DNYADA VE TRKYEDE

TURZM

TRKYE KALKINMA BANKASI A..

EKONOMK VE SOSYAL ARATIRMALAR MDRL
Temmuz 2008
ANKARA

TRKYE KALKINMA BANKASI A..

DNYADA VE TRKYEDE
TURZM

Hazrlayan
M. Ouzhan NEN (Kd. Uzman)

EKONOMK VE SOSYAL ARATIRMALAR MDRL

Temmuz 2008
ANKARA

NDEKLER

Sayfa No.

GR .................................................................................................................................... 1
1. KAVRAM VE TANIMLAR................................................................................................... 1
2. DNYADA TURZM.......................................................................................................... 2
3. TRKYEDE TURZM....................................................................................................... 9
SONU ................................................................................................................................34
KAYNAKLAR........................................................................................................................39

TABLOLAR LSTES
Sayfa No.
Tablo 1: Uluslararas Ziyareti Says ( 19502007) (Milyon Kii) ........................................ 3
Tablo 2: Uluslararas Ziyareti Says ( 19502007) (%)...................................................... 4
Tablo 3: Uluslararas Ziyareti Says ( 19502005) (Ortalama Yllk Byme Oran %) ...... 4
Tablo 4: Dnya Turizm Hareketlerinin Yllar tibariyle Amacna Gre Dalm ...................... 5
Tablo 5: Uluslararas Gelen Turistin Hareket Noktas ve Gittii Blge, 2004 (Bin Kii)........... 5
Tablo 6: Turizm Gelirlerinin Blgelere Gre Dalm (Milyon ABD $) .................................... 6
Tablo 7: Turizm Gelirlerinin Blgelere Gre Dalm (%) ...................................................... 6
Tablo 8: Dnyada Enok Turizm Harcamas Yapan lkeler ................................................. 7
Tablo 9: Dnyada En ok Seyahat Edilen lkeler (Mutlak Saylar) ..................................... 8
Tablo 10: Gelen Turistin Ulam Yollarna Gre Dalm (Milyon Kii) .................................. 9
Tablo 11: Gelen Turistin Ulam Yollarna Gre Dalm (%) ............................................... 9
Tablo 12: Turizm Gelirlerinin hracata, Giderlerinin thalata Oran ve Turizm
Gelirlerinin Gayri Safi Yurtii Hasla indeki Pay ( Milyon $ ve %) ................................10
Tablo 13: Turizm Gelir Gider Dengesi ve Ortalama Harcama ...........................................11
Tablo 14: Yabanc Ziyareti ve Yurt Dnda kamet Eden Vatanda Ziyareti Turizm
Gelirlerinin Aylara Gre Dalm (Milyon ABD $) .........................................................12
Tablo 15: Turizm Giderlerinin Yllara ve Aylara Gre Dalm ...........................................13
Tablo 16: Trkiyeye Gelen Yabanclarn Yllara ve Aylara Gre Dalm (19842007) .......14
Tablo 17: Trkiyeden kan Vatandalarn Yllara ve Aylara Gre Dalm ........................15
Tablo 18: Yllara Gre Belgeli Konaklama Tesislerinin Says (1970-2006) .........................16
Tablo 19: Trlerine ve Snflarna Gre Turizm Belgeli Konaklama Tesislerinin Says .........17
Tablo 20: Corafi Blgelere Gre Belgeli Konaklama Tesislerinin Says (2006) ..................18
Tablo 21: llere Gre Belgeli Konaklama Tesislerinin Says (2006)......................................19
Tablo 22: Tesislerin Tr ve Snflarna Gre letmeye Ak Olduklar
Aylar tibariyle Dalm ..................................................................................................22
Tablo 23: Tesislerdeki Yatak Kapasitesinin Tr ve Snflarna Gre letmeye
Ak Olduklar Aylar tibariyle Dalm (2006) ................................................................25
Tablo 24: Tesislere Geli ve Geceleme Saylar, Ortalama Kal Sresi ve Doluluk
Oranlarnn Aylara Gre Dalm (2006)........................................................................26
Tablo 25: Tesislere Geli, Geceleme Saylar, Ortalama Kal Sresi ve
Doluluk Oranlarnn Tesis Tr ve Snflarna Gre Dalm (2006) ................................27
Tablo 26: Tesislere Geli, Geceleme Saylar, Ortalama Kal Sresi ve
Doluluk Oranlarnn Corafi Blgelere Gre Dalm (2006)..........................................28
Tablo 27: Yllar tibariyle Konaklama Tesislerinde Konaklayan Kii Says,
Geceleme, Ortalama Kal Sresi ..................................................................................30
Tablo 28: Tesislere Geli Saysnn Tesis Tr ve Snflarna Gre Dalm..........................31
Tablo 29: Tesislerdeki Geceleme Saylarnn Tesis Tr ve Snflarna Gre Dalm ...........32

ii

GR
Turizm, insanlarn srekli konutlarnn bulunduu yer dnda yaptklar seyahat ve
gittikleri yerlerde geici konaklamalarndan doan ihtiyalarnn karlanmas ile ilgili
faaliyetlerdir.
Gnmzde ok ynl bir grnm arz eden turizm, zellikle yirminci yzyln ikinci
yarsndan itibaren lke ekonomilerinin karlat ekonomik sorunlarn zmnde
ve darboazlarn almasnda adeta bir k noktas haline gelmitir.
Turizm sektr; sosyo-ekonomik ve kltrel gelimeyi hzlandrmas, hizmet
sektrnn yan kollarnda retim ile lke genelinde istihdam arttrmas, yabanc
sermaye girii ve dviz girdisi salamasyla iktisadi kalknmada nemli bir unsurdur.
Din, dil, rk ayrm olmakszn insanlar aras ilikileri bar ve dostluk duygularn
gelitirerek dnya barn kuvvetlendiren nemli bir sektrdr.
Trkiye, turizm sektrne lke ekonomisi iinde gereken nemi vermi, ekonomik
kalknma ve sosyal gelime sreci iinde turizm yatrmlar da artan bir lde
gelime gstermitir. Son yllarda artan konaklama tesislerine ve turist saysna
paralel olarak turizmden elde edilen gelirlerde de olumlu ynde gelime olmutur.
Aratrmada Dnya ve Trkiyedeki turizm hareketlerinin genel bir deerlendirmesi
yaplacaktr. Bu amala Dnya Turizm rgt, T.C. Kltr ve Turizm Bakanl ve
Trkiye statistik Kurumundan alnan veriler kullanlmtr.
1. KAVRAM VE TANIMLAR
T.C. Kltr ve Turizm Bakanl tarafndan sektrdeki kavramlara ilikin yaplan
tanmlar yledir:
Turizm: Kiilerin ikamet ettii yer dndaki bir yere bir yl amamak zere, bo
zaman deerlendirme, i ve dier benzeri amalarla yaptklar seyahatlerdir.
Uluslararas Ziyareti: Daimi ikametgah ve yaad evrenin dndaki bir lkeyi,
12 ay amayan sreyle ve o lkede para karl bir i yapmak dnda bir amala
ziyaret eden kii.
Turist: Ziyaret edilen lkedeki zel (ikinci konut, arkada ve akraba evi vb) veya
kamuya ak konaklama tesislerinde en az bir gece kalan ziyareti.

Gnbirliki: Ziyaret edilen lkede zel veya kamuya ak konaklama tesislerinde

geceleme yapmayan ziyareti

lkeye gemi ile gelen ve geceleme yapmak zere geldii gemiye (gemi o
limanda birden fazla gn kalsa bile) geri dnen yolcular

Trenle grup halinde yolculuk eden ve trende geceleyen yolcular

lkede ikamet etmeyen ve gn boyu o lkede kalan mrettebat bu tanma

dahildir.

Turizm Harcamas: Ziyaret edilen lkede kalnan sre iinde ziyareti tarafndan
veya ziyareti adna yaplan tketim harcamalardr (Bir lkedeki yabanc
ziyaretilerin yapm olduklar harcamalar o lke iin turizm geliri o lke
vatandalarnn yurtdnda yapm olduklar harcamalar ise o lkenin turizm
gideridir).
Konaklayan Kii: Bir konaklama tesisine geceleme yapmak amacyla gelen ve giri
kayd yaplan her kii.
Geceleme: Bir mterinin bir konaklama tesisine giri kayd yaptrarak tesiste
geirdii her gece.
Ortalama Kal Sresi: Bir tesiste kalnan ortalama gece says.
Yatak Doluluk Oran (net): O ay/yldaki yatak kapasitesinin (kullanma sunulan) ne
kadarnn dolu olduunu gsteren orandr.
2. DNYADA TURZM
20. yzylda hem ekonomik hem de sosyal olgu adan geliime en byk katk
turizm sektr vastasyla gereklemitir. 1950 ylnda turizm hareketine katlan kii
says 25 milyon iken 2007 ylnda 898 milyon kiiye ulamtr.
Uluslararas ziyaretilerin ktalara gre yllar itibariyle geliimini Tablo 1 ve Tablo 2de
verilmektedir. 19501990 yllar arasnda turizm sektrnn ana hareket noktalar
Avrupa ve Amerika ktasdr. Asya ve Pasifik blgesinin 2002 ylndan sonra
Avrupadan sonra ikinci nemli blge haline geldii grlmektedir. 19501975 yllar
arasnda uluslararas ziyaretilerin %90n Avrupa ve Amerika ktasna seyahat
edenler oluturmaktadr. 2007 yl itibariyle 897,7 milyon kiinin %54,5ini Avrupa,
%19,8ini Asya ve Pasifik, %16sn ise Amerika ktasndan seyahat edenler

oluturmaktadr. 19502007 yllar arasnda uluslararas ziyareti saysndaki art 35

misli olurken, en yksek art 924 misli ile Asya ve Pasifik, 232 misli ile Ortadou, 88
misli ile Afrika, 28 misli ile Avrupa ve 19 misli ile Amerikadan seyahat edenlerde
gereklemitir. Tablo 3de uluslararas ziyareti saysnda ktalar arasndaki yllk
byme oranlar verilmitir.
Tablo 1: Uluslararas Ziyareti Says ( 19502007) (Milyon Kii)
Yllar

Dnya

Afrika

1950
1960
1965
1970
1975
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007

25,3
69,3
112,9
165,8
222,3
278,1
278,6
276,9
281,8
306,8
320,1
330,2
359,7
385,0
410,1
439,5
442,5
479,8
495,7
519,8
540,6
575,0
598,6
616,7
639,6
687,0
686,7
707,0
694,6
765,1
806,8
846,2
897,7

0,5
0,8
1,4
2,4
4,7
7,2
8,1
7,6
8,2
8,9
9,7
9,4
9,9
12,6
13,9
15,2
16,3
18,3
18,9
19,3
20,4
22,2
23,2
25,6
27,0
28,3
29,1
30,0
31,6
34,5
37,3
40,9
44,2

Amerika
7,5
16,7
23,2
42,3
50,0
62,3
62,5
59,7
59,9
67,4
65,1
70,9
76,6
83,0
86,9
92,8
95,3
102,2
102,2
105,1
109,0
114,5
116,2
119,1
121,9
128,1
122,1
116,7
113,1
125,7
133,5
135,7
142,1

Asya ve
Pasifik
0,2
0,9
2,1
6,2
10,2
23,0
24,9
26,0
26,6
29,5
32,9
36,8
42,1
48,7
49,4
56,2
58,0
65,8
72,3
80,1
82,4
90,4
89,7
89,4
98,7
110,5
115,7
124,9
113,3
144,2
155,4
167,8
184,9

Avrupa
16,8
50,4
83,7
113,0
153,9
178,5
175,5
175,3
179,6
193,4
204,3
206,2
223,9
231,6
250,7
265,6
263,9
282,2
290,8
303,1
315,0
332,1
352,9
364,6
370,5
395,9
395,2
407,0
407,1
424,4
441,5
460,8
480,1

Ortadou
0,2
0,6
2,4
1,9
3,5
7,1
7,6
8,3
7,5
7,7
8,1
6,9
7,2
9,1
9,2
9,6
8,9
11,3
11,4
12,1
13,7
15,8
16,7
18,0
21,5
24,2
24,5
28,5
29,5
36,3
39,0
41,0
46,4

Kaynak: Dnya Turizm rgt

Tablo 2: Uluslararas Ziyareti Says ( 19502007) (%)

Yllar

Dnya

Afrika

Amerika

1950
1960
1965
1970
1975
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007

100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0

2,0
1,2
1,2
1,4
2,1
2,6
2,9
2,7
2,9
2,9
3,0
2,8
2,8
3,3
3,4
3,5
3,7
3,8
3,8
3,7
3,8
3,9
3,9
4,2
4,2
4,1
4,2
4,2
4,5
4,5
4,6
4,8
4,9

29,6
24,1
20,5
25,5
22,5
22,4
22,4
21,6
21,3
22,0
20,3
21,5
21,3
21,6
21,2
21,1
21,5
21,3
20,6
20,2
20,2
19,9
19,4
19,3
19,1
18,6
17,8
16,5
16,3
16,4
16,5
16,0
15,8

Asya ve
Pasifik
0,8
1,3
1,9
3,7
4,6
8,3
8,9
9,4
9,4
9,6
10,3
11,1
11,7
12,6
12,0
12,8
13,1
13,7
14,6
15,4
15,2
15,7
15,0
14,5
15,4
16,1
16,8
17,7
16,3
18,8
19,3
19,8
20,6

Avrupa

Ortadou

66,4
72,7
74,1
68,2
69,2
64,2
63,0
63,3
63,7
63,0
63,8
62,4
62,2
60,2
61,1
60,4
59,6
58,8
58,7
58,3
58,3
57,8
59,0
59,1
57,9
57,6
57,6
57,6
58,6
55,5
54,7
54,5
53,5

0,8
0,9
2,1
1,1
1,6
2,6
2,7
3,0
2,7
2,5
2,5
2,1
2,0
2,4
2,2
2,2
2,0
2,4
2,3
2,3
2,5
2,7
2,8
2,9
3,4
3,5
3,6
4,0
4,2
4,7
4,8
4,9
5,2

Kaynak: Dnya Turizm rgt

Tablo 3: Uluslararas Ziyareti Says ( 19502005)

(Ortalama Yllk Byme Oran %)

1950-2000
1950-2005
1950-1960
1960-1970
1970-1980
1980-1990
1980-1985
1985-1990
1990-2000
1990-1995
1995-2000
2000-2005

Dnya

Afrika

6,8
6,5
10,6
9,1
5,3
4,7
2,9
6,5
4,6
4,2
4,9
3,3

8,3
8,1
3,7
12,4
11,6
7,8
6,1
9,5
6,4
6,1
6,7
5,7

Amerika
5,8
5,4
8,4
9,7
4,0
4,1
0,9
7,3
3,3
3,3
3,3
0,8

Asya ve
Pasifik
13,1
12,5
14,1
21,6
13,9
9,3
7,4
11,3
7,0
8,0
6,0
7,1

Avrupa
6,5
6,1
11,6
8,4
4,7
4,1
2,7
5,4
4,1
3,5
4,7
2,2

Ortadou
10,1
10,1
12,3
11,5
14,3
3,1
2,7
3,5
9,6
7,3
12,0
10,0

Kaynak: Dnya Turizm rgt

Tablo 4: Dnya Turizm Hareketlerinin Yllar tibariyle Amacna Gre Dalm

Uluslararas Ziyareti Says (Milyon Kii)
1990 1995 2000 2002 2003 2004
Dinlenme, Elence ve Tatil

1990

Oran (%)
2000 2004

243,5

283,6

351,5

356,3

349,8

383,1

55,6

51,2

50,2

ve Mesleki

60,4

82,0

112,1

112,9

111,2

119,3

13,8

16,3

15,6

Salk, Din Vb.

86,0

122,8

164,0

176,2

176,1

197,7

19,6

23,9

25,9

Belirsiz

48,0

51,1

59,0

61,0

56,1

63,8

11,0

8,6

8,3

Toplam

437,8

539,6

686,7

706,4

693,2

763,9

100,0

100,0

100,0

Kaynak: Dnya Turizm rgt

1990 ylndaki dnya turizm hareketlerine baklrsa 437.8 milyon kii seyahat etmitir.
Bu saynn % 55.6s dinlenme, elenme ve tatil amal, % 13.8i i ve mesleki,
%19.6s salk, dini vb. nedenlerle yaplan turizm seyahatlerinden olumakta iken,
%11inin nedeni belirlenememitir. Turizm hareketine katlm her geen yl hzla
artm ve turizm hareketine katlan kii says 1995 ylnda 539.6 milyon, 2000 ylnda
686.7 milyon ve 2004 ylnda 763.9 milyon kiiye ulamtr. 19902004 dnemine
bakldnda seyahat nedenlerine gre dalmda deiim gzlemlenmitir. 2004
ylnda turizm hareketine katlan 763.9 milyon kiinin %50.1i dinlenme, elenme ve
tatil amal seyahat ederken, i ve mesleki nedenle seyahat edenlerin pay %15.6,
salk ve dini vb. nedenlerle turizm hareketine katlanlarn pay %25.9a kmtr.
Turizm

hareketine

katlan

63.8

milyon

(%8.3)

kiinin

seyahat

sebebi

belirlenememitir.
Tablo 5: Uluslararas Gelen Turistin Hareket Noktas ve Gittii Blge, 2004 (Bin Kii)
NEREYE
Dnya
Afrika
Amerika
Asya ve Pasifik
Avrupa
Orta Dou

NEREDEN
Dnya Afrika Amerika Asya ve Pasifik
763.876 18.610
130.504
146.437
33.436 13.290
1.104
958
125.739
388
93.027
8.283
145.491
837
9.470
114.765
422.937
2.585
25.827
16.282
36.272
1.510
1.076
6.149

Avrupa Orta Dou

433.269
20.516
11.582
1.695
21.681
196
17.382
880
372.894
1.879
9.731
15.865

Belirsiz
14.538
4.807
2.165
2.156
3.469
1.942

Kaynak: Dnya Turizm rgt

Turizm hareketine katlanlarn nereden nereye gittiklerine ilikin verilere bakacak

olursak, 2004 ylnda turizm hareketine katlan 763.9 milyon kiinin, 18.6 milyonu
Afrikadan, 130.5 milyonu Amerika ktasndan, 146.4 milyonu Asya ve Pasifikten,
433.3 milyonu Avrupadan, 20.516s Ortadoudan gelmekteyken, 14.5 milyon kiinin
nereli olduu belirlenememitir. Buna gre Avrupallar tm turizm hareketinin
%57sini oluturmaktadr. Gidilen yer incelendiinde bu harekete katlanlarn 33.4
milyon kiisi Afrikaya, 125.7 milyon kiisi Amerika ktasna, 145.5 milyon kiisi Asya

ve Pasifike, 422.9 milyon kiisi Avrupaya, 36.3 milyon kiisi ise Ortadouya
gitmektedir. Tablo 5de seyahatlerin ayn kta iinde yapld gzlenmektedir.
Dnya Turizm Gelirlerinin blgelere gre dalm Tablo 6 ve Tablo 7de
verilmektedir. 19902005 yllar arasnda Trkiyenin Dnya Turizm Gelirlerindeki
pay %1,19dan %2,66a ykselmitir.
Tablo 6: Turizm Gelirlerinin Blgelere Gre Dalm (Milyon ABD $)
Afrika
Amerika
Asya ve Pasifik
Avrupa
Trkiye
Orta Dou
Dnya

1990
6.402
69.274
46.474
142.885
3.225
5.124
270.159

1995
8.500
98.439
80.700
212.159
4.957
10.905
410.703

2000
10.503
130.797
90.207
232.486
7.636
17.567
481.560

2003
16.124
114.231
98.363
283.423
13.203
22.459
534.600

2004
19.187
132.022
129.523
328.498
15.888
25.474
634.704

2005
21.526
144.556
140.765
348.263
18.152
27.557
682.667

Tablo 7: Turizm Gelirlerinin Blgelere Gre Dalm (%)

Afrika
Amerika
Asya Ve Pasifik
Avrupa
Trkiye
Orta Dou
Dnya

1990
2,37
25,64
17,20
52,89
1,19
1,90
100,00

1995
2,07
23,97
19,65
51,66
1,21
2,66
100,00

2000
2,18
27,16
18,73
48,28
1,59
3,65
100,00

2003
3,02
21,37
18,40
53,02
2,47
4,20
100,00

2004
3,02
20,80
20,41
51,76
2,50
4,01
100,00

2005
3,15
21,18
20,62
51,02
2,66
4,04
100,00

Dnyada ykselen refah dzeyine paralel olarak seyahate ayrlan gelirin ve ulam
olanaklarnn artmas sonucu, byyen uluslararas turizm pazarndan en yksek
pay almak iin turist eken lkeler arasndaki rekabet giderek artmaktadr.

Tablo 8: Dnyada Enok Turizm Harcamas Yapan lkeler

Sralama
Dnya
1. Almanya
2. Abd
3. ngiltere
4. Japonya
5. Fransa
6. talya
7. in
8. Hollanda
9. Kanada
10.Rusya Fed.
11.Belika
12.Hong Kong
13.spanya
14.Avusturya
15.Avustralya
16.sve
17. Gney Kore
18.Singapur
19.svire
20.Norve
21.Tayvan
22.Danimarka
23.Meksika
24.rlanda
25.Hindistan

Uluslararas Turizm Harcamalar

(Milyar ABD $)
2002
2003
2004
487,0
533,0
633,0
52,5
64,7
71,0
58,7
57,4
65,6
41,5
47,9
56,5
26,5
28,8
38,2
19,5
23,4
28,6
16,8
20,6
20,5
15,4
15,2
19,1
12,9
14,6
16,4
11,7
13,4
16,0
11,3
12,9
15,7
10,2
12,2
14,0
12,4
11,4
13,3
7,3
9,1
12,2
9,4
11,8
11,9
6,1
7,2
10,3
7,3
8,2
10,2
9,0
8,2
9,9
8,2
8,0
9,6
6,6
7,5
8,8
5,1
6,7
8,4
7,0
6,5
8,2
5,8
6,7
7,3
6,1
6,3
7,0
3,7
4,7
5,2
3,0
3,6
5,1

Piyasa
Pay (%)
2004
100,0
11,2
10,4
8,9
6,0
4,5
3,2
3,0
2,6
2,5
2,5
2,2
2,1
1,9
1,9
1,6
1,6
1,6
1,5
1,4
1,3
1,3
1,2
1,1
0,8
0,8

Nfus 2004
(Milyon)
6.377
82
293
60
127
60
58
1.299
16
33
144
10
7
40
8
20
9
48
4
7
5
23
5
105
4
1.065

Kii Ba
Harcama
ABD $
99
861
224
938
300
474
354
15
1.007
493
109
1.365
1.936
302
1.459
517
1.131
204
2.197
1.181
1.842
359
1.352
66
1.310
5

Kaynak: Dnya Turizm rgt

Dnya Turizm rgt tarafndan aklanan dnyada en ok turizm harcamas yapan

lkeler sralamasnda 2004 ylnda 71 Milyar ABD Dolar ile Almanya ilk sray
almaktadr. Almanyay 65,6 Milyar ABD Dolar ile ABD, 56,5 Milyar ABD Dolar ile
ngiltere takip etmektedir. Sralamada yer alan ilk 25 lkenin yapm olduu turizm
harcamas, 633 Milyar ABD Dolar olan toplam turizm harcamasnn % 77,5ini
oluturmaktadr. lk 5de yer alan lkelerin yapm olduklar turizm harcamas
toplamn % 30unu oluturmaktadr. Tablo 8de ayrca en yksek harcama yapan ilk
25 lkelerde kii bana den turizm harcamalar da grlmektedir. Dnya
genelinde kii bana den turizm harcamas 2004 ylnda 99 ABD Dolar olmutur.
4 milyon nfuslu Singapurda kii bana turizm harcamas 2.197 ABD Dolar olurken,
1.299 Milyon nfuslu inde kii ba turizm harcamas 15 ABD Dolar, 1.065 Milyon
nfuslu Hindistanda kii ba turizm harcamasnn sadece 5 ABD Dolar olduu
grlmektedir. En ok harcama yapan lke olan Almanyada ise kii ba turizm
harcamas 2004 ylnda 861 ABD Dolar olmutur.

Tablo 9: Dnyada En ok Seyahat Edilen lkeler (Mutlak Saylar)

Sralama
Dnya
1. Fransa
2. spanya
3. Abd
4. in
5. talya
6. ngiltere
7. Meksika
8.Trkiye
9.Almanya
10.Rusya Fed.
11.Avusturya
12.Kanada
13.Malezya
14.Ukrayna
15.Polonya
16.Hong Kong
17.Yunanistan
18.Macaristan
19.Tayland
20.Portekiz
21.Hollanda
22.Suudi Arab.
23. Makao
24.Hrvatistan
25.Msr

Uluslararas
Ziyareti Says
(Milyon Kii)
2003
2004
693,0
764,0
75,0
75,1
50,9
52,4
41,2
46,1
33,0
41,8
39,6
37,1
24,7
27,8
18,7
20,6
13,3
16,8
18,4
20,1
20,4
19,9
19,1
19,4
17,5
19,2
10,6
15,7
12,5
15,6
13,7
14,3
9,7
13,7
14,0
13,3
12,2
10,1
11,7
11,7
11,6
9,2
9,6
7,3
8,6
6,3
8,3
7,4
7,9
5,7
7,8

Piyasa Pay
2004
100,0
9,8
6,9
6,0
5,5
4,9
3,6
2,7
2,2
2,6
2,6
2,5
2,5
2,1
2,0
1,9
1,8
1,7
1,6
1,5
1,5
1,3
1,1
1,1
1,0
1,0

Kaynak: Dnya Turizm rgt

Dnya turizm hareketine 2003 ylnda 693 milyon kii, 2004 ylnda ise bir nceki yla
gre %10 artarak 764 milyon kii katlmtr. Tablo 9da Dnya Turizm rgt
tarafndan yaynlanan dnyada en ok seyahat edilen lkeler sralamas verilmitir.
lkemiz 2004 verilerine gre bu sralamada 16,8 milyon ziyareti ile 8inci srada yer
almtr. Sralamada 75,1 milyon ziyareti ile ilk srada Fransa yer alrken, bu lkeyi
52,4 milyon ziyareti says ile spanya, 46,1 milyon ziyareti ile ABD izlemektedir.
Tablodan da grlecei zere turizm hareketine katlan 764 milyon ziyaretinin
%71,5i sralamada yer alan 25 lkeye gitmektedirler.
Dnya turizm hareketlerine katlan ziyaretilerin ulam yollarna gre bilgileri Tablo
10 ve 11de yer almaktadr.

Tablo 10: Gelen Turistin Ulam Yollarna Gre Dalm (Milyon Kii)
Hava
Kara
-Karayolu
- Demiryolu
Deniz
Belirtilmeyen
Toplam

1990
169.4
233.2
205.9
27.4
33.8
1.4
437.8

1995
217.7
276.6
250.9
25.7
43.6
1.6
539.6

2000
289.8
342.3
308.2
34.1
52.4
2.2
686.7

2002
287.5
363.1
328.3
34.8
53.1
2.6
706.4

2003
286.2
353.2
318.6
34.6
51.6
2.3
693.2

2004
330.0
375.1
338.5
36.6
55.7
3.0
763.9

Kaynak: Dnya Turizm rgt

Tablo 11: Gelen Turistin Ulam Yollarna Gre Dalm (%)

Hava
Kara
-Karayolu
- Demiryolu
Deniz
Belirtilmeyen
Toplam

1990
38.7
53.3
47.0
6.2
7.7
0.3
100.0

2000
42.2
49.8
44.9
5.0
7.6
0.3
100.0

2004
43.2
49.1
44.3
4.8
7.3
0.4
100.0

Kaynak: Dnya Turizm rgt

1990 ylnda 437,8 milyon ziyaretinin 169,4 milyonu hava, 233,2 milyonu kara ve
33,8 milyonu deniz yolunu tercih etmitir; 2004 ylnda hava yolu ile seyahat
edenlerin saysnda 1990 ylna gre art gzlenirken, kara ve deniz yolu ile seyahat
edenlerin saysnda oransal olarak d olduu gzlenmektedir. 2004 ylnda 763,9
milyon ziyaretinin % 49,1i kara yolu ile seyahat etmektedir. Kara yolu ile seyahat ilk
sray alrken, ikinci srada % 43,2lik pay ile hava yolu ile seyahat almaktadr. Deniz
yolu ile seyahat edenlerin pay % 7,3 olmutur. 3 milyon kiinin (% 0,4) nasl seyahat
edildii belirlenememitir.
3. TRKYEDE TURZM
Turizm dnyann en hzl gelien sektrlerinden birisidir. Trkiye planl dnemle
birlikte turizm alannda nemli gelimeler kaydetmitir. 19631980 dneminde
lkesel sosyo-ekonomik gelimede kamu yatrmlar iin emredici, zel sektr
yatrmlar iin ynlendirici nitelikte bir merkezi planlamaya baml olan model
seilmitir.
Trkiye, turizm sektrne lke ekonomisi iinde gereken nemi vermi, ekonomik
kalknma ve sosyal gelime sreci iinde turizm yatrmlar da artan bir lde
gelime gstermitir. Son yllarda artan konaklama tesislerine ve turist saysna
paralel olarak turizmden elde edilen gelirlerde de olumlu ynde gelime olmutur.
9

Turistik yatrmlar da ekonomideki her yatrm gibi gelir meydana getirir. Turistik
tketim ve yatrm harcamalar sonucunda turizmin ekonominin genelinde meydana
getirecei gelir etkisinin, ilk etapta harcamann kendisine eit, sonraki etaplarda ise
meydana getirecei dolayl etkiler sonucu harcama miktarnn ok zerinde olmas
beklenir.
Trkiyede son yllarda turizm sektrnde yaplan yatrmlarla birlikte tantma ve
pazarlama almalarnda gsterilen byk desteklerin sonucunda, turizm gelirlerinde
nemli artlar salanmtr.
1998 ylndan gnmze kadar turizm gelirlerinin ihracata, giderlerinin ithalata oran
ve turizm gelirlerinin GSMH iindeki paynda meydana gelen deiiklikler Tablo 12de
verilmektedir.1998 ylnda 26.974 milyon ABD $ olan ihracata karlk ihracatn
%29u kadar 7.809 milyon ABD $lk turizm geliri elde edilmitir. 19982007
dneminde ihracatn turizm gelirlerinden daha fazla artmas nedeniyle turizm
gelirlerinin ihracata oran azalmtr. 2007 ylnda 18.487 milyon ABD $lk turizm
gelirlerinin 107.214 milyon ABD $lk ihracata oran %17,2 olmutur.
1998 ylnda 1.754 milyon ABD $ olan turizm giderinin 45.921 milyon ABD $ olan
ithalata oran %3,8 iken, 2007 ylnda turizm giderlerindeki artn nceki yllara gre
ithalattaki arttan az olmas nedeniyle turizm giderinin ithalata oran %1,9 olmutur.
Tablo 12de ayrca turizm gelirlerinin 19982007 yllar arasnda GSYH iindeki pay
verilmektedir. Turizm gelirlerinin GSYH iindeki pay 19982007 yllar arasnda en
dk %2,1 ile 1999 ylnda, en yksek ise %5,2 ile 2002 ylnda gereklemitir.
2006 ylnda %3,2 olan oran 2007 ylnda GSYH deki artn turizm gelirlerindeki
arttan fazla olmas nedeniyle % 2,8e dmtr.
Tablo 12: Turizm Gelirlerinin hracata, Giderlerinin thalata Oran ve Turizm Gelirlerinin
Gayri Safi Yurtii Hasla indeki Pay ( Milyon $ ve %)
Yllar

1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007

Turizm
Gelirleri
(1)

hracat
(2 )

7.808,9
26.974,0
5.203,0
26.587,0
7.636,0
27.775,0
10.066,5
31.334,0
11.900,9
36.059,0
13.203,1
47.253,0
15.887,7
63.167,0
18.153,5
73.476,0
16.850,8
85.535,0
18.487,0 107.214,0

(1) / (2)
%

28,9
19,6
27,5
32,1
33,0
27,9
25,2
24,7
19,7
17,2

Turizm
Giderleri
(3)

thalat
(4)

1.753,9
45.921,0
1.471,0
40.671,0
1.711,0
54.503,0
1.738,0
41.399,0
1.880,0
51.554,0
2.113,3
69.340,0
2.524,0
97.540,0
2.870,4 116.774,0
2.742,3 139.576,0
3.259,6 170.057,0

(3) / (4)
%

GSYH

(1) / (5)
%

3,8
3,6
3,1
4,2
3,7
3,1
2,6
2,5
2,0
1,9

270.947,0
247.544,0
265.384,0
196.736,0
230.494,0
304.901,0
390.387,0
481.497,0
526.429,0
658.786,0

2,9
2,1
2,9
5,1
5,2
4,3
4,1
3,8
3,2
2,8

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

10

1964 ylndan 2007 ylna kadar Trkiyede turizm gelir-gider dengesine ilikin verilere
gre, 19641969 yllar arasnda, 1976 ve 1977 yllarnda turizm giderleri gelirden
daha fazla iken, 1970 ylndan sonra yukardaki bir ka yln dnda Trkiyenin
turizm sektrnden elde ettii gelir giderden fazla olmutur.
Tablo 13: Turizm Gelir Gider Dengesi ve Ortalama Harcama

Yllar

1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007

Turizm
Geliri
(BN ABD $)

8.317
13.758
12.134
13.219
24.082
36.573
51.597
62.857
103.731
171.477
193.684
200.861
180.456
204.877
230.398
280.727
326.654
381.268
370.320
411.088
840.000
1.482.000
1.215.000
1.721.117
2.355.295
2.556.529
3.225.000
2.654.000
3.639.000
3.959.000
4.321.000
4.957.000
5.962.100
8.088.549
7.808.940
5.203.000
7.636.000
10.067.155
11.900.925
13.203.144
15.887.699
18.153.504
16.850.947
18.487.008

kan
Ziyareti
Says

Yabanc
Bana
Ortalama
Harcama
(ABD $)

229.347
361.758
440.534
574.055
602.996
694.229
724.784
926.019
1.034.955
1.341.527
1.110.298
1.540.904
1.675.846
1.661.416
1.644.177
1.523.658
1.288.060
1.405.311
1.391.717
1.625.099
2.117.094
2.614.924
2.391.085
3.058.676
4.150.300
4.482.779
5.190.729
5.106.792
6.827.392
5.925.760
6.410.979
7.247.076
7.970.722
9.233.503
8.878.840
7.069.293
9.990.841
13.450.121
15.214.516
16.302.050
20.262.640
21.124.501
23.148.869
27.214.988

36,3
38,0
27,5
23,0
39,9
52,7
71,2
67,9
100,2
127,8
174,4
130,4
107,7
123,3
140,1
184,2
253,6
271,3
266,1
253,0
396,8
566,7
508,1
562,7
567,5
570,3
621,3
519,7
533,0
668,1
674,0
684,0
748,0
876,0
879,5
736,0
764,3
748,0
782,0
810,0
784,0
752,0
728,0
679,0

Turizm
Gideri
(BN ABD $)

21.807
24.310
26.329
26.813
33.409
42.231
47.738
42.192
59.320
93.013
151.797
154.954
207.893
268.528
102.476
95.070
114.738
103.313
108.919
127.337
276.806
323.600
313.570
447.739
357.966
565.000
520.000
592.000
776.000
934.000
866.000
912.000
1.265.000
1.716.000
1.753.900
1.471.000
1.711.000
1.738.000
1.880.000
2.113.300
2.527.390
2.870.408
2.742.269
3.259.625

Trkiye
kametli
Dnen
Vatanda
Says

59.199
97.643
81.296
68.128
97.606
141.563
270.122
376.746
473.561
526.024
620.990
731.552
739.387
809.227
784.384
803.505
939.582
933.867
994.324
1.046.038
1.084.267
945.526
849.241
1.006.000
1.107.087
1.290.070
1.527.111
1.450.492
1.569.096
1.733.472
1.804.305
2.084.258
2.230.477
2.425.311
2.408.806
2.490.923
2.766.350
2.542.191
2.686.116
3.414.844
3.844.495
4.124.830
4.063.179
4.956.069

Vatanda
Bana
Ortalama
Harcama
(ABD $)

368,4
249,0
323,9
393,6
342,3
298,3
176,7
112,0
125,3
176,8
244,4
211,8
281,2
331,8
130,6
118,3
122,1
110,6
109,5
121,7
255,3
342,2
369,2
445,1
323,3
438,0
340,5
408,1
496,6
538,8
480,0
437,6
567,1
707,5
728,1
590,5
618,5
683,7
699,9
618,9
656,5
695,9
674,9
657,7

Denge
(BN ABD $)

-13.490
-10.552
-14.195
-13.594
-9.327
-5.658
3.859
20.665
44.411
78.464
41.887
45.907
-27.437
-63.651
127.922
185.657
211.916
277.955
261.401
283.751
563.194
1.158.400
901.430
1.273.378
1.997.329
1.991.529
2.705.000
2.062.000
2.863.000
3.025.000
3.455.000
4.045.000
4.697.100
6.372.549
6.055.040
3.732.000
5.925.000
8.329.155
10.020.925
11.089.844
13.360.309
15.283.096
14.108.678
15.227.383

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

11

2007 ylnda Trkiyede turizm gelir-gider dengesine baklrsa gelirlerin giderlerden

15,2 milyar ABD $ fazla olduu grlmektedir. Tablo 13den de grlebilecei zere
60l yllarda Trkiyeye gelen yabanclarn yaptklar harcama kii bana 23-70 ABD
$ iken, 70li yllarda 70-180 ABD $ arasnda, 80li yllarda 250-600 ABD $, 90l
yllarda 520-880 ABD $ ve 2000li yllarda ise 740-810 ABD $ olmutur. Dnya
Turizm rgtnn verilerine gre dnya genelinde turizm hareketine katlan
ziyaretilerin kii bana harcamalar 99 ABD $dr. Trkiyeye gelen ziyaretilerin
saysndaki artla birlikte yapm olduklar kii bana harcama tutarlarnda da art
gzlenmektedir. Turizm gelirlerinde gzlenen bu nemli artlar, turizm sektrnn
lke ekonomisinde ne kadar nemli olduunun gstergesidir.
19642007 yllar arasnda Trkiyede turizm giderleri 21,8 Milyon ABD $dan 3.259,6
Milyon ABD $na ulamtr. Vatanda bana ortalama harcama 110 ABD $ ile 728
ABD $ arasnda deimitir.
Dnya Turizm rgtnn verilerine gre dnya genelinde turizm harcamalarnn
2005 ylndaki genel tutar 682,7 milyar ABD $lk pastadan Trkiye 18,1 milyar ABD
$lk turizm geliri ile %2,66 lk bir dilimine sahiptir. 2004 ylnda uluslararas gelen
turist says iinde 8. srada yer alan Trkiyenin pay %2,2dir.
Turizm gelirlerini, yabanc ziyareti ve yurt dnda ikamet eden vatanda
ziyaretilerden elde edilen gelirler olmak zere ikiye ayrmak mmkndr. Bu ayrma
gre 2006 ve 2007 ylnda elde edilen turizm gelirlerinin aylara gre durumunu Tablo
14de verilmektedir.
Tablo 14: Yabanc Ziyareti ve Yurt Dnda kamet Eden Vatanda Ziyareti Turizm Gelirlerinin
Aylara Gre Dalm (Milyon ABD $)
2006
Yurt Dnda
Yabanc
kamet Eden
Aylar
Ziyaretilerden
Vatanda
Elde Edilen
Ziyaretilerden
Gelir
Elde Edilen Gelir
Ocak
457,4
264,3
ubat
379,8
168,8
Mart
530,3
201,0
Nisan
718,9
218,6
Mays
1.034,0
210,6
Haziran
1.303,1
207,8
Temmuz
1.802,4
553,7
Austos
2.313,8
848,7
Eyll
1.765,2
753,2
Ekim
1.161,1
289,0
Kasm
606,4
281,2
Aralk
484,4
297,2
Toplam
12.556,8
4.294,1
Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

Turizm
Gelirleri
Toplam
721,7
548,6
731,3
937,5
1.244,6
1.510,9
2.356,1
3.162,5
2.518,4
1.450,1
887,6
781,6
16.850,9

Yabanc
Ziyaretilerden
Elde Edilen
Gelir
479,7
434,4
586,9
702,2
1.070,3
1.333,3
1.973,3
2.508,9
2.011,9
1.512,6
808,8
567,6
13.989,9

2007
Yurt Dnda
kamet Eden
Vatanda
Ziyaretilerden
Elde Edilen Gelir
247,7
189,9
223,9
218,8
199,5
203,3
609,2
895,5
733,4
342,5
326,1
307,3
4.497,1

Turizm
Gelirleri
Toplam
727,4
624,3
810,8
921,0
1.269,8
1.536,6
2.582,5
3.404,4
2.745,3
1.855,1
1.134,9
874,9
18.487,0

12

Tablodan da grld gibi turizm gelirlerinin %25-30luk ksmn yurtdnda ikamet

edip lkemize ziyarete gelen vatandalarmzn lkemizde yapt harcamalardan
elde edilmektedir.

En ok gelirin Mays-Ekim aylar arasnda elde edildii

grlmektedir.
Tablo 15: Turizm Giderlerinin Yllara ve Aylara Gre Dalm
(Milyon ABD $)
Ocak
ubat
Mart
Nisan
Mays
Haziran
Temmuz
Austos
Eyll
Ekim
Kasm
Aralk
Toplam

2003
108,6
214,9
166,9
107,3
144,0
197,1
319,0
223,1
152,9
158,7
164,5
156,3
2.113,3

2004
169,7
210,2
175,5
173,2
208,4
242,0
323,7
235,8
174,7
198,5
212,7
202,8
2.527,2

2005
213,9
274,6
189,9
185,7
228,5
264,3
315,9
238,0
208,6
237,9
254,6
258,5
2.870,4

2006
217,7
164,4
185,7
213,2
246,5
286,9
376,7
256,3
186,2
214,9
168,2
225,6
2.742,3

2007
255,6
198,5
217,0
268,9
289,4
344,9
360,3
247,9
201,3
302,9
240,0
332,9
3.259,6

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

Turizm giderlerinin 20032007 yllar arasnda aylar itibariyle durumu Tablo 15de
grlmektedir. Yl iinde turizm giderlerinin zellikle Mays-Austos aylarnda dier
aylara gre biraz daha yksek olduu grlmekle birlikte yl iinde aylar itibariyle
turizm gelirlerinde olduu gibi byk deiiklikler grlmemektedir.

13

TABLO 16: Trkiyeye Gelen Yabanclarn Yllara ve Aylara Gre Dalm (19842007)
Yllar

Ocak

ubat

Mart

1984
65.864
62.574
90.783
1985
102.277 108.110
156.620
1986
79.502
77.964
138.794
1987
77.471
90.336
104.774
1988
112.124 126.104
200.599
1989
110.814 126.039
251.539
1990
115.058 143.215
242.987
1991
157.674 157.123
284.039
1992
208.740 255.040
337.582
1993
211.573 273.666
343.780
1994
267.658 301.811
394.107
1995
274.680 302.407
368.195
1996
283.616 324.910
537.452
1997
300.872 314.306
555.204
1998
346.183 371.526
476.756
1999
359.046 371.727
409.483
2000
333.915 354.487
435.158
2001
359.320 404.653
547.365
2002
306.597 426.405
675.687
2003
363.983 481.252
499.663
2004
533.694 607.854
784.107
2005
700.469 696.643 1.107.348
2006
667.337 626.565
921.892
2007
809.424 738.497 1.004.452
Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

Nisan

Mays

Haziran

Temmuz

Austos

Eyll

Ekim

Kasm

Aralk

Toplam

150.301
199.962
183.026
230.324
298.998
345.332
429.624
376.502
579.022
578.292
468.550
535.462
556.109
639.819
642.332
426.558
721.128
884.805
852.930
669.288
1.104.270
1.348.264
1.372.922
1.326.008

181.844
234.629
232.468
286.026
451.826
479.623
529.552
502.029
739.918
797.637
644.589
732.394
874.942
1.020.894
986.237
691.313
986.376
1.231.562
1.325.752
1.146.309
1.799.130
2.302.389
1.918.809
1.994.216

197.145
255.115
234.671
321.604
434.021
443.072
559.266
517.785
727.002
682.401
671.333
810.419
902.015
1.045.987
1.062.961
784.642
1.079.148
1.387.955
1.457.615
1.510.951
1.898.435
2.402.912
2.368.628
2.457.171

302.720
368.155
316.749
393.697
595.387
562.218
707.824
635.835
970.394
743.819
820.386
1.008.709
1.106.242
1.206.226
1.288.439
931.895
1.525.718
1.776.821
1.897.112
2.130.949
2.591.140
3.180.802
3.109.727
3.010.266

319.910
369.285
338.922
456.854
601.334
633.641
777.793
761.744
992.640
784.532
899.189
1.070.234
1.153.755
1.404.876
1.460.075
1.079.249
1.419.244
1.601.331
1.900.120
2.275.055
2.492.794
2.861.141
2.905.817
3.873.699

266.925
300.206
277.927
341.125
543.855
605.991
667.359
773.458
861.166
692.967
773.954
1.054.871
1.117.429
1.297.455
1.209.256
876.261
1.368.538
1.440.365
1.770.566
1.874.329
2.125.025
2.502.123
2.267.146
3.057.442

211.228
242.288
231.265
265.351
440.128
462.882
526.115
581.371
697.642
699.415
695.471
836.025
909.397
947.462
1.035.237
800.513
1.178.481
1.065.825
1.420.386
1.657.726
1.842.277
2.108.398
1.713.916
2.460.696

142.843
153.709
151.276
152.242
205.262
245.840
367.300
404.267
370.878
382.736
392.040
393.023
452.325
538.368
502.638
435.790
602.396
520.962
662.985
776.181
948.815
1.052.561
1.020.106
1.311.983

124.957
124.568
128.521
135.742
163.089
192.160
323.215
366.070
336.072
309.820
341.530
340.467
395.893
417.535
371.057
320.808
423.564
398.005
559.873
643.872
789.367
861.836
926.968
973.227

2.117.094
2.614.924
2.391.085
2.855.546
4.172.727
4.459.151
5.389.308
5.517.897
7.076.096
6.500.638
6.670.618
7.726.886
8.614.085
9.689.004
9.752.697
7.487.285
10.428.153
11.618.969
13.256.028
14.029.558
17.516.908
21.124.886
19.819.833
23.017.081

14

19842007 yllar arasnda Trkiyeye gelen yabanclarn aylara gre dalm Tablo
16da verilmektedir. Trkiyeye gelen turistlerin says Mays-Ekim aylar arasnda
dier aylara gre daha yksektir. Bunun balca sebebi lkenin gneli, scak hava
koullar ile 3S (Deniz-Kum-Gne) turizmine elverili olmasdr. Dier aylarda gelen
turist saysnda byk azalma grlmemesi, Trkiyede 3S turizminin yan sra tarihi
ve kltrel zenginliklere olan ilginin balca gstergesidir.
Tablo 17: Trkiyeden kan Vatandalarn Yllara ve Aylara Gre Dalm

Ocak
ubat
Mart
Nisan
Mays
Haziran
Temmuz
Austos
Eyll
Ekim
Kasm
Aralk
Toplam

2003
346.317
391.638
314.783
302.849
365.466
416.585
518.327
990.627
799.461
577.091
477.155
428.155
5.928.454

2004
562.093
421.006
457.090
510.762
513.214
527.775
646.690
1.063.134
894.301
647.212
520.085
536.096
7.299.458

2005
611.467
442.356
483.457
571.507
599.054
614.816
742.717
1.204.330
982.905
686.915
631.387
675.145
8.246.056

2006
685.816
485.800
563.966
589.671
589.729
578.136
722.948
1.138.170
962.885
651.316
635.397
670.959
8.274.793

2007
639 834
509 761
588 601
685 140
645 170
658 467
807 304
1 229 974
948 195
759 588
730 586
735 040
8.937.660

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

Tablo 17de Trkiyeden kan vatandalarn yllara ve aylara gre dalm

verilmektedir. 2003 ylnda 5.928.454 olan yurtdna kan vatanda says nemli bir
art ile 2004 ylnda 7.299.458e, 2005 ylnda 8.246.056ya, 2006 ylnda ise
8.274.793e, 2007 ylnda ise 8.937.660a ulamtr. Temmuz-Eyll aylarnda dier
aylara gre daha yksek olan yurtdna kan vatanda saysnn dier aylarda da
belirli bir saynn altna inmedii gzlenmektedir.
Turizm sektrnde faaliyet gsteren tesislerin 1970 ylndan gnmze kadar saysal
geliimi Tablo 18de grlmektedir. 1970 ylnda 292 turizm iletme belgeli tesis
28.354 yatak says ile turizm sektrnde faaliyette iken 25.872 yatak kapasiteli 301
tesisin yapm iin turizm yatrm belgesi alnmtr. Gerek turizm iletme belgeli tesis
ve dolays ile yatak kapasitesinde gerekse turizm yatrm belgeli tesis ve yatak
saysnda her yl art gzlenmitir. Turizm sektrne salanan teviklerin de
kazandrd ivme ile zellikle 1988 ylndan sonra tesis ve yatak saysnda hzl art
olmutur. 2006 ylnda turizm iletme belgeli 2.475 tesiste 508.632 yatak
kapasitesine ulalrken, yatrm dnlen, yatrm devam eden 869 turizm yatrm

15

belgeli tesisin tamamlanmas sonucunda yatak kapasitesinin 274.687 yatak daha

artmas beklenmektedir.
Tablo 18: Yllara Gre Belgeli Konaklama Tesislerinin Says (1970-2006)

Yllar
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006

Turizm Yatrm Belgeli

Turizm letmesi Belgeli
Tesis Says Oda Says Yatak Says Tesis Says Oda Says Yatak Says
301
13.372
25.872
292
15.243
28.354
259
13.116
25.619
337
17.282
32.114
157
10.400
19.874
363
18.578
34.628
180
12.564
24.605
388
20.517
38.528
185
13.232
25.739
400
21.699
40.895
202
12.846
25.956
421
23.860
44.957
227
12.802
26.068
439
24.983
47.307
261
14.359
28.230
446
26.496
50.379
261
13.127
26.190
473
27.233
52.385
265
12.803
25.727
494
28.013
53.956
267
13.019
26.288
511
28.992
56.044
278
15.159
30.291
529
30.050
58.242
339
18.172
36.332
569
32.011
62.372
376
21.410
43.425
611
33.694
65.934
412
26.372
53.615
642
34.666
68.266
501
34.251
71.521
689
41.351
85.995
638
48.615
101.383
731
44.342
92.129
892
73.537
153..786
834
51.040
106.214
1.268
105.736
218.445
957
58.914
122.306
1.662
139.497
288.896
1.102
70.603
146.086
1.921
156.702
325.515
1.260
83.953
173.227
1.987
158.379
331.711
1.404
97.260
200.676
1.938
148.017
309.139
1.498
105.476
219.940
1.788
132.395
276.037
1.581
113.995
235.238
1.578
114.913
240.932
1.729
128.065
265.136
1.334
96.517
202.483
1.793
135.436
280.463
1.309
96.592
202.631
1.866
145.493
301.524
1.402
110.866
236.632
1.933
151.055
313.298
1.365
116.286
249.125
1.954
151.397
314.215
1.311
114.840
245.543
1.907
153.749
319.313
1.300
113.452
243.794
1.824
156.367
325.168
1.237
106.683
229.047
1.998
177.371
368.819
1.138
102.972
222.876
2.124
190.327
396.148
1.130
111.894
242.603
2.240
202.339
420.697
1.151
118.883
259.424
2.357
217.664
454.290
1.039
128.005
278.255
2.412
231.123
483.330
869
123.326
274.687
2.475
241.702
508.632

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

16

Tablo 19: Trlerine ve Snflarna Gre Turizm Belgeli Konaklama Tesislerinin Says (31.12.2006)
Tr
Oteller

Moteller

Tatil Kyleri

Snf
5 Yldzl
4 Yldzl
3 Yldzl
2 Yldzl
1 Yldzl
Toplam
1. Snf
2. Snf
Motel
Toplam
1. Snf
2. Snf
Toplam

Pansiyonlar
Kampingler
Oberjler
Apart Oteller
zel Belgeliler
Golf
Eitim ve Uygulama Tesisleri
Turizm Kompleksi
Butik Otel
B Tipi Tatil Sitesi
Da Evi
Krsal Turizm Tesisi
Toplam

Tesis Says
153
213
183
116
34
699
1
4
5
27
14
41
43
5
1
19
22
5
1
6
16
3
1
2
869

Turizm Yatrm Belgeli

Oda Says
Yatak Says
45.867
103.028
39.194
85.621
13.149
28.137
4.351
8.858
927
1.969
103.488
227.613
36
72
81
164
117
236
7.870
17.483
3.307
7.934
11.177
25.417
882
1.760
645
1.819
58
120
1.836
5.310
680
1.515
284
612
106
216
2.952
6.543
684
1.542
363
1.784
24
120
30
80
123.326
274.687

Tesis Says
216
416
587
679
107
2.005
3
8
9
20
73
24
97
75
8
4
107
148
2
3
2
2
1
1
2.475

Turizm letmesi Belgeli

Oda Says
Yatak Says
65.687
140.005
61.695
128.627
42.918
87.768
27.793
55.050
3.049
5.982
201.142
417.432
133
248
193
381
211
436
537
1.065
23.389
51.654
4.081
9.438
27.470
61.092
1.234
2.433
445
1.422
383
954
4.518
11.131
4.439
9.618
199
485
225
499
916
1.987
118
250
25
112
51
152
241.702
508.632

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

17

Tablo 20: Corafi Blgelere Gre Belgeli Konaklama Tesislerinin Says (2006)

Corafi Blgeler

Tesis
Adedi

Turizm Yatrm Belgeli

Oda
Yatak
%
Adedi
%
Adedi
%

Tesis
Adedi
%

Turizm letmesi Belgeli

Oda
Yatak
Adedi
%
Adedi
%

Marmara

134

15,42

15.375

12,47

32.778

11,93

556

22,46

39.490

16,34

80.775

15,88

Ege

253

29,11

34.467

27,95

79.480

28,93

682

27,56

64.875

26,84

138.045

27,14

Akdeniz

298

34,29

58.812

47,69

129.771

47,24

717

28,97

106.936

44,24

228.150

44,86

Anadolu

53

6,10

5.264

4,27

11.777

4,29

246

9,94

16.539

6,84

33.253

6,54

Karadeniz

72

8,29

4.862

3,94

11.023

4,01

154

6,22

6.838

2,83

14.106

2,77

Dou Anadolu

35

4,03

2.728

2,21

5.935

2,16

59

2,38

3.663

1,52

7.466

1,47

Gneydou Anadolu

24

2,76

1.818

1,47

3.923

1,43

61

2,46

3.361

1,39

6.837

1,34

Toplam

869 100,00

123.326 100,00

274.687 100,00

2.475 100,00

241.702 100,00

508.632 100,00

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

18

Mevcut turizm iletme belgeli konaklama tesislerinin trlerine ve snflarna gre

dalm Tablo 19da grlmektedir. Tablodan da grlecei zere 2.005 otel, 20
motel, 97 tatil ky, 353 dier snf tesislerle birlikte 2.475 tesiste 508.632 yatak
kapasitesi bulunmaktadr. ki ve yldzl otellerin says toplam tesislerin yarsn
oluturmaktadr. Tabloda ayrca yatrmlar tamamlandnda mevcut tesislere ilave
olacak turizm yatrm belgesi alm tesislerin snf ve trlerine ilikin bilgiler de
grlmektedir. 2.475 olan mevcut tesise yatrmlar tamamlandnda 699u otel, 5i
motel, 41i tatil ky ile 124 dier snftaki turistik tesisle birlikte 869 tesis dolaysyla
274.687 yatak kapasitesi ilave olmas beklenmektedir.
Corafi blgelere gre turizm iletme belgeli ve turizm yatrm belgeli konaklama
tesislerinin says Tablo 20de verilmitir. Tablodan da grlecei zere turizm
iletme belgeli 2.475 tesisin nemli bir ounluu Akdeniz, Ege ve Marmara
blgesinde

yer

almaktadr.

Toplam

yatak

kapasitesinin

%44,86s

Akdeniz

blgesindedir. Turizm yatrm belgesi alarak mevcut tesislere ilave olmas beklenen
869 tesisin %64 Akdeniz ve Ege blgesindedir. lave 274.687 yatak kapasitesinin %
47,24 mevcut yatak kapasitesindeki gibi Akdeniz blgesinde yer alacaktr. Yukarda
verilen bilgiler turizm sektrnn Akdeniz ve Ege Blgesinde younluk kazandnn
nemli gstergesidir.
Tablo 21de turizm iletme ve yatrm belgeli tesislerin illere gre dalm
verilmektedir.
Tablo 21: llere Gre Belgeli Konaklama Tesislerinin Says (2006)

ller
Adana
Adyaman
Afyonkarahisar
Ar
Amasya
Ankara
Antalya
Artvin
Aydn
Balkesir
Bilecik
Bingl
Bitlis
Bolu
Burdur
Bursa
anakkale

Turizm Yatrm Belgeli

Tesis
Oda
Yatak
Says
Says
Says
4
224
513
2
69
132
6
1568
3788
3
125
254
5
131
261
19
2201
5036
277
56591
125082
9
258
1609
21
3261
7049
11
769
1628
1
44
88
1
40
81
2
90
180
5
487
1061
16
1580
3291
16
669
1388

Turizm letmesi Belgeli

Tesis
Oda
Yatak
Says
Says
Says
22
1623
3267
6
327
656
6
684
1429
4
226
449
10
265
530
132
8884
17596
615
100958
215484
7
368
737
102
11211
23372
74
4487
9493
5
241
453
1
24
48
1
75
152
14
1251
2759
46
3044
6271
36
1979
4012

19

Tablo 21in devam

ller
ankr
orum
Denizli
Diyarbakr
Edirne
Elaz
Erzincan
Erzurum
Eskiehir
Gaziantep
Giresun
Gmhane
Hakkari
Hatay
Isparta
Mersin
stanbul
zmir
Kars
Kastamonu
Kayseri
Krklareli
Krehir
Kocaeli
Konya
Ktahya
Malatya
Manisa
Kahramanmara
Mardin
Mula
Mu
Nevehir
Nide
Ordu
Rize
Sakarya
Samsun
Siirt
Sinop
Sivas
Tekirda
Tokat
Trabzon
Tunceli
anlurfa
Uak
Van
Yozgat
Zonguldak
Aksaray
Bayburt

Turizm Yatrm Belgeli

Tesis
Oda
Yatak
Says
Says
Says
3
505
1084
2
222
450
2
65
151
6
228
453
1
170
330
4
108
246
6
686
1493
2
173
346
9
695
1545
4
185
348
1
46
94
4
496
1094
3
454
905
7
933
1953
69
10852
23154
40
4866
10777
6
870
1942
1
60
124
7
562
1250
1
101
210
2
72
147
4
382
782
6
683
1429
7
504
1154
1
42
84
3
205
468
2
74
144
3
254
565
173
23761
55634
1
13
36
9
1094
2592
2
84
159
3
128
259
7
497
1060
4
336
870
3
262
533
1
55
80
2
60
114
1
72
148
3
214
437
4
189
382
18
1539
3017
3
223
543
6
608
1294
1
80
160
1
100
210
1
20
40
1
33
66
2
100
204
-

Turizm letmesi Belgeli

Tesis
Oda
Yatak
Says
Says
Says
2
93
177
8
330
645
22
2411
4951
13
823
1667
16
656
1314
4
269
547
1
87
186
8
821
1703
11
675
1332
24
1354
2736
12
466
911
1
37
73
3
125
253
22
926
1919
10
477
972
43
2637
5847
338
27002
54944
134
12106
25717
6
417
863
6
257
694
12
751
1550
5
263
532
3
199
395
17
989
2003
18
1253
2594
4
280
564
9
465
918
11
517
1151
4
263
557
6
276
567
396
37432
80422
4
211
434
42
3579
7344
1
80
170
11
482
980
9
406
819
7
364
784
9
481
958
1
32
64
6
273
541
8
330
694
9
294
575
21
1039
2111
1
18
36
6
258
518
7
234
439
11
617
1268
4
174
354
8
330
648
12
456
946
1
44
75

20

Tablo 21in devam

ller
Karaman
Krkkale
Batman
rnak
Bartn
Ardahan
Idr
Yalova
Karabk
Kilis
Osmaniye
Dzce
Toplam

Turizm Yatrm Belgeli

Tesis
Oda
Yatak
Says
Says
Says
1
100
220
1
103
206
1
72
156
3
189
388
1
20
44
4
195
398
3
200
477
1
202
422
1
40
80
3
137
295
869
123326
274687

Turizm letmesi Belgeli

Tesis
Oda
Yatak
Says
Says
Says
2
90
186
1
32
68
4
281
611
1
20
37
5
208
424
2
128
237
4
180
372
4
135
275
15
278
543
1
22
45
1
52
104
7
270
560
2475
241702
508632

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

Mevcut turizm iletme ve yatrm belgeli konaklama tesislerinin illere gre dalmna
bakldnda turizm iletme belgeli 2.475 tesis ve 508.632 yatak kapasitesinin 615
tesis ve 215.484 yatak kapasitesi ile Antalya il sray alrken, bu ili 396 tesis ve
80.422 yatak kapasitesi ile Mula, 338 tesis ve 54.944 yatak kapasitesi ile stanbul
izlemektedir.

Burdur

ve

Siirtte

turizm

iletme

belgeli

tesisin

bulunmad

grlmektedir.
Tablo 22de tesislerin tr ve snflarna gre iletmeye ak olduklar aylar itibariyle
dalm verilmektedir.

21

Tablo 22: Tesislerin Tr ve Snflarna Gre letmeye Ak Olduklar Aylar tibariyle Dalm (2006)
Tesis Cins ve Snf

Ocak

Mart

ubat

Nisan

Mays

Haziran

Temmuz

Austos

Eyll

Ekim

Kasm

Aralk

Otel
5 Yldz

161

161

172

196

205

206

207

209

209

204

179

170

4 Yldz

229

227

240

340

389

390

393

394

394

367

242

231

3 Yldz

338

338

345

446

559

574

576

574

572

516

35

340

2 Yldz

425

421

429

508

633

669

671

671

668

568

422

417

1 Yldz

68

71

70

82

108

118

119

119

118

89

68

67

zel Belgeli

83

83

84

97

110

115

117

117

115

101

86

84

Termal

Butik

Apart

12

11

12

43

88

99

98

98

98

62

11

10

1.318

1.314

1.354

1.714

2.094

2.173

2.184

2.185

2.177

1.910

1.361

1.322

Motel

12

12

14

17

23

24

24

24

24

20

14

14

Pansiyon

18

18

20

38

67

87

87

87

86

59

21

20

Tatil Ky

15

15

23

69

90

96

96

95

95

71

23

16

Oberj

Kamping

Golf Tesisi

Eitim Uygulama

Turizm Kompleksi

Da Evi

1.374

1.370

1.422

1.845

2.283

2.393

2.405

2.406

2.395

2.068

1.427

1.384

Otel Toplam

Genel Toplam

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

22

Tesislerin iletmeye ak olduklar aylara gre deerlendirildiinde 2006 ylnda

Ocak, ubat, Mart, Kasm ve Aralk aylarnda 1400 civarnda tesis iletmeye ak
iken, Nisan aynda 1845, dier aylarda ise 2000in zerindedir. Trkiye genelinde
turizm iletme belgeli 2.475 tesis bulunmasna karlk 2006 ylnn Austos aynda
en fazla 2.406 tesisin iletmeye ak olduu grlmektedir. Yukardaki bilgilerden
hareketle 800n zerindeki tesisin sadece turizm mevsiminin youn olduu MaysEkim aylar arasnda iletmeye aktr.
Tesislerdeki yatak kapasitesinin tr ve snflarna gre iletmeye ak olduklar aylar
itibariyle dalmna ilikin bilgiler Tablo 23de verilmektedir. 2006 yl iinde arz
edilen en dk yatak kapasitesi 259.161 yatak ile ubat aynda, en yksek yatak
arz ise 508.633 yatak ile Austos aynda olduu grlmektedir. letmeye ak
olmayan tesislerdeki yatak kapasiteleri dahil turizm iletme belgeli tesislerdeki toplam
yatak kapasitesinin 508.632 iken, Austos 2007de arz edilen yatak kapasitesinin
508.633 olmas iletmeye ak olan tesislerin sahip olduklar kapasitenin zerinde
ilave yatak kapasitesi arz ettiklerini gstermektedir. Tr ve snf baznda incelenecek
olursa her tr ve snftaki tesislerde Nisan-Ekim aylar arasnda iletmeye ak
tesislerde arz edilen yatak kapasitesinde art gzlenmektedir.
2006 ylnda tesislere geli ve geceleme saylar, ortalama kal sresi ve doluluk
oranlarnn aylara gre dalm Tablo 24te verilmektedir. 2006 ylnda turizm iletme
belgeli tesislere gelen kii says 11.896.571i yabanc, 11.570.101i yerli olmak zere
toplam 23.466.060 kii gelmitir. Tesislere gelenlerin en yksek olduu ay 2.995.780
kii ile Austos ay olmutur. Tesislerdeki geceleme says 46.640.060 yabanc,
21.502.638i yerli olmak zere toplam 68.143.098 geceleme olmutur. Tesislerde
yabanclarn ortalama kal sresi 3,9 gn, yerlilerin ortalama kal sresi ise 1,9
gndr. Tesislere gelen yabanc ve yerli saylar birbirine yakn deerlerde iken,
yabanc geceleme says yabanclarn tesiste daha uzun kalmalarndan dolay yerli
geceleme saysndan fazladr. Tesislerin doluluk oranlarn inceleyecek olursak en
yksek doluluk %66,3 ile Austos aynda, en dk doluluk oran ise %30,2 ile Aralk
aynda gereklemitir. Tesislerin 2006 yl doluluk oran ortalamas %47,3tr.
2006 ylnda tesislere geli, geceleme saylar, ortalama kal sresi ve doluluk
oranlarnn tesis tr ve snfna gre dalm Tablo 25te verilmektedir. Arz edilen
yatak kapasitelerine gre 2, 3, 4 ve 5 yldzl otellerle, tatil kylerine gelen says ve
geceleme says dier tesislere gre daha fazladr. Gelen yabanclarn 3, 4 ve 5
23

yldzl oteller ile tatil kyn tercih ettii grlmektedir. Bu tesislere gelen yabanc
says tm tesislere gelen yabanc saysnn %90n oluturmaktadr. Yabanclarn
genel ortalama kal sresi 3,9 gndr. 5 yldzl otelleri tercih eden yabanclarn
ortalama kal sresi 3,8 gndr. 4 yldzl otelleri tercih eden yabanclarn ortalama
kal sresi ise 3,7 gndr. 3 yldzl otelleri tercih eden yabanclarn ortalama kal
sresi ise 4,1 gndr. Tatil kylerinde ortalama kal sresi 4,9 gn olup, genel
ortalamann olduka stndedir. Gelen yabanclarn en uzun ortalama kal sresi
15,6 gn ile oberjlerdir. Ancak oberjlerde kalan yabanc says 834 kiidir. Yerli
konaklamada tercih yabanclarn tercihine ilaveten 2 yldzl oteller de nem
tamaktadr. Bu be snftaki tesiste yerli konaklama says tm yerli saysnn
%92,9unu oluturmaktadr. Yerli turistin ortalama kal sresi 1,9 gndr.
Yabanclarn ortalama kal sresinin yarsndan azdr. Yerli turist en fazla 6,5 gnlk
ortalama kal sresi ile kampingleri tercih etmektedir. Yerli ve yabanc turistlerin
tm

dikkate

alndnda

23.466.672

kii

68.143.098

geceleme

yapmtr.

Tesislerdeki ortalama kal sresi ise 2,9 gndr.

24

Tablo 23: Tesislerdeki Yatak Kapasitesinin Tr ve Snflarna Gre letmeye Ak Olduklar Aylar tibariyle Dalm (2006)
Tesis Cins Ve Snf

Ocak

Mart

ubat

Nisan

Mays

Haziran

Temmuz

Austos

Eyll

Ekim

Kasm

Aralk

Otel
5 Yldz

104.327

104.399

112.887

131.454

137.411

138.595

138.290

139.291

139.291

134.411

116.070

109.535

4 Yldz

53.046

52.704

56.679

100.551

116.443

116.161

117.869

118.382

118.245

107.383

57.535

53.186

3 Yldz

45.063

44.251

45.221

65.934

86.021

87.999

88.242

88.234

87.922

77.428

45.864

45.035

2 Yldz

31.199

30.946

31.829

40.419

52.433

55.981

56.099

55.944

55.749

44.816

30.583

30.702

1 Yldz

3.943

4.073

4.019

5.219

6.468

7.026

7.075

7.075

7.020

5.606

4.428

3.858

zel Belgeli

5.031

5.173

5.196

6.956

8.663

9.073

9.139

9.139

8.905

7.894

5.305

5.255

281

281

281

281

281

281

281

281

281

281

281

281

Butik

114

114

114

114

114

114

Apart

822

764

816

5.180

10.215

11.284

11.228

11.228

11.228

7.433

1.126

710

243.712

242.591

256.928

355.994

417.935

426.400

428.337

429.688

428.755

385.366

261.306

248.676

Motel

475

475

525

785

1.140

1.259

1.259

1.259

1.259

1.118

659

659

Pansiyon

423

423

473

1.041

1.844

2.539

2.539

2.539

2.519

1.596

482

533

10.318

10.647

17.155

52.270

66.950

70.148

70.148

69.305

69.305

54.652

16.493

11.581

1.394

1.394

1394

65

65

65

65

65

65

65

65

1.394

861

1.241

1.241

1.241

761

2.910

2.910

2.910

2.910

2.910

2.910

2.910

3.327

3.327

3.327

3.327

3.327

Eitim Uygulama

72

72

72

72

72

408

408

408

408

72

72

72

Turizm Kompleksi

649

649

649

649

649

649

649

649

649

649

649

649

152

152

259.953

259.161

280.106

413.786

492.426

505.619

507.708

508.633

507.048

446.845

283.053

266.891

Termal

Otel Toplam

Tatil Ky
Oberj
Kamping
Golf Tesisi

Da Evi
Genel Toplam

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

25

Tablo 24: Tesislere Geli ve Geceleme Saylar, Ortalama Kal Sresi ve Doluluk Oranlarnn Aylara Gre Dalm (2006)

Tesise Geli Says

Ortalama Kal Sresi

(Gn) (*)

Geceleme

Aylar
Ocak

Yabanc
391.075

Yerli
747.030

Toplam
1.138.105

Yabanc
1.125.796

Yerli
1.368.806

Toplam Yabanc
2.494.602
2,9

ubat

363.014

735.592

1.098.606

1.039.544

1.183.037

2.222.581

Mart

572.973

881.134

1.454.107

1.649.592

1.429.141

Nisan

883.394

948.607

1.832.001

2.974.236

Mays

1.316.978

1.076.617

2.393.595

Haziran

1.422.902

1.084.730

Temmuz

1.538.394

Austos

Doluluk Oran
(%)

Yerli
1,8

Toplam
2,2

Yabanc
13,97

Yerli
16,99

Toplam
30,96

2,9

1,6

2,0

14,33

16,30

30,63

3.078.733

2,9

1,6

2,1

19,00

16,46

35,46

1.554.693

4.528.929

3,4

1,6

2,5

23,96

12,52

36,48

5.009.506

1.827.541

6.837.047

3,8

1,7

2,9

32,82

11,97

44,79

2.507.632

6.156.182

2.132.103

8.288.285

4,3

2,0

3,3

40,59

14,06

54,64

1.240.764

2.779.158

7.059.109

2.868.842

9.927.951

4,6

2,3

3,6

44,85

18,23

63,08

1.738.487

1.257.293

2.995.780

7.605.869

2.843.856

10.449.725

4,4

2,3

3,5

48,24

18,04

66,27

Eyll

1.481.483

1.046.050

2.527.533

6.476.001

2.087.242

8.563.243

4,4

2,0

3,4

42,57

13,72

56,29

Ekim

1.123.855

811.452

1.935.305

4.615.959

1.431.099

6.047.058

4,1

1,8

3,1

33,32

10,33

43,65

Kasm

613.728

894.533

1.508.261

1.780.006

1.424.908

3.204.914

2,9

1,6

2,1

20,96

16,78

37,74

Aralk

450.288

846.299

1.296.587

1.148.660

1.351.370

2.500.030

2,6

1,6

1,9

13,88

16,33

30,22

11.896.571

11.570.101

23.466.672

46.640.460

21.502.638

68.143.098

3,9

1,9

2,9

32,35

14,91

47,26

Toplam

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

26

Tablo 25: Tesislere Geli, Geceleme Saylar, Ortalama Kal Sresi ve Doluluk Oranlarnn Tesis Tr ve Snflarna Gre Dalm (2006)
Tesis Tr ve Snf

Yabanc

Tesise Geli Says

Yerli
Toplam

Geceleme
Yerli

Yabanc

Toplam

Ortalama Kal Sresi (Gn)

Yabanc
Yerli
Toplam

Doluluk Oran (%)

Yabanc
Yerli
Toplam

Otel
5 Yldzl

4.380.474

2.763.000

7.143.474

16.433.439

5.865.043

22.298.482

3,8

2,1

3,1

35,84

12,79

48,64

4 Yldzl

3.132.794

2.556.937

5.689.731

11.457.715

4.692.656

1.6.150.371

3,7

1,8

2,8

35,19

14,41

49,60

3 Yldzl

1.468.115

2.757.358

4.225.473

6.026.213

4.514.878

1.0.541.091

4,1

1,6

2,5

24,49

18,35

42,84

2 Yldzl

633.542

2.185.170

2.818.712

2.167.938

3.370.006

5.537.944

3,4

1,5

2,0

13,,77

21,41

35,18

1 Yldzl

51.032

295.770

346.802

212.516

455.223

667.739

4,2

1,5

1,9

10,,60

22,71

33,32

185.551

263.424

448.975

485.108

420.807

905.915

2,6

1,6

2,0

18,57

16,11

34,68

2.333

28.914

31.247

5.310

51.375

56.685

2,3

1,8

1,8

5,18

50,09

55,27

Butik

3.184

3.186

4.078

4.080

1,0

1,3

1,3

0,01

19,44

19,45

Apart

216.952

27.875

244.827

897.043

86.860

983.903

4,1

3,1

4,0

40,74

3,94

44,68

10.070.795

10.881.632

20.952.427

37.685.284

19.460.926

57.146.210

3,7

1,8

2,7

29,98

15,48

45,46

8.727

30.748

39.475

27.879

49.903

77.782

3,2

1,6

2,0

8,41

15,05

23,45

10.969

44.197

55.166

56.004

83.709

139.713

5,1

1,9

2,5

10,82

16,17

26,99

1.696.009

484.003

2.180.012

8.267.328

1.634.423

9.901.751

4,9

3,4

4,5

52,17

10,31

62,48

834

24.840

25.674

13.021

54.576

67.597

15,6

2,2

2,6

7,06

29,58

36,63

Kamping

13.735

4.047

17.782

52.640

26.386

79.026

3,8

6,5

4,4

32,16

16,12

48,28

Golf Tesisi

69.948

85.142

155.090

415.836

161.545

577.381

5,9

1,9

3,7

36,93

14,35

51,28

Eitim Uygulama

2.268

6.471

8.739

9.501

9.054

18.555

4,2

1,4

2,1

14,12

13,46

27,58

Turizm Kompleksi

23.286

6.021

29.307

112.967

19.116

132.083

4,9

3,2

4,5

47,69

8,07

55,76

3.000

3.000

3.000

3.000

1,0

1,0

31,83

31,83

Genel Toplam
11.896.571 11.570.101
Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

23.466.672

46.640.460

21.502.638

68.143.098

3,9

1,9

2,9

32,25

14,91

47,26

zel Belgeli
Termal

Otel Toplam
Motel
Pansiyon
Tatil Ky
Oberj

Da Evi

27

Tablo 26: Tesislere Geli, Geceleme Saylar, Ortalama Kal Sresi ve Doluluk Oranlarnn Corafi Blgelere Gre Dalm (2006)
Tesise Geli Says

Ortalama Kal Sresi

(Gn)

Geceleme

Doluluk Oran (%)

Blgeler
Yabanc

Yerli

Toplam

Yabanc

Yerli

Toplam

Yabanc

Yerli

Toplam

Yabanc

Yerli

Toplam

Marmara

3.078.329

2.923.055

6.001.384

6.621.802

4.975.668 11.597.470

2,2

1,7

1,9

24,21

18,19

42,41

Ege

2.301.633

2.325.916

4.627.549

10.097.751

5.030.233 15.127.984

4,4

2,2

3,3

30,41

15,15

45,55

Akdeniz

5.751.154

2.388.214

8.139.368

28.463.452

5.775.799 34.239.251

4,9

2,4

4,2

46,09

9,35

55,45

Anadolu

595.518

1.988.289

2.583.807

1.157.003

2.964.300

4.121.303

1,9

1,5

1,6

9,81

25,12

34,93

Karadeniz

81.893

981.870

1.063.763

141.431

1.414.284

1.555.715

1,7

1,4

1,5

2,84

28,40

31,24

Dou Anadolu

43.688

482.840

526.528

88.786

679.146

767.932

2,0

1,4

1,5

3,36

25,67

29,02

Gneydou Anadolu

44.356

479.917

524.273

70.235

663.208

733.443

1,6

1,4

1,4

2,87

27,09

29,95

11.896.571

11.570.101

23.466.672

46.640.460

21.502.638 68.143.098

3,9

1,9

2,9

32,35

14,91

47,26

Trkiye

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

28

Doluluk oranlar asndan tablo incelediinde; ortalama doluluk orannn % 47,3

olduu grlmektedir. En yksek doluluk %62,5 ile tatil kylerinde gerekleirken, 4
ve 5 yldzl otellerde ortalama doluluk oran %50 civarndadr. En dk doluluk oran
ise %19,5 ile butik tesislerde gereklemitir. Turizm sezonunun yksek olduu baz
aylarda mevcut yatak kapasitesinin zerinde sat yaplmakta iken yllk doluluk oran
%50lerdedir. Turizm sezonunun yksek olduu dnemlerin dnda tesislere gelii ve
ortalama kal sresini arttrmaya ynelik pazarlama, dolaysyla farkl turizm
eitlemelerine ilikin yeni politikalar belirlemek gerekmektedir.
Yllar itibariyle konaklama tesislerinde konaklayan kii says, geceleme, ortalama
kal sresi ve doluluk oranlarnn geliimi Tablo 27de grlmektedir. 1980lerin
banda 1,9 gn olan ortalama kal sresinin 1992den sonra 3 gnn zerine kt
grlmektedir. Doluluk oranlarnn ise inili kl bir trend izledii 1981-2005 yllar
arasnda en yksek doluluk orannn 1997 ylndaki %54,6, en dk ise 2000 ylnda
%36,8 olduu grlmektedir. Yabanc ortalama kal sresi son yllarda 1980li yllara
gre 2 kata yakn art gsterirken yerli ortalama kal sresinde byk bir art
grlmemektedir. 2006 yl itibariyle konaklama tesislerinde yaplan geceleme says
1981 ylna gre 15 kata yakn artmtr. Bu artta yatak kapasitesinin ve ortalama
kal sresinin artn byk nem tamaktadr.

29

Tablo 27: Yllar tibariyle Konaklama Tesislerinde Konaklayan Kii Says, Geceleme, Ortalama Kal Sresi

Yllar

Konaklayan Kii Says

Yabanc

1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006

653.088
786.114
1.128.038
1.425.813
1.739.955
2.142.843
2.661.890
3.411.983
3.783.941
3.869.166
2.398.666
3.720.627
4.097.358
3.728.645
4.629.615
6.448.933
9.443.198
7.600.031
4.822.189
6.804.076
8.778.165
9.871.594
8.991.456
10.981.763
12.952.616
11.896.571

Yerli

1.993.487
1.883.880
2.243.483
2.272.102
2.306.053
2.721.091
2.899.495
3.032.343
3.087.269
3.584.287
3.829.585
4.100.495
4.831.051
4.691.518
5.011.763
5.845.208
7.650.086
7.684.226
7.854.688
8.855.902
7.749.622
7.916.706
8.429.868
9.724.913
10.458.386
11.570.101

Toplam

2.646.575
2.669.994
3.371.521
3.697.915
4.046.008
4.863.934
5.561.385
6.444.326
6.871.210
7.453.453
6.228.251
7.821.122
8.928.409
8.402.163
9.641.378
12.294.141
17.093.284
15.284.257
12.676.877
15.659.978
16.527.787
17.788.300
17.421.324
20.706.676
23.411.002
23.466.672

Ortalama Kal
Sresi (Gn) (*)

Geceleme
Yabanc

1.630.473
1.967.608
2.911.013
3.852.753
5.014.933
6.312.677
8.325.001
11.655.182
11.864.746
13.270.641
9.699.097
16.785.455
17.064.115
16.254.810
18.477.323
25.548.488
36.167.197
30.432.625
20.434.881
28.510.906
36.368.500
43.312.498
40.866.002
49.727.905
56.108.453
46.640.460

Yerli

3.520.207
3.405.177
4.156.391
4.557.735
4.648.191
5.210.143
5.388.695
5.577.660
5.665.564
6.878.368
8.011.350
9.170.541
9.696.873
9.557.680
9.677.990
11.490.413
14.941.411
15.513.645
16.782.840
16.475.699
14.178.389
15.202.445
16.233.902
18.356.597
18.818.631
21.502.638

Toplam

5.150.680
5.372.785
7.067.404
8.410.470
9.663.124
11.522.820
13.713.696
17.232.842
17.530.310
20.149.009
17.710.447
25.955.996
26.760.988
25.812.490
28.155.313
37.038.901
51.108.608
45.946.270
37.217.721
44.986.605
50.546.889
58.514.943
57.099.904
68.084.502
74.927.084
68.143.098

Yabanc

Yerli

Toplam

2,5
2.5
2.5
2.7
2.7
3.0
3.1
3.4
3.1
3.4
4.0
4.5
4.2
4.4
4.0
4.0
3.8
4.0
4.2
4.2
4.1
4.4
4.5
4.5
4.3
3,9

1,8
1.8
1.8
2.0
2.0
1.9
1.8
1.8
1.8
1.9
2.1
2.2
2.0
2.0
1.9
2.0
1.9
2.0
2.1
1.9
1.8
1.9
1.9
1.9
1.8
1,9

1,9
2.0
2.0
2.2
2.3
2.4
2.4
2.7
2.5
2.7
2.8
3.3
3.0
3.1
2.9
3.0
2.9
3.0
2.9
2.9
3.1
3.3
3.3
3.3
3.2
2,9

Doluluk Oran (%)

Yabanc Yerli

11.2
15.7
17.8
22.2
25.4
25.4
29.8
34.1
32.2
31,7
20,6
32,2
29,3
24,6
30,8
35,3
38,6
30,6
20,4
23,3
32,8
32,8
33,6
36,6
39,2
32,4

30.7
27.3
25.5
26.2
23.6
21.0
19.3
16.3
15.1
16,4
17,0
17,6
16,6
14,5
16,1
15,9
16,0
15,6
16,7
13,5
12,8
12,8
13,3
13,5
13,2
14,9

Toplam

41.9
43.0
43.3
48.4
49.0
46.4
49.1
50.4
47.3
48,1
37,6
49,8
45,9
39,1
46,9
51,2
54,6
46,2
37,1
36,8
45,6
45,6
46,9
50,1
52,4
47,3

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

30

Tablo 28: Tesislere Geli Saysnn Tesis Tr ve Snflarna Gre Dalm

Tesis Tr
ve Snf
Otel
5 Yldz
4 Yldz
3 Yldz
2 Yldz
1 Yldz
zel Belgeli
Yzer
Termal
Butik
Apart
Otel Toplam
Motel
Pansiyon
Tatil Ky
Oberj
Kamping
Golf Tesisi
Eitim Uygulama
Turizm Kompleksi
Da Evi
Genel Toplam

2004

Yabanc
2005

2006

2004

Yerli
2005

2006

2004

Toplam
2005

2006

3.686.705
2.918.751
1.701.605
554.050
91.789
170.430
1.804
2.213
177.670
9.305.017
38.746
27.438
1.494.841
.730
19.710
79.908
2.575
12.798
10.981.763

4.407.647
3.561.360
2.040.595
750.995
101.825
190.115
1.456
202.785
11.256.778
7.145
19.348
1.546.974
2.979
15.965
76.995
8.759
17.673
12.952.616

4.380.474
3.132.794
1.468.115
633.542
51.032
185.551
2.333
2
216.952
10.070.795
8.727
10.969
1.696.009
834
13.735
69.948
2.268
23.286
11.896.571

1.976.055
1.972.046
2.549.720
1.835.793
488.070
235.225
6.528
24.181
40.959
9.128.577
30.063
53.777
353.020
21.948
5.057
124.893
5.483
2.095
9.724.913

2.088.883
2.381.789
2.566.150
2.169.521
370.063
276.546
21.513
33.321
9.907.786
22.926
47.207
355.060
28.389
4.454
88.968
2.480
1.116
10.458.386

2.763.000
2.556.937
2.757.358
2.185.170
295.770
263.424
28.914
3.184
27.875
10.881.632
30.748
44.197
484.003
24.840
4.047
85.142
6.471
6.021
3.000
11.570.101

5.662.760
4.890.797
4.251.325
2.389.843
579.859
405.655
8.332
26.394
218.629
18.433.594
68.809
81.215
1.847.861
22.678
24.767
204.801
8.058
14.893
20.706.676

6.496.530
5.943.149
4.606.745
2.920.516
471.888
466.661
22.969
236.106
21.164.564
30.071
66.555
1.902.034
31.368
20.419
165.963
11.239
18.789
23.411.002

7.143.474
5.689.731
4.225.473
2.818.712
346.802
448.975
31.247
3.186
244.827
20.952.427
39.475
55.166
2.180.012
25.674
17.782
155.090
8.739
29.307
3.000
23.466.672

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

31

Tablo 29: Tesislerdeki Geceleme Saylarnn Tesis Tr ve Snflarna Gre Dalm

Tesis Tr
ve Snf
Otel
5 Yldz
4 Yldz
3 Yldz
2 Yldz
1 Yldz
zel Belgeli
Yzer
Termal
Butik
Apart
Otel Toplam
Motel
Pansiyon
Tatil Ky
Oberj
Kamping
Golf Tesisi
Eitim Uygulama
Turizm Kompleksi
Da Evi
Genel Toplam

2004

Yabanc
2005

2006

2004

Yerli
2005

2006

2004

Toplam
2005

2006

16.331.996
12.097.870
6.875..445
2619.936
412.576
396.791
3.077
5.971
960.985
39.704.647
72.958
138.340
9.131.608
2.090
113.843
459.847
13.162
91.410
49.727.905

19.097.432
14.690.113
7.601.247
2.894.820
274.138
551.558
2.722
993.541
46.105.571
23.427
80.513
9.197.504
6.851
112.569
446.886
17.911
117.221
56.108.453

16.433.439
11.457.715
6.026.213
2.167.938
212.516
485.108
5.310
2
897.043
37.685.284
27.879
56.004
8.267.328
13.021
52.640
415.836
9.501
112.967
46.640.460

4.330.902
3.809.066
4.201.619
2.858.232
752.009
425.645
10.250
43.609
128.297
16.559.629
47.402
119.843
1.310.585
48.603
15.885
229.432
16.651
8.567
18.356.597

4.217.331
4.363.485
4.192.397
3.282.370
541.899
526.404
39.693
106.564
17.270.143
38.074
102.203
1.151.251
71.080
11.683
164.246
6.566
3.385
18.818.631

5.865.043
4.692.656
4.514.878
3.370.006
455.223
420.807
51.375
4.078
86.860
19.460.926
49.903
83.709
1.634.426
54.576
26.386
161.545
9.054
19.116
3.000
21.502.638

20.662.898
15.906.936
11.077.064
5.478.168
1.164.585
822.436
13.327
49.580
1.089.282
56.264.276
120.360
258.183
10.442.193
50.693
129.728
689.279
29.813
99.977
68.084.502

23.314.763
19.053.598
11.793.644
6.177.190
816.037
1.077.962
.
42.415
1.100.105
63.375.714
61.501
182.716
10.348.755
77.931
124.252
611.132
24.477
120.606
74.927.084

22.298.482
16.150.371
10.541.091
5.637.944
667.739
905.915
56.685
4.080
983.903
57.146.210
77.782
139.713
9.901.751
67.597
79.026
577.381
18.555
132.083
3.000
68.143.098

Kaynak: T.C. Kltr ve Turizm Bakanl

32

2004, 2005 ve 2006 yllarnda konaklama tesislerine gelen kii saysnn tesis tr ve
snflarna gre dalm Tablo 28de verilmektedir. Tablodan da grlecei zere
zellikle otellere yabanc ve yerli gelilerde 2006 ylnda bir nceki yla gre
yabancda azal, yerlide art olmutur.

Ayn yllara ait tesislerdeki geceleme saylarnn tesis tr ve snfna gre dalm ise
Tablo 29da verilmektedir. Geceleme says, gelen saysna paralel olarak bir nceki
yla gre zellikle otellerde yabaclarda azal, yerli geceleme saysnda artlar
olduu gzlenmektedir.

33

SONU
Turizm dnyann en hzl gelien sektrlerinden birisidir. Trkiye planl dnemle
birlikte turizm alannda nemli gelimeler kaydetmitir. 1963-1980 dneminde lkesel
sosyo-ekonomik gelimede kamu yatrmlar iin emredici, zel sektr yatrmlar iin
ynlendirici nitelikte bir merkezi planlamaya baml olan model seilmitir.
Dnyada ykselen refah dzeyine paralel olarak seyahate ayrlan gelirin ve ulam
olanaklarnn artmas sonucu byyen uluslararas turizm pazarndan en yksek pay
almak iin turist eken lkeler arasndaki rekabet giderek artmaktadr.
Sz konusu rekabet ortamnda dnya turizm gelirinden Trkiyenin ald pay
bytmek ve lke turizmini daha iyi bir konuma tamak iin Trkiyenin uluslararas
turizm pazarndaki rekabet gcn artrc stratejilerin dnyadaki gelimeleri de
dikkate alarak belirlenmesi gerekmektedir.
Turizmin gelimesi iin yaplacak olan plann doa, kltr, sosyal yap zerinde
olumsuz etki yaratmayan ve gelecek kuaklarn yaam kalitesini gzetmesi, dviz,
istihdam boyutlaryla ekonomik gelimemize gl katklar salamas, yatrmc ve
iletmecilere sermayeleri karlnda tatminkar karlar salayan ve turistlere doyurucu
tatil deneyimi sunmas gerekir.
Uluslararas turizmde eilimler ve turist profili dikkate alnmaldr. Belirlenen eilimler
ile turist profilin ana hatlar yledir;

Uzun mesafeli ve deniz ar seyahatler artacak ve bu yrelerde yeni

destinasyonlar nem kazanacaktr.

Destinasyon seimi ve rezervasyon srelerinde elektronik teknoloji (CD-Rom

atlas, internet, web siteleri vb.) gittike artan bir nem kazanacaktr.

Bireylerin eitim ve refah dzeyindeki ykselme artarak devam edecek,

deneyimli seyyah grubu byyecektir.

Turist tercihleri kutuplaacak, yenilik ve eitlilik talebi artacak, konfor ve

macera motifleri arlkl olacaktr.

rn gelitirmede 3 Snin yan deniz-kum-gne (sun-sand-sea) yerini 3 E

(exciting-educational-entertainment)

heyecan

-elence

eitim

temel

unsurlarnn almas beklenmektedir.

34

Tketicinin bilgilendirilmesi ve korunmas evrensel sistemlere balanacak,

kalc ve dengeli bir turizm geliimi iin tketicilerin srdrd kampanyalarn
etkisi artacaktr.

Ortalama insan mrnn artmasna paralel emeklilik sresi uzayacak, tatile

daha ok zaman ayrlacaktr. Bekar ve ocuksuz iftler ile nc ya denilen
65+ ya grubunun dnya nfusu ierisinde arlk kazanmas ve seyahate ve
elenceye daha fazla kaynak ayrmalar beklenmektedir. 2000 ylnda 35
milyon Avrupalnn 100 milyonu 65 yan zerinde olacaktr.

Ortalama alma sreleri ksalmakta, tatile ayrlan sreler artmaktadr.

T.C. Babakanlk Trkiye statistik Kurumu tarafndan yaynlanan verilerden

hareketle Trkiyeye 2007 ylnda gelen turistlere ait profil u ekildedir:

Yabanc ziyaretilerin kii ba ortalama harcamas 600 ABD $, yerli

ziyaretilerin kii ba harcamas 1100 ABD $ civarndadr.

Toplam turizm gelirleri iinde yabanc ziyaretilerin yapm olduklar

harcamalarn %91,5i kiisel harcama, %8,5i paket turdan lkemize kalan
paydr.

Toplam turizm gelirleri iinde yerli ziyaretilerin yapm olduklar harcamalarn

%99,6s kiisel harcama, %0,4 paket turdan lkemize kalan paydr.

Turizm gelirlerinin %27,4 yeme ime, %16,2si konaklama, %3,5i salk,

%10,9u ulatrma, %0,9u spor,eitim, kltr, %0,6s tur hizmetleri ve % 33
giyecek,hediyelik eya gibi dier mal hizmetlere yaplan harcamalardan
olumaktadr.

Ziyaretileri %63,2si erkek, %36,8i kadndr.

Gelen ziyaretilerin %32,1i faklte veya yksekokul mezunu, % 31,1i lise ve

dengi okul mezunu, %14,1i orta okul ve ilkretim mezunu, %10,6s ise
yksek lisans veya doktora yapmtr.

Gelen ziyaretilerin %64,4 orta gelirli, %17,6s yksek gelirli, %12,5i ise
dk gelirlidir.

Yabanc ziyaretilerin ortalama kla sresi 3,9 gn, yerli ziyaretilerin

ortalama kal sresi 1,9 gndr.

35

Gelen ziyaretilerin %61,9u on lkeden gelmektedir. (okluk srasna gre

Almanya, Bulgaristan, ran, Rusya Federasyonu, Grcistan, Yunanistan,
Azerbaycan, ngiltere, Fransa ve Hollanda)

Trk turizmine ilikin dier verileri u ekilde zetleyebiliriz;

2005 yl verilerine gre Trkiye 18.152 milyon ABD $ gelir ile, 682.667 milyon
ABD $lk Dnya Turizm gelirleri iindeki pay % 2,66dr.

2004 verilerine gre Dnyada en ok seyahat edilen lkeler iinde 8.

sradadr.

2007 ylnda Turizm gelirlerinin ihracata oran %17,2, GSYHye oran ise %2,8
olmutur.

2007 ylnda Turizm giderlerinin ithalata oran %1,9dur.

2007 ylnda Trkiyeye gelen ziyareti says 23.017.081 kii, geceleme says
ise 68.143.098dir.

2007 ylnda 2.475 turizm iletme belgeli tesiste 508.632 yatak arz edilmi
olup yl ortalamas doluluk oran %47,26 olmutur.

Uluslararas pazarda Trkiyenin en nemli be rakibi spanya, talya, Fransa,

Portekiz ve Yunanistandr. Tarih ve kltre ncelik veren kta tesi pazarlarda (ABD
ve Uzakdou) Msrn da nemli bir rakip olduu ve hatta Fas ile Tunusun da bu
gruba girebilecekleri gz nnde bulundurulmaldr.
Dnyadaki ve Trkiyedeki turizm trendleri dikkate alndnda, turizm destinasyonu
olarak Trkiyenin kar karya bulunduu frsat ve tehditler ile gl ve zayf ynler
unlardr:

klim, doal kaynaklar, bozulmam evre, zengin tarih ve kltr, rf ve adet,

Trk insannn misafirperverlii, turizm olgusuna abuk adapte olabilecek gen
ve dinamik nfus potansiyeli, zgn sosyo-kltrel zellikler ve dou ile
batnn egzotik bir bileimini sunmas, corafi konum nedeniyle ana pazarlara
olan yaknlk, rakip lkelere gre daha yeni ve daha nitelikli tesisler, gen ve
kta tesi pazarlar iin henz kefedilmemi bir destinasyon olmas, i
turizmdeki hareketlenme, hal, deri, konfeksiyon ve mcevher bata olmak

36

zere alveri olanaklar, son on ylda gelimi destinasyonlar arasna girmi

olmamz lkemizin gl ynleridir.

Trk medyasnn haber alma ve verme zgrl ile toplumsal menfaatleri

dengeleyememesi, altyap ve hizmet kalitesinin ve destek sektrlerdeki
gelimenin, hzl talep artnn beraberinde getirdii ihtiyalara cevap
verememesi, turist sal ve gvenliindeki yetersizlikler, tesis ve evre
kalitesi arasndaki uyumsuzluk, dzensiz ve denetimsiz ynde gelien ticari
faaliyetlerin lke turizminde ve rn kalitesinde yol at yozlama, Stratejik
Pazarlama

Ynetimine

ilerlik

kazandrlamamas,

kapasite

kullanm

oranlarnn dkl, yetersiz d yatrmlar, finansman yetersizlii, toplumda

turizm bilincinin yeterince gelitirilememi olmas, turistik blgelerde esnafn
turistlere kar olumsuz davranlar, bata yerel ynetimler olmak zere
kamunun turizme yeteri kadar ilgi gstermemesi, sektrle ilgili kurumlar
arasnda iletiim eksiklii; yetki karmaas ve ok ballk, belirli yrelerde
dzensiz ve arpk yaplama nedeniyle doal evrenin giderek bozulmas;
ikinci konut saysndaki art; doal, tarihi ve kltrel mirasn zgn
niteliklerinin erozyona uramas, tantma ve pazarlamaya ayrlan kaynaklarn
yetersizlii, trafik riskleri, pazarlara ve turizm arzna ilikin aratrmalarn
yetersizlii nedeniyle salkl stratejik kararlarn alnmasndaki glkler,
turizm arzndaki olumsuz gelimelerin gerek lke imajn, gerekse turistik rn
imajn olumsuz ynde etkilemesi ve rekabet stnlklerimizin ortaya
konulmasn gletirmesi; sonuta dk fiyatlara ve dk fiyatlarn bir
ekim unsuru haline gelmesine yol amas Trkiyenin zayf ynleridir.
Sonu olarak Trk turizminin daha iyi yerlere gelmesi iin ;

evre, altyap, styap, hizmet kalitesi ve insan davranlar boyutlaryla turiste

sunulan tatil deneyiminin bir toplam rn olduu dikkate alnmal; tm bu
bileenlerin birbirine paralel ve dengeli geliimi salanmaldr.

Kapasite artrc yatrm kararlarnda blgesel ve yerel dzeyde doal ve sosyo

kltrel tama kapasiteleri ve beraberinde teknik altyapnn tama kapasitesi
eik olarak dikkate alnmaldr.

37

Ksa erimde yarm kalm yatrmlarn iletmeye almasna ncelik verilmeli; uzun
erimde ise yatrmda olan yatan 3 ylda 1/5i ve 4. ylda 1/5inin iletmeye
gemesi dnlmelidir.

inde bulunduumuz aamada Toplam Kalite Ynetiminin baarya ulamak iin

vazgeilmez nem tad srekli olarak gz nnde tutulmal ve bundan asla
dn verilmemelidir. Bu balamda rekabet gcmz ve verimlilii arttrmak iin
kapasite arttrmaya deil, toplam rn kalitesini ykseltmeye ncelik verilmelidir.

Etkin imar denetimi bata olmak zere doal ve fiziksel evre kalitesini ykseltici
nlemler; teknik altyapnn gelitirilmesi; mevcut tesislerin modernizasyonu;
yaygn ve rgn eitim ve sertifikal personel istihdamn zorunlu klacak
dzenlemeler aamal olarak uygulamaya konulmal ve plan dnemi sonunda tm
turistik tesislerin sertifikal personel altrmalar salanmaldr.

Turizm letmeleri Nitelikler Ynetmelii, iletme kalite standard mantyla

yeniden ele alnmaldr.

rn gelitirme kararlar tketici gereksinimlerini, rekabet ortamnn zelliklerini ve

bunlardaki deime eilimlerini ortaya koyan aratrmalara dayal olarak
verilmelidir.

Gerekleen tketici tatmini srekli olarak llmeli ve rn gelitirme

kararlarnda yol gsterici olmaldr.

Kapasite arttrc ve rn eitlendirici kararlarda arz/talep dengesi ve

pazarlanabilirlik temel kriterler olarak dikkate alnmaldr. Turizm arz hem i hem
de d talebin zelliklerine gne biimlendirilmelidir.

Mevsim uzatc ve doluluk oranlarn arttrc arz trleri gelitirilmeli, mevcut

tesislerin bu yndeki tevsii ve modernizasyon yatrmlar zendirilmelidir.

Toplumda tarihi ve doal evre bilinci yaygnlatrlmaldr.

Fiziksel planlamadaki yetki karmaas ve ok ballk, fiziksel boyutu da ieren

ok sektrl blge planlaryla bertaraf edilmelidir.

Az gelimi blgelere talep yaratmak iin, uzun sreli tatil paketleri yerine 3-5
gnlk

butik

tarznda

ve

derinlii

olan

tur

paketlerinin

oluturulmas

zendirilmelidir.

38

Tketici haklarnn korunmas, turist sal, hijyen ortamnn salanmas byk

nem arz etmektedir.

Turizmin mevsimlik ve corafi dalmn iyiletirmek iin tketici tercihleri dikkate

alnarak golf, k, da, termal, salk, yat, toplant, nc ya ve eko turizmi
gelitirme faaliyetlerine devam edilmelidir.

Deniz

turizmi,

yatlk

ve

marina

yatrm

ve

iletmecilii

boyutlaryla

gelitirilmelidir.

Kltr turizminin gelitirilmesi zendirilmelidir.

KAYNAKLAR
-

http://www.unwto.org/index.php

http://www.kultur.gov.tr

http://www.tuik.gov.tr

39