suyun sfatndan birini deitirmi
olsayd su, Necis su olurdu ki bu durumda bu sudan ykanlmas caiz
olmazd. Bu hadis sfattan birinin suda deiiklik getirmedii
takdirde suyun temiz su olduuna delildir.

61.Soru-Abdest azalarndan dklen mustamel suyu (kullanlm
su) kullanmak caiz midir ?
Abdest azalarndan dklen suyun temizlii konusunda iki gr
bulunmaktadr.
1.Gr :
Tercih edilen ve sahih delillere dayanan grtr ki kullanlm su
temizdir diyenler. (Ali Bin Ebi Talib, bn mer, Ebu Umame, lk
Dnem tabiin alimleri, mam Malik, Bir rivayette mam afii, Ahmed
bin Hanbel, bn Hazm, bn Mnzir, eyhul slam mam bn
Teymiyye.)
a-Bu grn alimleri, suyun sfat (rengi-kokusu-tad)
deimemise temizdir demiler ve aadaki delilleri hccet
olarak getirmilerdir.
1.Delil : Suyun sfatndan biri deiinceye kadar asl olan suyun
temiz olmasdr. Bu konuda Rasulullah (s.a.v.) Su temizdir onu bir
ey necis klmaz. buyurmutur.
Aklama : Hadis, sfattan birinin deimedii mddete hi bir
eyin suyu necis klmayacan beyan eder. Eer bir sfat deiirse o
zaman su necis hkmn alr.

b-Ashabn Rasulullahn dklen abdest sularn kullandklar
sabittir.
44
2.Delil : Ebu Cuheyfe rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) hacir (denilen
yerde) karmza kt. Su getirildi onunla abdest ald. nsanlar
(ashab) dklen abdest sularn alarak onu bedenlerine srmeye
baladlar. (Buhari)
Delil Cmlemiz : .dklen abdest sularn alarak onu bedenlerine
srmeye baladlar.
Aklama : bn Hacer Askalani : Rasulullahn dklen abdest
suyunu almann ve bedene srtmenin kullanlm suyun temiz
olduuna ak delildir.
20

3.Delil : Mesur bin Mahreme rivayet eder, Peygamber (s.a.v.) abdest
alrken (ashab) abdest suyu iin kaprlard. (Buhari)
Delil Cmlemiz : abdest suyu iin kaprlard.
Aklama : Hadis, Rasulullahn (s.a.v.) abdest suyunu elde etmek
iin kapmalar kullanlm suyun temizliine delildir.

4.Delil : bn Abbas rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) Meymunenin arta
kalan (dklen) suyu ile guslederdi. (Mslim )
Aklama : Hadis kullanlm suyun temizliine ak delildir.

Not : Kullanlm su temiz hkmnde olduu iin onunla abdest
almak caizdir.
2.Gr :
Kullanlm suyun temiz olmadn ve onunla abdest
alnamayacan syleyenler (Malik, Evzai, afii, Ebu Hanife)
21
Bu
alimlerimizin delilleri ok gl deildir. Rasulullahn sahih
hadisleri ok ak yukarda hkm belirlemitir.
22

20
Fethul Beri (1/353)
21
2.Gr yukardaki hadisleri grmemiler mi denebilir ? Biliyorsunuz hadis toplama dnemi bu
alimlerden sonra balamtr. Dolaysyla bu erefli alimlere bu hadisler ulamam ve bu yzden de
dier gr dorulam olabilirler. Bizlerin imdi bu alimlerin grn Rasulullahn sahih hadisleri
nne geirmemiz eri olarak caiz deildir. Zira Rasulullahn bu hususta ak sahih hadisleri
bulunmaktadr.
22
Bu alimlerin grlerini geni olarak renmek isteyenler fkh kitaplarna bakabilirler.
45
62.Soru-Kadnn kulland suyla abdest almak caiz midir ?
a-Caizdir diyenler :
(bn mer, Ebu Hureyre, bn Abbas, bn mer, Sad bn Vakkas, ilk
dnem alimler, bn Mnzir, Ebu Hanife, mam Malik, afii, Ahmed
bn Hanbel)
23

1.Delil : bn Abbas rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) Meymunenin arta
kalan (dklen) suyu ile guslederdi. (Mslim )
Aklama : Hadis kadnn kullanlm suyunun temizliine ak
delildir.

2.Delil : bn Abbas, Rasulullahn zevceleri kap iinde guslettiler.
Zevcelerinden biri Rasulullaha gelerek Ey Allah Rasulu ben
cnptm dedi. Rasulullah (s.a.v.) Su cnp etmez. buyurdu. (
Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, bn Mace )
Delil Cmlemiz : Su cnp etmez.
Aklama : Kullanlm Su temiz olduu iin kullanld zaman
cnp etmesi dnlemez. Zira Rasulullah (s.a.v.) kullanlm
suyun temiz olduunu sylemitir. Bu hadis zevcelerinden birinin
kulland suyun da necis olmadn reniyoruz.

b-Caiz deildir diyenler :
(bn mer, Abdullah bn Sercus, Mminlerin annesi Cuveyriye,
Ahmed bn Hanbel shak, abi, Davud Zahiri )
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Peygamber, Kadndan arta kalan suyla
erkein abdest almasn yasaklad. (Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, bn
Mace, Albani sahihtir.)
Aklama : Hadisteki yasaklama tenzihi kandrma amal bir
yasaklama olup asl olan cevazdr. Zira iki sahih hadis asla atmaz.

23
Tevkifiyyeti)
46
Bu hadis haraml deil de uzak durmay-kanmay beyan eden
fakat asl olan ise suyun temizliidir.

2.Delil : Rasulullah ile beraber 4 yl kalan sahabi olan Hamid el-
Humeyri rivayet eder, Rasulullah kadnn arta kanla suyla erkein,
erkein arta kalan suyuyla da kadnn gusletmelerini menetti. (Ebu
Davud, Nesai, Beyhaki)
Delil Cmlemiz : Hadisin tm cmlesidir.
Aklama : Buradaki men etme tenzihi olup haram eden bir
yasaklama deildir.

Not : Bu konuda iki hkmden birini yapmak caizdir. Unutmayalm
ki, ilk hkm cevaz veren hkm ikinci hkm ise tenzihi yasaklama
ieren bir hkmdr. Evla olan caiz olan amel etmektir. Zira delilleri
daha sahihtir

ABDEST BLM

63.Soru- Abdest ne demektir ?
Latta : Temizlik demektir
Istlahta : Belirli azalar (yz, iki eli, ba iki aya) Allah ve
Resulnn bizlere emrettii gibi temizlemektir.

64.Soru-Abdesttin meru oluunu Kuran ve snnetten delillerle
ispat ediniz ?
Abdesttin meru oluu kuran ve snnetten gelen nasslarla sabittir.
1.Delil : Ey iman edenler ! namaza kalkacanz zaman yzlerinizi
ve dirseklere kadar elleriniz ykayn. Balarnz meshedin. Her iki
topuunuza kadar ayaklarnz da (ykayn). (Maide,6)
Delil Cmlemiz : Ayetin tm delil cmlemizdir.
Aklama : Allah ayetinde abdest almay emretmektedir.
47

2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Sizden biri abdest almadka namaz
kabul edilmez. (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : ..abdest almadka.
Aklama : Hadis, aka abdest almay ve namazn bir art
olduunu ispat eder.

3.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Allah abdestsiz namaz alnt maldan da
sadakay kabul edilmez. (Mslim )
Delil Cmlemiz : .abdestsiz namaz..
Aklama : Hadis, namaz iin abdest almann ve sadaka iinde helal
kazancn olmas gerektiini ispat eder.

4.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Namaza kalktm zaman abdest
almakla emrolundum. (Tirmizi-Ebu Davud- Nesai- sahihul
Camide Albani sahihtir.)
Delil Cmlemiz : .abdest almakla emrolundum.
Aklama : Hadis, namaza kalktmz zaman abdest almakla emr
olunduumuzu belirler.

65.Soru-Abdest almann faziletini snnetten delille ispat ediniz ?
Aada sizlere maddeler halinde abdest almann fazileti verilmitir.
1-mann yarsdr :
1.Delil : Rasulullah (s.a..v) Temizlik imann yarsdr. (Mslim)
Aklama : Hadis, abdest almann imann yars olduunu ispat eder.
2-Abdest gnahlara kefarettir :
1.Delil : Rasulullah (s.a..v) Kim bu abdesttim gibi abdest alr sonra
iki rekat namaz klar namazla ilgisi olmayan bir ey konumazsa
gemi gnahlar balanr. (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : ..gemi gnahlar balanr.
Aklama : Hadis, abdest almak dolaysyla gemi gnahlarn
balanacan ispat eder.

48
2.Delil : Rasulullah (s.a..v) Her kim bu ekilde abdest alrsa gemi
gnahlar balanr. Namaza ve mescide kadar yrmesi de bir
nafile ibadet olur. (Mslim)
Delil Cmlemiz : .abdest alrsa gemi gnahlar
balanr..
Aklama : Hadis, abdest almak dolaysyla gnahlarn
balanacan ispat eder.

3-Abdest, kulun derecesini ykseltir.
1.Delil : Rasulullah (s.a..v) Dikkat ! Allah kendisi ile hatalar
mahvedip dereceleri ykseltecei eyi sizlere gstereyim mi ?
buyurdu. Evet ya Rasulullah (s.a.v.) dediler. Zorluklara ramen
abdesti tam almak, mescidlere adm oaltmak, namazdan sonra
namaz beklemek, ite bunlar zerlerine nefsi hapsetmeye deer
eylerdir. (Mslim )
Delil Cmlemiz : ..dereceleri ykseltecei eyi sizlere gstereyim
mi ?.....
Aklama : Hadis, abdesttin kulun derecelerini ykselttiini ispat
eder.

4-Abdest, azalar nurlandrr.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Mmindeki nur parlakl, abdest
suyunun ulat yere kadar yaylr. (Mslim)
Delil Cmlemiz : .abdest suyunun ulat yere kadar yaylr.

Aklama : Hadis, abdest suyunun dedii-ulat azalarn nur
iinde kaldn ispat eder.

5-Abdest, cenneti vacip klar.
24

1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Herhangi bir mslman abdest alr ve
abdest aln gzel yayar, sonra kalkar, kalbini ve yzn iki rekata

24
Sadece Abdest cenneti vacip klmaz abdest sonras namaz, iman, salih amel, Allah birleme cennete
ulatran selamet yollardr.
49
yneltip de iki rekat namaz klarsa, muhakkak ona cennet vacip
olur. (Mslim)
Delil Cmlemiz : muhakkak ona cennet vacip olur.
Aklama : Hadis abdesti gzel alan mslmann zerine cennetin
vacip olacan ispat eder.

66.Soru-Sahih snnetten delille abdesttin alnn ispat eder
misiniz ?
zin verirseniz Buhari ve Mslimin rivayet ettii hadis nda
abdesttin alnn renelim.
1.Delil : Osman b. Affan'dan (r.a.) rivayetine gre: " Osman bin Affan
abdest almak iin su istedi ve abdesti yle ald : defa ellerini
ykad. Sonra azn alkalad ve burnuna su verip kard. Sonra
kere yzn ykad. Sonra kere dirsee kadar sa elini ykad.
Sonra sol elini ayn ekilde ykad. Sonra ban meshetti. Sonra
kere topuklara kadar sa ayan ykad. Sonra bu ekilde sol ayan
da ykad. Sonra unu syledi: Allah Resul'nn (a.s.) u benim
abdest alm gibi abdest aldn grdm. " Sonra Allah Resul (a.s.)
yle buyurdu :" Her kim u abdestim gibi abdest alr, sonra kalkar,
iinde kendi kendine namazla ilgisi olmayan eyler konumakszn
iki rekt namaz klarsa, gemi gnahlar balanr." (Buhari-
Mslim)
Hadisten anladmz abdest alma ekli :
1-Abdestsizlii gidermek iin niyet etmek gereklidir.
2-Bismillah demelidir.
3-Elleri defa ykamaldr.
4-Sa elle su alarak aza ve burna bir defada su vermek.
5-Sol elle burnu defada temizlemek.
6-Sakallarn iine su geirerek yz defa ykamak.
7-Dirsekleri iine alacak bir ekilde kollar er defa ykamak.(nce
sa sonra sol )
8-Bir defa olmak zere ban nnden arkaya doru her tarafn
meshetmek.
50
9-Kulan iini (ehadet parma ile) dn da (ba parmak ile)
meshetmek.
10-Ayaklarn akln iine alarak ykamak (nce sa sonra sol )

67.Soru-Yukardaki hadiste ve maddelerde boyun arkasn (enseyi)
meshetmek gemedi neden ?
Hadis, ensenin meshedilmesini emretmemitir. Bu hususta sahih bir
hadis bulunmamaktadr. Bu hususta sahih delil olmu olsa idi amel
edilirdi.

68.Soru-Niyet ne demek ve niyet abdesttin art mdr ?
Niyet : Kalbin Allah ve Resulnn emrettii abdesti almaya
azmetmesidir.
Niyet abdesttin artdr zira abdest almak ibadettir. Her ibadet iin
ise, niyet arttr.
1.Delil : Allah muhlis ve hanif olarak ibadet etmekle emrolundular.
(Beyyine, 5)
Delil Cmlemiz : ..muhlis ve hanif olarak ibadet etmekle
Aklama : Ayet, ihlasla niyet etmenin ve ibadette ihlasn gerekliliini
beyan eder.

2.Delil : Ameller ancak niyetlere gredir. (Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, ameller iin niyetin artln ispat eder. Abdest ise
amellerin en gzelindendir.

69.Soru-Cumhur niyeti art grr m ?
Cumhur (Malik-afii-Ahmed-Ebu Sevr-Davud ) niyeti art grrken
Ebu Hanife (r.h.) art olarak grmez. Zira Ebu Hanife, niyeti makul
ibadet olarak grp maksud ibadet olarak grmemesindendir.
Cumhur Nassn abdest alnd zaman sevap kazandrdn ve
sevabnda ancak niyetle olacan delil alarak niyeti art grr.
Cumhuru Ulema; Bir ey ancak ibadet olursa sevap alnr dolaysyla
abdest ibadet ise bu ibadete niyet arttr diye dnr.
51

67.Soru-Niyetin merkezi neresidir dil mi kalp mi ?
Niyetin merkezi kalp olup asla dil deildir. Niyet ederken sesli bir
niyet etmek ve niyeti tekrarlamak ( defa gibi) Rasulullahn ve
ashabn snnetlerinde asla bulunmamaktadr. Eer niyet dille ve sesli
etmek ve tekrarlamak eklinde olsayd, Rasulullah tm ibadetleri
aklad gibi aklard. Niyet ederken sesli sylemeye gerek yok,
zira Allah insann niyetini, kastn, azmini ne amala durduunu, ne
iin amel ettiini bilir.
1.Delil : mam bn Teymiyye (r.h.) : Niyetin yeri dil olmayp kalptir
mslmanlarn ittifakyla. (Mecmuatur Risaletl Kubra, 1/243)
Delil Cmlemiz : Szn hepsi delildir.
Aklama : Alimlerin ittifakn syleyen eyhul slamn sz
hccettir.
25

ABDESTTN RUKNLER
68.Soru-Abdesttin farzn aklar msnz ?
1-Yzn tmn ykamak.
2-Dirseklerle beraber elleri ykamak.
3-Ba meshetmek.
4-Ayaklar aklkla beraber ykamak.
5-Tertip
6-Muvalat.

69.Soru-Yzn tmn ykamann farzl kuran ve sahih
snnetten delillerle aklar msnz ?
Yz; alt eneden balayp san nden bittii yer ve iki kulak aras
kalan ehredir. Yz ykamak, abdesttin faznda olup yz
ykanmadan farz tamamlanmaz.

1.Delil : Ey man edenler ! namaza kalktnz zaman yzlerinizi
ykayn.. (Maide, 6)

25
bn Teymiyye : Bir Kimse dille telaffuz ettii eye kalple farkl niyetlense itibar gren kalptir dil
deildir. Yine eer kalple niyetlenmezse ve sadece dille telaffuz ederse bu caiz deildir.
52
Delil Cmlemiz : ..yzlerinizi ykayn..
Aklama : Ayet, yzn ykanmasn emretmektedir. Bu emir yzn
farz olduuna delildir.

2.Delil : Osman bn Affann rivayet ettii hadiste : defa ellerini
kere yzn ykad (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : yzn ykad
Aklama : Rasulullahn (s.a.v) hadis aka yzn ykadn ispat
eder.

70.Soru-Aza ve burna su vermek vacip midir snnet midir ?
Alimlerden vacip diyenler olduu gibi snnet olduunu
syleyenlerde olmutur.
Farz (vacip) diyenlerin delilleri :
a-Az ve burun yzden sayld iin aza ve burna su vermek
vaciptir.
b-Allah yz ykamay emretmi olup az ve burun yzdendir ve
Rasulullah yzn ykanmasn ameli ile tefsir etmi ve abdest alrken
asla aza ve burna su vermedii bir abdest olmamtr.
c-Rasulullah (s.a.v.) aza ve burna su vermeyi emretmitir. Aadaki
delillerin daha gl olduu aikardr.
1.Delil : Ey man edenler ! namaza kalktnz zaman yzlerinizi
ykayn.. (Maide, 6)
Delil Cmlemiz : ..yzlerinizi ykayn..
Aklama : Ayet, yzn ykanmasn emretmektedir. Yz oluturan
az ve burun olduu iin aza ve burna su vermek farzdr.

2.Delil : Sizden bir kimse abdest aldnda burnuna su versin sonra
onu karsn. (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : ..burnuna su versin sonra onu karsn.
Aklama : Hadis, burna su vermeyi emretmektedir Bu emirde
farzl (vaciplii) ispat eder.

53
3.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Lakt bn Sabara Abdest aldnda
azna su ver diye emretmitir. (Sahihtir. Ebu Davud-Tirmizi-Nesai-
bn Mace)
Aklama : Hadis, aza su vermeyi emretmektedir Bu emirde farzl
(vaciplii) ispat eder.

4.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Sizden biriniz uykusundan uyand
zaman defa burnuna su alp karsn. nk eytan burnunun
iindeki yumuak kemikler zerinde geceler. (Mslim )
Delil Cmlemiz : .. defa burnuna su alp karsn..
Aklama : Hadis, burna su vermeyi emretmektedir. Bu ise aza su
vermenin vacip olduunu ispat eder.

Mustehab diyenlerin delilleri :
a-Rasulullah Musiyye abdest almay emrederken aza ve burna su
vermeyi emretmemitir.
1.Delil : Rasulullah Musiyye yle buyurmutur : Sizden birisinin
namaz Allahn emrettii gibi yzn ykamadan, dirseklerle
beraber elleri ykamadan, ba meshetmeden, ayaklar aklklar ile
beraber ykamadan abdest almad takdirde tamamlanmaz.
(Sahihtir. Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, bn Mace)
26

Delil Cmlemiz : Allahn emrettii gibi yzn ykamadan,
dirseklerle beraber elleri ykamadan, ba meshetmeden, ayaklar
aklklar ile beraber ykamadan abdest almad takdirde
tamamlanmaz.
Aklama : Rasulullah hadislerinde aza ve burna su vermeyi
emretmemitir. Bu hadis aza ve burna su vermenin snnet
olduunu ispat eder.

71.Soru-Aza ve burna su vermenin hkm konusunda
alimlerimizin grleri nelerdir ?

26
Bu hadiste, her ne kadar aza ve burna su verme emri olmasa da, yz ykama emri iinde az ve
burun da bulunur. Bu sebeple vacip diyenlerin delilleri daha gldr.
54
Bu konuda slam fukahas 4 gr ortaya koymutur :
1-Sevri, mam Ebu Hanife ve Ashabur Rey : Aza ve burna su
vermek abdestsiz olarak alnan guslde vaciptir. (farzdr)
2- mam Malik,mam afii, Leys, Evzai, ve alimler topluluu:Aza
ve burna su vermek hem abdestte hem de guslde snnettir.
3-Ata, bn Cureyc, bn Mbarek, shak, Ahmed ibn Hanbel (bir
rivayete gre): Aza ve burna su vermek hem abdestte hem de
guslde vaciptir.
4-Ahmed bn Hanbel (bir rivayete gre),Ebu Sevr, Ehl-i Hadis, bn
Mnzir : Burna su vermek vacip, aza su vermek snnettir.

72.Soru-Sakal ve yz kllarn ykama konusunda hkm aklar
msnz ?
Eer yzde bulunan, ene ve dudak arasndaki kllar, byklar,
kirpikler ok sk olur deriyi iyice kapatmsa bu kllarn zerini
ykamak gerekir, eer deriyi tam kaplamamsa ykamak vacip, Eer
yer yer sk kllar yer yerde hafif ise sk yerlerin zerini hafif ve dier
yerleri de iyice ykamak vaciptir.
27

73.Soru-Sakaln yz kaplayan blmnn dnda kalan uzun
ksmn ykamann hkm nedir ?
mam Ebu Hanife ve Ahmed bn Hanbel (bir rivayete gre) :
Yzn altnda kalan uzun sakaln ykanmas vacip olmayp yz
kaplayan blm ykamak yeterlidir. Zira yzden maksad derinin
olduu ksmdr.
mam afii ve Ahmed bn Hanbel mezhebinde :
Yzn altnda kalan uzun sakallarn ykanmas vaciptir. Zira
ykanmas farz olan blmde uzamtr.
28
Bu gr Allahu Alem
sahih olandr.

74.Soru-ki elin dirseklerle beraber ykanmasna dair kuran ve
snnetten gelen delilleri aklar msnz ?

27
Tevkifiyyeti)
28
mamlar bu hususta itihatlarn ortaya koymulardr.
55
Kuran ve snnetten gelen ak nasslarn nda iki eli dirseklerle
beraber (iine alarak)
29
ykamak icma ile vaciptir. (farzdr)
1.Delil : Ey man edenler ! namaza kalktnz zaman .
dirseklerle beraber ellerinizi ykayn (Maide, 6)
Delil Cmlemiz : dirseklerle beraber ellerinizi ykayn
Aklama : Ayet, dirseklerle beraber iki elin ykanmasn
emretmektedir. Bu emir ise vucubiyyet gerektirir.
30

2.Delil :Nuaym bn Abdullah Ebu Hureyreyi abdest alrken grm
ve onun abdest aln yle anlatmtr : O, yzn ve iki elini nerde
ise omuzlarna varncaya kadar ykad. Sonra iki ayan baldrn
kadar ykad. Sonra ite ben Rasulullah abdest alrken byle
grdm. dedi. (Mslim)
Delil Cmlemiz : .iki elini nerde ise omuzlarna varncaya
kadar ykad.......
Aklama : Hadis, Rasulullahn abdest alrken iki elini omuzlarna
kadar ykadn ispat eder. Bu amel ise iki dirsekleri de ykamann
vacipliini belirler.

75.Soru-Ban meshedilmesine dair kuran ve snnetten gelen
delilleri aklar msnz ?
Ban meshedilmesi konusu icma ile farzdr. htilaf san kata ka
meshedilmeli konusundadr.
1.Delil : Ey man edenler ! namaza kalktnz zaman banz
meshedin.. (Maide, 6)
Delil Cmlemiz : banz meshedin
Aklama : Ayet, ba meshetmeyi emretmektedir. Bu emir ise
vucubiyyet gerektirir.

2.Delil : Bekr bn Abdullah, Muirenin olundan rivayet :

29
Dirsekleri iine alarak ykamak mam Malik dnda Cumhur alimlerin grdr.
30
Ayette yer olan -' _' (dirseklerle beraber) cmlesindeki _' harfimiz _- (beraber-onu da iine alarak)
manasndadr. Bu sebeple dirseklere kadar deil dirsekleri de iine alarak ykayn anlalmaldr. (Ltfen
u ayetleri bu konuda okuyabilirisiniz : Nisa, 2 -Hud, 52 )
56
Rasulullahn abdest alp bann n tarafna, sarna ve mestlerini
zerine meshet ettiini iittim. (Mslim-Ebu Davud-Tirmizi )
Delil Cmlemiz : abdest alp bann n tarafna,..
Aklama : Hadis, Rasulullahn ban meshettiini ispat eder.

3.Delil : Abdullahi bn Zeyd bn Asm el Mazani Rasulullah abdest
alrken grdn yle anlatrd : Azn alkalad sonra burnuna
su verip kard. Sonra defa yzn , defa sa elini, defa da
dier elini ykad. Bana, elinin art olmayan bir su ile meshetti. ki
ayan tertemiz edinceye kadar ykad. (Mslim)
Delil Cmlemiz : ..Bana, elinin art olmayan bir su ile
meshetti..
Aklama : Hadis, Rasulullahn ban sonradan su alarak, nden
arkaya doru meshettiini ispat etmektedir.

76.Soru-San kata ka meshedilmeli ve bu konuda alimlerin
grlerini delillerle aklar msnz ?
Bu konuda gr bulunmaktadr.
1-mam Malik, Ahmed bn Hanbel, Ebu Ubeyde, bn Mnzir, bn
Teymiyye gibi alimlerin gr : Erkek ve kadn, salarnn her
tarafn meshetmelidir.
1.Delil : Ey man edenler ! namaza kalktnz zaman ..banz
Aklama : - - ayetindeki ilsak (tamamn-tmn)
manasndadr. Bu sebeple bu ayeti banzn tamamn meshedin
olarak anlalmaldr diye delil almlardr.

2.Delil : Amr bn Yahya rivayet eder : ban meshetti. yle ki, bir
defa olmak zere meshi bann nne ve arkasna yrtt. bir
baka rivayette : Ellerini ne ve arkaya yrtt. (Mslim)
57
Aklama : Hadis, Peygamberin ban nden arkaya doru
gtrdn ve geri ayn ekilde getirdiini ispat eder ki buda san
tamamn meshetmektir.

Delil Cmlemiz : abdest alp bann n tarafna, sarna ..
Aklama : Peygamberin bann nn meshettikten sonra sarnn
zerini de meshetmesi, san nn meshetmenin yeterli olmadn
ispat eder ki; bu durumda ban tmn meshetme bu hadisle
vaciptir.
31

2-mam Ebu Hanife, mam afiinin gr :
Ban birazn meshetmek yeterlidir. Bu iki imamdan biri san
kln, dieri de drt kln meshetmelidir diyerek ihtilaf etmilerdir.
Aadaki delilleri hccet olarak almlardr :

1.Delil : Ey man edenler ! namaza kalktnz zaman banz
Aklama : - - ayetindeki harfini ilsak olarak deil tebid
(san bazsn meshedin ) olarak anlamlardr. Bu sebeple bu ayeti
banzn tamamn meshedin olarak deil, bazsn meshedin diye
delil alrlar.
32

Delil Cmlemiz : abdest alp bann n tarafna, sarna ..

31
Tevkifiyyeti)
32
bn Burhan : Kim (Maide 6.Ayetindeki- - ) nin tebid iin olduunu sylerse Lgat ehlinin
bilmediini sylemitir. (Bkz : Neylul Evtar, 1/155 -El Mugni, 1/87)
58
Aklama : Hadis, peygamberin bann nn meshettiini beyan
eder diyerek bu hadisi san bazn meshedin eklinde
anlalmaldr diyerek delil almlardr.

3-Ahmed bn Hanbelin (bir rivayette) gr :
Kadnn deil de, erkein sann her tarafn meshetmesinin
vaciplii. Bu gr destekleyen sahih veya zayf Rasulullahdan
ak bir hadis yoktur.

78.Soru-Ba rtl mslman kadn bartsnn zerini
meshede bilir mi ?
Bartl mslman kadn, bartsnn zerini meshedebilir. Eer
ban rt altndan barts ile beraber meshederse ihtilaftan
kurtulmu olur.
33

79.Soru-ki kula meshetmenin Kuran ve Snnetten delillerini
aklar msnz ?
Ba ile beraber iki kula meshetmek vaciptir. Zira iki kulak
batandr.
34

1.Delil : Peygamber, ban ve iki kulan bir defa meshetti.
(Sahihtir. Ebu Davud, Tirmizi, Nesai,bn Mace)
Delil Cmlemiz : ..iki kulan bir defa meshetti.
Aklama : Hadis, peygamberin iki kulan meshettiini ispat eder.

2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) ki Kulak batandr buyurmutur.
(Zayf, Darekutni-bn Ebi eybe, Albani zayftr.)
Delil Cmlemiz : ki kulak batandr.
Aklama : ki kulan batan olmas demek ba nasl meshetmek
vacipse iki kula da meshetmek vaciptir.

80.Soru-ki kula meshetmek iin batan artan su ile mi
meshetmek gerekir yoksa yeni su almak m gerekir ?

33
Tevkifiyyeti)

59
Yeni su alarak meshetmek lazmdr. bn merin yeni su alarak
kulan meshettii sabittir.
35

81.Soru-Boynun arkasn (enseyi) meshetmek delillerle sabit midir
?
Enseyi meshetmek hakknda Rasulullahdan sahih bir hadis
bulunmamaktadr.
36
Buhari ve Mslimde yer alan Osman bn
Affann ve dier sahabilerin rivayet ettikleri hadislerde ensenin
meshi ile alakal bir cmle yoktur. Ensenin meshi olsayd ashab
zikretmez miydi ? Ashab her eyi detaylaryla zikrediyorken bunu
nasl rivayet etmezler ?

82.Soru-ki ayan ykanmasna dair kuran ve snnetten deliller
nelerdir ?
1.Delil : Ey iman edenler ! namaza kalktnz zamaniki
ayanz topuklarla beraber ykayn. (Maide, 6)
Delil Cmlemiz : iki ayanz topuklarla beraber ykayn.
Aklama : Ayet, iki ayan topuklarla beraber ykanmasn
emretmektedir.

2.Delil : Osman bin Affann rivayet ettii hadiste, Rasulullah
sallallahu aleyhi vess sellem sonra iki ayan topuklarla beraber
defa ykad. (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : iki ayan topuklarla beraber defa ykad.
Aklama : Hadis, Rasulullah sallallahu aleyhi vessellemin iki
ayan topuklarla beraber ykadn ispat etmektedir.

3.Delil : Abdullah bin mer (r.a.) ; Peygamber kendisiyle beraber
yolculuk ettiimiz bir seferde, bizden arkaya kald. Nihayet ikindi
namaz gelmi olduu halde bizlere eriti. Biz hemen ayaklarmz
zerine svazlayarak abdest almaya baladk. Bunun zerine

35
snad sahihtir. Abdurrezzak, Beyhaki.
36
eyhul slam bn Teymiyye, 1/56 -Zadul Mead, 1/49 -Silsiletul Daife, 69-744)
60
Rasulullah yle buyurdu : Vay u kelerin ateten haline
(Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : Bunun zerine Rasulullah yle buyurdu : Vay u
kelerin ateten haline
Aklama : Hadis, yukardaki szmze delildir. iki ayan
topuklarla beraber ykanmamas durumunda atein o topuklar
yakacan bildiren hadistir.

4.Delil : Abdurrahman bin Ebi Leyla ki ayan ykanmas
konusunda ashab icma etmilerdir. (Fethul Bari/1266, el-Mugni
1/120)
Delil Cmlemiz : szn tm delil cmlemizdir.
Aklama : Ashabn icmas, ayaklarn topuklar iine alarak
ykanmasna dairdir. Ayrca; Rafzilerin ve iilerin ayaklar
meshedilir gr kurann, snnetin, ashabn delillerine muhaliftir.

83.Soru-Ayak parmaklarnn arasn parmaklarla hilallemek snnet
midir ?
Rasulullah ayaklarnn arasna su ulamad zaman parmaklarn
sakalnn iinde hilallerdi. Bu sebeple; ayak parmaklarnn arasna su
ulamad takdirde hilallemek vaciptir.
1.Delil : Rasulullah : Eksiksiz abdest al, parmaklarnn arasn hilalle,
orulu deilsen burnuna su ulatr. ( Sahih Liayrihi, Ebu Davud,
Beyhaki, Hakim )
Delil Cmlemiz : parmaklarnn arasn hilalle,..
Aklama : Ayaklar arasn hilallemek konusuna delildir.

84.Soru-Abdest alrken tertibe uymann hkm nedir ?
Tertip, ncelikle azalar, kuran ve snnette geldii gibi sray
gzeterek ykamaktr. Yani nce yz, sonra iki eli, sonra ba
meshetmeyi, sonra da iki aya ykamaktr. Tertibe gre abdest almak
alimlerin ittifak ile vaciptir.
37

37
Tertip, afii, Hanbeli, Ebu Sevr, Ebu Ubeyd, zahiriye mezhebine gre vaciptir. Bkz :Ebu Malik Kemal
bn s Seyyid Salim, Sahihu Fkhu Snneti ve edilletuhu.1/ 70 (Mektebetul Tevkifiyyeti)
61

Vacib diyenlerin delilleri :
1.Delil : Allah ayetinde sra sra azalar zikretmi, ayaklarn-ellerin
ykanmasn fakat ban meshedilmesini emretmitir. Ayette ki atf
sra sra alnmay emreder.
2.Delil : Rasulullah abdest alrken abdest azalarn sra sra ykarken
grmler ve rivayet etmilerdir.
38

Mstehab diyenlerin delilleri :
1.Delil : Ayette ki atf sra sra alnmay emretmez.
2.Delil : bn Mesud : Azalarmn hangisiyle balamam nemli
deil.
39

Not : Yukardaki deliller gz nnde bulundurulduunda, 1. grn
delilleri ok daha kuvvetlidir.

85.Soru-Abdest alrken Muvalatn hkm nedir ?
Muvalat; azalarn dier biri kurumadan ykamaktr. Hkm vaciptir.
afi, Ahmed bin Hanbel mam Malik Muvalatn vacip olduuna
hkmetmitir.

Vacib diyenlerin delilleri :
1.Delil : mer bn Hattab rivayet eder, adamn biri abdest ald ve
ayann zerinde bir yeri kuru brakt. Peygamber bunu grd ve
dn ve abdestini yenile dedi. Adam dnd, abdest ald ve namaz
kld. ( Mslim, bn Mace, Ahmed bin Hanbel )
Delil Cmlemiz : ayann zerinde bir yeri kuru brakt..
Aklama : Hadis, azalarn sra sra ykanmasna delildir.
Vacib deil diyenlerin delilleri :
Ebu hanife, mam afii, bn Hazm bu grtedir.
1.Delil : Allah azalarn ykanmasn emretmitir, kim azalarn ykarsa
yeterlidir.

38
Yirmiye yakn sahabi Rasulullahn abdest alma eklini sra sra aldn rivayet etmilerdir.
39
Ahmed ilelde, bn Ebi eybe, Darekutni, senedi zayftr.
62
2.Delil : Nafi rivayet eder, bn mer, pazara girdi, yzn ykad,
sonra iki elini ykad, sonra da ban meshetti, cenazeye arlnca
mescide girdi, sonra mestlerinin zerini meshetti ve namazn
kld.(mam Malik, mam afii, Beyhaki isnad sahihtir.)
Delil Cmlemiz : sonra mestlerinin zerini meshetti
Aklama : bn merin ameli vacip deildir diyenlerin delilidir.
Fakat bu hususta Rasulullahn yukardaki hadisleri nceliklidir.
Ayrca ibn mer meakkatte, zorlukta bu ameli uygulamtr.
40

3.Delil : Bu grn alimleri yukardaki abdestini yenile hadisini
zayf kabul etmilerdir.

86.Soru-Abdesttin snnetlerini aklar msnz ?
1-Misvak kullanmak.
2-Abdestte balarken besmele ekmek.
3-Elleri ykamak.
4-Bir elle bir defada aza ve burna su vermek.
5-Orulu olmayan iin aza ve burna oka su vermek.
6-Sadan balamak.
7-Azalar defa ykamak.
8-Ba bir defa meshetmek.
9-Azalar defadan daha fazla ykamamak.
10-Sk sakallar hilallemek.
11-Azalar ovalamak.
12-El ve ayak parmaklarnn arasn hilallemek.
13-Yz ban balad yere kadar ve kollar da omuzlara kadar
ykamak.
14-Suda tasarruflu olmak.
15-Abdest sonras dua etmek.
16-Abdest sonras iki rekat namaz klmak.
17-Abdest sonras havlu kullanmak.

40
Bkz :Ebu Malik Kemal bn s Seyyid Salim, Sahihu Fkhu Snneti ve edilletuhu.1/ 122 (Mektebetul
Tevkifiyyeti)
63

87.Soru-Abdest alrken misvak kullanmann snnetten delili nedir
?
Abdest alrken misvak kullanmak snnettir.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Eer mmetime meakkat vermeyeceini
bilseydim her abdestte misvak emrederdim. (Buhari-Mslim-
Ahmed bn Hanbel )
Delil Cmlemiz : her abdestte misvak emrederdim.
Aklama : Hadis, her abdestte misvak kullanmay emreder ve
misvakn snnet olduunu ispat eder.

88.Soru-Abdestte balarken besmele ekmenin snnetten delili
nedir ?
Abdestte balarken besmele ekmek snnettir. Rasulullahn abdest
almasn rivayet eden sahabiler, abdest balangcnda besmeleyi
rivayet etmemeleri besmelenin vacip olmadna delildir.
1.Delil : Allah ismi ile balamayann abdesti yoktur. (Ebu Davud-
Tirmizi-Ahmed-Albani Hasen demitir.)
Aklama : Rasulullahn sz abdestte besmelenin nemini ve
gerekliliini belirler. Unutmadan syleyelim, Ahmed bin Hanbel,
besmelenin abdestte ekilmesi konusunda isnad kuvvetli bir hadis
bulunmadn syler.
41

89.Soru-ki elin ykanmasna dair snnetten delil nedir ?
ki eli abdestte ykamak snnettir.
ykad. .(Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : .. defa ellerini ykad
Aklama : Hadis Rasulullahn iki elini ykadn ispat eder.

41
Tevkifiyyeti)
64
90.Soru-Aza ve burna bir defada su vermenin snnetten delili
nedir ?
ykad. Sonra azn alkalad ve burnuna su verip
kard (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : .Sonra azn alkalad ve burnuna su verip
kard
Aklama : Hadis, Rasulullahn bir defada aza ve burna su
verdiinin delilidir.

2.Delil :Abdullah bn Zeyd rivayet eder Bir elle azna ve burnuna
defa su verdi.
Aklama : Hadis, Rasulullahn bir defada aza ve burna su
verdiinin delilidir.

91.Soru-Orulu olmayann azna ve burnuna ok daha fazla su
vermesinin snnetten delili nedir ?
1.Delil : Lakt bin Sabra Rasulullahn : Orulu deilsen burnuna
ok fazla su ver. dediini rivayet eder.(Ebu Davud, Nesai, bn Mace,
Ahmed sahihtir.)
Aklama :Orulu olmayan mslmann burnuna suyu oka
vermesi gerekir zira bu bir peygamber emridir.

92.Soru-Azalarn ykanmasna sala balamann snnetten delili
nedir ?
1.Delil :Osman b. Affan'dan (r.a.) rivayetine gre: " Osman bin Affan
Sonra sol elini ayn ekilde ykad (Buhari-Mslim )
65
Delil Cmlemiz : .Sonra kere dirsee kadar sa elini ykad.
Sonra sol elini ayn ekilde ykad
Aklama : Hadis sa azalarn sol azalardan nce ykanmas
gerektiine delildir.

2.Delil : Aie (r.a.) Rasulullah elbisesini ve ayakkabsn giyinirken
sadan giyinmeyi ve her halinde temiz olmay severdi. (Buhari-
Mslim)
Delil Cmlemiz : ..sadan giyinmeyi.
Aklama : Hadis sa azalarn sol azalardan nce ykanmas
gerektiine delildir.

93.Soru-Rasulullahn azalarn ykamas konusunda snnetten
gelen deliller nelerdir?
Rasulullahn azalarn bir defa, ikier defa, ve er defa ykamas
sabittir.
1.Delil :Osman b. Affan'dan (r.a.) rivayetine gre: " Osman bin Affan
Sonra sol elini ayn ekilde ykad (Buhari-Mslim )
Delil Cmlemiz : defa ellerini ykad. Sonra kere
yzn ykad.
Aklama : Hadis, Rasulullahn azalarn defa ykadn ispat
eder. defa ykamak en tamamlayc ve en kamil olandr.

94.Soru-Azalarn er defa ykanmas konusunda, bamzda buna
dahil midir ?
Rasulullahn bir defaya mahsus ban meshetmesi sahih snnetle
sabittir. Ban defa meshetti gr sahih delille sabit deildir.
Ban iki defa meshetti gr ise Rasulullahn elini bann
nnden arkaya doru gtrmesini tevil etmektir.(Abdulber). Bu
konuda eri olan, Rasulullahn abdest ald gibi abdest almaktr.
66
Kim bu eri abdesttin dna karsa snnet dna km olur ve
nefsine hakszlk etmi olur.
Sonra sol elini ayn ekilde ykad. Sonra ban meshetti.
Delil Cmlemiz : Sonra ban meshetti.
Aklama : Hadis, ban bir defa meshedildiine delildir.Mslimde
ban bir kez meshettiine dair ak delil bulunur (B.k.z . Had no :
235)

2.Delil : te bu benim abdestimdir, kim bunun zerine ziyade
ederse, ktlk, hakszlk eder ve zulmeder. (Nesai, bn Mace,
Ahmed )
Aklama : Rasulullahn ortaya koyduu abdest almann dna
klnca bylesine bir vaid bulunmaktadr.
3.Delil : bn Hacer Askalani (r.a.) : Said bn Mansurun rivayet ettii
hadis, Rasulullahn bir defa meshettiine delildir, bu hadis de birden
fazla meshetmenin mstehab olmadna delildir. ( Fethul Bari
erhu Li Sahihil Buhari 1 /298)
Delil Cmlemiz : Szn tm delil cmlemizdir.
Aklama : bn Hacer bir defa meshetmenin eri delilini hadisle beyan
eder.

95.Soru-Azalar ykarken den fazla ykamak bidat midir ?
ncelikle bilelim ki, Rasulullah mmetine en gzel abdestti, namaz
klmay retmitir. Kimse ben Rasulullahdan daha gzel abdest
alrm, namaz klarm diyemeyecei gibi ondan daha farkl
yapabilirim de diyemez. Zira bunu derse bidat ilemi olur. Kim
snnet dna karak ibadet etmeye kalkarsa, hsrana der. Bu
konuda delilimiz udur.
67
1.Delil : te bu benim abdestimdir, kim bunun zerine ziyade
ederse, ktlk, hakszlk eder ve zulmeder. (Nesai, bn Mace,
Ahmed )
Aklama : Rasulullahn ortaya koyduu abdest almann dna
klnca bylesine bir vaid bulunmaktadr.

96.Soru-Ykanmas farz olan azalarn dier kalan alanlarn da
ykamak snnet midir ?
Rasulullahn snnetinde ykanmas farz olan azalarn ykanmas
snnetle sabittir. Yzn ban n tarafna kadar ykanmas ( italatul
Kurre ), kollarn ve ayaklarn kalan dier blmlerini ykamak (
talatul Tahcil ) snnetle sabittir.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Mmindeki nur parlakl, abdest
suyunun ulat yere kadar yaylr. (Mslim)
Delil Cmlemiz :. abdest suyunun ulat yere kadar yaylr.
Aklama : Rasulullah hadislerinde abdest suyunun ulat her
noktann nurlu olduunu sylemesi ykanmas farz olan azalarn
telerini ykamann da meru oluunu ispat eder.

2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) mmetim abdestten dolay kyamet
gn yzleri ve elleri nurlu bir ekilde arlr, Ebu Hureyre dedi ki;
kim yznn ve ellerinin nurlanmasn isterse bunu yapsn.
Aklama : Hadis yzn ve ellerin dier kalan blmlerinin
ykanmasna eri delildir.

3.Delil : Ebu Hureyre(r.a.), iki kolunu omuzlarna kadar (olan blme
kadar) ve ayaklarn da bacaklarna kadar ( olan blme kadar)
abdest ald.
Delil Cmlemiz : Ebu Hureyrenin (r.a.) amelinin hepsi delildir.
68
Aklama : Ebu Hureyre (r.a.) snnetle sabit olmasndan dolay bu
ameli ilemitir. Bu amelde ashab arasnda bilinen bir ameldi.
Azalarn farz dndaki dier telerini ykamak snnettir.

97.Soru-Rasulullah ( s.a.v.) abdest alrken ne kadar su kullanmtr
?
Rasulullah abdest alrken ok az su kullanm, israf ynelmemitir.
Mslman denizde bile olsa israf etmemelidir. Allahn nimetlerinin
deerini bilmek ona hamd etmenin bir baka boyutudur. Rasulullah
(s.a.v.) 2 litreden biraz fazla su ile gusletmi, yarm litre su ile de
abdest almtr.
1.Delil : Enes (r.a.) rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) bir saa (4 mud =
2 litreden az fazla) ile be mud (yarm litre) arasnda gusleder, bir
mud ile de abdest alrd.(Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis az su ile gusletmenin ve abdest almann
meruluunu ispat ettii gibi israfnda snnette olmadn belirler.

98.Soru-Abdest sonras dua etmek snnetle sabit midir ?
Rasulullahn abdest sonras dua ettii sahih delillerle sabittir.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Sizden herhangi bir kimse abdest alr, ve
abdest aln kamil bir ekilde yaparda sonra Allahtan baka ilah
olmadna ve Muhammedin Allahn kulu ve Resul olduuna
ehadet ederim derse muhakkak ona cennetin sekiz kaps alr, ve
kendisi hangisinden isterse, ieriye girer. (Mslim)
Aklama : Hadis, abdest sonras bu duay etmenin snnet olduunu
ispat eder.

99.Soru-Rasulullahn snnetine gre abdest almayan bir kimseyi
uyarmak snnet midir ?
Bir kimse snnete uygun abdest almyorsa ncelikle o kimsenin
konumuna baklr. Bu kimse yeni abdest alanlardan olsun veya
olmasn ona delillerle, gzel bir dille ve yumuak bir slupla yapmas
69
gerekenler anlatlr. Snneti retirken, snnete uymayan bir ahlakla
hareket etmek de dier bir bidattir. Mslman snnete her ynden
uymaldr. Rasulullah ashabndan hata edenleri tatl dille uyarm ve
onlar terbiye etmitir.
1.Delil : mer bn Hattab rivayet eder, bir kimse abdest ald da
ayann zerinde bir trnak kadar yeri brakt. Bunu gren
Peygamber : Dn ve abdest aln gzel yap dedi. (Buhari-
Mslim)
Delil Cmlemiz : Dn ve abdest aln gzel yap
Aklama : Hadis abdestini tam almayann gzelce uyarlmasnn
snnet olduunu ispat eder. Bu konuda bir dier delil mehur
bedevinin mescidi Nebeviye girip bevletmesi ardndan da
Peygamberin onu azarlamadan, ayplamadan, kt sz sylemeden
hatasn syleyip, onu terbiye etmesidir.

100.Soru-Abdest sonras iki rekat namaz klmak snnet midir ?
Rasulullah (s.a.v.) abdest sonras iki rekat namaz klmtr. Bu ameli
ilemek snnettir.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Herhangi bir mslman abdest alr ve
abdest aln gzel yayar, sonra kalkar, kalbini ve yzn iki rekata
yneltip de iki rekat namaz klarsa, muhakkak ona cennet vacip
olur. (Mslim)
Delil Cmlemiz : ..iki rekat namaz klarsa,
Aklama : Hadis, abdest sonras iki rekat namaz klmann
meruluunu ispat eder.

101.Soru-Abdest sonras havlu ile azalarmz kurulamak snnet
midir ?
Bu konuda ilim ehli arasnda iki gr bulunur.
1. Gr : Rasulullah havlu kullanmay men etmemitir bu sebeple
kullanlmamasna dair delil olmamas dolaysyla havlu kullanmak
merudur.
1.Delil : Rasulullah abdest ald, ynl cbbesini ters evirdi ve
onunla yzn sildi. (bn Mace-isnad hasene garibdir)
70
Delil Cmlemiz : ve onunla yzn sildi.
Aklama : Hadis, havlu kullanmann meruluunu ispat eder.

2.Delil : Tirmizi : Rasulullahn ashabndan olan ilim ehli havlu
kullanmaya ruhsat vermilerdir.
Delil Cmlemiz : Tirmizinin (r.a.) sznn tm delil cmlemizdir.
Aklama : Bu sz, havlu kullanmann meruluunu ispat eder.

2. Gr : Rasulullahn abdest sonras kendisine sunulan havluyu
almamasn delil alarak havlu kullanmak snnet deildir derler.
1.Delil : Rasulullahn zevcesi Meymune Rasulullaha abdest sonras
havlu-mendil uzatt, o silinmedi, su abdest azalarndan dkld.
(Buhari)
Delil Cmlemiz : Hadisin genelinden anlalr.
Aklama : Hadis, ak bir ifade ile havlu kullanmann yasak oluuna
dair delil olamaz. Zira, havlu almamas bunun meru olmad
anlamna gelmez. Belki peygamber havlu temiz olmad iin
almamtr, belki de azalarndan suyun dklmesini isteyerek sevap
ummutur. Bu niyetlerde havlu kullanmamann delili olamaz.

102.Soru-Kadnlarn ojelerle trnaklarn boyamalar caiz midir ?
Oje Ykanmas farz olan trnak blmlerine suyu geirmez. Trnaklara
demeyen su abdesti noksan brakmtr. Rasulullahn zevceleri yats
sonras knayla ellerini boyarlar ve fecr vaktinde bunlar ellerinden
temizlerler ve namaza dururlard. Kna abdestte mani deildir.

ABDEST BOZAN HALLER
103.Soru-Sahih snnet nda abdesti bozan halleri aklar
msnz ?
Aada maddelerle abdesti bozan haller beyan edilmitir. Bu
maddeler delillerle inallah ileri ki sayfalarda aklanacaktr.
1-ki yoldan birinden bevl veya dk gelmesi durumu.
2-Mezi-Vedi-Meninin gelmesi durumu.
3-Kiide idrakin(duyma hissi) kaybolduu uyku hali .
71
4-Akln gitme hali (sarholuk-cin gelme-baylma gibi)
5-ehvetle veya olmasn plak olarak cinsel uzva el demesi.
6-Deve eti yemek.

104-Soru- ki yoldan birinden bevl veya dk gelmesi durumu
abdesti bozar demitik snnetten delille aklar msnz ?
Bevl ve dknn abdesti bozduuna dair Allahn u ayeti delildir.
1.Delil : sizden birinizden dk gelirse (Maide-6)
Delil Cmlemiz : ..birinizden dk.
Aklama : Dkdan maksat; hem kiinin dks hem de bevli
kastedilmitir. slam alimleri bu ayetin nda nden ve arkadan
gelen bevlin ve dknn abdesti bozduu hususunda icma
etmilerdir.
42

105.Soru- Bevl ve dk, n ve arka yoldan deil de karn ve
yaradan gelse bu durumda bozulur mu ?
Ebu Hanife, Ebu Sevr Ahmed bin Hanbel ve bn Hazmn gr ki,
vcuddan gelen necaset nerden gelirse gelsin bozar derler. mam afii
ki, bedenden gelen necis bir ey olmasa da (bbrek ta gibi) abdesti
bozar demitir.

106.Soru-Yellenme abdesti bozar m ?
Rasulullahdan gelen sahih hadisler nda sesli yada sessiz
yellenme icma ile abdesti bozar.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) buyurur : Allah sizden birinizin
namazn abdest alncaya kadar kabul etmez.; Hadra mevt
(blgesinden) bir adam Abdest bozma nedir Ey Ebu Hureyre diye
sordu, O da sesli ve sessiz yellenmektir. buyurdu. (Buhari-Mslim)

107.Soru-Yellenme arka yoldan veya n yoldan gelmesi durumunda
abdestin bozulmasnda fark eder mi ?
Cumhura gre; yellenme n yoldan gelme durumda da bozar.
43

42
el-cma sf : 17 / bn Mnzir, Evsat sf : 1/148
43
Bidayetul Mctehid 1 /40 el-Um 1 /17
72
Ebu Hanife ve bn Hazm ise : yellenme n yoldan olursa abdest
bozmaz demilerdir. Bu iki alime gre, sesli ve sessiz yellenmek
osurmak gibi deildir.
44

Kadnlarn kimi zaman n yoldan geirme eklinde bir ses gelirse bu
abdestlerini bozmaz fakat bevl ve dk karm bir yellenme ise bu
durumda abdest almalar gerekir. Kadndaki bu n yoldan gelen ses
sadece bir hareketlilikten dolaydr.

108.Soru-Mezi-Vedi ve Meninin abdesti bozduuna dair snnetten
deliliniz nelerdir ?
Mezi : nsann ehvet annda veya zevcesiyle oynamas durumunda
gelen yapkan ince svdr. Mezi kadnlardan daha ok gelir. Meni
gibi fkrma ile gelmeyen bu sv yava yava insan fark etmeden
gelir. Mezi necistir. Rasulullah Cinsel uzvun meziden temizlenmesini
emretmitir.
Delil Cmlemiz : cinsel uzuvu ykar ve abdest alr

Vedi : Hacet sonras gelen beyaz kaln olan necis svdr. Vedi icma
ile necistir.

44
Tevkifiyyeti)
Kadnlardan kimi zaman n yoldan geirme eklinde bir ses gelir, bu durum onlarn abdestlerini bozmaz,
fakat bevl ve dk karm bir
yellenme ise bu durumda abdest almalar gerekir. Kadndaki bu n yoldan gelen ses sadece bir hareketlilikten
dolaydr.

73
Aklama : bn Abbasn bu sz vedinin abdesti bozduu hususuna
hccettir. Zira o Rasulullahn duasna mazhar olmu bir sahabidir.

Meni : Cima veya ihtilam yoluyla kiiden gelen kaln ve fkrma ile
dar atlan yapk svdr. Meninin gelmesi durumunda gusl vacip
olur, cma ile gusl gerektiren her ey abdestin bozulduuna delildir.
1.Delil : Ebu Hureyre (r.a.) Peygamber (s.a.v) yle buyurdu : Bir
kimse hanmnn drt kenarnn arasna oturur yorulana dein, (cima
etmek iin) birleirse, kendinse gusl farz olur. (Buhari-Mslim)
Delil cmlemiz : .(cima etmek iin) birleirse
Aklama : Meni gusl gerektirir szmzn delili aktr.

2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) ..menin gelmez ise sana namaz
abdesti almak der buyurmutur. (Buhari-Mslim)
Delil cmlemiz : menin gelmez ise .
Aklama : Rasulullah yle demek istiyor, Menin gelmezse abdest al,
eer gelirse guslet. Bu durumda meni gls gerektirir. Ayrca, bn
Abbasn sz, meninin de gusl gerektirdiine delildir.

109.Soru-Bir kimseden mezi ve bevl (rahatszlndan dolay) sk
sk gelirse bu durumda ne yapar ?
Bu durumda kii zrldr. Bu halde kii mezi ve bevlin dedii
elbiseyi ve uzvu ykar ve her namaz ncesi abdest alr.

110.Soru-Hangi uyku kiinin abdestini bozar ?
Uykunun abdesti bozmasna ve bozmadna dair hadisler
bulunmaktadr. Hadislerin zahirine baklnca uyku abdesti bozmad
grlmektedir. Fakat dier hadislere baklnca da uykunun abdesti
bozduunu ispat etmektedir. Bu yzden iki gr zuhur etmitir.
Tercih ehli ve iki hadisleri cem edenler ehli olmak zereTercih ehli
uykunun kesinkes abdesti bozmadn sylemi, dierleri de abdesti
bozduunu bildirmitir. imdi bu konuyu eitli alimlerin grleri
ile renelim.
1.Gr : Uyku kesinkes abdesti bozmaz diyenler :
74
Bu gre mensup olanlar, ashabn ounluu ( bn mer-Ebu Musa
Eari-Said bn Cubeyr-Mekhul-Ubeyde-Salmani-Evzai ve dierleri.)
1.Delil : Enes (r..a) rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) biriyle gizlice
konuurken gamet getirildi, bu arada ashab uyudu. Sonra geldi ve
onlara namaz kldrd. (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : bu arada ashab
uyudu..
Aklama : Bu hadis yukardaki sahabilerin ve alimlerin delilidir.

2.Delil : Katade dedi ki, Enesten iittim, yle dedi, Rasulullahn
ashab uyurlard da sonra abdest almadklar halde namaz klarlard.
(Mslim-Tirmizi )
Delil Cmlemiz : ..uyurlard da sonra abdest almadklar
halde.

3.Delil : bn Abbas yle dedi : Bir gece Haris kz Meymunenin
evinde kaldm. Teyzeme Rasulullah kalkt zaman beni de uyandr
dedim. Rasulullah kalkt, namaza durdu, bende onun sol yanna
durduydum. Benim elimde tutup sa yanma geirdi. Ben
uyuklamaya baladm. Uyukladka o benim kulak mememi tutard.
Rasulullah (s.a.v.) on bir rekat namaz kld. Sonra ihtba oturuu ile
oturdu. Nihayet oturduu yerde uyurken ben unun nefesini iittim.
Sabah kendisine belirince hafifi iki rekat namaz kld. (Buhari-
Mslim)
Delil Cmlemiz : Nihayet oturduu yerde uyurken ben unun
nefesini iittim

4.Delil : Meymunenin yannda kalan ibn Abbas rivayet eder,
..(peygamber) yatt ve horlayncaya kadar uyudu. Sonra Bilal geldi
ve namaz haber verdi. Bunun zerine yeniden abdest almadan kt
ve sabah namazn kld. (Buhari-Mslim)
75
Delil Cmlemiz : ..(peygamber) yatt ve horlayncaya
kadar uyudu..

2.Gr : Uyku kesinkes abdesti bozar diyenler :
Bu gr mensuplar uykunun azn ve ounu ayrmadan abdesti
bozduunu sylerler. Bu gr dorulayanlar, Ebu Hureyre-Ebu
Rafii-Urve bin Zubeyr-Ata-Hasan el-Basri-bn Museyyeb-Zuhri-
Mezeni-bn Mnzir bn Hazm- Albanidir.
1.Delil :Saffan bin Asel rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) yolculuk
esnasnda bizlere ayaklarmz meshetmeyi ve byk abdestten-
bevlden-uykudan dolay gn boyunca bu mestlerimizi
kartmamay ancak cnplkte kartmay emrederdi. (Nesai-
Tirmizi-bn Mace-Albani hasen demitir.)
Delil Cmlemiz : uykudan dolay
Aklama : Rasulullahn hadisine baklnca hadis uykunun azn ve
ounu ayrt etmeden abdesti bozduunu anlyoruz. 2.grn
delilide bu hadistir.

2.Delil : lim ehli alimler akl idrakini yitiren kiinin abdestinin
bozulduunda ittifak ederler.
45

3.Gr : Kii bada kurarak ve dayanarak uyursa abdesti bozulur
diyenler.
Bir kimse, namazdaki rku, secde, kyam oturma eklinde uyursa
abdesti bozulmaz dier ekillerde bozulur derler. Bu gr ehli
alimler, Hammad, Sevri, Ebu Hanife, Davud, afii
1.Delil :Rasulullah (s.a.v.) : (kii) srtn bir yere dayamad
mddete uykusundan dolay abdest almas gerekmez. (bn Adiy
kamilde-Darekutni-Tabarani Evsatta-Hadis mnkir olduundan
dolay zayftr )
Delil Cmlemiz : srtn bir yere dayamad.

45
Tevkifiyyeti)
76
Aklama : Hadis zayftr, yukardaki alimlerin gr de bu hadise
dayanmaktadr.

2.Delil : Enes rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) yle buyurur : Kul
secdesinde uyursa, Allah melekler yannda vnr ve der ki bakn
kulumun ruhu benimle ve cesedi ise itaatimde (Beyhaki isnad
zayf, Silsiletul Daife-Albani zayftr)
Delil Cmlemiz : srtn bir yere dayamad.
Aklama : Hadis zayftr, yukardaki alimlerin gr de bu hadise
dayanmaktadr.
Bu alimler, Secdede uyumann abdesti bozmadn delil alarak
namaz iindeki her ibadet amelin iinde uykunun asla abdesti
bozmadn delil almlardr.

4.Gr : Kiinin otura salamca yere basyorsa uyku bu
durumda abdesti bozmaz diyenler.
mam afi ve evkani bu gre uyanlardr. Bu alimler ashabn
mescidde oturmas ile alakal hadislerini oturaklar salamca yere
basnca abdestleri bozulmuyordu gerekesi ile delil alarak bu gr
dorulamlard.
1.Delil : Enes (r..a) rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) biriyle gizlice
konuurken gamet getirildi, bu arada ashab uyudu. Sonra geldi ve
onlara namaz kldrd. (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : bu arada ashab
uyudu..
Aklama : Bu hadisi salamca yere oturduklar iin abdestleri
bozulmuyordu olarak deerlendirmilerdir.

2.Delil : Katade dedi ki, Enesten iittim, yle dedi, Rasulullahn
ashab uyurlard da sonra abdest almadklar halde namaz klarlard.
(Mslim-Tirmizi )
Delil Cmlemiz : ..uyurlard da sonra abdest almadklar
halde.
77

3.Delil : bn Abbas yle dedi : Bir gece Haris kz Meymunenin
evinde kaldm. Teyzeme Rasulullah kalkt zaman beni de uyandr
dedim. Rasulullah kalkt, namaza durdu, bende onun sol yanna
durduydum. Benim elimde tutup sa yanma geirdi. Ben
uyuklamaya baladm. Uyukladka o benim kulak mememi tutard.
Rasulullah (s.a.v.) on bir rekat namaz kld. Sonra ihtba oturuu ile
oturdu. Nihayet oturduu yerde uyurken ben unun nefesini iittim.
Sabah kendisine belirince hafifi iki rekat namaz kld. (Buhari-
Mslim)
Delil Cmlemiz : Nihayet oturduu yerde uyurken ben unun
nefesini iittim

Tercih : Bu drt grn 1. ve 4. gr ok kuvvetlidir. Eer
mslman oturarak, ve yan yatarak kendine emin ve hakim olarak
uyanyorsa bu durumda abdestini yenilemesine gerek yoktur.

111.Soru- Cinsel organa el demesinin abdesti bozduuna dair
snnetten delil nedir?
Bu konuda ilim ehlinin 4 gr bulunmaktadr.
1.Gr : Cinsel organ elle tutmak abdesti bozmaz.
Bu gr Ebu Hanife, (bir rivayete gre) mam Malik, Sahabilerden
bir grup desteklemilerdir. Delilleri unlardr :
1.Delil : Talak ibn Ali rivayet eder, adamn biri Rasulullaha (s.a.v.)
abdest sonras elini cinsel organna vuran hakknda sordu. Rasulullah
(s.a.v.) O senden bir para deil mi dedi. (Ebu Davud-Tirmizi-
Nesai-alimlerden bazlar senedinin leyyin olduunu sylemiler ve
zayflna hkmetmilerdir, Albani ise Hasen demitir.)
78
Delil Cmlemiz : O senden bir para deil mi
.
Aklama : Elin, cinsel organa demesi durumunda abdesti
bozduuna delil olarak getirilen bu hadis zayftr.

2.Gr : Cinsel organ elle tutmak abdesti bozar.
Bu gr, mam afii, Ahmed Bin Hanbel, bn Hazm, Sahabilerden
bir ok grup desteklemilerdir. Delilleri unlardr.
1.Delil : Busra Bintu Safvan rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) yle
buyurdu; Kim cinsel organn tutarsa abdest alsn. Ebu Davud-
Nesai-bn Hibban- hadis sahihtir.)
Delil Cmlemiz : . Kim cinsel organn tutarsa abdest
alsn..
Aklama : Hadis aktr, kim cinsel organn eliyle tutarsa abdesti
bozulur.

2.Delil : Ummu Habibe rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) yle
buyurdu; Kim cinsel organn tutarsa abdest alsn. (bn Mace-Ebu
Yala- Beyhaki-Albani rva sahihtir.)
Delil Cmlemiz : . Kim cinsel organn tutarsa abdest
alsn..
Aklama : Hadis aktr, kim cinsel organn eliyle tutarsa abdesti
bozulur.

3.Gr : Cinsel organ ehvetle tutmak abdesti bozar.
Bu gr, mam Malik, Albani, desteklemilerdir. Bu alimler Busra
Bintu Safvan hadisini ehvetle dokunmak abdesti bozar szlerine,
Talak ibn Ali hadisini ise ehvetsiz dokunmak abdesti bozmaz
szlerine delil almlardr. Delilleri unlardr.
1.Delil : Talak ibn Ali rivayet eder, adamn biri Rasulullaha (s.a.v.)
abdest sonras elini cinsel organna vuran hakknda sordu. Rasulullah
(s.a.v.) O senden bir para deil mi dedi. (Ebu Davud-Tirmizi-
Nesai-alimlerden bazlar senedinin leyyin olduunu sylemiler ve
zayflna hkmetmilerdir, Albani ise Hasen demitir.)
79
Delil Cmlemiz : O senden bir para deil mi
.
Aklama : mam Malik ve Albani buradaki O senden bir para
deil mi szn ehvetsiz dokunmak olarak anlamlar ve ehvetsiz
olarak cinsel organa dokunmak dier organlara dokunmak gibidir
demilerdir.

4.Gr : Cinsel organ tutmaktan dolay abdesti almak vacip deil
mstehabdr.
Bu gr, bir rivayete gre Ahmed bin Hanbel, eyhul slam mam
bn Teymiyye, Allame bn Useymin desteklemektedir. Bu alimler
ehvetsiz olarak elin cinsel organa demesi zerine abdest almay
mstehab grmektedirler.

Tercih : ster ehvetle olsun isterse ehvetsiz cinsel organ tutmak
abdesti bozar gr dorudur. Zira deliller bunu ispat eder.

112.Soru- Busra Bintu Safvan ve Talak ibn Alinin rivayet ettii iki
hadisi karlatrr msnz ?
Busra Bintu Safvan hadisi Talak ibn Alinin rivayet ettii hadise tercih
edilir. Aadaki sebeplerden dolay.
1-Talak ibn Alinin rivayet ettii hadis illetlidir, Ebu Zera ve Ebu
Hatim bu hadisi illetli olarak tahkik etmilerdir. mam Nevevi
Mecmu adl eserinde hafzlarn bu hadis zerinde zayflna icma
ettiklerini sylemitir.
2-Busra Bintu Safvann hadisi Ebu Hureyrenin hadisiyle ayn
manadadr. Ebu Hureyrenin islama girii Talak ibn Aliye gre daha
ge olduu iin nesh etmitir.
3-Talak hadisi oka rivayet edilen bir hadis olmayp asl Talaktan
gelir, ama Busra hadis ise nakledeni (ayn anlamda Ebu Hureyre (r.a.)
da rivayet eder) daha oktur, bu durumda bu hadis usulne gre
nceliklidir.
4-Cinsel organ tutmann abdesti bozmasn rivayet eden raviler daha
oktur ve mehurlardr.
80
5-Sahabilerin byk ounluu bu grtedir.
6-Talak hadisi elbise zerinden demeye hamildir.

113.Soru-Kadn-erkek kendi cinsel organn (haklarnz helal edin)
tutarsa fark var mdr ?
Kadn ve erkek ayn hkmdedirler.
1.Delil : Amr bn uayb babasndan o da dedesinden rivayet eder,
Rasulullah (s.a.v.) yle buyurmutur, Kim cinsel organn tutarsa
abdest alsn ve hangi kadn cinsel organn tutarsa o da abdest alsn.
(Ahmed-Beyhaki)
Delil Cmlemiz : kadn cinsel organn tutarsa o da abdest alsn.
Aklama : Kadn-erkek asla bu hkmde birbirinden ayr
saylmamaktadr.

2.Delil : Aie annemiz Kadn, cinsel organn tutarsa abdest
lazmdr. (afii musnedinde, Beyhaki- Hakim sahihtir.)
Delil Cmlemiz : Kadn, cinsel organn tutarsa abdest lazmdr.
Aklama : Kadn-erkek asla bu hkmde birbirinden ayr
saylmamaktadr.

Not : mam afi ve Ahmed bin Hanbel, mam Ebu hanife ve mam
Malike muhalefet ederek, Aslda, kadnlar, erkeklerin hkmn
paylar demilerdir.

114.Soru-Bir erkek zevcesinin cinsel organn tutarsa da m abdest
gerekir snnetten delille aklaynz ?
Bir erkein kendi zevcesinin cinsel uzvunu tuttuunda abdestinin
bozulduuna dair sahih veya zayf bir hadis yoktur. u bilinmeli ki,
tutma annda erkein kendisinden mezi veya meni gelme halinde(
bilinmektedir ki mezi ve meni abdesti gerektirir ) bu durumda abdest
almaldr. O halde, Erkein zevcesinin cinsel organn tutmas veya
ona eliyle demesi abdestini bozmaz. Fakat, mam Malik ve mam
afi bu durumda abdest almay vacip grrler. Zira bilinmektedir ki
81
kadna olan mcerred bir temas bu iki imamda abdesti bozar.
46
Yine
mam Malik-mam Zuhri ve mam Evzaiye gre, bir annenin veya
babann kk bir erkek ve kz ocuunun (altn temizlerken) cinsel
organn tutmas da abdesti bozmaz. Sahih hadislerde bu grleri
dorular.

115.Soru-Bir kimsenin bilmeden hata ederek cinsel organn
tutmas konumunda abdest bozulur mu ?
Bilerek ve hata ederek cinsel organ tutmak abdesti bozar.
Rasulullahn hadisleri bunu dorular. Ayrca, Evzai-afii-shak-
Ahmed bin Hanbel bu grtedirler. Bozmadn syleyenler sadece
bilerek yaplann abdesti bozduunu sylemiler ve u ayeti delil
getirmilerdir.
1.Delil : Allah ayetinde : hata ettiinizde size bir gnah yoktur
gnah kalbinizle bilerek ettiinizdedir. (Ahzab-5)
Delil Cmlemiz : hata ettiinizde size bir gnah
yoktur
Aklama : Ayeti delil alanlar, bu ayette hatann gnah getirmediini
syleyerek, bu durumda hatal cinsel organa demenin abdesti
bozmayacan ileri srmektedirler.

116.Soru-Elbise zerinden cinsel organ tutmak abdest bozar m ?
Elbise zerinden cinsel organ tutmak abdesti bozmaz.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Sizden bir kimsenin eli cinsel organna
ve eli arasnda bir (elbise-rt) olmadan cinsel organna ularsa
abdest alsn. ( Darekutni-Beyhaki-sahihtir.)
Delil Cmlemiz : ..(elbise-rt) olmadan
Aklama : Hadis, elbise zerinden cinsel organa el demesinin
abdesti bozmadna delildir.

117.Soru-Kiinin arka organn tutmas abdest bozar m ?
Bu durumda da asla abdest bozulmaz. Zira insann k cinsel organ
ile kyas edilmez.

46
el-Um mam afii, 1/20
82

118.Soru-Deve etinin abdesti bozduunu dair snnetten delil nedir
?
ncelikle bilelim ki, deve etini ne halde yersek yiyelim abdestimiz
bozulur. Bu konuda da alimler iki gr ortaya koymulardr.

1.Gr : Deve eti abdestti bozar diyenler;
Deve etinin abdesti bozduunu syleyen alimler (ki bu durumda
abdest almak vaciptir derler), Ahmed bin Hanbel, Ebu shak, Ebu
Hayseme, bn Mnzir, bn Hazm, Bir rivayette afi, eyhul islam
mam bn Teymiyye ve delilleri aadadr,
1.Delil : Cabir bin Semara rivayet eder, Adamn biri Rasulullaha
(s.a.v.) koyun eti yemekten dolay abdest alalm m ? diyerek sordu,
Rasulullah yle buyurdu ; istersen al, istersen al. Sonra adam
deve etinden dolay alalm m dedi, deve etini yemekten dolay
abdest al dedi. (Mslim-bn Mace)
Delil Cmlemiz : deve etini yemekten dolay
abdest al
Aklama : Hadis aka deve etinin abdesti bozduuna delildir.

2.Delil : Bera bin Azb dedi ki Rasulullah (s.a.v.) Deve etinden
dolay abdest al, fakat koyun etinden dolay alma dedi. (Ebu
Davud-Tirmizi-bn Mace)
Delil Cmlemiz : Deve etinden dolay abdest
al,.
Aklama : Hadis aka deve etinin abdesti bozduuna delildir.

3.Delil : mam Nevevi der ki Cumhur deve etinin abdesti
bozmadn sylese de deve etinin yemenin abdesti bozduunu ileri
sren gr delilin kuvvetlilii ynnden dorudur. (erhu
Mslim)

2.Gr : Deve eti abdesti bozmaz diyenler;
83
Deve etinin abdesti bozmadn syleyen alimler, (ki bu durumda
abdest almak vacip deil, mstehabdr derler) Ebu Hanife, Malik,
afi, Es-Sevri,
1.Delil : Cabir (r.a.) rivayet eder, Rasulullahn son iki emrinden biri
ate demi etten abdest almamakt. (Ebu Davud-Tirmizi-Nesai)
Delil Cmlemiz : demi etten abdest almamakt.
Aklama : Bu hadisi alimler, deve etini de ierdiini syleyerek
abdest bozmaz demilerdir.

119.Soru Bu iki gr hakknda genel bir aklama yapar msnz ?
Cabir hadisi geneldir, deve etinin abdesti bozmas ise bu genelin
iinde zel hkm tamaktadr. Hadis usul gerei zel bir hkm
(deve etinin abdesti bozmas ) genel bir hkm (abdesti
bozmamasn) ierir. Bu durumda, zel hkm geerlidir ( yani
abdestin bozulmas ), bu zel hkmnde neshi sz konusu deildir.

ABDEST BOZUP BOZMADIINDA PHE EDLEN
MESELELER.

120.Soru-Bu meseleleri genel olarak syler misiniz ?
1-Elle kadna dokunmak.
2-Kan akmas (yaradan-hacamadan dolay gelen az veya ok kan )
3-Kusma.
4-Namaz iinde ve dnda kahkaha
5-ly ykama ve tama.
6-Kiinin Abdesti bozup bozmadnda pheye dmesi.

121.Soru-Kadna dokunmak abdesti bozar m aklar msnz ?
Bu konuda 3 gr bulunur.
1.Gr : Kadna dokunmak abdesti mutlak bozar.
Bu grn alimleri, bn Mesud, bn mer, mam afi, bn Hazmdr.
1.Delil : Allah yle buyurur : Eer kadna dokunurda su
bulamazsanz o zaman teyemmm edin. (Maide-6)
84
Delil Cmlemiz : ..kadna dokunurda su bulamazsanz o zaman
teyemmm edin.
Aklama : Bu grn alimleri bu ayeti delil almlardr. Fakat
ayetteki kadna dokunursanz mcerred dokunma ve her trl
dokunma olarak anladklar iin bu delili grlerine hccet
semilerdir. Fakat bn Abbasdan gelen rivayete gre ise, buradaki
kadna dokunmaktan maksad, cimadr. Yani mcerred dokunma,
elimizin demesi demek deildir.
47

2.Gr : Kadna dokunmak abdesti mutlak bozmaz.
Bu grn alimleri, bn Abbas, Tavus, Hasen, Ata, eyhul slam
mam bn Teymiyye, Ebu hanife, Muhammed bin Hasen e-
eybanidir. Bu ise sahih ve tercih edilendir.
1.Delil : Bir gece Rasulullah yatakta kaybettim. Bunun zerine
kendisini aratrmaya baladm. Derken kendisini mescidde iki
ayaklar dikilmi olarak secde halinde iken elim ayaklarnn altna
dedi. O srada u duay okumakta idi. Ey Allahm gazabndan
rzana snrm. Cezalandrmandan affna snrm. Senden sana
snrm. Seni tam sena edemem. Sen kendini nasl sena edersen
ylesin. (Mslim-Ebu Davud-Tirmizi)
Delil Cmlemiz : .elim ayaklarnn altna dedi. O srada u duay
okumakta idi..
Aklama : Hadis, Aie annemizin, namaz iinde ki Peygamberin
ayann altna eliyle dokunmasna delildir. Bu dokunmaya ramen,
peygamberin abdestini bozmayp, namaz terk etmeyip duaya devam
etmesi, kadna elle dokunmak abdesti bozmaz diyen alimlerin ok
ak delilidir.
2.Delil : Aie annemiz rivayet eder, Ben Rasulullahn nnde
ayaklarm kblesinde iken uyurdum da secdeye vardnda bana
drter, ben de ayaklarm toplardm, ayaa kalknca tekrar uzatrdm.
O zamanlar evlerde klar yoktu. demitir.
Delil Cmlemiz :..bana drter, ben de ayaklarm
toplardm

47
Tabari Tefsiri-sahih senedlerle.
85
Aklama : Hadis, Peygamberin elini namaz esnasnda uzattna,
hareket ettirdiine, kadna dokunduuna bunlara ramen abdestini
bozmadna ak delildir. (Buhari-Mslim)

3.Delil : Rasulullah hanmlarn per abdest almazd. (Ebu Davud-
Nesai- Darekutni-hadis illetli olduundan shhatinde ihtilaf
bulunmaktadr.)
Delil Cmlemiz : ..per abdest almazd

4.Delil : Rasulullah dneminde ashab kadnlara elle dokunurlar,
Rasulullah bu amelden dolay ashaba abdest almalarn emretmezdi.
Bu konuda ashabdan bir nakil bulunmamaktadr.
48

3.Gr : Eer ehvetle dokunulursa abdesti bozar aksi halde
bozmaz.
Bu grn alimleri, mam Malik ve mehur bir rivayetle Ahmed bin
Hanbeldir.
Bu alimlerin grn dorulayan herhangi bir delile ulaamadm.

122.Soru-Kan abdesti bozar m delille aklaynz ?
Kann abdesti bozduuna dair alimler, Peygamberden gelen hadisler
nda gr ayrl ortaya koymulardr.
1.Gr : Kan abdesti bozmaz diyenler ki mam afi, mam Maliktir.
1.Delil : Eyada asl olan sahih bir delil onun abdesti bozduuna dair
delil ispat etmesidir.Rasulullahdan ok savalarda sahabenin
yaralanmasna ramen kann abdest bozduuna dair bir delil
sylememitir.

2.Delil : Ashab, Rasulullahla beraberken yaralarndan kan akard
buna ramen Rasulullah (s.a.v.) kann abdest bozduunu sylemedi.
Ykanmasn emretmedi. Kan abdest bozsayd Rasulullah sylemez

48
Sahihi Fkhus Sunne ve edilletuhu 140
86
miydi ? Rasulullahn bunu gizlemesini dnmek de mmkn
deildir. Zira, O sadk el-Emin bir elidir.

3.Delil : Hasan : Mslmanlar yaral olduklar durumlarda namaz
klarlard. (Buhari-bn Ebi eybe sahih senedle)
Delil Cmlemiz : ..yaral olduklar durumlarda namaz
klarlard.
Aklama : Mslmanlar Rasulullah ve ashabn kastetmektedir.
Onlar yaral iken namazlarn kldklarn beyan etmesi kann necis
olmadna ve abdesti bozmadna delildir. Yaradan kann
akmamas veya zerinde kann olmamas da mmkn deildir.

4.Delil : Ensardan bir sahabi Gece namaz iin kalkmt.
Mriklerden bir ona doru ok att. Ok isabet etti. Sahabi o oku
kartt. Mrik tane daha ok att. O ise rku ve secde etti.
Bedeninden kan akarken namaz bitirdi. (Buhari-Ahmed bn
Hanbel)
Delil Cmlemiz : Bedeninden kan akarken namaz bitirdi.
Aklama : Delil ok aktr. Kan necis olsayd ve kan abdesti
bozsayd sahabi onu ykamaz myd ve namaz terk etmez miydi ?
49

5.Delil : mer bn Hattabn ehadeti esnasnda Bedeninden kan
akarken namaz kld. (Malik-Beyhaki-sahih senedle)
Delil Cmlemiz : .kan akarken namaz
kld.
Aklama : mer bn Hattabn ameli ok aktr. Kan akarken bile
namaz klmtr. Eer kan necis olsayd ve abdesti bozsayd lm
deindeki bu takva eri kan temizlemeyi veya abdest almay
dnmez miydi ?

49
Albani der ki : Bu hadisin hkm merfudur. Rasulullahn sahabenin bana geleni bilmemesi
dnlemez. Eer kann ou namaz bozsayd muhakkak Rasulullah onu beyan ederdi. Zira gerekli
bir yerde gerekli olan bilgiyi vermemek caiz deildir. Bu usul ilminin gereidir. Eer kan namaz
bozsayd ve necis hkmnde bulunsayd Allah , peygamberine vahiyle emrederdi.( Temamul Minne,
51)
87
6.Delil : Hasan el-Basri : Mslmanlar yaralar ile namaz
klarlard. (Buhari)
Delil Cmlemiz :. yaralar ile namaz klarlard
Aklama : Hadis, ok aktr.

2.Gr : Kan abdesti bozar diyenler ki mam Ebu Hanife ve eer
oksa diyerek mam Ahmed bin Hanbeldir.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Her akan kandan dolay abdest al.
(Darekutni-zayftr.)
Delil Cmlemiz : Her akan kandan dolay abdest al.
Aklama : Hadis, kann abdesti bozduunu syleyen alimlerin
delildir. Fakat hadis sahih hadislere kyasen zayftr. Zayf hadisle de
bu sahih hadisler dururken usul gerei hatadr.

123.Soru-Kusma abdestti bozar m aklar msnz ?
Kusmann abdestti bozduuna dair, Rasulullahdan, ashabdan,
tabiinden sahih bir hadis bulunmamaktadr. Bu konuda u hadisi ileri
srenler yanlmaktadr. peygamber kustu iftarn bozdu, sonra da
abdest ald. (Tirmizi-Ebu Davud-sahihtir) Bu hadis, peygamberin
nafile oru tutarken, bedeninin direncini kaybedince nafile orucunu
bozduuna, sonra da abdest aldna delildir. Burada abdest almas,
kusmadan dolay deildir. Bu abdest alma mcerred olarak bir fiildir,
yani kusmadan dolay alma deildir.

124.Soru-Namaz iinde ve dnda yaplan kahkaha abdest bozar m
aklar msnz?
Kahkahann abdesti bozmasna dair sahih bir hadis nakli
bulunmamaktadr. Fakat, kahkaha namaz iinde namaz bozar,
abdestti bozmaz. Bu yzden bu gr, mam afi, mam Malik,
mam Ahmed bin Hanbel, Ebu shak, Ebu Sevr kabul eder. Abdestti
bozduunu syleyen alimler ise, Ebu Hanife, Ashabu Ray, Hasen,
Nehai.
88
1.Delil : Cabirden mevkuf olarak gelen bir rivayette, Rasulullaha
namaz iinde glenin abdestti soruldu ve yle buyurdu : Namaz
yenilesin fakat abdestti yenilemesin. (Buhari-Beyhaki-Darekutni)
Delil Cmlemiz : Namaz yenilesin fakat abdestti yenilemesin.
Aklama : Hadis, aka kahkann abdestti bozmadna fakat namaz
iinde olduunda ise namaz bozduuna delildir.

125.Soru-Bir ly ykamak ve tamak abdestti bozar m ?
Bir lnn ykanmas ve tanmas abdestti bozmaz fakat alimler bu
durumda, abdest almay mstehab grrler.
1.Delil : Kim bir ly ykarsa ykansn, kimde tarsa abdest alsn.
(Ebu Davud-Tirmizi- bn Mace- Ahmed- Hasen hadistir.)
Delil Cmlemiz : Hadisin tm cmlesi
Aklama : Hadis abdest almann mstehabln ortaya koyar.

126.Soru-Abdestli bir kimsenin abdestini bozup bozmadnda phe
etmesi durumunda ne yaplmaldr ?
Kim bir kimse sahih bir ekilde abdest alr, sonra da abdestimi
bozdum mu bozmadm m diyerek tereddt ederse, bu durumda bu
kimse abdestli saylr. Eer bu kimse diyelim ki namaz iinde
abdestinin bozulduu konusunda pheye derse , bu kimse
kendinden ya bir ses ya da bir koku duyuncaya kadar namazdan
kesinlikle ayrlmaz. Zira bu Rasulullahn emridir.
1.Delil : Namazda abdestinin bozulduu (konusunda) phesi olan
biri sordu Peygamber dedi ki, sesi duyuncaya ve kokuyu
koklayncaya kadar ayrlma (namazdan) (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : sesi duyuncaya ve kokuyu koklayncaya kadar
ayrlma (namazdan)
Aklama : Hadis, ses ve koku duyulmadan namazdan
klamayacana dair ak delildir.

2.Delil : mam Beavi ses ve kokuyu almak arttr. Bunlar
alnmadan namazdan ayrlmak olmaz. (erhus Sunne )
Delil Cmlemiz : ses ve kokuyu almak arttr.
89
Aklama : Hadis, pheye yerin olmadn, Yakin olarak ses ve
kokuya almak zorunluluunu ispat eder. Bylece tereddt asla
abdestti bozmaz.

127.Soru-Kabeyi tavaf ederken abdest almak konusunda aklama
yapar msnz ?
Kabenin abdestli tavaf edilmesi konusunda Rasulullahdan,
ashabdan, tabiinden sahih bir nakil bulunmamaktadr. Rasulullah
tavaf etmek isteyenlere abdestli olmalarn emretmi de deildir. Bir
ok mslmanlar, tavaf ederken abdestsiz olarak etmilerdir.
Kabenin tavaf konusunda abdest alnmas konusunda asla bir
vaciplik yoktur. Fakat bir mslmann abdestli olmas mstehabdr.
bn Teymiyyenin dedii gibidir: Tavaf iin abdest alma vaciplii
yoktur, alnmas ise mstehabdr. (bn Hazm da ayn grtedir.) Bu
konuda alimler arasnda icmada bulunmamaktadr. Kabenin tavaf
konusunda abdestti art grenler bn Abbasn merfu olarak rivayet
ettii u hadisi delil olarak ileri srerler. Oysa ki bu hadis merfu
olarak deil de mevkuf olarak gelir. Bu hadisin mevkuf olduuna,
Tirmizi, Beyhaki, bn Teymiyye ve bn Hacer katlmtr.
50
Her ne
kadar Albani de sahih olarak merfu grmse de. Asl olan
mevkuftur.
1.Delil : Kabeyi tavaf etmek namazdr ancak Allah tavafta
konumaya izin vermitir. (Tirmizi- Nesai-Hakim bu hadis merfu
olarak deil de mevkuf olarak gelir.)
Delil Cmlemiz : Kabeyi tavaf etmek namazdr.
Aklama : Bu hadis, merfu olmayan ve ibn Abbasda mevkuf olan
bir haberdir. Bu haberi delil alanlar, tavaf namaza benzetmiler ve
Abdest nasl namaz iin art ise tavaf iinde arttr demilerdir. Oysa
ki bu hkm doru mudur ? namaz iin artlar ayrdr, ameller
ayrdr nasl olurda byle hkme gidile bilinir ?

128.Soru-Kurana abdestsiz olarak el srebilir miyiz ?

50
Sahihi Fkhus Sunne ve edilletuhu 144
90
Kurana abdestsiz el srlmez diyen alimlerimiz, mam Malik, mam
afi, Ahmed bin Hanbel ve birok alimlerdir. Delilleri aada
verilmitir.
1.Delil : Ona (Levh-u Mahfuza) ancak temiz olanlar el srer.
(Vakia-79)
Delil Cmlemiz : Ayetin tmdr.
Aklama : Ayetteki temiz olanlar, bu alimler abdestli olarak
anlarlar.

Not : Bu ayetteki ona yani kurana deil, Levh-u mahfuza olup, temiz
olanlardan maksad ise abdestli olanlar deil meleklerdir.

2.Delil : Amr ibn Hazm rivayet eder, Rasulullah yle buyurur :
Kurana ancak temiz olan dokunur. (Zayftr. Albani ise rvada
(1/158) sahih demitir !)

Not : Albani her ne kadar sahih de grse bu hadis zayftr, hccet
olarak alnmaz.

129.Soru Hangi alimler kurana abdestli olarak el srmeyi vacip
grmezler ?
Ebu Hanife, Davud, bn Hazm, bn Abbas bn Mnzir ve alimlerin
byk ounluu kurana abdestli olarak el srmenin vacipliini
sylemezler.

130.Soru-Abdestsiz, kurana el srmeden okumak hakknda aklama
yapabilir misiniz ?
Kii abdestsiz veya cunub olsa kurana elini srmeden okuyabilir, bu
okuma konusunda bir ihtilaf yoktur. Bu alimlerin en ak
grlerindendir. Bu hkm abdestsiz kuran okumaktan daha kolay
bir hkmdr. Yani abdestsiz bile okunduu yerde abdestsiz el
srmeden okunmas daha da caizdir. Cunubun ve abdestiz birinin
kuran el srmeden okunmasn men eden sahih bir nakil
bulunmamaktadr. Bu konuda delil olarak getirilen hadisler sahih
91
deil, zayftrlar. Aada sizlere zayf hadisleri delil alanlarn delilleri
verilmitir.
1.Delil : Abdullah ibn Amr rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) : Cunub
ve hayzl kurandan bir ey okuyamaz.
2.Delil : Abdullah ibn Revaha rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) :
(Peygamber) Cunub halde kuran okumay menetti.
3.Delil :Abdullah ibn Malik : Eer ben cunub olarak abdest alrsam
yerim, ierim fakat gusledinceye kadar ne namaz klarm ne de kuran
okurum.
Aklama : Allame Albani (r.h.) bu hadislerin zayf olduunu,
syleyerek bu hususta hccet olamayacaklarn belirtir.
51

imdi de kurann abdestsiz, hayzl, cunub olarak okunmasna dair
delilleri verelim.
1.Delil : Aie validemiz rivayet eder, Peygamber her halinde Allah
zikrederdi. (Buhari-Mslim )
Aklama : Hadis, Peygamberin her halinde yani abdestsiz de, cunub
da, Allah zikrettiini ispat eder. O zaman bir kimse abdestsiz kuran
okuyabilir szmze ak bir delildir.

2.Delil : Peygamber(s.a.v.) hayzl kadnlarn erkeklerin arkalarnda
bayrama kmalarn emretti. Kadnlar erkeklerin ardndan
tekbirlerini ve dualarn getirirlerdi. (Buhari-Mslim )
Aklama : Bu hadisler, Hayzlnn Allah zikredebileceine, kuran
okuyabileceine, dualar edebileceine delildir.

3.Delil : Peygamber (s.a.v.) hayzl olan Ayeye Kabenin tavaf
dnda Hacda yapman gerekenleri yap. (Buhari)
Aklama : Kabede tavaf dnda kuran okunur, zikredilir, dua edilir
demek ki bunlar merudur bu yzden hayzl Allah zikredebilir.

51
Albani, rva ( 192-485)
92

4.Delil : bn Teymiyye (r.a.) der ki : Abdestsiz kuran okuma
konusunda bir yasaklama yoktur. Bu gr Ebu Hanife, afi,
Ahmedin grdr. (Mecmua Fetava 21/459 el-Evsat 2/97)
Aklama : Bu sz, kurann abdestsiz olarak okunmasna delildir.

131.Soru-Nerelerde abdest almak mustehabtr ?
1-Allah zikretmek isteyince, buna kuran okumak, snnetten gelen
delillerle zikri dualar okumak, Kabeyi tavaf etmek gibi amellerde
girer.
1.Delil : Rasulullah abdest alrken kendinse selam verenin selamn
almayp abdest sonras yle buyurdu : Abdest almam bundan beni
sakndrmazd, fakat ben Allah zikrederken abdestsiz olarak bunu
ho grmem. ( Ebu Davud-bn Mace-Nesai-Darimi-Ahmed bin
Hanbel-Albani sahihtir.)
Delil Cmlemiz : ..Allah zikrederken abdestsiz olarak
bunu ho grmem.
Aklama : Hadis zikir ederken abdesttin mstehab olduuna
delildir.

Not : Zikir iin abdest almak art yoktur, ama alnrsa olur. Zira
aadaki delil bunu aka beyan eder.
1.Delil : Aie annemiz rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) her halinde
Allah zikrederdi. (Mslim)

2-Uyumak isteyince.
1.Delil : Yatana geldiinde namaz abdestti gibi abdest al. Sonra sa
yann zere yat. Ve de ki ..) (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz :namaz abdestti gibi abdest al
Aklama : Hadis aktr.
93

3-Cunub iken, yemek yemek , su imek, yeniden cima etmek niyeti
olunca.
1.Delil : Aie rivayet eder, Peygamber cunublu iken yemek yemek
ve uyumak istediinde namaz abdestti gibi abdest alrd. (Buhari-
Mslim-Ebu Davud-Tirmizi-Nesai)
Aklama : Hadis, cunub bir mslmann yemek yiyebileceine,
uyacana, bunlar yapmadan nce abdest almann mstehab
olduuna delildir.
2.Delil :Ebu Said Sizden bir ehline cima iin gelirse abdestini
yenilesin. (Mslim-Ebu Davud-Tirmizi-Nesai)
Aklama :. ehline cima iin gelirse abdestini yenilesin

4-Gusl ncesi nce abdest almak.
1.Delil : Aie rivayet eder, Rasulullah gusl iin ykanmak
istediinde, nce iki elini ykar, sonra suyu sa eliyle sol eline boaltr
ve fercini ykard, sonra da namaz iin abdest ald gibi abdest
alrd.. (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : gusl iin ykanmak istediinde.. sonra
da namaz iin abdest ald gibi abdest alrd..

5-Ate demi eti yedikten sonra abdest almak.
1.Delil : Aie rivayet eder, Rasulullah Atein dedii eti yemekten
dolay abdest al. (Mslim-Ebu Davud-Tirmizi-Nesai-bn Mace)
Delil Cmlemiz : Atein dedii eti yemekten
Aklama : Hadis aktr. Unutmayalm aadaki hadise baknca bu
hadis mstehab olduuna delildir.

2.Delil : Amr ibn Umeyye Damiri rivayet eder, peygamberi koyunun
omzundan et kopard, yedi ve namaza davet edildi ba brakt
namaz kld ve abdest almad. (Buhari-Mslim-bn Mace )
Delil Cmlemiz : ..brakt namaz kld ve abdest almad.
94
Aklama : Hadis, ate demi et yediini ve abdest almadn ispat
eder ki o zaman ateten dolay abdest almak vacip deildir demektir.

6-Her namaz iin abdest almak.
1.Delil : Bureyde rivayet eder, demitir ki Nebi (s.a.v.) her namaz
iin abdest alrd (Mslim-Ebu Davud- Tirmizi- Nesai- bn Mace
)
Delil Cmlemiz : ..Nebi (s.a.v.) her namaz iin abdest alrd
Aklama : Hadis, aktr.

7-Kusunca abdest almak.
1.Delil : Ebi Derda rivayet eder, peygamber kustu orucunu at ve
abdest ald. (Tirmizi-Ebu Davud)
Delil Cmlemiz : kustu orucunu at ve abdest ald.
Aklama :Hadis aktr.

8-Her abdest bozulunca abdest almak.
1.Delil : Bilal dedi ki Ey Allahn Resul ne zaman ezan
okuduysam, mutlaka iki rekat namaz kldm ve namaz kldm ve ne
zaman abdesttim bozulduysa hemen abdest aldm ve Allah iin bu iki
rekat namaz hi terk etmedim. Bunu zerine ite bu amelden
dolay cennete benden nce giriyorsun. (Tirmizi)
Delil Cmlemiz : ..abdesttim bozulduysa hemen abdest aldm..

MESTLER VE MESHETMEK

132.Soru-Mest ve meshetmek ne demektir ?
Mest, Akl rten ciltten dikili bir tr oraptr.
Meshetmek, Ayaklarmzn zerini belli bir zamanda, belli bir
blm basit bir ekilde slak ellerimizi srmektir. Meshetmek,
ykamann yerine geer.

133.Soru-Meshetmenin eri delilleri nelerdir ?
95
Alimler, meshetmenin meru bir amel olduunu mutevatir dereceye
ulam hadisler nda ittifak etmilerdir. Hatta mam Tahavi
Akidevi bir mesele olarak grm, onu eserine ilke olarak almtr.
1.Delil : Hemmam rivayet eder, Cerir bevletti, sonra abdest ald ve
ayaklarn meshetti, ona mesh mi ettin denildi, O evet, ben
Peygamberin bevlettiini, sonra abdest alp ayaklarn meshettiini
grdm. dedi. (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : ..Peygamberin
bevlettiini, sonra abdest alp ayaklarn meshettiini grdm. dedi.
Aklama : Hadis, meshetmenin ak meru bir delilidir.

134.Soru-Ayaklar ykamak m daha faziletlidir, meshetmek mi ?
Cumhur, ayaklar ykamann daha faziletli olduunu sylerken,
Ahmed bin Hanbel ruhsat olmas dolaysyla meshetmenin daha
faziletli bir amel olduunu syler.

135.Soru-Mestin mest giyildii andan itibaren mddeti ka gndr
delille aklayn ?
Mestin mddeti, yolcular iin 3 gn 3 gecedir, yolcu olmayan
mukimler iinde 1 gn 1 gecedir. Alimler bu konuda ittifak
halindedir.
1.Delil : Ali (r.a.) rivayet eder, Peygamber (s.a.v.) yolcular iin 3 gn
3 gece, mukim iin de 1 gn 1 gece mesh etmeyi buyurdu. (Mslim-
Nesai)
2.Delil : Avf bin Malik e-Cai rivayet eder. peygamber (s.a.v.)
Tebuk Gazvesinde yolcular iin 3 gn 3 gece, mukimler iin de 1 gn
1 gn gece meshetmeyi emretti. Ahmed bn Hanbel-bn Mace)
Aklama : Hadis, mestin mddetini aka beyan eder.

Not : Bu mddet, dnda sz edilen mddetler sahih delille sabit
deildir, getirilen hadisler zayf hadislerdir.

136.Soru-Mesttin mddeti ne zaman balar ?
Bu konuda alimler farkl grler ortaya koymutur.
96
1.Gr : Mest giyildikten sonra ilk abdesttin bozulduu anda
meshetmenin mddeti balar. Bu gr, Sufyan bir Sevri, afii, Ebu
Hanife, Hanbeli mezhepleri dorular.
2.Gr : Mest giyildii anda balar. Hasan el-Basri bu grtedir.
3.Gr : 5 Vakit meshedilir diyenler. abi, shak ve Ebu Sevr bu
grtedir.
4.Gr : Mest giyilip, abdest bozulduktan sonra ilk meshetmenin
anndan itibaren balar. Ahmed bin Hanbel, Evzai, mam Nevevi, bn
Mnzir, bn Useymin ve bu gr daha sahih olandr.
Diyelim ki, bir mslman, le namaznda abdest alsa ve saat 12 de
mesttin giyse bu kii ikindi saati 3e kadar abdestli kalsa. Sonra
abdestini bozsa ve saat 4 de abdest alp, ayaklarn meshetse, bu
mslman dier gn saat 4e kadar ayaklarn mesheder. 1. gr ise,
abdesttin bozulduu ana itibar eder.

137.Soru-Mukim bir mslman ayan meshedip sonra yolcu olsa
bu durumda neye itibar edecek Yani 1 gn 1 gece mi 3 gn 3 gece
mi ?
Bu konuda 2 gr bulunur.
1.Gr : Bu mukim olan mslman, 1 gn 1 gece olan hakkn, 3
gn 3 gece olarak mest edebilir. Bu gr, Ebu Sevr, Ebu Hanife,
Ahmed bin Hanbelden bir rivayet, bn Hazm
1.Delil : Ali (r.a.) rivayet eder, Peygamber (s.a.v.) yolcular iin 3 gn
3 gece, mukim iin de 1 gn 1 gece mesh etmeyi buyurdu. (Mslim-
Nesai)
2.Delil : Avf bin Malik e-Cai rivayet eder. peygamber (s.a.v.)
Tebuk Gazvesinde yolcular iin 3 gn 3 gece, mukimler iin de 1 gn
1 gn gece meshetmeyi emretti. Ahmed bn Hanbel-bn Mace)
Aklama : Hadis, yolcular iin denmektedir, o zaman bu ahs yolcu
olduuna gre 3 gn 3 gece mest edebilir.

2.Gr : Bu kii, 1 gn 1 geceyi tamamlar sonra ayak ykamas
gerekir eer abdest almak isterse. Bu gr, Ahmed bin Hanbel,
shak, afiinin grdr.
97

138.Yolcu bir mslman ayan meshedip sonra mukim olsa bu
durumda neye itibar edecek Yani 1 gn 1 gece mi 3 gn 3 gece mi ?
Bu durumda, mestini 1 gn 1 gece sonra ayandan kartr, ve ykar
yeniden abdest alr, ve mukimlii devam ederse 1 gn 1 gece olarak
devam eder. Diyelim ki bu ahs 1 gnden daha az bir yolculua
kmsa sakncas olmaz ve 1 gn 1 geceyi doldurma hakk vardr.

139.Soru-Mestin artlar nelerdir ?
Mestin art, mest abdestli giyilir, abdestiz mest asla makbul deildir.
1.Delil :..ben kendisine kaptan su dktm. Yzn ykad,
stnde ynden bir cbbe vard. Kollarn cbbeden karmaya g
yetiremedi. Nihayet kollarn cbbenin alt taraflarndan kard ve
ykad. Ban meshetti, Sonra ben mestlerini karmaya eildim,
bana Onlar (mestleri) brak, nk ben, ayaklarmz tertemiz iken
(abdestli) mestlerin iine soktum dedi. (Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : . Onlar (mestleri) brak, nk
ben, ayaklarmz tertemiz iken (abdestli) mestlerin iine soktum
dedi.
Aklama : Hadis, Peygamberin mestlerini abdestli olarak giydiine
ak delildir.

Not-1 : Abdest alrken ilkin sa aya ykadktan sonra sa mesti
giymek, sonra da sol aya ykayp sol mesti giymek, Malik, afi,
Ahmed bin Hanbele gre abdest tam alnp bitirilmeden mest
giyildii iin meru deildir, yani caiz deildir. Her ne kadar bu
konuda ak bir sahih hadis delili olmasa da sahih olanda budur.

Not-2 : Abdest alp mest giyildikten sonra mest karlsa yeniden
mest etmek caizdir. Zira abdest hala bu kiide mevcuttur.

140.Soru-Yrtk mesti giymek caiz midir ?
Yrtk mestin giyilmesi konusunda iki gr bulunur.
98
1. Gr : Alimlerin ounluu abdestte ykanan azalarn mestle
rtlmesini gereke alarak yrtk mestlerin caiz olmadn
sylemilerdir. Zira yrtk mestte ykanmas farz olan azlarn
grndne inanmlardr. mam afi ve Ahmed bin Hanbel bu
grtedir.

2. Gr : Mest zerinde yrnd ve ad mest olarak kald
mddete yrtk mestlerin giyilmesinde saknca yoktur diyenler
olmutur. Bu gr Ebu Hanife ve mam Malik dorulamtr. Sahih
olanda budur, zira Peygamber yrtk mestlerle alakal bir ey
buyurmamtr, yrtk mesttin giyilmemesi konusunda herhangi bir
yasaklama emri bulunmamaktadr, sonra sahabilerin ou fakirlerdi,
buna ramen yasaklanmamas bir baka delildir.

141.Soru-Mest nasl edilmelidir ?
Mesttin zeri mesh edilir alt mesh edilmez. Mest 1 kez edilir. Ebu
Sevr, Evzai, Ahmed, Ebu Hanifenin grdr.
1.Delil : Ali bin Ebu Talib (r.a.) Din, eer akla dayansayd, mesttin
st deil de alt meshedilmelidir. Ben Rasulullah mestinin zerine
meshederken grdm. (Ebu Davud-Darekutni-Beyhaki)

2.Delil : Muire bin ube rivayet eder, Ben Rasulullah mestlerinin
zerini meshederken grdm. (Hasen hadistir, Ebu Davud-Tirmizi)

Not : Muire bin ubeden peygamberin mestinin altn ve stn
mesheddiine dair, bu ise zayf bir rivayettir.

142.Soru-Mesttin hkmn ne bozar ?
1-Cunubluk, nefselik, hayzlk hali mesttin hkmn bozar.
2-Mest mddetinin bitmesi.
3-Mesti karmadan nce abdest bozup sonra da mesti karmak
99
1.Delil :Saffan bin Asel rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) yolculuk
esnasnda bizlere ayaklarmz meshetmeyi ve byk abdestten-
bevlden-uykudan dolay gn boyunca bu mestlerimizi
kartmamay ancak cnplkte kartmay emretti. (Nesai-Tirmizi-
bn Mace-Albani hasen demitir.)
Delil Cmlemiz : .ancak cnplkte kartmay emretti.
Aklama : Hadis, cunubluun mestin hkmn bozduunu ispat
eder.

Not : 2. ve 3. maddelerin delilleri daha nceden beyan edilmiti.

143.Soru-Mesttin karlmas abdesttin bozulmas m demektir ?
Hayr bozulmaz, fakat, mest abdestsiz karldnda mesttin hkm
bozulur. Bu konudaki grler aadadr.
1-Mest karsa, Abdest almak gerekir. Nehai, Evzai,Ahmed, shak bu
grtedir.
2-Mest karsa, sadece iki aya ykamak gerekir. Sevri, Ebu Hanife,
Ebu Sevr, afi bu grtedir.
3- Mest karsa, hemen iki aya ykamaldr, gecikirse abdest
alnmaldr. Malik ve Ebu Leys bu grtedir.
4- Mest karsa, ne abdest gerekir, ne ykamak gerekir. Nehai, Basri,
Ata, bn Hazm, Nevevi, bn Mnzir, bn Teymiyye bu grtedir.
Sahih olanda budur. Bu grn delil udur.
1.Delil : Ebi Zabyan rivayet eder, Ali(r.a.) grdm, ayakta bevletti,
sonra su istedi, sonra ayakkabsn meshetti, sonra mescide girdi, ve
ayakkablarn kard, ve namaz kld. ( isnad sahihtir. Beyhaki,
Tahavi)
Delil Cmlemiz : .ve mestlerini kard, ve namaz kld.
Aklama : Hadis, mesttin kmas durumunda abdesti bozmadna
ak delildir.

2.Delil : Diyelim ki kii san meshetse, sonra da kesse abdesti
bozulur mu, bu mslman yeniden abdest almal mdr ? hayr zira
abdesti bakidir.
100

144.Soru-oraplar zerine mesh caiz midir ?
ncelikle orap deyince, ynden, ketenden, pamuktan yaplm
giyileni kastediyoruz. Alimlerimiz bu konuda gr ortaya
koyarlar.
1.Gr : oraplar zerine mesh edilemez, zira mest hkmnde
deildir diyenler.
Ebu Hanife ve mam afi bu grtedirler, olara gre, oraplar
zerine meshetmenin caizliine hadis delili yoktur diye inanrlar !!!

2.Gr : orap zerine meshetmek ancak sk dokunmu bir
ekilde olursa caizdir diyenler. Hasen, bn Museyyeb, Ahmed,
Hanifi-afi-Hanbeli fakihleri

3.Gr : orap zeri meshedilir, velev ki orap ince bile olsa
diyenler.
Bu grte olanlar, bn Hazm, bn Teymiyye, bn Useymin, Allame
ankitidir.Bu gr ameli olarak 11 sahabi de uygulaya
gelmilerdir. Sahih olanda budur. Bu grn delilleri unlardr.
1.Delil : Mugiyre bn ube rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) abdest
ald, oraplarnn ve ayakkablarnn zerini meshetti. (Ebu Davud-
Tirmizi- Ahmed-Albani sahihtir.)
Aklama : Hadis, peygamberin orap zerini meshettiini ve bu
oraplarn ince ve kaln olarak ayrlmadn gryoruz.

145.Soru-Ayakkab zerini meshede bilir miyiz ?
Yukardaki delilde Rasulullahn hem oraplarn hem de
ayakkablarn meshettiini rendik.
1.Delil : Mugiyre bn ube rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) abdest
ald, oraplarnn ve ayakkablarnn zerini meshetti. (Ebu Davud-
Tirmizi- Ahmed-Albani sahihtir.)
Aklama : Hadis, peygamberin ayakkab zerini meshettiini ispat
ediyor.

101

2.Delil : Ebi Zabyan rivayet eder, Ali(r.a.) grdm, ayakta bevletti,
sonra su istedi, sonra ayakkabsn meshetti, sonra mescide girdi, ve
ayakkablarn kard, ve namaz kld. ( isnad sahihtir. Beyhaki,
Tahavi)
Aklama : Hadis, peygamberin ayakkab zerini meshettiini ispat
ediyor.

146.Soru-Ban zerindeki sarn mesh edilmesi caiz midir ?
1.Gr : Sark zerini meshetmek caizdir diyenler. Rasulullah
sarklarn meshetmitir demilerdir. Aadaki delilleri almlardr.
Bu gr, Ebu Bekir Sdk, mer, Enes gibi ashab ve Ahmed bin
Hanbel, shak, Ebu Sevr, Evzai, bn Hazm, bn Teymiyye gibi
alimlerin dorulad bir grtr.
1.Delil : Amr ibn Umeyye Damiri Peygamber mestlerini ve sarn
meshetti. (Buhari)
Aklama : Hadis, sark zerini meshetmeye delildir.

2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) mestlerinin ve sarnn zerini
meshederken grdm. ( Mslim)
Aklama : Hadis, sarklarn zerini meshetmeye delildir.

2.Gr : Sark zerini alnla beraber meshetmek gereklidir
diyenler, Ebu Hanife ve ashab, Malik, afi de bu grtedir. Bu
alimler, aln daha fazla sar ise alndan artan elle meshetme
taraftardr.
1.Delil : mam Mslimin, rivayetinde gelen hadis udur,
Peygamber mestlere, bann n ksmna ve sarna meshetmitir.

147.Soru-Kadn bartsn (sarn) meshede bilir mi ?
1.Gr : Bartsnn zerini meshedebilir diyenler.
mam bn Teymiyye (r.a.) : Kadnn souk havada bartsnn
zerini meshetmesinin caiz olduunu syler. Zira Ummu Seleme
102
bartsnn zerini meshederdi. Bununla beraber kadn sann
baz sa tellerine su dedirmesi gereklidir. Hasan el-Basri de bu
grtedir.
2.Gr : Bartsnn zeri meshedilemez diyenler.
Ebu Hanife, Malik, afi, Hanbeli, mezhebi bunu caiz grmezler.
1.Delil : Aie elini bartsnn altna gtrd ve ban meshetti ve
dedi ki Rasulullah byle yapmam emretti. ( Hadisin delili
bulunmamaktadr.)

148.Soru-Abdest alrken takkenin zerini meshetmek caiz midir ?
1.Gr : Cumhur, ban meshedilmesi gerektiini delil alarak takke
zerini meshetmenin caiz olmadn sylerler.
2.Gr : bn Hazm ve bn Teymiyye ve muhakkikin alimler takke
zerini meshetmenin caiz olduunu sylemilerdir. Bu alimler
peygamberin sark zerini meshetmesini delil alarak san mutlaka
yaarmasn farz olarak grmezler. Bu yzden bu alimler ba rten
ne ise fark etmez meshedilir demilerdir. Takkenin meshedilmesi
konusunda tahir olarak gerekli mi konusu ise gerekmez yani kii
abdestsiz ise de meshedebilir demilerdir.

149.Soru-Krk azalarn zerindeki sarglarn meshedilmesi caiz
midir ?
Sarg, ncelikle el ve ayakta bulunan krklarn zerine sarmaktan
dolay meydana gelen bez, tahta gibi eylerdir. Sarg zerimi
meshetmek alimlerin ittifak ile caizidir.
1.Delil : Cabir rivayet eder, ba yark olan sahabi hakknda,
Rasulullah onun yark bann zerini sarmas yeterlidir. Sonra da
sargy mesheder. (Ebu Davud, zayftr.)

2.Delil : bn mer, Kimin yaras olursa zerini sarar, abdest alr,
sarg zerini mesheder, ve guslederken de etrafn ykar. (bn Ebi
eybe, isnad sahihtir, Beyhaki)

103
3.Delil : Mestler zerini zaruret olmadan caiz ise nasl olurda krk bir
azann zaruret gerektiren bir durumda meshedilmesi olmaz ?

150.Soru-Sarg zerini abdestte de, guslde de meshetmek caiz
midir ?
Tabi ki hem abdest alrken hem de guslederken sarglar zeri
meshedilir. Sarg zerini meshetmek iin abdestli olmak gerekmez,
bu konuda zaruri hal bunu gerektirir.
Gusl
151.Soru-Gusl nedir ve hangi hallerde gusletmek vaciptir ?
Gusl demek ykanmak demektir. Snnetin beyan ettii gibi bedenin
her tarafna kuru bir yer kalmayncaya kadar suyu ulatrmaktr.
Gusl gerektiren haller aada verilmitir.
1-Uykuda veya uyank olarak meninin kmas halinde gusl vaciptir.
2-ki cinsel uzvun birbirine temas ile velev ki inzal olmasa da gusl
vaciptir.
3-Hayzl ve nefse halinden temizlenince gusl vaciptir.
4-Kafir mslman olunca gusl vaciptir.
5-Cuma namaz iin gusl vaciptir.
6-lnn gusl vaciptir.

152.Soru- Uykuda veya uyank olarak meninin kmas halinde
gusl vaciptir diyoruz bu szmze delilimiz nedir ?
Bir kimse uykudada olsa uyank da olsa bu durumda meni gelirse
gusl vacip olur.
1.Delil :Allah ayetinde ; Eer cunub iseniz temizlenin. (Maide-6)
2.Delil : Allah ayetinde ; Ey iman edenler ! Sarhoken ne
sylediinizi bilinceye kadar ve bir de cnp iken yolcu olmanz
mstesna gusledinceye kadar namaza yaklamaynz. (Nisa-43)
3.Delil : Said el-Hudri rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) : Su sudan
dolaydr. (Yani gusl ancak meni gelmesi iledir.) (Mslim-Ebu
Davud)
4.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Su kartrsan guslet (Ebu Davud-
Nesai-Ahmed)
104
5.Delil : Aie annemiz rivayet eder, Rasulullaha (s.a.v.) i
amarnda yalk gren ve htilam olduunu hatrlamayan biri
hakknda soruldu ? Rasulullah (s.a.v.) gusleder buyurdu, sonra da
ihtilam olduunu hatrlayp yalk bulamayan hakknda da soruldu
bunun hakknda da Gusletmez buyurdu. (Tirmizi-Ebu Davud)
Aklama : Ayetler ve hadis meninin gelmesi durumunda gusl
gerektirdiini ispat eder.

153.Soru-Bir kii ehvetsiz olarak souktan ve hastalktan dolay
meni grse bu durumda ki meni gls gerektirir mi ?
ehvetsiz olarak souktan veya hastalktan dolay gelen meniden
dolay gusl gerekmez diyenler imam afii ve ibn Hazmn aksine
tm cumhur alimleridir.
52
Cumhur ehvetle gelen meniden dolay
gusln vacip olduunda icma etmitir.
53
Bu alimlerin delili
yukardaki delildir.
1.Delil : Aie annemiz rivayet eder, Rasulullaha (s.a.v.) i
amarnda yalk gren ve htilam olduunu hatrlamayan biri
hakknda soruldu ? Rasulullah (s.a.v.) gusleder buyurdu, sonra da
ihtilam olduunu hatrlayp yalk bulamayan hakknda da soruldu
bunun hakknda da Gusletmez buyurdu. (Tirmizi-Ebu Davud)
Delil Cmlemiz : ihtilam olduunu hatrlayp yalk bulamayan
hakknda da soruldu bunun hakknda da Gusletmez buyurdu.
Aklama : Hadis, ehvetsiz olarak ihtilam olmu ve yalkta
bulamayan birinin gusl etmesi gerekmediine delildir.

154.Soru-ki cinsel uzvun birbirine temas ile ( velev ki inzal
olmasa da) gusl vaciptir diyoruz bu szmze delil nedir ?
Eer bir erkein kam zevcesinin uzvunda kaybolmusa bu
durumda meni gelse de gelmese de gusl gerekir. Eer erkein uzvu
kadnn cinsel uzvuna temas edip, kadnn fercine girmemise bu
durumda gusl gerekmez. Bu konuda ittifak vardr.(Mugni-bn
Kudame) Ayrca diyelim ki, erkek kadnla oynasa ve mcerred bir

52
Ebu malik ..
53
Mecmu 1/139 , Bidayetul Mctehid 1/58,es-Seylul Cerar 1/104
105
temasla kadnn cinsel uzvuna dese bu durumda da meni gelse
erkek gusleder, kadn etmez, zira kadnn gln gerektiren bir hal
olmamtr.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Bir erkek (zevcesinin) drt paasnn
arasna oturur, ve urarsa buna meni gelmese de gusl gerekir. (
Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, meni gelmeden cinsel uzvun kadnn cinsel
uzvunda kaybolmas durumunda gusln vacipliini ispat eder.

2.Delil : Aie validemiz rivayet eder Bir kimse Rasulullaha eiyle
cima edip menisi gelmeyen erkein gusl etmesini sordu, Aie orada
oturuyordu bunun zerine Rasulullah Ben bunu muhakkak
yaparm, ben ve u (Aie) sonra da ykanrz. (Mslim)
Aklama : Rasulullah (s.a.v.) bu durumda gusl gerektiini beyan
eder.

155.Soru-Kadn cima sonras ykansa ve kendisinin cinsel
uzvundan meni gelse bu durumda gusl gerekir mi ?
mam Nevevi : Kadnn n uzvundan meni girse ve ykanmadan
sonra bu ksa bu durumda gusl gerekmez. Bu sahih olandr ve
cumhurun grdr. (Mecmu2/151
Erkein menisi bu kadndan karsa bu durumda gusl yine
gerekmez, abdest almas gerekir. Zira kadndan bu meni mezi ile
beraber gelir ki bu abdest almay gerektirir. Bu sahih olandr ve
cumhurun grdr.
54

156.Soru- Hayzl ve nefse halinden temizlenmek iin gusl
vaciptir diyoruz bu szmze delil nedir ?
Hayzl ve nefse olan bir kadndan kan kesilince gusletmesi vaciptir.
Nefseli durumu da hayzl durumu gibidir, Bunda icma vardr.

54
bn Teymiyye : Erkek hanmn cima etmeye davet etse, hanm
da su olmadn syleyerek bunu reddetme hakk yoktur, su bulursa
ykanr, bulamazsa teyemmm eder ve namazn klar. (21/454)
106
1.Delil : Aie annemiz rivayet eder, Hayzn gelirse ve namaza
arlrsan hayzn bitince guslet ve namaz kl. (ileride verilecek)

157.Soru-Kafir, Mslman olunca gusleder demitik bu szmze
delil nedir ?
Bu konuda gr vardr.
1-Bu kafirin gusletmesi vaciptir.Bu gr, mam Malik, Ebu Sevr,
Ahmed Bin Hanbel, bn Hazm, bn Mnzir, Hattabinin dorulad
grtr. Sahih olan budur.
1.Delil : Gays bin asm rivayet eder, Gays mslman olunca
Rasulullah onun sidr suyuyla gusletmesini emretti. (Ebu Davud-
Tirmizi-Nesai- Sahihtir.)
2.Delil : Sumama bin Usal mslman olunca Rasulullah (s.a.v.)
Fulan oullarnn duvarnn yanna doru onu geirin gusletsin
buyurmutur. (Ahmed-bn Huzeyme sahihtir.)
3.Delil : Musap ve Esat bin Zurarenin huzurunda mslman olan
useyd ve Sad bin Muazn bu dine girmek iin ne yaparsnz diye
sorulunca gusleder, ehadet getirisin demeleridir.(Tabari-bn Hiam,
isnad sahihtir.)
Aklama : Hadisler aktr.

2-Kafirin mslman olmas durumunda gusl gerekmez diyenler,
mam afi, Ebu Hanifedir.
1.Delil : Delki o kafirlere eer mslman olursanz gemi
yaptklarnz affolunur. (Enfal, 38)
2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : slam Mslmanlk ncesi hereyi
siler. (Mslim)
Aklama : Ayet ve Hadis gnahlarn affolunmasna dairdir, guslle
alakas yoktur.

3-Eer kafir mslman olmadan nce cunupsa gusl gerekir
demilerdir.
Bu grte olanlar, mam afi, Ebu Hanifedir.

107

158.Soru-Cuma namaz iin gusl vaciptir diyoruz bu szmze
delil nedir ?
Cuma iin gusl etmek vaciptir. Bu gr, Ebu Hureyre, Ammar bin
Yasir, Ebu Said el-Hudri, Hasen, Malik, Ahmed, bn Hazmndr.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Her ihtilam grenin cuma gn
gusletmesi vaciptir. ( Buhari-Mslim)
2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Her mslmann 7 gnde bir cesedini
ve ban ykamas gerekir. (Buhari-Mslim)

159.Soru-Nerelerde gusletmek mustehabtr delille aklaynz ?
1-Bayram namazlar iin ykanmak mustehabtr.
1.Delil :Fakih bin sad rivayet eder, Rasulullah Ramazan ve Kurban
bayram gn guslederdi. (bn Mace-ok zayftr)
2.Delil :Ali bin Ebi Talibe gusl hakknda soruldu o da : istersen,
her gn gusledersin dedi, adam bu sefer, hayr, olmas gereken gusl
ne zamandr dedi bu sefer Ali (r.a.) : Cuma, arafe, ramazan ve
kurban bayram gnleridir. (afii, Beyhaki, isnad sahihtir.)
3.Delil : Nafi der ki : Abdullah ibn mer ramazan bayramn ilk
gn namaza gitmeden nce guslederdi. (Malik, afii Um adl
eserinde isnad sahihtir.)
Aklama : 1.delil zayf olsa da 2.delil bu konuda hccettir.

2-Baygnlktan uyannca gusletmek mustehabtr.
Rasulullah (s.a.v.) lm hastal srasnda baylm ve uyannca da
gusletmiti.
1.Delil : Peygamber baygnlktan dolay gusletti. (Buhari-Mslim)
Aklama : Bu konuda alimler arasnda icma vardr.

3-Hac ve umre iin ihram giyinirken gusl etmek mustehabtr.
Kadn ve erkek hac ve umrede ihrama girerken gusletmesi
mustehabtr. Kadn hayzl ve nefse de olsa gusletmesi mustehabtr.
108
1.Delil : Zeyd ibn Sabit Rasulullah elbisesini kartp (ihrama
girmek iin) guslettiini grdm diye rivayet etmitir. (Tirmizi-
Hasendir)

2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) esma Bintu Emiys hac srasnda
dourunca gusletmesini emretti. (Hac blmnde gelecektir.)

4-Mekkeye girince gusletmek mustehabtr.
bn mer : Mekkeye gece elbisesi ile girer, sonra onu drer ve
katlar, sabah olunca da gusleder, Mekkeye gndz girerdi, ve
Rasulullah byle yaptn grdm. derdi. ( Buhari-Mslim)

5-Her yeni cima ncesi gusletmek mustehabtr.
1.Delil : Rasulullah bir gece tm hanmlarn gezdi, (cima sonras )
her birinde gusletti, ben de bir defa gusletsen dedim, bunun
zerine Rasulullah (s.a.v.) bu daha ho, daha gzel, daha temizdir.
buyurdu. ( Ebu Davud, bn Mace, Hasendir)

6-l ykadktan sonra gusletmek mustehabtr.
Eer sahih hadis olarak alrsak bu mustehabtr.
1.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder, Kim l ykarsa gusletsin. (Ebu
Davud, Tirmizi, bn Mace, bn Hacer-Albani ve Tirmizi bu hadisi
hasen grmler, fakat yinede hadis illetlidir.)

7-Mstehaza olan kadn her namaz iin gusletmesi mustehabtr.
Mstehaza olan bir kadnn her namaz iin gusletmesi zayf hadislerle
sabittir. Ayrca cumhura gre ishazal kadnn her namaz iin
gusletmesi vacip deildir.
1.Delil : Aie rivayet eder, Ummu Habibe 7 yl stihaza hali yaad.
Peygambere bu durumu hakknda sordu, Rasulullah da bu durumda
gusletmesini emretti. Ve bu bir damar kandr buyurdu. (Buhari-
Mslim)
109
Aklama : mam afi der ki, burada her namaz iin ykanma anlam
yoktur. Guslet ve namazn kl anlamndadr.

Nasl gusledilir ?
160.Soru-Guslde niyet nasl olmaldr ?
Gusln ibadet olduunu biz kurann ve snnetin emri ile rendik.
Gusl bir ibadettir, bu yzden her ibadette olduu gibi gusl iinde
niyet arttr. Niyet ise Kalple ona azmetmek ve yapacam eyi
kalbimde hazr tutmaktr.
1.Delil : Allah Allaha onlar ancak ihlasla ibadet etmekle
emrolundular. (Beyyine-5)
2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) buyurur ; Ameller ancak niyetlere
gredir. (Buhari-Mslim)

161.Soru-Gusln farz olan rkn nedir ?
Gusl, bedene suyu hibir yer kuru kalmayncaya kadar
ulatrmaktr. Bu farzdr.
Bedenin salarna, trnak aralarna, koltuklar arasna ve her yere su
mutlaka ulamaldr.
1.Delil : Aie rivayet eder, Rasulullah ..tm bedenin zerine
suyu ulatrrd. (Buhari-Mslim)
Aklama : bn Hacer : Bu amel ise bedenin her tarafna suyun
ulamas gerektiini tekid eder. (el-Feth1 /361)

2.Delil : Bana gelince ben bamn zerine defa avucumla su
dkerim. (Buhari-Mslim)

162.Soru-Gusln artlar nelerdir ?
Gusln 3 art bulunur.
1-Niyet : Kalbi gusletmeye hazr tutmaktr, dille niyet etmek ise
bidattir.
2-Besmele ekmektir.
3-Btn azalar ykamaktr.
110

163.Soru-Cunub olana haram olan ibadetler nelerdir ?
1-Namaz : Delilleri aktr, ( Maide 6 )
2-Tavaf : Cunub olarak Allahn beytini tavaf etmek caiz deildir.

164.Soru-Rasulullahn sahih snnetten nasl gusl aldn
maddeler halinde aklaynz ?
1-Ykamaya balamadan veya elleri kaba daldrmadan nce elleri
ykamaldr.
1.Delil : Aie annemiz rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) cnplkten
ykand zaman yle balard. lkin ellerini ykard, sonra suyu sa
eliyle sol eline boaltr ve fercini ykard. Sonra namaz iin ald
abdest gibi abdest alrd. Sonra suyu alr ve parmaklarn sa
kklerine sokar, tamamyla suyun ulatna kani oluncaya kadar
ban ykard. Sonra suyu elleriyle alr ve bann zerine defa
bolca dkerdi. Sonra vcudunun kalan yerleri zerine su aktrd.
Bundan sonra da ayaklarn ykard. (Mslim)
Delil Cmlemiz : Rasulullah (s.a.v.) cnplkten ykand zaman
yle balard. lkin ellerini ykard,.
Aklama : Hadis, ellerin nce ykanmasna delildir.

2-Sonra sol elle ferc zerinde bulunan pislikleri temizlemelidir.

Delil Cmlemiz : Rasulullah (s.a.v.) cnplkten ykand zaman
yle balard. lkin ellerini ykard, sonra suyu sa eliyle sol eline
boaltr ve fercini ykard
111
Aklama : Hadis, peygamberin ellerini ykadktan sonra zekerindeki
pislikleri temizlediine delildir.

2.Delil : Sizden biri eer bevl etmek isterse sa eliyle zekerini
tutmasn, onunla istinca etmesin, Kab iine nefersini vermesin.
(Buhari-Mslim)
Delil Cmlemiz : ..sa eliyle zekerini
tutmasn,.
Aklama : Hadis, sa elle zekerin tutulmasnn yasak olduuna
delildir.

3-Sonra zekerin ykanmasndan sonra elleri toprakla-sabunla-kille
v.s. eylerle ykamaldr.
1.Delil : bn Abbas yle dedi. Bana Teyzem Meymune haber verdi,
Rasulullah cnplkten kmas iin suyunu yaknna getirirdim.
Evvela ellerini iki veyahut defa ykad, Sonra elini kaba sokarak
oradan su ald. Sonra bunu fercinin zerine dkp orasn sol eliyle
ykad. Sonra sol eliyle yere vurdu ve elini sert bir ekilde srtp
ovalad sonra namaza abdest almas gibi abdest ald sonra avu
dolusu suyu defa ba zerine boaltt. Sonra bedeninin kalan
yerlerini ykad. Sonra bu yerinden ayrld ve ayaklarn ykad. Sonra
kendisine havlu getirdim ve o bunu reddetti. (Mslim)
Delil Cmlemiz : Sonra bunu fercinin zerine dkp orasn sol
eliyle ykad. Sonra sol eliyle yere vurdu ve elini sert bir ekilde
srtp ovalad..
Aklama : Hadis, Rasulullahn ellerini fercini ykadktan sonra
toprakla v.s. eylerle temizlediine delildir.

4-Sonra namaz iin alnan abdest gibi abdest almaldr.
112
Delil Cmlemiz : Sonra sol eliyle yere vurdu ve elini sert bir ekilde
srtp ovalad sonra namaza abdest almas gibi abdest ald.
Aklama : Hadis, Peygamberin zekerini ykadktan sonra eksiksiz
olarak abdest aldna delildir.

5-Sonra baa 3 defa su aktarlr ve san diplerine kadar su
ulatrlr.
Delil Cmlemiz : sonra avu dolusu suyu defa ba zerine
boaltt. Sonra bedeninin kalan yerlerini ykad.

6-Sonra sa omuz zerine sonra da sol omuz zerine doru su
aktarlr.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) cnplkten ykanaca zaman Klek gibi
bir ey isterdi. Sonra avucuyla su alr, bann sa kkndan
balayarak ykar sonra sol taraf ykard. Sonra iki avucu ile tekrar su
alr bunu ba zerine dkerdi.(Mslim)
Delil Cmlemiz : Sonra avucuyla su alr, bann sa kkndan
balayarak ykar sonra sol taraf ykard.
Aklama : Hadislerde bazen ilkin baa veya ilkin sa omuz zerine
diyerek gelir ikisi de snnettir.
113

2.Delil : Aie annemiz rivayet eder, Bizden birine bir cnplk
isabet ettiinde eliyle su alr ve onu bann zerinden aktarr, sonra
bann sa tarafna aktarr, sonra da bann sol tarafna aktrrd.
(Buhari)
Delil Cmlemiz : onu bann zerinden aktarr, sonra bann sa
tarafna aktarr, sonra da bann sol tarafna aktrrd.
Aklama : Hadis, nce ban zerine sonra da sa ve sol omuz
zerine su dklmesine delildir. Bu konuda snnet iki trldr.
Yukarda beyan ettik.

7-Salarn ve sakallarn ii hilallenmelidir.
Delil Cmlemiz : Sonra suyu alr ve parmaklarn sa kklerine
sokar, tamamyla suyun ulatna kani oluncaya kadar ban
ykard.
Aklama : Hadis, peygamberin salarnn dibine kadar parmaklarn
gtrerek suyu ulatrdna veya hilallediine delildir.

165.Soru-Guslederken aza ve burna ayrca su vermek yok mu veya
gusl iinde abdest alrken aza ve burna su vermek yeterli mi ?
Yukarda hadisler Peygamberimizin aza ve burna ayrca su
verdiini ispat etmez. Sadece bizim anladmz ve alimlerinde
syledii gusl iinde aza ve burna su vermek abdest iinde
olduudur. Bu yeterlidir. Zira bu snnettendir.

114
166.Soru-Daha nce abdestte aza ve burna su vermek snnettir
demitik peki guslde hkm nedir ?
Gusl iinde aza ve burna su vermek hkmne gelince bu konuda
alimler farkl grler ortaya koymulardr.
1.Gr : Guslederken aza ve burna su vermek vaciptir diyenler ki
bu alimler, Ebu Sevr, Ebu Hanife, Ahmed bin Hanbel, Ata, bn
Mbarektir. Delilleri unlardr.
1.Delil : Cunup iin kez aza ve burna su vermek farzdr.
(Darekutni-uydurma hadistir, Nasbur Ray da murseldir.)
2.Delil : Kim bedeninde bir kl kadar bir yeri ykamadan guslederse
ate zerine olur. (Ebu Davud-bn Mace- Ahmed- zayftr.)
3.Delil : Emanetin edas cnplkten temizlenmek olup her kln
altnda bir cnplk vardr. (bn Mace-Senedi zayftr.)
4.Delil : Az ve burun yzden olduu iin yzn ykanmas da
Allahn ayeti ile sabit dolaysyla aza ve burna su vermek vaciptir
derler.
Aklama : Hadislere baklnca zayf olduklar aikardr. Zayf hadis
ibadetlerde hccet deildir.

2.Gr : Guslederken aza ve burna su vermek snnettir diyenler ki
bu alimler, mam Malik, afi, Leys, Evzai ki alimlerin cumhuru bunu
dorulamtr, tercih edilende budur. Delilleri unlardr.
Aklama : Hadiste aza ve burna su vermek sadece abdest iinde
olmaktadr, ki buda snnettir, vacip olsayd peygamber bunu
emretmez miydi ?
115

2.Delil : Ebu Seleme dedi ki Aie yle demitir. Rasulullah (s.a.v.)
ykand zaman sa ile balard yle ki, Sa eli zerine su dker
onu ykard. Sonra sa eliyle kendisinde bulunan pislik zerine suyu
dker ve onu kendisinden sol eliyle ykard. Nihayet bunlar bitirince
suyu ba zerine dkerdi. ( Mslim)
Aklama : Hadiste aza ve burna su vermek hakknda Aie annemiz
bir cmle kullanm mdr, peki sizce o peygamberin gusl nasl
aldn bilmiyor muydu ? Aie annemiz ki onunla beraber ykanan
kadndr. O halde aza ve burna su vermek vacip deil snnettir.

3.Delil : Demitik abdest guslde snnettir, vacip deildir, eer
abdest olmadan gusl geerliyse o zaman aza ve burna su vermeden
de gusl geerlidir. Zira bunlar (az ve burun) abdeste tabidir. (bn
Hacer-Fethu Bari-1/443)

167.Soru- Rasulullahn Buharide ( Peygamber ayaklarn en sona
brakt ve sonra ykad) gelen hadisine gre guslde ayaklarn en sona
brakarak ykad sabittir, fakat Mslimde ise (namaza abdest almas
gibi abdest ald) abdest iinde kamil bir ekilde ykad sabittir, bu
durumda ne yaplmaldr, nce mi ykanmal sonra m ?
Bu hadisler nda bu konuda alimler 4 gr ortaya koymulardr.
1.Gr : Cumhurun gr ki, guslde ayaklarn sona braklarak
ykanmas mustehabtr. Meymune annemizin hadisini delil alrlar.
2.Gr : Kamil bir ekilde abdest alnr yani ayaklar abdest iinde
ykanr, zira Aie annemizin haber vermesi peygamberin fiilinin
nndedir.(Usul gerei.) mam afi-Malik, Ahmed bu grtedirler.
3.Gr : nce ve sonra ykama konusunda mslman zgrdr.
Ahmed bin Hanbelden bir rivayettir.
4.Gr : Eer temiz bir yerde ykanmyorsa ayaklarn sona brakr,
yok eer temiz bir yerde ise de nce ykanr. mam Malik bu
grtedir.
Aklama : Delillerin hepside gzel ve gldr, isteyen istediini
alsn sonuta hepside snnete dayanr.
116

168.Soru-Bedenin son olarak zerine dklen su 3 kez mi 1 kez mi
olacaktr, snnet nedir ?
Bu konuda 1 kez diyenlerde vardr, 3 kez diyenlerde asl olan da 3
kez olmasdr, bu cumhurun grdr.

169.Soru-Bedenin her tarafn guslde ovalamann hkm nedir ?
Cumhur bedenin her tarafnn ovalanmasnn snnet olduunu
sylemitir. afi-Mezeni-Malik ise vaciptir demilerdir. Tercih olunan
ise, snnet olduudur, zira su eer her tarafa ulamsa bu yeterlidir.

170.Soru-Bir kii Du alsa gusletmi olur mu ?
Su bedenin her yerine ulat takdirde olur.
1.Delil : Ebu Seleme dedi ki Aie yle demitir. Rasulullah (s.a.v.)
ykand zaman sa ile balard yle ki, Sa eli zerine su dker
onu ykard. Sonra sa eliyle kendisinde bulunan pislik zerine suyu
dker ve onu kendisinden sol eliyle ykard. Nihayet bunlar bitirince
suyu ba zerine dkerdi. ( Mslim)
Aklama : Hadis, her yere ulat takdirde suyun yeterli olduuna
delildir.

171.Soru-Guslde kadn erkek gibi midir ?
Guslde Kadn erkek gibi ayn hkm tar. Yani erkek nasl
snnetten gelen delillerle guslediyorsa kadnda ayn ekilde gusleder,
kadn suyu sann kklerine kadar ulatrd takdirde, sa rglerini
amas zorunluluk deildir.
1.Delil : Ummu Seleme (r.a.) yle dedi. Ya Rasulullah ! Ben bamn
sa rgs iddetli olan kadnm, cunubluktan ykanmak iin
rgy bozaym m ? diye sordum. Hayr, sadece bann zerine
avu su dkmen yeterlidir. Sonra suyu btn bedenin zerinden
aktrsn ve temizlenirsin. ( Mslim)
2.Delil : Aie annemize baz sahabilerin guslde kadnlarn
balarndaki sa rglerinin almasn emrettii haberi gelince yle
demiti : Ben ve Rasulullah bir tek kabdan ykanrdk da ben
117
bamn zerine defa boaltmaktan fazla bir ey yapmazdm.
(Mslim)
Aklama : Hadisler, kadnlarn sa rglerini ama zorunluluu
olmad szmze delildir.

172.Soru-Kadnn nifastan ve hayzdan temizlemek iin gusletmesi
de ayn ekilde mi olmaldr ?
Aadaki maddeleri de eklersek Kadn cunubluktan nasl
temizleniyorsa ayn ekilde temizlenir.
1-Suyla beraber sabun veya temizleyici maddeler kullanr.
1.Delil : Aie rivayet eder, Esma peygambere hayz ykanmas
hakknda sordu. Peygamber, Sizlerden biriniz suyunu ve kokulu
sidresini ( bir baka rivayette misklendirilmi bir para alr) alr,
temizlenir. Temizlenmesini de gzel yapar. Sonra ba zerine su
dker ve ban iddetli bir srtme ile ovar ki, ykama bann sa
kklerine kadar ulasn. Sonra kendi zerine su dker, sonra
misklendirilmi bir para alr ve onunla temizlenir buyurdu.
(Mslim)
Delil Cmlemiz : Sizlerden biriniz suyunu ve kokulu sidresini ( bir
baka rivayette misklendirilmi bir para alr) alr,
temizlenir
Aklama : Hadis kadnn guslederken suyla beraber misk-sidr
kokulu su kullanmasnn snnet olduuna delildir.

2-Suyun ulamas iin kadn ban (sa ok olduundan) iddetli
ovalamaldr.
(Mslim)
118
Delil Cmlemiz : .ban iddetli bir srtme ile ovar ki, ykama
bann sa kklerine kadar ulasn
Aklama : Hadis kadnn guslde ban iddetli bir ekilde
ovalamas gerektiini beyan eder.

3-Kan izlerinin zerini miskli bezle veya ona benzer kokulu bezle
temizleme zerinden gezdirme
1.Delil : Aie annemiz yannda hayzl durumdan temizlenmenin
naslln soran kadna Rasulullah onunla kan
kalntlarn temizle buyurdu. (Mslim)

173.Soru-Kadnn hayzdan temizlenirken bandaki rgsn
karmas konusunda alimlerin grleri nelerdir ?
1.Gr : Sa rglerini amas mstehabdr diyenler ( mam afi-
Malik-Ebu Hanifedir.)
1.Delil : Aie annemiz Medineden Hacc iin km, sonra ihrama
girmi, arafe gn Aie annemiz yolda iken adetli idi. Bunu
Rasulullaha aktrnca Rasulullah (s.a.v.) O zaman umreni brak
san z ve tara sonra da ha iin ihrama gir. buyurdu. ( Buhari-
Mslim)
Aklama : Bu hadis, hayz iin ykanmay deil, ihram iin
ykanrken san zlmesini emreder diyerek bu alimler sa
zlmesini mstehab grrler.

2.Delil : Rasulullah Aie annemize San z ve ykan buyurdu. (
bn Mace-isnad sahihtir.)
Aklama : Hadis, bu alimlere gre ihram iin ykanmaya delildir,
hayz iin deil.

3.Delil : Aie annemize baz sahabilerin guslde kadnlarn
balarndaki sa rglerinin almasn emrettii haberi gelince yle
demiti : Ben ve Rasulullah bir tek kabdan ykanrdk da ben
bamn zerine defa boaltmaktan fazla bir ey yapmazdm.
(Mslim)
119
Aklama : Bu alimler bu hadisi sa rgsnn ykanmada
zlmesinin vacip olmadna delil almlardr.

2.Gr : Sa rglerini amas vaciptir diyenler ( mam Ahmed,
Hasan, Tavus, bn Kayyim..) Bu alimler yukardaki hadisleri ihram
iin ykanmada bu sa zme gerekliyse peki hayz iin gerekli olmaz
m diyerek bu hadisleri kendilerine vaciplik iin delil alrlar. Dier
taraftan yukardaki San z ve ykan buyurdu. ( bn Mace-
isnad sahihtir.) hadisini hayz iin delil alrlar.

Not : Bu hadisler nda sahih olan 2 grtr.

174.Soru-Guslle alakal bilmemiz gereken baka neler vardr ?
1-Gusl sonras abdest almak gerekmez.
1.Delil : Aie annemiz, Rasulullah (s.a.v.) gusl sonras abdest
almazd. (Tirmizi-bn Mace-Nesai)
2-ki gusl hali (cnplk ve Nifas veya hayz veya Cuma iin )
durumunda ikisine birden niyet olduu takdirde bir gusl yeterlidir,
alimlerin cumhuru bu grtedir.
3-Kadn cunup olsa, sonra henz daha ykanmadan da hayzl
konuma ulasa bu durumda, ilkin cnple sonra da hayzl
gidermeye ykanmasna gerek yoktur, sadece bir gusl ikisine de
niyet ettiinde yeterlidir.
4-Kadnn arta kalan suyuyla gusledilir.
5-Erkek ve kadn birlikte gusledebilirler.
6-plak olarak ykanmann bir sakncas yoktur, zira Rasulullah
(s.a.v.) Eyyubun (a..s) plak olarak ykandn buyurmutur.
(Buhari-Mslim)

175-Cnplkle alakal bilmemiz gereken baka neler vardr ?
1-Cunup bir kimse gusl hemen almadan belli bir zaman
geciktirebilir.
2-Cunup bir kimse abdest ald takdirde gusletmeden uyuyabilir.
120
3-Cunup bir kimse mushafdan okuyabilir, kuran ezberden
syleyebilir.
4-Cunup ve hayzl mescidde bulunamaz,

176.Soru-Hayzl ve cunup olan bir kimse mescide girebilir mi ve
mescidde kalabilir mi ?
Drt imam ve dier alimler Zahiri mezhebinin aksine cunub, hayzl,
nefse olan bir kimsenin mescidde kalmasnn haram olduu
grndedir. Onlar bu grlerini bn Abbasa, bn Mesuda
dayandrrlar.
55
Delilleri aada verilmitir.
1.Delil : Ey man Edenler ! Sarhoken ne sylediinizi bilinceye
kadar ve birde cunup iken -yolcu olmanz mstesna- gusledinceye
kadar namaza yaklamayn. (Nisa-43)
Aklama : Drt iman ve dierleri buradaki sefer dnda namaza
yaklamayn sznden maksadn, mescide yaklamayn olduunu
syleyerek cunup nasl mescide girmesi haram oluyorsa, hayzlnn
ve nefsenin de girmesi haramdr demilerdir !!!

Bu delile cevap :Bu gre cevaben baz alimler demilerdir ki;
seleften bazlar da buradaki namaza yaklamayndan maksadn,
cunup iken namaza yaklamayn (sefer hali mstesna) olarak tevil
etmitir demilerdir. Sonra cunublunun halini hayzlya ve nefseye
kyas edilmesine gelince, buda tartlr bir meseledir, zira hayzl
zrldr, zatndan hayz durumunu kaldrmas kendinden
mmkn deildir, ve ancak temizlenme durumu onu namaza
yaklatrr, ama cunup byle midir, cunup isterse ykanr ve namaza
durur, bu kyas doru mudur ? bu kyas tartlr bir kyastr !

2.Delil : Cisretu Bintu ducace, Aie annemizden rivayet eder,
Peygamber buyurur ki ben hayzlya ve cunuba mescidi helal
grmem (Ebu Davud-Beyhaki-bn Mace- Zayftr bkz : rva 193)
Aklama :Hadis aktr.

55
el-Mecmu 2/ 144, el-Mugni 1/145, Lubab erhu Kitab 1/42 mam afi ve Ahmed
mescid iinden geilmesine caiz demiler, kalnmasn caiz grmemilerdir.
121

Bu delile cevap :Hadis, zayf olduundan hccet olarak kabul
edilmez.

3.Delil : Ummu Atiyye rivayet eder, Peygamber (s.a.v.) Yeni
yetmeler, rt altnda bulunan kzlar ve adet gren kadnlar hayrda
ve mminlerin dualarnda hazr bulunsunlar ancak adet gren
kadnlar namazgahn dnda dursunlar diye emretti. (Buhari-
Mslim)
Aklama : Rasulullah hayzl kadnn bayram namaz klnan yerden
uzaklamasn emretmise, mescid bu yerden daha faziletlidir, ve
daha da uzak durmaya layktr demilerdir.

Bu delile cevap :Buradaki namaz klnan yerden maksad, (Musalla)
namazdr. Zira peygamber ve ashab, namazlarn mescidde deil,
meydanlarda klmtr, ve yeryznn hepsi mesciddir, peki baz
mescidlerden bu durumda hayzllar menetmek doru olur mu ?
Sonra Mslimin rivayette ise Hayzllara gelince namazdan uzak
kalsnlar ifadesi bulunmaktadr. Yani mescid ifadesi yoktur.

4.Delil : Aie annemiz, Peygamber mescidin civarnda ban bana
doru uzatr ben de salarn tarardm ve ben o an hayzl idim.
(Buhari-Mslim)
Aklama : Aie annemiz hayzl olduu iin mescidin dnda
salarn taramtr demiler ve hayzlnn mescide giremeyeceine
hkmetmilerdir.

Bu delile cevap :Burada Aie annemizin mescid dnda olmas
hayzl olmasndan dolay olduunu anlamak olabilecei gibi, baka
sebepten dolay da ( mesela erkelerin mescidde bulunmas)
dolaysyla girmedii de sz konusu olabilir.

Hayzlnn, cunubun, nefsenin mescide girebileceini savunanlar
aadaki delilleri getirmilerdir.
122
1.Delil : Bir meselede asl olan bir eyin haramlna-mani olduuna
delille ispat etmektir. Eer delil ak ve net Rasulullahdan
bulunmuyorsa bu durumda, asl mubahlktr, cevazattr. Hayzlnn-
cunubun-nefsenin mescide giremeyeceine dair ak ve sahih bir delil
yoktur. Mslmann her yerde namaz klmasna izin verilmitir, her
nerede mslman namaz vakti girirse temiz yer olmak art ile
caizdir. O zaman neden mescidlerden mslman engellenmektedir ?
2.Delil : Rasulullah dneminde mrikler mescidlere girerler ve
peygamber onlar hapseder ve onlar dinlerdi. Onlar ki, ayetle (Tevbe-
28) necislerdir. Peki mrik bir kimse cunub ve irk iinde bir
necasetle, mescide giriyor da mslman ( mslman asla necis
olmaz. Buhari-Mslim) neden girmesin ?
3.Delil : Aie annemiz rivayet eder Velide sevde Arap bir kadnd,
azat edildi, peygambere geldi ve mslman oldu ve (bu kadnn)
mescidde (kald) bir adr vard. (Buhari)
Aklama : Kadn mescidde kalmas ve onun hayzl gnlerde
mescidden men edilmemesi mmkn mdr ?
4.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder, Mescidde bir kadn kalrd, ld
ve peygamber onu sordu. (Buhari-Mslim)
Aklama : Rasulullah srekli mescidde kalan bu kadn hayzl
olduu gnlerde mescidde tutmas delildir.
5.Delil : Ehl Suffa mescidde kalrd, onlar ki erkek sahabilerdi,
onlardan ihtilam olanlar olmaz myd ? (Buhari-Tirmizi)
6.Delil : bn mer mescidde gen, bekar ve ehli olmadan uyurdu.
(Buhari-Mslim)
Aklama : Gen bir sahabinin mescidde ihtilam olmadn
dnebilir miyiz ?
7.Delil : Daha nce Aie annemizin Mekkeye doru hac iin kmas
ve adetli olarak arafe gnne ulamas, peygamber bunun zerine
tavaf dnda her eyi yaparsn demesi bu hadis, mescide hayzlnn
gireceine delildir. (Buhari-Mslim)
8.Delil : Ata ibn Yasar der ki Peygamberin ashab mescidde cunub
olarak otururlard. (Said ibn Mansur-snad Hasen)

123
Not : Drt mezhep imamnn delilleri ve hadisleri delil getirerek
cevaz verenlerin delilleri kuvvetlidir. Bu hususta orta yol (Allahu
Alem) zaruret olmadka hayzl, nefse, cunub olarak mescidde
bulunmamak, kalmamak, gezinmemek, oturmamaktr. Eer zaruret
mescide girmemi, oturmam, gerektirirse de sakncas yoktur.

TEYEMMM
177.Soru-Teyemmm ne demektir, delille aklaynz ?
Teyemmm kurann,m snnetin, icmann delilleri ile merudur.
Latta : Kasdetmek-yeltenmektir.
1.Delil : alcs olmayacanz eyleri vermeye yeltenmeyin. (
Bakara-267 )

Istlahta : Suyun olmad zamanda abdest ve gusl yerine geen
toprakla snnetten gelen delille temizlenmedir.
1.Delil : Eer su bulamazsanz bu durumda temiz toprakla
teyemmm edin. ( Maide-7 )
Aklama : Ayet, teyemmme meru bir delildir.

2.Delil : Rasulullah buyuruyor ki Yeryznn tm benim ve
mmetim iin mescid ve temiz klnmtr. Bu yzden kim ne zaman
namaza ularsa o yerde namaz klsn. (Buhari-Mslim)
Aklama :Hadis, teyemmmn snnet olduuna delildir.

3.Delil : Umran bin Huseyn rivayet eder, Peygamber namaz kld ve
bir adam cemaatle namaz klmayan bir adam grd. Peygamber ona
Seni cemaatle namazdan alkoyan nedir dedi. Adam Bana Ey
124
Allahn elisi cnplk isabet etmitir. dedi. Peygamber sana
toprak yeterdi. buyurdu. Su getirilince de Peygamber bir kap iinde
su verdi ve bununla guslet dedi. (Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, teyemmmn meruluuna ak delildir.

178.Soru-Teyemmm neye bedeldir ?
Teyemmm, su olmad yerde abdest ve gusle bedeldir. Bu gr,
mam Nevevinin bildirdii gibi sahabinin-tabiinin ve alimlerin
byk ounluunun grdr.
1.Delil : Eer cunub iseniz bu durumda temizlenin. ve Su
bulamazsanz teyemmm edin. (Maide-6)
Aklama . Temizlenin ve teyemmm edin ifadesi, hem abdest hem
de gusl iindir.

2.Delil : Umran bin Huseyn rivayet eder, Peygamber namaz kld ve
bir adam cemaatle namaz klmayan bir adam grd. Peygamber ona
Seni cemaatle namazdan alkoyan nedir dedi. Adam Bana Ey
Allahn elisi cnplk isabet etmitir. dedi. Peygamber sana
toprak yeterdi. buyurdu. Su getirilince de Peygamber bir kap iinde
su verdi ve bununla guslet dedi. (Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, guslde de teyemmmn meruluuna ak
delildir.

3.Delil : Ammar bin Yasir rivayet eder, cunup oldum ve topraa
belendim. Sonra bu yaptm peygambere haber verdim Peygamber
ellerini yere vurdu sonra yzn ve elerlini dirseklere kadar
meshetti ve byle yapman yeterliydi. buyurdu. (Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, gusl iin teyemmm etmeninde meru olduunu
ispat eder.

179.Soru-l bir insan su olmad zamanda teyemmm edilir mi ?
125
l bir insan tpk canl bir insan nasl teyemmm edebiliyorsa oda
teyemmm ettirilir. Bu icma ile sabittir. (bn Hazm-Mahalla)

180.Soru-Teyemmm nerelerde merudur ?
1-Yolculuk olsun yada olmasn su olmad zamanda merudur.
2-Suyun kullanlmas durumunda zarar getirecei bir zamanda
merudur.
1.Delil : Eer cunup iseniz ykanp temizleniniz. ayet hasta ve
yolculukta iseniz yahut iinizden biri ayak yolundan gelirse ya da
kadnlara yaklam da su bulamazsanz o vakit tertemiz toprakla
teyemmm edin. (Maide suresi 6)
Aklama : Ayet su olmad zaman ve hasta olurda hastalnz suyu
kullanmaya mani ise bu durumda teyemmm edilebilir szmze
delildir.

181.Soru Teyemmm etme konusunda uzun ve itaate tayan bir
yolculuk olmas durumunda olabilir diye bir art var mdr ?
Yolculuk uzun olsun ksa olsun veya yolculuk gnaha veya itaate
tasn fark etmez teyemmm edilir. Mslman gnaha tayan bir
seferde olsa bile ondan teyemmm etme hakk dmez. (Mugni ve
Mahalla)
1.Delil : Aie annemiz Mekke ve Medine arasnda bir yolculuk etmi,
gerdanln kaybetmiti. Bu sefer ok uzun bir seferde deildi, buna
ramen o seferde teyemmm ayeti inmiti. (Buhari-Mslim)
2.Delil : Abdullah ibn mer ise Medinenin dnda teyemmm etmi
ve sonra da Medineye girmiti. Bu durum seferin uzun olmadan da
teyemmm edilebileceine delildir.

182.Soru-Bir kimsede su ancak baz azalarn ykamaya yeterli
olursa bu durumda ne yapar ?
Bu konuda iki gr bulunur.
1-Elindeki suyla ykayabilecei azalar o su ile ykar ykamad
azalar da teyemmm eder.
126
Bu gr, Ahmed bin Hanbel, bn Hazm ve afiden bir rivayettir.
Delilleri aada verilmitir.
1.Delil : Allahtan gcnzn yettii kadar ile korkun. (Tegabun-
16)
Aklama : Yukardaki alimler bu ayeti g yetirebildikleri eyi
yapmakla dierinde de azalar teyemmm etmekte yeterli
grmlerdir.
2.Delil : Rasulullah : Size bir eyi emrettiimde onu gcnz yettii
kadar ile yerine getirin. (Buhari-Mslim)
2-Teyemmm eder. Bu gr, Ebu Hanife-mam Malik, Safiden bir
rivayet ve selef alimlerinin byk ounluu onaylar. (Mecmua
Fetava-) Bu alimlere gre teyemmm ve su ile abdest birlikte olamaz
demilerdir.

183.Soru-Bir kimsede su ancak susuzluunu gidermede yeterli
oluyorsa ve suyu kullannca susuzluk korkusu yaayacaksa bu
durumda teyemmm edebilir mi ?
bn Mnzir der ki : lim ehlinden tandklarmz, yolcunun susuzluk
korkusu yaadnda teyemmm edebilecei hususta icma
etmilerdir. bn Kudame ise : Ayn ekilde dman korkusundan,
yrtc hayvan endiesinden, malnn ve hayvann telef olmasndan
korkarsa bir kimse bu durumda suyu kullanmaz ve teyemmm
eder. demitir.

184.Soru-Bir kimse suyu kullanma halinde helak olabileceine
veya hastala deceine inanrsa bu durumda teyemmm
edebilir mi ?
Eer bir mslman, suyu kulland takdirde helak olacana veya
hasta olabileceine inanrsa bu durumda teyemmm etmesi
merudur. Bu gr, Ebu Hanife, afi, Ahmed, bn Hazm ve
dierleri kabul etmitir.
127
Delil Cmlemiz : .ayet hasta ve yolculukta
iseniz.
Aklama : Ayet, hasta olanlarn da bu durumda teyemmm
edeceklerine delildir. Bu ayet hakknda Mcahid : Cunup Hastann
helak olmasndan dolay teyemmm etmesi bir ruhsattr. Bu da
yolculukta su bulamayan mslmann teyemmm etmesi gibidir.
Ahmed bin Hanbel ve mam afiden gelen delile gre, helak olma
korkusu olunca teyemmm edilmesi merudur.

185.Soru-Hasta suyu kullandnda hastalnn artacana ve daha
da kt olacana inanrsa teyemmm edebilir mi ?
Cumhur ( Ebu Hanife-Malik-afi-bn Hazm) bu durumda teyemmm
edileceini sylemitir. Allah dinde kolaylk dilemi, zorluklar
dilememitir.
1.Delil : Allah sizlere kolaylklar diler zorluklar dilemez. ( Bakara-
185)
Aklama : Ayet, kolaylklar dilediine delildir.

Delil Cmlemiz : .ayet hasta ve yolculukta
iseniz.
Aklama : Ayet, hasta olanlarn da bu durumda teyemmm
edeceklerine delildir. Bu ayet hakknda Mcahid : Cunup Hastann
helak olmasndan dolay teyemmm etmesi bir ruhsattr. Bu da
yolculukta su bulamayan mslmann teyemmm etmesi gibidir.
Ahmed bin Hanbel ve mam afiden gelen delile gre, helak olma
korkusu olunca teyemmm edilmesi merudur.

128
186.Soru-Bir kimsenin bedeninde yara olsa bu durumda
cnplkten kurtulmak iin teyemmm edebilir mi ?
Ebu Hanife ve mam Malikin tercih ettii gr; eer yara vcudu
kaplayan veya yarsndan fazla ise teyemmm eder, aksi halde ise
yaral yeri brakr, dier yerleri ykar.
mam afi, Ahmed bin Hanbel, mam bn Teymiyye ; bedendeki
salam yerleri ykar dier yerleri de teyemmm ettirir. Sahih olan ise,
1. grtr. Zira bu konuda ak sahih bir hadis delil
bulunmamaktadr.

187.Soru-Bir kimse suyun soukluundan dolay cnplkten
kurtulmak iin helak olma-hasta olma endiesine kaplrsa bu
durumda teyemmm edebilir mi ?
Cumhur, bu kimsenin teyemmm edebileceini sylemitir. Zira bu
insan hasta insan hkmndedir.
1.Delil : Nefislerinizi ldrmeyin, phesiz ki Allah size rahimdir.
(Nisa-29)
Aklama : Ayet aktr.
2.Delil : Amr bin As rivayet eder, selaasil gazvesine gnderilince
diyor ki iddetli souk bir gecede ihtilam oldum. Ykanmaktan
korktum ve teyemmm ettim ve sabah namazn ashabmla kldm.
Rasulullahn yanna gelince olanlar anlattm. Peygamber bana Ey
Amr ! sen ashabnla cunup iken mi namaz kldn ? buyurdu. Amr bu
sz zerine peygambere : Nefislerinizi ldrmeyin, phesiz ki
Allah size rahimdir. (Nisa-29) ayetini okudu ve dedi ki ben bylece
teyemmm ettim ve namaz kldm. Bunun zerine Rasulullah gld,
ve bir ey demedi. (Ebu Davud-Ahmed-Darekutni-Hakim-Beyhaki
zayftr, fakat Albani sahih demitir.)
Aklama : Hadiste, cunup olann souktan korkulunca teyemmm
etmeye meru bir delili olduuna ak bir delil vardr.

188.Soru-Bir kimse suyu kullansa vakit kacak olsa bu durumda
teyemmm eder mi ?
129
1.Gr : Vakit kacak olsa da teyemmm etmesi caiz olmaz. ( afi-
Hanbeli-Ebu Yusuf)
1.Delil : Eer su bulamazsanz teyemmm ediniz. (Maide-6)
Aklama : Bu alimler derler ki; Allah su bulunmad takdirde
teyemmm olacan bildirmitir.
2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Allah sizden biri abdest almadka
namazn kabul etmez. buyurmutur. (Buhari-Mslim)
Aklama : Bu alimler derler ki; hadis, suyla abdest alnmadka
namazn olamayacan ispat eder.

2.Gr : Teyemmm etmesi caizdir (Ebu Hanife-Evzai-Malik-bn
Hazm-mam bn Teymiyye)
1.Delil : Ebu cuheym el-Ensari rivayet eder, Peygamber cemel
kuyusunun nne geldi. Bir adam onu grd ve selam verdi.
Peygamber duvara yzn ve ellerini meshedinceye kadar selamn
almad. (Buhari-Mslim)
Aklama : Bu alimler derler ki; kuyu nnde olmasna ramen
vaktin kmas korkusundan dolay peygamber teyemmm etti.

2.Delil : Abdulber der ki Her su bulamayan ve vaktin kmasndan
korkan bir mslman teyemmm eder (el-stizkar-3/171)

3.Delil : eyhlislam bn Teymiyye der ki Alimlerin szleri arasnda
en sahih olan vaktin kma korkusu olunca bu durumda teyemmm
edilmesidir. Teyemmmle namaz klmak namazn vaktini
karmaktan efdaldr. Yine ayn ekilde eer cemaatle namaz klmak
ancak teyemmmle mmknse yine teyemmm edilir.

189.Soru-Bir kimse uykudan uyansa ve vakit kmak zere olsa
teyemmm eder mi ?
Bu konuda, 2 gr vardr.
1.Gr : Teyemmm eder ve namaz klar. ( malik-Evzai-Sevri-bn
Hazm)
130
2.Gr : ykanr, namaz klar velev ki vakit ksa da..Cumhurun
grdr.(Hanife, afi, Ahmed, malik, ibn Teymiyye)

bn Teymiyye : Eer gne domadan nce uyanm (ve vaktin
kmas da yakn ise) bu durumda vakit kmadan teyemmm eder
ve namaz klar, eer vakit kmaya daha zaman varsa bu durumda da
gusleder, namazn klar.

190.Soru-Teyemmm hangi eylerle alnmaldr delille aklaynz
?
1.Gr : Yerin stnde olup toprakla balantl olan akl ta, da,
kum, toz, toprak gibi. Bu gr, Ebu Hanife, Ebu Yusuf, Malik, bn
Hazm ve bn Teymiyyenin tercih ettii grtr.
56
Tercih edilen bu
grtr.
1.Delil :Allah : kaypak (ve dmdz) bir toprak haline geliverir.
(Kehf 40)
2.Delil : Allah : Biz onun stnde olan eyleri elbette kupkuru bir
toprak yaparz. ( Kehf 8)
Aklama : Yukarda ki Alimler bu ayetlerdeki kaypak, dmdz,
kupkuru tabirlerini teyemmmde meru olacana delil alrlar.
3.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Yeryz bana mescid ve (ayrca) temiz
klnd (Buhari-Mslim)
4.Delil : Ebu cuheym el-Ensari rivayet eder, Peygamber cemel
kuyusunun nne geldi. Bir adam onu grd ve selam verdi.
Peygamber duvara yzn ve ellerini meshedinceye kadar selamn
almad. (Buhari-Mslim)
5.Delil : bn Abbas der ki ; En temiz toprak ilenmi topraktr ve
ilenmi tarladr. (bn Ebi eybe-isnad zayftr.)
Aklama : Yukarda ki Alimler bu hadislerde ki toprak kelimelerini
delil alarak yer stndeki toprakla ve onunla karml ne varsa
teyemmm etmeye caizdir derler.

56
el-stizkar 3/157 Mebsut 1/108 Mecmua Fetava 21/364
131
2.Gr : Toprak olarak, ancak toz toprakla teyemmm olur. Bu
gr, afi, Hanbeli, Ebu Sevr, bn Munzirin grdr.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Yeryz bana mescid ve (ayrca)
topra bana temiz klnd (Buhari-Mslim)
2.Delil :Bana benden nce hibir peygambere verilmeyen verildi.
Dmana korku vermekle yardm edildim, bana Yeryznn
anahtarlar verildi, Ahmed olarak isimlendirildim, bana toprak temiz
klnd, mmetim en hayrl mmet klnd. (Buhari-Mslim)

191.Soru-Bir kimse bulunduu yerde su ve topra bulamazsa ne
yapar ?
1.Gr :Alimlerin sahih olan grdr ki, bu kimse vakit girdi mi
namazn klar (su veya topra bulsa da) sonra yeniden tekrar namaz
klmaz. Bu gr, afi, Ahmed, bn Hazm, bn Teymiyyenin ve bu
alimlere bal olan alimlerin grdr.
1.Delil : Allah : Allahtan gcnz yettiince korkun. buyurur. (
Tegabun-16)
2.Delil : Allah : Allah bir kula ancak gcnn yettiini ykler.
buyurur. ( Bakara-286)
3.Delil : Rasulullah (s.a.v) Size bir eyi emrettiimde onu gcnz
yettiince yerine getirin. (Buhari-Mslim)
4.Delil : Aie rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) Useyd bin Hudeyri
kaybolan gerdanl bulmas iin gndermi, Useydin orada
beraberinde olanlar su bulamaynca abdestsiz namaz klmlar, bunu
da Rasulullah dndklerinde haber verince, Peygamber onlar
dorulam, onlara yeniden su bulunca da namaz tekrar edin
dememi, bu olay ardndan da teyemmm ayeti inmiti. (Buhari-
Mslim)
Aklama : Yukarda ki Alimler bu ayet ve hadislerde ki deliller
hakknda, su ve toprak olmad durumda kii gcnn yetmedii
bir eyle muhatab olmutur, bu sebeple abdestsiz ve teyemmmsz
namaz klar demilerdir.

132
2.Gr : Vakit kacak olsa bile byle bir kimse su ve toprak
buluncaya kadar namaz klamaz.
57
Bu gr, Ebu Hanifenin, Ashabu
Ray, Malik, Evzainin grdr. Bu gr zayftr.

192.Soru-Teyemmm su ile abdest almak gibi her hkm ve
devamll tar m ?
Teyemmm, tpk su ile alnan abdest gibi her hkm tar. Yani su
ile alnan abdestle ne yaplrsa teyemmmle de yaplr, onunla kuran
okunur, devamll abdest bozuluncaya kadar devam eder. Bu gr
mam Malikin dndaki cumhurun grdr.
58

mam bn Teymiyye der ki Bu gr, en doru grtr. Zira Kuran
ve snnet teyemmm (suyla alnan abdest gibi ibadet iin)
temizleyici olarak almtr. Allah ayetinde su bulamazsanz o halde
tertemiz toprakla teyemmm edin.. buyurmaktadr. Kim toprak
temizleyici deil derse kuran ve snnete muhalefet etmi olur.
teyemmm abdestsizlii giderir, sahibini temizler.
59

193.Soru-Bir kimse teyemmm aldnda belli bal hangi
ibadetleri yapabilir ?
1-Namaz klabilir, 2-kuran okuyabilir, 3-Tavaf edebilir, 4-kurana el
srebilir ve dier tm ibadetleri yapabilir. Bu ibadetleri ve dierlerini
yapmas caizdir.

194.Soru-Bir kimse cunup olsa ve niyeti de (cnplkten
kurtulmak iin) teyemmm etmek olsa, bu durumda ald
teyemmm abdest yerinede geer mi ?
1.Gr : Nasl su ile alnan gusl abdest yerinede geiyorsa, sahih
olanda teyemmmde abdest yerine geer. Yani (cnplk iin
alnan) teyemmm abdest hkmne de geer. Bu gr, Ebu
Hanifenin, afinin grdr. (el-Mugni-1/166) Rasulullahn
guslden sonra abdest almadan namaz kld daha nce ilenmiti.

57
el-Evsat 2/45 el-stizkar 3/150 el-Mahalla 2/139
58
el-Mecmua 2/255 el-Mugni 1/158 Mecmua Fetava 12/436 el-Mebsut 1/117
59
Mecmua Fetava 21/436
133

2.Gr : Cnplkten temizlenmek iin alnan teyemmm abdesti
veya abdest iin alnan teyemmmde cnpl gidermi olmaz. Bu
gr, mam Malik, Ebu Sevr,Hanbeli, bn Hazmndr.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Ameller ancak niyetlere gredir.
(Buhari-Mslim)
Aklama : Bu alimlere gre, niyet neye ait ise o ameli ancak yerine
getirebilir.

Not : Bu iki gr arasndaki orta yol (Allah en dorusunu bilir) hem
cnple hem de abdestsizlii gidermeye niyetlenirsek caiz olandr.

195.Soru-Sahih snnetten delillerle teyemmm nasl alnr ?
1.Gr : Sahih snnetten delile gre, elin avular bir kez vurulur ve
sonra ilkin yz sonra da iki el bileklere kadar meshedilir. Bu gr,
Ahmed bin Hanbel, bn Hazm, bn Teymiyye ve seleften bir ok
ulema tarafndan dorulanmtr. Tercih edilen budur.
1.Delil : Ammar bin Yasir rivayet eder, Peygamber ona yle
yapman yeterliydi deyip iki avucunu yere vurdu sonra avularn
fledi, ardndan onlarla yzn ve iki elini (beleine kadar)
meshetti. (Buhari-Mslim-Tirmizi-Nesai)

2.Gr : Ebu Hanife, Malik, Ebu Sevr, Ebu Leys, Hasan el-Basri,
ube ve afiye gre ise iki kere avular yere vurulur, dirseklerde
dahil mesh edilir. Fakat delilleri zayftr.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Teyemmm iki kez vurmayladr. Birinci
vuru yze, ikinci vuru dirseklerle beraber meshetmek iindir.
(Hakim-Beyhaki, Zayftr.)
2.Delil : bn mer rivayet eder, Rasulullah hacet annda bir adamn
selamn avularn yere vurup yzn ve sonrada bir daha
134
avularn vurup dirseklerini meshettikten sonra ald. (Ebu Davud-
Beyhaki-Zayftr, Ahmed bin Hanbel bu hadis inkar etmitir.)
Aklama : Bu alimlerin 3 tane daha hadisleri bulunmaktadr, hepsi
de zayftr, Rasulullaha merfu dayanan hadisleri bulunmamaktadr.

196.Soru-Teyemmm bozan durumlar nelerdir ?
Abdesti bozan her durum teyemmm de bozar. Bu konuda ise
ihtilaf yoktur. (Mahalla 2/122)

197.Soru-Bir kimse vakit henz varken alm olduu teyemmmle
namaz klmak isterken, suyu bulsa bu durumda ne yapar ?
Bu durumda vakit kmam, su bulunmu olur ki su ile abdest alr ve
namaz klar, teyemmm geerli olmaz. bn Abdulber der ki Bu
hususta gr budur. Alimler bunda icma etmitir. (el-stizkar 2
/122)

198.Soru-Bir kimse su bulamayp teyemmm etse ve namaza dursa
ve namaz klarken suyu grse bu durumda ne yapar, namaz terk
mi etmelidir ?
1.Gr : Namaz terk eder, suyla abdest alr ve namaza yeniden
balar. Bu gr, Ebu Hanife, Ahmed bin Hanbel, bn Hazm, Ebu
Sevrin grdr. Tercih edilen bu grtr.
1.Delil : ( Mslman ) on sene su bulmazsa, temiz toprak, onun iin
abdest suyudur, ne zaman suyu bulursa da onunla da bedenini
mesheder (gusleder.) (Tirmizi-Ebu Davud-Nesai zayf denilmi,
hasenliinde ihtilaf edilmitir.)
Aklama : Bu alimlere gre su bulununca gusl gerektiriyorsa,
teyemmm de bozulur olarak anlalmaktadr. Zira hadis aktr.

2.Gr : Namaza devam eder ve namaz terk etmez. Bu gr,
Malik, afi, Ebu Sevr, Davud, bn Munzirin grdr.
1.Delil : Allah : Ey iman edenler Allaha itaat edin, Peygambere
itaat edin, amellerinizi boa karmayn. (Muhammed-33)
135
Aklama : Bu alimler, Yani namaza balam iseniz namaz amelinizi
boa karmayn, namaz terk etmeyin olarak anlamlardr.

199.Soru-Bir kimse teyemmm edip, namaz klp bitirse sonra da
suyu bulsa bu kimse namaz iade eder mi ?
Alimlerin cumhuruna gre bu kimse iade etmez. Bu gr, Malik,
Sevri,Evzai, Mezeni, Tahavi, Ahmed, bn Hazmn grdr. mam
Ebu Hanife ve mam afi ise iade eder grndedir.

HAYIZ VE NFAS BLM

200.Soru-Kadndan ka eit kan gelir ?
Kadndan eit kan gelir.
1-Hayz kan.
2-Nifas kan.
3-stihaza kan.

201.Soru-Hayz kan nasldr, tarif ediniz ?
Hayz kan; koyu-kaln siyah olup, kokusu ho olmayan bir kandr.
Bu kan kadndan belli zamanlarda belli mekandan gelir. Allah bu
kan adem kzlarna ilk yaratldklar gnden itibaren yazmtr.
1.Delil : Aie annemiz rivayet eder, fatma bint Ebi Hubey stihaza
hastalk kan gryordu. Bunun zerine Rasulullah ona hayz kan
tannan siyah bir kandr. Eer grdn kan byleyse, namaz klma,
teki kan ise, abdestini al, ve namazn kl. ( Ebu Davud-Nesai-bn
Hibban-Hakim sahih demitir ama zayfl zerinde de
durulmaktadr.)
Delil Cmlemiz : hayz kan tannan siyah bir
kandr.
Aklama : Hadis bize hayz kannn siyah bir kan olduunu, bu kan
grldnde namaza durulamayacan ispat eder.

136
2.Delil : Rasulullah hadislerinde, ..Allah bu hayz kann adem
kzlarnn kaderine yazmtr. buyurmutur. (Buhari-Mslim)
3.Delil : bn Abbas rivayet eder, Hayz kannn balangc
Havvann cennetten inmesinden sonradr. ( Hakim-bn Munzir-
sahihtir.)
Aklama :Hadis bize hayzlk halinin ilk kadn Havva annemizden
beri olduunu ispat eder.

202.Soru-Hayz kannn mddeti en az ve en fazla ka gndr ?
Bu konuda ak bir nass yoktur. Allah ve Resul bu mddet
konusunda bir nass belirtmemilerdir. Yani u kadar gn en az hayz
mddeti, u kadar gnde en fazla hayz mddeti diye bir hadis
bulunmamaktadr. Hayz mddeti konusunda kadndan gelen kan ne
zaman balarsa o zaman balar ne zaman kesilirse de o zaman biter.
(Ebu Malik/her zaman ki eser-1/206)
eyhul slam bn Teymiyye der ki mam afi ve Ahmed bin Hanbel
en fazla hayz mddeti 15 gn, en az mddet ise 1 gn derken, mam
Malik ise bir mddet olmadn sylemilerdir. Bu alimler
demilerdir ki, Hayz mddetinin en az ve en fazla mddeti hakknda
ne Rasulullahdan ne ashabdan bir rivayet bulunmamaktadr, bu
konuda itibar edilen kadnn genel adetidir. ( Cami Ahkamun Nisa-
Useymin-1/179)

203.Soru-Kadn hayz kannn kesilmeye yakn olduunu nasl
anlar ?
Kadndan hayz gn siyah-kaln-sert bir kan gzkr ilk gelmesinde
bu hayz balangcn belirtir, bu durumda kadn artk hayzl
konumdadr. Hayz kannn kesilmi olduuna delil ise, kadndaki
hayz kan kesilir, bulank bir sv gzkr ki sar bir sv renk belirir,
bu durum hayz mddetinin bitmeye yakn olduunu aklar.

204.Soru-Kadn bu sar renkli svy grnce ne yapmaldr ?
Kadn bu durumda iki yola bavurmaldr.
137
1-Kadn fercine bir kuma bez-pamuk koyarak bu sar renkli svnn
kesilip kesilmediini anlamaya alr, eer sar renkli sv gelmiyor
kesilmise bu durum onun hayz mddetinin kesildiini ispat eder.
2-Kadn bu kuma zerinde beyaz renkli bir sv grrse bu durum
hayz kannn kesildiini belirler.
1.Delil :Rasulullah (s.a.v.) dneminde mslman kadnlar Aie
annemize (hayzl olduklar gnlerde ) sar renkli kuma bezlerini
gndererek bu durumda ykanarak namaza durma haklar olu
olmad sorarlar, Aie annemizde beyaz renkli suyu grmeden acele
etmeyin diye emrederdi.
(mam Malik-Buhari(muallak olarak ) Abdurrezzak- Darimi- Beyhaki-
hasen liayrihi.)
Aklama : Aie annemizin bu tutumu beyaz renkli suyu grmenin
gerekliliini, bu beyaz suyunda hayzn bittiine ak bir delil
olduunu ispat eder.

205.Soru-Kadn bu beyaz suyu grrse ne yapar ?
Kadn bu durumda, hayz mddetinin bittiini bilir, ykanr,
namazlarn klmaya-orularn tutmaya- balar ve eine
yaknlaabilir.

206.Soru-Kadn temizlendikten sonra bu su hala gelse bu durum
neyi ispat eder ?
Bu durum onun hayzl olduuna deil, temizlendiine iaret eder.
Bu yzden kadn bu beyaz renkli suyu grnce hayzl konuma
getiini dnmemelidir. Zira sahabi kadnlar bu durumu tahir hal
olarak grrlerdi.
1.Delil : Ummu Atiyye der ki (taharetlendikten sonra) beyaz rengi
ve bulank su rengini hayzdan saymazdk. ( Buhari-Ebu Davud-
Nesai-bn Mace)
Aklama : Ummu Atiyye annemizin bu tutumu beyaz renkli suyun
hayzn bittiine ak bir delil olduunu ve kadnn gusl edip
ykanmasndan sonra bu suyun sakncas olmadn ispat eder.

138
207.Soru-Kadn hayz mddetini bitirip, fercinde kuraklk bulur ve
ykanmak iin su bulamazsa bu durumda ne yapar ?
Bu durumda teyemmm eder, temizlenir, zevcesi onunla cima
edebilir. Bu gr birok alimlerin grdr.
60

208.Soru-Kadn her zaman ki olmas gereken mddetin zerinde (
mesela kadn her ay 6 gn grd mddeti 7 veya 8 veya 10 gn
grmeye balasa ) ne yapar ?
Bu durumda kadn unu yapmaldr.
1-Bu gelen kann hayz kan olup olmadn incelemeli, ( kan sert-
koyu-siyah ve pis bir koku tayorsa ) bu durum hayz mddetinin
devam ettiini, namaz klamayacan-oru tutamayacan-cima
edemeyeceini belirler, zira Rasulullahdan mddet belirleyen bir
hadis bulunmamaktadr.(daha nce ilendi.) Yok eer bu kan eidi
deilse beyaz renkli ise ykanr ve namaza balar.
2- Bu gelen kann hayz kan olup olmadn incelemeye ramen
anlayamazsa, bu durumda ayn ekilde, hayz mddetinin devam
ettiini, namaz klamayacan-oru tutamayacan-cima
edemeyeceini bilir. ( Fetava el-merati Useymin- Cami Ahkamun
Nisa-Useymin-1/215)

209.Soru-Kadn hayzl olduu gnlerde kendinden gelen kan
2.gnde kesilip sonra devam etse, daha sonra 4. gn kesilip devam
etse bu durumda ne yapar ?
Bu durumda kadn, kann kesilip sonra devam etmesine itibar etmez,
ta ki beyaz suyu grp, ferci kuruyuncaya, tahir olduuna kanaat
getirinceye kadar bekler, bunlar grnce de ykanr, temizlenir,
ibadetlerini yapar, eiyle cima edebilir. ( Fetava el-merati Useymin-
Cami Ahkamun Nisa-Useymin-1/215)

210.Soru-Hamile kadn hayz kan grr mi ?

60
Mecmua Fetava 1/625 -Mahalla 2/171 -Mslim erhi 1/593 -Cami Ahkamun Nisa-Useymin-1/208

139
Hamile kadn genel ilke olarak, alimlerin ouna gre hayz kan
grmez, eer hamile kadn siyah renkli-kaln bu kan grrse de bu
durumda namaz klmaz-cima edemez ta ki temizleninceye kadar.
Eer kan hayz kan deilse de bu durumda namaz klar ve dier
ibadetleri eder.

211.Soru-Diyelim ki kadn ikindi namazna ok yakn bir anda
hayz durumuna dse, ( hayz kan geldi veya gelmedi phesi
iinde olduundan namaza durmayp ) le namazn da
klmamsa bu durumda ne yapar ?
1.Gr : Cumhura gre, hayz kan geldii o andan bir nceki
namaz olan leyi temizlendikten sonra kaza eder. zira bu namaz
klmad ve bunu kaza etmesi gerekir, nk o vakit daha temizdi, bir
rekat klacak kadar zaman vard demilerdir.
2.Gr : Bu namaz kaza etmez, zira bn Teymiyye der ki
Rasulullahn dneminde kadnlar her vakit hayzl konuma
derlerdi ve peygamber asla onlara temizlendikten sonra bir nceki
vakti kaza etmelerini emretmezdi. Bu gr, Ebu Hanife ve mam
Malikinde grdr, bu durumda kaza gerekmez demilerdir,
sahih olanda budur(Allah en dorusunu bilir.)

212.Soru- Diyelim ki kadn ikindi namaznn vaktine yakn hayz
durumundan temizlense ( le namazn da zaten klmamtr zira
hayzl idi, fakat gusledip ykannca da ikindi vakti girmi olsa ) bu
durumda leyi kaza eder mi ?
Bu kadn gusledip ykandktan sonra le ve ikindi namazn klar,
zira bu iki namaznda vakti mterektir, bu ise zr halidir. zr
halinde ikinci vaktin namaz dier birinci namaznda vaktidir. Bu
yzden gndzn sonunda hayzlktan temizlenen kadn o gnn
le ve ikindi namazn klar, gecenin sonunda (fecr domadan nce)
temizlenince de o gecenin akam ve yats namazlarn eda eder.
nk vakit bu iki namazlar iin ortaktr. Kadn eer gnn sonunda
temizlenirse onun iin lenin vakti hala devam ediyor demektir. Bu
durumda nce leyi klacak sonra da ikindiyi klacaktr. Kadn eer
140
gecenin sonunda temizlenirse onun iin akamn vakti hala devam
ediyor demektir. Bu durumda nce akam klacak sonra da yatsy
klacaktr. bn Teymiyye der ki Eer kadn gne batmadan nce
(gnn sonunda) temizlenirse, o gnn le ve ikindi namazlarn
kaza eder. Eer fecr domazdan nce ( gecenin sonunda)
temizlenirse, (zaten sabah namazn klacaktr nk temizlenmitir.)
akam ve yatsy da kaza eder. Bu gr Abdurrahman bin Afdan-
Ebu Hureyreden-bn Abbasdan nakledilir. Cumhur, yani mam
Malik-afi-Ahmed bu grtedir.(Mecmua Fetva-22/434)

213.Soru-Hayzl kadn oru tutar m ?
Hayzl kadn oru tutmaz. Ramazandaki Tutmad orularn ise
kaza eder. Bu konuda icma bulunur.
1.Delil : Aie annemiz rivayet eder Bize hayz isabet ederdi,
orularmzn kazasn tutmakla emir olunur, klamadmz
namazlarmz da kaza etmekle emrolunmazdk ( Mslim-Ebu
Davud )
Aklama : Aie annemiz, orular kaza etmenin gerekliliini beyan
eder.

214.Soru-Bir kadn fecr ncesi hayzdan temizlense ve henz
ykanmadan oru tutabilir mi ?
Bu kadn henz ykanmadan oru tutabilir, bunun sakncas yoktur,
bu cumhurun grdr. Zira ykanmadan oruca niyet edebilir.

215.Soru-Bir kadn gne doduktan sonra hayzlk durumundan
temizlense gndzn dier vaktini orulu geirir mi ?
Bu kadn kalan gndz orulu geiremez. Zira zaten gndz
orusuz geirmitir, bu kadn orucunu baka bir gn kaza eder. bn
Cureyc bir gn Ataya sordum der, kadn hayzl olsa sonra gndz
iinde temizlense bu durumda kalan gn orulu mu geiriri, Ata
dedi ki hayr o gn orulu geirmez, baka gn kaza eder
(Abdurrezzak-isnad sahihtir.)

141
216.Soru-Hayzl Kadnla cima caiz midir ?
Kuran ve hadisten gelen delille hayzl kadnla cima etmek caiz
deildir. Kim caiz olduuna inanarak ve cima etmenin ne sakncas
var kardeim diye sylese bu durumda mrted olur, kafir olur,
dinden kar. Eer helal olduuna inanmadan unutarak, bilmeyerek,
cima ederse gnah ilenmi olur, bu adama kefaret yoktur. Yok eer,
bile bile cima ederse bu durumda byk gnah ilemitir, tevbe
etmesi vaciptir. Buna da kefaret yoktur. Bu konudaki u hadis,
zayftr . bn Abbas rivayet eder, hayzl kadnna yaklaan hakknda
peygamber buyurur ki, 1 veya yarm dinar tasadduk eder. (Ebu
Davud-Nesai-bn Mace-zayftr.)
1.Delil : Allah buyurur ki ; ..hayzl kadndan uzak durun (cima
iin). (Bakara-222)
Aklama : Ayet aktr.

2.Delil : Nikah dnda ( cima dnda ) her eyi yapn. (Mslim-Ebu
Davud-Nesai-Tirmizi-bn Mace)

3.Delil : bn Teymiyye der ki hayzl kadnla cima etmek nasl
haramsa Nefse kadnla da cima haramdr. ( Fetva 21 / 624)

217.Soru-Kadndan hayz kan kesilince ne yapar ?
Kadn bu durumda gusletmesi gerekir. Kadn hayzlk halinden
kurtulunca aada geldii gibi ykanr. Kalpten namaz ve tm
ibadetleri eda etmek amacyla cunubluktan temizlenmek iin gusle
niyet eder (veya kalpte hazr tutar), bismillah der ve btn vcuduna
su dker, salar rk ise almas gerekmez, sidr kokulu bir bezle de
temizlenmesi gereken azalarn temizler.
142
(Mslim)
Delil Cmlemiz : .ban iddetli bir srtme ile ovar ki, ykama
bann sa kklerine kadar ulasn
Aklama : Hadis kadnn guslde nasl temizleneceini ispat
etmektedir.

218.Soru Kadn hayzl bitince ibadet eder diyoruz buna
snnetten deliliniz nedir ?
1.Delil : Rasulullah (s..a.v.) Ay halin balad m namaz brak,
bittimi guslet ve namaz klmaya bala. (Buhari-Mslim-Ebu Davud-
Nesai-Tirmizi)
Aklama : Hadis, hayz mddeti bitince ykandktan sonra namaz
klmaya delildir.

2.Delil :Rasulullah (s..a.v.) Kadn hayz olduu zaman namaz
klmyor ve oru tutmuyor deil mi?
(Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, kadn eer hayzl olduunda namaz klmyor
deil mi sznden hayz bitince de namaz klar anlam ok aktr.

219.Soru-Kadn hayzl olduu mddet iinde klmad
namazlarn sonradan kaza eder mi ?
Hayzl bir kadn hayzl olduu gnlerde ki namazlarn kaza etmez,
ama tutamad ramazan orularn kaza eder.
Davud )
Aklama : Aie annemiz, namazlar kaza etmenin gerekmediini ve
orularn kaza edilmesi gerektiini beyan eder.

220.Soru-Hayzlnn saknmas gereken durumlar nelerdir ?
143
1-Hayzl kesinlikle cima edemez.
1.Delil : Allah buyurur ki ; ..hayzl kadndan uzak durun (cima
iin). (Bakara-222)
Aklama : Ayet aktr.

2.Delil : Nikah dnda ( cima dnda ) her eyi yapn. (Mslim-Ebu
Davud-Nesai-Tirmizi-bn Mace)

2-Hayzl namazlarn klmaz, orularn tutamaz.
Davud )
Aklama : Aie annemiz, namazlar kaza etmenin gerekmediini ve
orularn kaza edilmesi gerektiini beyan eder.

3-Hayzl Beytullah tavaf edemez.
1.Delil : Aie annemiz anlatr. Serif ( Mekke yaknlarna yakn bir )
mevkiye geldiimizde hayz oldum. Peygamber bana yle dedi.
Haclarn yapt her eyi yap, Sadece temizleninceye kadar Kabeyi
tavaf etme. (Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis hayzlnn beytullah tavaf edemeyeceine delildir.

221.Soru-Hayzl kadn neleri yapabilir ?
1- Einin kucanda yatabilir, einin salarn tarayabilir, ei onun
yedii yemek tabaktan yiyebilir, srd kemiin zerinden sra
bilir, itii kabdan iebilir, aznn dedii Kab yerinden su
iebilir.
1.Delil : ureyh bn Hani Aie annemize bir kadn eiyle beraber
hayzl iken yemek yer mi diye sordu. Aie evet dedi benim
kanamam varken Rasulullah (s.a.v.) beni ard bende onunla
birlikte yerdim. (Sonra) Etli kemii alr, nce benim balamam iin
yemin ettirir, ben de onu alr bir miktar diler (sonra da onu
144
Rasulullaha uzatrdm.) o da azn kemikte tam benim azm
koyduum yere koyarak (yemeye) balard. ecek bir ey istedii
olur, ncelikle benim imem iin yemin ettirir, sonra bende bunun
zerine kab alr ier brakrdm., sonra Rasulullah (s.a.v.) kabn
azma deen yerine azn koyarak ierdi. (Mslim-Ebu Davud-
Nesai-Abdurrezzak-Ahmed)
Aklama : Hadis, peygamberin hayzl einin artn yediine ve
itiine, hayzl kadnn (Yahudilerin aksine) necis olmadna ak
delildir.

2.Delil : Aie annemiz rivayet eder, Rasulullah mescidde iken ban
benim hcreme uzatr, ben de sann bakmn yapardm. (Buhari-
Mslim)
Aklama : Hadis, peygamberin ban uzatarak ykattna ak
delildir.

3.Delil : Aie annemiz, Peygamber mescidin civarnda ban bana
doru uzatr ben de salarn tarardm ve ben o an hayzl idim.
(Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, peygamberin ban uzatarak tarattna ak
delildir.

Aklama : Hadis, Rasulullahn hayzl eiyle seferde gezdiine
delildir.

2-Kuran okuyabilir, Allah zikredebilir.
Hayzl ve nefse halinde olan kadnlarn tercih edilen gre gre,
kuran okumasnda (el srmeden) bir saknca yoktur. Bu gr, Ebu
Hanife, afi, Ahmedin grdr. Bu gr bn Hazmda
145
desteklemitir. Zira Rasulullah her halinde Allah zikrederdi. Allah
zikretme kapsamna kuran okumakta girer.
1.Delil : Aie annemiz rivayet eder, Rasulullah (s.a.v) her halinde
Allah zikrederdi. (Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, kuran okumann da zikre girdii iin hayzl bir
kadnn okuyabileceine ak delildir.

Aklama : Hadis hayzlnn tavaf dnda her eyi ( kuran okuma,
zikretme, dua etme, istifarda bulunma, gezinme, yeme, ime.)
yapabileceine delildir.

3.Delil : bn Hazm der ki Kuran okumak, secde ayeti duyunca secde
etmek, kurana el srmek, Allah zikretmek, hayrl amellerdendir.
Bu ameller mendup olup yapanlar ecir alr. Kim bunlarn baz
hallerde olamayacan sylerse delil getirmesi lazmdr. (bn Hazm
Mahalla 1 / 77-78)

3-Secde ayetini duyunca secde edebilir.
Secde etmesine gelince, bu konuda bu ameli yasaklayan bir delil
bulunmamaktadr. Secde namaz gibi deildir. Buna abdestte
gerekmez. Zira Rasulullah Necm suresini okumu, kendisi, ashab,
mrikler, cinler ve insanlar secdeye kapanmlardr. Secdeye
kapananlarn hepsinin abdestli olmas, hayzsz olmas, cunup
olmamalar mmkn deildir. Bu gr, Zuhri, Katade
dorulamtr. (Abdurrezzak Musannaf 1 / 321 )

4-Kurana dokunmak.
Bu konuda hayzl kurana dokunamaz diye bir ak delil
bulunmamaktadr. Alimlerin byk ounluu dokunmaz demite
olsa ak bir nass yoktur.
146

5-Eiyle bayramlara ve gezmelere gidebilir.
1.Delil : Ummu Atiyye rivayet eder, Peygamber (s.a.v.) Yeni
yetmeler, rt altnda bulunan kzlar ve adet gren kadnlar hayrda
ve mminlerin dualarnda hazr bulunsunlar ancak adet gren
kadnlar namazgahn dnda dursunlar diye emretti. (Buhari-
Mslim)
Aklama : Rasulullah hayzl kadnn bayram namaz klnan yerlere
ve meydanlara kacana izin verdiine delildir.

NFAS BLM
222.Soru-Nifas nedir ?
Nifas, kadndan doum sonras gelen kandr.

223.Soru-Nifasn az ve ou ka gndr delille aklaynz ?
Hayz kan hakknda ( nasl en az mddet snrlamas yoksa ) Nifas
kannn da en az u kadar diye bir snrlama yoktur. Alimler,
kadndan ne zaman Nifas kan kesilirse o zaman kadn ykanr ve
ibadet eder demilerdir. Bu grte icma ile sabittir. (Bu icmay
Tirmizi sneninde beyan eder. 1/429) Nifasn en fazla gn ise 40
gndr. Kadn, 40 gnden sonra ykanr, ibadet etmeye balar. Bu
alimlerin cumhurunun grdr.
1.Delil :Ummu Seleme rivayet eder, Rasulullah dneminde lousa
olan kadnlar lousalk ardndan 40 gn veya 40 gece beklerlerdi. (
Ebu Davud- Tirmizi- bn Mace hasen denmi, zayfl tercih
edilmitir.)
Aklama : hadis, 40 gn beklemenin eri delilini ispat eder.

224.Soru-Lousalk ( doum yapan kadndr.) hali hayzlk
halindeki tm hkmleri ierir mi ?
Alimler, lousalk halindeki tm hkmler, hayzlk halindeki
hkmler gibidir konusunda icma etmilerdir. Hayzlk halinde
147
haram olanlar, nefse halinde de haramdr, mekruhtur, menduptur
denmitir. (evkani, Neylul Evtar- 1/286)
1.Delil : Ummu seleme rivayet eder Peygamber ona, lousalkta
klmad namazlar kaza etmesini emretmedi. (Ebu Davud-Hakim-
sahihtir.)
Aklama : Lousa kadn hayzl kadn gibidir, namazlarn kaza
etmez.

STHAZA BLM

225.Soru-stihaza ne demektir ?
Hayz ver nefse kannn dnda kadndan hastalk veya rahatszlktan
dolay gelen krmz renkli kandr. Bu halde kadn namaz, orucu,
ibadet amelleri terk etmez. Bu ibadetler ona merudur, yapabilir bu
ise alimlerin icmas ile caizdir.

226.Soru- stihazann mddeti ne kadardr ?
stihaza, eer hayz ve nefselik halinin dnda ( hayz ve nefselik
kannn) hemen ardndan gelmedikten sonra gelirse, zaten bunda bir
saknca yoktur, bu kan stihaza kan olduu bilinir. Sorun bu iki halin
(yani hayz ve nefseliin) pei sra gelirse bu durumda ne olacaktr,
nasl tannacaktr. Bu durumda kadn u 4 hali gz nnde
bulundurmaldr.

1-Kadn (stihaza kann tanmak iin) hayz mddetinin ne kadar
olduunu bilir bu durumda kann kesilmesini bekler, kan
kesildiinde ykanr, ibadete balar, ardndan da kan gelirse bu
durum stihaza halinin balangc olduuna kanaat getirir, bu durum
onu namazdan-orutan v.s. ibadetlerden alkoymaz, zira bu hal
hayzlk hali deildir.
1.Delil : Aie annemiz rivayet eder, Ummu Habibe Peygambere
stihaza kannn durumunu sordu, Rasulullah hayzn seni
hapsettii sre kadar bekle, sonra da ykan. buyurdu.
148
Aklama : stihazal kadn hayz mddeti bittimi ykanr, kendinden
gelecek kan asla onu ibadetten alkoymaz. Hayz mddetinin bittiini
bilen bu kadn sonra gelen kann stihaza kan olduunu bilir.

2-Kadn (stihaza kann tanmak iin) kann rengine ve ekline bakar
ve bunu tanyabilir.
1.Delil : Aie annemiz rivayet eder, Fatma Bintu Hubey
peygambere gelerek ben stihaza ok gren ve bir trl
temizlenemeyen kadnm bu durumda namaz terk edeyim mi ? dedi.
Peygamber ona hayr, byle yapma, bu senden gelen damar kan
olup hayz kan deildir, eer hayz kann gelirse bu durumda
namaz terk et, eer kesilirse de ykan ve namaz kl. (Buhari-Mslim)
Aklama : Rasulullah hayz ve stihaza kannn pe pee gelmesi
zerine sorulan soruya peygamber o kan bil, eer hayz kan ise
namaz terk et, deilse terk etme buyurmaktadr. Kadn bu kann
hangi kan olduunu bilir. Yani kann rengi bu konuda kadna
kolaylk sunar.

3-Eer kz henz hayz kan grmemise, kendisinden gelen kan da
tanmakta glk ekerse bu durumda, kz gelen bu ilk kann 6 veya
7 gn gelmesini bekler, bu kan hayz kan olarak grr, temizlenince
de kendisinden sonra kan gelirse, stihaza kan olduunu bilir, eer
pe pee gelirse rengine bakarak, bunu bir bilene syler.
1.Delil : Hamne Bintu Cah anlatr,ok iddetli stihaza oluyordum,
ne yapmam gerektiini renmek iin Peygamberin yanna geldim.
Rasulullah yle buyurdu : Bu eytann bir darbesidir. Kendi alt
veya yedi gn hayzl kabul et, sonra ykan, tamamen temizlenince 23
gn veya 24 gn namazn kl, orucunu tut, bu sana yeterlidir. (Ebu
Davud-bn Mace-Tirmizi- afi Umm Albani hasen demitir.)

4- Kadn (stihaza kann tanmak iin) kann renginden ne olduunu
tanyamaz ve ka gn hayzl olduunu unutursa, bu durumda
yukardaki 3. maddeye gre hareket eder. Delili de yukardaki
gibidir.
149

227.Soru-Mstehazann (stihazal kadn) hkmleri nelerdir ?
1-Mstehaza tahirdir, hayzl kadna haram olan ona haram deildir.
2-Mstehaza, oru tutar, namaz klar, mushaf tutabilir, tilavet secdesi
edebilir, kr secdesine gidebilir, ve v.b. tm ibadetleri yapabilir,
icma ile bu kadn tahirdir.
3- Mstehaza, abdestini bozmad mddete her namaz ncesi
abdest alr diye bir hkm sabit deildir. Zira bu konuda sahih bir
rivayet olmamasndan dolay byledir. (gelen hadisler zayftr.) ( Bkz
: Useymin Cami Ahkamun Nisa- 1/ 230) Fakat en faziletli olan ise,
her namaz ncesi abdest almas veya gusletmesidir.
4- Mstehaza, eiyle cima edebilir, kan ondan gelse bile, bu alimlerin
ounluunun grdr. (Mecmu Fetva 2 / 372, el-Mugni 1 / 339)
5- Mstehaza, Mescidde itikafa girer, bu konuda Aie annemiz,
Rasulullahn zevcelerinden biri mescidde onunla beraber itikafa
girmi, ondan sar renkli kan geliyordu ve o namaz klyordu
buyurmutur. (Buhari) mam Nevevi ise bu konuda icma olduunu
nakleder.

NAMAZ BLM
228.Soru-Salat-Namaz nedir tarif ediniz ?
Salat-Namaz Latta :Dua demektir.
1.Delil : Onlarn zerine salat et.
Aklama : Yani onlara dua et demektir.
2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) buyurur ki; Sizden biri bir yemee davet
edilirse ona icabet etsin, eer orulu ise (davet edene) salat etsin (dua
etsin) (Mslim)

150
Salat-Namaz stlahta :Malum fiillerle ve szlerle olan, tekbirle
balanp, selamla sona eren hkm kuran ve snnetle farz olan
ibadettir.

229.Soru-Namazn dindeki yeri nedir ?
1-Namaz en byk farz ibadet olup, islam dininin temel
rknlerinden saylmaktadr.
1.Delil : bn mer rivayet eder peygamber buyuru ki slam be
(esas ) zerine kurulmutur. Allahtan baka ilah olmadna ve
Muhammedin Allahn kulu ve elisi olduuna ehadet etmek,
namaz klmak, zekat vermek, orucu tutmak ve haccetmektir. (
Buhari-Mslim)

2-Hkm koyan Allah ve Resul namaz klmayan iddetli bir
ekilde uyarm, Rasulullah klmayana kafir ismini vermitir.
1.Delil : Sizi cehenneme srkleyen nedir, biz namaz klanlardan
deildik(Mddessir-42-43)
Aklama : Namaz klmamak cehennem drmekte olmas demek
kii bu durumda kfr gerektiren bir sebep olduunu ispat eder.

2.Delil : Rasulullah buyurur ki; Kiiyle irk-kfr arasnda namazn
terki vardr. (Mslim-Ebu Davud- Nesai)
3.Delil : Rasulullah buyurur ki; Bizim ve Kafirlerle aramzdaki ahd
namazdr, kim onu terk ederse kafirdir. (Tirmizi-Nesai-bn Mace
sahihtir.)
4-Delil : Abdullah bn akik der ki peygamberin ashab namaz
terk etmeden baka bir eyi kfr grmezlerdi. ( Tirmizi- isnad
sahihtir.)
Aklama : Hadisler namaz terk edenin kafir olduunu ispat eder.
Hadis, Namaz terk eden bilerek-kasten-isteyerek terk ederse veya
tembellikten-i artlarnn arlndan-basklardan-rzk endiesi
tamaktan dolay terk eden diye bir aklama getirmemitir.
Rasulullah terk eden demitir. Bu terk etme konusu ihtilaf getirmitir.

151
3-Namaz dinin direidir, o olmazsa din kaim olmaz.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) buyurur ki; in ba islam ve direi
namazdr, zirvesi Allah yolunda cihaddr. ( Tirmizi-bn Mace)
Aklama : Rasulullah iin bann islam ve direinin de namaz
olduunu sylemitir, direk temeldir, temel salam olmazsa bina
rk olur.

4-Kulun ilk hesaba ekilecei amel namazdr.
1.Delil : Kulun ilk hesaba ekilecei amel kyamet gnnde
namazdr. Eer namazdan kurtulursa kurtulur, ve kazanr, eer
namaz olmazsa da kaybeder, hsrana der.
Aklama : Namaz kulun ilk hesaba ekilecei ameli olduuna ak
delildir.

5- Namaz Rasulullahn gzbebeidir.
1.Delil : Namaz gzmn nuru serinlii klnmtr. ( Ahmed)

6-Rasulullahn mmetine son vasiyet ettii amel namazdr.
1.Delil : Namaz birde elinizde tutuunuz cariyelerden korkun

7-nsann hayatta asla terk edemeyecei tek ibadet olup, hastalk
halinde bile farziyeti dmemektedir.

8-Namaz, dier ibadetlerden farkl bir ibadettir, u aadaki gibi
a-Allah, Resuln muhatab alarak mira gecesi onu farz klmtr.
b-Kuranda en ok farz ibadet olarak zikri geen ibadettir.
c-Allahn kullarna farz kld ilk ibadettir.
d-bir gece ve gndz iinde 5 defa eda edilen tek ibadettir.

230.Soru-Namaz ka eittir, tanmlar msnz ?
Farz ve Tatavvu (nafile) olmak zere iki eittir.
152
1-Farz : Kiinin bilerek kasten terk ettii takdirde Allaha isyana
sebebiyet veren namazdr. ki ksmdr.
a-Farz Ayn : Her akl bali erkek ve kadn hr ve kle zerine 5 vakit
farz olan namazdr.
b-Farz kifaye : Baz mslmanlarn eda etmesi durumundan dier
eda edemeyenlerin zerinden den namaz ve dier ibadetlerdir.
Cenaze namaz.

2-Tatavvu(Nafile) : Terk edildiinde kiiyi Allaha isyana
gtrmeyen ibadetlerdir. Snnet namazlar, vitir gibi..Tatavvunun
(nafilenin) terki mekruh olup ho olmayan-mslmann snnete
ballna ters den bir ameldir.

231.Soru-Namaz klmama hali ka trldr ?
Namaz klmama hali iki trldr.
1-Namazn farziyetini inkar eden, bilerek farz deildir zerime
diyerek terk etme halidir.
2-Namazn farziyetini inkar etmeyip, tembellikten-uyuukluktan-
meguliyetten dolay terk etme halidir.

232.Soru-Namaz klmayann hkm nedir ?
1-Namazn farziyetini inkar ederek, bilerek, namaz klmayannn
hkm Mslman alimlerin icmas ile kafirdir ve bu insan mrted
olmutur. Mslmanlarn emiri bu insann bu amelini terk etmesini,
namazna balamasn ister, ve tvbeye davet eder, eer reddederse
mrted hkm uygulanarak ldrlr. Buna mrted olmasndan
dolay btn muameleler uygulanr. Bu hkm mslmanlarn
arasnda (mslman topraklarnda) namaz klmayann hkmdr.
Eer mslmanlarn arasnda olmayp da namaz klmayan biri ise bu
durumda, namaz klmad iin kafir hkm verilmez, ona namazn
farziyeti bildirilir, ayetle ve hadisle beyyine gtrlr, bu durumda
inkar ederse mrted olarak ldrlr. (e-Mecmu, 16/3 )

153
2-Namazn eri bir zr olmadan terk eden - klmayan bir kimse
Allaha kar en byk gnah ilemektedir. Namaz eri zr
olmadan terk etmek, bir insan ldrmekten, bir mal almaktan, zina
ilemekten, iki imekten daha byk bir gnahtr. Namaz bu
ekilde terk etmek Allahn dnyada ve ahirette gazabn getirir. ( bn
Kayym, salat ve hkm terikihe sf 6 ) Alimler daha sonra bu kiinin
hkm hakknda iki gr belirtirler.

a-Bu insan fask olup, byk gnah ilemitir, fakat kafir deildir. Bu
alimlerin ounun grdr. Es-Sevri-Ebu Hanife-Malik-afi ve
(mehur olan gre gre) Ahmed bin Hanbeldir. (Bkz : Haiyetu
bni Abidin 1/235, Fetavai Hindiye 1/50, Haiyetu Dusuki 1/189,
Munil Muhtac 1/327 )

b- Bu insan kafirdir, dinden kmtr ve mrted hkmndedir. Bu
gr, Said bn Cubeyr, abi, Nehai, Evzai, bn Mbarek shak, (ibn
Hazm bu gr )mer ibn Hattab ve dier sahabilerinde
paylatn belirtir. (Mukaddimat bn Rud 1/64, e-Mugni 1/307,
insaf 1/402, Mecmu Fetava 22/48, Salat ibn Kayym)

233.Soru-Namaz klmayan kafirdir ve kafir deildir diyenlerin
delillerini aklar msnz ?
ncelikle namaz klmayan kafir deildir diyenlerin delillerini vererek
sonrada bu gre cevap verenlerin delilerini renerek balayalm.

Kafir deildir diyenlerin delilleri :
Mslmanl sabit delillerle olan bir kimseyi ancak kesik-yakin bir
delille ancak islam dininden karmak gerekir demiler ve u delilleri
ortaya koymulardr.
1-eri deliller ortaya koyar ki, Allah irkin dndaki tm gnahlar
affetmektedir, eer bu insana kafir dersek balanmam olacaktr
ki, bu durum ayetle eliir.
1.Delil : Hi phe yok ki Allah, kendisine ortak koulmasn asla
balamaz, bunun dndaki gnahlar diledii kimse iin balar.
154
Her kim, Allaha ortak koarsa, hi phe yok ki byk bir gnah ile
iftir etmitir. (Nis 48)
Aklama : Bu gr mensubu alimler demilerdir ki; namaz
klmayann hakknda verilecek hkm ancak Allahn dilemesi
altndadr.

Kafirdir diyenlerin bu delille cevaplar :
Ayet, irk dndaki kfr amellerinin af olunacana delil deildir.
Bu ayet, Kafirlerin mafiret edileceine dair delil olamaz, zira kafirler
kuran ve snnet nasslar nda af olunmayacaklardr.
Namaz klmayann kfre dmesi bu ayetin kapsam iindedir. Yani
namaz klmayan kurtulamaz, o hadisin nass ile mriktir. Bu ayet,
asla namaz klmayann kafirliini men etmez.

2-Kim La lahe llallah derse cennete girer, cennete girerken de
namaz art getirilmemitir.
1.Delil :Allahn kullarndan kim La lahe llallah ve Muhammed
Rasulullah derse ona cehennemi haram klmtr. (Buhari-Mslim)
2.Delil : Ubade ibn Samit rivayet eder ki, Rasulullah buyurur ki,
Kim orta olmayan Allahtan baka lah olmadna, Muhammedin
Onun kulu ve Resul olduuna, sann, Allahn kulu ve Rasulu
olduuna ve Meryeme kendisinden gnderdii bir ruhu olduuna,
cennetin gerek olduuna, cehennemin gerek olduuna ahitlik
ederse, Allah o kimseyi yapt ameline gre cennete koyar.
buyurmutur. (Buhari-Mslim)
3.Delil : Muaz bin Cebel rivayet eder, Rasulullah buyurur ki, Kim
ihlasla la lahe llallah derse cennete girer. (Ebu Davud sahihtir.)
4.Delil : tban bin Malik rivayet eder, Rasulullah buyurur ki, Allah
vechini isteyerek kim la lahe llallah derse Allah ona cehennemi
haram klar. ( Buhari-Mslim)

Kafirdir diyenlerin bu delile cevaplar :
155
Bu ayetlerde ki lafzlara baklnca umum yani geneli kapsad
kesindir. Yani La lahe llallah derse mslman olur, bu kelimeye
uygun yaar ve kelimenin gereini yerine getirse cenneti hak eder
anlalmaldr. Diyelim ki, kyamda srekli bir insan dualar okusa
rkya-secdeye gitmese fakat amac bununla da Allah rzasn
kazanmak olsa bu insan Allah rzasn kazanm olur mu veya namaz
eda etmi olur mu ? o halde yukardaki lafzlar umum ierikli, Namaz
klmayann kafir olduunu syleyen hadisler ise bu genelin iinde ki
has-zel hadislerdir. Sonra u ak hadise ne diyeceiz !
1.Delil : bn mer rivayet eder, Rasulullah buyurur ki; Allahtan
baka ilah olmadna, Muhammedin Allahn elisi olduuna
ahitlik etmeleri, namaz klmalar, ve zekat vermelerine kadar
insanlarla savamakla emrolundum. (Buhari-Mslim)

3-Allah hayatta hayr yapmam olan da cehennemden
karmaktadr.
1.Delil : ..sonra Allah ateten bir cemaati toplar ve dnyada iken
hibir hayr iemeyip de cehennemde kmre dnm bir ok
kimseleri karr ve cennetin yollar zerinde olup hayat nehri ad
verilen bir nehir iinde olanlar daldrr. ( Buhari-Mslim)

Bu genel ifade eden hadis iine zel bir hkm nasl konur ?
Yukardaki hadiste genel bir hkm vardr, namaz terk eden bu
umum ifade eden hadis iine konmaz. Ayrca, Allah ayetinde
Baldrn alaca o gnde onlar secde etmeye davet edileceklerde,
edemeyecekler. Gzleri nlerine eilmi, kendilerini de bir zillet
kaplam onlara, Halbuki onlar sapasalam iken secdeye
arlyorlard. (Kalem-42-43)

Ayrca, Rasulullah bu hadis iinde bir baka cmlesinde secde
izleri alnlarndan belli olanlarn karldklarn sylemektedir,
secde eden namaz klan karlmaktadr. Hadiste namaz klanlarn
156
kacana delil vardr.Bu hadis asla namaz klmayn kafirliini iptal
etmede delil olamaz .

4-Hadislerin mefhumu Namaz klmayann dinden kmadna
dairdir.
Namaz klmamak kafir etmez, zira Allahn dilemesi altndadr
diyerek u aadaki delili getirmilerdir.
1.Delil : Rasulullah buyurur ki, Allah kuluna 5 vakit namaz farz
klmtr, kim rabbine bu 5 vakit namaz hakkyla eda ederek
kavuursa Allahtan ona bir sz vardr ve cennete girer, kimde 5 vakit
namaz eksilterek eda ederse Allahtan ona sz yoktur, isterse Allah
azab eder isterse affeder. (Zayftr, tahrici yoktur.)
Hadis zayftr, sahih hadisler varken bu delil olmaz.

2.Delil : Rasulullah buyurur ki, Allahn divan vardr. Biri
Allahn nemli grmedii divan, dieri Allahn orada hibir ey
brakmad divan, dieri de Allahn affetmedii divandr. Allahn
affetmeyecei divana gelince irk (divandr), Allahn nemle
durmad divana gelince bu kulun Rabbi ve kendi arasnda olan
ibadette orucu ve namaz terk etme hususunda zulmettii divandr,
bunun dndakileri de Allah dilerse affeder ( Zayftr )

Hadis zayftr, sahih hadisler varken bu delil olmaz.

3.Delil : Nasr ibn Asm el-Leys ve onlardan biri rivayet eder,
Peygamber yanna bir adam gelerek 2 vakitte namaz klmak zerine
mslman oldu, peygamberde kabul etti. (Ahmed sahihtir.)
Aklama : Namaz klmayan Kafir deildir diyen alimler, Peygamber,
adamn 5 vakit olan namaz 2 vakit klmasn kabul etmesi, namaz
terk edenin kafir olmadna delildir demilerdir.

157
Bu hadis namazn 2 vakit olduu zamanda sylenmi bir hadistir.
Hadiste o zaman namaz5 vakitti diye bir cmle gemez, sonra nasl
olurda peygamber 5 vakit namaz 2 vakit kldrr bu peygamberin
hayat boyu tavizsiz mcadelesine yakr m ? Bu hadis, namaz 5
vakit olmadan nce sylenmitir, demilerdir.

5-Hadislerde gelen namaz klmayan kafirdir szn dinden
kartan kfr deil de kk kfr olarak almlardr.
Namaz klmayan Kafir deildir diyen alimler, bu kafirdir lafzlarn
dinden kartmayan kfr olarak almlar, kk kfr demilerdir.
1.Delil : Rasulullah : Mslmana svmek fasklk, onunla savamak
kfrdr. (Buhari-Mslim)
2.Delil :u iki insan kfrdedir. Bykleri yaralayan ve lnn
zerine feryat eden (Buhari)
3.Delil : Rasulullahn u hadisleri gibi unubunu eden bizden
deildir gibi hadisleri.

1-Rasulullah Kfr ve iman arasnda, kafir ve mslman arasnda
ak bir ayrm yapmtr, Ayrlan ey ayrlandan aktr bu szlerde
2-Namaz islam dinin temel rkndr., bu yzden Rasulullah terk
edenin kfrne hkmetmitir, bununla beraber peygamber kfr
amel ileyenlere asla kafirdir diye bir cmle kullanmamtr. Mesela
Rasulullah oru tutmayan, hacca gitmeyen kafirdir demi midir ?
Namaz konusunda bu ayrm aka dile getirmi ve terk eden
kafirdir demitir.
3-Rasulullah sahih hadislerinde aka namaz terk edenin kafir
olduunu sylemitir.
4-Yukardaki hadislerde kafir lafz nekira (marife taks almadan)
(kafir) olarak gelmitir. Bu lafz dinden kartan kfr olarak
anlalmaz. Bu fiilin kfr olduunu ispat eder. Fakat Rasulullahn
sahih hadislerinde gelen lafza baknca el-Kafir olarak gelmektedir, bu
158
ise hakiki kfr ortaya koyar. ( bn Useymin, Hukmu Teriki Salat-sf
:14)

6-Hadislerde gelen kafirdir (el-Kafir) lafzn bilerek-inkar ederek
terk eden (kafirdir) olarak kabul etmilerdir.
Bu ekil kabul etmek iki ynden hataldr.
1-Allah ve Resulnn belirledii ak (sarih olan ifadeyi terk eden
kafirdir) hkmn bilerek inkar ederek terk eden kafirdir diye iptal
etmektir diye kabullenmek hataldr,
2- Allah ve Resulnn belirledii ak (sarih olan ifadeyi terk eden
kafirdir) hkmnn terk etme dayanan kabullenmemek hatadr.
(Bu terk eden ister bilerek olsun ister baka sebepten olsun bu
durumda terk etme sz konusu olduka bunu bilerek terk eden
kafirdir diye kabullenmek hataldr.) ( bn Useymin, Hukmu Teriki
Salat-sf :12)

7-Biz hibir asrda namaz terk ederek klmayarak lm bir
insann cenaze namaznn klnmadn, mslman mezarlna
gmlmediini, mirasndan pay alnmadn, zevcesinden
boandrldn ve kafir hkm verilerek hkmler uygulandn
okumadk, grmedik, duymadk demilerdir.
Allah ve Resulnn belirledii ak hkm varken nasl olurda biz
bunlar grmedik diye inkar edelim, Rasulullahn hadislerini mi delil
alalm ncekilerin uygulamad hkmdr diye bunu mu delil
alalm.!!!

Namaz klmayan kafirdir diyenlerin delilleri :

1-Hadislerin zahiri terk edenin kafir olduuna dairdir.
1.Delil : Rasulullah buyurur ki; Kiiyle irk-kfr arasnda namazn
terki vardr. (Mslim-Ebu Davud- Nesai)
159
2.Delil : Rasulullah buyurur ki; Bizim ve Kafirlerle aramzdaki ahd
namazdr, kim onu terk ederse kafirdir. (Tirmizi-Nesai-bn Mace
sahihtir.)

Kafir deildir diyenlerin bu delillere cevaplar :
Bu hadisler bilerek-inkar eden zerinedir, bu sebeple tembellik-
uyuukluk sebebiyle klmayan ve inkar etmeyen kafir deildir
demilerdir.

3.Delil : Enes rivayet eder, Kim namaz terk ederse bilerek aka
kfre dmtr. (Tabarani Evsat Albani zayftr demitir.)
Hadis zayftr, delil olamaz.

4.Delil : bn Abbas rivayet eder, Rasulullah buyurur ki ; slamn
ba ve dinin temeli tr. slam bu esas zerine kurulmutur.
Kim bunlardan birini terk ederse kafirdir kan helaldir. La ilaha
illallah, farz namaz, ramazan orucu. (Ebu Yala, Albani zayftr
demitir.)
Hadis zayftr, delil olamaz. Eer hadis sahih olsayd, kan helaldir
sznden de kafirdir anlalmaz hadden ldrme anlalrd ki bu
durumda namaz terk eden kafir deildir.

2-Namaz terk edenin kafir olduuna dair deliller aktr.
1.Delil : Allah ayetinde : Eer tevbe ederler, namaz klarlar, zekat
veriler ise dinde kardelerinizdir. (Tevbe-11)
Aklama : Allah, kardelii irki terk etmeye, namaz klmaya, zekat
vermeye balamtr. Kardelik iman zerine olur, kfr, fasklk
zerine olmaz. Kim bunlardan birini terk ederse kardelik olmaz.
Allah namaz klarsalar diyerek namazn nemini ispat etmitir.

Kafir deildir diyenlerin bu delile cevaplar :
160
Buradaki kardelik kamil kardeliktir. Yani kim bunlar yapmazsa
kamil olan bir kardelii bozarlar, Dinden kartan bir kardelik
bozulmas deildir demilerdir.

5.Delil : Rasulullah buyurur ki ; Bunlardan sonra namaz terk eden,
arzularna uyan bir kavim geldi, te onlar gayy (cehennemi) ile
karlaacaklar. Tevbe eden, iman eden ve salih amel ileyenler
mstesna, ite onlar cennete girecekler ve hibir ekilde zulme
uratlmazlar. (Meryem-59-60)

Tevbe eden, iman eden ve salih amel ileyenler mstesna, szn
alarak bu ayet namaz klmadan nce mmin olmadna delildir
demilerdir.

6.Delil : Allah ayetinde : Sizi cehenneme srkleyen nedir, biz
namaz klanlardan deildik(Mddessir-42-43)
Aklama : Ayet namaz klmayn cehennem dtn beyan eder.

Ayette atee girenlerin kafirlikten dolay deil, gnahtan dolay
demilerdir.

7.Delil : Rasulullah buyurur ki ; Kim namazmz klarsa, kblemize
dnerse, bizim kurbanmzdan yerse, o mslmandr, bize den
neyse ona da ayn ey der. (Buhari-Tirmizi-Nesai)

Bu kafirlik dinden kartan kafirlik deildir.

8.Delil : Mhcan ibn el-Eslemi rivayet eder, Mhcan Rasulullahla
beraberdi, ezan okundu Rasulullah kalkt namaz kld, sonra dnd,
ve Mhcan mecliste oturuyordu, Rasulullah(s.a.v.) mhcana seni
namaz klmaktan alkoyan nedir sen mslman deil misin ? dedi
161
Mhcan elbette mslmanm fakat ben ailemle beraber kldm dedi,
Rasulullah dedi ki Eer byle gelirsen namaza klm olsan da
insanlarla beraber kl. ( Nesai-Ahmed- Beyhaki-zayftr)

Hadis zayftr bu sebeple hccet tekil etmez.

9.Delil : Said ibn Vakkas rivayet eder, Adam Rasulullaha Allahtan
kork dedi. Halid bin velid bunun zerine Ya Rasulullah brak izin
ver boynunu vuraym dedi. Rasulullah dedi ki; Hayr umulur ki
namaz klmaktadr. (Buhari-Mslim)
Aklama : Rasulullah (s.a.v.) ldrlmemesini namaz klmaya
balad, bu ise namaz klmayann katlinin caiz olduunu ispat eder.

Hadis, kafir olduu iin deil de hadden ldrlmeyi ispat eder !!!

10.Delil : Ummu seleme rivayet eder, Rasulullah buyurur ki,
Banza baz idareciler gelecek onlarn baz yaptklarn ho grecek
bazsndan da holanmayacaksnz reddeden kii kendisini kurtarr,
holanmayan kii rahat ve huzura erer fakat raz olup onlara uyan
kimseler zarar grrler. Denildi ki ey Allahn Resul onlara kar
savamal deil miyiz ? Rasulullah namaz kldklar mddete hayr
(savamayn) buyurdu. (Mslim-Tirmizi-Ebu Davud)
Aklama : Namaz klmadklar zaman savan caiz olacan ispat
eder.

11.Delil : Rasulullah buyurur ki : man ile kfr arasnda namaz
terk etmek vardr (Mslim-Tirmizi)
12.Delil : Kul ile kfr ve irk arasnda namaz terk etmek vardr.
(Mslim-bn Mace-Tirmizi)
13.Delil : Bizimle mnafk, mrik ve kafirler arasndaki fark
namazdr. Kim onu terk ederse kafir olur. (Mslim-bn Mace-
Tirmizi)
162
14.Delil : Abdullah bn akik der ki peygamberin ashab namaz
terk etmeden baka bir eyi kfr grmezlerdi. ( Tirmizi- isnad
sahihtir.)
15.Delil : mer ibn Hattab der ki Namaz terk eden kii slamdan
nasibi olmaz. (isnad sahih tazimu salat)
16.Delil :bn Mesud derki : Namaz klmayann dini yoktur. (isnad
leyyin tazimu salat)
17.Delil : Ebu Derda der ki : Namaz olmayann iman yoktur.
(isnad hasen tazimu salat)
18.Delil : Namaz terk edenin kafir olduu gr cumhurun
grdr.

Netice : Ayetler ve sahih hadisler namaz terk edenin kfre
dtn aka ispat eder, tercih edilen budur. Fakat toplumda
namaz klmayanlara sen kafirsin yaktrmas davet usulne terstir.
Teblii ve daveti esas alan almamz, bir hkm ilmi delillerle
ortaya koymay sonra da zaman ve artlar gzetmeyi ama
edinmitir.

233.Soru-Namaz terk edenin dnyada grecei muamele nedir ?
Namaz terk edenin ahirette grecei ceza ile birlikte dnyada da
grecei muamelelerde bulunur.
1-Namaz klmayanlarn Kafir olmayp fask olduunu
syleyenlerin nezdinde grecei muameleler :
a-Namaz klmayana had uygulanarak ldrlr.
Maliki ve afi mezhebine gre; namaz klmayan namaz klmaya davet
edilir, vakit kmadan namazn eda etmesi ondan istenir vakit kar
ve namaz eda etmemi olursa bu adama yaptndan tevbe et denilir
( kimilerine gre 3 gn namaz klmas istenir veya 3 gn boyunca
tevbe istenir ) etmezse hadden ldrlr. ldrlmesi de cumhura
gre boynu vurularak ldrlr. Bu adam hadden ldrlnce tm
alimlere gre ykanr, zerine cenaze namaz klnr, mslman
mezarlna gmlr, miras mslman evlatlarna datlr.

163
b-ldrlmez, tazir ve hapis cezas verilir ( ta ki tevbe edinceye
kadar ) etmezse de lnceye kadar hapiste tutulur. Bu grte
olanlar, ez-Zuhri, bn Museyyeb, mer bin Abdlaziz, Ebu Hanife,
Davud Zahiri, Mezeni, bn Hazmdr.
1.Delil : Rasulullah buyurur ki, La ilahe llallah diyen mslman
kan u eyin dnda helal olmaz. (Buhari-Mslim)
2.Delil : nsanlar La ilahe llallah Muhammed Rasulullah deyinceye
kadar onlarla savamakla emrolundum Eer bunu derslerse benden
kanlarn ve mallarn korumulardr. slamn koyduu haklar bunun
dndadr. (Buhari-Mslim)
Aklama : Namaz klmayan ldrlmez diyenler, Rasulullah
hadislerinde la ilaha illallah dedii mddete ldrmeyeceini
sylyor diyerek namaz klmayan la ilahe illallah dedike
ldrlmez demilerdir.

2-Namaz klmayanlarn Kafir olduunu syleyenler nezdinde
grecei muameleler :
Bu alimlere gre namaz klmayan kafir olacandan mrted hkm
uygulanr demilerdir.
1-Velayeti der, ( yani kz ocuunu evlendirme v.b. meselelerde bu
hakk der.)
2-Ne miras alr, ne miras verebilir.(Mslman kafire, kafir de
mslmana miras olamaz. Buhari-Mslim)
3-Mekkeye giremez.
4-Kestii kurban haram olur.
5-Cenaze namaz klnmaz ve ardnda dua edilmez.
6-Mslman kz ve kadnla evlenemez, evlenmesi haramdr.
7-Zevcesi ile olan nikah akdi bozulur.
8-slam Devletinin Emiri ona namaz klmasn emreder, o klmam
derse ridden (mrted olarak) ldrlr. slam devletinin emri
olmadan namaz klmayan ferdi emirlerle veya cemaat emirleri ile
ldrlemez !!!

234.Soru-Namaz kime vaciptir ?
164
Namaz her akl, bali, erkek-kadn, hr ve kle olsun kiilere farzdr.

Akl : Namazn artlarndandr. Deliye namaz icma ile farz deildir.
1.Delil : kiiden gnah kalkmtr. uyanncaya kadar uyuyandan,
ihtilam oluncaya kadar ocuktan, akll oluncaya kadar deliden (Ebu
Davud-Nesai-bn Mace-sahihtir.)

235.Soru-Kii akln kaybetse bu insan bu durumda namaz klmas
gerekir mi ?
a-Akln yitirse, hastalktan, ald ilatan akln kaybetse bu durumda
vaktin namazn ve sonrada kazasn etmesi gerekmez zira akl bu
insandan kalkmtr. Akl vaktin iinde geri gelirse bu durumda
namaz klar.
b-Kim sarho durumuna derse, uyursa, veya unutursa bu durumda
klmad namaz bu insan klmak zorundadr.
1.Delil :Ey iman edenler ! sarhoken ne sylediiniz bilinceye kadar
ve birde cunup iken yolcu olmanz mstesna gusledinceye kadar
namaza yaklamayn. ( Nisa, 43)
Aklama : Allah, ayetinde sarho iken ne sylenecei bilinmedii
iin, namaza yaklamay men etmektedir.
2.Delil : Sizden biri namazn unutursa veya uykuya kalarak karrsa
hatrladnda klsn. (Mslim)

c-Kii bilerek-isteyerek akln kaybettirirse bu durumda da namazn
vaktini karrsa bu insan namazn kaza edecektir. Yok eer irade d
akln kaybederse kaza gerekmez. (Ebu Malik, Sahihu Fkh Sunne
234)

236.Soru-Bulu ana gelmek namazn temel artlarndan mdr ?
Bulu a ocuun ihtilam olmas ile balar. Bulua ermek namazn
temel artlarndandr.
165
1.Delil : kiiden gnah kalkmtr. uyanncaya kadar uyuyandan,
ihtilam oluncaya kadar ocuktan, akll oluncaya kadar deliden (Ebu
Davud-Nesai-bn Mace-sahihtir.)

237.Soru-ocuk hangi yata namaza balatlmal ve klmazsa bu
konuda snnetten delille ne yaplmaldr ?
ocuk bulu ana ermemise 7 yanda klmas emredilir, 10 yana
kadar klmazsa da 10 yana geldi mi terbiye etmek-namaza
altrmak-namazn zorunluluk gerektirdiini sylemek iin dvlr.
7 yana geldi mi namaz emretmek ve 10 yana geldi mi terbiye iin
vurmak vaciptir. Bu gr, Ahmed-afi,Ebu Hanifenin grdr.
mam Malik ise mendup demitir. (Ebu Malik, Sahihu Fkh Sunne
235)
1.Delil : Rasulullah (s.a..v.) buyurur ki; Yedi yana geldi mi
ocuunuza namaz emredin, 10 yana geldi mi namaz klmas
iinde vurun. ( Ebu Davud-Tirmizi-Sahihu li ayrihi)

238.Soru-Kafirin namaz klma art var mdr ?
Bu konuda ihtilaf bulunmaktadr.
1-afi-Hanbeli mezhebine gre : Kafirin namaz klmas vacip
deildir. Dnyada bu emirle muhatab deildir, ama ahirette
terkinden dolay hesap grecektir.
2-Maliki ve Hanifi mezhebine gre : Dinden dnen deil de asli olan
kafire namaz vacip deildir, bu yzden de mslman olursa
namazlarn kaza etmez. Asl olan ise kafire namazn vacip oluudur.
Ama namaz klsa da sahih olmaz. Vacip olan bir ibadetin olmas iin
islam-mslman art vardr. Bu yzden de kim mslman deilse
onun ibadeti kabul olunmaz. Kafir, klmam olduu namaz kaza
etmez.

239.Soru-Bir gnde ka vakit namaz vardr ?
Bir gnde 5 vakit farz namaz vardr, sabah-le-ikindi-akam-tas
olmak zerdir. Kim bu 5 vakit namaz olmadn inkar ederse-bilerek
166
yok sayarsa kafir olur. ( el-Bedeai, 1/91, Mugni el-Muhtac,1/121, el-
Mugni, 1/370 )
1.Delil :Talha ibn Abdullah rivayet eder, Bir Arabi geldi Rasulullaha,
Ey Allahn Resul bana gnde ka vakit namaz farz klnmtr
haber ver dedi. Rasulullah (s.a..v) : Bir gecede ve gndzde 5
vakit namaz (farzdr) bunun dnda baka var mdr ? Rasulullah
dedi ki, Hayr, ancak nafile vardr. ( Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, 5 vakit namazn farzla ak delildir.

2.Delil : Ebi Rezin rivayet eder, Hasm Nafi ibn erzak, bn Abbasa
dedi ki; 5 vakit namaz kuranda buluyor musun ? bn Abbas :
geceleyince Allah tenzih ederim her tr eksiklikten ayeti akam
namazn, sabah olunca Allah tenzih ederim her tr eksiklikten
olunca sabah namazn, ikindi gelince Allah tenzih ederim her tr
eksiklikten ikindi namazn, le vaktinde Allah tenzih ederim
her tr eksiklikten le namazn, yats namazndan sonra Allah
tenzih ederim her tr eksiklikten ( ayetlerinde ) bulurum.( Tabari
tefsirinde, 21/20, bn Munzir Evsat 2/322, Beyhaki Kubra 1 /359,
Tabarani 10/304)

3.Delil : Enes bn Malik rivayet eder, ( Mira gecesiydi
).Rabbim bana yle buyurdu : Ya Muhammed Onlar her
gndz ve gece iinde be namazdr ( Buhari-Mslim )

240.Soru-Farz namazlarn sesli ve sessiz okunmas konusunda delil
nedir ?
bn Munzir der ki; le namaznn farz 4 rekattr, sessiz okunur, iki
oturula klnr, kindi namaz le namaz gibidir sessiz okunur, iki
oturula klnr, akam namaz 3 rekattr, 2 rekat sesli 3.rekat ise,
sessiz okunur, iki oturula klnr, yats namaz 4 rekattr 2 rekat sesli,
2 rekat ise sessiz iki oturula klnr, sabah namaz 2 rekattr sesli
okunur 1 oturuludur. Bu (sylenenler) mukim iin olandr. Misafir
167
iin, 4 rekatllar 2 klnr 1 oturula akam ise 3 rekat 2 oturula
klnr. ( Evsat, 2/318)

241.Soru-Namazn vakitleri ne zamandr ?
Namazlar vaktinde klmak konusunda alimler ittifak etmilerdir,
Rasulullah namazlar vaktinde klmann en gzel amel olduunu
bildirmitir.
1.Delil : phesiz ki namaz mminler zerine belli vakitlerde
farzdr. ( Nisa, 103)
Aklama : Ayet aktr.

2.Delil : Rasulullah buyurur ki, amellerin en gzel vaktinde klnan
namazdr. (Buhari-Mslim)

242.Soru-le namaz ne zamandr ?
le namaznn vakti, Gnein semann tam tepesinden batya doru
dnmesi- ynelmesi ile balar. Bir eyin glgesi 1 boy olunca da vakti
biter. (Bu gr, Ebu Hanife (r.a.) dndaki cumhurun grdr)
Alimler bu hususta icma etmitir.
1.Delil : Cabir bin Samura rivayet eder, Peygamber (s.a.v.) gne tepe
noktasndan meyil ettiinde le namazn klard. (Mslim)
Aklama : Hadis, le namaznn ne zaman klndn aka beyan
eder.

2.Delil : Abdullah bin Amr rivayet eder, Rasulullah yle
buyurmutur; le namaznn vakti, gne tepe noktasndan
meyledip bir kimsenin glgesinin boyu kadar olana ve ikindi vaktinin
girmedii zamana kadardr.. ( Mslim)
Aklama : Hadiste, le namaznn balang vakti ve biti vakti
aktr.

243.Soru-le namaznn ilk vakitte klnmas ve geciktirilmesi
konusunda deliller nelerdir ?
168
leyi ilk vakitte klmak mustehabtr.
1.Delil : Cabir bin Samura rivayet eder, Peygamber (s.a.v.) gne tepe
noktasndan meyil ettiinde le namazn klard. (Mslim)
Aklama : Hadis, le namaznn ilk vakitte klndn aka beyan
eder.

Scak iddetli olduunda leyi geciktirmek mustehabtr.
1.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) buyurur ki;
Scak iddetlendiinde namaz serinlie braknz. nk scan
iddetlenmesi cehennemin kaynamasndan dolaydr. (Mslim)
2.Delil : Ebu Zerr rivayet eder, o yle demitir : Rasulullahn
mezzini le ezann okudu. Peygamber de Serinlie brak,
serinlie brak, veya Bekle, bekle, phesiz ki, scan iddetlenmesi
cehennemin kaynamasndan dolaydr. Bu sebeple scak
iddetlendiinde namaz serinline braknz. (Mslim)
Aklama : Hadis, le namaznn scakta geciktirildiini aka
beyan eder.

244.Soru-kindi namaz ne zamandr ?
kindi namaz, gnein kzllat anda balar. kindi vakti, Bir eyin
glgesi 1 boy olunca da vakti balar. (Bu gr, Ebu Hanife (r.a.)
dndaki cumhurun grdr) Gnee batana kadar srer.
1.Delil : Enes bn Malik rivayet eder, o yle der, Peygamber ikindi
namazn gne yksek ve canl iken kldrr, arkasndan birimiz
(Medine civarndaki 2 mil ile 8 mil arasndaki kyler olan ) Avaliye
gider, Avaliye geldiinde gne hala yksekte olurdu. (Mslim)
2.Delil : Aie (r.a.) rivayet eder, Peygamber ikindi namazn gne
benim odamda grnr iken ve glge henz (odamn duvarna)
dnmemiken klard. (Mslim)
girmedii zamana kadardr. kindi namaznn vakti ise gne
sararmad vakte kadardr.. ( Mslim)
169
4.Delil : Aie rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) Kim gne batmadan
nce ikindiden veya gne domadan nce sabah namazndan bir
secdeye yetiirse namaza yetimi olur. ( Mslim)

lk vakit : kindi vakti, Bir eyin glgesi 1 boy olunca da vakti balar.
(Bu gr, Ebu Hanife (r.a.) dndaki cumhurun grdr) Bu
vakit, efdal olan vakittir.
2.Delil : Aie (r.a.) rivayet eder, Peygamber ikindi namazn gne
benim odamda grnr iken ve glge henz (odamn duvarna)
dnmemiken klard. (Mslim)
Aklama : Hadis, ilk vakitte namazn klnmas gerektiini aklar.

Msaade edilen vakit ise, gne sararncaya kadardr.
girmedii zamana kadardr. kindi namaznn vakti ise gne
sararmad vakte kadardr.. ( Mslim)
Aklama : Hadis, zr halinde gne sararncaya kadar
geciktirilebileceini aklar.

Son vakit ise, gne batncaya kadardr.
3.Delil : Aie rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) Kim gne batmadan
nce ikindiden veya gne domadan nce sabah namazndan bir
secdeye yetiirse namaza yetimi olur. ( Mslim)
Aklama : Hadis, gne batncaya kadarda klnacana delilidir,
fakat bu ise mekruhtur. Zira Rasulullah aadaki hadislerinde
uyarmaktadr. u namaz mnafk namazdr ki, oturup gnei
gzetler sonunda gne nerede ise eytann iki boynuzunda olduu
170
zaman, kuun yem gagalamas gibi drt rekat namaz klar. Bu namaz
ierisinde Allah ok az tanr. (Mslim)

245.Soru-kindi namazyla alakal bilmemiz gereken hkmler
nelerdir ?
1- kindiyi erken klmak mustehabtr :
Aklama : Peygamberin, Gne henz yksek ve canl iken
klmasnn anlam ikindiyi erken kldn veya ilk vakitte eda ettiini
ispat eder.

2.Delil : Rafi ibn Hadic rivayet eder, Rasulullahla beraber ikindiyi
klardk, sonra bir deve keserdik onu 10 paraya blerdik, sonra
gne batmadan nce pimi olan deve etini yerdik. ( Buhari-
Mslim)
Aklama : Hadis, Peygamberin ve ashabn ikindiyi ilk vakitte
kldklarn, sonra uzunca kalan vakitte deve kestiklerini ve etini
piirerek yediklerini ve hala gne batmam bir halde bu ileri
bitirdiklerine delildir.

2-Bulutlu gnde ikindi namazn erkene almak mekked bir
snnettir. :
Zira bu vakitte kii namaz farknda olmadan klamayabilir, vakti
bilmeden karabilir, bu sebeple bulutlu k gnlerinde erken klmak
mekked bir snnettir.
1.Delil : Ebu Muleyh rivayet eder, Bureyde (r.a.) ile birlikte bulutlu
bir gnde gazvede beraberdik. Bureyde kindi namazn erken
klnz, nk Peygamber (s.a.v.) kim ikindi namazn terk ederse
ameli boa gitmitir. buyurdu. (Buhari-Nesai-Ahmed)
Aklama : Hadis, Peygamberin ikindiyi bulutlu gnde erken
kldna ak delildir.
171

3-kindi namazn muhafaza etmenin nemi-teviki ve onu
karmann korkusunu bilmek.
1.Delil : Allah muhkem kitab kuranda : Orta namaz
koruyun.. ( Bakara,238)
Aklama : Allah ayetinde bize orta namazmz korumamz ona
nem vermemiz, onu karmaktan korkmamz gerektiini
emretmektedir.

2.Delil : Ahzab savan olduu gnde ikindi namazn kafirler ona
kldrmaynca, Bizi orta namazdan alkoydular; ( bir rivayette de;
Allah da onlarn evlerini ve kabirlerini atele doldursun diye beddua
etti-Mslim)ikindi namazndan buyurdu. ( Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, orta namazn ikindi namaz olduunu, bunun
muhafaza edilmesinin ok nemli olduunu ispat eder.

3.Delil : bn mer rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) kindi namazn
karan kimse sanki ailesi ve mal gasbedilip kaybedilen kimse
gibidir. buyurduunu bildirmitir.
Aklama : Hadis, ikindi namaznn muhafaza edilmesinin ok
nemli olduunu ispat eder.

4.Delil : Ebu Basra el-Gaffari rivayet eder, Rasulullah bize
Muhammis denilen bir yerde ikindi namaz kldrd. Ve yle
buyurdu : phesiz ki sizden ncekilere bu namaz sunulmu,
onlarda bu namaz (klmayarak) zayi etmilerdi, Kim bu namaz
muhafaza ederse iki ecir alr ve bu ikindi namazdan sonra yldz
douncaya kadarda namaz yoktur buyurdu. (Mslim)
Aklama : Hadiste, daha nce mmetlere de bu namazn farz
klnd aktr, bu ise bu namazn ok byk nemli bir namaz
olduunu ispat eder, ayrca ikindi namaz sonras gne batncaya
kadar bir nafile snnet namaz ( namaz klan bir mslman kaza
namazn ikindi akam aras hatrladnda klnabilir.)olmad da
ispat edilmektedir.
172

5.Delil : Ebu Mulelyh rivayet eder, Bureyde (r.a.) ile birlikte bulutlu
bir gnde gazvede beraberdik. Bureyde kindi namazn erken
klnz, nk Peygamber (s.a.v.) kim ikindi namazn terk ederse
ameli boa gitmitir. buyurdu. (Buhari-Nesai-Ahmed)
Aklama : bn Kayym der ki; ikindi namazn klmamaktan dolay
amelin boa gitmesi iki trldr. 1-kindi namazn hi klmayan
kiinin hali ki; bunun tm amelleri boa gider, 2-Belli bir gnde belli
bir sebeple-zaruretle ikindiyi o gn klamayan kiinin hali ki; bunun
da o gnk ameli boa gider. Yani kim klnmas gereken genel bir
ibadeti klmazsa tm ameli boa gider, kimde o gnk klmas
gerekeni bir sebeple klmamsa o gnk ameli boa gider, tpk,
hasenatlarn gnahlar, gnahlarnda hasenatlar giderdii gibidir.

246.Soru-Akam namaznn vakti ne zamandr ?
Akam, gnein batmas ile meydana gelen karanlktr.
Akamn ilk vakti : Gnein batmasyla, yldzlarn kmasyla
balar. Bu konuda alimler icma etmitir.(el-Mugni, 1/381)
1.Delil : Selemetu ibn el-Ekva rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) akam
namazn gne batt yani perdenin arkasna ekildii zaman klar
idi. (Mslim)
Aklama : Akamn lk vakit gnein batyla olduu hadiste
aktr.

2.Delil : Rafi bn Hadic rivayet eder, Biz akam namazn
Rasulullahla birlikte klardk da her birimiz namazdan ktnda
att okun nereye dtn muhakkak grrd. (Mslim)
Aklama : Hadiste, Rasulullah ve ashabnn ilk vakitte akam namaz
kldn okun nereye dtn gren sahabinin sznden
anlyoruz.

Akamn son vakti : Bu konuda iki gr vardr,
1.Gr; akamn bir vakti vardr, kii namaz klmak isteyen akam
namaz sonras gusleder, avreti ret, ezan okur, namaz klmaya
173
ynelir ite bu ileri yapaca kadar bir vakit ierir diyerek son
vaktini byle tayin etmilerdir. Bu grn alimleri, mam Malik,
Evzai, afidir.
2.Gr;Son vakti afan kaybolmas iledir. Bu gr, Sevri, Ahmed,
shak, Ebu Sevr, Ebu Hanife, Baz afi alimleri, mam Nevevi, bn
Mnzir gibi alimlerindir. Sahih olanda budur.
1.Delil : bn mer, rivayet eder Rasulullah buyurur ki; Akam
namaznn vakti afak kaybolmad mddetedir. (Mslim)
Aklama : Hadis, akamn son vaktinin afak kaybolmas ile
gerekletiini ispat eder.

2.Delil : Zeyd bn Sabit (r.a.) Mervana Peygamber akam
namaznda uzun sure (Araf sresini) okurken sana ne oluyor ki
akam namaznda ksa sureleri okuyorsun ? dedi. ( Buhari-Nesai-
Ahmed)
Aklama : Hadis, peygamberin akam namazn tane tane, harflerin
hakkn vererek okuduunu dnrsek vakti uzun mddet devam
ettiini ispat eder. Bu ise peygamberin akam namaznn mddetinin
afak kayboluncaya kadar olduuna delalet eder.

3.Delil : Enes rivayet eder, Peygamber buyurur ki; Akam
namazndan nce eer akam yemei takdim edilirse siz yemei
yiyin. (bir baka rivayette yemeinizi geikdirmeyin-Buhari-Mslim )
( Buhari)
Aklama : Hadis, akam namazn yemek sonrasna geciktirmenin
caizliini ispat ettii gibi, afak vakti kayboluncaya kadarda vaktin
uzadn ispat eder.

4.Delil : Muaz bin Cebelin rivayeti Muaz peygamberle beraber
akam namazn klar sonra da kavmine imamlk ederdi. (Buhari-
Mslim)
Aklama : Hadis, akam namazn son vakte kadar geciktirmenin
caizliini ispat ettii gibi, afak vakti kayboluncaya kadarda vaktin
uzadn ispat eder.
174

247.Soru-Akam namazyla alakal neler bilmeliyiz ?
1-Akam erken klmak mustehabtr :
1.Delil : Rafi bn Hadic rivayet eder, Biz akam namazn
Rasulullahla birlikte klardk da her birimiz namazdan ktnda
att okun nereye dtn muhakkak grrd. (Mslim)
Aklama : Hadiste, Rasulullah ve ashabnn ilk vakitte akam namaz
kldn okun nereye dtn gren sahabinin sznden
anlyoruz. Bu hadis, akam erken klmann mstehabln ispat eder.
2.Delil : Ukbe bin Amir rivayet eder, Peygamber buyurur ki;
mmetim akam namazn Yldzlar i ie girinceye kadar
geciktirmedii mddete hayr (ftrat) zerinedir. (Ebu Davud-
Ahmed-Albani sahihtir.)

248.Soru-Yats namaz ne zamandr ?
Akamn ilk karanl olduu iin yats denmitir.
lk vakti : afak kaybolduunda balar bu hususta icma edilmitir.
(Ancak afan ne zaman olduu konusunda ihtilaf edilmi, cumhur
kzllk afan bitiidir, derken Ebu Hanife (r..a) kzllktan sonraki
beyazlktr demitir. O zaman kimilerine kzlkla balar Ebu Hanifeye
gre ise kzllk sonras beyazlk grldm. ) Doru olanda
cumhurun tanmdr.
1.Delil : bn mer rivayet eder, Peygamber buyurur ki; afak
kzllktr. (Darekutni-bn Huzeyme sahihtir)
2.Delil : Numan Bin Beir rivayet eder, o yle demitir; Bu yats
namaznn vaktini herkesten daha iyi bilirim. Rasulullah yats
namazn gnlk ay batt zamanda klard. (Tirmizi-Nesai-bn
Mace)
Aklama : gnlk aydan maksad ise, Ay, her gn bir nceki
gnden 50 dakika ge batar, bu sebeple gnein batmasndan 135
dakika sonra yats klnrd demektir, o zaman Rasulullah gnein
batmasndan 135 dakika sonra yats klmtr.

Son Vakti :
175
Bu konuda ayr gr bulunur. Gelin bu grleri delileriyle
renelim.

1-Gecenin son te birinde klmak :
mam afi (yeni grnde) , Ebu Hanife, Malik bu grtedir.
1.Delil : Bu alimlerimiz (r.anhum) Cebrailin Peygambere namaz
kldrmas esnasnda Yatsy 2. gnde gece te birine ulanca
kldrmasn delil almlardr. (Buhari-Mslim)

2-Gecenin yarsnda klmak :
1.Delil : Ebu Berze Eslemi rivayet eder, Peygamber yats
namazn (gece yarsna) geciktirmeyi severdi (Buhari-Mslim)
2.Delil : Aie (r.a.) rivayet eder, Peygamber bir gece yats namazn o
kadar geciktirdi ki gecenin ou geti ve mescide gelen ahali uyudu.
Sonra kp namaz kldrd. (Buhari- Mslim)
3.Delil : Enes bn Malik rivayet eder, Bir gece Rasulullah (s.a.v.) o
kadar bekledik ki nihayet gecenin yarsna yakn vakit oldu. Sonra
geldi ve yats namaz kldrd. ( Mslim)
Aklama : Hadisler, yatsy gece yarsna kadar geciktirmenin snnet
olduunu ispat eder.

3-Fecr-i sadk douncaya kadar klmak :
1.Delil : Aie (r.a.) rivayet eder, Peygamber bir gece yats namazn o
kadar geciktirdi ki gecenin ou geti ve mescide gelen ahali uyudu.
Sonra kp namaz kldrd. te yatsnn vakti budur, Sonra
mmetime meakkat vermeyecek olsayd. buyurdu. (Buhari-
Mslim)
Aklama : Hadis, yatsy fecre kadar geciktirmenin delili olduu
sylenmitir.
2.Delil : mmetime meakkat verecek olmasayd yatsy onlara
gecenin yarsna geciktirirdim. ( Buhari-Mslim)
Aklama : Bu gr mensuplar, gecenin yarsn eer emretmise
sonrasnda da klmakta bir saknca yoktur diyerek bu vakti fecri
176
sadka kadar uzatmlardr. Fakat kimse bu gr sahih olarak
grmemitir.
3.Delil : Aie rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) bir gece ta ki
mesciddeki cemaat uyuyup ve gecenin byk bir ksm geinceye
kadar gecikti, sonra grnd ve namaz kld, ve Yatsnn vakti bu
saattir, mmetime meakkat verecek olmasayd. ( Mslim-Nesai)
Yatsnn izin verilen son vakti, fecr-i sadk douncaya kadar devam
eder,

249.Soru-Yats namaz ile alakal bilmemiz gerekenler baka
nelerdir ?
Yatsy geciktirmek mustehabtr.
Bu gr, Sahabenin, tabiinin, alimlerin genel olarak kabullendikleri
grtr.
1.Delil : Eer mmetime meakkat verecek olmasayd yatsy
gecenin te birine veya gecenin yarsnda klmasn emrederdim. (
Tirmizi-bn Mace-Ahmed)
Aklama : Bu vakit, Allaha kulluunu, onun azametinin, emrinin,
bykln hatrlama ve itiraf etme anna en yakn ve sakin andr.
Bu sebeple bu vakitte yatsy klmak hayrldr, fakat alan bir
iinin sabaha kalkamama ve yatsy karma endiesi olduu
takdirde namaz vaktinde klmas gerekir.

Yats vakti henz girmeden nce uyumak ve yatsy eda ettikten
sonra da konumak mekruhtur.
1.Delil : Ebu Barza rivayet eder, peygamber yats vaktinden nce
uyumay ve yats namazndan sonra da konumay ho grmezdi. (
Buhari, 568- Mslim, 237)
Aklama : Bunun sebebi ilk vakitte yatnca yats namazn karma
tehlikesi sonra konumaya gelince de kii teheccude, sabah namazna
kalkma ve bo eylerle urama yolunu seme ktlnden
dolaydr.

177
250.Soru-Rasulullahn zaman zaman yats sonras konutuu
sabittir ve bu hadisleri nasl aklayacaz ?
Eer yats sonras konumak, mmetin maslahatna, talebelerin ilmini
artrmaya, zamanszlktan ancak yats sonras toplanarak ilim
renmeye ynelilecekse, ailesinin bir meselesi varsa bu durumda
konumak caizdir.
1.Delil : Peygamber Ebu Bekir ve mer ile yats sonras
mslmanlarn ilerlini konuurdu. ( Tirmizi-Ahmed)
2.Delil : bn Abbas rivayet eder, Peygamber ehli ile (Meymune) ile bir
saat konutu ve uyudu. ( Mslim)

251.Soru- Sabah namaznn vakti ne zamandr ?
Sabah fecr olarak isimlenir. Fecr ise, sabahn aydnl demektir. Fecr
namaz denme sebebi de sabah eda edildii iindir. ki fecr vardr.
sabah namaznn hkm fecr sadkla alakaldr. Fecri kezible alakal
deildir. Sabah namaznn vakti fecrin domas ile balar. Son vakti
de gnein domas ile devam eder.
1-Fecri kezib/yalanc, ( fecr gkyznde uzun bir izgi ile beyazln
grnd andr)
2-Fecr sadktr. ( bu ise, Ufukta grnen paralel uzun beyazlktr.)

252.Soru- Sabah namazn klnmas gereken vakit konusunda ka
gr vardr ?
1-Sabah namazn erkenden sabahn ilk klar ile beraber
gzken karanlkta klmak mustehabtr. Malik, afi, Ahmed, shak,
Ebu Sevr, 4 halife ve ibn Mesud bu grtedir, Bu cumhurun
tercihidir.
a-Ak sahih hadisler sabah namaznn sabahn ilk klar ile
beraber gzken karanlkta klnmasna dairdir.
1.Delil : Aie (r.a.nhe) Mmin kadnlar yn ve tiftikten dokunmu
rtlerine brnm olarak, Rasulullah (s.a.v.) ile birlikte sabah
namaznda bulunurlard. Namazdan sonra evlerine dnerlerdi. Bu
arada Rasulullah (s.a..v) namaz karanlkta kldrdndan dolay
kadnlar tannmazd. (Buhari-Mslim)
178
2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) ; Sabah namazn birisi yanndakine
bakar onu tanyacak hale geldiinde kldrr ve namazda altm ve
yz ayet aras okurdu. (Mslim)
3.Delil : Ebu Barza el-Eslemi rivayet eder Rasulullah (s.a.v.) sabah
klar sonra ayrlrd ve bizden kimse yannda oturan tanyamazd ve
namazda 60-100 aras ayet okurdu. (Buhari-Mslim)
4.Delil : Ebu Mesud el-Ensari Peygamber sabah namazn bir gn (
sabahn ilk klar ile beraber gzken) karanlkta kld sonra da bir
gn tan yeri arnca kld sonra lnceye kadar namazn karalkta
kld. ( Ebu Davud, hasen)
Aklama : Hadisler, sabah namaznn karanlkta klnacana ak
delillerdir.

b-Ak sahih hadisler namaz ilk vaktinde klnmas gerektiini
sylemitir, biz ise bunun zerinde durduk.
c-Sabah namazn erken ve karanlkta klmak 4 halifenin amelidir.

2-Tan yeri aarnca sabah namazn klmak mustehabtr.
Ebu Sevr, Ebu Hanife ve Talebesi iki imam bu grtedir. Delilleri
unlardr.
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Fecri tan yeri aarnca kln, zira bu
vaktin ecri byktr. ( Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, bn Mace, Sahihu
Liayrihi)
Aklama : bn Hibban der ki; tan yeri derken gecenin aarmas an
anlamndadr. diyerek ilk vakitte klnmas gerektiini aklar.
2.Delil : bn Mesud rivayet eder, Peygamber Mzdelifede Sabah
namazn karanlktan nce kld (?)
Aklama : Bu hadis bu gr alimlerinin getirmi olduu ak olan
bir delil deildir. Tahavi der ki; bu iki hadisleri cem edersek, ilk
vakitte klnmaya balanr ve tan yeri aarnca da devam edilir ve
bitirilir. ( erhu Meanil Eser 1 / 183)

253.Soru-Namaz vakitleri ile alakal bilinmesi gereken hususlar
nelerdir ?
179
1-Namaz vaktinde klmak farzdr :
1.Delil : Allah ayetinde, phesiz ki namaz mminle iin belli
vakitlerde farzdr. ( Nisa, 103)
2.Delil : Allah ayetinde, Onlarlar ki namazlarn vaktinde
klanlardr. ( Mearic, 23)
3.Delil : Allah ayetinde, Onlar ki namazlarn koruyanlardr. (
Mearic, 34)
4.Delil : bn Mesud rivayet eder, Peygambere hangi amel daha
faziletlidir ? diye sordum vaktinde klnan namazdr. buyurdu.
(Buhari-Mslim)
5.Delil : Peygamber Ebu Zere eer senin zerine namaz geciktiren
emirler hakim olursa ne yaparsn dedi, Ebu Zer o zaman bana neyi
emredersin dedi, Peygamber, sen namazn vaktinde kl, eer onlara
da yetiirsen de onlarla klacan namaz nafile olur.
(Mslim,Tirmizi)
6.Delil : bn Mesud derki; Namaz korumak demek, vaktinde da
etmek anlamndadr. (bn Munzir, Evsat, 2/386)
7.Delil : Enes bn Malik derki, Namaz vaktinde klmamak
Peygamberin snnetine muhalefettir, namaz karmaktr.
Aklama : Ayetler ve hadisler namaz vaktinde klmann nemini
aka beyan eder.

254.Soru-Namazn neresine ulalrsa vakte yetiilmi olur ?
1-Namaza son tekbirle bile olsa da ulaldnda yetiilmi olur.
Bu gr, Ebu Hanife, afi, Ahmed bin Hanbelindir. Delilleri,
Tekbire yetimek veya namazn bir czine yetimek namazn tmne
yetimek olur, zira namaz cz cz ayrlmaz. 1.Delil : Aie (r.a.nhe)
rivayet eder, Rasulullah buyurur ki, kindi namazna gne
batmadan nce ve sabah namazna gne domadan nce bir secde
edebilecek kadar ulaan kimse namaza ulamtr. (Mslim, Ahmed)
Aklama : Bu gr alimleri derler ki, secdeye yetimek ( ki, secde
namazdan bir czdr tekbir gibi) nasl ulatryorsa tekbire
yetitirmek de ulatrr

180
2-Bir rekata ulamak namaza ulamaya kafidir.
Bu gr, mam Malik, mam bn Teymiyye ve bir rivayette de
Ahmed bin Hanbelindir. Tercih edilen budur.
1.Delil : Ebu Hureyre (r.a.) Kim bir rekata yetimise namaza
yetimitir. (Buhari-Mslim)

255.Soru-Namazn klnmamasna sebebiyet veren zr halleri
nelerdir ?
1-Unutma ve Uykuda Kalma :
Kim namazn unutursa veya uykuda kalrda vaktini karrsa bu
kimse zrldr. Bu kimsenin hatrlad anda veya uyand anda
namazn kaza etmesi farzdr.
1.Delil : Enes bn Malik rivayet eder, Peygamber buyurur ki, Kim
namazn unutursa hatrladnda klsn, unutmann kefareti ancak
onu kaza etmesidir. (Buhari-Mslim)
bir namaz klmay unutur veya uyuya kalrsa bunun kefareti namaz
hatrladnda klmasdr. ( Buhari-Mslim)
Aklama : Hadisler aktr.

2-Zorlanma :
Kim namaz terk etmeye ve namaz ima yoluyla klmaya zorlanrsa
bu durumda zrldr, eer ima yoluyla klmaya g yetirirse bu
durumda o namaz vaktinde klmas farzdr, eer klamazda ima
yoluyla klarsa da sonra namazn iade etmesi-tekrarlamas gerekmez.

3-Namaz cem etme cem etmeyi de geciktirme :
Yani le ve ikindi namazn veya akam ve yats namazn cemi tahir
ederek eda etmekten dolay namaz klmak merudur. Sefer ve dier
mazur haller bu kimsenin iki namaz cem etmesine izin verir.

4-iddetli korku :
181
Kii dmannn korkusundan, can tehlikesi tadnda namazn
geciktirebilir ve bu hal zr halidir. Rasulullah hendek
muharebesinde bilindii gibi ikindi namazn tahir etmi, gne
battktan sonra klmt. (Buhari-Mslim)

256.Soru-Vakit kmadan nce kii zerine namaz farz ise bu
durumda ne yapar ?
Hayzl kadnn temizlenmesi durumunda namaz eda etmesinin
nasll konusunda 3 gr bulunur.
1-Diyelim ki; Hayzl bir kadn gne batmadan nce hayzlk
halinden temizlenirse bu durumda le ve ikindi namazn klmas
gerekir. Eer, kadn hayzlk durumundan fecr ncesi temizlenirse
bu durumda da akam ve yats namazn klmas gerekir. Bu gr,
Abdurrahman bin Avf, bn Abbas, Ebu Hureyre, Tavus, Nehai,
Mcahid, Rabi, Malik, Leys, afi, Ahmed, Ebu Sevr, ve shakn
grdr.
1.Delil : Abdurrahman bin Avfdan Hayzl bir kadn gne
batmadan nce temizlenirse le ve ikindiyi eda eder, eer gne
domadan nce temizlenirse akam ve yatsy klar. ( bn Ebi eybe,
snad zayftr, bn Munzir, Abdurazzak)
2.Delil : bn Abbasdan rivayetle, Hayzl bir kadn gne batmadan
nce temizlenirse le ve ikindiyi eda eder, eer gne domadan
nce temizlenirse akam ve yatsy eda eder. (Darimi, bn Ebi
eybe, snad zayftr, bn Munzir)
3.Delil : Eer kadn gne batmadan nce (gnn sonunda)
temizlenirse, o gnn le ve ikindi namazlarn kaza eder. Eer fecr
domazdan nce ( gecenin sonunda) temizlenirse, (zaten sabah
namazn klacaktr nk temizlenmitir.) akam ve yatsy da kaza
eder. Bu gr Abdurrahman bin Afdan-Ebu Hureyreden-bn
Abbasdan nakledilir. Cumhur, yani mam Malik-afi-Ahmed bu
grtedir.(Mecmua Fetva-22/434)

2-Diyelim ki, ikindi namaznn vaktinde temizlendi ona ikindi
namaz klmas der, leyi klmaz. Zira bir rekata yetien namaza
182
yetimi olacandan bu kadn ikindi iinde temizlenmitir. Bu
gr, Hasen, Katade, Sevri, Ebu Hanifenindir.
1.Delil : Ebu Hureyre (r.a.) Kim bir rekata yetimise namaza
yetimitir. (Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, namaza 1 rekat kala yetien kimsenin namaza
yetitiine delildir. Sonra leye zaten yetiememi bu kimsenin
namaz eda etmesi gerekmez demilerdir bu alimler.

3-Eer gne batmadan nce kadn hayzdan temizlenir ve iki
namaz ( le ve ikindi ) klmaya da vakit yetecek olursa bu
durumda iki namaz da klar, eer vakit iki namaz deil de sadece
ikindi namazn klmaya yetecekse bu durumda ikindiyi klar
leyi klmaz diyenler. Bu gr mam Malik ve Evzainin
grdr.

Not : 1.gr ihtiyatl olmay tavsiye eden grtr, 2.gr ise sahih
hadise dayanan ve doru olandr, 3. gr ise zorluklarda gzetilmesi
gereken bir grtr. Allahu Alem.

Kaza namaz blm

257.Soru-zrsz olarak namazn vaktini kartann yapmas
gereken nedir ?
1-Bu ahsn namazn kaza etmesi vaciptir :
Bu gr 4 mezhep imamnn grdr. mam Nevevi ise, bu
konuda icma olduunu sylemitir. Fakat bu icma olduu hususu
sahih deildir. Bu alimler u delilleri alarak kaza etmesi vaciptir
hkmne gitmilerdir.
183
Aklama : Hadisler hakknda bu alimlerimiz; hadisler, unutann ve
uykuda kalann kaza etmesini sylemekte ise, bilerek namaz vaktini
kartann da kaza etmesi gerektiine delildir.
3.Delil : Ramazanda bilerek orucunu yiyen birinin nasl kazasn
yapmas hadislerde geliyorsa namazda ramazan gibi ibadet
olduundan vakti bilerek karlm bir namazn kaza edilmesi de
vaciptir demilerdir. Bylece ramazan orucu ile namazn kyasna
gitmilerdir. Bu ise sahih bir kyas deildir. Sonra ramazan sonras
kaza edilmesi konusu da kimi alimlere gre de zayf hadislerle
gelmektedir.
4.Delil : Rasulullah (s.a.v.) : Allahn hakkn demek daha
dorudur. (konusu gelince kaynak gelecek, sahihtir.)
Aklama : Bu alimler oru ve hac ibadetini yerine getiremeyenlere
byle demesini, namaz iinde delil almlardr. Elbette u boyuttan
bakarsak, borcu vaktinde demek daha doru olan deil midir, o
halde namaz vaktinde klmak bor saylmaz m ? vaktinde klmak
olarak almamz gerekmez mi ?

2-Kaza etmesi vacip deil ve kaza ederse de kazas sahih deildir.
Zira vakit bilerek karlmtr, Rasulullahn kaza edilmesini
emrettii kiinin unutma ve uykuda kalma halindedir.
Bu gr, mer bn Hattab, Abdullah bn mer, Sad bn Vakkas, bn
Mesud, bn Hazm, Kasm ibn Muhammed, bedil Ukeyl, Muhammed
ibn Sirin, Mutarraf ibn Abdullah, mer bin Abdlaziz, afi
alimlerinin bir gurubu, Cevuzcani, Berebheri, bn Batta, Davud
Zahiri, eyhul slam bn Teymiyye, Albani, Useymin tarafndan
dorulanmaktadr.
1.Delil : Allah ayetinde, phesiz ki namaz mminle iin belli
vakitlerde farzdr. ( Nisa, 103)
2.Delil : Allah ayetinde, Onlarlar ki namazlarn vaktinde
klanlardr. ( Mearic, 23)
3.Delil : Allah ayetinde, Onlar ki namazlarn koruyanlardr. (
Mearic, 34)
184
4.Delil : Allah ayetinde, Vay o namaz klanlara, onlar ki
namazlarndan gafildirler. (Maun, 4-5)
Aklama : Ayetler ve hadisler namaz bilerek terk edenin kaza
etmesini emretmedii gibi, kazann sadece unutann ve uyuya
kalann zerine vacip olduunu ispat eder.

258.Soru-Kaza namaz ne demektir ?
Kaza latta : eda edilmesi gereken hkm.
Kaza Istlahta : Vakit ktktan sonra eda edilmesi gereken vacip
hkmdr.
Kaza namaz belli vakti zrl olarak karmaktr. Yani uyuyarak
veya unutarak bir namaz vaktini karmak neticesi ile zerimize
den hkmdr.

259.Soru-Uzun yllar namazn klmam bir insann bu klmad
namazlar kaza etmesi mi gerekir ?
Yukarda beyan edildi, namazn bilerek terk eden bir kimsenin
namazn kaza etmesi zerine vacip deildir, kaza etse de o namaz
sahih deildir, zira kaza ancak bilerek olmamak artyla unutan ve
uyuyan bi kimse zerine farzdr. Bu kimse namaz klmad zaman
diliminde mslman kimliinden kmtr ( namaz ne olursa olsun
terk eden kafirdir diyen alimlere gre) hkm gereince kafir zerine
namaz farz olmadndan, bu kimse tevbe etmise artk islam
zerinedir, bu andan itibaren klmad namaz kaza etmelidir.
Gemite klmad namaz toplayarak kaza etmesine gerek yoktur,
tevbe eder ve namaza balar bu andan itibaren de namazn bilerek
deil de unutarak veya uyuya kalarak klmazsa kaza eder. Cumhur
ise, bu insann kaza edeceine hkmetmitir. Sahih ve tercih edilen
185
ise, tevbe etmesi olup kaza etmemesidir. ( Allahu Alem) (Geni bilgi
iin b.k.z : Sahihu Fkh Sunne Ebu Malik, 1/260)

260.Soru-eri zr durumundan dolay namazn eda edemeyen bir
kimse Kaza namazn hemen eda etmesi vacip midir ?
1.Gr : eri zr durumundan dolay bir kimsenin namazn
karmas halinde onu hemen hatrlaynca eda etmesi vaciptir. mam
Malik ve Ahmed bin Hanbel bu grtedir. Delilleri unlardr.
Aklama : Hadisler, bu konuyu aka ifade eder. Bu sebeple, kim
sabah namazn gne doduktan sonra uyanrsa hemen uyumadan
namazn klmas vaciptir.

2.Gr : Hemen kaza etmesi gerekmez diyenlerdir, bu gr,
Hanifi ve afi alimlerinin grdr.
1.Delil : Rasulullahn ve Ashabnn mehur hadiste bilindii gibi
sabah namazn uykuda kalarak klamamlar uyannca da Rasulullah
herkes devesini alsn, bu mekanda eytan bulunmaktadr diyerek
uzaklam ve belli bir mddet sonra klmtr ( Mslim-Nesai)
Aklama : Rasulullah(s.a.v) bu hadiste uzaklama illetini beyan
etmitir, herkes devesini alsn, bu mekanda eytan bulunmaktadr
bu ifade orada namazn klnmayacana delildir, vakti geirmeye
deildir, yukardaki hemen klmaldr grnn delili aktr.

261.Soru-Kaza namaznda tertip nasldr, hkm nedir ?
ki namaz da eri zrle Kazaya kalm bir kimse ilkin ilk kard
namaz klar, sonra da dierini klar. Yani diyelim ki le ve ikindiyi
kazaya kalm bir kimse, nce leyi sonra da ikindiyi klar. Bu tertip
186
sralamas cumhura gre vaciptir, mam afi ise bunu mstehab
grmtr. Zira ona gre, Peygamberin nce ikindiyi ve sonra akam
klmas diyelim ki mcerred bir fiildir, yani hkm ieren bir amel
deildir !!! Cumhurun delilleri unlardr.
1.Delil : Cabir bn Abdullah rivayet eder, mer bn Hattab hendek
gn gne battktan sonra Kureye sverek (beddua ederek) geldi.
Rasulullaha ( hitaben ) Ey Allahn Rasl ikindiyi klacaktm ki
gne batt dedi Rasulullah ona Allaha yemin olsun ki bende
klmadm buyurdu. Rasulullah abdest ald, abdest aldk, gne
battktan sonra ilkin ikindiyi sonra akam kld ( Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, Rasulullahn kazaya kalm bir namazn ilkin
sralama gzeterek kldna delildir.

262.Soru-Tertip ne zaman der ?
1-Kaza namaz Hazr klnmas gereken vaktin kmasna sebebiyet
verecek anda veya an zorlarsa :
Yani bir kimse kazas olsa ve vakit namaz da klnmam ve ok az
vakit kalmsa bu kimse ilkin farz eda eder, sonra kazay klar. Zira
bu durumda farz tertip nndedir. Bu gr, Ebu Hanife, Ahmed,
bn Museyyeb, Hasan Basri, Evzai, shak gibi alimlerin grdr.
Doru ve tercih edilen bu grtr. mam afi de daha nce geti
tertip srlamas vacip deildi. Bu yzden ona gre ncede klnabilir
sonra da.Fakat Ebu Leys, Ata ve mam Malike gre ise, tertip
gereklidir nce kaza klnr sonra da farz namaz klnr !!!

2-Cemaatle klnan namaz karma sz konusu olunca :
Yani bir kimse leyi klamamsa eri zrden dolay ikindi
namazn da cemaatle klan bir cemaat grrse nce ikindiyi klar
sonra da leyi klar. Bu gr, Ahmed bin Hanbel ve eyhul slamn
grdr. ( el-nsaf, 1/444-445)

3-Namaz kard zaman (Cuma namaz gibi ) kazas mmkn
olmayan bir durumda :
187
Yani Cuma namaznn klnmas esnasnda (bir kimsenin aklna
klmad kaza namaz gelse ) bu kimse kazasn klsa Cuma namazn
karacak olur ve cumann da kazas yoktur, bu durumda bu kimse
ilkin cumay klar sonra kaza namazn klar.

4-Unutma durumunda :
Bir kimse tertibi gzetmeden namaznn kazasn sonra klsa unutarak
bu durumda namaz yeniden klmas gerekmez. Zira Allah Ey
Rabbimiz unutur ve hata edersek bizi hesaba ekme buyurmuyor
mu ? Yine Rasulullah buyur muyor mu Allah mmetimden hata
edenin, unutann ve zorla yaptrlann gnahn kaldrmtr, (bn
Mace, Albani sahihtir.) Bu gr, Ebu Hanife ve Hanbeli alimleri
Ahmed bin Hanbele muhalif olarak dorulamlardr.

5-Cehalet durumunda :
Yani bir kimse cehaletinden dolay tertibi gzetmemise bu durumda
ondan bu der, bu insan namazn yeniden klmaz. Zira cehalet
unutmann kardeidir, Kitab ve snnet delillerinde. Bu gr
Ahmed, mam bn Teymiyye ve Ebu Hanife dorulamtr.

263.Soru-Kaza namazn nasl klmal ?
1.Nokta : Kaza namaz farz namazn sfatnda, adetinde olduu gibi
klnmaldr. Ksaltlmas ve azaltlmas sz konusu deildir. Bu
gr, Ebu Hanife, Malik, afi, Ebu Sevr, bn Munzirindir. Yani bir
kimse akam veya yatsy karsa cemaat olarak onu kaza edebilir,
bunu sesli okur, ve namazn hibir rekatndan, adetinden eksiltmez
klar.
1.Delil : Cabir bn Abdullah rivayet eder, mer bn Hattab hendek
gn gne battktan sonra Kureye sverek (beddua ederek) geldi.
Rasulullaha ( hitaben ) Ey Allahn Rasl ikindiyi klacaktm ki
gne batt dedi Rasulullah ona Allaha yemin olsun ki bende
klmadm buyurdu. Rasulullah abdest ald, abdest aldk, gne
battktan sonra ilkin ikindiyi sonra akam kld ( Buhari-Mslim)
188
Aklama : Rasulullah (s.a.v.) kaza namazn olduu gibi eksiksiz
klmtr. Hatta bir rivayette de bu kldklar namaz hakknda en
gzel- klnmas gerektii gibi kld gemektedir.

2.Nokta : Bir kimse yolculukta iken (evde iken klmad bir
namazn) kazaya kaldn dnerek hatrlasa, bu durumda
namazn kasr-iki rekat klarak ( seferi olduunu hesaba katarak )kaza
edemez, Bu gr, Ahmed ve afinindir. Doru budur.

3.Nokta : Bir kimse evde iken seferde klmad bir namazn (kazaya
kaldn dnerek) hatrlasa, bu durumda da yine tam klar. Yani
kasr-iki rekat olarak klmaz. Bu gr, Ahmed ve afinindir. Doru
budur.

264.Soru-Snnet namazlarnn kazas olur mu ?
Sahih olan snnet namazlarnn da kazas olduudur. Bu grte
olanlar, bn mer, Evzai, afi, Ahmed, shak, Muhammed bin Hasan,
Mezeni ve dierleridir. (Geni bilgi iin b.k.z : Sahihu Fkh Sunne
Ebu Malik, 1/264)

265.Soru-Kaza namazlarnn ncesinde ezan ve kamet getirmek
snnet midir ?
Snnettir. Rasulullah hendek sava srasnda uyandklarnda
ashabna bunu emretmitir.
1.Delil : Bilala dnerek Ya Bilal kalk ezan oku dedi, Bilal ezan
okudu, kameti getirdi, ve bizimle namaz kld. ( Ahmed-bn
Hibban-hasendir.)
Namaz klmann yasak olduu vakitler

266.Soru-Namazn klnmasna mani olan vakitler kerahet vakitleri
nerelerdir ?
1-2-Sabah namazndan sonra gne bir mzrak boyu ykselinceye
kadar ki arada ve ikindi namazndan sonra gne batncaya kadar
ki arada namaz klnmaz.
189
1.Delil : bn Abbas rivayet eder, peygamber sabah namazndan
sonra gne douncaya dein ve ikindi namazndan sonra gne
batncaya dein namaz klmay yasaklad. (Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, yukardaki szmze ak delildir.

2.Delil : Ebi Said rivayet eder, Sabah namazndan sonra gne
doup ykselinceye kadar ve ikindi namazndan sonra gne
batncaya dein namaz yoktur. ( Buhari-Mslim)
Aklama : Hadis, yukardaki szmze ak delildir.

3-Gne zeval ynne gemeden tam dou, tepe, bat annda
namaz klnmaz.
Ukbe Amir el-Cuheni (r.a.) yle demitir, vakit vardr ki
Rasulullah (s.a.v.) bu vakitler ierisinde namaz klmay ve
cenazelerimizi defnetmeyi bize yasaklard. Bunlar gnein domaya
balamasndan ykselmesine kadar olan vakit, leyin, ayakta
durann glgesinin olduu yere dmesinden gnein batya
kaymasna kadar olan vakit, gnein zayflayp batmaya balad
vakitten batmasna kadar olan vakit. ( Mslim)

267.Soru-Namazn bu vakitlerde klnmamasnn sebebi-hikmeti
nedir ?
Rasulullah bu sorumuzu cevaplyor.
1.Delil : Peygamber : ..nk gne
batarken eytan iki boynuzunun arasndan batar. Kafirler de bu
srada ona secde ederler. ( Mslim)

268.Soru-Namaz klnmas yasak olan vakitten mstesna olan haller
nelerdir ?
1-Cuma gn gne tepe noktasnda olduunda nafile klmak.
190
Mslmann Cuma gn Cuma namazndan nce henz imam
gelmeden nafile namaz klmas mustehabtr.
1.Delil : Selman Farisi (r.a.) Peygamber (s.a.v.) Bir kimse Cuma
gn boy abdesti alr ve bulabildii temizlik maddeleriyle de
temizlenir sa ve sakaln yalar veya evinin kokusundan srnr
arkasndan dar kar ve iki kiinin arasn amaz sonra da kendisine
farz klnan namaz klar sonra imam konutuunda susup kulak
verirse, kendisi ile gelecek olan arasnda olan gnahlar balanr. (
Buhari)
Aklama : Bu hadis kimi alimlerimiz gne tepe noktasnda (
gndzn ortasnda) olsa da nafile namaza Cuma gn dolaysyla
durulacana delil almtr.

Bu konuda alimler gr iindedir.
1-Cuma veya Cuma gn dnda olsun gndzn ortasnda namaz
klmann mutlak/kesin olarak mekruh olmaddr. Bu gr, mam
Malik, delili de Medine halknn amelidir, ancak bu hadisler
merduttur.
2-Cuma veya Cuma gn dnda olsun gndzn ortasnda namaz
klmak mutlak/kesin olarak mekruhtur. Bu gr, Ebu Hanifenin ve
Ahmed bin Hanbelindir.
3-Rasulullah ( s.a.v.) gndzn ortasnda namaz klmay Cuma
gnnn dnda yasaklamtr. mam afi ve eyhul slam bn
Teymiyye bu grtedir. Sahih ve delili kuvvetli olanda budur,
Allahu Alem.

2-Beytullah tavaf etmek iin 2 rekat namaz klmak
Gndzn ortasnda mslmann Beytullah tavaf etmek iin 2 rekat
namaz klmasnda saknca yoktur.Bu gr bn mer, bn Zubeyr,
Ata, Tavus, Ebu Sever, mam afi-Ahmed bin Hanbelindir.
1.Delil : Cubeyr bn Mutm rivayet eder Rasulullah (s.a.v.) buyurur
ki, Ey Beni Abdu Menaf oullar ! bu evi tavaf etmekten, gece ve
gndz hangi vakitte namaz klmak isteyen bir kimseyi alkoymayn.
( Tirmizi-Nesai- bn Mace-Sahihtir.)
191
Aklama : Rasulullahn hangi vakit olursa namaz klmaktan
alkoymayn sz gndz ortasnda da olsa namazn klnacana
delildir.
2.Delil : bn Abbas, Hasan, Hseyin ve mmetin selefi bu ameli
yapmtr.

3-Kaza namazlarn klmak.
Kaza namazlarn kerahet vakitlerde klma konusunda alimler iki
grtedir.
1-Kerahet vaktinde kaza namaz klmak caiz deildir diyenler
bunlar Ebu Hanife ve Ashabu Raydr. Delilleri unlardr.
1.Delil : Peygamber sabah namazn uyuyup ta kazaya kalnca gne
beyazlancaya kadar namazn geciktirdi. ( Buhari-Mslim)
Aklama : Cumhurun bu delile cevab udur; Rasulullahn gnein
beyazlancaya kadar namazn geciktirmesi gnein domas an
deildi, zira peygamber ve ashab gnein scann etkisinden
uyanmlar ve eytan o mekanda olduu iinde baka bir mekanda
klmlard.
2.Delil : Kaza namaz farz namazdr, nasl nafile bile meru
olmuyorsa kaza hi olmaz demilerdir.
3.Delil : Ebu Bekirden rivayet olunur, Bir gn Ebu Bekir Daliye
(denen bir mevkide) uyuya kald. Gnein batarken uyand. Sonra
Gnein batmasn bekledi ve gne kaybolunca da namazn kld. (
bn Ebi eybe, Abdurazzak, isnad sahihtir.)
4.Delil : Kab ibn Acere rivayet eder Bir gn olu uyudu gne
doarken uyand, namaz klmadan onu oturtturup bekletti sonra
gne tam dounca da imdi namazn kl dedi. ( Tirmizi-bn Ebi
eybe, isnad zayftr.)

2- Kerahet vaktinde kaza namaz klmak caizdir diyenler bunlar
Ashabn cumhuru, Tabiinin cumhuru Mtehitlerin cumhuru olan
mam afi, Ahmed, Malik bu grtedir. Sahih ve delili kuvvetli
olanda budur.Delilleri unlardr.
192
1.Delil : Dikkat edin u muhakkak ki uyku ve namaz karmakta
gnah yoktur. Gnah ancak dier bir namaz vakti girinceye kadar
namazn klmayan zerinde vardr. Bu yzden kim vakti kana
kadar namazndan uyuya kalrsa uyandnda o namaz klsn. (
Buhari-Mslim)
Aklama : Rasulullah namazn karm birinin kerahet vakti istisna
etmeden uyandnda ve hatrladnda klsn demektedir.

4- Kerahet vaktinde kazaya kalm snnet namaz klmak
Snnet namazlarn kaza etmek peygamberin fiili snnetinde sabittir.
Bu sebeple kazasna yapmak isteyenlere bu amel merudur.
1.Delil : Ummu Selem rivayet eder, Peygamber kindi farzn
bitirdikten sonra iki rekat namaz klm ve bu ne namazdr diye
sorulunca da yle buyurmutur Benu Abdulkays kabilesinden
mslman olmak iin gelenler leden sonra kldm 2 rekattan beni
megul ettiler ve bu kldm odur buyurdu.
2.Delil : Gays bn Amr rivayet eder, Rasulullah beni sabah namaznn
farzndan sonra 2 rekat sabahn snnetini klarken grd. Bana bu
(kldn) iki rekat ne ( namaz ) Ebu Gays dedi. Ben bu iki rekat
sabahn 2 rekatlk snnetidir dedim ve sustu ( bir ey demedi- baka
rivayette beni men etmedi) ( Ebu Davud-Tirmizi-Ahmed-Hakim-
Hasendir.)
Aklama : Hadis, snnetleri de kaza edebileceimize delildir. Bu
isteyenlere ruhsattr.

5-Sabah ve ikindi namaz sonras cenaze namaz klmak.
Daha nce gemiti Rasulullah sabah ve ikindi namaznn sonras
herhangi bir namazn olmadn beyan etmiti. Fakat alimler sabah
ve ikindi namaz sonras cenaze namaz klmann zerinde icma
etmilerdir. Sonra bu alimlerimiz bu cenaze namaznn vakitte (
gne doarken-batarken-tepe noktasnda iken ) klnp
klnmayaca hususunda ihtilaf etmilerdir.
193
1.Gr : Bu vakitte cenaze namaz klmak caiz deildir diyenler,
Ebu Hanife, Malik, Ahmed ve Alimlerin byk ounluudur. Bu
konuda ki delilleri daha nce gemiti. Doru olanda budur. Zira
nass aktr.
1.Delil : Ukbe bin Amirin rivayete Peygamber bizi bu vakitte
namaz klmaktan ve llerimizi gmmekten yasaklad. ( Mslim)

2.Gr : Bu vakitte cenaze namaz klmak caizdir, afi-Ahmedin
grdr. Delilleri, bu bir istisna haldir demiler ve klnr
demilerdir.

6-eri bir sebepten dolay klnmas gerekli namazlar.
Mescid namaz, abdest namaz, gne-ay tutulmasnda klnan
namazlardr. Bu konuda iki gr vardr.
1-Bu vakitte bu namazlar klmak caiz deildir,Ebu Hanife ve
Ahmedin grdr.
2-Bu vakitte bu namazlar klmak caizdir, mam afi ve bir
rivayette Ahmed bin Hanbeldir.
1.Delil : Cubeyr bn Mutm rivayet eder Rasulullah (s.a.v.) buyurur
ki, Ey Beni Abdu Menaf oullar ! bu evi tavaf etmekten, gece ve
gndz hangi vakitte namaz klmak isteyen bir kimseyi alkoymayn.
( Tirmizi-Nesai- bn Mace-Sahihtir.)
Aklama : Bu hadis dier namazlar da klmaya izin verir.

2.Delil : Rasulullahn Bilale sorduu soru da, onu verdii cevap
her vakitte abdest aldmda hep bu namaz kldm demesidir.
3.Delil : Gne tutulmasnda Eer gne tutulmasn grrseniz
namaza durun. ( kaynak gelecektir.)
4.Delil : Rasulullah buyurur ki, Sizden her kim mescide girerse
oturmadan 2 rekat namaz klsn. ( kaynak gelecektir.)
5.Delil : Daha nceden geti, ikindiden sonra snnet kazas sabittir
6.Delil : Sabah ve ikindi sonras cenaze namaznn klnmasna
icmayla izin vermek.
194
Tm bu namazlar istisna edilen namazlardr, yani bunlar bu
vakitte de olsa klnr.
7.Delil : Yezid bn Esved rivayet eder, iki adam sabah namazndan
sonra geldiler ve bineklerini baladlar. Peygamber onlar grnce
sizi bizle namaz klmaktan alkoyan nedir buyurdu adamlar : biz
bineklerimiz zerinde kldk dediler Rasulullah bunun zerine
byle yapmayn. Eer binekleriniz zerinde namaz kldysanz ve
cemaatle namaza gelmiseniz, cemaatle beraber namaz kln zira bu
size nafiledir. ( Tirmizi-Nesai-sahihtir.)
Not : unu iyi bilelim ki bu vakitte klnmas yasak olan hibir
sebep ve eri delil olmadan klnacak nafile tr namazlardr ve
vaktin o an ki namazdr, bunun dndakiler ise merudur.

269.Soru-Namazn kabul olmas iin gerekli artlar nelerdir ?
Mslman g yetirebildii takdirde u aadaki maddeleri mutlaka
namaz iin yerine getirmelidir. Bu maddeleri yerine getirmeyen
kimsenin namaz kabul edilmez. Diyelim ki taharet/abdestsizlik hali
olmadan namaz kabul edilmez. Bu sebeple abdest namazn shhati
iin farzdr/arttr. Aada namazn artlarn beyan eden maddeleri
yazdk.
1-Vakit (Klnacak namazn vakti girmesi) :
2-Hadesten (Abdestsizlik ve cunubluktan temizlenme) Taharet :
3-Setr-i Avret :
4-stikbali Kble
5-Niyet :

270.Soru-Vakit (Klnacak namazn vakti girmesi) ne demektir ?
Vakit; alimlerin icmasyla namazn temel artlarndandr. Allah
kitabnda Rasulullah hadislerinde namazn vakitlerini belli vakitlerde
klnmas iin hkmler koymulardr. Bu yzden vakit girmeden
nce namaza durmak ve vakit ktktan sonra da ( zrsz olmak
hari) namaza durmak alimlerin icmasyla namaz geerli olmaz. Bu
sebeple namaz vaktinin girdii kii tarafndan zann-galip ile
bilinince o vakit girmi demektir.
195
1.Delil : Allah ayetinde buyurur ki; phesiz ki namaz mminler
zerine beli vakitlerde farzdr. (Nisa,103)

271.Soru-Hadesten (Abdestsizlik ve cunubluktan temizlenme)
Taharet ne demektir ?
Abdestsizlik ve cnplkten temizlenme namazn artlarndandr. Bu
iki art olmazsa namazda olmaz. Bu konuda ak nasslar bulunur.
Ancak zr hali bundan mstesnadr. Diyelim ki, idrarn tutamayan
srekli karan kimse, yellenmesine sahib olamayan bir kimse,
stihaza kan gelen bir kadn, su ve toprak bulamayan tutsak bir
kimse ( abdestsiz hali ile klar daha nce geti. ) namaz iinde
bile bu durumlar yaasalar asla bu namazlarna bunlar mani
deildir, namazn shhatini bozmaz. ((Geni bilgi iin b.k.z : Sahihu
Fkh Sunne Ebu Malik, 1/292)
1.Delil : Ey iman edenler ! namaza kalkacanz zaman yzlerinizi
ve dirseklere kadar elleriniz ykayn. Balarnz meshedin. Her iki
topuunuza kadar ayaklarnz da (ykayn). (Maide,6)
2.Delil : Ey man edenler ! sarhoken ne sylediinizi bilinceye kadar
ve bir de cnp iken ( yolcu olmanz mstesna) gusledinceye kadar
namaza yaklamayn. ( Nisa-43)
3.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) Sizden biri
abdest almadka namaz kabul edilmez. (Buhari-Mslim)
4.Delil : bn mer rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) Abdesti
olmayann namaz kabul olmaz. ( Mslim-Tirmizi- Nesai-Ebu
Davud-bn Mace)

272.Soru-Bedeni-elbiseyi-mekan necasetten taharetten (temizleme)
art mdr ?
Mslmann namaz ncesi bedenini, elbisesini, namaz klaca
mekann temizlemesi farzdr.
1.Delil : Allah ayetinde buyurur ki; .elbiseni temizle.
(Mddessir, 4)
Aklama : Elbisenin temizlenmesine delildir.

196
2.Delil : Allah ayetinde buyurur ki;brahim ve smaile de : Evimi
tavaf edenler, itikafa girenler, rku ve sucud edenler iin titizlikle
temizleyin diye emir vermitik. (Bakara, 125)
Aklama : Mekann temizlenmesine delildir.

3.Delil : Allah ayetinde buyurur ki; Allah oka Tevbe edenleri ve
oka temizlenenleri sever. (Bakara, 222)

4.Delil : bn Abbas rivayet eder, Peygamber Medinenin veya
Mekkenin bahelerinden bir baheye uramt, kabirlerinde azap
gren iki kiinin seslerini duydu. Peygamber Bu ikisi azab gryor
ama byk gnahtan deil buyurdu. Sonra Evet, bu ikisinden birisi
idrarndan saknp korunmazd, dierisi de Kouculuk yapmak iin
dolard (Buhari-Mslim)

5.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder l halkndan bir kimse kalkp
mescidde kk abdestini bozdu oradakiler buna mdahale ettiler.
Bunun zerine Rasulullah (s.a.v.) Brakn onu, idrarnn zerine bir
kova su dkn. u bir gerektir ki sizler zorlatrc deil kolaylatrc
olarak gnderildiniz. buyurdu. (Buhari-Mslim)

273.Soru-slam alimleri, mslman bir kimsenin bedenini,
elbisesini, namaz klaca mekann temizlemesi konusunda ka
yol tutunmutur ?
ki yol edinmilerdir.
1.Yol : Bu gr alimleri, yukarda verilen/getirilen deliller bize
elbisede, bedende, mekanda bulunan necasetten ekinmek
gerektiine delildir. Kii necaset zerine namaz klsa da, necaseti
zerinde tayarak klsa da, necaset zerine bulam olsa da namaz
klsa gnahkardr, fakat bu gnaha ramen namaz sahihtir. Zira
197
yukardaki deliller taharet olmazsa namaz olmaz sznn aksine
namazn zatn/shhatini nefy eden deliller deildir, vacip olmayann
da namazn art olmas da mmkn deildir diyerek inanmlardr.
(Geni bilgi iin b.k.z : Sahihu Fkh Sunne Ebu Malik, 1/292, ayrca
Seylul Cerar, evkani 1/157-158)

2.Yol : Yukarda getirilen deliller necasetten kanmay/temizlemeyi
gerektirir, bu konuda ki nasslarn getirdii kanma emri necaset
olduu takdirde namazn fesada gideceini beyan eder, bu yzden
elbiseyi, bedeni, mekan necasetten temizlemenin art olduunu ispat
eder. Bu gr ise Alimlerin cumhurunun grdr.

274.Soru-Diyelim ki, bir kimse zerinde necaset olduunu
bilmeden namaz klsa namazn bitiminde bu necaseti grse bu
durumunda namazn iade eder mi ?
Bu konuda gr bulunur.
1-Namaz batldr, vakit henz kmadan renmise namazn iade
etmelidir eer vakit kmsa da namaz iade etmesine gerek yoktur.
Bu gr, Rabi, Malik ve Hasan Basrinin grdr.

2-Namaz batldr, vakit km olsa da namazn iade etmelidir. Bu
gr, afi, bir rivayetle Ahmed bin Hanbelin grdr. Zira bu
namazn artlarndan bir arttr. Bu durum namaz batl klar ve iade
ettirir.

3-Namaz sahihtir, geerlidir, iade etmesine gerek yoktur. Bu gr,
bn mer, Ata, ibn Museyyeb, Mcahid, Ebu Sevr, shak, abi, Nehai,
Evzai, bir rivayetle Ahmed, bn Munzirin grdr. Bu gr sahih
olan ve doru olandr, Allahu Alem.
1.Delil : Rabbimiz ! unutur ve hata edersek bizi hesaba ekme. (
Bakara, 286)
Aklama : Bu ayet unutma ve hata halinde hesaba ekilmeyeceine,
kiinin mazurlu olduuna delildir demilerdir.

198
2.Delil : Ebu Said hadisi bu konuda ayrca delildir, Cebrail
peygamberin terliinde necaset olduunu syleyince hemen karm
soluna koymu ve namaza devam etmitir.
Aklama : Peygamber bilmeden bu ameli yapm, bilmeden bu
namaz klsayd ameli makbul olurdu demilerdir.

275.Soru-Namaz klnmas yasak olan mekanlar nerelerdir ?
Asl olan yeryznn mslman iin mescid hkmnde olduudur.
Rasulullah bunu sahih hadislerinde beyan etmiti, daha nce ilendi.
Fakat buna ramen bu genel hkme ramen, baz zel yerler yine
Rasulullah tarafndan mstesna klnmtr. Aada namazn
klnmasnn eran caiz olmad yerler verilmitir.

1-Develerin su kaynaklar ( su itikleri yerlerin) yanndaki
dinlenme yerlerinde namaz klnmaz.
Bu yerler develerin su imek iin geldii ve dinlendii, geceledii
yerlerdir. Bu yerlerde namaz klnmaz, fakat deve alarlnda namaz
klnr bu caizdir.
1.Delil : Cabir bin Samura rivayet eder bir adam Rasulullaha deve
allarnda namaz klym m diye sordu Rasulullah ona kl dedi,
sonra adam develerin su itikleri yerlerde(dinlendikleri mekanda)
klaym m dedi Rasulullah klma buyurdu. ( Mslim)
2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) buyurur ki Develerin su itikleri
yerlerde(dinlendikleri mekanlarda) namaz klmayn zira o yerler
eytann yerleridir. ( Ebu Davud-bn Mace-Ahmed, sahihtir.)
Aklama : Hadisler bu yerlerde namazn klnamayacana delildir,
klnmama sebebi de eytann olmadr, tpk sabah namazn karnca
Rasulullahn eytann olduu o mekandan uzaklaarak kld gibi..

2-Kabirlerde namaz klnmaz.
Kabirlerin iinde, kabirlerin olduu yerlerde onarla dnk bir
ekilde, iinde kabirler bulunan mescidlerde asla namaz klnmaz.
199
1.Delil : Yeryznn her yeri mesciddir ancak kabirler ve hamamlar (
mescid deillerdir) ( Ebu Davud- Tirmizi- bn Mace-sahihtir.)
2.Delil : Ebu Marsad rivayet eder, Peygamber buyurur ki Kabirlerin
zerine oturmayn ve onlara dnk namaz klmayn. ( Mslim)
3.Delil : Aie annemiz rivayet eder Peygamber buyurur ki, Allah,
Yahudilere ve Hristiyanlara lanet etsin onlar peygamberlerinin
kabirlerini mescid edindiler. ( Buhari-Mslim)
Aklama : Kabirlerde namaz klmama illeti, kabirleri
putlatrmamak, oralar ibadet edilecek mekan edinerek llere
tapmamak, kafirler benzememektir.

276.Soru-Kabirde namaz klmak ne zaman meru olur ?
Kabirde namaz klma ancak u halde mstesnadr. Bir l defin edilir
ve zerine namaz klmayan olduu takdirde bu durumda kabirde
lnn kabri banda namaz klnr.
1.Delil : bn Abbas rivayet eder, Rasulullah ( s.a.v.) bir lnn
definden sonara Rasulullah cenaze namazn kld ve 4 defa tekbir
getirdi. ( Mslim)
2.Delil : Peygamber mescidde kalan biri hakknda nerede olduunu
sordu, ashab da ldn sylediler peygamber bana neden haber
etmediniz dedi ve sonra onlara bana kabrini gsterin dedi ve
kabrinin nnde durdu cenaze namaz kld. ( Buhari-Mslim)
Cumhur bu delillerle bu ameli meru grrken, mam Malik ve Ebu
hanife bunu meru grmemilerdir.

277.Soru-Lam sularnn/kanalizasyon/keriz zerinde namaz
klmak caiz midir ?
Lam sularnn/kanalizasyon/keriz zeri alta tabi olmayp st
temiz olduka namaza mani olan bir durum yoktur, bu yzden bu
yerlerde namaz klmak caizdir.

278.Soru-alnt veya haram olan bir elbise ile namaza durmak
namazn shhatine engel olur mu ?
Bu konuda alimler iki gr ortaya koymutur.
200
1.Gr : Namaz sahih olmaz, yani makbul deildir, bu gr,
Ahmed bin Hanbel, bn Hazm, ve eyhul slam bn Teymiyyenindir.
Bu grn delilleri aadadr,
1.Delil : bn mer rivayet eder, Kim 10 dirheme bir elbise satn
alrsa ve iinde de bir dirhem haram varsa o haram kendinde olduu
mddete onun namazn kabul edilmez. ( Ahmed, zayftr.)

2.Delil : Elbise ibadette arttr, bu ibadetin rknlerindendir. Nasl ki
altn ve gm Kab ve bardaklarda abdest almak meru olmuyorsa
alnt bir elbise ile de namaz sahih olmaz demilerdir. Zira altn ve
gm kabdan abdest alnsa ne etkisi olur ki deil mi ite bunun gibi
alnt bir elbise veya paras haram bir elbise ile de namaz klmann
bir tesir olmaz ama meru deildir.

2.Gr : Namaz sahih olur, yani makbuldur, bu gr, Ebu Hanife,
Malik, afinin grdr. Sahih olanda Allahu Alem budur. Bu
grn delilleri aadadr,
1.Delil : Ukbe bin Amr rivayet eder Rasulullaha ipek bir elbise
hediye edildi, onu at ve giydi, onunla namaz kld, sonra birden
ondan holanmam gibi onu iddetle kard, ve dedi ki muttakiler
iin bu gerekli deildir buyurdu. ( Buhari-Mslim)
Aklama : Rasulullah ipek elbiseyi haram olmadan nce giymi,
Cebrail bunun haram olduunu syleyince de hemen onu karmtr,
fakat nceki kld namazn asla iade etmemitir. Bu ise o namazn
sahih olduunu ispat eder. Dier yukardaki hadislere baktmz
zaman hadisler zayftr.

279.Soru-Setr-i Avret ne demektir ?
Setr-i avret demek, avret mahallini rtmektir. Alimlerin icmasyla
namazn temel artlarndandr.
1.Delil : Allah ayetinde buyurur ki; Her mescidde ziynetlerinizi aln
(giyinin) (Araf 31) yani ziyneti aln denilirken avret mahallinizi
rtn denilmektedir.
201
2.Delil : Cabir peygamber yannda elbiseye brnm olarak namaz
anlatt bunun zerine Rasulullah Eer elbise genise stne rt,
eer dar ise onunla (avretini) kapat. (Buhari-Mslim)
3.Delil : Rasulullah buyurur ki, Gbekle diz kapak aras avrettir.
(Ebu Davud, Albani hasendir)

280.Soru-Mslmann bedeninde rtmesi gereken yerler nerelerdir
?
ncelikle namaz iinde unu bilelim ki, mslman erkek, namaz
iinde omzunun zerinde bir rt olmadan namaz klmas ona
yakmaz, kadn zaten namazda ve kendisine helal olan erkekler
huzurunda mutehaccibe ( tesettrl) olmak zorundadr. Erkek namaz
dnda omuzlar ak olarak durmasnda saknca yoktur.
Kadn elini, yzn, ayaklarn sahih olan gre gre de ecnebilere
amas gerekir. Fakat namaz iinde bu azalarn rtme zorunluluu
yoktur. Cumhura gre namaz iinde elin ve yzn almas
merudur.

281.Soru-Mslman erkein namaz iinde rtmesi gereken yerler
nerelerdir ?
1.Delil : Rasulullah (s.a.v.) Kabeyi ryan (plak) olarak tavaf
etmeyi yasaklad. ( sahihtir.)
2.Delil : Cabir peygamber yannda elbiseye brnm olarak namaz
anlatt bunun zerine Rasulullah Eer elbise genise stne rt,
eer dar ise onunla (avretini) kapat. (Buhari-Mslim)
3.Delil : Rasulullah buyurur ki, Gbek ile diz kapa aras avrettir.
( Ebu Davud, Albani hasendir.)
4.Delil : Rasulullah buyurur ki, erkein omzunu rtmeyen bir elbise
ile ve altta rzas olmadan namaz klmasn, nehyetti. ( Ebu Davud-
Beyhaki-Albani sahih demitir.)
5.Delil : Rasulullah omuzda bir ey(elbise ) olmadan namaz klmay
men etti. ( Ebu Davud-Beyhaki-Albani sahih demitir.)
202
Yukardaki delillere baknca unlar reniyoruz.
Erkein namazda avret mahallini rtmesi vaciptir. n ve arka organ
avret hkmndedir. Ayak baldrlar erkekler iin avret hkmnde
deildir. Ksaca o zaman erkek iki omuzdan balamak suretiyle ve iki
diz kapa da rtecek tarzda rtnmekle emrolunmutur. Eer elbise
kk ve dar olursa st omuzlarn aarak ve diz kapann stnden
yukarsn rter. Erkek elbise giydiinde elbisenin altndaki ten-deriyi
gstermemesi gerekir. Eer namazn dar ve organlarn belli edecek
bir tarzda klarsa da namaz sahihtir, ama bu ameli mekruh
grlmtr. (Geni bilgi iin b.k.z : Sahihu Fkh Sunne Ebu Malik,
1/300)

282.Soru-Mslman kadnn rtnmesi gereken yerleri nerelerdir ?
1.nokta :Kadn ecnebilerin (kendisine nikah den erkeklerin
huzurunda) namaz klarken el ve yz dndaki bedenin her yerini
rtmesi gerekir. Bu cumhurun grdr. Bu gr konusunda ise
alimler arasnda mehur ihtilaflar vardr. Asl ve takvaya uygun olan
ise, kadnn elini de ve yzn de ayn ekilde tm bedenini rtt
gibi rtmesidir.
2.nokta :Kadn bu ecnebilerin huzurunda iken namaz kldnda
rtmesi gereken azalarnn bir yeri alrsa bu durumda gnahkar
olur, asla namaz bozulmaz, namazna mani olan bir ey bulunmaz,
zira bu konuda namaz batl klan eri bir delil yoktur ( Alimlerin
arasnda en sahih olan budur Allahu Alem)
3.nokta : Kadn tek bana eli ve yz ak olarak namaz klarken
zevcesi veya nikah kendisine haram olan bir erkek girdiinde
namaz sahihtir, asla gnahkarda deildir. Bu gr alimlerin
cumhurunun grdr.
4.nokta : Kadnn sa ak veya grnr bir halde namaz klmas caiz
deildir, zira Rasulullah kadnn ba zerinde rts olmadan kld
namaz kabul olmaz buyurmutur. ( Ebu Davud-zayftr.) mam afi
bu hadisle amel ederek caiz deildir demi, bedeninden bir yer ak
olarak kld namaz sahih deildir diye de hkmetmitir.
203
5.nokta : Kadnn namaz klarken ayak stnn ak olarak klnmas
konusunda imam afi ve Tirmizi ilim ehlinin amelinin bu olduu
konusunda gr bulunur. Kadn Ebu Hanife ve afiye gre bu
ekilde namaz klar, fakat Ahmed bin Hanbel ve Malike gre kadnn
her yeri avret hkmnde olduundan ayak st ak klamaz
demilerdir. Eer kadn ecnebiler yoksa bu ekilde namaz klmasnn
meru olduudur.
6.nokta : Kadn rtsn ok daha iyi rtecek tarzda fazla rtyle
rtmeye kalkarsa bu daha efdaldr. Bu yzden kadn ban rten
himarla, ayaklarnn altna kadar bedini rten dra ile, ve omuzlarnn
zerinden sarkan cilbabla retmesi daha efdaldr. Zira Abdullah ibn
merden gelen rivayet bunun doruluu zerindedir. O der ki
kadn dra, himar, cilbabla rtnr. Bu yzden mam afi der ki
alimler kadnn rtsnn dra ve hmar olduunda icma etmilerdir.
Zira kadn namazda eilirken secdede iken bu rtlerle olursa
bedenin azalar veya avret mahalleri belli olmaz ve bu ise kadna
yakan ameldir.
7.nokta : Kadn eer cariye olursa bu kadnn sann ak olarak
namaz klmasnda bir saknca yoktur demilerdir alimlerin cumhuru.
Ancak Ata ve Hasan El Basri bu gre katlmamtr.
8.nokta : Henz hayz hali yaamam bir kz ocuunun namaz
klarken san amasnda bir beis yoktur, fakat onu rtye
hazrlamak ve namazda daha takval olmak gerektiini retmek iin
olura rtnmesi daha gzel olur.

283.Soru-Bir kimse namaz klarken kastl olmadan avret mahalli
alsa namaz bozulur mu ?
Bu kimsenin hafif bir rzgarla, herhangi bir sebeple avret mahalli
alsa ve sonra hemen eliyle kapatmas durumunda namaznn
bozulmad gr dorudur. Zira Sahabiler bu durumlar
yaamlar ve Rasulullah onlara namazlarn iade etmelerini
emretmemitir. Cumhur ise bu konuda kastl olmasa da bu kimsenin
avreti (az da alsa) ald m namaz bozulur demitir, fakat bu
204
konuda ak bir nass yoktur. Ahmed bin Hanbel ise bozulmaz
demitir.

284.Soru-Bir kimse namaz klmak istediinde bedenini rtecek bir
elbise bulamazsa ne yapar ( tutsak gibi)
Bu kimse necis, ipek elbise bulursa bunlarla klabilir, ama hibir ey
bulmazsa ise plak olarak oturur ve ima yoluyla namazn klar zira
bu avreti kapama ynnden daha efdaldr, bu gr Ahmed ve Ebu
Hanifenin grdr. Elbise bulduunda da namazn iade etmez,
sahih olan da budur.

285.Soru-Mslman namaza ssl gelebilir mi ?
Diyelim ki takkesi renkli, sar beyaz, elbiseleri bembeyaz ve bir tek
elbise iinde tertemiz tm bunlar Allahn emrettikleridir.
1.Delil : Her mescide geliinizde ziynetlerinizi giyinin. (daha nce
gemiti )
2.Delil : bn mer diyor ki, Sizden biri namaz klacaksa elbisesini
giysin zira Allah karsnda sslenmeye en kayk olandr. ( Beyhaki )

286.Soru-stikbali Kble ne demektir ?
Namaz klmak iin Kble ynne doru dnmektir. Alimlerin
icmasyla namazn temel artlarndandr.
1.Delil : Allah ayetinde buyurur ki; .Artk yzn mescidi harama
(Kabeye) doru evir. ( Bakara-144)
2.Delil : Bera bin Azb (r.a.) : Peygamber ile birlikte on alt veya on
yedi ay Kuds ynne doru namaz kldk. Sonra (Allah bunu) kble
ynne doru evirdi. (Buhari-Mslim)

287.Soru-Kabe nnde ve nnde olmayan mslman nasl
durmaldr ?
Kabe huzurunda-nnde duran ve kabeyi mahade eden/izleyen
kimse, tm bedeni ve gzn dndrmelidir. Eer kabeyi
gremiyorsa imdi bizim halimizde olduu gibi bu durumda ynn
205
kabeye dndrmelidir. Kble ynne doru dnmek namazn
artlarndandr.

288.Soru-Hangi hallerde kbleye dnmemek meru olur ?
1-Hastann kbleye dnme imkan olmazsa.
1.Delil : Allah ayetinde, Allahtan gcnz yettii kadar korkun.
2.delil : Allah ayetinde, Allah bir kula ancak gcnn yettiini
ykler. ( Bakara)

2-Kime kble mehul kalr, bilenmez olur ve itihad ederek klarsa.
Kble kime gizli kalrsa mutlaka bir bilene, o beldenin sakinlerine
sormal ve ylece namaza durulmaldr, eer kimse bulunmazsa ve
kii itihad eder ve namaza durur, eer itihadndan kbleyi
bulamamsa namazn iade etmez, namazn iinde eer ona kble
yn sylenirse namaz iinde kbleye (ashabn ilk kble deiikliinde
yapt gibi) dner.
1.Delil : Amr ibn Rabi rivayet eder Bir seferde Karanlk bir gecede
Rasulullahla ile beraberdik. Kble ynn bilmiyorduk. Herkes kendi
bildii/kestirdii gibi namaza durdu, sabah olunca bunu
Rasulullaha syledik. u ayet indi, her nereye ynelirseniz Allahn
yz oradadr. ( Bakara-115) ( Tirmizi-Albani hasendir.)
Aklama : Rasulullah bu durumda namaz iade ettirmedi.

3-Dmana kar korku duyulursa.
1.Delil : Allah ayetinde, ..Eer korkar iseniz o halde (namaz)
yaya olarak veya binek stnde kln. ( Bakara-239)
2.Delil : ibn merin korku namaz ile alakal hadsinde geldii gibi
eer korkunuz ok daha iddetli ise bu durumda kble yn olsun ya
da olmasn yaya olarak veya binek stnde kln. (Buhari-Malik)

4-Merkep/araba/gemi zerinde nafile klnrken.
Bir kimse nafile namazn gemide, arabada, otobste, uakta kble
ynne dnmeden klmasndan bir saknca yoktur. bn mer kendi
binei stnde iken seferde nafile namaz klard. Kble ynn
206
dnsn ya da dnemsin bunu sorun etmezdi. bn mer rivayet ettii
hadiste
1.Delil : Rasulullah seferde hangi yn olursa olsun binek zerinde
namaz klard. Bunu farz namazda yapmazd ( Buhari-Mslim)
2.Delil : Amr bin Rabi rivayet eder Rasulullah binei zerinde
ban eerek nafile namaz kldn grdm.
3.Delil : Cabir rivayet eder, Rasulullah binei her nere ynelirse
ynelsin stnde nafile namaz klar, farz namaz klmak isteyince de
iner, kbleye dnerdi. ( Buhari)

Diyelim ki bir kimse le namazn kldktan sonra (saat 1.30 da)
otobse binse, yola ksa bu insan otobsn akam namazna kadar
durmayacan renmi olsa bu durumda ikindiyi akam sonras
m klmaldr ? ne yapmaldr ?
Cevap : ncelikle bilelim ki bu kimse leyi klp otobse binmitir.
kindi vakti girdi mide otobs durdurmaldr ve izin alp namazn
klmaldr, eer otobs fr durmazsa bu durumda bu kimse
namazn otobs iinde klabilir. Namazn asla akam sonrasna
brakmamaldr.

289.Soru-Niyet nedir delili nedir ?
Niyet, kiinin Allaha yaknlamak amacyla ibadet ederken o fiile
azmetmesidir, kastetmesidir, yeri kalptir, dil deildir. badetler
niyetsiz olmaz, niyeti olmayann ibadeti olmaz. Niyet ancak akl
kaybedilirse der. Yani kili akli dengesini kaybettiinde niyet
dmtr.
1.Delil : Allah ayetinde buyurur ki; Onlar Allaha ihlasla kulluk
etmekle emrolundular. (Beyyine-5)
2.Delil : Rasulullah s.a.v.) buyurur ki, Ameller ancak niyete
gredir. (Buhari-Mslim)
3.Delil : Dille niyet etmek bidattir, niyetin yeri kalptir, bn Teymiyye
der ki; Rasulullah, ashab, tabiin, ve drt mtehid imam asla dille
207
niyet etmek snnettir dememitir, kim dille telaffuz ederek niyet
ederse bu durumda snnete muhalefet etmi olur. (eyhulislam
mam bn Teymiyye Mecmua Fetava, 22/233)

290.Soru-Niyetle alakal bilinmesi gereken balca ilkeler nelerdir ?
1-badetlerde niyetin yeri kalptir, dil deildir.
2-Kii diliyle kalbinin zddna sylese/telaffuz etse itibar gren
kalptir. Tpk le namazn klmaya kalkm birinin diliyle ikindi
namazna niyet getirmesi gibidir.
3-Kii diliyle telaffuz etse ( ki bu istenilen deildir aslnda) ve
kalbinde de buna azmetmemise bu niyet batldr.
4-Ak dille niyet etmek bidattir, buna bidatul hasene demek ise
byk bir yanlgdr.
5-Kii abdesti neden aldn biliyorsa, mescide hangi namaz iin
yneldiini biliyorsa bu kalpte niyetin hazr olduuna delildir.
6-Kii kalpten mutlaka hangi namaza durduunu, yneldiini
bildirmelidir.
7-Kii niyetin kalpte tutmasn tekbir ncesi getirmelidir, zira tekbir
sonras niyet sahih deildir.
8-Kii namaza niyet etse bir ey sonra kendisini megul etse ne
namaz klmasn bir sre ara verdirmi olsa bu niyet sahihtir.

291.Soru-Niyet iinde niyet deitirmenin belli bal hallerini ve
hkmlerini aklaynz ?
1-Farz bir ibadete niyet ettikten sonra nafile bir ibadete ynelmek ki,
bu caiz deildir. Buna rnek verecek olursak birinin le namazn
tek klarken bir anda mescidde leyi cemaatle klmak isteyen bir
topluluk grnce niyetini farz olan le namazn cemaatle klmak
hemen farzdan nafile evirmesi gibi
2- Farz bir ibadete niyet ettikten sonra farz bir ibadete ynelmek ki,
bu caiz deildir. Buna rnek verecek olursak birinin ikindi klarken
leyi klmadn hatrlayarak hemen niyetini ikindiden leye
yneltmesi ki bu iki namaz da geersiz klar.
208
3-Nafile bir ibadete niyet ettikten sonra farz bir ibadete ynelmek ki,
bu caiz deildir yukardaki gibidir. Zddn dn.
4-Belli rekatla olan bir nafile ibadete niyet ettikten sonra mutlak bir
nafile ibadete ynelmek ki, bu caizdir. Belli rekatlar ieren nafileden
mutlak nafileye gemek merudur. Buna rnek verecek olursak
birinin lenin 4 rekat snnet nafile namazna niyet edenin sonra
farz klmak isteyen bir cemaat grnce de hemen o 4 rekat 2 rekat
snnet olarak klmas gibidir.
5- Belli rekatla olan bir nafile ibadete niyet ettikten sonra belli bir
nafile ibadete ynelmek ki, bu caiz deildir. Buna rnek verecek
olursak birinin mescid namazna niyet ettikten sonra sabah
namaznn nafile olan 2 rekat snnetine evirmesidir ki, bu namazlar
batldr.
6- Mutlak bir nafile ibadete niyet ettikten sonra belli bir nafile ibadete
ynelmek ki, bu caiz deildir. Yukarda beyan edildi. Zddn dn.
7-mamlk niyetinden imama uymaya niyet etmeye dnmek bu ki
caizdir, Rasulullahn vefatnn son gnlerinde Ebu Bekir bir
defasnda ashaba imam olmu namaza balamt, Rasulullah
kagelince Ebu Bekir geriye kmak istemiti, Rasulullah ise bayla
iaret ederek yerinde kal demi, Rasulullah Ebu Bekirin soluna
durmu imam olmutu, Ebu Bekir de Rasulullaha uymu, cemaatte
ayn ekilde ona uymutur. Bu ise kii imamlktan imama uyan
konuma geecek niyeti namaz iinde yapabileceine delildir.
8-mama tabi olan bir mama tabi olmak iin niyet deitirilir bu
caizdir, yukarda cemaat Ebu Bekire, Ebu Bekir de Rasulullaha
uymaktaydKabe de ki namazlarda byledir, yani mesela imam
gremeyenler en ndeki adam imam olarak kabullenerek ona tabi
olmalar onun da imama tabi olmas gibi
9-mama tabi iken sonra imamn zrnden dolay mamla niyet
etme bu caizdir, zira bu hal zr halinde caizdir. Buhari de gelen
sahih hadiste, mer bn Hattab namaz iinde hanerle yaralannca
hemen yerine Abdurrahman Bin Avf gemi namaz tamamlamt.
10-Tek bana bir kimse klarken sonradan gelenlerin onu imam kabul
ederek namaza durmalar zerine tek klan o kiinin niyetini imam
209
olarak deitirmesi ki bu caizdir. Rasulullah bir gece namaza kalkp
namaz klarken bn Abbas gelip Rasulullahn solunda durmu
onunla namaza klmaya balamt, Rasulullah da onun bandan
tutarak namaz iinde sana alm bylece imam Rasulullah olmu,
tabi olanda bn Abbas olmutur.
11-mamla niyetlendikten sonra tek bana klmak iin niyet
deitirmek bu caiz deildir, ancak zr halinde caizdir, tpk u
rnekte olduu gibi diyelim ki kii imam olur, arkasnda bir kii
vardr, o da bir zr dolaysyla imam tek brakr ve bu durumda
(imamlktan tek bana klmaya dnmtr ) namaz sahih olur, aksi
halde imamlktan imama tabi olma konumuna niyet etmek caiz
olmaz.
12-mama tabi iken tek bana namaza niyet etmek ki, bu amel
caizdir, zira Muaz bin cebel bir defasnda imam olmu ona tabi olan
bir sahabi namaz uzaynca dayanamayp namaz terk etmi ve tek
bana namaz klm Rasulullah ise bu yaptn knamam ve
namazn da iade etmesi istememitir. ( Buhari-Mslim)

292.Soru-mam ve imama tabi olann niyeti farkl olsa bu durumda
haller nasl olur ?
Biliyoruz ki eer imam ve imam tabi olan kiinin niyetleri ayn
olduktan sonra namazn shhatinde hibir phe yoktur, o namaz
sahihtir, ihtilaf imam ve imama tabi olann niyetleri farkl ise
balamaktadr. mam ve imama tabi olann niyeti farkl olsa da
namazlarnn shhatine bir zarar gelemeyeceini mam afi ve bn
Hazm savunmutur. Onlar bu grlerine
1.Delil :Ameller ancak niyetlere gredir hadisini delil alarak cevap
verirler. (bn Hazm bu hadisin glgesinde der ki hadisin ifadesi
aktr, imamn niyeti ayr ve imama tabi olann niyeti ayrdr
dolaysyla birbiriyle bir balants yoktur demitir.)
2.Delil : Rasulullah buyuruyor ki mam ancak imam
olunmas/uyulmas iindir, ona ihtilaf etmeyin ( Buhari-Mslim)
Bu alimler, bu hadiste ki imama ihtilaf etmeyini bu alimler
niyetlerinizde ihtilaf etmeyin olarak deil de namazn zahiri
210
amellerinde/hareketlerinde ihtilaf etmeyin olarak almlardr. Zira
Rasulullah imam rku ederse rku edin, secde ederse secde edin,
oturursa oturun hadislerini bu szlerine delil alp niyetlerin ihtilaf
asla namazn shhatine mani deildir derler.

293.Soru-mamn arkasnda duran imama tabi olan kiinin hangi
tr namazlar meru ve meru deildir ?
1-Farz namaz klann arkasnda nafile namaz klmaya niyetlenmek,
bu caizdir, ilim ehlinin ounluuna gre..
1.Delil : Ebu Zer rivayet eder, Rasulullah senin bana namaz
vaktinden geciktirenler olduunda ne yaparsn ? Ebu Zer sen bana ne
yapmam istersin dedi Rasulullah sen vaktinde namazn kl, eer
onlar klarken ularsan da onlarla beraber kl, o onlarn farz seninde
nafilen olur buyurdu. (Mslim-Ebu Davud)
Aklama : Hadis farz namaz klan bir kiinin ardnda nafile namaz
klnacana ak delildir.

2.Delil : Yezid bn Esved rivayet eder, iki adam sabah namazndan
sonra geldiler ve bineklerini baladlar. Peygamber onlar grnce
sizi bizle namaz klmaktan alkoyan nedir buyurdu adamlar : biz
bineklerimiz zerinde kldk dediler Rasulullah bunun zerine
byle yapmayn. Eer binekleriniz zerinde namaz kldysanz ve
cemaatle namaza gelmiseniz, cemaatle beraber namaz kln zira bu
size nafiledir. ( Tirmizi-Nesai-sahihtir.)
Aklama : Hadis farz namaz klan bir kiinin ardnda nafile namaz
klnacana ak delildir.

2- Nafile namaz klann arkasnda farz namaz klmaya
niyetlenmek, bu caizdir,
1.Delil : Cabir bin Abdullah rivayet eder, Muaz bin cebel
Rasulullahn imamlnda arkasnda yats namazn klar, sonra
kavmine dner ve onlara imamlk eder farz namaz kldrrd.( baka
rivayetlerde ise onun iin nafile, dierleri iinde farz olur diye
yazldr.)
211
Aklama : Hafz bn Hacer der ki; Hadis Muaz bin cebelin imam
olduunda nafile niyetine kldna, dier cemaatinde farz niyetine
kldna ak delildir. Bu durumda imam nafile niyet etse, cemaatte
farza niyet etse bir saknca yoktur.

2.Delil : Salih Bin Havvat rivayet eder, Bir grub Peygamber ile
birlikte saf tuttu. Bir grup da dmann karsnda kald. Peygamber
yanndakiler ile birlikte bir rekat kld. Sonra ayakta sabit durdu.
Herkes kendi namazn tamamlad ve gitti. Dmana kar saf
tuttular. Dier grup geldi. Peygamber onlara kalan rekat kldrd.
Sonra oturarak durdu. Onlar kendi namazlarn tamamladlar. Sonra
onlarla selam verdi. (Buhari-Mslim)
Aklama : Rasulullah arkasnda kiler farz klarken Rasulullah son
iki rekat nafile olarak klmtr. mam afi buna hadis hakknda,
cemaatin ki farz Rasulullahn ki ise nafile hkmnde olmutur
demitir.

Diyelim ki bir mslman ramazan aynda mescide teravih namaz
klmaya diye gelse ve cemaatte teravih klsa bu kii eer yatsy
klmamsa, bu durumda cemaat teravih klarken o farz olan yats
namazn klabilir, ( diyelim ki onlara 2 rekatta yetimi olsa o onlar
selam verdikten sonra tek bana kalkar ve namaznn kalan
rekatlarn klar) bunun bir sakncas yoktur, yukardaki deliller bu
sz aklar.

3-Baka bir Farz namaz klan birinin ardnda baka bir farz namaza
niyet etme
Bunun hali vardr.
1-ki farz namaznda rekat saylar ayn olmaldr. Yani le
namaznn kazasn klan bir kimsenin ardndan kindi namazn ayn
rekatta olduu iin klmak bu caizdir bir sakncas yoktur.
2-mama tabi olann klaca namazn rekat says, imamnkinden
daha fazla olmas hali, bu namazda caizidir, diyelim ki sabah
212
namazn veya akam namazn klan bir imamn arkasnda kazas
olan birinin le namazn klmas gibi
3-mama tabi olann klaca namazn rekat saysnn, imamnkinden
daha az olmas hali, bu namaz klmas caiz deildir. Diyelim ki le
namaz klan birinin arkasnda kaza olan sabah namazn klmak gibi,
bu caiz deildir veya yats klan birinin arkasnda akamn kazasn
klmak gibi.zira imama zahir namaz amellerinde uymaldr.
Peki diyelim ki tabi olan imamla klaca rekat saysna imam
ulancaya kadar beklemesi ve klmas nasl olur bu ise itihad
edilmesi gereken bir meseledir.

4-Seferi olarak namaz klan bir kimsenin arkasnda ikamet ehli
olanlarn namaz klma hali, bu caizdir, bu durumda ikamet halinde
olan mslmann seferi namaz klan imamn arkasnda imam namaz
bitirip knca kalan rekatlarn klmas vaciptir. Alimlerin ittifak ile
merudur.
1.Delil : Umran ibn Huseyn rivayet eder, Rasulullahla beraber savaa
katldm ve kendisiyle Mekke fethinde beraberdim. Rasulullah
Mekkede 18 gn kald ve iki rekat namaz kld ve Mekke halkna ey
halk siz arkamzda 4 kln zira biz seferiyiz dedi. ( Ebu Davud-
zayftr)
Aklama : Hadis, zayf olsa da alimler bu gr zerinde ittifak
etmilerdir.

Not : Rasulullah seferi namaz klarken ayrca bir niyet etmeyi,
arkasnda namaz klanlara ben seferi namaz klyorum demeyi ameli
olarak uygulamamtr. Bu yzden bu amel zerinde olmak lazmdr,
ancak cahil ve fkh anlay hi olmayan bir topluma ne namaz
kldn sylemek ve benden sonra ikamet halindeki mslmanlar
namazlarn devam ettirsinler demenin bir sakncas olmaz.

5- kamet halinde olan bir mslmann arkasnda seferi namaz
klma hali, bu caizdir. Bu durumda ikamet halindeki mslmana
213
uyan seferi mslmann 4 rekat namaz klmas ve rekatlarda tpk
ikamet halindeki gibi olmas lazmdr.
1.Delil : bn Abbas ile birlikte Mekkede idik. Sizinle beraber olursak
4 klarz, eer seferi olursak da 2 rekat klarz dedim bn Abbas dedi
ki bu Ebu Kasmn snnetidir. ( Ahmed, bn Huzeyme, Beyhaki,
sahihtir.)
2.Delil : bn mer seferde (bir ikamet halindeki imama uyarsa) 4
klar tek klarsa da 2 klard. (Mslim)
3.Delil : Ebu Mucliz der ki bn mer dedim ki bir kimse seferde iken
ikamet halindeki bir cemaate uysa bu durumda nasl klar namazn
bn mer gld ve deki onlara uyar (yani 4 rekat klar )

Not : Namaz fiilleri birbirinden farkl olan arkasnda farz namaz
klmak caiz deil, yani cenaze namaz klan ardndan le klmak
gibi, ksuf ve husuf namazlarnn ardndan ikindi klmak gibi.caiz
deildir.

294.Soru-Namazn snnetleri nelerdir ?
Namazn snnetleri dediimiz, namaz iinde fiili olsun szl olsun
yaplmas mstehab olanlardr. Bunlar yapan sevap alr, kii bunlar
namazda bilerek terk ederse namaz bozulmaz, sehiv secdesi
gerektirmez. Unutmadan syleyelim, snnet deyince bazlar bunu
hafif grmekteler, yapmasam da olur diyerek snnetleri eda
etmemektedirler, bunun sonucunda unutmaktadrlar, mslmanlara
bunlar retmemektedirler. Snnete itaat edilmesi ve ona davet
edilmesi konusunda, Allahn ve Resulnn ok ak nasslar
bulunmaktadr. Snnetleri her mslman uygulamal, ona iman
etmeli, ona davet etmeli, Peygamberi her an hatrda tutmaldr.
Aada sizlere namazn snnetleri iki ksmda verilmitir.
A-Szl snnetler :
1-Fatiha sonras zamm sure okumak snnettir.
214
1.Delil : Abdullah bn Katade rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) le
namaznn ilk rekatnda Fatiha suresi ile birer sure okurdu. Bu
rekatlarn ilkini uzun tutar ikincisini de ksa tutard. kindi
namaznda da Fatiha suresi ile iki sure okurdu. (Buhari)
2.Delil : bn Mutm rivayet eder, Rasulullah akam namaznda Tur
suresini okurken iittim. (Buhari-Mslim)

2-Rkuda iken snnetle sabit olan dualar okumak snnettir.
unlar okumak gibi, Subhanekellahumme Rabbena ve
bihamdikellahummefirliy (Buhari-Mslim) v.b. snnetle sabit
dualar gibiLtfen Albaninin namaz klma ekline baknz.

3-Rkudan kalkerken ve kalktktan sonra Rabbena lekel hamd
Allahumme igfirliy demek snnettir.
unlar okumak gibi, Rabbena ve lekel hamd hamden kesiren
tayyiben mubareken fihi. (Buhari-Ebu Davud) v.b. snnetle sabit
dualar gibi Ltfen Albaninin namaz klma ekline baknz.

4-Secdede dua etmek snnettir.
unlar okumak gibi, Subhanekellahumme Rabbena ve
bihamdikellahummefirliy (Buhari-Mslim) v.b. snnetle sabit
dualar gibiLtfen Albaninin namaz klma ekline baknz.

5-ki secde arasnda dua etmek snnettir.
unlar okumak gibi, Rabbifirliy Rabbifirliy (Ebu Davud-Nesai)
v.b. snnetle sabit dualar gibiLtfen Albaninin namaz klma
ekline baknz.

6-lk ve son teehhudde iken Rasulullah zerine salat ve selam
getirmek snnettir.
Rasulullah zerine Tahiyyat da okuduumuz Salavatlar gibi ( Buhari-
Mslim)

7-lk ve son teehhd sonras dua etmek snnettir.
215
Tahiyyat duas gibi..( (Buhari-Mslim)

8-2.Selam vermek snnettir.
Rasulullahn 2 selam vermesi sabittir, Amr ibn Said Mslimin
sahihinde bize buna rivayet eder. Aie annemiz ise bize Rasulullahn
sana tek selam verdiini de rivayet eder (Tirmizi-senedi sahihtir.)

9-Namazn bitiminde dua ve zikir.
unlar okumak gibi, kez nce Estafurullah sonra da Allahumme
entesselam ve minkesselam.(Mslim) veya Ayetel
Krsi ve Felak-Nas-hlas okumay emrettii gibi. - v.b. dier sabit
snnet dualar.

B-Fiili snnetler :
1-Ak bir alanda veya mescid iinde namaz klmak istendiinde
stre edinmek snnettir.
Mslmann namaz klarken nnde stre edinmesi snnettir, bu
stre nnden kiinin gemesine engel olur, bu alann dnda bir
yere bakmaya engel olur. Stre duvar, diren, kiri, asa, sandalye ve
dier eyler olabilir. Strenin dndan geilmesi namazda mani
olmaz, ama stre arasndan geme namaz bozmasa da huuyu bozar.
Mslman stre ile kendi arasndan geecek ahsa izin vermemelidir.
Kadnn namaz klan erkein sandan ve solundan gemesi namazn
bozmaz, kadnn namaz klan erkein sanda ona demesi namazna
mani olmaz, zira Aie annemiz Rasulullah namaz klarken elbisesi
ona deerdi, ( Mslim-Ebu Davud)Rasulullah Aie annemiz yatarken
eliyle secdeye gidince drter ve onun ayan ekmesini isterdi (
Buhari-Mslim) Merkebin, kpein, kadnn namaz klann nnden
gemesi namaz bozar gr sadece Ahmed bin Hanbelin gr
olup Cumhur bozmaz grndedir.
1.Delil : Rasulullah buyurur ki, sizden biri namaz klarsa streye
doru klsn, ona yakn olsun, eytan onun namazn kesemez. (Ebu
Davud-Nesai-Sahihtir.)
216
2.Delil : Rasulullah buyurur ki, Sizden bir namaz klarsa nnden
birinin gemesine izin vermesin, onu gcyle uzaklatrsn, g
yetiremezse onun vurusun zira o eytandr. ( Buhari-Mslim)

2-Tekbir alrken, rkya giderken, rkudan kalkarken, ilk
teehhudden kalkarken, ve her inerken ve kalkarken elleri omuz
hizasna kadar kaldrmak snnettir.
Rasulullahdan 4 yerde sahih derecede elerlini omuz hizasna
kaldrd sabittir. Secde aralarnda elleri kaldrmak alimler arasnda
ihtilafa baknca sahih derecede olmad iin ameli olarak
uygulanmamtr. Rasulullah tekbiri bazen elleriyle beraber, bazen
nce bazen sonra kaldrmtr. Tekbirde elerlin parmaklar kble
ynnde ak olarak, omuz ve kulak hizasna gelecek tarzda
olmaldr.
1.Delil : Abdullah bn mer rivayet eder, Rasulullahn namaza
tekbir getirerek baladn grdm. Tekbir getirdii anda ellerini de
omuzlar hizasna kadar kaldrmt. Tekbir alp Rkuya giderken ve
rkudan kalkerken ban kaldrp Semiallahu limen hamideh/Allah
kendisine hamd edilenleri iitir. Diyerek dorulurken de ayn ekilde
ellerini kaldrrd. ( Buhari-Mslim)

3-Sa eli sol el zerine gs stnde balamak snnettir.
Sa eli sola koymak, bilek ve dirsee koymak sahih hadislerle sabittir.
Gs zerine elleri balamak Vail ibn Hucurun sahih rivayetiyle
(bn Huzeyme) sahihtir, ama gbek altna Ali bin Ebi Talibin
balamas ise zayftr.( polen yaynlar/Fethul bari erhi- 2.cild, sf,
396)
1.Delil : Sehl bn Sad rivayet eder, nsanlar namazda sa eli sol el
bilek zerine koymakla emrolundular. (Buhari-Malik)
2.Delil : Vail ibn Hucr rivayet eder Rasulullahla beraber namaz
kldm o sa elini gs zerine balad (namaz kld.) (ibn Huzeyme
sahihtir.)

4-Kyamda iken secde yerine bakmak snnettir.
217
1.Delil : Aie annemiz rivayet eder Peygamber Kabeye girince
gzn secde ettii yerden kncaya kadar ayrmazd. (
Hakim/Albani sahihtir.)

5-Rkuda beli dmdz tutmak, rkuda iken ba aada ve
yukarda tutmamak, avu ilerini dizlere koymak, dirsekleri
kaldrmak veya arasn amak snnettir.
1.Delil : Muhammed bn Amr bn Ata yle demitir, Namaza
balarken tekbir aldnda ellerini omuzlarnn hizasna kadar
kaldrrd. Rkuya gittiinde elleriyle dizlerini iyice kavrard ve
srtn dmdz tutard. Rkudan dorulup ban kaldrdnda
vcudunu tam olarak dzeltirdi, omurga kemikleri dimdik olurdu.
( Buhari-Ebu Davud)
2.Delil : Vail bn Hucr rivayet eder Rasulullah Rkuya gittiinde
parmaklarnn arasn aard. (bn Huzeyme-Albani sahihtir.)

6-Secdeye giderken nce elleri koymak sonra dizleri koymak
snnettir.
1.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder, Sizden biri secde etmek
istediinde devenin kt gibi kmesin dizlerinden nce ellerini
koysun. ( Ebu Davud-Nesai-Ahmed Hasendir.)
7-Secde azalarn yerli yerince yere koymak, dirsekleri iyice
kaldrmak, avu ilerini omuz hizasnda iki kulak arasnda yere
koymak, iki aya kble ynne gelecek tarzda dikmek
snnettendir.
1.Delil : Ebu Humeyd rivayet eder, Secde ettiinde ellerini yere
koyar. Fakat dirseklerini yere ve yanlarna yaptrmazd. ( Buhari-
Ebu Davud)
2.Delil : Rasulullah yle emrederdi, Secde ettiinde ellerini yere
koy dirseklerini kaldr. (Mslim)
3.Delil : Muhammed bn Amr bn Ata yle demitir, Secdede iken
ayak parmaklarnn ular kbleyi gsterirdi. (Buhari)
Not : Bu secde ekillerinde kadn ve erkek arasnda fark yoktur. Bu
konuda Rasulullah ve ashab bize bir ey sylememitir, Rasulullah
218
bize ben nasl namaz klyorsam sizde ylece kln buyurarak aka
erkek ve kadn arasnda namaz heyetinde fark belirtmemitir.

8-Secdede otururken Sa aya kble ynne dikmek, sol ayak veya
uyluk zerine oturmak, ia (iki aya dikerek zerine oturmak)
oturuuyla iki secde arasnda oturmak snnettir.
1.Delil : Muhammed bn Amr bn Ata yle demitir, Secdede iken
ayak parmaklarnn ular kbleyi gsterirdi. (Buhari)
2.Delil : Abdullah ibn Abdullah Babas Abdullah bn merin
kendisini yle uyardn syler, namazn snneti (parmaklarnn
ular kbleyi gsterecek ekilde katlayarak) sa ayan dikmen ve
sol ayan yatrmandr. (Buhari)
3.Delil : ga oturuu/topuklarn zerine iki secde arasnda oturmak
da snnettir, Tavus der ki, bn Abbasa ga oturuunu sorduk
snnettir dedi. (Mslim-Ebu Davud)
4.Delil : Ebu Zubeyr rivayet eder O, Abdullah bn meri secde edip
ban secdeden kaldrdnda parmaklarnn etrafna/ularna
otururken grdm ve derdi ki bu snnettir. (Mslim-Ebu Davud-
Tirmizi)

9-ki secde arasnda ( unuttu mu acaba denecek kadar) oturmak
snnettir.
1.Delil : Enes rivayet eder, Peygamber acaba unuttumu diyecek
kadar iki secde arasnda otururdu (Mslim-)
2.Delil : Sabit der ki, Enesin yaptn sizde grmyorum o iki secde
arasnda unuttumu diyecek kadar otururdu. (Buhari-Mslim)

10-2. Rekata ve 4. rekata kalkmadan nce istirahat oturuuyla
oturmak snnettir.
1.Delil : Malik bn el-Huveyris rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.) namaz
klarken tekli rekatlardan sonra bir sre oturup yle kalkard.
(Buhari)
2.Delil : Ebu Klabe demitir, Malik bn el-Huveyris bir gn bize
gelip..ban ikinci secdeden
219
kaldrp da birinci rekat bitirdikten sonra ikinci rekata kalkarken ok
ksa bir sre oturur ve sonra da yere dayanarak ayaa kalkard. (
Buhari)

11-Secdeden yeni bir rekata kalkarken ellere dayanarak-elleri
hamur yourur gibi yaparak kalkmak snnettir.
1.Delil : Ebu Klabe demitir, Malik bn el-Huveyris bir gn bize
gelip..ban ikinci secdeden
kaldrp da birinci rekat bitirdikten sonra ikinci rekata kalkarken ok
ksa bir sre oturur ve sonra da yere dayanarak ayaa kalkard. (
Buhari)
2.Delil : Peygamber secdeden kalkarken hamur yourur gibi
kalkard. (bn Huzeyme)

12-lk teehhd oturuunda sol uyluk zerine yaylarak oturmak ve
son teehhudde ise teverruk oturuu ( sa aya dikili, sol aya da
sa ayak nne alarak yere oturu ekli ) ile oturmak snnettir.
1.Delil : Abdullah ibn Abdullah Babas Abdullah bn merin
kendisini yle uyardn syler, namazn snneti (parmaklarnn
ular kbleyi gsterecek ekilde katlayarak) sa ayan dikmen ve
sol ayan yatrmandr. (Buhari)
2.Delil : Abdullah Bin Zubeyr rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.)
oturduu vakit sol ayan uyluu ile baldr arasna getirir, sa
ayan yayar, sol elini sol dizinin zerine sa elini de sa uyluunun
zerine kordu ve parma ile iaret ederdi. (Mslim)

13-lk ve son teehhd oturularnda iaret parman oturur
oturmaz duaya baland andan duay bitirinceye kadar kble
ynne doru sabit tutarak veya halka evirerek iaret etmek ve
gz iaret edilen parmaa dikmek snnettir.
1.Delil : bn mer rivayet eder Peygamber namazda oturunca elerlini
dizerli zerine koyard. Sa elinin ba parmandan sonra gelen
parman kaldrr ve onunla Allahn birliine dua ederdi. Sol elini
220
de, parmaklarn diz stne koymu olarak sol dizi zerine kor idi.
(Mslim)
2.Delil : Abdullah Bin Zubeyr rivayet eder, Rasulullah (s.a.v.)
oturduu vakit teehhd duasn okurdu. Oturuunda sa elini sa
uyluu zerine, sol elini sol uyluu zerine kordu. ehadet parma
ile iaret ederdi. Bunu yaparken de ba parman orta parma
zerine kordu.( Mslim)

295.Soru-Namazda mubah olan ameller nelerdir ?
1-Namaz iinde ocuk tamak mubahtr.
1.Delil : Ebu Katede el-Ensari rivayet eder Peygamber kz Zeynepin
(Ebul As bn Rabi bn Abdiemsden olma kz Umameyi tayarak
namaz klard. Secdeye vard zaman onu brakr, ayaa kalkt
zaman ise tekrar alrd. (Buhari-Mslim)

2-htiya halinde yrmek mubahtr, Birine eziyet veren eyi veya
bir tehlikeye decek ocuu kurtarmak mubahtr.
1.Delil : Aie annemiz rivayet eder, Rasulullah evde kap kapal
olarak namaz klyordu kap nne geldim kapy amak istedim o
kapy at ve sonra namaza dnd. Kap kble ynnde idi. (
Tirmizi-Ebu Davud-Nesai-Albani Hasendir)
2.Delil : Erzak bn Kays rivayet eder bir adam namaza binitinin
gemini tutarak namaza balam, hayvan ise ban alp gitmek
isteyince o ipini ekmi, o hayvan ise gitmi, yal adam da onunla
beraber namaz klarken gitmiti ve insanlar onu ayplaynca yle
demiti Ben Rasulullah ile 6,7 yahut 8 defa gazaya katldm. Onun
ne kadar kolaylk gsterdiini grdm. . (Buhari)
Not : Ebu Malik der ki bu hadisten yola karak namaz iinde iken,
telefon alarsa onu kaldrp namazda olduunu hissettirmende
saknca yoktur.

3.Delil : Ebu Katede el-Ensari rivayet eder Peygamber kz Zeynepin
(Ebul As bn Rabi bn Abdiemsden olma kz Umameyi tayarak
221
namaz klard. Secdeye vard zaman onu brakr, ayaa kalkt
zaman ise tekrar alrd. (Buhari-Mslim)

4-Namazn nnden geene mani olmak :
1.Delil : bn mer Kabede iken Teehhdde oturduu bir srada
nnden gemek isteyen kiiye mani olmutur, Ayrca yle
buyurmutur, Eer biri nnden geme konusunda srarc olursa
mesela onunla kavga edecein kadar byrse kavga et. (Buhari)

5-Namazda iken tehlikeli ylan-akrep gibi zehirli hayvanlar
ldrmek mubahtr.
1.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder, Rasulullah bize namazda iki
siyah ldrmeyi emretti, Akrebi ve ylan. (Ebu Davud-Nesai-
Tirmizi-bn Mace-sahihtir.)

6-htiya halinde uyuyan birini kaldrmak-drtmek mubahtr.
1.Delil :Aie rivayet eder, Ben Peygamber namaz klarken onun
kble ynne doru ayam uzatrdm. O secde edecei zaman beni
drterdi. Ben de ayaklarm ekerdim. O secdeden kalktnda tekrar
ayaklarm uzatrdm. (Buhari)

7-htiya halinde (necaset varsa) namaz iinde ayakkaby-terlii
karmak mubahtr.
1.Delil : Said el-Hudri rivayet eder, Rasulullah namaz klarken ashab
ile terliini kararak soluna koydu ve arkasndakilerde ayn ekilde
terliklerini kardlar. (Buhari-Mslim)

8-Namaz iinde kiiden balgam geldii zaman elbise, mendil
iinde balgam karmak mubahtr.
1.Delil : Sizden biri namaza durduunda bilsin ki Allah onun kble
ynndedir. Sakn kble ve sana ynne tkrmesin soluna sol
ayann altna tkrsn (Mslim-Ebu Davud)

222
9-Namaz iinde bir elbiseyi zaruret gerei dzeltmek mubahtr.
1.Delil : Cerir ed-Dabi rivayet eder, Ali (r.a.) namaza durduunda
sa elini sol bileinin zerine koyar, rku edinceye kadar elbisesini
dzeltir ve bedenini kard. (Buhari -bn Ebi eybe)
2.Delil : bn Abbas der ki, Bir kimse namazda bedenin her eyiyle
yardm alabilir.

10-Namazda bir hata olduunda erkeklerin suphanallah demesi
kadnlarn ellerini birbirine vurmas mubahtr.
1.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder, Rasulullah buyuruyor ki, tesbih
erkekler iin, el rpmak kadnlar iindir. (Buhari)
2.Delil : Sehl bn Sad rivayet eder, Rasulullah buyuruyor ki, tesbih
erkekler iin, el rpmak kadnlar iindir. (Buhari)
not : erkeklerin olmad bir namazda veya uzakta durduklar bir
yerde akdnn kadna tesbih getirmesi caizdir, zira Aie annemiz
gne tutulduunda namaz iinde esma annemize elini ge
kaldrarak ve suphanallah diyerek uyard Buhari ve Mslimde
sabittir.

11-htiya halinde saa ve sola dnmek mubahtr.
1.Delil : Enes bn Malik Zuhriye anlatmtr, o rivayet eder, Pazartesi
Ebu Bekir mslmanlara namaz kldrrken aniden Peygamber
Aienin odasnn perdesini at. Mslmanlar saf halinde namaz
klarken onlara bakt, tebessm ederek gld. Ebu Bekir Peygamberin
namaza kmay istediini zannederek geriye ekildi. Mslmanlar
Peygamberi grdklerinde geriye ekildi(Buhari)

2.Delil : Ebu Bekir imam olmu namaz kldrrken Peygamber saflar
blerek araksna durmutu, Ebu Bekir dnd, bir de bakt ki,
Peygamber safta duruyor. Peygamber ona yerinde kal anlamnda
iaret etti. Ancak Ebu Bekir elerlini kaldrarak Allaha hamd etti sonra
yavaa arkaya geti. Peygamber ne geerek namaz kldrd.
(Buhari-Mslim)
223
Not : bn Hacer der ki namazda saa ve sola dnmek namaz bozmaz.
(Fethul Bari)

12-htiya halinde elle veya bala iaret etmek mubahtr.
1.Delil : Muaykb yle demitir, Peygamber secde ettii yerdeki
topra dzelten adama ayet byle yapacaksan bir kere yap
demitir. (Buhari)
iaret etti. Ancak Ebu Bekir ellerini kaldrarak Allaha hamd etti sonra
(Buhari-Mslim)
3.Delil : Cabir rivayet eder, Cabir Rasulullah Beni Muntalk denen
yerde binek zerinde namaz klarken gelmi,onunla konuumu
Rasulullah ise eliyle iaret etmitir. sonra yeniden konumu
peygamber eliyle yeniden iaret etmi namaz bitince de beni senin
selamndan alkoyan namazd diye buyurmutur. (Buhari-Mslim)
4.Delil : Aie annemiz gne tutulduunda namaz iinde esma
annemize elini ge kaldrarak ve suphanallah diyerek uyard
Buhari ve Mslimde sabittir.

13-Namazda iken selam verene namaz iinde iaretle selam vermek
mubahtr.
Eer bir kimse namaz iinde birinden selam alrsa onun selamna
cevap vermesi caiz olmaz, ancak eliyle iaret ederek selamna karlk
verebilir bu caizdir.
1.Delil :bn mer rivayet eder, Rasulullah Kba mescidine doru
gitti, ve namaza durdu. O namazda iken Ensardan bir topluluk geldi
ve selam verdiler. bn mer der ki Bilale dedim ki Onlar selam
verdiklerinde Rasulullah onlara nasl cevap verdi grdn m ? Bilal
dedi ki, ite byle dedi ve elini uzatt ( el ii yere el d da ge
gelecek tarzda iaret etti.) (Sahih senedle Ebu Davud)

224

14-Kii namaz iinde imamn bir sknts olmas halinde secdeden
ban kaldrarak ona bakmas mubahtr.
Eer bir imam ardnda namaz klan kii imam secdeyi uzatrsa ve bu
endieye yol aarsa secdeden ba kaldrmak mubahtr.
1.Delil : Abdullah bn adda babasndan rivayet eder, peygamber
namaza durmu, hasan ve Hseyinde namaz iinde omzunun
zerine kmler peygamberde onlar drmemek iin uzun
mddet ban secdeden kaldrmamt, addadn babas namazda
bam kaldrdm baktm ki hasan ve Hseyin Peygamberin
omuzlarnda idi ve sonra secdeye gittim, namaz bitip de durumu
anlatnca Peygamber onlar drmemek iin bam kaldrmad
buyurdu. (Hasendir, Nesai)

15-Nafile namazlar klarken imama uyann elinde kuran okumas
ve onu gzyle takip etmesi mubahtr.
Kii gece namazn uzun klmak isteyince ezberinde olmad sureleri
kuran elinde tutarak namaza devam edebilir, ancak bu ekil farz
namazlarda ve snnet nafile namazlarda ise caiz deildir.
1.Delil : Kasm der ki, Aie ramazanda namaz klarken kuran
okuyarak klard. (Abdurrezzak Ebu Davud)

296.Soru-Namazda mubah olan szler nelerdir ?
1-mam kuran okurken taklrsa onun hatrlamas iin ayeti
tekrarlamak mubahtr.
mam kraatinde taklrsa cemaatten birinin takld noktada ona
hatrlatma yapmas sesli olarak caizdir. mam her ayet sonras
tefekkr iin durabilir bunu gz nnde bulundurmal ve hemen
hatrlatma cihetine gitmemelidir.
1.Delil :Abdullah bn mer rivayet eder, Peygamber namaz kld ve
namaz iinde kuran okudu ve okumas gerekeni de okumakta glk
ekti ve namaz bitip ayrlnca Ubeye dedi ki, seni beni dzeltmekten
alkoyan nedir buyurdu. ( ceyyid senedle Ebu Davud-bn Hibban)

225
2-Nafile namazlarda ayeti tekrar tekrar okumak mubahtr.
Nafile namazlarda bir ayeti tekrara tekrar okumakta bir saknca
yoktur, fakat farz namazlarda bunu yapmann delili
bulunmamaktadr. Bu yzden bu ameli nafilelerde yapmakta daha
sahihtir.
1.Delil :Ebu Zer rivayet eder, Rasulullah u ayeti okudu ve sabaha
kadar tekrarlad Eer azab edersen phesiz ki onlar senin
kullarndr eer affedersen phesiz ki sen aziz ve hakimsindir. (
snad Leyyindir, Nesai-Ahmed-Hakim)
2.Delil : Mesruk rivayet eder, Temim ed-Dari u ayeti
tekrarladYoksa ktlk ileyenler, kendilerini iman edip salih amel
ileyenler gibi klacamz ve hayatlar ile lmlerinin bir olacan
m sandlar ?ne kt hkm veriyorlar ? ( bn Ebi eybe)

3-Namazda alamak ve inlemek mubahtr.
Namazda cehennemin ve azabn korkusundan, Allahn azametinden
korkmaktan dolay alamak namaz bozmaz. Allah kitabnda byle
korkuyu vm, sahabilerin nakline gre, Rasulullah namazda
alamtr.
1.Delil : Onlara Rahmann ayetleri okuduunda hemen alayarak
secdeye kapanrlar. (Meryem-58)
2.Delil : alayarak eneleri st (secdeye) kapanrlar ve bu, onlarn
kalplerini daha da yumuatr. ( sra-109)
3.Delil : Abdullah ibn ahir rivayet eder, peygamber namaz klarken
yanna geldim gs kabdaki suyun fokurdamas gibi
fokurduyordu. ( Senedi sahihtir, Nesai-Ebu Davud-Ahmed)
4.Delil : Ali rivayet eder, Bedir gn Mikdaddan bakasnn at
yoktu, Rasulullahn dnda kimseyi uyank grmedim, peygamber
aa altnda sabaha kadar alayarak namaz kld. ( Senedi sahihtir,
Ahmed-bn Huzeyme)

4-Namazda fleme hacet halinde mubahtr.
Hacet annda flemenin sakncas yoktur.
226
1.Delil : Abdullah bn mer der ki, Rasulullah zamannda gne
tutulmutu ..sonra Peygamberin son secdesinde ald ve
Peygamber f f buyurdu, sonra dedi ki Rabbim ,Ben onlarla beraber
iken onlar helak etmemeyi vaad etmedin mi ? Rabbim onlar
istifarda bulunurken onlar helak etmeyeceini vaad etmedin mi ? (
Ebu Davud-Nesai-Ahmed)

5-Namazda ksrmek mubahtr.
Namazda ksrmenin sakncas olamayp ksrmek konumak
hkmnde saylmaz. Bu sebeple namazda ksrmeyi men eden bir
ayet ve hadis yoktur. Sadece kelam / konumak caiz deildir.

6-Namazn maslahat iin imam ve cemaat ( ancak ok olmamak ve
namazla alakas olacak eyi ) konuabilir bu mubahtr.
1.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder, Bir gn Rasulullah (4 rekatlk )
namaz 2 rekat klp kmt. Bunun zerine Zulyedeyn adl sahabi
Ey Allahn Rasl namaz m ksaltld yoksa unuttunuzdu mu ? diye
sordu. Rasulullah cemaate Zulyedeyn doru mu sylyor diye
sorup onlardan evet cevabn aldktan sonra 2 rekat daha namaz kld.
Sonra selam verdi ve ardndan tekbir getirip secde etti. Bu secdesi
normal secdeleri gibi veya uzun idi. (Buhari)
Aklama : Rasulullahn son iki secde etmesi demek namaz
bitirmemiti anlamna gelir, bu secde ncesi ikli sahabiyle konumas
da namaznn maslahat iin olduundan caizdir.

7-Kii namaz iinde aksrdnda iinden hamd getirmesi mubahtr.
Mslman namaz iinde aksrdnda iinden hamd edebilir, ama
yanndaki mslman ona yerhamukumullah diyemez.
1.Delil : Rufai bn Rufai yle demitir, Biz bir gn Rasulullahn
arkasnda namaz klyorduk Rasulullah ban rkudan kaldrrken
Semiallahu limen hamideh deyince cemaatte bulunanlardan birisi
(aksrnca)Rabbimiz hamd sanadr bol hamd ile sana hamd ederiz
dedi. Rasulullah selam verip namazdan knca o hamdi kim getirdi
diye sordu ? Bunu syleyen zat bendim ey Allahn Rasl deyince,
227
Peygamber, Otuzdan daha fazla melekler topluluu grdm bu
sz daha nce yazmak iin birbirleriyle yaryorlard. (Buhari-
Tirmizi)
Aklama : aksran hamd eder ama yanndakiler cevap vermezler.

2.Delil : Muaviye bin Hakem namaz klarken aksran birine karlk
vermi cemaattekiler de bu tavrn yadrgamlard. Bunun zerine
Rasulullah namaz bitiminde Bizim u namazmza beere ait bir
szn karmas asla uygun deildir buyurmutur. (Mslim)

8-Kii kendisini mutlu eden-derdini gideren bir durumu duyunca
veya renince namaz iindede olsa Allaha hamd edebilir bu
mubahtr.
iaret etti. Ancak Ebu Bekir ellerini kaldrarak Allaha hamd etti sonra
(Buhari-Mslim)

9-Hacet/zaruret dolaysyla Namaz klanla konumak ve ona
dnerek soru sormak mubahtr.
1.Delil : Cabir rivayet eder, Cabir Rasulullah Beni Muntalk denen
yerde binek zerinde namaz klarken gelmi,onunla konuumu
Rasulullah ise eliyle iaret etmitir. sonra yeniden konumu
peygamber eliyle yeniden iaret etmi namaz bitince de beni senin
selamndan alkoyan namazd diye buyurmutur. (Buhari-Mslim)
2.Delil : Aie annemiz gne tutulduunda namaz iinde esma
annemize elini ge kaldrarak ve suphanallah diyerek uyard
Buhari ve Mslimde sabittir.

297.Soru-Namazn haramlar ( namaz iinde yaplmas yasaklanan
ameller) nelerdir ?
228
Aada verilecek maddeler namazn huusunu bozan, faziletini
azaltan, bozulmasna sebebiyet vermeyen amellerdir.
1-Elleri bre koymak.
1.Delil : Rasulullah buyuruyor ki, Namazda elleri bre koymak
yasakland. ( Buhari-Mslim)
Aklama : Albani derki, Bu ekil elleri koymak armha gerilmek gibi
olduundan yasaklanmtr. Yahudilere benzemekten dolay
diyenlerde olmutur.

2-Gzleri semaya dikmek.
1.Delil : Rasulullah buyuruyor ki, Peygamber namaz klarken gzleri
ge doru dikmeyi yasaklard. (Buhari-Mslim)
2.Delil : Rasulullah buyuruyor ki, Namazda gzlerini ge diken
insanlar ya buna son verirler ya da gzleri bir daha onlara geri
dnmez. (Buhari-Mslim)

3-Namazda bir eyle megul olmak.
1.Delil : Peygamber desenli zarif bir elbise ile namaz kld. Namaz
esnasnda elbisesindeki desenlere gz takld. Namaz bitirince yle
buyurdu. Bu elbise Ebu Cehme gtrn ve onun desensiz, kaln
kumutan yaplm elbisesini bana getirin. nk bu elbise biraz nce
beni megul etti. (Buhari-Mslim)

4-Hacet olmadan bir yerlere iltifat etmek/baknmak/dnmek.
Hacet olduu zaman baknmak caizdir.
1.Delil : Rasulullah buyuruyor ki, Namazda saa sola baknmayn.
phesiz Allah, kul saa sola baknmadka yzn kulunun yzne
evirir.(Tirmizi-Hakim)
2.Delil : Rasulullah buyuruyor ki, Baknmak bu eytann kulun
namazndan ald eydir. (Buhari-Ebu Davud)

5-Parmaklar kenetlemek/balamak/i ie geirmek.
Parmaklar parmaklara namaz iinde birbirine geirmek, mekruhtur.
229
1.Delil : Rasulullah buyuruyor ki, Sizden biri evinde abdest alr,
sonra mescide gelirse, dnnceye kadar o namazdadr, byle
yapmamaldr(dememelidir) deyip parmaklarn birbirine geirdi.
(Hakim-sahihtir.)
2.Delil : smail bn Umeyye dedi ki, Nafiye namazda parmaklar
birbirine balam birini sordum, bn mer dedi ki, O namaz gazaba
uramlarn namazdr dedi. ( Ebu Davud-Albani sahihtir.)

6-Parmaklar trdatmak
Bu amel namaz oyuna almaktr, bu yzden mekruhtur.
1.Delil : bn Abbasn arkada ube der ki, bn Abbas ile beraber
namaz kldm, gzleri parmaklarma takld, namaz bitince annen
olmasn, parmaklarn m trdatyorsun namazda iken. (Ebi eybe-
Albani hasendir.)

7-ki eli elbise iinde tutarak rukuya-secdeye gitmek.
1.Delil : Ebu Hureyre der ki Rasulullah sedli/ki eli elbise iinde
tutarak rukuya-secdeye gitmeyi yasaklad. (Ebu Davud-Tirmizi
Albani hasendir.)

8-Namazda esnemek.
Namazda esnemek eytandandr, bu yzden mslman buna mani
olmal, eliyle azn kapatmaldr.
1.Delil : Esnemek eytandandr, sizden kim esnerse onu gcnce
tutsun. (Buhari-Mslim)
Aklama : Esneme esnasnda euzu besmele ekmek bidattir, zaman
zaman bazlarnn yapt duyulmaktadr.

9-Namazda iken kble ve sa yne tkrmek.
1.Delil : Cabir rivayet eder, Rasulullah buyuruyor ki, Sizden biri
namaz klmaya kalkarsa bilsin ki Allah onun yz ynndedir bu
yzden kble ynne ve sana tkrmesin. Eer tkrecek olursa sol
tarafna sol ayann altna tkrsn eer acele ile hemen tkrmesi
230
gerekirse o zaman elbisesini yle yapsn dedi ve elbisesini birbirine
katlad. (Mslim)

10-Gzleri namazda kapamak.
Eer gzleri kapamakla ibadet ettiine inanrsa bu haramdr,
inanmazsa da bidattir.
1.Delil : bn Kayym der ki, Namazda gzleri kapamak
Rasulullahn snneti deildir. (Zadul Mead 1/294)

11-Namazda gerilmek.
Eer hafifi olur hacetten dolay yaplrsa sakncas olmaz, ama gerilip
de huuyu bozan olursa bu namazn derecesini eksiltir.
1.Delil : Said bn Cubeyr der ki, namazda gerilmek namazn sevabn
azaltr. ( bn Ebi eybe)

12-Elleri ayalarn arasna almak
Bu ilk dnem meru iken daha sonra yasaklanmtr.
1.Delil : Musab bn Sad yle demitir, Bir gn babamn (Sad bn
Vakkasn yannda) namaza durmutum. Namazda ellerimin
ayalarn birbirine yaptrp bacaklarmn arasna koydum. Babam
bana bunu bir daha yapmam syleyip yle buyurdu Bizde bir
zamanlar byle yapardk, Fakat bu bize yasakland bize ellerimiz
dizlerimizin zerine koymamz emredildi. (Buhari)

13-Ruku ve secdelerde Kuran okumak.
1.Delil : Rasulullah buyuruyor ki, unu bilin ki ben ruku ve secde de
kuran okumaktan nehyedildim. (Mslim)

14-Secdede dirsekleri yerlere koymak/yaptrmak.
Dirsekler secde de kaldrlr yere yaptrlmaz, bu caiz deildir.
1.Delil : Secdede orta yolu tutun. Sizden biri kpeklerin dirseklerini
yaydklar/koyduklar gibi koymasn. (Buhari-Mslim)

231
15-Namazda sala, bala, elbise ile oynamamak.
1.Delil : bn Abbas rivayet eder, Rasulullah buyuruyor ki, Rasulullah
yedi aza zerine secde etmeyi ve namazda iken elbisesiyle, sayla,
bayla uramamas emredildi. Bu azalar unlardr, aln, iki el, iki diz
iki ayaktr.(Buhari)

16-Kpek oturuu gibi oturmak.(elleri iyice ne doru yaymak ve
oturmak.)
1.Delil : Rasulullah u 3 eyi yasaklamtr, horozlarn yem yemesi
gibi namaz klmamay, kpek oturuu gibi oturmay ve tilki gibi saa
sola bakmay. (Ahmed)

17-Namazda oturunca elleri yere koymak.
1.Delil : bn mer derki Rasulullah namazda oturunca sol ele
dayanmay yasaklad. (Ebu Davud-Ahmed-Hakim-Beyhaki)
2.Delil : bn mer derki bu oturu azaba urayanlarn oturuudur.
((Ebu Malik)

18-Hasta birinin yksek bir yere secde etmesi.
Hastann yere secde etmesi vacip olandr. Hastann secde etmeye
gc yetmedii takdirde bir sandalyeye, yasta secde etmesi meru
olmayp bayla ima ederek klmas gerekir.
1.Delil : bn mer rivayet eder, Rasulullah hasta bir sahabiyi ziyaret
etti bende onunla beraberdim. Hasta olan sahabi denek zerine
secde ederken girdi. O alnn denee doru ynelterek bayla ima
etti sonra onu frlatp att ve bir yastk ald. Bunun zerine Rasulullah
bu yast brak/at . eer yere secde edebilirsen et yoksa da imayla
kl. Secdeni de rukudan biraz daha eik yap buyurdu. (Tabarani
Kebir, Beyhaki, Albani sahihtir.)

19-Secde edilen yerde akl talarn elle temizlemek, namazda
onlarla uramak.
232
Bu durum hacet olmadan uramakla alakaldr. Eer akl talar
namazda huuyu bozuyor, eziyet veriyorsa bu durumda
temizlemekte saknca yoktur.
1.Delil : Muaygb rivayet eder, Rasulullah toprak zerini dzelten bir
adam grd bunu yapacaksan bir defa yap buyurdu. (Buhari-
Mslim)
2.Delil : Namaz klarken bunu yapma, eer bunu mutlaka yapman
gerekiyorsa o zaman akl taarln bir kez dzelt. (Ebu Davud)

Bu konuyla alakal bilinmesi gereken dier mesele udur.
Eer kii secde ettikten sonra alnn amur, ta, toz gibi eyler
bulam ise namaz iinde bunu alnndan almas namazda uramak
kapsamna ve huusuzlua aracandan meru deildir. Zira bu
amel oka edilmi amel hkmndedir.
1.Delil :Ebu Said rivayet eder, Rasulullah su ve amurun zerine
aln zerinde eserleri olacak tarzda secde ederken grdm. (Buhari-
Mslim)
Aklama : Rasulullah namazda onlar temizlemediine delildir.

2.Delil : bn Mesud der ki u drt ey saknlmas
gerekenlerdirnamaz iinde alndan topra
silmek.(Beyhaki-Albani sahihtir.)

20-Secde ederken ayaklarn ellerden nce yere konulmas.
Bu konu geni ve ciddi tartmaldr, bu yzden biz nce elerlimizi
koymay tercih ediyor fakat ayaklarn koymayanlara namazda haram
iliyorsunuz demiyoruz. Zira mslmanlarn bu meselede ihtilaf
iinde olmas msamahakar davranmamz gerektirir.
1.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder, Sizden biri secde edecei zaman
develerin kt gibi kmesin dizlerinden nce ellerini koysun.
(Ebu Davud,Nesai,Tirmizi, Darimi sahihtir.)
Aklama : Devenin n ayaklar (aslnsa elleri) insann dizleri
hkmndedir. Bu konu tartmalda olsa sahih olan budur. Deve nce
n ayaklarn koyarak oturur. Bu ise namazda caiz deildir. Bu gr,
233
bn Hazm, Ahmed, Evzai, Malikin grdr. Avnul Mabudun
arihi Azammabadi derki bu snnettir. Evzai der ki ben elerlini
dizlerinden nce koyanlar grdm. Ebu Davud derki bu hadis
ehlinin amelidir. bn Huzeymenin hadis eserinde bunu dorulayan
rivayetler bulunur, Buhari de bunlar dorular.

21-Selam verirken elleri iaret ederek kaldrmak.
Bu iaret selam verirken sa ve soldaki namaz klanlara selam iaret
ederek kaldrmaktr. imdi bu durum pek bilinmez.
1.Delil : Cabir bin Samura rivayet eder, Rasulullahla beraber namaz
kldm. Biz selam verdiimizde ellerimizle birlikte es-selamu
Aleykum, es-selamu Aleykum demitik. Bunun zerine Rasulullah
bize bakt ve size ne oluyor ki gnete kalm atlarn kuyruklar gibi
ellerinizle iaret ediyorsunuz. Sizden her hangi biriniz selam verdii
zaman arkadana dnsn ve ona eliyle ima etsin buyurdu.

22-Namazda imamdan nce ruku-secde-yapmak.
1.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder, Rasulullah Ban imamdan nce
kaldran, Allahn onun ban eek bana tahvil etmesinden korkmaz
m ? buyurdu. (Buhari-Mslim)

23-Yemek sofraya konunca ve abdest zorlama annda namaz
klmak.
1.Delil : Ebu Atik rivayet eder o Aieye demitir ki, ben
Rasulullahdan iittim buyurdu ki, yemek hazrlanmken bir de
kk ve byk abdest sktrrken namaz klnmaz.
NAMAZI BOZAN HALLER

298.Soru-Namaz bozan haller nelerdir ?
1-nsan abdestinin bozulduu konusunda emin olursa.
1.Delil : Ebu Hureyre rivayet eder, sizden biri karnnda bir ey
hisseder de ondan bir ey kt m yoksa kmad m (tarznda)
kendisinde sorun olursa bir ses iitmedike yahut bir koku
duymadka mescidden kmasn. (Buhari-Mslim)
234

2-zrsz olarak namazn artlarndan veya rknlerinden birini
terk edersek.
1.Delil:Rasulullah namazda hata eden sahabiyi grnce dn yeniden
kl zira sen namaz tam klmadn buyurdu.( Buhari-Mslim)
Aklama : Bu hal namazn artlarndan veya rknlerinden
bazlarnn terkinden dolay olmutu.

3-Namazda bilerek yemek ve imekle.
bn Munzir derki, lim ehli namazda bilerek yemek ve imenin
namaz bozduu konusunda ve namazn yeniden klnmas zerinde
icma etmitir.

4-Hacet olmadan bilerek ve kasten konumakla.
1.Delil : Biz ilk zamanlar namazda konuurduk. Kii namaz iinde
yanndaki arkadayla konuurdu. Nihayet Allaha tam huu ve tat
ile huzurunda durun ayeti inince sukutla emrolunduk ve kelamdan
nehy edildik.(Buhari-Mslim)

Not : Namazda bilerek olmad takdirde konumann hata ile olursa
bozmadn Mervan bin Hakemin namaz iinde aksrana verdii
cevapta grmtk. Rasulullah ona bizim u namazmz yok mu,
bunda insan kelamndan bir ey yaramaz. O ancak tesbih, tekbir, ve
Kuran okumaktr. buyurdu.

5-Sesli glmekle.
bn Ebi eybenin Musannif adl eserinde Cabir ve Musadan gelen
rivayetlerde ve ilim ehlinin icmasyla sesli glmek namaz bozar, zira
bunda ses karmak vardr. Tebessm ise namaz bozmaz. Cabir der
ki tebessm namaz bozmaz ama gargara bozar. (bn Ebi eybe
Musannif)

SEFER (YOLCULUKTA KILINAN) NAMAZ

235
299.Soru-Seferi olmak ve kasr etmek/namaz ksaltmak ne
demektir ?
Sefer, latta mesafeler almak olup ikamenin zdddr.
Istlahta ; nsann vatanndan/memleketinden bir mekana doru
mesafe kat ederek yol almasdr. Bu mesafe konusunda alimler
arasnda ihtilaf bulunmaktadr.

Kasr/namaz ksaltmak, latta habs etmektir.
Istlahta ; 4 rekatla klnan Namazn 2 rekat olarak klnmaya
dmesidir bu hal ister korku ister gvenlik iinde olsun deimez.

Kasr Kurann, snnetin, ashabn ve alimlerin icmas ile sabit olup
meru bir ibadettir. slam alimlerimiz seferde namazlarn ksaltlmas
konusunda ittifak etmitir. Alimler sabah ve akam namazlarnn kasr
edilemeyecei konusunda da ittifak etmilerdir. Alimler hkm
konusunda vacip mi ruhsat m diye ihtilaf etmilerdir.
1.Delil : Yeryznde seferde ktnz zaman eer kafirlerin size
fenalk yapacandan endie ederseniz namazlarnz ksaltmanzdan
(dolay) zerinizde bir vebal yoktur. ( Nisa-101)
2.Delil : bn Abbas der ki, Allah (len-ikindi-yats) namazlarn
hazarda drt, seferde iki, harp halinde de bir rekat klnmasn
Peygamberimiz diliyle farz klmtr. (Mslim)
3.Delil : ube tahdis etti ve dedi ki Katadeden iittim. Musa bn
Seleme el-Huzeliden tahdis ediyordu. O, yle demitir. bn Abbasa
Mekke de bulunduum ve namaz imamla beraber kldm zaman
ben namaz nasl klaym. Diye sordum. Ebul Kasmn snneti olmak
zere 2 rekat kl dedi. (Buhari-Mslim)
4.Delil : Enes rivayet eder, Rasulullah le namazn Medinede 4
rekat olarak kldrd. kindi namazn da Zul Huleyfe (denilen
mevkide) 2 rekat kldrd. (Buhari-Mslim)

300.Soru-Seferde namazlar ksaltma konusunda alimlerin grleri
nelerdir ?
Alimler, bu konuda ihtilaf etmilerdir.
236
1-Kasr etmek/namaz ksaltmak bir ruhsattr. Bu amel caizdir, bu
gr mensuplar, mam afi, mam Malik, mam Ahmeddir. Bu
cumhurun grdr. Bu alimler ise, namaz seferde ksaltmak ve
tam klmak konusunda kiinin muhayyer/tercih ehli olup olmad
konusunda da ihtilaf etmilerdir.

2- Kasr etmek/namaz ksaltmak vaciptir, tam klmak caiz deildir.
bu gr mensuplar, mam Ebu Hanife, (bir rivayette) mam Malik
ve Zahiriyye Mezhebidir. Bu alimler ise, namaz tam knlann namaz
batl mdr deil midir konusunda ihtilaf etmilerdir.

Bu alimlerin hepsi kendi grlerini meru gsteren delillerle bu yolu
tutmulardr. Bu konu ok uzun ve mnakaaldr. Sahih olan/tercih
edilen ise, seferde namazn ksaltlmasnn vacip olduudur.
Cumhurun grn belirtirken dayandklar hadisler zayftr, 2
grn aadaki delilleri getirdiini bir okursak ne diyebiliriz ?
Desek desek vaciptir.
1.Delil : Allah ayetinde buyurur ki, Yeryznde seferde ktnz
zaman eer kafirlerin size fenalk yapacandan endie ederseniz
namazlarnz ksaltmanzdan (dolay) zerinizde bir vebal yoktur. (
Nisa-101)
2.Delil : bn Abbas der ki, Allah (len-ikindi-yats) namazlarn
hazarda drt, seferde iki, harp halinde de bir rekat klnmasn
Peygamberimiz diliyle farz klmtr. (Mslim)
3.Delil : ube tahdis etti ve dedi ki Katadeden iittim. Musa bn
Seleme el-Huzeliden tahdis ediyordu. O, yle demitir. bn Abbasa
Mekke de bulunduum ve namaz imamla beraber kldm zaman
ben namaz nasl klaym. Diye sordum. Ebul Kasmn snneti olmak
zere 2 rekat kl dedi. (Buhari-Mslim)
4.Delil : Enes rivayet eder, Rasulullah le namazn Medinede 4

301.Soru-Seferde olmas gereken mesafe ne kadardr ?
237
slam alimleri seferde mesafe konusunda ihtilaf iindirler.
1.Gr, Kasr mesafesi 48 mil/85 kmdir. Bu grte olanlar, bn
mer, bn Abbas, Hasan el-Basri, Zhri, mam Malik, el-Leys, afi,
Ahmed, shak, Ebu Sevrdir.

1.Delil : ibn Abbasdan merfu rivayetle, Ey Mekke ehli Mekkeden
Afsan aras 4 buruddan( 48 mil/85 km) daha az mesafede kasr
etmeyin. (Darekutni-Beyhaki-Mnkir, Albani rva adl eserde der ki,
Mnkir hadis olup sahih deildir.)
2.Delil : bn mer ve bn Abbas 48 mil/85 km de namaz ksaltrlar
ve oru bozarlard. ( Buhari Talik etmitir. Albani, sahihtir.)
3.Delil : 85 km ancak meakkat getirir bunun az ise getirmez
demilerdir.

2.Gr, geceli gndzl deveyle 3 gn yol almak gerekir
Bu grte olanlar, bn Mesud, Suveyd bin Gafle, abi, Sevri, Ebu
Hanife
1.Delil :bn mer rivayet eder, Rasulullah Bir kadn mahremi
yannda olmadan 3 gn yola kamaz. ( Buhari-Mslim)
Aklama : Bu gr ehli, 3 gnlk yol olmadan deveyle kasr olmaz
demilerdir.

2.Delil : Ali bin Ebi Talib rivayet eder, Rasulullah yolculara 3 gn
mukimlere 1 gn mesh etmeyi emretti. (Daha nce kaynak verildi.))
Aklama : Bu gr ehli, 3 gnlk yol olmadan deveyle kasr olmaz
demilerdir.

3.Delil : 3 gnden az seferi konumuna ulatrmaz demilerdir.

3.Gr, Kasr iin tayin edilmi /snrlandrlm bir mesafe yoktur.
Sefer olarak isimlendii mddete kii kasr edebilir.
Bu grte olanlar, Zahiri Mezhebi, bn Teymiyye ve bn Kayymdr.
238
1.Delil : Allah ayetinde buyurur ki, Yeryznde seferde ktnz
zaman eer kafirlerin size fenalk yapacandan endie ederseniz
namazlarnz ksaltmanzdan (dolay) zerinizde bir vebal yoktur. (
Nisa-101)
Aklama : Ayet sefere ktnz zaman denmi mesafe snr
konmamtr.

2.Delil : Rasulullah (s.a.v.) ifadelerinde sefer iin bir belli snr
koymam sadece sefer olarak isimlendirmitir. Bu sebeple
Rasulullahn belirlemediini belirlemek snrlamak sahih olmaz.

3.Delil : Rasulullah snr belli olmadan sefere ktnda namazn
ksaltmtr, bu konuda deliller aktr. Aadaki delilleri okuyunuz.
1.Hadis : el-Huneyy dedi ki Enes bn malike namaz ksaltmaktan
sordum Rasulullah 3 mil ( 5-6 km ) yahut 3 fersah ( 12-13 km) (bu
phe ubenindir.) mesafeye gitmek iin yola ktnda namaz 2
rekat olarak klard. (Mslim)
Aklama : sahabi Huneyy Kufeden Basraya gitmenin mesafesini
ama edinerek sormu ve bu cevab almtr.
not : Hafz bn Hacer der ki, bu konuda en sahih delil budur.

2.Hadis : Enes rivayet eder, Rasulullah le namazn Medinede 4
Aklama : Medine ve Zulhuleyfe aras 3 mil /5-6 kmdir.

Tercih edilen 3.grtr. Zira delileri aktr. Bu gr kolay ve
salam olandr. Seferin uzun ve ksa olmas konusunda fark yoktur.
Allahu Alem.

Unutmayalm seferde namaz ksaltmak ancak Allaha itaat eden,
seferde harama ynelmeyen mslmanlar iin geerlidir. Harama,
isyana, zulme, hrszla gtren seferde namaz ksaltmak caiz
deildir. Bu gr mam Ahmed Bin Hanbel, mam afi ve mam
239
Malikindir. Fakat mam bn Teymiyye, Ebu Hanife, bn Hazm ve
dierleri seferde isyan-haramda olsa namaz ksaltmak caizdir
demilerdir. Burada u netice kmaktadr, seferde namaz ksaltmay
vacip grenler isyan da olsa gerekli grrler ruhsat grenler ise isyan
varsa namaz ksaltmak caiz olmaz demilerdir.

302.Soru-Yolcu olan bir kimse (misafir) seferi namazna ne zaman
balamaldr ?
Alimlerin icmasyla yolcu olan bir kimse seferi namazna memleket
binalarn geince (veya il snrn knca) klabilir. (bn Munzir /el-
cma 39, Makdisi-el-Muni 2/260) Baz alimler ise memleketi terk
etmeden nce izin var m yok mu diye ihtilaf etmilerdir. Cumhur bu
konuda iznin olmadn, memleket binalarn geince klnmas
gerektiini aadaki delille belirlemitir.
1.Delil : Enes bn Malik rivayet eder, Enes rivayet eder, Rasulullah
le namazn Medinede 4 rekat olarak kldrd. kindi namazn da
Zul Huleyfe (denilen mevkide) 2 rekat kldrd. (Buhari-Mslim)
Aklama : Rasulullah Medinede iken klmam, Medineden
ktktan sonra seferi namaz klmtr. Bu ise sahih olandr, (Ebu
Malik)

303.Soru- Yolcu olan bir kimse (misafir) seferi olarak ka gn
namaz klabilir ?
Yolcu, ( yolda olduu mddete bu yol ne kadar uzun olursa olsun
fark etmez) namazlarn seferi olarak klar. Fakat gitmek istedii
memlekete ulanca ka gn seferi hkmnde olur bu konuda ihtilaf
bulunmaktadr. Bu konuda ak bir nassn tahdid ettiini /snr
getirdiini gremiyoruz. Bu konu ri tarafndan belirlenmemitir.
240
Bu mevzuda alimlerin 11 muhtelif gr bulunur. Biz ise gl 4
gr aada geldii gibi ileyeceiz.
1.Gr : 4 gnden daha fazla kalmaya niyet ettiinde namazlarn
kasr edemez.
Bu gr, cumhurun grdr (mam Malik, mam afi, mam
Ahmed) delilleri aada verilmitir.
1.Delil : bn Abbas rivayet eder, Peygamber Zilhiccenin 4.gnnn
sabahnda Mekkeye geldi. Mekkede 4.gn, 5.gn, 6.gn, 7.gn kald.
2.gnde sabah namazn kld ve Minaya kt, bu gnlerde namaz
ksaltyordu. Bu gnlerde ikame etmeye niyet etmiti. ( Buhari-
Mslim)
Aklama : Rasulullahn 4 gn boyunca ksaltmasn delil alarak bu
alimler 4 gnden fazla olduunda namazn kasr yoktur demilerdir.
Fakat, hadiste 4 gnlk kasr edilir diye hkm kartmak tam sahih
deildir. Zira Rasulullahn byle bir snr getirdiini hadiste
gremiyoruz. Rasulullahn 19 gn boyunca kasr ettii Buharinin
sefer namaznn ilk blmnde getirdii hadiste sabittir.

2.Delil :bn Hadremiyden,ben RasulullahdanMuhacir Mekkede
hac ibadetini bitirdikten 3 gn sonrasnda ikamet eder.( Mslim)
Aklama : Bu hadise gre bu alimler kim Mekkede 3 gn kalrsa
misafir olur, 4 gn ise mukim hkmne geer diyerek 4 gnlk
snrlarna bunu delil alrlar. Fakat bu szleri u anlamda bilinmelidir.
Kim Mekkeden km hicret etmi sonrada Mekkede ikamet
etmek iin gelmi olursa bu durumda onun seferi hkm 3 gndr, 4
gn ikame ehli olur, eer ikame etmek deil de geri dnmek amal
bir yolculuk iinde ise bu durumda daha fazla seferi olarak namaz
klmasnda saknca yoktur. Zira dier hadisler bunu bize meru
klar. Ebu malik der ki, Bu hadiste mddeti belirleyen ifade
kartlmaz.

3.Delil : mer bn Hattabdan gelen bir eserde, mer bn Hattab
Yahudi, Hristiyanlara, Mecusilere Medinede 3 gnden (geceli-
gndzl)fazla kalmama cezas verdi. ( Beyhaki-snad sahihtir, )
241
Aklama : Bu hadisten 3 gn sonrasnn seferi olmaya mani
olduuna delil almlardr.

4.Delil : Rasulullahn u hadisine de ayrca delil alrlar, yolcunun
misafirlii 3 gndr fazlas onu mukim eder. (tahrici yoktu)
Aklama : Hadiste snr getirilmemitir.

2.Gr : 15 gn fazla kalmaya niyet ederse kasr edemez.
Bu gr, Ebu Hanife, Sevri, Mezeninin grdr.
1.Delil : Enes bn Malik der ki, Rasulullah ile beraber Medineden
Mekkeye yolculuk ettik, Medineye dne kadar namazlar iki kld.
Enese denildi ki, ka gn kaldnz ? Enes dedi ki, 10 gn kaldk
(Buhari-Mslim)
2.Delil : bn Abbas rivayet eder, Peygamber Fetih ylnda Mekkede
15 gn kald namazlarn kasr ederek kld. ( Ebu Davud-bn Mace-
zayftr-fakat 19 gn kald lafz sahihtir.)
3.Delil : bn mer ve bn Abbas der ki, eer sen bir yere yolculuk
eder 15 gn kalacana niyet edersen namazlarn tam kl, eer
bilmiyorsan namazlarn kasr et. ( Tirmizi)

3.Gr : Yolcu yolculuuna niyet ettii mddete namlarn kasr
eder.
Bu gr, Hasan El-Basri-Katede, shak, bn Teymiyyenindir. Yolcu
yolculua niyetlendii mddete kasr edebilir.
1.Delil : bn Abbas rivayet eder, Peygamber Mekkede 19 (gn-gece)
kald ve namazlarn kasr etti. Bizde yolculua ktmda 19 gn kasr
ederdik ve sonra da tam klardk. (Buhari)
Aklama : Rasulullah yolcu olduu mddete kasr ettiin rendik,
zaman zaman 4 gn, 10 gn, 14 gn, 19 gn, 20 gn kalp hep kasr
ettii sabit (ashabn ise 2 sene ve 6 ay gibi zaman kaldklar
bilinmektedir.) bu durum ise yolculuk devam ettike kasrn olacana
delildir.
2.Delil : Cabir rivayet eder, Rasulullah Tebukda 20 gn kald
namazlarn kasr etti. ( Ahmed-Ebu Davud, Albani sahihtir.)
242
Aklama : Hadisler mddetle alakal ak bir keskin nass koymu
deildir. Bu yzden kasr etmek yolculukta daima olur. Tercih
edilende budur.
3.Delil : bn mer Azerbaycanda 6 ay kald ve namazlarn 2 kld.
(Beyhaki-Ahmed-isnad sahihtir.)
4.Delil : Ebi Minhal Anzi, bn Abbasa dedim ki, Ben Medinede 1 yl
kalacam ne dersin ? o zaman 2 kl dedi. (bn Ebi eybe-isnad
sahihtir.)
5.Delil : Ebu Vailden rivayetle mesrukla beraber selasil denen
beldede 2 yl kaldk namazlar ayrlncaya kadar iki kldrd. (ibn Ebi
eybe-Abdurrezzak isnad sahihtir.)

4.Gr : Yolcu 20 gn kasr eder sonra tam klar.
Ebu Muhammed ve evkani bu grtedir.
1.Delil : Cabir rivayet eder, Rasulullah Tebukda 20 gn kald
namazlarn kasr etti. ( Ahmed-Ebu Davud, Albani sahihtir.)
Aklama : Hadis 20 gn kasr ettiine delildir.

Not : 3.Gr daha sahih ve salam olup ruhsattr.

SAHİH DELİLLER IŞIĞINDA FIKIH SEMİNERİ-ubeydullah Arslan

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SAHİH DELİLLER IŞIĞINDA FIKIH SEMİNERİ-ubeydullah Arslan

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

;-=,- Q-=,- = ;~-

You might also like