NDEKLER nsz........................................................................................................... 7 Ahmet Hamdi Tan pnar'n Bursa'da Zaman iirinde Anlam Boyutu .....

9 Kurgusal Denge Asndan Cahit Klebi'nin Hikaye iirine Olumsuz Bak........................................................................................................28 Salkm Saak (Bedri Rahmi Eyboglu'nun "rgp" iirine Bak)............... 34 Yazarn A maz 'Ben' (Necip Fazl'm "Ben" iiri zerine) ...................... 36 Deniz Feneri Ben (Melih Cevdet Anday'n Telgrafhane iirine Bak)...... 47 iir Szcklerle Yazlmaz, Szcklerle de Okunmaz (lhan Berk'in Dn Dalarda Dolat Evde Yoktum Adl iiri in) ............................ 49 Edip Cansever'in "Sona Kalsa" iiri zerine...............................................64 Edip Cansever'in Kana Urayan iek Adl iirinin zmlemesi...... 33 Yeni Bir Kuram ve Yeni Br Uygulamayla Bir iiri ve Bir airi Anlamak (Ece Ayhan: Bir Baksz Kedi Kara)....................................................104 Ahmet Arif: "Hasretinden Prangalar Eskittim"............................................... 132 Yaln ve zgn Bir Dilin Ardnda (Mehmet Taner'in '"Kuru Ayaza Braktn Beni" iiri zerine) ........................................................................134 Tahsin Sara'n "Kar" iiri zerine..........................................................142 Sina Akyol'un "Su iirleri" zerine .........................................................150 Tark Gnersel'in Somul iiri zerine.................................................. 159 Enis Batur: Alayan Kadn: Daedulus: 'Alayan Kadnlar Lahdi'nin Heykeltra: Okur....................................................................................174 A. Hicri zgren'in "Suskun' iiri zerine.................................................179 Dengenin kencesinde Bir Sair: Nuri Demirci: Muviyalboyatp......... 190 Haydar Erglen: Kuzguncuk Oteli.............................................................. 201 Altay ktem'in "Giyotin" iirinin zmlemesi ya da Yaam-lme Bakaldr....................................,.............................................................207 Hilmi Haal'n "Vens'le Ak" irinin zmlemesi: Paralanmln iiri.............................................................................................................216 Szlke........................................................................................................... 222 5

nsz "Alaattin'in Sihirli Lambasndaki cin ile iir arasnda bir iliki kurulabilir mi? Kurulur. Zira iir, her zaman olmasa bile, kimi rneklerinde bu cin gibi sktrlmtr, youn mu youndur. iir, bir anlamda sz en aza indirgeme abas deil midir? iire byle bir anlam ykleyince de air, masaldaki cine benzetilebilir. air de kendini iir biiminde sunmuyor mu? iir klna girmiyor mu? Yani air, iire dnnce, bu cinin ie iine girmi hali deil midir? Ve aslnda bir iir zerine retilmi, retilecek her metin de, bu cinin ieden km biimlerinden biri saylabilir. Nasl ieden kan cinin, o anlk grnen biimi, onun biricik grn deilse, bir iirle ilgili hibir st metin de, o iirin biricik aklamas, biricik anlatm deildir. Ama yine de unu da kabul etmek gerek: yorumla, anlamlandrmayla, ne denli iir varlndan uzaklalrsa uzaklalsn,

sylenenler; o iir, o cin ile ilgili olmas bakmndan o cinden uzam, uzatlm, genlemi grnmlerdir. iir, nasl kendi grnmyle kendi varln kurarsa, onunla ilgili her st metin de kendi varln kurar. kisi de iirin hallerindendir. Biri ar, has hali, br seyreltik ve de (baka bir zne devreye girdii iin) katk halidir. Seyreltik hal, airin kendini biimlendirmesine, modellendirmesine uygun deildir. Kimi air hem dzyazda, hem de iirde baarl rnekler verebilir ama nasl ayni anda iki dil konuulamazsa ve bir dilden brne geilerde aksamalar, kendini ifade etme sorunlar yaanrsa, iirden dzyazya ya da dzyazdan iire geilerde de sorunlar yaanmas doaldr. Ve sanrm gerek bir air, hibir zaman dzyazlarn iirinin nne geirmez, geirmek istemez. Farkl trlere ynelmek olsa olsa airin yetinmezlik, kanmazlk halidir. Bu, bir olumluluk, olumsuzluk olarak deerlendirilemez. Onun, olduu gibi olma halidir. Evrende hibir madde saltk o madde deildir ya! Her okuyucu, alglama bakmndan aday bir st metin reticsidir. iir de, her okuyucusunun emrine hazr birer cin sunar. Ve dorusu her okur kendi payna den cinden honuttur genellikle. Cinlerin oalmas ve dolama girmesi iirin canna can katar. Ama ne yazk ki dilimizde, iir zerine, hele hele tek iir zerine kitap dzeyinde retilmi st metinlerin says ok snrldr. Mehmet Kaplan'n "Cumhuriyet Devri Trk iiri", ve "iir Tahlilleri" kitaplar, Turgut Uyar'n "Bir iirden"i, Ahmet Kabakl'nn "iir ncelemeleri" ve Doan Aksan'm "iir zmlemeleri hatrlayabildiklerim. Elbette dergilerde kalan cinleri de hesaba katmak gerek. 7

Kendi payma, yaz hayatna atldmda lksel bir yaklam icindeydim. Bu duyguyu uzun sre de korudum. Artk zerre olduumun, hem de her sradan zerre gibi ebedi olduumun ayrdndaym. Ama o zamanlar salt nesnelliin ve biricii retmenin ardna taklmtm. Bilimseli, hem de u noktada bilimseli retme dndeydim. Bu, bir bakma sanatn olmazsa olmazdr, Zira sanat, bilim ve giderek her iyi i bizim megaloman yanmzdan beslenir. Bu yanmz trplediimizde vasatn almas olanakszdr. Ne kadar aarz, aabiliriz ki, ya da gerekten yle bir ey sz konusu mu? Ah, "Sen" olmasan, sevgili okur, zaten varl belirsiz Homeros'un ne anlam kalrd ki? Her yazar, her sanat okuru kadar vardr. Okur imgesi, okur gc gerekte var olmayan neleri var edebilmitir bir bilinse! Bunun hesab bir tutulabilse, o zaman okur da kendi gcnn ayrdna varp Narsis'leiverir, tpk sanatlar, yazarlar, yazanlar ve yapanlar gibi. Her varlk, kendi aylasndan ok, gren gzden alda kla parlyor. Bu kitapta topladm yazlar gzden geirirken u beni yeniden diriltti: yazdm srada kendimce kutsallatrdm yazlarmdan kimi yorumlar atmak, kimilerini deitirmek zorunda kalmak. Yer yer ifadeyi ok fazla dolandrm olduumu fark ettim. Onlar silmeye altm. Yazlarn apaklarn bir lde alabildim. Ama en doruya en yalna ekebilmi olma savndan ok uzam. Bu kitapta yaplabilen; yorumlama, aklama, yer yer imgelerle anlatma, ve anlamlandrma abasdr. Bu yazlar inceledikleri iirin resmi, glgesi olma savndan koptu, uzaklat oktan. Zira her iir, zmlenmi paralarnn toplamna eit deil. Hele hele kendi iinde herhangi bir parasnda hi deil. iir, paralarnn zerinde oturan bir peridir. Paralarndan fazla bir eydir. Tm gizi btnlndedir. Bereket, iirle ilgili zmlemeden sonra iirler, btnlklerini yitirmiyor. zmlemeler de bir yazma, okuma annn ya da glgesi kadar bir etkiye sahip olabiliyor yalnzca. Bu yazlarn yazarna tek hedef kalyor: okurun iir damarlarn, iir kanallarn amaya abalamak. Burada 'abalamak' sz birimini hem ciddi, hem de ironik biimde kullanyorum. Bu abalama da ister istemez, kendi bilgi ve yorumlama alanlarna dayanmak zorunda. Okur, metinlerde dilbilgisi, dilbilim, sz bilim (retorik), anlambilim ve gstergebilim terimleriyle karlaacak. Bu terimlerle ilk kez karlaan okur iin en byk amaz, bunlar genel dil iindeki anlamlaryla okumak olacaktr. Bu amaz bir lde amak iin kitabn sonuna bir szlke eklendi. Diyeceim, bu kitabn okuru, hem iir diline, hem de bu kitabn stdiline ynelmeyi gze almak durumunda. Zorunlu mu? Hayr. En kestirme yol, biraz kartrp brakmak. Ancak u da unutulmamal. Her ihmal bir bulgu yitimidir. Bu kitabn una sz vermesini ok isterdim: okurun iindeki cevherin ortaya karlmasnda kck bir katkda bulunabilmek! Mustafa DURAK 8